Podstawy rachunkowości

Egzamin w formie testu zamkniętej, np. Konto rozliczenia zakupów może wykazywać…
Odp. ABCD, jedna odpowiedź poprawna.
Nauczyć się rozpoznawać aktywy i pasywa oraz zapamiętać podstawy jak rozliczać.
Ocena z wykładu (60% oceny z ćwiczeń, 40% oceny z egzaminu)
Bilans na …
AKTYWA KWOTA PASYWA KWOTA
A. Aktywa trwałe A. Kapitały (fundusze)
I. Wartości niemate- własne
rialne i prawne I. Kapitał podstawowy
II. Rzeczowe aktywa II. Kapitał samofinanso-
trwałe wania
1. Środki trwale III. Wynik finansowy
2. Środki trwałe w (zysk, strata)
budowie B. Zobowiązania i rezerwy
III. Należności długo- na zobowiązania
terminowe I. Rezerwy na zobowią-
IV. Inwestycja długoter- zania
minowa II. Zobowiązania długo-
V. Rozliczenia między- terminowe
okresowe długoter- III. Zobowiązania
minowe krótkoterminowe
B. Aktywa obrotowe
I. Zapasy
II. Należności krótko-
terminowe
III. Inwestycje krótko-
terminowe
IV. Rozliczenia między-
okresowe kosztów
V. Należne wpłaty na
kapitał podstawowy
VI. Udziały (akcje wła-
sne)
AKTYWA RAZEM PASYWA RAZEM

Bilans sporządzany jest zgodnie z zasadą równowagi bilansowej co oznacza, że suma

aktywów musi być równa sumie pasywów. Bilans sporządzany zgodnie z zasadą kontynuacji
działania co oznacza, że bilans zamknięcia jest bilansem otwarcia roku następnego.
Operacje gospodarcze są to zdarzenia gospodarcze zachodzące w danej jednostce, które
można wyrazić kwotowo i wpływają na zmiany w pozycjach bilansu lub też mają wpływ na
wynik finansowy.
Typy operacji finansowych
I. Aktywno – aktywne (A-A) są to operacje, które wywołują zmianę wyłącznie po
stronie aktywów bilansu i polegają na tym, że o kwotę operacji jedna pozycja
zwiększa się, a druga się zmniejsza, suma bilansowa pozostaje bez zmian.
II. Pasywno – pasywne (P-P) są to operacje, które wywołują zmianę wyłącznie po
stronie pasywów bilansu i polegają na tym, że o kwotę operacji jedna pozycja
zwiększa się, a druga się zmniejsza, suma bilansowa pozostaje bez zmian.
III. Aktywno - pasywne zwiększające (A-P) są to operacje, które wywołują
zmiany zarówno po stronie aktywów jak i pasywów i polegają na tym, że o kwotę
operacji zwiększa się pozycja zarówno w aktywach, jak i pasywach. Suma bilan-
sowa ulega zwiększeniu o kwotę operacji np. z odroczonymi płatnościami.
IV. Aktywno – pasywne zmniejszające (A-P) są to operacje, które wywołują
zmiany zarówno po stronie aktywów jak i pasywów i polegają na tym, że o kwotę
operacji zmniejsza się pozycja zarówno w aktywach, jak i pasywach. Suma bilan-
sowa ulega zmniejszeniu o kwotę operacji np. spłata pożyczki.
Konto księgowe – jest to urządzenie księgowe, służące do ewidencji operacji
gospodarczej.

Dt (debet) (Wi) Nazwa konta (Symbol konta) Ct (kredyt) (Ma)

Stan początkowy (Sp)

operacje gospodarcze
operacje gospodarcze
1) 2000
1800 (2
Obroty debetowe
Obroty kredytowe (Obroty Ct)
(Obroty Dt)
Sk (saldo końcowe)
suma kontrolna suma kontrolna

Konto bilansowe może wykazywać:

a) Saldo końcowe debetowe, jeżeli obroty debetowe będą większe niż obroty kredytowe.

Sk Dt ⇒ Obroty Dt > 𝑂𝑏𝑟𝑜𝑡𝑦 𝐶𝑡

Dt A Ct
Sp) 2000
500 (2
1) 1000
500
3000
2500 SkDt
3000 3000

b) Saldo końcowe kredytowe, jeżeli obroty kredytowe będą większe niż obroty debetowe.
 Sk Ct ⇒ Obroty Ct > 𝑂𝑏𝑟𝑜𝑡𝑦 Dt

Dt P Ct
1) 1000 5000 Sp
500(2
1000
5500
SkCt 4500
5500 5500

Od strony większej odejmujemy mniejszą, wpisujemy po stronie mniejszej, nazywamy

od większej.
Zasady podwójnego księgowania
1. Każdą operację księgujemy co najmniej na dwóch kontach.

2. Operację księgujemy po przeciwnych stronach kont.

3. Operację na kotach księgujemy w tej samej kwocie.

Dt X Ct Dt Z Ct
A A
100 100

Zasady funkcjonowania kont bilansowych

Dt KONTO AKTYWNE Ct Dt KONTO PASYWNE Ct

Sp Sp
(+) zwiększenie zmniejszenie (-) (-) zmniejszenie zwiększenie (+)

Obroty Dt = Obroty Ct Obroty Dt = Obroty Ct

> SkDt SkCt <

KONTA AKTYWNE KONTA PASYWNE

Kapitały (fundusz)...
cała reszta Kredyt bankowy
Zobowiązania wobec...
Zadanie 3.5
Salda wybranych kont spółki akcyjnej „Omega” na dzień 30.04.20XX roku przedstawiały się
następująco:
1. Środki trwałe - 40 000,-
 2. Rachunki bankowe - 15 000,-
3. kasa - 2 500;
4. towary − 5 300;

5. materiały − 3 500;

6. należności od odbiorców − 5 000;

7. kapitał zakładowy − 35 000;

8. kapitał zapasowy − 8 000;

9. zobowiązania wobec dostawców − 16 300;

10. zobowiązania wobec urzędu skarbowego − 12 000.

W maju miały miejsce poniższe operacje gospodarcze:
1. Zakupiono samochód dostawczy i przyjęto go do użytkowania − (zapłata w ciągu 14
dni), - 66.000.
2. otrzymano kredyt bankowy − WB (wyciąg bankowy) informuje o wpływie środków na
rachunek bankowy − 25.000.
3. Odbiorca S uregulował należność gotówką − 2.000.
4. Podjęto z rachunku bankowego do kasy − 3.500.
5. Spłacono gotówką zobowiązanie wobec dostawcy „C”− 2.800.
6. Zakupiono materiały i przyjęto je do magazynu − zapłata w ciągu 14 dni, 3.200.
7. Zatrudniono nowego pracownika do działu sprzedaż, wynagrodzenie brutto: 2300.
8. Udzielono spółce D pożyczkę długoterminową, wypłacając środki pieniężne z rachunku
bankowego − 6.500.
9. Zakupiono za gotówkę towary i przyjęto je do magazynu − 1.200.
10. Wypłacono z kasy pracownikowi zaliczkę na koszty podróży służbowej − 750.
11. Opłacono z rachunku bankowego ratę kredytu krótkoterminowego − 500.
Dt Środki trwałe Ct Dt Rachunki bankowe Ct
3.500 (4
Sp) 40.000 Sp) 15.000
6.500 (8
1) 66.000 2) 25.000
500 (11
106.000 ---- 40.000 10.500
106.000 SkDt 29.500 SkDt

106.000 106.0000 40.000 40.000

Dt Kasa Ct Dt Towary Ct
Sp) 2.500 2.800 (5
Sp) 5.300
3) 2.000 1.200 (9
9) 1.200
4) 3.500 750 (10
8.000 4.750 6.500 ----
3.250 SkDt 6.500 SkDt

8.000 8.000 6.500 6.500

Dt Materiały Ct Dt Należności od odbiorców Ct

Sp) 3.500
Sp) 5.000 2.000 (3
6) 3.200

6.700 ---- 5.000 2.000

6.700 SkDt 3.000 SkDt

6.700 6.700 5.000 5.000

 Dt Kapitał zakładowy Ct Dt Kapitał zapasowy Ct

35.000 (Sp 8.000 (Sp

---- 35.000 ----- 8.000

SkCt 35.000 SkCt 8.000

35.000 35.0000 8.000 8.000

Dt Zobowiązania wobec dostawców Ct Dt Zobowiązania wobec US Ct

16.300 (Sp
5) 2.800 66.000 (1 12.000 (Sp
3.200 (6
2.800 85.500 ---- 12.000
SkCt 82.700 SkCt 12.000

85.500 85.500 12.000 12.000

Dt Kredyt bankowy Ct Dt Inwestycje długoterminowe Ct

11) 500 25.000 (2 8) 6.500

500 25.000 6.500 ----

SkCt 24.500 6.500 SkDt

25.000 25.000 6.500 6.500

Dt Należności od pracowników Ct

10) 750

750 ----
750 SkDt

750 750

7. nie księgujemy, ponieważ nie ma wpływu ani na aktywa ani na pasywa, nie ma wpływu
na bilans!!
Zadanie 3.6
Stany poszczególnych składników aktywów i pasywów wykazanych w bilansie P.P.U. „A”
sporządzonym na dzień 01.12.20XX roku kształtowały się następująco:
1. Środki trwałe – 42 500
 2. Wartości niematerialne i prawne – 3 500
3. Materiały – 3 400
4. Należności od odbiorców – 2 100
5. Należności od pracowników (wypłacona zaliczka na materiały biurowe) – 3 000
6. Rachunki bankowe – 30 000
7. Kasa – 2 000
8. Fundusz założycielski – 38 000
9. Fundusz przedsiębiorstwa – 27 000
10. Kredyty bankowe – 15 000
11. Zobowiązania publicznoprawne – 4 300
12. Zobowiązania z tytułu wynagrodzeń – 2 200
W styczniu 20XX roku zaszły następujące operacje gospodarcze:
1. Do magazynu przyjęto materiały zakupione przez pracownika z wypłaconej mu zaliczki
– 2 100
2. Pracownik zwrócił do kasy niewykorzystaną część zaliczki na zakup materiałów - ….
3. P. P. U. „X” przelewem bankowym uregulowało należność za zakupione w ubiegłym
okresie produkty – 1 400
4. Otrzymano i przyjęto do magazynu materiały zakupione w P. H. U. „Y” (zapłata w póź-
niejszym terminie) – 4 300
5. Odbiorca „D” uregulował należność gotówką – 700
6. Przyjęto do kasy gotówkę podjętą z banku – 2 000
7. Wypłacono z kasy wynagrodzenia za ubiegły miesiąc – 2 200
8. Przelewem bankowym uregulowano zobowiązanie z tytułu podatków - …
9. Przypadającą na styczeń ratę kredytu bankowego spłacono z rachunku bankowego –
300
10. Zwrócono część materiałów zakupionych w bieżącym miesiącu w P. H. U. „Y” –
1 200
11. Z kasy wypłacono pracownikowi zaliczkę na koszty podróży służbowej – 1250
12. Przelewem bankowym uregulowano zobowiązanie wobec P. H. U. „Y”
Polecenia do wykonania
1. Otworzyć konta.
2. Zaksięgować operacje gospodarcze
3. Zamknąć konta
4. Sporządzić zestawienie obrotów i sald za grudzień.
Dt Środki trwałe Ct Dt Wartości niematerialne i prawne Ct
Sp) 3 500
Sp) 42 500

42 500 ---- 3 500 ---

42 500 SkDt 3 500 SkDt

42 500 42 500 3 500 3 500

Dt Materiały Ct Dt Należności od odbiorców Ct

Sp) 3 400
Sp) 2 100 1 400 (3
1) 2 100 1 200 (10
700 (5
4) 4 300
1 200
9 800 2 100 2 100
8 600 SkDt

9 800 9 800 2 100 2 100

Dt Należności od pracowników Ct Dt Rachunki bankowe Ct

2 000 (6
Sp) 3 000 2 100 (1 Sp) 30 000 4 300 (8
11) 1 250 900 (2 3) 1 400 300 (9
3 100 (12
4 250 3 000 31 400 8 700
1 250 SkDt 21 700 SkDt

4 250 4 250 31 400 31 400

 Dt Kasa Ct
Sp) 2 000
2) 900 2 200 (7
5) 700 1 250 (11
6) 2 000
5 600 3 450
2 150 SkDt

5 600 5 600

Dt Fundusz założycielski Ct Dt Fundusz przedsiębiorstwa Ct

Sp) 38 000 Sp) 27 000

---- 38 000 ----- 27 000

SkCt 38 000 SkCt 27 000

38 000 38 000 27 000 27 000

Dt Kredyty bankowe Ct Dt Zobowiązania publicznoprawne Ct

9) 300 15 000 (Sp 8) 4 300 4 300 (Sp

300 15 000
4 300 4 300
SkCt 14 700

15 000 15 000 4 300 4 300

Dt Zobowiązania z tytułu Ct
Dt Zobowiązania wobec dostawców Ct
wynagrodzeń
10) 1 200
7) 2 200 2 200 (Sp 4 300 (4
12) 3 100

2 200 2 200 4 300 4 300

2 200 2 200 4 300 4 300

Zestawienie obrotów i sald

 Obroty Sk
Nazwa konta
Dt Ct Dt Ct

Środki trwałe 42 500 ---- 42 500 ----

Wart. Niem. I prawne 3 500 ---- 3 500 ----
Materiały 9 800 1 200 8 600 ----
Należności od odbiorców 2 100 2 100 ---- ----
Należności od pracowników 4 250 3 000 1250 ----
Rachunki bankowe 31 400 9 700 21 700 ----
Kasa 5 600 3 450 2 150 ----
Fundusz założycielski ---- 38 000 ---- 3 800
Fundusz przedsiębiorstwa --- 27 000 ---- 27 000
Kredyt bankowy 300 15 000 ---- 14 700
Zobowiązania publicznoprawne 4 300 4 300 ---- ----
Zobowiązania z tyt. wynagrodzeń 2 200 2 200 ---- ----
Zobowiązania od dostawców 4 300 4 300 ---- ----

Razem 110 250 110 250 79 700 79 700

∑𝑂𝐷𝑡 = ∑𝑂𝐶𝑡 ∑𝑆𝑘𝐷𝑡 = ∑𝑆𝑘𝐶𝑡

Temat: Konta syntetyczne i analityczne.

Konto syntetyczne jest to konto główne, które działa według zasady podwójnego
księgowania.
Dt Materiały Ct

Sp 20 000

Konto analityczne jest to konto tworzone do konta syntetycznego w celu uszczegółowienia

informacji i działa na zasadzie zapisu powtarzalnego.
Dt Materiały A Ct Dt Materiały B Ct

Sp 10 000 Sp 6 000

Dt Materiały C Ct

Sp 4 000
 Dt Zobowiązania wobec dostawców Ct

800 (1

Operacja gospodarcza:
1. Zakupiono materiały od Dostawcy C za które zapłata nastąpi w terminie późniejszym. –
800 zł
Między kontem syntetycznym, a kontami analitycznymi zachodzą następujące
zależności:
c) SpDt (Ct) konta syntetycznego musi być równe  SpDt (Ct) kont analitycznych.

d) Obroty Dt (Ct) konta syntetycznego muszą być równe  ODt (Ct) kont analitycznych.

e) SkDt (Ct) konta syntetycznego musi być równe  SkDt (Ct) kont analitycznych.

Zadanie 3.14

Dt Kasa Ct Dt Rachunki bankowe Ct

2 450 (1
Sp) 2 000 750 (3 Sp) 20 000
2 590 (8

2 000 750 20 000 5 040

1 250 SkDt 14 960 SkDt

2 000 2 000 20 000 20 000

Dt Materiały Ct Dt zob. wobec dostawców Ct

3) 3 450 1) 2450 5 700 (Sp
5) 1 800 2) 750 1800 (5
860 (6
7) 730 6) 860 730 (7
8) 2590 3450 (2
6 650
5 980 860 11 680
SkCt 5 030
5 120 SkDt

5 980 5 980 11 680 11 680

Dt Dostawca A Ct Dt Dostawca B Ct
 1) 2450 2450 (Sp 3) 750 2 000 (Sp

750 2 000
2450 2450 SkCt 1 250
2 000 2 000

Dt Dostawca C Ct Dt Dostawca D Ct
1 250 (Sp 6) 860
3 450 (2
730 (7 8) 2 590

---- 1 980
SkCt 1 980 3 450 3450
1 980 1 980

Dt Dostawca E Ct

1 800 (5

1 800 1 800

Na koniec roku obrotowego w każdej jednostce będącej na pełnej rachunkowości musi

nastąpić uzgodnienie syntetyki z analityką polega to na tym, że sporządza się zestawienie
obrotów i sald kont analitycznych do konta syntetycznego.
Zestawienie obrotów i sald

Obroty Sk
Nazwa konta
Dt Ct Dt Ct
Dostawca A 2 450 2 450 --- ----
Dostawca B 750 2 000 --- 1 250
Dostawca C 3 450 3 450 --- ----
Dostawca D --- 1 980 --- 1 980
Dostawca E --- 1 800 --- 1 800
Razem 6 650 11 680 --- 5 030
Temat: Ewidencja środków pieniężnych i kredytów bankowych
Rozrachunki − są to należności i zobowiązania, których miejsce, kwota i termin płatności są
akceptowane przez obydwie strony

Należności + Zobowiązania
Dt ROZRACHUNKI Ct

N Sp Sp Z
N (+) (-) N
Z (-) (+) Z

Obroty debetowe Obroty kredytowe

Z SkCt SkDt N

Konto aktywno-pasywne
Ewidencja środków pieniężnych w kasie
Każdy ruch gotówki w kasie musi być poparty dokumentami (dowodami).
Dokumenty obrotu gotówkowego:
a) wpłata gotówki do kasy − KP (kasa przyjmie)

b) wypłata gotówki z kasy

- dokumenty źródłowe (np. lista płac, wniosek o zaliczkę, faktura gotówkowa)

- dokument wtórny − KW (kasa wypłaci)

Powyższe dokumenty potwierdzające ruch gotówki w kasie wpisywane są przez kasjera w

dokumencie zbiorczym o nazwie RK (raport kasowy).

Raport kasowy przekazywany jest do księgowości i zapisy w nim zawarte ujmowane są na

koncie kasy.

Dt Kasa Ct

Sp wpłaty wypłaty

Do kasy Z kasy
Zadanie

Dt Kasa Ct

Sp) 3.000 500 (2

4) 8 000 6 000 (3
1500 (4

11 000 8 000

Dt X Ct
1) 1400

Wyksięgować nadwyżkę ponad pogotowie kasowe, które wynosi 3 000.

Ewidencja środków pieniężnych na rachunku bankowym

Za pomocą rachunku bankowego dokonywany jest obrót bezgotówkowy.

Do podstawowych form obrotu bezgotówkowego można zaliczyć:

a) polecenie przelewu

b) polecenie pobrania

c) czek rozrachunkowy

d) weksel

e) akredytywa

f) rozliczenie saldami

g) katy płatnicze
Oprócz kont bilansowych są konta wynikowe, czyli konta kosztów i przychodów, które mają
wpływ na wynik finansowy. Z punktu widzenia ewidencyjnego konta kosztów zachowują się
jak konta aktywne, co oznacza, że zwiększenie kosztów zapisujemy po stronie debetowej.
Konta przychodów zachowują się jak konta pasywne, czyli zwiększenie przychodów
rejestrujemy po stronie kredytowej.

Ewidencja kredytów bankowych

Kredyt bankowy − jest to stosunek ekonomiczny, w którym bank stawia do dyspozycji

kredytobiorcy określoną sumę środków pieniężnych na określony czas. Natomiast
kredytobiorca musi go wykorzystać zgodnie z celem i zwrócić w określonym czasie łącznie z
odsetkami. Od udzielonego kredytu bank pobiera jednorazową prowizję.
1) Kredyt w rachunku bieżącym – polega on na udzieleniu firmie limitu kredytowego, do
którego może się ona zadłużać w przypadku braku własnych środków na rachunku ban-
kowym. Spłata kredytu odbywa się na podstawie każdego wpływu na rachunek ban-
kowy. Odsetki liczone są za czas faktycznego wykorzystania kredytu.
 2) Kredyt w rachunku kredytowym

Ewidencja innych środków pieniężnych

Inne środki pieniężne obejmują:

1) Środki pieniężne w drodze
2) Czeki obce
3) Weksle obce
Ad. 1) Środki pieniężne w drodze – są to środki znajdujące się między dwoma rachunkami
bankowymi firmy znajdującymi się w różnych bankach lub środki pieniężne znajdujące się
między kasą, a bankiem.
 A
Ad. 2) Ewidencja czeków obcych
➢ Czek gotówkowy

A
➢ Czek rozrachunkowy
Zadanie 4.6

A
7a) 2%*12 000 = 240 zł
Temat: Rozrachunki.
Rozrachunki definicja
Bezsporne należności i zobowiązania, które powstają w wyniku:
- realizacji umów kupna sprzedaży produktów, towarów, materiałów i innych elementów majątku,
robót i usług,
- umów o zatrudnienie pracowników (stosunku pracy)
- umów najmu, dzierżawy i leasingu itp.
- z tytułu publicznoprawnych (podatki, opłaty, ubezpieczenia społeczne itp.)
- zaciągniętych pożyczek i innych rozliczeń finansowych (z tytułu obligacji, weksli itd.)
Warunki:
- kontrahenci i tytuł zapłaty są ściśle określone
- miejsce, kwota i termin płatności są akceptowane przez obie strony.
Rozrachunki dzielą się na:
*należności – kwoty należne danej jednostce gospodarczej od kontrahentów i innych podmiotów z
tytułu świadczeń wykonywanych na ich rzecz
*zobowiązania – obowiązek jednostki zapłacenia wierzycielowi określonej kwoty środków
pieniężnych w wyznaczonym terminie za wykonanie na jej rzecz dostawy, roboty, usługi lub z innych
tytułów zagwarantowanych prawem
Rozrachunki – ewidencja
Rozrachunki – klasyfikacja

Rozrachunki handlowe
Powstają w wyniku zawierania transakcji kupna-sprzedaży materiałów, towarów, produktów
gotowych czy usług, przy których realizacja płatności następuje w terminie późniejszym.
Rozrachunki handlowe dzielą się na:
*rozrachunki z odbiorcami
*rozrachunki z dostawcami
Rozrachunki z odbiorcami
Wszelkie rozrachunki krajowe i zagraniczne, powstałe z tytułu sprzedaży (produktów, towarów) oraz
zaliczki otrzymane na poczet dostaw – powstają w efekcie rozbieżności w czasie pomiędzy
momentem sprzedaży, a momentem otrzymania zapłaty w postaci wpływu środków pieniężnych.
 1) Fa VAT – należności od odbiorców z tytułu sprzedaży (wyrobów gotowych, towarów,
materiałów)
a) Kwota netto
b) Podatek VAT
2) WB – wpływ należności od odbiorcy na rachunek bankowy
3) Odbiorca uregulował należność czekiem (wekslem)
4) PK - odpisano należności przedawnione, umorzone, nieściągalne
5) PK – naliczono odsetki za zwłokę w spłacie należności
6) PK – należności z tytułu naliczonych kar i odszkodowań umownych
7) Uznana reklamacja z tytułu sprzedaży – wartość ujemna (lub storno czarne):
a) Kwota netto
b) Podatek VAT
8) PK – naliczone dodatnie różnice kursowe na dzień rozliczenia rozrachunków lub na dzień bi-
lansowy
9) PK – naliczone ujemne różnice kursowe na dzień rozliczenia rozrachunków lub na dzień bi-
lansowy
10) Skierowanie należności spornej na drogę postępowania sądowego
11) Otrzymane zaliczki na poczet dostaw (WB)
Rozrachunki z dostawcami
Wszelkie rozrachunki z krajowymi i zagranicznymi dostawcami, związane z zakupem materiałów,
towarów i usług na rzecz prowadzonej działalności – są efektem rozbieżności w czasie pomiędzy
momentem zakupu a dokonania zapłaty w postaci wydatku środków pieniężnych.
 1) Fa VAT – faktura za dostawę, robotę lub usługę -wartość brutto
2) WB – uregulowano zobowiązanie wobec dostawcy ze środków na RB
3) Spłacono zobowiązania wobec dostawcy z przyznanego na ten cel kredytu bankowego (WB)
4) Odpisano zobowiązania przedawnione, nieściągalne i umorzone (PK)
5) Zarachowano odsetki od zobowiązań dotyczących działalności operacyjnej
6) PK – naliczone dodatnie różnice kursowe na dzień rozliczenia rozrachunku lub na dzień bilan-
sowy
7) PK – naliczone ujemne różnice kursowe na dzień rozliczenia rozrachunku lub na dzień bilan-
sowy
8) PK – naliczone kary i odszkodowania umowne
9) WB – wypłacono zaliczkę na poczet przyszłej dostawy
Rozrachunki z pracownikami
Należności z tytułu różnych świadczeń na rzecz pracowników i zobowiązania wobec pracowników z
tytułu świadczonej przez nich pracy na rzecz podmiotu lub innych tytułów.
Rozrachunki z pracownikami dzielimy na:
*Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń
*Pozostałe rozrachunki z pracownikami
Pozostałe rozrachunki z pracownikami
Należności i zobowiązania, które nie wynikają wynagrodzenia, lecz z innych rozrachunków.
1) KW – wypłata zaliczki pracownikowi
2) KP – zwrot niewykorzystanej zaliczki do kasy
3) WB – przyznanie pracownikowi zaliczki z ZFSS
 4) Spłata przez pracownika raty pożyczki (WB)
5) Fa VAT – sprzedaż towarów/produktów/usług na rzecz pracownika
c) Kwota netto
d) Podatek VAT
6) PK – odpisanie przedawnionych zobowiązań wobec pracowników z innych tytułów niż
wynagrodzenia
7) PK – zobowiązania wobec pracowników z tytułu naliczonych im odszkodowań
8) PK – odpisanie przedawnionych należności od pracowników z innych tytułów niż wyna-
grodzenia
9) Zobowiązania wobec pracowników z tytułu kosztów podróży służbowych (rachunek
kosztów podróży służbowej)
10) Zobowiązania wobec pracowników z tytułu ekwiwalentów (np. z zużytą odzież)
Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń
Zobowiązania i należności z tytułu wynagrodzeń.
Wynagrodzenia – obejmują wypłaty pieniężne oraz wartość świadczeń w naturze bądź ich
ekwiwalentów należne za wykonaną pracę lub wynikające ze stosunku pracy (stanowiące koszt
pracodawcy w związku z wykonywaniem na jego rzecz pracy:
1) Wynagrodzenia osobowe – wypłacone pracownikom stale zatrudnionym w danej jednostce na
podstawie umowy o pracę:
- wynagrodzenie zasadnicze – wynika z systemu wynagradzania (system czasowy lub system
akordowy)
- wynagrodzenie dodatkowe – za przepracowanie dodatkowego czasu pracy, za pracę w szko-
dliwych warunkach dla zdrowia
- wynagrodzenie uzupełniające – dodatki stażowe, premie jubileuszowe, wynagrodzenie za
czas urlopu
- deputat – wynagrodzenie w postaci rzeczowej lub usługi
2) wynagrodzenie bezosobowe – wypłacanie osobom fizycznym na podstawie umów cywilno-
prawnych (umowa zlecenia/o dzieło) lub wynagrodzenia wypłacane na podstawie odrębnych
przepisów osobom wykonującym określone czynności
3) honoraria – wynagrodzenia za pracę twórcze, autorskie i realizatorskie
4) wynagrodzenia agencyjno-prowizyjne
5) kontrakty menadżerskie

Potrącenia obowiązkowe:
(-) SKŁADKI NA UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE
(-) SKŁADKI NA UBEZPIECZENIA ZDROWOTNE
(-) ZALICZKA NA PODATEK DOCHODOWY
Wynagrodzenie brutto:
Na wynagrodzenie brutto składa się między innymi:
- wynagrodzenie zasadnicze
- dodatek za wysługę lat (tzw. Stażowy)
- dodatek funkcyjny
- premia
- wynagrodzenie urlopowe
- wynagrodzenie za godziny nadliczbowe
- wynagrodzenie za pracę w porze nocnej
- wynagrodzenie chorobowe *
- zasiłek chorobowy **
*) nie stanowi podstawy do naliczenia składek na ub. Emerytalne, rentowe i chorobowe
**) nie stanowi podstawy do naliczenia składek na ub. Emerytalne, rentowe, chorobowe i zdrowotne.
Składki na ubezpieczenia społeczne

*) wymiar składki na ubezpieczenie wypadkowe zależy od rodzaju działalności i liczby

ubezpieczonych pracowników:
- 1,67% (tj. 50% najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy) – płatnicy
składek zgłaszający do ubezpieczenia nie więcej niż 9 ubezpieczonych lub niepodlegający
wpisowi do rejestru REGON
- ustala ZUS lub wynosi tyle, co stopa procentowa określona dla grupy działalności, do której należą –
w pozostałych przypadkach (uzależnione od przekazania do ZUS dokumentu ZUS IWA) (informacja
o danych do ustalenia składki na ub. Wypadkowe)
Podstawę wymiaru składek społecznych stanowi przychód w rozumieniu ustawy o podatku
dochodowym od osób fizycznych.
(PODSTAWA NALICZENIA = WYNAGRODZENIE BRUTTO)
Składki na ubezpieczenie zdrowotne

Wysokość stawek procentowych wynosi:

9%- składka zdrowotna (pobrana) odprowadzana w całości do ZUS, z czego:

 7,75%- składka zdrowotna (do odliczenia) - podlega odliczeniu od zaliczki na podatek
dochodowy od osób fizycznych

Oznacza to, że tylko 1,25% bezpośrednio zmniejsza wynagrodzenie pracownika.

Podstawę wymiaru składek zdrowotnych stanowi

wynagrodzenie brutto - składki na ubezpieczenia społeczne płacone przez pracownika (13,71%)

Zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych

Obliczenie zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych należy dokonywać z uwzględnieniem:
- skali podatkowej
- kosztów uzyskania przychodu (KUP)
- ulgi podatkowej (PIT-2), tj. kwoty zmniejszającej podatek
Wyliczona zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych odprowadzana jest do Urzędu
Skarbowego.
Skala podatkowa
Art. 27 ustawy o podatku dochodowym osób fizycznych
Koszty uzyskania przychodu

Kwota zmniejszająca podatek

Pracownik składając pracodawcy oświadczenie PIT-2 upoważnia go do tego, by miesięczne zaliczki
na podatek dochodowy pomniejszał o 1/12 rocznej kwoty zmniejszającej podatek – czyli 43,76 zł.
Miesięcznie (obowiązuje od 01.10.2019r.)
Odliczana w rocznym rozliczeniu podatkowym:

Zaliczka na podatek dochodowy od os. fizycznych

Wynagrodzenie netto = (wynagrodzenie brutto – składki na Ub. społeczne (13,71%) – składka

na ub. Zdrowotne (9%) – zaliczka na podatek dochodowy (zaokrąglony do pełnych zł)
Dodatki – ekwiwalent pieniężny za pranie odzieży
Potrącenia dobrowolne – zarządzone alimenty; zajęcia komornicze; spłaty pożyczek; składki
na rzecz związków zawodowych, składki na rzecz kary zapomogowo-pożyczkowej; składki
na dobrowolne ubezpieczenia na życie; wypłacone zaliczki na wynagrodzenia
Podsumowanie
Wynagrodzenie brutto
= wynagrodzenia zasadnicze + premie + wynagrodzenia za szkodliwe warunki pracy + dodatki
funkcyjne i stażowe + wynagrodzenia za urlop + wynagrodzenia za czas choroby + nagrody
Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne
= wynagrodzenia brutto

Składki na ubezpieczenia społeczne obciążające pracownika

= wynagrodzenie brutto * 13,71%

Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne

= wynagrodzenie brutto – składki na ubezpieczenia społeczne

Składka na ubezpieczenia zdrowotne (pobrana)

= podstawa wymiaru składki na ub. Zdrowotne * 9%

Składka na ubezpieczenia zdrowotne – do odliczenia

= podstawa wymiaru składki na ub. Zdrowotne * 7,75%

Zaliczka na podatek dochodowy

= (wynagrodzenie brutto – składki na ubezpieczenie społeczne- 250 zł*) 17% 43,76 zł składka
na ubezpieczenia zdrowotne: do odliczenia

Dodatki do wynagrodzenia: (przykłady na wcześniejszym obrazku)

Dobrowolne potrącenia w liście płac i wypłacone zaliczki: (przykłady na wcześniejszym obrazku)
Wynagrodzenia do wypłaty
= wynagrodzenie brutto – składki na ubezpieczenia społeczne – składka na ubezpieczenie zdrowotne –
pobrana zaliczka na podatek dochodowy + dodatki do wynagrodzenia – dobrowolne potrącenia

*) lub 300 zł, gdy pracownik jest zatrudniony na jeden etat poza miejscem zamieszkania
1) Lista płac pracowników:
a) Wynagrodzenie brutto
b) Naliczone zasiłki wypłacane przez pracodawcę ze środków ZUS
2) Potrącenia w liście płac:
a) Składki na ubezpieczenia społeczne obciążające pracownika
b) Składka na ubezpieczenie zdrowotne
c) Zaliczka na podatek dochodowy
d) Potrącenia dobrowolne
3) Wypłata gotówki: zaliczek na płace, wynagrodzenia netto i zasiłków
4) WB – przelew wynagrodzeń netto zasiłków rodzinnych na konta osobiste pracowni-
ków
5) Spłata pożyczki z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych ze środków z wyna-
grodzeń
Koszty pracodawcy
Wartość stawek na ubezpieczenia społeczne finansowane ze środków pracodawcy:

Podstawę wymiaru składek społecznych stanowi

Wynagrodzenie brutto
Ewidencja:

1) PK – naliczone składki na ubezpieczenia społeczne obciążające pracodawcę

Przykład
Pracownik „X” zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę. Pracownik ten zatrudniony jest
na podstawie tylko jednego stosunku pracy i pracuje w miejscu stałego zamieszkania. W mie-
siącu, w którym naliczono wynagrodzenie nie przebywał na zwolnieniu chorobowym.
Polecenia:

A. Oblicz wynagrodzenie do wypłaty wiedząc, że:

➢ Wynagrodzenie zasadnicze- 3 300zł

➢ Dodatek funkcyjny- 540zł

➢ Dodatek stażowy- 130zł

➢ Składka na dobrowolne ubezpieczenie PZU- 120zł

➢ Składka na związki zawodowe- 50zł

B. Zaksięguj następujące operacje gospodarcze:

1. Lista płac za bieżący miesiąc:

a) Wynagrodzenia brutto

b) Potrącenia:

➢ Składki na ubezpieczenia społeczne obciążające pracowników

➢ Składak na ubezpieczenie zdrowotne

 ➢ Zaliczka na podatek dochodowy

➢ Potrącenia dobrowolne

a) Do wypłaty

2. PK- naliczono składki na ubezpieczenia społeczne obciążające pracodawcę, Fundusz

Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

ROZWIĄZANIE

Wynagrodzenie brutto: 3 300zł+ 540zł + 130zł = 4 000zł

Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne: 4 000zł

Składki na ubezpieczenie społeczne obciążające pracownika:

➢ Emerytalna: 4 000zł * 9,76%= 390,4zł

➢ Rentowa: 4 000 zł* 1,5%= 60zł = 548,4zł (4 000zł * 13,71%)

➢ Chorobowa: 4 000 zł* 2,45%= 98zł

Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne: 4 000zł – 548,4zł = 3 451,6zł

Składka na ubezpieczenie zdrowotne (pobrana): 3 451,6zł * 9%= 310,64zł

Składka na ubezpieczenie zdrowotne (do odliczenia): 3 451,6zł * 7,75%= 267,5zł

Podstawa opodatkowania: 4 000zł – 548,4zł – 267,5zł= 3 201,6zł= 3 202zł

Zaliczka na podatek dochodowy: (3 202zł * 17%) – 46,76zł – 267,5zł= 233,08zł = 233zł

Dobrowolne potrącenia w liście płac: 120zł + 50zł= 170zł

Wynagrodzenie do wypłaty: 4 000zł – 548,4zł – 310,64zł - 233zł – 170zł= 2 737,96zł

Składki na ubezpieczenia społeczne obciążające pracodawcę, Fundusz Pracy i Fundusz

Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych:

Podstawa naliczenia = wynagrodzenie brutto= 4 000zł

Składki:

➢ Emerytalna: 4 000zł * 9,76%= 390,4zł

➢ Rentowa: 4 000zł* 6,5%= 260zł

➢ Wypadkowa: 4 000zł*1,67%= 66,8zł = 819zł (4 000zł* 20,48%)

➢ Fundusz Pracy: 4 000zł* 2,45%= 98zł

➢ FGŚP: 4 000zł * 0,1%= 4zł

Rozrachunki publicznoprawne
Należności i zobowiązania powstałe z tytułu:

➢ Podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT), podatku dochodowego od osób praw-

nych (CIT) podatku od towarów i usług (VAT) oraz opłat skarbowych (rozrachunki z
US)

➢ Składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne oraz innych narzutów na wynagrodze-

nia, a także świadczeń należnych podmiotowi z tytułu ubezpieczeń społecznych - zasiłki
rodzinne, chorobowe, macierzyńskie itp. należne pracownikom (rozrachunki z Zakła-
dem US)

➢ Podatków i opłat lokalnych – podatek rolny, leśny, od nieruchomości, od środków trans-

portu, opłat koncesyjnych, itd. (rozrachunki z urzędami miast i gmin)

➢ Podatku akcyzowego i ceł oraz innych opłat związanych z eksportem/importem dóbr i

usług (rozrachunki z Urzędem celnym)
Do ewidencji tych rozrachunków służą m.in. takie konta jak:

➢ Rozrachunki publicznoprawne z ZUS

➢ Rozrachunki publicznoprawne z US

➢ Rozrachunki z tytułu VAT

➢ Rozrachunki z Urzędem Celnym

➢ Pozostałe rozrachunki publicznoprawne

Rozrachunki z tytułu podatku VAT

Podatek od wartości dodanej, obejmuje:

➢ Odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju

➢ Eksport towarów- wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty w wykonaniu czynności

opodatkowanych VAT

➢ Import towarów- przywóz towarów z państwa trzeciego

➢ Wewnątrzwspólnotowe nabycie i dostawa towarów

VAT należny > VAT naliczony – zobowiązanie wobec US

VAT należny < VAT naliczony – należność od US

Pozostałe rozrachunki
Należności i zobowiązania z innymi osobami prawnymi lub fizycznymi np.:

➢ Otrzymane i udzielone pożyczki krótko- i długoterminowe

➢ Rozliczenie niedoborów i nadwyżek

➢ Należności dochodzone na drodze sądowej

➢ Sprzedaż i zakup: środków trwałych w budowie, WNIP, aktywów finansowych

➢ Składki na ubezpieczenia rzeczowe i osobowe (na podstawie umów z zakładami ubez-
pieczeń)

➢ Wypłacane odszkodowania z zakładów ubezpieczeń

➢ Należnych dywidend od posiadanych udziałów w innych jednostkach oraz dywidend

wypłacanych udziałowcom i akcjonariuszom

➢ Sprzedaż i zakup wierzytelności (faktoring)

➢ Leasing finansowy środków trwałych

➢ Dobrowolne potrącenia z wynagrodzeń

➢ Rozliczenia między jednostką główną (dominującą a jej zakładami, oddziałami, filiami,

przedstawicielami

1) Otrzymano pożyczkę od innej jednostki (WB)

2) Udzielona pożyczki innym jednostkom (WB)
3) Naliczone odsetki od otrzymanych pożyczek (PK)
4) Naliczone odsetki od udzielonych pożyczek (PK)
5) Spłata otrzymanej pożyczki (WB)
6) Zwrócone przez dłużnika pożyczki, udzielone innej jednostce (WB)
 7) Zadeklarowane wkłady na poczet kapitału własnego
8) Wpłaty wcześniej zadeklarowanych wkładów na poczet kapitału własnego (WB)
9) Zarachowane dywidendy do wypłaty udziałowcom/akcjonariuszom
10) Wypłata udziałowcom/akcjonariuszom sum należnych
11) Należne dywidendy od posiadanych udziałów, akcji
12) Potrącenia z wynagrodzeń pracowników na rzecz innych podmiotów
13) Zobowiązania z tytułu naliczonych składek na ubezpieczenia majątkowe
Temat: Ewidencja materiałów.
Materiały są to rzeczowe aktywa obrotowe nabyte celem dalszego przetworzenia, do
materiałów zaliczamy:
✓ materiały podstawowe

✓ materiały pomocnicze

✓ części zamienne do maszyn i urządzeń

✓ paliwo

✓ opakowania

✓ odpadki.

Rodzaje ewidencji materiałów:

*ewidencja ilościowa - odbywa się na poziomie magazynu
*ewidencja ilościowo-wartościowa - odbywa się w księgowości na kontach analitycznych
*ewidencja wartościowa - odbywa się w księgowości na kontach syntetycznych
Wycena bieżąca materiałów:
Materiały mogą być ewidencjonowane według rzeczywistej ceny ewidencyjnej lub według
stałej ceny ewidencyjnej.
Rzeczywista cena ewidencyjna
Cena zakupu - jest to cena jaką płacimy za zakupione materiały bez podlegającego odliczeniu
podatku VAT.
Faktura - wartość netto (cena * ilość) + podatek Vat
Wartość netto
Podatek VAT
*Naliczony - faktura zakupu
*Należny - w fakturze sprzedaży
VAT należny – VAT naliczony = podatek do US
Cena nabycia - to cena zakupu + koszty związane z zakupem (np. ubezpieczenia, transport,
załadunek)
Dokumenty związane z zakupem materiałów:
*Faktura VAT:
wartość netto
+podatek VAT
____________
wartość brutto
Pz – przyjęcie materiałów do magazynu
*Ewidencja zakupów i zużycia materiałów według rzeczywistej ceny ewidencyjnej - ceny
zakupu
FAKTURA VAT:
Cena zakupu → wartość materiału
Koszty transportu
Podatek VAT
____________
Wartość brutto
PZ- wycenione według ceny zakupu
 SkCt – dostawy SkDt – materiały
niefakturowane w drodze

Konto rozliczenie zakupu może wykazywać dwa salda końcowe:

Saldo końcowe debetowe - oznacza, że mamy fakturę od kontrahenta, ale nie mamy dowodu
PZ. Saldo to nazywa się materiały w drodze.
Saldo końcowe kredytowe - które oznacza, że mamy dowód PZ od kontrahenta, ale nie mamy
od niego faktury. Saldo to nazywa się dostawy niefakturowane.
Ewidencja zużycia
Rw - rozchód wewnętrzny- dowód ten wycenia się według takiej samej ceny, według której
wyceniliśmy dowód PZ
Rm - rozchód materiałów według ceny zakupu

Np. Sp. 200 szt * 10 zł = 2000

Przychody:
I 300szt * 11 zł = 3300
II 100 szt * 12 zł = 1200
III 100 szt * 13 zł = 1300
_______________________
= 700 szt 7800 zł
Rozchód 650 szt

Jeżeli materiały ewidencjonowane są na poziomie rzeczywistej ceny ewidencyjnej, to

przy rozchodzie materiałów przyjmuje się jedną z metod wyceny:
1) FIFO (pierwsze weszło, pierwsze wyszło) - materiały ewidencjonowane są według ceny
pierwszej dostawy, potem drugiej itd. (materiały są wyceniane najpierw według 1 dostawy
potem 2 itd.)
200 szt * 10 zł = 2000 zł
300 szt * 11 zł = 3300 zł
100 szt * 12 zł = 1200 zł
50 szt * 13 zł = 650 zł

650 szt 7150 zł (koszt)

Sk 50 szt 7800 – 7150 = 650

2) LIFO (ostatnie weszło, pierwsze wyszło) - materiały wycenia się najpierw według ceny
ostatniej dostawy, potem przedostatniej itd. (oznacza to że materiały rozchodowujemy według
ceny ostatniej dostawy potem ostatniej itd.)
100 szt * 13 zł = 1300
100 szt * 12 zł = 1200
100 szt * 10 zł = 1000
150 szt * 10 zł = 1500

650 szt 7300zl (koszt)

Sk 50 szt 7800 – 7300 = 500
3) metoda ceny przeciętnej - materiały wycenia się według ceny ustalonej za pomocą średniej
ważonej
∑𝑖𝑙𝑜ść∗𝑐𝑒𝑛𝑦
𝑝= ∑𝑖𝑙𝑜ś𝑐𝑖

p= 7800/700 = 11,14
650 szt *11,14= 7214
Sk 50 szt – 7800 -7214 = 559
Ewidencja materiałów według stałej ceny ewidencyjnej
Jest to cena ustalana na początku roku dla każdego materiału, po której są one potem
przyjmowane i wydawane z magazynu. Niezależnie od wysokości ceny zakupu.

Stała cena ewidencyjna Odchylenie od cen Rzeczywista cena zakupu

ewidencyjnych
„Materiały”
materiałów
100 „OCE materiałów”
80

20→ OCECt

Stała cena ewidencyjna > Rzeczywista cena zakupu → OCECt

100 10 – OCEDt 110

Stała cena ewidencyjna < Rzeczywista cena zakupu → OCEDt
Ewidencja zakupu materiałów
Pz – wyceniane wg stałej ceny ewidencyjnej
Faktura na VAT:
Cena zakupu
Koszty transportu
Podatek VAT
Wartość brutto
 Dt Rozrachunki z dostawcami Ct Dt Rozliczenie zakupu Ct Dt Materiały Ct
F-ra (wartość brutto) Pz

Dt Rozrachunki z tyt. VAT Ct

podatek VAT

Dt Usługi obce Ct

koszty transportu

Dt OCE materiałów Ct
rzecz. ewid.
10 > 8
2 odchylenia debetowe

2
rzecz. ewid.
10 < 14
4

4
odchylenia kredytowe

Cz > Ce – Dt
Cz < Ce - Ct

Ewidencja zużycia materiałów

Rw – wycena według stałej ceny ewidencyjnej
 Zużycie
Dt Materiały Ct Dt materiałów i energii Ct

Rw

Dt OCE materiałów Ct

No+

No−

±𝑂𝑆𝑝 ± 𝑂𝐵 𝑊𝑁𝑜 × 𝑀𝑟
𝑊𝑛𝑜 = × 100% 𝑁𝑜 =
𝑀𝑆𝑘 + 𝑀𝑟 100 %

Wno − wskaźnik narzutu odchyleń

OSp − odchylenia stan początkowy
OB − odchylenia bieżącego okresu
MSk − materiały saldo końcowe
Mr − materiały rozchodowe
No − narzut odchyleń

Do wzoru odchylenia ze strony debet wpisujemy ze znakiem '+', a ze strony kredyt ze zna-
kiem '−'.

No > 0 ~ koszty zaniżone

No < 0 ~ koszty zawyżone
Wartość bilansowa materiałów

Sk materiały ± Sk OCE materiały

Temat: Środki trwałe.
Środki trwałe - są to rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi składniki o przewidywanym
okresie użytkowania powyżej 1 roku kompletne i zdatne do użytku oraz przeznaczone na
potrzeby jednostki.
Do środków trwałych zalicza się:
 a) Nieruchomości, w tym grunty, prawo wieczystego użytkowania gruntów, budynki, bu-
dowle, lokale oraz spółdzielcze prawo do lokalu
b) Maszyny i urządzenia
c) Środki transportu
d) Inne przedmioty
e) Inwentarz żywy
Wartość początkowa

Dt Środki trwałe Ct

X – wartość po-
czątkowa

Wartość początkową środków trwałych ustala się na poziomie

a) Ceny nabycia – zakup środka trwałego
b) Koszcie wytworzenia - w przypadku wytworzenia we własnym zakresie
c) Cenie rynkowej - otrzymanie nieodpłatne (darowizna)
W trakcie użytkowania środki trwałe tracą na wartości. Na skutek zużycia fizycznego
(techniczne) lub zużycia ekonomicznego. Zużycie ekonomiczne – sprzęt, który posiada duży
wpływ elektroniczny np. komputer (wynika z występowanie postępu technicznego).

Umorzenie
Dt środków trwałych Ct
Dt Amortyzacja Ct

X – odpisy-
X – dotych-
wanie w
czasowe
koszty zuży-
umorzenie
cia środka
trwałego

W praktyce można wyróżnić 2 rodzaje amortyzacji:

a) Amortyzację równomierną – zakłada, że środki trwałe zużywają się w jednakowym
stopniu przez cały okres użytkowania. Przykładem amortyzacji równomiernej jest
amortyzacja liniowa.
Podstawową amortyzacją środka trwałego jest metoda liniowa, która zakłada, że środki trwałe
zużywają się w takim samym stopniu przez cały okres użytkowania.
Odpisy amortyzacyjne według prawa podatkowego – środki trwałe amortyzujemy od
następnego miesiąca po miesiącu przyjęcia na stan, łącznie z miesiącem zdjęcia ze stanu
środków trwałych na skutek likwidacji nieodpłatnego przekazania bądź też sprzedaży oraz
łącznie z miesiącem, w którym odpisy umorzeniowe zrównają się z wartością początkową
środka trwałego.
Przykład I:

Wp = 60.000
Stawka amortyzacyjna (SA) = 20%

I rok Ar =60.000  20% = 12.000 ~ amortyzacja roczna

Am = 12.000 : 12 = 1.000 ~ amortyzacja miesięczna
II rok 60.000  20% = 12.000 ~ amortyzacja roczna
III rok 60.000  20% = 12.000 ~ amortyzacja roczna
IV rok 60.000  20% = 12.000 ~ amortyzacja roczna
V rok 60.000  20% = 12.000 ~ amortyzacja roczna
60.000
Przykład II:

Wp = 60.000
SA = 20%
przyjęcie środka na stan: 18.04.2019 (amortyzacja od maja)
2019 r.
Ar 12.000
Am = 12 = 12
= 1000

8miesięcy  1000 = 8000 ~ odpis za 2019 rok

2020 r. 60.000  20% = 12.000 ~ Ar
2021 r. 60.000  20% = 12.000
2022 r. 60.000  20% = 12.000
2023 r. 60.000  20% = 12.000
2024 r. 4000

I II III IV (od stycznia do kwietnia)

1000 1000 1000 1000

b) Amortyzacja nierównomierna -zakłada, że środki trwałe przez cały okres eksploatacji

zużywają się w różnym stopniu w związku z tym, odpisy amortyzacyjne w poszcze-
gólnych okresach będą różne.
Podstawową metodą amortyzacji nierównomiernej jest metoda degresywna.
Według prawa podatkowego – może być stosowana dla maszyn i urządzeń od grupy 3 do
grupy 6 i grupy 8 klasyfikacji środków trwałych oraz środków transportu z wyłączeniem
samochodów osobowych.
Według tej metody:
- w pierwszym roku użytkowania środki trwałe amortyzujemy od wartości początkowej, przy
zastosowaniu stawki amortyzacyjnej podwyższonej o współczynnik 2 (w niektórych
przypadkach współczynnik wynosi 3).
- w latach następnych od wartości początkowej pomniejszonej o dotychczasowe umorzenie.
- od toku, w którym przewiduje się, że odpisy liczone metodą degresywną będą niższe od
odpisów liczonych metodą liniową przechodzimy na amortyzacje liniową.
- środki trwałe amortyzujemy do momentu, w którym odpisy umorzeniowe nie zrównają się z
wartością początkową.
Przykład III

Wp = 60.000
SA = 20%
wsp. = 2,0
SAD = 40% ~ stawka amortyzacji degresywnej

AL = 60.000  20% = 12.000

I rok 60.000  40% = 24.000
II rok (60.000 - 24.000)  40% = 14.400
III rok (60.000 - 24.000 - 14.400)  40% = 8.640 (8.640 < 12.000)
III rok 60.000  20% = 12.000
IV rok 9.600

I - IX X
1000 600
Przykład IV
Wp = 60.000
SA = 20%
wsp. = 2,0
18.04.1019 r
SAD = 40% ~ stawka amortyzacji degresywnej
 AL = 60.000  20% = 12.000
Ar = 60 000  40% = 24.000
Am = 24 000/12 = 2.000
2019 rok 8 mscy  2000 = 16.000
2020 rok (60.000 - 16.000)  40% = 17.600
Przechodzimy na liniową!
2021 rok 60.000  20% = 12.000
2022 rok 60.000  20% = 12.000
2023 rok 2.400

I - II III
po 1000 400
Temat: Ewidencja środków trwałych.
Zakup środków trwałych
1. Faktura VAT płatna przelewem za zakupiony środek trwałych
a) Cena nabycia – np. 10.000
b) Podatek VAT (23%) – 2.300
c) Łączna wartość faktury – 12.300
2. OT – przyjęcie środka trwałego do eksploatacji
3. Polecenie księgowanie PK – podatku VAT naliczonego przy zakupie środka trwa-
łego
Dt Rozliczenie zakupu Ct Dt Pozostałe rozrachunki Ct

1) 12.300 10.000 (2 12.300 (1

2.300 (3

Dt Środki trwałe Ct Dt Rozrachunki z tyt. VAT Ct

2) 10.000 3) 2.300
Likwidacja środków trwałych
1. LT - likwidacja środka trwałego na skutek zużycia lub zdarzenia losowego
a) Wartość początkowa środka trwałego – np. 6.000
b) Dotychczasowe umorzenie środka trwałego – np. 3.500
c) Nieumorzona część wartości początkowej środka trwałego – np. 2.500

Dt Środki trwałe Ct Dt Umorzenie środków trwałych Ct

Sp) X 6.000 (1a 1b) 3.500 X (Sp

Dt Pozostałe koszty operacyjne Ct

1c) 2.500

2. LT - Likwidacja środka trwałego w związku z realizowaną inwestycją

a) Wartość początkowa środka trwałego – np. 10.000
b) Dotychczasowe umorzenie – np. 6.000
c) Nieumorzona część wartości początkowej środka trwałego – np. 4.000
Dt Środki trwałe Ct Dt Umorzenie środków trwałych Ct

Sp) X 10.000 (2a 2b) 6.000

Dt Środki trwałe w budowie Ct

2c) 4.000

Nieodpłatne przekazanie środka trwałego

1. PT – przekazanie środka trwałego w formie darowizny
a) Wartość początkowa środka trwałego – np. 15.000
b) Dotychczasowe umorzenie środka trwałego – np. 5.000
 c) Nieumorzona część wartości początkowej – np. 10.000
2. Kwota należnego podatku VAT za środek trwały przekazany w formie darowizny
(cena rynkowa – 8.000)
23% * 8.000 = 1.840
Dt Środki trwałe Ct Dt Umorzenie środka trwałych Ct

Sp) X 15.000 (1a 1b) 5.000 X (Sp

Dt Pozostałe koszty operacyjne Ct Dt Rozrachunki z tyt. VAT Ct

1c) 10.000 1.840 (2

2) 1.840

Sprzedaż środka trwałego

1. Faktura VAT za sprzedany środek trwały
a) Wartość sprzedaży netto – np. 5.000
b) Podatek VAT – np. 1.150
c) Łączna wartość faktury – np. 6.150
Dt Pozostałe przychody operacyjne Ct Dt Rozrachunki z tyt. VAT Ct

5.000 (1a 1.150 (1b

Dt Pozostałe rozrachunki Ct

1c) 6.150

2. PT – przekazanie odbiorcy sprzedanego środka trwałego

a) Wartość początkowa środka trwałego – np. 9.000
b) Dotychczasowe umorzenie środka trwałego – np. 5.000
c) Nieumorzona część wartości początkowej – np. 4.000
Dt Środki trwałe Ct Dt Umorzenie środków trwałych Ct

Sp) X 9.000 (2a 2b) 5.000 X (Sp

Dt Pozostałe koszty operacyjne Ct

2c) 4.000

Ewidencja amortyzacji i umorzenia środków trwałych

1. PK – miesięczny odpis amortyzacyjny i umorzeniowy – np. 1.500
Dt Amortyzacja Ct Dt Umorzenie środków trwałych Ct

1) 1.500 1.500 (a

Ewidencja wartości niematerialnych i prawnych

1. Faktura VAT płatna przelewem za zakupione wartości niematerialne i prawne
a) Wartość w cenie nabycia – np. 1.000
b) Podatek VAT – np. 230
c) Łączna wartość faktury – np.1.230
2. OT – przyjęcie wartości niematerialnych i prawnych do użytkowania
3. PK – przeksięgowanie podatku VAT naliczonego przy zakupie WNIP

Dt Rozliczenie zakupu Ct Dt Pozostałe rozrachunki Ct

1) 1.230 1.000 (2 1.230 (1

230 (3

Dt Wartości niematerialne i prawne Ct Dt Rozrachunki z tyt. VAT Ct

2) 1.000 3) 230

Temat: Koszty i warianty ewidencji kosztów.

Wydatek > koszt
Wydatek jest kategorią szerszą niż koszt.
Wydatek – jest to każdy rozchód środków pieniężnych związany z prowadzoną działalnością
gospodarczą.
Koszt – jest to wyrażone w pieniądzu zużycie rzeczowych aktywów trwałych i obrotowych
wynagrodzeń, narzutów na wynagrodzenia, usług obcych oraz inne świadczenia pieniężne
nieodzwierciedlającego zużycia, ale związane z prowadzoną działalnością np. ubezpieczenie
składników majątkowych.
Wydatek
Koszt inny wydatek
Koszt a wydatek

a) wydatek koszt

zakup środka amortyzacja

trwałego

b) koszt wydatek
wynagrodzenia wypłata
brutto wynagrodzeń

c) koszt wydatek

zakup paliwa za gotówkę

do służbowego samochodu

Układy ewidencyjne kosztów - Układ rodzajowy „4”

a) amortyzacja − jest to odpisywanie w koszty zużycia środków trwałych oraz wartości
niematerialnych i prawnych

b) zużycie materiałów i energii − jest to koszt związany z wydaniem do zużycia materiałów

oraz nabytej energii (prenumerata prasy)!!

c) usługi obce − jest to koszt związany z wykonaniem czynności na naszą rzecz przez osoby
trzecie, np. usługi bankowe, transportowe, pocztowe, telekomunikacyjne, remontowe i
inne

d) wynagrodzenia − jest to koszt wynagradzania pracowników (wynagrodzenie brutto)

e) ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia − są to koszty ponoszone na rzecz pracow-

ników, które wynikają z przepisów prawnych lub obowiązków pracodawcy wobec pra-
cownika wynikających z przepisów BHP, np. ubezpieczenia społeczne, fundusz so-
cjalny, badania lekarskie, zapewnienie środków czystości itp.
 f) podatki i opłaty − są to koszty związane z podatkami kosztowymi (podatki lokalne) oraz
opłatami, np. skarbowymi, administracyjnymi itp. PODATEK – świadczenie nieod-
płatne, mamy bezpłatną opiekę zdrowotną, szkolnictwo, a OPŁATY – świadczenie od-
płatne, np. otrzymanie aktu urodzenia od urzędnika.

g) pozostałe koszty rodzajowe − obejmują takie koszty, jak: ubezpieczenie składników ma-
jątkowych, koszty reprezentacji reklamy, podróże służbowe oraz koszty używania pry-
watnego samochodu dla potrzeb firmy

Koszty związane z pracownikami

a) wynagrodzenia → wynagrodzenie brutto

b) ubezpieczenie społeczne i inne świadczenia → inne koszty

c) pozostałe koszty rodzajowe → podróże służbowe, koszty używania prywatnego samo-

chodu