‫ضواسُ ‪ ،133‬صهستاى ‪1400‬‬

‫ظظ‪128~117 :‬‬

‫بزرسی سطوح مختلف بذر کتان بز عملکزد و بزخی فزاسنجههای خونی در جوجههای گوشتی‬

‫هجتبی حقيقت*‪ ،1‬حسيي عوشاًی‪ ،2‬حويذسضا خذایی‪ ،1‬سْيل هيشحبيبی‪،1‬‬ ‫‪‬‬

‫‪-1‬فضَ ّیبت فلوی زاًكگبُ آظاز اؾالهی ٍاحس گلپبیگبى‪.‬‬
‫‪ -2‬فضَ ّیبت فلوی‪ ،‬ؾبظهبى تحقیبت‪ ،‬آهَظـ ٍ تطٍیح کكبٍضظی‪ ،‬هَؾؿِ تحقیقبت فلَم زاهی کكَض‪ ،‬ایطاى‪ ،‬کطج‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫تبضید پصیطـ ‪ :‬ذطزاز ‪1400‬‬ ‫تبضید زضیبفت ‪ :‬اؾفٌس ‪1399‬‬

‫قوبضُ توبؼ ًَیؿٌسُ هؿئَل‪9133176148. :‬‬
‫‪Email: haghighat@giau.ac.ir‬‬

‫شناسه دیجیتال )‪10.22092/ASJ.2021.353870.2136 :(DOI‬‬ ‫چكيذُ‬

‫ایي پظٍّص بِهٌظَس بشسسی اثشات سطَح هختلف بزس کتاى بش عولكشد ٍ بشخی فشاسٌجِّای خًَی دس جَجِّای گَضتی‬
‫اًجام ضذ‪ .‬بذیي هٌظَس تعذاد ‪ 192‬قطعِ جَجِ گَضتی یکسٍصُ سَیِ ساع ‪ 308‬دس ‪ٍ 16‬احذ آصهایطی (ّش ٍاحذ آصهایطی‬
‫‪ 12‬پشًذُ) با ‪ 4‬تيواس ٍ ‪ 4‬تكشاس استفادُ ضذ‪ .‬تيواسّای آصهایطی ضاهل‪ )1:‬جيشُ بش پایِ رست ٍ سَیا‪(،‬ضاّذ) ‪ )2‬جيشُ داسای‬
‫‪ 2/5‬دسصذ بزس کتاى‪ )3 ،‬جيشُ داسای ‪ 5‬دسصذ بزس کتاى ٍ‪ )4‬جيشُ داسای ‪ 7/5‬دسصذ بزس کتاى بَد‪ .‬صفات عولكشدی‬
‫بِصَست دٍسُای اًذاصُگيشی ضذ‪ .‬دس سٌيي ‪ 42 ٍ 21‬سٍصگی بِهٌظَس اًذاصُگيشی بشخی فشاسٌجِ ّای سشم خَىگيشی‬
‫اًجام ضذ‪ً .‬تایج آصهایص ًطاى داد کِ استفادُ اص سطح ‪ 7/5‬دسصذ بزس کتاى دس جيشُ سبب کاّص هعٌیداس افضایص ٍصى‬
‫سٍصاًِ ضذ (‪ .)P<0/05‬استفادُ اص سطح ‪ 5‬دسصذ بزس کتاى دس جيشُ جَجِّای گَضتی دس ایي پظٍّص هَجب کاّص‬
‫فعاليت آًضینّای گلَتاتيَى پشاکسيذاص‪ ،‬سَپشاکسيذ دیسوَتاص ٍ کاتاالص ضذ (‪ .)P<0/05‬بش اساع ًتایج ایي پظٍّص‪ ،‬استفادُ‬
‫اص ‪ 5‬دسصذ بزس کتاى دس جيشُ جَجِ ّای گَضتی پيطٌْاد هیضَد‪.‬‬

‫ٍاطُّای کليذی‪ :‬زاًِ کتبى‪ ،‬هطك گَقتی‪ ،‬گلَتبتیَى پطاکؿیساظ‪ ،‬ؾَپطاکؿیس زیؿوَتبظ‪،‬کبتبالظ‪.‬‬
 Animal Science Journal (Pajouhesh & Sazandegi) No 133 pp: 117-128
Evaluation of different levels of flaxseed on performance and some blood parameters in
broilers
By: Mojtaba Haghighat*1, Hosein Emrani2, Hamidreza Khodaee1, Soheil Mirhabibi1,
1-Assistant professor of Animal Science, Faculty of Agriculture, Islamic Azad University,
Golpayegan Branch
2-Animal science research institute of Iran
Received: March 2021 Accepted: June 2021
This current study was performed to evaluation of the effects of flaxseed on performance
and some blood parameters in broilers. One hundred ninety-two one day-old Ross 308
broilers in 16 experimental units (12 birds in each experimental unit) were used with 4
treatments and 4 replications. Treatments include Treatment 1: Diet based on corn and
soybean meal. 2) Diet with 2.5% flaxseed. 3) Diet with 5% flaxseed. 4) Diet with 7.5%
flaxseed. Functional traits were measured periodically. Blood samples were taken at 21 and
42 days of age to measure some blood parameters. The results showed that the use of 7.5%
flaxseed in the diet caused a significantly (P<0.05) decrease in daily weight gain (DWG).
Inclusion of 5% flaxseed in diet significantly reduced glutathione peroxidase, superoxide
dismutase and catalase enzymes activities (P <0.05). Based on the results of this study,
dietary inclusion of 5% flaxseed in broilers diets is recommended.
Key words: Flaxseed, Broiler, Glutathione Peroxidase, Superoxide Dismutase, Catalase.
ِ‫هقذه‬
‫ اؾیس‬.‫ اؾت‬3- ‫ ثیكتط اظ ًَؿ اهگب‬6- ‫ اؾیسّبی چطة اهگب‬،‫گیبّی‬ ‫ هٌجقی ؾطقبض اظ‬،‫ثصض کتبى کِ ثِ آى ترن ثعضک ّن هیگَیٌس‬
‫لیٌَلئیک ٍ اؾیس آلفب لیٌَلٌیک پیفؾبظ ؾبیط اؾیسّبی چطة‬ ‫ اؾیس چطة آلفب‬،B1 ‫ ٍیتبهیي‬،‫ هٌیعیَم‬،‫هَاز هغصی ّوچَى فیجط‬
‫ضطٍضی ثَزُ ٍ ثطای حفؼ ؾالهتی ثبیس هصطف ایي زٍ زض غصای‬ ‫ ثصض کتبى هٌجقی ثطای چطثی‬.‫ اؾت‬3 ‫ ٍ اؾیسچطة اهگب‬،‫لیٌَلٌیک‬
‫ اؾیس آلفب لیٌَلٌیک زض ثسى ثِ اؾیس‬.‫ضٍظاًِ زض حس کبفی ثبقس‬ ‫ زاًِ کتبى‬.) 1370 ،‫ آًتیاکؿیساى ٍ فیجط اؾت (ذَاخِ پَض‬،‫ؾبلن‬
.‫ تجسیل هی قَز‬4‫ ٍ اؾیس زٍکَظاّگعاًَئیک‬3‫ایکَظا پٌتبًَئیک‬ ‫ زضصس) ٍ حبٍی اؾیسّبی چطة‬35 ‫ تب‬30( ‫هٌجـ غٌی اظ چطثی‬
‫ّوبىعَض کِ شکط قس زاًِ ثعضک هٌجـ غٌی اظ پیفؾبظ لیگٌبى‬ ،‫ زضصس اؾیسّبی چطة آى‬50 ‫ؾَزهٌس اؾت؛ ثِعَضیکِ حسٍز‬
‫ لیگٌبىّب هتقلق ثِ عجقِ فیتَ اؾتطٍغىّب ثَزُ ٍ ؾبذتوبًی‬.‫اؾت‬ ‫ ٍ آلفب لیٌَلٌیک‬1‫ (آلفب لیٌَلئیک اؾیس‬3 ‫اؾیسّبی چطة اهگب‬
‫ فیتَاؾتطٍغىّب اظ ثسى زض ثطاثط‬.‫هكبثِ اؾتطٍغى اًؿبى زاضًس‬ ‫ ایي زاًِ ّوچٌیي‬.)2003 ،‫ ٍ ّوکبضاى‬Mostafa( ‫) اؾت‬2‫اؾیس‬
‫ثیوبضیّبیی هثل ؾطعبى ؾیٌِ ٍ پَکی اؾترَاى هحبفؾت‬ ‫ فیجط ضغیوی‬،)‫هٌجـ ذَة لیگٌبى (اخعای فیتَ اؾتطٍغًیک‬
‫ کبّف‬،‫ الجتِ هیعاى آى زض صَضت تصفیِ قسى ضٍغي‬.‫هیکٌٌس‬ ًِ‫ کٌدبلِ زا‬،‫ فالٍُ ثطایي‬.‫ هَاز هقسًی ٍ ٍیتبهیيّب اؾت‬،‫پطٍتئیٌی‬
3-‫ ثِ اهگب‬6-‫ ًؿجت اؾیس چطة اهگب‬.)1370 ،‫هییبثس (ذَاخِپَض‬ ‫ثعضک (زاًِ ضٍغيگیطی قسُ) ذَز یک هٌجـ پطٍتئیٌی هٌبؾت‬
ِ‫زض ضٍغيّبی گیبّی یکی اظ قبذصّبی قٌبذت کیفیت آى ث‬ ‫ثطای تغصیِ حیَاًبت اّلی اؾت کِ زض کكَضّبی تَؾقِیبفتِ اظ‬
‫ تغییط زض تطکیت اؾیسّبی چطة گَقت عیَض اظ‬.‫قوبض هیضٍز‬ ،‫ ٍ ّوکبضاى‬Al-Yasiry ‫؛‬2001 ،Oomah( ‫آى اؾتفبزُ هیقَز‬
‫ ثِ خیطُ اهکبىپصیط‬6 ٍ 3-‫عطیق ٍاضزکطزى اؾیسّبی چطة اهگب‬ ُ‫) زاًِ ثعضک زاضای هقبزیط ثبالیی اؾیس چطة غیط اقجبؿ ثَز‬2017
‫ ٍ ّوکبضاى‬Al-Yasiry 2005 ‫ ٍ ّوکبضاى‬Hocquette( ‫اؾت‬ ِ‫ ث‬3-‫ ٍ اهگب‬6-‫ٍ اؾیسّبی چطة غیطاقجبؿ آى اغلت اظ ًَؿ اهگب‬
‫ ایي زض حبلی اؾت کِ زض اکثط گَقت عیَض ًؿجت اؾیس‬.)2017 ‫ ایي زض حبلی اؾت کِ زض اغلت ضٍغيّبی‬.‫ اؾت‬1 ِ‫ ث‬0/30 ‫ًؿجت‬
1
alpha linolenic acid
2
alpha-linolenic acid
3
Eicosapentaenoic acid (EPA)
118
4
Docosahexaenoic acid (DHA)
‫ٍخَز زاقت‪ .‬زض ایي پػٍّف ثطای ّوِ تیوبضّب زض ّط زٍضُ اظ‬ ‫چطة اهگب‪ 6-‬ثِ اهگب‪ 3-‬ثیكتط اظ ‪ 15‬اؾت‪ ،‬اهب زض گَقت ؾبلن ایي‬
‫خیطُای ثب اًطغی ٍ پطٍتئیي یکؿبى اؾتفبزُ قس (خسٍل ‪ .)1‬تغصیِ‬ ‫ًؿجت ثیكتط اظ ‪ً 4‬یؿت (‪ ،)Simopoulos, 2002‬ثٌبثطایي ثْتطیي‬
‫ّوِ خَخِّب تب ؾي ّفتضٍظگی ثب یک خیطُ یکؿبى اًدبم قس‪.‬‬ ‫ضاُکبض ثطای ثْجَز ایي ًؿجت‪ ،‬افعایف هیعاى اؾیسّبی چطة اهگب‪-‬‬
‫تیوبضّبی آظهبیكی اظ ّفتضٍظگی ثِ ثقس ثط خَخِّب افوبل قس‪.‬‬ ‫‪ 3‬زض گَقت عیَض اظ عطیق ٍاضزکطزى ایي ًَؿ اؾیسّبی چطة زض‬
‫ثطآٍضز ًیبظ هَاز هغصی پطًسُّب ثط اؾبؼ خسٍل اؾتبًساضز هَاز‬ ‫خیطُ اؾت‪ .‬یکی اظ ضاّکبضّبی افعایف اؾیسچطة اهگب‪ 3-‬زض‬
‫غصایی ؾَیِای ثَز کِ ثب اؾتفبزُ اظ ًطم افعاض خیطُ ًَیؿی آهیٌَ‬ ‫هحصَالت عیَضی‪ ،‬افن اظ ترنهطك ٍ گَقت‪ ،‬هصطف زاًِ کتبى‬
‫فیس‪ 7‬خیطُ ًَیؿی اًدبم قس‪ .‬تیوبضّبی آظهبیكی قبهل‪ )1:‬خیطُ ثط‬ ‫یب ضٍغي کتبى زض خیطُ اؾت (‪ّ ٍ Wood‬وکبضاى‪2003 ،‬؛‬
‫پبیِ شضت ٍ ؾَیب (قبّس)‪ )2 ،‬خیطُ زاضای ‪ 2/5‬زضصس ثصض کتبى‪)3 ،‬‬ ‫‪ّ ٍ Isabel‬وکبضاى‪ .)2003 ،‬ثطذی هغبلقبت ًكبى زازُ کِ‬
‫خیطُ زاضای ‪ 5‬زضصس ثصض کتبى ٍ ‪ )4‬خیطُ زاضای ‪ 7/5‬زضصس ثصض‬ ‫هصطف ظیبز ثصض کتبى ٍ یب ضٍغي حبصل اظ آى زض هطغبى‬
‫کتبى ثَز‪ .‬خیطُّب زض زٍضُ ضقس ٍ پبیبًی زض اذتیبض پطًسُ قطاض‬ ‫ترنگصاض ثبفث ٍاضز قسى آؾیت ثِ کجس‪ 5‬هیقَز (‪ٍ Grobas‬‬
‫گطفت (خسٍل ‪ .)1‬خْت فطهَلِ کطزى خیطُ اثتسا ؾِ خعء اصلی‬ ‫ّوکبضاى‪ .)2007 ،‬ثبٍض زاًكوٌساى ثط ایي اؾت کِ ایي فبضضِ‬
‫خیطُ یقٌی شضت (ثطظیل)‪ ،‬کٌدبلِ ؾَیب (آضغاًتیي) ٍ ثصض کتبى‬ ‫ثِاحتوبل ظیبز ثِ ذبعط افعایف ؾغح اکؿیساؾیَى چطثیّبی‬
‫(قعاقؿتبى) تْیِ قس (اظ قطکت آٍا تدبضت صجب)‪ .‬هقساض هبزُ‬ ‫غیطاقجبؿ ًؾیط ‪ 6ALA‬ضخ هی زّس (‪،Cherian ٍ Apperson‬‬
‫ذكک‪ ،‬پطٍتئیي ذبم‪ ،‬الیبف ذبم‪ ،‬چطثی ذبم ٍ ذبکؿتط ٍ اًطغی‬ ‫‪ .)2017‬اکؿیساؾیَى چطثیّب تَلیس یکؿطی اظ هحصَالت ثبًَیِ ضا‬
‫ذبم زض آظهبیكگبُ تدعیِ هَاز ذَضاکی ثب اؾتفبزُ اظ ؾیؿتن‬ ‫افعایف هیزّس‪ .‬ایي هحصَالت فوستبً آلسئیسّب ثَزُ ٍ تَاًبیی‬
‫‪ )1990( AOAC‬تقییي قسُ ٍ ثب اؾتفبزُ اظ فطهَلّبی هَخَز‬ ‫ظیبزی زض ایدبز آؾیتّبی اکؿیساتیَ زاضًس (‪ّ ٍ Sohal‬وکبضاى‪،‬‬
‫(‪ )1994 NRC‬اًطغی قبثل هتبثَلیؿن ثِ زؾت آهس کِ زض خیطُ‬ ‫‪ٍ .)2002‬یػگی عَل فوط ٍ ٍاکٌفپصیطی ثبالی ایي هحصَالت‬
‫ًَیؿی اظ آىّب اؾتفبزُ قس (خسٍل ‪ .)2‬هسیطیت پطٍضـ خَخِّب‬ ‫ؾجت قسُ اؾت تب ثتَاًٌس زض زاذل ٍ ذبضج اظ ؾلَل فول کٌٌس‬
‫ثط اؾبؼ ضاٌّوبی پطٍضـ ؾَیِ هطثَعِ اًدبم قس ٍ زض عَل‬ ‫(‪ .)2018 ،Rosiak‬توبیل ثبال ثِ ٍاکٌفّبی ثطگكتًبپصیط ثب‬
‫آظهبیف ذَضاک ٍ آة ثِصَضت زؾتطؾی آظاز زض اذتیبض‬ ‫هَلکَلّبی ظیؿتی هبًٌس اؾیسّبی ًَکلئیک ٍ پطٍتئیيّب هَخت‬
‫پطًسگبى قطاض گطفت‪ .‬تَظیي پطًسگبى ٍ ذَضاک هصطفی ثِصَضت‬ ‫آؾیت ضؾیسى ثِ هکبًیؿنّبی ؽطیف زض فولکطز ؾلَل قَز‪.‬‬
‫زٍضُای اًدبم قس‪.‬‬ ‫هبلَىزیآلسّیس یک هحصَل اصلی حبصل اظ پطاکؿیساؾیَى‬
‫اؾیسّبی چطة زاضای چٌس پیًَس زٍگبًِ اؾت کِ ثؿیبض هَضز‬
‫هغبلقِ قطاض گطفتِ اؾت (‪ . )2005 ،Del Rio‬لصا ّسف اظ ایي‬
‫پػٍّف ثطضؾی اثطات هصطف ثصض کتبى ثط ضٍی قبذصّبی تٌف‬
‫اکؿیساؾیَى زض ثسى خَخِّبی گَقتی اؾت‪.‬‬

‫هَاد ٍ سٍشّا‬
‫تقساز ‪ 192‬قغقِ خَخِ گَقتی یکضٍظُ ؾَیِ ضاؼ ‪ 308‬زض ‪16‬‬
‫ٍاحس آظهبیكی (ّط ٍاحس آظهبیكی ‪ 12‬پطًسُ) تَظیـ قسًس‪ .‬اظ‬
‫ظهبى ٍضٍز خَخِ تب پبیبى آظهبیف ؾِ زٍضُ آغبظیي (‪1-7‬‬
‫ضٍظگی) ٍ ضقس (‪ 8-21‬ضٍظگی) ٍ پبیبًی (‪ )22-42‬پطٍضقی‬

‫‪5‬‬
‫‪liver hemorrhage‬‬
‫‪6‬‬
‫‪α-Linolenic acid‬‬
‫‪7‬‬
‫‪AminoFeed‬‬
‫‪119‬‬
 ‫جذٍل ‪ -1‬فشهَل جيشُ ّای غزایی ٍ تشکيب هَاد هغزی هَجَد دس جيشُ ّا‬

‫پبیبًی‬ ‫ضقس‬ ‫اخعاء خیطُ (زضصس)‬

‫آغبظیي‬
‫تیوبض‪4‬‬ ‫تیوبض ‪3‬‬ ‫تیوبض ‪2‬‬ ‫تیوبض ‪1‬‬ ‫تیوبض‪4‬‬ ‫تیوبض ‪3‬‬ ‫تیوبض ‪2‬‬ ‫تیوبض ‪1‬‬
‫‪60/79‬‬ ‫‪61/65‬‬ ‫‪62/53‬‬ ‫‪63/39‬‬ ‫‪54/31‬‬ ‫‪55/38‬‬ ‫‪56/44‬‬ ‫‪57/5‬‬ ‫‪53/4‬‬ ‫شضت‬
‫‪25/63‬‬ ‫‪26/78‬‬ ‫‪27/92‬‬ ‫‪29/06‬‬ ‫‪31/38‬‬ ‫‪32/37‬‬ ‫‪33/36‬‬ ‫‪34/35‬‬ ‫‪40/79‬‬ ‫ؾَیب‬
‫‪1/93‬‬ ‫‪2/44‬‬ ‫‪2/95‬‬ ‫‪3/46‬‬ ‫‪2/4‬‬ ‫‪2/85‬‬ ‫‪3/3‬‬ ‫‪3/75‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ضٍغي ؾَیب‬
‫‪7/5‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪2/5‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪2/5‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫ثصض کتبى‬
‫‪1/06‬‬ ‫‪1/06‬‬ ‫‪1/06‬‬ ‫‪1/06‬‬ ‫‪1/06‬‬ ‫‪1/07‬‬ ‫‪1/08‬‬ ‫‪1/09‬‬ ‫‪1/6‬‬ ‫کطثٌبت کلؿین‬
‫‪1/6‬‬ ‫‪1/61‬‬ ‫‪1/62‬‬ ‫‪1/64‬‬ ‫‪1/76‬‬ ‫‪1/76‬‬ ‫‪1/76‬‬ ‫‪1/76‬‬ ‫‪1/72‬‬ ‫زی کلؿین فؿفبت‬
‫*‬
‫‪0/25‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫هکول ٍیٌبهیٌی‬
‫*‬
‫‪0/25‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫هکول هقسًی‬
‫‪0/31‬‬ ‫‪0/31‬‬ ‫‪0/31‬‬ ‫‪0/32‬‬ ‫‪0/32‬‬ ‫‪0/32‬‬ ‫‪0/33‬‬ ‫‪0/33‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫ًوک‬
‫‪0/29‬‬ ‫‪0/27‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫‪0/23‬‬ ‫‪0/31‬‬ ‫‪0/3‬‬ ‫‪0/29‬‬ ‫‪0/29‬‬ ‫‪0/44‬‬ ‫هتیًَیي‬
‫‪0/19‬‬ ‫‪0/18‬‬ ‫‪0/17‬‬ ‫‪0/15‬‬ ‫‪0/24‬‬ ‫‪0/23‬‬ ‫‪0/22‬‬ ‫‪0/21‬‬ ‫‪0/1‬‬ ‫الیعیي‬
‫‪0/05‬‬ ‫‪0/05‬‬ ‫‪0/04‬‬ ‫‪0/04‬‬ ‫‪0/07‬‬ ‫‪0/07‬‬ ‫‪0/07‬‬ ‫‪0/07‬‬ ‫‪0/05‬‬ ‫تطئًَیي‬
‫‪0/1‬‬ ‫‪0/1‬‬ ‫‪0/1‬‬ ‫‪0/1‬‬ ‫‪0/1‬‬ ‫‪0/1‬‬ ‫‪0/1‬‬ ‫‪0/1‬‬ ‫‪0/1‬‬ ‫خَـ قیطیي‬
‫‪0/05‬‬ ‫‪0/05‬‬ ‫‪0/05‬‬ ‫‪0/05‬‬ ‫‪0/05‬‬ ‫‪0/05‬‬ ‫‪0/05‬‬ ‫‪0/05‬‬ ‫‪0/05‬‬ ‫آًعین ثطگبظین‬
‫هَاز هغصی هحبؾجِ قسُ‬
‫‪3055‬‬ ‫‪3055‬‬ ‫‪3055‬‬ ‫‪3055‬‬ ‫‪3000‬‬ ‫‪3000‬‬ ‫‪3000‬‬ ‫‪3000‬‬ ‫‪2950‬‬ ‫اًطغی قبثل هتبثَلیؿن (‪)Kcal/kg‬‬
‫‪19/09‬‬ ‫‪19/09‬‬ ‫‪19/09‬‬ ‫‪19/09‬‬ ‫‪21/54‬‬ ‫‪21/54‬‬ ‫‪21/54‬‬ ‫‪21/54‬‬ ‫‪23‬‬ ‫پطٍتئیي ذبم (‪)٪‬‬
‫‪0/40‬‬ ‫‪0/40‬‬ ‫‪0/40‬‬ ‫‪0/40‬‬ ‫‪0/43‬‬ ‫‪0/43‬‬ ‫‪0/43‬‬ ‫‪0/43‬‬ ‫‪0/50‬‬ ‫هتیًَیي (‪)٪‬‬
‫‪1/05‬‬ ‫‪1/05‬‬ ‫‪1/05‬‬ ‫‪1/05‬‬ ‫‪1/2‬‬ ‫‪1/2‬‬ ‫‪1/2‬‬ ‫‪1/2‬‬ ‫‪1/4‬‬ ‫لیعیي (‪)٪‬‬
‫* هکولّبی ٍیتبهیٌی ٍ هقسًی اؾتفبزُ قس ُ زض ایي تحقیق زض ّط کیلَگطم خیطُ‪ ،‬هقبزیط ظیط ضا تأهیي ًوَز‪ٍ 8400 :‬احس ثیي الوللی ٍیتبهیي آ‪ٍ 18000 ،‬احس ثیي الوللی ٍیتبهیي‬
‫‪ 3‬ز‪ 300 ،‬هیلی گطم ٍیتبهیي ای‪ 24 ،‬هیلی گطم ٍیتبهیي ک‪ 18 ،‬هیلی گطم ٍیتبهیي‪ 6‬ة‪ 36 ،‬هیلی گطم ٍیتبهیي‪ 12‬ة‪ 3600 ،‬هیلی گطم ٍیتبهیي ًیبؾیي‪ 120 ،‬هیلی گطم ٍیتبهیي‬
‫اؾیس پبًتَتٌیک‪ 1/2 ،‬هیلی گطم ٍیتبهیي اؾیس فَلیک‪ 900 ،‬هیلی گطم ٍیتبهیي کَلیي‪ 28/8 ،‬هیلی گطم کلؿین‪ 19/1 ،‬هیلی گطم فؿفط‪ 600 ،‬هیلی گطم هٌگٌع‪ 300 ،‬هیلی گطم آّي‪،‬‬
‫‪ 480‬هیلی گطم ضٍی‪ 60 ،‬هیلی گطم هؽ‪ 1/5 ،‬هیلی گطم کجبلت ٍ ‪ 9‬هیلی گطم یس‪.‬‬

‫جذٍل ‪ -2‬تجضیِ ضيويایی رست ‪،‬کٌجالِ سَیا ٍ بزس کتاى‬

‫اًطغی ذبم‬ ‫ذبکؿتط‬ ‫فصبضُ اتطی‬ ‫الیبف ذبم‬ ‫پطٍتئیيذبم‬ ‫هبزُذكک‬ ‫هبزُ ذَضاکی‬
‫(‪)kcal/kg‬‬ ‫(‪)%‬‬ ‫(‪)%‬‬ ‫(‪)%‬‬ ‫(‪)%‬‬ ‫(‪)%‬‬
‫‪4546/88‬‬ ‫‪1/79‬‬ ‫‪4/36‬‬ ‫‪2/18‬‬ ‫‪8/72‬‬ ‫‪88/21‬‬ ‫شضت‬
‫‪4614/10‬‬ ‫‪5/94‬‬ ‫‪1/43‬‬ ‫‪6/20‬‬ ‫‪44/19‬‬ ‫‪91/87‬‬ ‫کٌدبلِ ؾَیب (‪)% 44‬‬
‫‪3915/69‬‬ ‫‪2/1‬‬ ‫‪8/58‬‬ ‫‪6/5‬‬ ‫‪20/20‬‬ ‫‪90/50‬‬ ‫ثصض کتبى‬

‫‪120‬‬
‫کتبى کوتطیي هقساض افعایف ٍظى ضٍظاًِ ضا زاقت (خسٍل ‪ .)3‬زض‬ ‫زض ؾٌیي ‪ 42 ٍ 21‬ضٍظگی زٍضُ پطٍضـ‪ ،‬اظ ّط تکطاض زٍ پطًسُ اظ‬
‫زٍضُ ‪ 22‬تب ‪ 42‬ضٍظگی ثبالتطیي هقساض افعایف ٍظى ضٍظاًِ زض تیوبض‬ ‫هیبًگیي ٍظى اًتربة قس ٍ هقساض ‪ 2‬هیلیلیتط ذَى اظ ثبل (ؾیبّطگ‬
‫قبّس هكبّسُ قس کِ ثِعَض هقٌیزاضی ثبالتط اظ ؾبیط تیوبضّب ثَز‬ ‫ٍزاج) گطفتِ قس‪ .‬ثِهٌؾَض خلَگیطی اظ اًققبز اظ هبزُ ضس اًققبز‬
‫(‪ ٍ )P<0/05‬ثیي ؾغَح هرتلف ثصض کتبى اذتالف هقٌیزاضی‬ ‫ّپبضیي اؾتفبزُ قس ٍ ؾپؽ ثطای اًساظُگیطی قسضت آًتیاکؿیساًی‬
‫‪9‬‬
‫هكبّسُ ًكس (‪ .)P>0/05‬زض کل زٍضُ آظهبیف ًیع ثبالتطیي‬ ‫پالؾوب اظ ضٍـ ‪ FRAP8‬تَصیف قسُ تَؾظ ثٌعی ٍ اؾتطیي‬
‫افعایف ٍظى ضٍظاًِ زض تیوبض قبّس هكبّسُ قس ٍ کوتطیي آى زض‬ ‫(‪ ٍ )1996‬ثطای اًساظُگیطی فقبلیت گلَتبتیَى پطاکؿیساظ اظ ضٍـ‬
‫‪10‬‬
‫تیوبض زاضای ‪ 7/5‬زضصس ثصض کتبى هكبّسُ قس‪ .‬ؾبیط تیوبضّب ثیي ایي‬ ‫تَصیف قسُ تَؾظ هبتؽ ٍ ّوکبضاى (‪ )2000‬اؾتفبزُ قس‪.‬‬
‫زٍ هقساض قطاض زاقتٌس (خسٍل ‪ .)5‬زض زٍضُ ‪ 8‬تب ‪ 21‬ضٍظگی اظ ًؾط‬ ‫اًساظُگیطی فقبلیت آًعینّبی ؾَپطاکؿیس زیؿوَتبظ‪ ،‬اًساظُگیطی‬
‫صفت ضطیت تجسیل غصایی اذتالف هقٌیزاضی ثیي تیوبضّب‬ ‫ٍ کبتبالظ ٍ اًساظُگیطی غلؾت کلؿتطٍل (ثب اؾتفبزُ اظ کیتّبی‬
‫هكبّسُ قس (‪ .)P<0/05‬پبییيتطیي ضطیت تجسیل غصایی زض‬ ‫اذتصبصی قطکت پبضؼ آظهَى زض آظهبیكگبُ اًدبم قس‪ .‬تدعیِ ٍ‬
‫تیوبضّبی قبّس ٍ ‪ 2/5‬زضصس ثصض کتبى هكبّسُ قس ٍ ثبالتطیي‬ ‫تحلیل زازُّبی فولکطز ثب اؾتفبزُ اظ ضٍـ تدعیِ کٍَاضیبًؽ ٍ‬
‫هقساض ضطیت تجسیل غصایی زض تیوبض ‪ 7/5‬زضصس ثصض کتبى هكبّسُ‬ ‫ضٍیِ ‪ GLM‬ثب اؾتفبزُ اظ ًطم افعاض ‪ SAS‬اًدبم قس (‪،SAS‬‬
‫قس‪ .‬تیوبض ‪ 5‬زضصس ثصض کتبى ثیي ایي زٍ هقساض قطاض زاقت‪ .‬زض‬ ‫‪)2003‬؛ ثِایيتطتیت کِ زازُّبی ‪ 1‬تب ‪ 7‬ضٍظگی ثِفٌَاى هتغیط‬
‫زٍضُ ‪ 22‬تب ‪ 42‬ضٍظگی تفبٍت هقٌیزاضی ثیي تیوبضّب اظ ًؾط‬ ‫کوکی (کٍَاضیت) ثطای زٍضُ ّبی ‪ 8‬تب ‪ 22 ، 21‬تب ‪ ٍ 42‬کل زٍضُ‬
‫ضطیت تجسیل غصایی هكبّسُ ًكس (‪ّ .)P>0/05‬طچٌس اظ ًؾط‬ ‫ضٍظگی زض ًؾط گطفتِ قس‪ .‬هقبیؿِ هیبًگیي زازُّبی فولکطزی ثِ‬
‫فسزی ٍ غیط هقٌیزاض ضطیت تجسیل غصایی زض تیوبض زاضای ‪7/5‬‬ ‫ضٍـ تَکی زض ؾغح آهبضی ‪ 5‬زضصس اًدبم قس‪ .‬تدعیِ ٍ تحلیل‬
‫زضصس ثصض کتبى ثبالتط اظ ؾبیط تیوبضّب ثَز‪ .‬زض کل زٍضُ آظهبیف‬ ‫صفبت ذًَی ّن ثب ًطم افعاض آهبضی ‪ SAS‬اًدبم گطفت ٍ ثطای‬
‫ثبالتطیي هقساض ضطیت تجسیل غصایی زض تیوبض ‪ 7/5‬زضصس ثصض کتبى‬ ‫هقبیؿِ هیبًگیيّب اظ آظهَى زاًکي زض ؾغح آهبضی ‪ 5‬زضصس‬
‫هكبّسُ قس کِ ثِ عَض هقٌی زاضی ثبالتط اظ ؾبیط تیوبضّب ثَز‬ ‫اؾتفبزُ قس‪.‬‬
‫(‪ .)P<0/05‬ضطیت تجسیل تیوبضّبی قبّس‪ 5 ٍ 2/5 ،‬زضصس ثصض‬
‫کتبى زض کل زٍضُ آظهبیف تفبٍت هقٌی زاضی ًكبى ًساز (خسٍل‬ ‫ًتایج ٍ بحث‬
‫‪.)5‬‬ ‫اثط هتغیط کٍَاضیت ثط صفبت فولکطزی زض زٍ زٍضُ ‪ 8‬تب ‪22 ، 21‬‬
‫تب ‪ ٍ 42‬کل زٍضُ ضٍظگی هقٌیزاض ًجَز (‪ .)P>0/05‬زض زٍضُ ‪ 8‬تب‬
‫‪ 8 ٍ 21‬تب ‪ 42‬ضٍظگی اظ ًؾط صفت هیعاى ذَضاک هصطفی‬
‫اذتالف هقٌیزاضی ثیي تیوبضّب ٍخَز زاقتِ (‪ ٍ )P<0/05‬ثبالتطیي‬
‫هقساض ذَضاک هصطفی زض تیوبض قبّس ٍ کوتطیي آى زض تیوبض ‪7/5‬‬
‫زضصس ثصض کتبى هكبّسُ قس (خساٍل ‪ .)5 ٍ 3‬ؾبیط تیوبضّب ثیي ایي‬
‫زٍ هقساض قطاض زاقتٌس ٍ اذتالف هقٌیزاضی ثیي ؾغَح ‪ 2/5‬ثب ‪5‬‬
‫زضصس هكبّسُ ًكس (‪ .)P>0/05‬زض زٍضُ ‪ 22‬تب ‪ 42‬ضٍظگی اثطات‬
‫تیوبضّب ثط ذَضاک هصطفی هقٌیزاض ًجَز (خسٍل ‪ .)4‬زض زٍضُ ‪ 8‬تب‬
‫‪ 21‬ضٍظگی افعایف ٍظى ضٍظاًِ زض تیوبض قبّس ٍ ؾغح ‪ 2/5‬زضصس‬
‫ثصض کتبى ثبالتطیي هقساض ثَز (‪ ٍ )P<0/05‬ؾغح ‪ 7/5‬زضصس ثصض‬

‫‪8‬‬
‫)‪Ferric Reducing Ability of Plasma (FRAP‬‬
‫‪9‬‬
‫‪Benzie and Strain‬‬
‫‪10‬‬
‫‪Matés‬‬
‫‪121‬‬
 ‫جذٍل ‪ -3‬اثش سطَح هختلف بزس کتاى بش صفات عولكشدی جَجِ ّای گَضتی دس هشحلِ اٍل (‪ 8‬تا ‪ 21‬سٍصگی)‬

‫تلفبت‬ ‫ضطیت تجسیل غصایی‬ ‫افعایف ٍظى‬ ‫ذَضاک هصطفی‬

‫تیوبض ّب‬
‫ضٍظاًِ (گطم)‬ ‫ضٍظاًِ (گطم)‬
‫‪1/05‬‬ ‫‪1/378c‬‬ ‫‪60/49a‬‬ ‫‪83/27a‬‬ ‫قبّس‬
‫‪1/10‬‬ ‫‪1/361c‬‬ ‫‪59/25a‬‬ ‫‪80/66b‬‬ ‫ؾغح ‪ 2/5‬زضصس ثصض کتبى‬
‫‪b‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪0/98‬‬ ‫‪1/476‬‬ ‫‪54/77‬‬ ‫‪80/78‬‬ ‫ؾغح ‪ 5‬زضصس ثصض کتبى‬
‫‪a‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪0/87‬‬ ‫‪1/586‬‬ ‫‪49/49‬‬ ‫‪78/61‬‬ ‫ؾغح ‪ 7/5‬زضصس ثصض کتبى‬
‫‪0/03‬‬ ‫‪0/015‬‬ ‫‪0/400‬‬ ‫‪0/47‬‬ ‫‪SEM‬‬
‫‪0/067‬‬ ‫‪0/0001‬‬ ‫‪0/0001‬‬ ‫‪0/0001‬‬ ‫‪p-value‬‬
‫حطٍف هكبثِ زضّطؾتَى ثیبًگط فسم ٍخَز اذتالف هقٌی زاض زض ؾغح هقٌی زاضی ‪ 0/05‬اؾت‪.‬‬

‫جذٍل ‪ -4‬اثش سطَح هختلف بزس کتاى بش صفات عولكشدی جَجِ ّای گَضتی دس هشحلِ دٍم (‪22‬تا ‪ 42‬سٍصگی)‬

‫تلفبت‬ ‫ضطیت تجسیل غصایی‬ ‫افعایف ٍظى‬ ‫ذَضاک هصطفی‬

‫تیوبض ّب‬
‫ضٍظاًِ (گطم)‬ ‫ضٍظاًِ (گطم)‬
‫‪2/07 a‬‬ ‫‪2/005‬‬ ‫‪51/99a‬‬ ‫‪101/52‬‬ ‫قبّس‬
‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪2/13‬‬ ‫‪2/114‬‬ ‫‪48/32‬‬ ‫‪101/15‬‬ ‫ؾغح ‪ 2/5‬زضصس ثصض کتبى‬
‫‪2/00 a‬‬ ‫‪2/099‬‬ ‫‪48/04b‬‬ ‫‪101/16‬‬ ‫ؾغح ‪ 5‬زضصس ثصض کتبى‬
‫‪b‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪1/55‬‬ ‫‪2/270‬‬ ‫‪43/94‬‬ ‫‪101/85‬‬ ‫ؾغح ‪ 7/5‬زضصس ثصض کتبى‬
‫‪0/03‬‬ ‫‪0/069‬‬ ‫‪2/74‬‬ ‫‪0/784‬‬ ‫‪SEM‬‬
‫‪0/003‬‬ ‫‪0/001‬‬ ‫‪0/001‬‬ ‫‪0/078‬‬ ‫‪p-value‬‬
‫حطٍف هكبثِ زضّطؾتَى ثیبًگط فسم ٍخَز اذتالف هقٌی زاض زض ؾغح هقٌی زاضی ‪ 0/05‬اؾت‪.‬‬

‫جذٍل ‪ -5‬اثش سطَح هختلف بزس کتاى بش صفات عولكشدی جَجِ ّای گَضتی دس پایاى دٍسُ (‪ 8‬تا ‪ 42‬سٍصگی)‬

‫تلفبت‬ ‫ضطیت تجسیل غصایی‬ ‫افعایف ٍظى‬ ‫ذَضاک هصطفی‬

‫تیوبض ّب‬
‫ضٍظاًِ (گطم)‬ ‫ضٍظاًِ (گطم)‬
‫‪3/47 a‬‬ ‫‪1/670 b‬‬ ‫‪52/30 a‬‬ ‫‪87/29 a‬‬ ‫قبّس‬
‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪ab‬‬
‫‪3/43‬‬ ‫‪1/730‬‬ ‫‪50/67‬‬ ‫‪87/47‬‬ ‫ؾغح ‪ 2/5‬زضصس ثصض کتبى‬
‫‪3/33 a‬‬ ‫‪1/724 b‬‬ ‫‪51/00 ab‬‬ ‫‪87/76 ab‬‬ ‫ؾغح ‪ 5‬زضصس ثصض کتبى‬
‫‪b‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪3/25‬‬ ‫‪1/793‬‬ ‫‪49/11‬‬ ‫‪88/19‬‬ ‫ؾغح ‪ 7/5‬زضصس ثصض کتبى‬
‫‪0/031‬‬ ‫‪0/045‬‬ ‫‪1/32‬‬ ‫‪0/75‬‬ ‫‪SEM‬‬
‫‪0/001‬‬ ‫‪0/031‬‬ ‫‪0/044‬‬ ‫‪0/028‬‬ ‫‪p-value‬‬
‫حطٍف هكبثِ زضّطؾتَى ثیبًگط فسم ٍخَز اذتالف هقٌی زاض زض ؾغح هقٌی زاضی ‪ 0/05‬اؾت‪.‬‬

‫‪122‬‬
‫زضصس ثصض کتبى هَخت کبّف تلفبت قسُ اؾت ضا هیتَاى‬
‫کبّف ؾغح فقبلیت آًعینّبی گلَتبتیَى پطاکؿیساظ‪ ،‬ؾَپط اکؿیس‬
‫زیؿوَتبظ ٍ حتی کبتبالظ زاًؿت کِ ًكبىزٌّسُ کبّف تٌف‬
‫اکؿیساتیَ زض ایي تیوبض اؾت‪.‬‬
‫ًتبیح حبصل اظ اًساظُگیطی فطاؾٌدِّبی ثیَقیویبیی ذَى‬
‫خَخِّب زض ًتیدِ تأثیط ؾغَح هرتلف ثصض کتبى زض ؾي ‪21‬‬
‫ضٍظگی زض خسٍل ‪ 6‬اضائِ قسُ اؾت‪ .‬اؾتفبزُ اظ ؾغَح ‪7/5 ٍ 5‬‬
‫زضصس ثصض کتبى زض خیطُ ؾجت کبّف هقٌیزاض زض فقبلیت آًعین‬
‫گلَتبتیَى پطاکؿیساظ ًؿجت ثِ تیوبض قبّس قس (‪ .)P<0/05‬ثبالتطیي‬
‫هیعاى فقبلیت آًعین ؾَپطاکؿیس زیؿوَتبظ زض تیوبضّبی قبّس ٍ‬
‫‪ 2/5‬زضصس ثصض کتبى هكبّسُ قس کِ ثِعَض هقٌیزاضی ثبالتط اظ‬
‫تیوبض ‪ 5‬زضصس ثصض کتبى ثَز (‪ .)P<0/05‬ضًٍس فقبلیت آًعین‬
‫کبتبالظ زض تیوبضّبی هرتلف هكبثِ آًعین گلَتبتیَى پطاکؿیساظ‬
‫ثَز‪ .‬ثبالتطیي فقبلیت آًعین کبتبالظ زض تیوبض قبّس هكبّسُ قس کِ‬
‫ثِعَض هقٌیزاضی ثبالتط اظ تیوبضّبی ؾغَح ‪ 7/5 ٍ 5‬زضصس ثصض‬
‫کتبى ثَز (‪ .)P<0/05‬ثبالتطیي هقساض کلؿتطٍل ذَى زض تیوبض‬
‫قبّس هكبّسُ قس کِ ثِعَض هقٌیزاضی ثبالتط اظ تیوبضّبی ‪5 ٍ 2/5‬‬
‫زضصس ثصض کتبى ثَز (‪ .)P<0/05‬زض ضاثغِ ثب هیعاى کلؿتطٍل‬
‫هَخَز زض ذَى (ٍ ترنهطك) کیفیت چطثی ّب ثیكتط اظ هقساض آى‬
‫ّب اثط گصاض اؾت‪ .‬زض خیطُّبی زاضای ثصض کتبى ثٍِاؾغِ ثبال ثَزى‬
‫اؾیس ّبی چطة اهگب‪ -‬هَخَز زض ثصضکتبى‪ ،‬هقساض اؾیس چطة‬
‫اهگب‪ 3-‬زض خیطُ ثبالتط اظ تیوبض قبّس اؾت ٍ ثبال ثَزى اؾیسّبی‬
‫چطة اهگب‪ 3-‬هقساض خصة کلؿتطٍل ضا کبّف هیزّس‪ .‬ثِ عَضی‪-‬‬
‫کِ گعاضـ قسُ اؾت کِ ظهبًی کِ اؾیس چطة اهگب‪ 3‬هَخَز زض‬
‫خیطُ ‪ 3‬زضصس افعایف یبثس‪ ،‬هقساض کلؿتطٍل هَخَز زض ظضزُ ترن‪-‬‬
‫هطك تب ‪ 15‬زضصس کبّف هییبثس (‪ .)1992 ،Prattٍ Lin‬اظ ًؾط‬
‫هقساض آًتیاکؿیساى کل ذَى زض تیوبضّبی هرتلف تفبٍت‬
‫هقٌیزاضی هكبّسُ ًكس (‪.)P>0/05‬‬
‫زیگطی ًعزیک ثِ یک ( ‪، RobinsonٍSimopoulos‬‬
‫‪ )1998‬ضا گعاضـ ًوَزُاًس ٍ ًؿجت کوتط اظ ‪ 5‬هَضز تَافق ثیكتط‬
‫هحققیي اؾت‪ .‬یکی زیگط اظ زالیلی کِ اؾتفبزُ اظ ؾغح ‪7/5‬‬
‫زاًِ کتبى اظخولِ زاًِّبی ضٍغٌی ثب ؾغح ثبالی ضٍغي‪ ،‬اًطغی ٍ‬
‫پطٍتئیي اؾت کِ زاضای تطکیجبت ضس تغصیِای هبًٌس لیٌبهبضیي‪،‬‬
‫فیجطذبم ثبال‪ ،‬هَؾیالغ ٍ پلی ؾبکبضیس هحلَل زض آة اؾت‪.‬‬
‫ّوچٌیي ثِ لحبػ ٍیتبهیي ‪ B6‬زاضای کوجَز اؾت (‪ٍ Insel‬‬
‫ّوکبضاى‪ .)2001 ،‬هیعاى افعایف ٍظى ثسًی زض خَخِّبی گَقتی‬
‫تغصیِ قسُ ثب ؾغح ‪ 7/5‬زضصس زاًِ کتبى اظ قبّس کوتط ثَز‬
‫(‪ .)P<0/05‬احتوبالً زلیل ایي کبّف ًیع ٍخَز فَاهل ضس تغسیِ‬
‫ای هَخَز زض زاًِ کتبى اؾت‪ .‬زض تحقیقبت پیكیي ًیع تغصیِ زاًِ‬
‫کتبى زض ؾغح ثبالتط اظ ‪ 10‬تب ‪ 15‬زضصس ثبفث کبّف فولکطز‬
‫خَخِّبی گَقتی قس (‪ّ ٍ Ajuyah‬وکبضاى‪1993 ،‬؛ ‪ٍ Najib‬‬
‫‪ّ )2004 ،Al-Khateeb‬وچٌیي کبهطاى‪ّ ٍ 11‬وکبضاى (‪ً )2009‬یع‬
‫گعاضـ ًوَزًس کِ تغصیِ ثب ؾغَح ‪ 7/5 ٍ 15‬زضصس زاًِ کتبى یب‬
‫کبًَال ثبفث کبّف فولکطز خَخِّبی گَقتی قس‪ .‬ثٌبثطایي ّط‬
‫چٌس زض ثؿیبضی اظ تحقیقبت پیكیي گعاضـ قسُ کِ هیتَاى اظ‬
‫کتبى ثطای غٌیؾبظی گَقت ثْطُ خؿت‪ٍ ،‬لی تغصیِ ؾغَح ثبالی‬
‫زاًِ کتبى ثبفث کبّف فولکطز هیقَز‪ .‬اظ ًؾط هقبیؿِ زضصس‬
‫تلفبت زض زٍضُ ‪ 8‬تب ‪ 21‬ضٍظگی تفبٍت هقٌیزاضی ثیي تیوبضّب‬
‫هكبّسُ ًكس (‪ .)P>0/05‬زض زٍضُ ‪ 22‬تب ‪ 42‬ضٍظگی ٍ ّوچٌیي زض‬
‫کل زٍضُ آظهبیف (‪ 8‬تب ‪ 42‬ضٍظگی) تیوبض زاضای ‪ 7/5‬زضصس ثصض‬
‫کتبى ثِعَض هقٌیزاضی تلفبت ضا ًؿجت ثِ ؾبیط تیوبضّب کبّف زاز‬
‫(‪ .)P<0/05‬ثیي ؾبیط تیوبضّب اظ ًؾط زضصس تلفبت اذتالف‬
‫هقٌیزاضی هكبّسُ ًكس (‪ .)P>0/05‬اؾتفبزُ اظ ؾغح ‪ 7/5‬زضصس‬
‫ثصض کتبى زض خیطُ ؾجت کبّف هیعاى تلفبت قس‪ً .‬ؿجت هٌبؾت‬
‫اؾیسّبی چطة اهگب ‪ 6‬ثِ اهگب ‪ ،3‬خْت فقبلیت عجیقی هغع ٍ‬
‫ضتیٌبل چكن ضطٍضی اؾت‪ ،‬الجتِ زض هَضز ًؿجت زقیق ایي اؾیسّب‬
‫تٌبقضّبیی ٍخَز زاضز‪ .‬ثقضی پػٍّكگطاى ًؿجت هٌبؾت ثیي ایي‬
‫زٍ ذبًَازُ ضا ثطاثط ‪ ،)1990 ،CorlissٍAnderson ( 5‬گطٍُ‬
‫زیگطی ثطاثط ‪ّ ٍ Okuyama( 4‬وکبضاى‪ ٍ )1997 ،‬هحققیي‬

‫‪11‬‬
‫‪Kamran‬‬
‫‪123‬‬
 ‫جذٍل ‪ -6‬اثش سطَح هختلف بزس کتاى بش غلظت بشخی اص فاکتَسّای خًَی دس سي ‪ 21‬سٍصگی‬
‫آًتی اکؿیساى کل‬ ‫کلؿتطٍل‬ ‫کبتبالظ(‪)U/ml‬‬ ‫ؾَپطاکؿیس زیؿوَتبظ‬ ‫گلَتبتیَى‬ ‫تیوبضّب‬
‫(‪(μMol/Li‬‬ ‫(‪)mg/dl‬‬ ‫(‪)U/ml‬‬ ‫‪1‬‬
‫پطاکؿیساظ‬
‫‪1/86‬‬ ‫‪140/40a‬‬ ‫‪66/42a‬‬ ‫‪15/79a‬‬ ‫‪26/93a‬‬ ‫قبّس‬
‫‪b‬‬ ‫‪ab‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪ab‬‬
‫‪1/89‬‬ ‫‪136/83‬‬ ‫‪65/49‬‬ ‫‪15/91‬‬ ‫‪25/69‬‬ ‫ؾغح ‪ 2/5‬زضصس ثصض کتبى‬
‫‪b‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪1/80‬‬ ‫‪135/73‬‬ ‫‪64/49‬‬ ‫‪15/04‬‬ ‫‪24/52‬‬ ‫ؾغح ‪ 5‬زضصس ثصض کتبى‬
‫‪1/78‬‬ ‫‪138/90ab‬‬ ‫‪63/79b‬‬ ‫‪15/36ab‬‬ ‫‪24/80b‬‬ ‫ؾغح ‪ 7/5‬زضصس ثصض کتبى‬
‫‪0/069‬‬ ‫‪1/37‬‬ ‫‪0/152‬‬ ‫‪0/112‬‬ ‫‪0/188‬‬ ‫‪SEM‬‬
‫‪0/238‬‬ ‫‪0/024‬‬ ‫‪0/025‬‬ ‫‪0/032‬‬ ‫‪0/006‬‬ ‫‪P-Value‬‬
‫حطٍف هكبثِ زضّطؾتَى ثیبًگط فسم ٍخَز اذتالف هقٌی زاض زض ؾغح هقٌی زاضی ‪ 0/05‬اؾت‪..‬‬
‫‪ -1‬هَل ‪ NADPH‬اکؿیس قسُ زض ّط زقیقِ زض ّط هیلی لیتط ذَى‬

‫ؾغح کلؿتطٍل ذَى زض تیوبضّبی قبّس ٍ ‪ 2/5‬زضصس ثصض کتبى‬
‫هكبّسُ قس کِ ثِعَض هقٌیزاضی ثبالتط اظ تیوبض ؾغح ‪ 5‬زضصس ثصض‬
‫کتبى زض خیطُ ثَز (‪ .)P<0/05‬ؾغح ‪ 7/5‬زضصس ثصض کتبى زض خیطُ‬
‫اظ ًؾط هقساض کلؿتطٍل ذَى تفبٍت هقٌیزاضی ثب تیوبضّبی قبّس‪،‬‬
‫‪ 5 ٍ 2/5‬زضصس ثصض کتبى ًساقت (‪ّ .)P>0/05‬وبًٌس ‪ 21‬ضٍظگی‬
‫زض ‪ 42‬ضٍظگی ًیع ثیي تیوبضّبی هرتلف اظ ًؾط هقساض‬
‫آًتیاکؿیساى کل ذَى اذتالف هقٌیزاضی هكبّسُ ًكس‬
‫(‪.)P>0/05‬‬
‫زض ؾي ‪ 42‬ضٍظگی ثبالتطیي فقبلیت آًعین گلَتبتیَى پطاکؿیساظ زض‬
‫تیوبضّبی قبّس ٍ ‪ 2/5‬زضصس ثصض کتبى هكبّسُ قس (خسٍل ‪ )7‬کِ‬
‫ثِعَض هقٌیزاضی ثبالتط اظ تیوبضّبی ‪ 7/5 ٍ 5‬زضصس ثصض کتبى ثَز‬
‫(‪ .)P<0/05‬ثبالتطیي فقبلیت آًعین ؾَپطاکؿیس زیؿوَتبظ زض تیوبض‬
‫قبّس ثَز کِ ثِعَض هقٌیزاضی ثبالتط اظ تیوبضّبی ؾغَح ‪7/5 ٍ 5‬‬
‫زضصس ثصض کتبى ثَز (‪ .)P<0/05‬پبییيتطیي فقبلیت آًعین کبتبالظ‬
‫زض تیوبضّبی ؾغَح ‪ 7/5 ٍ 5‬زضصس ثصض کتبى هكبّسُ قس کِ‬
‫ثِصَضت هقٌیزاضی اظ تیوبض قبّس کوتط ثَز (‪ .)P<0/05‬ثبالتطیي‬

‫جذٍل ‪ -7‬اثش سطَح هختلف بزس کتاى بش غلظت بشخی اص فاکتَسّای خًَی دس سي ‪ 42‬سٍصگی‬
‫‪1‬‬
‫آًتی اکؿیساى کل‬ ‫کلؿتطٍل‬ ‫کبتبالظ(‪)U/ml‬‬ ‫ؾَپطاکؿیس‬ ‫گلَتبتیَى پطاکؿیساظ‬ ‫تیوبضّب‬
‫( ‪(μMol/L‬‬ ‫(‪)mg/dl‬‬ ‫زیؿوَتبظ(‪)U/ml‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪1/92‬‬ ‫‪140/90‬‬ ‫‪68/18‬‬ ‫‪16/39a‬‬ ‫‪27/03a‬‬ ‫قبّس‬
‫‪1/90‬‬ ‫‪136/30a‬‬ ‫‪67/93ab‬‬ ‫‪15/53ab‬‬ ‫‪26/01a‬‬ ‫ؾغح ‪ 2/5‬زضصس ثصض کتبى‬
‫‪1/75‬‬ ‫‪133/90b‬‬ ‫‪64/19b‬‬ ‫‪14/90b‬‬ ‫‪25/12b‬‬ ‫ؾغح ‪ 5‬زضصس ثصض کتبى‬
‫‪ab‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪1/83‬‬ ‫‪135/50‬‬ ‫‪64/25‬‬ ‫‪14/33‬‬ ‫‪24/81‬‬ ‫ؾغح ‪ 7/5‬زضصس ثصض کتبى‬
‫‪0/089‬‬ ‫‪1/47‬‬ ‫‪0/142‬‬ ‫‪0/188‬‬ ‫‪0/112‬‬ ‫‪SEM‬‬
‫‪0/268‬‬ ‫‪0/034‬‬ ‫‪0/035‬‬ ‫‪0/006‬‬ ‫‪0/032‬‬ ‫‪P-Value‬‬
‫حطٍف هكبثِ زضّطؾتَى ثیبًگط فسم ٍخَز اذتالف هقٌی زاض زض ؾغح هقٌی زاضی ‪ 0/05‬اؾت‪..‬‬
‫‪ -1‬هَل ‪ NADPH‬اکؿیس قسُ زض ّط زقیقِ زض ّط هیلی لیتط ذَى‬

‫‪124‬‬
‫پطاکؿیساظ ٍ کبتبالظ زض تیوبض قبّس افعایف یبفتِ اؾت‪ .‬افعایف‬ ‫ثطضؾیّبی فطاؾٌدِ ّبی ذًَی زض ‪ 42 ٍ 21‬ضٍظگی حبکی اظ آى‬
‫فقبلیت گلَتبتیَى پطاکؿیساظ ٍ کبتبالظ زض تیوبض قبّس ضا هیتَاى ثِ‬ ‫اؾت کِ اؾتفبزُ اظ ثصض کتبى زض خیطُ هَخت کبّف زض فقبلیت‬
‫کبّف اؾیسّبی چطة اهگب‪ 3-‬زض اثط فسم هصطف ثصض کتبى زض‬ ‫آًعینّبی گلَتبتیَى پطاکؿیساظ‪ ،‬کبتبالظ ٍ ؾَپطاکؿیس زیؿوَتبظ ٍ‬
‫ایي تیوبض ًؿجت زاز‪ .‬اظ عطفی ثبالتط ثَزى فقبلیت گلَتبتیَى‬ ‫هقساض کلؿتطٍل زض ذَى هیقَز‪ .‬اؾتفبزُ اظ ضٍغي کتبى زض خیطُ‬
‫پطاکؿیساظ زض تیوبض قبّس ًكبىزٌّسُ ایي ٍاققیت اؾت کِ تَلیس‬ ‫غصایی هطغبى هبزض ثِ زلیل زاقتي هقساض ثبالی اؾیسّبی چطة‬
‫پطاکؿیس ّیسضٍغى زض ایي تیوبض ثبال اؾت ٍ ثبالتط ثَزى ًطخ‬ ‫اهگب‪ 3-‬ؾجت کبّف هبلَىزیآلسّبیس ٍ تٌف اکؿیساتیَ زض‬
‫هتبثَلیؿن زض تیوبض قبّس (پبییيتط ثَزى ضطیت تجسیل غصایی زض‬ ‫خَخِّبی حبصل اظ آىّب قسُ اؾت (‪،Bautista Ortega‬‬
‫ایي تیوبض) ًكبىزٌّسُ ایي ٍاققیت اؾت کِ افعایف ًطخ هتبثَلیؿن‪،‬‬ ‫‪ .)2008‬افعایف فقبلیت ؾَپطاکؿیس زیؿوَتبظ زض تیوبض قبّس‬
‫ؾطفت هتبثَلیؿن لیپیسّب ضا افعایف زازُ اؾت‪ً .‬تیدِ ایي اهط‬ ‫ًكبىزٌّسُ آى اؾت کِ یَى ؾَپطاکؿبیس (هبًٌس ‪ )O-‬حبصل اظ‬
‫افعایف تَلیس پطاکؿیس ّیسضٍغى اؾت کِ فقبلیت گلَتبتیَى‬ ‫هتبثَلیؿن چطثیّب ثِ پطاکؿیس ّیسضٍغى ٍ آة تجسیل قسُ (زض اثط‬
‫پطاکؿیساظ ثطای ذٌثی کطزى آى افعایف یبفتِ اؾت‪ .‬اظ عطفی زض‬ ‫فقبلیت ؾَپطاکؿیس زیؿوَتبظ) ٍ پطاکؿیس ّیسضٍغًی کِ ثسیي‬
‫آظهبیف حبضط‪ ،‬هقساض هصطف ضٍغي ؾَیب زض تیوبض قبّس ًؿجت ثِ‬ ‫صَضت ثِ ٍخَز هیآیس تَؾظ آًعینّبی کبتبالظ ٍ گلَتبتیَى‬
‫ؾغَح هرتلف ثصض کتبى زض خیطُ افعایف یبفت (خسٍل ‪.)1‬‬ ‫پطاکؿیساظ ثِ آة تجسیل هیقَز (‪ .)1996 ،Fantel‬ثبالتط ثَزى‬
‫افعایف هقساض ضٍغي ؾَیب زض خیطُ هی تَاًس فقبلیت گلَتبتیَى‬ ‫فقبلیت ایي آًعینّب ًكبىزٌّسُ افعایف تٌف اکؿیساؾیَى زض تیوبض‬
‫پطاکؿیساظ ضا زض ذَى‪ ،‬کجس ٍ کلیِ خَخِّبی گَقتی افعایف‬ ‫قبّس اؾت‪ .‬ثِ ّویي تطتیت کبّف گلَتبتیَى پطاکؿیساظ‪،‬‬
‫زّس (‪ّ ٍ Placha‬وکبضاى‪ّ .)2009 ،‬وبىعَض کِ گفتِ قس‪،‬‬ ‫ؾَپطاکؿیس زیؿوَتبظ ٍ کبتبالظ زض اثط هصطف ثصض کتبى‬
‫ؽطفیت آًتیاکؿیساى کل زض ایي پػٍّف ثِ ضٍـ ‪FRAP‬‬ ‫ًكبىزٌّسُ کبّف تٌف اکؿیساتیَ زض اثط هتبثَلیؿن چطثی زض ایي‬
‫اًساظُگیطی قس‪ .‬زض ایي ضٍـ اًتقبل الکتطٍى اظ آًتیاکؿیساىّب‬ ‫تیوبضّب اؾت‪ .‬افعٍزى آًتیاکؿیساىّب یب چطثیّبیی کِ هقساض اؾیس‬
‫ؾجت احیبی یَى فطیک ثِ فطٍؼ هیقَز‪ .‬کِ ثبالتط ثَزى هقساض‬ ‫چطة اهگب‪ 3-‬ثبالیی زاضًس ثِ خیطُ ؾجت حفبؽت چطثیّب قسُ ٍ‬
‫‪ً FRAP‬كبىزٌّسُ ثبالتط ثَزى ؽطفیت آًتیاکؿیساًی اؾت‬ ‫زض تیوبضّبیی زاضای ثصض کتبى (حبٍی هقساض ثبالی اؾیسّبی چطة‬
‫(‪ّ ٍ Khajali‬وکبضاى‪ .)2010 ،‬فسم ٍخَز اذتالف هقٌیزاض زض‬ ‫اهگب‪ ،)3-‬ؾجت تَلیس ؾَپطاکؿبیس (هبًٌس ‪ )O-‬کوتط قسُ اؾت کِ‬
‫ؽطفیت آًتیاکؿیساًی کل ًكبىزٌّسُ فسم ٍخَز اذتالف‬ ‫ثِ ًقف حفبؽتی ایي ًَؿ اؾیسّبی چطة زض هتبثَلیؿن اقبضُ زاضز‬
‫هقٌیزاض زض آًتیاکؿیساىّبی هَخَز زض خیطُ اؾت‪.‬‬ ‫(‪ .)2008 ،Bautista Ortega‬لصا کبّف هیعاى تلفبت ًیع ًتیدِ‬
‫ایي اثط حفبؽتی زض تیوبض زاضای ‪ 7/5‬زضصس ثصض کتبى اؾت‪.‬‬
‫ًتيجِگيشی کلی‬ ‫گلَتبتیَى پطاکؿیساظ ٍ کبتبالظ‪ ،‬احیبی ّیسضٍغى پطاکؿیس ضا ثِ‬
‫زض کل زٍضُ آظهبیف اؾتفبزُ اظ ؾغح ‪ 7/5‬هرتلف ثصض کتبى زض‬
‫آة ضاکبتبلیع هیکٌس؛ ّنظهبى ثب ایي تغییط‪ ،‬گلَتبتیَى احیب ثِ‬
‫خیطُ زض هقبیؿِ ثب قبّس‪ ،‬هصطف ذَضاک خَخِّبی گَقتی ضا‬
‫گلَتبتیَى اکؿیس قسُ تجسیل هیقَز (‪،Burkٍ Lawrence‬‬
‫کبّف زاز‪ّ ،‬وچٌیي اؾتفبزُ اظ ‪ 7/5‬زضصس ثصض کتبى زض خیطُ‬
‫‪ّ ٍ Kiczorowska ٍ 1976‬وکبضاى‪ .)2019 ،‬کبّف فقبلیت‬
‫هَخت کبّف افعایف ٍظى ًؿجت ثِ تیوبض قبّس قس‪ .‬ثبالتطیي‬
‫گلَتبتیَى پطاکؿیساظ زض تیوبض زاضای ثصض کتبى ضا هیتَاى ثِ‬
‫هقساض ضطیت تجسیل غصایی ًیع زض تیوبض ‪ 7/5‬زضصس ثصض کتبى‬
‫کبّف تَلیس پطاکؿیس ّیسضٍغى زض اثط حضَض اؾیسّبی چطة‬
‫هكبّسُ قس‪ .‬زض ؾِ پبضاهتط یبز قسُ تفبٍت هقٌی زاضی ثیي تیوبض‬
‫اهگب‪ 3-‬ثبالی هَخَز زض ثصض کتبى زض ایي تیوبض هطثَط زاًؿت (‬
‫زاضای ‪ 5‬زضصس ثصض کتبى ٍ قبّس هكبّسُ ًكس‪ .‬اهب اؾتفبزُ اظ ؾغح‬
‫‪ّ ٍ Placha‬وکبضاى‪ .)2009 ،‬اظ عطفی فقبلیت گلَتبتیَى‬

‫‪125‬‬
Benzie IFF, and Strain J. (1996). The ferric
reducing ability of plasma (FRAP) as a
measure of “antioxidant power”: the FRAP
assay. Analytical biochemistry.239(1):70-6.
Del Rio D. Stewart A.J. and Pellegrini N.
(2005) ."A review of recent studies on
malondialdehyde as toxic molecule and
biological marker of oxidative stress".
Nutrition, Metabolism and Cardiovascular
Diseases.15(4):316-28 .
Grobas, S., Mendez, J. Lazaro, R. de Blas, C.
and Mateos, G. G. (2007). Influence of source
and percentage of fat added to die on
performance and fatty acid composition of
egg yolks of two strains of laying hens.
Poultry Science. 80:1171–1179.
Hocquette J. F., Richardson R. I. and Prache S.
(2005). The future trends for research on
quality and safety of animal products. Italian
Journal of Animal Science, 4: 49- 72.
Insel. P., Tumer R.E., and Ross D. (2001).
Nutrition: lipids (fatty acid). Jones and
Bartlett publisher pp: 137-148.
Isabel B., lopez-Bote C. J., Hoz L. D., Timon
M., Garcia C. and Ruiz J. (2003). Effects of
feeding elevated concentrations of
monounsaturated fatty acids and vitamin E to
swine on characteristics of dry cured ham.
Meat Science, 64: 475- 482.
Kamran Azad, S. Rahimi, Sh. and Karimi
Torshizi, M. A. (2009). Effect of dietary oil
seeds on n-3 fatty acid enrichment,
performance parameters and humoral immune
response of broiler chickens. Iranian Journal
of Veterinary Research, Shiraz Uni
Khajali F, Raei A, Aghaei A, and Qujeq D.
(2010). Evaluation of a Dietary Organic
Selenium Supplement at Different Dietary
Protein Concentrations on Growth
Performance, Body Composition and
Antioxidative Status of Broilers Reared under
Heat Stress. Asian-australasian journal of
animal sciences.23(4):501-7 .
5 ‫ ؾغح‬.‫ زضصس ثصض کتبى زض خیطُ هقساض تلفبت ضا کبّف زاز‬7/5
‫زضصس ثصض کتبى زض خیطُ هَخت کبّف فقبلیت آًعینّبی‬
‫ ؾَپطاکؿیس زیؿوَتبظ ٍ کبتبالظ ٍ غلؾت‬،‫گلَتبتیَى پطاکؿیساظ‬
ِ‫ زضصس ثصض کتبى ثِ فٌَاى ؾغح تَصی‬5 ‫ ؾغح‬.‫کلؿتطٍل ذَى قس‬
.‫قسُ زض ایي پػٍّف زضًؾط گطفتِ هی قَز‬
‫تطكش ٍ قذسداًی‬
‫ثِ ایي ٍؾیلِ اظ کلیِ ّوکبضاى ٍ اؾبتیس هحتطم کِ زض اخطای ایي‬
.‫پطٍغُ ثِ ّط ًحَ هطا یبضی ًوَزُاًس کوبل تكکط ٍ قسضزاًی ضا زاضم‬
‫هٌابع‬
‫) تَلیس ًجبتبت صٌقتی اًتكبضات خْبز‬1370(. ‫ض‬.‫ م‬،‫ذَاخِپَض‬
.251 ِ‫ صفح‬،‫زاًكگبّی زاًكگبُ صٌقتی اصفْبى‬
Ajuyah A. O. Ahn, D.U. Hardin, R.T. and Sim
J.S. (1993). Dietary antioxidants and storage
affect chemical characteristics of w-3 fatty
acid enriched broiler chicken meats. Journal
of food Science, 58 (1): 43-47.
Al-Yasiry, A.R.M.; Kiczorowska, B.; and
Samolinska,W. (2017) The Boswellia serrata
resin in broiler chicken diets and mineral
elements content and meat nutritional value.
Biol. Trace Elem. Res. 179: 294–303.
Anderson, G. J., and Corliss. W. E. (1990).
Docosa-hexaenoic acid is the preferred
dietary n-3 fatty acid for the development of
the brain and retina. Pediatric. Res. 27: 89-97.
AOAC (Association Official Analytical
Chemists). (1990). Official methods of
analysis. Henrich K. (ed). 15th edition.
Arlington, VA. USA.
Apperson, K.D.; and Cherian, G. E_(2017)
Effect of whole flax seed and carbohydrase
enzymes on gastrointestinal morphology,
muscle fatty acids, and production
performance in broiler chickens. Poultry
Science, 96, 1228–1234.
Bautista Ortega J. (2008). Polyunsaturated fatty
acid metabolism in broiler chickens: effects of
maternal dietMsc dissertation.Oregon State
University. .
126
Kiczorowska, B.; Samolin´ ska, W.; Andrejko,
D.; Kiczorowski, P.; Antoszkiewicz, Z.;
Zaja˛c, M.; Winiarska-Mieczan, A.; and
Ba˛kowski, M. (2019) Comparative analysis
of selected bioactive components (fatty acids,
tocopherols, carotenoides, polyphenols) with
nutritional and functional properties in
processed traditional oil seeds (Camelina
sativa L. Crantz, Helianthus L.; Linum L.).
Journal of Food Science and Technol., 56,
4296–4310.
Lawrence RA. and Burk RF. (1976).
Glutathione peroxidase activity in selenium-
deficient rat liver. Biochemical and
Biophysical Research
Communications.71(4):952.
Lin , J.H. and Pratt, D.E., 1992. Effect of
menhaden oil on cholesterol of the egg. Poult.
Sci., 71, Suppl. 1.
Matés J.M. Aledo J.C. Pérez‐Gómez C. Valle
A.E. and Segura J.M. (2000).
"Interrelationship between oxidative damage
and antioxidant enzyme activities: an easy and
rapid experimental approach". Biochemical
education.28(2):93-5 .
Mustafa, A.F., Gonthier, C., and Ouellet, D.R
(2003). Effects of extrusion of flaxseed on
ruminal and postruminal nutrient
digestibilities. Archives of Animal Nutrition
57(6), 455 - 463.
Najib, H. and Al-Khateeb, S.A. (2004). The
effect of incorporating different levels of
locally produced canola seeds (Brassica
napus, L.) in the diet of laying hen.
International Journal of Poultry Science. 3:
490-496.
National Research Council. 1994. Nutritional
Requirements of Poultry.National academic
press. 9thedition, Washington DC.
127
Okuyama, H. Kobayashi, T. and Watanaba. S.
(1997). Dietary fatty acids- The n-6/n-3
balance and chronic elderly diseases excess
linoleic acid and relative n-3 deficiency
syndrome seen in Japan. Prog. Lipid Res. 35:
409-457.
Oomah, B. D. (2001). Flaxseed as functional
source. Journal of the Science of Food and
Agriculture, 81: 889–894.
Placha I, Borutova R, Gresakova L, Petrovic V,
Faix S, and Leng L. (2009). Effects of
excessive selenium supplementation to diet
contaminated with deoxynivalenol on blood
phagocytic activity and antioxidative status of
broilers. Journal of animal physiology and
animal nutrition.93(6):695-702 .
Rosiak, E. (2018) World and Polish production
of oilseed and linseed oil. Zeszyty Nauk.
SGGW. Probl. Rol. ´ Swiatowego, 18, 214–
223.
SAS Institute. (2003). SAS/STAT® User's
guide, release 9.1 edition. SAS institute Inc.,
Cary, NC.
Simopoulos A. P. (2002). The importance of
the ratio omega-6/omega-3 essential fatty
acids, Biomedicine & Pharmacotherapy, 56:
365- 379.
Simopoulos, A. P., and Robinson J. (1998).
The omega plan. Harper Collins Published,
New york, NY.
Sohal R.S. Mockett R.J. and Orr W.C. (2002).
"Mechanisms of aging: an appraisal of the
oxidative stress hypothesis". Free Radical
Biology and Medicine.33(5):575-86 .
Wood J. D., Richardson R. I., Nute G. R.,
Fisher A. V., Campo M. M. and Kasapidou E.
(2003). Effects of fatty acids on meat quality:
a revie. Meat Science, 66: 21- 32.
128