Professional Documents
Culture Documents
(شیرپور) کابل
ماهنامۀ تخصصي ،حقوقي و فرهنگي -سال بیستم /شمارۀ مسلسل / 182حمل 1397
صاحب امتیاز
ّیأت تحریر:
وزارت عدليه د .ج .ا .ا
الحاج سید هحود ّاضوی،
مدیر مسوول
قاًًَدَُ هحود اضرف رسَلی،
حلين سروش
قاًًََال ػثدالقدیر قیَهی، ()0771201978
خَّاًد ًصراهلل سساًکسی، ویراستار
قاًًَدال فْیوِ ٍاحدی، عبدالقيوم قيوهی
دکسَر هفسی هحودٍلی حٌیف، دیساین جلد
قاًًَول هحود رحین دقیق، صحابه سيرت و
حلین سرٍش،
هرتضی کويل وکيلياى
امور تایپ و صفحه آرایي
Website: www.moj.gov.af صحابه سيرت
E-mail: adalat@moj.gov.af
هسئَلیت جسایی ٍ هَاًع آى در قَاًیي جسایی افغبًستبى ٍ اسبسٌبهِ هحکوِ جسای بیي الولی
4 ***************************** ********************************************************************************************** هحود اخالقی
48 *************** بررسی هفَْم جٌبیت تجبٍز در دیَاى بیي الوللی جسای غالم حضرت برّبًی
گسارشّب
دیدار ٍ گفتٍگَی هحترم هحود قبسن حلیوی هعیي هسلکی ٍزارت عدلیهِ بهب خهبًن عهبد
144 *********************** خدٍر رییس عوَهی یًَیسف ٍ خبًن تبتبًب کَلي رییس هحبفظت از اطفب ایي ادارُ
اّدای ۰۷۷جلد کتبة ٍ هجلِ از سَی هعیٌیت جَاًبى ٍزارت اطالعبت ٍ فرٌّگ بهِ هراکهس
146 *************************************************************************************** اصههالو ٍ تربیههت اطفههب ٍزارت عدلیههِ
هسئَلیت جسایی ٍ هَاًع آى در قَاًیي جسایی
افغبًستبى ٍ اسبسٌبهِ هحکوِ جسای بیيالوللی
هحوذ اخاللی
چىیذُ
ثٍ ثُبوٍ ىٍهًإز ٍٕمٓ هبٍوًاڃ ډلپمٍ ػِاْ ثٕهاڅمچچٓ ډجىٓ ثَ طجتز ٙتپبٔبر
ي ٭َأ ٠اٙوب ٛاُ اٍسپبة ػىبٔبر ػىڂٓ ىٍ اٵٲبوٖشبن ىٍ اياهَ وًډجَ ٕتبڃ ،7107
ډً ٫ً١ډُڈ ډٖئًڅٕز ػِأٓ ي ډًاو ٬آن ىٍ و٪بڇ ػِأٓ اٵٲبوٖشبن ي إبٕىبډٍ ډلپمتٍ
ٵًٷ اوشوبة ځَىٔي .ډًً١٭ٓ ٽٍ كيٵبٝڄ اٍسپبة ػتَڇ ي وٕتِ س٦جٕتٸ ػتِا ي سلٺتٸ
٭ياڅز ػِأٓ ىٍ ٽ ًٍٚثَاْ ډَسپت ػىبٔبر ػىڂٓ١ ،يث ،َْٚوٖتڄٽٚتٓ ي سؼتبيُ
اٍ ٓ١إز ،سچٺٓ ډًٓٙى.
ثَهًٍىاٍْ اُ َ٩ٵٕز ىاٍا ٙتين ډٖتئًڅٕز ػِأتٓ اډتَيٌُ اُ ډجتبوٓ ي ډٮٕبٍَتبْ
إبٕٓ سلٺٸ ىاىٍٕٓ ٭بىالوٍ ي ٍيْٽبٍآډين و٪بڇ ٭ياڅز ػِأٓ ٽبٍآډي ي ډؤطَ إتز.
أه ډً ٫ً١اٍسجب ٣وِىٔپٓ ثب س٢مٕه ډٖبئڄ كٺًٷ ث ،َْٚسًٕٮٍ ي اوپٚتبٳ ٭تياڅز
ػِأٓ ي اكٺبٷ كٺًٷ ډ٪ىًن ،ډشُڈ ي ډؼَڇ ىٍ ډَاكڄ ډوشچٴ ٭تيڅٓ ي ٹ٢تبٔٓ ىاٍى.
اډب ىٍ ثَهٓ اُ ډًاٍى ٹبوًنځٌاٍ ثب ثَٙمَىن ډًاوٮٓ ،اُ اوشٖتبة ډٖتئًڅٕز ػِأتٓ ثتٍ
ډَسپت ػَأڈ هًىىاٍْ ومًىٌ ي ثٕه اٍسپبة ٭مڄ ػَډٓ ي ډٖتئًڅٕز ػِأتٓ ٵبٝتچٍ
ډٓاوياُى .ٹًاوٕه ػِأٓ ٽ ًٍٚثَهالٳ إبٕىبډٍ ډلپمٍ ػِاْ ثٕهاڅمچچٓ اكپبڇ ډًاوت٬
ډٖئًڅٕز ػِأٓ ٍا ،ىٹٕٸ ثٕبن ومًىٌ ي اٍٽبن آن ٍا ٙتبډڄ "ٵٺتيان اٍاىٌ" ي "٭تًاٍٟ
اىٍاٻ" ٭ىًان ډٓٽىي.
ٍاصگبى ولیذی:
ډٖئًڅٕز ػِأٓ ،ډًاو ،٬اٍٽبن ،ډٞبىٔٸ ،ٹًاوٕه اٵٲبوٖشبن ،إبٕىبډٍ ډلپمتٍ ػتِاْ
ثٕهاڅمچچٓ.
عزح ثحث
هسئولیت جسایی و هوانع آى در...
و٪بڇ ػِأٓ 0ىٍ ََ ػبډٮٍ ثٍ ىڅٕڄ أىپٍ ،ثب كٺتًٷ ي اٍَُٗتبْ اوٖتبوٓ ىٍ ٹبڅتت
كٺًٷ ٵَىْ ي ػمٮٓ َٕيٽبٍ ىاٙتشٍ ي ىٍ ثَىاٍوتيٌ س٢تمٕه ي سلپتٕڈ آنَتب إتز،
ډُڈ سَٔه وُبى كٺًٹٓ ي وِٕ كٖبٓسَٔه آنَب سچٺٓ ډٓځتَىى .ثتئهػُتز ٔتټ و٪تبڇ
ػِأٓ ډشَٹٓ ىٍ ٹبوًنځٌاٍْ ي ٽبٍآډي ىٍ ٭ياڅز ځَأٓ ،ىٍ ٍإشبْ سلٺٸ كٺًٷ اٵَاى
ػبډٮٍ ي س٢مٕه آُاىَْبْ أٚبن ثبٔي ىٍ ډَكچٍ سيئه ٹًاوٕه ػِأٓ ي وِٕ ىٍ ډَكچتٍ
اػَاْ آن َب سًٕ ٤ډلبٽڈ ثبٝالكٕز ثب و َ٪ىاٙز اًٝڃ ي ٹًا٭تي ډٖتچڈ كٺتًٹٓ ىٍ
أه ٍإشب ځبڇ ثَىاٍى .سلٺٕٸ ي سيٹٕٸ ىٍ ډًٍى ډٖئًڅٕز ػِأتٓ ي ډًاوت ٬سلٺتٸ آن ىٍ
5
ََ و٪بڇ ػِأٓ اُ ډجبكض ثٖٕبٍ ډُمٓ إز ٽٍ ػبٔڂتبٌ اٍُوتيٌاْ ىٍډؼمً٭تٍ ٹتًاوٕه
ػِأٓ ىاٍى .ؿَاٽٍ ،أه ډٖئًڅٕز ډبثٕه ػَڇ ي ػِا ٹَاٍ ډٓځَٕى.
وپشٍ ډُڈ ىٔڂَ أىؼبٕز ٽٍ ،٭اليٌ ثَ ٙو ٓٞثًىن أه ډٖتئًڅٕز ،س٦جٕتٸ ػتِا ي
ډؼبُار ثَ ډَسپت ډٖشٺٕمبً ياثٖشٍ ثٍ يػًى اٝڄ ثَهًٍىاٍْ اُ ډٖتئًڅٕز ػِأتٓ ىٍ
1
. Criminal System
ډَسپت إز .ىٍياٹ ،٬ػِا ثب َمٍ اَمٕز ي سًػُٕبسٓ ٽتٍ اُو٪تَ ډپبستت او٪تبڇَتبْ
ډوشچٴ ػِأٓ ىاٍى ،ىٍ ًٍٝسٓ ثَ ډَسپت س٦جٕٸ هًاَي ٙتي ٽتٍ ،ډَسپتت ٙوٞتبً ي
ٙوٕٞشبً َ٩ٵٕز ٹبوًوٓ ي وٶٖٓ ىٍ سلمڄ ٽٕٶَ ػَڇ اٍسپبثٓ ٍا ىاٍا ثبٙتي .ىٍ ٱٕتَ آن،
ډٶًُڇ ي ډبَٕز ثَهًٍىاٍْ اُ ډٖئًڅٕز ػِأٓ َُٔ ٕؤاڃ هًاَي ٍٵز.
ثٍ٭جبٍر ىٔڂَ ،سلٺٸ س٢مٕىبر كٺًٷ ث َْٚي ٍ٭بٔز ډًأُه ىاىٍٕٓ ٭بىالوتٍ 0اُ
إبٕبر ډؤطَٔز ي ډٶٕئز و٪بڇ ٭ياڅز ػِأٓ 7ي وِٕ ٹًاوٕه ػِأٓ إز ٽتٍ ثبٔتي ثتٍ
ىٹز ي َ٩اٵز ثٍ آن سًػٍٕ ي سًػٍ ومًى .ؿٍثٖب ػَڇاوڂبٍْ 3ي ٔب ػَڇُىأٓ 4ثَاْ آن
ثب ىٍ و َ٪ىاٙز ډِٕاوٓ اُ اَمٕز ىاىن ىٔي ػمٮٓ ي وڂتبٌ ډٺتىه ثتٍ آن ي وٕتِ ستيئه
َٙأ ٤ي اٍٽبن ََ ٔټ ىٍ ډٖئًڃ ي ٔب ډٞئًن ىاوٖشه ډَسپت آن ىٍ َ٥ى ي ٔب ثبُځٚز
ثٕمبٍ 5ثٍ ػبډٮٍ ډٓسًاوي آطبٍ ي وشبٔغ سٮٕٕهٽىىيٌاْ ىٍ َٕوًٙز يْ ثڂٌاٍى.
1
. Fair Trial Standards
2
. Efficiency of Criminal Justice System
3
. criminalization 6
4
. decriminalization
. 5اډَيٌُ ىٍ سمبڇ و٪بڇَبْ ػِأٓ ٽٍ ثبُسبة آن ىٍ ٹًاوٕه ػِأٓ آنَب إز ،وڂَٗ اٝالكٓ
ي سَثًْٕ ا Rehabilitation and Correctionډَ٦ف ي سٺًٔزٙيٌ إز .ثَ أه إبٓ،
ډَسپت ٙو ٜثٕمبٍْ إز ٽٍ ثبٔي اُ َٔ٥ٸ سياثَٕ اٝالكٓ ،ىٍډبن ٙيٌ ي سلز ډَاٹجز ي
سَثٕز ٹَاٍ ځَٕى .اػِء 7ډبىٌ 7ٹبوًن اػَا آر ػِأٓ ي ػِء 6ډبىٌ 3ي ػِء 4ډبىٌ 034ٽًى
ػِا ثٍ أه ډُڈ اٙبٌٍ ىاٍى.
6
. Rome Statute of the International Criminal Court
َمٕهػب اٙبٌٍ ًٙى ٽٍ ،ډمپه إز هًاوىيٌ ډلشَڇ ثٕه ډٞبىٔٸ ٔب ډًاٍى ىٍ ډًاوت٬
ډٖئًڅٕز ػِأٓ ىٍ أه وًٙشبٍ ي ٹبوًن ي ٽًى ػِا سٮبٍ ٟثجٕىي .ډظالً ىٍ و٪تبڇ ػِأتٓ
اٵٲبوٖشبن أٶبْ يٕ٩ٶٍ ،سٮمٕڄ اډَ آډَ ي كٸ ىٵب ٫ډَٚي ٫اُػمچٍ ډًاٍى إجبة اثبكتز
إز 0.اډب ىٍ أه وًٙشبٍ ٽٍ ىٍ ډًٍى ډًاو ٬ډٖئًڅٕز ػِأٓ إز وِٕ ثلض ٙيٌ إتز.
ىڅٕڄ أه ډٖئچٍ َمبوب ىٍ و َ٪ځَٵشٍ ٙين إبٕىبډٍ اٹًا٭ي ٍڇ ډلپمٍ ػِاْ ثٕهاڅمچچٓ
ثًىٌ ٽٍ ىٍ آن أه ډًاٍى وِٕ ثٕبنٙيٌ إز.
همذهِ
ډًاو ٬ډٖئًڅٕز ػِأٓ ٔب ٭چڄ ٍاٵ ٬ډٖئًڅٕز ػِأٓ 7ىٍثَىاٍويٌ ٭ًاډڄ ٔب ډًػجتبسٓ
إز ٽٍ ثَ ډَسپت ٭مڄ ػَډٓ ٩تبََ ځتَىى سلتز ٙتَأ ٓ٦ډَسپتت ٍا اُ ډؼتبُار
هسئولیت جسایی و هوانع آى در...
ډىيٍع ىٍ ٹبوًن ډٮبٳ ډٕٓبُى ،ىٍكبڅٓٽٍ ىٍ َٙأ ٤٭بىْ ثتيين ثَهتًٍىاٍْ اُ أته
٭چڄ ٍاٵ ،٬اُ ثبة سٺ َٕٞىٍ ډلپمٍ ثًىٌ ٽٍ ِٕاياٍ ډٖئًڅٕز وب ٓٙاُ ٵٮڄ ٔب سَٻ ٵٮڄ
ٍا ډٺٍَ ډٓىاٙز.
اډب آوـٍ ٽٍ ىٍأه ثتٕه الُڇ إتز اٙتبٌٍ ٙتًى ،سٶپٕتټ إتجبة اثبكتز 3اُ ډًاوت٬
ډٖئًڅٕز ػِأٓ إز ٽٍ ٹبوًنځٌاٍ أه إجبة ٍا ىٍ ٍاث ٍ٦ثب ُأڄ ومًىن ٍٽه ٹتبوًوٓ
٭مچٓ ػَډٓ ثٕبن ىاٙشٍ ي ٭مڄ اٍسپبثٓ ٍا اًٝالً ػتَڇ ومتٓىاوتي 4.ىٍ٭تٕهكتبڃ ،أته
1
. complementary to national criminal jurisdictions
2
. The crime of genocide
3
. Crimes against humanity
4
. War crimes
5
. The crime of aggression
6
. unwilling of unable
َمـىٕه إبٕىبډٍ ډلپمتٍ ٵتًٷ ډشٚتپڄ اُ 03ٵٞتڄ ي 078ډتبىٌ ىٍ 07ػتًالْ
0998ثٍ سًٔٞت 071ٽ ًٍٚاُ 061ٽَٙ ًٍٚٽزٽىىيٌ ٍٕٕي ىٍكتبڅٓٽتٍ ٕ 33تبُډبن
ثٕهاڅييڅٓ ي ٕ 736بُډبن ٱَٕىيڅشٓ وِٕ ىٍ آن اٙشَاٻ ىاٙشىي ٽٍ أه ځٖتشَىځٓ سٮتياى
َٙٽزٽىىيځبن وٚبوڂَ سمبٔڄ ػبډٮٍ ثتٕهاڅمچچتٓ ثتٍ اػتَاْ ٭تياڅز ػِأتٓ ىٍ ډتًٍى
ډَسپجٕه ٙىٕ٬سَٔه ػىبٔبر ١ي اوٖبوٓ ثًىٌ إز ي ىٍ 00آئٍڄ 7117ثب اڅلبٷ ثتٕ٘
اُ 61ٽ ًٍٚثٍ آن ثٍډًػت ډبىٌ 076إبٕىبډٍ ،اُ ايڃ ػًالْ ،7117الُڇاالػَا ځَىٔي.
1
.responsibility
.7ډٮٕه ،ٵََىڀ ٵبًٍٕٓٔ ،ڄ ياٌّ ډٖئًڅٕز
. 3ىڅٶبوٓ ،ډجبوٓ ډٖئًڅٕز ٽٕٶَْ ىٍ كٺًٷ إالڇ ي ٵَاوٍٖ74ٛ ،
ىٍ ٹچمَي كٺًٷ ػِا ډلشًاْ أه اڅشِاڇ سٺجڄ ي ٹبثچٕز اوشٖبة آطبٍ ي ٭ًاٹت اٵٮتبڃ
ډؼَډبوٍ إزٔ ،ٮىٓ سلمڄ ػِأٓ ٽٍ ِٕاياٍ ا٭مبڃ ٕتَُو٘آډٕتِ ػَډتٓ ډَسپتت ثتٍ
ٙمبٍ ډٓآٔي .څٕپه ثٍَٝٳ اٍسپبة ػَڇ ومٓسًان ثبٍ ډٖئًڅٕز اٍسپبة آن ٍا ٔپجبٌٍ ثَ
ىيٗ ډَسپت ځٌاٙز ،ثچپٍ دٕ٘ اُ آن ثبٔي يْ ٍا ِٕاياٍ سلمڄ أه َُٕو٘ ىاوٖتز.
څٌا ثَهًٍىاٍْ اُ ډٖئًڅٕز ډًٍىو َ٪ثبٹبثچٕز اوشٖبة ٔتب ٱَٕٹبثچٕتز اوشٖتبة ډالُډتز
ىاٙشٍ ي ىٍ ا٦ٝالف كٺًٹٓ سًاوبٔٓ دٌَٔٵشه ثبٍ سٺٍ َٕٞا «ٹبثچٕز اوشٖبة» ډتٓوبډىتي ي
آن ٍا ثٍ ثَهًٍىاٍْ ٵب٭ڄ اُ ٹيٍر اىٍاٻ ي اهشٕبٍ سٮَٔٴ ٽَىٌاوي .څٌُا ډٖتئًڅٕز ٔتب
ٹبثچٕز اوشٖبة ډٖئچٍاْ إز ٽٍ ىٍ ډًٍى ٙو ٜډَسپت ٭مڄ ډؼَډبوٍ ډ٦تَفٙتيٌ ي
اٍسجب ٣ډٖشٺٕڈ ثب ػَڇ اٍسپبة ٔبٵشٍ وياٍى .ثٍ٭جبٍرىٔڂَ ،ډٖئًڅٕز؛ ي١ٮٕزٝ ،تٶز ي
كبڅشٓ ىٍ ٙو ٜډَسپت ػَڇ إز ٽتٍ َ٩ٵٕتز اوشٖتبة ډٖتئًڅٕز ٭متڄ ٍا ثتٍ يْ
ا٭مبڃ ډؼبُار ثَ ډَسپت ٍا ٱَٕډمپه ډٓومبٔي ،ډبوىي ػىًن ،اػجتبٍ ،اٽتَاٌ ،ا١تَ٦اٍ ي
٥ٶًڅٕز ٽٍ اُ ٭ًاډڄ ي ػُبر ډَٵً ٫ٽىىيٌ ډٖئًڅٕز ػِأٓ َٖشىي.
ٹبوًن ځٌاٍ َڈ ىٍ ٹبوًن ػِا ي َڈ ىٍ ٽًى ػِا ،ثبثٕبن سٮجَٕاسٓ ،سٶتبير ثتٕه ډًاوت٬
ډٖئًڅٕز ػِأٓ ي إجبة اثبكز ٍا ثٍٍيٙىٓ ي كشٓ ډٓسًان ځٶز ثًٍٍٝر إبٕٓ ي
ىٹٕٸ ىٍ ډٶًُڇ كٺًٹٓ آن ،ثٍ ٽبٍثَىٌ إز؛ ثئه سَسٕت ٽٍ ىٍ ًٔڄ ثٕتبن ډتًاٍى ډًاوت٬
ډٖئًڅٕز ػِأٓ ،٭جبٍر "ډؼبُار ومٓځَىى ٔب ډًٖڃ ٙتىبهشٍ ومتٓٙتًى" ثتٍٽتبٍثَىٌ
إز ،ىٍكبڅٓٽٍ ىٍ ډًٍى إجبة اثبكز اُ ٭جبٍر "ػَڇ دىياٙشٍ ومًٓٙى" ثُتٌَ ثتَىٌ
11 إز .ٽٍ أه ىي سإٕٕٔ كٺًٹٓ ىٍ ثبال ډًٍىاٙبٌٍ ٹَاٍ ځَٵز.
إبٓ ي ډجىبْ ډٖئًڅٕز ػِأٓ َمبن ځًوٍ ٽٍ ىٍ سٮَٔٴ آن آډيٌ إز ثَ ىيدبٔتٍ ي
اٝڄ ٹَاٍ ىاٍى :يػًى اٍاىٌ آُاى ي وِٕ ثَهًٍىاٍْ اُ ٭ٺڄ ي اىٍاٻ .ثىبثَأه ثَهًٍىاٍْ
اُ ډٖئًڅٕز ػِأٓ ي ػِا وب ٓٙاُ سٺ َْٕٞهًاَي ثًى ٽٍ ډجشىٓ ثَ ٭مي ي ٭چتڈ ٙتپڄ
. 0اهًر ،سٶٕٞڄ ډٖبٔڄ كٺًٷ ػِاْ ٭مًډٓ إچٖچٍ ډٺبالر 090 ٛ ،
ډٓځَٕىٔ .پٓ اُ كٺًٹياوبن ًٔڄ ٭ىًان "٭ًاډچٓ ٽٍ ىٍ سٺ َٕٞډؤطَ إتز" ډتٓؤًٖتي:
ؿپٕيٌ سٺَٕٞ؛ هًإشه ي ىاوٖشه إز ادٔ ٭ًاډچٓ ٽتٍ ىٍ سٺٞتَٕ ډتؤطَ ډتٓثبٙتىي
ٽٕٶٕبسٓ إز ٽٍ هًإشه ي ىاوٖشه اُ آنَب ډشإطَ ډٓځَىى 0".ثىبثَأه «٭مي ي هًإشه»
ىٍ ٽىبٍ «٭چڈ ي ىاوٖشه»ٙ ،پڄىَىيٌ ډٖئًڅٕز ػِأٓ ډَسپت هًاَي ثًى.
ىٍ أه ػب ،سٌٽَ ثٖٕبٍ ډُڈ أىپٍ ،ىٍ ډبىٌ 31إبٕتىبډٍ ډلپمتٍ ىٍ ثَهتًٍىاٍْ اُ
ډٖئًڅٕز ػِأٓ ٵَىْ ،ػىبٔز اٍسپبثٓ ىٍ ٝالكٕز ډلپمٍ ،ػِ ثبيػًى ٹٞي ي ٭چتڈ
ډَسپت ٹبثڄ سلٺٸ ومٓثبٙي .ثىبثَأه ،ثَ ٥جٸ أته إبٕتىبډٍ ٭ىٞتَ ٍياوتٓ ثتَاْ ىاٍا
7
ثًىن ډٖئًڅٕز ػِأٓ ،ډٓسًان ثٍ أه ډًاٍى اٙبٌٍ ومًى؛
0ػِ ىٍ ډًاٍىْ ٽٍ هالٳ أه ډٺٍَٙيٌ إز ،اٙوب ٛسىُب ىٍ ٝتًٍسٓ ىٍ ٹجتبڃ
ػىبٔشٓ ٽٍ ىٍ ٝالكٕز ډلپمٍ إز ،ډٖئًڅٕز ػِأٓ ىاٙشٍ ،ٹبثڄ ډؼبُار َٖشىي ٽتٍ
ىٍ سٍُٕ ٭ىب َٝسٚپٕڄىَىيٌ ػَأڈ ،ٽمًٕٖٕن ؿبٌٍاْ وياٙز ػتِ أىپتٍ ډٶٞتالً ي
ډٚوٞبً سًٕ١ق ىَي ٽٍ ىٍ ٽياڇ ډًاٍى يػًى ٭ىٍ َٞياوٓ ٹٞي ثٍ٭اليٌ ٭چڈ ١تَيٍر
ډٺٍَٙيٌ إز" ىٍثىي 0ډبىٌ 31ثٍ ډٮىٓ آن إز ٽٍ ََځبٌ ثٍ ډبىٌ ىٔڂَْ اُ إبٕىبډٍ
ثَاْ سلٺٸ ٔپٓ اُ ػَأڈ سلز ٝالكٕز ډلپمٍ ٭ىٍ َٞياوٓ دتبٕٔهستَْ اُ ٹٞتي ي
وٕز دٕ٘ثٕىٓٙيٌ ثبٙي َمبن ثَاْ ډلپًڇ ٽَىن ډَسپت ٽٶبٔز ډٓٽىي.
٭ى َٞډبىْ ډًٍىو َ٪إبٕىبډٍ ،ثَاْ سلٺتٸ ډٖتئًڅٕز ػِأتٓ ٵتَىْ ،ىٍ ډتبىٌ 75
وٚبن ډٓىَي ٽٍ ٙو ٜكٺٕٺٓ ىاٍاْ ٕ 08بڃ ٕه ثٍ ثبال ىًٍٍٝسٓٽٍ 0ډجبٙتَر ىٍ
اٍسپبة ٔپٓ اُ ػَأڈ ىاهڄ ىٍ ٝالكٕز ډلپمٍ ىاٙشٍ ثبٙي ٔب َٙ 7ي ٫ثتٍ اٍسپتبة
أه ػَأڈ ومًىٌ ثبٙي ٔب 3ىٍ آنَب َٙٽز ٔب ډٮبيوز ىاٙشٍ ثبٙي ي ٔب 4ىٍ اٍسپتبة
13 ػَڇ سًٕ ٤ځَيَٓ اُ اٙوب ٛٽٍ ىاٍاْ َيٳ ډٚشَٽٓ َٖشىي وٺ٘ ىاٙشٍ ثبٙتي ډتٓ-
سًاوي ىٍ ډلپمٍ ػِأٓ ثٕهاڅمچچٓ ډًٍى ډلبٽمٍ ٹَاٍ ځَٕى.
ػِأٓ ىٍ ډًاى 01ي 87ٽًى ػِا -ىٍ ثبالآډيٌ إز -ډٓسًان أته ډٶُتًڇ ٍا ثَىاٙتز
. 0ډظالٌ اٍ٭بة ٔب ثبُىاٍويځٓ ،اٝالف ي كشٓ ِٕاىَٓ ،وً٭بً ىٍ ًٍٝسٓ ډٮىب ىاٍى ٽٍ ډَسپت ىٍٻ ي
سًاوبٔٓ ٵُڈ أه ډًً١٭بر ٍا ىاٙشٍ ثبٙي سب و٪بڇ ٭ياڅز ػِأٓ ىٍ سلٺٸ اَياٳ ٭بڅٍٕ هًٔ٘ ډًٵٸ
ځَىى.
" . 7ډٖئًڅٕز ػِأٓ ٔټ اډَ ٙو ٓٞإز ".اٵٺٌَ 0ډبىٌ 87ٽًى ػِا
ومًى ٽٍ ًٔالً اٙبٌٍ ډًٓٙى .سٮَٔٶٓ ٽٍ ٹبوًنځٌاٍ ىٍ ډبىٌ 66ٹبوًن ػِا ىٍ سجٕتٕه أته
ډًاو ٬ډٺٍَ ډٓىاٍى ٽٍ "ډبو ٬ډٖئًڅٕز ػِأٓ اُ سلٺٸ ٔپٓ اُ ٭ًاٍ ٟاىٍاٻ ٔتب ٔپتٓ
اُ إجبة ٵٺيان اٍاىٌ ثٍ يػًى ډٓآٔي ".ثىبثَأه ،أه ډًاو ٬ىٍ ىيىٕشٍ ٹَاٍ ډٓځَٕوي:
اڅٴ ٭ًاٍ ٟاىٍاٻ ،ٽٍ ػىًن ي ډَ ٟ٭ٺچٕٓ ،پَ ي ٕه ٍا ىٍ ثَډٓځٕتَى ٽتٍ ىٍ
ډٺبثڄ ٝلز ٭ٺڄ ي اىٍاٻ ػبْ ىاٍى .اډًاى 67-93
ة ٵٺيان اٍاىٌ ٽٍ ٙبډڄ اٽَاٌ ي اَ٦١اٍ ثًىٌ ي ىٍ ثَاثَ اٍاىٌ آُاى ػتبْ ډتٓځٕتَى.
اډًاى 94ي 95
•فقدان اراده
موانع مسؤليت
جزايي •عوارض ادراك
•اراده آزاد
مسؤليت جزايي •صحت عقل و ادراك
هسئولیت جسایی و هوانع آى در...
ىٍ ٍاث ٍ٦ثب ډبَٕز ډًاوت ٬ډٖتئًڅٕز ػِأتٓ ډتٓستًان اٙتبٌٍ ومتًى ٽتٍ ،ثتب سًػتٍ
ثٍ َٝاكز ٹبوًن ػِا ي ٽًى ػِاْ اٵٲبوٖشبن ،إبٓ ي ډجىبْ أته ډًاوت ،٬ػچتًځَْٕ اُ
س٦جٕٸ ػِا ثبالْ ډَسپت ٭مڄ ػَډٓ ثبٙي .ىٍياٹ ََ ،٬آن إجبة ي ٭تًاډچٓ ٽتٍ ډتبو٬
سٮمٕڄ ػِا ثَ ډَسپت ځَىى ،ډبَٕشبً ډبوٮٓ ثَ يػًى ډٖئًڅٕز ػِأٓ ٙو ٜوِٕ دىياٙشٍ
ډًٓٙى.
ثٍ ٭جبٍر ٍٕبسَ ،ډٮبًَٔ سجَئٍ ٽىىيٌ ي إجبة اثبكز ىٍ ډٮىبْ ىٹٕٸ هًى ،وتً٭ٓ اُ
15
ډًاو ٬ډٖئًڅٕز ػِأٓ سچٺٓ ډًٓٙوي .ؿَاٽٍ ،أه ىي وِٕ إبٕبً ٕيْ ىٍ ثَاثتَ ډٖتئًڃ
ثًىن ٙو ٜډَسپت ىٍ ٹجبڃ ٭مڄ ډؼَډبوٍ ډٓثبٙىي .ثئه سَسٕتت ،اځتَ ٍاث٦تٍ ػتَڇ،
ډٖئًڅٕز ػِأٓ ي ػِا ٍا سَٕٕڈ ومبٕٔڈ ،أهځًوٍ إز ٽٍ؛
ايڃ أىپٍ ،ػَڇ ٔب ٭مڄ ػَډٓ ىٍ ًٍٝسٓ ډىؼَ ثٍ س٦جٕٸ ػِا ثَ ډَسپت ډتٓځتَىى
ٽٍَ٩ ،ٵٕز ٙو ٓٞي كبڅز ٙوٕٞشٓ يْ ي وِٕ اكپتبڇ ٹتبوًن ،أته ُډٕىتٍ ٍا ٵتَاَڈ
ٕبهشٍ ثبٙىي .څٌا ثٍ َٝٳ اٍسپبة ػَڇ ،ػِاْ ٹبوًوٓ ٹبثڄ س٦جٕٸ ووًاَي ثًى .ثىبً وجتًى
ډًاو ٬ثَهًٍىاٍْ اُ ډٖئًڅٕز ػِأٓ ٓ٥َٙإز ٽٍ ،س٦جٕٸ ػِا ٍا ډَٕٖ ډٕٓبُى.
ىيڇ أىپٍَ ،ڈ ٹبوًن ػِا ي َڈ ٽًى ػِا ،ثٍَٝاكز وٖجز ثٍ أه ٭ًاډتڄ ي إتجبة
ثٍ٭ىًان ډٺيډٍ س٦جٕٸ ػِا كپڈ ومًىٌ إز .ډظالً ډبىٌ 01ٽًى ػِا آنځًوتٍ ٽتٍ ىٍ ثتبال
ځٶشٍ ٙي ،اُ ډٖئًڅٕز ػِأٓ ي س٦جٕٸ ػِا ىٍ ٽىبٍ ٔپئڂَ ٕوه ثٍ ډٕبن آيٍىٌ إتز.
ٔب ٵٺٌََبْ 7ي 3ډبىٌ 707ٽًى ػِا كپڈ ډٓٽىي ٽٍ؛ "ډٮبًَٔ سجَئٍ ٽىىيٌ اُ ػِا ډتبو٬
ډٖئًڅٕز ػِأٓ ډٓځَىى" ".ډٮبًَٔ سجَئٍ ٽىىتيٌ ډتبوٝ ٬تييٍ ػتِاْ اٝتچٓ ،سجٮتٓ ي
سپمٕچٓ ډٓځَىى".
. 0ٹبثڄ سٌٽَ أىپٍ ثَاْ ىيٍْ اُ ََ وً ٫دَاٽىيځٓ ډ٦بڅت ي َٕىٍځمٓ هًاوىيځبن ،ډجىبْ اٝچٓ ىٍ
ؿٕى٘ ډجبكض ي ًٽَ ٭ىبئه ډَثً ،ٍ٥ٹبوًن ػِا ىٍ و َ٪ځَٵشٍٙيٌ إز.
)1-1جٌَى يب اهزاض رٍاًی
ػىًن 0ىٍ څٲز ثٍ ډٮىٓ دًٕٙين ،دىُبن ٙين ي ٕٙيأٓ إتز ي ىٍ ډٮىتٓ ډٞت٦چق
اٵًڃ سئٍؼٓ ي ثَځٚزوبدٌَٔ كٕبر ٍياوٓ اوٖبن ٔٮىٓ سًاوبئٓ ىٍٻ ،اكٖبٓ ي اهشٕبٍ
إز .ىٍ ياّځبن ٵٺُٓ؛ ػىًن ي ٭ٺڄ ىٍ ډٺبثڄ َڈ ثٍٽبٍٍٵشٍ إتز .ىٍ ٵََىتڀ څٲتبر
٭ٺڄ ىٍ ډٮبوٓ ډوشچٶٓ اُػمچٍ ٵُمٕين ،ىٍٔبٵز ٽَىنٙ ،ًَٗ ،ٮًٍ ًاسٓ ي هَى آډتيٌ
إز 7.څٌا ،ػىًن ثبٔي ثٍ وبٵُمٓ ،ٽڈًَ ،ٓٙ٭يڇ ىٍٻ ٝلٕق ي وبثوَىْ سٮجَٕ ځتَىى،
ي آن ُياڃ ٭ٺڄ ي ٵٺيان ٙٮًٍ إز ي ىٍ ډٶًُڇ كٺًٹٓ ،وً٭ٓ اهشالڃ ىٍ ٹًاْ ىډبٱٓ
إز ثًٍٍْ٥ٽٍ ډؼىًن ٵبٍٯ اُ اهشٕبٍ ي اٍاىٌ آُاى إز .آوـٍ ډٖچڈ إز أىپٍ ػىتًن
يٹشٓ اُ ُډٌَ ډًاو ٬ډٖئًڅٕز ػِأٓ ٹَاٍ ډٓځَٕى ٽتٍ ىٍ كتٕه اٍسپتبة ٭متڄ ػَډتٓ
ډَسپت اُ آن ثَهًٍىاٍ ثبٙي اػىًن اىياٍْ ٔب يٹٶٍاْ ي أىپٍ ٵَى ثٍ ًٍ٥ٽبډتڄ ٵبٹتي
هسئولیت جسایی و هوانع آى در...
ىٍٻ ي ٙٮًٍ ثًىٌ ي اُ اٍسپبة ي وِٕ وشٕؼٍ وبٙ ٓٙيٌ اُ ٭مڄ ډؼَډبوٍ ٭بػِ ځَىى.
3
ډبىٌ 30إبٕىبډٍ ٽٍ اهشٞبٝبً ٍاػ ٬ثٍ "ډًػجتبر ډٮبٵٕتز اُ ډٖتئًڅٕز ػِأتٓ"
إز ىٍ ثو٘ ايڃ هًى اٙبٌٍ ثٍ ػىًن ي اډَا ٟ٭ٺچٓ ډٓدَىاُى:
"٭اليٌ ثَ ٕبَٔ ډًاٍى ډٮبٵٕز اُ ډٖئًڅٕز ػِأٓ ٽٍ ىٍ أه إبٕىبډٍ دٕ٘ثٕىٓٙتيٌ
إز ٔټ ٙو ٜاُو َ٪ػِأٓ ډٖئًڃ وٕٖز ،ؿىبوـٍ ىٍ كٕه اٍسپبة ٭مڄ:
اڅٴ ډجشال ثٍ وً٭ٓ ثٕمبٍْ ٔب اهتشالڃ ٍياوتٓ ثتًىٌ ٽتٍ اي ٍا اُ ىٍٻ ډبَٕتز ٵٮتڄ
اٍسپبثٓ ي ٔب هًٕٝٞز ػِأٓ آن ٔب اُ ٽىشَيڃ ٭مچ٘ ثَاْ س٦جٕٸ ٹبوًن ٭تبػِ ٽتَىٌ
17 إز ".آوـٍ ٽٍ ىٍ أه ډبىٌ ثَ آن سإٽٕي ډٓځَىى ٭ؼِ اُ ىٍٻ ډبَٕز ٵٮتڄ اٍسپتبثٓ ي
أىپٍ أه ٭مڄ يْ ىاٍاْ ئْځٓ ٽٕٶَْ إز ٽٍ وبٙ ٓٙيٌ اُ َتَ وتً ٫ډتَ ٟ٭ٺچتٓ
إز .ډبَٕز ٵٮڄ اٍسپبثٓ ٭ؼِ اُ ىٍٻ ؿٕٖشٓ ي وً ٫٭مڄ اٍسپبثٓ وب ٓٙډتٓځتَىى ي
1
. insanity
. 7ډٮٕه ،ٵََىڀ ٵبًٍٕٓٔ ،ڄ ياٌّ ٭ٺڄ
3
. Grounds for excluding criminal responsibility
أىپٍ ومٓ سًاوي س ًٍٞومبٔي ٽٍ أه ٭مڄ يْ اٝتً ًال ػتَڇ إتز ٔتب وتٍ .څتٌا ،ډَسپتت
اُآوـٍ ٽٍ اوؼبڇ ډٓىَي آځبَٓ ويا ٍى ي ٔب ٹبىٍ وٕٖز ٽٍ ىٍ ډًٍى وٕټ ي ثي ا٭مبڃ هًى
سٶپٕټ ٹبئڄ ًٙى.
ايڅٕه ډًٍى اُ ډًاٍى ٭ًاٍ ٟاىٍاٻ ىٍ ٹبوًن ػِا " ػىًن ي ډَ ٟ٭ٺچٓ" ىٍ ډتبىٌ
67ثٕبنٙيٌ ٽٍ ىٍ ٵٺٌَ ٔټ آنٙ ،و ٜٵبٹي اىٍاٻ ي ٙٮًٍ ،ثتٍ ٕتجت ػىتًن ي ٕتبَٔ
اډَا ٟ٭ٺچٓ ىٍ كٕه اٍسپتبة ػتَڇ ٍا ډٖتئًڃ وياوٖتشٍ ي ٹبثتڄ ډؼتبُار ومتٓىاوتي.
ثىبثَأه ،أه ٵٺ ٤ىٍٻ ي ٙٮًٍ ىٍ ُډبن اوؼبڇ ٭مڄ ډؼَډبوٍ ثبٖٔز ثٍ ًٍ٥ٽبډتڄ ثتًىٌ
ي سمبډٓ ُيأبْ ٹًاْ ىډبٱٓ ٍا سلزاڅٚٮب ٫ٹَاٍ ىَي ؿٍ أىپٍ ىٍ ٵٺتٌَ ىيڇ اُ َمتٕه
ډبىٌ وٺٞبن اىٍاٻ ي ٙٮًٍ ىٍ كٕه اٍسپبة ػَڇ ػىبٔز ي ػىلٍ ٍا اُ ډًاٍى ډشٮچٸ ثتٍ
اكًاڃ ډوٶٶٍ ډىيٍع ىٍ أه ٹبوًن ٹَاٍ ډٓىَتي ي ٹجبكتز اٍسپتبثٓ ىٍ أته ٙتَأٍ ٤ا
ثَاْ ػُزىَٓ ي ٽىشَيڃ ٍٵشبٍ هًٔ٘ ثٍډى ًٍ٪ډ٦بثٺز آن ثتب اكپتبڇ ٹتبوًن ،اُ ثتٕه
ثجَى 7.څٌا إز ٽٍ ىٍ اطَ اهشالڃ ىٍ ٹًاْ ىډبٱٓ اًٝالً اُ ىٍٻ ډبَٕز ي وً٭ٕز ٭مڄ
هًى وبسًان ثًىٌ ي وبآځبَبوٍ ي وبهًإشٍ آن ٍا اوؼبڇ ډٓىَتي .طبڅظتبً ،ډٖتشٓ وجبٖٔتز ثتٍ
ىوجبڃ ٭مي ىٍ وًٕٙين ډًاى ډٖپٌَ ٔب ډويٌٍ ثب اكشمبڃ أىپٍ ډمپه إز ىٍ اطتَ آن ثتٍ
ٍٵشبٍْ ىٕز ثِوي ٽٍ ډىؼَ ثٍ اٍسپبة ٔپتٓ اُ ػىبٔتبر ىٍ ٝتالكٕز ډلپمتٍ ٙتًى،
ثبٙي .ؿٍ أىپٍ أه ډٖشٓ اٍاىْ وٍسىُب ومٓسًاوي اُ ٭چڄ ٍاٵ ٬ډٖئًڅٕز ٹَاٍ ځَٕى ،ثچپتٍ
ډٓسًاوي هًى اُ ٭چڄ ډٚيىٌ ػِأٓ وِٕ ىٍ و َ٪ځَٵشٍ ًٙى.
19 اكپبڇ ډَثً ٣ثٍ ٕپَ ىٍ ٹبوًن ػِا ًٔڄ ډًاٍى ٭ًاٍ ٟاىٍاٻ ،سىُب ىي ډتبىٌٹتبوًوٓ
ٍا ىٍ ثَځَٵشٍ ثًى ٽٍ ىٍثىي ٔټ ډبىٌ 68ؿىٕه كپتڈ ٙتيٌ ثتًى؛ "ٙوٞتٓ ٽتٍ كتٕه
اٍسپبة ػَڇ ثٍ ٕجت إشٮمبڃ ډًاى ډٖپٌَ ٔب ډويٌٍ اىٍاٻ ي ٙٮًٍ هتًى ٍا اُ ىٕتز
1.
intoxication
َ . 7مبن490ٛ ،
ثيَي ىٍكبڅٓٽٍ إشٮمبڃ آن ػجَاً ٔب ثيين ٭چڈ ډَسپت ًٍٝر ځَٵشتٍ ثبٙتي ،ډؼتبُار
ومٓځَىى".
څٌا ،ثَاْ سلٺٸ ډى ٬ډٖئًڅٕز ػِأٓ ډ٦بثٸ ٹبوًن ػِاَٙ ،ي َُٔ ٣ډٓثبٖٔز ډلتَُ
ځَىى:
0اهشالڃ ىٍ ىٍٻ ي ٭ٺڄ ىٍ ُډبن اٍسپبة ػَڇ ډَ٦ف إز .څٌا ،سٺبٍن ُډبوٓ أته
ٕچت اٍاىٌ ي اهشٕبٍ أُټَ٥ٳ ي اٍسپبة ا٭متبڃ ډؼَډبوتٍ اُ ٥تَٳ ىٔڂتَ ډً١تً٭ٓ
دٌَٔٵشٍٙيٌ ي ٽبډالً ډى٦ٺٓ إز.
ٕ 7چت اىٍاٻ ي ٙٮًٍ ثبٔي ثٍ ًٍ٥ٽبډڄ سلٺٸ ٔبثئ ،ٮىتٓ ډَسپتت اٝتًالً اُ ٵُتڈ
أىپٍ ؿٍ ؿِْٕ اوؼبڇ ډٓىَي ،ٽبډالً ٭بػِ ثًىٌ ي ډبَٕز اهًة ي ثي ٭متڄ اٍسپتبثٓ
ىٍ و َ٪يْ ٹبثڄٕىؼ٘ وجبٙي .څٌا ،وٺٞبن ىٍ أه ډً ٫ً١سىُب اُ ډتًاٍى اكتًاڃ ډوٶٶتٍ
٭مي ىٍ إشٮمبڃ ډًاى ډِثًٍ ثٍډى ًٍ٪اٍسپبة ػَڇ ٍا اُ اكتًاڃ ډٚتيىٌ ىٍ أته ٹتبوًن
ٹَاٍ ىاىٌ إز ٽٍ ىٍ ٍإشبْ دٕٚڂَْٕ اُ اوؼبڇ آن إز.
الُڇ ثٍ ًٽَ إز ٽٍ ٽًى ػِاْ اٵٲبوٖشبن وِٕ ىٍ ډًاى 91اڅٓ 97وِٕ ثٍ ثٕبن اكپتبڇ
ډَثً ٣ثٍ إشٮمبڃ ډًاى ډويٍ ي ډٖپَ ثيين اٍاىٌ ي ثباٍاىٌ ٍا ًٍ٥ډٚبثٍ ثب ٹتبوًن ػتِا
دَىاهشٍ إز.
)3-1عفَلیت
ٹًاوٕه ػئي ػِأٓ ثَهالٳ ځٌٙشٍ ،ډٖئًڅٕز ػِأٓ ا٥ٶتبڃ ٍا ثتٍ هتب َ٥ٵٺتيان
ٹيٍر ىٍٻ ي ٹًٌ سمِٕ هيٍٙىاٍ ومًىٌ ي أٚبن ٍا ډٮبٳ اُ ػِا ثتٍ ډٶُتًڇ هتب ٛآن
اَمبوىي اٙوب ٛثبڅٰ ٹَاٍ ىاىٌاوي .څٌا ىٍ ٍاث ٍ٦ثب ډٖئًڅٕز ػِأتٓ ا٥ٶتبڃ ثبٖٔتز اُ
٭ىًان "ثَِپبٍْ ا٥ٶبڃ" ٽٍ ٭مًڇ سوچٶبر آوبن ٍا ىٍ ثَډٓځَٕى إشٶبىٌ ومًى .ؿٍ أىپٍ
أهځًوٍ اٵٮبڃ أٚبن ،ومٓسًاوي سمبڇ اٍٽبن ي َٙأ ٤ډشٚپچٍ ٔټ ٭مڄ ػَډٓ ٽٍ َمتبن
يػًى ٭ىب َٝډٮىًْ ،ډبىْ ي ٹبوًوٓ إز ٍا ٙبډڄ ًٙى.
ثبأهكبڃ ډٖئچٍ سوچٶبر ا٥ٶبڃ ىاٍاْ اَمٕز ثِٖأٓ ثًىٌ ي اُ آن ډُڈستَ اػتَا آر
ػِأٓ ي ولًٌ ثَهًٍى ىٍ كٕه سلٺٕٸ ،سٮٺٕت ٹ٢بٔٓ ي وِٕ وً٭ٕز سٞمٕمبر ډلتبٽڈ
ىٍ ٍاث ٍ٦ثب أٚبن إز ٽٍ ډٓسًاوي ىٍ ثٖشَٕبُْ ثتَاْ ػچتًځَْٕ اُ سپتَاٍ سوچتٴ ي
هسئولیت جسایی و هوانع آى در...
ػَڇ ي وِٕ ٍٙي ٭ٺالوٕز اػشمب٭ٓ ډَسپت ي ػبډٮٍ ځبڇ ډؤطَْ ثَىاٙز .ثَهالٳ ٕبَٔ
ډًاو ٬ډٖئًڅٕز ػِأٓ ٽٍ وٕبُ ثٍ اطجبر ىٍ ََ ډًٍى هب ٛإز ،٭يڇ ډٖئًڅٕز ػِأتٓ
ثٍه ًٛٞوٖجز ثٍ ا٥ٶبڃ ٽمشَ اُ ٕ 07بڃ سپمٕڄ ،0وٚبوٍ ي ٹَٔىٍاْ إز ٽٍ ثٍكپتڈ
ٹبوًنځٌاٍ ا٥ٶبڃ ثٌِٽبٍ اُ آن ډٖشٶٕي ډٓځَىى.
ډبىٌ 76إبٕىبډٍ ډلپمٍ ػِاْ ثٕهاڅمچچٓ ،كياٹڄ ٕه ٕ 08بڃ ٍا دٌَٔٵشٍ إز ٽٍ
ىٍ َىڂبڇ وُبٔٓ ٙين ډًٖىٌ ٕىٕه 04 ،03 ،07ي 06وِٕ ډَ٦ف ځَىٔيٌ ثًى .ډتً ٬اڅتټ
ٵ٢بْ ٱبڅت ٽىٶَاؤ ٕه ٕ 08بڃ ٍا ثٍ٭ىًان ٕه ډٖئًڅٕز ػِأتٓ دتٌَٔٵز 7ٽتٍ ىٍ
21 اٽظَ ٽًٍَٚب ٕه ٱبڅت ډٖئًڅٕز ا٥ٶبڃ وِٕ ډلًٖة ډٓٙتًى 3.ثتٍډًػتت أته ډتبىٌ،
٭اليٌ ىاٙشٍ ثًىَ .مـىٕه ډُڈسَٔه َيٳ ٍٕٕيځٓ ثٍ سوچٶبر ا٥ٶبڃ وِٕ َمبوب سًػتٍ ي
سٮمٕڄ اٝالف ي سَثٕز ډؼيى ٥ٶڄ ډشوچٴ اُ ٹبوًن إز .اډبىٌ 037ٽًى ػِا ي ډًاى 7
ي 7ٹبوًن ٍٕٕيځٓ ثٍ سوچٶبر ا٥ٶبڃ
3
)4-1اشتجبُ
اٙشجبٌ اُ ٍٔٙ ٍٚجٍ ،ي ىٍ څٲز ثٍ ډٮىٓ َمبوىي ٙين ي ٔب ؿِْٕ ٔب ٽٖٓ ٍا ثتٍػتبْ
ؿِْٕ ٔب ٽٖٓ ځَٵشه آډيٌ إز 4ي ٭جبٍر إز اُ س ًٍٞهالٳ اوٖتبن اُ ياٹت ،٬ؿتٍ
23
آوپٍ اډَ ډًًَډٓ ٍا ډًػًى ي ٔب ډًػًىْ ٍا ډًَتًڇ ثذىتياٍى .ډٮمتًالً اٙتشجبٌ اوٖتبن اُ
وبآځبَٓ ي ػُڄ اي ثٍ اډًٍ ي ٹ٢بٔب ًٍٝر ډٓځَٕى ي هًى ډمپته إتز اُ ثتٓىٹشتٓ،
ثٓسًػُٓ ي ثٓډجبالسٓ ثٍ اډًٍ ي ٹ٢بٔب وبًٙ ٓٙى.
. 0ثَاْ أه ىٕشٍ اُ اٙوب ٛٵٺ ٤اٙبٌٍ ډٓٽىي ٽٍ؛ ثٍ ا٭ياڇ ډلپًڇٙيٌ ومٓسًاوىي .اډبىٌ 007
2
. Violation
3
. mistake
. 4ىَويا ،څٲزوبډٍ ىَويأً ،ڄ ياٌّ اٙشجبٌ
ىٍ ډٶًُڇ كٺًٹٓ ،ثًٍٍ٥ٽچٓ س ًٍٞوبىٍٕشٓ إز ٽٍ آىډٓ اُ ډًً١٭ٓ دٕيا ٽىتي ي
ثَ أه س ًٍٞاٵٮبڅٓ ٍا ډَسپت ًٙى ٽٍ اي ٍا ډشٮُي ي ٔب ډچشِڇ ٕبُى .ؿٍثٖب اځَ ىٍ آٱبُ
ثٍ أه ډً ٫ً١ياٹٴ ډٓثًى َتٕؾ ځتبٌ ډٕتڄ ي اٍاىٌ اي ثتَ اوؼتبڇ آن ٹتَاٍ ومتٓځَٵتز.
اُآوؼبٽٍ أه ډًٍى ىٍ ٹبوًن ػِا اٙبٌٍ وڂَىٔيٌ إز ،ډىشُب ثتب سًػتٍ ثتٍ أىپتٍ ىٍٻ ي
ٙٮًٍ ياٹٮٓ ٵَى ډَسپت ٭مڄ ػَډٓ ډوييٗ ځٚشٍ إز آن ٍا ًٔڄ ډجبكض ٭تًاٍٟ
اىٍاٻ ډًٍىثٍَٕٓ ٹَاٍىاىٔڈ .كبڃ أه ٕؤاڃ ثٍ ًَه ډٍٕٓي ،٭مچٓ ٽٍ ډتًٍى ٹٞتي ي
اٍاىٌ ياٹٮٓ ډَسپت وجًىٌ ي ثٍ ىڅٕڄ ډٚشجٍ ٙين ،اٍاىٌ ٽبًة ىهٕتڄ ځَىٔتيٌ ډتٓسًاوتي
ډٖئًڅٕشٓ ٍا ثٍ څلب ٧ٹبوًوٓ ي ٭َٵٓ ډىشٖت ٕبُى؟
ىٍ ٵٺٍ ػِا وِٕ ٹب٭يٌ ىٍؤ كبٽڈ إز؛ ثئه ثٕبن ٽٍ "ستيٍئًا اڅلتييى ثبڅٚتجُبر" ي
ٵٺُبْ اډبډٍٕ ىٍ و َ٪ٱبڅت ډٮشٺيوي ٽٍ ثب كييص ٙجٍ ي اٙشجبٌ ي ىٍوشٕؼٍ اٍسپبة ٭متڄ
1
)2-2-1اشتجبُ هَضَػی
ػُڄ ٔب اٙشجبٌ ىٍ ډً ،٫ً١ٽٍ ىٍ ٍاث ٍ٦ثب ډٞياٷ هبٍػٓ ثَاْ كپڈ ډًٍىو َ٪إز
ىٍ كٺٕٺز ثٍ ٭چز اٙشجبٌ هبٍػٓ ،سَىٔي كبٝڄ ډًٓٙى .اٝتڄ ٽچتٓ ،ثتَ ٹجتًڅٓ ٭تٌٍ
24
ډًػٍ ي ډٮٺًڃ إز .ؿٍ أىپٍ س ًٍٞهالٳ ىٍ وٶٔ ٭مڄ ثيين اٍاىٌ ياٹٮٓ ومٓسًاوي
ىاڃّ ثَ ًٕءوٕز ډَسپت ثبٙي .ىٍ ٵٺٍ اډبډٍٕ وِٕ ،ثٕه ٵٺُب ٙجٍُ ډًً١٭ٍٕ كؼٕز ثتًىٌ،
ي ثٕبن ډٓىاٍوي ٽٍ ثىب ثٍ ډٺش٢بْ ايڅٍٕ ،سب ډً ٫ً١اكَاُ وڂَىى كپڈ ثَ آن ډشَست ومٓ-
1
. Mistake of fact
ًٙى ي ىٍ أه ٍاث ٍ٦ډؼبُار ٍا ٔټ وً ٫كپڈ ي ډٮچًڃ ډً ٫ً١إز ،ثتب ٭تيڇ اكتَاُ
ډً ٫ً١اػَڇ ،كپڈ اډؼبُار ثَ آن ډشَست ومًٓٙى.
ډبىٌ 37إبٕىبډٍ ډلپمٍ ٽٍ ډوش ٜاٙتشجبٌ ىٍ ډً١تً ٫ي اٙتشجبٌ ىٍ كپتڈ إتز،
ىٍثىي ٔټ اٙشجبٌ ډًً١٭ٓ ٍا ډًػت ډٮبٵٕز اُ ډٖئًڅٕز ػِأٓ ومٓىاوتي ډڂتَ أىپتٍ
ٍٽه ٍياوٓ ػَڇ ٍا ُأڄ ومًىٌ ثبٙيََ .ؿىي ٽٍ اطجبر ډىشٶٓ ٙين ٍٽه ډٮىتًْ ىٍ اطتَ
اٙشجبٌ ډًٍىاٙبٌٍ ؿىيان ُٕڄ ي إٓبن ووًاَي ثًى.
أه كپڈ ،ىٍ ډ٦بثٺز ثب ٔټ ٹب٭يٌ ٽچٓ إز ٽٍ ىٍ أه ٭جبٍر هالٝتٍ ډتٓٙتًى:
"٭مڄ سٚپٕڄ ىَىيٌ ػَڇ وٕٖز ،ډڂَ آوپٍ ١مَٕ ډَسپت ځىبَپبٍ ثبٙتي 0".اٝتڄ ٽچتٓ
ٽٍ ثٕه كٺًٹياوبن ډًٍىدٌَٔٗ ٹَاٍځَٵشٍ أه إز ٽٍ اٙشجبٌ ډًً١٭ٓ ثَهالٳ اٙتشجبٌ
كپمٓ ،ډٓسًاوي ډبوٮٓ ثَ ډٖئًڅٕز ػِأٓ ثبٙي .أه اٙشجبٌ ىٍ س٦جٕٸ كپتڈ ٹتبوًن ثتَ
هسئولیت جسایی و هوانع آى در...
ډٞياٹٓ هب ٛثبٔي ىٍ َٙأ ٤ډٮٺًڃ ي آٙٶشڂٓ ٍيان ٵَى ثَيُ ٔبٵشٍ ثبٙئ .ٮىٓ ىٍ آن
اي١ب٫ياكًاڃ ٱَٕٹبثڄ اكشَاُ ثبٙي ،سب ثشًان ځٶز ٽٍ ٭ى َٞډٮىتًْ ىهٕتڄ ىٍ اٍسپتبة
ػَڇ ډوييٗ ځَىٔيٌ إز .اڅجشٍ سٮٕٕه أه اډَ ثب ىٍ و َ٪ىاٙز ډًٹٮٕز ي وِٕ ثٍَٕتٓ
كبالر ٍيكٓ يْ ي ثٍ ًٍ٥ډًٍىْ ډٓثبٖٔز ډًٍى ٹ٢بير ٹَاٍ ځَٕى.
2
)2-2-2اشتجبُ حىوی
اٙشجبٌ ىٍ كپڈ ٔب ثٍ سٮجَْٕ ػُڄ كپمٓ ٽٍ وٖجز ثٍ ٹبوًن ٔب سٶَٖٕ آن ثَډٓځتَىى
25
ي ىٍ و َ٪ىاوٚمىيان إالډٓ ي ٵٺُب ثٍ ا٭شجبٍ ىي ٹب٭يٌ ىٔڂَ ٔٮىٓ "ٹب٭يٌ يػًة سٮچتڈ
اكپبڇ َٙ٭ٓ" ي " ٹب٭يٌ اٙشَاٻ كپڈ ثٕه ٭بڅڈ ي ػبَڄ" سلتزاڅٚتٮب ٫ثتًىٌ ي ثٕتبن
ډٓىاٍوي ٽٍ ،ػُڄ ثٍ اكپبڇ َٙ٭ٓ اٹبوًوٓ ثتٍَتٕؾيػتٍ سپچٕتٴ ٍا اُ ډپچتٴ ٕتبٹ٤
ډلپمٍ إز ٔب وٍ ،ډجىبٔٓ ثَاْ ډٮبٵٕز اُ ډٖئًڅٕز ػِأٓ ووًاَي ثتًى .ثتبأهيػتًى،
ثٍ ډًػت َمٕه ثىي ،ؿىبوـٍ اٙشجبٌ كپمٓ آن ٭ىٍ َٞياوٓ ٍا ٽٍ سلٺٸ ػىبٔز ډَثً٥تٍ
)2فمذاى ارادُ
َمبن ځًوٍ ٽٍ ٹجالً ځٌٙزٍ ،ٽته ىيڇ ډٖتئًڅٕز ػِأتٓ ،ثَهتًٍىاٍْ اُ اٍاىٌ آُاى
هسئولیت جسایی و هوانع آى در...
إز ٽٍ ُياڃ آن ډبوٮٓ ثَاْ سلٺٸ آن هًاَي ثًى .ډٶًُڇ اٍاىٌ آُاى ثب ډٶُتًڇ اػجتبٍ ي
اٽَاٌ ي اَ٦١اٍ دًٕوي ډٖشٺٕڈ ىاٙشٍ ي أه ډٶبَٕڈ ىٍ سٺبثڄ ثب سلٺٸ اٍاىٌ آُاى ٹَاٍ ډتٓ-
ځَٕوي .ثىبً ،ػجَ ي اهشٕبٍ ډىٮپٔٽىىيٌ ٹٞي ثًىٌ ي ػچًٌ ٽىىيٌ ٍٽه ٍياوتٓ ٔتټ ٭متڄ
ډؼَډبوٍ هًاَي ثًى .ىٍ أه ًٍٝر ،ٹٞي ػَډٓ ىٍ ٵٺٌَ ٔټ ډبىٌ 39ٽًى ػِا ٭جبٍر
إز اُ"ًٕٷ اٍاىٌ ٵب٭ڄ ثٍ اٍسپبة ٵٮچٓ ٽٍ ػَڇ ٍا ثٍ يػتًى ډتٓآيٍى ثتٍولتًْٽتٍ
ډىؼَ ثٍ يٹً ٫وشٕؼٍ ػَڇ ډًٍىو َ٪ي ٔب يٹً ٫وشٕؼٍ ػَڇ ىٔڂَْ ًٙى ".څٌإتز ٽتٍ ىٍ
ًٔڄ ٭ىًان ٵٺيان اٍاىٌ آُاى ىٍ ٹبوًن ػِا ،ثتٍ ثٕتبن اكپتبڇ ډَثتً ٣ثتٍاٽتَاٌ ي ا١تَ٦اٍ
27
دَىاهشٍ ٙيٌ إز .وبځٶشٍ ومبوي ٽٍ ٍٽه ٍياوٓ وِٕ َمبن؛ "ٹٞي ػَډٓ ،٭چڈ ي آځبَٓ ثٍ
ػَڇ ي وشٕؼٍ آن ٔب ه٦بْ ػَډٓ" إز اډبىٌ 38ٽًى ػِا ٽتٍ ٙتبډڄ ػتَڇ ٭متيْ ي
ٱَٕ٭ميْ إز.
وشٕؼٍ اٍاىٌ ايٕز ؿَاٽٍ اٝالً اٍاىٌ يْ ُأڄ ځٚشٍ إز .ىٍياٹت ٬ډٮىتبْ ىٹٕتٸ اػجتبٍ
ؿِْٕ ػِ هي ٍٙٽچٓ ثٍ اٍاىٌ ومٓثبٙي.
1
. Duress
2
. Coercion
. 3ډلٺٸ ىاډبى ،ٹًا٭ي ٵٺٍ ثو٘ ػِائٓ93ٛ ،
اُو َ٪څٲًْ ،اػجبٍ اُ ډبىٌ ػجَ ي ثٍ آن اڅؼبء َڈ ځٶشتٍاوتي .ځَؿتٍ اػجتبٍ ىٍ ډٮىتٓ
يٕٕ ٬ٽچمٍ ٙبډڄ اَ٦١اٍ َڈ ډًٓٙى َمبن ًٍ٥ٽٍ ىٍ ًٔڄ ډتًاٍى ٹتبوًنځتٌاٍ ،ٵٺتيان
اٍاىٌ آن ٍا ثٍ ىي ثو٘ اٽَاٌ ي اَ٦١اٍ سٺٖٕڈ ومًىٌ إز .اډب ىٍ ډٮىٓ هب ٛٽچمٍ ،ٽٍ
اٙبٌٍ ځَىٔي؛ ٭جبٍر إز اُ اٍسپبة ٭مڄ ډؼَډبوٍ ثيين آُاىْ اٍاىٌ ي اُ ٍيْ ػجَ.
ثىي ى ډبىٌ 30إبٕىبډٍ ىٍ أه ډًٍى آيٍىٌ إز ٽٍ "ىٍ كٕه اٍسپتبة ٭مچتٓ ،ٽتٍ
اٍسپبة آن ٔپٓ اُ ػَأڈ ډَثً ٣ثٍ ٝالكٕز ډلپمٍ إز سلز اػجتبٍ وبٙتٓ اُ ٔتټ
سُئي ٹَٔتاڅًٹً ٫ثٍ ډَٿ ٔب إٕٓت ډُڈ ،ډٖشمَ ٔب ىٍ كبڃ يٹً ٫ثَ سمبډٕز ػٖتمبوٓ
أه ٙؤ ٜب ٙو ٜىٔڂَ اوؼبڇ ٙيٌ ي ٙو ٜډٌٽًٍ ثٍ ىڅٕڄ ١تَيٍر ي ثتٍ ٙتپڄ
ډٮٺًڃ ثَاْ ٍٵ ٬أه سُئي ٭مڄ ٽَىٌ إز ،ډڂَ أىپٍ ٹٞي ىاٙشٍ ثبٙي ٽتٍ هٖتبٍسٓ
ډُڈسَ اُآوـٍ ٽٍ اي ډٓهًإشٍ اُ آن اػشىبة ٽىي ياٍى ومبٔي .أه سُئي ډمپه إز:
هسئولیت جسایی و هوانع آى در...
ٍ١ب ىٍ ٭ٺي اٽَاٌ ٍا "ډؼجًٍ ځَىاوٕين ٙو ٜثيين كٸ ثٍ اػتَاْ ٭مچتٓ ٽتٍ ثتٍ آن
ٍ١بٔز وياٍى ،هًاٌ اٽَاٌ ډبىْ ٔب ډٮىًْ ثبٙي ".أه ډبىٌ اُ ٹبوًن ډيوٓ ډىٚتإ اٽتَاٌ ٍا
ډبىْ ٔب ي ډٮىًْ ىاوٖشٍ ي آن ٍا اُ ٭ًٕة ٍ١ب ىٍ ٭ٺي ٹچمياى ٽَىٌ ٽتٍ ىٍ ثتبال اٙتبٌٍ
ځَىٔي.
اٽَاٌ ډبىْ ،ثٍ ٭بډڄ ٭ٕىٓ ي ٹبثڄ أٍُبثٓ ىٍيوٓ ي ثَٕيوٓاْ ا٥الٷ ٙيٌ ٽتٍ ثب٭تض
ٕچت اهشٕبٍ ډٓځَىى ي ثٍ ٭جبٍسٓ ،ډؤطَ ثَ ػٖڈ ډَسپت ثًىٌ ي يْ ٍا ډٺًٍُ ي ډؼجتًٍ
ډٕٓبُى .اٽَاٌ ډٮىًْ ،ډًٹٮٕز ي ي١ٮٕشٓ إز ٽٍ ىٍ آن اٍاىٌ ډپٌَ سلز ستإطَٕ ٭چتڄ
ٍياوٓ ٕچت ځَىى ،څٌا ٵب٭ڄ سلز ٕچ ٍ٦اكٖبٓ سَٓ ،يكٚتز ي ٔتب َٕؼتبن ٙتئي،
٭ىبن اهشٕبٍ اُ ٽٴ ىاىٌ ي ډَسپت ػَڇ ًٙى .أه ٹٖڈ اُ اٽَاٌ ٍيان ډَسپت ٍا سلتز-
اڅٚٮب ٫ٹَاٍ ډٓىَي.
ٹبوًن ځٌاٍ ډيوٓ ىٍ اىاډٍ ي ىٍ ډبىٌ ثٮي اٽَاٌ ٍا سبڇ ي وبٹ ٜىاوٖشٍ ي سٮَٔٴ ډٓٽىي
ٽٍ؛ "اٽَاٌ سبڇ ٭جبٍر إز اُ سُئي ثٍ ه َ٦ٵبك٘ ػٖمٓ ٔب ډبڅٓ .سُئي ثٍ ه َ٦ٱَٕ
ٵبك٘ اٽَاٌ وبٹ ٜځٶشٍ ډًٓٙى ".اډبىٌ 553ىٍ ډبىٌ 554آډيٌ إز ٽتٍ؛ "اٽتَاٌ ستبڇ
ٍ١ب ٍا اُ ثٕه ډٓثَى ي اهشٕبٍ ٍا ٵبٕي ډٓځَىاوي ،يڅٓ اٽَاٌ وبٹ١ٍ ٜب ٍا اُ ثتٕه ثتَىٌ
اهشٕبٍ ٍا ٵبٕي ومٓځَىاوي".
َٙي ٓ٥ٽٍ ىٍ ٹبوًن ډيوٓ ثَاْ اٽَاٌ ثَٙمَىٌ ٙيٌ أىپٍ؛ "اٽَاَتٓ ٽتٍ ٍ١تب ٍا اُ
هسئولیت جسایی و هوانع آى در...
ثٕه ډٓثَى يٹشٓ ا٭شجبٍ ىاٍى ٽٍ ٙو ٜسُئيٽىىيٌ ثٍ اػَاْ ٭مڄ سُئتي ٹتبىٍ ثتًىٌ ي
ٙو ٜسُئي ٙيٌ يٹً ٫اٽَاٌ ٍا ىٍ ًٍٝر ٭يڇ اػَاْ سُئي ثٍ ځمبن ٱبڅتت كشمتٓ
دىياٍى ".اډبىٌ . 557ىٍ ١مه "سُئي ثٍ ٍٕبوٕين ٍَ١ثٍ ياڅئهَ ،مَٖ ي ٔتب ډلتبٍڇ
ٙو ٜي ٔب سُئي ثٍ ه َْ٦ٽٍ ډىبٵٓ كٕظٕز ثبٙي ،اٽَاٌ دىياٙشٍ ٙتيٌ ،ډلپمتٍ ډتٓ-
سًاوي ثب ىٍوَ٪ىاٙز كبالر ي ٽًأٴ سُئي ٍا أٍُتبثٓ ومبٔتي ".اډتبىٌ 555ي ىٔڂتَ
أىپٍ "اٽَاٌ و َ٪ثٍ اٙوبٕ ،ٛه ،كبڅز اػشمب٭ٓ ،ايٝبٳ ي اوياٌُ سإطَٕ آن ډتهكٕتض
ٙير ي هٶز وً ٫سُئي ٵَٷ ډٓٽىي ".اډبىٌ 556
31 ىٍ ٽًى ػِا ٵٺ ٤ډبىٌ ًٔ 005ڄ اٽَاٌ آډيٌ إز ٽٍ؛ "اٙ 0و ٓٞٽتٍ سلتز ستإطَٕ
ٹًٌ ډبىْ ٔب ډٮىًْاْ ٽٍ ىٵ ٬آن ًٍ٥ىٔڂَْ ډمپه وجبٙتي ،ډؼجتًٍ ثتٍ اٍسپتبة ػتَڇ
ځَىى ،ډٖئًڃ ٙىبهشٍ ومًٓٙى .اٙ 7وُ ٜډبوٓ ډپٌَ ىاوٖشٍ ډتٓٙتًى ٽتٍ ثتب ه٦تَ
ٹَٔتاڅًٹً ٫اُ ىٕز ىاىن ػبن ،ا٭٢بْ ثين ي ٔب آُاىْ ډًاػٍ ځَىى ي ه َ٦ډٌٽًٍ ثتٍ
ٙپڄ ىٔڂَْ ىٵٙ ٬يٌ وشًاوي ي ډَسپت ٭مڄ ٱَٕٹبوًوٓ ًٙى سب هٍ َ٦ا اُ هًى ،اٹتبٍة
ٔب ٙو ٜىٔڂَْ ىيٍ ٕبُى .ا 3اٍسپبة ٹشتڄ ىٍ كبڅتز ډىتيٍع ٵٺتٌَ ا 0أته ډتبىٌ
ډًػت ٍٵ ٬ډٖئًڅٕز ػِأٓ ومٓځَىى ".أه ډبىٌ ٽًى ػِا وِٕ ډىٚإ اٽتَاٌ ٍا ډتبىْ ٔتب
ډٮىًْ ډٓىاوي ٽٍ ىٍ ثبال ثٍَٕٓ ځَىٔي.
اُػمچٍ َٙيٍ ٓ٥ا ٽٍ ډٓسًان اُ أه ډبىٌ إشىجب ٣ومًى ،أىپٍ:
0ثَاْ ٍٵ ٬ٵٚبٍ ٙئي وب ٓٙاُ أه اٽَاٌ ډبىْ ٔب ډٮىًْ ډؼجًٍ ثتٍ اٍسپتبة ػتَڇ
ًٔٙڈ ي څٌا ىٵ ٬آن وِٕ ثٍ َ٥ٷ ىٔڂَْ ډمپه وجبٙي .ثٍ ٭جبٍر ثُشَ أىپتٍ ،ٹتيٍر ثتَ
ىٵ ٬اػجبٍ ٱَٕډمپه ثًىٌ ي ػِ ثب اٍسپبة ٭مڄ ػَډٓ وشًان اُ آن ىيٍْ ومًى .ٽٍ اڅجشٍ،
ډِٕان سإطَٕځٌاٍْ أه ٹًٌ ډبىْ ٔب ډٮىًْ ثبٹيٍر ىٵ ٬آن وِٕ ٍاث ٍ٦٭پٔ ىاٍى ي ََؿٍ
٭بډڄ ډؤطَ ثَ اٍاىٌ ٙئي ،وبځُبوٓ ي ٱَٕٹبثڄدٕ٘ثٕىٓ ثبٙي ٹيٍر اوٖبن ثَ ىٵت ٬آن وٕتِ
ٽبَ٘ ډٓٔبثي .ثٍ َمٕه ىڅٕڄ إز ٽٍ ډلپمٍ ثبٔي ثب سًػٍ ثٍ ٙوٕٞز ٍياوٓ ډَسپتت
ي ډِٕان سإطَٕ سُئي ډه كٕض ٙير ي هٶز كپڈ ډٓومبٔي.
1
)2-2اٍاهز هبفَق
ثىي ٔټ ډبىٌ 33إبٕىبډٍ ډٺٍَ ىاٙشٍ إز ٽٍ؛ " .0أه ډٖإڅٍ ٽٍ اٍسپبة ٔپتٓ اُ
ػَأڈ ډٌٽًٍ ىٍ ٝالكٕز ډلپمٍ ىٍ اػَاْ ىٕتشًٍ ٔتټ ډٺتبڇ ىيڅشتٓ ٔتب ٔتټ ډٺتبڇ
1
. Superior order
ډبٵًٷ ،و٪بډٓ ٔب ډچپٓ اوؼبڇځَٵشٍٙ ،وٍ ٜا اُ ډٖئًڅٕز ػِأٓ ډٮبٳ ومتٓٽىتي ډڂتَ
أىپٍ:
اڅٴ ٙو ٜاڅِاڇ ٹبوًوٓ ثتَ ا٥ب٭تز 0اُ ىٕتشًٍار ډٺتبڇ ىيڅشتٓ ٔتب ډٺتبڇ ډتبٵًٷ
ډًٍىثلض ىاٙشٍ ثبٙي.
ة ٙو ٜومٓىاوٖشٍ ٽٍ ىٕشًٍ ٝبىٌٍ ٱَٕٹبوًوٓ ثًىٌ إز.
ع ىٕشًٍ ٝبىٌٍ آٙپبٍا ٱَٕٹبوًوٓ وجبٙي.
.7ډ٦بثٸ أه ډبىٌ ،ىٕشًٍ اٍسپبة وٖڄٽٔ ٓٚب ػَأڈ ٭چٕتٍ ثٚتَٔز ،ػَأمتٓ ٽتٍ
آٙپبٍا ٱَٕٹبوًوٓ َٖشىي سچٺٓ هًاَىي ٙي".
٩بََإً ،بثٺٍ أه ٹب٭يٌ كشٓ ثٍ ٕبڃ 0911ي دٕ٘ اُ آن ثبُډٓځَىى ٽٍ ډٓځًٔي :ستب
ُډبوٓ ٽٍ ٔټ وٶَ ٭ٖپَ "ٝبىٹبوٍ ثَ أه ا٭شٺبى إز" ٽٍ ډٚتٲًڃ اوؼتبڇيٕ٩ٶتٍ هتًى
هسئولیت جسایی و هوانع آى در...
وٖجز ثٍ ا٥ب٭ز اُ ډبٵًٷ إز ي اياډتَ ډتًٍىوَ َ٪تڈ "آنؿىتبن آٙتپبٍا ٱَٕٹتبوًوٓ"
وٕٖز ٽٍ ثشًاوٕڈ ثڂًٕٔڈ ،آن ٭ٖپَ ثبٔي ډٓىاوٖز ٽٍ اډَ ډبٵًٷ هتالٳ ٹتبوًن إتز،
7
يْ ډٓسًاوي ثٍ اياډَ ډبٵًٷ ثَاْ ٍٵ ٬ډٖئًڅٕز اُ هًٔ٘ إشىبى ٽىي.
أه ؿىٕه ثَىاٙشٓ وٖجز ثٍ اٹياډبر ډبٵًٷ ي ډبىين ىٍ ډبىٌ 8ډى ًٍٚوًٍوجَٿ ،ډبىٌ
6ډى ًٍٚسًٽًٕ ،ػِء اة ثىي 4ډبىٌ 7ٹبوًن ٙمبٌٍ ًٍٙ 01اْ و٪تبٍر آڅمتبن ،ثىتي 4
ډبىٌ إبٕىبډٍ ډلپمٍ ًٔځًٕالئبْ ٕبثٸ ي ثىي 4ډبىٌ 6إبٕىبډٍ ډلپمتٍ ٍياوتيا وٕتِ
ىٔيٌ ډًٓٙى .ٽٍ سب كي ُٔبىْ ډٚبثٍ ٔپئڂَوتي ي ىٍ أته ډتًٍى ډًػتت سجَئتٍ ٽبډتڄ
33 ٭ٖپَ ي ډٺبڇ ډبىين ومٓځَىى ي ٵٺ ٤دٌَٔٵشٍاوي ،ٽٍ ثٍډٺش٢بْ اػَاْ ٭ياڅز ،ثتٍ أته
٭بډڄ ثَاْ سوٶٕٴ ډٖئًڅٕز ي ډؼبُار ډإډًٍ سًػٍ ومبٔىي.
اډب ډبىٌ 33إبٕىبډٍ ډلپمٍ ،ثب دٌَٔٗ ډًاٍىْ ٽٍ اياډَ ډبٵًٷ ىٍ آنَب ٭بډڄ سجَئٍ
ٽىىيٌ ٙىبهشٍ ډًٓٙى ،ځبډٓ ثٍ دٕ٘ وُبىٌ إز٥ .جتٸ ثىتي ووٖتز أته ډتبىٌ ٵٺت ٤ىٍ
1
. legal obligation to obey orders
. 7ٽٕشٓ ٕٙبٍِْٔ ،كٺًٷ ثٕهاڅمچچٓ ٽٕٶَْ497ٛ ،
ًٍٝسٓ ډٓسًان ثب إشىبى ثٍ اٍسپبة ػَڇ ىٍ ډٺبڇ ا٥ب٭ز اُ ىٕشًٍ ٔتټ ىيڅتز ٔتب اډتَ
ٔټ ډٺبڇ ډبٵًٷ و٪بډٓ ٔب ٱَٕو٪بډٓ ،ډشُڈ ٍا اُ ډٖئًڅٕز ډجَا ىاوٖتز ٽتٍ ډتشُڈ ٹبوًوتبً
ډپچٴ ا٥ب٭ز اُ اياډَ ډِثًٍ ثًىٌ ي ١مىبً ،ومٓىاوٖشٍ ٽٍ آن اياډَ ٭چىتبً هتالٳ ٹتبوًن
َٖشىيَٕ .اوؼبڇ ،الُڇ إز اياډَ ډًٍىو َ٪آٙتپبٍا ٱَٕٹتبوًوٓ وجتًىٌ ثبٙتي 0.ىٍ اىاډتٍ
َمٕه ډبىٌ ي ىٍثىي ىيڇ ثٍَٝاكز ََ ىٕشًٍْ ثتَاْ اٍسپتبة ػىبٔتز وٖتڄُىائتٓ ي
ػىبٔبر ثَ ١ي اوٖبوٕز ،آٙپبٍا ٱَٕٹبوًوٓ ډتٓثبٙتىي .څتٌا سًػٕتٍ سٮمٕتڄ اډتَ آډتَ ىٍ
7
اٍسپبة أه ػىبٔبر سًػٍٕدٌَٔ ووًاَي ثًى.
ىٍ أهٽٍ ؿٍ ىٕشًٍْ آٙپبٍا هالٳ ٹبوًن إز ،ډٮٕبٍَبٔٓ ؿىي اُ ًْٕ ډلبٽڈ ي
وِٕ ډٶَٖان كٺًٹٓ اٍائٍ ځَىٔيٌ إز :ډلپمٍ ٭بڅٓ ٽبوبىا ،يػيان ََ اوٖبن ډشٮتبٍٳ ي
ىاٍاْ ٭ٺڄ ٕچٕڈ ٍا ٽٍ ډشىجٍ ٕبُى ي ىٕشًٍ ثٍځًوتٍاْ ثبٙتي ٽتٍ وبىٍٕتشٓ آن ٩تبََ ي
ډىشغ اُ اػَاْ آن ىٕشًٍ ،ثٍ ولً وبډشىبٕجٓ ثٍِٿسَ اُ ٍَْ١وجًىٌ إتز ٽتٍ اُ ٭تيڇ
ا٥ب٭ز ىٕشًٍ ،وب ٓٙډٓځَىٔي .ثٍثٕبن ىٔڂَ ،٭ى َٞځتِٔى٘ اهالٹتٓ يٹشتٓ ډًٍىسًػتٍ
ٕبُډبن ٔبٵشٍ ي ثب ٭چڈ ثٍ آن سُبػڈ ،ثَ٭چٍٕ ََ ػمٮٕز ٱَٕو٪بډٓ إتز .ي وشٕؼتٍ أىپتٍ
أه ػىبٔبر اٍسپبثٓ ٣َٙ ،اهَٕ إبٕىبډٍ ٍا ٽٍ َمبن ٭يڇ ٱَٕٹبوًوٓ ثًىن ىٕشًٍ إز
ٍا ،ىاٍا ومٓثبٙىي.
ىٍ ٹبوًن ػِا ي ٽًى ػِا ًٔڄ إجبة اثبكز ،ىٍ ثٕبن َٙأ ٤أٶبْ يٕ٩ٶتٍ ي سٮمٕتڄ
اډَ آډَ دَىاهشٍ ٽٍ ثب ډً ٫ً١ٵًٷ ثٓاٍسجب ٣ومٓثبٙي .ثىتبثَأه ،اُآوؼبٽتٍ اٍاىٌ ياٹٮتٓ
ډإډًٍ ډً٩ٴ ،سلزاڅٚٮب ٫اياډَ ي وًآَ ډٺبډبر ًْٝالف ډبٵًٷ يْ ٹتَاٍ ډتٓځٕتَى،
أه ډًٍى ٍا ىٍ ًٔڄ ډجلض ٵٺيان اٍاىٌ ډًٍىثٍَٕٓ ٹَاٍځَٵشٍ إز .ډبىٌ 008ٽًى ػتِا
35 اٙبٌٍ ىاٍى ٽٍ؛ "اٍسپبة ٭مڄ ػَډٓ ىٍاطىبْ أٶبْ يٕ٩ٶٍاْ ٽٍ ډإډًٍ ىيڅتز ثتٍكپتڈ
ٹبوًن ثٍ اوؼبڇ آن ډپچٶٕز ىاٙشٍ ثبٙي ،ػَڇ ٙىبهشٍ ومًٓٙى ".آوـٍ ٽٍ ډتٓستًان ثٕتبن
ومًى أىپٍ ،ىٍ أه ډبىٌ أٶبْ يٕ٩ٶٍ ىٍ ٍإشبْ اػَاْ اكپبڇ ٹبوًن ثًىٌ إز ي څِيډتبً
ثئه سَسٕت ،ثَاْ أىپٍ اٵٮبڃ ډإډًٍ ډً٩ٴ ثشًاوي اُ ٭ىًان ډؼَډبوٍ ډجَا ځَىى ثبٔتي
ىٍ ا٥ب٭ز اُ ىٕشًٍار آډَ سپچٕٴ ٹبوًوٓ ىاٙشٍ ثبٙتي ي ٔتب أىپتٍ اُ إتجبة ډٮٺتًڃ،
ا٥ب٭ز اُ اياډَ آډَ ٍا اُ يػبٔت ي ي٩بٔٴ ٹبوًوٓ هتًى سچٺتٓ ومبٔتي .ثىتبثَأه ،اطجتبر
ډَٚي٭ٕز ٭مڄ ػَډٓ اٍسپبثٓ ثب إجبة ډٮٺًڃ ي ډشٮتبٍٳ ثتٕه آډتَ ي ډتإډًٍ ،يػتًى
ٕچٖچٍډَاست اىاٍْ_ٹبوًوٓ ي وِٕ ىاٙشه ثب وياٙشه كٸ ا٭شَا ٟوٖتجز ثتٍ اډتَ آډتَ ي
كپڈ ٹبوًن ،ډٓسًاوي ٭مڄ اٍسپتبثٓ وبٙتٓ اُ ا٭متبڃ ىٕتشًٍ ٍا ٵبٹتي يٝتٴ ډؼَډبوتٍ
ځَىاوي.
َمـىٕه ىٍ ٹبوًن ډيوٓ ،ىٍ ثٕبن ډٖئًڅٕز ډيوٓ ډإډًٍ ي آډًَٔ ،تڄ ډتًاى ٍاػت ٬ثتٍ
ٵٮڄ ډ َ٢وٖجز ثٍ ډبڃ ي ػبن ىٍ ډبىٌ 787ډٺٍَ ډتٓىاٍى ٽتٍ؛ " .0ٵٮتڄ ثتٍ ٵب٭تڄ آن
وٖجز ىاىٌ ډًٓٙى وٍ ثٍ آډَ ،ډڂَ أىپٍ ٵب٭ڄ ډؼجًٍ ځَىٔيٌ ثبٙتي .7 .ډً٩تٴ ٭تبڇ اُ
ٵٮچٓ ٽٍ ٱَٕ ٍا ډشٕ ٍَ٢بهشٍ يٹشٓ ٱَٕډٖئًڃ دىياٙشٍ ډًٓٙى ٽٍ آن ٍا ثٍ إتبٓ اډتَ
آډَْ ٽٍ ا٥ب٭ز اډَ يْ ياػت ثًىٌ ي ٔب ثٍ ډًػت آن ا٭شٺبى ىاٙشٍ ثبٙي ،اػتَا ومبٔتي،
َمـىبن ا٭شٺبى هًى ٍا ىٍ ډًٍى ډٖئًڅٕز ٵٮڄ ډٌٽًٍ ډٖشىي ثٍ إجبة ډٮٺًڃ ي ٍ٭بٔز
اكشٕب ٣ډٺش ٓ٢ىٍ آن ،طبثز ومبٔي".
1
هسئولیت جسایی و هوانع آى در...
)3سبيز هجبًی
إبٕىبډٍ ډلپمٍ ػِاْ ثٕهاڅمچچٓ ،ډجبوٓ ډٮبٵٕز اُ ډٖتئًڅٕز ػِأتٓ ٍا ثتٍ ٙتپڄ
ك َْٞاكٞبء وپَىٌ إز .ثٍډًػت ثىي 3ډبىٌ 30إبٕتىبډٍ ،ډلپمتٍ ډؼتبُ هًاَتي
ثًى ثٍ َىڂبڇ ډلبٽمٍ ،٭اليٌ ثَ ډًاٍىْ ٽٍ ىٍ ډٺٍَار ٹجچتٓ إبٕتىبډٍ ډتٌٽًٍ إتز،
ػُبر ي ٭ًاډڄ ىٔڂَْ ٍا ،ډًػتت ډٮبٵٕتز اُ ډٖتئًڅٕز ػِأتٓ سچٺتٓ ومبٔتي .اڅجشتٍ،
ډَٚي ٣ثَ أىپٍ ٭بډڄ ٔب ډًػت ډًٍىو ،َ٪ډٺشجٔ اُ ٹًا٭تي كٺتًٹٓ ٹبثتڄاػتَا ثبٙتي.
ٹًا٭ي ٙپچٓ ي سَٔٚٶبر وب َ٩ثَ ٽٕٶٕز ثٍَٕٓ أه ٭ًاډڄ ي ډًػجبر ،ثبٔي ىٍ ډٺٍَار
37
"آئٕه ىاىٍٕٓ ي اىڅٍ" دٕ٘ثٕىٓ ځَىى .ٽمًٕٖٕن ډٺيډبسٓ ډلپمٍ ٍاػ ٬ثٍ أه ډً١تً٫
١بث ٍ٦ي ٹب٭يٌاْ ي ٬١وپَىٌ ي سٮٕٕه سپچٕٴ أه اډَ ٍا ثٍ هًى ډلپمٍ ياځٌاٍ ومتًىٌ
إز .ثىي 3ډبىٌ ٵًٷ ،ىٍ كٺٕٺز ډٞبڅلٍ ي ٕبُ ٓٙثًى ثَاْ ٽبٕشه اُ ٙير وڂَاوٓ-
َبْ ٙمبٍْ اُ َٕئزَبْ ومبٔىيځٓ ىٍ ٽىٶَاؤ ٍڇ ثٍ ٍَجَْ أبالرډشلتيٌ ،ٽتٍ ډبٔتڄ
1
. 0اُآوؼبٽٍ ډجلض "كٸ ىٵب ٫ډَٚي "٫ىٍ ٹبوًن ػِا ي ٽًى ػِا اُ ُډٌَ إجبة اثبكز إز ي ىٍ
ًٔڄ ډجبكض ٭ًاٍ ٟاىٍاٻ ي ٵٺيان اٍاىٌ اًٝالً ػبْ ثلض ي و َ٪آن وٕٖز ،څٌا هبٍع اُ آنَب ي ىٍ
ًٔڄ ٕبَٔ ډجبوٓ ډًٍىثٍَٕٓ ٹَاٍ ځَٵز. 38
وپشٍ ٹبثڄًٽَ أىپٍ ،ثب سًػٍ ثٍ ىٹز و َ٪ٹبوًنځٌاٍ ػِا ىٍ ثٕبن ٭ىًان "كٸ ىٵب ٫ډَٚي "٫ٽٍ ىٍ
ډجلض ډِثًٍ ډًٍىاٙبٌٍ ډٍٓيى اُ َمٕه ٭ىًان ىٍ أه وًٙشبٍ إشٶبىٌ ځَىٔي .ډوش َٞأىپٍَ ،مٕه
ثَهًٍىاٍْ اُ «كٸ» إز ٽٍ ومٓسًان ،ىٍ ٍإشبْ ا٭مبڃ آن ،٭مڄ اٍسپبثٓ ٍا ػَڇ سچٺٓ ومًى ي
څٌإز ٽٍ ىٍ ُډٌَ إجبة اثبكز ػبْ ځَٵشٍ إز .ي ٭ىًان ٵًٷاڅٌٽَ ثٍىٍٕشٓ اُ وبكٍٕ ډٺىه ٍ٭بٔز
ځَىٔيٌ إز.
2
. self defense
ٹئڈ ٵَاوٍٖ سلز سإطَٕ اوئٍَٚبْ ډٖٕلٕز آن ٍا ثب ډلييىٔزَبٔٓ ډًٍىٹجًڃ ځَٵز.
ىٍډؼمً ٫ىي و َ٪ٽچٓ ىٍ سًػٍٕ أه كٸ ثٕه كٺًٹياوبن ډَ٦ف إز ٽٍ ىٍ و ٍَٔ٪اػجبٍ
اډٮىًْ ا٭شٺبى ثَ أه إز ٽٍ ډياٵ ٬ډبڃ ٔب ػبن ىٍ ډٺبڇ ىٵب ٫اٍاىٌ آُاى يْ ډوتييٗ
ډٓ ځَىى ي يْ ډؼجًٍ ثٍ ىٵب ٫ي ٍٵ ٬سؼبيُ ٙيٌ إز ٽٍ ثب أه إشيالڃ ٍى ډًٓٙى ٽٍ
ىا٭ٓ ااوڂٌِٕ اي ىٵب ٫ثًىٌ ي وٍ اٍسپبة ػَڇ .اډب ىا٭ٓ ٔب اوڂٌِٕ ىٍ ډبَٕز هتًى ٭متڄ
ٽٍ ثب ٹٞي ي اٍاىٌ ًٍٝر ډٓځَٕى سإطَْٕ وياٍى.
ثئه څلب ٧إز ٽٍ ثَهٓ و ٍَٔ٪وٶ ٬اػشمب٭ٓ ٍا ٕجت ډَٚي٭ٕز آن ثٕبن ىاٙتشٍ ي
ډٮشٺيوي ٽٍ ػبډٮٍ ثٍ هب َ٥كٶ ٨وٶ ٬ػمٮٓ ثٍ اٵَاى اػبٌُ ډٓىَي ىٍ ډًٹٮٕزَبٔٓ ٽتٍ
سًٕڄ ثٍ ٹًاْ ٭بډٍ ي إشمياى اُ آوبن ډمپه وجبٙي ثب كًٞڃ َٙأ ٓ٦ىٍ ډٺتبڇ ىٵتب ٫اُ
وٶٔ ي وبډًٓ ي ډبڃ هًى ٔب ىٔڂَْ ثَآٔي ي ؿىبوـٍ ىٍ أه اطىب ډَسپت ٭مڄ ډؼَډبوٍ-
هسئولیت جسایی و هوانع آى در...
سُئي وجبٔي ىٍ ډٺبڇ ىٵ ٬آن ډَسپت ٭مچٓ ځَىى ٽتٍ ٙتئيسَ اُ ه٦تَ ٹَٔتتاڅًٹتً ٫ي
ٱَٕٹبوًوٓ ثبٙي .آوـٍ ٽٍ ثٍ و َ٪ډٍٕٓي أىپتٍ أته سىبٕتت ډتٓثبٖٔتز ثتب سًػتٍ ثتٍ
. 0ځَيٌ دْيَ ٓٚكٺًٷ ىاوٚڂبٌ ٭چًڇ إالډٓ ٍ ،ًْ١ٹًا٭ي ٵٺٍ ػِائٓ069ٛ ،
اي١ب ٫ياكًاڃ ي وِٕ َٙأٍ ٤يكٓ ي ٍياوٓ ډياٵ ٬ىٍ ََ ډًٍى ،ثًٍٍٝر ډً١تً٭ٓ ىٍ
و َ٪ځَٵشٍ ًٙى.
3أه اډَ ٽٍ ډشُڈ ىٍ ٔټ ٭مچٕبر ىٵب٭ٓ ٽٍ سًٕ ٤ٹًاْ ډٖچق ٝتًٍر ډتٓځٕتَى
ىهبڅز ومبٔي ومٓسًاوي ثٍسىُبٔٓ ډًػت اكَاُ ٙتَأ ٤إتشىبى ثتٍكتٸ ىٵتب ٫ډٚتَي ٫ي
ډٮبٵٕز اُ ډٖئًڅٕز ػِأٓ ثبٙي .څٌا ،ىٍ أه ډًٍى وِٕ ثبٔي َٙأ ٤إشٶبىٌ اُ كٸ ډِثًٍ
ٕىؼٕيٌ ٙيٌ ثٍ ًٍٝر ډًٍىْ ثٍَٕٓ ځَىى ي ثتٍٝتَٳ ٙتَٽز ىٍ ٭مچٕتبر ىٵتب٭ٓ
ډؼًُ ثَهًٍىاٍْ اُ ىٵب ٫ومٓثبٙي.
وپشٍ ىٔڂَ أىپٍ ىٍ ډًٍى ػىبٔبر ػىڂٓ 0ىٵب ٫اُ اډتًاڅٓ ٽتٍ ثتَاْ كٕتبر يْ ٔتب
ىٔڂَْ ىٍ ُډبن ػىڀ ي وِٕ ثَاْ اوؼبڇ ٔټ ډإډًٍٔز و٪بډٓ َ١يٍْ إز ،ثب كٞتًڃ
َٙأ ٤ثٕبنٙيٌ ډٓسًاوي ىٵب ٫ډَٚي ٫سچٺٓ ځَىى .كٸ ىٵب ٫ډَٚيَ ٫ڈ ىٍ ٹبوًن ػتِا ي
هسئولیت جسایی و هوانع آى در...
َڈ ٽًى ػِا ًٔڄ إجبة اثبكز ٹَاٍ ىاٍى ٽٍ ثَهالٳ إبٕتىبډٍ اُ ٭چتڄ ډًػُتٍ ػتَڇ
ثًىٌ ي أه إجبة ثٍ ىڅٕڄ أىپٍ ډَثً ٣ثٍ ٭چڄ ٭ٕىٓ ي هبٍػٓ ي وٍ ٙوٞتٓ ي ياثٖتشٍ
ثٍ ٙوٕٞز ډَسپت ډٓثبٙىي اًٝالً ػَڇ ومٓثبٙىي.
ډًاى ٍاػ ٬ثٍ كٸ ىٵب ٫ډَٚي ٫ىٍ ٽًى ػِا اَمبوىي ٹبوًن ػِا ثٍىٍٕتشٓ ٙتَأ ٤ي
ُيأبْ الُڇ ٍا ثٕبن ىاٙشٍ إز ٽٍ ىٍ اىاډتٍ ثتٍ آنَتب اٙتبٌٍ ډتٓځتَىى .ىٍ ډتبىٌ 073
ٙو ٜډًٍى سُئي اػبٌُ ىاٍى سب اُ إشٮمبڃ يٕبٔڄ ثٍډى ًٍ٪ىٵب ٫اُ ََ ٭مڄ ػَډٓاْ
ٽٍ ه َ٦ػبوٓ ،وبډًٕٓ ،آُاىْ ي ډبڅٓ ٍا ثَاْ ډياٵ ٬ي ٔب ٙتو ٜىٔڂتَ سًڅٕتي ومبٔتي،
41 إشٶبىٌ ٽىي .أه كٸ َىڂبډٓ ثٍ يػًى ډٓآٔي ٽتٍ ىٵتب ٫ٽىىتيٌ ٍيْ إتجبة ډٮٺتًڃ ي
ىالٔڄ ډى٦ٺٓ ٔٺٕه ومبٔي ٽٍ ه َ٦سؼبيُ ثَ ػبن ،وبډًٓ ،آُاىْ ٔتب ډتبڃ هتًىٗ ي ٔتب
ٙو ٜىٔڂَْ ډشًػٍ إز اډبىٌ . 074ىٍ ١مه أه كٸ سب ىياڇ ه َ٦اىاډٍ ٔبٵشٍ ي ثب
. 0ػىبٔبر ػىڂٓ ،ػىبٔبسٓ إز ٽٍ اٍسپبة آنَب وٺ ٠كٺًٷ ثَٚىيٕشبوٍ ثٕهاڅمچچٓ وب َ٩ثَ
ىٍځََْٕبْ ډٖچلبوٍ ٍا ىٍ دٓ ىاٍى .اكٺًٷ ث َٚثَهالٳ كٺًٷ ثَٚىيٕشبوٍ ،وب َ٩ثٍ ډًٹٮٕزَبْ
ٝچق ي وٍ ػىڀ إز.
ُياڃ آن هبسمٍ ډٓٔبثي .اډبىٌ 076څٌا َ ٣َٙڈُډبوٓ ه َ٦ي ىٵب ٫ثٖتٕبٍ ډُتڈ إتز.
ؿَاٽٍ ثب ٭يڇ سٺبٍن ُډبوٓ ه َ٦ي ىٵ ٬آن ،ىٔڂَ ه َْ٦ډَ٦ف وٕٖز ٽٍ ىٍ ثَاثَ آن ثٍ
ىٵب ٫إشىبى ومًى.
ثىبثَأه ،اځَ ثوًإَڈ سٮَٔٶٓ ٍا اٍائٍ ىَٕڈ ډٓستًان ځٶتز ٽتٍ؛ "كتٸ ىٵت٬
ٵًٍْ ي ډىبٕت ٔټ سُبػڈ ثبڅٶٮڄ وبډَٚي ٫٭چٍٕ ػٖڈ ،وبډًٓ ،آُاىْ ي ٔب ډبڃ هًى ٔب
ىٔڂَْ".
ثئه سَسٕت ،كٸ ىٵب ٫ډَٚي ٫سلز َٙأ ٤آسٓ ثٍ يػًى ډٓآٔي ٽٍ ىٍ أه ٽتًى ي
ىٍ ډًاى 073اڅٓ 031ثٕبنٙيٌ إز؛
0ىٵب ٫ىٍ ثَاثَ كمچٍ ي سٮَ ٟٱَٕٹبوًوٓ ي وِٕ كٺٕٺٓ ثبٙي .ثىبً ومٓستًان ىٍ ثَاثتَ
ََ سُئي ي ٔب َٝٳ سُئي ٔب سلَٔټ ُثبوٓ ،ثٍ ىٵب ٫إشىبى ومتًى .څتٌا ىٍ ثَاثتَ ه٦تَ
3ىٵب ٫سىُب يٕٕچٍ ىٵ ٬ه َ٦ثبٙي .ثٓسَىٔي ډُڈسَٔه ىڅٕڄ اػبٌُ ٹبوًنځٌاٍ ثٍ ىٵتب٫
ىٍ ثَاثَ سؼبيُ وبكٸ ي وبډَٚيَ١ ٫يٍر آن ىٍ اي١تب٫ياكتًاڅٓ إتز ٽتٍ ډتياٵٍ ٬اٌ
. 0ػِء 0ٵٺٌَ 7ډبىٌ 077ٽًى ػِا اٙبٌٍ ثٍ "٭مڄ هالٳ ٹبوًن ي ٱَٕ٭بىالوٍ" ىاٍى ٽٍ ؿىيان
ػبڅت وٕٖز .ؿَاٽٍ ٭مڄ هالٳ ٹبوًن ثَاْ ىٵب ٫ٽٶبٔز ډٓٽىي ي أىپٍ ٭مڄ هالٳ ٹبوًن ثبٙي اډب
ٱَٕ٭بىالوٍ وجبٙي ،ي وشًان ثٍ ىٵب ٫إشىبى ٽَى ،ػبْ ثلض إز .ا؟!
ىٔڂَْ ثَاْ اوشوبة ٔب ٵَاٍ اُ ه َ٦وياٍى .څٌا اٍسپبة ٭مڄ ډؼَډبوٍ ثَاْ ىٵ ٬سؼتبيُ،
ُډبوٓ ډَٚي ٫ي ٭چز سًػٍٕٽىىيٌ ىاٍى ٽٍ سىُب ٍاٌ وؼبر ثبٙتي .ىٍ ١تمه ،ىٍ ډتًاٍىْ
ٽٍ سًٕڄ ثٍ ٹًاْ ٭بډٍ ثَاْ ىٵ ٬سؼبيُ ثبڅٶٮڄ ډمپه ثبٙي وِٕ ومٓسًان ثٍ ىٵب ٫ي ىٵت٬
ه َ٦ډجبىٍر ومًىٔ .ٮىٓ إبٕبً ډً ٫ً١كٸ ىٵب ٫ډَٚي ٫ثٍ يػًى ومٓآٔي .اډبىٌ 078
4ىٵبَ ٫مِډبن ثب كمچٍ ډشٺبثڄ ثبٙي .سٺبٍن ُډبوٓ ىٵب ٫ي سؼبيُ اُ ٙتَي ٣إبٕتٓ
سلٺٸ أه كٸ إز .ثئهػُز ٽٍ سب َىڂبډٓٽٍ سؼبيُْ ثتبڅٺًٌ ي ٹ٦ٮتٓ وجتًىٌ ي ٔتب
سٮَ ٟدبٔبنٔبٵشٍ ي ىٔڂَ ه َ٦ٽٖٓ ٍا سُئي ومٓٽىي ،ىٵب ٫ډً١تً٭ٕز دٕتيا ووًاَتي
ٽَى .ثىبً ىٍ أه ًٍٝر سًٕڄ ثٍ ىٵب ٫ډٓسًاوي وً٭ٓ سؼبيُ ي اوشٺبڇػًٔٓ سچٺٓ ٙيٌ ٽٍ
كشٓ ىٍ ډًاٍىْ ٭مڄ اٍسپبثٓ ،ػَڇ ثبٙي.
5ىٵب ٫ىٍ ثَاثَ ٭مڄ سؼبيُْ ٽٍ سًٕ ٤ٵَى ډياٵ ٬٭مياً ٕجت ٙيٌ ثبٙتي وٕتِ ثتٓ-
هسئولیت جسایی و هوانع آى در...
ډٮىبٕز .څٌا ٵَى ډياٵ ٬وٖجز ثٍ ٭مڄ ٭ميْ هًى ٽٍ ُډٕىٍٕبُ سٮيْ ٭چٕتٍ هتًىٗ ٍا
ٕجت ٙيٌ إز ،ومٓسًاوي ثٍ إشٮمبڃ كٸ ىٵب ٫ډٚتَي ٫ډشًٕتڄ ٙتًى .ثتئه سَسٕتت
ٵٺيان سلَٔټ ٹجڄ اُ سؼبيُ اُ إجبة ډى٦ٺٓ أه كٸ إز ٽٍ ثبٔي ىٹز ًٙى.
دَٕ ٓٚٽٍ ىٍ أىؼب ډٓسًاوي ډَ٦ف ًٙى أىپتٍ اځتَ ډتإډًٍٔه ىيڅشتٓ ي اػَأتٓ اُ
كييى اهشٕبٍار ي ٝالكٕز ٹبوًوٓ ،سؼبيُ ومبٔىي ،ډً ٫ً١ي ډبَٕز ىٵب ٫ؿٍ ٝتًٍسٓ
دٕيا هًاَي ومًى؟
ىٍ أه ډًٍى ډبىٌ 079أهځًوٍ ډٺٍَ ډٓىاٍى ٽتٍ "ىٵتب ٫ډٚتَي ٫ىٍ ثَاثتَ ډً٩تٴ
43 اډىٕشٓ ىًٍٍٝسٓ ٽٍ يٕ٩ٶٍ هًى ٍا ډ٦بثٸ اكپبڇ ٹبوًن ي ثب كٖه وٕز اوؼبڇ ىَي ،ځَؿٍ
ىٍ ػَٔبن يٕ٩ٶٍ اُ كييى ٝالكٕز ٹبوًوٓ هًى سؼبيُ ومبٔي ػًاُ وياٍى ،ډڂَ أتهٽتٍ
هًٳ ډَٿ ٔب ػَاكز ٙئي وب ٓٙاُ ٭مڄ آن ثٍ ىالٔڄ ډٮٺًڃ طبثز ثبٙي ".اطجبر أته
٭ييڃ اُ كٕٝ ٍ٦الكٕز ٹبوًوٓ ي وٕتِ كٖته وٕتز ،سىُتب اُ ولتًٌ ٭مچپتَى ډتإډًٍ ي
اي١ب٫ياكًاڃ ډَثً ٍ٥ٽٍ ثًٍٍٝر ډًٍىْ ثبٔي ىٍ و َ٪ځَٵشٍ ًٙى ،ٹبثڄسٮٕٕه إز.
ىٍ دبٔبن أه ٹٖمز وپشٍ ډوش َٞىٍ ډًٍى ٍاث ٍ٦إشٶبىٌ اُ أه كٸ ي اٍسپتبة ٹشتڄ
٭مي إز ٽٍ اُ ډًاٍى ثلضثَاوڂِٕ ډٕبن ٵٺُب ي كٺًٹتياوبن ثتًىٌ إتز .ىٍ أته ډتًٍى
ٹبوًنځٌاٍ ٽ ًٍٚاٝڄ ٍا ثَ ٭يڇ ػًاُ ٹشڄ ٭مي ىٍ ٍإشبْ إشٮمبڃ كٸ ىٵتب ٫ډٚتَي٫
ځٌاٙشٍ ي ٵٺ ٤إشظىبئبسٓ ٍا ثب كًٞڃ َٙأ ٓ٦دٌَٔٵشٍ إتز :ىٍ أته ډتًٍى ډتبىٌ 077
ٽًى ػِا سٺََٔ ډٓىاٍى ٽٍ؛ "اٍسپبة ٹشڄ ٭مي ثٍ إتبٓ إتشٮمبڃ كتٸ ىٵتب ٫ډٚتَي٫
ػًاُ وياٍى ډڂَ أهٽٍ ثٍډى ًٍ٪ىٵب ٫ىٍ ثَاثَ ٔپٓ اُ ا٭مبڃ آسٓ ًٍٝر ځَٵشٍ ثبٙي:
0ىٵب ٫ىٍ ثَاثَ ٭مچٓ ٽٍ أؼبى هًٳ ډَٿ ٔب ػَاكز ٙئي اُ آن ثٍ ىالٔڄ ډٮٺًڃ
ډًػًى ثبٙي.
7ىٵب ٫ىٍ ثَاثَ سؼبيُ ػىٖٓ ٔب سُئي آوٓ ثٍ آن.
3ىٵب ٫ىٍ ثَاثَ ٭مڄ اهش٦بٳ ٔب ځَيځبنځَْٕ.
4ىٵب ٫ىٍ ثَاثَ ٭مڄ كَٔٸ ٭ميْ هَ٦وبٻ.
5ىٵب ٫ىٍ ثَاثَ ٭مڄ َٕٹشٓ ٽٍ ډ٦بثٸ اكپبڇ أه ٹبوًن ػىبٔز ثبٙي.
ومًىٌ إز.
ًتیجِگیزی
ډٖچمبً سٶپٕټ ثٕه ډًاو ٬ډٖئًڅٕز ػِأٓ ي إجبة اثبكز ثب سًػٍ ثٍ آطبٍ ٭مچٓ ٽتٍ
ىٍثَىاٍى؛ اُػمچٍ سإطَْٕ ٽٍ ىٍ ډٮبٵٕز ػِأٓ آنَب وٖجز ثتٍ ٙتَٽب ي ډٮتبيوٕه ػتَڇ
ډٓسًاوي ىاٙشٍ ثبٙي ،كبئِ اَمٕز ثِٖأٓ هًاَي ثًىَ .مـىٕه ىٍ ډًٍى ډًاو ٬ډٖئًڅٕز
ػِأٍٓ ،ٽه ٍياوٓ ػَڇ ډوييٗ ډٓځَىى .ىٍكبڅٓٽٍ إجبة اثبكزٍ ،ٽه ٹبوًوٓ ػَڇ
ُائڄ ډًٓٙى .اََؿىي ٽٍ ىٍ ََ ىي ډَسپت ډؼبُار ومًٓٙى .ىٍ ١تمه يػتًى أته
ډًاؤ ٬پٓ اُ إبٕبر ٭ياڅز ػِأٓ ،سلٺٸ ىاىٍٕٓ ٭بىالوٍ ي س٢مٕه كٺًٷ ډتَسپجٕه
ٍٵشبٍَبْ ػَډٓ إتز .څتٌا "ٵٺتيان اٍاىٌ" ي ٔتب "٭تًاٍ ٟاىٍاٻ" ىٍ ډَسپتت ٭متڄ
ػَډٓ ،وٍسىُب ٹبثچٕز اوشٖبة ٭مڄ ډمپه وٕٖز ثچپٍ اىٍ ٵَ ٟا٭مبڃ ػِا وٖتجز ثتٍ
ډَسپجٕه ،اَياٳ ٭بڅٍٕ و٪بڇ ٭ياڅز ػِأٓ ٍا وِٕ ډلٺٸ ووًاَي ٕبهز.
إبٕىبډٍ ډلپمٍ ػِاْ ثٕهاڅمچچٓ ،ثَهالٳ ٕٕٖشڈَبْ كٺًٹٓ ثٍئٌْ ٕٕٖتشڈ ٍيڇ
_ٍّډىٓ ،ي ثٍ دَٕيْ اُ كٺًٷ ثٕهاڅمچڄ ٭َٵٓ ،سٶپٕپٓ ىٍ ډٞبىٔٸ ي ډًاوت ٬ډٖتئًڅٕز
ػِأٓ ثب إجبة اثبكز ثٍ ٭مڄ وٕبيٍىٌ إتز ي ٥تٓ ډتًاى 33-30ثتٍ 6ډتًٍى سلتز
٭ىًان «٭ًاډڄ ډٮبٵٕز اُ ډٖئًڅٕز ػِأٓ» اٙبٌٍ ومًىٌ إز ٽٍ ٭جبٍراوتي اُ؛ ػىتًن،
هسئولیت جسایی و هوانع آى در...
ډٖشٓ ،ىٵب ٫ډَٚي ،٫اٽَاٌ ي اَ٦١اٍ ،ا٥ب٭ز اُ ىٕشًٍ ډبٵًٷ ي اٙشجبٌ .أه ىٍكتبڅٓٽتٍ
إز ٽٍ ٹبوًن ي ٽًى ػِاْ اٵٲبوٖشبن ،ثب اٍائتٍ ىي ډٮٕتبٍ إبٕتٓ ىٍ ډًاوت ٬ډٖتئًڅٕز
ػِأٓٔ ،ٮىٓ «٭ًاٍ ٟاىٍاٻ» ٙبډڄ :ػىًن ٔب اډَاٍ ٟياوٕٓ ،پَ ،هًاة ٔب ثًَٓٓٙ
ي ٥ٶًڅٕز ي «ٵٺيان اٍاىٌ» ٙبډڄ :اٽَاٌ ي اَ٦١اٍ ثٍ ثٕبن اكپبڇ ََ ٔټ ډٓدَىاُى.
ثب ثٍَٕٓ إبٕىبډٍ ډلپمٍ ػِاْ ثٕهاڅمچچٓ ي ٽًى ػتِاْ ػئتي اي ٹتبوًن ػتِاْ
ٕبثٸ ،ډٚو ٜډًٓٙى ٽٍ ٹًاوٕه ػِأٓ اٵٲبوٖشبن ىٍ سجٕٕه ي سٮٕٕه كييى ي ډٞبىٔٸ
ډٖئًڅٕز ػِأٓ ي ډًاو ٬آن ٽبٕشٓ وياٙشٍ ي كشٓ وٖجز ثٍ ثٖٕبٍْ اُ ٹًاوٕه ٽٚتًٍَب
45 دَثبٍسَ وِٕ إز .اډب وپشٍ ډُڈسَ ،س٦جٕٸ ٹبوًن ي اػَأٓ ٙين إىبى سٺىٕىتٓ ثتٍئتٌْ ىٍ
ٕبكٍ اػَا آر ػِأٓ اسٮٺٕت ٭يڅٓ إز ٽٍ ثبٔي ډًٍىسًػٍ ػيْ ي سالٗ ډٖتئًڅٕه
ىٍ وُبىَبْ ٭يڅٓ ي ٹ٢بٔٓ ٽ ًٍٚٹَاٍ ىاٙشٍ ثبٙي .أه ىٍ ًٍٝسٓ إز ٽتٍ هتبٍوًاڃ
أه ډلپمٍ ثٕهاڅمچچٓ ىٍ اياهَ وًډجَ 7107هًإشبٍ طجز ي سٮٺٕتت ػتَأڈ ػىڂتٓ ىٍ
اٵٲبوٖشبن ٙيٌ ٽٍ ډًٍى إشٺجبڃ ډَىډٓ ي ډيوٓ ٹَاٍځَٵشٍ إتز .ثتٍځًوتٍاْ ىٍ كتييى
ٔټ ډٕچًٕن ٭َٔ ٍ٢ىٍ أه ډلپمٍ ٍاػ ٬ثٍ ػَأڈ ػىڂٓ ٽٍ ىٍ اٵٲبوٖشبن اٍسپبة ٔبٵشتٍ
إز اُ َ٥ٳ ډشٍَٔ٢ه ،ډؼىٓ٭چُٕڈ ي ٙبَئه طجزٙيٌ إز.
اډب َٝٳ إشٺجبڃ ،ثيين َمپبٍْ ىيڅز ي وُبىَبْ ٭يڅٓ ي ٹ٢بٔٓ ،اډپتبن سٮٺٕتت
٭يڅٓ ډَسپجٕه ػىبٔبر ػىڂٓ ىٍ ٽ ًٍٚوٕٖز .ثٍه ًٛٞثٖٕبٍْ اُ أه ډتَسپجٕه ٔتب
ىٍ ډًٹٴَبْ ىيڅشٓ ډىٞتىاٍ َٖشىي ي ٔب أىپتٍ ىٍ ٽٚتًٍَبْ اٍيدتبٔٓ ي آډَٔپتبٔٓ،
ډُبػَ ي دىبَىيٌ ٙيٌاوي .اُ َ٥ٳ ىٔڂَ ،ډَىڇ ي ثٍه ًٛٞٹَثبوٕتبن أته ػىبٔتبر وٕتِ
ثبٔي َڈ ٝيا ي اُ َ٥ٷ ٹبوًوٓ وٖجز ثٍ طجز ي سٮٺٕت ٭َأ ٠هًٔ٘ َمز ځمبٍوي ستب
٭ اليٌ ثَ سلٺٸ ٭ياڅز ػِأٓ ي اكٺبٷ كٺًٷ ٹَثبوٕبن أه ػىبٔتبر ،ثتٍ سپتَاٍ ػتَأڈ
ٕىڂٕه ىٍ ٽ ًٍٚوٺ ٍ٦دبٔبن ځٌاٙشٍ ًٙى.
َمـىٕه آوـٍ ٽٍ ډُڈ ثٍ و َ٪ډٍٕٓي أىپٍ ،سيئه إبٕىبډٍ ډلپمتٍ ػتِاْ ثتٕه-
اڅمچچٓ ىٍ َٙأ ٓ٦اُ ًْٕ ػبډٮٍ ث َْٚډًٍى اَشمبڇ اٽظَٔتز ىيڅتزَتب ي ٕتبُډبنَتب
ًٍٝر ځَٵز ٽٍ سؼَثٕبر كبٝچٍ اُ سإٕٕٔ ډلبٽڈ ػىبئٓ ډًٍىْ ي ډًٹتز َمـتًن
هٌبثغ ٍ هأخذ؛
اڅٴ ٵَُٕز ٽشت ي ډٺبالر
.0اهًر ،ډلمي٭چٓ ،تفصیل هسبيل حمَق جشای ػوَهی (سلسلِ همبالت) ،ػچي ايڃ ،سَُان ،اوشٚتبٍار
ٝبثًَٔن.0385 ،
.7اډَٕ اٍػمىي ،اٍىٙتَٕ ،هجوَػِ اسٌبد ثیيالوللی حمَق ثشز (لسوت اٍل) ،اسٌبد جْابًی ،ؿتبح ىيڇ،
ډَٽِ ؿبح ي اوشٚبٍار ىاوٚڂبٌ ُٕٙي ثُٚشٓ.0386 ،
.3ثبََْ ،ډلمي ،حمَق جشای ػوَهی ،سٺََٔار ىٍٕٓ ىاوٚڂبٌ سَُان ،ثٓ سب.
.4ىڅٶبوٓ ،٭چٓاَٙٳ ،هجبًی هسئَلیت ویفزی در حمَق اسالم ٍ فزاًسِ ،ؿبح ايڃ ،ٹڈ ،ډَٽِ ډ٦بڅٮتبر ي
سلٺٕٺبر إالډٓ ،دْيَٚپيٌ ٵٺٍ ي كٺًٷ.0387،
.5ىَويا ،٭چٓاٽجَ ،لغتًبهِ دّخذا ،سَُان.0356 ،
َٔٙ .6ٮز ثبٹَْ ،ډلميػًاى ،حمَق ویفزی ثیيالوللی ،سَُان.0386 ،
.7ٽٕشٓ ٕٙبٍِْٔ ،ٽَٔبوڀ ٕبٻ ،حمَق ثیيالوللی ویفزی ،سَػمتٍ :ثُىتبڇ ًٕٔتٶٕبن ي ډلمتي إتمب٭ٕچٓ،
ؿبح ايڃ ،سَُان ،اوشٚبٍار ٕمزُ ،ډٖشبن .0383
.8ځَيٌ دْيَ ٓٚكٺًٷ ىاوٚڂبٌ ٭چًڇ إالډٓ ٍ ،ًْ١لَاػذ فمِ جشايی ،ؿبح ايڃ ،ډُٚي. 0383،
.9ځچيئُبن ،أَع ،ثبيستِّبی حمَق جشای ػوَهی ( ،)3ٍ2ٍ1سَُان ،و َٚډِٕان ،دبِٕٔ.0380
.01ډلٺٸ ىاډتبىٕ ،تٕي ډٞت٦ٶٓ ،لَاػاذ فماِ ثخاز جشايای ،ؿتبح دتىؼڈ ،سُتَان ،ډَٽتِ وٚتَ ٭چتًڇ
إالډٓ.0383،
.00ډٮٕه ،ډلمي ،فزٌّگ هؼیي (فبرسی) ،سَُان.0376 ،
هسئولیت جسایی و هوانع آى در...
47
ٹبوًن ډيوٓ .7
بررسی هفَْم جٌبیت تجبٍز در
دیَاى بیيالوللی جسای
چىیذُ:
ىٍ آهَٔه ٍيَُبْ اػالٓ ٍڇ ٽٍ ډىؼَ ثٍ سًٔٞت إبٕىبډٍ ىًٔان ثٕهاڅمچچٓ
ػِاْ ٙي سٮَٔٴ ػىبٔز سؼبيُ ي َٙأ ٤ا٭مبڃ ٝالكٕز ىًٔان وٖجز ثٍ آن ثٍ
اػالٓ ثبُوڂَْ ډلًڃ ٙي ٽٍ ډبىٌ 5ا 0اى إبٕىبډٍ ٍڇٝ ،الكٕز ىًٔان ىٍ
هٍٕٕ ًٛٞيځٓ ثٍ ػىبٔز سؼبيُ ٍا ثٍ ٍٕمٕز ٙىبهز؛ څپه ثىي 7ډبىٌ 5ىًٔان
دٕ٘ثٕىٓ ٽَى ٽٍ ىًٔان ُډبوٓ ثَ أه ػىبٔز ا٭مبڃ ٝالكٕز ډٓٽىي ٽٍ ډ٦بثٸ ډًاى
070ي 073إبٕىبډٍ ،ډٺٍَار ډَثً ٣ثٍ سٮَٔٴ سؼبيُ ي َٙي ٣ا٭مبڃ ٝالكٕز
ىًٔان وٖجز ثٍ آن سًٔٞتٙيٌ ثبٙيَٕ .اوؼبڇ ىٍ 00ػًن 7101ڇ ووٖشٕه اػالٓ
ثبُوڂَْ ىًٔان ىٍ ٽمًٕٖٕن ډٺيډبسٓ ثَاْ سٚپٕڄ ىًٔان ي ٽمًٕٖٕن ٽبٍْ ئٌْ ىٍ
ډًٍى ػىبٔز سؼبيُ ،ٹ٦ٮىبډٍ ٙمبٌٍ ٍ 6ا ىٍ ه ًٛٞآن ثب اػمب ٫سًٔٞت ٽَىٌ ي
ا٭مبڃ ٝالكٕز ياٹٮٓ ىًٔان ،ثٍ سٞمٕڈ ٽًٍَٚبْ ٭ ً٢ثٮي اُ ايڃ ػًالْ 7107ڇ
ډًٽًڃ ځَىٔيٌ إز.
ٕؤاڃ اٝچٓ أه إز ٽٍ سٮَٔٴ ػىبٔز سؼبيُ ي ٭ىبٕ َٝبُويٌ آن ؿٕٖز؟
َٙأ ٤ا٭مبڃ ٝالكٕز ىٔ ًان ٽياڇ اوي؟ وٺ٘ ًٍٙاْ اډٕىز ىٍ اكَاُ ػىبٔز سؼبيُ
ؿڂًوٍ سٮٕٕه ٙيٌ إز؟ اٝالكبر اػالٓ ثبُوڂَْ ىٍ ٽبډذبال سب ؿٍ كي سًاوٖشٍ ،ثٍ
ٵََىڀ ډًٞوٕز دبٔبن ثوٚي؟ ډَيٍْ ثَ اٹياډبر ثٕهاڅمچچٓ ٽٍ ډىؼَ ثٍ اوٮٺبى
ډًاٵٺزوبډٍ ٽبډذبال ځَىٔي ډً ٫ً١وًٙشٍ كب َ١إز ٽٍ ٓ٥ؿُبٍ ځٶشبٍ ثٍ ٕؤاالر
ډٌٽًٍ ػًاة هًاَي ىاى.
بررسی هفهوم جنبیت تجبوز در...
ولیذ ٍاصگبى :ىًٔان ثٕهاڅمچچٓ ػِاْ ،سؼبيُ ،ػىبٔز سؼبيُ ،٭مڄ سؼبيُٽبٍاوٍ،
ٝالكٕز ،اٍٽبن ي ٭ىب َٝػَڇ سؼبيُ.
همذهِ:
َىڂبڇ ډٌاٽَار اػالٓ ٍيڇ ىٍ ه ًٛٞسًٔٞت إبٕىبډٍ ىًٔان ثٕهاڅمچچٓ
ػِاْ ،سٮَٔٴ ػىبٔز سؼبيُ اٍ ٓ١ي َٙي ٣ا٭مبڃ ٝالكٕز ىًٔان وٖجز ثٍ آن ډًٍى
اهشالٳ ػيْ ثًى؛ ثًٍٍْ٥ٽٍ سب يادٖٕه ٍيَُبْ اػالٓ ٍيڇ ٽٍ ثٍ سًٔٞت إبٕىبډٍ
ىًٔان ډىؼَ ٙي سٮَٔٴ ػىبٔز سؼبيُ ي َٙأ ٤ا٭مبڃ ٝالكٕز ىًٔان وٖجز ثٍ آن
49
ډٚو ٜوٚي .اڅجشٍ ٵَٝز َڈ ثَاْ ىٕشٕبثٓ ثٍ سًاٵٸ ىٍ أه ُډٕىٍ ياٹٮبً ٽًسبٌ ثًى.
ٍئٕٔ اػالٓ ىٍ آهَ اػالٓ ٍيڇ ،سىُب ٍاٌكڄ ٍا ىٍ أه ىٔي ٽٍ ا٭الڇ كڄيٵٞڄ
اهشالٵبر ٍا ثٍيٹز ىٔڂَْ ډًٽًڃ ٽىي .وشٕؼٍ أه ٙي ٽٍ ډ٦بثٸ ډبىٌ 5ا 0اى
إبٕىبډٍ ،ىًٔان ډِثًٍ ډ٦بثٸ ثب ډٺٍَار إبٕىبډٍ ىٍ ه ًٛٞػىبٔز سؼبيُ ٝالكٕز
ىاٙشٍ ثبٙي؛ اډب ثىي 7ډبىٌ 5إبٕىبډٍ دٕ٘ثٕىٓ ډٓٽَى ٽٍ ىًٔان ُډبوٓ ثَ أه ػىبٔز
سؼبيُ ٝالكٕز ىاٙشٍ ثبٙي؛ اډب ثىي 7ډبىٌ 5إبٕىبډٍ ،ډٺٍَار ډَثً ٣ثٍ سٮَٔٴ
سؼبيُ ي َٙأ ٤ا٭مبڃ ٝالكٕز ىًٔان وٖجز ثٍ آن سًٔٞتٙيٌ ثبٙي .ثئه سَسٕت،
يٕ٩ٶٍ سٮَٔٴ ػىبٔز سؼبيُ ،٭ىب َٝآن ي َٙي ٣ا٭مبڃ ٝالكٕز ىًٔان وٖجز ثٍ أه
ػَڇ ،ثٍ اػالٓ ثبُوڂَْ ډلًڃ ٙي ٽٍ ََ َٶز ٕبڃ ٔټثبٍ ثٮي اُ الُڇاالػَا ٙين
إبٕىبډٍ سٚپٕڄ ډًٓٙى.
ووٖشٕه اػالٓ ثبُوڂَْ اُ سبٍٔن 30ډٓ سب 00ػًن 7101ىٍ َُٙٽبډذبال ىٍ
ٽ ًٍٚايځبويا سٚپٕڄ ٙي ٽٍ ١مه سٮَٔٴ ػىبٔز سؼبيُ ي سٮٕٕه ٭ىب َٝآنَٙ ،ي٣
ا٭مبڃ ٝالكٕز ىًٔان ٍا وِٕ ډٚوٕ ٜبهشٍ إز .ثبيػًىأه ،اػَاْ اٝالكبر
ثٍ٭مڄآډيٌ ىٍ ه ًٛٞػىبٔز سؼبيُ ىٍ إبٕىبډٍ ٍيڇ ثٍ ٕبڃ 7107ډًٽًڃ ٙيٌ
إز .ٹ٦ٮىبډٍ ډَثً ٣ثٍ سٮَٔٴ سؼبيُ ،٭ىب َٝآن ي َٙي ٣آن ثب اػمب ٫ىيڅزَبْ
كب َ١ثٍ سًٔٞت ٍٕٕيٌ ،اډب سًٔٞت آن ډىؼَ ثٍ ياٽىَ٘بْ ځٖشَىٌاْ ٙيٌ إز .آن
ؤًٖىيځبن كٺًٷ ٽٕٶَْ ثٕهاڅمچچٓ اُ دٌَٔٵشه سٮَٔٴ سؼبيُ ي سٮٕٕه َٙي ٣ا٭مبڃ
ډٚپالسٓ ٍا ثَاْ ىًٔان ثٕهاڅمچچٓ ػِاْ أؼبى ډٓٽىي .ىٕشٕبثٓ ثٍ ډًاٵٺزوبډٍ ٽبډذبال
وشٕؼٍ ٽبٍَبْ ډٺيډبسٓ ٵَاياوٓ ثًىٌ ٽٍ ىٍ ىٍََبْ ځٌٙشٍ ًٍٝر ځَٵشٍ ي ځبڇ ډُمٓ
ىٍ سپمٕڄ إبٕىبډٍ ٍڇ ثٍ ٙمبٍ ډٍٓيى .ىٍ ايڅٕه اػالٓ ثبُوڂَْ ،ىيڅزَبْ ٱَٕ
٭ ،ً٢و َٕ٪أبالرډشليٌ اډَٔپب ي ٕبُډبنَبْ ٱَٕىيڅشٓ وِٕ ثيين كٸ ٍؤْ كًٍ٢
ىاٙشىيَ .مبنځًوٍ ٽٍ ځٶشٍ ٙي ،اػَاْ ٭مچٓ ډٶبى ډًاٵٺزوبډٍ ٽبډذبال ثٍ ٕبڃ 7107ي
سًٔٞت اٝالكبر اُ ًْٕ 31ٽ ًٍٚ٭ ً٢إبٕىبډٍ ىًٔان ډًٽًڃ ٙيٌ إز.
ثٍ٭جبٍرىٔڂَ ،ډؼم ٬ىيڅزَبْ ٭ ً٢إبٕىبډٍٝ ،الكٕز أٖشبْ ىًٔان ٍا دٌَٔٵشٍاوي
ي دًٔبٔٓ أه ٝالكٕز ٍا ثٍ ٕبڃ 7107ډًٽًڃ ٕبهشٍاوي .ثٍ و َ٪ډٍٕٓي آوـٍ ىٍ ډشه
اٝالكٍٕ إبٕىبډٍ آډيٌ إز ډبكٞڄ ډى ًٍٚډچڄ ډشلي ،ډى ًٍٚڅىين ،ډى ًٍٚسًٽًٕ ي
ٹ٦ٮىبډٍ 3304ډؼم ٬٭مًډٓ ٕبُډبن ډچڄ ډشلي إز .ىًٔان سىُب ُډبوٓ وٖجز ثٍ
ػىبٔز سؼبيُ ا٭مبڃ ٝالكٕز هًاَي ٽَى ٽٍ أه ػىبٔز ٔټ ٕبڃ ثٮي اُ سًٔٞت ٔب
دٌَٔٗ اٝالكبر سًٕ 31 ٤ٽ ًٍٚاٍسپبة ٔبٵشٍ ثبٙي اثىي 7ډبىٌ 05ډپٍَ . 7ىًٔان
ډٓسًاوي ډ٦بثٸ ثب أه ډبىٌ ي ډىً ٣ثٍ سٞمٕڈ ځَٵشٍٙيٌ ثٮي اُ ايڃ ػىًٍْ 7107
سًَٕ ٤مبن اٽظَٔشٓ اُ ىيڅزَبْ ٭ ً٢ٽٍ ثَاْ دٌَٔٗ اٝالكبر ىٍ إبٕىبډٍ الُڇ
إزٝ ،الكٕز هًى ٍا ا٭مبڃ ٽىي .اثىي 3ډبىٌ 05ډپٍَ 7
٭ٺٕيٌ ثَ آن إز ٽٍ ػىبٔز سؼبيُٙ ،ئيسَٔه ي هَ٦وبٻسَٔه ٙپڄ إشٶبىٌ
بررسی هفهوم جنبیت تجبوز در...
ٱَٕٹبوًوٓ اُ ُيٍ إز ي ډبىٍ ٕبَٔ ػىبٔبر ثٕهاڅمچچٓ ٙىبهشٍ ډًٓٙى .ىٍوشٕؼٍ
دٕ٘ثٕىٓ ػىبٔز سؼبيُ ىٍ إبٕىبډٍ ىٔتًان ډ٦چًة ثٍ و َ٪ډٍٕٓي؛ َُٔا ػىجٍ
دٕٚڂَٕاوٍ ىاٍى ي ا٥مٕىبن هب َ٥أؼبى ډٓٽىي ٽٍ أه ػَڇ ثيين ډؼبُار ٍَب ووًاَي
ٙي اډب سب ؿٍ كي أه سلًڃ ىٍ دٕٚڂَْٕ اُ إشٶبىٌ اُ ُيٍ وبډَٚي ٫ډؤطَ هًاَي ثًى؟
ُډبن أه ډًٍ ٫ً١ا ٍيٙه هًاَي ٽَى .ډمىً٭ٕز ػىڀ سؼبيُٽبٍاوٍ اڅجشٍ ٔټ ډٶًُڇ
ٹئمٓ إز ٽٍ اُ ٕبڃ 0978ىٍ دٕمبن ثَٔبن ٽچًٿ ي ىٍ 0945ىٍ ډى ًٍٚډچڄ ډشلي
ځىؼبويٌٙيٌ ثًى ي ىٍ ىاىځبٌَبْ وًٍوجَٿ ي سًٽًٕ ثٮي اُ ػىڀ ػُبوٓ ىيڇ وِٕ ډًٍى
51 سٮٺٕت ٹَاٍ ځَٵز؛ اډب ىٍ ٍڇ ،إبٕىبډٍ ،آن ٍا ډًٽًڃ ثٍ َٙأ ٓ٦ٽَى.
هًإشٍ اُ اهشالٵبر دَٕاډًن سٮَٔٴ سؼبيُ ىيٍْ ًٙى ي كٺًٷ ثٕهاڅمچڄ ٭َٵٓ ٍا
وُبىٔىٍ ومبٔي ََؿىي ىاٍاْ ثَهٓ اثُبډبر إز ٽٍ وٕبُ ثٍ ٽىييٽبي ثٕٚشَْ ىاٍى.
ډٓسًاوي ىٍ و َ٪ىاٙز .اڅجشٍ ٙىبٕبٔٓ َمٍْ أه اٵَاى ي وُبىَب ي ٍٕٕيځٓ ثٍ ػىبٔز
َمٍْ اٵَاى ىٍځَٕ ىٍ ٹ ٍٕ٢ثب سًػٍ ثٍ ډبَٕز ٕٕبٕٓ ػىبٔز سؼبيُ ي ډًا٬١
َٕٕوشبوٍْ ثَهٓ اُ ىيڅزَب ىٍ سلًٔڄ اٵَاى ډشُڈ ثٍ ػىبٔز ډِثًٍ ثٍٕبىځٓ
اډپبندٌَٔ ووًاَي ثًى.
َمـىٕه ىٍ سٮَٔٴ ډِثًٍ ،ؿُبٍ وً ٫اُ اٙپبڃ ډٚبٍٽزَ٥ :اكٓ ،سياٍٻ ،آٱبُ ي
اػَاْ ٭مڄ سؼبيُٽبٍاوٍ آډيٌ إز ٍٕ .اٹياڇ ايڃ ډ٦بثٸ ډشه ډبىٌْ 6ااڅٴ ډىًٍٚ
وًٍوجَٿ إز ي َٝٵبً «اػَاْ ٭مڄ سؼبيُٽبٍاوٍ» ىٍ ډشه ډبىٌْ 8ډپٍَ ػبٔڂِٔه
55 ٭جبٍر «ډجبىٍر ثٍ ػىڀ» ٙيٌ إز ٽٍ ىٍ ډى ًٍٚىاىځبٌ و٪بډٓ ثٕهاڅمچچٓ ډٺٍَٙيٌ
ثًىٍ .ٵشبٍَبْ ػِاْ ډَ٦فٙيٌ ٵًٷ ثٍٕبىځٓ ٹبثڄٙىبٕبٔٓ وٕٖز ي ډٓسًاوي ٍٙشٍْ
يٕٕٮٓ اُ ٵٮبڅٕزَبْ اٹشٞبىْ ٔب ٕٕبٕٓ ٍا ىٍ ثَځَٕى ىٍ ثٖٕبٍْ اُ ىيڅزَب،
ٵٮبڅٕزَبْ ٱَٕٹبوًوٓ كپًډشٓ ثًٍٍٝر ٵٮبڃ سًٕ ٤اٵَاى ٍىٌثبالْ كپًډشٓ اوؼبڇ
ومًٓٙى ،ىٍ ثَهٓ اُ ډًاٍى ،اٵَاى ٍىٌْ دبٕٔهٔ ،ب كشٓ ځَيٌَبْ ٱَٕىيڅشٓ ډٮمًالً ىٍ
أه ٍاث ٍ٦ثٕٚشَٔه وٺ٘ ٍا أٶب ډٓومبٔىي ،ثَاْ ومًوٍ ،ثٖٕبٍْ اُ اٹياډبر ډٓسًاوي
ثٍ٭ىًان ٭مڄ سؼبيُٽبٍاوٍ سچٺٓ ځَىى ٽٍ ثٍيٕٕچٍْ اٵَاى اٍٙي اوؼبڇ ومٓځَٕى ٔب ىٍ
ثَهٓ اُ ډًٹٮٕزَبْ ػىڂٓ ،اٵَاى ٍىٌثبالْ ثو٘ كپًډز ،ثوَ٘بْ هٔ ًٓٝٞب
ځَيٌَبْ ډٖچق ٱٍَٕٕمٓ ٍا ثَاْ ا٭مبڃ سؼبيُٽبٍاوٍ ثٍ ٽبٍ ډٓځَٕوي .٭اليٌ ثَ أه،
ػىبٔز سؼبيُ ډ٦بثٸ ثب أه سٮَٔٴ سىُب سًٍَٕ ٤جَان ٕٕبٕٓ ي و٪بډٓ ډٓسًاوي اٍسپبة
ٔبثي ي ثئه سَسٕت ،أه ػىبٔز ٍا ىٍ ُډٌَْ «ػىبٔز ٍَجَان» ٹَاٍ ىاىٌ إز.
اُأهػُز ،ػىبٔز سؼبيُ ډشٶبير اُ ٕبَٔ ػىبٔبر سلز ٝالكٕز إبٕىبډٍْ ٍيڇ
إز؛ ؿَاٽٍ ػىبٔبر ػىڂٓ ،ػىبٔز ٭چٍٕ ثَٔٚز ي وٖڄٽ ٓٚأه ډلييىٔز ٍا ىٍ
ٍاث ٍْ٦ثب ډَسپجبن ػىبٔبر سلز ٝالكٕز ىًٔان وياٍى .اٽٓ إٍالن51 ٛ :0391 ،
اڅجشٍ ََ ٭مڄ سؼبيُٽبٍاوٍاْ ډىؼَ ثٍ ػىبٔز سؼبيُ ومًٓٙى ،ثچپٍ ثبٔي ثٍډىِڅٍ وٺ٠
آٙپبٍ ډىٕ ًٍٚبُډبن ډچڄ ډشلي ثبٙي ي ا٭مبڅٓ ٽٍ ىٍ ٹبڅت ىٵب ٫ډَٚي ٫ي ثب ډؼًُ
ًٍٙاْ اډىٕز اوؼبڇ ډًٓٙى سًٕ ٤ىًٔان ٹبثڄدٕڂَْٕ وٕٖشىي ،اځَ ٭مڄ ډِثًٍ سًٕ٤
ي ځٖشَىځٓاٗ وٺ ٠آٙپبٍ ډىٕ ًٍٚبُډبن ډچڄ ډشلي ٍا سٚپٕڄ ثيَي .أه إٓشبوٍْ
ٽبٍثَى وَٕيْ ډٖچق ،وٍ ىٍ ډى ًٍٚي وٍ ىٍ ٹ٦ٮىبډٍْ سٮَٔٴ سؼبيُ ډٕبن ىيڅزَب ٹٕي
وڂَىٔيٌ إز .أه ٍئٍ ،ډٚبثٍ ًٌَٕٙبٔٓ إز ٽٍ ىًٔان ثٕهاڅمچچٓ ٹ٢بٔٓ ىٍ ٹٍْٕ٢
وٕپبٍاځًئٍ ي ٕپًَبْ وٶشٓ ثٍ ٽبٍ ځَٵز .ىًٔان ىٍ آن ٹ٢بٔب سَٔٞق ومًى ٽٍ :ػُز
ٽبٍثَى وَٕيَبْ و٪بډٓ ثٍ٭ىًان ىٵب ٫ډَٚي ٫ډٓثبٖٔز كشمبً ٕ٦ق ډٮٕىٓ اُ كمچٍْ
ډٖچلبوٍ يػًى ىاٙشٍ ثبٙي .ؿىٕه ًَٕٙبْ ٍا ىًٔان ثٕهاڅمچچٓ ٹ٢بٔٓ ىٍ ٹٍْٕ٢
ٵٮبڅٕزَبْ ډٖچلبوٍ ىٍ ٽىڂً وِٕ ثٍ ٽبٍثَى.
ٹٖمز ايڃ ثىي ىيڇ ډبىٌْ 8ډپٍَ ٽٍ إشٶبىٌ اُ وَٕيْ ډٖچق ٍا ثٍ ََ َٔ٥ٺٓ
ډٲبَٔ ثب ډىٕ ًٍٚبُډبن ډچڄ ډشلي ثَاْ سلٺٸ ػىبٔز سؼبيُ ٽبٵٓ ىاوٖشٍ ،ا٭شجبٍ
ثوٕٚين ثٍ ډى ًٍٚإزَ .مٕه ًٍ٥أه ٹٕي ََځًوٍ كمچٍ ي سُبػڈ ٍا ٽٍ ىٍ ػُز
ىٵب ٫ډَٚي ٫اُ هًى ًٍٝر ډٓځَٕوي اُ ٙمًڃ سؼبيُ ډٖشظىب ډٕٓبُى .ډبىٌْ 8ډپٍَ
َڈؿىٕه ٹٕي «َٝٳو َ٪اُ ا٭النػىڀ» ٍا اُ ډى ًٍٚسًٽًٕ اٹشجبٓ ٽَىٌ سب ثُبوٍ اُ
ٽٖبوٓ ٽٍ ډمپه إز ثيين ا٭الن ٍٕمٓ ػىڀ ىٕز ثٍ اٹياډبر سؼبيُٽبٍاوٍ ډً٫ً١
آن ډبىٌ ثِوىي ،ځَٵشٍ ًٙى.
57
ٹٖمز ىيڇ ثىي ىيڇ ډبىٌْ 8ډپٍَ وِٕ ثًٍٍٝر سمظٕچٓ اٹياډبر سؼبيُٽبٍاوٍ ٍا
ثَډٓٙمَى ٽٍ ٭جبٍر إز اََُ« :ځًوٍ كمچٍ ،سُبػڈ ،اٙٲبڃ و٪بډٓ اََؿىي ډًٹز ٔ ،ب
او٢مبڇ َُٕډٕه ٔټ ىيڅزثٍىيڅز ىٔڂَ ثب إشٶبىٌ اُ ُيٍ ،ثمجبٍان ٔټ ىيڅز سًٕ٤
ىيڅز ىٔڂَ ،ډلب ٌَْٝثىيٍَب ،كمچٍْ ُډٕىٓ ،ىٍٔبٔٓٔ ،ب ًَأٓ ،اػبٌُْ اُ ٔټ ىيڅز
ثَاْ إشٶبىٌ اُ هبٻ آن ىيڅز سًٕ ٤ىيڅز ىٔڂَ ثَاْ كمچٍ ثٍ ٔټ ىيڅز طبڅض ي
ا٭ِاڇ ىٕشٍَب ،ځَيٌَب ،وَٕيَبْ ٙجٍو٪بډٓ ٔب ډِىيٍان ډٖچق اسًٕٔ ٤ب اُ ػبوت ٔټ
ىيڅز ثٍډى ًٍ٪اوؼبڇ ٭مچٕبر ډٖچلبوٍ ٭چٍٕ ىيڅز ىٔڂَْ ثب ؿىبن ٙيسٓ ٽٍ ىٍ ُډٌَْ
ا٭مبڃ ډٌٽًٍ ىٍ ثبال ثبٙئ ،ب ىٍځَٕ ٙين ػيْ آن ىيڅز ىٍ أه اٹياډبر»اآٹبْ
ػىزډپبن 071 ٛ :0391 ،ثىي 3اُ ٭ىب َٝػىبٔز ډً ٫ً١ډبىٌْ 8ډپٍَ وِٕ ىٍ
سجٕٕه سؼبيُ ډٺٍَ ډٓىاٍى« :٭مڄ سؼبيُٽبٍاوٍ اُ َٔ٥ٸ إشٶبىٌ اُ وَٕيْ ډٖچق سًٕ٤
ٔټ ىيڅز ٭چٍٕ كبٽمٕز ،سمبډٕز أٍ ٓ١ب إشٺالڃ ٕٕبٕٓ ىيڅز ىٔڂَٔ ،ب ثٍ ََ
يٕٕچٍْ ىٔڂَ ډٲبَٔ ثب ډىٕ ًٍٚبُډبن ډچڄ ډشلي اٍسپبة ٔبثي» .ثىي ووٖز اُ ډٺيډٍْ
٭ىب َٝػىبٔز سؼبيُ ا١مٕمٍْ ىيڇ وِٕ ثٕبن ډٓىاٍى« :سٶبَڈ ثَ آن إز ٽٍ ََٽياڇ اُ
ا٭مبڃ ډٌٽًٍ ىٍثىي 7ډبىٌْ 8ډپٍَ ثٍ٭ىًان ٔټ ٭مڄ سؼبيُٽبٍاوٍ ٙىبهشٍ ډًٓٙى».
اآٹبْ ػىزډپبن 070 ٛ :0391 ،ډٺٌٍَ ٵًٷ ډٚبثٍ سٮَٔٴ ثٍٽبٍٍٵشٍ ىٍ ډبىٌْ ايڃ
ٹ٦ٮىبډٍْ سٮَٔٴ سؼبيُ ډؼم ٬٭مًډٓ إز .ثٍځًوٍاْ ٽٍ ىٍ اػالٓ ثبُوڂَْ ىٍ
ه ًٛٞسٮَٔٴ ٭مڄ سؼبيُٽبٍاوٍ ډًاٵٺز ٙي ٽٍ ٹ٦ٮىبډٍْ 3304ډؼم ٬٭مًډٓ
َمبن ًٍ٥ٽٍ ډالك ٍ٪ډًٓٙى ډٚپڄ أؼبى سٮَٔٶٓ إز ٽٍ ثشًاوي ىٍ ډًٹٮٕزَبْ
ځٖشَىٌ ثٍ ٽبٍ ٍيى .سٮَٔٴ ثبٔي ػبډ٬يډبو ٬ثبٙي سب اٵَاى ثياوىي ٽٍ ؿٍ ا٭مبڅٓ ډمىً٫
إز سب ا٭مبڃ ډشىً ٫ځٖشَىٌاْ ٽٍ ډمپه إز ىٍ آٔىيٌ ٍم ىَي ي سبٽىًن ډلپًڇ
وٚيٌ إز ٍا ىٍ ثَځَٕىَ .ڈؿىٕه سٮَٔٴ ثبٔي وٺ ٠ډمىً٭ٕز إشٶبىٌ اُ ُيٍ ډىيٍع
ىٍ ډبىٌ 7اثىي 4ډىٕ ًٍٚبُډبن ډچڄ ډشلي ٍا ٽٍ ثٍ٭ىًان ػىبٔز سؼبيُ إزٙ ،بډڄ
ًٙى .ا http:// www.iccnow.orgثئه سَسٕت ،سٮَٔٴ ډِثًٍ ٍياث ٤ثٕه
ىيڅزَب ٍا ىٍُډٕىٍْ اٍسپبة ا٭مبڃ سؼبيُٽبٍاوٍ ډىٮپٔ ډٓومبٔي ٽٍ ثب سلًالر ٽىًوٓ
كٺًٷ ثٕهاڅمچڄ ٕبُځبٍْ ؿىياوٓ وياٍى .اڅجشٍ أه وپشٍ ٍا ثبٖٔشٓ ىٍ و َ٪ىاٙز ٽٍ
سٮَٔٴ ډَ٦فٙيٌ ىٍ ٹ٦ٮىبډٍْ 3304ډؼم ٬٭مًډٓ ډٓسًاوي ثٍ٭ىًان اثِاٍْ ډُڈ
ػُز اكَاُ يٹً ٫ا٭مبڃ سؼبيُٽبٍاوٍ ډًٍىإشٶبىٌْ ًٍٙاْ اډىٕز ٔب اٍځبوُبْ ىٔڂَ
ٹَاٍ ځَٕى ىٍ ډبىٌْ 4ٹ٦ٮىبډٍْ ډِثًٍ وِٕ ٭اليٌ ثَ ًٽَ ثَهٓ اٹياډبر سؼبيُٽبٍاوٍ
ثًٍٍٝر ٱَٕ ك َْٞډٺٍَ ىٍ ډبىٌ ًٍٙ ،3اْ اډىٕز ډٓسًاوي ثَهٓ اُ ا٭مبڃ
سؼبيُٽبٍاوٍ ٍا ٽٍ ىٍ ٵَُٕز ٹ٦ٮىبډٍْ سٮَٔٴ سؼبيُ ډؼم ٬٭مًډٓ وٕبډيٌ إز
ثٍ٭ىًان اٹياڇ سؼبيُٽبٍاوٍ ډًٍى ٙىبٕبٔٓ ٹَاٍ ىَي ،ثب سًػٍ ثٍ أهٽٍ ىٍثىي 7ډبىٌْ 8
ډپٍَ ثٍَٝاكز ډٺٍَ ځَىٔيٌ إز ٽٍ ٹ٦ٮىبډٍْ 3304ثٍ٭ىًان ډىج ٬اكَاُ اٹياڇ
سؼبيُٽبٍاوٍ سچٺٓ ډٓځَىى ي ثب سًػٍ ثٍ ٱَٕ ك َْٞثًىن اٹياډبر سؼبيُٽبٍاوٍ ا٥جٸ
بررسی هفهوم جنبیت تجبوز در...
ډبىٌْ 4ٹ٦ٮىبډٍْ 3304ډٓسًان ځٶز ٽٍ أه ډً ٫ً١ثٍ څلب ٧كٺًٷ ػِاْ أَاى
ىاٍى ،ؿَاٽٍ ثب اٝڄ ٹبوًوٓ ثًىن ػَائڈ ي ډؼبُارَب ډٲبَٔر ىاٍى ي كياٹڄ أهٽٍ ىٍ
كٺًٷ ىاهچٓ ډٓثبٖٔز ٵَُٕز ا٭مبڃ ٹبثڄ ډؼبُار ثٍيً١ف ،اكٞب ي سٮَٔٴ ًٙى سب
ػبٔٓ ثَاْ سٶَٖٕ ٹب ٓ١ثبُ وڂٌاٍى ،اډب ډٖئچٍاْ ٽٍ يػًى ىاٍى أه إز ٽٍ ثلض
ٹبوًوٓ ثًىن ػَائڈ ي ډؼبُارَب َىًُ ىٍ كٺًٷ ثٕهاڅمچڄ ثٍډبوىي كٺًٷ ىاهچٓ وُبىٔىٍ
وٚيٌ إز .اٽٓ إٍالن ،دٕٕٚه 57 ٛ :٭اليٌ ثَ أه ،ىٍ ه ًٛٞاكَاُ اٹياډبر
سؼبيُٽبٍاوٍ سًًٍٕٙ ٤اْ اډىٕز ىٍ ثٖٕبٍْ اُ ډًاٍىًٍٙ ،ا ثٍ ىڅٕڄ ډالك٪بر ٕٕبٕٓ
59 ي ٵ٢بْ كبٽڈ ثَ ٍياث ٤ثٕهاڅمچڄ اُ ٙىبٕبٔٓ ا٭مبڃ سؼبيُٽبٍاوٍ هًىىاٍْ ومًىٌ ي
كشٓ آنَب ٍا وٺٝ ٠چق ٔب سُئي ٝچق ثٍ ٙمبٍ آيٍىٌ إز .اُ َ٥ٳ ىٔڂَ ،ٹ٦ٮىبډٍْ
سٮَٔٴ سؼبيُ ډؼم ٬٭مًډٓ وِٕ ثٕٚشَ ػىجٍْ ٍَىمًى ي سً ٍٕٝثَاْ ًٍٙا ىاٙشٍ ي
ٽمشَ ډًٍىإشٶبىٌ ٹَاٍځَٵشٍ إز.
ثىبثَأه سٮَٔٴ ٭مڄ سؼبيُٽبٍاوٍ ثٍٽبٍٍٵشٍ ىٍ ٹ٦ٮىبډٍْ ٽبډذبال ثٍ ٭ٺٕيٌ ثَهٓ اُ
ٝبكتوَ٪ان ،ډيڃ يٕشٶبڅٕبٔٓ ىيڅز -ډچزَب ٍا ثٍ س ًَٔٞډٓٽٚي ٽٍ ثب ياٹٮٕزَبْ
ٽىًوٓ ىٍ ٍياث ٤ثٕهاڅمچڄ ٕبُځبٍْ ؿىياوٓ وياٍى .ا Craw and Misik, 2010,
P. 47اُأهٍيَ ،مبن أَاىاسٓ ٽٍ ثٍ سٮَٔٴ ػىبٔز سؼبيُ ىٍ ٹ٦ٮىبډٍْ 3304
ٕبُډبن ډچڄ ډشلي ياٍى ثًى ىٍ أىؼب وِٕ يػًى ىاٍى؛ اُػمچٍ سپَاٍ ډ٦بڅجٓ ىٍ سٮَٔٴ
ٽٍ َ١يٍر وياٙشٍ إز .سٮَٔٴ ډىيٍع ىٍثىي 7ډبىٌ 8ډپٍَ ٭ى َٞٱَٕٹبوًوٓ ثًىن
ٍا ىٍ ثَوياٍى ي ثىبثَأهََ ،ځًوٍ اٹياڇ و٪بډٓ ىٍ ډٺبڇ ىٵب ٫ډَٚي ٫وِٕ ډٓسًاوي ډٚمًڃ
أه سٮَٔٴ ٹَاٍ ځَٕى .ثٍ٭اليٌ ،ىٍ سٮَٔٴ سىُب ثٍٽبٍځَْٕ وَٕيَبْ ډٖچق اٙبٌٍٙيٌ ي
ثىبثَأهٙ ،بډڄ ٕبَٔ اٙپبڃ سؼبيُ ومٓځَىى .ثَهٓ ٽٍ ډٓهًإشىي ػَڇ اوڂبٍْ سؼبيُ
ٍا ثٍ ا٭مبڃ سؼبيُٽبٍاوٍ اُ ًْٕ ًَٔزَبْ ٱَٕىيڅشٓ او َٕ٪ځَيٌَبْ ډٖچق ،ًٍٓٙٙ
ٕبُډبنٔبٵشٍ ،ػىجَ٘بْ آُاىْثو٘ ي و٪بَٔ آن ٭چٍٕ ٔټ ىيڅز سًٕٮٍ ىَىي أه
اډپبن ٍا وٕبٵشىيَ .ڈؿىٕه وٖجز ثٍ ډٞبىٔٸ ػئي سؼبيُ َٕؾ دٕ٘ثٕىٓ هب ٓٝثٍ ٭مڄ
وٕبډيٌ إز؛ ډظڄ اوؼبڇ كمالر ٕبٔجَْ ثٍ سإٕٕٖبر ٔټ ىيڅز ثٍډى ًٍ٪وبٽبٍآډي ٽَىن
اډَ ثبَيٳ سإٕٕٔ ىًٔان ػِاْ ثٕهاڅمچچٓ وِٕ ډشىبٹ ٠إز ٽٍ ثبٖٔشٓ ثٍ ډلبٽمٍْ
ډَسپجبن ؿىٕه ػىبٔبسٓ ثذَىاُى ثىبثَأه وٺ٘ ٵِأىيٌْ ثبُٔڂَان ٱَٕىيڅشٓ ىٍ ٹچمَي
ٝچق ي اډىٕز ثٕهاڅمچچٓ ىٍ اٍسجب ٣ثب ؿبڅَ٘بْ ډٮب َٝكٺًٷ ثٕهاڅمچڄ ػِاْ اُ ىٔي
ډؼم ٬ىيڅزَبْ ٭ ً٢ىًٔان دىُبن ډبويٌ إز .اAnderson, 2010, P.421
ثًٍٍ٥ٽچٓ سٮَٔٴ ثٍٽبٍٍٵشٍ ىٍ ٹ٦ٮىبډٍْ ٽبډذبال ََؿىي َىًُ وٚبوٍَبٔٓ اُ ډيٍوٕشٍ ٍا
ىاٍى ،اډب َىًُ َڈ ؿىبن ډلبٵٍ٪ٽبٍاوٍ إز؛ َُٔا أه سٮَٔٴ ََؿىي ډٖئًڅٕز ػِاْ
ٵَىْ ٍا اُ ډٶًُڇ ٕىشٓ «ػىڀ سؼبيُٽبٍاوٍ» ثٍ «ا٭مبڃ سؼبيُٽبٍاوٍ» ډٌٽًٍ ىٍ ډبىٌْ 8
ډپٍَ سًٕٮٍ ډٓىَي ،اډب ډٶًُڇ سؼبيُ َىًُ ثٍ هًٚوز ثٕه ىيڅزَب اهشٞب ٛىاٍى.
ٔٮىٓ ََځًوٍ َ٥اكٓ ،سياٍٻ ،آٱبُ ٔب اػَاْ ٔټ ٭مڄ سؼبيُٽبٍاوٍ» .ثىي 0٭ىبَٝ
ػىبٔبر ىٍ ١مٕمٍْ ىيڇ اُ اٝالكبر ډبىٌْ 8وِٕ ډٺٍَ ډٓىاٍى« :ډَسپت ٔټ ٭مڄ
سؼبيُٽبٍاوٍ ٍا َ٥اكٓ ،سياٍٻ ،آٱبُ ٔب اػَا ٽَىٌ ثبٙي» .ا٭مبڃ سؼبيُٽبٍاوٍ وِٕ ا٭مبڅٓ
َٖشىي ٽٍ ىٍ ٹٖمز ىيڇ ثىي 7ډبىٌْ 8ثٍ ٍيٗ سمظٕچٓ اكٞب ٙيٌاوي .ا Kreb,
2010, P.1991ثىبثَأه ،ثٍ و َ٪ډٍٕٓي ٭ى َٞډبىْ ػىبٔز سؼبيُ ٭جبٍر إز
اَُ٥ :اكٓ ،سياٍٻ ،آٱبُ ٔب اػَاْ ٔپٓ اُ اٹياډبر ىاٍاْ ٽٕٶٕبر سؼبيُٽبٍاوٍْ ډٌٽًٍ
ىٍ ٹٖمز ىيڇ ډبىٌْ 8ډپٍَ .ډبىٌْ ډِثًٍ َٶز ډًٍى ٍا ثٕبن ٽَىٌ إز ٽٍ اٹياډبر
61
ىاٍاْ ٽٕٶٕز سؼبيُٽبٍاوٍ َٖشىي .ىٍ ډبىٌْ ٵًٷَٙ ،ي ٫ثٍ اػَاْ ََ ٔټ اُ اٹياډبر
ىاٍاْ ٽٕٶٕبر سؼبيُٽبٍاوٍ وِٕ ثَاْ سلٺٸ ػىبٔز سؼبيُ ٽبٵٓ ىاوٖشٍ ٙيٌ إز.
اُأهٍيََ ،ٽٔ ثب اوؼبڇ ٔپٓ اُ ًٌَٕٙبْ ؿُبٍځبوٍ ثَاْ سلٺٸ اٹياډبر ىاٍاْ ٽٕٶٕبر
سؼبيُٽبٍاوٍ سالٗ ٽىي «ډشؼبيُ» ٙىبهشٍ ډًٓٙىًٌَٕٙ .بْ ؿُبٍځبوٍْ ٵًٷ ىٹٕٺبً اُ
ډى ًٍٚىاىځبٌ وًٍوجَٿ ي سًٽًٕ اٹشجبٓٙيٌاوي؛ َُٔا ػىبٔبر ٭چٍٕ ٝچق وِٕ اُ َٔ٥ٸ
«َ٥اكٓ ،سياٍٻ ،آٱبُ ٔب ثٍ اػَا ىٍآيٍىن» سلٺٸ ډٓٔبٵشىي .اڅجشٍ ىٍ إىبى ثبال،
«ډٚبٍٽز ىٍ َ٥ف ٔب سجبوٓ ثَاْ اٍسپبة أه ػىبٔز» وِٕ ډٓسًاوٖز ثٍ سلٺٸ ػىبٔبر
٭چٍٕ ٝچق ډىؼَ ًٙى ٽٍ ىٍ ٹ٦ٮىبډٍْ ډًٞة ٽبډذبال دٕ٘ثٕىٓوٚيٌ إز.
َىڂبڇ ډٌاٽَار ٍڇ ،ىٍ ډًٍى أهٽٍ آٔب اډپبن َٙي ٫ثٍ ػىبٔز سؼبيُ يػًى ىاٍى ٔب
هَٕ ،سَىٔي يػًى ىاٙز؛ اډب ډبىٌْ َٙ 8ي ٫ثٍ اٹياڇ سؼبيُٽبٍاوٍ ٍا وِٕ دٌَٔٵشٍ إز.
سمبڇ ډٞبىٔٸ ډٌٽًٍ ىٍثىي ٔټ ي ىي ډبىٌْ 8ډپٍَ اُ وً ٫ٵٮڄ ډبىْ ډظجز َٖشىي؛ اډب
ثَهٓ ؤًٖىيځبن كٺًٷ ٽٕٶَْ ثٕهاڅمچچٓ ثَ أه ٭ٺٕيٌ َٖشىي ٽٍ اٍسپبة ػىبٔز
سؼبيُ اُ َٔ٥ٸ سَٻ ٵٮڄ وِٕ اډپبندٌَٔ إز .اٽٕشٓ ٕٙبٍِْٔ 374 ٛ :0390 ،ىًٔان
و٪بډٓ اډَٔپب ىٍ دَيويٌْ ٵَډبويٌْ ٭بڅٓ َڈؿىٕه سإٕٔي ٽَى ٽٍ ىٍ ثَهٓ
اي١ب٫ياكًاڃ ،سَٻ ٵٮڄ ٔب ٭يڇ اٹياڇ وِٕ ډمپه إز َمبوىي «ډٚبٍٽز ٵٮبڃ» ډًػجبر
ډٖئًڅٕز ٽٕٶَْ اٙوبٍ ٛا ٵَاَڈ ٕبُى .اآٹبْ ػىزډپبنٍ 75 ٛ :0386 ،ؤْ ىًٔان
ٵَډبويٌْ ٭بڅٓ ي وِٕ ىاىځبٌ سًٽًٕ ىٍ دَيويٌْ َبٕٙمًسً يػًى ٹٞي ي آځبَٓ وٖجز
ثٍ ا٭مبڃ اوؼبڇٙيٌ ٍا ډًٍى سإٕٔي ٹَاٍ ىاىٌاوي .ثىي 6٭ىب َٝػىبٔبر ډىيٍع ىٍ ډبىٌْ 8
ډپٍَ ډٺٍَ ډٓىاٍى ٽٍ :ډَسپت وِٕ اُ اي١ب٫ياكًاڃ ياٹٮٓ ٽٍ ؿىٕه وٺ ٠آٙپبٍ
)(Manifestډىٕ ًٍٚبُډبن ډچڄ ډشلي ٍا ډٖچڈ ډٓىاٍى آځبَٓ ىاٙشٍ ثبٙي .ثىي 3اُ
ډٺيډٍْ ٭ىب َٝػىبٔبر ډبىٌ 8ډپٍَ وِٕ ا١بٵٍ ٽَىٌ إز ٽٍ :ا٦ٝالف «آٙپبٍ» ٔټ
١بث ٍْ٦٭ٕىٓ إز.
ثَهٓ كٺًٹياوبن ثَػٖشٍْ ثٕهاڅمچچٓ ٭ٺٕيٌ ىاٍوي ٽٍ ػىبٔز سؼبيُ ،٭اليٌ ثَ ٹٞي
63 ٭بڇ ،وٕبُډىي ٹٞي هب ٛإز؛ ٔٮىٓ ٹٞي ځَٵشه َُٕډٕه ٔب ډِأبْ اٹشٞبىْ ي ٔب
ىهبڅز ىٍ اډًٍ ىاهچٓ ىيڅز ډًٍى سؼبيُ اٽٍٖٖ 041 ٛ :0387 ،ثٍ و َ٪ډٍٕٓي
أه ډ٦چت ،٭ٺٕيٌْ ىٍٕشٓ وجبٙي؛ َُٔا َٝٳو َ٪اُ ډًاٍىْ ٽٍ ډَٚي ٫إز وَٕ٪
ىٵب ٫ډَٚئ ٫ب اٹياڇ ثَ إبٓ اػبٌُْ ًٍٙاْ اډىٕز ىٍ ٕبَٔ ډًاٍى ،ثٍډل ٠يٹً٫
سؼبيُ ،ػىبٔز ډلٺٸ إز ي وٕبُْ ثٍٹٞي هب ٛوٕٖز.
ٍ -3-1يضگی جٌبيت تجبٍس ٍ هزتىجبى آى
ٹ٦ٮىبډٍْ اػالٓ ثبُوڂَْ ،٭اليٌ ثَ سٮٕٕه ٭ىب َٝػىبٔز سؼبيُ ،ىي ډٖئچٍْ ىٔڂَ
ٍا وِٕ ډًٍىسًػٍ ٹَاٍ ډٓىَي :ايڃ ،ډٮٕبٍَبٔٓ ثَاْ سٚوٕ ٜي اكَاُ ػىبٔز سؼبيُ
ډٺٍَ ډٓىاٍى ي ىيڇ ،ډٮٕبٍَبٔٓ ثَاْ ٙىبٕبٔٓ ډَسپجبن ػىبٔز سؼبيُ ډٚو ٜډٕٓبُى.
ىٍ سٮٕٕه ډٮٕبٍَبْ سٚوٕ ٜسؼبيُ ثىي 5اُ ٭ىب َٝػىبٔبر ډبىٌْ 8ډٺٍَ ىاٙشٍ إز:
«٭مڄ سؼبيُٽبٍاوٍ ثٍ څلب ٧ډبَٕزٙ ،ير ي ځٖشَىځٓاٗٔ ،ټ وٺ ٠آٙپبٍ ډىًٍٚ
ٕبُډبن ډچڄ ډشلي ثٍ ٙمبٍ ډٍٓيى».
٩بََاً ثىب ثٍ دٕٚىُبى أبالرډشليٌ اډَٔپب ثىيَبْ 6ي 7سلز ٭ىًان «ٕبَٔ سٶبَڈَب»
وِٕ ثٍ١مٕمٍْ ًٕڇ ٹ٦ٮىبډٍ ا١بٵٍٙيٌ ٽٍ ثٍهًثٓ ئْځَٓبْ ػىبٔز سؼبيُ ٍا سجٕٕه
ډٓٽىي .ثىي 6ډٺٍَ ډٓىاٍى« :سٶبَڈ ثَ آن إز ٽٍ ػىبٔز سؼبيُ ٙئيسَٔه ي
دٕٕٚه074 ٛ :
ىٍ ه ًٛٞأهٽٍ ػىبٔز سؼبيُ ثٍ٭ىًان ػىبٔز ٍَجَان ٙىبهشٍ ډًٓٙى؛ ثئه
ډٮىب إز ٽٍ ډَسپجبن أه ػىبٔز ثبٔي وٖجز ثٍ سٞمٕڈٕبَُْبْ ډىشُٓ ثٍ ػىبٔز
سؼبيُ ي وِٕ َُٔىٕشبن هًى ٽٍ ىٍ ٭مچٕبر سؼبيُٽبٍاوٍ ډٚبٍٽز ډٓٽىىي ،ٽىشَڃ ٔب
ٍَجَْ ډؤطَ ىاٙشٍ ثبٙىي .ثٍ٭جبٍرىٔڂَ ،اٙوب ٓٝٽٍ ثٍ اسُبڇ ػىبٔز سؼبيُ سلز
سٮٺٕت ٹَاٍ ډٓځَٕوي ٍَ ،جَان ي ډٺبډبر ٕٕبٕٓ ،و٪بډٓ ي كشٓ اٹشٞبىْ ډٓثبٙىي .اُ
َمبن اثش ياْ ډٌاٽَار اػالٓ ثبُوڂَْ ىٍ ٽبډذبالٔ ،ټ اػمب ٫ػيْ ٙپڄ ځَٵز ٽٍ
ػىبٔز سؼبيُ ٔټ ػىبٔز ډ٦چٸ ٍَجَٔز إز ٍٍْٚٔ .أه ډٶًُڇ ثٍ ډلبٽمبر
وًٍوجَٿ ي سًٽًٕ ثَډٓځَىى ٽٍ ػىبٔز سؼبيُ ٍا اُ ٕبَٔ ػىبٔبر ثٕهاڅمچچٓ ډشمبِٔ
ډٕٓبُىٍ .ئٍْ ٹ٢بٔٓ ىاىځبٌَبْ ډِثًٍ ثٍػبْ اسپب ثَ ٕمز ي ٍسجٍْ اٙوب ٛىٍ
ىيڅزَبْ ډشجً ٫هًى ،٭ميسبً ثَ ٹيٍر ي سًاوبٔٓ ٵَى ىٍ ٙپڄىَٓ ي ٕبُډبويٌْ
ثَوبډٍَبْ ىيڅز هًى سإٽٕي ىاٙشىي .اٽٕشٓ ٕٙبٍِْٔ ،دٕٕٚهَ 376 :ڈؿىٕه ډبىٌ 7
ٹبوًن ٙمبٌٍْ ًٍٙ 01اْ ٽىشَڃ اآڅمبن ډٺٍَ ډٓىاٙز« :ثَاْ أهٽٍ ٵَىْ ډَسپت
ػىبٔز سؼبيُٽبٍاوٍ ٙىبهشٍ ًٙى ثبٔي «ٔټ ٕمز ٭بڅٓ ٕٕبٕٓ ،ىيڅشٓ ٔب څٚپَْ اوَٕ٪
ػىَاڃ ٕشبى ىٍ آڅمبن ٔب ٔپٓ اُ اىيڅزَبْ ډشلئهَ ،ڈدٕمبوبن ٔب سًاث ٬آن ىيڅز
ىاٙشٍ ٔب ىاٍاْ ٕمز ٭بڅٓ ىٍ كٕبر ډبڅٓٝ ،ىٮشٓ ٔب اٹشٞبىْ ٔپٓ اُ أه ىيڅزَب
بررسی هفهوم جنبیت تجبوز در...
ثبٙي» .كٺًٷ ثٕهاڅمچڄ ٽٖبوٓ ٍا ٽٍ ثٍ اٹش٢بْ ٹيٍر ياٹٮٓ هًى ،ه٤ډ ٓٚىيڅشٚبن
ٍا سٍُٕٽَىٌٙ ،پڄ ىاىٌ ي سٲَٕٕ ډٓىَىي ٔب ىيڅز ډشجً ٫هًى ٍا ثٍَ٥ٳ ٔب ىٍ ٔټ ػىڀ
سؼبيُٽبٍاوٍ َيأز ډٓٽىىي ،ډلپًڇ ډٓٽىي .ٽمًٕٖٕن كٺًٷ ثٕهاڅمچڄ ىٍ سًٕ١ق
ډبىٌْ 06دٕ٘ؤًٔ ٹبوًن ػىبٔبر ٭چٍٕ ٝچق ي اډىٕز ث 0996 َْٚسإٽٕي ډٓٽىي ٽٍ
ډَسپجبن ٭مڄ سؼبيُٽبٍاوٍ ٽٖبوٓ َٖشىي ٽٍ «ٹيٍر ٔب سًاوبٔٓ الُڇ ثَاْ أهٽٍ ىٍ ٔټ
ډًٹٮٕز اكشمبڅٓ ،وٺ٘ ٹب٥ٮٓ ىٍ اٍسپبة سؼبيُ ثبُْ ٽىىي» ٍاىاٍوي .آنَب ٙبډڄ
ا٭٢بْ كپًډز ي اٙوب ٛىاٍاْ ډىبٝت ٭بڅٓ ىٍ اٍس٘ ،ډَاٽِ ىٔذچمبسٕټ ،اكِاة
65 ٕٕبٕٓ ي ٝىبَٖٔ ٬شىي .اٽٕشٓ ٕٙبٍِْٔ ،دٕٕٚه313 ٛ :
اڅجشٍ ډٓسًان اُ٩بٍ ىاٙز ٽٍ َٝٳ ىاٙشه ٕمز ٍٕمٓ ثَاْ ډشُڈ ٕبهشه ٙوٜ
ثٍ ػىبٔز سؼبيُ ٽبٵٓ وٕٖز ،ثچپٍ ٭اليٌ ثَ آن ٙو ٜثبٔي ٭مالً ىٍ ي١ٮٕشٓ ثبٙي ٽٍ
ثشًاوي ٽىشَڃ ډؤطَ ثَ َُٔىٕشبن هًى ىاٙشٍ ثبٙي .أه ډٖئچٍ ثبٍَب ىٍ ىًٔانَبْ
ثٕهاڅمچچٓ اهشٞب ٓٝوِٕ ډَ٦فٙيٌ إز .ثَاْ ډظبڃٙ ،ٮجٍْ ثييْ ىًٔان ًٔځٖاليْ
ٕبثٸ ىٍٔپٓ اُ آٍاْ هًى اICTY, Celebici, Judgment, Para.378.
ډٺٍَ ىاٙشٍ إز« :٭بډچٓ ٽٍ ډٓسًان ثَ إبٓ آن ډٺبډبر ډبٵًٷ ٍا ډٖئًڃ ٙىبهز،
ىاٙشه ٔب وياٙشه ٹيٍر ٽىشَڃ ياٹٮٓ ا٭مچٓ وٖجز ثٍ ا٭مبڃ َُٔىٕشبن إز» .اآٹبْ
ػىزډپبن ،دٕٕٚه64 ٛ :
ىٍ ٽمًٕٖٕن ډٺيډبسٓ ثَاْ سإٕٕٔ ىًٔان ػِاْ ثٕهاڅمچچٓ وِٕ أه ډٖئچٍ ٽٍ ػىبٔز
سؼبيُ سًٍَٕ ٤جَان ٕٕبٕٓ ٔب و٪بډٓ اٍسپبة ډٓٔبثي ،ډًٍىكمبٔز ٹَاٍ ځَٵز.
َمبنځًوٍ ٽٍ دٕ٘ثٕىٓ ډٓٙي ىٍ اػالٓ ثبُوڂَْ ثىي 3ثٍ ډبىٌْ 75إبٕىبډٍ سلز
٭ىًان «ډٖئًڅٕز ٽٕٶَْ ٵَىْ» ا١بٵٍ ځَىٔي ٽٍ ئْځَٓبْ ډَسپجبن ػىبٔز سؼبيُ ٍا
ډٚو ٜډٕٓبُى .ثىي 3ډپٍَ ډبىٌْ 75ډٺٍَ ډٓىاٍى« :ىٍ ٍاث ٍ٦ثب ػىبٔز سؼبيُ،
ډٺٍَار أه ډبىٌ سىُب وٖجز ثٍ اٙوب ٓٝاػَا ډًٓٙى ٽٍ ىٍ ډٺبډٓ َٖشىي ٽٍ ثٍ ولً
ډؤطَْ ٽىشَڃ ٔب َيأز هًى ٍا وٖجز ثٍ اٹياڇ و٪بډٓ ٔب ٕٕبٕٓ ىيڅز ا٭مبڃ هًاَىي
ٽَى» .ثىي 7اُ ٭ىب َٝػىبٔبر ډبىٌْ 8ډپٍَ وِٕ ىٍ سًٕ١ق ثىي ٵًٷ ډٺٍَ ډٓىاٍى:
-2-1اػوبل صالحیت ديَاى در اثز ارجبع ٍضؼیت تَسظ يه دٍلت ػضَ يب
دادستبى
ىٍ ډشه ٹ٦ٮىبډٍ ي ىٍ ډبىٌْ 05ډپٍََٙ ،أ ٓ٦ػُز ا٭مبڃ ٝالكٕز ىًٔان ثَ
ػىبٔز سؼبيُ ډَ٦ف ٙيٌ إز ٽٍ ىٍ ډٺبٍٖٔ ثب ىٔڂَ ػىبٔز سلز ٝالكٕز ىًٔان
ډىيٍع ىٍ ډبىٌْ 5إبٕىبډٍ ،ډٶبى ډِثًٍ ٍّٔڈ ٝالكٕشٓ ډشٶبيسٓ ،هًٝٞبً ىٍ ډًٍى
َٙي ٫سلٺٕٸ ي ٍٕٕيځٓ ثٍ ػىبٔز سؼبيُ سًٕ ٤څاٍوًاڃ أؼبى ومًىٌ إز.
ىٍثىي 0ډبىٌْ 05ډپٍَ ىٍ ډًٍى اٍػب ٫ي١ٮٕز سًٕٔ ٤ټ ىيڅز ٭ٔ ً٢ب ىاىٕشبن
ډَٽِْ ثٍ ىًٔان اٍائٍ ي اُ ىاىٕشبن هًإشٍ ٙي ،ػىبٔبر اٍسپبثٓ اُ ايڃ ػًالْ 7117
ىٍ ََ ثو٘ اُ ٹچمَي أه ىيڅز ٍا ٽٍ ىٍ ٝالكٕز ىًٔان إز ډًٍىثٍَٕٓ ٹَاٍ ىَي.
ىٍ 09ادَٔڄ 7114ا٭الڇ ٙي ٽٍ ٍئٕٔػمًٍُْ ىډًٽَاسٕټ ٽىڂً وِٕ ي١ٮٕز ػىبٔبر
اٍسپبثٓ ىٍ ٽٍ ًٍٗٚا ثٍ ىًٔان ٽٕٶَْ ثٕهاڅمچچٓ اٍػب ٫ىاىٌ إز .اػبوٓ دًٍ ي
هبوٮچٓ دًٍ ي اػبٍځبن 4 ٛ :0389 ،اڅجشٍ ًٍٙاْ اډىٕز ىٍ سبٍٔن 77ٵجَيٍْ 7100
وِٕ ي١ٮٕز څٕجٓ ،ا٭مبڃ هًٚوز ځٖشَىٌ ٭چٍٕ اسجب ٫څٕجٓ ي وٺ ٠ٵبك٘ كٺًٷ ثٍ َٚا
ثٍ ىاىٕشبن ىًٔان ٽٕٶَْ اٍػب ٫ومًى .اډًٕٓ ُاىٌ ي اډٕىبن 85 ٛ :0391 ،ثئه
69 سَسٕت ،ثب سًػٍ ثٍ ٵَي ٟاڅٴ ي ع ډبىٌ 03إبٕىبډٍ ،ىًٔان ىٍ ًٍٝسٓ ډٓسًاوي
ٝالكٕز هًى ٍا ثَ ػىبٔز سؼبيُ ا٭مبڃ ومبٔي ٽٍ كياٹڄ ٔپٓ اُ ىيڅزَبٔٓ ٽٍ ىٍ
ٹچمَي آن ،ٵٮڄ ٔب سَٻ ٵٮڄ ډًٍىوٍ َ٪يْىاىٌ ثبٙي ٔب ىًٍٍٝسٓٽٍ آن ػىبٔز ىٍ
ٽٚشٓ ٔب ىٍ ًَادٕمب اٍسپبة ٔبٵشٍ ،ىيڅشٓ ٽٍ آن ٽٚشٓ ٔب ًَادٕمب ىٍ آن ثٍ طجز ٍٕٕيٌ
إز ي ٔب ىيڅشٓ ٽٍ ٙو ٜډًٍىسلٺٕٸ ٔب سٮٺٕت ،سجٮٍ آن إز ،٭ ً٢إبٕىبډٍْ
ىًٔان ثبٙي ٔب ٝالكٕز ىًٔان ٍا ثَ ٥جٸ ثىي 3ډبىٌ 07إبٕىبډٍ دٌَٔٵشٍ ثبٙي.
اڅٴ .٭يڇ ٝالكٕز ىًٔان وٖجز ثٍ ىيڅزَبْ ٭ ًْ٢ٽٍ وٖجز ثٍ دٌَٔٗ
ٝالكٕز ىًٔان اوَٞاٳ ىاىوي .ىٍ ډًٍى اوَٞاٳ ىيڅزَبْ ٭ ً٢اُ ٝالكٕز ىًٔان
وِٕ ىٍثىي 4ډبىٌ 05ډپٍَ ډٺٍَٙيٌ إز ٽٍ« :ىًٔان ډمپه إز ،ډ٦بثٸ ثب ډبىٌْ ،07
اُ ٝالكٕز هًى ثَاْ ٍٕٕيځٓ ثٍ ػىبٔز سؼبيُ وب ٓٙاُ اٹياڇ سؼبيُٽبٍاوٍ اٍسپبثٓ
سًٕٔ ٤ټ ىيڅز ٭ ً٢إشٶبىٌ ٽىي ډڂَ أىپٍ ىيڅز ٭ ً٢ٹجڄ اُ آن ثب طجز و َ٪هًى
ىٍ ىٵشَ طجز اىثَٕهبوٍْ ىًٔان ،ا٭الڇ ٽَىٌ ثبٙي ٽٍ ؿىٕه ٝالكٕشٓ ٍا ومٓدٌَٔى.
دٔ ځَٵشه ؿىٕه و َْ٪ىٍ ََُډبوٓ ډمپه إز ي ىيڅز ٭ٕ ٍٕ ً٢بڃ ثَاْ أه ٽبٍ
يٹز ىاٍى».
٥جٸ ډٶبى ٵًٷ اٵَاى ډشجً ٫ىيڅشٓ ٽٍ ا٭الډٍْٕ اوَٞاٳ ىاىٌ إز اُ ٍٕٕيځٓ ي
سٮٺٕت ىٍُډٕىُٓ ػىبٔبر سؼبيُ اٍسپبثٓ ىٍ ډٺبثڄ ىيڅز ىٔڂَ ډٮبٳ ډًٓٙوي.
ډٮٕهٙيٌ ثبٙي .٭اليٌ ثَ أه ،ثٍډًػت ثىي َ 7مبن ډبىٌ َٕؾ ىيڅشٓ ثٍ ىڅٕڄ ٽىبٌٍځَْٕ
اُ إبٕىبډٍ ،وٖجز ثٍ سٮُيار وب ٓٙاُ ُډبن ٭ًٔ٢ز ىٍ آن اُػمچٍ سٮُيار ډبڅٓ ٽٍ
ثٍ ٭ُيٌ ىاٙشٍ إز ،ډٮبٳ ووًاَي ثًى .أه ډٖئچٍ وِٕ ٽبډالً ډ٦بثٸ ثب ثىي اة اُ
ٹٖمز ٔټ ډبىٌ 71ٽىًاوًٖٕن ئه ىٍ ٍاث ٍ٦ثب كٺًٷ ډٮبَيار إز .اُ٥مبٕٓ،
34-33 ٜٝ :0389
اډب ىٍ هٝ ًٛٞالكٕز ىًٔان ي ي١ٮٕز ٽىبٌٍځَْٕ ،ؿىي كبڅز ٹبثڄسًٍٞ
إز؛ ٔپٓ اُ أه كبڅزَب ډَثً ٣ثٍ ػىبٔبر سؼبيُٽبٍاوٍاْ إز ٽٍ ىٍ ُډبن ٭ًٔ٢ز
ىيڅز ي ٹجڄ اُ وبٵٌ ٙين ٽىبٌٍځَْٕ ،سلٺٕٸ ٔب سٮٺٕت وٖجز ثٍ آنَب َٙيٙ٫يٌ إز.
ىٍ ډًٍى أه ډٖئچٍ ثو٘ آهَ ثىي ا 7ډبىٌ 077كپڈ ٍيٙىٓ ىاٍى .ثٍډًػت آن
ٽىبٌٍځَْٕ ثٍَٕؾيػٍ إٕٓجٓ ثٍ اىاډٍ ثَ ٍٕٕيځٓ ډً ٫ً١ٽٍ دٕ٘ اُ وبٵٌ ٙين
ٽىبٌٍځَْٕ سًٕ ٤ىًٔان سلز ثٍَٕٓ ثًىٌ إز ،ووًاَي ٍٕبوي؛ څٌا ىًٔان ثٍ ٍٕٕيځٓ
هًى اىاډٍ ډٓىَي .اثُبډٓ ٽٍ دبٕن آن ىٍ ډبىٌْ 077ي ٕبَٔ ډٺٍَار إبٕىبډٍ ثًٍٍ٥
ٍيٙهثٕبن وٚيٌ إز ،أه إز ٽٍ آٔب يٹشٓٽٍ ىٍ كٕه ٽىبٌٍځَْٕ ػىبٔبر
سؼبيُٽبٍاوٍاْ ىٍ كبڃ اٍسپبة َٖشىي ي ىٍ ٍاث ٍْ٦ثب آنَب َٕؾځًوٍ ٍٕٕيځٓ آٱبُ
وٚيٌ إز اسجب ٫آن ىيڅز ډًٞن اُ ََځًوٍ سٮٺٕت اُ ًْٕ ىًٔان ډٓثبٙىي؟ ىٍ دبٕن
بررسی هفهوم جنبیت تجبوز در...
ثٍ أه ٕؤاڃ ځٶشٍٙيٌ إز ٽٍ ډبىٌ 71ٽىًاوًٖٕن ئه ىٍ ډًٍى كٺًٷ ډٮبَيار ىٍ
أه ي١ٮٕز كبٽڈ إز ي ثٍ إشىبى آن ىًٔان كٸ آٱبُ ٍٕٕيځٓ ثٮي اُ ٽىبٌٍځَْٕ ٍا
ىاٍى .ثبأهكبڃ ،ٽىبٌٍځَْٕ سإطَْٕ ىٍ ا٭مبڃ ٝالكٕز ىًٔان ثٍډًػت اٍػبًٍٙ ٫اْ
اډىٕز ٔب دٌَٔٗ ډًٍىْ ىًٔان سًٕ ٤ٽ ًٍٚډًٍىو َ٪وياٍى؛ ٔٮىٓ ډلييىٔز ا٭مبڃ
ىًٔان سىُب ډَثً ٣ثٍ ا٭مبڃ ٝالكٕز ثٍ ا٭شجبٍ ٭ًٔ٢ز ىيڅز إز .اُ٥مبٕٓ:0389 ،
35ثبأهكبڃ٥ ،جٸ ډٺٌٍَْ ٵًٷ ،ثٖٕبٍْ اُ ىيڅزَبْ ٭ ً٢ٽٍ اُ وَٕيْ و٪بډٓ ثٍ
ولً ځٖشَىٌ ،ػُز اٍسپبة ا٭مبڃ سؼبيُٽبٍاوٍ إشٶبىٌ ډٓومبٔىي ثب ىاىن ا٭الډٍْٕ
71 اوَٞاٳ ډٓسًاوىي اُ سٮٺٕت ي ٍٕٕيځٓ ا٭مبڃ سؼبيُٽبٍاوٍ ثٍيٕٕچٍ اٵَاى ډشجً٭ٚبن ٔب
ىٍ َُٕډٕه آنَب وِى ىًٔان هبٍع ًٙوي .اڅجشٍ أه وپشٍ ٍا ثبٖٔشٓ ىٍ و َ٪ىاٙز ٽٍ
ًٍٙاْ اډىٕز أه اهشٕبٍ ٍا ىاٍى ٽٍ ي١ٮٕشٓ كبيْ ٭مڄ سؼبيُٽبٍاوٍ ٍا ثيين سًػٍ ثٍ
٭ًٔ٢ز ٔب ٭يڇ ٭ًٔ٢ز ىيڅزَب وِى ىًٔان اٍػب ٫ومبٔي .ؿىٕه ډٺٍََبْ ډٓسًاوي
ثب٭ض هىظٓ ومًىن اطَ ا٭الډٍْٕ اوَٞاٵٓ ًٙىََ ،ؿىي ثٖٕبٍْ اُ ا٭مبڃ سؼبيُٽبٍاوٍْ
اٍسپبثٓ سًٕ ٤ىيڅزَبْ ٭ًٍٙ ً٢اْ اډىٕز ثب ثَهٓ اُ ډشليان آوبن ًٍٝر ډٓځَٕى
ي اكشمبڃ ٽمشَْ يػًى ىاٍى ٽٍ ا٭٢بْ ًٍٙاْ اډىٕز ىٍ ډٮَ ٟاٍسپبة ػىبٔز
سؼبيُ ٹَاٍ ىاٙشٍ ثبٙىي ي ي١ٮٕز ډَثًٍ ٍ٥ا ثٍ ىًٔان اٍػب ٫ومبٔىي.
ٽٍ سمبڇ ىيڅزَبْ ٱَٕ ٭ ً٢ثٍډًػت آن ىٍ ډٮَ ٟا٭مبڃ ٝالكٕز اكشمبڅٓ ىًٔان
َٖشىي .ډى ًٍ٪اُ ٝالكٕز ډًٍىْ كٺٓ إز ٽٍ ثٍډًػت ثىي ا 3ډبىٌْ 07إبٕىبډٍ
ثَاْ ىيڅزَبْ ٱَٕ ٭ ً٢سٮَٔٴ ي سجٕٕه ٙيٌ إز ٽٍ اڅجشٍ وب َ٩ثٍ ػىبٔبر ډًٍىْ ي
هب ٛإز .اُ َ٥ٵٓ ثب سًػٍ ثٍ أىپٍ ثٍډًػت ډبىٌ 79إبٕىبډٍ ىًٔان ػِاْ
ثٕهاڅمچچٓ ،ػىبٔبر سلز ٝالكٕز ىًٔان ډٚمًڃ ډَيٍ ُډبن ومًٓٙوي؛ څٌا ىٍ ََ
ُډبن اٵَاى ډَسپت أه ػىبٔبر ىٍ ډٮَ ٟه َ٦ا٭مبڃ ٝالكٕز ىًٔان َٖشىي ي دبٔبوٓ
ثَاْ أه ه َ٦ثبڅٺًٌ يػًى وياٍى .٭اليٌ ثَ أه ،ثٍډًػت اٝڄ وٖجٓ ثًىن ډٮبَيار،
73 ډٮبَيٌ سىُب وٖجز ثٍ ىيڅزَبْ ډشٮبَي الُڇاالػَا إز .ىيڅزَبْ طبڅض ٭چٓاالًٝڃ
سٮُيْ وٖجز ثٍ اػَاْ ډٮبَيٌ ډىٮٺيٌ ثٕه ٕبَٔ ىيڅزَب وياٍوي ،څٕپه ثب سًػٍ ثٍ
ډٺٌٍَ إبٕىبډٍ ډالك ٍ٪ډًٓٙى ٽٍ اُ اٝڄ ٭يڇ سإطَٕ ډٮبَيٌ وٖجز ثٍ ىيڅزَبْ طبڅض
سب كييىْ ىٍ إبٕىبډٍ ىًٔان ثٍ وٶٝ ٬الكٕز ىًٔان ٭ييڃ ٙيٌ إز .ادًٍ هبٹبن،
دٕٕٚه 541 :اډب ډٖئچٍ أه إز ٽٍ ىٍ ًٍٝر اٍػب ٫ي١ٮٕز ىيڅزَبْ ٱَٕ ٭ ً٢اُ
َ٥ٳ ًٍٙاْ اډىٕز ثٍ ىًٔان ػِاْ ثٕهاڅمچچٓ ثب ډًٞوٕز َٕان ىيڅزَب ؿڂًوٍ ثبٔي
ثَهًٍى ٽَى؟ ٭ٺٕيٌ ثَهٓ ثَ أه إز ٽٍ ىيڅزَب ثٍيإ ٍْ٦٭ًٔ٢شٚبن ىٍ ٕبُډبن
ډچڄ ډشلي ي سٮُياسٚبن ثَ ٥جٸ ډى ًٍٚثَاْ اوؼبڇ كشمٓ ٹ٦ٮىبډٍَبْ ًٍٙاْ اډىٕز
ىٍياٹ ٬ثٍ ُياڃ ډًٞوٕشٚبن اُ َٔ٥ٸ ٹ٦ٮىبډٍَبْ ٝبىٍٙيٌ اُ َٔ٥ٸ أه ًٍٙا ٍ١بٔز
ىاىٌاوي .اػبوٓ دًٍ ي هبوٮچٓ دًٍ ي اػبٍځبن ،دٕٕٚهًٍٙ 00 ٛ :اْ اډىٕز ٥جٸ ډًاى
75ي 013ډىٕ ًٍٚبُډبن ډچڄ ډشلي ډٓسًاوي اُ َٔ٥ٸ ثٍ ٽبٍ اوياهشه اهشٕبٍاس٘ ثَ
إبٓ ٵٞڄ َٶشڈ ډى ،ًٍٚسٮُيار ي كٺًٹٓ ٽٍ ىيڅزَب وٖجز ثٍ ٔټ ډٮبَيٌْ هبٛ
ىاٍوي ٍا وبىٔيٌ ثڂَٕى .اڅجشٍ ډبىٌ 013ډى ًٍٚثٍَٝاكز ومٓځًٔي ،سٞمٕمبسٓ ٽٍ ًٍٙاْ
اډىٕز ثَ إبٓ ٵٞڄ َٶشڈ ډى ًٍٚثڂَٕى ثَ ََ ډٮبَيٌْ ډشٮبٍ ٟاٍػلٕز ىاٍى ،اډب
سٮُيْ ٽٍ ىيڅزَب ٥جٸ ډبىٌْ 75ډى ًٍٚىاٍوئ ،ټ سٮُي ثَ إبٓ ډىٕ ًٍٚبُډبن
ډچڄ ډشلي ي ىٍ ً٥ڃ ډبىٌْ 013إز .اُأهٍي ا٭٢بْ ٕبُډبن ډچڄ ډشلي ثَ إبٓ
ډبىٌْ 013ډشٮُي ډًٓٙوي ،سٮُياسٓ ٽٍ اُ ٹ٦ٮىبډٍَبْ ًٍٙا ثَ إبٓ ٵٞڄ َٶشڈ
ثىبثَأه َمبوىي ٹ٦ٮىبډٍَبْ ًٍٙاْ اډىٕز ه٦بة ثٍ ىيڅزَبْ ٭ٕ ً٢بُډبن ډچڄ
ډشلي ،ىًٔان ٍا ډچِڇ ومٓٽىي .سلچٕڄ ىيڇ آن إز ٽٍ ٹٞي ًٍٙاْ اډىٕز اُ ثٍ ٽبٍ
ثَىن ٽچمٍْ «سٺب١ب» اػَاْ َٔٝق ډبىٌْ 06إبٕىبډٍْ ٍڇ إز؛ َُٔا ىٍ آوؼب
ثٕبنٙيٌ ٽٍ «اُ ىًٔان سٺب١ب ډٓٽىي» .ىٍياٹ ٬ډبىٌْ 06إبٕىبډٍْ ٍڇ ىٍ دٓ اطجبر أه
ٹ ٍٕ٢إز ٽٍ ىًٔان ثٍيٕٕچٍْ ٕبهشبٍ كٺًٹٓ هًىٗ ډچِڇ ثٍ سٮًٔٸ اوؼبڇ سلٺٕٺبر
ٔب سٮٺٕت ىٍ كبڅشٓ هب ٛډٓځَىى ي ًٍٙاْ اډىٕز َٝٵبً سٺب١بٽىىيٌْ اػَاْ أه ډبىٌ
إز وٍ ډچِڇ ٽىىيٌ .اٽبٕشه ََ 777 ٛ :0384 ،ىي ىٔيځبٌ ثَ إشٺالڃ ىًٔان سإٽٕي
ىاٍىَ .مبن ًٍ٥ٽٍ ىٍ اٍسجب ٣ثب ٹ ٍْٕ٢ىاٍٵًٍٙ ،ٮجٍْ ايڃ ډٺيډبسٓ ىًٔان ډشٌٽَ ٙيٌ
ٽٍ ثب سًػٍ ثٍ ٍئٍْ ٹ٢بٔٓ آن ،ثَ إبٓ ډىبث ٬كٺًٷ اٍػبٙ ٫يٌ ىٍ ډبىٌْ 70
إبٕىبډٍْ ٍيڇ كپڈ ىاىٌ إز .اSherif, 2009, P.82
«سٶبَڈ ثَ آن إز ٽٍ ىٍ اكَاُ أىپٍ آٔب ٭مڄ سؼبيُٽبٍاوٍ وٺ ٠آٙپبٍ ډىٕ ًٍٚبُډبن
ډچڄ ډشلي ثٍ ٙمبٍ ډٍٓيى ٔب هَٕ ٍٕ ،٭بډڄ ثٍسىُبٔٓ ثَاْ سًػُٕٓ ١بث« ٍْ٦آٙپبٍا»
ٽبٵٓ ثٍ و َ٪ومٍٕٓي٩ .بََاً أه ىي ثىي ثٍ دٕٚىُبى أبالرډشليٌْ اډَٔپب ا١بٵٍٙيٌاوي؛
َُٔا سإٽٕيىاٍوي ٽٍ سىُب ډٚبٍٽز ىٍ وٺَ٠بْ ٙئي ي ٭ٕ٪ڈ ،ډمىً٭ٕز ثٕهاڅمچچٓ
إشٶبىٌ اُ ُيٍ ثٍ ٙمبٍ ډٍٓيى ٽٍ ډًػي ډٖئًڅٕز ٽٕٶَْ ٵَىْ ىٍ ٹجبڃ ػىبٔز سؼبيُ
ډًٓٙى.
وپشٍاْ ٽٍ ىٍ أىؼب ډًٍىسًػٍ إز أىپٍ آٔب سٚوًٍٕٙ ٜا ډجىٓ ثَ سُئي ٝچق ٔب
وٺٝ ٠چق ډٓسًاوي ثٍ٭ىًان يٹًٔ ٫ټ ٭مڄ سؼبيُٽبٍاوٍ ډًٍى سٶَٖٕ ٹَاٍ ځَٕى ي
ډؼًُْ ػُز آٱبُ سلٺٕٸ وٖجز ثٍ ػىبٔز سؼبيُ سچٺٓ ځَىى؟ اځَ ًٍٙاْ اډىٕز
ىٍُډٕىٍ ْ اكَاُ يٹً ٫٭مڄ سؼبيُٽبٍاوٍ ثٍ ثهثٖز ثَٕي ي وشًاوي ٹ٦ٮىبډٍاْ ثَ إبٓ
ٵٞڄ َٶشڈ ډىٕ ًٍٚبُډبن ډچڄ ثٍ سًٔٞت ثَٕبوي أه اډَ ؿٍ دٕبډيْ ٍا ثَاْ ىًٔان ثٍ
ىوجبڃ ىاٍى؟ ډٓسًان أه ًٍ٥ٵُمٕي ٽٍ ىٍ ډًاٍى اكَاُ ي١ٮٕز ثًٍٍٝر سُئي ٝچق ٔب
وٺٝ ٠چق ٔب ىٍ ډًاٍىْ ٽٍ ًٍٙاْ اډىٕز ثٍ اكَاُ ٭مڄ سؼبيُٽبٍاوٍ ثىب ثٍ ىالٔڄ
كٖبٓ ٕٕبٕٓ ومبٔي ،يڅٓ ي١ٮٕز ډَثًٍ ٍ٥ا ثٍ ىًٔان اٍػب ٫وىمبٔي ،ىاىٕشبن ډٓسًاوي
ثٮي اُ ٕذَْ ٙين ډير 6ډبٌ ثب ٽٖت ډؼًُ اُ ٙٮجٍْ ډٺيډبسٓ َٙي ٫ثٍ سلٺٕٸ ي
ٍٕٕيځٓ ومبٔي .اAnderson, pp. 440-441
بررسی هفهوم جنبیت تجبوز در...
ثىبثَأه ثب سًػٍ ثٍ آوـٍ ٹجالً اٙبٌٍ ٙي ،ډبىٌْ 05ډپٍَ اثىي 7ىٍ ډًاٍىْ ٽبٍثَى
ىاٍى ٽٍ وٍٵٺ ٤اكَاُ يٹً ٫٭مڄ سؼبيُٽبٍاوٍ ثٍيٕٕچٍْ ًٍٙاْ اډىٕز ثَ ٥جٸ ٵٞڄ
َٶشڈ ډى١ ،ًٍٚمه ٹ٦ٮىبډٍْ ٝبىٌٍ ،ثٕبوڂَ َٙيٍٕٕ ٫يځٓ وِى څاٍوًاڃ إز ،ثچپٍ
ىٍ ډًاٹ ٬٭يڇ اٹياڇ اُ وبكٍْٕ ًٍٙا ،څاٍوًاڃ ډٓسًاوي ٥جٸ َٙأ ٓ٦اٹياڇ ثٍ سلٺٕٸ
ومبٔي .اScheffer, 2009, P. 21
ىٍ أه ُډٕىٍ څاٍوًاڃ ثبٔي اػبٌُْ ٹجچٓ ثو٘ ډٺيډبسٓ ىًٔان اوٍ ٙٮجٍْ ډٺيډبسٓ
ٍا ٽٖت ومبٔي .څٕپه ثب سًػٍ ثٍ أىپٍ ثَ إبٓ سٞمٕڈ ٽىٶَاؤ ثبُوڂَْ ،ىًٔان ىٍ
77 ه ًٛٞػىبٔز سؼبيُ اٍسپبثٓ ىٍ ٹچمَي ىيڅزَبْ ٱَٕ ٭ٔ ً٢ب سًٕ ٤اسجب ٫ىيڅز
ٱَٕ ٭ ً٢ي َڈؿىٕه ىٍ ه ًٛٞىيڅزَبْ ٭ ًْ٢ٽٍ ا٭الڇ ىاٙشٍاوي ٝالكٕز
ىًٔان ٍا ىٍ ه ًٛٞػىبٔز سؼبيُ ومٓدٌَٔويٝ ،الكٕز ووًاَي ىاٙز .اطَ أه اٹياڇ
اٵِأ٘ وٺ٘ ثو٘ ډٺيډبسٓ إز ي ډمپه إز ثو٘ ډٺيډبسٓ ىًٔان ٽٕٶَْ
ثٕهاڅمچچٓ ىٍٔبٵز ډشٶبير ي ډٖشٺچٓ اُ ًٍٙاْ اډىٕز ىاٙشٍ ثبٙي ي اكَاُ يٹً ٫٭مڄ
سؼبيُٽبٍاو ٍ سًٕ ٤أه ثو٘ وشبٔغ ٹبوًوٓ ىٍ ػُز اَياٳ ًٍٙاْ اډىٕز وياٙشٍ ثبٙي.
اBoge, 2007
ىٍ اىاډٍ وِٕ ىٍثىي 7ٹ٦ٮىبډٍ ډٺٍَٙيٌ إز ٽٍُ« :ډبوٓ ٽٍ ًٍٙاْ اډىٕز يٹً٫
ؿىٕه ٭مچٓ ٍا سإٕٔي ٽَىٌ ثبٙي ،څاٍوًاڃ ډٓسًاوي ثٍ سلٺٕٸ ىٍ ډًٍى ػىبٔز سؼبيُ
ډجبىٍر ومبٔي».
اُ ډًً١٭بر ډَسج ٤ثب ا٭مبڃ ٝالكٕز ىًٔان ٽٕٶَْ ثٕهاڅمچچٓ ثَ ػىبٔز سؼبيُ
څِيڇ ٙىبٕبٔٓ ٭مڄ سؼبيُٽبٍاوٍ سًًٍٕٙ ٤اْ اډىٕز إزٍ .اث ٍْ٦ىًٔان ػِاْ
ثٕهاڅمچچٓ ي ًٍٙاْ اډىٕز ىٍ ډًاى 5،03ي 06إبٕىبډٍ ىًٔان ثٕبنٙيٌ إز .اٙبٌٍ ثٍ
أه ٍاث ٍ٦ىٍ دبٍاځَاٳ ىيڇ اُ ډبىٌْ 5إبٕىبډٍ َٔٝق وٕٖز ،څٕپه ىٍػبٔٓ ٽٍ
ډٓځًٔي :ا٭مبڃ ٝالكٕز ىًٔان ىٍ ه ًٛٞػىبٔز سؼبيُ ثبٔي َمبَىڀ ثب ډٺٍَار
ًٍْث ٤ىٍ ډىٕ ًٍٚبُډبن ډچڄ ډشلي ثبٙي ،ثٍ١ ًٍ٥مىٓ ًٍٙاْ اډىٕز ډيو َ٪ٹَاٍ
ډٓځَٕى .اوٖٕڈ ٵََ 774 :0385 ،ڈؿىٕه ډبىٌْ 013ډىٕ ًٍٚبُډبن ډچڄ ډشلي وِٕ ثٍ
ډياهچٍْ ًٍٙاْ اډىٕز ىٍ سٮَٔٴ ػىبٔز سؼبيُ ي اكَاُ يٹً ٫٭مڄ سؼبيُٽبٍاوٍ
يػًى ىاٍى أه إز ٽٍ ًٍٙاْ اډىٕز وٺ٘ ٕٕبٕٓ ىاٍى ي ٔټوُبى كٺًٹٓ وٕٖز ي
ََ سٚوٕ ٓٞٽٍ ًٍٙاْ اډىٕز ىٍ ډًٍى أىپٍ ٭مچٓ سؼبيُ إز ٔب وٍ ىاٙشٍ ثبٙي ثَ
إبٓ ډالك٪بر ٕٕبٕٓ إز وٍ وٺ٘ ٹبوًن؛ ٽمب أىپٍ أه ډً ٫ً١ثب ىاٙشه كٸ
يسًْ ا٭٢بْ ىائڈ ًٍٙاْ اډىٕز وِٕ دٕـٕيٌسَ ٙيٌ إز .ادًٍ هبٹبن ،دٕٕٚهٛ :
536
ىٍ ٹٖمشٓ ىٔڂَ وِٕ ىٍثىي 8ٹ٦ٮىبډٍ ډٺٍَٙيٌ إز ٽٍَ« :ىڂبډٓٽٍ ٘ٙډبٌ ثٮي اُ
سبٍٔن ا٥الٍٕ٫بوٓ ،سإٕٔي ډًٍىو َ٪اُ ًْٕ ًٍٙاْ اډىٕز ًٍٝر وڂَٕى ،څاٍوًاڃ
ډٓ سًاوي ثٍ سلٺٕٸ ىٍ ډًٍى ػىبٔز سؼبيُ اٹياڇ ٽىي ،ډَٚي ٣ثَ أىپٍ «ثو٘ ډٺيډبسٓ»،
َٙي ٫سلٺٕٺبر ډَثً ٣ثٍ ػىبٔز سؼبيُ ٍا ډ٦بثٸ ثب ٍئٍْ ډَٞف ىٍ ډبىٌْ ،05ډؼبُ
ا٭الڇ ٽَىٌ ي ًٍٙاْ اډىٕز وِٕ ډ٦بثٸ ثب ډبىٌْ 06سٞمٕمٓ هالٳ آن اسوبً وپَىٌ
ثبٙي».
ثب سًػٍ ثٍ ډٺٌٍَْ ٵًٷُ ،ډبوٓ ٽٍ َٕؾځًوٍ اكَاُْ اُ َ٥ٳ ًٍٙاْ اډىٕز ٍاػ٬
ثٍ يٹً ٫٭مڄ سؼبيُٽبٍاوٍ١ ،مه ٹ٦ٮىبډٍاْ ثَ إبٓ ٵٞڄ َٶشڈ ډىًٍٝ ًٍٚر وڂَٕى
ي ٔب ٹ٦ٮىبډٍ َٝٵبً ډش٢مه وٺٝ ٠چق ٔب سُئي ٝچق ثبٙي .څاٍوًاڃ ډٓسًاوي ثٮي اُ
ځٌٙز ٘ٙډبٌ ي ثبا٥ال ٫ثٍ ىثَٕ ٽڄ ٕبُډبن ډچڄ ډشلي ي وِٕ ثٮي اُ ٽٖت ډؼًُ اُ
بررسی هفهوم جنبیت تجبوز در...
٥جٸ أه ثىي ًٍٙا ثَ إبٓ ٵٞڄ َٶشڈ ډىٕ ًٍٚبُډبن ،ىٍ ډًاٍى وٺٝ ٠چق ي اډىٕز
ثٕهاڅمچچٓ ثيين سًػٍ ثٍ ٭ًٔ٢ز ٔب ٭يڇ ٭ًٔ٢ز ىيڅشٓ ٽٍ أه ػىبٔزَب ىٍ آوؼب
ٍم ىاىٌ إز ٔب ىيڅز ډشجً ٫ډَسپت ،٭ ً٢ىًٔان ثبٙي ٔب وٍ دَيويٌ ٍا وِى ىًٔان اٍػب٫
ي اُ آن سٺب١بْ ٍٕٕيځٓ ي ډلبٽمٍْ ډشُڈ ٍا ډٓومبٔي.
ًٍٙاْ اډىٕز ىٍ ډًٍى ي١ٮٕز ًٕىان ،ثٍډًػت ٹ٦ٮىبډٍْ 0593ډًٍم 30ډبٍؽ
ًٍٙ ، 7115اْ اډىٕز ٕبُډبن ډچڄ ډشلي ثَاْ ووٖشٕه ثبٍ ثٍ إشىبى ٵٞڄ َٶشڈ ډىًٍٚ
ٕبُډبن ډچڄ ډشلي ي ډبىٌْ 03إبٕىبډٍْ ٍڇ ،ي١ٮٕز «ىاٍٵًٍ» ًٕىان ٍا ثٍ څاٍوًاڅٓ
81 اٍػب ٫ىاى؛ ٽٍ أه اډَ ثب٭ض ډياهچٍْ أه وُبى ٕٕبٕٓ ىٍ ٽبٍٽَى ٹ٢بٔٓ ىًٔان ډًٓٙى
ٽٍ وب ٓٙاُ ٕبهشبٍ ډجشىٓ ثَ ٹيٍر ىٍ و٪بڇ ثٕهاڅمچچٓ إزٕ .بهشبٍْ ٽٍ ىٍ ډٺبٍٖٔ ثب
ي١ٮٕز ىاهچٓ ىيڅزَبْ ٵبٹي ١مبوز اػَأٓ الُڇ إز .ډٖئچٍْ ډُڈ أه إز ٽٍ
آٔب ىٍ ًٍٝر وٺ ٠سٮُيار ثٕهاڅمچچٓ ي اٍسپبة ا٭مبڃ سؼبيُٽبٍاوٍ اُ ًْٕ
ىيڅزَبْ ٝبكت كٸ يسً ي ډشليان آنَب ډبىٌ 05ډپٍَ ٹبثچٕز اػَأٓ ىاٍى؟ أه
اډشٕبُ ثٍ اٵَاى ډشجً ٫ىيڅزَبْ ٝبكت كٸ يسً أه اهشٕبٍ ٍا ډٓىَي ٽٍ ىٍ ډًٞوٕز
ٽبډڄ ډَسپت ػىبٔز سؼبيُ ًٙوي .اُ َ٥ٳ ىٔڂَ ،كٸ يسً اُ اٵَاى ډشجً ٫ىيڅزَبٔٓ
ٽٍ ىاٍاْ أه اډشٕبُ وٕٖشىي ٔب ىٍ ًٍٙاْ اډىٕز ٭ًٔ٢ز وياٍوي ،كمبٔز ومٓومبٔي ي
أه اډَ ډمپه إز ډىؼَ ثٍ أه وشٕؼٍ ًٙى ٽٍ اٵَاى ډشجً ٫ىيڅزَبْ ٝبكت كٸ يسً
٭چٍٕ اٵَاى ډشجً ٫ىيڅزَبٔٓ ٽٍ ىاٍاْ كٸ يسً وٕٖشىي ،ډَسپت ا٭مبڃ سؼبيُٽبٍاوٍ
ًٙوي .اJiang, 2004, pp. 33-40
اڅجشٍ ىٍ ډًٍى أؼبى ٝالكٕز اُ َٔ٥ٸ اٍػبًٍٙ ٫اْ اډىٕز ٥جٸ ٵٞڄ َٶشڈ ډى،ًٍٚ
ًٍٙا ثٍ َمپبٍْ ٔټ ځَيٌ طبڅض وٕبُ ىاٍى .ثٍ٭ىًانډظبڃ ىٍ ٹ٦ٮىبډٍْ 0593ٽٍ ثٍ
ډًٹٮٕز ىاٍٵًٍ إًىان اٙبٌٍ ىاٍىًٍٙ ،ا ىٍثىي 7يٕ٩ٶٍْ َمپبٍْ ثب ىًٔان ٍا
ځىؼبويٌ إز؛ اډب أه يٕ٩ٶٍ ثٍ ىيڅز ًٕىان ي سمبڇ ا٭٢بٔٓ ٽٍ ىٍ ىاٍٵًٍ ىٍځَٕ
َٖشىي ،ډلييى إزََ .ؿىي ثٍ ًٍ٥يا١ق ثٕبن ډٓٽىي ،ىيڅزَبٔٓ ٽٍ ٭ ً٢إبٕىبډٍْ
ٍڇ وٕٖشىي وٕبُْ ثٍ َمپبٍْ ثب آنَب وياٍوي ،اډب ىٍ أه ډًٍى اٝييٍ ٹ٦ٮىبډٍ اُ ًْٕ
أه ډًٹٮٕز يٹشٓ ٔټ ىيڅز ٱَٕ ٭ٝ ً٢الكٕز ىًٔان ٍا ىٍ ډًٍى ٔټ ػىبٔز هبٛ
ډٓدٌَٔى ،سًاٵٸ ډٓٽىي سب ٥جٸ ٵٞڄ وُڈ إبٕىبډٍ ثب آن َمپبٍْ ىاٙشٍ ثبٙي .أه
ىيڅزَب كٺًٷ ي ي٩بٔٶٓ ٔپٖبن ثب ىيڅزَبْ ٭ ً٢إبٕىبډٍْ ىًٔان ىاٍوي.
ثبيػًىأىپٍ ىيڅز ىٍهًإزٽىىيٌ ٭ ً٢إبٕىبډٍ وٕٖز ،اُ أه َٔ٥ٸ ډٓسًاوي
ىٍهًإز ٍٕٕيځٓ ثٍ ػىبٔزَبْ اٍسپبة ٔبٵشٍ ىٍ ډلييىٌْ َُٕډٕىٓ هًى ٔب سًٕ٤
سجٮٍاٗ ٍا ثىمبٔيَ .مبن ًٍ٥ٽٍ ىٍ ډًٍى څًثبوڂب اDyilo Lubanga Thomas
أه اسٶبٷ اٵشبى ي ىيڅز ٽىڂً ،هًى أه ډًٍ ٫ً١ا ىٍ ىًٔان ډَ٦ف ومًىََ .ؿىي أه
ډًٍى ىاٍاْ َٙأ ٓ٦إز ي آن أىپٍ ىيڅز ډٌٽًٍ ثبٔي ثيين َٕؾځًوٍ سإهَٕ ٔب إشظىب
ثب ىًٔان َمپبٍْ ومبٔي .ىٍياٹٙ ٬بٔي ثشًان أهځًوٍ ٭ىًان ومًى ٽٍ ثب دٌَٔٗ
ٝالكٕز ىًٔان ػِاْ ثٕهاڅمچچٓ ،ثب أه ىيڅز ډبوىي ٔټ ىيڅز ٭ ً٢ثَهًٍى هًاَي
ٙي .اػبوٓ دًٍ ي َمپبٍان ،دٕٕٚه6 ٛ :
ىيڇٔ ،ټ سًاٵٸ ئٌْ ثَاْ َمپبٍْ ثب ىًٔان ثَ إبٓ ډبىٌْ 87ا 5إبٕىبډٍ يػًى
ىاٍى .ىٍ أىؼب ٔټ ىيڅز ډمپه إز ثٍ ًٍ٥ىاي٥چجبوٍ ثب ىًٔان سًاٵٸ هب ٓٝثجىيى سب ثب
آن َمپبٍْ ٽىي .ىيڅز ډ ًٍىو َ٪ثَاْ سٞمٕڈ ځَٵشه ىٍ ډًٍى وًُ ،٫ډٕىٍ ي ډير
َمپبٍْ ثب ىًٔان سباوياٌُاْ آُاىْ ٭مڄ ىاٍى .اڅجشٍ ډمپه إز أه اډَ ثَاْ ىًٔان
ثلضثَاوڂِٕ ثبٙي ،ؿًن ثٍ إبٕىبډٍْ هًى ډلييى إز ي ىٍوشٕؼٍ سمبٔڄ وياٍى سب
بررسی هفهوم جنبیت تجبوز در...
ثَاْ اػَاْ هًإشٍَبْ ٔټ ځَيٌ طبڅض اٹياڇ ومبٔي .ىًٔان ىٍ ؿىٕه ډًٍىْ ثب ٔټ
ي١ٮٕز ىًٙاٍ ډًاػٍ ډًٓٙى؛ َُٔا ىٍ ًٍٝر ٭يڇ ٹجًڃ َٙأ ٤ي ډلييىٔزَبْ آن
ىيڅز ثَاْ ٽمټ ،اُ َمپبٍْ ىيڅز ډًٍىو َ٪ډلَيڇ ډٓځَىى .اػبوٓ دًٍ ي َمپبٍان،
دٕٕٚه 6 ٛ :اڅجشٍ اځَ ٔټ ىيڅز ثَهالٳ ډٺٍَار إبٕىبډٍ ،ىٍ اوؼبڇ ٔټ ىٍهًإز
َمپبٍْ اُ ػبوت ىًٔان ٽًسبَٓ ومبٔي ي ثئهيٕٕچٍ اُ ا٭مبڃ ي٩بٔٴ ي ٹيٍر آن ٥جٸ
إبٕىبډٍ ػچًځَْٕ ومبٔي ،ثَ إبٓ ډبىٌْ ،87ىًٔان ډٓسًاوي ثَاْ اػَا ي ځِاٍٗ ثٍ
ًٍٙا سٞمٕمٓ اسوبً ومبٔي.
83 ىًٍٍََٝر وٺ٘ ًٍٙا ىٍ ىًٔان ََ ؿٍ ثبٙي ،ډىبٹ ٍٚآډِٕ إز ي اڅجشٍ أه اډَ
ډٓسًاوي اُ ػبٔڂبٌ هًى ًٍٙا ىٍ ٕبُډبن ډچڄ ډشلي وٚإرځَٵشٍ ثبٙي .اٍػبَ٫بْ ًٍٙا
اُ ًٕٔٓ وٚبوٍْ اٹشياٍ ًٍٙا ي اُ ًٕٔٓ وٚبوٍْ ا٭شمبى آن ثٍ ىًٔان إز .ثٍ ََ ىڅٕچٓ
ٽٍ ثبٙي أه اٍػبَ٫ب ډٓثبٔي ىٍ ؿبٍؿًة ٹبوًوٓ ًٍٝر ځَٕى .ىٍػبٔٓ ٽٍ ًٍٙا ثٍ
أه ىًٔان ي١ٮٕشٓ ٍا اٍػب ٫ډٓىَي ،ډٓسًاوي اُ آن ثٍ ٔټ ىًٔان ئٌْ سٮجَٕ ومًى؛ اډب
ډجيؤ آنًٍٙ ،ا وجًىٌ ،ثچپٍ ًٍٙا ثيين أىپٍ َِٔىٍْ ىٔڂَْ ٍا ثَ ا٭٢بْ ٕبُډبن ډچڄ
ډشلي ثب أؼبى ىًٔان ػئي سلمٕڄ ٽىي ،ثب ٔټ اٹياڇ ډىبٕت اُ َ٩ٵٕز ډًػًى ىٍ ػُبن
ثٕهاڅمچڄ إشٶبىٌ ډٓٽىئ .پٓ اُ ډُڈسَٔه أه َ٩ٵٕزَب ىٍ كبڃ كب َ١ىًٔان ػِاْ
ثٕهاڅمچچٓ إز ٽٍ ومٓسًان ثٓسٶبير اُ ٽىبٍ آن ځٌٙز .ډجىبْ ٽبٍ ىًٔانَبْ ئٌْ،
سُئي ٭چٍٕ ٝچق ي اډىٕز ثٕهاڅمچچٓ إز ي ًٍٙا ىٍػبٔٓ ثٍ ىًٔان ي١ٮٕشٓ ٍا اٍػب٫
ډٓىَي ٽٍ آن ي١ٮٕز وِٕ سُئي ٭چٍٕ ٝچق ي اډىٕز ثٕهاڅمچچٓ سٚوٕ ٜىاىٌ ًٙى.
ىٍ ډًٍى إشٺالڃ ىًٔان ػِاْ ثٕهاڅمچچٓ ډٺٌٍَْ ډٚبثُٓ ىٍ اٍسجب ٣ثب ي١ٮٕز
اٍػب٭ٓ اُ َ٥ٳ ىيڅزَبْ ٭ٔ ً٢ب اٹياډبر څاٍوًاڃ ډشٮبٹت ډبىٌْ 05ډپٍَ ا 0ي
وِٕ ىٍ ٍاث ٍْ٦ثب ي١ٮٕز اٍػب٭ٓ اُ َ٥ٳ ًٍٙاْ اډىٕز ٥جٸ ډبىٌ 05ډپٍَ ثىي 5
ٹ٦ٮىبډٍ يػًى ىاٍى ٽٍ ثئه سَسٕت إز« :سإٕٔي يٹً ٫٭مڄ سؼبيُٽبٍاوٍ سًٕ ٤اٍځبوٓ
هبٍع اُ ىًٔان وٺ ٓٚىٍ ٔبٵشٍَبْ ىًٔان يٵٸ أه إبٕىبډٍ ووًاَي ىاٙز ».أه ډٺٌٍَ
ثئه ډٶًُڇ إز ٽٍ اكَاُ ًٍٝر ځَٵشٍ اُ َ٥ٳ ٔټ اٍځبنٔ ،ٮىٓ ًٍٙاْ اډىٕز،
وبٍٕب ي وبسًان ىاوٖشه و٪بڇ ٹ٢بٔٓ ًٕىان ػُز سٮٺٕت ػىبٔبر ثٕهاڅمچچٓ اٍسپبثٓ ىٍ
ىاٍٵًٍ ًٕىان سٞمٕڈ ثٍ سٮٺٕت ځَٵشٍ إز .ثئه سَسٕت ،ىٍوُبٔز څاٍوًاڃ ىًٔان
إز ٽٍ ثبٔي دٔ اُ ثٍَٕٓ اىڅٍ ي ًٙاَي اٍائٍٙيٌ ،سٞمٕڈ ثَ سٮٺٕت ي َٙي ٫ثٍ
سلٺٕٸ ثڂَٕى .اٝبثَ ،دٕٕٚه087 ٛ :
ثىبثَأه ،وجبٔي ٵَاډًٗ ومًى ٽٍ ىًٔان ػِئٓ اُ ٕبُډبن ډچڄ ډشلي ډلًٖة
ومٓځَىى ،ثچپٍ ٕبُډبوٓ ډٖشٺڄ إز ٽٍ ثبٔي ثٍ اػَاْ ډٺٍَار إبٕىبډٍْ هًى دبٔجىي
ثبٙي .ىٍ أه ٍإشب ىًٔان ىٍ اكَاُ ٝالكٕز هًى ډً٩ٴ ثٍ ٍ٭بٔز ٹًا٭ي ٙپچٓ هًى
85 إز ي وٍ سٞمٕڈ ٔټ ٕبُډبن ثٕهاڅمچچٓ َڈ٭َ ٟهًى ډبوىي ٕبُډبن ډچڄ ډشلي-
ًٍٙاْ اډىٕز .ثئهًٍٝر ٽٍ ىًٔان ػِاْ ثٕهاڅمچچٓ ٭ ً٢اٍٽه ٵَ٭ٓ ٕبُډبن ډچڄ
ډشلي وٕٖز ٽٍ ډٚمًڃ ډبىٌْ 75ډىًٙ ًٍٚى سب ډؼجًٍ ثبٙي ٹ٦ٮىبډٍَبْ آن ٍا اػَا
ومبٔي .اػبوٓ دًٍ ي هبوٮچٓ دًٍ ي اػبٍځبن ،دٕٕٚه7 ٛ :
ًتیجِگیزی
ٍٔ ٍْٚاٝچٓ ډٚپڄ سٮَٔٴ سؼبيُ ثٍ ُډبوٓ ثَډٓځَىى ٽٍ ثبوٕبن ډىَ ًٍٚىڂبڇ
سإٕٕٔ ٔټ ٍٽه ٹ٢بٔٓ ثَاْ ٕبُډبن ډچڄ ډشلي ،يػًى ىًٔان ػِاْ ىائمٓ ثَاْ
ډلبٽمٍْ ػىبٔشپبٍان ٍا ثٍ ٵَاډًٕ ٓٙذَىٌاوي ي سلًالر آٔىيٌْ ػبډٮٍْ ػُبوٓ ٍا
دٕ٘ثٕىٓ وپَىوي .ٵ٢بْ ډٌاٽَار ډى ًٍٚي ډٶًُڇ يٕٕ ٬كبٽمٕز ىيڅزَب ىٍ ٕبڃ
، 0945اُ ىٔڂَ ٭ًاډچٓ إز ٽٍ ثٍ سيئه ثىي 7ډبىٌْ 7ډى ًٍٚاوؼبډٕيٌ إز؛ ي
َمٕه ي١ٮٕز سب كييىْ ىٍ ػَٔبن ډٌاٽَار إبٕىبډٍْ ٍڇ ىٍ اياهَ ىٍَْ 0991وِٕ
يػًى ىاٙشٍ إز .اډَيٌُ ػبډٮٍْ ػُبوٓ ومٓسًاوي أه سٶَٖٕ ډٕ٢ٸ ٍا ثذٌَٔى ي
سًٕٮٍ ي سيئه كٺًٷ ثٕهاڅمچڄ َمَاٌ ثب سلًالر ىٍ أه ُډٕىٍ أؼبة ډٓٽىي ٽٍ
ىًٔان ػِاْ ثٕهاڅمچچٓ ثٍ ًٍ٥ډٖشٺڄ ثشًاوي ُډٕىٍٕبُ ٭ياڅز ىٍ ػبډٮٍْ ػُبوٓ ثبٙي.
ػبٔٓ ٽٍ ك ًٍ٢ٵٮبڃ ىيڅز اډَٔپب وِٕ ىٍ أه ډٌاٽَار ،وڂَاوٓ ػيْ آن ٽ ًٍٚاُ
ٔټًٕ ي وڂَاوٓ ىيڅزَبْ ٭ ً٢ثٍ ٭يڇ ىٙمىٓ أه ٽ ًٍٚثب ىًٔان ،اُ ًْٕ ىٔڂَ ٍا
ٽبَ٘ ىَي.
سًاٵٸ ثٍ٭مڄ آډيٌ ىٍ ٽىٶَاؤ ثبُوڂَْ ٽبډذبال اُ ٔټ وڂبٌ ىٔڂَ وِٕ ثباٍُٗ سچٺٓ
ډًٓٙى ي آن ،كٶ ٨إشٺالڃ ىًٔان إز .ثب أه سًٕ١ق ٽٍ ىاىن اهشٕبٍ ثٍ څاٍوًاڃ
ىًٔان ثَاْ َٙي ٫ثٍ سلٺٕٺبر ي وِٕ ٍٕٕيځٓ ثَ إبٓ اٍػبٔ ٫ټ ىيڅز ٭ً٢
ثٍډىِڅٍْ ٽبَ٘ اهشٕبٍار ًٍٙاْ اډىٕز ي سِڅِڃ ىٍ اهشٕبٍار اولٞبٍْ أه ًٍٙا
87 سچٺٓ ډًٓٙى ي أه ،اډَ ډظجز ي ثباٍُ ٓٙإز .ثٍ٭جبٍرىٔڂَ ،ډُڈسَٔه ىٕشبيٍى
ډًاٵٺزوبډٍْ ٽبډذبال ،دٕ٘ثٕىٓ ٕبُيٽبٍَبْ ډىيٍع ىٍ ډبىٌْ 03إبٕىبډٍْ ىًٔان،
ثَاْ اػَا وٖجز ثٍ ػىبٔز سؼبيُ َمبوىي ٕبَٔ ػىبٔبر سلز ٝالكٕز ىًٔان إز.
ثبيػًى دٌَٔٗ ؿىٕه ٕبُيٽبٍْ ثَاْ ا٭مبڃ ٝالكٕز ىًٔان وٖجز ثٍ ػىبٔز سؼبيُ،
ًٍٙاْ اډىٕز َىًُ ىاٍاْ ډٖئًڅٕز ايڅٍٕ ثَاْ سٮٕٕه ډشؼبيُ ي سٚوٕ ٜسؼبيُ إز.
ثٍ٭جبٍرىٔڂَ ،سٞمٕڈ ٽبډذبال وٶٓ كٸ ًٍٙاْ اډىٕز ډلًٖة ومًٓٙى.
وُبٔز أىپٍ سٮَٔٴ ػىبٔز سؼبيُ ي ډٚو ٜومًىن َٙأ ٤ا٭مبڃ ٝالكٕز ىًٔان
ٽٕٶَْ ثٕهاڅمچچٓ ي ثًٍٍ٥ٽچٓ دٕ٘ثٕىٓ أه ػىبٔز ىٍ إبٕىبډٍْ ىًٔان ػِاْ
ثٕهاڅمچچٓ ثٖٕبٍ اٍُٙمىي إز .ثٖٕبٍْ اُ ٝبكتوَ٪ان وٖجز ثٍ ډًٵٺٕز ىًٔان ىٍ
ډلبٽمٍْ ډشؼبيُان هًٗثٕه َٖشىي؛ ََؿىي ثٍ ىًٙاٍَْبْ ٍٕٕيځٓ ثٍ ػىبٔز
سؼبيُ وِٕ آځبٌاوي .ډًاٵٺزوبډٍْ ٽبډذبال ي اٍائٍْ سٮَٔٴ ي َٙي ٣ا٭مبڃ ٝالكٕز
ىًٔان ،دبٔبوٓ ثَ ډًٞوٕز َٕان ىيڅزَب إز ٽٍ ډٮمًالً ىٕشًٍ سؼبيُ ٍا ٝبىٍ
ډٓٽىىي ،يڅٓ ثَهٓ ډلييىٔزَب ،ډبوىي ډًٽًڃ ٙين سؼًِٔ ا٭مبڃ ٝالكٕز ىًٔان
وٖجز ثٍ أه ػىبٔز ثٍ ٕبڃ 7107ي ډياهچٍْ ًٍٙاْ اډىٕز ىٍ اډَ اكَاُ يٹً ٫٭مڄ
سؼبيُٽبٍاوٍ ډمپه إز وڂَاوَٓبٔٓ ٍا ىٍ أه ٍاث ٍ٦أؼبى ٽىي ي أهځًوٍ سًٙ ًٍٞى
ٽٍ ىٍ اٍسجب ٣ثب ػىبٔز سؼبيُ اٹياڇ ډؤطَْ َىًُ اوؼبڇوٚيٌ إز ي ىًٔان ػِاْ
سؼبيُٽبٍاوٍ وجبٙي .ثٍََكبڃ ََځًوٍ ا٭مبڃ ٝالكٕز ىًٔان ػِاْ ثٕهاڅمچچٓ ډىً ٣ثٍ
سٞمٕمٓ إز ٽٍ ډؼم ٬ىيڅزَبْ ٭ ً٢ىٍ ٕبڃ 7107ثبٍؤْ اٽظَٔز ىيًٕڇ
ىيڅزَبْ ٭ ً٢اسوبً ډٓومبٔي.
هٌبثغ ٍ هآخذ
الف :هٌبثغ فبرسی
.0إشبن ،ٽبٍٕشه ،ا« ، 0384هؼبفیت ًیزٍّبی حبفظ صلح دٍلتّبی غیز ػضَ اسبسٌبهِی ديَاى
ویفزی ثیيالوللی اس صالحیت لضبيی ديَاى ویفزی ثیيالوللی» (اثْبهبت لغؼٌبهِی 1422شَرای اهٌیت)،
ډشَػڈ :كٖبڇاڅئه څٖبوٓ ،ډؼچٍْ كٺًٹٓ ثٕهاڅمچچٓٙ ،مبٌٍ .37
.7آٹبٔٓ ػىزډپبن ،كٖٕه ،ا ، 0386هحبووِی لذرت ،سَُان ،اوشٚبٍار ځىغ ىاو٘.
.3آٹبٔٓ ػىزډپبن ،كٖٕه ،ا « ، 0388ارسيبثی تؼلیك ٍضؼیت دارفَر سَداى اس سَی شَرای اهٌیت»،
ډؼچٍْ كٺًٹٓ ثٕهاڅمچچٓٙ ،مبٌٍْ .40
.4آٹبٔٓ ػىزډپبن ،كٖٕه ،ا« ، 0391تؼزيف ،ػٌبصز ٍ شزٍط اػوبل صالحیت ديَاى ویفزی
ثیيالوللی ًسجت ثِ جٌبيت تجبٍس» ،ډؼچٍْ كٺًٹٓ ثٕهاڅمچچٕٓ ،بڃ ثٕٖشڈٙ ،مبٌٍ .44
.5آڃ ٽؼجبٳ ،كٖٕه ي اهشَْٕ ،ؼبى ،اً« ، 0391مغِی تمبرى صالحیت ديَاى ویفزی ثیيالوللی ٍ
شَرای اهٌیت :جٌبيت تجبٍس» ،ٵٞچىبډٍ كٺًٷ ډچڄٕ ،بڃ ايڃٙ ،مبٌٍ ىيڇ.
بررسی هفهوم جنبیت تجبوز در...
.6دًٍ هبٹبنُٔ ،ىت ،ا« ، 0389ثزرسی جزم تجبٍس در وٌفزاًس ثبسًگزی اسبسٌبهِ ديَاى ویفزی
ثیيالوللی» ،ډؼچٍ دْيََ٘بْ كٺًٹٓ ،ډؤٍٕٖ ډ٦بڅٮبر ي دْيََ٘بْ كٺًٹٓ َُٙىاو٘ٙ ،مبٌٍْ .07
.7ػبوٓ دًٍ ،ډؼشجٓ ي هبوٮچٓ دًٍ ي اػبٍځبنٕ ،پٕىٍ ،ا« ، 0389ارجبع جٌبيتّبی ثیيالوللی ثِ ديَاى
ویفزی ثیيالوللی تَسظ شَرای اهٌیت ٍ آثبر آى» ،ډؼچٍ ډ٦بڅٮبر كٺًٹٓ ،ىاوٚپيٌ كٺًٷ ي ٭چًڇ ٕٕبٕٓ
ىاوٚڂبٌ َٕٙاُ ،ىيٌٍ ىيڇٙ ،مبٌٍ ىيڇ.
ٝ .8بثَ ،ډلمًى ،ا« ، 0388آيیي تؼمیت جٌبيبت در دادسزای ديَاى ویفزی ثیيالوللی» ،ٵٞچىبډٍْ
كٺًٷ ،ډؼچٍ ىاوٚپيٌ كٺًٷ ي ٭چًڇ ٕٕبٕٓ ىاوٚڂبٌ سَُان ،ىيٌٍ ٙ ،39مبٌٍ ىيڇ.
ُ٥ .9مبٕٓ ،ػًاى ،ا« ، 0386للوزٍ سهبًی صالحیت ديَاى ویفزی ثیيالوللی» ،ډؼچٍ كٺًٹٓ
ثٕهاڅمچچٓٙ ،مبٌٍ .37
89
.01ٽٍٖٖ ،آوشًوًٕ ،ا« ، 0387حمَق ویفزی ثیيالوللی» ،ډشَػمبن :كٖٕه دَٕان ي ٕبَٔٔه ،سَُان ،ػىڂڄ.
.00ٽٓ إٍالنُٕٕ ،ڄ ،ا « ، 0391ثزرسی تحَل هفَْم جٌبيت تجبٍس پس اس تصَيت اسبسٌبهِ رم ثب
تأویذ ثز وٌفزاًس ثبسًگزی 2212وبهپبال» ،دبٔبنوبډٍ ،اٍٙي كٺًٷ ثٕهاڅمچڄ ،ىاوٚڂبٌ ٹڈ.
.07ٽٕشٓ ٕٙبٍِْٔ ،ٽَٔبوټ ٕبٻ ،ا« ، 0390حمَق ثیيالوللی ویفزی» ،ډشَػمبن :ثُىبڇ ًٕٔٶٕبن ي ډلمي
إمب٭ٕچٓ ،سَُانٕ ،مز.
.03ډًٕٓ ُاىٌ١ٍ ،ب ي ٵَيٱٓ وٕب ،كٖٕه ،ا« ، 0390تؼزيف جٌبيت تجبٍس در پزتَی لغؼٌبهِ وٌفزاًس
ثبسًگزی اسبسٌبهِ ديَاى ویفزی ثیيالوللی در وبهپبال» ،ٵٞچىبډٍ ٍاَجَىٕ ،بڃ ثٕٖز ي ٔپڈٙ ،مبٌٍ .63
ٕبڃ،ٓچىبډٍ ٕٕبٕز هبٍػٞ ٵ،» «جزم تجبٍس در ديَاى ویفزی ثیيالوللی، 0385 ا،ٓ ٭چ،َ وٖٕڈ ٵ.04
.4 ٌٍمبٙ ،ثٕٖشڈ
فْزست هٌبثغ التیي:ة
15. Anderson, Michaele, (2010), Reconceptualizing Aggression, Duke Law
Journal, Vol. 60, Issue 11.
16. Arsanjani, Mahnoush, (1999), The Rome Statute of the International
Criminal Court, American Jounrnal of International Law, Vol.93, Issue l.
17. Boge, Yessin, A. M, (2007), The Council and the Court: Shared Objectives
or Opposing Views on the Crime of Aggression, School of University College
Dublin.
18. Clark, Rogers, (2009), Negotiating Provisions Defining the Crime of
Aggression, Its Element, and Conditions for ICC Exercise of Jurisdiction over it,
European Journal of International Law, Vol.20, Issue 4.
19. Coalition for International Criminal Court, available at http://www.
Iccnow. Org visited in 8 July 2010.
20. Craw F, Michael, and Jami Miscik, Rise of the Mezzanine Ruler: The New
91
كالَغٕ پّ آٔاهٔنٕ کً ك يیُځګړیزٕة هٔل
ؽضود ګم ؽَبيی
ٍویيِ:
کّ كاََبًَ ټٕنًُ كنوغًَٕ ربهیـ پبڼی یِٕ پّ ثهّ پًَ ٔاړٔٔ َٕكا ثّ هارّ عٕرّ ًّ
چً اََبٌ یٕ ټٕنُیي يقهٕق كی أ يغجٕه كی چً پّ ټٕنُّ کً ك َٕهٔ اََبَبَٕ ٍوِ پّ
ګډِ ژَٔل ٔکړي أ ك ژَٔلاَّ اړریب ٔی نّ ثیال ثیهٕ الهٔ پٕهِ کړي.
څوَګّ چی ْواََبٌ ځبَګړی فکو ،غٕښزُی أاړریبٔي نوی َٕ كفپهٕ اړریبٔٔ پّ پٕهِ
کٕنٕ کً ْؤيؤ كثم اََبٌ ٍوِ ك كِ الَغّ پیښیږي .ك الَغً كؽم نپبهِ ثبیل یِٕ
يوعـ ّزٌٕ ٔنوي .
پّ نٕيړَیٕټٕنُٕ کً كٔنذ ّزٌٕ َّ كهنٕك .نّ كٔنذ پورّ ټٕنًُ ،یقُی ك اََبًَ
ټٕنًُ ډیوي نوغَٕی َٕفیٔ ،اکًٍ َّ كهنٕك أنږرونږِ یً كیوُ ىهِ کبنّ پّ ًْلي
روریت ژَٔل کړی كی .پّ یِٕ ډنجُلۍ کً کٕالی ّٕنّ كٔنذ پورّ ټٕنًُ ْى پّ كِٔ ډنٕ
ثلٔي لجبیهٕ ( )nomadic tribeأيزفولٕټٕنُٕ ( )segmental society
ٔٔیْٕ .ثلٔي لجبیم نّ يْوأښکبهیبَٕڅقّ رْکیم ّٕي ئ .أك كًْٔی ډنً ټٕنُّ پّ
پوافزیب يَٕلنٕ ټٕنُٕ يْزًهّ ِٔ چی پّ نٕيړَیٕلجبیهٕ کً نّ يیُځ رّ هاغهً رغییوځیًُ چی
ك فٕړٔنّ هاټٕنٕنٕ څقّ كفٕړٔك رٕنیل الزٖبك رّ هٍیلنً ئ ،ایغبك ّٕي ِٔ .
كی إٕال ٌ کٕچُیٕ ټٕنُٕ ،نّ الزٖبكي َؾوِ یٕنّ ثم ٍوِ يوٍزّ کٕنّ أٍوِ ګډي
ٔي .كا عٕړښذ ََجزبٌ ك افواكٔ پّ ثواثؤؽمٕلٕ أيکهفیزَٕٕ ٔالړئ أ نّ اثزلاًٌ
ٍٔبیهٕ یً ګټّ افیَزّ .
كیٕ پِٕ كڅوګُلَٕٔ نّ يقً ك كٔنذ َّ كهنٕكَٔکٕ ټٕنُٕ كریذ أپوک أٍوِ پبّهً
عٕړښذ پّ كنیم ك ټٕنًُ ٍبىيبَٕل أ ٍؤٍبيبٌ ٔهکٕل كفپهٕۍ كاړیکٕ أ ټٕنُیي
ئَٕنیذ پوثَُټ ٕٕهد َیِٕ أكلجیهً غړیٕ پّ ټیُګّ نّ ډنً ٍوِ پیَٕل كهنٕك أ ك (
كالَغٕ پّ آٔاهٔنٕ کً ك يیُځګړیزٕة هٔل
فوكیذ ) يفٕٓو کٕو ځبَګړی ځبی ځبیګی َّ كهنٕك .أ كاځبَګړَّ كاَؾواف كپیښیلٔ
أعوو ك اهرکبة كکًښذ اليم ګوځیلِ ،ځکّ كي عٕړښذ كْغٕی رويیُځ یٕ ډٔل
ًْغږي هايیُځ رّ کړي ِٔ .کّ چیوي کٕيّ يقبنفّ کړَّ روٍوِ کیلِ لجیهً كْو ډٔل
هًًٍ ؽمٕلً َؾبو پورّ كْغً پّ ؽم الً پٕهی کبِٔ .كيیُځ رّ هاغهً ىیبٌ أضوه نّ
څیړًَ ٔهٍٔزّ ،ټٕنًُ كْغً كؽم نپبهِ يُبٍت رًٖیى َیِٕ أ كي اللاو پّ پبی کً
ثبیل ك ىیبًٍَ ّٕي ك هضبیذ يٕعجبد ثواثؤل ،نّ ْغّ ځبیّ چً ټٕنُیيئَٕنیذ
كيغويً أيزضوهي ډنً رويیُځ نّ يًٕٓټٕنُیئ أالزٖبكي اړیکٕ ٍوِ روکیت ّٕی
93
ئ ،ك الَغی ؽم أفٖم أٔهځًُ ژَٔلاَّ رّ كثیورّ ٍزُیلٔ كّوایغٕ آٍبَٕل اړیٍ ئ ،
كي ؽم أفٖم يقًٕال ٌ پّ ْغّ الهٔ چبهٔ ٕٕهد َیِٕ چً پّ كي ټٕنُٕ کً یً
كفلانذ ك اعواکٕنٕ ثیال ثیهً ثڼی رْکیهٕنی .
پّ كي څیړَّ کً يَٕږ نٕيړی كالَغً پّ ْکهّ نُډی فجوي کٕٔ چی إال ٌ الَغّ
څّ رّ ٔایً أٔنً هايیُځزّ کیږی ،ثیبك يیُځګړیزٕة پّ ربهیقچً غږیږٔ ٔ ،هپَی پّ
اٍالو کً ك يیُځګړیزٕة پّ ثبة ګړیږٔ أ پّ پبی کً پّ فپم ګواٌ ْیٕاك افغبََزبٌ
کً كالَغٕ پّ ؽم کً كيیُځګړیزٕة پّ هٔل أ اًْیذ هڼب اچٕٔ .
4
ٔهَٕٔ رويُیځ ٍٕنّ ٔکړی )
يفَویٍ كپٕهرًُ آیذ ّویف پّ رفَیوکی نیکً چی كيايُبَٕ رويیُځ پّ اړیکٕکً
إم ،يؾجذ أكٍٔزی إٍٔنّ كِ ،الَغّ أعګړِ یٕاٍزضُبیی ؽبنذ كی .ك الَغی ك
پیښیلٔ پويٓال يَهًبَبٌ يکهف كی چی ْغّ فپم إم رّ چی فجبهد نّ ٍٕنی ،ارفبق
ٔ ،هٔهګهٕۍ ،كٍٔزۍ أ يوٍزً څقّ كی ٔهٔګوځٕي .
پٕهرًُ آیبرَّٕ ټٕل ك كهیًګړی ّقٔ یب ك كهیًً ډنً ك( يیُځګړیزٕة ) نّ الهي
كٍٔبعذ پّ إم كالَغٕ كؽم أفٖم كیٕ ٍٕنّ ییييیزٕك پّ څیو ٕواؽذ نوي .
97
کً ریؤل ،ك ٔهٔڼٕ پّ څیویً نّ َٕي ٍوِ ك ٍٕنً أآهايۍ پّ فضب کً ژَٔل پیم کړ .
کی( پّ ّبو کی كیٕي ٍیًً َٕو كی ) ؽم أفٖم کړي .كؽضود فهی (ک) نّ فٕا
اثٕيٍٕی اّقوی أ كيقبٔیّ (هٗ) نّ اړفّ فًؤثٍ اثی انقبٓ ك ؽکًبَٕ پّ رٕګّ
ٔټبکم ّٕل روڅٕ ّزّ افزالف رّ هٍیل َّ (هٍیلګی ) ٔکړی .نّ كی پیښی نږ ٔهٍٔزّ
كفٕاهعٕلضیّ يقً رّ هاغهّ .كؽضود فهی (ک) یًّٕیو پهٕیبٌ نّ كِ ځیُی ثیم ّٕل
أ كؽضود فهی(ک) أؽکًیذ پّ ََجذ یی فپم يقبنفذ افالٌ کړْ .غٕی ك
(الؽکى االهلل )یقُی (ؽکى كاهلل (ط) نّ فٕا كی ) ّقبهپیم کړ.فٕاهط كؽؤهاء پّ َبيّ
ٍیًّ کً (کٕفً رّ َږ كی یِٕ ٍیًّ كِ ) هاغَٕډ ّٕل .
99
ؽضود فهی(ک) ،فجلاهلل ثٍ فجبً ك يیُځګړي پّ رٕګّ ْغٕی رّ ٔاٍزبِٔ چی نّ
ډیؤ ىیبرٕ يجبؽضٕ ٔهٍٔزّ فٕاهعٕ كفجلاهلل ثٍ فجبً يیُځګړیزٕة َّٔ يبَّ ،چی
ؽضود فهی (ک) كَٓؤاٌ پّ ٍیًٕکً نّ كٔی ٍوِ پّ عګړِ َٔښذ چی نّ
كٔاړٔفٕأٔ څقّ ىیبد کَبٌ پّ کی ٔٔژل ّٕل .کّ څّ ْى كفجلاهلل ثٍ فجبً
يیُځګړیزٕة نّ يبرً ٍوِ يقبيـ ّٕ فٕ پّ ْغّ ىيبَّ کً نّ يیُځګړیزٕة څقّ پّ
ٍٕنّ ییيِ رٕګّ كالَغً ك آٔاهي أؽم كیِٕ يیزٕك پّ څیوګټّ ٔافیَزم ِّٕ.
ك :يیُځګړیزٕة أيیُځګړی :
-1يیُځګړیزٕة :چی پّ اَګهیَی ژثّ کی ك( ) Mediationپّ َبيّ یبكیږي،
ْغّ فقبنیذ كی چی كْغّ پوثَُټ َبپهٕی فوك ( يیُځګړی ) ك الَغً نّ كٔاړٔ
فٕأٍٔوِ پّ یِٕ افزالف کی يوٍزّ کٕي روڅٕپّ یٕكِٔ اړفیيرٕافك الً ٔيٕيً .
-2يیُځګړی :چی پّ اَګهیَی ژثّ کً ك ( ) Mediatorپّ َبيّ یبكیږي نّ یٕ
كهیًګړي ،ثیغوفّ (َبپهٕي ) أكيًُُ ٔړّقٔ ځیُی فجبهد كی چی كیٕي الَغً پّ
ؽم کً هٔل روٍوِ کٕي َٕ.يٕړی كرًٖیى َیٕنٕ ٕالؽیذ أ ٔاک َّ نوي فٕنّ
كٔاړٔ فٕأٔ ٍوِ يوٍزّ کٕي روڅٕ كؽم پّ ٌٕي كاًٍ الهي چبهي چً ك الَغً ك
كٔاړٔفٕأٔ ګټً ربيیٍ کړي ،الً ٔيٕيً .يیُځګړی یٕاىي ك الَغً كٔاړٔ فٕأٔ
رّ الهښَّٕٔ کٕي أيوٍزّ ٔهٍوِ کٕي چً ْغٕی پقپهّ ٔهٍٔزۍ ْٕکړی رّ ٔهٍیږي
څوَګّ چً يیُځګړیزٕة یِٕ افزیبهي پؤٍّ كِ أكيیُځګړي پّ ٔاٍغّ أ كالَغی
ټٕنٕښّ پِٕ ًّ أ ًْلاهَګّ كالَغی نّ كٔاړٔغبړٔ ٍوِ ښً اړیکً ٔنوي أیب كْغٕی
كثبٔهأافزًبك څقّ ثوفًٍ ٔي أ كکٕو اړؿ پهٕي َّٔ کړي .
َ یک ّٓود :ښّ َٕو ،كښی کٕهَۍ غړی ،كٕلالذ ،افزًبك أثبٔهفبَٔل
ٔي ،ځکّ ك كٔی كچهُل نّ يقً الَغً ،عٕړَٔٔکً أ ړَګَٕٔکً ّکهَّٕ غٕهِ
کٕالی ًّ .ك كي نپبهِ چً الَغّ نّ ٔهإََٔکً ؽبنذ څقّ هأګوځً ،ثبیل
يیُځګړی كیبكٔ ّٕیٕأ ٕبفٕ كهنٕكَٔکی ٔي .كپٕهِ پًْٕ أرغوثً نّ يقً ك
الَغً پّ ْکهّ پّ فبٓ يٓبهد يقهٕيبد هاغَٕډ کړي ،كالَغً ؽغى أ ّلد هاکى
کړي ،ښّ يٕهال ٔنوي أَبپهٕی ٔأًٍ .ټٕنً پویکړي ك پبک ٔعلاٌ نّ يقً پّ
پٕهِ فلانذ أاَٖبف فبٓ ك اهلل رقبنی عم عالنّ ك هضب كؽبٕهٕنٕ پّ يُؾٕه ٔکړي
پّ پبی کً ثبیل یبكَّٔ ٔکړٔ چی پّ ْیٕاك کً كيیُځګړیزٕة ك پؤًٍ ك لبًََٕ
کٕنٕ نپبهِ څٕکبنّ ٔړاَلي ك افغبََزبٌ ك اٍاليً عًٕٓهیذ كفلنیً ٔىاهد نّ فٕا
يٖبنؾً أ يیُځګړیزٕة كلبٌَٕ يَٕكِ پّ ( )19يبكٔکً ك رويیًً فلانذ کبهي ډنً
پّ ٔاٍغّ عٕړِ ِّٕ ،چی ك كي کوښٕنیکَٕکی ْى ك ْغً پّ رَٕیل یکً َٔډِ
افیَزی ِٔ .
كَٕيٕړی يَٕكي پّ نٕيړۍ يبكِ کً ك كي لبٌَٕ يٕفی كاهَګّ رٖویؼ ّٕي ٔی
ك يٖبنؾی ( عٕړعبړی ) أكيیُځګړیزٕة لبٌَٕ الَلَیٕ يٕفٕ رّ كهٍیلنٕ پّ يُؾٕه
كالَغٕ پّ آٔاهٔنٕ کً ك يیُځګړیزٕة هٔل
افځهیکَّٕ :
-1إٕل ٔفٌُٕ يیبَغیګو ی كهؽم ٔفٖم يُبىفبد ٍ ،قیل يواك ( هاْی ) يغجقّ اؽًلی ،کبثم ،اٍل
1387ھ ُ .
-2پښزٕ ،پښزبَّ أ پښزَٕٕنی ،څیړَٕال ٍیل يؾی انلیٍ ْبًّی ٔ ،ؽلد کزبة پهٕهَځی ،عالل آثبك
1389 ،ھ ُ.
-3پّ افغبََزبٌ کً ك لبٌَٕ عٕړَٔی پیاليّ ،لضبٔرپِٕ ؽضود ګم ؽَبيی ٍ ،قیل فپوَځی ،کبثم،
1395ھ ُ.
104
ك يجبػ ك رمییل ك يْؤفیذ كالیم أ ضٕاثظ یې
كٔیًّ ثوفّ
فجلانکویى فضهً
پّ يقکُۍ يمبنّ کې ك يجبػ پّ يبْیذ أ ك رمییل پّ اٍجبثٕ ثؾش رو ٍوِ ّٕ پّ كې
يمبنّ ثّ ك يجبػ ك رمییل ك يْؤفیذ كنیهَّٕ ،ك يجبػ ك رمییل ډٔنَّٕ أ ك يجبػ ك رمییل
ضٕاثغٕ ثبَلې ثؾش ًّٔ .كاچې پّ أًٍُ فٖو کې پّ لٕاَیُٕ کې ك يجبػ رمییل ىیبد
يغوػ كی َٕ نّ ًْلې ايهّ يې ٔغٕښزم چې ك يجبػ ك رمییل ضٕاثغٕ ثبَلې يمبنّ
ٔنیکى څٕ كا يقهٕيّ ًّ چې ك يجبػ رمییل ك چب ؽك كی ،څّ ٔفذ ك يجبػ رمییل
کیلای ًّ أ ك يجبػ ك رمییل ضٕاثظ څّ كي.
ك رمییل نغٕي يقُی :رمییل يٖله كی پّ نغذ کې رړل ،ىَځیوّ ،کم ٔهکٕل أ
يُقې رّ ٔیم کېږي()iنکّ چې ٔیم کېږي ( :لیل االٍیو)(ثُلې ٔربړِ) لیل انکزبة فظ
رّ یې َمغې ٔهکړې ( )iiنکّ چې ٔیم کېږي :لیلد انلاثخ ،أ لیلد انکزبة )
څبهٔی يې ٔربړِ أ نیک رّ يې ّکم ٔهکړ ،ك رمییل عًـ لیٕك هاځې ،يمیل ك يغهك
ضل كی ،يمیل ْغّ كنیم كی چې پّ ْغّ ٍوِ رمییل ها يُځ رّ کېږي.
ك رمییل رقویف :يب عئ ثّ نغًـ أيُـ أ ثیبٌ ٔالـ (ْ)iiiغّ لیل چې فپهٕ افواكٔرّ
ّبيم أ ك َٕهٔ يقُیٕی أ ك یٕ ٕفذ نپبهِ ٔي ،كغّ رّ لیل ٔایً .
یب پّ ثم فجبهد :ك یٕ څیي يبْیذ رّ ك ٕفذ أ ّوط ََجذ کٕل كی ،یقًُ یٕ
ّئ پّ ّوط أ یب ٕفذ ٍوِ يمیل کٕل كي.
پّ كې ځبی کې اړیُّ كِ چې ك رمییل أ رقٖیٔ پّ يُځ کې فوق ٔکړٔ،
رقٖیٔ ،كې رّ ٔایً چې ك فبو نّ يفٕٓو څقّ ځیُې افواك هأیَزم کٕو چې فبو نفؼ
ٔهرّ ّبيم كی أ رمییل ،كې رّ ٔایً چې ك يغهك نّ نفؼ څقّ ځیُې افواك ك ثلل پّ
رٕګّ هأیَزم ()ivك رمییل ثم فوق نّ رقٖیٔ ٍوِ كاكی چې :رمییل كاٍې رٖوف كی
چې يغهك ٔهڅقّ ٍبکذ پبرې ٔي أ رقٖیٔ كاٍې رٖوف كی چې ك َٔ ؽبْو ْغّ
رّ ّبيهیږي نکّ « :الزهٕا انًْوکیٍ ٔال رمزهٕا اعفبنٓى ََٔبءْى» َٕ كا لٕل چې
:الزهٕا انًْوکیٍ ) ك يْوکیُٕ يبّٕيبَٕ أ ښځٕ ټٕنٕرّ ّبيهیږي ،ځکّ چې پّ نغذ
کې ك يْوکیٍ نفؼ پّ ټٕنٕ يْوکیُٕ كالنذ کٕي أ پّ فًٕو ثبَلې كالنذ کٕي أ
كا لٕل (ٔالرمزهٕا اعفبنٓى ََٔأءْى ) َٕ كا كٔی نّ فبو نفؼ څقّ (يْوکیٍ) هأثبًٍ
أ پّ كې كالنذ کٕي چې اعفبل أ ښځٕ رّ ّبيهیږي)v( .
رمییل ك یٕ اضبفی څیي غٕښزَٕکې كی کهّ چې يَٕږ ٔایٕ ( :افزك هلجخ ) َٕ يايُې
ك رمییل أ ََقې رٕپیو :يزمليیٍ إٕنیٍ ك ََقې أ رمییل پّ يُځ کې رٕپیو َّ
کٕي ثهکې كٔاړِ یٕ ثواثو ګڼً ،رو كې پٕهې چې اٍزضُأءّ ،وط أ ٕفذ ك ََقې پّ
نړکې هأنً.
فٕ يزبفویٍ فمٓبء أ إٕنیٍ یٕاځې ََقّ پّ كې رقویف کې ها افهً :هفـ انؾکى
انْوفی ثلنیم ّوفی يزبفو) ( َٕ)viك يزبفویُٕ إٕنیُٕ نّ َؾوِ ك ََقې أ رمییل پّ
يُځ کې فوق ّزّ كی:
– 1پّ رمییل کې ك يغهك ؽکى ټٕل نّ يُځّ َّ ځې ،ثهکې ك لیل پّ ٔاهكیلنٕ ٍوِ
ك اعالق كایوِ رُګیږي أ ؽکى پّ فپم ځبی ثبلً پبری كی أ ك رم نپبهِ يغهك َٔ پّ
كغّ ؽکى ثبَلې كنیم ٔی ،فٕ ََقّ كاٍې َّ كِ پّ ْغّ کې نٕيړی ؽکى ك ٔهٍٔزًُ
ؽکى ٍوِ نّ يُځّ ځً أ فًم ٔهثبَلې َّ کېږي.
– 2رمییل پّ يقکًُ ،پیٍٕزّ أ ٔهٍزًُ َٔ کې ٔالـ کېږي ،فٕ ََقّ یٕاځې پّ
ٔهٍٔزُې ؽکى کې هاځً کٕو چې ٔهٍٔزّ َبىل ّٕی أ ك يَُٕؿ څقّ یې ٔهٍٔزّ
هاغهې كی.
كاچې يمیل څقّ يغهت أ يواك څّ ّی كی ،ځیُې فمٓبء ٔایً چې يمیل ك اٍى
ك يجبػ ك رمییل ك يْؤفیذ كالیم...
فبفم ٕیغّ كِ نّ ْغّ څقّ ك يزکهى اهاكِ يواك كِ أ ك يزکهى پّ اهاكِ ثبَلې كنیم
او دهغه پایلي دمذني
كالنذ کٕي أ كنیم كغّ اهاكِ ثوثُډِ ٔي أ ځیُې إٕنیٍ ٔایً چې يواك نّ يمیل
څقّ كنیم كی کٕو چې پّ ْغّ ٍوِ رمییل ٔالـ ّٕی ،فٕ ٔالقیذ كاكی چې پّ إم
کې يزکهى يمیل کَٕٔکې كی ،كاچې يزکهى پّ اهاكِ ٍوِ رمییل کٕي َٕ ،ك رمییل ََجذ
فپهې اهاكې رّ ٔکړ أ ْغّ څّ چې پّ اهاكِ ثبَلې كالنذ کٕيْ ،غّ كنیم كی ،عالق
پّ كې يقُی چې يَُل انیّ أ يَُل نّ لیل څقّ آىاك ٔي أ رمییل كا يقُی چې يَُل
107
انیّ أ يَُل پّ یٕ لیل ٍوِ يمیل ٔي.
ك رمییل ډٔنَّٕ:
-1ك فبيٕ أ فبٕٕ ؽمَٕٕ پّ افزجبه ك رمییل ډٔنَّٕ :كا چې أنٕ االيو کٕالی ًّ
چې ك ټٕنُې ؽمَّٕ يمیل کړی أ کّ َّ؟ پّ ْغٕ ځبیَٕٕ کې چې ضؤهد أ يٖهؾذ
ٔنیلل ًّ أنٕ االيو کٕالی ًّ فبيّ ؽمٕق پّ يُقې ٍوِ لیل کړي .نکّ ك اٍې چې
ځیُې غؤَّ أ ځُګهَّٕ کې ك هفیذ رٖوف يُـ کړي أ ْغّ یٕاځې ك كٔنذ يهکیذ
ٔګوځٕي چې اثٍ فًو هضی اهلل فُّ ٔایً هٍٕل اهلل (ٕهی اهلل فهیّ ٍٔهى) هثنې څړځبی ك
ثیذ انًبل ك أښبَٕ نپبهِ فبٓ کړ أ َٕهٔ فهکٕ ثّ ْهزّ أ ښبٌ َّ څؤل ()viiك
اٍزلالل ٔعّ كاكِ چې کٕيې ىيکې ك كٔنذ پّ يهکیذ کې ٔي ،نّ ْغٕ څقّ ټٕل
يَهًبَبٌ ګټّ پٕهرّ کٕالی ًّ ،فٕ كنزّ كغّ فبو ؽك يمیل ّٕ پّ كې ٍوِ چې ك ثیذ
انًبل أ ښبٌ پّ کې ٔڅوي َٕ ،أً ْى أنٕ االيو کٕالی ًّ چې ځُګهَّٕ ،غؤَّ،
كښزې أ كاٍې َٕه يمیل کړي چې یٕاځې كٔنذ پٕهې اړِ پیلاکړي أ هفیذ نّ
الٍَٕٕ څقّ یې هأثبًٍ ،پّ أً ٔفذ کې ىيَٕږ پّ ْیٕاك کې ْى ځُګهَّٕ أ غؤَّ
كٔنذ فپم يهکیذ ګڼې أ څٕک پّ ْغٕ کې رٖوف َّ کٕي أ رٖوف یې عوو ګڼم
کېږي.
ؽکٕيذ ك كې ؽك نوي چې ك اړریب نّ کجهّ فبٓ يهکیزَّٕ ك كٔنذ ٔګوځٕي،
يبنک رّ یې لیًذ ٔهکړي أ یب پورّ نّ لیًذ څقّ فبٓ يهکیزَّٕ ك ټٕل ګټٕ نپبهِ
ٔکبهٔي أ نّ يبنک څقّ یې ٔافهً.
اهلل فُّ) كاٍې ٔهرّ ٔنیکمٔ :الیيیلٌ اؽلکى فهی صالصخ اثیبد)( )viiiنّ كهیٕ پٕړَٕٔ څقّ
كې ْیڅ یٕ ٍزبٍې کٕه ىیبد َّ عٕړٔي) كنزّ ك اٍزلالل ٔعّ كاكِ ،چې پّ ؽمیمذ
کې ك کٕه عٕړٔل پّ څٕ پٕړَٕٔ پٕهې يمیل َّ كي ،ثهکې يجبػ ايو كی چې څٕک یې
(هضی اهللڅٕيوِ عٕړٔي ،فٕ ثم رّ ثّ فبؽِ ضوه َّ هٍٕي ،پّ كې ځبی کې فًوفبهٔق
فُّ) ك کٕفً فهک پّ كهیٕ پٕړَٕٔ ثبَلې يمیل کړل َٕ ،كا انياو پّ يجبػ ثبَلې ّٕ.
-3ك عٕاى أ فلو عٕاى پّ افزجبه ك رمییل ډٔنَّٕ :إٕنیُٕ رمییل پّ ثم افزجبهِ ٍوِ
ْى ٔیْهی چې عبیي أ َب عبیي رمییل كی ،ثیب كغّ عبیي رمییل كِٔ ډٔنّ كی ،چې پّ
الَلې رٕګّ رو څیړَې الَلې َیَٕ:
انف – َبعبیي رمییلَ :بعبیي ْغّ كی چې ك ّوفً َٖٕٕٕ پّ فالف ٔي ،یب كاٍې
يجبػ رمییل کړي چې ك يٖهؾذ پّ فالف ٔي نکّ أنٕ االيو ؽکى ٔکړي چې أثّ ثّ
َّ څښئ یب ثّ غُى َّ کوئ ،یب كاٍې ؽکى ٔکړي ،چې پّ يغهمّ رٕګّ ؽکى ٔکٕي چې
نّ یٕې څقّ ىیبرې ښځې ثّ َّ کٕئ ايیو یب أنٕ االيو ؽك َهوي چې كاٍې رمییل ٔکړي
چې پّ ْغّ ٍوِ ّوفً َٔ رو پښٕ الَلې هاًّ أ یبْى پّ هفیذ ثبَلې كهَٔل رًبو
ك يجبػ ك رمییل ك يْؤفیذ كالیم...
ًّ ك هفیذ ك يٖهؾذ پّ فالف ٔي ،پّ ؽمیمذ کې فٕ رمییل ك ْغّ يجبػ عٕاى نوي
او دهغه پایلي دمذني
چې ك یٕ څیي إهً ؽبنذ يجبػ ٔي أ رمییل ك كې نپبهِ ٔي چې ك هفیذ يٖهؾذ پّ
کې ٔي أ یب ك ضؤهد نپبهِ ٔي ،پورّ نّ ْغّ څقّ رمییل َبعبیي كی.
ة – عبیي رمییل :كغّ رمییل كِٔ ډٔنَّٕ نوي یٕ كا چې يهيو ٔي أ كٌٔى غیو يهيو
یقُې پّ إم کې ك يجبػ رمییل كهٍذ كی ،فٕ كغّ كهٍذ رمییل الىيً ثڼّ نوي چې
اهٔيؤ یې پّ هفیذ ثبَلې يُم أ ٍورّ هٍٕل الىو كي أ پّ َّ کٕنٕ یې لبًََٕ چهُل
109
کېږي ،يهيو رمییل ك أنٕ االيو أ ٔنٌ يْو نّ فٕا ٔي :ځکّ چې كغّ ٕالؽیذ أنٕ
االيو رّ هفیذ ٔهکړی أ پّ فپهّ فٕښّ أ افزیبه ٍوِ یې نّ ْغّ ٍوِ فمل کړی چې
رّ ىيَٕږ ٔکېم یې َٕ ،چې کهّ ْغّ یٕ څیي يمیل کړی پو هفیذ ثبَلې یې يُم الىو كي
کّ چېوې أنٕ االيو ؽکى ٔکړي ،چې ْو ګٓیځ ثّ ٍپٕهد کٕئ َٕ ،پّ هفیذ ثبَلې
كا الىيیږي چې ْو ګٓیځ ٍپٕهد ٔکٕي أ یب أنٕ االيو ؽکى ٔکٕي چې پّ أَٔۍ
کې كِٔ ځهّ لٖبثً کېږي أ غٕښّ ثّ فٕهئ َٕ پو هفیذ یې كغّ ؽکى ك يجبػ رمییل
الىو ګوځً.
غیو يهيو رمییل :رمییل پّ إم کې عٕاى نوي ،فٕ پّ چب ثبَلې الىو َّ كی ،ثهکې
کّ ٔ یې يبَّ كهٍذ كی أ کّ یې َّ يبَّ َٕ ،څٕک ٔهثبَلې ْغّ يهيو ګوځٕنی َّ
ًّ ،ثهکې ك ْوچب فٕښّ أ افزیبه كی چې فًم پّ ْغّ کٕي أ کّ یې َّ کٕي ،كا ك
يغزٓل أ يفزً رمییل كی نکّ يغزٓل ٔٔایً چې پّ أَٔۍ کې كِٔ ځهّ غٕښّ فٕهئ كا
رمییل پّ چب الىو َّ كی أ یب يفزی ٔٔایً چې فالًَ ينْت ثبَلې فًم کٕئ َٕ ،كا پّ
چب ثبَلې َّ الىيیږي َٕ ،كغّ رّ غیو يهيو رمییل ٔایً.
ك أنٕ االيو ك ټبکهٕ يٕفّ كاكی چې ك هفیذ كیًُ أ كَیٕي چبهې ًٍې پو يـ
ثٕځً كا چې ّوفً ٍیبٍذ ك كٔنذ رلاثیو أ ك هفیذ ك چبهٔ ًٍجبنٕل كي َٕ ،ك
يجبػ رمییل پّ ّوفً ٍیبٍذ پٕهې رړأ نوي نکّ پّ كې اړِ فمٓبء ٔایًٍ :یبٍذ كاكی
چې پّ کٕنٕ ٍوِ یې هفیذ إالػ رّ َژكې کېږي أ نّ فَبك څقّ نوې کېږي کّ څّ
ْى چې هٍٕل اهلل (ٕهی اهلل فهیّ ٍٔهى) ْغّ َّ ٔي ایښې أ َّ ْى ٔهثبَلې ٔؽې َبىنّ
ؽؤفٕ پّ ثلنٌٕ ٍوِ ْغّ يمیل پّ انياو أ یب ْى پّ يُقې ٍوِ يمیل ًّ ،ثم كاچې اهلل
او دهغه پایلي دمذني
انوٍُٕلَ َٔؤُٔنًِ
رقبنی پّ لوآٌ کویى کې فويبیًٌَ{ :ب ؤٌََُّٓب انَّنٌٍَِ آيَُُٕا ؤَعٍِقُٕا انهََّّ َٔؤَعٍِقُٕا َّ
انْإَيْوِ يُِْكُىْ} ( )xiای يايُبَٕ ك اهلل اعبفذ ٔکٕئ أ ك پیغًجو اعبفذ ٔکړئ أ ك فپهٕ
ايیوإَ اعبفذ ٔکړئ) پّ كې ځبی کې ك اأنٕ االيو اعبفذ ثبَلې اهلل رقبنی ايو أ
ؽکى کړی َٕ ،ك أنٕ االيو ك اعبفذ ٍبؽّ ًْلا ك يجبػ رمییل كی ،کّ ْغّ پّ انياو
ٍوِ ٔي أ کّ ْغّ پّ يُقې ٍوِ ٔي ،کّ چیوې أنٕ االيو ك اعبفذ ٍبؽّ َّ ٔیَٕ ،
111
ثیب فٕ اهلل رقبنی ك ْغّ پّ اعبفذ ؽکى َّ کبِٔ.
ٍُذ :پّ ٍُزٕ کې ْى كايَئهّ هاغهې كِ ،چې يجبػ رمییل ّٕی كی :فجلاهلل ثٍ
فًو (هضی اهلل رقبنی فُّ) ٔایً :ؽًی انُجی ((ٕهی اهلل فهیّ ٍٔهى)) انوَثنح الثم انٖللخ ()xii
َجً کویى (ٕهی اهلل فهیّ ٍٔهى) ك هثنې ىيکّ ك ثیذ انًبل ك أښبَٕ نپبهِ څړځبی
ٔګوځٕنّ) پّ كې ؽلیش کې ك اٍزلالل ٔعّ كاكِ چې ك کٕيې ىيکې يهکیذ چې ك
اٍاليې كٔنذ ٍوِ ٔي ،نّ ْغٕ څقّ ټٕل يَهًبَبٌ ګټّ افیَزالی ًّ أ ك كغٕ
ځًکٕ یِٕ ثوفّ یې (ؽًی) ٔګوځٕنّْ ،یڅٕک ْهزّ فپم څبهٔي َّ ًّ څؤنی ،كا
ځًکّ یې ك ثیذ انًبل ك أښبَٕ نپبهِ فبٓ کړِ چې ًْلغّ رّ ك يجبػ رمییل ٔیم
کېږي.
كغّ هاى ثم ؽلیش کې هاغهً :فجل اهلل ثٍ فًو ٔایً« :اٌ هٍٕل اهلل (ٕهی اهلل فهیّ
ٍٔهى) َٓی اٌ رٕکم نؾٕو االضبؽی ثقل صالس» (ٔ)xiiiهٍٔزّ نّ كهې ٔهځٕ څقّ
هٍٕل اهلل (ٕهی اهلل فهیّ ٍٔهى) ك لوثبَی نّ غٕښې يُقّ فويبیهی كِ) پّ كې ؽلیش کې
ك لوثبًَ غٕښّ فٕړل أ ٍبرم عبیي كي أ يجبػ چبهِ ِٔ ،فٕ چې کهّ ك يلیُې ښبه رّ
نّ ثبَډٔ أ کهیٕ څقّ فمیواٌ هاغهم أ ْغٕی ك فٕهاک نپبهِ څّ َّ كهنٕكل ،ثې ٔىنّ
ئ َٕ ،نّ کجهّ یې هٍٕل اهلل(ٕهی اهلل فهیّ ٍٔهى) نّ كهیٕ ٔهځٕ ىیبد ك لوثبًَ نّ
غٕښٕ څقّ فٕړل أ مفیوِ کٕل يُقّ کړل أ ثیب یې څّ ٔفذ ځُډ ٔهٍٔزّ ثیورّ كغّ
رمییل پٕهرّ کړ أ ك مفیوِ کٕنٕ اعبىِ یې ٔهکړِ ،ځکّ چې فهذ يُزفی ّٕ ،چې ْغّ
ك فمیوإَ اړریب پٕهِ کیلل ٔ.
فبٕې کړي ،فٕ څوَګّ چې أثّ نّ پٕهرّ ریيې هٔاَې ٔي َٕ ،پٕهرُی ّقٔ ٔه څقّ
فپم کښذ أ ىهافذ ښّ َّ ًّ أثّ کٕالی َٕ ،پّ كې ځبی کې رمییل هاغی چې
نٕيړَی ّقٔ كې أثّ ثُلې کړي أ فپم کښذ كې أثّ کړي ؽبل كاچې أثّ فٕ
ك ټٕنٕ ګډې كي أ ثبیل پّ ګډِ ٔهڅقّ اٍزفبكِ ٔکړي.
– 4ؽلیش – عبثوثٍ فجل اهلل ٔایً چې هٍٕل اهلل (ٕهی اهلل فهیّ ٍٔهى) فويبیهً
كي :انْفقخ فً کم ّوک) ()xvپّ ْو ّویک څیي کې ك ّفقې ؽك ّزّ كی) ك ّفقې
ؽك پّ اٍاليً ّویقذ کې ككې نپبهِ ّویک یب ګبَٔډې رّ صبثذ كی چې ك ضوه
يقُیٕی ًّٔ ،پّ ټٕنّ کې فٕ كافجوِ كِ چې ك ىيکې يبنک کٕالی ًّ فپهّ ىيکّ
پو یٕ چب ثبَلې ٔپهٕهي کٕو چې ككِ فٕښّ ٔي أ ْغّ ك فپهې ىيکې پّ پهٕهنٕ کې
آىاك كی فٕ ثبیـ پّ كې اړِ يمیل ّٕی چې فپهّ ىيکّ ك فپم ّویک نّ اعبىې پورّ
پّ ثم چب ثبَلې َّ ًّ پهٕهنی أ ك ْغّ كا يجبػ چبهِ ّویقذ يمیلِ کړِ ،رو څٕ ك
ضوه يقُیٕی ًّٔ.
ك إؾبثٕ اصبه :پّ اصبهٔ کې ډیو كاٍې هٔایزَّٕ أ ٔالقبد هاغهً چې يجبػ پّ انياو
یب پّ يُقې ٍوِ رمییل ّٕی كی ،إؾبثٕ کوايٕ چې يجبػ رمییل کړی كی ك ضؤهد أ
يٖهؾذ پّ اٍبً أ كغّ پیښې رّ پّ ٕؾیؼ ٍُل ثبَلې يٕږ هٍیلنی كي أ ك اٍاليً
ايذ فمٓبء أ أنٕ االيو ك فزٕی پّ ٔهکٕنٕ کې كنیم ٔهثبَلې َیًَ ،پّ كې اړِ ځیُې
ثیهګې كنزّ هأړٔ:
ك يجبػ ك رمییل ك يْؤفیذ كالیم...
او دهغه پایلي دمذني
– 1فًو فبهٔق(هضی اهلل فُّ) رّ فجو ٔهٍیل چې ٍقل (کٕو چې ك كٌٔى فهیفّ
پّ ٔفذ کې ك کٕفې ٔانً ئ) فپم لٖو رّ كهٔاى عٕړِ کړی ،رو څٕ ك فهکٕ غږَّٔ
ٔهرّ َّٔ هٍیږي أ ك فهکٕ پّ يُځ کې يْٕٓهِ ّٕې ِٔ چې ٍقل لٖو نوي أ كا یې
ك ْغّ لٖو كی َٕ ،فًو فبهٔق (هضی اهلل فُّ) يؾًل ثٍ ٍهًّ فپم اٍزبىی کٕفې رّ
ٔنیږِ ،چې عبط ٔافهً چې ٍقل كا کبه کړی أ کّ َّ؟ ْغّ رّ یې ايو ٔکبِٔ چې ك
لٖو كهٔاىِ ٍٕٔځٕي أ ثیورّ يلیُې رّ هاٍزٌٕ ًّ ،يؾًل ثٍ ٍهًّ كا کبه ٔکبِٔ ،
113
ٍقل چې فجو ّٕ أ ْغّ یې هأغٕښذ ،يؾًل ثٍ ٍهًّ لٖو رّ كَُّ ٔهَغیٍ ،قل
فپهّ هأٔد أ ْغّ رّ یې ك الهې يٖوف ٔهکبِٔ ،فٕ يؾًلثٍ ٍهًّ ٔاَقَذ أ ك
كَلې پّ ْکهّ یې ٔهرّ ك فًو فبهٔق (هضی اهلل فُّ) يکزٕة ٔښٕك أ ك اٍالو فهیفّ
ثّ فپهٕ چبهٔاکٕ رّ ٔیم (ایبکى ٔانؾغبة)xvi( )...پّ كې ځبی کې ك اٍزلالل ٔعّ
كاكِ چې ك هفیذ أ ٔانیبَٕ پّ يُځ کې فبٕهّ پیلا َّ ًّ أ ْغٕی رّ فپم ّکبیزَّٕ
ٔړاَلې کړل ًّ َٕ ،كا رمییل فًوفبهٔق (هضی اهلل فُّ) کړی ،کّ څّ ْى چې ك لٖو
نپبهِ كهٔاىِ عٕړٔل يجبػ چبهِ كِ ،فٕ فًو كا رمییل پّ يُقې ٍوِ ٔکبِٔ.
– 2فضًبٌ (هضی اهلل فُّ) ك ىکبد ك اكا کٕنٕ نپبهِ يقهٕيّ يیبّذ ټبکهی ِٔ
( )xviiکّ څّ ْى چې ك ىکبد ٔهکړِ پّ ْو ٔفذ کې عٕاى نوي چې کهّ ّوعَّٕ
پٕهِ ًّ ،فٕ كغّ يجبػ پّ يقیٍ يیبّزې پٕهې يمیل کٕل ك كې نپبهِ ِٔ چې پّ یٕ کبل
کې كِٔ ځهّ ىکبد ٔاَّ فیَزم ًّ ،يګو پّ ًْغّ يیبّذ کې أ ثم كا چې فهک
فپم لوضَّٕ اكاکړی.
– 3كغّ هاى څّ ٔفذ چې پّ کٕفّ کې أه ٔنګیلِ أ اریب کٕهَّٔ ٍٕٔځیلل أ
كغّ کٕهَّٔ نّ َیٕ څقّ عٕړّٕې ئ ،پّ كې ٔفذ کې ٍقل ثٍ اثی ٔلبٓ یٕ يکزٕة
فًو فبهٔق ((هضً اهلل فُّ)) رّ ٔنیږكِٔ چې نّ فالفذ څقّ پّ فښزٕ ٍوِ ك کٕهَٕٔ
ك عٕړٔنٕ اعبىِ ٔافهً َٕ ،ك اٍالو فهیفّ اعبىِ ٔهکړِ ،فٕ ْغّ يمیل پّ كې ٍوِ ئ
چې نّ كهی پٕړَٕٔ څقّ ثّ یې ىیبد َّ عٕړٔي أ كاٍې ٔهرّ نیکهً ئٔ( :الیيیلٌ
اؽلکى فهی صالصخ اثیبد)( )xviiiك اٍزلالل ٔعّ كاكِ چې ك کٕه عٕړٔل یٕ يجبػ چبهِ
رو څٕ ك كَلې پّ رٖلۍ کې ٍٕكاګوي َّٔ کړي ،ؽبل كا چې ك ٔانیبَٕ نپبهِ پّ فبهك
ٔفذ کې چې ك كٔنذ ٔفذ َّ يٖوفیږي رغبهد کٕل عٕاى نوي ،فٕ فًو فبهٔق
(هضی اهلل فُّ) ككې ٔیوِ كهنٕكِ چې ْغٕی ثّ نّ فپهٕ يُٖجَٕٕ څقّ ګټّ پٕهرّ کړي
أ فهک ثّ ٔهٍوِ ك ْغّ ك يُٖت نّ کجهّ پّ رغبهد کې هفبیذ ٔکړي ،أ ثم كا
چې فًو فبهٔق (هضی اهلل فُّ) ككې ٔیوِ كهنٕكِ چې ٔانیبٌ فپم كٔنزً ٔفذ ك
ّقًٖ ګټٕ نپبهِ َّٔ کبهٔي أ ك هفیذ يٖبنؼ ثّ روې پبرې ٔي َٕ ،ځکّ ْغّ كغّ
رمییل کړی ئ ،أً ْى ك كٔنذ يْوربثّ کٕالی ًّ چې فپم يبيٕهیٍ پّ ًْلغّ
چٕکبد کې پّ كَلٔ ٔ ګًبهي.
– 5فًو فبهٔق (هضی اهلل فُّ) پّ فپهٕ ٔانیبَٕ كا ّوط کړې ِٔ چې پّ فغًً
آٍبَٕ ثبَلې ثّ َّ ٍپویږيَ ،ويّ عبيّ ثّ َّ اغَٕلي أ ك غًُٕ ډٔډۍ ثّ َّ فٕهي) ك
كنیم ٔعّ كاكِ چې پّ ښٕ أ ثلٔ إٍَٕٓ ٍپویلل ،ښّ أ َبٔړِ عبيّ اغٍٕزم أ ك غًُٕ
ډٔډۍ فٕړل يجبػ فًم كی ،کٕو ّوفً يًبَقذ ّزٌٕ َهوي ،کهّ چې ؽالل ٔي
کٕو رمییل َْزّ كی ،فٕ فًو فبهٔق فپهٕ ٔانیبَٕ رّ كا ّوط کړې ِٔ ،چې رو څٕ
ْغٕی پّ هفبِ أ روفّ کې افزّ ًّ أ ك هفیذ فليذ ثّ ٔه څقّ پبرې ٔي أ ك هفیذ
څقّ ثّ فجو َّ ٔي ،كنزّ فًو فبهٔق ك يجبؽٕ رمییل کړی كی.
– 6فًو فبهٔق (هضی اهلل فُّ) ك يْوإَ أ نٕیٕ ٕؾبثّ ٔ ٍفو َٕهٔ ځبیَٕٕ رّ پّ
فپهّ اعبىې پٕهې يمیل کړی ئ ،يګو كا چې ْغّ ثّ ك هًًٍ أ كٔنزً كَلې نپبهِ رهٕ،
ك يجبػ ك رمییل ك يْؤفیذ كالیم...
( )xxپّ كې ځبی کې ك اٍزلالل ٔعّ كاكِ چې ْو څٕک اىاكی نوي چې نّ یٕ ځبی
او دهغه پایلي دمذني
څقّ ثم ځبی رّ ٍفو ٔکړي أ كا چبهِ ْو چبرّ يجبػ كِ َٕ ،أنٕ االيو چې كغّ يجبػ
پّ فپهې اعبىې پٕهې يمیل کړی روڅٕ ك ْغٕی نّ يْٕهٔ أ فهى څقّ ايیو انًايُیٍ
ګټّ ٔافهً َٕ ،ځکّ فٕ ايیو انًايُیٍ كغّ يجبػ يمیل کړ ،یب ثّ کېلای ًّ ككې نپبهِ
ْغٕی نّ ٍفوِ يُقّ کړی ٔي چې رو څٕ كٔی ك كَیب ښکال پّ فزُّ کې ٔاَّ چٕي .
– 7ك فًو فبهٔق (هضی اهلل فُّ ) نّ اْم کزبثٕ يیويُٕ ٍوِ َکبػ کٕل يُقّ کړی
115
ئ ،نّ ؽنیفّ ثٍ انیًبٌ (هضی اهلل فُّ ) څقّ هٔایذ كی چې ْغّ یِٕ یٕٓكۍ ښځّ پّ
َکبػ افیَزې ِٔ َٕ ،فًو فبهٔق(هضی اهلل فُّ ) ٔهرّ كاٍې ٔنیکم :عهمٓب ،فکزت،
يکزت انیّ :نى؟ ؤْی ؽواو؟ فکزت انیّ :ال ٔنکٍ ففذ ارقبعٕا انًٕيَبد يٍُٓ) ()xxi
2ـ رمییل ثّ ك فبو يٖهؾذ نپبهِ ٔي َّ فبٓ :کهّ چې أنٕ االيو ك يجبػ رمییل
کٕيْ ،غّ ثّ ك كې نپبهِ ٔي ،چې فبو يٖهؾذ پّ ْغّ کې پؤد ٔي َّ ،فبٓ
يٖهؾذ ،نکّ پّ كې اړِ فمًٓ لبفلِ كِ (رٖوف االيبو فهی انوفیخ يُٕط ثبنًٖهؾخ)
( ) xxiiپّ كې لبفلِ کې كا يفٕٓو پؤد كی چې ك أنٕ االيو رٖوف ثّ ك هفیذ پّ 116
ګټّ ٔي ،ثواثوِ كِ چې ك يجبػ رمییل پّ انياو ٍوِ ٔي أ کّ پّ يُقې ٍوِ ٔي ،ك يجبػ
رمییل ثّ ك یٕې فبٕې ډنې نپبهِ َّ ٔي أ َّ ثّ ك فبٓ فوك نپبهِ ٔي أ کّ كاٍې
ٔي َٕ ،كغّ رمییل َبكهٍذ كی.
يٖبنؼ ډیو إَاؿ نوي ،فٕ كنزّ ًْبغّ ډٔنَٕٕ ثبَلې يکش کٕٔ ،چې ك کٕو
يٖهؾذ نپبهِ ك يجبػ رمییل هايُځ رّ کېږي ،یٕ فبو يٖهؾذ كی أ ثم فبٓ
يٖهؾذ ،فبو يٖهؾذ ْغّ كی چې پّ یِٕ پیښّ کې ّوفً ؽکى ك ډیؤ فهکٕ ګټې
نّ ځبٌ ٍوِ نوي أ ْغّ عهت ٔي ،نکّ ك كیٍ ٍبرُّ ،ك َفٌ ٍبرُّ ،ك فمم ٍبرُّ أ
كاٍې َٕه چې ټٕل يَهًبَبٌ پّ کې ّویک كي أ پّ ْغٕ پٕهې یې ګټې رړنې كي.
فبٓ يٖهؾذ ْغّ كی ،چې ك یٕ َفو یب څٕ رُٕ ،نږٔ افواكٔ پٕهې یې ګټّ رړنې
ٔي ،فبٓ يٖهؾذ یب فوكي يٖهؾذ ك فبو يٖهؾذ نپبهِ لوثبًَ کېږي ،ك يجبػ ك
رمییل أ يٖهؾذ پّ يُځ کې هاثغّ كاكِ چې ك يجبػ رمییل پّ يٖهؾذ ثبَلې ٔالړ ٔي
أ كغّ يٖهؾذ ك ؽؤفٕ أ ىيبَٕ پّ رغیېو ٍوِ ثلنٌٕ يٕيً ،يغزٓل ثّ ګٕهي چې ك
يجبػ پّ انياو کې يٖهؾذ كی أ کّ ك يجبػ پّ يُقّ کې يٖهؾذ كی أ یب کّ ك يجبػ
پو فپم إهً ؽبنذ پوٌښٕكنٕ کې ك هفیذ ګټّ كِ َٕ .ك يٖهؾذ ّزٌٕ ك يجبػ پّ
رمییل کې پّ انياو ٍوِ ٔي یب پّ يُقّ ٍوِ ًْلغّ ك يٖهؾذ أ رمییل فاللّ كِ ،چې
أنٕ االيو یې كنیم َیًَ أ يجبػ رمییل ٔي ،ك يجبػ رمییل أ يوٍهّ يٖهؾذ ْغّ ايٕه
كي چې اعزٓبك رّ اړریب أ ضؤهد نیلل کېږي.
ك يجبػ ك رمییل ك يْؤفیذ كالیم...
يجبػ رمییل کړي ،ثهکې ْغّ يٖهؾذ كنیم ګوځً چې پّ الَلې ّوفً ضٕاثغٕ ثبَلې
ٔالړ ٔي:
انف -ك ّویقذ پّ يمبٕلٔ کې ثّ كافم ٔي ،أنٕ االيو ك كاٍې يٖهؾذ نّ کجهّ
ك يجبػ رمییل ًَْ کٕالی ،چې ك ّویقذ نّ يمبٕلٔ ٍوِ پّ ټکو کې ٔي ،نکّ أنٕ
االيو ؽکى ٔکړي ،چې فالٌ ،فالٌ اّقبٓ كې يَغل رّ َّ ځً ،كا رمییل كهٍذ َّ
117
كی ،ځکّ چې كنزّ ك ّویقذ يمبٕلٔ ٍوِ ټکو نوي چې ْغّ ك كیٍ ٍبرُّ كِ أ نّ
كیًُ ّقبیؤ څقّ ثُلٔل كي ،يګو ْغّ ٔفذ یې نّ يَغل څقّ ثُل ٔنی ًّ چې
فهکٕ رّ یې ىیبٌ هٍیږي ،كغّ هاى َکبػ کٕل ك كې نپبهِ چې ك ََم ٍبرُّ ًّٔ فٕ
أنٕ االيو ؽکى ٔکٕي چې یٕ أالك ثّ هأړئ َٕ ،ك ّوفی يمٖل ٍوِ پّ ټکو کې كی
چې ْغّ ك ََم ٍبرُّ أ پبیښذ كی.
ة -نّ ّوفً َٔ ٍوِ ثّ پّ ټکو کې َّ ٔي :کّ أنٕ االيو كاٍې يٖهؾذ ك
يجبػ ك رمییل نپبهِ كنیم َیًَ ،چې ْغّ ك َٔ پّ ټکو کې ٔي َٕ ،كغّ رمییل كهٍذ َّ
كی ،ځکّ چې يٖهؾذ يْٕٕو أ َبٍى كی ،يٖهؾذ پو ّوفً كنیم ثبَلې ٔالړ َّ
كی.
-3ك نٕی أ يٓى يٖهؾذ ك فٕریلٔ اليم ثّ َّ ګوځً :أنٕ االيو ك كې ؽك َّ
نوي ،چې كاٍې يٖهؾذ ك يجبػ ك رمییل نپبهِ كنیم أ اٍزُبك ٔګوځٕي ،چې ْغّ ك ثم
نٕی أ اْى يٖهؾذ ك نّ يُځّ رهٕ ٍجت ًّ ،نکّ فبٓ يٖهؾذ ثبَلې اٍزُبك
ٔکٕي ك ْغّ نّ ايهّ فبو يٖهؾذ فٕد ًّ ،كغّ هاى کهّ چې ك كٔٔ يٖهؾزَٕٕ پّ
يُځ کې رقبهٗ هاًّْ َٕ ،غّ يٖهؾذ ثّ غٕهِ کېږي ،چې فبو ،ؽمیمً أ لٕي ٔي،
ضقیف أ فبٓ يٖهؾذ ثّ پوٌښٕكالی ًّ.
ك ٔنً األيو پّ رمییل کې ك ضؤهي أ ؽبعً يمبٕلٔ ٍبرُّ پورّ ٔي أ ك كې نپبهِ
رمییل ّٕی ٔي چې ك اٍاليً ّویقذ ك ضؤهي أؽبعً يمبٕلٔ أ يٖبنؾٕ ٍبرُّ ٔ
4ـ ك يجبػ رمییل ََقّ َّ كِ :كاچې ك يجبػ رمییلٔل هٔا چبهِ كِ ،ك ّوفً ؽکى
ََقّ َّ كِ ،ځکّ ك ّوفً اؽکبيٕ ََقّ ك هٍٕل اهلل (ٕهی اهلل فهیّ ٍٔهى) پّ ژَٔل
کې هارهّ ،پّ ْغّ ٔفذ کې ٔؽې نّ آًٍبَّ َبىنیلَِٕ ،ي اؽکبو هارهم ك ََقې ايکبٌ
ك هٍٕل اهلل((ٕهی اهلل فهیّ ٍٔهى)) پّ ژَٔل کې ٔ ،كاچې هٍٕل اهلل (ٕهی اهلل فهیّ 118
ٍٔهى) ٔفبد ّٕ ٔؽیّ ثُلِ ِّٕ َٕ ،ك اؽکبيٕ رمییل ََقّ َّ كِ ،کّ څٕک ك أنٕ
االيو ك يجبػ رمییل ََقّ ګُې كا ډیو نّ ؽك څقّ نوې فجوِ كِ ،پّ اعًبؿ أ ك يغزٓل
پّ اعزٓبك ٍوِ ََقّ َّ هاځً ،ك اٍالو عًٕٓه فمٓبء پّ كې آَل كي چې ك هٍٕل اهلل
(ٕهی اهلل فهیّ ٍٔهى) نّ ٔفبد څقّ ٔهٍٔزّ ََقّ َّ هاځً أ څٕک چې كا ثبٔه
نويْ ،غّ يهؾل كی ،كغّ کَبٌ پّ ؽمیمذ کې ك اٍاليً اؽکبيٕ فَبك غٕاړي ،پّ
كې اړِ إٕنیٍ ٔایًٔ( :غیو عبیي فُلَب ََـ ّیء يٍ انموآٌ ثقل ٔفبح انُجی ((ٕهی اهلل فهیّ
ٍٔهى)) الهًٍّ ٔال ؽکى )xxiv( )....ځیُې ك ؽك نّ الهې څقّ کبږِ پّ كې اړِ ٔایً
چې ك فًو فبهٔق هضی اهلل فُّ رٖوف ك ّوفً اؽکبيٕ ََقّ كی َٕ ،كغّ کَبٌ پّ
فمیلِ کې کبږِ كي ،غٕاړي چې نّ كغې الهې ك اٍاليً ّویقذ اؽکبو پّ ځبَګړې
رٕګّ ؽلٔك أ لٖبٓ أ َٕه ّوفً فمٕثبد هك کړي ،ؽبل كاچې ك فًو فبهٔق هضی
اهلل فُّ رٖوفبد ك اؽکبيٕ ََقّ َّ كِ ،ثهکې ك ْغّ رٖوفبد ك ّویقذ پّ هڼب کې ك
ّبهؿ يمبٕلٔ ك ٍبرُې نپبهِ ځیُې اؽکبو ك ٔالقې ٍوِ ْى پهې کړي كي.
5ـ رمییل ثّ كایًً ثڼّ َّ نوي :ك ٔنً األيو رٖوف ك يجبػ پّ رمییل کې ك رم نپبهِ
َّ ٔی ،ثهکې ك يٕلذ ٔفذ نپبهِ ٔي ،ك أنٕ االيو رمییل ك يٖهؾذ نّ کجهّ ٔي څٕ
ك يٖبنؾٕ عهت ٔکړي أ يفبٍل كفـ کړي َٕ ،کهّ َب کهّ يٖهؾزَّٕ ك ؽؤفٕ أ
ټٕنُٕ پّ ثلنٌٕ ٍوِ ثلنٕ ٌ يٕيً ،کّ چیوې ثم ٔنً األيو هاًّْ ،غّ کٕنی ًّ پّ
رمییل کې ثلنٌٕ هأنً أ یب فٕ رمییل ثبنکم نّ يُځّ یٕ ٍې ،یبفٕ يقکًُ أنٕ االيو
ك يجبػ ك رمییل ك يْؤفیذ كالیم...
او دهغه پایلي دمذني
يجبػ يهي و کړي ٔ ي ،أٍُی ايبو یې يًُٕؿ ٔګوځٕ ي ،كا نّ كې کجهّ چې نّ هفیذ
څقّ ضوه أ يفبٍل كفـ ًّ ،نکّ ښّ ثیهګّ یې ك هٍٕل اهلل (ٕهی اهلل فهیّ ٍٔهى)
رمییل ئ چې ك لوثبَۍ غٕښې ثّ نّ كهې ٔهځٕ څقّ ىیبرې َّ ٍبرئ أ ثیب پّ هارهَٕکې
کبل کې كغّ رمییل پٕهرّ کړ ،ځکّ چې فهذ (نٕږِ) نّ يُځّ الړ أ فپم إهً ؽبنذ
رّ يجبػ هأګوځیل.
119 6ـ ك ّوفً يمبٕلٔ ٍبرُّ ثّ کٕي :اٍاليً ّویقذ اؽکبو ككې نپبهِ هاغهً
كي ،چې ك ثُلِ ګبَٕ ك يٖبنؾٕ أ يمب ٕلٔ ٍبرُّ ٔکړي ،ك ّوفً اؽکبيٕ يٕفې،
ْلفَّٕ ،اٍواه أ غبیبد ك يٖبنؾٕ عهجٕل أ ك يفبٍلٔ يقُیٕی كیْ ،و ّوفً ؽکى
نّ ځبٌ ٍوِ ك ثُلګبَٕ ګټې نوي ،ثواثوِ فجوِ كِ چې ك ثُلګبَٕ فمم ٔهرّ هٍیږي أ
کّ َّ أ پورّ نّ كې څقّ چې ك ّوفً ؽکى پّ ګټّ أ يٕفّ ثبَلې پِٕ ّٕ ،يَٕږ رّ
الىيّ كِ پو ْغّ فًم ٔکړٔ ،ځکّ ك ثُلِ فمم لبٕو كی ،ك ّویقذ پّ ټٕنٕ اٍواهٔ
أغبیبرٕ ثبَلې َّ پْٕیږي أ ك ّوفً ؽکى پّ فهذ پَې َّٔ ګوځٕ ،ك ّویقذ َئل
ك كې نپبهِ ّٕی ،چې ك كَیب َؾبو صبثذ ٍٔبرً ،نکّ پّ كې اړِ هاځً ( :اَب اٍزمویُب
اؽکبو انْوؿ فٕعلَب ْب فهی ٔفك يٖبنؼ انقجبكٔ ،منک يٍ فضم اهلل رقبنی ٔ اؽَبَّ
ال ثغویك انٕعٕة فهیّ) ( )xxvپّ ثم ځبی کې هاغهً ( :اٍزمویُب يٍ انْویقخ آَب
ٔضقذ نًٖبنؼ انقجبك) ( )xxviپّ ّویقذ کې يَٕږ څیړَّ أ رزجـ رو ٍوِ کړِ ،چې
كغّ ّویقذ ك ثُلګبَٕ ك يٖبنؾٕ نپبهِ ٔضـ ّٕی كی) كغّ هاى اٍزبك فالف ٔایً:
(ٔانًمٖل انقبو نهْبهؿ يٍ رْویقخ االؽکبو ْٕ رؾمك يٖبنؼ انُبً ثکفبنخ ضؤهیبرٓى
ٔ رٕفیو ؽبعیبرٓى ٔ رؾَیُیبرٓى فکم ؽکى ّوفً يب لٖل ثّ اال ٔاؽل يٍ ْنِ انضالصخ
انزً رزکٌٕ يُٓب يٖبنؼ انُبً) ( )xxviiك ّویقذ نّ َبىنیلٔ څقّ ك ّبهؿ يمٖل كا كی
چې ك ثُلګبَٕ يٖبنؼ عهت کړي ،څٕ ك ْغٕی ضؤهیبد ،ؽبعیبد أ رؾَیُیبد
پٕهِ ًّ ،نّ ْو ّوفً ؽکى څقّ فبيقب نّ كغٕ كهیٕ يمبٕلٔ څقّ کٕو چې ك
ثُلګبَٕ يٖبنؼ نّ ْغٕ څقّ ٍوچیُّ افهً ،نّ ځبٌ ٍوِ نوي) ك أنٕ االيو رمییل ثّ ك
ّویقذ ك يمبٕلٔ ك رؾمك نپبهِ ٔي ،کّ ك ّویقذ ك يمبٕلٔ ٍبرُّ پّ کې يغوػ َّ
7ـ ك يجبػ رمییل ثّ اْم فهى کٕي :کّ چیوې څٕک فزٕی ٔهکٕي ْغّ ثبیل اْم
فهى ٔي ،پّ ّوفً فهٕيٕ کې ثوالٍی ٔي ،ك لواٌ کویى َبٍـ أ يَُٕؿّ ،بٌ َئل،
فبٓ ،فبو ،يمیل ،يغهك ،يْزوک ،يأل أ ك ّوفً اؽکبيٕ ك اٍزُجبط پّ إٕنٕ
ثبَلې پّْٕ ٔنوي ،کّ كغّ فهى َّٔ نويْ َٕ ،غّ رّ ك كې عٕاى َْزّ كی ،چې فزٕی
ٔهکړي أ یب ك يجبػ رمییل ٔکړي ،نکّ څوَګّ چې ك يجبػ رمییل اعزٓبك رّ ضؤهد 120
نوي ،چې ك يجبػ رمییل أ َّ رمییل كٔاړِ اړفَّٕ ٔڅیړي أ نّ ْغّ ٔهٍٔزّ اللاو
ٔکٕي ،څٕک چې رمییل ك يجبػ کٕيْ ،غّ ك هفیذ يفبٍل أ يٖبنؼ ثبَلې پِٕ ٔي،
ك فپهٕ َفَبًَ غٕښزُٕ نّ يقې ثّ ك يجبػ رمییل َّ کٕئ ،هٍٔزّ نّ ډیو ثؾش أ
څیړَې څقّ ثّ ك يجبػ رمییل رّ ىړِ ښّ کٕي.
کّ چیوې أنٕ االيو پّ كیًُ فهٕيٕ ثبَلې پِٕ ٔي أ ّوفً فهٕو یې ىكِ ٔيَٕ ،
ْغّ رّ آٍبَّ كِ چې ْغّ ك هفیذ يفبٍل أ يٖبنؾٕ ثبَلې ځبٌ پِٕ کړي أ نّ ْغّ
څقّ ٔهٍٔزّ يجبػ پّ انياو یب يُقې ٍوِ يمیل کړي ،ځکّ ْغّ ك هفیذ پّ يٖبنؾٕ أ
يفبٍلٔ ډیو ښّ پْٕیږي ،فٕ کّ چیوې ٔنً األيو اٍاليً فهٕيٕ ىكِ کړې ٔ َّ نوي
أ ك لواٌ کویى َبٍـ ،يَُٕؿ ،يْزوک أ يأل ،يؾکى أ يزْبثّ ،كالنذ انُٔ أ
فجبهح انُٔ ثبَلې َّ پْٕیږي َٕ ،ایب ْغّ رمییل کٕالی ًّ أ کّ َّ؟ ك كې فجوې
ځٕاة كا كی چې ٔنً األيو ثّ ك ّٕهی غړٔ رّ يواعقّ کٕي ا ٔ نّ ْغٕی څقّ ثّ پّ
كې اړِ َؾو غٕاړي ،ك ّٕهی غړي ثّ پّ كیٍ أ ك هفیذ پّ يٖبنؼ ثبَلې پْٕیږي ،ك
ْغٕي نّ َؾو ٍوِ ثّ ٍى ٔنً األيو اللاو کٕي ،کّ پّ ّٕهی کې يغزٓلیٍ يٕعٕك
ٔي ،کّ څّ ْى ْغٕی ك يجبػ پّ رمییل کٕنٕ یب َّ کٕنٕ ٍوِ ؽکى ٔکٕي َٕ ،ك ْغٕی
رمییل پّ هفیذ ثبَلې الىو َّ كی ،یٕاځې ك أنٕ االيو یب ك ْغّ ك َبیت رمییل پو هفیذ
ثبَلې الىو كی ،چې فًم پوې ًّٔ ،غٕهِ فجوِ فٕ كا كِ چې ْو ٔنً األيو يغزٓل
ْى ٔي ،پّ ّوفً فهٕيٕ کې رقٖٔ ٔنوي ،رو څٕ ك اؽکبيٕ پّ رغجیك کې نّ ٍزَٕئ
ك يجبػ ك رمییل ك يْؤفیذ كالیم...
كهی ٍوِ اهګبََّٕ ّویک كی َٕ ،ك ْغٕی پّ يوٍزّ لٕاَیٍ پهې کېږي ،کّ چیوې ٔنً
األيو ك يٖهؾذ پّ ثُب رمییل َّ ٔي کړی ،ك ْغّ رمییل كهٍذ َّ كی.
8ـ ك ضؤهد نّ يقې ثّ رمییل کٕي :كاچې کّ ٔنً األيو ك يجبػ رمییل کٕي،
ْغّ ثّ پّ ضؤهد ثُب ٔي ،پورّ نّ ضؤهرّ ك ْغّ رمییل كهٍذ َّ كی أ کهّ چې
ضؤهد هفقّ ًّ َٕ ،رمییل نوې کېږي ،پّ كې اړِ فمًٓ لبفلې ْى ّزّ نکّ
121
(:انضؤهیبد رجیؼ انًؾؾٕهاد) ( )xxviiiك كغې لبفلې پّ اٍبً ثبَلې ٔنً األيو رمییل
کٕنی ًّ ،كاچې ك ضؤهد نّ ايهّ يؾؾٕه أ يًُٕؿ څېي هٔا کېږي ،ك يجبػ څیي
رمییل فٕ پّ أنی عویمّ هٔا كی ،څُګّ چې ك ٍقزې نٕږې پّ يٓال يوكاهِ فٕړل هٔا
كي َٕ ،ك يجبػ رمییل ك ضؤهد نّ کجهّ هٔا كی ،أنٕ االيو ثّ نٕيړی پّ كې ښّ ځبٌ
پِٕ ٔي چې پورّ نّ كې ثهّ چبهِ َّ نوي ،نکّ ك ّیـ فيانلیٍ ثٍ فجلانَالو پّ اړِ
هاځً چې ك كِ پّ ىيبَّ کې ك يَهًبَبَٕ ايیوإَ نّ كِ څقّ كا فزٕی ٔغٕښزهّ چې نّ
ىکبد څقّ پورّ يبنیبد پو فهکٕ الىو کړي أ پّ كې اړِ فزٕی ٔکړي ،روڅٕ ك
رزبهیبَٕ ٍوِ ٔعُګیږي ،فيثٍ فجلانَالو فزٕی ٔهَّ کړِ ،رو ْغّ چې ايیواٌ فپم
يبنَّٕ يیلاٌ رّ هأثبًٍ کٕو چې نّ ثیذ انًبل څقّ افیَزی ٔ َٕ ،کهّ چې ك ثیذ
انًبل كاهای فزًّ ِّٕ أ ايیوإَ فپم يبنَّٕ هأیَزمٔ َٕ ،هٍٔزّ نّ ْغّ یې فزٕی
ٔهکړِ ،چې نّ ّزًُٕ کَبَٕ څقّ ك ىکبد نّ يبل څقّ پورّ يبنیبد ٔافَزم ًّ أ
كا چبهِ ك يٕلذ ٔفذ نپبهِ ِٔ)xxix( .
9ـ پورّ نّ رمییل څقّ ثهّ الهِ َّ ٔي :أنٕ االيو ْغّ ٔفذ يجبػ رمییل کٕنی ًّ
چې ثهّ الهِ ّزٌٕ َّٔ نوي ،کّ چیوې نّ رمییل څقّ پورّ ثهّ كاٍې الهِ چې ٍزَٕيې
أ ضؤهد ؽم کٕيّ ،زٌٕ ٔنوي َٕ ،ثیب رمییل ٕؾیؼ َّ كی ،ځکّ چې ك يجبػ
رمییل ك يٖهؾذ أ ضؤهد نپبهِ ٔي ،کهّ چې ضؤهد پّ ثهّ الهِ پٕهِ کېږي أ
يْکالد ؽم کېږي ،رمییل كهٍذ َّ كی .نکّ ٔنً األيو ؽکى ٔکٕي چې ك فالَی
انًُغل :كٌٔى ټٕک 1537 :يـ ،نَبٌ انقوة ،كهیى ټٕک 373 ،يـ . -i
-iiنَبٌ انقوة :كهیى عيء 373 ،يـ :انٖؾبػ فی انغخ 979 :يـ .
-iiiرؾفخ انًؾزبط :نٕيړی عيء 21 ،يـ.
يبفنَّٔ:
iv
-فٕارؼ انوؽًٕد ّوػ يَهى انضجٕد :نٕيړی ټٕک 364 :يـ .
-vکْف االٍواه :كهیى ټٕک 198 :يـ .
-viانًٕافمبد :كهیى عيء 1۰8 ،يـ .
-viiانًقغى انكجٍو :یٕنَى عيء 4 :يـ .
-viiiانکبيم فی ربهیـ :كٌٔى عيء 368 ،يـ.
-ixانغوق انؾکًیخالثٍ لیى انغٕىیخ2۰ -19:يقَّٕ.
-xانًبئلح 1 :ایذ.
-xiانَُأء 59 :آیذ .
-xiiانغجواًَ 11 :عيء 4 ،يـ .
ٕ -xiiiؾیؼ يَهى 6 :عيء 8۰ :يـ .
ٍٍُ -xivاثٍ يبعّ :كهیى عيء 536 ،يـ .
ٕ -xvؾیؼ يَهى 5:عيء 57 :يـ .
ك يجبػ ك رمییل ك يْؤفیذ كالیم...
ًبجیِ ظزيف
همذهِ
٭الډتتز سؼتتبٍسٓ ٭الډشتتٓ إتتز ٽتتٍ ثتتَاْ ډٮَٵتتٓ ي ډٚتتوٕ ٜتتبهشه ٽبالَتتب ي
ډلًٞالر ثٍ ٽبٍ ډٍٓيى .٭الډز سؼبٍسٓ ،اډَيُ اُڅلتب ٧اٹشٞتبىْ ي ثبُأٍتبثٓ ىاٍاْ
اَمٕز ُٔبى إز ي هَٔياٍان ي ډَٞٳٽىىيځبن ٔب ډٖشُچپٕه ثب سًػٍ ثٍ ٭الٔڈ ډتٌٽًٍ
ثٍ اوشوبة ٽبالَب ي ډلًٞالر ډجبىٍر ډٓيٍُوي.٭الډز سؼبٍسٓ ثَاْ ډٮَٵٓ ي ػُتز
سٚوَٕ ٜمٍ اوًا ٫ٽبالَب ي ډلًٞالسٓ ٽٍ ثٍ يٕٕچّ ٔټ سبػَ ٔب ٔټ ٽبٍهبوتٍ ٭َ١تٍ
ٔب سٍُٕ ډٓ ًٙى ،ډًٍىإشٶبىٌ ٹَاٍ ډتٓ ځٕتَى يڅتٓ اځتَ ٭الډشتٓ ثتَاْ ډٮَٵتٓ سًڅٕتي ي
ډلًٞڃ ډٮٕىٓ ثٍ ٽبٍ ٍيى ثٍ آن ٭الډز ٝىٮشٓ ځٶشٍ ډًٓٙى ٭الډز سؼبٍسٓ ي ٭الډز
ٝىٮشٓ اٽظَاً سلز ٭ىًان « ډبٍٻ» ثٍ ٔټ ډٮىٓ إشٮمبڃ ډًٓٙوي
٭الډز وٍسىُب ثبٔي ثب ٕبَٔ ٭الٔڈ سؼبٍسٓ سٶبير ىاٙشٍ ثبٙي ي ثب وً ٫ٽبال ي ػتىٔ
وِٕ اٍسجب ٣سىڂبسىڀ ىاٙشٍ ثبٙي ثچپٍ ثبٔي ثب اثشپبٍ ي وًآيٍْ سى٪تٕڈ ځتَىى .ي اُ إتبډٓ
٭بڇ ي ځمَاٌٽىىيٌ ىٍ ٭الډز إشٶبىٌ وًٚى
يٹشٓ ډٮشجَ هًاَي ثًى ٽٍ ډًاٵٸ ډٺٍَار أه ٹبوًن ثٍ طجز ٍٕٕيٌ ثبٙي».
ثٍ إشىبى اكپبڇ ډىيٍع ٹًاوٕه اٵٲبوٖشبن ي أَان ٭الډز سؼبٍسٓ ٹبثڄاوشٺبڃ إتز.
اډب ثَاْ آنٽٍ أه اوشٺبڃ وٖجز ثٍ اٙوب ٛطبڅض ډٮشجَ سچٺٓ ځَىى ،ولًٌ اوشٺبڃ ٭الډتز
اُ ٝبكت ٹجچٓ ثٍ ٝبكت ػئي ثبٔي ثٍ طجز ثَٕي.
ا 7ډبڅټ ٭الډز طجزٙيٌ ډٓسًاوي ،سٲَٕٕار ٍا ىٍ ٭الډز هًٔ٘ ٽشجبً ىٍهًإتز
ومبٔي ،ډَٚي ٣ثَ أهٽٍ ىٍ إبٓ ثٍ ٭الډز طجز ٙيٌ آن سإطَٕ ياٍى وٍ ومبٔي َ.مـىتبن
ډٓ سًاوي ثٍ كٌٳ اډًاڃ ،ډلًٞالر ٔب هيډبر اٹياڇ ومبٔي ٽٍ ډلشًاْ ٭الډز سؼبٍسٓ
ٍا سٚپٕڄ ډٓىَي.
اََ 3ځًوٍ سٲَٕٕار ىٔڂَ ىٍ ٭الډز طجز ٙيٌ ٔب ىٍ اډًاڃ ،ډلًٞالر ٔتب هتيډبر
131 ٽٍ ٭الډز سؼبٍسٓ ثٍ آن ډَثً ٣إز ثٍ إبٓ ىٍهًإتز ػئتي ثتَاْ طجتز ٭الٔتڈ
سؼبٍسٓ ًٍٝر ډٓځَٕى.
ډ٦بثٸ اكپبڇ ٹبوًن طجز ٭الٔڈ ي اهشَا٭بر ٽ ًٍٚأَان ،سٲَٕٕار ډَثً ٣ثٍ ٭الډز
سؼبٍسٓ ٔب ٥جٺٍ ٽبال ٔب ٝبكت ٭الډز ي َمـىٕه سٲَٕٕار ډَثً ٣ثٍ وٚبوٓ ي سبثٮٕز ي
ومبٔىيِ ٹبوًوٓ ٝبكت ٭الډز ىٍ أَان ٍٕمٕز وياٙشٍ ي كمبٔز ومٓځَىى ډڂَ أىپتٍ
ىٍ أَان ثٍ طجز ثَٕي .طجز سٲَٕٕار ثٍ اډ٢بْ ٝبكت ٭الډز ٔب ومبٔىيِ ٹبوًوٓ يْ ثتٍ
٭مڄ هًاَي آډي .
هذت اػتجبر ثجت ػالهت تجبرتی
ىٍ ډًٍى ډير ا٭شجبٍ طجز ٭الډز سؼبٍسٓ ډبىِ ثٕٖشڈ ٹبوًن ٭الٔتڈ سؼتبٍسٓ ډىشٚتَِ
ػَٔيِ ٍٕمٓ ٙمبٌٍإ 995بڃَ0388ت ٗ.ؿىٕه َٝاكز ىاٍى:
ا 0ډير ا٭شجبٍ طجز ٭الډز سؼبٍسٓ ىٌ ٕبڃ إز أه ډير ثبالطَ سٺب١بْ ډبڅتټ
ثَاْ ىيٌٍَبْ ىٌٕبڅٍ ډشًاڅٓ سؼئي ٙيٌ ډٓسًاوي.
ا 7ډبڅټ ٭الډز سؼبٍسٓ ډپچٴ إز ىٍ هالڃ ډتير ٙت٘ ډتبٌ ٹجتڄ اُ اوٺ٢تبْ
ډير ىٌ ٕبڃ ىٍهًإز سؼئي ٍا ثٍ ىٵشَ طجز ډَٽِْ اثو٘ ٭الٔڈ سؼتبٍسٓ اٍأتٍ
ومبٔي.
ا 3ډبڅټ ٭الٔڈ سؼبٍسٓ ومٓسًاوتي كتٕه سؼئتي ىٍ ٭الډتز طجتزٙتيٌ ٔتب څٖتز
اػىبٓ ،اډًاڃ ،ډلًٞالر ٔب هيډبر ٽٍ ٭الډز سؼبٍسٓ ثئه ډى ًٍ٪ٹجالً طجز ځَىٔتيٌ
حك اػتزاض
ََځبٌ ٽٖٓ ٭الډشٓ ٽٍ ثٍ طجز ىاىٌٙيٌ ډشٮچٸ ثٍ هًى ثياوي ئب ثب ٭الډز اي
ثٍٹيٍْ ٙجٍٕ ثبٙي ٽٍ ډٖشُچپٕه ٔب ډَٞٳٽىىيځبن ٍا ٽٍ ا٥ال٭بر ثٍ ه ًٓٝٞوياٍوي
ثٍاٙشجبٌ ثٕىياُى ډٓسًاوي ثٍ سٺب١بْ طجز ا٭شَا ٟومبٔي.
ا٭شَا ٟىٍ ىي ًٍٝر ثٍ ٭مڄ ډڄ آٔي:
ُ -0ډبوٓ ٽٍ ٭الډز ډًٍىسٺب١ب َىًُ ىٍ ىٵشَ طجزٙيٌ.
-7ډًٹٮٓ ٽٍ ٭الډز ىٍ ىٵشَ طجز ي سٞئٸ آن ٝبىٍٙيٌ ثبٙي.
ډبىِ ثٕٖز ي دىؼڈ ٹبوًن ٭الٔڈ سؼبٍسٓ ډىش َِٚػَٔيِ ٍٕمٓ ٙمبٌٍإ 995بڃ
َ0388ت ٗ.ىٍ ډًٍى كٸ ا٭شَا ٟؿىٕه ډٚٮَ إز:
اٙوب ٛآسٓ ىٍثبٍِ ٭الډز سؼبٍسٓ ٽٍ ٍاػ ٬ثٍ آن ىٍهًإز طجز ثٍ٭مڄآډيٌ
ئب ثٍ طجز ٍٕٕيٌ ثبٙي ا٭شَا ٟٽَىٌ ډٓسًاوىي:
ٙ -0و ٓٞٽٍ ډي٭ٓ ثبٙي آن ٭الډز سؼبٍسٓ ،٭الډز سؼبٍسٓ هًىٗ إز.
ٙ -7و ٓٞٽٍ ٭الډز ثٍ ٭الډز سؼبٍسٓاٗ ثٍاوياُِ ٙجٍٕ إز ٽٍ ډٖشُچپٕه ٍا
ثٍاٙشجبٌ ثٓ اوياُى.
ًتیجِ
عالین تجبرتی و ثبت آى
ثَاْ أه ٽٍ ډلًٞالر سؼبٍسٓ ي ٝىٮشٓ ََ سؼبٍسوبوٍ ډٚو ٜي ډٮچًڇ ًٙى
سؼبٍ ٭الډشٓ ٍا اوشوبة ياػىبٓ هًى ٍا سلز ٭ىًان آن ٭الډز ٍياع ډٓىَىي .ٵبٔيِ
آن أه إز ٽٍ ډٚشَْ ثٍډل ٠ډالك ٍ٪٭الډز ډٓىاوي ٽٍ أه ډلًٞڃ ډشٮچٸ ثٍ
سؼبٍسوبوٍ ٔب ٽبٍهبوٍ اْ إز ٽٍ ډًٍى ا٭شمبى اي إز .إشٮمبڃ ٭الٔڈ سؼبٍسٓ ثٍٹيٍْ
ٍياع ىاٍى ٽٍ ډٚشَْ ٵٺ ٤ثبډالك ٍ٪ډبٍٻ ،ډجبىٍر ثٍ هَٔي ػىٔ ډٓومبٔي ثيين
133 أه ٽٍ ٕبُويٌ آن ئب سبػَْ ٽٍ ٭الډز ډشٮچٸ ثٍ اي إز ثٚىبٕي ډظالً ٍيٱه وجبسٓ ثب
٭الډز «ٍٕ ځڄ» ي ٝبثًن «څًٽٔ» ثب ٭الډشٓ ٽٍ ىاٍى ثٍډل ٠اٍأٍ آن ډٚشَْ ډٓىاوي
ٽٍ ػىٔ ډًٍىو َ٪ايإز يڅً أهٽٍ ٽمذىٓ ٕبُويِ آن ٍا ثٚىبٕي ثىبثَأه ٭الډز
سؼبٍسٓ هًى ثٍ هًىْ ډٮَٳ ػىٖٓ إز ٽٍ كبٝڄ ىٕشَوغ ي ُكمز ٕبُويِ آن
إز ي اُأهػُز وجبٔي اٙوب ٛىٔڂَ اُ آن ًٕءإشٶبىٌ ومًىٌ ي ثٍ وبڇ هًى ي ثٍ
ٝ ٍَ١بكت ٭الډز ډياهچٍ ومبٔىي.
٭الډز سؼبٍسٓ ثَاْ ډٮَٵٓ يػُز سمِٕ ي سٚوَٕ ٜمٍ اوًا ٫ٽبالَب ي
ډلًٞالسٓ ٽٍ ثٍيٕٕچٍ ٔټ سبػَ ٔب ٔټ ٽبٍهبوٍ ٭َٔ ٍ١ب سٍُٕ ډًٓٙى ،ډًٍىإشٶبىٌ
ٹَاٍ ډٓ ځَٕى.يڅٓ اځَ ٭الډشٓ ثَاْ ډٮَٵٓ ي سًڅٕي ډلًٞڃ ډٮٕىٓ ثٍ ٽبٍ ٍيى ثٍ آن
٭الډز ٝىٮشٓ ځٶشٍ ډٓ ًٙى ٭الډز سؼبٍسٓ ي ٝىٮشٓ اٽظَاً ثٍ ډٮىٓ ډبٍٻ وِٕ إشٮمبڃ
ډًٓٙوي.
هٌبثغ ٍ هأخذ
-0ډلمي٭چٓ ٭جبىْ ،كٺًٷ سؼبٍر ،ؿبح ثٕٖشڈٕ ،بڃ .45ٛ،0387
-7ىٽشَ ډلمًى ٭َٵبوٓ ،كٺًٷ سؼبٍر،ؿبح ٔبُىَڈٕ ،بڃ 777 ٛ ،0388
-3ىٽشَ كٖه كٖٕىٓ ،كٺًٷ سؼبٍر ډٚشمڄ ثَ ٽچٍٕ ډجبكض ،ؿبح ٚٙڈٕ ،بڃ.476ٛ،0387
-4ٹبوًن ٭الٔڈ سؼبٍسٓ ډىش َِٚػَٔيِ ٍٕمٓ ٙمبٌٍإ 995بڃ َ0388تٗ.
134
عبقریت حقَقی ٍ اجتوبعی زى در
تبریخ کشَر هب
ػجذالمذيز لیَهی
8ډبٍؽ ډٞبىٳ ثب 08كًر ٍيُ ثٕه اڅمچچٓ ُن ي ځَاډٕياٙز اُ ډٺتبڇ ثتب ٭٪متز
ُوبن ىٍ ډٖشًْ ػُبوٓ ثًىٌ إز.
اٍع ځٌاٍْ ثٍ ُن ٍا سبٍٔن اٵَٔى٘ ث َْٚثب ٵَاُ ي وٚتٕت َتبْ سؼَثتٍ ٽتَىٌ ٽتٍ
ومٕشًان اُ ان ٕ٦لٓ ځٌٙز.
ُن َمًاٌٍ ډٺبڇ ان ىٍ ٹچڄ ٙبډن اوئَ ٍٚب ٹَاٍ ىاٙشٍ ػِ ٹ َٚئتب ٥جٺتٍ ػبَتڄ ي
ٽًسبٌ وڂَ ٽٍ ثٍ أه ډًػًى دَ سالٗ اوٖبوٓ ثب وڂبَٓ سىتڀ وَ٪اوتٍ وڂَٖٔتشٍ اوتي ،اډتب
دبٕياٍان هَىډىي ُن ٍا ياالئٓ ي ډَسجتز ىاىٌ ٍډتِ هچٺتز ثٚتَْ ٍا ىٍ أته ډًػتًى
ځَاډٓ ىٍٔبٵشٍ اوي.
كٺب ٽٍ ُوتبن وٕمتٓ اُ ػمب٭تبر اوٖتبوٓ ٍا ډٕٖتبُوي ي ىٍ ٕتبهشبٍ َتبْ ٕٕبٕتٓ،
اػشمب٭ٓ ي اٹشٞبىْ ثب ډَىان َمَ٦اُ ډٕجبٙىي.
دٕپبٍ آُاىْ هًاَبوٍ ُوبن ىٍ ٍإشبْ وؼبر ډچتز َتب اُ ٕتٕ ٌَ٦إتشٮمبٍ َمتًاٌٍ
ٽبٍوبډٍ ٕبُ ثًىٌ ىٍ ٕىڂَ َبْ ځَڇ وجَى ٭چٍٕ سؼبيُ ي ٩چڈ ډَىان ٍا ٔبٍْ ٍٕتبوٕيٌ ثتب
ٵيا ٽبٍْ وياْ آُاىځٓٝ ،چق ي سَٹٓ ٍا َٕ ىاىٌ اوي.
ډجبٍُار ٭بىالوٍ ُوبن ىٍ ٹتبٌٍ اډَٔپتب ٽتٍ اُ ا 0857ڇ ٽتٍ ثتٍ ستإډٕه كٺتًٷ ٙتبن
ثَهبٕشٍ اوي ٕشٌِٕ ثب َٙأ ٤ٽبٍ ىًٙاٍ ي ٱَٕ اوٖبوٓ ي سب٭ٕه ىٕشمِى ٽتڈ ٽتبٍځَان ُن
ىٍ َُٙؤًٕبٍٻ ٍُډٕيوي أه ػىج٘ ځَؿٍ ٙبَي ٹَثبوٓ َبْ ثًى ي 079سه ٽتبٍځَ ثتب
هًٚوز ىٍ اس٘ ٽٕٚيٌ ٙيوي ،سًاوٖز َٕوًٙز اٹشٞبىْ ي ٕٕبٕٓ ُن ٍا سٲٕتَ ىَتي
ي ډًطَٔز ثٔ ٙڂَٵٓ ثٍ ػب ځٌاٍى ؿىبوـٍ ىوجبڅٍ ځَان آٔىيٌ أه وُ٢ز ډًٵٺٕز َتبْ
ؿٚمڂَْٕ ىٕشبيٍى ٙبن ثًى.
ايڅٕه ٍيُ ػُبوٓ ُن ىٍ ډبٌ ډبٍؽ ا 0900ىٍ ٽَ ًٍٚبْ ىومتبٍٻ ،اڅمتبن ،استَٔ٘،
ډَىډٓ ٽٍ ىٍ أه ډَُ ي ثًڇ ُويځٓ ىاٙشٍ اوي اُ ُوبن ىٍ ٙبٖٔشٍ سَٔه ډَسجز ٹتيٍىاوٓ
ومًىٌ اوي.
َُٔا ُن ىٍ ػبٔڂبٌ ووٖشٕه ډَثٓ ي اډًُځبٍ هبوًاىٌ سپٍٕ ُىٌ إز.
0
ٍ -يُوبډٍ ډچٓ اؤٕ ډًٍم 08كًر ٛ 0396ا3
ئًٖا ډٕشَا ٔپٓ اُ ثٍِځشَٔه ٍَٔ ٓٚب ځٶشٍ ٽٍ ُن هبوٍ إز ،أه ػمچتٍ ٽًستبٌ ي
دَ ډٮىٓ وٚبن ىَىيٌ يػًى ُن ثٍ كٕض ٭بډڄ سٚپڄ هبوًاىٌ ډٕجبٙي.
سًػٍ ثٍ سَثٍٕ ي سٮچٕڈ ُن ي ىهشَ ٭ َٞئيْ ىڅٕڄ ٍيٙته اَمٕتز ُن ىٍ ان ىيٌٍ
ثًىٌ ٙب٭ٌَ َب ي ٍَٔ ٓٚب اُ ډٕبن ٥جٺبر وًٖان آٍٔبئٓ ثَهبٕشٍ اوي ٽٍ ډٺبڇ ډٖبيْ ثتب
ٍَٔ ٓٚبْ ډَى آٍٔبئٓ ىاٙشىي.
ځًٙب ُِٙاىٌ هبوڈ ،څًدب ،ډًىٍا ،ډبډبسب ،ادبالًٍٕٔ ،ب ي اويٍاوٓ اُ ٙب٭ٌَ َبْ ډٮتَيٳ
ان ىيٌٍ ثًىٌ اوي.
ػبډٮٍ آٍٔبٔٓ ىٍ ٍيُ َبْ ډٮٕه ٕبڃ ي ډٕچٍ ٔٓ ٽٍ ٕبډبوٍ ٔبى ډٕٚيٌ ثتٍ ُوتبن كتٸ
َٙٽز ډٕياىوي ي اوُب ىٍ أه ډىبٕجز َبْ هبٙ ٛٮَ ډٕڂٶشٍ اوي.
ىٍ ىيٌٍ ٍُىٙشٓ ُوبوٓ ثٍ وبډُبْ ىيٱٌَ ،يٍٕشٌَ ي ٵٌَ ،ٍٙئَُ ځٚشبٕت ډًٕتًڇ
عبقریت حقوقی و اجتوبعی زى ...
0
-سبٍٔن ٹئڈ اٵٲبوٖشبن ع ا 0وًٙشٍ اكمي ٭چٓ ٽُِاى ٕبڃ ٥جَ 0377 ٬تٝ ٗ.ٶلبر ا 031ي 030
آوب هبوڈ ٙبٌ ٭بڅڈ هبن ًَسټ ىهشَ ٕچ٦بن ډچوٓ ٽٍ ډٕتَئٔ هتبن ًَستټ اُ ان ُاىٌ
ٙيٌ ډٙ َٕٚبٌ ي كمبٍٕ ٕبُ ثَػٖشٍ ٔٓ دَٖٗ ىٍ وجتَى ٭چٕتٍ ٩بڅمتبن ي سؼتبيُځَان
هبٍػٓ اځَځٕه ثًىٌ إز.
ٍُٱًوٍ آوب ډبىٍ اكميٙبٌ اثياڅٓ ثبوًْ ډيثَْ ثًىٌ ٽٍ ان ُٙىٚبٌ ثٍِٿ ٍا ډٚتًٍر
ډٕياىٌ ٭اليِ ىٍ ىٍثبٍ اكمي ٙبٌ ُوبن ىٍ اډًٍ ٍٕمٓ ََٽتبٌٍ ثبٙتٓ ي ثتٍ ػمت ٬ايٍْ
0
اهجبٍ ډٕذَىاهشىي.
طالڅٍ ٕييُائٓ ي ډلميُائٓ ډًاُْ ٔب َٙأ ٤ي اډپبوبر َمبن اىياٍ سًػٍ ثتٍ ُوتبن
ډجٌيڃ ي ډٺبڇ ٙبوَا ىٍ هًٍ ٹيٍٙىبٕٓ ډٕئيوي ي ډ َٕٚي ډتيثَ ٙتبَبن ٹتَاٍ ىاٙتشىي،
ٍُٱًوٍ اوب دَٖٗ اكميٙبٌ ثبثبْ ثٍِٿ ٍا ثٍ ٍٵبٌ اډىٕز ي اٍاډٓ ډَىڇ سًٝتٍٕ ډٕىمتًىٌ
ؿىبوـٍ سب َٕكيار ٍا اوش٪بڇ وجوٕٚي ثٍ سٮمَٕ ٹچٮٍ ي اَٙٳ اڅجالى اكميٙتبَٓ اٹتياډٓ
0
ٔ -بىىاٙز َبْ ٙو ٓٞؤًٖىيٌ.
ثٍ ډىٕٚبن َيأز ىاىٌ ٙيٌ ثًى سب ُوبن ىيىډبن ٙبَٓ ٍا ثتٍ اڅٺتبة ٭بڅٕتبر َٕإتَ
ډلٖىبر ،٭ٞمز ډأثٍ ي هياٍر ډأثٍ ثىًٖٔىي ،اُ ُوبن وبڇ وجَوي ثچپٍ ايٙبن ٍا ثتٍ وتبڇ
ديٍ ،ثَاىٍ ي ٵَُوي ٙبن ٔبى ومبٔىي.
ډلشَډبر ډىًٍ اٵٲبوٓ ىهشَان ي ُوبن هبوًاىٌ َبْ ا٭ٕبن ي ٭چڈ ي اىة ٙىبٕبن هًى
ٍاثٍ ًٍٕٔ ىهشَان ي هًاََان دبىٙبٌ اكٖبٓ ډٕىمًىوي ي ثٍ ىٍػبر ډٮىتًْ هتًاََ ي
ىهشَ ه٦بة ډٕٚيوي ،اوُب ډًاػت ډٖشمَْ وٺي ي اوٮبڇ ډٕبٵشىي ًٍٕٕٱبڃ اډتيى ډٮتبٗ
ىاٙشىي ىٍ ػمٮٕز وًٖان ډٚمًڅٕه كَډڂبٌ ،٭بڅمٍ َب ،ٹبٍٍٔ َبٙ ،ب٭ٌَ َب ،هٕ٦جتٍ َتب،
ډىَ ٍٕٚب ،ٽبسجٍ َب ،ډٞبكجٍ َب ،وئمٍ َب ،ٹ ٍٞهًان َب ،ډَ٦ثٍ َب ،هٕبَ ٍ٥ب٥ ،جٕجٍ َتب
ثًىٌ اوي ٽٍ ىٍ ا٭ٕبى ډٌَجٓ ٭اليٌ اُ أىُب اُ ډلشَډبر َٕٕٶٕي ىاٍاْ ًٕاثٸ هتيډز ي
ډَسجٍ ډٮچمٓ ى٭ًر ثٍ ٭مڄ ډٕبډي ي ثٍ ډًاػت ا٭تِاُْ ي ډٖتشمَْ ډٺتٍَ ي ٕتَآٵَاُ
عبقریت حقوقی و اجتوبعی زى ...
ډٕڂَىٔيوي ُوبن َُٙي سًاث ٬ان ىٍ ډلبٵڄ ػٚه ٭مًډٓ وًٖان اٙشَاٻ ډٕپَىوي.
ٍُٱًوٍ آوب ،ثٓ ثٓ وڂٕىٍ ي ٵب٥مٍ ٕچ٦بوٓ ډىًٞة ثٍ دٚشًن َبْ ًٕٔتٶِأٓ ُيػتٍ
اډذَا ًٍ٥سٕمًٍٙبٌ ي ډبىٍ ُډبن ٙبٌ ٔپٓ ثٮي ىٔڂَ ٕمز ٍٔبٕز ٭بڅٕتٍ ُوتبن ٍا ىاٍا ي
كٸ ىهبڅز ىٍ اډًٍ َٕدَٕشٓ وًٖان ٍا ىاٙشىي.
ٵب٥مٍ ٕچ٦بن ٽٍ ډٕبن ٥بئٶٍ ىٍاوٓ ي ٱچِائٓ ا٭شجتبٍ ٹتًډٓ ىاٙتز ىٍ ډُتَ يْ أته
٭جبٍر وٺ٘ ثًى ٽٍ:
ٽىِٕ ٵب٥مٍ ي ډبىٍ ُډبن ٙبَڈ ٕذَُ ٍٙټ ثَى اُ ثچىيْ ػبَڈ
139
ځًََ اٍا ثٕڂڈ ىهشَ دبىٙبٌ ىَچٓ ،ځًََ ٙبى ثٕڂڈ ىهشَ ٙبٌ أَان ي هئؼٍ ٕچ٦بن
ىهشَ ياڅٓ وٕٚبدًٍ ،ډچپّ سٕمًٍ ٙبٌ اٵٲبن ىٍ ٽبثڄ كٕبر ثتٍ ٕتَ ډٕجَىوتيَُ ،تَا ػتبن
وًإٍ كبػٓ ػمبڃ هبن ََٔټ ډًٹٴ َبْ ثٍ ىٍثتبٍ ُوتبن ىٍاوٕتٍ ىاٙتشىي ي اُ ٍئٕٖتٍ
َبْ ػمٮٕز َب ثًىوي.
سٕمًٍٙبٌ ثب ىهشَ َٙثز ٭چٓ هبن ؿىيايڅٓ اُىياع ومًى ٽٍ ىٍثبٍ ُوبن ٍا ثٍ ٭ُتيٌ
ىاٙز.
أه دًٕوي َب ثَاْ ٝچق ي اٙشٓ ٽَ ًٍٚب ي اٹًاڇ ي ػچًځَْٕ اُ هًٞډز َتب ثتًىٌ
وشبٔغ ډٶٕيْ ٍا ىٍ سبډٕه ٭الٔٸ ثَٕيوٓ ي يكير ډچٓ ثبٍ ايٍى.
اډَٕىيٕز ډلمي هبن وِٕ دب ثٍ دبْ َمٕه ٕٕبٕز ٍيان ثًىٌ ٍػبڃ أه ىيٌٍ ٙتًٌٕ
0
اُىياع ثب ىهشَان هبوًاىٌ َبْ ثٍِٿ ٍا سٮٺٕت ډٕىمًىوي.
اٱچجبً ىٍ ُډبن ٕ١باڅمچز اډَٕ ٭جياڅَكمه هبن ٭ٙ َْٞين اٱتبُ ځَىٔتي اډٕتَ ٔتټ
هبوڈ هبٍػٓ وَٓ ٍا ثَاْ هًى ىٍ اٍٿ إشوياڇ ومًىٌ ثًى كچٕمٍ ُيػٍ ي ډچپٍ اډٕتَ
ډ ًٍُٚثٍ ثًثً ػبن َٶشٍ ياٍ ًٕاٍ ثَ إخ اُ ثبُاٍ َبْ ٽبثتڄ ىٔتين ډٕپتَى ستب وتج٠
ډَىڇ ٍا ثب هًى ىاٙشٍ ثبٙي ،ثًثً ػبن ؿبىٍْ وٍ ثچپٍ ٔټ ػٮٶٍ ثَ َٕ ډٓ وُبى.
اډَٕ ىٍ اډًٍ اډىٕشٓ ي اىاٌٍ ٽًسًاڅٓ ي ٽٖت ا٥ال٭بر ثٍ ثَهٓ اُ ُوبن ا٭شمبى ي ٽتبٍ
7
دًڅٕٔ ډوٶٓ ٍا اُ ايٙبن ډٕڂَٵشٍ إز.
ډجبٍُان ىٔڂَْ ،ډٖشًٌٍ اٵٲبن ،ځچىتبٍ ٽتًؿٓ ي ځىؼتبن اُ اٹتًاڇ ثچتًؽ ٔپتٓ ثٮتي
0
ىٔڂَْ ىٍ ػىڀ إشٺالڃ هبَ٥ار وجَى ٙبوَا ثب اػىجٕبن ُٔت ٝٶلبر سبٍٔن ومًىوي.
0
-ٵََىڀ ٽبثڄ ثبٕشبن وًٙشٍ ٭ِِٔاڅئه يٽٕچٓ ٵًٵچِائٓ ع إ 7بڃ ٥ج 0387 ٬يُاٍر ا٥ال٭بر ٵََىڀ
ٝٶلبر ا0711 -0085
7
ٍ -يُوبډٍ اٍډبن ډچٓ ٛا 3وڂبٌ ځٌُا ثَ سٲَٕٕ اػشمب٭ٓ وًٙشٍ ؤَٖه ځَيٓ 9طًٍ 0397
اډَٕ كجٕت اهلل هبن ُډبوٕپٍ اٍاىٌ ثٍ ٍٵ ٬كؼبة ومًى ،٭چٕب كَ٢ر َٕاع اڅوتًاسٕه
َٕيٍ ٕچ٦بن ډچپٍ ثٍِٿ اٵٲبوٖشبن ثٍ يْ ډًٍٚر وياىٌ ځٶتز دىؼتبٌ ٕتبڃ ىٔڂتَ ثتٍ
ډٖب٭ي ٙين أه اٹياڇ ىٍٽبٍ إز ،يٹشٓ اډَٕ ډًٍ ٫ً١ا ثب ًٍٙاْ ٽجَا ىٍډٕبن ځٌاٙز
اوُب ٵپَ ٭چٕب كَ٢ر ٍا دٖىئيوي.
دٔ اُ سبٕٕٔ ثٕز اڅٮچًڇ ،اوؼمه ډٮبٍٳ ،ډپشت كجٕجٕتٍ ي ٕتَاع االهجتبٍ اٵٲبوٕتٍ
ًيٷ ثٍ سئٍٔ ي سٮچٕڈ ىهشَان ٍيُ اٵِين ځَىٔي ىٍ َمٕه ىيٌٍ ىٍ ػًاٍ ثٖتشبن ٕتَا
اىاٌٍ ئٓ ثٍ وبڇ ػبٍٍٔ هبوٍ سلز َٕدَٕشٓ َبػٌَ هًاََ كجٕت اهلل هبن إبٓ ځٌاٙشٍ
ٙي ٽٍ ىهشَان ثٓ يٕٕچٍ ي ىيٍ اُ ي٥ه ي ٵبٹي سًان سٮچٕڈ ي سلٞتٕڄ ىٍ ػبٍٔتٍ هبوتٍ
ٙبډڄ ډٕٚيوي.
وب ځٶشٍ وجبٔي ځٌاٙز ٽٍ ٭ًىر سٮياىْ اُ هتبوًاىٌ َتبْ سجٮٕتيْ اُ َىتي ي سَٽٕتٍ
عبقریت حقوقی و اجتوبعی زى ...
٭ظمبوٓ ٽٍ ىٍ ان ػبَب ىٍٓ هبويٌ ثًىوي ىٍ ٭ٙ َْٞتين ُوتبن ىيٌٍ اډٕتَ كجٕتت اهلل
هبن ثٓ سإطَٕ وجًىٌ إز.
ا٭چٕلَ٢ر اډبن اهلل هبن ىٍ ٕبڃ اَ 0311ت ٗ .ثٍ يُاٍر ډٮبُ َيأز ىاى ستب ثتٍ
إشل٢بٍ ډٮچمٕه ُوبوٍ ي ىيٽشًٍان ٥ت ُوبوٍ اٹياڇ ثٍ ٭مڄ أي.
ىٍ ٕبڃ ا 0317ثتب يٍيى ډٮچمتٕه ُوبوتٍ ي ىيٽشتًٍان ٥تت ُوبوتٍ اُ اٍيدتب ډپشتت
ډٖشًٍار ثٍ وبڇ ٭ٞمز سًٕ ٤هًاََ ٙبٌ ي ٙٶبهبوٍ ُوبوٍ ىٍ ٽبثڄ ځٚبٔ٘ ٔبٵشتٍ ٽتٍ
اڅجشٍ و َٚىيثبٌٍ ػَٔيٌ اٍٙبىاڅىًٖان ىٍ اٙب٭ٍ أه سلًالر اطَ هًى ٍا ىاٙشٍ إز.
141
ډچپٍ طَٔب كٕه ٕٶَٗ ثٍ اٍيدب ىٍ ٕبڃ ا 0316ډٞبكجٍ ٔٓ ثب ډؼچٍ ًََچً ډىشٚتٌَ
دبٍٔٔ ٍيْ كٺًٷ ُوبن ځٶز :ا ډه ٽبډالً ډٮشٺيڇ ٽتٍ كٺتًٷ ُن ىٍ إتالڇ ډلٶتً٧
إز ،٭چمبْ ٱَة ي ډٖشَٚٹٕه ٽبډالٌ ثٍ ډِأبْ ىٔبوز كٺٍ إتالڇ ي اكپتبڇ وبٵٮتٍ ان
دٓ ثَىٌ اوي يڅٓ سبٽىًن أه ډَاست ٽٖت ٭مًډٕز وىمًىٌ اُ أىَي ٭بډٍ ٱَثٕتبن سٞتًٍ
0
ٔ -بىىاٙز َبْ ٙو ٜؤًٖىيٌ
ډٕپىي ٽٍ ٝبكت ىٔبوز إالڇ سؼبيُ ثٍ كٺًٷ ُن ومًىٌ ي كبالوپٍ ؿىتٕه وٕٖتز.......
اځَ اُ ٍيْ ىٔبوز ډالكًٙ ٍ٪ىُ ،وبن إالڇ وٖجز ثٍ ُوبن ٕبَٔ ډٌاَت اُ َتَ ػُتز
0
اُاى ي كٺًٷ ٙبن َڈ ډلٶً ٧سَ إز
ثٍ ىيٌٍ ُډبډياٍْ اډَٕ كجٕت اهلل ٽچپبوٓ ځَؿٍ ډپبست ىهشَان ثٖشٍ ٙي ؿتبىٍْ ي
ىالٷ ىيثبٌٍ ٍأغ ځَىٔي اډب ىٍ 9ډبٌ ٹيٍر هًى َٕؾ ُٔبوٓ ډىلٕض سىجٍ ثتٍ ىهشتَان ي
ُوبن ٔب هبوًاىٌ َبْ ٙبن ٽٍ ىٍ اٝالكبر ىيٌٍ اډبوٓ ك ٍٞځَٵشٍ ثًىوتي ،وَٕتبوٕي ،ىٍ
٭ُي كپًډز ډلمي وبىٍٙبٌ ځَؿٍ ىٍ أه ٭َ ٍٝٽياڇ ٽتبٍْ ٝتًٍر وڂَٵتز ٝتَٵبً
ډپشت ٭ٞمز ٍا ىيثبٌٍ ٵٮبڃ ومًىٌ اُ ثًٕشبن َٕاْ ثٍ ىاهڄ اٍٿ ػب ىاى اډب ثٮياً أته
ډپشت ثٍ وبڇ ٹبثچڂٓ ىٍ ك ٍٞاويٍاثٓ ډىشٺڄ ځَىٔي.
ىٍ ووٖشٕه ٕبڅٕبن ٕچ٦ىز ډلمي ٩بََٙتبٌ ثتبٍ ىٔڂتَ وُ٢تز وٖتًان ثتب ځبډُتبْ
0
-ٵََىڀ ٽبثڄ ثبٕشبن وًٙشٍ ٭ِِٔاڅئه يٽٕچٓ ٵًٵچِائٓ ٕبڃ ٥ج 0387 ٬ع 7
ثب ثمٕبن اډين وُ٢ز وًٖان ىٍ ٕبڃ اَ 0338ىڂبڇ سٞيْ ُٕٙي ډلمتي ىايى هتبن
ثٍ ٝياٍر ،ىهشَان ډپبست ىٍ اىاٍار ي ډًٕٖبر ىيڅشٓ ډًٹ ٬ٽبٍ ٔبٵشىتي ؿىبوـتٍ ثتٍ
0
سٮياى 75سه اُ ىهشَان ثٍ ٽبٍ كَيٳ ؿٕىٓ ډ٦جٮٍ ىيڅشٓ اٙشٲبڃ ئٍُيوي.
َمـىبن ىٍ ٕيٌ كب١تَ ُوتبن ىٔڂتَْ ا ٽجتَا وتًٍُائٓٙ ،تٶٕٺٍ ١تٕبٔٓ ،ډٮٞتًډٍ
٭ٞمشٓ يٍىٻٝ ،بڅلٍ ٵبٍيٷ ا٭شمبىْ ،كمٕتَا ٕتچؼًٹٓ ډٚتٮڄ ىاٍاوتٓ ثًىوتي ٽتٍ
هيډبر ثٍِځٓ ٍا ثَاْ سٮمٕڈ وُ٢ز ُوبن ٽ ًٍٚاوؼتبڇ ىاىوتي ي وٕتِ آوٮتيٌ ثتبوًان ثتب
٭٪مز ي ٵياٽبٍ ٽٍ ىٍ ػُبى ،ډٺبيډز ي دٕپتبٍ ٭چٕتٍ سؼتبيُار ٍيٓ ي ډ٪تبڅڈ ٍّٔتڈ
ىٕشٚبويٌ اوُب ي وِٕ ٥بڅجبن ډشلؼَ ثَاىٍان ،ٵَُويان ي ًََٙان ٙبوَا ٔبٍْ ٍٕبويوي ٔتبى
ٙبن ځَاډٓ ثبى.
ثب سٌٽبٍ دَٕاډًن سؼچٕڄ ډٺبڇ ُن ،آٍُيډىتيڇ هًاوىتيٌ ځَاډتٓ ثتٍ ډًٹتٴ ي ػبٔڂتبٌ
عبقریت حقوقی و اجتوبعی زى ...
ٙپًَمىي ثبوًان ي ٔب ډبىٍان ٽٍ ثُشَٔه َٕډبٍٔ ثَاْ ػبډٮٍ اٵٲبوٓ ډب اوتي ي ىٍ ُيأتبْ
سبٍٔن أه َُٕډٕه ډٺبڇ ٙبن وٺ٘ ځٌاٍ ثًىٌ اٙىبٔٓ كبٝڄ ي ٙتمّ اُ كٺتٓ ٍا ٽتٍ ثتَ
ٵَُويان ٙبن ىاٍوي اىا ٙيٌ ثبٙي.
143
0
ٍ -يُوبډٍ آٍډبن ډچٓ ډؤٍم 07كًر ٛ 0388ا 3اهشٞبٍ اُ وُ٢ز ُوبن اٵٲبوٖشبن وًٙشٍ ډلشَڇ ٭جياڅلمٕي
اډجبٍُ
دیذار گفتٍگَی هحترم هحوذ قبسن حلیوی ،هعیي
هسلکی ٍزارت عذلیِ بب خبًن عبدل خذٍر ،رییس
عوَهی یًَیسف ٍ خبًن تبتبًب کَلي ،رییس بخش
هحبفظت از اطفبل ایي ادارًُ ٍ ،وَد.
79كمڄ 0397
ىٍ أه ىٔياٍ ،ىي َ٥ٳ ىٍ ډًٍى ډَاٽِ اٝالف ي سَثٕز ا٥ٶبڃ ي ٹبوًن ډلبٵ٪ز اُ
كٺًٷ ا٥ٶبڃ ،ثلض ي سجبىڃ و َ٪ومًىٌ ي ثَ َمأَىڂٓ ثٕٚشَ ثٕه يُاٍر ٭يڅٍٕ ي اىاٌٍ
ًٔوٕٖٴ سإٽٕي ومًىوي.
ډٮٕه ډٖچپٓ يُاٍر ٭يڅٍٕ اُ َمپبٍَْبْ ډبڅٓ ي سوىٕپٓ اىاٌٍ ًٔوٕٖٴ ثب أه
يُاٍر هًٝٞبً ىٍ ٹٖمز ثبُٕبُْ ي سَډٕڈ ىي سٮمَٕ ډَٽِ اٝالف ي سَثٕز ا٥ٶبڃ
يالٔز ٽبثڄ ي سُّٕ يٕبٔڄ ډًٍى وٕبُ ا٥ٶبڃ ىٍ ُويان ثڂَاڇ ،اثَاُ ٕذبٓ ي ٹيٍىاوٓ
ومًىٌ ي هًاَبن َمپبٍَْبْ ثٕٚشَٙبن ثب أه يُاٍر ځَىٔي.
آٹبْ كچٕمٓ ىٍ ډًٍى ٹبوًن ډلبٵ٪ز اُ كٺًٷ ا٥ٶبڃ ځٶز :أه ٹبوًن َٶشٍ ځٌٙشٍ
ىٍ دبٍڅمبن ډًٍى ثلض ٹَاٍ ځَٵز ي اډٕي إز ٽٍ ىٍ َٶشٍ آٔىيٌ ډًٍى سًٔٞت ٹَاٍ
ځَٕى .يْ ي٭يٌ ومًى ٽٍ أه ٹبوًن ثٮي اُ سًٕٙق ٍٕٔٔ ػمًٍُ ثٍ ُيىسَٔه ٵَٝز ىٍ
ػَٔيٌ ٍٕمٓ و َٚهًاَي ٙي .يْ اٵِيى ٽٍ ثٍ ډى ًٍ٪كٶب٩ز ي سبډٕه كٺًٷ ا٥ٶبڃ،
اىاٍار ًَٔث ٤ثبٔي ىٍ دبڅَٕٖٓب ي إشَاسَْْبْٙبن سمبڇ ډًاٍى ٹبوًن ډلبٵ٪ز اُ
كٺًٷ ا٥ٶبڃ ٍا ىٍ و َ٪ىاٙشٍ ثبٙىي.
دیدار گفت گوی هحود قبسن...
ډٮٕه يُاٍر ٭يڅٍٕ ځٶز :ثٍ ډى ًٍ٪ډلبٵ٪ز ثُشَ ي سبډٕه كٺًٷ ا٥ٶبڃٔ ،ټ
وٖٚز ىٍ ٕ٦ق ډٮٕىبن ثَځِاٍ ځَىى سب ثٍ ډٚپالر آوُب ٍٕٕيځٓ ځَىى .يْ اُ ٍٕٔٔ
٭مًډٓ ًٔوٕٖٴ هًإز سب ُډٕىٍ ٕٶََبْ سلٺٕٺبسٓ ٍا ثَاْ ٽبٍډىيان ډٖچپٓ ٍٔبٕز
٭مًډٓ ډَاٽِ اٝالف ي سَثٕز ا٥ٶبڃ ٵَاَڈ ٕبُوي.
ىٍ دبٔبن ٍٕٔٔ ،ثو٘ ډلبٵ٪ز اُ ا٥ٶبڃ ًٔوٕٖٴَ ،مپبٍَْبْ ثٕٚشَ ٍا ثب ٕپشًٍ
٭يڅٓ ي ٹ٢بٔٓ ي هًٝٞبً يُاٍر ٭يڅٍٕ ي٭يٌ ومًى.
هٌبع :آهریت هطبَعبت
145
اّذای ۰۷۷کتبة ٍ هجلِ از سَی هعیٌیت جَاًبى
ٍزارت اطالعبت ٍ فرٌّگ بِ هراکس اصالح ٍ تربیت
اطفبل ٍزارت عذلیِ
ىٽشَ ٽمبڃ ٕبىار ډٮٕه ػًاوبن يُاٍر ا٥ال٭بر ي ٵََىڀ 711 ،ػچي ٽشبة ي
ډؼچٍ ٍا ثٍ ا٥ٶبڃِ ډَاٽِ اٝالف ي سَثٕز ا٥ٶبڃ يُاٍر ٭يڅٍٕ ،ىٍ ٔټ ډَإڈ ٍٕمٓ
اَياء ومًى .يْ َمـىبن ي١ٮٕز ػًاوبن ي ٵٮبڅٕزَب ىٍ أه ٍإشب ٍا سًٕ١ق ىاىٌ ي
ٔبىآيٍْ ٽَى ٽٍ الُڇ إز سب ٽمٕشّ ػًاوبن ډ٦بثٸ إشَاسْْٕ ډچٓ ػًاوبن ىٍ يُاٍر
٭يڅٍٕ أؼبى ځَىى.
ىٍ أه ډَإڈٕٕ ،ي ډلمي َبٙمٓ ډٮٕه ډبڅٓ ي اىاٍْ يُاٍر ٭يڅٍٕ ع.ا.ا ،ي١ٮٕز
ا٥ٶبڃ ىٍ ډَاٽِ اٝالف ٍا هًة سًٕٝٴ ومًىٌ ي اُ َمپبٍْ يُاٍر ا٥ال٭بر ي
ٵََىڀ ىٍ ُډٕىّ ٵَاَڈ ٕبُْ ٽشبة ثٍ ا٥ٶبڃ ډَاٽِ اٝالف ،اثَاُ ٕذبٓ ي اډشىبن ومًى .
ډٮٕه اىاٍْ يُاٍر ٭يڅٍٕ سًٕ١ق ىاى ٽٍ وٕبُ إز سب ىٍ ٍإشبْ سٮچٕڈ ي سَثٍٕ ي ثچىي
ثَىن ٕ٦ق ٵََىڀ ا٥ٶبڃ ډشوچٴ اُ ٹبوًن ،ٽبٍ ًٍٝر ثڂَٕى.
ډٮٕه اىاٍْ يُاٍر ٭يڅٍٕ ثٍ أؼبى ٽمٕشّ ػًاوبن ىٍ يُاٍر ٭يڅٍٕ سإٽٕي ومًىٌ ي ا١بٵٍ
ٽَى ٽٍ سٮياى ػًاوبن ىٍ ٕ٦ق ٍَجَْ ي ډٕبوٍ يُاٍر ٭يڅٍٕ سب اوياٌُْ وٖجز ثٍ دٕ٘
اٵِأ٘ ٔبٵشٍ إز .يْ َمـىبن ىٍ أه ډَإڈ سإٽٕي ٽَى ٽٍ الُڇ إز سب ثٍ سٮياى
اهدای 700کتبة و هجله از سوی...
147