‫جىبٍ َای زیست محیطی پسماودَای صىایع سىگبری‪ :‬مطالعٍ مًردی‬

‫حسیي ّاشوی‪ ،‬هحود هْدی تقی زادُ‬

‫‪ -1‬داًشجَی كارشٌاسی ارشد هحیط زيست داًشگاُ آزاد اسالهی ٍاحد استْباى‬
‫‪ -2‬استاديار رشتِ هحیط زيست داًشگاُ آزاد اسالهی ٍاحد استْباى‬
‫‪hossain.hashemi1987@gmail.com‬‬

‫‪Tgmehdi@yahoo.com‬‬

‫چکیدٌ‪:‬‬
‫دس صٌبیغ ػٌگجشی عی فشآیٌذ ثشؽ ٍ دشداصؽ‪ ،‬لؼوشی اص ػٌگْب سجذیل ثِ دؼوبًذ ٍ ثبعلِ ّبی ػٌگجشی هی ؿَد وِ دفغ‬
‫ًبهٌبػت آًْب هی سَاًذ اثشار صیؼز هحیغی ًبهغلَثی داؿشِ ثبؿذ‪ .‬ثب سَخِ ثِ اّویز اثشار ثْذاؿشی ٍ صیؼز هحیغی‬
‫فلضار ػٌگیي ٍ ووجَد اعالػبر دس ساثغِ ثب حضَس ایي ػٌبصش دس دؼبة ٍ لدي صٌبیغ ػٌگجشی ‪ ،‬دس سحمیك حبضش خٌجْْبی‬
‫صیؼز هحیغی دؼوبًذّبی حبصل اص صٌبیغ ػٌگجشی ثِ صَسر هغبلؼِ هَسدی ؿْشػشبى ًی سیض دس اػشبى فبسع هَسد‬
‫دظٍّؾ لشاسگشفشِ اػز‪.‬‬

‫سٍؽ ثشسػی ‪ :‬ثب سَخِ ثِ اّویز هَضَع دس ایي هغبلؼِ اص ػٌگجشی ّبی فؼبل ثِ سٌبػت ‪ 4‬وبسخبًِ ثب سَخِ ثِ ًَع ػٌگ‬
‫هؼذًی هصشفی وِ هَسد اػشفبدُ لشاس هی دادى اًشخبة ٍ خْز سؼییي همذاس فلضار ػٌگیي اص لجیل‬
‫(‪ ) Fe,Al,Pb,Cd,Cr,Hg,Cu,Ni‬دس دؼبة خشٍخی ٍ لدي سِ ًـیي ؿذُ دس حَضچِ سػَثگیشی هحل دفغ صٌبیغ‬
‫ػٌگجشی ّب ًوًَِ ّبی الصم سْیِ ٍ ػذغ ثب سٍؽ اػذىششٍػىذی خزة اسوی هَسد ثشسػی لشاس گشفز‪.‬‬

‫ًشبیح ایي سحمیك ثش سٍی ًَاحی هَسد هغبلؼِ ثیبًگش ایي اػز وِ هیضاى غلظز ػٌصش خیَُ دس دؼبة ًوًَِ ػٌگ چیٌی‬
‫(ػٌگجشی سخبم )‪ً ،‬وًَِ ػٌگ گشاًیز (ػٌگجشی صذف)‪ً ،‬وًَِ ػٌگ هشهشیز (ػٌگجشی خجبل)‪ً ،‬وًَِ ػٌگ سشاٍسسي‬
‫(ػٌگجشی یبلَر) ثِ سشسیت ‪ mg/L0.04 ،0.02 ،0.03 ،0.03‬ثِ دػز آهذ‪.‬وِ غلظز ایي ػٌصش دس سوبهی ًوًَِ ّب اص حذ‬
‫هدبص اػشبًذاسد ػبصهبى هحیظ صیؼز ایشاى( سخلیِ ثِ آة ّبی ػغحی ‪ ،‬آثیبسی ٍ وـبٍسصی) ثبالسش ثَدُ اػز‪.‬دس اداهِ ایي‬
‫ثشسػی ًشبیح حبصل اص آصهَى ّبی فلضار ػٌگیي ثش سٍی سػَثبر ٍ لدي هحل دفغ ضبیؼبر هیضاى غلظز ػٌبصش ًیىل ‪،‬‬
‫هغ‪ ،‬ػشة‪ ،‬آّي‪ ،‬وشٍم دس ‪ً 4‬وًَِ لدي هَسد ثشسػی اص اػشبًذاسد والسن دبییي سش ثَدُ ٍ سٌْب هیضاى غلظز ػٌصش وبدهیَم‬
‫دس ًوًَِ لدي حبصل اص ػٌگ سشاٍسسي اص اػشبًذاسد هشثَعِ ثب غلظز ‪ mg/L 0.46‬ثبالسش ثَدُ اػز‪.‬‬

‫ًشیدِ گیشی‪ :‬دس حبل حبضش ثشًبهِ سیضی هٌبػجی ثشای هذیشیز دفغ دؼبة ٍ دؼوبًذّبی سَلیذ ؿذُ دس صٌبیغ ػٌگ ثشی‬
‫ّبی ًی سیض ٍخَد ًذاسد‪ .‬دفغ دؼبة ٍ دؼوبًذّبی خبهذ ‪ ،‬لدي سَلیذ ؿذُ ثبػث ایدبد آلَدگی هحَعِ وبسخبًِ ٍ صهیي ّبی‬
‫اعشف هی ؿَد‪ .‬الصم اػز هَضَع اص عشف اسگبى ّبی هؼئَل هَسد سَخِ لشاس گیشد‪.‬‬

‫فلسات سٌگیي‪ ،‬صٌايغ سٌگبری‪ ،‬پساب ٍ لجي‪ ،‬جٌبِ ّای زيست هحیطی‬ ‫کلمات کلیدی‪:‬‬

‫‪1‬‬
 ‫مقدمٍ‪:‬‬
‫ػلی سغن دیـشفز ّبی ثـش ٍ هٌبفغ آى ٍ دػششػی ثِ رخبیش صهیٌی‪ ،‬ایي ثْشُ ٍسی ثذٍى هؼبئل هشثَط ثِ خَد ًجَدُ ٍ ػوذس ًب‬
‫صذهبر فشاٍاًی ثِ هحیظ صیؼز ٍاسد ػبخشِ اػز‪ .‬آلَدگی دسیب ٍ الیبًَع ّب‪ ،‬آة ّبی صیش صهیٌی‪ ،‬سغییش دس سشویت اسوؼفش ٍ‬
‫اص ثیي سفشي گًَِ ّبی هخشلف هَخَدار‪ ،‬اص خولِ دیبهذّبی فؼبلیز ّبی اًؼبى دس سٍی صهیي ثَدُ اػز‪ .‬ثِ ػجبسر دیگش‪،‬‬
‫گًَِ اًؼبى سغییشاسی دس هحیظ صهیي ٍ هحیظ صیؼز ثِ ٍخَد آٍسدُ اػز‪ .‬آثبس صیؼز اًؼبى ثش سٍی صهیي‪ ،‬ثخـی ثِ ػجت‬
‫اػشفبدُ اص هٌبثغ عجیؼی خْز ثبال ثشدى ویفیز صیؼز‪ ٍ ،‬اص عشف دیگش‪ً ،‬شیدِ افضایؾ سٍص افضٍى خوؼیز صهیي اػز(‪.)2‬‬

‫ثب دیـشفز ّش وـَس ٍ ًَع صٌبیغ هَسد ًیبص ثشای سَػؼِ آى وـَس هضشاسی ًیض ٍخَد داسد وِ یىی اص هْن سشیي آى ّب آلَدگی‬
‫ثش هحیظ صیؼز اػز‪ّ .‬ش ػبلِ هیضاى ثؼیبس صیبدی اص صثبلِ ّبی اًؼبًی‪ -‬صٌؼشی دس هٌبعك ٍػیغ دس صهیي دخؾ ٍ گؼششدُ‬
‫هی ؿًَذ‪ .‬گؼششؽ ایي هَاد ػجت آلَدگی خبن ٍ آة ّبی صیشصهیٌی هی ؿَد‪ .‬دس ثیي ػٌبصشی وِ ثِ صَسر عجیؼی ٍخَد‬
‫داسًذ آى ّبیی وِ غبلجب ثِ دلیل سوبع هحیغی ػوی ّؼشٌذ ؿبهل فلضار ػٌگیي ًمشُ‪ ،‬وبدهی‪ ،‬وشٍم‪ ،‬وجبلز‪ ،‬هغ‪ ،‬آّي‪،‬‬
‫خیَُ‪ ،‬هَلیجذى‪ً ،‬یىل‪ ،‬ػشة‪ ،‬للغ‪ ٍ ،‬سٍی ٍ ّوچٌیي ػٌبصش ػجه سش هبًٌذ آلَهیٌیَم‪ ،‬آسػٌیه ٍ ػلٌیَم هی ؿًَذ(‪.)4‬‬

‫ایشاى ثب داسا ثَدى هؼبدى گؼششدُ ػٌگ ّبی ًوب ٍ سضئیٌی ؿبّذ اػشمشاس ػٌگجشی فشاٍاًی دس اػشبى ّب ٍ ؿْشّبی هخشلف‬
‫اػز‪ .‬اص ایي سٍ ثبعلِ ّبی حبصل اص وبسخبًدبر ػٌگجشی ثؼٌَاى هَاد صائذ خبهذ ثؼیبسی اص ؿْشّبی وـَس ّوَاسُ دس‬
‫ػٌگجشی ّب ٍ ػٌگ فشٍؿی ّب ثِ ٍاػغِ آهبدُ ػبصی ٍ ثشؽ ػٌگ ّب سَلیذ هی ؿًَذ (‪.)1‬‬

‫ایي صائذار سا هی سَاى خضئی اص صائذار هشثَط ثِ ػبخز ٍ ػبص ٍ سخشیت)‪ً )C&D‬یض عجمِ ثٌذی ًوَد وِ دس دًیب سَخِ‬
‫صیبدی سا ثِ خَد خلت ًوَدُ ٍ سحمیمبر فشاٍاًی ثشای اػشفبدُ هدذد ٍ دفغ هٌبػت ایي صائذار اًدبم ؿذُ اػز (‪.)7‬‬

‫دس هیبى ثشسػی ّبی ثؼول آهذُ ثش ػٌگجشی ّب ٍ ًمؾ آًْب دس ایدبد آلَدگی ّبی هخشلف صیؼز هحیغی اص عشیك دؼبة ٍ‬
‫لدي ٍ اًشـبس احشوبلی فلضار ػٌگیي ثَیظُ اص عشیك لدي ایي صٌبیغ سَخِ ووششی ؿذُ اػز دس فشآیٌذ سَلیذ ایي صٌبیغ وِ‬
‫ؿبهل ثشؽ ػٌگ ّب ٍػبثیذى ٍ صیمل دادى آًْبػز همبدیش صیبدی آة هصشف هی ؿَد(‪.)3‬‬

‫لؼوشی اص ػٌگ ّب دس عی آهبدُ ػبصی ثصَسر رسار سیض ٍ دَدس دسآهذُ ٍدس ًْبیز دغ اص سِ ًـیٌی ٍ خـه ؿذى ثصَسر‬
‫لدي دفغ هی ؿَد‪ً ،‬ىشِ ای وِ دس ایي هیبى حبئض اّویز اػز حضَس احشوبلی ثشخی اص فلضار ػٌگیي دس ػٌگْبی هؼذًی هی‬
‫ثبؿذ‪ .‬ایي فلضار خضءعجیؼی دَػشِ صهیي ثَدُ ٍ داسای ٍصى هخصَف ثیؾ ‪ 5 gr/cm³‬هی ثبؿذ(‪.)8‬‬

‫اگش چِ اثشار ًبهغلَة ثْذاؿشی هَاخِْ ثب فلضار ػٌگیي اص هذر ّب لجل ؿٌبخشِ ؿذُ اػز ‪ ،‬ثب ایي ٍخَد هَاخِْ ثب آًْب دس‬
‫ثشخی هٌبعك ّوچٌبى سٍثِ افضایؾ اػز ‪.‬‬

‫اًشـبس فلضار ػٌگیي ثِ هحیظ صیؼز دس اثش فشآیٌذ ّبی هخشلف ٍ اص عشیك هؼیشّبی گًَبگَى اص خولِ َّا( دس اثش احششاق‪،‬‬
‫اػشخشاج ٍ فشآٍسی)‪ ،‬آة ّبی ػغحی (دس اثش سٍاًبة ّب ٍ اًشـبس اص هحل رخیشُ ٍ اص عشیك هؼیش اًشمبل) ‪ ،‬خبن ٍ دس ًشیدِ‬
‫آة ّبی صیشصهیٌی ٍ گیبّبى صَسر هی گیشد (‪.)2‬‬

‫اهشٍصُ دس اثش سَػؼِ صٌبیغ ٍ ٍسٍد دؼبة ّبی ػٌگجشی ّب ثِ هحیظ ‪ ،‬اوَػیؼشن اعشاف ٍ آة ّبی ػغحی ٍ صیشصهیٌی دس‬
‫خغش آلَدگی هی ثبؿٌذوِ ایي اهش دس وَسبُ هذر ٍ ّن دس دساص هذر اثشار صیبى ثبسی ثش سٍی هَخَدار صًذُ خبن ٍ ّوچٌیي‬
‫گیبّبى ٍ خبًَساى ایي هٌبعك اص خَد ثش خبی هی گزاسد(‪.)5‬‬

‫‪2‬‬
‫ثشای حفظ هحیظ صیؼز ‪ ،‬ثْذاؿز ػوَهی ٍ وٌششل آلَدگی ثبیذ اعالع دلیمی اص هیضاى آالیٌذُ ّب ثخصَف فلضار ػٌگیي‬
‫دس هحیظ داؿشِ ثبؿین(‪.)3‬‬

‫اگشچِ فلضار ػٌگیي دس غلظز ثؼیبس دبییي ثشای سؿذ ػلَلی ٍ فؼبلیز ّبی هشبثَلیه ػلَلی ضشٍسی هی ثبؿٌذ‪ٍ .‬لی دس‬
‫غلظز ّبی ثبالسش اص حذ هدبص‪ ،‬اص ٍاوٌؾ ّبی صیؼشی خلَگیشی ًوَدُ ٍ ثبػث ثشٍص ثیوبسی ّبی هخشلف هی ؿًَذ‪ .‬گؼششؽ‬
‫ایي هَاد ػجت آلَدگی خبن ٍ آة ّبی صیشصهیٌی هی ؿَد‪.‬فلضار ثبلمَُ ػوی ػوذسب حدن گؼششدُ ای اص آالیٌذُ ّبی صٌؼشی‬
‫سا سـىیل هی دّذ‪ .‬فؼبلیز ّبی سَلیذی‪ ،‬اػشخشاخی‪ ٍ ،‬فشآٍسی وبًی ّب هی سَاًٌذ سوشوض ٍ غلظز ایي هَاد سا دس یه هٌغمِ‬
‫اص ػغح ثی خغش افضایؾ ٍ سب ػغح خغشًبن ٍ هؼوَم وٌٌذُ ثبال ثجشًذ‪ .‬اص هْن سشیي ایي صٌبیغ هی سَاى ثِ ثشؽ وبسی‬
‫ػٌگ‪ ،‬فلضوبسی‪ ،‬هشبلَسطی‪ ،‬صٌبیغ ؿیویبیی‪ ،‬صٌبیغ ؿیـِ‪ ،‬وبغز ػبصی‪ً ،‬ؼبخی‪ ،‬صٌبیغ وَد ؿیویبیی ٍ صٌبیغ ًفز ًبم‬
‫ثشد(‪.)4‬‬

‫دس فشآیٌذ سَلیذ ٍ ثشؽ وبسی ػٌگ وِ ؿبهل ثشؽ ػٌگ ّبی وَح ٍ یب لَاسُ ثِ هٌظَس سْیِ دالن ّب ٍ ػبثیذى ٍ صیمل‬
‫دادى آى ّبػز‪ ،‬همبدیش صیبدی آة هصشف هی ؿَد (ؿىل (‪ .))1‬لؼوشی اص ػٌگ ّب دس عی آهبدُ ػبصی ثصَسر رسار سیض ٍ‬
‫دَدس دس آهذُ ٍ دس ًْبیز دغ اص سِ ًـیٌی دس حَض ّبی سِ ًـیٌی ٍ خـه ؿذى‪ ،‬ثصَسر لدي دفغ هی ؿَد‪.‬‬

‫ًىشِ ای وِ دس ایي هیبى حبئض اّویز اػز‪ ،‬حضَس احشوبلی ثشخی اص فلضار ػٌگیي دس ػٌگ ّبی هؼذًی هی ثبؿذ‪ .‬ایي فلضار‬
‫خضء عجیؼی دَػشِ صهیي ثَدُ ٍ داسای ٍصى هخصَف ثیؾ اص ‪ 5‬گشم ثش ػبًشی هشش هىؼت هی ثبؿٌذ‪.‬‬

‫ًمؾ فلضار ػٌگیي دس ایدبد ثیوبسی ّبی گًَبگَى ثِ اثجبر سػیذُ اػز(‪.)2‬یىی اص اػبػی سشیي هؼبئل دس ساثغِ ثب فلضار‬
‫ػٌگیي‪ ،‬ػذم هشبثَلیضُ ؿذى آًْب دس ثذى هی ثبؿذ‪ ،‬دس ٍالغ فلضار ػٌگیي‪ ،‬دغ اص ٍسٍد ثِ ثذى‪ ،‬دیگش اص ثذى دفغ ًوی ؿًَذ‪،‬‬
‫ثلىِ دس ثبفز ّبیی هثل ‪:‬ثبفز چشثی‪ ،‬ػضالر ٍاػشخَاى ّب سػَة وشدُ ٍ اًجبؿشِ هی ؿًَذ وِ ّویي اهش هَخت ثشٍص‬
‫ثیوبس یْب ٍ ػَاسض هشؼذدی دس ثذى هی ؿَد(‪.)6‬‬

‫مًاد ي ريش َا‬

‫دس ایي دظٍّؾ‪ ،‬همبدیش فلضار ػٌگیي اص لجیل ‪ Ni, Hg, Mn, Cu, Cr, Fe, Al, Pb, Cd‬هَخَد دس دؼبة خشٍخی ٍ‬
‫سػَثبر ‪ ،‬لدي هحل ًگْذاسی ضبیؼبر ػٌگجشی ّب اًذاصُ گیشی ؿذ‪ .‬ثذیي هٌظَس‪ ،‬ثب سَخِ ثِ سوشوض ایي صٌبیغ دس ؿْشػشبى‬
‫ًی سیض‪ ،‬سٌَع ػٌگ ّبی خبم ٍ ثشؽ یبفشِ ٍ ّوچٌیي ّضیٌِ آًبلیض فلضار ػٌگیي‪ ،‬سؼذاد ‪ً 4‬وًَِ اص دؼبة ٍسٍدی حَضچِ سِ‬
‫ًـیٌی ‪ ،‬سؼذاد ‪ً 4‬وًَِ اص سػَثبر ٍ لدي ضبیؼبر ػٌگجشی ّب هَسد آصهبیؾ لشاس گشفز‪.‬‬

‫ثِ هٌظَس خوغ آٍسی ًوًَِ ّبی دؼبة ‪ ،‬اص ظشٍف دلی اسیلي ‪ 1/5‬لیششی اػشفبدُ ؿذُ ٍ سوبهی ظشٍف لجل اص ًوًَِ ثشداسی‪،‬‬
‫ثب اػشفبدُ اص آة همغش ؿؼشـَ ؿذًذ‪ .‬اص حَضچِ ی سِ ًـیٌی ّش ػٌگجشی ثِ سفىیه‪ ،‬سؼذاد یه ًوًَِ دؼبة سْیِ ٍ‬
‫هدوَػبً ‪ً 4‬وًَِ هَسد سدضیِ ٍسحلیل لشاس گشفز‪ً .‬وًَِ ثشداسی عجك ؿشایظ اػشبًذاسد‪ ،‬ثب سَخِ ثِ سٍؽ روشؿذُ دس وشبة‬
‫اػشبًذاسد هشذ اًدبم ٍ ثشای هحبفظز ًوًَِ ّب سب صهبى سدضیِ ٍ سحلیل‪ ،‬اص اػیذ ػَلفَسیه ثشای سػبًذى ‪ PH‬ثِ ووشش اص ‪2‬‬
‫اػشفبدُ ؿذ‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫جدٍل( ‪ )1‬هقدار پساب كارخاًجات سٌگبری هطالؼِ شدُ ٍ ًَع ٍ هیساى سٌگ ّای هؼدًی برش يافتِ در آى ّا‬
‫فاضالب تَلید شدُ‬ ‫هقدار سٌگ برش يافتِ‬
‫ًَع سٌگ هؼدًی هصرفی‬ ‫ًام ٍاحد‬
‫(تي در سال)‬
‫سٌگ چیٌی‬ ‫رخام‬
‫‪2411‬‬ ‫‪1511‬‬

‫سٌگ گراًیت‬ ‫صدف‬

‫‪25‬‬ ‫‪11‬‬

‫سٌگ هرهريت‬ ‫جبال‬

‫‪251‬‬ ‫‪111‬‬

‫سٌگ تراٍرتي‬ ‫ياقَت‬

‫‪2111‬‬ ‫‪1111‬‬

‫دس ایي هشحلِ ًوًَِ ثشداسی ثصَسر سصبدفی اص ‪ً 4‬مغِ اص ػٌگجشی هؼشفی ؿذُ ثبال‪ ،‬اص ػغح ‪ 20‬ػبًشی هششی ثب اػشفبدُ اص‬
‫ثیلچِ ثشداؿشِ ؿذ ‪ ،‬ثؼذ اص ثشداؿز ّش یه اص ًوًَِ ّب دس ویؼِ دالػشیىی سیخشِ ٍ ػذغ ػش ّش ویؼِ حبٍی ًوًَِ گشُ صدُ‬
‫ؿذ ٍ خْز اًذاصُ گیشی غلظز فلضار ػٌگیي ثِ آصهبیـگبُ هٌشمل گشدیذ‪،‬ثؼذ اص ایٌىِ ًوًَِ ّب ثِ آصهبیـگبُ اسػبل گشدیذ ‪،‬‬
‫حذٍد ‪ 200‬سب ‪ 400‬گشم خبن سا وَثیذُ ٍ اص اله دٍ هیلیوششی سد وشدُ ٍآى سا دس لیَاى دالػشیىی سیخشِ ‪ ،‬دس حبل ثْن صدى‬
‫آًمذس آة همغش اضبفِ هی وٌین سب ًضدیه ثِ حبلز اؿجبع ثشػذ‪ ،‬دس لیَاًْب سا هذسی ثحبل خَد گزاؿشِ سب خبن وبهالً آة سا‬
‫خزة ًوبیذ‪ ،‬ػذغ گل سا ثْن صدُ سب اؿجبع ؿَد(حبلز اؿجبع حبلشی اػز وِ ػغح ثشاق ٍ ٍلشی ؿیبسی دس گل ایدبد هیىٌذ ٍ‬
‫ثب ضشثِ صدى ثِ لیَاى هحشَی گل‪ ،‬ؿیبس ّب ثْن هی دیًَذًذ ٍ هحَ هی ؿًَذ ٍلشی لیَاى هحشَی گل سا اص ثبال وح ًوبئیذ ثِ‬
‫آساهی گل ػشاصیش هی ؿَد‪ّ ،‬وچٌیي گل اص سٍی اػذبسَل یب وبسدن گل اؿجبع ثِ آساهی ػش هیخَسد‪ .).‬خبن اؿجبع سا ثوذر‬
‫یه ؿجبًِ سٍص یب حذالل ثوذر چْبس ػبػز ثحبل خَد گزاؿشِ ٍ ثؼذ اص ػذشی ؿذى هذر صهبى الصم گل سا هدذداً ثْن صدُ سب‬
‫ثحبلز اؿجبع ثشػذ‪ ،‬داخل لیف سیچبسد هي وِ سٍی دبیِ ػصبسُ گیشی لشاس داسد وبغز صبفی ؿوبسُ دٍ ‪ ،‬دبًضدُ ػبًوشیوششی ٍ‬
‫اسوي گزاؿشِ ٍ دس صیش لیف ؿیـِ ػصبسُ گیشی ‪ 50‬یب ‪ 100‬هیلی هششی لشاس دادُ ( دبیِ ػصبسُ گیشی ثِ دوخ خالء ٍصل‬
‫اػز)‪ .‬گل سا سٍی لیف ثَخٌش خبلی ًوَدُ ٍ ثب وبسدن ػغح سا عَسی صبف وشدُ وِ هٌفزی دس آى هـبّذُ ًـَد‪ ،‬ػذغ‬
‫دوخ خالء سا سٍؿي ًوَدُ سبػصبسُ خبن دس داخل ؿیـِ ػصبسُ گیشی خوغ گشدد (اگش ػصبسُ وذس ثَد هدذداً ػصبسُ سا‬
‫صبف هی ًوبیین) ثِ اصاء ّش ‪ 25‬هیلی لیشش اص ػصبسُ یه لغشُ ّگضا هشبفؼفبر ‪ 0/1‬دسصذ اضبفِ هی ؿَد ٍ دس هشحلِ آخش‬
‫همبدیش فلضار ػٌگیي اص لجیل ‪ً Ni, Hg, Mn, Cu, Cr, Fe, Al, Pb, Cd‬وًَِ آهبدُ ػبصی ؿذُ سَػظ دػشگبُ‬
‫خزة اسوی ثشًذ ‪ GBC‬هذل ‪ AA 220- varian‬ثش حؼت ‪ )ppm( Mg/ L‬هحبػجِ ٍ اًذاصُ گیشی ؿذ‪.‬‬

‫وتایج ‪:‬‬

‫دؼبة‪:‬‬

‫ثشاػبع ًشبیح هغبلؼِ حبضش‪ ،‬آة هصشفی دس دشٍػِ صٌبیغ ػٌگجشی دغ اص سجذیل ؿذى ثِ دؼبة‪ٍ ،‬اسد حَضچِ صالل ػبص‬
‫ػشی هی ؿَد وِ ػول سِ ًـیٌی دس ایي حَضچِ ّب صَسر هی گیشد‪ .‬دؼبة خشٍخی اص آخشیي حَضچِ وِ هَاد هؼلك آى‬
‫وبّؾ یبفشِ لبثلیز ثبصگشداًی ( ثبصچشخؾ) داسد لزا هدذدا دس دشٍػِ سَلیذ هَسد اػشفبدُ لشاس هی گیشد‪ .‬لدي سِ ًـیي ؿذُ دس‬
‫حَضچِ ّبی سِ ًـیٌی ثؼذ اص سػیذى ثِ حدن هَسد ًظش‪ ،‬سخلیِ ؿذُ ٍ دس هحَعِ وبسخبًِ ٍ دس ثؼضی هَاسد ثِ عَس غیش‬
‫هدبص دس فضبّبی اعشاف وبسخبًِ اًجبؿشِ هی گشدد‪ .‬ایي لدي دغ اص آًىِ آة خَد سا اص دػز داد‪ًْ ،‬بیشبً ثِ هحل ّبی هدبص یب‬
‫غیش هدبص دفغ ایي دؼوبًذّب اًشمبل هی یبثذ‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫جدٍل شوارُ (‪ ) 2‬هیساى غلظت فلسات سٌگیي در پساب چْار كارخاًِ سٌگبری‬
‫ًوًَِ سٌگ‬ ‫ًوًَِ سٌگ‬ ‫ًوًَِ سٌگ‬
‫ًوًَِ سٌگ چیٌی‬
‫تراٍرتي سٌگبری‬ ‫هرهريت سٌگبری‬ ‫گراًیت سٌگبری‬
‫سٌگبری رخام‬
‫ياقَت‬ ‫جبال‬ ‫صدف‬ ‫شرح آزهَى‬ ‫رديف‬
‫)‪)ppm‬‬
‫)‪)ppm‬‬ ‫)‪)ppm‬‬ ‫)‪)ppm‬‬
‫(لجي شوارُ‪)1‬‬
‫(لجي شوارُ‪)4‬‬ ‫(لجي شوارُ‪)3‬‬ ‫(لجي شوارُ‪)2‬‬
‫‪1013‬‬ ‫‪10114‬‬ ‫‪1013‬‬ ‫‪10111‬‬ ‫هس(‪)Cu‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ً (ND‬اچیس)‬ ‫‪ً (ND‬اچیس)‬ ‫‪ً (ND‬اچیس)‬ ‫‪ً (ND‬اچیس)‬ ‫كرٍم(‪)Cr‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪>1‬‬ ‫‪>1‬‬ ‫‪>1‬‬ ‫‪>1‬‬ ‫آّي(‪)Fe‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ً (ND‬اچیس)‬ ‫‪ً (ND‬اچیس)‬ ‫‪ً (ND‬اچیس)‬ ‫‪ً (ND‬اچیس)‬ ‫آلَهیٌین(‪)Al‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪>101‬‬ ‫‪>101‬‬ ‫‪>101‬‬ ‫‪>101‬‬ ‫سرب(‪)Pb‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪>105‬‬ ‫‪>105‬‬ ‫‪>105‬‬ ‫‪>105‬‬ ‫ًیکل(‪)Ni‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪>1012‬‬ ‫‪>1012‬‬ ‫‪>1012‬‬ ‫‪>1012‬‬ ‫كادهیَم(‪)Cd‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪1014‬‬ ‫‪1012‬‬ ‫‪1013‬‬ ‫‪1013‬‬ ‫جیَُ(‪)Hg‬‬ ‫‪8‬‬

‫مقایسٍ ومًوٍ جیًٌ در پساب ‪ 4‬سىگبری با استاودارد محیط زیست ایران‪:‬‬

‫ًوَداس ػشًَی ػٌصش خیَُ دس دؼبة ‪ 4‬وبسخبًِ ًـبى هیذّذ وِ ثیـششیي هیضاى ایي ػٌصش هشثَط ثِ ًوًَِ دؼبة ػٌگ‬
‫سشاٍسسي (یبلَر) ثب هیضاى ‪ ٍ0.04‬ووششیي هیضاى هشثَط ثِ ًوًَِ دؼبة ػٌگ هشهشیز (خجبل) ثب هیضاى ‪ 0.02‬هیجبؿذ‪ .‬ثٌبثشایي‬
‫غلظز ایي ػٌصش دس سوبهی ًوًَِ ّب اص اػشبًذاسد هحیظ صیؼز (سخلیِ ثِ آة ّبی ػغحی ) ثیـشش هیجبؿذ‪.‬‬

‫‪0.04‬‬
‫‪0.04‬‬ ‫‪0.030.03‬‬
‫‪0.035‬‬
‫‪0.03‬‬ ‫‪0.02‬‬
‫‪0.025‬‬
‫‪0.02‬‬
‫‪ppm‬‬

‫‪0.015‬‬
‫‪0.01‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0.005‬‬
‫‪0‬‬
‫)‪Hg‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0.03‬‬
‫‪0.03‬‬
‫‪0.02‬‬
‫‪0.04‬‬
‫ًوَدار ستًَی‪ -8-4‬ػٌصر جیَُ در پساب صٌايغ‬

‫مقایسٍ ومًوٍ جیًٌ در پساب ‪ 4‬سىگبری با استاودارد محیط زیست ایران‪:‬‬

‫‪5‬‬
‫ًوَداس ػشًَی ػٌصش خیَُ دس دؼبة ‪ 4‬وبسخبًِ ًـبى هیذّذ وِ ثیـششیي هیضاى ایي ػٌصش هشثَط ثِ ًوًَِ دؼبة ػٌگ‬
‫سشاٍسسي (یبلَر) ثب هیضاى ‪ ٍ0.04‬ووششیي هیضاى هشثَط ثِ ًوًَِ دؼبة ػٌگ هشهشیز (خجبل) ثب هیضاى ‪ 0.02‬هیجبؿذ‪ .‬ثٌبثشایي‬
‫غلظز ایي ػٌصش دس سوبهی ًوًَِ ّب اص اػشبًذاسد هحیظ صیؼز (هصبسف وـبٍسصی ٍ آثیبسی ) ثیـشش هیجبؿذ‪.‬‬

‫ًوًَِ لجي‬ ‫ًوًَِ لجي‬

‫ًوًَِ لجي‬ ‫ًوًَِ لجي‬
‫سٌگ هرهريت‬ ‫سٌگ چیٌی‬
‫سٌگ تراٍرتي‬ ‫سٌگ گراًیت‬
‫سٌگبری‬ ‫سٌگبری‬ ‫شرح آزهَى‬ ‫رديف‬
‫سٌگبری ياقَت‬ ‫سٌگبری صدف‬
‫جبال‬ ‫رخام‬
‫‪PPb‬‬ ‫‪PPb‬‬
‫‪PPb‬‬ ‫‪PPb‬‬
‫‪165‬‬ ‫‪47‬‬ ‫‪26‬‬ ‫‪16‬‬ ‫هس(‪)Cu‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪181‬‬ ‫‪51‬‬ ‫‪26‬‬ ‫‪21‬‬ ‫كرٍم(‪)Cr‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2917‬‬ ‫‪68‬‬ ‫‪116‬‬ ‫‪39‬‬ ‫آّي(‪)Fe‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ND‬‬ ‫‪ND‬‬ ‫‪ND‬‬ ‫‪ND‬‬ ‫سرب(‪)Pb‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪461‬‬ ‫‪131‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪11‬‬ ‫كادهیَم(‪)Cd‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪315‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪34‬‬ ‫‪27‬‬ ‫هٌگٌس(‪)Mn‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪ND‬‬ ‫ًیکل(‪)Ni‬‬ ‫‪7‬‬

‫‪0.04‬‬
‫‪0.04‬‬ ‫‪0.030.03‬‬
‫‪0.03‬‬ ‫‪0.02‬‬
‫‪ppm‬‬

‫‪0.02‬‬
‫‪0.01‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0‬‬
‫)‪Hg‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0.03‬‬
‫‪0.03‬‬
‫‪0.02‬‬
‫‪0.04‬‬
‫ًوَدار ستًَی‪ -16-4‬ػٌصر جیَُ در پساب صٌايغ‬

‫رسًبات‪:‬‬

‫ًشبیح ػٌدؾ هیضاى غلظز فلضار ػٌگیي دس سػَثبر ٍ لدي ػٌگجشی ّبی ؿْشن ػٌگ ًی سیض ثب اػشبًذاسد والسن‪:‬‬

‫دس خذٍل (‪ )3‬هیضاى غلظز فلضار ػٌگیي هغ ‪ ،‬وشٍم ‪ ،‬آّي ‪ ،‬آلَهیٌیَم ‪ ،‬ػشة ‪ ،‬وبدهیَم‪ً ،‬یىل ٍ خیَُ دس سػَثبر ٍلدي‬
‫سَلیذی اص ‪ 4‬ػٌگجشی سفىیه ‪ 4‬ایؼشگبُ اًذاصُ گیشی ٍ آٍسدُ ؿذُ اػز‪.‬‬
‫جدٍل شوارُ (‪ )3‬هیساى غلظت فلسات سٌگیي در رسَبات ٍ لجي تَلیدی از ‪ 4‬سٌگبری بِ تفکیک ‪ 4‬ايستگاُ‬

‫مقایسٍ ومًوٍ کادمیًم در لجه ي ضایعات سىگبری َا با استاودارد کالرک‪ً :‬وَداس ػشًَی ػٌصش وبدهیَم دس‬
‫سػَثبر‪ ،‬لدي ٍ ضبیؼبر ػٌگجشی ّب ًـبى هیذّذ وِ ثیـششیي هیضاى غلظز ایي ػٌصش هشثَط ثِ ًوًَِ لدي حبصل اص‬

‫‪6‬‬
‫ػٌگ سشاٍسسي ثب هیضاى ‪ ٍ 0.46‬ووشش یي هیضاى غلظز هشثَط ثِ ًوًَِ لدي حبصل اص ػٌگ چیٌی ٍ گشاًیز ثِ سشسیت ثب‬
‫هیضاى‪ 0.01‬هیجبؿذ ‪ .‬ثٌبثشایي هیضاى غلظز ایي ػٌصش دس ًوًَِ حبصل اص ثشؽ ػٌگ سشاٍسسي اص اػشبًذاسد والسن ثیـشش ٍ دس‬
‫ثمیِ ًوًَِ ّب اص اػشبًذاسد والسن ووشش اػز‪.‬‬

‫‪0.46‬‬
‫‪0.2‬‬
‫‪0.5‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪0.01 0.01 0.13‬‬
‫‪0.3‬‬
‫‪0.2‬‬
‫‪0.10‬‬
‫‪ppm‬‬

‫)‪Cd‬‬
‫‪0.2‬‬
‫‪0.01‬‬
‫‪0.01‬‬
‫‪0.13‬‬
‫‪0.46‬‬

‫ًوَدار ستًَی ‪ -45-4‬ػٌصر كادهیَم در ضايؼات ٍ لجي‬

‫سَػؼِ سٍص افضٍى وبسخبًدبر ػٌگجشی اص یه ػَ ٍ اػشفبدُ گؼششدُ اص اًَاع ػٌگ ّبی ػبخشوبًی دس اهش ػبخز ٍ ػبص دس‬
‫داخل وـَس اص ػَی دیگش هٌدش ثِ افضایؾ سَلیذ صائذار حبصل اص ایي وبسخبًدبر گشدیذُ وِ خَد هذیشیز صحیحی سا اص‬
‫ًظش صیؼز هحیغی علت هی ًوبیذ‪.‬‬

‫پساب‪:‬‬

‫عجك ثشسػی ّبی اًدبم ؿذُ دس ایي دظٍّؾ غلظز فلضار اًذاصُ گیشی ؿذُ دس دؼبة وبسخبًدبر ػٌگجشی ؿْشن ػٌگ ًی‬
‫سیض ًـبى هیذّذ وِ هیضاى غلظز ػٌبصش هغ‪ ،‬وشٍم‪ ،‬آّي‪ ،‬آلَهیٌیَم ػشة ‪،‬وبدهیَم‪ً ،‬یىل ووشش اص حذ اػشبًذاسد هحیظ‬
‫صیؼز ایشاى (سخ لیِ ثِ آة ّبی ػغحی) هی ثبؿذ ٍ هیضاى ػٌصش خیَُ دسسوبهی ًوًَِ ( دؼبة ػٌگ چیٌی ‪ ،‬ػٌگ هشهشیز‬
‫‪ ،‬ػٌگ گشاًیز ‪ ،‬ػٌگ سشاٍسسي)ثبالسش اص اػشبًذاسد هحیظ صیؼز ایشاى (سخلیِ ثِ آثْبی ػغحی)هی ثبؿذ‪.‬‬

‫دس اداهِ ایي دظٍّؾ عجك ثشسػی هیضاى غلظز ایي ػٌبصش ثباػشبًذاسد هحیظ صیؼز ایشاى( وـبٍسصی ٍ آثیبسی) هـبّذُ‬
‫گشدیذ وِ هیضاى غلظز ػٌبصشهغ‪ ،‬وشٍم ‪،‬آّي ‪،‬آلَهیٌیَم ‪،‬ػشة ‪،‬وبدهیَم ‪ً،‬یىل ووشش اص اػشبًذاسد هحیظ صیؼز ایشاى (‬
‫وـبٍسصی ٍ آثیبسی )هی ثبؿذ ٍ سٌْب هیضاى غلظز ػٌصش خیَُ ًؼجز ثِ اػشبًذاسد هشثَعِ اص هیضاى غلظز ثبالسشی ثشخَسداس‬
‫هی ثبؿذ وِ ًوًَِ دؼبة ػٌگ سشاٍسسي اص دیگش ًوًَِ ّب ثبالسش هی ثبؿذ‪.‬‬

‫لجن‪:‬‬

‫غلظز اًذاصُ گیشی ؿذُ دس ًوًَِ ّبی لدي حبصل اص صٌبیغ دس همبیؼِ ثب غلظز دس دَػشِ صهیي ًـبگش دبییي ثَدى هیضاى‬
‫غلظز ػٌبصش اًذاصُ گیشی ؿذُ( هغ‪ ،‬وشٍم‪ ،‬آّي‪ ،‬ػشة‪ً ،‬یىل )دس سوبهی ًوًَِ ّب اص اػشبًذاسد والسن ٍ ثبالسش ثَدى هیضاى‬
‫غلظز ػٌصش وبدهیَم سٌْب دس ًوًَِ لدي حبصل اص ػٌگ سشاٍسسي‪ ،‬اص اػشبًذاسد هشثَعِ (والسن) هی ثبؿذ‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫ًشبیح ایي سحمیك ًـبى داد وِ غلظز ثشخی اص فلضار ػٌگیي دس لدي وبسخبًدبر ػٌگجشی ّبی هَسد هغبلؼِ‪ ،‬دس همبیؼِ ثب‬
‫غلظز ایي فلضار دس دَػشِ صهیي ثیـشش ثَدُ لزا ثب دس ًظش گشفشي سحشن ایي فلضار ٍ ًـز اص لدي ٍ اثشار سدوؼی ایي‬
‫ػٌبصش احشوبل افضایؾ غلظز ّبی صهیٌِ ای فلضار ػٌگیي دس هحل ّبی دفغ لدي ػٌگجشی ّب ٍ ّوچٌیي آلَدگی آة ّبی‬
‫صیش صهیٌی ٍخَد خَاّذ داؿز وِ الصم اػز هذ ًظش لشاس گیشد‪.‬‬

‫ثب دس ًظش گشفشي ایي ً شبیح هی سَاى چٌیي ًشیدِ گیشی ًوَد وِ هیضاى غلظز ثشخی اص فلضار ػٌگیي صٌبیغ ػٌگجشی هیشَاًذ‬
‫ثِ ػٌَاى یه ًگشاًی خذی صیؼز هحیغی ٍ ثْذاؿشی هغشح گشدد‪،‬‬

‫دیـٌْبد هی ؿَد اص دشاوٌذُ ؿذى رسار خـه ؿذُ لدي (دَدس) دس هحیظ خلَگیشی ؿَد ٍ ایي لدي ّب دس هحل ّبی ٍیظُ‬
‫ای وِ ثشا ی ّویي هٌظَس اخشصبف یبفشِ اًذ دفغ ؿًَذ ٍ ثب دَؿؾ هٌبػجی اص خبن دَؿبًذُ ٍ ایضٍلِ ؿًَذ سب دس اثش ٍصؽ ثبد‬
‫دس هحیظ دشاوٌذُ ًـًَذ‪ّ .‬وچٌیي الصم اػز ثب اًدبم صّىـی هٌبػت دس اعشاف ػبیز هحل دفغ‪ ،‬اص ٍسٍد سٍاًبة ّبی‬
‫ػغحی ثِ سَدُ ّبی لدي دفغ ؿذُ هوبًؼز ثِ ػول آیذ سب اص ؿؼشـَی فلضار ػٌگیي ٍ آلَدگی احشوبلی آة ّبی ػغحی ٍ‬
‫صیشصهیٌی دیـگیشی ؿَد‬

‫مراجع‪:‬‬

‫) فْیوی ًیب‪،‬هحوذ‪ ،‬هؼبفشی ‪ ،‬هحوذ‪ ،‬حجیت دَس‪ ،‬ػلی اصغش‪ ،1386،‬ثشسػی ٍضؼیز هذیشیشی هَاد صایذ خبهذ‬
‫وبسخبًدبر ػٌگجشی دس وـَس ‪ ،‬هغبلؼِ هَسدی اػشبى لن‪ ،‬ػَهیي ّوبیؾ هلی هذیشیز دؼوبًذ‪.‬‬

‫‪ )2‬هؼبفشی ‪،‬هحوذ‪،‬ؿبوشخغیجی ‪،‬هحوذ‪،‬اصل ّبؿوی‪ ،‬احوذ‪ً،‬ظن آسا‪،‬ؿبّشخ‪ ،1390،‬سؼییي هیضاى فلضار ػٌگیي هَخَد‬
‫دس دؼبة ٍ لدي صٌبیغ ػٌگجشی‪،‬هٌْذػی ػوشاى ٍ هحیظ صیؼز‪،‬خلذ ‪ ،41‬ؿوبسُ‪. 1‬‬

‫‪ )3‬سمی دَس‪ ،‬حؼي‪ ،1390،‬ثشسػی هیضاى آلَدگی خبن حَهِ غشثی ؿْش سجشیض ثِ فلضار ػٌگیي وشٍم ٍ هغ‪،‬دٌدویي‬
‫ّوبیؾ هلی ٍ ًوبیـگبُ سخصصی هٌْذػی هحیظ صیؼز ایشاى‪.‬‬

‫‪ )4‬حؼیٌی‪ ،‬هیشهخشبس‪ -‬ثبثبلَ‪ ،‬ػیؼی‪ -1382-‬ثشسػی وبسایی الگَى ثِ ووه َّادُ هیىبًیىی دس وبّؾ هیضاى ًیبص‬
‫ثیَلَطیىی (‪ً ،)BOD‬یبص ؿیویبیی اوؼیظى (‪ ٍ )COD‬رسار خبهذ (‪ )TSS‬دس سصفیِ خبًِ فبضالة ؿْش خَی‪.‬‬

‫‪ )5‬ثبثبیی‪،‬ی‪،‬ػلَی همذم‪،‬م‪،‬لبػن صادُ‪،‬ف‪،1387 ،‬ثشسػی آلَدگی آة ّبی ػغحی هٌغمِ وَّؼشخ وبؿوش ثِ‬
‫آسػٌیه‪،‬هدلِ ػلَم ٍ سىٌَلَطِی هحیظ صیؼز‪ ،‬دٍسُ ‪،10‬ؿوبسُ‪.3‬‬
‫‪6) Greenpeace Research Laboratories, Department of Biological Sciences, University of Exeter,‬‬
‫‪ExeterEX4 4PS, UK.‬‬

‫‪7) Singh, R.P., Agrawal, M., "Effects of sewagesludge amendment on heavy metalaccumulation and‬‬
‫‪consequent responses ofBeta vulgaris plants", Chemosphere, 2007,67(11), 2229-2240.‬‬

‫‪8)Bianchini G., Marrocchino E., Tassinari R. and Vaccaro (2005): Recycling of construction and demolition‬‬
‫‪waste materials: a chemical- mineralogical appraisal,Waste Management , Volume 25, Issue 2, Pages 149-‬‬
‫‪159‬‬

‫‪8‬‬