‫وه‬

‫ارسار الشوهد یف معرفة احلق املعبود‬

‫مشس ادلین حممد اسیری الهییج‬

‫ّ‬
‫بكوشش‪ :‬حممد رسا‬

‫ّ‬
‫بسم اّلل ارلمحن ارلحمي‬

‫ارسار الشوهد‬

‫ه تتتتتتتتتتت مه‬ ‫ه رتتتتتتتتتتت‬ ‫مه ه مصتتتتتتتتتتتارهآ تتتتتتتتتتتق‬ ‫ه تتتتتتتت‬ ‫ه تتتتتتت‬ ‫هستتتتتتتّلله اتتتتتتتتحه‬

‫آنچتتتتتترهينتتتتتتق هال ياتتتتتتّلله تتتتتت ه رتتتتتتّلله‬ ‫نتتتتق ه تتتت هرتتتت هستتتتت ههتتتت هستتتتت ه رتتتتّلله‬

‫ه ه تتتتتتق ه ه‬ ‫عتتتتتتره‬ ‫هتتتتتت هس هعتتتتتتق ه‬ ‫تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتق هنق تتتتتتتتتتتتتتتتتتقه هنتتتتتتتتتتتتتتتتتتق ه ه‬

‫ه تتتتتتت ههعق قستتتتتتتّلله‬ ‫علتتتتتتتّلله ه معلتتتتتتت‬ ‫ستتتتتتتّلله‬ ‫تتتتتتت هيعلتتتتتتتّللهالتتتتتتت ه ه‬

‫تتتت سه‬ ‫تتتت ه‬ ‫هتتتت ه متتتتقنهالتتتت سه ه تتتتره‬ ‫تتت سه‬ ‫ه‬ ‫نتتت ههدتتترهس هعتتت‬ ‫آنهال‬

‫تتتتتتت هتعلتتتتتتتت ه قعتتتتتتتّلله ه عالتتتتتتتتق هس نه‬ ‫ه تتتتتتقنه‬ ‫تتتتتت ه تتتتتت يلهچيستتتتتتّلله تتتتتت‬

‫ه هگتتتتت ه‬ ‫هكتتتتتق ه ه تتتتت ه هآ‬ ‫تتتتت هپتتتتتفق‬ ‫تتتتتتتتق ه تتتتتتتتتقنه هس ه‬ ‫تتتتتتتت ه تتتتتتتتتقيله‬

‫وبسهه ق تتتتتتتتتت هس تتتتتتتتتتقه تتتتتتتتتتقه تتتتتتتتتتقسههتتتتتتتتتت ه‬ ‫س ه قيقتتتتتتتّلله تتتتتتت هآنه ق تتتتتتت هدتتتتتتترهوه‬

‫قمتتتتتتتتتتتتتتتتت هوه هو ه تتتتتتتتتتتتتتتتتقه تتتتتتتتتتتتتتتتتقه‬ ‫تتتتتتت ه تتتتتتتقه‬ ‫گفتتتتتتّللهكي التتتتتتتاهدتتتتتتره ه‬

‫ه‬ ‫قمتتتتتت ه همهاالتتتتتت سه هالتتتتتت سهوبسه ه تتتتتت‬ ‫ه‬ ‫چتتت نه تتترهعتتتق هنيستتتّلله تتت ه تتتق هدتتت‬
‫ه رتتتتّلله‬ ‫هتتتت هچتتتتره يتتتت هم تتتتت هارهآ تتتتق‬ ‫ه رتتتتتّلله‬ ‫ه رتتتتتقنهمتتتتت آ‬ ‫مجلتتتتترهج‬

‫ه هم تتتت سه رتتتتّلله‬ ‫هتتتت هچتتتتره يتتتت هرتتتتق‬ ‫مجلتتتتترهعتتتتتق هعق تتتتت ه همع تتتتت سه رتتتتتّلله‬

‫تتتتتتتتتتت ه هگ نتتتتتتتتتتت هكيتتتتتتتتتتت ه ههنتتتتتتتتتتتقنه‬ ‫هياك ه ه تتتتتتتتتقنه‬ ‫تتتتتتتتت س‬ ‫مجلتتتتتتتتترهم‬

‫ه‬ ‫هعقتتتتتتتت هوب ف تتتتتتتت‬ ‫هپتتتتتتتتفق ّلله س‬ ‫ه‬ ‫ههمنتتتتتتتتاههج تتتتتتتتّلله هترتتتتتتتتحهعقتتتتتتتت‬

‫ه‬ ‫هدتتت همستتتتقنره ه تتت ّلله تتتره تتت‬ ‫فتتت‬ ‫ه‬ ‫عقتتت هدتتتت ه ه تتتتق هع تتتتقّلله تتتتقسهه‬

‫ه‬ ‫هچتتت نهتلتتت‬ ‫گ تتتترهرتتت گ س نه تتترهگتتت‬ ‫ه‬ ‫تتتتي ه هع تتتتقّللهملتتتت‬ ‫عتتتتر هه‬

‫هسعتتتتت ههگتتتتت هه‬ ‫هتتتتت هه هديتتتتت نه تتتتت‬ ‫ه همتتتتقهه‬ ‫نه‬ ‫هآ تتتتقهع تتتتقّللهتتتتت‬

‫ه‬ ‫هاك تتتتتتتتّللهگ تتتتتتتتترهنقپتتتتتتتت‬ ‫س ه لتتتتتتتت‬ ‫ه‬ ‫م تتتتتتتتت هه ت التتتتتتتتتتره عتتتتتتتتت ه ه‬

‫تتتتتتتتقههوهس هگتتتتتتتت سه رتتتتتتتتقنه‬ ‫گ تتتتتتتتتره‬ ‫ه تتتتت هرتتتتت هس نه‬ ‫ه ه لتتتتت‬ ‫تتتتت ه هاتتتتت‬

‫ه‬ ‫ه ه نتتتت هحه ه تتت ه تتتي هه رتتتّلله‬ ‫چتتت‬ ‫ه‬ ‫ه تتتت‬ ‫ه نتتتت‬ ‫گتتتت سهد تتتتّللهنتتتترهتلتتتت‬

‫ههتتتتتتتتتتتتتتتتتت هه ههوهس هآ شتتتتتتتتتتتتتتتتتتتن ه‬ ‫تتتتتن ه‬ ‫همتتتتت هع تتتتتقّللهعنقپتتتتت هر ال‬

‫التتتتتتق ه تتتتتت هرتتتتتت س هتتتتتتتتقسههس ه تتتتتتقنه‬ ‫نه‬ ‫ه نهرتتتتتت هس هكيتتتتتتّللهگ تتتتتتتره‬ ‫آ‬

‫مستتتتّلله ه يختتتتت سهگ تتتتّلله هس ه هه تتتتتتتقسه‬ ‫عتتتترهس سهه تتتت همجتتتتقسه‬ ‫ه‬ ‫يختتتتت ه تتتت‬

‫ه سه‬ ‫ه ه تتتتتت‬ ‫سه ه متتتتتت‬ ‫رتتتتتت ه تتتتتت آ‬ ‫ه سه‬ ‫همتتتتت سهه ه هه‬ ‫چتتتتت نهن تتتتتق‬

‫ه‬ ‫تتتتتقنه تتتتت‬ ‫س ههتتتتت قهگ تتتتتتره‬ ‫ه‬ ‫تتقسه هنش تق قهر تخه هال ت‬ ‫رت ه ه‬

‫قمتتتتتتترهنيلتتتتتتت ه سهه رتتتتتتتّلله هگتتتتتتت سه ه‬ ‫نه هس سه ه‬ ‫تتتتتتت ه ف تتتتتتترهرتتتتتتت ن‬

‫تتتتتتت هكتتتتتتتقه تتتتتتترهگتتتتتتت ه‬ ‫ه التتتتتتقه ه هت‬ ‫هس ه‬ ‫ه تتتتتتتتتتتتتترهس سهس‬ ‫همختتتتتتتتتتتتتتق‬

‫گتتتتتتقههمتتتتتت الن نتتتتتت ه هگتتتتتتقه هس سنتتتتتتق ه‬ ‫ه هگتتتت ه مستتتتت ه قمتتتترهچتتتتق ه‬ ‫تتتتق‬

‫تتتتقسههمتتتت آ تتتت ه تتتتره تتتتقههالتتتت نه ه تتتتق ه‬ ‫ه تتتترهالتتتتق ه‬ ‫مستتتتّلله ه عقتتتت هتتتتتتقسهه‬

‫‪2‬‬
‫ر رتتتتتتت ه ه تتتتتتت تهوهگ تتتتتتتترهسهه تتتتتتتقنه‬ ‫تتتّلله تتتره تتتقنه‬ ‫سه ه ياتتتقنهعق تتت ه‬

‫ه‬ ‫ه يقتتتت‬ ‫ه هعتتتت‬ ‫مستتتتّللهع تتتتققهس تتتت‬ ‫ه‬ ‫هتتتتتت هگيتتتتتتقه هدتتتتتتره آمتتتتتت ه ه متتتتتت‬

‫تتتتتتتتقههوه ه تتتتتتتتق ه هكستتتتتتتتّلله‬ ‫گ تتتتتتتتتره‬ ‫مجلتتتتوه يتتتت نه همتتتت هع تتتت هوهمستتتتّلله‬

‫ه هت تتتتتتتتتتتتتتتتقنه‬ ‫س تتتتتتتتتتتتتتتتقهس هنق تتتتتتتتتتتتتتتتوه‬ ‫تتتتّلله تتتتره تتتتقنه‬ ‫ل تتتت ه ه تتتت تهگتتتت ه‬

‫نق تتتتتتتتتتتتتوه التتتتتتتتتتتتت هه ه تتتتتتتتتتتتت ته ههوه‬ ‫تقالتتتتتتتتترهد دتتتتتتتت ه نتتتتتتتتقنهس هدتتتتتتتت ههوه‬

‫هگ تتتتترهس سهآ تتتتق هع تتتت ه‬ ‫تتتقنههتتتت ه تتتت‬ ‫تتقه ه تتت همستتّلله تتق هع تتت ه‬ ‫مجلتتره‬

‫ه‬ ‫هآ تتتتتتتتتقهع تتتتتتتتت هوهس سهس هد تتتتتتتتتق‬ ‫ه‬ ‫گ تتتره نا تقنهمس تّلله ه يخ ت سه نه ت‬

‫يتتتتتتتتتتتتتتقه هع تتتتتتتتتتتتتت هوس هآ شتتتتتتتتتتتتتتتن ه‬ ‫تتتتتن ه‬ ‫بنيتتتتتقه ه تتتتتق ه پتتتتتلّللهرتتتتت هال‬

‫عق تتتتقنه تتت ه تتتق هگ تتتترهنيستتتّللههستتتّلله‬ ‫عق تتتتتتتققنه ه تتتتتتتقسۀهع تتتتتتت هوهمستتتتتتتّلله‬

‫نتتتتتتتتت ه‬ ‫هد‬ ‫هس سه‬ ‫هتتتتتتتتت هپتتتتتتتتت‬ ‫نتتتتت ه‬ ‫هتتتتت همعتتتتت همستتتتتّلله تتتتتق ه‬

‫ّللهرق كقنهس ه ستّلله ه ت هه‬ ‫س ه‬ ‫س ه تتتت عّللهعقدتتتتقنهس هگفتتتتّلله هگتتتت هه‬

‫هس ههتتتت هه هه اتتتتّلله‬ ‫تتتتقنههتتتت ه تتتت‬ ‫س ه قيقتتتتّللهمجلتتتتره هس هرتتتت هه اتتتتّلله‬

‫هوه‬ ‫س هدليستتتتتتتتتتتقه ه تتتتتتتتتتتقنهس هالتتتتتتتتتتت‬ ‫هوه‬ ‫ه تتتتتت‬ ‫ق يتتتتتتقنهس هدع تتتتتتره نتتتتتت‬

‫اكتتتتتتتتتتتتتتتتت نهس ه تكتتتتتتتتتتتتتتتت ه هج تهوه‬ ‫همشمنتتتتتتتتتقنه ه تتتتتتتتت تهوه‬ ‫س همستتتتتتتتتق‬

‫تتتتتتتتتتتتقههوه‬ ‫هم تتتتتتتتتتتتقنه‬ ‫س هال تتتتتتتتتتتتق‬ ‫س هپتتتتتتتتتت ميهآ تتتتتتتتتتقهرتتتتتتتتتت س ههوه‬

‫هتتتتتتتتت ه يچتتتتتتتتتق ههكستتتتتتتتتّلله هع تتتتتتتتت هوه‬ ‫نتتتتتت هس سهآ تتتتتتق همستتتتتتّلله هع تتتتتت هوه‬

‫ههسهلتتتتتتتتتتتقهه تتتتتتتتتتترهرتتتتتتتتتتت ههوهوبسه‬ ‫س هدن تتتتتتتتّلله هس تتتتتتتت ه رتتتتتتتتقه ه تتتتتتتت سه‬

‫ه تتتتتقنه‬ ‫هستتتتتّلله ه تتتتتّلله ههوهمها تتتتت‬ ‫ه تتتتتقنه‬ ‫تتتتتّلل ك رتتتتتتقنه هو همجلتتتتت‬

‫تتتتّلل ك رتتتتّلله همتتتتشم ه ه رتتتتقه همستتتتّلله‬ ‫ه هم تتتخ ههتتت هدتتترههستتتّلله‬ ‫گ تتتّلله متتت‬

‫‪3‬‬
‫ه‬ ‫هع تتتتتتتت هوهمستتتتتتتتّللهمتتتتتتتت‬ ‫ه تتتتتتتت‬ ‫هعتتتتتتتتتتتتق ه ه تتتتتتتتتتتتق ه‬ ‫هج‬ ‫س تتتتتتتتتتتت‬

‫ه هوه تتتتتتتتت تهسگتتتتتتتتت ه‬ ‫س هس ههتتتتتتتتت ه تتتتتتتتت‬ ‫هتتتتت ه كتتتتت ه همستتتتتت ه هج تهسگتتتتت ه‬

‫هتتتتت ه كتتتتت ه هالتتتتت نهع تتتتتقّلله تتتتتقه ه‬ ‫تتتتتتتتتقنهمجلتتتتتتتتتره تتتتتتتتتقهمجق تتتتتتتتتّللهآ تتتتتتتتتنقه‬

‫ه‬ ‫تتتتتتتي هس تتتتتتتقهه تتتتتتت‬ ‫نهسگتتتتتتت ه‬ ‫ه‬ ‫عر ههمسّلله هال‬ ‫آنه ك ه ه‬

‫ه تتتتتتحههتتتتتتت نه تتتتتتره تتتتتتقنهس ه نرتتتتتتق ه‬ ‫هتت ه كتت هرتت همستتّلله تتق ه پتت ه تتق ه‬

‫ه‬ ‫يتتتتتتخ سه همستتتتتت ه هگ تتتتتقنهدتتتتت ه تتتتت‬ ‫ه‬ ‫نتتتتتتتت هآ‬ ‫تتتتتتتتوهآ تتتتتتتت ه همتتتتتتتت‬

‫هوه‬ ‫تتتتتتتتره رتتتتتتتت‬ ‫ه‬ ‫تتتتتتتتقنههتتتتتتتت ه تتتتتتتت‬ ‫هوه‬ ‫هس تتتتتتتتت‬ ‫گ تتتتتتتتتترهمجلتتتتتتتتتره ق تتتتتتتتت‬

‫هگ تتتتتتقنه تتتتتت ه‬ ‫ه يتتتتتت‬ ‫س ه ق تتتتتتّلله تتتتتت‬ ‫تتتقنه تتت ه‬ ‫هتتت ه كتتت ه عتتت ه تتت ه‬

‫ه يختتتتتاه‬ ‫تتتتت ه كتتتتت ه ه تتتتت هآنه تتتتت‬ ‫سگتتتتت ه‬ ‫ه ه تتتتتقهه تتتتت‬ ‫قتتتتتت هآنه تتتتت‬

‫ه تتتتتتت سههوبه‬ ‫هناتتتتتتتمه پتتتتتتت ههتتتتتتت ه تتتتتتت‬ ‫مجلتتتتتتتتتتترهس ه اتتتتتتتتتتت ي ه س ه ليتتتتتتتتتتت هوه‬

‫ه تتتتتتتقههوه‬ ‫س هس نه تتتتتتتقنههتتتتتتت ه تتتتتتت‬ ‫تتتتتتتتتتقههوه‬ ‫اكتتتتتتتتتتت ه ه رتتتتتتتتتتقه تتتتتتتتتتره‬

‫ه‬ ‫تتت ه ه تتتي‬ ‫هس‬ ‫هتتتتي‬ ‫هآنه تتت‬ ‫تتتتي‬ ‫ه‬ ‫تتت همستتتتفي‬ ‫هتتت ه كتتت هگ تتتتره ه‬

‫ههمظرتتتتتتت ه رتتتتتتتحهم تتتتتتت ه‬ ‫تتتتتتت هعتتتتتتت‬ ‫مظرتتت ههتتتقسهه تتترهپتتت ته ه تتتقنه هس ه‬

‫نه‬ ‫تتتتتتتتت ه هآنهس تتتتتتتتتقههي عتتتتتتتتت ه ه‬ ‫نه‬ ‫هتتتتقه‬ ‫تتتت سهآنكتتتتره تتتت ه‬ ‫تتتتقه‬

‫هه تتتتتقهوبسه‬ ‫گتتتتت ه تتتتتره تتتتت قهچنتتتتت ه‬ ‫ق گ تتتتتتتتتتتتّللهمجلتتتتتتتتتتتترهس هس تتتتتتتتتتتتقهوبسه‬

‫تتتتتت سه‬ ‫ه تتتتتت ع همتتتتتت‬ ‫ههتتتتتت ه تتتتتت‬ ‫تتتتتت‬ ‫ه تتتتتتتا هوبسه‬ ‫همجلتتتتتتره ه تتتتتت‬ ‫گتتتتت هچتتتتتترهآ‬

‫تتتتت سه‬ ‫هه تتتتترهمجلتتتتت هگتتتتت ه تتتتت سه سهمتتتتت‬ ‫تتتتت سه‬ ‫همقيتتتتت همتتتتت‬ ‫هتتتتت هدتتتتترهس ه تتتتت‬

‫ه‬ ‫هرتتتتتت ه تتتتتتت‬ ‫قكتتتتتتره ق تتتتتت هعتتتتتتق‬ ‫ه‬ ‫هنظتتتتتتت ه تتتتتتتتا هدتتتتتتت ه تتتتتتت ه هم تتتتتتتت‬

‫مقنعتتتتتتتتّللهآ تتتتتتتت هم تتتتتتتت ه تتتتتتتتاهآتتتتتتتتتتقه‬ ‫هتتتتتت هچتتتتتتره ه تتتتتتقسهالتتتتتت ه ه تتتتتتقعتقه‬

‫‪4‬‬
‫س تتنقهس نهاه د تت هگتت ه تتقنه هك رتتّلله‬ ‫ّللهدنتتت ه ه تتتقسهس رتتتّلله‬ ‫هتتت هچتتترهم تتت‬

‫س ه قيقتتتتتتتتّللهس تتتتتتتت ه قنتتتتتتتتّلله تتتتتتتتق ه‬ ‫ه ه پتتت ه تتتق ه‬ ‫س‬ ‫ه نتتت‬ ‫هتتت هچتتترهس‬

‫ه‬ ‫ه‬

‫ه‬

‫نمااجت و استداع به تمابعت ارم ادوعين استجب لمك و اشارت به بعيض از احوال و اطوار‬

‫ّ‬
‫وصري و معنوي سالكان راه طريقت كیرمه اّلل بعايل بين االانم‬

‫صاحب االكرام و املن العظمي‬ ‫الكريم‬ ‫نمان‬ ‫انت‬ ‫اهلي‬ ‫يا‬

‫روي نيام ات كمن اجن را دفا‬ ‫دجا‬ ‫ديدارت‬ ‫ز‬ ‫ابشم‬ ‫بكي‬ ‫ات‬

‫ات در آيم يبخیر در بزم اخص‬ ‫ابدهاي ده كز خودم سازد خالص‬

‫در نيند اين اخنۀ افشانه را‬ ‫را‬ ‫يماخنه‬ ‫در‬ ‫آخر‬ ‫كن‬ ‫ابز‬

‫وارهان از نيگ و هشیاري رما‬ ‫الصال‬ ‫را‬ ‫اعشقان‬ ‫گو‬ ‫الصال‬

‫كه مناند هیچم از كیرت بسان‬ ‫مشت گردن از يم ودحت چنان‬

‫ات بكي ابشم ز هشیاري خراب‬ ‫سايقا مشمت كن از اجم رشاب‬

‫مشت گردان ات شوم افين ز خود‬ ‫ابدهاي ده ات رمه از نيك و بد‬

‫يببسامن ساز از انم و بسان‬ ‫بگذران‬ ‫المكامن‬ ‫و‬ ‫مكان‬ ‫از‬

‫ات بر آسايم ديم از ما و نم‬ ‫خويسين‬ ‫مجال‬ ‫در‬ ‫كن‬ ‫واهلم‬

‫وارهان ما را از ين ومه و خیال‬ ‫اجن و دل را آستا كن اب وصال‬

‫ات منايد كعبه يبشك عين دير‬ ‫ولح رسم اپك كن از بقش غیر‬

‫از وصال خويش مهوجرم مكن‬ ‫يك دم از ديدار خود دورم مكن‬

‫‪5‬‬
‫ات يكي گردد نم و ما و وتيي‬ ‫گردان از نظر بقش دويي‬ ‫حمو‬

‫ات به يمدان يقين اتزيم رخش‬ ‫نيخش‬ ‫داان‬ ‫دل‬ ‫نينا‬ ‫ديدۀ‬

‫از غم عشقت دمل را شاد كن‬ ‫كن‬ ‫آزاد‬ ‫ما‬ ‫اجن‬ ‫اسیري‬ ‫از‬

‫اكر سازا اكر اين نياچره ساز‬ ‫از مهه لخق جهان كن يبنياز‬

‫رس ما را حمرم ارسار كن‬ ‫كن‬ ‫اونار‬ ‫مظلع‬ ‫را‬ ‫ما‬ ‫اجن‬

‫حمو كن از ولح هسيت انم ما‬ ‫ما‬ ‫اجم‬ ‫ده‬ ‫نيسيت‬ ‫رشاب‬ ‫از‬

‫گنج قفر و حمو نيوخيسمي بجش‬ ‫عجز و مشكیين و دوريسمي بجش‬

‫در غم و شادي دمل مرسور دار‬ ‫از ريا و كیر و بجوت دور دار‬

‫ات وبد ز افراط و بقريطش كنار‬ ‫استوار‬ ‫دارش‬ ‫دعل‬ ‫رصاط‬ ‫در‬

‫ات برافرازد به كیوان او لعم‬ ‫دقم‬ ‫كن‬ ‫اثنت‬ ‫بجقيق‬ ‫ره‬ ‫در‬

‫اعرفش گردان به حق ونر بجش‬ ‫قلب و اقبل را ز عرافن ونر بجش‬

‫نيست گردانش پس آنگه هست كن‬ ‫از رشاب انس او را مشت كن‬

‫ات برون آرد رس از جبي بقا‬ ‫نفا‬ ‫درياي‬ ‫به‬ ‫گردانش‬ ‫غرقه‬

‫از عش و دردش بده اپالييش‬ ‫آالييش‬ ‫هر‬ ‫ز‬ ‫گردانش‬ ‫اپك‬

‫لخق را اب هبره كن از خوان او‬ ‫مشت اجم عشق گردان اجن او‬

‫رس او اب وصل خود مهراز كن‬ ‫كن‬ ‫ابز‬ ‫رويت‬ ‫به‬ ‫اجنش‬ ‫ديدۀ‬

‫ظملت هسيت ما و نم بسوز‬ ‫برفروز‬ ‫بجيل‬ ‫اونار‬ ‫مشع‬

‫قفر‬ ‫ارسار‬ ‫ذلت‬ ‫يابد‬ ‫اتكه‬ ‫قفر‬ ‫اطوار‬ ‫در‬ ‫بجش‬ ‫استقامت‬

‫واف‬ ‫اب‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫اجن‬ ‫آستاكن‬ ‫صقا‬ ‫اونار‬ ‫كن‬ ‫اتابن‬ ‫دلش‬ ‫در‬

‫مهرهش كن فصل خود را يا معين‬ ‫يقين‬ ‫راه‬ ‫در‬ ‫بجش‬ ‫استقامت‬

‫اجمه اچك است و بقا دوزيش كن‬ ‫صدق و اخالص و واف روزيش كن‬

‫‪6‬‬
‫از چنين مشيتش هشیار آورد‬ ‫آورد‬ ‫نيزار‬ ‫عقل‬ ‫كز‬ ‫ده‬ ‫عشق‬

‫از غم دنياي دون سازش خالص‬ ‫اجن او حمرم كن اندر بزم اخص‬

‫كن‬ ‫مأواش‬ ‫نيسيت‬ ‫مقام‬ ‫در‬ ‫كن‬ ‫افزاش‬ ‫اجن‬ ‫رخشار‬ ‫واهل‬

‫اتكه ابشد هر دمش اتزه وصال‬ ‫هر زمان ونيع منا او را مجال‬

‫از خشاب معر اجمن بسمرد‬ ‫معر اكن يب روي اجانن بگذرد‬

‫دايۀ اجمن به غیر يار نيست‬ ‫نيست‬ ‫ديدار‬ ‫بجز‬ ‫ما‬ ‫آرزوي‬

‫دايۀ اعشق بجز معشوق نيست‬ ‫يبلقاي دوست ما را شوق نيست‬

‫وصل او چون زندگي‪ ،‬هرجش ممات‬ ‫يحات‬ ‫از‬ ‫هبیر‬ ‫رمگ‬ ‫يبمجالش‬

‫هست آن دوزخ هبشت اهل احل‬ ‫گر منايد دوست در دوزخ مجال‬

‫اجن اعشق را به نجت اكر نيست‬ ‫در هبشت ار ودعۀ ديدار نيست‬

‫اجن اعشق در وافيش صادفشت‬ ‫اعشقست‬ ‫جقاي‬ ‫او‬ ‫رماد‬ ‫گر‬

‫هبیر از انز و وافي ديگران‬ ‫خود جقا و جور و انز دلیران‬

‫در جقا خود نيند آاثر صقا‬ ‫اعشق ربجست‪ ،‬اخن و مان دفا‬

‫چون واف در اجن اعشق اج كند‬ ‫كند‬ ‫زييا‬ ‫دلیر‬ ‫اكن‬ ‫جقا‬ ‫هر‬

‫فهر و لظفش هست حمبوب دمل‬ ‫صلح و نجگ اوست مظولب دمل‬

‫كي شود اجمن ز جورش يب نيات‬ ‫اعشق ذامت نه اعشق بر صقات‬

‫ات كه ربجم از جقاي يب دحش‬ ‫اعشقم بر وي نه بر نيك و بدش‬

‫مهچنان اجمن به عشقش اقيسمت‬ ‫احكسمت‬ ‫گدازد‬ ‫ور‬ ‫ونازد‬ ‫گر‬

‫نيست ورد اجن اعشق جز نيا‬ ‫گر دده دستام و گر گويد داع‬

‫گر براند گر به خود يمخواندم‬ ‫يمگرداندم‬ ‫زنده‬ ‫گر‬ ‫كشد‬ ‫گر‬

‫ين يكي لگ دامن و ديگر چو اخر‬ ‫نم نگردم نيش و مك در عشق يار‬

‫‪7‬‬
‫بر دمل شادي و غم اتوان شده است‬ ‫وصل و هرجان نيش او يكسان شدهاست‬

‫نيست غیر يار در دار و ديار‬ ‫نم نيیمن در دو اعمل غیر يار‬

‫از مهه ذرات ديدم روي دوست‬ ‫نيك و بد آيينۀ رخشار اوست‬

‫از ره اخشان و لظف نيشامر‬ ‫آرمزاگر‬ ‫و‬ ‫نمعم‬ ‫و‬ ‫كريم‬ ‫اي‬

‫روزيم گردان ز محض موهتب‬ ‫معرفت‬ ‫گنج‬ ‫و‬ ‫ديدار‬ ‫دوتل‬

‫و از حاجب جهل و شك نيرومن آر‬ ‫بدار‬ ‫مقرون‬ ‫يقين‬ ‫اب‬ ‫را‬ ‫داشمن‬

‫دخا‬ ‫رس‬ ‫خمزن‬ ‫امين‬ ‫آن‬ ‫مصظيف‬ ‫رشع‬ ‫به‬ ‫ده‬ ‫استقامت‬

‫یف بعت انليب االيم العريب املحمدي اخلتيم صيلاّلل لعیه واهل وسمل‬

‫آن شقيع لخق اعمل يوم دين‬ ‫آن حببي اخص رب العاملين‬

‫می رل اجهنا خم گیسوي او‬ ‫گشته اتابن مهر و مه از روي او‬

‫گشته از خوانش دو گیيت ابونا‬ ‫از مجال اوست اعمل را صقا‬

‫در يمان لخق و اخلق رانظه‬ ‫اوست اياجد جهان را واسظه‬

‫رسل‬ ‫خمت‬ ‫انيیا‬ ‫مقيداي‬ ‫رهنامي لخق و هادي ستل‬

‫آيت وايللل رشح موي او‬ ‫والصيح و الشمس وصف روي او‬

‫ول دونت بر كاملش شد ديلل‬ ‫يك نياده در راكبش جیرنيل‬

‫رمحة لعلاملين در شأن او‬ ‫او‬ ‫اجن‬ ‫المكاين‬ ‫شاهابز‬

‫ما رميت رشح احلش را متام‬ ‫قرب او ادين شده او را مقام‬

‫لخق اول روح اعظم بقس لك‬ ‫اعرف اطوار رس جزو و لك‬
‫ّ‬
‫يل عم اّلل اكشف احالت او‬ ‫آنكه شد اعمل طقيل ذات او‬
‫ً‬
‫گر ديل داري به عشقش كن گرو‬ ‫يمستو‬ ‫نيیا‬ ‫كنت‬ ‫نكتۀ‬

‫‪8‬‬
‫در نيان رس معين افصح است‬ ‫آن ميليح كز دو اعمل املح است‬

‫كرده است القرق فخري را يعان‬ ‫چونكه شد از هبر معين در فشان‬

‫نيست غیر از ذات آن صاحقبران‬ ‫لعت اغيي ز ارم كن فكان‬

‫او به معين هست آدم را پدر‬ ‫گر به وصت هست آدم وبابلرش‬

‫عرش و كريس اپيۀ معراج اوست‬ ‫اپدشايه كه لعمرك اتج اوست‬

‫اپستان درگهش گشته مكل‬ ‫كمیرين طايق ز ايوانش فكل‬

‫گفيه حق او را يلع لخق عظمي‬ ‫هست راه او رصاط مشقتمي‬

‫افستقم آمد بسان احل او‬ ‫گشت ما ييطق گواه اقل او‬

‫هر دو اعمل پر زونر بدر او‬ ‫گفت امل رشنح ز رشح صدر او‬

‫قم افنذر آمده در رشح آن‬ ‫داد حق او را خالفت در جهان‬

‫ماكذب آمد دلش را از اهل‬ ‫شد افويح بر كامل او گواه‬

‫كي رسد كس را مقام آن كريم‬ ‫گفت حق ال بقروبا مال ايلتمي‬

‫گفت انيت نعد ريب در نيان‬ ‫وبد بر خوان دخا او مهيامن‬

‫كزدو اعمل هست مقصود آننجاب‬ ‫از دخا ولالك آمد در جظاب‬
‫ّ‬
‫هر كاج خوايه شد اّلل معك‬ ‫حق هيم گويد ترا ما ودعك‬

‫معجزت نيدا ز ابسق القمر‬ ‫شاده ديد وت مازاغ البرص‬

‫متلیج‬ ‫را‬ ‫اويلا‬ ‫آستانت‬ ‫روشن از ونر وت مشع انيیا‬

‫بر روان اپك آن نيكو جصال‬ ‫صد هزاران آفرين ذواجلالل‬

‫اپكدين‬ ‫اتبعين‬ ‫مجیع‬ ‫بر‬ ‫بر روان آل و اصجاب گزين‬

‫دخا‬ ‫دراگه‬ ‫اخص‬ ‫حمرمان‬ ‫اويلا‬ ‫مجهل‬ ‫اپك‬ ‫روان‬ ‫بر‬

‫دست ايمد مهه بر دانمش‬ ‫گشته مجهل خوشهچين خرنمش‬

‫‪9‬‬
‫یف نمقيت االمام الكامل املكمل الشید حممد انلور بجش دقس رسه العزيز‬

‫انيیاست‬ ‫خمت‬ ‫اوالد‬ ‫زبدۀ‬ ‫مكل دين را آنكه احيل مقيداست‬

‫مكل معين را سيلامن میرتل‬ ‫آن حممد انم يعيس رمنيت‬

‫وبده چون خورستدذاتش ونر بجش‬ ‫آمده از غبي انمش ونر بجش‬

‫قرة العين نيب است و ويل است‬ ‫ابطن او خمزن ّ‬

‫رس يلع است‬

‫در كاملش كي رسد ومه و خیال‬ ‫خمت شد بر ذات او فصل و كامل‬

‫فرص معين از وجودش شد متام‬ ‫هست او را برزخ اجعم مقام‬

‫مهدي دوران و فخر اويلا‬ ‫فظب افظاب جهان هادي اولرا‬

‫مهتش را هر دو اعمل اپيامل‬ ‫آن حممد سیرت و يحدر جصال‬

‫جممع ابلرحين شد زاب و گلش‬ ‫مهبط فبض بالاغيت دلش‬

‫قفر و دانش بر كامالتش گواه‬ ‫وغث اعظم دين و ملت را نياه‬

‫گشته بر بجت واليت اپدشا‬ ‫مظهر اجعم امام االصقيا‬

‫مظهر اين نه رواق نيلگون‬ ‫اين مدار هقت طاق نيستون‬

‫هست نمشور جهان آيات او‬ ‫نمحرص شد رهیري در ذات او‬

‫در طريق استقامت اقيم است‬ ‫آنكه بر اقلمي متكين احمك است‬

‫حجت احلق يلع اخللق است او‬ ‫هادي اخللق ايل احلق است او‬

‫در جقيقت رهروان را رهنام‬ ‫در رشيعت در طريقت نيشوا‬

‫‪01‬‬
 ‫كرده دورش فخر بر ادوارها‬ ‫اطوارها‬ ‫اجعم‬ ‫ذاتش‬ ‫وبد‬

‫جممع اوصاف رب ذواملين‬ ‫نمبع آداب و اخالق خشن‬

‫وبده در بقديس سابق بر مكل‬ ‫گشت از ابقاس او داير فكل‬

‫اولرا‬ ‫كهف‬ ‫اويلا‬ ‫نيشواي‬ ‫وارث لعم و كامل انيیا‬

‫مجهل در ذات رشيف او منود‬ ‫هر چه در اعمل كاملش انم وبد‬

‫بر بساط رهیري مبصوبهاي‬ ‫سالكانش هر يكي اعجوبهاي‬

‫دري چرخ دهايت هر يكي‬ ‫در درياي واليت هر يكي‬

‫هر يكي وايل در اقلمي يقين‬ ‫وبده هر يك سهسوار مكل دين‬

‫اجن هر يك غرقۀ اونار حق‬ ‫گشته هر يك واقف ارسار حق‬

‫حمرمان قرب رب العاملين‬ ‫راه دين‬ ‫رهروان‬ ‫نيشواي‬

‫چون اسیري ديده آزادي ز يقد‬ ‫هر يكي در دور خود گشته نجید‬

‫اكمالن‬ ‫اين‬ ‫فرخندۀ‬ ‫سايۀ‬ ‫مك بمادا از رس اهل جهان‬

‫در نصیحت و بجريضدر سولك و رياضت و هتذيت اخالق ستۀ بجسنه و خمالقت بقس و وهي‬

‫و تمابعت نير اكمل رهنام و نيان روش اويلا و طريق ووصل به مقامات عراف‬

‫ات كه ابيش نيدۀ اپك ادح‬ ‫اپك شو از بجوت و حرص و خشد‬

‫ات كه گردي زاويلاي خواهجاتش‬ ‫از تكیر وز روعنت دور ابش‬

‫او به اوصاف نكو نيوسته شد‬ ‫هر كه از اخالق بد وارسته شد‬

‫نيكويي كن وز بدي انديسه كن‬ ‫لظف و اخشان و كرم را نيشه كن‬

‫عقت و حكمت داثر خويش ساز‬ ‫رو تفوت را شعار خويش ساز‬

‫اصقيا‬ ‫مقام‬ ‫وت‬ ‫نيايب‬ ‫ات‬ ‫در ساخوت كوش و در بذل و عظا‬

‫‪00‬‬
‫پس به كوي عشق اجانن خوار شو‬ ‫اول از بقس و وهي نيزار شو‬

‫نت پرستد هر كه او از خود نرست‬ ‫خودپرسيت را رها كن حقپرست‬

‫ات نگردد نيدۀ اخص اخلواص‬ ‫كي زدست بقس خود يابد خالص‬

‫نيش ره نينان چو اخك افكنده ابش‬ ‫از خودي بگذر دخا را نيده ابش‬

‫اخك ره شو زير اپي اهل دل‬ ‫نيسيت نيذير و هسيت را هبل‬

‫گر سولك ره كين نيري بجوي‬ ‫اكر انيد طمظرق و گفت و گوي‬

‫كي وت در می رل ريس اي يب خیر‬ ‫گر روي اين راه را يب راهیر‬

‫ريسخند و سرخۀ شبظان شوي‬ ‫اندرين ره گر به تهنا يمروي‬

‫پس برو ايمن ز رهزن در طريق‬ ‫گر شقر خوايه بجو اول ريفق‬

‫ات به مظوليب رساند اغليب‬ ‫صجتب اغبل طلب گر طاليب‬

‫در طريق ارادت و نيانآداب رميد بستب اب نير اكمل‬

‫دانم رهیر بگیر و برترآ‬ ‫گر وهاي اين شقر داري دال‬

‫ترك اعدت را شعادت يممشر‬ ‫خود ارادت ترك اعدت يممشر‬

‫يلك بر ديگر نمازل اغبل است‬ ‫گر ارادت بدو راه طابل است‬

‫راه حق را او به اجن جويا شود‬ ‫چون ارادت در درون نيدا شود‬

‫شد ارادت فقل اين در را كيلد‬ ‫در ارادت ابش صادق اي رميد‬

‫هر چه داري كن نيار راه اوي‬ ‫دانم رهیر بگیر و راه جوي‬

‫راهیر نيود چه احصل زين بعب‬ ‫گر روي صد سال در راه طلب‬

‫‪02‬‬
 ‫معر بگذشت و بسد آاگه عشق‬ ‫يبريفيق هر كه شد در راه عشق‬

‫يا كه استادي شوي در صنعيت‬ ‫گر هيم خوايه بداين حرفيت‬

‫پس يقاس اين و آن يمشايدت‬ ‫دخمت استاد كردن ابيدت‬

‫ات به راه قفر گردي حق ستاس‬ ‫نير خود را احمك مظلق ستاس‬

‫ات كه گردي اتج فرق رهروان‬ ‫اخك ره شو زير اپي اكمالن‬

‫وصف احلال ابنلسبة ايل اهل الكامل‬

‫رهروان را نيدهام از اجن و دل‬ ‫نم كه بگذشمت ز بقش آب و لگ‬

‫عشق اهل دل به اجن بگزيدهام‬ ‫نم كه دانم از جهان بر چیدهام‬

‫مهر اكمل كردهام در ستنه داغ‬ ‫نم كه دارم از مهه اعمل فراغ‬

‫بر در اهل دالن اخك رمه‬ ‫نم كه از رس دو اعمل آگهم‬

‫نيش ايسان از گدايان كمیرم‬ ‫نم كه بر فرق سالطين افرسم‬

‫وتنيا‬ ‫ايسان‬ ‫اخك‬ ‫از‬ ‫يمكمن‬ ‫نم كه عرش و فرش كردم زير اپ‬

‫نيش ايسان گشتهام چون اخك بست‬ ‫نم كه آزادم ز يقد هر چه هست‬

‫وز سهپر فصل چون مه ابزغم‬ ‫نم كه از دنيا و عقيب افرغم‬

‫ً‬
‫دايام بر آستان اين كبار‬ ‫روي يممامل ز عجز و اتفقار‬

‫اكممل‬ ‫رهروان‬ ‫راه‬ ‫اخك‬ ‫دمل‬ ‫اهل‬ ‫خرنم‬ ‫خوشهچين‬

‫برترم از هر چه انديسد خیال‬ ‫از بقول جرضت صاحب كامل‬

‫يبرضايش در جهان اگيم نمه‬ ‫اتخیار خود به دست نير ده‬

‫‪03‬‬
‫وانگيه از خود بسو يكباره دست‬ ‫اوال بجريد شو از هر هج هست‬

‫سو بسو‬ ‫بگرداند ترا او‬ ‫ات‬ ‫ابش چون رمده به دست رمدهشو‬

‫وتنياي ديده كن از اخك اپش‬ ‫هر چه فرمايد مظیع ارم ابش‬

‫او چو يمگويد سخن‪ ،‬وت گوش ابش‬ ‫ات نگويد او‪ ،‬مگو‪ ،‬اخموش ابش‬

‫گفت او را وت ز حق اعالم دان‬ ‫هر چه او گويد مهه اهلام دان‬

‫يمنيوشان ور نه خوايه گشت رد‬ ‫هر چه آيد در دتل از نيك و بد‬

‫گر چه يمنيند‪ ،‬مكن پهنان از او‬ ‫گر چه يمداند‪ ،‬وت راه صدق وپ‬

‫ايمين يايب ز مكر ديو و دد‬ ‫ات شوي واقف ز احل نيك و بد‬

‫رو مگردان از فقاي اكمالن‬ ‫رس مكش از دخمت اهل دالن‬

‫ات چو معروفت به حق اعرف كند‬ ‫ات ز می رل وز رته واقف كند‬

‫واصل اجانن كند يبشك بدان‬ ‫دخمت اهل دالن كردن به اجن‬

‫افكندهاي‬ ‫نيدۀ‬ ‫نيشش‬ ‫ابش‬ ‫فهر و لظفش را به اجن شو نيدهاي‬

‫يا بقرمايد كه ده را نيست كن‬ ‫گر بگويد هر چه هستت نيست كن‬

‫اتكه گردي راه بين و رادهان‬ ‫رو به صدق دل چنان يمكن چنان‬

‫هان مشو زهنار گستاخ و دلیر‬ ‫اب ادب يمابش اندر نيش نير‬

‫عزت و دوتل طلب ز اتفادگي‬ ‫آزادگي‬ ‫جمو‬ ‫هرگز‬ ‫شو‬ ‫نيده‬

‫ات نيايب هبره از ارشاد ستخ‬ ‫لظف نيغايت مشر نيداد ستخ‬

‫گر هيم خوايه دوا اين ريش را‬ ‫رو نيار راه او كن خويش را‬

‫بسنو آخر نكتههاي رشط راه‬ ‫خويش را هرگز از او هبیر خمواه‬

‫ور بجواند اب ادب در نيش رو‬ ‫گر براند از ادارت نيش شو‬

‫ور به نريم گويدت گنگي مكن‬ ‫گر درشيت كرد دتلنگي مكن‬

‫‪04‬‬
‫بر وهاي بقس خود اين ره رمو‬ ‫ارم و هنیش را به اجن بسلمي شو‬

‫هان مكن روابه ابزي نيش شیر‬ ‫هسيت خود نيست كن در نيش نير‬

‫اوست در راه شعادت نيشیر‬ ‫نيشیر‬ ‫ارادت‬ ‫ابشد‬ ‫كرا‬ ‫هر‬

‫هان و هان از راهبين اغفل مشو‬ ‫رهنام رشط ره است اي راهرو‬

‫حجت و برهان جمو چون وبالقصول‬ ‫هر چه گويد كن به صدق دل بقول‬

‫كي بجويد سهره هر كو آگه است‬ ‫اشهتار لخق آافت ره است‬

‫سازد دجا‬ ‫از دخا و اويلا‬ ‫طابلان را بجوت وكیر و ريا‬

‫وين خرايب هبیر از معراين است‬ ‫نيدگي ايياج به از سلظاين است‬

‫شد رمااعت ادب اندر طريق‬ ‫خود عالمات حمتب اي ريفق‬

‫اندرين ره يبادب نيوان ستافت‬ ‫اب ادب نيوان وصال دوست يافت‬

‫يبادب نيوان شدن در كوي دوست‬ ‫اب ادب ديدن وتاين روي دوست‬

‫گشت در درياي فهر حق غريق‬ ‫چون ادب بگذاشت ساكل در طريق‬

‫آورش نيرون ازين اچه ظمل‬ ‫اي دخاي صاحب جود و كرم‬

‫نيكوان‬ ‫لخق‬ ‫ز‬ ‫سازش‬ ‫ابونا‬ ‫وارهان‬ ‫از مهه لخق بد او را‬

‫هر چه دارد بقش غیريت بسوز‬ ‫در دل او آتش شوفش فروز‬

‫گر خالف او كين كي شايدت‬ ‫نير ره دان هر چه يمفرمايدت‬

‫اندرآ خود را به آتش خوش فكن‬ ‫گر بگويد خويش در آتش فكن‬

‫بلكه خوايه مهوچ زر افروخين‬ ‫چون وبد عشقت بجوايه سوخين‬

‫‪05‬‬
 ‫حكايت ستخ يلامن و نيان رسوخ ارادت يكي از رميدان‬

‫ات كه گردي در اراد ت بر زميد‬ ‫اين حكايت بسنو از نير و رميد‬

‫وب سيلامن انم و فظب عرص وبد‬ ‫ستخ داراين كه ستخ قفر وبد‬

‫واف‬ ‫اكن‬ ‫آن‬ ‫انم‬ ‫امحد‬ ‫وبد‬ ‫يك رميدي داشت اب صدق و صقا‬
‫ً‬
‫وب سيلامن احرض و رمدم بيس‬ ‫جمليس‬ ‫روزي‬ ‫وبد‬ ‫ابقااق‬

‫اهل جملس را ز ذوفش نيز بجش‬ ‫ستخ گرم نكتههاي روحبخش‬

‫خوش هيم گفيت به اخوان الصفا‬ ‫ستخ هر دم در معارف نكتهها‬

‫يقين‬ ‫معرفهتاي‬ ‫گرم‬ ‫ستخ‬ ‫آن رميد آمد به نيش ستخ دين‬

‫در نيور آتش عجب افروتخست‬ ‫گفت اب ستخش نيورم سوتخست‬

‫هر چه فرمايي مگر ز ابسان كمن‬ ‫آبجه يم گويي بگو ات آن كمن‬

‫خود نگفت اورا چنين كن يا چنان‬ ‫ستخ مشغول سخن وبد آن زمان‬

‫گفيه را واگفت اب ستخش بنلد‬ ‫دردنمد‬ ‫رميد‬ ‫آن‬ ‫ديگر‬ ‫ابر‬

‫گفت او را رو در آن آش بسين‬ ‫گوييا دتلنگ شد آن ستخ دين‬

‫چون زماين شد پس آنگه ستخ دين‬ ‫رفت از آبجا آن رميد اب يقين‬

‫كو مگر اندر نيور است اي عجب‬ ‫اب يكي گفيا كه امحد را طلب‬

‫كو خالف ما بجويد هیچ اج‬ ‫زانكه اب نم عهد بست آن اب واف‬

‫رتفه وبد و خوش بسسته در نيور‬ ‫چون نظر كردند آن رمد صبور‬

‫ين يكي عصوش ز آتش دردنمد‬ ‫ين رم او را از چنان آتش گزند‬

‫يلك رم منرود را سوزان وبد‬ ‫وبد‬ ‫رياحن‬ ‫را‬ ‫ابراهمي‬ ‫آتش‬

‫بلكه بد ز آتش چو مشع افروتخه‬ ‫ين رس يك موي او شد سوتخه‬

‫ات نيابد او دوا آن درد را‬ ‫را‬ ‫رمد‬ ‫نيايد‬ ‫صديق‬ ‫اييچنين‬

‫‪06‬‬
‫آن ارادت نيست مقرون اب يقين‬ ‫هر كه را نيود ارادت اين چنين‬

‫خويش را در راه رمدان كن نيار‬ ‫گر هيم خوايه كه يايب وصل يار‬

‫از رميدي برخورد اپيان اكر‬ ‫هر كه ابشد در ارادت استوار‬

‫اتكه گردد در طريقت راهبين‬ ‫اييچنين‬ ‫رميد‬ ‫كو‬ ‫ارادت‬ ‫كو‬

‫به كه بر ابالي گنج زر شوي‬ ‫يك نظر مبظور اهل دل شوي‬

‫دخا‬ ‫اهل‬ ‫دل‬ ‫مقيول‬ ‫ابش‬ ‫گر هيم خوايه كه گردي كیيما‬

‫در بجريض تمابعت فظب اعمل كه ستخ رمشد اكمل زمانه است‬

‫نيده شود اين خواجۀ دل زنده را‬ ‫گر وصال دوست يمخوايه نيا‬

‫رمكز دوران چرخ اعظم است‬ ‫خواجۀ دل زنده فظب اعمل است‬

‫كز خودي وارسته اب حق واصل است‬ ‫مهدي و هادي ره آن اكمل است‬

‫اوست معز و مجهل اعمل مهوچ وپست‬ ‫ز آفرييش مقصد و مقصود اوست‬

‫گر میرهلاي اجن گرديده است‬ ‫رهنام آبست كو ره ديده است‬

‫از بد و نيك جهان وارسته است‬ ‫می رل انم و جظر دابسته است‬

‫ات وبد ردهان و رهبين از يقين‬ ‫نير يمابيد كه داند لعم دين‬

‫نز ستیده بلكه از عين العیان‬ ‫ابشدش از هر مقايم صد بسان‬

‫مجلۀ اعمل طقيل ديد اوست‬ ‫نير آن ابشدكه نينا شد به دوست‬

‫خودنينيد غیر او افش و هنان‬ ‫از دو اعمل يار نيند او يعان‬

‫هر چه نيند حق در او نيند يعان‬ ‫نير آن ابشد كه از عين العیان‬

‫‪07‬‬
 ‫دانمش را گیر و دست از او مدار‬ ‫اييچنين رهیر چو نيين زيهنار‬

‫اخك او شو در ره وغالن رمو‬ ‫هر چه او گويد به صدق دل ستو‬

‫در نيان احوال مجاعيت كه خود رارمشددابسته و راهیري مناييد و یف احلقيقه راهزانن راه حقاند‬

‫و ضال و مصلاند‬

‫امحد و وبجهل چون مه داشيت‬ ‫نيداشيت‬ ‫رهنام‬ ‫رهزانن چون‬

‫دين و دنيا را از آن درابخيت‬ ‫بسناخيت‬ ‫اويلا‬ ‫از‬ ‫اشقيا‬

‫الجرم هرگز نداين ره ز اچه‬ ‫كردهاي اعيمتر از خود نير راه‬

‫ات كه گشيت نمكر اهل دخا‬ ‫وغل را كردي نصور رهنام‬

‫خر ز يعيس وانداين اي قفیر‬ ‫ساخيت داجل را مهدي نير‬

‫از طريق رهروان كي آگهست‬ ‫خود نه نيرست او كه شبظان رهست‬

‫بجش او از اجم وصرت وبد درد‬ ‫از كامل اهل معين ره نيرد‬

‫رهناميي چون كند اندر طريق‬ ‫آنكه هرگز ره نداند اي ريفق‬

‫ره نديد او كي ترا رهیر شود‬ ‫اهل بدعت ستخ ستت كي وبد‬

‫رهزانن‬ ‫از‬ ‫وبد‬ ‫نيود‪،‬‬ ‫رهنام‬ ‫آنكه ابزد عشق اب روي نيان‬
‫ً‬
‫دانم معين كاج گیرد به دست‬ ‫آنكه ابشد دايام وصرت پرست‬

‫اهل معين نيست صاحب شوهبست‬ ‫هر كه حیران مجال وصربست‬

‫ودج و احالتش نياشد جز دخاع‬ ‫آنكه يملش سوي هلوست و مساع‬

‫رهیر و رهزن ز مه بسناتخه‬ ‫الف قفر اندر جهان انداتخه‬

‫خملض و صادق منايد از برون‬ ‫صد فشون و مكر دارد در درون‬

‫اعيمان را در هالكت افكند‬ ‫رهزين چون انم خود رهبين كند‬

‫‪08‬‬
 ‫آگهم‬ ‫ره‬ ‫اين‬ ‫نمازهلاي‬ ‫وز‬ ‫گويد او كه نم قالووز رمه‬

‫نيرفوغ‬ ‫واليت‬ ‫ونر‬ ‫از‬ ‫ماند‬ ‫هر كه ابور كرد آن مكر و دروغ‬

‫رمد‬ ‫زار‬ ‫هالكت‬ ‫نياابن‬ ‫در‬ ‫گم شد و هرگز به می رل ره نيرد‬

‫دخا‬ ‫از‬ ‫نيايب‬ ‫وبيي‬ ‫الجرم‬ ‫كردهاي بقس و وهي را نيشوا‬

‫وت هيم گويي چو نم اعرف كه يافت‬ ‫ونر عرافن در دل و اجنت نيافت‬

‫دوعي عرافن و تبلیس و وهي‬ ‫نيستت از اعرافن رشم و يحا‬

‫هر چه وبدش بقد او بر ابد داد‬ ‫واي آن طابل كه در دامش تفاد‬

‫در نياابن شوق و عشق و احوال و اطوار اعشقان ومشتااقن اجنياز اب سوز و نياز و اشارت به آنكه‬

‫زاد اين شقر پر جظر عجز است و نياچرگي و شكست و نيسيت و نمع طمظراق خودي‬

‫عزت و دوتل مهه در خواريست‬ ‫زاد راه او فعان و زاريست‬

‫ابش گريان مهوچ ابر ونهبار‬ ‫گر وت خوايه دوتل ديدار يار‬

‫هر كه سوز و درد دارد رمد وبد‬ ‫گريه و زاري بسان درد وبد‬

‫انهل و زاريست اعشق را شعار‬ ‫ديدۀ يب گريه خود انيد به اكر‬

‫گر درين ره يمروي بگذر ز انز‬ ‫زاد راه عشق عجزست و نياز‬

‫نيسيت و غرنت و آوارگي است‬ ‫وصف اعشق ذتل و نياچرگي است‬

‫گر هيم خوايه كه يايب زوبسان‬ ‫روز و شب يم شو به زاري و فعان‬

‫دردنمد عشق اب سوز دلشت‬ ‫هر كه نيدردست از حق اغفلست‬

‫ات درين ره وب كه گردي وت كيس‬ ‫سوز اجن و درد و غم ابيد بيس‬

‫درد خوامه سوز عشق و استیاق‬ ‫نم بجوامه اجه و مال و طمظراق‬

‫جز شكست و نيسيت هببود نيست‬ ‫از معل وز لعم و زدهت سود نيست‬

‫‪09‬‬
 ‫ّ‬
‫حكايت ابيزيد بسظايم دقس اّلل رسه‬

‫آنكه دايم وبد عشقش بر زميد‬ ‫ابيزيد‬ ‫عرافن‬ ‫اقلمي‬ ‫وايل‬

‫بدل‬ ‫اعاليم‬ ‫و‬ ‫آوازي‬ ‫آمد‬ ‫بدل‬ ‫اهلايم‬ ‫فرمود‬ ‫حق‬ ‫گفت‬

‫اندرين گنجنيه هر بقدي دراست‬ ‫كه خزييه ما ز هر نجيس پر است‬

‫دخمت اليق بيس اب هر كيس است‬ ‫طاعت مقيول خود ايياج بيس است‬

‫زده و توقي يب خشاب و نيعداست‬ ‫لعم و ارسار و معارف يب دح است‬

‫خود ز بسیاريست از اجصاء فزون‬ ‫اين اشارات و ارادات و نفون‬

‫اكن نياشد نزد نم اي رمد اكر‬ ‫گر رما خوايه نيا چیري نيار‬

‫خود چه ابشد گو اهلي رمرما‬ ‫ترا‬ ‫گفمت آن چیري كه نيود رم‬

‫نيسيت و درد و سوز اجنگداز‬ ‫گفت آن عجز است و خواري و نياز‬

‫نياچرگي‬ ‫و‬ ‫وبدن‬ ‫دلشكسته‬ ‫قفر و مشكیين ز خود آوارگي‬

‫خويسين بين كي وبد ز اهل وصاب‬ ‫اعرافن را اييچنين آمد جظاب‬

‫در طريق اهل عرافن اجهلست‬ ‫رمد رنعا دان كه از حق اغفلست‬

‫اييچنين هشیار و آگه رتفهاند‬ ‫رتفهاند‬ ‫ره‬ ‫اكندرين‬ ‫رهرواين‬

‫خويش را معدوم محض انگاستند‬ ‫هسيت خود از يمان برداستند‬

‫نيوخد از خود رتفهاند اندر طريق‬ ‫دايۀ خود را بجستند اين فريق‬

‫ذل و خواري را شعار خويسين‬ ‫كردهاند ايسان به راه ذواملين‬

‫اندرين ره يبمين ابيد شدن‬ ‫در خور اعرف نياشد ما و نم‬

‫‪21‬‬
 ‫نم كاج گندج به راه ذواملين‬ ‫چون وت نم گويي وبد يبشك دو نم‬

‫در دل اعشق نگندج غیر دوست‬ ‫هبر نجت زادهان را خشت و جوست‬

‫هر كيس كو ذلت عشقت خشید‬ ‫اعشقانت را به اجن ابشد رميد‬

‫بجريض در طلب و كفييت احل طابل و اطوار و آداب طلب اكري و نيان وصف احلال در عالمت‬

‫طلب و طابل‬

‫هر چه يايب غیر مظولنت بسوز‬ ‫فروز‬ ‫دردل‬ ‫طلب‬ ‫درد‬ ‫آتش‬

‫رب‬ ‫راه‬ ‫در‬ ‫رو‬ ‫الاابيلوار‬ ‫بگذر از انموس در راه طلب‬

‫از خیال كرف و دين نيگانه است‬ ‫هر كه در راه طلب رمدانه است‬

‫در بالي عشق اجن صابر بسد‬ ‫ات طلب در ابطنت ظاهر بسد‬
‫ً‬
‫دايام ابدا پر از رنج و بعب‬ ‫آن ديل كو هست اخيل از طلب‬

‫زو جمو معزي كه او جز وپست نيست‬ ‫آن رسي كورا وهاي دوست نيست‬

‫كور به چون در خور ديدار نيست‬ ‫ديده كو نينا به روي يار نيست‬

‫الل هبیر چون بسايد غیر خواند‬ ‫آن زابن كز ياد او اخيل مباند‬

‫مگو‬ ‫اجنش‬ ‫وبد‬ ‫نياجن‬ ‫رمدۀ‬ ‫اجن كه جويانت نياشد كوبكو‬

‫نيست ابدا زآنكه اجن را رهزين است‬ ‫عقل كو ديوانۀ عشق وت نيست‬

‫خشم خوان چون ونر اجن بر وي نيافت‬ ‫روح كو روح خیاتل را نيافت‬

‫رس بمادش چون طلب اكر وت نيست‬ ‫هر كه او جوياي ارسار وت نيست‬

‫ز آتش دوزخ بماد او را فراغ‬ ‫ستنه كز عشق وت بر وي نيست داغ‬

‫‪20‬‬
‫گر شود كر اعبقت هبیر شود‬ ‫گوش كو گفيار اجانن بسنود‬

‫بقش نياجن است و محض رنگ و وبست‬ ‫هر مشايم كو ندارد وبي دوست‬

‫او بريده به به نيغ فهر دوست‬ ‫دست كو نه هبر عقد ذكر اوست‬

‫آن شكسته به كه يايب آگيه‬ ‫اپ كه جز در راه خشت و جو هني‬

‫دل ندارد هر كه ستداي وت نيست‬ ‫اجن نداردهر كه جوياي وت نيست‬

‫هر كه جويانيست چون بقش ستوست‬ ‫لخقت اعمل براي خشت و جوست‬

‫زانكه دارد وصرت اما نيست اجن‬ ‫هر كه طابل نيست ابسانش خموان‬

‫ابش در كوي مغش بست طلب‬ ‫اجن بمادا هر كه را نيود طلب‬

‫خشتوج كن خشتوج كن خشتوج‬ ‫در ره عشقش گذر از گفت و گو‬

‫از طلب نمشين اگر خوايه وصال‬ ‫در طلب يمابش ات يايب كامل‬

‫رمهيم‬ ‫را‬ ‫دل‬ ‫درد‬ ‫نيايب‬ ‫ات‬ ‫از طلب اكري مشو اغفل ديم‬

‫او نه صاحب درد و رمد خشتوجست‬ ‫هر كه اغفل شد ديم از ياد دوست‬

‫اجن و دل در راه اجانن كن گرو‬ ‫رو وت از اجم طلب رس مشت شو‬

‫خشتوجو آرد ترا ات وصل دوست‬ ‫زاد راه عشق اجانن خشت و جوست‬

‫طلب‬ ‫رمد‬ ‫او‬ ‫راه‬ ‫در‬ ‫نيسيت‬ ‫ات نيايد در دتل درد طلب‬

‫نينوا‬ ‫ره‬ ‫درين‬ ‫ابشد‬ ‫رمتدي‬ ‫هر كه او برگشت از ياد دخا‬

‫يقين‬ ‫نياسايد‬ ‫يكدم‬

‫از طلب‬ ‫طابل آن ابشد كه ات روز بسين‬
‫ً‬
‫دايام اب درد و غم ابشد ريفق‬ ‫جط بقس خود بجويد در طريق‬

‫دين و دنيا كرده ابشد آن نيار‬ ‫در طريق خشت و جوي وصل يار‬

‫كه سوي دنيا و عقيب نيگرد‬ ‫طابل آنگه ره به وصل او برد‬

‫‪22‬‬
 ‫حكايت‬

‫ات برد هر طاليب زو جصهاي‬ ‫فصهاي‬ ‫بگويم‬ ‫معين‬ ‫اندرين‬

‫اعرف حق بين و صاحب ذوق وبد‬ ‫وبد‬ ‫شوق‬ ‫يار‬ ‫كه‬ ‫ياري‬ ‫داشمت‬

‫در شقر اب مه مصاحب يمشديم‬ ‫در جرض چون اجن و ین اب مه بديم‬

‫ً‬
‫قرب شش مايه هبم آبجا بديم‬ ‫آمديم‬ ‫نيريز‬ ‫سوي‬ ‫ابقااق‬

‫ديده هر دم در متاشاي دگر‬ ‫دگر‬ ‫اجي‬ ‫در‬ ‫وبديم‬ ‫زمان‬ ‫هر‬

‫هر دو اب مه از رس ذوق و صقا‬ ‫فصا‬ ‫از‬ ‫روزي‬ ‫اتفاد‬ ‫ابقاق‬

‫درون‬ ‫ذوق‬ ‫اب‬ ‫يمكرديم‬ ‫سیر‬ ‫برون‬ ‫آابدي‬ ‫صاحب‬ ‫حمهل‬ ‫در‬

‫يك جواين خوب رويي مهوچ اجن‬ ‫دوان‬ ‫يمآمد‬ ‫ديديم‬ ‫عقب‬ ‫از‬

‫عقل حیران ماند اكين خواده پريد‬ ‫او ز بعجیيل كه در ره يمدويد‬

‫اكين دويدن يبستب ابلته نيست‬ ‫در بعجب ات كه او را احل چیست‬

‫اوتفاد‬ ‫چكارت‬ ‫نيرستمش‬ ‫ات‬ ‫ايستاد‬ ‫ابيد‬ ‫گفت‬ ‫ما‬ ‫اب‬ ‫يار‬

‫يبستب او را دويدن اييچنين‬ ‫زانكه اخيل نيست از حكمت يقين‬

‫ره ز ما گرداند و زان هبیر دويد‬ ‫چون دوان آمد به نزد ما رستد‬

‫اين دويدن راست گو از هبر چیست‬ ‫ابيست‬ ‫يكدم‬ ‫دخا‬ ‫هبر‬ ‫گفيمش‬

‫مه به سوي ما نكرد اندر گذر‬ ‫او جواب ما نگفت و يك نظر‬

‫او گريزان اييچنين از هبر كیست‬ ‫او دوان و ما مهه حیران كه چیست‬

‫در بعجب ما مهه زين رسگذشت‬ ‫زود مهوچن برق از ما درگذشت‬

‫ات چه خواده وبد احل اين جوان‬ ‫كنان‬ ‫نظاره‬ ‫مجهل‬ ‫ما‬ ‫عقب‬ ‫در‬

‫‪23‬‬
‫چون رستد آبجا نيفياد آن جوان‬ ‫روان‬ ‫آيب‬ ‫خشمۀ‬ ‫آبجا‬ ‫وبد‬

‫ات شود معولم اكرش را مآل‬ ‫احل‬ ‫پرسمي‬ ‫ات‬ ‫رتفمي‬ ‫زمان‬ ‫در‬

‫از رشاب نيوخدي مدوهش وبد‬ ‫چون رستدم ديدم او بهيوش وبد‬

‫گويد از احوال خود ما را خیر‬ ‫مگر‬ ‫آيد‬ ‫هبوش‬ ‫ات‬ ‫كردم‬ ‫صیر‬

‫خشم را بگشود آن رسو سيه‬ ‫لحظهاي شد يافت از خود آگيه‬

‫بركشید از سوز دل او آه رسد‬ ‫وابسست و اخك از رو اپك كرد‬

‫وت نيان كن رشح احل خود به ما‬ ‫مجهل گفيیمش كه يبروي و ريا‬

‫خود از اين معين به خون آعشتهايم‬ ‫گشتهايم‬ ‫احتل‬ ‫حیران‬ ‫ما‬ ‫زانكه‬

‫وت نكردي هیچ سوي ما نظر‬ ‫از وت چون خشتمي ما در ره خیر‬

‫ابزگو اين احل يبحكمت چو نيست‬ ‫چیست‬ ‫وت‬ ‫احوال‬ ‫منیدانمي‬ ‫ما‬

‫شدم‬ ‫آسوده‬ ‫ايياجي‬ ‫ساعيت‬ ‫گفت يكدم نيش از اين آبجا بدم‬

‫چون به اخنه آمدم كفشم نيود‬ ‫پس روان گشمت به سوي اخنه زود‬

‫در كاج نم كفش خود كردم رها‬ ‫كه ات‬ ‫يك زمان در فكر آن وبدم‬

‫كفش را بگذاشمت رفمت به راه‬ ‫اجيگاه‬ ‫اكين‬ ‫آمدم‬ ‫ياد‬ ‫اعبقت‬

‫يم دويدم زين بقل بر سوي كفش‬ ‫نم ز اخنه سوي خشت و جوي كفش‬

‫خود چه احجت گفيگوي خیر و رش‬ ‫در طلب ما را نيود از خود خیر‬

‫هبر دخا‬ ‫از‬ ‫نيذير‬ ‫ذعر نم‬ ‫مشا‬ ‫گفت‬ ‫از‬ ‫واقف‬ ‫نيودم‬ ‫نم‬

‫يافمت مظولب خود را در زمان‬ ‫دوان‬ ‫زييسان‬ ‫آمدم‬ ‫بديياج‬ ‫چون‬

‫اجبجا‬ ‫اوتفادم‬ ‫كفش‬ ‫رس‬ ‫بر‬ ‫چون بديدم كفش خود را نم بجا‬

‫از خودي ديگر نديدم نم اثر‬ ‫نم ز شادي گشمت از خود يبخیر‬

‫وت نهاي طابل برو رشيم بدار‬ ‫اكر‬ ‫رمد‬ ‫اي‬ ‫طلب‬ ‫ابيد‬ ‫اييچنين‬

‫‪24‬‬
‫كمر از جوياي كفش آخر بماش‬ ‫گر وتيي جوياي حق اي خواهج اتش‬

‫ترك مجهل كرد ات مظولب ديد‬ ‫آن چنان از هبر كفيش يمدويد‬

‫دل نيار وصل آن حمبوب شد‬ ‫شد‬ ‫مظولب‬ ‫واصل‬ ‫طابل‬ ‫اجن‬

‫آبجنان كه گفيه شد میراند رخش‬ ‫در نگر آخر كه او از هبر كفش‬

‫چون كولخ از اج منينجيب عجب‬ ‫طلب‬ ‫و‬ ‫درد‬ ‫دوعي‬ ‫يممنايي‬

‫بقس خود را يكدم آسايش نداد‬ ‫هر كه در راه طلب او اپ هناد‬

‫يم كند هر دم دفا صد اجن خويش‬ ‫ات كه گردد واصل اجانن خويش‬

‫در دل طابل بعیر از يار نيست‬ ‫طابلان را در دو اعمل اكر نيست‬

‫دل ز فكر هر دو اعمل برگرفت‬ ‫هر كه سوداي طلب در رس گرفت‬

‫ات مگر طابل كند فهم سخن‬ ‫هبر تقهمي است اين متثیل نم‬

‫يلك ديدم اين ثمل را رشح احل‬ ‫گر چه گستاخیست اين ونع ثمال‬

‫كه ز هر چیري شوي ارسار خوان‬ ‫دان‬ ‫نيبیه‬ ‫می رل‬ ‫اين‬ ‫رهروا‬

‫يم طلب معين ز وصرت در گذر‬ ‫نگر‬ ‫معين‬ ‫سوي‬ ‫نمگر‬ ‫وصرتش‬

‫ذواجلالل‬ ‫مجال‬ ‫هبر‬ ‫از‬ ‫كرد‬ ‫ترك مال و عرشت و اجه و جالل‬

‫دين و دنيا بر دل او رسد شد‬ ‫رنگ رسخش اندرين ره زرد شد‬

‫يا لعوم مجهل شد معولم او‬ ‫او‬ ‫حمكوم‬ ‫شود‬ ‫اعمل‬ ‫مه‬ ‫گر‬

‫دوستدار‬ ‫وناي‬ ‫شد‬ ‫نينوايي‬ ‫خنده رفت و گريه شد او را شعار‬

‫زانكه مظولب دلش ديدار اوست‬ ‫او منيجويد به غیر از وصل دوست‬

‫در بال گشتند اثنت مهوچ كوه‬ ‫از وهاي خود گذستند اين گروه‬

‫آتش اندر خرنم هسيت زدند‬ ‫شدند‬ ‫عشقش‬ ‫لشكر‬ ‫اسیر‬ ‫چون‬

‫مجلگي دردند و سوز و عشق و غم‬ ‫عقل و شادي يمبجويد نيش و مك‬

‫‪25‬‬
‫رتفهاند ايسان به اجروب نفا‬ ‫را‬ ‫اخنه‬ ‫خود‬ ‫هسيت‬ ‫غبار‬ ‫از‬

‫نيش ايسان زهر مهوچن نقد شد‬ ‫چون به نيش يار دل در نيد شد‬

‫آراستند‬ ‫نيسيت‬ ‫اندر‬ ‫بزيم‬ ‫از رس اجن و جهان براخستند‬

‫ات به عشق او لعم افراتخند‬ ‫ساتخند‬ ‫ونشدارو‬ ‫اقلت‬ ‫زهر‬

‫در ره حق چیست غیر از راهزن‬ ‫مكل و مال و دوتل و فرزند و زن‬

‫آبجه يمگويم يعان خوايه وت ديد‬ ‫پديد‬ ‫آيد‬ ‫طلب‬ ‫درد‬ ‫گر‬ ‫وت‬ ‫در‬

‫بر وت فرزند و يعال آمد وابل‬ ‫دمشن اجن وت گردد مكل و مال‬

‫سازدت از وصل اجانن نينوا‬ ‫اخن و مان و ابغ و فرزند و رسا‬

‫وتنصبي خويش جو زين مايده‬ ‫نيفايده‬ ‫جهان‬ ‫در‬ ‫چیري‬ ‫نيست‬

‫گر ترا زو راحت و گر زمحت است‬ ‫هر چه نيين محض خیر و حكمت است‬

‫فعل حق ابطل نياشد اي سلمي‬ ‫حكمي‬ ‫از‬ ‫ابطل‬ ‫فعل‬ ‫انيد‬ ‫زانكه‬

‫يم گذارم نيست بر اعيم حرج‬ ‫كج‬ ‫طبع‬ ‫هبر‬ ‫راست‬ ‫طريق‬ ‫نم‬
‫ً‬
‫ابش‬ ‫دراگه‬ ‫زندۀ‬ ‫دل‬ ‫مهره‬ ‫دايام اب خشت و جو مهراه ابش‬

‫اب دودل جوييده گو هرگز بماش‬ ‫در طريق خشت و جو يكروي ابش‬

‫دقم‬ ‫ارسار‬ ‫وبي‬ ‫نيايب‬ ‫ات‬ ‫دقم‬ ‫اثنت‬ ‫طلب‬ ‫راه‬ ‫در‬ ‫ابش‬

‫بعب‬ ‫و‬ ‫نينوايي‬ ‫نينيد‬ ‫خود‬ ‫هر كه دارد در جهان گنج طلب‬

‫كرف آمد هر چه در ره احجبست‬ ‫طابلست‬ ‫حاجب‬ ‫عقيب‬ ‫و‬ ‫دنيي‬

‫حمو كن از صقحۀ اجن ذكر غیر‬ ‫طابلا نيرون كن از دل فكر غیر‬

‫در دل و اجن ابر غیر او نمه‬ ‫جز خیالش در دل خود اج مده‬

‫از يلع بسنو كه طاوغت وت اوست‬ ‫هر چه مشغوتل كند از ياد دوست‬

‫يبشك او را در طريقت نت مشار‬ ‫هر چه مانع آيدت از وصل يار‬

‫‪26‬‬
‫هر كه را اين ستوه شد رند آن وبد‬ ‫وبد‬ ‫رندان‬ ‫ستوۀ‬ ‫اپكبازي‬

‫ترك اخن و مان وترك اجن گرفت‬ ‫گرفت‬ ‫دامان‬ ‫طلب‬ ‫درد‬ ‫كرا‬ ‫هر‬

‫روز و شب او ترك خورد وخواب گفت‬ ‫ترك فرزند و زن و احباب گفت‬

‫گفت و ین درداد در رنج و بعب‬ ‫ترك انز و ذلت ويعش و طرب‬

‫نيست غیر از پرده اندر راه رب‬ ‫اطلس و زربقت و كماخب و فصب‬

‫چون شود رهزن منيارزد دو جو‬ ‫بدو‬ ‫اسب‬ ‫و‬ ‫اسیر‬ ‫و‬ ‫اشیران‬

‫چون حاجب است اين مهه كيل بسوز‬ ‫برفروز‬ ‫اجانن‬ ‫عشق‬ ‫از‬ ‫آتيش‬

‫در ره حق سالكان را رهزن است‬ ‫هر چه غیر از دوست آيد دمشن است‬

‫ابيدت نيگانه گشين از وهي‬ ‫گر به حق خوايه كه گردي آستا‬

‫زو نيرا طابلان را شد وثاب‬ ‫هر چه در راه دخا آمد حاجب‬

‫حكايت ستخ رسي‬

‫از رسي آن رسور اهل صقا‬ ‫اويلا‬ ‫كبار‬ ‫از‬ ‫آمد‬ ‫بقل‬

‫آن ويل اخص رب العاملين‬ ‫دين‬ ‫راه‬ ‫سالكان‬ ‫رهنامي‬

‫مجع گشته اخص و اعم آبجا بيس‬ ‫داشت در بعداد روزي جمليس‬

‫هبر حق نه از براي انن و دلق‬ ‫وبد او مشغول وعط و نيد لخق‬

‫اب رخ چون ماه و دق دلشتان‬ ‫از نديامن لخفيه يك جوان‬

‫اب بجمل او سواره بر فرس‬ ‫اخدمان و انييان از نيش و پس‬

‫يمگذشت از نيش آن جملس چنان‬ ‫وبد امحد انم آن زييا جوان‬

‫نيد اين رمد دخا را بسنويم‬ ‫ابش گفيا ات درين جملس رويم‬

‫‪27‬‬
‫خود بيس رتفمي هبر شعل ین‬ ‫ما به اجيي كه منيابيد شدن‬

‫يمرويم آبجا كه اجن آشقيه است‬ ‫دل از آبجا اين زمان بگرتفه است‬

‫مشتمع گشت و در گفيار بست‬ ‫پس فرود آمد در آن جملس بسست‬

‫اجن لخقان يمرهانيد از گزند‬ ‫ستخ مشغول نصیحت وبد و نيد‬

‫اكندرين اعمل وهيدا و هنفت‬ ‫در يمان آن سخهنا ستخ گفت‬

‫گر چه در معين جهان زو در كيم‬ ‫در صعیيف مهوچ ابسان هیچ نيست‬

‫است‬ ‫مهوچ ابسان اب دخا از ونع لخق‬

‫كس بسد اعيص ز هبر فرج و دلق‬ ‫هست ابسان اقلب هر نيك و بد‬

‫زان شود اگيه فرسته اگه دد‬ ‫چون نكو گردد چنان گردد نكو‬
‫ّ‬
‫كه مكل را رشك آيد مه از او‬ ‫احش ّلل چونكه بد شد آديم‬

‫از مهه ديو و دد آمد در كيم‬ ‫لب اضل در شأن او انزل وبد‬

‫از مهه ابعام او بسیر شود‬ ‫نيگ آيد مجهل را از صجبتش‬

‫يم مشارد ديو و دد يبغیرتش‬ ‫زانكه ابسان هبر عرافن آمدست‬

‫ترك آن كرده پي شوهت شدست‬ ‫چون كه او مقصود لخقت را گذاشت‬

‫رايت عصیان به اعمل برفراشت‬ ‫او ز فظرت از وهي رس زير شد‬

‫اكر آن نياچره يبتدنير شد‬ ‫سلظنت بگذاشت اكنون كد كند‬

‫نيك نيدارد و يلكن بد كند‬ ‫زين عجبیر نيست در اعمل يقين‬

‫نيگر آخر گر وت داري درد دين‬ ‫كز دخا اب اين صعیيف آديم‬

‫چون منيترسد شود اعيص هيم‬ ‫اين سخن بر اجن امحد مهوچ نير‬

‫از كامن ستخ آمد دپلذير‬ ‫گريهها كرد آنكه ات بهيوش شد‬

‫مهوچ مشتان واهل و مدوهش شد‬ ‫بعد از آن براخست زار و انوتان‬

‫‪28‬‬
‫سوي اخنۀ خويش شد گريهكنان‬ ‫آن شب و آن روز را از سوز و درد‬

‫مه نگفت او هیچ و مه چیري‬ ‫روز ديگر خود نياده آمد او‬

‫بجورد‬ ‫اب دل پر درد در جملس بسست‬

‫اب دل اندوهگين و زرد رو‬ ‫چونكه جملس گشت آخر نيرقار‬

‫وبد خممور و دگر شد ابز مشت‬ ‫رسد او را شد دل از اكر جهان‬

‫شد به سوي اخنه‪ ،‬دل پردرد يار‬ ‫آمد آن نيوخد دگر روز سمي‬

‫وبد اكرش در جهان انهل و فعان‬ ‫اب رخ چون زعقران و ديده تر‬

‫اپ و رس در راه عشقش كرده گم‬ ‫اندر آن جملس يمان لخق ابز‬

‫نيخیر‬ ‫نياده‬ ‫و‬ ‫تهنا‬ ‫وبد‬ ‫داشت گوش و وهش اب گفيار ستخ‬

‫آمد و نيشست اب سوز و نياز‬ ‫چونكه جملس شد متام آمد به نيش‬

‫ات مگر وبيي برد ز ارسار ستخ‬ ‫گفت اي استاد استادان دين‬

‫ات كند اب ستخ عرض احل خويش‬ ‫روز اول چونكه گفيت اين سخن‬

‫يقين‬ ‫ارابب‬ ‫مجهل‬ ‫نيشواي‬ ‫آن سخن كيل رما بگرتفه است‬

‫گشت اندر گردمن مهوچن رسن‬ ‫اكر دنيا بر دل نم رسد شد‬

‫اب دمل صد راز پهنان گفيه است‬ ‫نم هيم خوامه كه گیرم لخويت‬

‫اجن عرشت جوي نم پر درد شد‬ ‫ديده را بر نيدم از اكر جهان‬

‫وز مهه لخقان بجويم عزليت‬ ‫رشح راه قفر و سیر سالكان‬

‫ترك گويم مال و مكل و اخن و مان‬ ‫ستخ گفت او را چه رهجويي بجو‬

‫ابزگو اطوار و درد رهروان‬ ‫يا طريق اخص گويم يا كه اعم‬

‫يا رشيعت يا طريقت ابزگو‬ ‫گفت راز هر دو كن اب نم نيان‬

‫هر چه يمخوايه بجواه اي نيكنام‬ ‫گويمت‬ ‫اول‬ ‫اعم‬ ‫راه‬ ‫گفت‬

‫‪29‬‬
‫ات مگر گردم ز هر دو رازدان‬ ‫رو مناز نيج وقت اي رمد اكر‬

‫در رشيعت ز آب رمحت شويمت‬ ‫گر وبد ماتل زكوة مال ده‬

‫يب بعلل اب مجاعت يمگزار‬ ‫اسبظاعت گر وبد بگزار حج‬

‫روزۀ يس روزهاي از خود نيه‬ ‫ور وت راه اخص جويي اي پرس‬

‫ور نياشد نيست بر وت خود حرج‬ ‫دست از اكر جهان كيل بسوي‬

‫ترك دنياي دين گو رسبرس‬ ‫ترك فرزند و زن و احباب گو‬

‫اندك و بسیار از دنيا جموي‬ ‫ترك خودنيين كن و نينام ابش‬

‫ترك مال و مجلۀ استاب گو‬ ‫گر دهندت مال و دنياي بيس‬
‫ً‬
‫بگذر از آسايش و رنعا بماش‬ ‫دايام يمابش اب ياد دخا‬

‫رد كن و پمذير چیري از كيس‬ ‫اب وت گفمت نم نيان هر دو راه‬

‫ساز از درد و مغش اجن را دفا‬ ‫چون ستید امحد ز رمشد اين نيان‬

‫خود وت داين اين وبد راه اهل‬ ‫نيوخدانه روي در صجرا هناد‬

‫آمد او نيرون از آبجا در زمان‬ ‫روز ديگر انگهان يك نيرهزن‬

‫افرغ از غم اب خیال دوست شاد‬ ‫نيش ستخ آمد بگفيا اي امام‬

‫مو كنان و رو خراشان بعرهزن‬ ‫جوان‬ ‫اتزه‬ ‫رما‬ ‫فرزندي‬ ‫وبد‬

‫رهیر لخق جهان از اخص و اعم‬ ‫وبد اعيل مهت و بس اب يحا‬

‫اب دق و ابالي چون رسو روان‬ ‫آمد او روزي خرامان شاد بجت‬

‫خوب روي و خوب لخق و ابصقا‬ ‫مه از آن جملس گدازان ابزگشت‬

‫يك زمان در جملس وعظت‬ ‫چند روزي شد كه اكنون اغيت‬

‫بسست‬ ‫است‬

‫خود نگفت او هیچ اب ما‬ ‫نم منيدامن چه شد احوال او‬

‫‪31‬‬
 ‫رسگذشت‬ ‫بسان‬ ‫منييامب‬ ‫رمده‬ ‫زنده و‬

‫شوق او بر اجن و بر دل اغبل است‬ ‫سوخت اجمن در فراق او متام‬

‫گشتهام جوياي او نم كوبكو‬ ‫كرد زن بسیار زاري و فعان‬

‫چیست تدنير نم اي ستخ جهان‬ ‫رحم آمد ستخ را بر گريهاش‬

‫اچرۀ اكرم بكن اي نيكنام‬ ‫هیچ دتلنگي مكن جز خیر نيست‬

‫گشت آب از خشمۀ خشمش‬ ‫دانمش درد طلب بگرتفه است‬

‫روان‬ ‫او ز اكر و ابر دنيا سیر شد‬

‫گفت اي مادر مشو انخوش نمش‬ ‫ترك دنيا و اهل دنيا گفيه است‬

‫احل فرزند وت نم گويم كه چیست‬ ‫چونكه آيد نيش ما ابر دگر‬

‫اجنش از سوداي عشق آشقيه‬ ‫نيرهزن شد سوي اخنه نيرقار‬

‫است‬ ‫وت چه داين احل زار اعشقان‬

‫از وجود خود بكل دلگیر شد‬ ‫دقر اهل درد داند اهل درد‬

‫ساكل راه جقيقت گشته است‬ ‫هر كه گردد بمتال اندر فراق‬

‫كس فرسمت ات ترا گويد خیر‬ ‫گر چنين احيل شود نيدا ترا‬

‫از غم فرزند گريان زار زار‬ ‫درد و سوز عشق را درمان جموي‬

‫درد نيدرمان و سوز نيدالن‬ ‫يكزمان بگذار رشح درد عشق‬

‫هر كرا دردي نياشد نيست رمد‬ ‫آن جوان از درد و سوز شوق حق‬

‫او ستاسد سوز ودرد استیاق‬ ‫اپكباز‬ ‫جوان‬ ‫آن‬ ‫فراق‬ ‫در‬

‫اب وت گويد رشح درد نيدوا‬ ‫وت كه نيدردي چه داين درد را‬

‫نيش اعشق از رسو سامان مگوي‬ ‫اعشق حق گشته آن يك يبسخن‬

‫ابزگو سوز دل آن رمد عشق‬ ‫هر يكي گشته ز ديگر اجم مشت‬

‫‪30‬‬
‫روز و شب در گريه و آه و قلق‬ ‫چون برآمد مديت آمد هنان‬

‫نيرهزن نيوسته در سوز و گداز‬ ‫رنگ گنلارش شده چون زعقران‬

‫اعشقان را درد هبیر از دوا‬ ‫گشته گردآولد روي موهشش‬

‫اعشق اعشق شده آن نيرهزن‬ ‫در بر افكنده پالس كهنهاي‬

‫هر يكي را ابده ونيع ديگر است‬ ‫گشته ابالي چو رسو او دوات‬

‫نيش ستخ خويسين آن ونجوان‬ ‫آب حرست از دو خشم او روان‬

‫از رياضت بس صعیف و انوتان‬ ‫گفت اخدم را رسي اكي رمد اكر‬

‫درمه و ژويلده موي دلكشش‬ ‫پس برو آن نيرهزن را گو خیر‬

‫كرده غم ديوار معرش رخنهاي‬ ‫اخدم آوردش روان در نيش نير‬

‫جهرۀ او دوستان را غمفزا‬ ‫بعد از آن آن زال را كرده خیر‬

‫از مغش شسته دل از اجن و جهان‬ ‫امحد آبجا يمستید گفت و گوي‬

‫اول امحد را به نيش نم نيار‬ ‫كآمدش وصت كسان خود به گوش‬

‫پرس‬ ‫روي‬ ‫نيگرد‬ ‫نيايد‬ ‫ات‬ ‫خواست امحد سوي صجرا ابزگشت‬

‫ساتخش از خوان اخشان هبرهگیر‬ ‫گفت زن او را رما در زندگي‬

‫آمدند اهل و يعالش رس به رس‬ ‫ييمي‬ ‫دبلندم‬ ‫فرزند‬ ‫ساخيت‬

‫زان بقس يمداد دل را شستشوي‬ ‫چون پرس خواده ترا نم چون كمن‬

‫كز فراق او هيم كردند جوش‬ ‫نم ندارم طاقت اين دردرس‬

‫زانكه اج وبدش در آن صجرا و دشت‬ ‫امحدش گفيا مشو اندوهگين‬

‫نيوه كردي نيستت رشنمدگي‬ ‫اجمۀ نيكو برون كرد از پرس‬

‫كي بسندد اييچنين اكري كريم‬ ‫كهنه زنيیيل به دست او هناد‬

‫ديده و دل ات به كي پر خون كمن‬ ‫مادر فرزند چون آن احل ديد‬

‫‪32‬‬
‫گر منيآيي پرس اب خود نير‬ ‫گفت اب امحد كه فرزندم گذار‬

‫يمبرم فرزند وت افرغ بسين‬ ‫در زمان فرزند خود را در روبد‬

‫پس پالس كهنه افكندش نير‬ ‫زن چو امحد را به راه عشق حق‬

‫اب پرس گفيا روان شو مهوچ ابد‬ ‫عشق او چون ديد هر دم بر زميد‬

‫سخت نيطاقت شد وعقلش پريد‬ ‫درد امحد در دل زن اكر كرد‬

‫نم ندارم طاقت اين اكر و ابر‬ ‫گفت زن گیرم وكیلت يبسخن‬

‫بس عجايت احتل او را رخ منود‬ ‫خود جواب زن بگفت و ابزگشت‬

‫ديد از لخق جهان برده ستق‬ ‫مديت رفت و نيامد زو خیر‬

‫كردكيل آن زمان فظع ايمد‬ ‫بعد ماه چند در نيش رسي‬

‫شددلش زين گفت و گو يكباره‬ ‫گفت اي ستخ زمان امحد رما‬

‫رسد‬ ‫اجن به بل آمد رما درياب زود‬

‫ات اگر خوايه گشايد اپي نم‬ ‫زنده وبدم در جهان از وبي وت‬

‫روي بر صجرا هناد و كوه و دشت‬ ‫در زمان براخست ستخ انمدار‬

‫كس ندابست او كاج دارد مقر‬ ‫اوتفاده ديد امحد را به اخك‬

‫يك شيب آمد قفیري بر دري‬ ‫ين به زيرش فرش و ين ابلين به رس‬

‫گفت رو اب ستخ گو اي نيشوا‬ ‫ستخ آمد بر رسش نيشست زود‬

‫گر چه نيود وقت رمدن اچره سود‬ ‫وبد اجنش بر بل و نجبان زابن‬

‫اجن ستارم اعبقت بر روي وت‬ ‫يمستید آهسته يم گفت آن زمان‬

‫رفت ات نيند كه او را چیست اكر‬ ‫پس رسش از اخك ستخ اوستاد‬

‫در درون گور اخنه دردانك‬ ‫خشم را بگشاد امحد ستخ ديد‬

‫آمده اجن بر بل و بسنه جگر‬ ‫كز غم دنيا بكل يامب فراغ‬

‫‪33‬‬
‫از غم امحد دلش پر درد وبد‬ ‫يمبرم اجن زين جهان پر جقا‬

‫مشتمع شد ات چه يمگويد هنان‬ ‫امحد آمد نيش ستخ اوستاد‬

‫هبر روزي اييچنين كردم چنان‬ ‫گفت ستاخ آن چنان كه اجن ما‬

‫اپك كرد و بر كنار خود هناد‬ ‫اجن و دل از رنج در راحت تفاد‬

‫گفت اي استاد وقت آن رستد‬ ‫ستخ و امحد هر دو مشغول سخن‬

‫دركشم از ابدۀ شادي اياغ‬ ‫وبد امحد را يعال و يك پرس‬

‫مهرمه مهت كن اي اكن واف‬ ‫هر دو را آورد اب خود آن زمان‬

‫دست و اپي ستخ را او وبسه داد‬ ‫خشم مادر چونكه بر امحد تفاد‬

‫وارهانيدي از اين ظملترسا‬ ‫ديد فرزندي چنان خوب و لظیف‬

‫در دو اعمل حق ترا راحت دهاد‬ ‫آبجنان اتزه جواين مهوچ اجن‬

‫انگهان آمد دوان آن نيرهزن‬ ‫بعره زد خود را به اپيش درفكند‬

‫وبد سالش نيج و شش يا نيشیر‬ ‫يم بسوزي اجن اين نياچره را‬

‫هر سه اب مه گريه و زاري كنان‬ ‫مادر از سويي چنان گريهكنان‬

‫پس عجب احيل در آندم دست داد‬ ‫كودك از سويي به فرياد وفعان‬

‫موي ژويلده رخش زرد و بجیف‬ ‫پدر‬ ‫اپي‬ ‫در‬ ‫اتفاد‬ ‫كودكش‬

‫مهوچ مويي گشته زار و انوتان‬ ‫اهل جملس مجهل گريان زار و زار‬

‫گفت آخر اجن مادر ات به چند‬ ‫مهه‬ ‫اجن‬ ‫در‬ ‫اتفاد‬ ‫آتيش‬

‫رحم انري بر خود و بر ما چرا‬ ‫ديم‬ ‫ات‬ ‫كرده‬ ‫بسیار‬ ‫كوشش‬

‫زن ز يك سوي دگر بعرهزانن‬ ‫خود نكرد آن وقل ايسان را بقول‬

‫رتفه آه هر يكي ات آمسان‬ ‫هر كه دارد اين طلب در راه حق‬

‫شد رسي گريان ز احل آن پرس‬ ‫اين چنين در راه حق ابيد شدن‬

‫‪34‬‬
‫شد در آن ساعت يقامت آشكار‬ ‫هر چه از حق دور يمسازد ترا‬

‫در خروش آمد مكل زين دمدمه‬ ‫هر چه گردد مانع راه دخا‬

‫آورند او را سوي اخنه هيم‬ ‫گفت امحد ستخ دين را اي امام‬

‫بلكه از گفيار ايسان شد مولل‬ ‫از چه فرموديد ايسان را خیر‬

‫يم برد از طابلان يبشك ستق‬ ‫ستخ فرمودند مادر نيش ازين‬

‫ترك كردن اخنه و فرزند و زن‬ ‫ازو‬ ‫پذيرفمت‬ ‫پس‬ ‫آمد‬ ‫رمحم‬

‫نت مشار آنرا وت در راه دخا‬ ‫اين خیر كردن كاج يبحكمت است‬

‫گر نگويي ترك آن ابشد جظا‬ ‫راه‬ ‫نير‬ ‫ساكل‬ ‫بعلمي‬ ‫يمكند‬

‫مقيدا و رهنامي اخص و اعم‬ ‫ترا‬ ‫ابيد‬ ‫چنين‬ ‫اعيل‬ ‫مهت‬

‫اكر ما خواده زيان شد رس برس‬ ‫اين بگفت و شد بقس زو نمقظع‬

‫آمد و يمكرد زاريها چنين‬ ‫پس رسي انالن و گريان و حزين‬

‫روبرو‬ ‫منايم‬ ‫او‬ ‫اب‬ ‫ترا‬ ‫ات‬ ‫ات بسازد ساز تحهیر و كفن‬

‫هر چه اكمل كرد عين رمحت است‬ ‫ديد لخيق را كه يمآيد برون‬

‫يعين ار وت يمروي را اهل‬ ‫ستخ پرستد از يكي كآخر كاج‬

‫ات شوي اليق به وتيحد دخا‬ ‫گفت او رم ستخ را اكي پرهیر‬

‫شد حاجب ین ز روخش رمبقع‬ ‫دوش آمد زآمسان ستاخ ندا‬

‫رفت سوي سهر اب اجن مغين‬ ‫برو‬ ‫گو‬ ‫منازي‬ ‫او‬ ‫گزارد‬ ‫ات‬

‫آن سهید عشق اجانن را به فن‬ ‫لجهم لخق سهر اب سوز و گداز‬

‫از درون سهر دل پر درد و خون‬ ‫اييچنين شد احل آن رمدانه رمد‬

‫يم روند اين لخق برگو ماجرا‬ ‫چون درين ره كرد ترك آرزو‬

‫نيست گويي خود مشا را اين خیر‬ ‫اين چه عشق است و چهذوق است و‬

‫‪35‬‬
‫هر كه خواده بر ويل اخص ما‬ ‫طلب‬

‫سوي گورستان شود ويرانهجو‬ ‫طابلان را اين سخن نير رهست‬

‫يمروند آبجا كه بگزارند مناز‬ ‫وت گامن داري كه رمد طاليب‬

‫در طلب اجن را به حق بسلمي كرد‬ ‫كو ترا ترك وهيها و وهس‬

‫داستان شد در طريقت خشت او‬ ‫ترك عجب و كیر و خودييينت كو‬

‫اين چه سوز است و نياز وبالعجب‬ ‫ترك خورد روز و خواب شب‬

‫اين كيس داند كه اجنش آگهست‬ ‫كاجست‬

‫اغليب‬ ‫اعمل‬ ‫طبلكاران‬ ‫بر‬ ‫كو‬ ‫دردآولد‬ ‫و‬ ‫اجبسوز‬ ‫انلۀ‬

‫كو خالف بقس در ره يكفنس‬ ‫زاري و درد و فعان و آه كو‬

‫نيسيت و عجز و مشكنيیت كو‬ ‫هر كه اغبل گشت بر بقس و وهي‬

‫آه رسد و انلۀ يا رب كاجست‬ ‫هر كه درد عشق سوزد دانمش‬

‫روي زرد و اشك خوناپولد كو‬ ‫هر كرا درد رياضت اتتفه است‬

‫ترك مكل و حرص مال و اجه كو‬ ‫گر ز وصل دوست خوايه برگ و ساز‬

‫اوست يب شك طابل راه دخا‬ ‫هسيت خود ساز وقف نيسيت‬

‫اجن و دل بگرتفه از ما و نمش‬ ‫رو دفاي عشق او كن اجن و دل‬

‫هر كه يبرشك است ايامن ياتفه‬

‫است‬

‫هر چه داري در ره اجانن نياز‬

‫نيست چون گشيت بداين كیسيت‬

‫اعشقانه خودپرسيت را هبل‬

‫‪36‬‬
 ‫در نيان اتنير صجتب و خواصآن و افيدۀ مصاحتب قفرا و اويلا‬

‫هر كه طابل نيست زو دوري گزين‬ ‫صجتب طابل طلب اي رمد دين‬

‫هست صجتب را اثرهاي متام‬ ‫زهر اقلت يم مشر صجتب به اعم‬

‫شد زر اخلض ز صجتب اي كیا‬ ‫چون مصاحب گشت مش اب كیيما‬

‫مه هباي او شود در اكييات‬ ‫نيد چون گردد مصاحب اب نيات‬

‫صجتب اندان درين ره زمحتست‬ ‫صجتب داان عجايت رمحتست‬

‫يقين‬ ‫رمد‬ ‫ستو‬ ‫ارلمحت‬ ‫نيزل‬ ‫نعد ذكر الصاحلين اي راه بين‬

‫نيست از خود گشت هست از ونر وه‬ ‫اخصه فبض صجتب اكمل كه او‬

‫در جقيقت كیيما اين دوتل است‬ ‫طابلا اكسیر اعظم صجتب است‬

‫دخمت رمدان ترا واصل كند‬ ‫صجتب اكمل ترا اكمل كند‬

‫اجن دفاي راه ايسان كن هال‬ ‫صجتب اهل دالن بگزين دال‬

‫رهروان را نيست از رهیر گريز‬ ‫در دل صاحب دالن اجيي بگیر‬

‫كي شوي اب هبره از ارسارشان‬ ‫ات نگردي اخك راه اكمالن‬

‫ات امان يايب ز هر مكر و داغ‬ ‫از روان اپك ايسان جو داع‬

‫اب بدان نمشين كه گردي بد بدان‬ ‫صجتب نيكان طلب كن در جهان‬

‫انمدار‬ ‫گردد‬ ‫لخق‬ ‫يمان‬ ‫در‬ ‫هر كه كرد او صجتب نيك اتخیار‬

‫از مصاحب دان وت حقط رفعتش‬ ‫رمد را بسناس از مه صجبتش‬

‫در ره رمدان چو رمدان فرد ابش‬ ‫صجتب نيكان طلب كن رمد ابش‬

‫ور نه گردي نيش حق خوار و خجل‬ ‫نگسل اي دل از جصور اهل دل‬

‫ازدخا دور است و اين بس مشكلست‬ ‫هر كه دور از صجتب اهل دلشت‬

‫‪37‬‬
 ‫دون مهت نيست نيش حق بسند‬ ‫بنلد‬ ‫ابيد‬ ‫مهيت‬ ‫را‬ ‫طابلان‬

‫در طريق اكمالن اكمل شوي‬ ‫گر هيم خوايه كه اهل دل شوي‬

‫اهل احيل ياتفست‬ ‫از جصور‬ ‫هر كه در اعمل كاميل ياتفست‬

‫صجتب اهل دالن از اجن طلب‬ ‫گر هيم خوايه كه يايب قرب رب‬

‫طاعت شايسته ترك اعدبست‬ ‫صجتب اكمل به از هر طاعتست‬

‫هر كه عجب آورد او حمروم شد‬ ‫هر كه دخمت كرد او مدخوم شد‬

‫معر را فرصت مشر بستاب زود‬ ‫صجتب اهل دالن درياب زود‬

‫ات نيفيت رسنگون در فعر اچه‬ ‫انفض از اكملستاس اي رمد راه‬

‫جز به لظف او رما ايمد كو‬ ‫يبنعايات دخا اين ديد كو‬

‫مه مصل و مه وت هادي ريه‬ ‫گر دهايت ور ضالتل يمديه‬

‫در نيان آنكه سولك و نصفيه يب ارشاد ستخ اكمل راهنام ره به مظولب منيوتان برد كه نم ال‬

‫ّ‬ ‫ً‬
‫ستخ هل فشیخه الشبظان و نم مل ير مقلاح ال يفلح ابدا‪ ،‬اقل‪ :‬ان كنمت بجبون اّلل افنيعوين‬

‫اكمالن‬ ‫راه‬ ‫اخك‬ ‫نگردي‬ ‫ات‬ ‫كي ازين معين نيايب وت بسان‬

‫كي ز وصل دوست گردي ابونا‬ ‫اندرين ره گر نداري نيشوا‬

‫ارليفق آنگه طريق آخر بجوان‬ ‫رشط اين ره چیست نير رادهان‬

‫كي خیر يايب ز حق اي نيخیر‬ ‫در طريقت گر نداري راهیر‬

‫ور وت معري در رياضت بر تين‬ ‫صد هزاران سال اگر طاعت كين‬

‫در خشوع و ذكر و در فكر و مناز‬ ‫ور بروز آري وت شهباي دراز‬

‫‪38‬‬
 ‫ً‬
‫در رياضت خويسين اكيه چو اكه‬ ‫دايام اب روزه ابيش سال و ماه‬
‫ً‬
‫دايام به گريه ابيش و نعا‬ ‫بجا‬ ‫آري‬ ‫اويلا‬ ‫وردهاي‬

‫مجع گرداين تفواحت و نصوص‬ ‫ور بجواين اصظالاحت و فصوص‬

‫كي شود مكشوف اين رسها برت‬ ‫چون نياشد نير ردهان رهیرت‬

‫كي شود احصل ترا ذوق يقين‬ ‫كي شوي واقف وت از ارسار دين‬

‫گر نكردي اكمالن را نيروي‬ ‫در طريقت اعرف حق كي شوي‬

‫ات نياشد رهیرش صاحب كامل‬ ‫هیچ كس را نيست ره سوي وصال‬

‫واصل است و نيست كس را هیچ دق‬ ‫جز مگر جمذوب مظلق كو به حق‬

‫ونر حق يب سيع بر وي اتتفست‬ ‫او به محض جذبه رايه ياتفست‬

‫اين‬ ‫اييست‬ ‫اكمالن‬ ‫ابقاق‬ ‫رهیري انيد ز جمذوابن يقين‬

‫اندرين ره هیچ چیري جز نظر‬ ‫رو ز جمذوابن جمو اي پرهیر‬

‫اتبع جمذوب يبشك گمرهست‬ ‫گر چه آن جمذوب از حق آگهست‬

‫كردن تكيلف بر وي ابطلست‬ ‫او چو مشت و نيوخد و ال يعلق است‬

‫هست احكام رشيعت را دعو‬ ‫وانكه دارد عقل و اتبع شد بدو‬

‫در نيان افشام سالكان راه اهل و بقاوترمانت ايسان‬

‫احل هر يك را زنم بسنو يقين‬ ‫دين‬ ‫راه‬ ‫سالكان‬ ‫فشماند‬ ‫اچر‬

‫اكول از جذبه به حق واصل شدست‬ ‫آمدست‬ ‫ساكل‬ ‫جمذوب‬ ‫اولين‬

‫‪39‬‬
‫ات كه لخقان جهان را ره منود‬ ‫حق فرستادش به سوي لخق زود‬

‫از رياضت نيست يك ساعت دجا‬ ‫دخا‬ ‫اب‬ ‫دارد‬ ‫كه‬ ‫قريب‬ ‫مهه‬ ‫اب‬

‫از بد و نيك مقام آاگه شد‬ ‫زانكه هر كو مقيداي راه شد‬

‫چون رهاند لخق را از دست غم‬ ‫دقم‬ ‫اثنت‬ ‫معل‬ ‫در‬ ‫نياشد‬ ‫گر‬

‫اتبعش را يمل طاعت دايسمت‬ ‫اقيسمت‬ ‫رياضت‬ ‫مقيدا چون در‬

‫هر رميد صادق از صدق ضمیر‬ ‫نير‬ ‫امعال‬ ‫اتبع‬ ‫ابشد‬ ‫زانكه‬

‫هر زمانش ونع ديگر آيت است‬ ‫ديگر آنكه شأن حق نيغايت است‬

‫معرفت نيغايت آيد نيز مه‬ ‫چونكه معروف است نيدح الجرم‬

‫روز و شب را رصف طاعت يمكند‬ ‫يمكند‬ ‫رياضت‬ ‫او‬ ‫گر‬ ‫معرها‬

‫الجرم دايم وبد در خشت و جو‬ ‫او‬ ‫ديگر‬ ‫مجال‬ ‫نيند‬ ‫بدم‬ ‫دم‬

‫هر دم از هر ونع حیران يمشود‬ ‫گر دو صد سال اندرين ره يمرود‬

‫اعبقت در اپش آماس اوتفاد‬ ‫در مناز از بس كه بر اپ ايستاد‬

‫افستقم وبدش جظاب از ذواجلالل‬ ‫كامل‬ ‫آن‬ ‫اب‬ ‫نگر‬ ‫نيغمیر‬ ‫احل‬

‫غیرت لخق جهان اين آمدست‬ ‫شدست‬ ‫انزل‬ ‫بدان‬ ‫طه‬ ‫سورۀ‬

‫كو ز خود افين‪ ،‬به اجانن واصلست‬ ‫اكملست‬ ‫آن‬ ‫اليق‬ ‫رهناميي‬

‫جز دخا او را نياشد مونيس‬ ‫نيست اكمل در طريقت زو كيس‬

‫اتكه نيري اييچنين نيدا شود‬ ‫رود‬ ‫رس‬ ‫بر‬ ‫فكل‬ ‫ابيد‬ ‫ساهلا‬

‫كو سولكي كرد و از هسيت برست‬ ‫و آن دوم را ساكل جمذوب خوان‬

‫كرد سيع و گشت اقلب جذبه را‬ ‫ساهلا‬ ‫بعادت‬ ‫در‬ ‫رياضت‬ ‫در‬

‫اجن اپكش اقلب ارسار شد‬ ‫شد‬ ‫اونار‬ ‫اقلب‬ ‫او‬ ‫دل‬ ‫چون‬

‫‪41‬‬
‫اجن او شد حمرم بزم شوهد‬ ‫درروبد‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫جذبه‬ ‫شاهباز‬

‫از دخا اجن و دل آاگه يافت‬ ‫در مقام وصل اجانن راه يافت‬

‫ات ز وصل دوست اب هبره شوي‬ ‫رهروي‬ ‫گر‬ ‫بجو‬ ‫اكمل‬ ‫اييچنين‬

‫كو ز اتب ونر حق شد نيخیر‬ ‫پس سمي جمذوب مظلق يممشر‬

‫ً‬
‫از خیال عقل و دابسها دجاست‬ ‫دخاست‬ ‫ديدار‬ ‫حیران‬ ‫دايام‬

‫مشت رسمد از يم ديدار اوست‬ ‫از خودي بگذشت و واصل شد به دوست‬

‫ديگران را چون شود او راهیر‬ ‫او ز مشيت گشت از خود نيخیر‬

‫غیرت حق در دمش يبرس كند‬ ‫كند‬ ‫گر‬ ‫ايسان‬ ‫انكار‬ ‫حمتسب‬

‫كي وبد انكار اين مشتان روا‬ ‫كشتهاند اين وقم بر خوان دخا‬

‫نمكر اتبع مشو اي نيخیر‬ ‫رو به صدق دل بجو ز ايسان نظر‬

‫كو سولكي كرد و از هسيت برست‬ ‫اچريمنش ساكل يب جذبه است‬

‫چون ندارد عشق كي واصل شود‬ ‫او به عقل خويش اين ره يمرود‬

‫از يم هسيت است او نيوسته مشت‬ ‫چون بسد احلش به كوي عشق بست‬

‫يا هنان دارد از او احوال خود‬ ‫كند‬ ‫اپكش‬ ‫ات‬ ‫نير‬ ‫ندارد‬ ‫يا‬

‫اب غم هرجان كاج وبدي نديم‬ ‫در ارادت گر شدي او مشقتمي‬

‫در يمان پرده لخق بد شدست‬ ‫حقپرست‬ ‫سالكان‬ ‫راه‬ ‫سد‬

‫در طريقت الجرم اكمل بسد‬ ‫ساكل يب جذبه چون واصل بسد‬

‫زو جمو چیري كه هست او نينوا‬ ‫رهنام‬ ‫نياشد‬ ‫واصل‬ ‫بسد‬ ‫چون‬

‫اب ئلیامن مك بسين اجن پدر‬ ‫پرس‬ ‫اي‬ ‫كريامن‬ ‫مهامن‬ ‫ابش‬

‫‪40‬‬
 ‫اب زمشتان از لگ و رياحن مگوي‬ ‫هر چه جويي از حمل خود بجوي‬

‫ره نيايب اعبقت گردي وغي‬ ‫اييچنين كس را اگر اتبع شوي‬

‫رمشد راهند و اين در شقيه شد‬ ‫زين جهار آن هر دو اكول گفيه شد‬

‫رهیري هرگز نيايد نيش و مك‬ ‫زين دو كآخر رشح ايسان دادهام‬

‫وان دگر از ونر حق در خود نفاست‬ ‫وين يكي از خودپرسيت نينواست‬

‫وان يكي خود را در او گم كرده است‬ ‫اين يكي را مشيت خود پرده است‬

‫وان دگر از خود زحق وارسته است‬ ‫اين يكي از خود ره حق بسته است‬

‫وصرت او زهر و معين شكرست‬ ‫زانكه او جمذوب مظلق انيرست‬

‫كو به احكام رشيعت يمرود‬ ‫وبد‬ ‫او‬ ‫طريقت‬ ‫راه‬ ‫رهیر‬

‫واقف اين می رل و اين راه نيست‬ ‫نيست‬ ‫ساكل يبجذبه خود آاگه‬

‫رهناميي چون كند آخر بگو‬ ‫از ره و می رل چو واقف نيست او‬

‫حكايت زادهي كه به وقت ابيزيد در بسظام ويحد اتلوقي وبد‬

‫ويحد‬ ‫توقي‬ ‫در‬ ‫بسظام‬ ‫در‬ ‫وبد‬ ‫زادهي در وقت سلظان ابيزيد‬

‫ور ع‬ ‫در‬ ‫سهره‬ ‫سهر‬ ‫يمان‬ ‫در‬ ‫وبد بس صاحب بقول و اب نيع‬

‫دايم از خوفش روان در ديده دعم‬ ‫صايم ادلهر و به شب اقيم چو مشع‬

‫يقين‬ ‫ارابب‬ ‫شاه‬ ‫آن‬ ‫ابيزيد‬ ‫هرگز او از صجتب سلظان دين‬

‫بدمالزم صبح و شام و عرص و اچشت‬ ‫خود نيد اخيل ز اخاليص كه داشت‬

‫‪42‬‬
‫زان سخن ذوفش شدي دايم زميد‬ ‫چون ستیدي گفيههاي ابيزيد‬

‫صقا‬ ‫اهل‬ ‫اب‬ ‫يمگفت‬ ‫رزمها‬ ‫اويلا‬ ‫مقام‬ ‫در‬ ‫روزي‬ ‫ستخ‬

‫مدت يس سال اكنون شد متام‬ ‫گفت زاده ستخ دين را اكي امام‬

‫شب مهه شب در بعادت اقيمم‬ ‫كه به روز آخر مهیشه صايمم‬

‫اثر‬ ‫منييامب‬ ‫يمگويي‬ ‫زابجه‬ ‫كردهام نيوسته ترك خواب و خور‬

‫دوست يمدارم مهیشه اين سخن‬ ‫يمكمن نصديق اين احوال و فن‬

‫وافقم كن چون ز وت وپستده نيست‬ ‫خود منيدامن حاجب ما ز چیست‬

‫روز ات شب اب مهه شب ات سرح‬ ‫ابيزيدش گفت صد سال دگر‬

‫ً‬
‫ترا‬ ‫زين‬ ‫وبيي‬ ‫وبد‬ ‫بجواده‬ ‫مه‬ ‫در مناز و روزه ابيش دايام‬

‫هبر دخا‬ ‫گو‬ ‫چیست‬ ‫رامه‬ ‫سد‬ ‫گفت زاده ستخ را كآخر چرا‬

‫هسيت وت هست در راه وت سد‬ ‫ستخ گفيش زانكه حموجيب به خود‬

‫ما‬ ‫اجن‬ ‫عالج‬ ‫كن‬ ‫طبیيب‬ ‫وت‬ ‫گفت زاده چیست دردم را دوا‬

‫يم بجوايه كرد و خوايه شد مولل‬ ‫ستخ گفت او را كه وت هرگز بقول‬

‫هر چه فرمايي به اجن دارم بقول‬ ‫گفت ستاخ نم نمي رمد فصول‬

‫ريش و موي رس تراش و اپكشو‬ ‫ستخ گفت او را مهين ساعت برو‬

‫بر يمان نيد يك ازاري از گلمي‬ ‫اجمه و دستار بر كن اي سلمي‬

‫رو به ابزار آنگيه يب ما و نم‬ ‫وتبرۀ پر جوز در گردن فكن‬

‫كن‬ ‫گرد‬ ‫حملت‬ ‫هر‬ ‫كوداكن‬ ‫شاخ هسيت را بكن از نيخ و ین‬

‫يمدمه يك جوزش از هبر دخا‬ ‫گو كه يك ستيل هر آن كو زد رما‬

‫از رس صدق و ز اخالص و يقين‬ ‫در متام سهر گرد و گو چنين‬

‫دوا‬ ‫اييستت‬ ‫كه‬ ‫يمكن‬ ‫مهچنين‬ ‫هر كاج كه يمستاستد رم ترا‬

‫‪43‬‬
‫اين سد از سد سكندر كي مك است‬ ‫زانكه اين هسيت حاجب حممك است‬

‫دين‬ ‫دااني‬ ‫اي‬ ‫ديگر‬ ‫دواي‬ ‫گو‬ ‫گفت زاده كي وتامن كرد اين‬

‫وت بجوايه كرد اكين اكريست سخت‬ ‫ستخ گفت او را كه اول گفيمت‬

‫زادها‬ ‫دردت‬ ‫درمان‬ ‫اين‬ ‫هست‬ ‫غیر از اين خود نيست دردت را دوا‬

‫نيست رهرو را اگر داري خیر‬ ‫در ره مويل حاجب زين نير‬

‫چون نرست از خود وصال حق نديد‬ ‫ساهلا گر چه رياضتها كشید‬

‫دردنمدان را از او درمان بسد‬ ‫اجن او چون واصل اجانن بسد‬

‫چون بسد او از حاجب خود بري‬ ‫از چنين ساكل نيايد رهیري‬

‫از ره و می رل ز حق آگه بسد‬ ‫چون به وصل دوست او را ره بسد‬

‫كند‬ ‫چون‬ ‫نيشوايي‬ ‫طريقت‬ ‫در‬ ‫سالكان را رهناميي چون كند‬

‫رو رس خود گیر و دست از وي بدار‬ ‫چون به وصل دوست او را نيست ابر‬

‫در خودي يب شك دخا را گم كين‬ ‫ور نه رسگردان شوي رس دم كين‬

‫مهوچ آن زاده رمو راه دخاي‬ ‫در ره حق سالكا نيوخد درآي‬

‫چونكه نگذشت از خودي سودي نداشت‬ ‫گر چه معري در رياضت يمگذاشت‬

‫ات وت اب خوييش وبد وصلش حمال‬ ‫چون شوي دور از خودي بر ما ريس‬

‫اجن به عشق اين مجاعت كن گرو‬ ‫اي دل از رمدان حق اغفل مشو‬

‫احلشان‬ ‫بساهنا‬ ‫زين‬ ‫بداين‬ ‫ات‬ ‫اب وت گفمت جمميل ز احوالشان‬

‫دخا‬ ‫اخصان‬ ‫ايسانيد‬ ‫زانكه‬ ‫گر دخا جويي بجو اين وقم را‬

‫نيست شو زين هسيت و بسيت خود‬ ‫سد راه خويشدان هسيت خود‬

‫برآر‬ ‫هسيت‬ ‫پردۀ‬ ‫از‬ ‫را‬

‫خويش‬ ‫گر هيم خوايه كه نيين روي يار‬
‫ً‬
‫خودست‬ ‫يار‬ ‫از‬ ‫دايام حموجب‬ ‫هر كه او در ره گرتفار خودست‬

‫‪44‬‬
‫زود‬ ‫ديدار‬ ‫نيين‬ ‫پرده‬ ‫پس‬ ‫در‬ ‫پردۀ خود از يمان بردار زود‬

‫بگذر از هسيت دتل گر وصل جوست‬ ‫نيسيت از خويش عين وصل اوست‬

‫نيوخد از خودشو كه ات يايب وصال‬ ‫ات وت اب خوييش وبد وصلش حمال‬

‫وبد‬ ‫درمان‬ ‫را‬ ‫درد‬ ‫اين‬ ‫نيسيت‬ ‫وبد‬ ‫حموجابن‬ ‫اكر‬ ‫خودپرسيت‬

‫گوي دوتل از يمان او برده است‬ ‫هر كه خود از خويش اخيل كرده است‬

‫ذواملين‬ ‫مجال‬ ‫نيين‬ ‫خود‬ ‫ز‬ ‫ات‬ ‫اپك كن زنگ دويي از خويسين‬

‫ات نيیين هر چه خوايه نيدرنگ‬ ‫اپك كن آيينه دل را ز زنگ‬

‫اخنۀ دل را بروب از هر غبار‬ ‫ساز اجرويب ز عشق اي رمد اكر‬

‫پس به خود ديدار يار ادراك كن‬ ‫از غبار خويش خود را اپك كن‬

‫وز وصالش اجن ودل پر ونر كن‬ ‫سد خود را از ره خود دور كن‬

‫حكايت به خوابديدنذات گرايم حق را ابيزيد بسظايم‬

‫آن لخفيه حق و فظبالعارفين‬ ‫ابيزيد آن حجت اسالم و دين‬

‫گفيمش اي درگهت خیراملآب‬ ‫گفت ديدم يك شيب حق را به خواب‬

‫ره به وصل خود منا اي موبسم‬ ‫ره به وت چون است در وت چون رسم‬

‫رهناميي شو به خود اي كرداگر‬ ‫قرار‬ ‫وت‬ ‫نيجامل‬ ‫ندارم‬ ‫نم‬

‫نيست جز ترك خودي راه وصاب‬ ‫گفت ترك خود بگو ما را نياب‬

‫وهشدار‬ ‫اجانن‬ ‫بزم‬ ‫اندرون‬ ‫خويش را بگذار و نيوخد جوش دار‬

‫‪45‬‬
‫در خودي زهنار نمگر سست سست‬ ‫چون حاجب راه وت هسيت بست‬

‫از يم اجم وصالش گشت مشت‬ ‫هر كه از خود رست از هرجان برست‬

‫نيوخد از خود شو بدان ات كیسيت‬ ‫ات وت خود رأيي دخا را نيسيت‬

‫اتتفست‬ ‫اعمل‬ ‫به‬ ‫ونرش‬ ‫پروت‬ ‫هر كه او از خود خاليص ياتفست‬

‫آنكه از دست خودي يابد امان‬ ‫ابيزيد وقت چه وبد در جهان‬

‫يار بر نيين برون و اندرون‬ ‫گر ز نيدار خودي آيي برون‬

‫نيوخد از خود شو كه اين ديدار بست‬ ‫چون حاجب اجن وت نيدار بست‬

‫از خودي شو حمو نيگر آن لقا‬ ‫ات وت خود نيين نيیين دوست را‬

‫ما و نم بگذار و وصل دوست جو‬ ‫كي ز ما و نم وتان گفين به او‬

‫اجن وت اب وصل حمرم كي شود‬ ‫ات درين ره ما و نم ابيق وبد‬

‫پردۀ خود برفكن از روي دوست‬ ‫مايي و ما پردۀ ديدار اوست‬

‫گر بقا خوايه بقا اندر نفاست‬ ‫چون نفا آيينۀ بقش بقاست‬

‫وت هنان شو ات كه نيدا گردد او‬ ‫ات وتيي نيدا‪ ،‬هنان است او ز وت‬

‫بعد از آن در بزم وصلش راه جو‬ ‫نيست كن خود را به راه عشق او‬

‫آن زمان نه كعبه نيين و نه دير‬ ‫چون كه رست اپك شد از بقش غیر‬

‫كي منايد خشن او از معز و وپست‬ ‫ات بسد اخيل دتل از غیر دوست‬

‫آشكار‬ ‫رويش‬ ‫ديد‬ ‫وتاين‬ ‫ات‬ ‫از كدورت اپك شو آيينهوار‬

‫عكس روي دوست از عين ايلقين‬ ‫خويش را آيينه ساز و خوش نيين‬

‫ات به وصل او ريس از ما و نم‬ ‫اوال بر نيد خشم از خويسين‬

‫شو‬ ‫اچالك‬ ‫نيسيت‬ ‫طريق‬ ‫در‬ ‫از كدورهتاي هسيت اپك شو‬

‫چونكه اب حيق ز لخقان برتري‬ ‫ات وت اب خوييش ز هر مك كمیري‬

‫‪46‬‬
 ‫ترا‬ ‫آمد‬ ‫كامل‬ ‫محض‬ ‫نيوخدي‬ ‫اب خودي عين وابل آمد ترا‬

‫خويسين نيين مخار و مشيت است‬ ‫نيسيت از لخق عين هسيت است‬

‫اجن نم يكدم بقاب از رخ فكن‬ ‫شد حاجب روي اجانن ما و نم‬

‫اجن ما كن حمرم بزم وصال‬ ‫يببقاب ما به ما نيام مجال‬

‫ات رسد از وصل او اجمن به اكم‬ ‫نيست گردان هسيت ما را متام‬

‫وارهان ما را از اين ومه و خیال‬ ‫از مجال خود فكن پردۀ مجال‬

‫روي او نياميد از كون و مكان‬ ‫گر بر اتفد پردۀ ما از يمان‬

‫ستوۀ رندان ردهان نيسيتست‬ ‫نمهتاي اكر رمدان نيسيتست‬

‫سد راه عشق هسيت آمدست‬ ‫شدست‬ ‫هسيت‬ ‫آيينۀ‬ ‫نيسيت‬

‫هر كه شد در راه اجانن اجبقشان‬ ‫ره به بزم وصل يابد نيگامن‬

‫در وهاي نيسيت رفصان شويد‬ ‫چون ز درد عشق نيدرمان شويد‬

‫در نيان وصف احلال و بجريضدر رياضت و اشارت به موت اتخیاري بجمك مووتا بقل ان متووتا‬

‫يافمت ذوق دگر از صجو عشق‬ ‫نم درين ره چون كه گشمت حمو عشق‬

‫نيگامن گردد يكي بقش دويي‬ ‫چون نفا گردد نم و ما و وتيي‬

‫ديدهام كي رشح آن ابشد روا‬ ‫آن عجايهبا كه در راه نفا‬

‫پردههاي عقلها را بردرم‬ ‫مشهاي زان در نيان گر آورم‬

‫دل بكيل از دو اعمل بر كمن‬ ‫آتيش در خرنم هسيت زمن‬

‫حمرمان گوييد نزد هر گدا‬ ‫نيست دستوري كه راز شاه را‬

‫‪47‬‬
‫گر رسد دستوري از شاه كرم‬ ‫اعبقت مه گفيهاند از نيش و مك‬

‫آبجه كردم اندرين معين نيان‬ ‫رو رياضت كش كه ات نيين يعان‬

‫از مجال يار اجن مرسور كن‬ ‫زنگها ز آيينۀ دل دور كن‬

‫اخك ره شو نيش ارابب صقا‬ ‫گر يحات اجودان خوايه نيا‬

‫از وهي و از وهس كيل مبیر‬ ‫دانم رندان اجن افشان بگیر‬

‫زندۀ اجويد گردي در جهان‬ ‫گر مبیري از مهه انم و بسان‬

‫زندگي خوايه پي اين رمگ رو‬ ‫رزم مووتا از نيمیر يمستو‬

‫كي به وصل او ريس اي رمد اخم‬ ‫ات نگردي نيست از هسيت متام‬

‫در يحات رسمدي اپييده شد‬ ‫هر كه رمد از اجن به اجانن زنده شد‬

‫در نيان يقامات ابقيس و نمازل و رمانت سیر سالكان‬

‫ديد مووتا را به ديده رس خود‬ ‫بقس اماره چو رمد از خوي بد‬

‫ديد نم مات يعان خشم رسش‬ ‫شد يقامهتاي بقس ظاهرش‬

‫آن يكي صعريدگر وسيط مشار‬ ‫خود يقامهتاي ابقس هست اچر‬

‫اتكه گردي اعرف ارسار اجن‬ ‫بعد از آن كیري دگر عظيم بدان‬

‫از وهي چون رمد‪ ،‬دل شد آشكار‬ ‫رمدن بقس از وهي صعري مشار‬

‫خواند وسيط انم او را اوستاد‬ ‫دل چو طبع روح گیرد در رشاد‬

‫حمو هستهيا بكل عظيم شود‬ ‫روح چون گردد خيف كیري شود‬

‫نمكشف گردد به دل حق ايلقين‬ ‫اين يقامهتا چو شد عين ايلقين‬

‫‪48‬‬
 ‫بگذري از يقد حق مظلق شوي‬ ‫آن زمان رمآت وهج حق شوي‬

‫راه يايب در هنايات وصال‬ ‫مجال‬ ‫بجيل‬ ‫در‬ ‫گردي‬ ‫حمو‬

‫اجن اپكت واصل اجانن شود‬ ‫در دتل ونر دخا اتابن شود‬

‫ات نگردي وت به خود نيين گرو‬ ‫رمده و زنده به ارم نير شو‬

‫اشارت به اخالق ذيمهم و خشنه و هتذيت اخالق ستئه بجسنه وآاثر و ارسارآن و در نيان‬

‫آنكه هبشت و دوزخ نيايج امعال و اخالق خشنه و ستئه است و اين هردو در داردنيا اب ابسان‬

‫است‪.‬‬

‫در جقيقت چون ستاعشت و ددست‬ ‫بدست‬ ‫لخق‬ ‫كرا‬ ‫هر‬ ‫رمدم‬ ‫نيست‬
‫ً‬
‫دايام اب لخق در مكرست و ريو‬ ‫ديو‬ ‫مهوچ‬ ‫آمد‬ ‫بد‬ ‫لخق‬ ‫صاحب‬

‫زانكه اصل هر بدي لخق بدست‬ ‫لخق بد ز افعال بد مه بدترست‬

‫لخق دور اندازدت‬ ‫از دخا و‬ ‫سازدت‬ ‫دال‬ ‫رمدود‬ ‫بد‬ ‫لخق‬

‫دوستان را مجهل دمشن يمكند‬ ‫يمكند‬ ‫نيفن‬ ‫و‬ ‫نيعلق‬ ‫بد‬ ‫لخق‬

‫خوي بد آمد به راه دوست سد‬ ‫بد‬ ‫لخق‬ ‫ابشد‬ ‫چه‬ ‫دوزخ‬ ‫سايۀ‬

‫بري‬ ‫ابساين‬ ‫نيك‬ ‫لخق‬ ‫به‬ ‫ره‬ ‫گر ز خوي بد كين خود را بري‬

‫ستد‬ ‫گردد‬ ‫ترا‬ ‫الشبظان‬ ‫اسمل‬ ‫چون شوي اپك از مهه اخالق بد‬

‫هشت نجت لخق نيكو را مآل‬ ‫هقت دوزخ لخق بد را شد ثمال‬

‫نيين‬ ‫يكيك‬ ‫گشا‬ ‫معين‬ ‫ديدۀ‬ ‫آتش دوزخ چه ابشد ظمل و كين‬

‫رهروان را كي درين معين شك است‬ ‫حرص و شوهت مار و مورست و سگست‬

‫نيگ و انموس اژدهاي يبامان‬ ‫كیر و عجتب را پنلگ و شیر دان‬

‫‪49‬‬
‫زانكه دنيا جفيهاي ابشد عيت‬ ‫دحث‬ ‫دنياوي‬ ‫مال‬ ‫ثمال‬ ‫شد‬

‫خودثمال بجل موشست و جعل‬ ‫روبه و خرگوش مكرست و يحل‬

‫نيست از بقيلد كس را هیچ سود‬ ‫وبد‬ ‫بقيلد‬ ‫وصرت‬ ‫يممون‬ ‫كه‬ ‫دان‬

‫منود‬ ‫خوكي‬ ‫يبغیريت‬ ‫وصرت‬ ‫وبد‬ ‫احلاد‬ ‫يقين‬ ‫معين‬ ‫در‬ ‫خرس‬

‫گربه جقد و كنيه و نياحصيل‬ ‫يوز در معين است خشم و بد ديل‬

‫وصرت بسينع و يغتب شد شعال‬ ‫ثمال‬ ‫آمد‬ ‫اخربست‬ ‫را‬ ‫اتخفا‬

‫شد طمع گرگي از او يمجو امان‬ ‫هنان‬ ‫دزدي‬ ‫است‬ ‫كفيار‬ ‫كه‬ ‫دان‬

‫زيهنار اي اجن نم از وي گريز‬ ‫ستیر‬ ‫پر‬ ‫بق س‬ ‫چیست‬ ‫زابين‬ ‫آن‬

‫روح را از وي ذعاب رسمدست‬ ‫بدست‬ ‫فعل‬ ‫وصرت‬ ‫آتش‬ ‫ز‬ ‫گر‬

‫است‬ ‫دقيس‬ ‫روح‬ ‫ذلات‬ ‫مانع‬ ‫است‬ ‫بقيس‬ ‫وهاي‬ ‫دوزخ‬ ‫ماكل‬

‫گشت زوقم و محمي اندر جزا‬ ‫ريا‬ ‫و‬ ‫روي‬ ‫اب‬ ‫طاعهتاي‬ ‫و‬ ‫ذكر‬

‫افش گردد خشن و بقح احل وت‬ ‫وت‬ ‫امعال‬ ‫وبد‬ ‫دوزخ‬ ‫و‬ ‫نجت‬

‫شد يمان هر دو نمكر اب نكیر‬ ‫چونكه روح و عقل شد ز ايسان اسیر‬

‫يا وت از اهل رشادي يا ضالل‬ ‫يمكنند از چند چیر از وت ستوال‬

‫ات كه ابطل را دجا سازد ز حق‬ ‫حق‬ ‫كنند آن مجهل را معروض‬ ‫يم‬

‫صدق صادق را‪ ،‬داغيان را دغل‬ ‫معل‬ ‫هر‬ ‫جزاي‬ ‫حق‬ ‫از‬ ‫يمرسد‬

‫بر رصاط حق گذر اب اتحیاط‬ ‫رصاط‬ ‫و‬ ‫میران‬ ‫دعلشت‬ ‫وصرت‬

‫اعتدال اندر وسط چون برزخشت‬ ‫ابجراف از هر دو اجنت دوزخشت‬

‫ات ريه از دوزخ پر رش و شور‬ ‫راه اوسط شو كه شد خیر االمور‬

‫كي ريس در نجت و حور و فصور‬ ‫بعور‬ ‫حق‬ ‫رصاط‬ ‫بر‬ ‫بسازي‬ ‫ات‬

‫‪51‬‬
 ‫در نيان آنكه تريقدر طور رمانت بقس به طريق نيزلاست‬

‫ً‬
‫دايام اب سوخين او را خوش است‬ ‫بقس ات اماره ابشد آتش است‬

‫خمتفل احوال اب خوف و راجست‬ ‫چونكه شد ولامه بر طبع وهاست‬

‫وصف ماهیه وبد اي رازجو‬ ‫چونكه گردد ملههم اغبل بر او‬

‫گردد او چون اخك دايم اب واقر‬ ‫قرار‬ ‫يابد‬ ‫شود‬ ‫چون‬ ‫مظئمنه‬

‫وصف او متكين و عجز است و خشوع‬ ‫لخق آن ابشد وتاضع اب جصوع‬

‫روح وت از اخك بر افالك شد‬ ‫از صقات بد چو بقست اپك شد‬

‫مهدم و مهراز ابشد اب مكل‬ ‫يم خرامد چون ماليك بر فكل‬

‫بر خالف بقس اجن را راحت است‬ ‫لخق نيكو هبیر از هر طاعت است‬

‫شد ثمال لخق بد انر جحمي‬ ‫لخق نيك آمد رصاط املسقتمي‬

‫نجت اعرف يقين خود هست آن‬ ‫نيكدان‬ ‫لخق‬ ‫روح‬ ‫آن‬ ‫نجت‬

‫بر كاملش گشت اعمل معیرف‬ ‫چون به لخق نيك شد او مبصف‬

‫هر كه دارد لخق بد دور از دخاست‬ ‫لخق نيكو شد به معين راه راست‬

‫زاهنهم نيكي به است افعال نيك‬ ‫وقل و فعلت نيك يمابيد و يلك‬

‫فرع را چون اصل گفين كي وتان‬ ‫لخق اصل و وقل و فعلش فرعدان‬

‫نمبع جمموع اخالق است لخق‬ ‫مصدر افعال و اوقال است لخق‬

‫آديم اب لخق بد يحوان شود‬ ‫لخق نيكو وصف هر ابسان وبد‬

‫ستق‬ ‫او‬ ‫اعمل‬ ‫لخق‬ ‫از‬ ‫يمبرد‬ ‫هر كرا اخالق نيكو داد حق‬

‫خوي بد رم آديم را كرد گیج‬ ‫نم نديدم به ز لخق نيك هیچ‬

‫وانكه خويش بد وبد مشنو سخن‬ ‫دوسيت اب رمد نيكو لخق كن‬

‫خوي بد را دوزخ سوزان نيين‬ ‫لخق نيكو شد هبشت و حور عين‬

‫‪50‬‬
‫لخق نيكت را جزا ديدار اوست‬ ‫روضۀ روضان مهه لخق نكوست‬

‫خمزن ارسار حق دان اجن او‬ ‫هر كه دارد در جهان لخق نكو‬

‫هر زمان گردد ممثل در وصر‬ ‫مجلۀ اخالق و اوصاف اي پرس‬

‫اگه دوزخ اگه نجابست و حور‬ ‫ونر‬ ‫اگه‬ ‫يممنايد‬ ‫انرت‬ ‫اگه‬

‫يمشود‬ ‫ابسان‬ ‫اگه‬ ‫معادن‬ ‫گه‬ ‫گه نيات و اگه يحوان يمشود‬

‫يممنايد يموههاي رنگ رنگ‬ ‫ذكر بسبیحت هبر دم نيدرنگ‬

‫شد مناز و ذكر و بسبیح و صولة‬ ‫سبي و زردآول و انگور و نيات‬

‫مجهل طااعت است و اخالق خشن‬ ‫الهل و گلها و رياحن و مسن‬

‫زان معاين جو ز داانيان خیر‬ ‫هر يكي را معين اخيص دگر‬

‫مهر و مه روخشت و قلب صاف بست‬ ‫حور لغامن هر يكي اوصاف بست‬

‫شد دل پر ونر او اي رمد دين‬ ‫فرص رمواريد و درهاي مثين‬

‫مجهل اوصاف وت آمد در خشاب‬ ‫جوي مخر و جوي شیر و جوي آب‬

‫شد ثمال ذكر و فكرت جوي آب‬ ‫مشيت و شوق است جوهاي رشاب‬

‫عشل‬ ‫جوي‬ ‫وصرت‬ ‫يممنايد‬ ‫معل‬ ‫ذلات‬ ‫و‬ ‫طاعهتا‬ ‫ذوق‬

‫طقل را گر شیر نيود رمده گیر‬ ‫وصرت لعم ذلين جوي شیر‬

‫لعل و رمواريد حكمت يمنگر‬ ‫سمي و زر صدفشت و اخالص اي پرس‬

‫شد زرمد عقت ار داان شوي‬ ‫معنوي‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫وتيحد‬ ‫لعم‬

‫سين‬ ‫بعادات‬ ‫فیروزه‬ ‫گشت‬ ‫تميق‬ ‫اي‬ ‫ور ع‬ ‫آمد‬ ‫الجورد‬

‫اعتدال‬ ‫جقييق‬ ‫ياوقت‬ ‫هست‬ ‫ثمال‬ ‫در‬ ‫بعادت‬ ‫ابشد‬ ‫كهراب‬

‫گشت يمنا دقت فهم اي جوان‬ ‫دحس و امعان نظر املاس دان‬

‫جرم زهر و وتبه اپزهر است نيز‬ ‫شد زاجهج رقت قلب اي عزيز‬

‫‪52‬‬
‫خود حمتب ستگ مقياطیس بين‬ ‫يقين‬ ‫معرفهتاي‬ ‫چیين‬ ‫گشت‬

‫آن طعام و رشنت مهوچن شكر‬ ‫شد بعادهتا و طااعت اي پرس‬

‫هشت نجت خود وتيي اي نيكوخ‬ ‫چون شود اوصاف و اخالقت نكو‬

‫مه وت دوزخ مه ذعاب رسمدي‬ ‫شدي‬ ‫بد‬ ‫صقات‬ ‫گرتفار‬ ‫گر‬

‫مه وت داري فهم كن نيكو نياب‬ ‫آتش سوزان و زوقم و ذعاب‬

‫حكايت‬

‫اعریف كه در صجرا به رسدي وها داچر شده به طلبآتش سوي ده يمدويد‬

‫نياه‬ ‫آبجا‬ ‫نيود‬ ‫و‬ ‫صجرا‬ ‫وبد‬ ‫اعریف يمرفت يك روزي به راه‬

‫اجمهاش تر گشت و اچهیدن گرفت‬ ‫ابر نيدا گشت و ابريدن گرفت‬

‫كه وت گويي كرد دمشن فصد اجن‬ ‫يمدويد از دست ابران آنچنان‬

‫يك ده ويران بديد آن سوي دشت‬ ‫چون در آن صجرا از آن رسما گذشت‬

‫ات وتاند او ز رسما اچره يافت‬ ‫او ز وهل اجن به سوي ده ستافت‬

‫اعبقت يك اخنۀ معمور ديد‬ ‫چون رستد آبجا به گرد ده دويد‬

‫صاحب اخنه جوابش ابز داد‬ ‫بر در اخنه رستد آواز داد‬

‫والشالم‬ ‫لعیمك‬ ‫گفيا‬ ‫اعرفش‬ ‫در زمان آمد بر او كردش سالم‬

‫اندرون اخنه بردش در زمان‬ ‫پس وتاضع كرد او اب مهيامن‬

‫كرد از احوال او پرسش بيس‬ ‫ابز پرستد از كاجها يمريس‬

‫‪53‬‬
‫نيست پرواي سخن معذور دار‬ ‫گفت رسما خوردهام آتش نيار‬

‫رفت ات بستاند از مهسايه زود‬ ‫گوييا در اخنهاش آتش نيود‬

‫خرقه ديد آبجا و مهامن را نيافت‬ ‫بستد آتش را سوي اخنه ستافت‬

‫نيش او آمد خیاالت عجبي‬ ‫در بعجب ماند از آن احل غريت‬

‫آن مگر جن وبد يا نه خود پري است‬ ‫آتيش افروخت ات نيند كه چیست‬

‫مهيامن در خرقه رلزيدن گرفت‬ ‫لحظهاي شد خرقه نجبیدن گرفت‬

‫صاحب اخنه ز حیرت بل نيست‬ ‫آمد و در نيش آتش خوش بسست‬

‫دبمدم زان احل حیرانتر شدي‬ ‫هر زمان ونيع خیالش آمدي‬

‫هر كاج وبدي مدار از نم هنان‬ ‫اعبقت پرستد او از مهيامن‬

‫عجب‬ ‫ارسار‬ ‫ز‬ ‫گردان‬ ‫وافقم‬ ‫زانكه حیرامن درين اكر عجب‬

‫از غم رسما دمل پر درد وبد‬ ‫گفت مهامنش كه ما را رسد وبد‬

‫ات كه گرم از آتش دوزخ شوم‬ ‫چونكه وت دير آمدي گفمت روم‬

‫هر طرف جوييدۀ آتش بدم‬ ‫هبر آتش زود در دوزخ شدم‬

‫نم نه آتش ديدم و ين نيز دود‬ ‫هقت دوزخ گشمت و آتش نيود‬

‫دوزخ سوزان ز آتش چون دجاست‬ ‫در عجب ماندم كه آن آتش كاجست‬

‫گفمت از آتش بده ما را بسان‬ ‫يعان‬ ‫دوزخ‬ ‫ماكل‬ ‫اب‬ ‫اعبقت‬

‫ات مگر از دست رسما اجن برم‬ ‫سوي آتش هبر حق شو رهیرم‬

‫وت مگر ديوانهاي يا رسخويش‬ ‫گفت ماكل نيست ايياج آتيش‬

‫گو خیر ز آتش كه جوياي ويم‬ ‫گفيمش ديوانه و رسخوش نمي‬

‫نم نديدم آتش و حیران شدم‬ ‫آمدم‬ ‫ايياج‬ ‫دوزخ‬ ‫بسان‬ ‫بر‬

‫زآتش سوزان به لخقان جهان‬ ‫بسان‬ ‫دوزخ‬ ‫از‬ ‫دادند‬ ‫انيیا‬

‫‪54‬‬
‫مشكمل لح كن بگو احوال چیست‬ ‫آن بسان انيیا از كذب نيست‬

‫وت يقين يمدان كه شك براخسته است‬ ‫گفت آري آن بساهنا راست است‬

‫هر كيس آرد خود آن اب خويسين‬ ‫نيست ايياج آتيش بسنو ز نم‬

‫وان يكي از كنيه آتش برفروخت‬ ‫آن يكي از آتش شوهت بسوخت‬

‫فهم كن او را كه ات يايب خیر‬ ‫آتش هر يك وبد ونيع دگر‬

‫اب وت گفمت نم سخهناي درست‬ ‫آتش دوزخ وبد كز خشم بست‬

‫هشت نجت هست امعال خودت‬ ‫هقت دوزخ چیست اخالق بدت‬

‫نيك كن نيوسته دست از بد بدار‬ ‫زيهنار اي اجن نم صد زيهنار‬

‫موبست خوادهشدن اندر لدح‬ ‫زانكه هر چه ايياج كين از نيك و بد‬

‫اويلا‬ ‫مجهل‬ ‫رياضهتاي‬ ‫وان‬ ‫انيیا‬ ‫مجهل‬ ‫مشقهتاي‬ ‫آن‬

‫ديده گر داري در آن حكمت نگر‬ ‫كي عيت ابشد بگو اي نيخیر‬

‫ين به استدالل و بقيلد است اين‬ ‫آبجه گفمت هست از عين ايلقين‬

‫راسيت كن كج رمو در راه دين‬ ‫راستدان و راست گوي و راست بين‬

‫هر چه ديدي نيك و بد احوال بست‬ ‫حرش وت بر وصرت امعال بست‬

‫گر جزاي نيك و گر بد ديدهاي‬ ‫هر چه يمنيين مه از خود ديدهاي‬

‫مهت آمد اكر دييت را اساس‬ ‫رمغ معين وصرت مهت ستاس‬

‫فكر شوهاين خروس است يبشكي‬ ‫فكر دنيايي است رمغ اخنگي‬

‫شد مها فكر نقاعت و انقظاع‬ ‫هست ببلل عشق و رندي و مساع‬

‫چرغ و شاهين است قرب اپدشاه‬ ‫ابز آمد دوعت اقلب به راه‬

‫دهده ارسال رسل هبر جظاب‬ ‫فكر رسداري وبد دال عقاب‬

‫كركس و زاغ است دنيا رسبرس‬ ‫خودمنايي وبد طاوس اي پرس‬

‫‪55‬‬
 ‫افتخه طااعت و ذكر دل بگو‬ ‫اقز چبود فكرهاي شست و شو‬

‫جوهج ابشد احل دنياي غين‬ ‫نط چه ابشد حرص دنياي دين‬

‫هست تهيو يحيتل اندر معاش‬ ‫در نقاعت گشت آن موستچه افش‬

‫ذكر دل گهگاه ارسال رسل‬ ‫خود كبوتر چیست اي دااني لك‬

‫گوش كن از اعرافن ارسار دل‬ ‫هست مقري وصرت اطوار دل‬

‫انيیا‬ ‫لعوم‬ ‫بعلمي‬ ‫ساز‬ ‫كوف آمد ذكر صوه و انزوا‬

‫وصرت بقيلد دان جقاش را‬ ‫اويلا‬ ‫از‬ ‫شد‬ ‫استبعاد‬ ‫وبم‬

‫رمغ كلكل را جصول مال خوان‬ ‫بعد از آن وتيحد وبنيامردان‬

‫رمغ آيب چیست اپكي بقس را‬ ‫خود شیر رمغ است تدنير جظا‬

‫اب نفا ستمرغ را يمكن يقاس‬ ‫رصف مهت در نفا نعقا ستاس‬

‫مبظق الظیر است اين ارسارها‬ ‫رب ارابب است نعقاي بقا‬

‫رمغ معين را به اجن اچكر شوي‬ ‫اعرف ارسار رماغن گر شوي‬

‫اب كيس كو را فروشد اپ بگل‬ ‫نم چه گويم رشخ اعملهاي دل‬

‫هر كه نيود اهل دل اناقبلست‬ ‫حمرم ارسار دل اهل دلشت‬

‫اهل دل دان اعرف ارسار دين‬ ‫دل چه ابشد خمزن گنج يقين‬

‫در اجمعیت ابسان و نظابق يمان آافق و ابقس به مقيضاي سیريمه آيانيا یف اآلافق و یف ابقسهم‬

‫حيت ييبين هلم انه احلق و طريق معرفت بقس و دخابجمك‪ :‬نم عرف بقسه قفد عرفه ربه‪.‬‬

‫هر دو اعمل خود وتيي نيگر ديم‬ ‫وت به معين اجن مجهل اعليم‬

‫هر چه يمجويي شود زو احصلت‬ ‫ولح حموفظ است در معين دتل‬

‫مه ز خود آيات حق را ابزياب‬ ‫در جقيقت خود وتيي ام الكتاب‬

‫‪56‬‬
‫اعرف استا كاميه خود وتيي‬ ‫وصرت بقش اهلي خود وتيي‬

‫هر چه نيين خود وتيي نيكو بدان‬ ‫وت به معين برتري از انس و اجن‬

‫لعم اآلدم وتيي‬ ‫رسستاس‬ ‫وتيي‬ ‫اعمل‬ ‫بسخه‬ ‫انياخب‬

‫كو دو اعمل را منايد در يكي‬ ‫از كامل دقرتش بين يبشكي‬

‫كو دو اعمل را از او پهنان كند‬ ‫بقش آدم را رقم ونيع زند‬

‫هر چه وبد و هر چه ابشد در جهان‬ ‫سه گز اقبل منايد او يعان‬ ‫در‬

‫كرده اعمل از درش دريوزهاي‬ ‫كوزهاي‬ ‫در‬ ‫آمده‬ ‫معان‬ ‫بجر‬

‫مظلع القرجش از اين گفيند مه‬ ‫هست ابسان برزخ ونر و ظمل‬

‫چون منايد ومه وت معولم اوست‬ ‫برزخ اجعم جط مووهم اوست‬

‫مه وت داري ابزجو از خود بسان‬ ‫آبجه مظولب جهان شد در جهان‬

‫اعرف خودشو كه بسنايس دخا‬ ‫نم عرف زان گفت شاه اويلا‬

‫اتكه گردي اعرف ارساردان‬ ‫بجوان‬ ‫ابقس‬ ‫از‬ ‫آافق‬ ‫دانش‬

‫خويش را بسناس نه از راه يقاس‬ ‫گر هيم خوايه كه گردي حق ستاس‬

‫اعرف خود شو كه جقدانيست اين‬ ‫لب ز راه كشف و بجقيق و يقين‬

‫مه ز خود مه از دخا وت آگيه‬ ‫گر به رس خود نيايب وت ريه‬

‫چون به كنه خويسين ره يافيت‬ ‫مه مكل مه نه فكل بسناخيت‬

‫لعم اعمل احصل آيد رم ترا‬ ‫چون بداين وت كاميه خويش را‬

‫ات نگردي حمو حق اي انزنين‬ ‫كي شود اين رس ترا لعم ايلقين‬

‫پر ز خود نيين مهه كون و مكان‬ ‫چون به عشق دوست ابيش اجبقشان‬

‫كي وتاين كرد فهم اين سخن‬ ‫شد مقيد روح وت در حبس ین‬

‫كي خیر يايب ز حق اي نيكنام‬ ‫ات نگردي نيخیر از خود متام‬

‫‪57‬‬
 ‫چون به معين نيگري ابشد بقا‬ ‫گر بقا خوايه نفا شو اكين نفا‬

‫از دخا و لخق يبشك آگيه‬ ‫گر به كنه خود ترا ابشد ريه‬

‫اين معاين گشته وبد او را يعان‬ ‫آنكه ستاحين هيم گفت آن زمان‬

‫نيست اندر جبهام غیر دخا‬ ‫مه از اين رو گفت آن بجر صقا‬

‫گر به وصرت نيش وت دوعي منود‬ ‫آن اان احلق كشف اين معين منود‬

‫در اين معين چه نيكو شقيه است‬ ‫يلس یف ادلارين آنكو گفيه است‬

‫گر هنان و گر يعان اين راز گفت‬ ‫هر كس اين معين به ونيع ابز گفت‬

‫مه از اين معين نياين كرده است‬ ‫هر كه اين ره را به اپيان برده است‬

‫رس نيه بر اخك اپي اكمالن‬ ‫گر هيم خوايه كه يايب زو بسان‬

‫مشت گردي اعبقت مه زين ريحق‬ ‫گر به ارم نير رفيت اين طريق‬

‫نيگامن يايب از اين معين خیر‬ ‫چون مناند از وتيي اب وت اثر‬

‫حكايت‬

‫آنكه خود را آبجنان كه هست ديد‬ ‫ابيزيد‬ ‫اعمل‬ ‫افظاب‬ ‫رسور‬

‫وقل او چون فعل او يبصنعت است‬ ‫راسيت را او درين ره حجت است‬

‫ين چو معان بلكه درياي ازل‬ ‫مهوچ بجرم گفت نم اندر ثمل‬

‫نيست او را اول و آخر بسان‬ ‫كو ندارد سالح و فعر و يمان‬

‫ستخ گفت او را ممن بر ظن مايست‬ ‫زو يكي پرستد ستاخ عرش چیست؟‬

‫ولح گفيا‪ ،‬گفت داان كه ممن‬ ‫گفت كريس چیست؟ گفيا كه ممن‬

‫ستخ گفيش گر بداين مه ممن‬ ‫ابز پرستد او كه چه وبد خود قمل‬

‫گفيهاند و هست احل اندر زمان‬ ‫ابز پرستدش كه حق را نيداگن‬

‫‪58‬‬
‫چون حممد مهوچ يعيساند بدل‬ ‫كه چو ابراهمي و مويساند بدل‬

‫روشمن‬ ‫آتفاب‬ ‫معين‬ ‫به‬ ‫مه‬ ‫ستخ گفيا آن مهه آخر ممن‬

‫نيداگن وبدند و هستند اين زمان‬ ‫گفت يمگوييد حق را در جهان‬

‫ارسايفلوار‬ ‫و‬ ‫عزرانيل‬ ‫ابز‬ ‫قلبشان جیريل و يمكانيل وار‬

‫ات نينداري نم اين اجن و تمن‬ ‫گفت صدق آور كه آن مجهل ممن‬

‫چون ستید آن نكتههاي مهوچ اجن‬ ‫رمد سالئ گشت اخموش آن زمان‬

‫گوييا زان جرعه او يمونش شد‬ ‫زين بعجب دم نزد اخموش شد‬

‫حمو گردد از دخا نيود دجا‬ ‫ابيزيدش گفت هر كو در دخا‬

‫خود مهه حق است وابطل نيست اين‬ ‫در جقيقت هر چه هست اي رمد دين‬

‫حق مهه خود را نينيد اي عجب‬ ‫او چو افين گشت اندر ونر رب‬

‫ديد خود را عين ونر ايزدي‬ ‫او چو اخيل كرد خود را از خودي‬

‫برتر از كون و مكان مأواي او‬ ‫هر دو اعمل گشته است اجزاي او‬

‫نمدرج در بجت صنف او صنوف‬ ‫نمدمج در حرف او مجهل حروف‬

‫ذرهاي گشته جهان اندر جهان‬ ‫صد هزاران بجر در فظره هنان‬

‫وز بقول او زمين مه روي اتفت‬ ‫آن امانت كآمسانش در نيافت‬

‫در درون جبهاي اج يمكند‬ ‫در دل يك ذره مأوا يمكند‬

‫يببسان گشته مقيد در بسان‬ ‫المكان اندر مكان كرده مكان‬

‫مهر پهنان چون شود در ذرهاي‬ ‫كي بگندج بجر اندر فظرهاي‬

‫ابطن ايياج عين ظاهر شد بمين‬ ‫اين ابد عين ازل آمد يقين‬

‫بقد خود را بسیه يمگويي عجب‬ ‫عجب‬ ‫يمجويي‬ ‫آب‬ ‫آيب‬ ‫عين‬

‫ديده را بسيت از آين در گامن‬ ‫نيش خشمت هست درياي روان‬

‫‪59‬‬
‫وز عظش اندر نت و اتمب چرا‬ ‫چرا‬ ‫آمب‬ ‫بسنۀ‬ ‫آمب‬ ‫نمكه‬

‫موج سازد بجر را افش و هنان‬ ‫شد به بقش موج ما دريا يعان‬

‫كي كين ات اب خودي از خويش سود‬ ‫خويش را از راه خود بردار زود‬

‫خودكه كرده آنكه اب خود يمكين‬ ‫گنج اعمل داري و كد يمكين‬

‫نينوا‬ ‫چرايي‬ ‫داري‬ ‫گنحها‬ ‫اپدشايه از چه يمكردي گدا‬

‫وت گدايانه چه گردي گرد كو‬ ‫مجهل اعمل هست احجتنمد وت‬

‫خش مناند بجر اگر در جوش شد‬ ‫از وتيي درياي وت خشوپش شد‬

‫نيست شو ات ره به خود يايب درست‬ ‫مانع راه وت مه هسيت وتست‬

‫يقمت خود را ندابسيت دريغ‬ ‫گشت خورستدت هنان در زير يمغ‬

‫دوستان را دمشن انگاري چرا‬ ‫دمشن خود دوست يمداري چرا‬

‫جعد و وبنيامر را گويي نير‬ ‫يمكين سهباز خود را ابل و پر‬

‫عكه را گويي درآ اندر مصاف‬ ‫يمبري ستمرغ را آن سوي اقف‬

‫نيش زااغن يمهني نقد و شكر‬ ‫طوطیان را يمكين يب آب و خور‬

‫وها‬ ‫در‬ ‫يمپراين‬ ‫را‬ ‫كللكان‬ ‫مها‬ ‫يمسازي‬ ‫دام‬ ‫نيد‬ ‫اپي‬

‫كركسان آري كه موستيق بجوان‬ ‫ببلل و مقري كين بسته زابن‬

‫گفيه نط را ران درين دريا فرس‬ ‫يمكين طاووس را اندر فقس‬

‫كردهاي نعقا وت اين جقاش را‬ ‫را‬ ‫اوابش‬ ‫رمغك‬ ‫سازي‬ ‫ابز‬

‫شو مشملان نتپرسيت ات بكي‬ ‫بقس دون را زيردسيت ات بكي‬

‫سود يمخوايه درين سودا درآي‬ ‫اين چه اندانيست يكدم اب خود آي‬

‫ات وتاين زين نياابن شو بدر‬ ‫اسب اتزي را بجر‪ ،‬خر را خمر‬

‫بقس را اب روح گردان مهفنس‬ ‫گر وصال دوست يمداري وهس‬

‫‪61‬‬
 ‫را‬ ‫جمروح‬ ‫يايب دل‬ ‫دوا‬ ‫كي‬ ‫ات نگردد بقس اتبع روح را‬

‫گر به نيغ ال كيش اين اژدها‬ ‫رمغ اجن از حبس ین يابد رها‬

‫هان مشو ايمن ز مكر اين داغ‬ ‫چون نكشيت اژدهاي بقس را‬

‫در نيان آنكه بجمك ادعي دعوك بقسك اليت بين نجبیك‪ .‬تمابعت بقس اصل مهۀ بديهاست و‬

‫ّ‬
‫به مقيضاي اويح اّلل بعايل ايل مويس قفال يا مويس ان اردت رضايئ فخالف بقسك افين مل الخق‬

‫لخقا ييازعين غیرها‪ .‬خماتل بقس رس مهه طاعهتاست‪ .‬و معرفت جقييق كه نيیجۀ ووصل و‬

‫قرب است‪ ،‬يبخمالقت بقس و وهي غیر ممكن است و به موجب‪ :‬رجعنا نم الحهاد االصعر‬

‫ّ‬
‫ايل الحهاد االكیر يقل و ما الحهاد االكیر يا رسول اّللاقل جهاد انلفس‪ ،‬بر خالف بقس معل منودن‬

‫در طريقت واجب است‪.‬‬

‫بر حذر يمابش روز و شب از او‬ ‫چون ترا بقس وت شد ادعا دعو‬

‫روي نيكي يمنينيد ات ابد‬ ‫هر كه گردد او مظیع بقس بد‬

‫هبیرين طاعت آمد رم وت را‬ ‫خود خالف بقس در راه دخا‬

‫دوسيت اب وي مكن ايرمد سست‬ ‫بدترين دمشنت چون بقس بست‬

‫بردن فرمان بقس آمد يقين‬ ‫چون رس كرف جهان اي رمد دين‬

‫ات ريه از مكر آن ديو دين‬ ‫بر خالفش كن هر آبجه يمكين‬

‫ات گذر يايب به ارسار دقم‬ ‫در خالف بقس شو اثنت دقم‬

‫‪60‬‬
 ‫حكايت‬

‫گر هيم خوايه رضاي لظف ما‬ ‫ويح آمد سوي مويس از دخا‬

‫دمشن اين بقس رسكش كن درست‬ ‫بر خالف بقس يمكن هر چه هست‬

‫يعان‬ ‫نياوردم‬ ‫خموليق‬ ‫هیچ‬ ‫نم كه خالق جهامن در جهان‬

‫بر خالف جرضت ما يمرود‬ ‫كو نمازع در دخاوندي شود‬

‫در نزاع ماست از حرص و وهي‬ ‫دايام‬ ‫كو‬ ‫آديم‬ ‫بقس‬ ‫غیر‬

‫نيشه خودكن خالف بقس را‬ ‫گر رضاي حق هيم خوايه دال‬

‫كرف دان يبشهبه او را توقيت‬ ‫شد مظیع بقس وبدن معصیت‬

‫شد خالف بقس آن ديو دين‬ ‫اصل طااعت و بعادات سين‬

‫اجن ز يقد هرج اجانن وا رده‬ ‫دفع اين دمشن اگر دستت دده‬

‫گويي دوتل را به كف يمآوري‬ ‫در صف رمدان يمدان رهیري‬

‫نيرد‬ ‫اندر‬ ‫اكیرآ‬ ‫جهاد‬ ‫در‬ ‫از غزاي اصعر اي دل ابز گرد‬

‫اين جهاد بقس غزو اكیر است‬ ‫نجگ اب اكفر غزاي اصعر است‬

‫كشتۀ بقس است نزد حق طريد‬ ‫زانكه كشته اكفران ابشد سهید‬

‫اين دو روزه معر بر وي شوم شد‬ ‫هر كيس كو زين غزا حمروم شد‬

‫شك رها كن ات مگر موقن شوي‬ ‫رشك را بگذار ات مؤنم شوي‬

‫ات شوي ساكن در آن نيت احلرام‬ ‫بقس را بگذار سوي دل خرام‬

‫در نيان جقيقت قلب ابساين و اجمعیت او و اشارت بدانكه در ابقس‪ ،‬دل مظهر لعم اهلي است‬

‫و به ثمابۀ ولح حموفظ است كه ما وشعين اريض و المسايئ و لكن وشعين قلب بعدي املونم‬

‫‪62‬‬
‫انليق اتليق وتقصیل سخن ابيزيد بسظايم كه ول ان العرش و ماحواه الف الف رمة یف زاويه نم‬

‫زواياء قلب العارف ما اخشن هبا و نيبیه برآنكه دل مظهر حق است‪.‬‬

‫دل نه از خشم است و نه خشامين است‬ ‫دل به معين جوهري رواحين است‬

‫آنكه از حق اتفت بر وي ابرقه‬ ‫دل چه ابشد غیر بقس انطقه‬

‫در جقيقت دان كه وبدش دل رماد‬ ‫آنكه داان گفت عقل مشفتاد‬

‫دلن‬ ‫نم‬ ‫لعوم‬ ‫وت‬ ‫نيايب‬ ‫ات‬ ‫استفاده گر كين زان دل بكن‬

‫دخا‬ ‫ونر‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫گیرد‬ ‫اتفين‬ ‫چون جمرد شد دل از حرص و وهي‬

‫چون مشاده گشت او را دل بگو‬ ‫معين كيل و جزوي اندر او‬

‫دل چه ابشد نمبع ارسار حق‬ ‫دل چه ابشد مظلع اونار حق‬

‫احلرام‬ ‫نيت‬ ‫وبد‬ ‫او‬ ‫بداين‬ ‫گر‬ ‫دل كه شد بر ياد غیر او حرام‬

‫يممنايد اندرش هر نيش و مك‬ ‫در جقيقت دان كه دل شد اجم جم‬

‫در دل صایف منايد حق مجال‬ ‫دل وبد رمآت وهج ذواجلالل‬

‫مجهل اعمل چون ین و اجبست دل‬ ‫نيش ساكل عرش رمحابست دل‬

‫نيش داان دل به از آب و گلست‬ ‫ولح حموفظ ار بدابسيت دلشت‬

‫در دل مؤنم نيگدج اين بدان‬ ‫حق نگندج در زمين و آمسان‬

‫آبجه پهنان است از لخق جهان‬ ‫در دل صایف وتان ديدن يعان‬

‫از مكان ات المكان يك اگم دل‬ ‫مجهل اعمل جرعه ونش اجم دل‬

‫مه بسد سیراب درد آشام دل‬ ‫ريخت سايق بجرها در اكم دل‬

‫گنج خميف هست اندر دل پديد‬ ‫خمزن ارسار را دل شد كيلد‬

‫يمزند او بعرۀ هل نم زميد‬ ‫هقت دريا را به يكدم در كشید‬

‫بسنه بل هر دم برآورد آه رسد‬ ‫سايق و خم اخنه را يك جرعه كرد‬

‫‪63‬‬
‫اجي كرده معبچه در دير دل‬ ‫اتب ونر حق ندارد غیر دل‬

‫مشیري و نير و زهره ماهتاب‬ ‫صد هزاران آمسان و آتفاب‬

‫اييكه يمنيين دو صد چندين دگر‬ ‫صد زمين و كوه ودشت و بجر و بر‬

‫ذرهاي‬ ‫منايد‬ ‫دل‬ ‫فصاي‬ ‫در‬ ‫هست از درياي دل يك فظرهاي‬

‫شدست‬ ‫دل‬ ‫اهلي‬ ‫لعم‬ ‫مظهر‬ ‫وشعت دل برتر است از هر چه هست‬

‫آييت‬ ‫آمد‬ ‫دل‬ ‫حق‬ ‫ااحطه‬ ‫در‬ ‫مكل دل را كس نديده اغييت‬

‫نيش سهر دل دمشق و مرص چیست‬ ‫سهرهاي مكل دل را جرص نيست‬

‫فرش وديوارش مهه سمي و زرست‬ ‫فرصهاي سهر دل از گوهرست‬

‫آديم‬ ‫دگرگون‬ ‫يك‬ ‫هر‬ ‫سا كن‬ ‫هر يكي سهري از آن صد اعليم‬

‫آن يكي رسخ و دگر يك اصقر است‬ ‫لخق هر سهري به رنگ ديگرست‬

‫رنگ آن يك زرد گشته مهوچ اكه‬ ‫آن يكي رنگش فروزان مهوچ ماه‬

‫گشته رنگ هر يكي ونيع پديد‬ ‫آن يكي نييل و ديگر گون شقيد‬

‫از چه از بسیاري جرم و گناه‬ ‫وان دگر يك را وبد رنگش ستاه‬

‫هر يكي مشغول يك اكري شده است‬ ‫لخق هر سهري به ونيع آمدست‬

‫زشت گشته روي آن لخق دگر‬ ‫روي لخيق گشته اتابن مهوچ خور‬

‫گشته لخق سهر ديگر غرق ونر‬ ‫آن يكي سهري پر از لغامن و حور‬

‫لخق سهر ديگرش در گفتوگو‬ ‫نكو‬ ‫روي‬ ‫واهل‬ ‫سهري‬ ‫لخق‬

‫لخق آن ديگر شده مشت وهي‬ ‫لخق سهري مشت ديدار دخا‬

‫لخق سهري حمتسب دره به دست‬ ‫لخق سهري گشته از يم مجهل مشت‬

‫از عظش در موج دريا آمده‬ ‫شده‬ ‫دريا‬ ‫غرقۀ‬ ‫سهري‬ ‫لخق‬

‫گشته لخق سهر ديگر كور و كر‬ ‫لخق سهري مجلگي مسع و نرص‬

‫‪64‬‬
‫دگر‬ ‫ديدار‬ ‫خويش‬ ‫دخاي‬ ‫اب‬ ‫هر يكي را احتل و اكري دگر‬

‫بجر و بر و اكر و شأين ديگرست‬ ‫ديگرست‬ ‫بساين‬ ‫را‬ ‫دل‬ ‫اعمل‬

‫ابر و ابران‪ ،‬مهر و مهتايب دگر‬ ‫اخك و ابد و آتش و آيب دگر‬

‫گلستان و دلیران شوخ و ستگ‬ ‫رنگرنگ‬ ‫يموههاي‬ ‫و‬ ‫ابعها‬

‫آهكش‬ ‫مقريان‬ ‫و‬ ‫ببلالن‬ ‫يامسين و نرگس و گلهاي خوش‬

‫هست عكس اعمل دل نيگامن‬ ‫هر چه يمآيد درين اعمل يعان‬

‫فبض اين اعمل از آن اعمل بدان‬ ‫چونكه عكس اعمل دل شد جهان‬

‫هر يكي اب صد هزاران كر و فر‬ ‫لخق و اطوارش مهه ونيع دگر‬

‫مهر و ماه وعقل و اجنش ديگر است‬ ‫عرش و كريس آمسانش ديگر است‬

‫نير و زهره مظرب و اجيم دگر‬ ‫زاوش و برجیس و هبرايم دگر‬

‫در مشاحت ثمل اعمل يبشكي‬ ‫صد هزاران آتفاب و هر يكي‬

‫اين كيس داند كه از اهل دل است‬ ‫هر يكي را برج ديگر می رل است‬

‫ونر هر يك در گذسته از ثري‬ ‫ديگري‬ ‫از‬ ‫اتنيدهتر‬ ‫يكي‬ ‫هر‬

‫ز استیافش يب رس و سامان شده‬ ‫هر يكي ونيع دگر گردان شده‬

‫دور هر يك از پي اكري دگر‬ ‫گشته هر يك احمل ابري دگر‬

‫هر طرف صد كعبه و صد معبده‬ ‫هست در هر گوشهاش صد نيكده‬

‫هر يكي نيند رماد خويش از او‬ ‫هر يكي مظولب خود نيند در او‬

‫وان دگر معشوقه و استاب ديد‬ ‫آن يكي از وي رشاب انب ديد‬

‫يافت‬ ‫راه‬ ‫جوييدگي‬ ‫دگر‬ ‫وان‬ ‫آن يكي زو مكل و مال و اجه يافت‬

‫دارد از وي ديگري رنج و نعا‬ ‫آن يكي يابد از او قفر و غنا‬

‫اپدشا‬ ‫را‬ ‫ديگري‬ ‫آن‬ ‫يم كند‬ ‫آن يكي را در جهان سازد گدا‬

‫‪65‬‬
‫وان يكي از زده و طاعت ديد سود‬ ‫آن يكي را عشق ابزي رو منود‬

‫روي دل از لك اعمل اتتفه است‬ ‫آن يكي زو ترك دنيا ياتفه است‬
‫ً‬
‫ر‬
‫دايام خواهان حو و ذلت است‬ ‫وان دگر را آرزوي نجت است‬

‫ترك غیرش گفيه دايم وصل اوست‬ ‫وان دگر اندر طريق عشق دوست‬

‫از يمان يار و او براخست فرق‬ ‫وان دگر در بجر وصلش گشته غرق‬
‫ّ‬
‫زند‬ ‫طعنه‬ ‫نمكري‬ ‫بمادا‬ ‫ات‬ ‫كند‬ ‫احتل‬ ‫اين‬ ‫عماّلل‬ ‫يل‬

‫كز دو اعمل برتر او را میرلشت‬ ‫اييكه گفمت وصف آن صاحبدلشت‬

‫اجن و دل نيرون ز عقل و فهم وبد‬ ‫واجب و ممكن مهه در دل منود‬

‫نيكران‬ ‫بجر‬ ‫ز‬ ‫يمدان‬ ‫فظرهاي‬ ‫آبجه از احوال دل كردم نيان‬

‫گر بگويم رشح آن گردد خجل‬ ‫آبجه روشن شد به نم احوال دل‬

‫زان معاين مشهاي گفين وتان‬ ‫كي به بجرير و به بقرير و نيان‬

‫كي كاج فهمد بعیر آن يكي‬ ‫گر از آن بسیار گويم اندكي‬

‫كشید‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫نفا‬ ‫اجم‬ ‫ابدۀ‬ ‫كو جهان را رسبرس انوبد ديد‬

‫اكر او ابالست از فهم و خرد‬ ‫ادح‬ ‫ونر‬ ‫پروت‬ ‫در‬ ‫شد‬ ‫حمو‬

‫داير از وي گشته نيدا و هنان‬ ‫نيست جز وي رمكز دور جهان‬

‫در بقاي رصف دايم اقيم است‬ ‫بر مهه لخقان رحمي و راحم است‬

‫او مسیع وديگران كر در ستود‬ ‫اوست نينا مجهل كورند و كبود‬

‫اهل جود و صاحب صدق و صقا‬ ‫مبصف گشته به اوصاف دخا‬

‫يببسان نيند يعان اندر يعان‬ ‫يم كند جوالن به مكل المكان‬

‫دوست را معز و جهان را وپست ديد‬ ‫هر دو اعمل را به ونر دوست ديد‬

‫اجهل و رسگشته اب جهل دو وت‬ ‫او لعمي و ديگران بستب به او‬

‫‪66‬‬
‫كس ندارد در يقين بر وي ستق‬ ‫صاحب قلب سلمي از غیر حق‬

‫رمغ روخش را دو اعمل چنيهاي‬ ‫آيينهاي‬ ‫او‬ ‫هبر‬ ‫اعمل‬ ‫گشته‬

‫اهل تولين در ظوهرات صقات‬ ‫صاحب متكين شده در قرب ذات‬

‫كرده در هر مظهري وصيف نيان‬ ‫در دو اعمل ذات حق نيند يعان‬

‫كو به بقلبي است در شادي و كرب‬ ‫دل مشيم زان ستب آمد به قلب‬

‫شود‬ ‫شقيل‬ ‫اعمل‬ ‫مظاف‬ ‫گه‬ ‫گه به طوف اعمل لعوي رود‬

‫مه ز وهج بد مشر يحهل جمو‬ ‫اين بقلب لعت از وجيه نكو‬

‫گه مكل گردد گيه چون ديو بجس‬ ‫اگه محض عقل گردد اگه بقس‬

‫نمقظع‬ ‫گه‬ ‫يمشود‬ ‫واصل‬ ‫اگه‬ ‫مبظبع‬ ‫گه‬ ‫يمشود‬ ‫جمرد‬ ‫اگه‬

‫گه ز غم انالن گه از شادي به رفض‬ ‫گه میره از مهه عبي است و نقض‬

‫هر بقس آرد رس از اجيي بدر‬ ‫هر زمان دارد ز حق شأين دگر‬

‫مظهر شأنش كاميه گشته است‬ ‫مظهر شأن اهلي گشته است‬

‫بگو‬ ‫اجعم‬ ‫برزخ‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫بقش‬ ‫ظاهر و ابطن در اين وصرت بجو‬

‫خواص‬ ‫بدارندش‬ ‫در‬ ‫برون‬ ‫گه‬ ‫گه درآمد او درون بزم اخص‬

‫ذكر آن دهلاي اجهل را هبل‬ ‫هر ديل را كي كيس گويد كه دل‬

‫دل جمو زين مشت اخم يبادب‬ ‫اين چنين دل را وت از اعرف طلب‬

‫جز دل داان كه حق دادش شكوه‬ ‫نيست دل در اصظالح اين گروه‬

‫اخنۀ ديو است ديگر والشالم‬ ‫آبجه دل خوانيد او را اين وعام‬

‫نيست دل را بسبيت اب آب و لگ‬ ‫كس نداند دقر دل جز اهل دل‬

‫دل نياشد آنكه اب كیر و رياست‬ ‫كیرياست‬ ‫استواري‬ ‫مقام‬ ‫دل‬

‫لقا‬ ‫حق‬ ‫منايد‬ ‫صایف‬ ‫دل‬ ‫در‬ ‫دخا‬ ‫وهج‬ ‫آيينۀ‬ ‫وبد‬ ‫دل‬

‫‪67‬‬
 ‫دل به دست آور كه دل رمآت اوست‬ ‫گر هيم خوايه كه نيين روي دوست‬

‫در نيان آنكه هر صقت كه بردل اغبل يمگردد و دل به خشب اجمعیت كهدارد عين آن يممنايد‪.‬‬

‫ّ‬
‫چنابجه جرضترمنيض سالم اّلل لعیه از دهلاي انفصان خیر دارد كه‪ :‬فكلهم اذا فكرت فهيم‬

‫كالب ام محار امذابب و اشارت بر آنكه اصل ابساندل است و در وصرت بسأه ابساين نظر اگه‬

‫ّ‬
‫حق غیر دل نيست كه ان اّلل ال ييظر ايل وصرمك و ال ايل امعالمك و لكن ييظر ايل قولبمك و نياتمك و‬

‫ان یف خشد این آدم لمصغة اذا صلحت صلح ساير الخشد و اذا فشدت فشد ساير الخشد‪،‬‬

‫االويه قلب‪ .‬زيرا كه به ابقاق مهه‪ ،‬ابساييت ابسان و كامل او بهدل است‪.‬‬

‫مصظيف‬ ‫اجبسين‬ ‫و‬ ‫ويص‬ ‫آن‬ ‫رمنيض آن نمبع صدق و صقا‬

‫يمكمن‬ ‫نصور‬ ‫را‬ ‫اعمل‬ ‫لخق‬ ‫گفت هر گه نم بقكر يمكمن‬

‫وان دگر خود مهوچ سگ شد شوهيت‬ ‫آن يكي خوكست در نيغیريت‬

‫وان دگر نيوسته در خر نيدگي‬ ‫آن يكي گرگ است در درندگي‬

‫وان دگر چون خر به يقد اپهلنگ‬ ‫آن يكي در كیر چون شیر و پنلگ‬

‫وت مهاين گر جواين ور خرف‬ ‫دل هبر وصيف كه گردد مبصف‬

‫ابيق اعصا مهه فرعش شدست‬ ‫اصل ابسان در جقيقت خود دلشت‬

‫گفت حق را نيست بر وصرت نظر‬ ‫داد نيغمیر از اين معين خیر‬

‫دخا‬ ‫نظراگه‬ ‫ابسان‬ ‫دل‬ ‫شد‬ ‫مه نظر نيود به امعال مشا‬

‫آن دل پر نيف و پر انيات وت‬ ‫هست مبظور دخا نيات وت‬

‫دل چو بد شد فعل بد گردد ويلك‬ ‫گر دتل نيك است شد افعال نيك‬

‫نيست كس را اندرين معين سخن‬ ‫شد صالح دل صالح اين بدن‬

‫‪68‬‬
 ‫گر حريف ابده و گر اعبدست‬ ‫دل چو افسد گشت ابسان افسدست‬

‫بد وبد زيرا دلش اب شادهست‬ ‫گر به وصرت تميق و زادهست‬

‫ً‬
‫او ب وصرت آيب ودر معين رساب‬ ‫ر‬
‫ظاهرا معمو ودر ابطن خراب‬

‫خنگ دوتل سوي ابال اتتخند‬ ‫اهل دل از دل شعادت ياتفند‬

‫اجمۀ هسيت خود كردند اچك‬ ‫بقش غیر از ولح دل شستند اپك‬

‫واصل اجانن و اب اجن مهدماند‬ ‫از وصال دوست شاد و خرماند‬

‫در جهان از نينوايي سهره است‬ ‫هر كرا دل نيست او يبهبره است‬

‫نيستش اكري بعیر از خواب وخور‬ ‫رو به اشقل دارد او چون اگو و خر‬

‫مهوچ اگوند و چو خر لب مه اضل‬ ‫حق هيم گويد كه ايسان یف املثل‬

‫اغفل از ارابب احنلد آن گروه‬ ‫يبنصبي از هر كامنلد آن گروه‬

‫ورنه مهوچن خر فروماين به لگ‬ ‫اهل دل شو اهل دل شو اهل دل‬

‫هر كه يب رس گشت سامانش بماد‬ ‫هر كرا دل نيست گوهر اجنش بماد‬

‫آييه‬ ‫درون‬ ‫نيند‬ ‫هيم‬ ‫حق‬ ‫هر كرا ابشد دل چون آييه‬

‫آبجه پهنابست از لخق جهان‬ ‫در چنين دل يموتان ديدن يعان‬

‫يبسخن‬ ‫نيين‬ ‫يار‬ ‫مجال‬ ‫ات‬ ‫از غبار غیر دل را صاف كن‬

‫غیر او مگذار در دل يك زمان‬ ‫بر در دل ابش دايم اپستان‬

‫هر چه يم جويي از اين دل احصلست‬ ‫مقصد و مقصود لخقت اين دلشت‬

‫از كتاب و درس دست افشانده است‬ ‫هر چه اعرف داند از دل خوانده است‬

‫نيان‬ ‫را‬ ‫اعرف‬ ‫لعم‬ ‫بداين‬ ‫ات‬ ‫اين سخن ز استفت قبلك جو بسان‬

‫اشارت به سخن ستد الظايفه نجید بعدادي كه‪«:‬املريد الصادق غين عن لعم العملا» و نيان‬

‫‪69‬‬
 ‫ً‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬
‫آنكه لعم اويلا دلين است نه كسيب كه كام اقل اّلل بعايل‪ :‬ان نيوق اّلل يجعل لمك فراقان بين احلق و‬

‫ّ‬
‫ابلاطل و كام اقل انليب لعیه الصولة و الشالم‪ :‬نم رغب یف ادلنيا و طاتل آماهل فهيا اعيم اّلل قبله‬

‫ّ‬
‫و يلع دقر ذكل و نم زده عن ادلنيا و فرص امهل فهيا اعظاه اّلل لعام بعیر بعمل؛ نيت‪:‬‬

‫جزدل اشقيد مهوچن برف نيست‬ ‫دفیر وصیف سواد و حرف نيست‬

‫كه موالان رويمدر نيان معين فرموده است‬

‫اين چنين فرمود هنگام بسان‬ ‫رازدان‬ ‫نجید‬ ‫بعدادي‬ ‫نير‬

‫بر كامل لظف ايزد وابقست‬ ‫گر رميدي در ارادت صادفشت‬

‫نيست او را اتحیاج اين و آن‬ ‫او غين است از لعوم اعملان‬

‫نيست ابطل هر چه گويد حق وبد‬ ‫هر كيس كو را معمل حق وبد‬

‫عين ونر است او چه احجت روشين‬ ‫هست از بعلمي استاد او غين‬

‫رسش‬ ‫در‬ ‫منايد‬ ‫نيدا‬ ‫رسها‬ ‫شد ديل صایف كتاب و دفیرش‬
‫ّ‬
‫تميق شو ات نيیين هر هنان‬ ‫آيت ان نيوقا اّلل ابز خوان‬

‫آن حببي اخص رب العاملين‬ ‫گفت نيغمیر مدييه لعم و دين‬

‫در چه حرص و خشد شد رسنگون‬ ‫هر كه ابشد طابل دنياي دون‬

‫در پي دنياست اب دام و يحل‬ ‫هست در دنيا ورا طول امل‬

‫زين ستب خشم دلش شد دقردان‬ ‫كور و كر داند دخاوند جهان‬

‫دل بري كرد از مهه مكر و فشون‬ ‫هر كه زاده گشت از دنياي دون‬

‫از يمان يار و دل برداشت سد‬ ‫كردكوته از مهه ايمد خود‬

‫لعمهاي برتر از درك فوهم‬ ‫يب بعمل حق دده او را لعوم‬

‫ات نينداري كه هر كس زين دهند‬ ‫اين چنين دل هر كيس را چون دهند‬

‫‪71‬‬
 ‫ور ز درد عشق معري بعنوي‬ ‫ساهلا راه طريقت گر روي‬
‫ً‬
‫دايام اب ذكر حق ابيش قرين‬ ‫ور وت گردي ساهلا لخوت بسين‬

‫اجن وت حمرم درين دراگه نيست‬ ‫اتدتل اخيل ز مال و اجه نيست‬

‫فكر صایف كي شود اال به ذكر‬ ‫كي در عرافن گشايد جز به فكر‬

‫دل كه در وي نيست اجي رش و خیر‬ ‫ذكر را ابيد دل اخيل ز غیر‬

‫دياري نيايب وقت اكر‬ ‫هیچ‬ ‫آن ديل اپكي كه در وي غیر يار‬

‫كي دل و اجنت شود روشن ز ونر‬ ‫ات نگردي از جظوظ بقس دور‬

‫از ین نياجن چه احصل خود نيين‬ ‫اجن طاعت چیست اخالص و يقين‬

‫در نيان آنكه اصل امعال نيت است و اخالصدر آن چنابجه در ااحديت دقسته آمده است كه‪:‬‬

‫ول صيل العبد صولة اهل الشامء و االرض و صام صیام اهل الشامء و االرض و طوي الظعام‬

‫ثمل املالئكه حيت ال تألك ستيئ و بلس بلاس العاري م راي یف قبله ذره نم حمبة ادلنيا او‬

‫مسعهتا او حممدهتا او رياسهتا‪ ،‬ال يسكن یف جواري و ألظملن قليب حيت ييساين و ال اذيقه‬

‫حالوة نمااجيت‪ ،‬نيت املؤنم خیر نم معهل‪.‬‬

‫ّ‬
‫گفيۀ حق را چو در در گوش كن‬ ‫بسنواز اخبار دقيس اين سخن‬

‫گر گزارد نيدهاي چندان مناز‬ ‫ويح فرموده است حق اب اهل راز‬

‫روزه دارد نيز مه مانيد آن‬ ‫گر گزارد اهل ارض و آمسان‬

‫يا نيوشد هیچ چیري والشالم‬ ‫چون ماليك در ونردد او طعام‬

‫موي لجد ین پالس او شود‬ ‫وبدن عريان بلاس او شود‬

‫در دل او يمكمن آنگه نظر‬ ‫نم كه از رس ضمیرم اب خیر‬

‫‪70‬‬
‫يا بزرگي را كند او آرزو‬ ‫يا ستايش جويد و انم نكو‬

‫دوستان‬ ‫يمان‬ ‫انمش‬ ‫انورم‬ ‫در جوار ما نيابد او مكان‬

‫از چه اين عقلت كه شد زنگ و غبار‬ ‫آييه اجن و دلش سازيم اتر‬

‫ات نينيد او ز رويم روشين‬ ‫اتكند ما را فراموش آن دين‬

‫از حالوهتاي طااعت و مناز‬ ‫سازمش حمروم در وقت نياز‬

‫وين نيابد هیچ در هنگام راز‬ ‫ذلت و ذوق نمااجت و نياز‬

‫اين دل نياچره را ده برگ و ساز‬ ‫اكرساز‬ ‫كريم‬ ‫دخاوند‬ ‫اي‬

‫مشكمل‬ ‫يقدهاي‬ ‫از‬ ‫وارهان‬ ‫ياد خود كن مونس اجن و دمل‬

‫اب كه نيوان گفت آخر چیست اين‬ ‫اين چه استغنا چه نيباكیست اين‬

‫اعشقان را در جهان رسوا كند‬ ‫آتيش در اجن اعشق يمزند‬

‫ابز گويد مشت و اعشق ابش افش‬ ‫اگه گويد در مناز و روزه ابش‬

‫اگه گويد اين منيارزد به الش‬ ‫اگه گويد اعقل و هشیار ابش‬

‫ابز گويد هر دو را كن اپيامل‬ ‫اگه گويد مجع گردان مكل ومال‬

‫اگه گويد رزق جويي شد وابل‬ ‫گه هيم گويد بجو رزق حالل‬

‫اگه گويد ترك اخنومان بگو‬ ‫اگه گويد حرفه كن انين بجو‬

‫اگه آرد يمل عقيب در درون‬ ‫گه كند جوييدۀ دنياي دون‬

‫اگه گويد از مهه نيزار شو‬ ‫اگه گويد اعرف ارسار شو‬

‫جمو‬ ‫ما‬ ‫اجبقزاي‬ ‫مجال‬ ‫جز‬ ‫اگه يم گويد كه ترك هر دو گو‬

‫ّ‬
‫اگه ترك كسب رشط راه گفت‬ ‫اگه الكاسب حببي اّلل گفت‬

‫وه كه بس حیرامن اندر اكر خويش‬ ‫هر زمان آرد دگر رايه به نيش‬

‫گه كند اجمن اسیر اخكدان‬ ‫گه مكامن يمكند در المكان‬

‫‪72‬‬
 ‫گه برد ابال گيه آرد به بست‬ ‫اگه ستخ سهرم و گه رندمشت‬

‫اگه اخيل يمكند از غیر خود‬ ‫گه در آرد در دمل صد ديو و دد‬

‫كند‬ ‫نيدارم‬ ‫يقد‬ ‫اسیر‬ ‫گه‬ ‫كند‬ ‫بجر اونارم‬ ‫غريق‬ ‫گه‬

‫دده‬ ‫مأوايم‬ ‫اخك‬ ‫درون‬ ‫گه‬ ‫گه برون نه فكل اجيم دده‬

‫فكل‬ ‫يمآرد‬ ‫نيگ‬ ‫زانمم‬ ‫گه‬ ‫گه چنان سازد كه رشك آرد مكل‬

‫اگه افرغ اگه مقيون يمكند‬ ‫اگه اعقل اگه جمنون يمكند‬

‫اگه ديگر سیر و تر چون گلشمن‬ ‫اگه ساز مهوچ دود گلخمن‬

‫روشمن‬ ‫بجيل‬ ‫ونر‬ ‫از‬ ‫اگه‬ ‫گه ز طبع بقس بر ظملت تمن‬

‫گه ز روم و گه عرب اگيه ز هند‬ ‫اگه مال اگه ستخ و اگه رند‬

‫در نيان آنكه مجیع افعال به بقدير اهلي است و اشاره به مشالئ خمتفل يفه يمان اشعري و‬

‫معیريل و سين و ستيع و حمقق و مقدل و ايامء اصظالاحت وصيفه و نمع از اظهار ارسار و‬

‫بجريص به اجقاءآن بجمك‪:‬‬

‫لقيل يل انت ممن يعبد اولنياء‬ ‫و رب جوهر لعم ول اوبح به‬

‫و معل بر مقيضاي كملوا انلاس يلع دقر عوقهلم‪.‬‬

‫ذواملين‬ ‫ارم‬ ‫جمبور‬ ‫گشتهام‬ ‫خويسين‬ ‫اتخیار‬ ‫ندارم‬ ‫نم‬

‫زند‬ ‫صیرم‬ ‫خرنم‬ ‫در‬ ‫آتيش‬ ‫كند‬ ‫ون‬ ‫هبانه‬ ‫ساعت‬ ‫هبر‬ ‫او‬

‫رمو‬ ‫نيكي‬ ‫ره‬ ‫جز‬ ‫گويد‬ ‫اگه‬ ‫اگه گويد نيك از نم بد ز وت‬

‫اگه گويد گفت نم بد از رضا‬ ‫اگه گويد هست مجهل از فصا‬

‫اگه يم گويد كه حقاند اين مهه‬ ‫رمه‬ ‫اين‬ ‫آمد‬ ‫ابطل‬ ‫گويد‬ ‫اگه‬

‫‪73‬‬
‫آن يكي در شك و ديگر موقن است‬ ‫گويد اين يك اكفر و آن مؤنم است‬

‫وان يكي رهزن‪ ،‬دگر شد راهیر‬ ‫گويد اين ضالشت و آن هادي دگر‬

‫آن يكي يموخاره وان يك زادهست‬ ‫گويد اين يك اعيص و آن اعبدست‬

‫زانكه هسمت اخلق هر دو جهان‬ ‫ابز گويد هر چه هست از نم بدان‬

‫نم به بقش هر دو اعمل روشمن‬ ‫ممن‬ ‫هسيت‬ ‫اعمل‬ ‫مجهل‬ ‫بلكه‬

‫در يمان اين اتخالف آخر ز چیست‬ ‫در جقيقت چون به غیر دوست نيست‬

‫اتخالف اميت چون رمحت است‬ ‫اين عيت نيود كه عين حكمت است‬

‫چون ز عين حكمت آمد اي فيت‬ ‫انيیــاـ‬ ‫اتمــاـن‬ ‫اتخــالف‬

‫رمحت اين نيگامن افزون وبد‬ ‫اتخالف لخق و اخلق چون وبد‬

‫نياحصيل‬ ‫يمكين‬ ‫اعیرايض‬ ‫اجهيل‬ ‫نيردي‬ ‫رمحت‬ ‫برين‬ ‫ره‬

‫نيش اعرف شد مشيم عين اسم‬ ‫طلسم‬ ‫هر‬ ‫زير‬ ‫ايامبست‬ ‫گنج‬

‫عين يك ديگر مشر وت اعم و اخص‬ ‫او هبر اج يممنايد وصف اخص‬

‫او به ما نزديك و ما زو دور دور‬ ‫كرده در هر مظهري ونيع ظوهر‬

‫او به معين هست اب ما آستا‬ ‫گر به وصرت گشت نيگانه زما‬

‫عين دريا دان وت امواج و حباب‬ ‫آب‬ ‫موج‬ ‫منايد‬ ‫گر‬ ‫دريا‬ ‫غیر‬

‫در خور جمنون وبد نيد گران‬ ‫اعقالن‬ ‫اي‬ ‫شدم‬ ‫ديوانه‬ ‫ابز‬

‫خوامه از زبجیر زلقش سلسهل‬ ‫غغلهل‬ ‫صد‬ ‫ديوانگي‬ ‫از‬ ‫دارم‬

‫لحقه لحقه گشته درمه چون زره‬ ‫زلف و جعد اتبدار و پر گره‬

‫گشته بر خشن مجالش روي وپش‬ ‫هردو اعمل مشت زلف مشكوبش‬

‫شد‬ ‫يبنيیاد‬ ‫بقيلد‬ ‫اخنۀ‬ ‫اپي ما زين نيد چون آزاد شد‬

‫گر هيم خوايه ز حق يايب مدد‬ ‫وقل و فعل اكمالن را كن ستد‬

‫‪74‬‬
 ‫هان نعانش را بكش اي ذو نفون‬ ‫عرافن وبد نيد و حرون‬ ‫وتسن‬

‫خیره گشت و اتخیارت شد ز دست‬ ‫گر نعان او رها كردي بجست‬

‫گه بر لخقان شوي مظعون و خوار‬ ‫حالجوار‬ ‫آورد‬ ‫دارت‬ ‫به‬ ‫گه‬

‫يمدده‬ ‫گوايه‬ ‫احلادت‬ ‫به‬ ‫گه‬ ‫كند‬ ‫بستب‬ ‫ترا‬ ‫زندييق‬ ‫به‬ ‫گه‬

‫گه اسیر آيي وت در زندان دهر‬ ‫گه به جمنوين شوي مشوهر سهر‬

‫گه برون از مذبه و دين است و كیش‬ ‫گه برونت يمكند از سهر خويش‬

‫راز اجنت را مكن اب لخق افش‬ ‫ابش‬ ‫هشیار‬ ‫رهروي‬ ‫وتاين‬ ‫ات‬

‫غیر راه اكمالن اي دل پمو‬ ‫رس حق را جز به اهل حق مگو‬

‫در نيان آنكه رشط را ه ساكل صدق و اخالص استو اتماحن اهل كالم موجب خذالن دين و‬

‫دنيا يم گردد و ممتحن معلون است‪.‬‬

‫هر كه خملض گشت ابشد رهروآن‬ ‫صدق و اخالص است زاد رهروان‬

‫گر نهاي صادق نيیين وصل يار‬ ‫طابل يبصدق كي آيد به اكر‬

‫ممتحن هرگز منينيند فالح‬ ‫اتماحن اهل دل نيود صالح‬

‫در طريق اتماحن كي يمرود‬ ‫هر كه او را هبره از ايامن وبد‬

‫گشت رمدود قولب انس و جن‬ ‫هر كه گردد رهروان را ممتحن‬

‫دور دان از اتماحن اين شاه را‬ ‫هان به اپي صدقرو اين راه را‬

‫هر كه گردد ممتحن يابد سزا‬ ‫روا‬ ‫نيود‬ ‫اكمالن‬ ‫اتماحن‬

‫خويسين نياجن و يبرس يمكين‬ ‫اتماحن اهل دل گر يمكين‬

‫حكايت نجید بعدادي‬

‫‪75‬‬
‫چونكه شد اندر طريقت نيشوا‬ ‫نير بعدادي نجید آن رهنام‬

‫گفين او را نيشوايي كي رسد‬ ‫هر كيس كردند آاغز خشد‬

‫بجر قلزم را بجوشاند خشد‬ ‫صد كامل ار هست وپشاند خشد‬

‫لخق اعمل را وابل آمد خشد‬ ‫مانع مجهل كامل آمد خشد‬

‫مهوچ آن آتش كه هیرم را خورد‬ ‫گفت نيغمیر خشد ايامن برد‬

‫گر هيم خوايه شوي آاگه دين‬ ‫از خشد بگذر درآ در راه دين‬

‫عرض كردند احل آن ستخ زمان‬ ‫اب لخفيه اعبقت آن احسدان‬

‫يمكنند از وي روايات عجب‬ ‫كو هيم گويد حكايات عجب‬

‫لخق‬ ‫گردند‬ ‫بدعيت‬ ‫بمتالي‬ ‫زين سخن در تفنه يماتفند لخق‬

‫نمع او يبحجيت نيود وصاب‬ ‫گفت اب ايسان لخفيه در جواب‬

‫در يمان لخق اتفد گفت و گو‬ ‫زانكه يبحجت چو كردم نمع او‬

‫اكر او زين نيشیر ابال شود‬ ‫تفنه ديگر از آن نيدا شود‬

‫ات به حجت نمع او نيوان منود‬ ‫زود‬ ‫كرد‬ ‫آزمايش‬ ‫يمنيايد‬

‫وبد در نيش لخفيه بس عزيز‬ ‫آن لخفيه داشت يك زييا كنیر‬

‫در مهه اعمل به خويب يبنظیر‬ ‫در مجال ودر مالحت دپلذير‬
‫ً‬
‫دايام آشقيۀ آن رنگ و وبش‬ ‫بد لخفيه اعشق روي نكوش‬

‫زود آراييد هر گون زيورش‬ ‫گفت ات وپشد بلاس افخرش‬

‫دست و اپيش پر ز لخاخل گزين‬ ‫گرد رويش بسته درهاي مثين‬

‫ات از آن دريا برانگیرند گرد‬ ‫يك كنیر ديگرش مهراه كرد‬

‫روبرو شو اب نجید آخر بگو‬ ‫در فالن اج گفت رو اي خوبرو‬

‫از رس صدق و ز اخالص متام‬ ‫اكمدم نيش وت اي ستخ اانم‬

‫‪76‬‬
‫نيست ما را طاقت ابر گران‬ ‫زانكه دل بگرفمت از اكر جهان‬

‫وين دمل اب كس منيگیرد قرار‬ ‫هست ما را مال نيدح و مشار‬

‫ات بگويم نيشت احوال ندم‬ ‫نيش وت از هبر اين اكر آمدم‬

‫زانكه هسيت وت امام و رهنام‬ ‫ما‬ ‫اكر‬ ‫صالح‬ ‫نينديش‬ ‫ات‬

‫مال خود سازم مهه نيشت دفا‬ ‫گر بجوايه وت رما اي نيشوا‬

‫چون كنیران ابشم اندر دخميت‬ ‫رو به طاعت آورم در صجبتت‬

‫روي خود نيام چو خور در زير يمغ‬ ‫اندرين معين منا سيع بيلغ‬

‫ات مگر بقرييد او را اين سخن‬ ‫رو گشاده خويش بر وي عرضه كن‬

‫ات مگر سازد ز رنعا نيش صید‬ ‫آمد آن مهرو روان نيش نجید‬

‫او دو صد چندان مهه اب ستخ گفت‬ ‫آبجه بعيلمش منود اندر هنفت‬

‫اوتفاد آن ستخ را يباتخیار‬ ‫يك نظر بر روي آن زييا نگار‬

‫گشت اخموش و جواب زن نداد‬ ‫رس به نيش افكند ستخ اوستاد‬

‫كرد آيه دردانك از سوز اجن‬ ‫لحظهاي شد رس برآورد آن زمان‬

‫در خشوف اتفاد و اجن از وي پريد‬ ‫آه را چون در رخ آن زن ديمد‬

‫بر رس يك اتماحن اجن را سیرد‬ ‫بر نيامد زو بقس در احل رمد‬

‫خويش را بر نيغ وفالدي زند‬ ‫كند‬ ‫كو‬ ‫هر‬ ‫اويلا‬ ‫اتماحن‬

‫اتماحن مك كن كه يباجنت كنند‬ ‫اين مجاعت را كه يب ما و نمند‬

‫اب لخفيه گفت احلش را چنين‬ ‫اخدمه شد اب دل اندوهگين‬

‫آتيش اتفاد در وي از ندم‬ ‫شد لخفيه نيرقار از درد و غم‬

‫آن كند كه يم نيايد كرد آن‬ ‫گفت هر اندان كه اب اهل دالن‬

‫زين گلستان اين وبد لگ چیدنش‬ ‫اين نينيد كه نيايد ديدنش‬

‫‪77‬‬
 ‫نيش خود نيوان طلب كردن يقين‬ ‫پس لخفيه گفت رمد اييچنين‬

‫گفت اكي لظف دخا را گشته صید‬ ‫در زمان براخست شد نيش نجید‬

‫زار سوزي ماه رويي مهوچ اجن‬ ‫چون دتل يمداد كآخر آنچنان‬

‫رحم وت بر مؤنمان آمد چنين‬ ‫گفت ستخش اكي امیر املؤنمين‬

‫اين سولك و اين رياضات رما‬ ‫خواسيت لچ ساهل طااعت رما‬

‫در طلب نيوسته خوهنا خوردمن‬ ‫اين مهه نيوخايب و اجن كندمن‬

‫نم كمي ات در يمان گويم ممن‬ ‫ات ديه بر ابد جوجو خرممن‬

‫زانكه در حق گشتهاند ايسان نفا‬ ‫فعل حق دان هر چه كردند اويلا‬

‫چون چنين كردي چنين خواهند كرد‬ ‫در يما اب اويلا اندر نيرد‬

‫آبجه دادند اويلا از وي بسان‬ ‫صدق نيش آور كه ات نيين يعان‬

‫دست حیرت بسكه بر رس يمزند‬ ‫اتماحن ستخ دين گر يمكين‬

‫اتماحن حق وبد يب هیچ دق‬ ‫در جقيقت اتماحن اهل حق‬

‫در ره رمدان رمو اجيي بسين‬ ‫گر نداري صدق و اخالص و يقين‬

‫آن ز جهل بست اي رمد نعود‬ ‫گر به نيشت فعل ايسان بد منود‬

‫حكايت ستخ زبجاين‬

‫وبالقرج كو برد از اعمل ستق‬ ‫حق‬ ‫اخص‬ ‫ويل‬ ‫زبجاين‬ ‫ستخ‬

‫بقا‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫نفا‬ ‫و‬ ‫بجيل‬ ‫در‬ ‫نيشواي مجهل در كشف و صقا‬

‫بسنود در گوش ويح اجبقزا‬ ‫گفت هر كو گفيۀ اين وقم را‬

‫خود نياشد غیر ظملت احصلش‬ ‫ونر ايامن حمو گردد از دلش‬

‫واجب آمد نيش ارابب صقا‬ ‫اويلا‬ ‫كالم‬ ‫نصديق‬ ‫زانكه‬

‫‪78‬‬
‫حجت و برهان جمو اي وبالقصول‬ ‫هر چه گويد نير داان كن بقول‬

‫معیرض از هر كاميل اعطل است‬ ‫اعیراض ستخ زهر اقلت است‬

‫فصۀ مويس به ياد آورد رو‬ ‫آبجه ابشد بر خالف طبع وت‬

‫بر فصور و عجز خود آمد مقر‬ ‫كو ز درك حكمت افعال جرض‬

‫اتب مهرايه مناندش در شقر‬ ‫اب كاماليت چنان آن پر هیر‬

‫گر وت اب مايي میرس از اين و آن‬ ‫جرض اب مويس هيم گويد يعان‬

‫در جقيقت دان كه يبشك نيك وبد‬ ‫آبجه كردم در برت گر بد منود‬

‫خودمشو نمكر كه خواده ديده شد‬ ‫حكمت آن گر ز وت وپستد شد‬

‫هیچ انكاري به فرمانش يمار‬ ‫هر چه فرمايد ترا آن حق مشار‬

‫رسم و اعدت در طريقت آتفست‬ ‫رشط راه عشق ترك اعدبست‬

‫گر هيم خوايه كه گردي رمد اكر‬ ‫فصه كوته يممنايم صدق آر‬

‫اندرين ره هر كه اخاليص منود‬ ‫گو ز يمدان شعادت در روبد‬

‫نيست او را هبرهاي از اكمالن‬ ‫هر كرا صديق نياشد در جهان‬

‫اجن اپكش نمبع ونر و صقاست‬ ‫آنكه او را صدق و اخالص و وافست‬

‫ات مگر گردي ز ارابب يقين‬ ‫اچكري كن نيش آن سلظان دين‬

‫ات ز حكمش بقس خود آرد حرج‬ ‫كي نيايب از غم هرجان فرج‬

‫نيش شاه رهیر خود نيده شو‬ ‫گر روي اين راه بر بسلمي رو‬

‫وسوسه شبظان منيابيد ستید‬ ‫كسب حق از اجن و دل ابيد گزيد‬

‫راه او شد در جقيقت راه راست‬ ‫هر كه بر میران اكمل گشت راست‬

‫ات نيیين خويش را نقصان احل‬ ‫وزن كن خود ر به میران كامل‬

‫نقض او يبشك ز نقصان وت شد‬ ‫وزن اكمل گر به میران وت شد‬

‫‪79‬‬
‫گر بقول خملض آمد اخلض است‬ ‫هر چه انفض يمبسندد انفض است‬

‫را‬ ‫آاگه‬ ‫رمدم‬ ‫زن‬ ‫مك‬ ‫طعنه‬ ‫هان به عقل خودرمو اين راه را‬

‫زهر اكمل شد چو نقد خوشگوار‬ ‫انفض ار شكر دده زهرش مشار‬

‫نجگ اكمل دوسيت و صلح خوان‬ ‫صلح انفض دمشين و نجگ دان‬

‫روشين‬ ‫دعوات‬ ‫زان‬ ‫يم فزايد‬ ‫اكمل ار اب وت كند صد دمشين‬

‫هر چه انفض كرده ابشد انفض آن‬ ‫انفصان‬ ‫دوسيت‬ ‫شد‬ ‫دمشين‬

‫خويش را بر صدق و بر اخالص نيد‬ ‫چون فكل خوايه كه ابيش رس بنلد‬

‫شد مقمي و میرتل مأواي صدق‬ ‫اندرين ره چون هنادي اپي صدق‬

‫رهیر وت اندرين ره صدق بس‬ ‫وهس‬ ‫داري‬ ‫اويلا‬ ‫مقام‬ ‫گر‬

‫نير‬ ‫اجانن‬ ‫اجنت‬ ‫برآور‬ ‫پر‬ ‫صدق آمد رمغ اجن را ابل و پر‬

‫آبجه پهنان كردهاي در رس اجن‬ ‫صدق آن ابشد كه نياميي يعان‬

‫يم كين اخلض وت قلب و روح را‬ ‫چیست اخالص آنكه از غیر دخا‬

‫موجب بعد از دخا گردد ترا‬ ‫دخا‬ ‫رمد‬ ‫حق‬ ‫در‬ ‫بدگامين‬

‫اكفر ار اب صدق شد ز آتش برست‬ ‫مؤنم يبصدق در دوزخ درست‬

‫ابش صادق گر نهاي دوزخ رسشت‬ ‫صدق و اخالصت در آرد در هبشت‬

‫از دخا يايب وعض لخد و نجان‬ ‫چون كين نصديق وقل اكمالن‬

‫رمد حق از حق مگو هرگز دجاست‬ ‫صدق اب اهل دخا صدق دخاست‬

‫وصرت اكمل به رويش پرده است‬ ‫هر چه اكمل يمكند حق كرده است‬

‫حكايت خشن نرصي‬

‫‪81‬‬
‫آنكه سهر نرصه شد او را مقام‬ ‫مقيداي دين خشن خیر االانم‬

‫انم او مشعون و چون پروانه مشت‬ ‫داشت در مهسايه يك آبسیرست‬

‫ستخ اوستاد‬ ‫شد از آن ااگه‬ ‫گشت او نيامر و در نزع اوتفاد‬

‫رفت ات مشعون نينيد در زمان‬ ‫جهان‬ ‫آافق‬ ‫فظب‬ ‫اعمل‬ ‫ستخ‬

‫ديد زار و انوتان مهوچن هالل‬ ‫چون به ابيلنش شد و پرستد احل‬

‫معر او رتفه‪ ،‬شده اكرش نياه‬ ‫دود آتش كرده رويش را ستاه‬

‫در چنين دم زابجنان احوال او‬ ‫رحم آمد ستخ را بر احل او‬

‫گرفت‬ ‫خروستدن‬ ‫افصالش‬ ‫بجر‬ ‫چونكه مهر ستخ نجبیدن گرفت‬

‫خويش را زين فعل خود فرياد رس‬ ‫ستخ گفيا اعبقت از حق نيرس‬

‫پرهبا‬ ‫معر‬ ‫وت‬ ‫ضايع‬ ‫كردهاي‬ ‫ساهلا‬ ‫آتش‬ ‫دود‬ ‫يمان‬ ‫در‬

‫ز آتش سوزنده واداري وت دست‬ ‫وقت آن آمد كه گردي حقپرست‬

‫ات نيخشد بر وت فصل كرداگر‬ ‫شو مشملان و به حق ايامن نيار‬

‫ابز يمدارد ز اسالمم سه چیر‬ ‫گفت مشعونش كه اي ستخ عزيز‬

‫در ره حق چون وت موقن يمشدم‬ ‫گر نيودي اين سه مؤنم يمشدم‬

‫روز و شب اندر پي او يمدوند‬ ‫يمكنند‬ ‫دنيا‬ ‫ذم‬ ‫آنكه‬ ‫اول‬

‫خود منيسازند ساز و برگ را‬ ‫وان دگر گوييد حق دان رمگ را‬

‫مؤنمان را حق وبد روز جزا‬ ‫دخا‬ ‫ديدار‬ ‫گوييد‬ ‫ستوم‬ ‫پس‬

‫يمبسازند از براي ديد دوست‬ ‫هیچ اكري كه رضاي حق در اوست‬

‫ً‬
‫ات چه ابطل در خیال آوردهاند‬ ‫كیر مقيا را فرامش كردهاند‬

‫حمل‬ ‫نيود‬ ‫را‬ ‫نيكردار‬ ‫گفت‬ ‫نيعمل‬ ‫وقل‬ ‫راهست‬ ‫رهزن‬

‫فعل مه ابيد وبد در خورد آن‬ ‫چنان‬ ‫ابشد‬ ‫گر‬ ‫يمگوييد‬ ‫آبجه‬

‫‪80‬‬
‫مشكمل اييست بسنو از نمش‬ ‫گر نياشد از چه ابشد گفينش‬

‫اين مهه نيگانگي آخر چراست‬ ‫ستخ گفيا اكين بسان آستاست‬

‫نيست ابطل نيعمل گفيار حق‬ ‫مؤنمان را هست اقراري به حق‬

‫خودنداري غیر ابد اين دم به دست‬ ‫آبسیرست‬ ‫سال‬ ‫هقياد‬ ‫وبدهاي‬

‫گر در آيي مهوچ نم سوزد ترا‬ ‫اج‬ ‫به‬ ‫منيآرد‬ ‫آتش‬ ‫وت‬ ‫حق‬

‫آتش سوزنده يك مويم ز ین‬ ‫سوخين‬ ‫بجواده‬ ‫حق‬ ‫بدارد‬ ‫گر‬

‫ات يقين گردد ازين شك وارهمي‬ ‫خوش نيا ات دست بر آتش هناد‬

‫شعهلاي در اجن مشعون اوتفاد‬ ‫ستخ دست خويش بر آتش هناد‬

‫چونكه مشعون ديد احوال چنان‬ ‫زان‬ ‫آزرده‬ ‫مويش بسد‬ ‫يكرس‬

‫ذوق ايامن گشت در اجنش پديد‬ ‫صبح دوتل در دل مشعون ديمد‬

‫اچرهام كن زانكه هسمت اچره جو‬ ‫گفت ستاخ چیست تدنيرم بگو‬

‫دان‬ ‫بجقيق‬ ‫وبد‬ ‫اين‬ ‫وت‬ ‫اچرۀ‬ ‫ستخ گفيش شو مشملان اين زمان‬

‫جط خود را مه بر آن حجت نيه‬ ‫گفت مشعون ستخ را حجت بده‬

‫حق نيخشد مجهل كرف و معصیت‬ ‫آخرت‬ ‫در‬ ‫نيودم‬ ‫عوقنت‬ ‫كه‬

‫كه نگیرد حق ترا زآن فعل زشت‬ ‫در زمان آن ستخ خيط درونشت‬

‫او‬ ‫بر‬ ‫ونيسندم‬ ‫گوايهها‬ ‫ات‬ ‫گفت مشعونش دعول نرصه كو‬

‫آن زمان مشعون بيس زاري منود‬ ‫زود‬ ‫ستخ نيوستند‬ ‫بگفت‬ ‫مه‬

‫بدرد‬ ‫دهلا‬ ‫او‬ ‫افعان‬ ‫از‬ ‫آمد‬ ‫كرد‬ ‫بسیار‬ ‫گريهها‬ ‫و‬ ‫انهلها‬

‫از صقاي ذوق ايامن برد وب‬ ‫دين پذيرفت و به اسالم آمد او‬

‫وقت رمدن بين چه اخاليص منود‬ ‫پس خشن را اين وصیت كرد زود‬

‫صقا‬ ‫بجر‬ ‫اي‬ ‫شويد‬ ‫اپكشويي‬ ‫چون مبیرم گفت فرما ات رما‬

‫‪82‬‬
‫جط كه نيوشيت به دست نم بده‬ ‫پس رما بر دست خود در اخك نه‬

‫ات وبد اين جط امان اجن رما‬ ‫دخا‬ ‫ن يش‬ ‫وبد‬ ‫حجت‬ ‫رما‬ ‫ات‬

‫كردهام از وت بقول اي خوش نيام‬ ‫ستخ گفيش اين وصیهتا متام‬

‫ديدهها بر مه هناد و شد به خواب‬ ‫چون ستید از ستخ مشعون اين جواب‬

‫شد به جرضت اب دل پر سوز و درد‬ ‫در زمان اجن را به حق بسلمي كرد‬

‫وقل و فعلش هست بر احلش گواه‬ ‫صدق و اخالصش نگر اي رمد راه‬

‫ين چرا گفت و نه چون چون وبالقصول‬ ‫وقل اكمل بين چو كرد از اجن بقول‬

‫شاد گشت و وارهید از رنج و درد‬ ‫هر كه وقل اهل حق نصديق كرد‬

‫كرد بر وي ستخ و اصجابش مناز‬ ‫ستخ گفيش ات بسوييدش بساز‬

‫پس به دست خويش در گورش هناد‬ ‫بعد از آن اكغذ به دست او بداد‬

‫صدق بردش كشكشان ات نيشگاه‬ ‫از رس اخالص چون آمد به راه‬

‫صدق رهرو را وبد بعم ارليقق‬ ‫طريق‬ ‫در‬ ‫ابشد‬ ‫كرف‬ ‫بدگامين‬

‫انمد اندر خشم و وبدش اصظراب‬ ‫ستخ را ز انديسه آن شب هیچ خواب‬

‫بس عجب سودا كه ما را رخ منود‬ ‫هر زمان اب خويش يم گفت اين چه وبد‬

‫فرقهام‬ ‫كدامين‬ ‫كز‬ ‫يمندامن‬ ‫نم كه در درياي حیرت غرقهام‬

‫از چه كردم حمك بر مكل دخا‬ ‫چون بگیرم دست ديگر غرقه را‬

‫جط به مكل حق ونشين هبر چیست‬ ‫چونكه در مكل خودم مه دست نيست‬

‫ابر او را نم چرا گشمت محول‬ ‫از چه گشمت نم به راه حق فصول‬

‫روح او در روضه جوالين منود‬ ‫اندرين انديسه خوابش در روبد‬

‫در درون رمغزاري اجنرسشت‬ ‫ديد مشعون را خرامان در هبشت‬

‫برش‬ ‫در‬ ‫اتزه‬ ‫و‬ ‫نيكو‬ ‫لحۀ‬ ‫رمصع بر رسش‬ ‫اتيج از‬ ‫وبد‬

‫‪83‬‬
‫آبجه يمنيمن ز وت احوال چیست‬ ‫ستخ پرستدش كه بر گو احل چیست‬

‫آبجه يمنيين دو صد چندان دگر‬ ‫گفت مشعونش چه يمپريس خیر‬

‫در به روي نم به فصل خود گشاد‬ ‫اجي ما حق در جوار خويش داد‬

‫كي وتامن رشح دادن اكن چه وبد‬ ‫پس ز عين لظف ديدارم منود‬

‫كي به رشح و وصف آيد اي خشن‬ ‫آبجه فصلش كرد اندر حق نم‬

‫از كتاب فصلش اين يك آيت است‬ ‫فصل حق يب لعت و يب اغيت است‬

‫را‬ ‫لخق‬ ‫گناه‬ ‫گرداند‬ ‫حمو‬ ‫موجها‬ ‫عقران‬ ‫بجر‬ ‫برآرد‬ ‫چون‬

‫ايمدوار‬ ‫مهه‬ ‫اكفر‬ ‫و‬ ‫مؤنم‬ ‫كرداگر‬ ‫اي‬ ‫رمحتت‬ ‫كامل‬ ‫از‬

‫هیچ وزين نيست اي رب اولري‬ ‫را‬ ‫جرم‬ ‫اكه‬ ‫عوف‬ ‫كوه‬ ‫نيش‬

‫برون‬ ‫كيل‬ ‫آمدي‬ ‫ضامين‬ ‫از‬ ‫گفت مشعون اب خشن ابري كنون‬

‫هست نيدح رمحت و فصل ودود‬ ‫جط خود بستان به اين احجت نيود‬

‫كرد شاديها بيس زان خوش نمش‬ ‫چون خشن نيدار شد زان خواب خوش‬

‫نيست ونيمدي رما از يب ريه‬ ‫در نمااجت آمد و گفت اي دخا‬

‫ابر‬ ‫دراگه‬ ‫درين‬ ‫منييابد‬ ‫كس‬ ‫جز به محض لظف و فصل كرداگر‬

‫چونكه سازي گیر را از حمرمان‬ ‫نيست كس را اندرين درگه زيان‬

‫نيريه‬ ‫از‬ ‫رما‬ ‫ونيمدي‬ ‫نيست‬ ‫چونكه گیر كهنه را ره يمديه‬

‫زن‬ ‫و‬ ‫رمد‬ ‫گناه‬ ‫گرداند‬ ‫حمو‬ ‫بجر عوفت چونكه گردد موجزن‬

‫يقين‬ ‫بسنو‬ ‫البقيطوا‬ ‫آيت‬ ‫انايمدي كرف دان در راه دين‬

‫اهل‬ ‫لظف‬ ‫بسد‬ ‫ظاهر‬ ‫نيگنه‬ ‫گناه‬ ‫آمد‬ ‫عقاريش‬ ‫آيت‬

‫مظهر صانع يقين مصنوع دان‬ ‫شد غناي او ز قفر ما يعان‬

‫قفیر‬ ‫شد‬ ‫جودكريامن‬ ‫آييه‬ ‫ما به مه حمتاج و از مه ما گزير‬

‫‪84‬‬
 ‫ً‬
‫و‬
‫اشارت به دحيت دقيس‪ :‬ول مل تذنيوا اذلهتب بمك و لخقت لخقا يذ وا و يستغرف ن افعقر هلم‪،‬ات‬
‫ي‬ ‫ن‬

‫احكام امسايئ ظوهر يابد‬

‫رس پهنان را يعان نيموده است‬ ‫در دحيت دقس حق فرموده است‬

‫گر منيكرديد اين جرم و جظا‬ ‫گفت ول مل تذنيوا يعين مشا‬

‫كرم‬ ‫از‬ ‫ديگر‬ ‫لخق‬ ‫آفريدم‬ ‫نم مشا را برديم سوي دعم‬

‫پس به استغفار گشيت ذعر خواه‬ ‫ات كه ايسان يمبكردندي گناه‬

‫بجشیديم‬ ‫گنه‬ ‫آن‬ ‫روئیف‬ ‫از‬ ‫ات نم ايسان را نيارمزيديم‬

‫زان گناهان اغفري نيدا بدي‬ ‫ات كه عقاري نم ظاهر شدي‬

‫گر گنه از ما منيآمد مقمي‬ ‫كي شود ظاهر بجيل رحمي‬

‫هست جرم از ما چه يمافيت وت دور‬ ‫مقيضاي اسم وتاب و غوفر‬

‫زانكه يمترسم كه لعزد اپي اعم‬ ‫آبجه يمدامن منيگويم متام‬

‫احمك رشعم هيم گويد مخوش‬ ‫بجر عرافن گر چه يمآيد به جوش‬

‫مهم‬ ‫رسابجام‬ ‫ما‬ ‫از‬ ‫يمكند‬ ‫گر بگیرد اقهر است و نمقتم‬

‫كريم‬ ‫بجيل‬ ‫نيدا‬ ‫يمشود‬ ‫ور هيم بجشد روئف است و رحمي‬

‫ور به دوزخ يمبرد فهار خوان‬ ‫گر به نجت يمبرد عقار دان‬

‫جمرمان را الزم آمد انكسار‬ ‫هست اعيص را به رمحت اتفقار‬

‫در نيان دحيت نيوي كه‪ :‬ول مل تذنيوا لخشیت لعیمك اشد نم اذلنت اال و وه العجب العجب‬

‫العجب‪ ،‬نيزارم ازآن طاعيت كه رما به عجب آورد‪ .‬خوشا معصیيت كهرما به ذعرآورد‪« .‬انين‬

‫‪85‬‬
 ‫ّ‬
‫املذنيين احب ايل اّلل نم زلج املسبحين» چه هر چه موجب نيسيت و عجز است به جقيقت‬

‫طاعت مقيول است‪.‬‬

‫معصیت كو چون كند از يار دور‬ ‫طاعيت كه عجب آورد يا غرور‬

‫بر مشا وبدي رما خوف دو وت‬ ‫گفت نيغمیر كه ولمل تذنيوا‬

‫حق هيم بجشد چو كردي وتبه ابز‬ ‫زانكه ابشد در گنه عجز و نياز‬

‫هر كه معجب گشت از دوزخ نرست‬ ‫يلك در طاعت ترا گر عجب هست‬

‫بدتر از هر معصیت گفت اوستاد‬ ‫طاعيت كو عجب و بجوت ابر داد‬

‫موجب عجب آمد و كیر دو وت‬ ‫گفت نيزارم از آن طاعت كه او‬

‫آورد ما را به عجز و مشكنت‬ ‫اي خوشا آن معصیت كو اعبقت‬

‫طاعتش چون معصیت آمد مرض‬ ‫هر كه داد او اجي بجوت را به رس‬

‫طاعتش خوان چون سالمت آورد‬ ‫هر گنايه كو ندامت آورد‬

‫كرف اين ره هسيت و كیر و رياست‬ ‫چون نياي اكر بر قفر و نفاست‬

‫نيش حق به از حنين اذلاكرين‬ ‫املذنيين‬ ‫انين‬ ‫نيغمیر‬ ‫گفت‬

‫ستق‬ ‫دارد‬ ‫ذاكران‬ ‫فعان‬ ‫بر‬ ‫انهلهاي زار اعشق نيش حق‬

‫اندرين ره عجب و بجوت آتفست‬ ‫هر چه رو بر عجز دارد طاعتست‬

‫نيكوخايه خیراندييش خوشست‬ ‫اتفقار و عجز و دروييش خوشست‬

‫ذليت‬ ‫نيايب‬ ‫اعرف‬ ‫شوي‬ ‫گر‬ ‫نيست اخيل هیچ شيئ از حكميت‬

‫نيسيت بگزين گر ابهل نيسيت‬ ‫آيينۀ هسيت چه ابشد نيسيت‬

‫در نيان جقيقت عشق وآاثر و احكامآن‬

‫‪86‬‬
‫از دو اعمل اب دخا پرداخين‬ ‫عشق چه وبد فظره دريا ساخين‬

‫يقد را بگذارد و مظلق شود‬ ‫عشق آن ابشد كه ابطل حق شود‬

‫در مقام رسمدي نيوسين است‬ ‫عشق از هسيت خود وارسين است‬

‫در اين معين چه نيكو شقيهاند‬ ‫گفيهاند‬ ‫حمتب‬ ‫افراط‬ ‫عشق‬

‫گوش كن احبتب ان اعرف ز رب‬ ‫عشق شد اياجد اعمل را ستب‬

‫گر نيودي عشق كي وبدي جهان‬ ‫عشق آمد واسظه كون و مكان‬

‫يقين‬ ‫راه‬ ‫رهیر‬ ‫ابشد‬ ‫عشق‬ ‫دين‬ ‫اولبقاي‬ ‫عروة‬ ‫آمد‬ ‫عشق‬

‫اعشيق ابالترست از كرف و دين‬ ‫حبلاملتين‬ ‫وبد‬ ‫را‬ ‫اعشق‬ ‫عشق‬

‫عشق نيروبست از رشح و نيان‬ ‫عشق دريايي است يبفعر و كران‬

‫هر چه جز معشوق وبد آبجا بسوخت‬ ‫در دل اعشق چو عشق آتش فروخت‬

‫بر فراز نه فكل اجي وت شد‬ ‫شد‬ ‫وت‬ ‫مأواي‬ ‫عشق‬ ‫مقام‬ ‫گر‬

‫عشق آرد رم ترا ات كوي دوست‬ ‫عشق رمآت مجال روي اوست‬

‫مذهبش بقريد و ترك ما سواست‬ ‫دين اعشق‪ ،‬عشق و بجريد و نفاست‬

‫اگه زاده سازدت گه رند ومشت‬ ‫عشق را هر دم دگرگون لجوه است‬

‫اگه ستخ سهر و گه رسوا كند‬ ‫اگه مؤنم گه مغ و ترسا كند‬

‫معبده‬ ‫گه‬ ‫كند‬ ‫نياخنه‬ ‫اگه‬ ‫شعبده‬ ‫هزاران‬ ‫صد‬ ‫عشق دارد‬

‫اگه مشت ودج و احتل يمكند‬ ‫يمكند‬ ‫اختل‬ ‫و‬ ‫جط‬ ‫اسیر‬ ‫گه‬

‫گه خمالف گه موافق سازدت‬ ‫سازدت‬ ‫افسق‬ ‫اگه‬ ‫زاده‬ ‫اگه‬

‫يمبرد اخكي به چرخ هقيمين‬ ‫را بر زمين‬ ‫مكل‬ ‫عشق يمآرد‬

‫يمكند‬ ‫مقدل‬ ‫را‬ ‫حمقق‬ ‫گه‬ ‫يمكند‬ ‫مودح‬ ‫را‬ ‫مرشك‬ ‫عشق‬

‫عشق آزادان در آرد در كنمد‬ ‫عشق اسیري را كند آزاد و فرد‬

‫‪87‬‬
‫عشق اب هر كس منايد عشوهاي‬ ‫لجوهاي‬ ‫زماين‬ ‫هر‬ ‫دارد‬ ‫عشق‬

‫دام او شد دانه ات افشانه كرد‬ ‫كرد‬ ‫دانه‬ ‫اسیر‬ ‫را‬ ‫آدم‬ ‫عشق‬

‫ات كه بر دوعيش برهاين كند‬ ‫ونح را زآن عشق طوافين كند‬

‫از مه و خورستد نيزار آورد‬ ‫آورد‬ ‫انر‬ ‫در‬ ‫ابراهمي‬ ‫عشق‬

‫كند‬ ‫گريان‬ ‫را‬ ‫يعوقب‬ ‫ديدۀ‬ ‫كند‬ ‫قرابن‬ ‫را‬ ‫امسعیل‬ ‫عشق‬

‫ات كه آرد رم زيلاخ را به دام‬ ‫عشق يوسف را از آن سازد غالم‬

‫پس به زندان آورد اب صد جقا‬ ‫بقا‬ ‫بدارند‬ ‫را‬ ‫يوسف‬ ‫عشق‬

‫موم شد در دست او ستگ و دحيد‬ ‫پديد‬ ‫عشق در داود چون آمد‬

‫ستا‬ ‫بجت‬ ‫از‬ ‫بلقيس‬ ‫آورد‬ ‫عشق چون نيند سيلامن اب واف‬

‫در يمان صد بال ابشد صبور‬ ‫عشق اب ايوب چون دارد جصور‬

‫در يمان ماهيي اجگیر كرد‬ ‫عشق يونس را چو از اجن سیر كرد‬
‫ً‬
‫دايام اب خوف و حزن و گريه وبد‬ ‫عشق استغنا چو اب يحيي منود‬

‫هبر ديد دوست سوي ونر برد‬ ‫عشق مويس را به كوه طور برد‬

‫نيست كس واقف كه ات چون يمبرد‬ ‫عشق يعيس را به گردن يمبرد‬

‫ّ‬
‫يل عماّلل در نيان احل اوست‬ ‫عشق امحد را برد ات وصل دوست‬

‫ات مقام او شود حق ايلقين‬ ‫دين‬ ‫معراج‬ ‫وبد‬ ‫را‬ ‫امحد‬ ‫عشق‬

‫گر نجید و ابيزيد و وبيلع‬ ‫ديل‬ ‫اب هر‬ ‫لجوهاي‬ ‫عشق دارد‬

‫عشق را هر دم ظوهر اتزه وبد‬ ‫عشق در هر مظهري ونيع منود‬

‫كیيما ابيد كه ات مش زر شود‬ ‫شود‬ ‫اونر‬ ‫خرد‬ ‫ات‬ ‫ابيد‬ ‫عشق‬

‫عشق‪ ،‬ظملاين كند روشن چو روز‬ ‫كیيما ساز است عشق عقل سوز‬

‫عقل كي در بزم وصلش ره برد‬ ‫مو كشانت عشق نيش شه برد‬

‫‪88‬‬
‫يا چه داند او كامل عشق را‬ ‫را‬ ‫عشق‬ ‫مجال‬ ‫نيند‬ ‫كي‬ ‫عقل‬

‫عشق خود راه مالمت يمرود‬ ‫يمرود‬ ‫سالمت‬ ‫راه‬ ‫در‬ ‫عقل‬

‫عشق يمگويد مشبب را نگر‬ ‫نظر‬ ‫يمدارد‬ ‫استاب‬ ‫در‬ ‫عقل‬

‫عشق يمگويد بجز مويل مگو‬ ‫بجو‬ ‫عقيب‬ ‫و‬ ‫دنيي‬ ‫گويد‬ ‫عقل‬

‫عشق يمگويد ز هسيت درگذر‬ ‫هیر‬ ‫و‬ ‫آموز‬ ‫لعم‬ ‫گويد‬ ‫عقل‬

‫عشق گويد مجهل را كن اپيامل‬ ‫عقل يم جويد مهیشه اجه و مال‬

‫عشق گويد كو ره حمو و نفا‬ ‫بقا‬ ‫و‬ ‫صجو‬ ‫روزۀ‬ ‫گويد‬ ‫عقل‬

‫عشق گويد عقل انداين كند‬ ‫كند‬ ‫ويراين‬ ‫عشق‬ ‫گويد‬ ‫عقل‬

‫عشق گويد ين برو رنیج گزين‬ ‫بسين‬ ‫كنیج‬ ‫برو‬ ‫يمگويد‬ ‫عقل‬

‫عقل يمگويد كه خود را نيش كن‬ ‫عشق يم گويد كه ترك خويش كن‬

‫عقل گويد در بقاء مأوا تراش‬ ‫عشق يمگويد ز خود افين نياش‬

‫عقل گويد هر يكي را صد منا‬ ‫عشق گويد هان نيايش خود منا‬

‫عقل يم گويد كه هسيت كن پديد‬ ‫گزيد‬ ‫ابيد‬ ‫نيسيت‬ ‫گويد‬ ‫عشق‬

‫عقل گويد شادي و رممه طلب‬ ‫عشق گويد درد و سوز و غم طلب‬

‫عقل گويد آبرو يمجو به فن‬ ‫زن‬ ‫اجه‬ ‫در‬ ‫آتيش‬ ‫گويد‬ ‫عشق‬

‫عقل گويد كسب كن عقل معاش‬ ‫ابش‬ ‫فرد‬ ‫و‬ ‫اپكباز‬ ‫گويد‬ ‫عشق‬

‫عقل گويد از پي اين هر دو رو‬ ‫عشق گويد از دو اعمل اپك شو‬

‫عقل گويد بر حمال اين ره پمو‬ ‫عشق يم گويد كه وصل يار جو‬

‫عقل گويد ستخ اب فر يمشوم‬ ‫يمشوم‬ ‫قنلدر‬ ‫يمگويد‬ ‫عشق‬

‫عقل گويد ين وت سهرت كن بقول‬ ‫مخول‬ ‫راه‬ ‫طلب‬ ‫يمگويد‬ ‫عشق‬

‫عقل گويد اعبقت انديسه كن‬ ‫كن‬ ‫نيشه‬ ‫انرمادي‬ ‫گويد‬ ‫عشق‬

‫‪89‬‬
‫عقل گويد كي وبدمشيت روا‬ ‫نفا‬ ‫اجم‬ ‫كن‬ ‫ونش‬ ‫گويد‬ ‫عشق‬

‫عقل گويد رو معاش آور به دست‬ ‫عشق گويد نيست گردان هر چه هست‬

‫عقل گويد بر خذر زين ترهات‬ ‫اكييات‬ ‫در‬ ‫يمزند‬ ‫آتش‬ ‫عشق‬

‫عقل گويد نيگ و انموست كاجست‬ ‫عشق گويد دير و انوقست كاجست‬

‫عقل گويد سهر معران يمكمن‬ ‫يمكمن‬ ‫ويران‬ ‫اخنه‬ ‫گويد‬ ‫عشق‬

‫عقل گويد خويش بر عرشت زمن‬ ‫كمن‬ ‫می رل‬ ‫بال‬ ‫در‬ ‫گويد‬ ‫عشق‬

‫عقل گويد شو مقمي اندر جرض‬ ‫شقر‬ ‫سويي‬ ‫يمروم‬ ‫گويد‬ ‫عشق‬

‫عقل گويد در نيان برهان بگو‬ ‫عشق گويد جز يعان چیري جمو‬

‫عقل گويد عشق يبسامان كاجست‬ ‫عشق گويد عقل رسگردان كاجست‬

‫عقل گويد اعقل و فرزانه شو‬ ‫عشق يمگويد كه رو ديوانه شو‬

‫عقل گويد عشق را مقيون كمن‬ ‫عشق گويد عقل را جمنون كمن‬

‫عقل گويد زاده قملاش ابش‬ ‫ابش‬ ‫قالش‬ ‫اعشق‬ ‫گويد‬ ‫عشق‬

‫عقل گويد رو به متكين آورم‬ ‫عشق گويد نم ز تولين بگذرم‬

‫عقل گويد اچرهجو يك ابرگي‬ ‫نياچرگي‬ ‫كن‬ ‫نيشه‬ ‫گويد‬ ‫عشق‬

‫عقل سازد يحهلهاي هر حمل‬ ‫عشق گويد دور كن طول امل‬

‫عقل گويد طابل دنيا بيس است‬ ‫عشق گويد فكر دنيا هیچ نيست‬

‫عقل گويد قل مه از ارم شه است‬ ‫عشق يم گويد كه اخمويش به است‬

‫عقل گويد اعبقت انديش ابش‬ ‫عشق يم گويد كه هان درويش ابش‬

‫عقل از اسالم يمجويد بسان‬ ‫عشق سوي كرف آرد مو كشان‬

‫رمد عشيق گر ز خود افنيسيت‬ ‫عشق را شد دين و ملت نيسيت‬

‫عشق قالش و خرد استاب جوست‬ ‫در يمان عشق و عقل اين گفت و گوست‬

‫‪91‬‬
‫وز جقاي او خرد نياچره شد‬ ‫چونكه آمد عشق‪ ،‬عقل آواره شد‬

‫وز خرد يكبارگي نيگانه شو‬ ‫يار خوايه در طريق عشق رو‬

‫نيششان چون اخك ره يمابش بست‬ ‫بدست‬ ‫آور‬ ‫حق‬ ‫عشاق‬ ‫دانم‬

‫گرد هر در نيش ازين هرزه پموي‬ ‫بجوي‬ ‫اجيي‬ ‫اعشقان‬ ‫نياه‬ ‫در‬

‫بسنو از عشاق يبسامان سخن‬ ‫گفيۀ ايسان چو در در گوش كن‬

‫عشقورزي نيشه كن ايياج نيا‬ ‫ترك كن اين عقل پر افشانه را‬

‫مهوچ ما آزاده شو در دام عشق‬ ‫ونش كن يك جرعهاي از اجم عشق‬

‫مهوچ ما آزاد شو از غیر عشق‬ ‫بقلۀ عشاق چه وبد دير عشق‬

‫جز ز شحنۀ عشق انيد دفع او‬ ‫جو‬ ‫يحهل‬ ‫عقل‬ ‫راهست‬ ‫رهزن‬

‫اعشقان را عشق شد فرياد رس‬ ‫رهنامي اعشقان عشقست و بس‬

‫زود مشت ابدۀ وصلش شود‬ ‫هر كه راه عشق اجانن يمرود‬

‫دوتل اعمل رم او را دست داد‬ ‫يك دقم هر كو به عشق او هناد‬

‫وز حمتب هر دو اعمل شد پديد‬ ‫آفريد‬ ‫حمتب‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫جهان‬ ‫حق‬

‫در حمتب ساز اجن و دل گرو‬ ‫از دخا احبتب ان اعرف ستو‬

‫يبحمتب كي شود نيدا كامل‬ ‫شد حمتب را ظوهر از اعتدال‬

‫اكرها يب عشق كي گردد متام‬ ‫از حمتب چون جهان را شد نظام‬

‫ز آتفاب عشق او را ونر نيست‬ ‫هر ديل را كز حمتب شور نيست‬

‫كیرياست‬ ‫اخص‬ ‫دراگه‬ ‫حمرم‬ ‫هر كه اب عشق و حمتب آستاست‬

‫از حمتب نيست بسنو و الشالم‬ ‫مقام‬ ‫برتر‬ ‫اعشقان‬ ‫طريق‬ ‫در‬

‫يمكند افشون اعمل را فشون‬ ‫برون‬ ‫آيد‬ ‫يببقاب‬ ‫حمتب‬ ‫گر‬

‫از تف او لخق را سوزد جگر‬ ‫گر ز ونر عشق اتبد يك رشر‬

‫‪90‬‬
‫او به بزم وصل اجانن آستاست‬ ‫اجن كه از ونر حمتب ابصقاست‬

‫يبحمتب نيست اكر او متام‬ ‫هر كه شد جوياي وصل از اخص و اعم‬

‫وز حمتب يممنايد نيست هست‬ ‫از حمتب گشت ظاهر هر چه هست‬

‫مكل اجهنا از چه شد ويران عشق‬ ‫گر لعم نيرون نزد سلظان عشق‬

‫گر نياشد اجن چه اكر آيد بدن‬ ‫شد حمتب روح و اعمل مهوچ ین‬

‫يمل دل هر سو اگر ابشد چه دور‬ ‫چونكه دارد عشق هر اجيي ظوهر‬

‫او به وبي دوست آن سو يمرود‬ ‫اجن هبر سويي كه مايل يمشود‬

‫در دو اعمل غیر او حمبوب نيست‬ ‫هیچ طابل را جز او مظولب نيست‬

‫از كامل عشق رزمي بسنوي‬ ‫شوي‬ ‫گر‬ ‫حمتب‬ ‫درياي‬ ‫غرق‬

‫از طقيل عشق آمد در وجود‬ ‫هر چه دارد در جهان وبد و منود‬

‫ترك كیر و هسيت و سود و زيان‬ ‫جهان‬ ‫در‬ ‫حمتب‬ ‫عالمات‬ ‫شد‬

‫آييه خشن و مجال عشق بين‬ ‫وصرت معشوق و اعشق را يقين‬

‫آييه معشوق و اعشق عشق دان‬ ‫جهان‬ ‫اندر‬ ‫رانظه‬ ‫آمد‬ ‫عشق‬

‫كرام‬ ‫جود‬ ‫يب گدا‬ ‫منايد‬ ‫كي‬ ‫خشن او يبعشق ما نيود متام‬

‫اجبقشان‬ ‫اعشقان‬ ‫نياز‬ ‫از‬ ‫يعان‬ ‫گردد‬ ‫هيم‬ ‫معشويق‬ ‫انز‬

‫انز معشويق منيداند كه چیست‬ ‫نيست‬ ‫ديوانه‬ ‫اعشق‬ ‫نياز‬ ‫گر‬

‫مهوچ يخ افرسد و از وي گرم شد‬ ‫شد‬ ‫اخرا از حمتب نرم‬ ‫ستگ‬

‫يمكند او هر گدا را اپدشا‬ ‫گدا‬ ‫سازد‬ ‫را‬ ‫شاه‬ ‫حمتب‬ ‫اين‬

‫از غم و شادي بكيل روي اتفت‬ ‫هر كيس كو از حمتب ونر يافت‬

‫يبحمتب وصل اجانن را نيافت‬ ‫اندرين ره ساهلا هر كو ستافت‬

‫وز حمتب فظرهاي دريا شده است‬ ‫از حمتب ذره خورستد آمده است‬

‫‪92‬‬
‫يمشود‬ ‫نيده‬ ‫شاه‬ ‫حمتب‬ ‫وز‬ ‫يمشود‬ ‫زنده‬ ‫رمده‬ ‫حمتب‬ ‫از‬

‫حكايت سلظان حممود و اياز‬

‫خوش هبم وبدند اب انز ونياز‬ ‫گفت روزي شاه حممود و اياز‬

‫گفت اي اجن و دل را برگ و ساز‬ ‫اب اياز اخص شاه پر نياز‬

‫گر چه شامه نيش وت چون نيدهام‬ ‫ساهلا شد ات ز عشقت زندهام‬

‫چیست برگو اچرۀ اجن و دمل‬ ‫مشكمل اتفاد لح كن مشكمل‬

‫درد و سوزت را به اجن اقبلیرم‬ ‫نم به عشقت هر زمان اكملیرم‬

‫در طريق عشق وت در اكرتر‬ ‫يلك هر چندي كه هسمت زارتر‬

‫رس اين معين مكن پهنان ز ما‬ ‫وت ز نم نيگانهتر گردي چرا‬

‫در جقا و جور ما استادتر‬ ‫از مغم هر دم شوي دل شادتر‬

‫افكندهترم‬ ‫وت‬ ‫كوي‬ ‫رس‬ ‫بر‬ ‫چونكه هر ساعت ترا نيدهترم‬

‫هر زمان هبر چهاي آزادهتر‬ ‫وت ز اجن زار اين برگشته رس‬

‫نيشیر از عشق اكنون گو كه كو‬ ‫آبجه وبد اندر يمان ما و وت‬

‫وت‬ ‫و‬ ‫ما‬ ‫يمان‬ ‫آستايهيا‬ ‫آن مهه گستايخ و آن گفت و گو‬

‫در يمان ما حاجب اندر حاجب‬ ‫هست اكنون آن مهه شكر و‬

‫لخق را ابيد به احل نم گريست‬ ‫وصاب‬

‫هر زمان نيمن كه وابسیر شوم‬ ‫رس اين احتل منيدامن ز چیست‬

‫آن زمان وت شاه وبدي نم گدا‬ ‫زانكه چنداين كه اين ره يمروم‬

‫وت ز اوج سلظنت ات نيدگي‬ ‫گفت اب حممود اياز اي اپدشا‬

‫گشت احل ما مهه بر عكس آن‬ ‫نم مذتل داشمت از نيدگي‬

‫‪93‬‬
‫شاه اين دم نيدۀ افكنده شد‬ ‫چون درآمد اپي عشق اندر يمان‬

‫و اين نياز نيدگي شد عين انز‬ ‫نيده اين ساعت شه فرخنده شد‬

‫عجز نيشآور ز میري گوشهگیر‬ ‫انز سلظاين بدل شد اب نياز‬

‫عشق شاه و سلظنت نيشش گداست‬ ‫چون اسیر عشق گشيت اي امیر‬

‫هست معشويق امیري اي پرس‬ ‫عشق و شايه كي هبم آييد‬

‫نينوا‬ ‫و‬ ‫اسیر‬ ‫ابشد‬ ‫نيدهگو‬ ‫راست‬

‫در يمان صد پرده هر ساعت تين‬ ‫اعشيق آمد اسیري رس برس‬

‫آن نصیتب كرد عشق دلشتان‬ ‫چون وبد گستاخ نيش اپدشا‬

‫شادماين شد بدل اب سوز ودرد‬ ‫اب اسیري چون امیري يمكين‬

‫وصف شايه در هناد نم هناد‬ ‫آبجه ما را وبد اي شه آن زمان‬

‫نيده خواهج گشت و خواهج نيده شد‬ ‫فر معشويق ترا نيگانه كرد‬

‫اعشيق خوايه ز شايه شو نوفر‬ ‫عشق‪ ،‬احل نيده اكنون اب وت داد‬

‫كو گوايه صدق بر معين عشق‬ ‫آتفاب عشق چون اتنيده شد‬

‫هر كرا هست اين بسان او صادفشت‬ ‫عشق و سلظاين ز مه دور است و‬

‫وصف اعشق اتفقار است ونياز‬ ‫دور‬

‫گر هيم خوايه شوي آاگه عشق‬ ‫چونكه كردي در جهان دوعي‬

‫رو بدل كن در ره افكندگي‬ ‫عشق‬

‫غیرت عشقش ز نيش خود براند‬ ‫عجز و زاري چون بسان‬

‫اخنۀ ايغار خوان ين اجي اوست‬ ‫اعشقست‬

‫هر ديل كو هست غیرش را مقام‬ ‫وصف معشوفشت استغنا و انز‬

‫هر زمانش صد ظوهر اتزه است‬ ‫ترك هسيت گو درآور راه عشق‬

‫‪94‬‬
‫يبخیر‬ ‫اعشق‬ ‫ز‬ ‫يمرابيد دل‬ ‫عزت شايه به ذل نيدگي‬

‫يافت ذرات جهان زان ونربجش‬ ‫هر كه در نيدار مكل و اجه ماند‬

‫در كسوف آمد ز اتبش آتفاب‬ ‫در دل وت ات كه ابشد غیر دوست‬

‫مجهل راز‬ ‫منايد‬ ‫كرد ات نيدا‬ ‫ذوق عشق و اعشيق آمد حرام‬

‫يمكند احبتب زين معين نيان‬ ‫عشق را هر دم دگر آوازه است‬

‫هر دو ابمه مهوچ درد و رممهند‬ ‫يممنايد هر زمان روي دگر‬

‫درد آمد در جهان رممه طلب‬ ‫آتفاب عشق شد چون ونربجش‬

‫چون مجال عشق نيمود از بقاب‬

‫انز معشويق بقاضاي نياز‬

‫از نياز ماست انز او يعان‬

‫اعشق و معشوق حمتاج مهند‬

‫طابل درد است و رممه روز و‬

‫شب‬

‫حكايت‬

‫در مالحت كس نديد او را ثمال‬ ‫اپدشايه وبد بس صاحب مجال‬

‫ّ‬
‫ز اقبصاي يفعل اّلل ما يسا‬ ‫گلخين شد اعشق آن اپدشا‬

‫از يم ديوانگي رس مشت شد‬ ‫چون به دام عشق او اپبست شد‬

‫‪95‬‬
‫عشق او وبدي هبر ساعت فزون‬ ‫گشت سهره سهر در عشق و نجون‬

‫اپدشا‬ ‫عشق‬ ‫دوعي‬ ‫يمكند‬ ‫اب وزير شاه گفيند آن گدا‬

‫زين حكايت گشت سهري پر فين‬ ‫در يمان لخق افش است اين سخن‬

‫اكن گدا گشته است اعشق بر مشا‬ ‫گفت اب سلظان وزير احوال را‬

‫نيخیر شد زين خیر از عقل و وهش‬ ‫شه ز غیرت مهوچ دريا شد به جوش‬

‫كز ستاست كن رسش از ین دجا‬ ‫گفت اب رسهنگ شاه پر جقا‬

‫چونكه در دعيل وت معروف جهان‬ ‫شاه را گفت آن وزير اكردان‬

‫نيديل‬ ‫خون‬ ‫ريزند‬ ‫نيگنه‬ ‫اعديل‬ ‫هبارم‬ ‫ابشد‬ ‫روا‬ ‫كي‬

‫نيست شاها اين ستاست را گذار‬ ‫چون به اكر عشق كس را اتخیار‬

‫عقل را از نيخ و ین بر يمكند‬ ‫هر كاج اكين عشق خیهم يمزند‬

‫يمكند آافق پر شور و فين‬ ‫چون ستاه عشق گیرد اتخين‬

‫ً‬
‫نينوا‬ ‫آن‬ ‫گلخن‬ ‫سوي‬ ‫وبد‬ ‫اپدشا‬ ‫رهگذار‬ ‫ابقااق‬

‫ات مگر اتبد ز رويش روشين‬ ‫بر رس ره بد بسسته گلخين‬

‫اب كامل خشن كردي لجوهها‬ ‫چون رستدي شاه آبجا دايام‬

‫انز شايه ات منايد خويش را‬ ‫گدا‬ ‫آن‬ ‫نياز‬ ‫حمتاج‬ ‫وبد‬

‫آمد و از نيش آن گلخن گذشت‬ ‫شاه روزي شد سوار از هبر گشت‬

‫طابل آن اعشق دمشاز وبد‬ ‫لجوه معشوقگي اب ساز وبد‬

‫رتفه بد آندم به اجيي هبر اكر‬ ‫از فصا آن اعشق پر انيظار‬

‫يبزابن يمخشت زان اعشق خیر‬ ‫دبمدم يمكرد شه هر سو نظر‬

‫انز معشوق از نياز آمد به ساز‬ ‫نياز‬ ‫جوياي‬ ‫وبد‬ ‫شايه‬ ‫انز‬

‫الجرم بعییر شد در وي پديد‬ ‫خودنديد‬ ‫حمل‬ ‫انزمعشويق‬

‫‪96‬‬
‫دپلذير‬ ‫اج‬ ‫بر‬ ‫آورد‬ ‫دخميت‬ ‫چون بعیر ديد از شه آن وزير‬

‫نم به دخمت عرض كردم نيش از اين‬ ‫پس بگفت اي اپدشاه مكل و دين‬

‫هیچ بقيع نيست در آزردنش‬ ‫كه چرا ابيد ستاست كردنش‬

‫انگزير است از نياز آن گدا‬ ‫نيست از عشقش زياين شاه را‬

‫اعشقش يمخوان اگر يايب خیر‬ ‫آنكه معشوق است از وهج دگر‬

‫هر دو را ابمه چو خشم و روح خوان‬ ‫اعشق از روي دگر معشوق دان‬

‫ات گشاده گردد از اپيت گره‬ ‫از جوامنردي ديم انصاف ده‬

‫كز غم وت گشت افرغ آن گدا‬ ‫آندم ار گفيت كيس اب اپدشا‬

‫غیر شه بگزيد ديگر دلیري‬ ‫عشقورزي يمكند اب ديگري‬

‫نيخ غیرت در درون رس بر زدي‬ ‫شاه را از اكر وي بد آمدي‬

‫راست گو انصاف آور در يمان‬ ‫ات نيودي هیچ سودايش از آن‬

‫نيگامن رس بر زدي هر ساعتش‬ ‫آري آري غیرت و صد غیرتش‬

‫ّ‬
‫در نيان‪ :‬ان اّلل ال يغرف ان يرشك به و يغرف ما دونذكل ملن يساء‬

‫نم نيخشم از كامل رممحه‬ ‫حق هيم گويد گناهان مهه‬

‫نم نيخشم زانكه هسمت دادگر‬ ‫يلك اگر گیرند معشوق دگر‬

‫رشك آمد زان منيبجشد اهل‬ ‫زانكه بدتر از مهه كرفو گناه‬

‫از كامل عشق يكدم نيگري‬ ‫گر به گوشه خشم سوي ديگري‬

‫اكن نيخشد گفت ال يغرف دخا‬ ‫غیرت معشوق كي دارد روا‬

‫‪97‬‬
 ‫حكايت خشن نرصي‬

‫يقين‬ ‫ارابب‬ ‫مجهل‬ ‫نيشواي‬ ‫از امام عرص و ستخ اتبعين‬

‫ابز پرستدند بر وهج خشن‬ ‫نير نرصه آنكه انمش بد خشن‬

‫احتل خوش كي رخت نيموده است‬ ‫هبیرين وقت وت كي وبده است‬

‫نم به ابم اخنه وبدم ديراگه‬ ‫ستخ گفيا نيش ازين روزي پگاه‬

‫يمستیدم گفت اكي انخوش نمش‬ ‫اندر آن مهسايه زن اب شوهرش‬

‫اب وت وبدم يك جهت در مجهل احل‬ ‫نم به رس بردم به وت نياجه سال‬

‫در مك و در نيش و در نقصان و سود‬ ‫در غم و شادي و در وبد و نيود‬

‫بجم مهرت را به دل يماكشمت‬ ‫نيگ و انمت را نگه يمداشمت‬

‫دهل‬ ‫ده‬ ‫يار‬ ‫وت‬ ‫اب‬ ‫نمبنودم‬ ‫در فراق و وصل و در شكر و گهل‬

‫نم نگشمت از جقاي وت مولل‬ ‫رسد و گرمت را به اجن كردم بقول‬

‫اب مهه جور و جقايت دخلوشم‬ ‫هر باليي نيز اكيد يمكشم‬

‫آنكه بگزيين وت ياري را به ما‬ ‫يلك نيوامن ستید اي نيواف‬

‫كي وتامن ديدنت اب ديگري‬ ‫هسمت ارمت را به اجن فرمان بري‬

‫احل نم اييست اي نيكو هناد‬ ‫نم بجوامه ین بدين يك چیر داد‬

‫نيواف‬ ‫اي‬ ‫ترا‬ ‫نيمن‬ ‫ترا‬ ‫ات‬ ‫يمكشم نيوسته اين جور و جقا‬

‫برگزيين هر دم اي نيدادگر‬ ‫ين براي آنكه وت ياري دگر‬

‫مشت گشمت يبيم و اجم و ستو‬ ‫وقت نم خوش گشت از گفيار او‬

‫آن‬ ‫از‬ ‫اليغرف‬ ‫معين‬ ‫يافمت‬ ‫گشت آب از خشمۀ خشمم روان‬

‫ات ز يقد هر دو اعمل واريه‬ ‫دل به دستش ده گرت هست آگيه‬

‫‪98‬‬
‫اج مده ور نه شوي خوار و خجل‬ ‫غیر اجانن را درون اجن و دل‬

‫نيدۀ حق شو پي ابطل رمو‬ ‫جز به عشق او مكن اجن را گرو‬

‫جز خیال دوست اندر اجن مهل‬ ‫اپي نيد عشق او كن اجن و دل‬

‫كز غم عشق وت گشت افرغ آن گدا‬ ‫الزم ار گفيت كيس اب اپدشا‬

‫چون كند در فظره دريا میريل‬ ‫طاقت عشقش ندارد هر ديل‬

‫ات غم عشقش كند می رل در آن‬ ‫يك ديل ابيد به هپناي جهان‬

‫جهان‬ ‫ذرات‬ ‫عشقاند‬ ‫آييه‬ ‫يممنايد عشق از كون و مكان‬

‫بجتۀ دل شو ز بقش آب و لگ‬ ‫وقف عشقش ساز مكل اجن و دل‬

‫اجن او را در جهان ماند هنان‬ ‫آتفاب عشق چون اتبد به اجن‬

‫اجن او را در زمان ستدا كند‬ ‫عشق حق چون در دتل مأوا كند‬

‫گشت اعمل نيش او يك پردهاي‬ ‫چون حمتب يافت در دل ذرهاي‬

‫عقل را ديوانه و مدوهش كرد‬ ‫هر كه اجيم از حمتب ونش كرد‬

‫روي دل از ذلت كونين اتفت‬ ‫ذلت اجم حمتب هر كه يافت‬

‫عقل جمنون گشت از نيغام عشق‬ ‫كي شود هشیار مشت اجم عشق‬

‫نجت و حورش لحمي و انيم است‬ ‫هر كه در راه حمتب اقيم است‬

‫نيش او يكسان منايد يفل و بق‬ ‫هر كه را عشق و حمتب داد حق‬

‫كي به وهش آيد ز مشيت ات ابد‬ ‫اجن ما از عشق چون يابد مدد‬

‫كز وجود خويش گردي نيخیر‬ ‫از حمتب آن زمان يايب اثر‬

‫رسم مشيت و نجون بهناد عشق‬ ‫چون رشاب نيوخدي در داد عشق‬

‫مشهاي بسنو وت از احوال عشق‬ ‫غیر اعشق خود چه داند احل عشق‬

‫‪99‬‬
 ‫حكايت‬

‫دروييش كه از عشق اعبدي را مدوهش ديد‬

‫رضا‬ ‫اب‬ ‫نياابن‬ ‫اندر‬ ‫يمشدم‬ ‫گفت دروييش كه روزي از فصا‬

‫انگهان ديدم يكي شحض غريت‬ ‫مهبي‬ ‫نياابن‬ ‫آن‬ ‫يمان‬ ‫در‬

‫واهل و حیران و رس سوي مسا‬ ‫بر زمين استاده او بر هر دو اپ‬

‫مهوچ كويه ايستاده اپ به اج‬ ‫خشمها وا كرده وبد اندر وها‬

‫خود نكرد او اتلفايت سوي نم‬ ‫نزد او رفمت كه ات پرسم سخن‬

‫در عجب ماندم از آن گفت و ستفت‬ ‫دادم آوازي جواب نم نگفت‬

‫ً‬
‫او منينجبید فظعا رمدهوش‬ ‫دست بهنادم كه ات نجبامنش‬

‫سه ستانروزي متام آبجا بدم‬ ‫نم ز احل او عجب حیران شدم‬

‫وافقم گرداند او از نيك و بد‬ ‫ات مگر آيد ديم بر احل خود‬

‫رسمدي‬ ‫رشاب‬ ‫خممور‬ ‫وبد‬ ‫مهچنان آن مشت اجم نيوخدي‬

‫ماندم از احلش عجب در نيچ نيچ‬ ‫او به خود انمد در آن ايام هیچ‬

‫يبسخن‬ ‫پهنان‬ ‫رس‬ ‫اين‬ ‫واقف‬ ‫در نمااجت آمدم اكي ذواملين‬

‫بر دل نم كشف كن اين داستان‬ ‫هنان‬ ‫رس‬ ‫برين‬ ‫گردان‬ ‫وافقم‬

‫رمغ اجمن زين فقس طیران منود‬ ‫اندر آن وبدم كه خوامب درروبد‬

‫نير ونراين و گفت اي ممتحن‬ ‫در زمان ديدم كه آمد سوي نم‬

‫وز چه رو آشقيه و رس گشتهاي‬ ‫در چه احيل وز چه حیران گشتهاي‬

‫اين چنين حیران و واهل هبر چیست‬ ‫گفيمش آخر بگو اين رمد كیست‬

‫گشتهاي حیران‪ ،‬ستو احلش نكو‬ ‫گفت اين رمدي كه اندر اكر او‬

‫‪011‬‬
‫اليزال‬ ‫بعادت‬ ‫اندر‬ ‫مشتغل‬ ‫زاده و اعبد بد او هقياد سال‬

‫چون ز غیر حق نديد آبجا اثر‬ ‫در دل او كرد حق روزي نظر‬

‫را‬ ‫غیر‬ ‫اج‬ ‫يمنيود اندر دلش‬ ‫جز حمتب او منيخشت از دخا‬

‫دقر يك عرشي ز عرشي ذرهاي‬ ‫هبرهاي‬ ‫حمتب‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫داد‬

‫از كامل شوق زييسان آمدست‬ ‫زان حمتب اييچنين حیران شدست‬

‫هر دو ديده ابز كره در وها‬ ‫اپيش اندر اخك و رس سوي مسا‬

‫آتش عشقش به اجن اتفاده است‬ ‫ات يقامت اييچنين استاده است‬

‫نمع فرموده است ات يومالقيام‬ ‫حق نيش را از ستاع و از وهام‬

‫كنند‬ ‫نيدارش‬ ‫نيوانيد‬ ‫هیچ‬ ‫جن و انس و اب مكل مجع ار شوند‬

‫جز حمتب نيست يكدم اب دخا‬ ‫مقصد و مقصود از اياجد ما‬

‫نم شدم نيدار و حیران زين سخن‬ ‫اين جوامب داد و رفت از نيش نم‬

‫صد جهان در هر بقس ستدا كند‬ ‫هر كاج سلظان عشقش اجكند‬

‫زين حمتب مشهاي بر ما گامر‬ ‫پروداگر‬ ‫و‬ ‫نمعم‬ ‫كريم‬ ‫اي‬

‫وارده اين اجن پر رنج و بعب‬ ‫ات ازين فكر و خیاالت عجب‬

‫بگذرد‬ ‫بگذارد ز هسيت‬ ‫نيگ‬ ‫درد‬ ‫برمه‬ ‫را‬ ‫انموس‬ ‫پردۀ‬

‫كز خودي هرگز نيابد او بسان‬ ‫مشت اجم عشق گردد آنچنان‬

‫افرغ آيد از فراق و از وصال‬ ‫كامل‬ ‫اب‬ ‫مجال‬ ‫در‬ ‫گردد‬ ‫حمو‬

‫يبخیر آيد ز انز و وز نياز‬ ‫نيست گردد او ز هسيت جماز‬

‫اليزال‬ ‫ابشد‬ ‫آسوده‬ ‫اخطرش‬ ‫از غم دنياي دون و مكل و مال‬

‫يابد او يب ما و نم قرب اهل‬ ‫راه‬ ‫ز‬ ‫برخیرد‬ ‫ابز‬ ‫او‬ ‫پردۀ‬

‫گر چه طابل وبد‪ ،‬شد مظولب حق‬ ‫از حمتب گردد او حمبوب حق‬

‫‪010‬‬
 ‫افين از خودگشته و ابيق به اوست‬ ‫وقت و وقت يابد از ديدار دوست‬

‫از غم دنياي دون شد نيخیر‬ ‫رفت از فكر و خیال و خواب خور‬

‫گشت افرغ از وجود و از دعم‬ ‫نيش او يكسان منايد مدح و ذم‬

‫نفا‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫بقا‬ ‫منيداند‬ ‫كو‬ ‫آبجنان حمو است در ونر بقا‬

‫غیر اجانن در جهان ديار نيست‬ ‫يار نيند نيش او ايغار نيست‬

‫نيست او را در دو اعمل هیچ اكر‬ ‫جز نظر بر خشن اجن افزاي يار‬

‫كیربست‬ ‫مقام‬ ‫نينداري‬ ‫ات‬ ‫چوندويي براخست‪ ،‬مجهل ودحبست‬

‫هر چه نيند‪ ،‬حق در او نيدا وبد‬ ‫هر كه او را ديدۀ نينا وبد‬

‫وبد‬ ‫دوست‬ ‫مجال‬ ‫رمآت‬ ‫مجهل‬ ‫هر كه دارد در جهان بقش وجود‬

‫در جهان نمگر به روي او نگر‬ ‫گر وت هسيت در جهان صاحببظر‬

‫غیر خشنش در نظر انريم ما‬ ‫ما‬ ‫داريم‬ ‫او‬ ‫ديدار‬ ‫بر‬ ‫ديده‬

‫مهر ونرش ديد كز هر ذره اتفت‬ ‫هر كه ز اونار اهلي هبره يافت‬

‫او كتاب هر چه نيين آييست‬ ‫اوست معين‪ ،‬مجهل اعمل وصربست‬

‫او يم و مجهل جهان را اجم خوان‬ ‫او چو دريا و دو اعمل موجدان‬

‫دل مصيف كن‪ ،‬هبشت و حور بين‬ ‫بين‬ ‫و ونر‬ ‫نيار‬ ‫روشن‬ ‫ديدۀ‬

‫مهوچ خور در اكييات اين روشن است‬ ‫حق چو اجن و مجهل اعمل چون ین است‬

‫گر چه ودحت را ظوهر از كیربست‬ ‫وصرت كیرت حاجب ودحبست‬

‫در جقيقت اوست نيدا و هنان‬ ‫نيست غیر از يار در اعمل يعان‬

‫در نيانرمانت صجو و حمو و فرق و مجع و صجو بعد املوح و فرق بعد اجلمع و اشارت به مشادهۀ‬

‫اكمالن و وتيحد جقييق و نيبیه برآنكه يك جقيقت كه به وصرت كیرت بجيل منوده و عين مهه‬

‫‪012‬‬
 ‫گشته‬

‫چونكه دابسيت شدي وت مشع مجع‬ ‫حمو وصجو و فرق و مجع و مجع مجع‬

‫صجو چه وبد يافين از حق بقا‬ ‫حمو چه وبد خويسين كردن نفا‬

‫گر هيم خوايه كه يايب آن بقا‬ ‫از نم و مايي بكيل شو نفا‬

‫نيداشين‬ ‫دعم‬ ‫را‬ ‫غیرش‬ ‫مجع‬ ‫فرق چه وبد عين غیر انگاشين‬

‫يممشار‬ ‫معظل‬ ‫يمنيند‬ ‫كه‬ ‫هر‬ ‫از مهه وجيه جهان را غیر يار‬

‫كو نديد از حق درين اعمل بسان‬ ‫فرقدان‬ ‫اهل‬ ‫تعظیل‬ ‫صاحب‬

‫در يقين اوست مشدج عين دير‬ ‫هر كه گويد نيست كيل هیچ غیر‬

‫اجن او در بجر ودحت گشته غرق‬ ‫صاحب مجع است و نيشش نيست فرق‬

‫هنان‬ ‫در رماياي مهه افش و‬ ‫مجع مجع است اييكه خود گويد يعان‬

‫ابز غیرش خواند از وهج دگر‬ ‫عين خواند هر چه آيد در نظر‬

‫زانكه اين آن هر دو را شامل وبد‬ ‫وبد‬ ‫اكمل‬ ‫رمنيه‬ ‫اين‬ ‫صاحب‬

‫مجع مجع است بسنو ار داري وتمسع‬ ‫صجو بعد املوح و فرق بعد مجع‬

‫اكمالن‬ ‫كامل‬ ‫ايلع‬ ‫زين‬ ‫نيست‬ ‫اعرافن‬ ‫مقام‬ ‫آمد‬ ‫مجع‬ ‫مجع‬

‫يقد هست و نيست چون نيين سدست‬ ‫مسهد اهل كامل اين مسهد است‬

‫از پس هر ذره حق نيند يعان‬ ‫خشم نينا هر كه دارد در جهان‬

‫صاحببظر‬ ‫وبد‬ ‫او‬ ‫نيند‬ ‫دوست‬ ‫هر كه او در وصرت هر خیر و رش‬

‫هست او را هبره از ظملات و ونر‬ ‫زانكه هر چه در جهان دارد ظوهر‬

‫دو جهت در وي وتان نيدا منود‬ ‫هر چه دارد در جهان بقش وجود‬

‫هر چه گويي غیر از اين دوعي وبد‬ ‫آن يكي وصرت دگر معين وبد‬

‫چون نظر كردي به معين مجهل اوست‬ ‫از ره وصرت منايد غیر دوست‬

‫‪013‬‬
‫رمو‬ ‫ابيق‬ ‫نعده‬ ‫ما‬ ‫پي‬ ‫جز‬ ‫زان يكي مانعدمك ييفد ستو‬

‫چون شقالش اخك شد نيگر وت احل‬ ‫كوزه چون بسكست يمگويي شقال‬

‫معين و وصرت در آبجا ابز جو‬ ‫اخك يمگويي‪ ،‬كنون آن كوزه كو‬

‫هست هر اج آن وصر بقش ستوست‬ ‫آن هیوال اكين مهه وصرت بروست‬

‫هر دو اعمل در جقيقت عكس اوست‬ ‫دوست‬ ‫رخشار‬ ‫آييه‬ ‫نيیين‬ ‫ات‬

‫از جهان نيگر به رويش يبسخن‬ ‫گر نداري ديده از ما وام كن‬

‫يعان‬ ‫نيند‬ ‫ات‬ ‫كه‬ ‫جمنون‬ ‫ديدۀ‬ ‫نيگامن‬ ‫رانيابد‬ ‫يليل‬ ‫خشن‬

‫آب‬ ‫پر‬ ‫وامق‬ ‫ديدۀ‬ ‫نينيد‬ ‫ات‬ ‫بقاب‬ ‫براندازد‬ ‫كي‬ ‫ذعرا‬ ‫روي‬

‫هر كيس خشنت ز سويي ديده است‬ ‫روي او هر يك به روي ديده است‬

‫مجهل را دام دل آمد موي او‬ ‫نيست معشويق دگر جز روي او‬

‫در جقيقت غیر او ديار نيست‬ ‫اعشق و معشوق غیر يار نيست‬

‫پر كمن اجم و ستو از ابده نم‬ ‫فهم و دانش كو كه ات گويم سخن‬

‫دين‬ ‫يوم‬ ‫اعمل‬ ‫به‬ ‫نياميد‬ ‫افش‬ ‫يقين‬ ‫ارسار‬ ‫ز‬ ‫بردارم‬ ‫پرده‬

‫آبجه موجود است در دار جهان‬ ‫وامنايم مه در ايياج نم يعان‬

‫هنان‬ ‫راز‬ ‫بسنود‬ ‫ات‬ ‫كو‬ ‫گوش‬ ‫ديده كو ات يار نيند او يعان‬

‫الجرم خوامه هنان ارسار اجن‬ ‫چون نديدم هیچ حمرم در جهان‬

‫مهوچ دريا كو هنان شد در حاجب‬ ‫بقاب‬ ‫زير‬ ‫در‬ ‫پهنابست‬ ‫يار‬

‫بين‬ ‫ارسار‬ ‫جهرۀ‬ ‫كن‬ ‫وا‬ ‫ديده‬ ‫بين‬ ‫يار‬ ‫مجال‬ ‫و‬ ‫بردار‬ ‫پرد‬

‫را‬ ‫معولم‬ ‫شاده‬ ‫بگشا‬ ‫پرده‬ ‫نيست گردان جهرۀ مووهم را‬

‫ات شود نيش وت اين معين درست‬ ‫اخر و لگ نيگر كه از يك شاخ رست‬

‫اخر و لگ يعنند در اصل و نيار‬ ‫گر به وصرت لگ منايد غیر اخر‬

‫‪014‬‬
‫مه ز وجيه اين سخن ابشد بسند‬ ‫گر بگويي اخر و لگ ضد مهند‬

‫اعرافن را كي درين معين شكیست‬ ‫ور هيم گويي كه اخر و لگ يكیست‬

‫اجهل ار گويد وصاب آن مه جظاست‬ ‫رمد اعرف هر چه يمگويد رواست‬

‫وقل رندان را ستو الشك يفه‬ ‫چون نداري ذوق عرافن اي قفیه‬

‫صدق آور ات كه ره يايب بدو‬ ‫هر چه نيود رم ترا نمكر نگو‬

‫هست اعشق را هزاران گفت وگو‬ ‫برتر از فهم و خیال ما و وت‬

‫دخا‬ ‫اهل‬ ‫نمكر‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫گشته‬ ‫صقا‬ ‫ارابب‬ ‫ذوق‬ ‫نداري‬ ‫وت‬

‫مشو‬ ‫مه‬ ‫دقييم‬ ‫اول‬ ‫اقيل‬ ‫ستو‬ ‫حق‬ ‫از‬ ‫اليهتدوا‬ ‫آيت‬

‫ديگرست‬ ‫مقام‬ ‫از‬ ‫اعشق‬ ‫ذوق‬ ‫رس عشق از فهم وعقلت برترست‬

‫هر يكي در خورد خود زو هبره يافت‬ ‫مهر رويش بر مهه ذرات اتفت‬

‫استادگي‬ ‫نيات‬ ‫مهرش‬ ‫از‬ ‫كرده‬ ‫اتفادگي‬ ‫مجاد‬ ‫فهرش‬ ‫از‬ ‫ديده‬

‫گشت ز ايسان ظاهر اوناع صقات‬ ‫يافت يحوان هبره زو خشن و نيات‬

‫هر چه وبد از وي از او نيدا نيود‬ ‫نيود‬ ‫ابسان‬ ‫بجز‬ ‫گلشن‬ ‫مظهر‬

‫دادگر‬ ‫حمك‬ ‫به‬ ‫فبيض‬ ‫ياتفه‬ ‫ابز هر صنيف از او ونيع دگر‬

‫يلك هر يك در خور خود ونر يافت‬ ‫گر چه اين خور بر مهه يكسان نيافت‬

‫اتب‬ ‫افكند‬ ‫روزنه‬ ‫دقر‬ ‫به‬ ‫مه‬ ‫آتفاب‬ ‫ونر‬ ‫اخنه‬ ‫درون‬ ‫در‬

‫ات شود اين اخنه پر ونر و ضیا‬ ‫روزن از هر سو گشا اين اخنه را‬

‫آتفاب‬ ‫ونر‬ ‫ز‬ ‫اخنه‬ ‫شود‬ ‫پر‬ ‫شقف و ديوارش اگر سازي خراب‬

‫نيست كن خود را كه اين هسيت جظاست‬ ‫چون حاجب ونر حق ديوار ماست‬

‫بستافيت‬ ‫خود‬ ‫اسب‬ ‫درتفاده‬ ‫دريافيت‬ ‫نيسيت‬ ‫ذوق‬ ‫وت‬ ‫گر‬

‫نيسيت‬ ‫اجم‬ ‫وت‬ ‫نيوستدي‬ ‫چون‬ ‫نم منيدامن كه وت در چیسيت‬

‫‪015‬‬
‫هر دو اعمل پر ز خود نيين هيم‬ ‫گر وت برخیري ز ما و نم ديم‬

‫بسيندهاي‬ ‫گوييا‬ ‫مووتا‬ ‫رزم‬ ‫از چه در ما و مين خشبیدهاي‬

‫آراسيت‬ ‫بزم‬ ‫رصف‬ ‫صقايي‬ ‫در‬ ‫چون وت از هسيت خود براخسيت‬

‫كي شوي واقف ز كنه خود بگو‬ ‫ات نگردد كشف اين احتل به وت‬

‫وبد وت آمد به روي وت بقاب‬ ‫كشف در معين وبد رفع حاجب‬

‫ات يعان نيين به روي يار زود‬ ‫پردۀ خود از يمان بردار زود‬

‫پردۀ اسم و صقت شد اكييات‬ ‫شد حاجب ذات‪ ،‬امسا و صقات‬

‫حق هنابست و بجوادهشد يعان‬ ‫يمان‬ ‫از‬ ‫بربجیرد‬ ‫بعين‬ ‫ات‬

‫وصرت و معين بقاب ودحبست‬ ‫جهرۀ معين هنان در وصربست‬

‫آنك نيند روي اجانن او يعان‬ ‫كیست اهل كشف و ودجان در جهان‬

‫چونكه برخیرد بعين مجهل اوست‬ ‫اين بعين شد حاجب روي دوست‬

‫وز وتيي شد او هنان اي وبالعجب‬ ‫آبجه وت جوياي آين روز و شب‬

‫بين‬ ‫ز‬ ‫برخیرد‬ ‫وت‬ ‫و‬ ‫ما‬ ‫پردۀ‬ ‫چون دتل صایف شود از مجهل زين‬

‫حق يعان نيند به بقش هر چه هست‬ ‫نيست گردد وصرت ابال و بست‬
‫ً‬
‫دايام گويان اان احلق آشكار‬ ‫مجهل ذرات جهان مبصور وار‬

‫گفيارشان‬ ‫بسنوي‬ ‫آري‬ ‫بر‬ ‫گر‬ ‫اجن‬ ‫گوش‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫نيدار‬ ‫نيبۀ‬

‫يبدرنگ‬ ‫اجانن‬ ‫روي‬ ‫منايد‬ ‫ات‬ ‫آييه اجن را مصفا كن ز زنگ‬

‫جو‬ ‫ديدار‬ ‫آييه‬ ‫دل‬ ‫وبد‬ ‫دل‬ ‫آرزو‬ ‫داري‬ ‫يار‬ ‫لقاي‬ ‫گر‬

‫يار‬ ‫رخشار‬ ‫نياميدت‬ ‫يعان‬ ‫ات‬ ‫آييه دل صاف كن از هر غبار‬

‫ات يعان نيين كه هسيت مجهل اوست‬ ‫دل مصفا كن ز رنگ غیر دوست‬

‫ورنه حق نيداست در كون و مكان‬ ‫بدان‬ ‫آمد‬ ‫وتيي‬ ‫وت‬ ‫راه‬ ‫سد‬

‫‪016‬‬
 ‫حكايت‬

‫سائيل كه از نير بسظايم ستوال كرد‬

‫كرد ره چوبست سوي ذواجلالل‬ ‫آن يكي از نير بسظايم ستوال‬

‫در گذر از خود رستدي اب دخا‬ ‫نيك بسنو ات چه گفت آن مقيدا‬

‫چون وت برخیري يعان گردد اهل‬ ‫گفت وت بر خیر اي سالئ ز راه‬

‫ات منايد افش بقش اجبقزاش‬ ‫بقش هسيت را ز ولح دل تراش‬

‫چون وت برخیري بسنيد حق بجات‬ ‫نيست از خود شو كه ات يايب بجات‬

‫چون به خود نيين گرتفاري وت ابز‬ ‫زين معام كي كين وت فهم راز‬

‫كي به بزم وصل ره يايب درون‬ ‫ات نيايي از بلاس خود برون‬

‫ات نگردد رهیرت لظف كرام‬ ‫كي نيايب ره در اين اعيل مقام‬

‫هیچ طابل ره نيابد اب دخا‬ ‫زانكه يب ارشاد نير رهنام‬

‫عهده بر نم اعبقت حق بين شوي‬ ‫گر به ارم نير اين ره يمروي‬

‫رهزنت سازد درين ره وعر و كور‬ ‫گر به خودخوايه شدن اين راه دور‬

‫ره چه داند طابل راه اهل‬ ‫ات بسان ره نگويد نير راه‬

‫نير ابيد ورنه اكرش بد شود‬ ‫هر كه او در عشق اجانن يمرود‬

‫رس پمیچ از حمك آن سلظان دين‬ ‫در نياه اكميل ايمين بسين‬

‫بر مهه لخق جهان يايب ستق‬ ‫ات به يمن دوتل رمدان حق‬

‫مامتت سور آيد و غمها رسور‬ ‫ظاهرت ابطن شود‪ ،‬يغتب جصور‬

‫‪017‬‬
 ‫بعد نزديكي شود‪ ،‬نقصان كامل‬ ‫درد درمان گردد و هرجان وصال‬

‫ابب تقصیل جهان جممل شود‬ ‫بقش اعمل رس برس بمدل شود‬

‫رو منايد آن يقامت اين زمان‬ ‫لك شيئ هاكل گردد يعان‬

‫ذلت و آرام و اونار بقا‬ ‫بقد نيين ودعههاي بسیه را‬

‫ات شود لعم ايلقين عين ايلقين‬ ‫پرده بردار از رخ و ارسار بين‬

‫ات منايد رخ مجال اب كامل‬ ‫رخت بر نيد و بكل ظن و خیال‬

‫افرغ آيي از مهه نيك و بدي‬ ‫چون نيوستدي رشاب نيوخدي‬

‫حمو ابيش در مجال ذواجلالل‬ ‫مشت گردي از يم اجم وصال‬

‫مشكل اعمل به حق آسان شود‬ ‫كرف برخیرد مهه ايامن شود‬

‫از پس هر ذره كو معزست و وپست‬ ‫رو منايد آتفاب خشن دوست‬

‫در يقامت آبجه مووعد دخاست‬ ‫نيند ايياج هر كه ارابب صقاست‬

‫كشف اين معين بجو اي نيبظیر‬ ‫از خالف بقس و از ارشاد نير‬

‫از خالف طبع جو اجن را جال‬ ‫رو رياضت كش كه ات يايب صقا‬

‫ّ‬
‫مهوچ روح اّلل بر افالك شو‬ ‫از وهي و از وه سها اپك شو‬

‫وصف احلالآبجه در روش اهل طريقت بر اين قفیر روي منوده هج نيبیه طابلان و اعشقان ذكر‬

‫كرده يمشود‪.‬‬

‫گرفت‬ ‫گرييامن‬ ‫عقلش‬ ‫شحنۀ‬ ‫چونكه درد عشق دامامن گرفت‬

‫كز بقس شد سوتخه كون و مكان‬ ‫شعهل زن شد آتش عشقش چنان‬

‫يمافروخمت‬ ‫الهل‬ ‫مهوچن‬ ‫ابز‬ ‫يمسوخمت‬ ‫او‬ ‫سوداي‬ ‫آتش‬ ‫ز‬

‫‪018‬‬
‫اجن ما را دل گرفت از آب و لگ‬ ‫ترك عشقش كرد يغام اجن و دل‬

‫اجن ما را از دو اعمل دل گرفت‬ ‫عشق او چون در دمل می رل گرفت‬

‫از غم و فكر دو اعمل روي اتفت‬ ‫اكم اجمن ذلت عشقش چو يافت‬

‫جز مغش مهدم نگشمت اب كيس‬ ‫مونيس‬ ‫نيودم‬ ‫او‬ ‫خیال‬ ‫جز‬

‫گه ز زلف مشك وبيش نيرقار‬ ‫گه ز مخش مشت وبدم گه مخار‬

‫روز و شب اب سوخين يمساخمت‬ ‫يمبسناخمت‬ ‫درد‬ ‫اين‬ ‫اچرۀ‬

‫ً‬
‫جگر‬ ‫خون‬ ‫از‬ ‫وبد‬ ‫اجمن‬ ‫وقت‬ ‫ك وبدم ديدم تر‬‫ش‬ ‫خ‬ ‫دايام بل‬

‫بسان‬ ‫منيگفيت‬ ‫كس‬ ‫دوايش‬ ‫از‬ ‫درد خود اب هر كه يمكردم نيان‬

‫نيشم آمد از ره صدق و صقا‬ ‫دخا‬ ‫ابدال‬ ‫ز‬ ‫رمدي‬ ‫انگهان‬

‫يار‬ ‫درد‬ ‫از‬ ‫بل‬ ‫به‬ ‫اجمن‬ ‫آمده‬ ‫رنگ رويم زرد ديد و ین نزار‬

‫چیست احوال وت رشخش ابزگو‬ ‫گفت اي از درد عشقش اچره جو‬

‫نيگانهام‬ ‫دون‬ ‫دنياي‬ ‫غم‬ ‫وز‬ ‫ديوانهام‬ ‫او‬ ‫سوداي‬ ‫از‬ ‫گفمت‬

‫يقل‬ ‫و‬ ‫اقل‬ ‫لعم‬ ‫پرواي‬ ‫نيسمت‬ ‫ديلل‬ ‫جوياي‬ ‫نه‬ ‫يارم‬ ‫طابل‬

‫لعم‬ ‫اوباب‬ ‫بسد‬ ‫معولمم‬ ‫هیچ‬ ‫گر چه كوستدم بيس در ابب لعم‬

‫زيست‬ ‫نيوانمي‬ ‫چو‬ ‫او‬ ‫يبوصال‬ ‫نم ندامن اچرۀ اين اكر چیست‬

‫سوز عشق اندر دل او اغبل است‬ ‫گفت هر كو وصل حق را طابل است‬

‫معرفت‬ ‫اكمل‬ ‫خشت‬ ‫ابيد‬ ‫نير‬ ‫ات به راه عشق ابشد يك جهت‬

‫در وصال دوست دل شادش كند‬ ‫كند‬ ‫به راه عشق ارشادش‬ ‫ات‬

‫كي شود رس مشت از اجم ريحق‬ ‫هر كرا نيري نياشد در طريق‬

‫از بد و نيك ره حق اب خیر‬ ‫راهیر‬ ‫ابشد‬ ‫كه‬ ‫نيري‬ ‫گفيمش‬

‫كمن بر ارم او اجن را دفا‬ ‫ات‬ ‫كیست اييدم گو بسان او رما‬

‫‪019‬‬
‫نيشواست‬ ‫او‬ ‫را‬ ‫اواتد‬ ‫مجلۀ‬ ‫گفت آن رهیر كه ره را مقيداست‬

‫وارث لعم و كامل اخمت است‬ ‫فظب افظاب است و وغث اعظم است‬

‫زان ستب گشته است انمش ونربجش‬ ‫هست چون خور در جهان او ونربجش‬

‫آمدم‬ ‫خود‬ ‫اب‬ ‫ابز‬ ‫شد‬ ‫لحظهاي‬ ‫چون ستیدم انم او نيوخد شدم‬

‫نيكنام‬ ‫آن‬ ‫می رل‬ ‫بسان‬ ‫گو‬ ‫مقام‬ ‫دارد‬ ‫كاج‬ ‫او‬ ‫آخر‬ ‫گفمت‬

‫مگر‬ ‫او‬ ‫اجبقزاي‬ ‫مجال‬ ‫از‬ ‫خیر‬ ‫اب‬ ‫گردم‬ ‫ارشاد وت‬ ‫به‬ ‫ات‬

‫گر دخا خوايه برو او را بجوي‬ ‫گفت اودر كوره قفر است روي‬

‫كیا‬ ‫آن‬ ‫مقام‬ ‫شد‬ ‫گیالن‬ ‫كوه‬ ‫مودلش از اقين است و احيلا‬

‫يقين‬ ‫اب‬ ‫رهروان‬ ‫مقيداي‬ ‫اوست اييدم مقيداي اهل دين‬

‫هر يكي معروف گشته در جهان‬ ‫نيگامن‬ ‫آستانش‬ ‫اخدمان‬

‫يب نظیر اندر لعوم و كشف احل‬ ‫ستد است و اجعم مجهل كامل‬

‫معز اعمل اوست اعمل مهوچ وپست‬ ‫آمسان قفر را خورستد اوست‬

‫گشت اتابن در دمل صد مهر و ماه‬ ‫چون ستیدم اين سخن زان رمد راه‬

‫عشق او رس بر زد از آب و گمل‬ ‫موجزن شد بجر شوفش در دمل‬

‫عشق نيشست و خرد آواره شد‬ ‫عقل و صیر و طاقمت يكباره شد‬

‫نيرقار‬ ‫اجمن‬ ‫گشت‬ ‫استیافش‬ ‫ز‬ ‫اتخیار‬ ‫زمام‬ ‫دسمت‬ ‫از‬ ‫رفت‬

‫هشبصد و لچ وبد ونه‪ ،‬ين نيش و مك‬ ‫سال اتريخش وبد يبكیف و مك‬

‫مدد‬ ‫رمحاين‬ ‫فبض‬ ‫از‬ ‫يافمت‬ ‫االدح‬ ‫يوم‬ ‫رجب‬ ‫ماه‬ ‫غره‬

‫صقا‬ ‫و‬ ‫صدق‬ ‫كعبۀ‬ ‫طوف‬ ‫هبر‬ ‫صبدحم پهنان ز خويش و اقراب‬

‫آن‬ ‫هبر‬ ‫نياده‬ ‫تهنا‬ ‫يكتنه‬ ‫الهاجن‬ ‫سهر‬ ‫ز‬ ‫نيرون‬ ‫آمدم‬

‫شود‬ ‫بد‬ ‫اكرم‬ ‫و‬ ‫آييد‬ ‫مابعم‬ ‫نيرخد‬ ‫دوستان‬ ‫بمادا‬ ‫ات‬

‫‪001‬‬
‫بعد از آن ديدم دو شحض نيكوخاه‬ ‫يك دو روزي يم شدم تهنا به راه‬

‫حمرمان‬ ‫معين‬ ‫ارسار‬ ‫از‬ ‫دو‬ ‫هر‬ ‫مهرابن‬ ‫موافق‬ ‫يار‬ ‫آن‬ ‫دو‬ ‫هر‬

‫صقا‬ ‫اب‬ ‫يار‬ ‫دو‬ ‫طبلكاري‬ ‫در‬ ‫هر دو طابل گشته مظولب رما‬

‫هر سه اب مه مهزابن يار شقيق‬ ‫هر دو گشتند اندر آن رامه ريفق‬

‫مجهل اب مه از كامل عشق و ذوق‬ ‫خوش هيم رتفمي مشت اجم شوق‬

‫آستين افشان و افرغ از رقبي‬ ‫هر يكي از ژمدۀ وصل حببي‬

‫ً‬
‫گشته آزاد از غم و رنج و بعب‬ ‫دايام اب شادي و يعش و طرب‬

‫اپ ز رس بسناتخمي و رس ز اپ‬ ‫از كامل شوق وعشق آن لقا‬

‫اپيامل‬ ‫صیرم‬ ‫كرد‬ ‫آرزويش‬ ‫چونكه شد نزديك ايام وصال‬

‫امام‬ ‫دراگه‬ ‫به‬ ‫آخر‬ ‫آمديم‬ ‫بعد روزي چند اب شوق متام‬

‫گشته ما را سدجهاگه از هر طرف‬ ‫رشف‬ ‫و‬ ‫عز‬ ‫كعبۀ‬ ‫آستان‬

‫خوش هيم وبديم اب سوز و نياز‬ ‫انز‬ ‫و‬ ‫عز‬ ‫آستان‬ ‫بر‬ ‫معتكف‬

‫دارالصفا‬ ‫در‬ ‫نيشست‬ ‫و‬ ‫آمد‬ ‫اويلا‬ ‫امام‬ ‫آن‬ ‫ديگر‬ ‫روز‬

‫اخديم آمد كه هان اي نيدالن‬ ‫روز يمعاد و لقا وبد آن زمان‬

‫زالل‬ ‫اكمد‬ ‫بسنگان‬ ‫ژمده‬ ‫ژمده‬ ‫وقت ديدارست و هنگام وصال‬

‫اعشقان‬ ‫اجن‬ ‫به‬ ‫يمبجشد‬ ‫ونر‬ ‫اجن‬ ‫و‬ ‫انس‬ ‫ونربجش‬ ‫آتفاب‬

‫ديد اجين كز فرافش اچره جوست‬ ‫شكر ايزد را كه آخر روي دوست‬

‫ات شديم آبجا كه وبد آن شاه اجن‬ ‫اخدم اندر نيش و ما از پس روان‬

‫نيخیر گشمت ز اجن و از جهان‬ ‫چونكه ديدم روي آن فظب زمان‬

‫شاه‬ ‫روي‬ ‫مجال‬ ‫بجيل‬ ‫از‬ ‫اوتفادم در زمين چون اخك راه‬

‫وه‬ ‫اونار‬ ‫دمل‬ ‫در‬ ‫اتابن‬ ‫گشت‬ ‫او‬ ‫رخشار‬ ‫پروت‬ ‫بديدم‬ ‫چون‬

‫‪000‬‬
‫رسمدي‬ ‫راز‬ ‫جوستد‬ ‫دمل‬ ‫در‬ ‫چونكه اب خود آمدم از نيوخدي‬

‫اجن و رس شكرانه گردامن دفاش‬ ‫خواسمت برخیرم و افمت به اپش‬

‫يك نيك در بر گرفت از چپ و راست‬ ‫ديدم آن سلظان دين بر اپي اخست‬

‫گرد غم از اخطر يك يك فشاند‬ ‫خیر مقدم گفت و نيش خود بساند‬

‫بسفت‬ ‫خوش‬ ‫معاين‬ ‫درياي‬ ‫در‬ ‫از طريق قفر حریف چند گفت‬

‫خشت‬ ‫وبد‬ ‫ابيد‬ ‫راه‬ ‫اندر‬ ‫گفت‬ ‫روز ديگر احل مارا ابز خشت‬

‫ترك دنيا گوي و عقيب نيز مه‬ ‫زد دقم‬ ‫خوايه‬ ‫عشق‬ ‫براه‬ ‫گر‬

‫منا‬ ‫رايه‬ ‫آمدم‬ ‫ارشاد‬ ‫هبر‬ ‫دخا‬ ‫راه‬ ‫رهب ـر‬ ‫اي‬ ‫گفيمش‬

‫رمدنت‬ ‫وهسها‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫وهي‬ ‫از‬ ‫كردنت‬ ‫ابيد‬ ‫وتبه‬ ‫اول‬ ‫گفت‬

‫آب يحوان جو كه اپييده شوي‬ ‫ات منیري كي به حق زنده شوي‬

‫وت طببي احذق و نم خشتهام‬ ‫گفيمش بر حمك وت دل بستهام‬

‫اكفرم‬ ‫نيیچم‬ ‫گر‬ ‫ارمت‬ ‫ز‬ ‫رس‬ ‫هر چه فرمايي به اجن فرمان برم‬

‫وز حريم قرب اجن را دافعست‬ ‫وتبه داد از هر چه در ره مابعست‬

‫گر هيم خوايه كه يايب وصل يار‬ ‫ارم اكمل گفت ارم حق مشار‬

‫نقد ونيش كن چه ابيد زهر خورد‬ ‫هني حق دان هر چه رمشد هني كرد‬

‫از خالف بقس دل را شد صقا‬ ‫اجبست اين ترك وهي‬ ‫صقيل‬

‫ابش‬ ‫آزاد‬ ‫دون‬ ‫دنياي‬ ‫غم‬ ‫از‬ ‫هر كاج ابيش به يادش شادابش‬

‫آنكه در هسيت حق گردي وت نيست‬ ‫رشط اين ره سالكا داين كه چیست‬

‫دار‬ ‫اپك‬ ‫دايم‬ ‫غیر‬ ‫غبار‬ ‫از‬ ‫اخنۀ دل را كه هست آن اجي يار‬
‫ً‬
‫بقش غیر از ولح اجنت بر تراش‬ ‫دايام اب ياد او دلشاد ابش‬

‫بر فصاي حق بده اجن را دفا‬ ‫هر چه آيد بر وت يمدان از فصا‬

‫‪002‬‬
 ‫ً‬
‫ترك خواب شب بگو نيدار ابش‬ ‫ابش‬ ‫يار‬ ‫وصل‬ ‫جوياي‬ ‫دايام‬

‫در بال و درد و غم هشیار شو‬ ‫مشت عقلت ات بكي‪ ،‬نيدار شو‬

‫ترك گو در راه عشق و شو متام‬ ‫كیر و عجب و بجوت و انموس و انم‬

‫غیر ابر عشق او بر اجن نمه‬ ‫جز خیال دوست در دل اج مده‬

‫بر رس خود يك دقم هرگز نمه‬ ‫ده‬ ‫نير‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫خود‬ ‫اتخیار‬

‫ونش دارو خوانش و ترياك دان‬ ‫زهر اگر آيد ز دست اكمالن‬

‫خويش را خواهج مگو درويش دان‬ ‫عجز و مشكیين شعار خويش دان‬

‫نيسيت بگزين و هسيت را هبل‬ ‫دل‬ ‫اهل‬ ‫اپي‬ ‫اخك‬ ‫كن‬ ‫وتنيا‬

‫ستو‬ ‫نيكو‬ ‫را‬ ‫خواه‬ ‫نيكو‬ ‫نيد‬ ‫رمو‬ ‫حق‬ ‫راه‬ ‫بقس‬ ‫وهاي‬ ‫بر‬

‫بر كيس پمسند و بسنو اين سخن‬ ‫هر چه نيسندي وت آن بر خويسين‬

‫رو بدريا مهوچ آب جوي ابش‬ ‫در طريق عشق او يكروي ابش‬

‫خیر‬ ‫حق‬ ‫وصال‬ ‫از‬ ‫نيايب‬ ‫ات‬ ‫گذر‬ ‫بقساين‬ ‫ذلات‬ ‫مهه‬ ‫از‬

‫بجر چون داري چرا جويي وت جوي‬ ‫از دخا غیر از دخا چیري جموي‬

‫صيف‬ ‫آن‬ ‫تلقين‬ ‫كرد‬ ‫رشايط‬ ‫اب‬ ‫خيف‬ ‫ذكر‬ ‫كردنش‬ ‫وصیت‬ ‫اين‬

‫نياز‬ ‫اب‬ ‫دايم‬ ‫ابش‬ ‫طريقت‬ ‫در‬ ‫گفت اين ذكر خيف را ورد ساز‬

‫بعد از آن ذكر خيف كن نيشامر‬ ‫شب چو برخیري هتدج يمگراز‬

‫يك زمان مگذار ذكر اچر رضب‬ ‫گر وت داري طابلا دل در طلب‬

‫گشت چون آيينه روشن اب صقا‬ ‫دل چو صقيل يافت از ذكر دخا‬

‫دان كه رمحانش چو گويي شايدت‬ ‫نياميدت‬ ‫اندرو‬ ‫ابشد‬ ‫چه‬ ‫هر‬

‫كمیرش‬ ‫غالم‬ ‫حمكوم‬ ‫گشته‬ ‫درش‬ ‫بر‬ ‫م ـالزم‬ ‫وبدم‬ ‫ساهلــاـ‬

‫بگوش‬ ‫لحقه‬ ‫نيدۀ‬ ‫وبدم‬ ‫گشته‬ ‫يمكشیدم هیرم مظبخ به دوش‬

‫‪003‬‬
‫ابركش‬ ‫اشیران‬ ‫نيش‬ ‫به‬ ‫گه‬ ‫مظبخش‬ ‫اندر‬ ‫وبدم‬ ‫اخدم‬ ‫اگه‬

‫آست ــاـن‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫فراش‬ ‫اگه‬ ‫گه مكاري وبدم و گه گهلابن‬

‫يكتنه‬ ‫دخمت‬ ‫هبر‬ ‫يمد ويدم‬ ‫گرسته‬ ‫برهنه‬ ‫اپ‬ ‫شب‬ ‫ات‬ ‫روز‬

‫نه رماد بقس و نه خواب و نه خور‬ ‫شب نه فرشم وبد و نه ابلين رس‬

‫زار‬ ‫زار‬ ‫گريان‬ ‫اگه‬ ‫خندان‬ ‫اگه‬ ‫يار‬ ‫شوق‬ ‫روي‬ ‫ز‬ ‫شهبا‬ ‫اكیر‬

‫در رياضت وبد اجمن روز و شب‬ ‫در مقام عشق و در كوي طلب‬

‫بردهام شهبا بيس اب سوز و ساز‬ ‫در مناز و گريه و ذكر و نياز‬

‫العــاـملين‬ ‫رب‬ ‫قرب‬ ‫ايم ـد‬ ‫بر‬ ‫لخوتبسين‬ ‫ب ـودهام‬ ‫اربعیــنــها‬

‫به وبك‬ ‫معر ما‬ ‫بگذشت‬ ‫ساهلا‬ ‫اندرين سیر و رياضات وسولك‬

‫گه ز خوف فهر‪ ،‬رلزان چون چنار‬ ‫ايمـدوار‬ ‫بـوديم‬ ‫لظفش‬ ‫به‬ ‫گه‬

‫كوكب شعد آمد و بگذشت بجس‬ ‫چون ز آاليش زمكي گشت بقس‬

‫خوش‬ ‫بروبد‬ ‫رما‬ ‫عشقش‬ ‫جذبه‬ ‫مكش‬ ‫كش‬ ‫يمان‬ ‫اندر‬ ‫اعبقت‬

‫حق‬ ‫اونار‬ ‫شد‬ ‫اتنيده‬ ‫دمل‬ ‫در‬ ‫حق‬ ‫ارسار‬ ‫واقف‬ ‫اجمن‬ ‫گشت‬

‫كرد‬ ‫انياز‬ ‫مكل‬ ‫اب‬ ‫را‬ ‫خويسين‬ ‫سوي ابال اجن نم پرواز كرد‬
‫ّ‬
‫ونر‬ ‫اّلل‬ ‫معين‬ ‫ظاهر‬ ‫گشت‬ ‫به ونر‬ ‫بمدل شد‬ ‫ظملت اعمل‬

‫آمسان‬ ‫و‬ ‫آتفاب‬ ‫هزاران‬ ‫صد‬ ‫يك جهان ديدم به معين صد جهان‬

‫هر يك از ديگر به معين برتري‬ ‫ديگري‬ ‫از‬ ‫اتنيدهتر‬ ‫يكي‬ ‫هر‬

‫يبصقت‬ ‫گشمت‬ ‫رصف‬ ‫نفاي‬ ‫در‬ ‫نيحهت‬ ‫نم‬ ‫بر‬ ‫كرد‬ ‫بجيل‬ ‫حق‬

‫نيوش‬ ‫گفيا‬ ‫و‬ ‫ديگر‬ ‫اجم‬ ‫داد‬ ‫زان نفا چون آمدم ديگر به وهش‬

‫وصال‬ ‫هنايات‬ ‫در‬ ‫ره‬ ‫يافمت‬ ‫اليزال‬ ‫ونش اجم‬ ‫كردم‬ ‫چونكه‬

‫مجهل ذرات جهان از بجت ووفق‬ ‫ابز ديدم از كامل عشق و ذوق‬

‫‪004‬‬
‫گويان اان احلق آشكار‬ ‫هر يكي‬ ‫وار‬ ‫مبصور‬ ‫نيوخدي‬ ‫كامل‬ ‫از‬

‫از آمسان‬ ‫گذشت‬ ‫زد‬ ‫برمه‬ ‫ابل‬ ‫كرد پرواز از فقس سهباز اجن‬

‫مكل‬ ‫اب‬ ‫مصاحب‬ ‫وبدم‬ ‫ساهلا‬ ‫نيگامن بسنو كه نم در هر فكل‬

‫مشت و نيوخد از يم ابيق شده‬ ‫ما حريفان و دخا سايق شده‬

‫ديدم از عين ايلقين مشت و خراب‬ ‫مجهل ذرات جهان را زين رشاب‬

‫اين يكي از مشيت و آن يك نيخیر‬ ‫دگر‬ ‫ونع‬ ‫مشيت‬ ‫را‬ ‫يكي‬ ‫هر‬

‫شده‬ ‫ابيق‬ ‫جرعۀ‬ ‫اعمل‬ ‫دو‬ ‫هر‬ ‫اجم ما در ياد حق سايق شده‬

‫نفا‬ ‫اجم‬ ‫مشتغرق‬ ‫يمشدم‬ ‫لقا‬ ‫اونار‬ ‫اتب‬ ‫از‬ ‫زمان‬ ‫هر‬

‫حمو‬ ‫ابز‬ ‫بجيل‬ ‫اجم‬ ‫از‬ ‫يمشد‬ ‫اجن از آن مشيت چو يمآمد به صجو‬

‫درگذشت از عرش و فرش و هر چه وبد‬ ‫ابز از آبجا اجن ما طیران منود‬

‫نيان‬ ‫در‬ ‫انيد‬ ‫آبجه‬ ‫چه‬ ‫المكان‬ ‫المكان‬ ‫شد‬ ‫اجن‬ ‫رمغ‬ ‫آستان‬

‫مكان‬ ‫وبدم‬ ‫المكان‬ ‫مقام‬ ‫در‬ ‫صد هزاران دور يبدور و زمان‬

‫يبجهات‬ ‫بجيل‬ ‫كردي‬ ‫زمان‬ ‫هر‬ ‫ذات حق يب كیف اب مجهل صقات‬

‫بقا‬ ‫اندر‬ ‫يمشدي‬ ‫نيدا‬ ‫ابز‬ ‫نفا‬ ‫يمگشيت‬ ‫ذرات‬ ‫مجلۀ‬

‫فهم و ايامن كو كه گردد معیرف‬ ‫آبجه بر اجن و دمل شد نمكشف‬

‫اصظراب‬ ‫اندر‬ ‫وبدم‬ ‫تعظش‬ ‫از‬ ‫ابز ديدم مجهل اعمل شد رساب‬

‫نم نديدم خويسين را زان ستس‬ ‫در كشیدم مجهل را در يك بقس‬

‫بقا‬ ‫ديدم‬ ‫اجودان‬ ‫يحات‬ ‫از‬ ‫چون بكيل از خودي گشمت نفا‬

‫كشف شد اكين مجهل هسيت خود يكیست‬ ‫هسيت مووهم شد يكباره نيست‬

‫عين دريا گشين و فظره بقاست‬ ‫فظره در دريا تفادن خود نفاست‬

‫افرغ آمد اجمن از درس و ستق‬ ‫چون ز خود افين شدم ابيق به حق‬

‫‪005‬‬
‫آن‬ ‫موج‬ ‫اعمل‬ ‫ذرات‬ ‫مجلۀ‬ ‫نيكران‬ ‫بجر‬ ‫خويش‬ ‫آنگه‬ ‫ديدم‬

‫آمده‬ ‫ما‬ ‫مظهر‬ ‫اعمل‬ ‫دو‬ ‫هر‬ ‫از ظوهر ما جهان اقيم شده‬

‫ومكان‬ ‫كون‬ ‫مهه‬ ‫ما‬ ‫يبوجود‬ ‫هسيت ما گشته هسيت جهان‬

‫مايض و مشقتيل و ابال و بست‬ ‫لعم ما گشته حمبط هر چه هست‬

‫بسان‬ ‫در‬ ‫مقيد‬ ‫گشته‬ ‫يببسان‬ ‫زمان‬ ‫دوران‬ ‫وبده‬ ‫ما‬ ‫از‬ ‫داير‬

‫معرفت‬ ‫ـهـزاران‬ ‫صد‬ ‫بگويم‬ ‫گر‬ ‫رشح آن احتل نيايد در صقت‬

‫كامل‬ ‫اهل‬ ‫جز‬ ‫احل‬ ‫نيابد‬ ‫در‬ ‫كي وتاند اقل گشين گرد احل‬

‫كي وتان خشين بسان از يببسان‬ ‫خود كاج آيد يعان اندر نيان‬

‫احل اكمل برتر است از گفت و گو‬ ‫بجر اندر كوزه كي گندج بگو‬

‫قمل‬ ‫رشح‬ ‫قـدم‬ ‫اندي ـده‬ ‫چیست‬ ‫دقم‬ ‫راز‬ ‫دقم‬ ‫جز‬ ‫نيابد‬ ‫در‬

‫كي ونيسد خود ق ـمل نيـاجه سال‬ ‫بجال‬ ‫يكدم‬ ‫دقم‬ ‫يمنيند‬ ‫آبجه‬

‫كي در آيد در بعارات و سجل‬ ‫آن معاين كي شود مكشوف دل‬

‫نيست ممكن صد يكش كردن نيان‬ ‫آبجه ديدم نم به خشم دل يعان‬

‫بجر مظلق چون در آيد در يقود‬ ‫دحود‬ ‫در‬ ‫انيد‬ ‫انمدحود‬ ‫زانكه‬

‫رس معين كي بگندج در كتاب‬ ‫حاجب‬ ‫جز‬ ‫بعارت‬ ‫نيفزايد‬ ‫يم‬

‫از صقت كي كشف خوادهگشت ذات‬ ‫چون حاجب ذات يمگردد صقات‬

‫كیسيت‬ ‫بداين‬ ‫افين‬ ‫شوي‬ ‫چون‬ ‫كشف اي معين ستو در نيسيت‬

‫اويلا‬ ‫رس‬ ‫به‬ ‫يايب‬ ‫ره‬ ‫كه‬ ‫وب‬ ‫وصف احل خود از آن كردم كه ات‬

‫رب‬ ‫قرب‬ ‫مقام‬ ‫در‬ ‫يايب‬ ‫راه‬ ‫ات مگر نيدا شود در وت طلب‬

‫رهروان‬ ‫طريق‬ ‫از‬ ‫آيي‬ ‫واقف‬ ‫رهزانن‬ ‫از‬ ‫رهنام‬ ‫واستايس‬

‫رنج‬ ‫گنج‬ ‫براي‬ ‫از‬ ‫او‬ ‫يم كشد‬ ‫ات بداين هر كه شد جوياي گنج‬

‫‪006‬‬
‫گر هيم جويي وت قرب شاه را‬ ‫را‬ ‫راه‬ ‫ابيد‬ ‫نير‬ ‫بداين‬ ‫ات‬

‫لقا‬ ‫ونر‬ ‫از‬ ‫هبره‬ ‫اب‬ ‫شود‬ ‫كي‬ ‫هر كه اين ره يمرود يبرهنام‬

‫خون هبايش حق وبد يبگفت و گو‬ ‫هر كه مقيول حمتب گشت او‬

‫را‬ ‫اقل‬ ‫و‬ ‫يقل‬ ‫قفر‬ ‫نگويي‬ ‫ات‬ ‫ات بداين طور كشف و احل را‬

‫آنكه شد دريايي يبفعر و كران‬ ‫اكمالن‬ ‫ات بداين كیست اكمل در يمان‬

‫گر نداري كشف كن نصديق اين‬ ‫چنين‬ ‫احاليت‬ ‫هست‬ ‫را‬

‫ّ‬
‫آييست‬ ‫يك‬ ‫ازين‬ ‫مه‬ ‫رآين‬ ‫نم‬ ‫يل عم اّلل اكشف اين احتلست‬

‫يباستباه‬ ‫برين‬ ‫نض‬ ‫ااناحلق‬ ‫شد‬ ‫هست ستاحين درين معين گواه‬

‫مشو‬ ‫نينان‬ ‫ره‬ ‫احوال‬ ‫نمكر‬ ‫نيست اندر جبهام جز حق ستو‬

‫گشت اقيض اعجزش يب استباه دوعيم را‬ ‫هر كه دوعي كرد او از دو گواه‬

‫آمدند‬ ‫ثمتب‬ ‫دو‬ ‫هر‬ ‫چون نيب و مه ويل شاده شدند‬

‫يعان‬ ‫انكار‬ ‫يمكن‬ ‫گو‬ ‫نمكرش‬ ‫آن‬ ‫انكار‬ ‫رسد‬ ‫كي‬ ‫را‬ ‫مديع‬

‫حكايت آن شحض كه گنج ياتفه وبد‬

‫از بساط و شوق هر سو يمستافت‬ ‫آن يكي شحيص به انگه گنج يافت‬

‫يا كيس نيشش به اكري آمدي‬ ‫هر كرا يكدم مصاحب يمشدي‬

‫اي خوشا احل كيس كو يافت گنج‬ ‫او هيم گفيت كه يبرنج و به رنج‬

‫او ز معر خويش برخوردار شد‬ ‫هر كه گنیج ديد دوتل يار شد‬

‫رود‬ ‫او‬ ‫رماد‬ ‫بر‬ ‫اعمل‬ ‫اكر‬ ‫ميرس يم شود‬ ‫هرچه يمخواده‬

‫افرعشت از ميت هر انكيس‬ ‫اتحیايج نيست او را اب كيس‬

‫‪007‬‬
 ‫ً‬
‫وبد يبپروا ز طعن رمد و زن‬ ‫يي‬
‫دايام ز سان هيم گفيت سخن‬

‫خودكه ديد آن گنج را آخر بگو‬ ‫هركيس گفيت بدو اكين گنج كو‬

‫نيكران‬ ‫گنحهاي‬ ‫نم‬ ‫يافمت‬ ‫او هيم گفيت كه اي سادهدالن‬

‫اييچنين‬ ‫گنحهاي‬ ‫نيابد‬ ‫كس‬ ‫آن يكي گفيت كه ممكن نيست اين‬

‫نيست گنیج رم ترا اي خودپرست‬ ‫وان دگر گفيت كه ممكن گر چه هست‬

‫نيست در خور اين شعادت رم ترا‬ ‫وت كاج و دوتل گنج از كاج‬

‫يمزدي‬ ‫وقيم‬ ‫يلت‬ ‫يا‬ ‫بعرۀ‬ ‫او از اين انكار مصظر يمشدي‬

‫آن‬ ‫آواز‬ ‫بسنود‬ ‫ات‬ ‫كو‬ ‫گوش‬ ‫خشم كو ات گنج نيند در جهان‬

‫لخق از قفر و ز افقه در فعان‬ ‫رس برس اعمل پر از گنج روان‬

‫ً‬
‫دايام از طعنۀ لخقان به رنج‬ ‫در يمان آن كس كه واقف شد ز گنج‬

‫يمكند دوعي گنج و نيست هیچ‬ ‫آن يكي گويان كه اين زراق گیج‬

‫آهل‬ ‫بر‬ ‫او‬ ‫يم كنــد‬ ‫اـتفــرايي‬ ‫وان دگر گويد كه دارد حب اجه‬

‫را‬ ‫آماس‬ ‫فرهبي‬ ‫يممنايد‬ ‫را‬ ‫انلاس‬ ‫وعام‬ ‫او‬ ‫فرييد‬ ‫ات‬

‫آراستش‬ ‫نيكران‬ ‫گنج‬ ‫ز‬ ‫او‬ ‫راستش‬ ‫وقل‬ ‫كرد‬ ‫ابور‬ ‫آنكه‬

‫گشته از انكار غرقه ات به لخق‬ ‫او هيم گويد ز گنج و مجهل لخق‬

‫اگه خوشدل وبده گه اخطر گران‬ ‫او ز استعباد و از انكارشان‬

‫دور كرد از اخطر خود گرد درد‬ ‫اعبقت اب خويسين انديسه كرد‬

‫نيست ما را اعبقت سود و زيان‬ ‫گفت از اقرار و از انكارشان‬

‫از پي انكار اين وقم فصول‬ ‫اخطر خود را چرا دارم مولل‬

‫يمخور و يم ده هبر كو يمبرد‬ ‫نيرخد‬ ‫گروه‬ ‫اين‬ ‫انف‬ ‫رغم‬

‫هر چه ابيد آبجنان ابيد رمنج‬ ‫دزد را كي ره وتان دادن به گنج‬

‫‪008‬‬
‫هر گدايي اندرين ره شه شدي‬ ‫هر كيس را سوي گنج ار ره بدي‬

‫حق كاج كردي و لكن جظاب‬ ‫پس وول شاء كاج وبدي وصاب‬

‫كي گدايان سلظنت را درخورند‬ ‫اهل وصرت ره به معين كي برند‬

‫هر باليي كو فرستد رمحت است‬ ‫اكر حق يمدان كه عين حكمت است‬

‫رمد حق را چون ستايس حق ستاس‬ ‫كي ستاسد اهل حق جز حقستاس‬

‫چون نيابد كس بجز صاحب صقا‬ ‫ره به حق نيواسظه اهل دخا‬

‫اجي كن در سايۀ اخص اهل‬ ‫ات نيايب در حريم وصل راه‬

‫جز پي اين نمعامن اجيي رمو‬ ‫گنج خوايه نيش صاحب گنج شو‬

‫گفيۀ حق دان وت لعم نم دلن‬ ‫وقل اكمل را به اجن نصديق كن‬

‫ويح حق دان گفيههاي آن فريق‬ ‫صدق و اخالص است رهیر در طريق‬

‫نقض در فهم است ين در گفت نم‬ ‫گر به فهمت درنيايد اين سخن‬

‫از ره صدق و يقين شد احصمل‬ ‫آبجه مكشوفشت بر اجن و دمل‬

‫صدق نيش آور كه ره يايب به دوست‬ ‫گر به راه وصل اجنت عشق جوست‬

‫دست زن در دانم اهل دخا‬ ‫اي كه يمجويي ز حق گنج بقا‬

‫بقد اعمل را ز ما جويي رواست‬ ‫خمزن گنج معاين اجن ماست‬

‫لعم اعمل از كتاب ما بجوان‬ ‫رس پهنان شد ز بقش ما يعان‬

‫عقل نيدارد كه اين دوعي وبد‬ ‫وبد‬ ‫معين‬ ‫پردۀ‬ ‫ما‬ ‫وصرت‬

‫گفيۀ دوعي به معين اليش است‬ ‫نيست اين دوعي نيان معين است‬

‫كي وتان اين را به او كردن يقاس‬ ‫رمد معين ز اهل دوعي واستاس‬

‫اكنيیا هستند مهوچن ما رشب‬ ‫نيخیر‬ ‫وقم‬ ‫گفيند‬ ‫هيم‬ ‫زان‬

‫اغفل از معين بدند آن وقم خش‬ ‫وصرت ظاهر هيم ديدند و بس‬

‫‪009‬‬
‫نم احب الوقم حمك مظلق است‬ ‫دوستدار اهل حق‪ ،‬اهل حق است‬

‫اپي معين گیر وصرت انيرست‬ ‫رمد معين كي وبد وصرت پرست‬

‫چون به معين نيگري اكفر وبد‬ ‫هر كه او وابستۀ وصرت شود‬

‫گر هيم خوايه شوي صاحببظر‬ ‫بگذر از بقش وصر معين نگر‬

‫در جقيقت دان كه رمدان رهند‬ ‫وارهند‬ ‫يقيين‬ ‫كز‬ ‫سالكان‬

‫كز وجود خويش افين يمشوند‬ ‫راه ودحت آن مجاعت يمروند‬

‫هست مظلق را نيیين در بقا‬ ‫منا‬ ‫هسيت‬ ‫نيسيت‬ ‫مباند‬ ‫چون‬

‫كز خودي خود بكل نيرون شوي‬ ‫در جقيقت آن زمان اعرف شوي‬

‫العارفين‬ ‫مقام‬ ‫آيد‬ ‫احصلت‬ ‫چون نيايش وت‪ ،‬مهه ابيش يقين‬

‫نيسيت از خود وبد عين بقا‬ ‫نفا‬ ‫شد‬ ‫ساكل‬ ‫سیر‬ ‫نمهتاي‬

‫ات چه خوايه فهم كرد اي يبصقا‬ ‫نم ندامن زين نفا و زين بقا‬

‫كي شود اين احل نيش وت يعان‬ ‫ات نگردد رهیرت فظب زمان‬

‫احل ابيد ات شوي ز اهل يقين‬ ‫كي به گفتو گو وتان دريافت اين‬

‫كي درين می رل نيابد او حمل‬ ‫ازل‬ ‫از‬ ‫ندادند‬ ‫ذويق‬ ‫كرا‬ ‫هر‬

‫در بعارت مشهاي نيوان منود‬ ‫آبجه مكشوفشت بر اهل شوهد‬

‫رس اين معين به عشق آمد فخشب‬ ‫لعم ودحاين بسد احصل به كسب‬

‫كي شوي واقف ز ارسار طريق‬ ‫گر نياشد عشق در راته ريفق‬

‫اعشقان را عشق شد فريادرس‬ ‫رهیر راه طريقت عشق و بس‬

‫از غم عشقست اعشق شادمان‬ ‫درد عشق آمد دواي اعشقان‬

‫عشق نياميد ز وصل او بسان‬ ‫عشق آمد رهیر كشف و يعان‬

‫يمشود مكل خرد ويران عشق‬ ‫چون لعم نيرون زند سلظان عشق‬

‫‪021‬‬
‫وايل مكل جقيقت عشق وبد‬ ‫شحنۀ گوي طريقت عشق وبد‬

‫اعشقانه رو درين ره مشقتمي‬ ‫راه عشق آمد رصاط مشقتمي‬

‫يقين‬ ‫راه‬ ‫ترا‬ ‫نياميد‬ ‫عشق‬ ‫عشق بعيلمت كند ارسار دين‬

‫عشق آرد رم ترا ات كوي دوست‬ ‫عشق بگشايد بقاب از روي دوست‬

‫مشت اين يمدان چه اجم و چه ستو‬ ‫عشق آمد چون يم و اعمل ستو‬

‫رشد‬ ‫سوي‬ ‫را آورد‬ ‫اعشقان‬ ‫عشق اجن را اجنت ابال كشد‬

‫سوي مكل اجن اشارت يمكند‬ ‫يمكند‬ ‫معارت‬ ‫دل‬ ‫دار‬ ‫عشق‬

‫يبسخن‬ ‫اعمل‬ ‫عشقست‬ ‫اخنۀ‬ ‫عشق چون اجبست و اعمل مهوچ ین‬

‫گر نياشد عشق اعمل رمدهايست‬ ‫بر مجال عشق اعمل پردهايست‬

‫يمدرد‬ ‫اعشق‬ ‫انموس‬ ‫پردۀ‬ ‫عشق‪ ،‬اجن و دل به يغام يمبرد‬

‫يمكند آافق را پر رش و شور‬ ‫عشق سازد اعشقان را وعر ونر‬

‫مقصد عشاق غیر از عشق چیست‬ ‫بقلۀ اعشق بعیر از عشق نيست‬

‫نيست مظولب دمل جز يار كس‬ ‫كعبۀ اجن كوي اجانبست و بس‬

‫رهروان‬ ‫مشار‬ ‫در‬ ‫درآيي‬ ‫ات‬ ‫اعشقان‬ ‫حمب‬ ‫يا‬ ‫اعشق‬ ‫ابش‬

‫نم احب وقم حمك مظلق است‬ ‫دوستان اهل حق‪ ،‬اهل حق است‬

‫حكايت ابراهمي ادمه‬

‫العاملين‬ ‫رب‬ ‫ارسار‬ ‫اعرف‬ ‫شاه مكل دين و اقلمي يقين‬

‫نيشواي مجهل ارابب صقاست‬ ‫انيیاست‬ ‫لعوم‬ ‫مقياح‬ ‫آنكه‬

‫از مهه شاهان اعمل اعظم است‬ ‫آن براهیيم كه این ادمه است‬

‫وبد در دستش صجفيه بس مجیل‬ ‫گفت اندر خواب ديدم جیرنيل‬

‫‪020‬‬
‫گفت اين طومار خودمكتوب نيست‬ ‫گفيمش برگو درين طومار چیست‬

‫اجنرسشت‬ ‫اويلاي‬ ‫انم‬ ‫گفت‬ ‫گفيمش برگو جها خوايه ونشت‬

‫گفت وت زايسان نهاي مك گو سخن‬ ‫گفيمش خوايه ونشين انم نم‬

‫ين حمب اين گروه خوش پمي‬ ‫گفيمش زايسان اگر گويي نمي‬

‫غرقه در بجر عصب شد كشتمي‬ ‫بدبجتمي‬ ‫و‬ ‫گمرايه‬ ‫بر‬ ‫واي‬

‫گفت فرمان آمد از دادار فرد‬ ‫زين سخن يك ساعيت انديسه كرد‬

‫مشت گردامن جهان از اجم وت‬ ‫وت‬ ‫انم‬ ‫ونيسم‬ ‫انمه‬ ‫اكول‬

‫هر كه نيكي كرد هرگز بد نديد‬ ‫صد ايمد از انايمدي شد پديد‬

‫بجم عشق اكمالن در اجن فشان‬ ‫شاخ مهر اويلا در دل بسان‬

‫كیيما نيود به اجن اعشقان‬ ‫مهوچ اكسیر حمتب در جهان‬

‫اجن دفاي عشق ايسان كي هال‬ ‫اويلا‬ ‫مقام‬ ‫خوايه‬ ‫هيم‬ ‫گر‬

‫نيدهاي شو اكمالن را يببقاق‬ ‫از تكیر بگذر و از طمظراق‬

‫مهر ايسان بقش كن بر اجن و دل‬ ‫نيسيت بگزين و هسيت را هبل‬

‫راه يايب در حريم قرب شاه‬ ‫ات به يمن مهت رمدان راه‬

‫وصال‬ ‫بزم‬ ‫رهیر‬ ‫حمتب‬ ‫شد‬ ‫چون حمتب نيست در اعمل جصال‬

‫در مقام قرب حق واصل بسد‬ ‫يبحمتب هیچ كس اكمل بسد‬

‫مجهل اعمل را طقيل عشق دان‬ ‫چونكه شد ز احبتب اياجد جهان‬

‫كي به عرافن سهره گردي چون رسي‬ ‫يبحمتب ره به اجانن كي بري‬

‫اخر و اخشاك جهان را سوخمت‬ ‫افروخمت‬ ‫آتيش‬ ‫حمتب‬ ‫از‬

‫فرد را جز فرد كي درخورد وبد‬ ‫فرد گشمت دلیرم چون فرد وبد‬

‫اعشق آزاده جويد در جهان‬ ‫طاليب خواده ز اعمل يببسان‬

‫‪022‬‬
‫ات نيیين روي اجانن را يعان‬ ‫يببسان شو از مهه انم و بسان‬

‫اعرف حق‪ ،‬يببسان چون حق شود‬ ‫شود‬ ‫مظلق‬ ‫واصل‬ ‫كي مقيد‬

‫زانكه رشكست اين نم و مايي وت‬ ‫ات وتيي اب بست‪ ،‬حموجيب از او‬

‫گر دخا خوايه وت ما و نم گذار‬ ‫ما و نم آمد حاجب روي يار‬

‫از رشاب وصل اجانن گشت مشت‬ ‫از مخار ما و نم هر كو برست‬

‫يب نم و ما خويش را مظلق نديد‬ ‫هر كه از يقد بعين وارهید‬

‫نم نگويد هر كه از حق آگهست‬ ‫در جقيقت ما و نم سد رهست‬

‫در جقيقت غیر حق ابشد دعم‬ ‫گشت روشن احدث از ونر دقيم‬

‫ايمين‬ ‫مقام‬ ‫مأوايت‬ ‫هست‬ ‫گر برون آيي ازين ما و مين‬

‫خود نيويش ابدۀ وصل كرام‬ ‫ات نگردي نيست از هسيت متام‬

‫يببقاي حق كيس اپييده نيست‬ ‫از خودي هر كو منیرد زنده نيست‬

‫از خودي خود بكيل شو نفا‬ ‫دال‬ ‫خوايه‬ ‫اجودان‬ ‫بقاي‬ ‫گر‬

‫حمو مظلق شو اگر خوايه وصال‬ ‫ذواجلالل‬ ‫مجال‬ ‫بجيل‬ ‫در‬

‫وت هنان شو ات دخا نيدا شود‬ ‫وبد‬ ‫هسيت‬ ‫آيينۀ‬ ‫نيسيت‬

‫ات شوي واقف ز ارسار دقم‬ ‫كن دقم‬ ‫در مقام حمو اثنت‬

‫ات نيیين هست كعبه عين دير‬ ‫حمو كن از ولح هسيت بقش غیر‬

‫معنوي‬ ‫مجال‬ ‫نياميد‬ ‫روي‬ ‫چون نيفيد پردۀ ما و وتيي‬

‫ات شوي از وصل برخوردار زود‬ ‫زود‬ ‫بردار‬ ‫مين‬ ‫و‬ ‫ما‬ ‫پردۀ‬

‫يب وت اجنت واصل اجانن شود‬ ‫چون كه خورستد رخش اتابن شود‬

‫نيد بگشا ات پرد بر آمسان‬ ‫اپي نيد حرص كردي رمغ اجن‬

‫دور كن اين نيد را از خويسين‬ ‫ین‬ ‫نيد‬ ‫اسیر‬ ‫ابيش‬ ‫بكي‬ ‫ات‬

‫‪023‬‬
‫يك زمان جوالن منا در المكان‬ ‫در وهايش درگذر از خشم و اجن‬

‫وانگيه در بزم وصل او درآي‬ ‫از حاجب ما و نم يكدم بر آي‬

‫وصل خوايه شو نفا از خود بجست‬ ‫پردۀ وت هسيت مووهم بست‬

‫وصل اجانن از دو اعمل هست به‬ ‫اپي مهت بر رس كونين نه‬

‫زانكه خودبين است اصل هر بدي‬ ‫ات بكي ابيش وت حموجب خودي‬

‫ورنه از اعمل ز حق اغفل روي‬ ‫نيوخد از خود شو كه ات حق بين شوي‬

‫ات وتهسيت هست مظلق نيسيت‬ ‫كي كاميل در جهان جز نيسيت‬

‫اكين نم و مايي گذاري‪ ،‬حق شوي‬ ‫آنگيه وت اعرف مظلق شوي‬

‫زآفرييش مقصد و مقصود اوست‬ ‫هر كه شد يب ما ونم در راه دوست‬

‫اجن او حمرم شد از ارسار وه‬ ‫هر كه وارست از وهي و آرزو‬

‫ورنه مهوچن خر فروماين به لگ‬ ‫رو دفا كن نيش اجانن اجن ودل‬

‫رمكب عرافن درين يمدان نياخت‬ ‫نيش اجانن هر كه اجن ودل نياخت‬

‫كي شوي از وصل اجانن ابونا‬ ‫ات نگردي سالكا در ره نفا‬

‫اعشقان را زين نفا صد گون بقاست‬ ‫راه عشقش گر نفا اندر نفاست‬

‫غیرحق در هر دو اعمل گو كه كیست‬ ‫فظره و دريا به معين خود يكي است‬

‫بقا‬ ‫آمد‬ ‫گشتنش‬ ‫دريا‬ ‫عين‬ ‫فظره در دريا تفاد و شد نفا‬

‫در جقيقت كعبه آمد عين دير‬ ‫اعتبار عقل دان هسيت غیر‬

‫در جقيقت خود ندارد هیچ اصل‬ ‫صجو و حمو و قرب و بعد و وصل و فصل‬

‫چون دعم گه دور و گه نزديك وبد‬ ‫زانكه غیر حق ندارد خود وجود‬

‫ات چگونه يافت متكين و بقا‬ ‫نيت االرض دعم چون شد نفا‬

‫روستت گردد گدايان چون سهند‬ ‫در مقام كشف گر راته دهند‬

‫‪024‬‬
‫شو زارابب يقين بر ظن مايست‬ ‫وبد اعمل جز منودي نيش نيست‬

‫اب جقيقت احل او را اكر نيست‬ ‫هر كه او را ذوق اين ارسار نيست‬

‫مشع اجن از ونر او افروخمت‬ ‫نم كه خشم از غیر حق بردوخمت‬

‫جز به رويش در جهان يمنيگرم‬ ‫در دو اعمل بر مجالش انظرم‬

‫گشت ابطل حمو از روي ورق‬ ‫خشم جقيیمن نينيد غیر حق‬

‫وآبجه معصوب مشا حمبوب ماست‬ ‫آبجه حمروم مشا مظولب ماست‬

‫كرف اعمل نيش ما ايامن شود‬ ‫درد آيد نيش ما درمان شود‬

‫شدرما مدولل آن يباقل و يقل‬ ‫آبجه آمد رم ترا در ره ديلل‬

‫حكايت ابيزيد بسظايم‬

‫آنكه خشم دهر ثمل او نديد‬ ‫ابيزيد‬ ‫عرافن‬ ‫يباپيان‬ ‫بجر‬

‫آمدم ديگر نديدم چند و چون‬ ‫گفت چون از ابيزيدي نم برون‬

‫اعشق و معشوق را ديدم يكي‬ ‫چون نظر كردم به خشمم نيشكي‬

‫گشت در هر اج به اسيم مشهتر‬ ‫طابل و مظولب عين يكدگر‬

‫اندرين می رل وبد كیرت حمال‬ ‫كه دويي را هست در ودحت حمال‬

‫در نيان اين زابن آمد به مهر‬ ‫نيست ايياج جز يكي ايامن و كرف‬

‫پس درآ نيوخد درون رمدانهوار‬ ‫در پس در خويسين را ابزدار‬

‫آبجه نم كردم درين معين نيان‬ ‫ات نيیين خود به خشم دل يعان‬

‫اب وت گفمت راز پهنان رس برس‬ ‫اوست عين مجهل استا اي پرس‬

‫اخك اپيش وتنياي ديده كن‬ ‫هر كيس كو ديده گويد اين سخن‬

‫نيست رهیر رهزن راه دخاست‬ ‫ور به بقيلد است گفيارش جظاست‬

‫‪025‬‬
‫نيست ممكن ادهان يا رنيــاـ‬ ‫فرق كردن جز به وتيفق دخا‬

‫ات بداين رهنـام از رهزانن‬ ‫از دخا وتيفق جو اندر جهان‬

‫هاديــاـن راه حق را رسوريـم‬ ‫هر يكي دوعي كه هان ما رهیريم‬

‫دان كه ستـطان عقلها سازد استـر‬ ‫لظف او گر نيست ما را دستگیر‬

‫ات امان يايب مگر از مكر و ريو‬ ‫پس نياه آور به حق از مكر ديو‬

‫احلذر طابل كه ادعاي بدند‬ ‫نيدحند‬ ‫رهزانن‬ ‫را‬ ‫راهرو‬

‫هر زمان دايم دگرگون يمهنند‬ ‫هر يكي ونيع فرييت يمدهند‬

‫وان دگر را شكلهاي شوخ و ستگ‬ ‫آن يكي را دام ستيخ ولت و نيگ‬

‫وان برد از راه مشت اجهالن‬ ‫وان يكي دزديده حرف اكمالن‬

‫ستد وزرفش كرده دور از كیريا‬ ‫وان دگر را دام ستيخ شد ريا‬

‫احلذر زين رهزانن راه دين‬ ‫گر نيريس گويد آن توقاست اين‬

‫هر دم از يحلت بر آرد آه رسد‬ ‫وان يكي بقيلد دستاويز كرد‬

‫اب دل سوزامن و خشم فگار‬ ‫يعين آه از آتش سوداي يار‬

‫اب گدايي گويد او هسمت چو شاه‬ ‫نيستش جز درد و سوز مال و اجه‬

‫او به ظاهر كرد توقي را ستد‬ ‫ابطنش آولدۀ حرص و خشد‬

‫ً‬
‫دايام گسیرده دارد دام را‬ ‫را‬ ‫اكالبعام‬ ‫اعم‬ ‫فرييد‬ ‫ات‬

‫رسنگون اتفد به دامش اكجمو‬ ‫رمغ اعيم چون نينيد دام او‬

‫ديده روشن گردد و آيد ز اچه‬ ‫يلك سهبازي كه از ونر اهل‬

‫از جقاي نيد و زندان وارهید‬ ‫ديده را بگشاد و دام و دانه ديد‬

‫انفصان رسگشتۀ نيه ضالل‬ ‫راه اكمل شد طريق اعتدال‬

‫ين چو يحوان نيدۀ شوهت شدن‬ ‫وصف ابسانيت اخالق خشن‬

‫‪026‬‬
 ‫ات بداين اكمالن از انفصان‬ ‫اب وت گويم نم صقات اكمالن‬

‫در اخالق و اوصاف وآاثر و سیرت و وصرت سالكان واصل و اكمالن مكمل و اعرافن‬

‫صاحبدل و نيان روش ارابب طريقت و نمع از اخالقذيمهم و ستوۀ اهلدنيا و آبجهدر طريق‬

‫قفر و سولك به وي روي منوده است‪.‬‬

‫بــاـطن صــاـیف ز كبـر و از ريــاـ‬ ‫وصف ابسان دان كه صدق است و صقا‬

‫رس اخيل از خیال سمي و زر‬ ‫اپكیرهتر‬ ‫دل‬ ‫و‬ ‫اپك‬ ‫اخطر‬

‫انگاشين‬ ‫دعم‬ ‫را‬ ‫اعمل‬ ‫لك‬ ‫اجن و دل اب ياد اجانن داشين‬

‫فصا‬ ‫اب‬ ‫نيود‬ ‫تدنير‬ ‫رضا‬ ‫جز‬ ‫اكر ساكل چیست بسلمي و رضا‬

‫ات شوي ز اهل طريقت اي ريفق‬ ‫نيشه كن صیر و وتلك در طريق‬

‫ابلرش‬ ‫خیر‬ ‫می رل‬ ‫نيايب‬ ‫ات‬ ‫پرس‬ ‫اي‬ ‫رو‬ ‫دين‬ ‫راه‬ ‫وتلك‬ ‫بر‬

‫حق بسازد اكر او را از واف‬ ‫هر كه اكر خود گذارد اب دخا‬

‫فخر‬ ‫كونين‬ ‫بر‬ ‫كرد‬ ‫وتاين‬ ‫ات‬ ‫فخر در قفر است شو جوياي قفر‬

‫در ـنقــاـ عت شو كه ات يــاـيب رشف‬ ‫هان مكن در حرص معر خود تفل‬

‫تميق شو هست نيست چون بقا‬ ‫نيا‬ ‫خوايه‬ ‫اگر‬ ‫اعيل‬ ‫بستب‬

‫راغب دنياست دايم خوار و زار‬ ‫راحت اندر زده دان اي رمد اكر‬

‫اين سخن يمدان كه عين آتفست‬ ‫هر كه گفيارش نه محض حكتمست‬

‫آن نه اخموستست عين عقتلست‬ ‫يبفكربست‬ ‫او‬ ‫اخمويش‬ ‫كه‬ ‫هر‬

‫آديم يحوان شود اب حرص و آز‬ ‫يبنياز‬ ‫گردد‬ ‫گشت‬ ‫اقنع‬ ‫آنكه‬

‫اتخیار‬ ‫روز‬ ‫ديد‬ ‫سالمت‬ ‫او‬ ‫هر كه كرد از لخق عزتل آشكار‬

‫‪027‬‬
‫پدر‬ ‫اجن‬ ‫بقرقه‬ ‫آمد‬ ‫كیرت‬ ‫هست در ودحت سالمت اي پرس‬

‫مال‬ ‫خال و در‬ ‫در‬ ‫آيي‬ ‫فرد‬ ‫چیست ودحت آنكه از غیر دخا‬

‫از رموت او لعمها بر فراشت‬ ‫از خشد و از كنيه هر كو دست داشت‬

‫هبیر از وصم و صالت اب جزع‬ ‫ذرهاي در نيش اعرف از ورع‬

‫گشت افرغ از مهه رنج و نعا‬ ‫هر كه او آورد شوهت زير اپ‬

‫گشت برخوردار در هر دو رسا‬ ‫هر كه صیر آورد روزي در بال‬

‫او بجات از هر بال و رنج ديد‬ ‫گزيد‬ ‫ستكساري‬ ‫دنيا‬ ‫از‬ ‫آنكه‬

‫كو به خود راه خشد يمآورد‬ ‫نيرخد‬ ‫آن‬ ‫اجودان‬ ‫هالك‬ ‫شد‬

‫نزد ايسان زهر يعتب نيش خورد‬ ‫هر كه عبي ديگران نيش وت كرد‬

‫دوغ خورده هرزه مشيت يمكنند‬ ‫يمكنند‬ ‫نتپرسيت‬ ‫دنيا‬ ‫اهل‬

‫جز عوقنت زوچه احصل گوي ابز‬ ‫مناز‬ ‫در‬ ‫نياشد‬ ‫دل‬ ‫جصور‬ ‫گر‬

‫وبد‬ ‫شادان‬ ‫دايمون‬ ‫صالت‬ ‫از‬ ‫دل كه او نيوسته اب اجانن وبد‬

‫رب‬ ‫غیر‬ ‫دوري‬ ‫راه‬ ‫نيابد‬ ‫ات‬ ‫بر در دل ابش احرض روز و شب‬

‫اتفمت‬ ‫بر‬ ‫دل‬ ‫روي‬ ‫تكیر‬ ‫از‬ ‫يافمت‬ ‫وتاضع‬ ‫در‬ ‫بزرگي‬ ‫نم‬

‫نصح لخقان را به اجن بگزيدهام‬ ‫ديدهام‬ ‫نصیحت‬ ‫نم رياست در‬

‫اجن كه نيصدق است خوارست و خجل‬ ‫دل‬ ‫صدق‬ ‫در‬ ‫يافمت‬ ‫رموت‬ ‫نم‬

‫يم نينيد در دو اعمل غیر را‬ ‫هر كه او اب معرفت شد آستا‬

‫جز كه حق ديدم يعان در بقش وي‬ ‫گفت اعرف نم نديدم هیچ ستيئ‬

‫غیر حق برگو كه خود معبود كیست‬ ‫نيش اعرف جز دخا موجود نيست‬

‫ستوۀ اعشق وبد يب كیف و مك‬ ‫درد عشق و حمنت و اندوه و غم‬

‫هر چه ابشد يممنايي خود مهان‬ ‫صدق آن ابشد كه اب لخق جهان‬

‫‪028‬‬
‫اجن و دل سازي میرا اي فيت‬ ‫چیست اخالص آنكه از غیر دخا‬

‫لحم و نصح و لخق در مشيت و صجو‬ ‫خود تفوت چیست اييار است و عوف‬

‫كن‬ ‫اييار‬ ‫اتحیاج‬ ‫وجود‬ ‫اب‬ ‫هر چه داري رو دفاي يار كن‬

‫عوف كن كآبست طرز اعشقان‬ ‫آن‬ ‫شكران‬ ‫يافيت‬ ‫دقرت‬ ‫چونكه‬

‫ات شوي مقيول و حمرم نزد رب‬ ‫لحم نيش آور به هنگام عصب‬

‫هر كه اين هر اچر دارد آديمست‬ ‫رمديمست‬ ‫دادن‬ ‫نيد‬ ‫دعوات‬ ‫اب‬

‫ديو و دد دارد ز لخق بد كيم‬ ‫آديم‬ ‫صقات‬ ‫آمد‬ ‫نيك‬ ‫لخق‬

‫دوعي عشقش بجز نيدار نيست‬ ‫هر كه صابر در بالي يار نيست‬

‫شاكرست‬ ‫مغنيش‬ ‫اجن‬ ‫بال‬ ‫از‬ ‫در جقاي دوست هر كو صابرست‬

‫او به خود بردارد و ذلات جوست‬ ‫نيست شاكر هر كه از ديدار دوست‬

‫هست اندر اكر عشقش رمد اكر‬ ‫يار‬ ‫جود‬ ‫از‬ ‫كه دارد ذليت‬ ‫هر‬

‫ورا‬ ‫شد‬ ‫مهیا‬ ‫اعمل‬ ‫ذلت‬ ‫اجبقزا‬ ‫مجال‬ ‫آن‬ ‫دارد‬ ‫كه‬ ‫هر‬

‫دوزخش را نجت املاوي كين‬ ‫اعشقان را گر به دوزخ اج كين‬

‫دلكش است و اتزه چون ابغ هبشت‬ ‫دوزخ از خوي خوش حوري رسشت‬

‫وبد‬ ‫دوزخ‬ ‫را‬ ‫داده‬ ‫دل‬ ‫اعشق‬ ‫گر هبشت از لجوهات اخيل شود‬

‫اعشقان را هست نجت در شقر‬ ‫به دوزخ لجوهگر‬ ‫نجت‬ ‫ور وبد‬

‫كز درخت عشق اجنش يببرست‬ ‫نجت و دوزخ كيس را در خور است‬

‫گر جهان اجن وبد گر برزخشت‬ ‫نيش ما راهست هر اج دوزخشت‬

‫جز فراق و جز وصال دوست نيست‬ ‫دوزخ و نجت يقين بسنو كه چیست‬

‫از بال و رنج و حمنت وارهید‬ ‫هر كه از لخق جهان عزتل گزيد‬

‫نيگامن‬ ‫سالمت دور ابشد‬ ‫از‬ ‫هر كرا انس است اب لخق جهان‬

‫‪029‬‬
‫درد و اندوه و بال بر وي گامشت‬ ‫حق بعايل نيده را چون دوست داشت‬

‫اجن او معصوب مويل كردهاند‬ ‫كردهاند‬ ‫دنيا‬ ‫مشغول‬ ‫كرا‬ ‫هر‬

‫افرغ از رنج و نعا و درد شد‬ ‫هر كه دنيا بر دل او رسد شد‬

‫طاعت و سیر و سولكش فرع خوان‬ ‫ترك دنيا در طريقت اصل دان‬

‫دان كه نزد اعرافن دنيا مهوست‬ ‫هر چه مشغوتل كند از ياد دوست‬

‫هست آن دنيا ز نم بسنو جواب‬ ‫هر چه گردد در طريق حق حاجب‬

‫ين مقاش و مكل و مال و آستا‬ ‫دخا‬ ‫راه‬ ‫مانع‬ ‫دنيا‬ ‫چیست‬

‫هبیرين طاعت آمد در صقت‬ ‫معرفت‬ ‫وستهل‬ ‫يمگردد‬ ‫چه‬ ‫هر‬

‫شايدت‬ ‫بجواين‬ ‫گر‬ ‫راهش‬ ‫كرف‬ ‫هر چه از حق دور يماندازدت‬

‫كرف ابشد ترك آن واجب وبد‬ ‫هر چه از راه دخا مانع شود‬

‫امیر‬ ‫اعمل‬ ‫مهه‬ ‫در‬ ‫بگردي‬ ‫ات‬ ‫غیر حق مگذار در دل اي قفیر‬

‫حكايت ابراهمي ادمه‬

‫تميق‬ ‫مقيداي‬ ‫ادمه‬ ‫این‬ ‫گفت چون سلظان مكل معنوي‬

‫كرد و روي آورد سوي معرفت‬ ‫ترك مكل بلخ و اجه و سلظنت‬

‫پس از آبجا رفت سوي مكه زود‬ ‫وبد‬ ‫نيشاوبر‬ ‫كوه‬ ‫در‬ ‫مديت‬

‫املقتين‬ ‫امام‬ ‫آخر‬ ‫شد‬ ‫كه‬ ‫ات‬ ‫شد جماور در حرم آن شاه دين‬

‫يك پرس وبدش و يلكن طقل وبد‬ ‫آن زمان كو ترك سلظاين منود‬

‫وبد‬ ‫پرهیر‬ ‫اب‬ ‫و‬ ‫قرآن‬ ‫احفط‬ ‫چونكه اقلب گشت و اب متییر شد‬

‫كه چگونه شد بگو احل پدر‬ ‫كرد از مادر ستوايل آن پرس‬

‫ات ز رس سازم دقم در خشت و جو‬ ‫اين زمان او خود كاج ابشد بگو‬

‫‪031‬‬
‫ات پدر از مكل و شايه سیر شد‬ ‫در جوابش گفت مادر دير شد‬

‫اين زمان در مكه دارد او مكان‬ ‫مديت نيدا بسد از وي بسان‬

‫بهناد در راه اهل‬ ‫گفت و اپ‬ ‫ترك مكل و اپدشايه و ستاه‬

‫رمغ روخش در وهاي او پريد‬ ‫او ز مادر اين سخن را چون ستید‬

‫اوتفاد و گشت نيدا زو رشر‬ ‫آتيش در اجنش از مهر پدر‬

‫آيت يا حرسيت بر خويش خواند‬ ‫درفرافش نيش ازين طاقت مناند‬

‫شوق او دستان هر آافق شد‬ ‫صیر و طاقت ز استیاقت طاق شد‬

‫بسان‬ ‫زو‬ ‫نيامب‬ ‫آبجا‬ ‫مگر‬ ‫ات‬ ‫گفت سوي مكه يمابيد روان‬

‫ات كند آبجا نمادي خود به جهر‬ ‫پس بقرمود او كه در رستا و سهر‬

‫زاد و رمكب گو نيا از نم ستان‬ ‫رغتب حج هر كه دارد اين زمان‬

‫اعليم آمد به خشت و جوي حج‬ ‫شاهزاده چون روان شد سوي حج‬

‫چونكه زاد و رالحه آماده شد‬ ‫شد‬ ‫سهزاده‬ ‫نيدح مهره‬ ‫لخق‬

‫سهريار‬ ‫آن‬ ‫اب‬ ‫كردند‬ ‫مهريه‬ ‫هزار‬ ‫ده‬ ‫لخق‬ ‫گفيند‬ ‫راويان‬

‫اندر آبجا وب كه نيند آن پرس‬ ‫پدر‬ ‫ديدار‬ ‫آنكه‬ ‫ايمد‬ ‫بر‬

‫پس روان شد سوي حج آن اقفهل‬ ‫مجهل را او داد زاد و رالحه‬

‫شقر‬ ‫راه‬ ‫آن‬ ‫اندر‬ ‫روانه‬ ‫شد‬ ‫پرس‬ ‫مهراه‬ ‫سهزاده‬ ‫مادر‬

‫يمندابست آن پرس اپ را ز رس‬ ‫روز و شب از شوق ديدار پدر‬

‫بدند‬ ‫اوشادان‬ ‫وصل‬ ‫خیال‬ ‫اب‬ ‫اببساط و يعش در ره يمشدند‬

‫عشقيازي اب خیال آمد وصال‬ ‫مايۀ شادي و غم گشته خیال‬

‫ستدايمي‬ ‫او‬ ‫روي‬ ‫فراق‬ ‫در‬ ‫سودايمي‬ ‫عجب‬ ‫نم‬ ‫خیالش‬ ‫از‬

‫طاقت و صیرم ز هرجش گشت طاق‬ ‫نيست ما را نيش از اين اتب فراق‬

‫‪030‬‬
‫زندگي يب روي وت ابشد حمال‬ ‫واي بر نم گر وت نياميي مجال‬

‫نيش اعشق يممنايد سال و ماه‬ ‫يك بقس دوري ز روي مهوچ ماه‬

‫وصل و اجانن شد هبشت اجودان‬ ‫دان‬ ‫يار‬ ‫فراق‬ ‫اعشق‬ ‫دوزخ‬

‫يا بكش يا هر زمان رويم منا‬ ‫نم كاج و صیر در هرجان كاج‬

‫نيست اعشق را نه صیر و ين قرار‬ ‫يار‬ ‫روي‬ ‫اجبقزاي‬ ‫يبمجال‬

‫مهوچ اخك اتفادهام در كوي دوست‬ ‫ات وتامن ديد هر دم روي دوست‬

‫احل خود گو آن حكايت را هبل‬ ‫عشق گويد هر دمم در گوش دل‬

‫رشح احل ما بروبست از مشار‬ ‫نم مني گويم رما اب نم گذار‬

‫گوش كن اي مونس اجن و روان‬ ‫مشهاي از احل نم در ضمن آن‬

‫در پي و جوياي آن سلظان شدند‬ ‫آن مجاعت چون به مكه آمدند‬

‫گفت ايسان رمدم وصیف وستد‬ ‫چند‬ ‫وپش‬ ‫رمقع‬ ‫سهزاده‬ ‫ديد‬

‫احل او ز ايسان كمن نم خشت وجو‬ ‫شايد ايسان را خیر ابشد از او‬

‫خشت ز ابراهمي ادمه او خیر‬ ‫رفت نيش وصيفان آن رشك خور‬

‫گر بسان جويي از او از ما بجو‬ ‫وصيفان گفيند ستخ ماست او‬

‫احل آن سلظان دين گوييد راست‬ ‫گفت اب ايسان كه اين دم او كاجست‬

‫آن‬ ‫بقروشد‬ ‫و‬ ‫هیرم‬ ‫نيارد‬ ‫ات‬ ‫گفيش اين دم او به صجرا شد روان‬

‫اين رياضت را دخا بر وي گامشت‬ ‫هبر درويسان خرد او انن اچشت‬

‫اب دل پر خون به صجرا شد درون‬ ‫زين سخن سهزاده را جوستد خون‬

‫نه ديل كآرد قرار و صیر نيش‬ ‫ين جمال آنكه گويد احل خويش‬

‫احل آن رس گشته بين در صد بال‬ ‫گر هيم خوايه كه نيين احل ما‬

‫واي بر اجين كه نيود اعشق آن‬ ‫وت چه داين احل زار اعشقان‬

‫‪032‬‬
‫چون مذاقت نيست رو ذها فراق‬ ‫يمنيايد ذوق عشقش را مذاق‬

‫يبمنود‬ ‫شكل‬ ‫دور‬ ‫از‬ ‫او‬ ‫ديد‬ ‫سوي صجرا رفت آن سهزاده زود‬

‫ديد نيري هیريم بر بست داشت‬ ‫نزد او رفت و نظر بر وي گامشت‬

‫يم نكرد او هیچ جز در ره نگاه‬ ‫سوي سهر آهسته يمآمد به راه‬

‫يلك كرد او گريه را در دم هنان‬ ‫گريه بر سهزاده اتفاد آن زمان‬

‫اب دل پر خون و اجن پر ز فهر‬ ‫در پي آن نير آمد سوي سهر‬

‫نفا‬ ‫و‬ ‫متكين‬ ‫مكل‬ ‫اپدشاه‬ ‫چون به ابزار آمد آن نير صقا‬
‫ً‬
‫بلبي‬ ‫بس‬ ‫انونايي‬ ‫زامنیانه‬ ‫ابنگ زد نم يسیري جظبا نظبي‬

‫نيش اصجاب خود آن انهنا هناد‬ ‫هیرم او را خريد و انن بداد‬

‫انن هيم خوردند اصجاب گزين‬ ‫در مناز استاد آن سلظان دين‬

‫گفت اب اصجاب خود آن بجر راز‬ ‫چونكه سلظان گشت افرغ از مناز‬

‫هان نگهداريد در افش و هنان‬ ‫زانن‬ ‫وز‬ ‫ارمدان‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫ديده‬

‫وبد‬ ‫ديده‬ ‫از‬ ‫اكیر‬ ‫نيیين‬ ‫چون‬ ‫زانكه هر آفت كه بر دل يمرسد‬

‫آمدند از هبر حج صد اكروان‬ ‫اخصه اين ساعت كز اطراف جهان‬

‫مهوچ يوسف خوبرويان صد هزار‬ ‫نيشامر‬ ‫دلیران‬ ‫زيلاخ‬ ‫چون‬

‫ات نيفيید از نظر در صد زيان‬ ‫ديده بردوزيد هان اي سالكان‬

‫در جقيقت دان كه كرف شايعست‬ ‫سالكان را هر چه از حق مابعست‬

‫نظر‬ ‫آافت‬ ‫ز‬ ‫نيرهیريد‬ ‫هان‬ ‫راهیر‬ ‫نير‬ ‫گفت‬ ‫رميدان‬ ‫اب‬

‫نيد نير از اجن ودل كردند بقول‬ ‫چون نيودند آن رميدان وبالقصول‬

‫از رس اخالص نه از روي گزاف‬ ‫احجیان چون آمدند اندر طواف‬

‫متام‬ ‫سيع‬ ‫اب‬ ‫طوف‬ ‫اندر‬ ‫وبد‬ ‫اب رميدان آن شه اعيل مقام‬

‫‪033‬‬
‫كرد آن شه نيك در رويش نظر‬ ‫در طواف آمد پرس سوي پدر‬

‫كو چه يمنيند بروي آن پرس‬ ‫در بعجب آن رميدان زان نظر‬

‫اجبقزا‬ ‫اجن‬ ‫مهر‬ ‫نظاره‬ ‫از‬ ‫ما‬ ‫نير‬ ‫رميدن‬ ‫نيد‬ ‫يمدده‬

‫كي وبد اين ستوۀ رمشد بگو‬ ‫خود متاشا يمكند روي نكو‬
‫ً‬
‫كیر مقيا گفت حق عز و لج‬ ‫يبمعل‬ ‫وقل‬ ‫مقيول‬ ‫وبد‬ ‫كي‬

‫آن رميدان مجهل نيشش آمدند‬ ‫از طواف كعبه چون افرغ شدند‬

‫آفرين‬ ‫صد‬ ‫ترا‬ ‫ابدا‬ ‫دخا‬ ‫از‬ ‫پس بگفيندش كه اي سلظان دين‬

‫وجوب‬ ‫از‬ ‫رميدان‬ ‫يمنيرساين‬ ‫يم كين نمع كسان از روي خوب‬

‫روي آن حوريوش از روي گزاف‬ ‫خود نظاره يم كين اندر طواف‬

‫حكمت اين ابزگو اي نير راه‬ ‫چون ترا طاعت شد وما را گناه‬

‫آن زمان كز بلخ نيرون آمدم‬ ‫كرم‬ ‫سلظان‬ ‫گفت‬ ‫رميدان‬ ‫اب‬

‫اين پرس را نم مهان نيداشمت‬ ‫بگذاشمت‬ ‫طقلكي‬ ‫شیرخواره‬

‫زين ستب كردم به روي او نظر‬ ‫نم چنان دامن كه هست اين آن پرس‬

‫رفت ات پرسد شود دفع شكي‬ ‫يكي‬ ‫رميدانش‬ ‫از‬ ‫ديگر‬ ‫روز‬

‫چون درآمد گشت انظر از جهات‬ ‫در يمان اقفهل بلخ و هرات‬

‫آمده‬ ‫مجع‬ ‫او‬ ‫گرداگرد‬ ‫لخق‬ ‫خیهماي خوش ديد از دييا زده‬

‫ماهرو‬ ‫بسسته‬ ‫كريس‬ ‫رس‬ ‫بر‬ ‫ديد كريس در يمان خیهم او‬

‫اشك گرم از ديده يمافشاند او‬ ‫دور قرآن را زبر يمخواند او‬

‫در دل او مهر ونرش شد پديد‬ ‫چونك آن درويش آن احتل بديد‬

‫ابز يمپرستد احوايل كه هست‬ ‫ابر خشت و رفت نيش او بسست‬

‫از كاجيي گو متايم رشح احل‬ ‫گفت اي سهزادۀ نيكو جصال‬

‫‪034‬‬
‫چون چه پريس احل يعشم هست تلخ‬ ‫گفت اي درويش هسمت نم ز بلخ‬

‫چونكه نيصیرم رما معذور دار‬ ‫يمكمن نم احل خود را آشكار‬

‫كه نديدم نم پدر را اي قفیر‬ ‫زحیر‬ ‫اب‬ ‫جوايب‬ ‫سهزاده‬ ‫داد‬

‫گفت نيري ديدهام نم بس نزار‬ ‫شاهزاده آن زمان بگريست زار‬

‫چون كمن چون از كه پرسم زوخیر‬ ‫يم ندامن اوست يا نه آن پدر‬

‫فقس‬ ‫اندر‬ ‫زما‬ ‫بگريزد‬ ‫ابز‬ ‫خود هيم ترسم اگر گويم به كس‬

‫دور شد كز مجهل مقروشد به فن‬ ‫زانكه او از مكل و از فرزند و زن‬

‫دانم از مكل دو اعمل در كشید‬ ‫ات وتاند او مجال دوست ديد‬

‫زان فعان و زاري و زان ززممه‬ ‫مهه‬ ‫اجن‬ ‫در‬ ‫اتفاد‬ ‫آتيش‬

‫گفت ات كي احل خود دارم هنان‬ ‫گريۀ بسیار كرد او آن زمان‬

‫آنكه شد رم سالكان را راهیر‬ ‫هست آن سلظان دين ما را پدر‬

‫عرصۀ اعمل پر از ابعام اوست‬ ‫آنكه ابراهمي ادمه انم اوست‬

‫آوردهايم‬ ‫نياز‬ ‫را‬ ‫مغگين‬ ‫اجن‬ ‫ما به وبيش عزم كعبه كردهايم‬

‫روز و شب اب ماست او از اعطقت‬ ‫رممحت‬ ‫از‬ ‫شد‬ ‫مهراه‬ ‫مادرم‬

‫ظاهرش اب ابطنش تدنير ماست‬ ‫گفت درويسش كه سلظان نير ماست‬

‫ات برم اين دم مشا را سوي او‬ ‫زو‬ ‫برخیريد‬ ‫ديدارست‬ ‫وقت‬

‫ات به نيش شاه دين يمآمدند‬ ‫مادر و سهزاده مهراهش شدند‬

‫ماه‬ ‫مهوچ‬ ‫يامين‬ ‫ركن‬ ‫بر‬ ‫در‬ ‫اب رميدان خوش بسسته وبد شاه‬

‫عقل و صیرش رفت و آيه بركشید‬ ‫چونكه زن ديدار سلظان را بديد‬

‫مكل‬ ‫و‬ ‫درمكل‬ ‫اتفاد‬ ‫آتيش‬ ‫فكل‬ ‫ات‬ ‫برآمد‬ ‫زاري‬ ‫و‬ ‫انهل‬

‫نيخیر‬ ‫گشته‬ ‫اتفادندو‬ ‫دو‬ ‫هر‬ ‫پدر‬ ‫اپي‬ ‫در‬ ‫فرزند‬ ‫و‬ ‫مادر‬

‫‪035‬‬
‫يار‬ ‫روي‬ ‫نينيد‬ ‫نيدل‬ ‫اعشق‬ ‫وه چه يعش است اييكه بعد از روزاگر‬

‫اعيفت‬ ‫نگارش‬ ‫وصل‬ ‫از‬ ‫يابد‬ ‫اعبقت‬ ‫هرجان‬ ‫درد‬ ‫بمتالي‬

‫خشد‬ ‫در‬ ‫آيد‬ ‫ابز‬ ‫رتفه‬ ‫روح‬ ‫رسد‬ ‫مظوليب‬ ‫به‬ ‫آخر‬ ‫طاليب‬

‫فعان‬ ‫و‬ ‫كردند‬ ‫بسیار‬ ‫گريۀ‬ ‫مادر و فرزند و مجهل احرضان‬

‫نگار‬ ‫ان‬ ‫مجال‬ ‫بجيل‬ ‫در‬ ‫رمدهوار‬ ‫نيشش‬ ‫وبدند‬ ‫مديت‬

‫در كنار خود گرفت او را پدر‬ ‫چون به وهش آمد ز بهيويش پرس‬

‫او‬ ‫گفت‬ ‫حممد‬ ‫دين‬ ‫بر‬ ‫گفت‬ ‫گفت اب وي در چه ديين ابزگو‬

‫ره منودت مذبه و آيين حق‬ ‫شكر ايزد را كه دادت دين حق‬

‫گفت آري كردهام حقظش نكو‬ ‫گفت قرآن خواندهاي يا ين بگو‬

‫اندوخيت‬ ‫هیچ‬ ‫بقس‬ ‫كامل‬ ‫از‬ ‫گفت چیري از لعوم آموخيت‬

‫شاد شد سلظان ز گفيار عجبي‬ ‫گفت آري نيسمت زو يبنصبي‬

‫ساتخش‬ ‫نيغم‬ ‫پروده‬ ‫غم‬ ‫اجن‬ ‫شكر حق گفت و بيس نيواتخش‬

‫وارهاند اجن خود از نيششان‬ ‫خواست آن سلظان رود از نيششان‬

‫نم ندارم گفت دست از وت دگر‬ ‫پدر‬ ‫دامان‬ ‫بگرفت‬ ‫پرس‬ ‫آن‬

‫كرد سلظان رس به سوي آمسان‬ ‫فعان‬ ‫و‬ ‫بزاري‬ ‫آمد‬ ‫مادرش‬

‫شد داعيش مشتاجب اندر زمان‬ ‫كر اغثين يا اهلي او ز اجن‬

‫آه رسدي بركشید و اجن بداد‬ ‫تفاد‬ ‫شه‬ ‫كنار‬ ‫در‬ ‫شاهزاده‬

‫گشت اعمل نيره زان اندوه درد‬ ‫آن پرس چون اجن به حق بسلمي كرد‬

‫مجهل گفيند اين چه وبد اي شاه دين‬ ‫اندوهگين‬ ‫دل‬ ‫اب‬ ‫رميدان‬ ‫آن‬

‫حكمت اين را مكن پهنان ز ما‬ ‫كشف گردان رس اين احتل سها‬

‫نيگ بگرفمت چو يار مغگسار‬ ‫شاه گفيا چون رم او را در كنار‬

‫‪036‬‬
‫حب او برسشت در آب و گمل‬ ‫مهر او نجبید در اجن و دمل‬

‫جقا‬ ‫راه‬ ‫يمروي‬ ‫حمتب‬ ‫در‬ ‫از دخا آمد ندا در اجن ما‬

‫صاديق‬ ‫عشقورزي‬ ‫طريق‬ ‫در‬ ‫يم كين دوعي كه بر ما اعشيق‬

‫در حمتب رشك كي ابشد روا‬ ‫غیر ما را دوست يمداري چرا‬

‫گو‬ ‫غیر‬ ‫ترك‬ ‫به‬ ‫مايي‬ ‫اعشق‬ ‫يكدل و دو دوسيت نيود نكو‬

‫پرس‬ ‫متاشا يمكين روي‬ ‫خود‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫ياران‬ ‫نمع‬ ‫يممنايي‬

‫غیرتش‬ ‫از‬ ‫آمدم‬ ‫نمااجت‬ ‫در‬ ‫چون ستیدم اين ندا از جرضتش‬

‫صاحب الظاف و اخشان معمي‬ ‫كريم‬ ‫ستبساز‬ ‫دخاوند‬ ‫اكي‬

‫دادگر‬ ‫اي‬ ‫وت‬ ‫ز‬ ‫يمدارد‬ ‫ابز‬ ‫اكين دمل را دوسيت اين پرس‬

‫ترهات‬ ‫سوي‬ ‫ابز‬ ‫آرم‬ ‫روي‬ ‫نيش از آن كز عشق يميامب بجات‬

‫يا ستان اجنش به نم گر دوسيت‬ ‫اجن نم بستان به حق دوسيت‬

‫اجن او شد واصل ديدار وه‬ ‫مشتاجب آمد داع در حق او‬

‫نفا‬ ‫راهش‬ ‫در‬ ‫فرزند‬ ‫يمكند‬ ‫دخا‬ ‫اهل‬ ‫غیرت‬ ‫در‬ ‫درنگر‬

‫او چه داند احل ارابب طلب‬ ‫هر كه زين احتل مباند در عجب‬

‫كرداگر‬ ‫راه‬ ‫به‬ ‫آخر‬ ‫كردهاند‬ ‫نيار‬ ‫فرزندان‬ ‫ابراهمي‬ ‫دو‬ ‫هر‬

‫زان عجب ماين ز احل اين و آن‬ ‫وت نهاي واقف به احل اعشقان‬

‫اجن دفا كن اجن دفا كن اجن دفا‬ ‫گر وصال دوست يمخوايه دال‬

‫اجن و دل بر ياد اجانن ده به ابد‬ ‫در حمتب گر دقم خوايه هناد‬

‫هبر وصلت اجن دمه از استیاق‬ ‫فراق‬ ‫درد‬ ‫طاقت‬ ‫ندارم‬ ‫نم‬

‫چیست فرزند و زن ايياج ابزياب‬ ‫چون وبد در راه اجانن اجن حاجب‬

‫راهزن‬ ‫ابشد‬ ‫عشق‬ ‫طريق‬ ‫در‬ ‫مال و مكل و اخنه و فرزند و زن‬

‫‪037‬‬
‫گر درين ره يمروي ايمن مشو‬ ‫رهزانن اي راهرو‬ ‫زين‬ ‫احلذر‬

‫ات بداين چیست احل آن فريق‬ ‫نيش و پس يمكن نظاره در طريق‬

‫ترك خود كن ات ريه از ترهات‬ ‫گر هيم خوايه ز هرجانش بجات‬

‫كرف راهش دان وت ترك آن بگو‬ ‫هر چه مشغوتل كند از ياد او‬

‫مجهل اويي چون ز خود نيرون شدي‬ ‫وارهان خود را ز نيدار خودي‬

‫پس درآور بزم وصل او درون‬ ‫از مقام هسيت خود شو برون‬

‫دوست خوايه در رهش اجن كن نيار‬ ‫هر چه غیر دوست‪ ،‬دمشن يممشار‬

‫از خودي بگذر كه اكرت شد درست‬ ‫وتست‬ ‫هسيت‬ ‫وت‬ ‫نيدار‬ ‫پردۀ‬

‫پر ز خود نيين دو اعمل والشالم‬ ‫گر ز يقد خود برون آيي متام‬

‫فراز‬ ‫هبر‬ ‫آستان‬ ‫زين‬ ‫پرم‬ ‫بر‬ ‫وقت آن آمد كه شهباي دراز‬

‫خويش را اب يار دمشازي كمن‬ ‫كمن‬ ‫پروازي‬ ‫وصل‬ ‫در وهاي‬

‫خشم بگذارم بكيل اجن شوم‬ ‫ببلل آسا زين فقس پران شوم‬

‫كمن‬ ‫اج‬ ‫قربش‬ ‫اقف‬ ‫مقام‬ ‫در‬ ‫مهوچ نعقا در دعم مأوا كمن‬

‫ز آفت هسيت خود يامب امان‬ ‫يببسان گردم ز هر انم و بسان‬

‫چند و چون بگذارم و نيوچن شوم‬ ‫از مكان و المكان نيرون شوم‬

‫كمن‬ ‫طیران‬ ‫فكل‬ ‫نه‬ ‫فراز‬ ‫بر‬ ‫در فصاي آمسان جوالن كمن‬

‫ابجمن‬ ‫در‬ ‫نم‬ ‫غیر‬ ‫منايد‬ ‫ات‬ ‫وارهامن خويش را زين ما و نم‬

‫ات كمن يكرنگ زنگ و روم را‬ ‫نيست سازم هسيت مووهم را‬

‫آتفاب‬ ‫اتبد‬ ‫ذره‬ ‫هر‬ ‫پس‬ ‫از‬ ‫چون براتفد از مجال او بقاب‬

‫روي نياميد پس اين پرده كیست‬ ‫هسيت اعمل شود يكباره نيست‬

‫نجگها‬ ‫يمان‬ ‫در‬ ‫نيمن‬ ‫صلح‬ ‫صاف گردد ز آييه اين زنگها‬

‫‪038‬‬
‫از دل سوزان بر آرم صد خروش‬ ‫ز آتش سوداش چون آيم به جوش‬

‫پس به يكرنگي بر آيد رنگها‬ ‫چون برون آيم ز انم و نيگها‬

‫كي شوي واقف ز ارسار يقين‬ ‫چنين‬ ‫گرتفاري‬ ‫نيين‬ ‫بجود‬ ‫ات‬

‫اپك كن راه خود از خود حق طلب‬ ‫هسيت وت هست فرستگي عجب‬

‫وت هنان شو ات دخا آيد يعان‬ ‫ات وت نيدايي دخا ابشد هنان‬

‫نيجامل دوست ابري صیر كیست‬ ‫اجن ما را يبلقايش صیر نيست‬

‫هست نيصیري بسان اعشقان‬ ‫صیر و وهش از عقل يمگويد بسان‬

‫صیر و عقل و وهش يكدم سوتخه است‬ ‫عشق هر اج آتيش افروتخه است‬

‫دردنمدان را دوا رخشار اوست‬ ‫اعشقان را شد فرج ديدار دوست‬

‫صیر مقياح القرج اب ما مگو‬ ‫چونكه نم ديوانهام از عشق او‬

‫يب وت يكدم گر زيم واحرساته‬ ‫نيجامل دوست صیر آمد گناه‬

‫يلك بد ابشد ز روي مهوچ اجن‬ ‫هست نيكو صیر در اكر جهان‬

‫اعشقا‬ ‫ره‬ ‫اندرين‬ ‫ابشد‬ ‫كرف‬ ‫يك بقس يبدوست وبدن نيش ما‬

‫جظا‬ ‫او ابشد‬ ‫ديدار‬ ‫از‬ ‫صیر‬ ‫دخا‬ ‫غیر‬ ‫از‬ ‫كرد‬ ‫ابيد‬ ‫صیر‬

‫صیر را اب اجن اعشق نيست اكر‬ ‫گشت نيصیري ديلل عشق يار‬

‫يا بكش يا ره به وصل او منا‬ ‫نم كاج و صیر هرجان از كاج‬

‫اجن به ايمد وصالش اجن دده‬ ‫گر هباي وصل يبشك اجن هند‬

‫زين گنه اي اجن دمار از نم برآر‬ ‫يبوت گر ما را وبد صیر و قرار‬

‫ّ‬
‫احش ّلل گر بسندد اين فريق‬ ‫صیر يبروي وت شد كرف طريق‬

‫كش كشامن سوي اجانن يمبرد‬ ‫عشق هر ساعت گرييامن درد‬

‫‪039‬‬
 ‫حكايت‬

‫مشت يمزد سخت بر روي دو وت‬ ‫ماهرو‬ ‫درلابيي‬ ‫جواين‬ ‫يك‬

‫اپسخش‬ ‫اندر‬ ‫نير‬ ‫منيزد‬ ‫دم‬ ‫هر زمان يمزد طپابجه بر رخش‬

‫نداشت‬ ‫هببودي‬ ‫بسیار‬ ‫گفين‬ ‫نمع كردندش بيس سودي نداشت‬

‫ابز گو كآخر گناه نير چیست‬ ‫هر يكي گفيت جوان رشميت نيست‬

‫نيست اجي رحم اي رمد سلمي‬ ‫گفت او دارد گنايه بس عظمي‬

‫نيست او را هیچ سوز و هیچ درد‬ ‫نيرخد‬ ‫عشقم‬ ‫دوعي‬ ‫يمكند‬

‫شد سه روزي كو نديدسيت رما‬ ‫اعشق زارم هيم گويد به ما‬

‫يكدمش يب ما ميرس كي شدي‬ ‫اندرين دوعي اگر صادق بدي‬

‫يكفنس كي در جهان گیرد قرار‬ ‫يار‬ ‫يبديدار‬ ‫ديوانه‬ ‫اعشق‬

‫كو سه روزي روي ياد خود نديد‬ ‫اييچنين اعشق به اعمل كس ستید‬

‫نجتش يب ما شدي عين ذعاب‬ ‫دوعي عشقش اگر وبدي وصاب‬

‫كآبجه گويد آن نياشد در ضمیر‬ ‫زين نير آخر چه ابشد جرم نير‬

‫چیست وقل نيعمل‪ ،‬فعل ئلمي‬ ‫گفت نيكردار دان اعر عظمي‬

‫درنگر‬ ‫ابشد‬ ‫چه‬ ‫صابر‬ ‫اعشق‬ ‫هست صیر و عشق ضد يكدگر‬

‫او‬ ‫ديدار‬ ‫در‬ ‫مذمومشت‬ ‫يلك‬ ‫صیر حممودست در احكام وه‬

‫خوش برآرد از قرار و صیر گرد‬ ‫لشكر عشقش چو آمد در نيرد‬

‫صیر اب شوفش مقالب چون شود‬ ‫زاستیافش صیر را دل خون شود‬

‫كي ز صیرم ماند آاثر و خیال‬ ‫گر ديم نياميدم اجانن مجال‬

‫دبمدم‬ ‫استیافش‬ ‫از‬ ‫زمن‬ ‫بر‬ ‫هبم‬ ‫اعمل‬ ‫ديوانهام‬ ‫اعشق‬

‫‪041‬‬
‫از قرار و صیر مك گو نيش ما‬ ‫وصيل منا‬ ‫اعشقان را اچرۀ‬

‫چگل‬ ‫ماه‬ ‫آن‬ ‫ديدار‬ ‫از‬ ‫صیر‬ ‫كي وتاند اعشق نيدين و دل‬

‫كرم‬ ‫از‬ ‫اعشق‬ ‫ز‬ ‫نيوشاند‬ ‫رو‬ ‫يار نيصیري چو نيند الجرم‬

‫كامل‬ ‫اب‬ ‫احل‬ ‫شوق‬ ‫بداين‬ ‫ات‬ ‫اندرين معين بگويم وصف احل‬

‫افرغم كرد از خیال نيك و بد‬ ‫در دمل چون بجر عشقش موج زد‬

‫گرد عشقش وهش و عقمل خورد و رمد‬ ‫شوق او از نم قرار و صیر برد‬

‫اجن ما را زهر چون ترياق شد‬ ‫يبمجالش طاقت نم طاق شد‬

‫مشتنمد‬ ‫و‬ ‫انوتان‬ ‫اجمن‬ ‫ديد‬ ‫چون نظر بر احل زار نم فكند‬

‫از بجيل اجن و دل مرسور كرد‬ ‫رمحش آمد پرده از رخ دور كرد‬

‫چون بديدم مجهل اعمل دوست وبد‬ ‫ابز از روي كرم رويم منود‬

‫روي خود در پرده پهنان كرده است‬ ‫بقش اعمل در يمان آورده است‬

‫گشته اتابن ديدم از عين العیان‬ ‫مهر رخشارش ز ذرات جهان‬

‫نيمن اندر روي رخش چون ماه و خور‬ ‫اين زمان در هر چه افكندم نظر‬

‫گر گامن بد بري يبشك جظاست‬ ‫اييكه يمگويم نيان احل ماست‬

‫لخیل‬ ‫ديدار‬ ‫ز‬ ‫يابد‬ ‫كي‬ ‫هبره‬ ‫گر درين معين هيم گويم ديلل‬

‫اين بسست ار زانكه در اخنه كسست‬ ‫بسست‬ ‫ره‬ ‫ديلل‬ ‫نينا‬ ‫ديدۀ‬

‫ات كه گردي اعرف ارسار رب‬ ‫خشم نينا و دل نينا طلب‬

‫يمدده يبشك ز ديد خود خیر‬ ‫هر چه گويد اعرف صاحببظر‬

‫نيش وت گر افش گردد گر هنفت‬ ‫رمد حق بين هر چه گفت از ديده گفت‬

‫محض بجقيق و يقين است اين سخن‬ ‫وقل اعرف نيست از بقيلد و ظن‬

‫مكان‬ ‫و‬ ‫كون‬ ‫پردۀ‬ ‫درون‬ ‫از‬ ‫كیست اعرف هر كه حق نيند يعان‬

‫‪040‬‬
‫تمفق‬ ‫عين‬ ‫غیر‬ ‫بقش‬ ‫گشته‬ ‫مجهل استا نيند او اقيم به حق‬

‫دايره‬ ‫خشمش‬ ‫ن يش‬ ‫يممنايد‬ ‫نقظهاي در دور چون شد سايره‬

‫اندرين دوران بجز يك نقظه چیست‬ ‫ومه را بگذار اكيياج غیر نيست‬

‫نزد وي عقل وي آمد در ضالل‬ ‫هر كه او بگذش از ومه و خیال‬

‫جز دخا موجود در اعمل كي است‬ ‫كیرت استا وجود هسيت است‬

‫اعرافن را كي درين معين شكیست‬ ‫گر يكي صد ابر بسامري يكیست‬

‫نيشكي‬ ‫مناند‬ ‫آبجا‬ ‫هزار‬ ‫پس‬ ‫از هزار ار زانكه برداري يكي‬

‫گر صد و گر صد هزار و گر يكي است‬ ‫اين بعينها منودي نيش نيست‬

‫كي بگويد اين سخن رمد خبیر‬ ‫وادح از تكرار كي گردد كثیر‬

‫دخا‬ ‫غیر‬ ‫رس‬ ‫بر‬ ‫زن‬ ‫ال‬ ‫نيغ‬ ‫كشف اين معين اگر خوايه نيا‬

‫ات كه گردي غرق بجر ذات حق‬ ‫بعد نيف لخق كن انيات حق‬

‫پس گدا گردد بجق شاه و غين‬ ‫از يمان برخیرد اين ما و مين‬

‫پس رسد از اجنت اجانن كشش‬ ‫عقل رنگ عشق گیرد در روش‬

‫فرستگها‬ ‫رته‬ ‫از‬ ‫گردد‬ ‫دور‬ ‫رنگها‬ ‫نگیرد‬ ‫نيرنگي‬ ‫رنگ‬

‫زند‬ ‫هسيت‬ ‫خرنم‬ ‫اندر‬ ‫آتش‬ ‫زين مهه آولدگي اپكت كند‬

‫ديار‬ ‫اندر‬ ‫يار‬ ‫غیر‬ ‫مناند‬ ‫پس‬ ‫اپك سوزاند مهه اخشاك و اخر‬

‫هر چه گفمت مجهل ابور آيدت‬ ‫نياميدت‬ ‫رخ‬ ‫وتيحد‬ ‫اعمل‬

‫ترك اجن كن شو به اجانن آستا‬ ‫اپي در نه اندرين وادي درآ‬

‫يقين‬ ‫آمد‬ ‫گناه‬ ‫طااعنت‬ ‫مجهل‬ ‫گر نهاي در خورد وصل يار بين‬

‫ترك خود كن ابزجو وصل كريم‬ ‫هسيت وت هست جرم بس عظمي‬

‫گر وت رمدي اعشيق بسنو سخن‬ ‫خويش را اييار راه عشق كن‬

‫‪042‬‬
‫ات ز يقد خود وتاين ابز رست‬ ‫دانم نير معان آور به دست‬

‫گو نيا اكين راه بجريد و نفاست‬ ‫هر كه دارد آرزوي راه راست‬

‫نيسيت هسيت شد و از خود برست‬ ‫هر كرا لظيف اهلي رهیر است‬

‫گر هيم گويي ااناحلق هست حق‬ ‫چون ز خود افين شدي ابيق به حق‬

‫حكايت‬

‫پروداگر‬ ‫جرضت‬ ‫انيس‬ ‫آن‬ ‫انمدار‬ ‫نجید‬ ‫بعدادي‬ ‫نير‬

‫يب نظیري وبد گر واقف شوي‬ ‫آنكه در فصل و كامل معنوي‬

‫از زابن نم دخا دايم به نم‬ ‫گفت يس سالشت ات گويد سخن‬

‫از نجید ايياج منييامب بسان‬ ‫هسيت نم نيست خود اندر يمان‬

‫صاحببظر‬ ‫ديدۀ‬ ‫دريغا‬ ‫اي‬ ‫نيست لخقان را از اين معين خیر‬

‫آرزويش هر دو كون افروتخه‬ ‫غیرت حق خشمها بردوتخه‬

‫در فرافش گشته از غم اپيامل‬ ‫هر دو اعمل غرق درياي وصال‬

‫ديده بگشا بعد از آن ديدار جو‬ ‫يار در آوغش و گويد يار كو‬

‫رشح احل بست از روي وصاب‬ ‫يادم آمد فصه مايه و آب‬

‫وصل از هرجان نداند اي عجب‬ ‫غرق آب و آب جويد روز و شب‬

‫غرق در آيب ز رس ات اپ مدام‬ ‫آب يمجويي ز جهل اي انمتام‬

‫وصل را هرجان هيم خواين چرا‬ ‫چرا‬ ‫وامنیداين‬ ‫غم‬ ‫از‬ ‫شادي‬

‫گر شدي نيدار وارسيت ز درد‬ ‫دايۀ غیرت ترا در خواب كرد‬

‫مسهد رندان يبپرواست اين‬ ‫گر بداين عين حكمتهاست اين‬

‫گر ز دلجويي وبد عين وصاب‬ ‫لعم اين مك جو ز اوراق كتاب‬

‫‪043‬‬
 ‫اشارت به سخنان يعيس لعیه الشالم‬

‫ّ‬
‫وز مهه ارسار حق آاگه وبد‬ ‫يعيس رميم كه روح اّلل وبد‬

‫لعم در درياست يا در دشت و كوه‬ ‫گفت اب امت بگوييد اي گروه‬

‫ات شوي اگيه زبر اگيه معاك‬ ‫يا ز ابالي فكل يا زير اخك‬

‫بجم دانش در زيمنت كشتهاند‬ ‫لعم در اجن و دتل برسستهاند‬

‫كردهاند پهنان وت از خود ابزياب‬ ‫گنج دانش را درين كنج خراب‬

‫چون مكل شو اب ادب نيش دخا‬ ‫نمبع لعم است دهلاي مشا‬

‫كشف گردد بر وت احل اويلا‬ ‫انيیا‬ ‫لعمهاي‬ ‫بداين‬ ‫ات‬

‫لعم آيد جهلها رسوا شود‬ ‫راز پهنان نيش وت نيدا شود‬

‫مشكل اعمل برت آسان شود‬ ‫آتفاب لعم چون اتابن شود‬

‫صد بسان يايب ز يار يببسان‬ ‫گر شوي نيدار ازين خواب گران‬

‫وابجه وت جوياي آين مه وتيي‬ ‫وتيي‬ ‫رابين‬ ‫ارسار‬ ‫خمزن‬

‫ات نينيد حمريم ز اهل يقين‬ ‫كي براندازد بقاب ارسار دين‬

‫ات ز مهر او شوي بدر نمیر‬ ‫كشف اين معين طلب ز ارشاد نير‬

‫احصلت انيد مكن چندين نعاد‬ ‫لعم معين از كتاب و اوستاد‬

‫دست در فیراك رهنينان بزن‬ ‫گر وت خوايه رفت راه ذواملين‬

‫رو بجو اج در نياه ستخ دين‬ ‫گر امان خوايه ز شبظان لعين‬

‫ستخه الشبظان ز داان گوش كن‬ ‫احل نم ال ستخ هل را گوش كن‬

‫گشت اجنش آييۀ ونر بقا‬ ‫هر كه شد در سايۀ اهل دخا‬

‫وارهید از رنج و حمنهتا و درد‬ ‫در دل اعرف هر آنكو اجي كرد‬

‫‪044‬‬
‫هست ونرش را ز ظملهتا فراغ‬ ‫شد دل اعرف به معين چون چراغ‬

‫خشم و اجن اعمل ابال و بست‬ ‫گشت از ونرش نمور هر چه هست‬

‫از وت يابد ونر مشع رشع دين‬ ‫گر بدست آري چرايغ اييچنين‬

‫زين مهه اتريك و خوف و هالك‬ ‫هر كه دارد اين چراغ او را چه ابك‬

‫اكندرو نيداست هر افش و هنان‬ ‫اجم جم غیر از دل اعرف مدان‬

‫معز اعمل اوست اعمل مهوچ وپست‬ ‫آن ديل كو اقلب ديدار اوست‬

‫هر دو اعمل را طقيل او مشار‬ ‫دل كه شد آيينۀ ديدار يار‬

‫رو به دريا ات بكي جويي وت جوي‬ ‫گر وت دل خوايه خالف بقس جوي‬

‫از وهسها يمرسد دل را زيان‬ ‫از رياضت خشم وت گردد چو اجن‬

‫در مقام اهل دل ره يافيت‬ ‫از وهاي بقس اگر رو اتفيت‬

‫از وصال دوست وبيي بسنوي‬ ‫بر وهاي خود اگر اين ره روي‬

‫وت خالفش كن كه هسيت ذونفون‬ ‫هر چه فرمايد ترا اين بقس دون‬

‫يممنايد شعد عين بجس را‬ ‫نيست اغيت مكرهاي بقس را‬

‫زهر اقلت را كند شیرين چو سهد‬ ‫حرص آرد در دتل اكين است زده‬

‫يمكند نجس مكل را عين ديو‬ ‫در وت آرد صد هزاران مكر و ريو‬

‫نيرزايل در نظر آرد چو حور‬ ‫او به خشمت يممنايد انر‪ ،‬ونر‬

‫يمفرييد گويدت اجن دفاك‬ ‫هر زمانت آورد سوي هالك‬

‫چون شوي تهنا كند او فصد اجن‬ ‫او به مكرت وابرد از دوستان‬

‫ات ريه از يحهل و مكرش مگر‬ ‫هر چه گويد كذب دانش اي پرس‬

‫زانكه او را هست مكري در فقاش‬ ‫گر به طاعت خواندت ايمن بماش‬

‫اندرون دارد هزاران مكر ابز‬ ‫گر به سوي روزه خواند يا مناز‬

‫‪045‬‬
 ‫آبرويت از ريا خواده برد‬ ‫ور ترا او اجنت حج آورد‬

‫ريسامنش نيست اخيل از گره‬ ‫ور هيم گويد زاكت مال ده‬

‫واندرين دوعي مشو ايمن ز دام‬ ‫سهريت جويد از آن اب نيگ و انم‬

‫زو مشو اغفل كه دارد صد داغ‬ ‫ور هيم خواند ترا سوي غزا‬

‫حكايت‬

‫از خاليق در صالح و زده نيش‬ ‫ن يش‬ ‫ايام‬ ‫در‬ ‫وبدست‬ ‫زادهي‬

‫روز و شب حمك دخا را تمبع‬ ‫هبر حق از لخق گشته نمقظع‬

‫در گذسته از وهي و از وهس‬ ‫جز به يادش بر نياوردي بقس‬

‫بر خالف طبع وبدي در طلب‬ ‫بقس او نيوسته در رنج و بعب‬

‫رصف ورد و فكر روز و ساعتش‬ ‫شب نياسودي ز ذكر و طاعتش‬

‫گشته روح محض آن يعيس صقت‬ ‫آخرت‬ ‫هبر‬ ‫گفيه‬ ‫دنيا‬ ‫ترك‬

‫كرد لشكر مجع از هبر غزا‬ ‫فصا‬ ‫از‬ ‫روزي‬ ‫مكل‬ ‫آن‬ ‫احمك‬

‫كز غزا خوامه كه يامب مه بري‬ ‫اخطري‬ ‫درآمد‬ ‫زاده‬ ‫دل‬ ‫در‬

‫هر كه او يب هبره شد اغفل تفاد‬ ‫ركن اسالم است اب اكفر جهاد‬

‫ور كشندم در سهادت يمزيم‬ ‫اغزيم‬ ‫را‬ ‫اكفري‬ ‫نم‬ ‫كشم‬ ‫گر‬

‫در حق اين كشتگان يب يقل و اقل‬ ‫اليزال‬ ‫دخاي‬ ‫ايحا‬ ‫لب‬ ‫گفت‬

‫پروتي افكند بر وي ونر عزم‬ ‫چون درين معين منود او عزم جزم‬

‫يبنصبي از رمحت رمحاين است‬ ‫گفت اين اخطر اگر شبظاين است‬

‫كي وتان از رش بقس ايمن شدن‬ ‫اكر شبظان نيست غیر از ره زدن‬

‫‪046‬‬
‫اكين ز شبظابست يا رمحن فرد‬ ‫چون به ظاهر فرق نيوابست كرد‬

‫از دخا اهلام آمد در زمان‬ ‫گشت مصظر در يمان اين و آن‬

‫حق هيم داند هنان و ظاهرت‬ ‫اخطر شبظاين است اين اخطرات‬

‫بقس شبظاين كند يمل غزا‬ ‫چرا‬ ‫ات‬ ‫بدامن‬ ‫يمخوامه‬ ‫گفت‬

‫از چه او خود را به كشين يمدده‬ ‫اين مهه حمنت چرا بر خود هند‬

‫زان هيم خواند ترا سوي غزا‬ ‫داغ‬ ‫پر‬ ‫بقس‬ ‫كه‬ ‫اهلامش‬ ‫آمد‬

‫زان سهادت سهريت آيد پديد‬ ‫ات مگر او در غزا گردد سهید‬

‫كز غزا كشته شد آن خیراالانم‬ ‫هر يكي گوييد از اخص و وعام‬

‫وبد زاده شد سهید راه دوست‬ ‫اوست‬ ‫شأن‬ ‫در‬ ‫اجدهوا‬ ‫واذلين‬

‫مه نيابد از رياضت او امان‬ ‫مه مباند انم نيكش در جهان‬

‫كو وافت خويش خواده اب طرب‬ ‫زين حكايت ماند زاده در عجب‬

‫هبر سهرت اجن دده اي وبالعجب‬ ‫ات شود مشوهر انمش زين ستب‬

‫وا هنل اب بقس ما را اي دخا‬ ‫االنيیا‬ ‫خیر‬ ‫گفت‬ ‫التكينل‬

‫هست دقرش برتر از درك فوهم‬ ‫هر كه يمگردد خالص از بقس شوم‬

‫گو بسين افرغ ز ذلات و امل‬ ‫گر بكشيت بقس را رسيت ز غم‬

‫گر مبیرد از خودي بقسش جظاست‬ ‫هر كه او در دين و مذبه ابرياست‬

‫در نيان اموات‬

‫آن يكي انيض دوم اسود بدان‬ ‫اچر كون آمد ممات سالكان‬

‫رشح هر يك گر بگويم هبیرست‬ ‫پس ستوم اجرض جهارم امحرست‬

‫كه صقا يابد دل از وي بس عجب‬ ‫موت انيض جوع آمد زان ستب‬

‫‪047‬‬
‫شد نمور ابطنش وين روشن است‬ ‫هر كه دايم هبر حق او گرسته است‬

‫شد دلش چون آييه يكبارگي‬ ‫هر كه اعدت كرد اب مك خوارگي‬

‫شد ز سیري رنگ دهلا وتنيو‬ ‫رو صقاي دل ز كموخاري بجو‬

‫گشت رس صاحب دل از صقا‬ ‫هست كموخاري شعار اويلا‬

‫ساز اجن و دل درين معين گرو‬ ‫بعد انيض موت اسود را ستو‬

‫صیر بر ايذا وبد رمگ و نعا‬ ‫موت اسود شد بجمل بر اذا‬

‫يافت او از موت اسود صد فرج‬ ‫چون نيابد بقس بر ايذا حرج‬

‫چون ز حق نيند ز آتش نيست دق‬ ‫داند او ايذاي لخقان فعل حق‬

‫زانكه جور يار خوشیر از واف‬ ‫بلكه ذلتهاست او را در جقا‬

‫ّ‬
‫هر چه نيند عين حق دابسته است‬ ‫چونكه او افين یف اّلل آمده است‬

‫دلن‬ ‫نم‬ ‫لعم‬ ‫رس‬ ‫بداين‬ ‫ات‬ ‫بعد اسود موت امحر گوش كن‬

‫خود مظیع اوست مك از ديو و دد‬ ‫موت امحر شد خالف بقس بد‬

‫در جقيقت از مهه لخق است نيش‬ ‫هر كه او رمد از وهاي بقس خويش‬

‫از يحات اجودان دل زنده است‬ ‫ز آرزوي بقس هر كو رمده است‬

‫زنده گردي از يحات ذواجلالل‬ ‫گر مبیري وت ز جهل و از ضالل‬

‫هر كه میرد يابد او اپييدگي‬ ‫رمدگي ايياج به از صد زندگي‬

‫اندرين جملس چو يعش اتزه وبد‬ ‫بعد امحر موت اجرض را منود‬

‫ابده از اجم نقاعت ونيش است‬ ‫موت اجرض خود رمقعوپيش است‬

‫سیر گردد ابغ يعشش يبسخن‬ ‫چون نقاعت كرد اب خرقه كهن‬

‫اتزهرو گردد به حق گیرد ستق‬ ‫حق‬ ‫ذايت‬ ‫مظلق‬ ‫مجال‬ ‫از‬

‫اجي گنج اندر دل ويراين است‬ ‫از بلاس افخر او مشتغين است‬

‫‪048‬‬
‫از پالس افزايدش خشن و مجال‬ ‫بقس ايسان را چوشد احصل كامل‬

‫افرعشت از رنگ و وب روي نكو‬ ‫نيست احجت مهر اخن را رنگ و وب‬

‫رنگ مشاطه چه اكر آيد ورا‬ ‫هر كه او را هست خشن اجبقزا‬

‫او به رنگ و وب هيم گیرد نياه‬ ‫وانكه او را نيست روي مهوچ ماه‬

‫كو به مكر و يحهل گردد مشتغل‬ ‫ات به دام آرد مگر يك ساده دل‬

‫هست يكسان نيش او وصف و پالس‬ ‫نيست سلظان را بقاخر در بلاس‬

‫نيست از وصف و پالس او را زيان‬ ‫جود و توقي شد بلاس اعرافن‬

‫وابجه يم گويد بري از صنعتست‬ ‫هر چه اكمل كرد عين حكتمست‬

‫در دلش گناجيي غیر از كاجست‬ ‫زندگي ورمدنش هبر دخاست‬

‫نيست در افعال و اوقاتل جظا‬ ‫گر دتل اب وصل اجن شد آستا‬

‫سود و رسمايه بكل گردد زيان‬ ‫گر نهاي در خورد وصل دوستان‬

‫شد‬ ‫ارسار‬ ‫حمرم‬ ‫اپكت‬ ‫اجن‬ ‫چون ترا در بزم وصلش ابر شد‬

‫كیست ابسان آنكه دارد اين صقت‬ ‫شد غرض از آفرييش معرفت‬

‫از گلستان رخش لگ چیدبست‬ ‫معرفت ايياج نيیجۀ ديدبست‬

‫او‬ ‫ديدار‬ ‫يموبد‬ ‫اعرف‬ ‫هبر‬ ‫ات نگويي نيست عرافن گفت و گو‬

‫فشم اعرف ذوق احلشت و شوهد‬ ‫شد نصبي اعملان گفت و ستود‬

‫اين به معين خیر و اين ديگر بدست‬ ‫در يمان اين دو فرق نيدحست‬

‫الجرم زين رو جهان گرديده است‬ ‫آن ستیده گويد و او ديده است‬

‫در جقيقت نيست مقيول دخا‬ ‫هر معل كو هبر رويست و ريا‬

‫نيگامن بر دوتل رسمد نيند‬ ‫طاعيت اكن لخق هبر حق كنند‬

‫نيده كي ابشد كيس كو غیرجوست‬ ‫نيدگي هبر رضاي حق نكوست‬

‫‪049‬‬
‫گر مشملاين و گر گیر و يوهد‬ ‫هر چه يماكري مهان خوايه درود‬

‫نقد و زهر آمد كه اب مه ريختهست‬ ‫هر معل اكن اب غرض آيمختهست‬

‫حق هيم فرمايد آن مقيول ماست‬ ‫در هر آن اكري كه رويت اب دخاست‬

‫ابش خملض در ره حق يبدغل‬ ‫نيت خیر است اصل هر معل‬

‫حكايت ذوانلون مرصي‬

‫رباالانم‬ ‫جرضت‬ ‫انيس‬ ‫آن‬ ‫ستخ ذوانلون مقيداي اخص و اعم‬

‫وبد‬ ‫راه‬ ‫رهروان‬ ‫رهنامي‬ ‫آنكه او از اجن و دل آاگه وبد‬

‫يم شدم در ابديه يباپ و رس‬ ‫گفت يك روزي در ايام شقر‬

‫هیچ اج روي زمين اخيل نيود‬ ‫كوه و صجرا مجلگي پر برف وبد‬

‫گیري يبدريغ‬ ‫ارزين يمريخت‬ ‫ديدم آبجا در يمان ابر و يمغ‬

‫چراست‬ ‫اپستدن‬ ‫يبدام‬ ‫دانۀ‬ ‫گفيمش اي گیر بر گو وقل راست‬

‫يمنيانيد دانه و بس مصظرند‬ ‫گفت رماغن در سواد انيرند‬

‫نينوا‬ ‫رمغكان‬ ‫گردند‬ ‫سیر‬ ‫هبر آن يماپشم اين ارزن كه ات‬

‫در يقامت اين وبد ما را ستد‬ ‫حق مگر زين رو به نم رمحت كند‬

‫كي بقول اتفد كه اپيش دانهاي‬ ‫گفيمش از دين چرا نيگانهاي‬

‫داند و نيند كه آخر هبر كیست‬ ‫گفت ابري گر بقول دوست نيست‬

‫كو هيم گويد كه هبر كیست اين‬ ‫پس وبد اين نينوا را خود مهين‬

‫در طواف كعبه هر سويي دوان‬ ‫گفت ذوانلون وقت نم خوش شد ازآن‬

‫اعشق و زار و نزار و نينوا‬ ‫ديدم آبجا در طواف آن گیر را‬

‫اكبجه يم كشمت بر آمد اييچنين‬ ‫گفت ديدي اعبقت اي ستخ دين‬

‫‪051‬‬
‫پس رما در اخنۀ خود ابر داد‬ ‫حق به روي نم در ايامن گشاد‬

‫رسول‬ ‫از‬ ‫بسنو‬ ‫االمعال‬ ‫امنا‬ ‫هر چه هبر او كين ابشد بقول‬

‫بر مهه البقيطوا چون حجيت است‬ ‫از در لظفش كيس ونيمد نيست‬

‫گفمت اي دانيدۀ افش و هنان‬ ‫گفت ذوانلون وقت نم خوش شد ازآن‬

‫كين‬ ‫مؤنم‬ ‫رممحت‬ ‫كامل‬ ‫از‬ ‫گیر لچ ساهل به مشت ارزين‬

‫سازيش‬ ‫خود‬ ‫رمحت‬ ‫آستاي‬ ‫پردازيش‬ ‫نيگانگي‬ ‫مهه‬ ‫از‬

‫وانكه را مه راند يبلعت براند‬ ‫هر كرا حق خواند يبلعت بجواند‬

‫فعل او يبلعت است لعت جمو‬ ‫رو مكن اب خود يقاس اكر او‬

‫فعل او معولل اب لعت بمين‬ ‫پس وت اي ذوانلون برو افرغبسين‬

‫فعل دخا‬ ‫اليق‬ ‫نيست لعت‬ ‫كیريا‬ ‫نجاب‬ ‫دان‬ ‫الاابيل‬

‫اندرين ره وبيلع كور و كرست‬ ‫از خیال و عقل و فهم اين برترست‬

‫نيست سوزش كز پي افشون گرفت‬ ‫ابد استغنا وزيدن چون گرفت‬

‫نيشۀ خود ساز بسلمي و رضا‬ ‫واگذار اين اكر خود را اب دخا‬

‫غرقه كن خود را به درياي دعم‬ ‫گر وت خوايه اجن بري از دست غم‬

‫رمد خودبين كي شود آاگه دوست‬ ‫جط بقس خود جمو در راه دوست‬

‫ترك اجن چون گفت آسان يمرود‬ ‫هر كه راه عشق اجانن يمرود‬

‫نيست شو گر وصل خوايه وصل شاه‬ ‫در طريقت هست چون هسيت گناه‬

‫اندرين ره وتشه گر داري درآ‬ ‫زاد اين ره نيست جز حمو و نفا‬

‫حق‬ ‫آيات‬ ‫بين‬ ‫الاهل‬ ‫بعد‬ ‫نيف خود كن آنگيه انيات حق‬

‫اجن خود از وصل برخوردار كن‬ ‫خويش را اييار راه يار كن‬

‫وصل نيوچن را جمو در چند و چون‬ ‫وت برون شو ات كه يار آيد درون‬

‫‪050‬‬
‫اجبقشان شو اجبقشان شو اجبقشان‬ ‫از حاجب خويش خود را وارهان‬

‫در مقام ودحتآ ايمن بسين‬ ‫برفشان از هر دو اعمل آستين‬

‫دوست خوايه از خودي نيگانه شو‬ ‫گر روي راه دخا نيوخد برو‬

‫ات وت هسيت كي ستايس نيسيت‬ ‫اصل طاعهتاست حمو و نيسيت‬

‫مشت وصلش كرد بر كونين ین‬ ‫وارهان خود را ز يقد خويسين‬

‫متثیل‬

‫در مقام قرب اجانن راه يافت‬ ‫نير بسظايم چو در يمدان ستافت‬

‫هر چه يمخوايه دتل از نم بجواه‬ ‫آمد اهلامش كه اي اخص اهل‬

‫اعشقان را چون وت مظوليب كاجست‬ ‫نير گفيا نيست ما را هیچ خواست‬

‫نم ترا خوامه ترا خوامه ترا‬ ‫نيست يبوت صیر و آرايم رما‬

‫ذرهاي ماند بجواده وب ستید‬ ‫گفت حق ات از وجود ابيزيد‬

‫اوال دع بقس پس آنگه بعال‬ ‫ات وت هسيت هست اين خواهش حمال‬

‫يا وت گنیج در يمانه يا كه او‬ ‫اندرين ره در نگندج ما و وت‬

‫در مقام وصل او يب نم درآ‬ ‫زين حاجب ما و نم يكدم برآ‬

‫ات وت نيدايي هنان ابشد دخا‬ ‫شد نم و مايي حاجب راه ما‬

‫شو مشملان ات نيايش زان فريق‬ ‫در جقيقت شد دويي كرف طريق‬

‫ات وبد بر اج اثر از كیرتش‬ ‫كي شود نيدا مجال ودحتش‬

‫برقرار‬ ‫مناند‬ ‫كیرت‬ ‫ظملت‬ ‫چونكه گردد ونر ودحت آشكار‬

‫‪052‬‬
 ‫در زمان گردد مهه كوكب هنان‬ ‫ونر خورستد جهان چون شد يعان‬

‫جز به وعن حمرم دراگه اخص‬ ‫كي وتان از يقد خود گشين خالص‬

‫اهل‬ ‫قرب‬ ‫راهرو‬ ‫نيابد‬ ‫كي‬ ‫نيران راه‬ ‫گر نياشد مهت‬

‫دانم رهیر مكن يكدم رها‬ ‫گر وت خوايه قرب دراگه دخا‬

‫مهريه اب اكروان كن وهش دار‬ ‫راه پر خوفشت و رهزن نيشامر‬

‫زير اپشان مهوچ اخك را شو‬ ‫از ريفقان رس مكش اي راهرو‬

‫بر وهاي خود نمه در ره دقم‬ ‫كرم‬ ‫اهل‬ ‫سايۀ‬ ‫معتمن دان‬

‫اعبقت يب شك ز اهل دل شود‬ ‫هر كه او در ظل اهل دل وبد‬

‫يمشود مش وجودت كیيما‬ ‫زانكه از اكسیر قرب اويلا‬

‫در دل اهل دالن رو اج بگیر‬ ‫نيد مشفق را ز اجن و دلپذير‬

‫يبرميب هان جمو قرب مولك‬ ‫سولك‬ ‫وانگه‬ ‫اول‬ ‫ابيد‬ ‫نير‬

‫از رشاب وصل او اجيم كشد‬ ‫نه كه هر كس كو رياضت يمكشد‬

‫از رياضت نيست جز درد رست‬ ‫نير ردهان گر نياشد رهیرت‬

‫در نيان آنكه معل يب اخالص وستلۀ قرب منيگردد بلكه موجب زياديت بعد شود‬

‫گفت نيغمیر ازين رو رب مال‬ ‫اي بسا امعال اكن ابشد وابل‬

‫در جقيقت آن معل جرم و جظاست‬ ‫هر معل اكن موجب كیر و رياست‬

‫چون ريا رشكست از وقل رسول‬ ‫بقول‬ ‫امعاتل‬ ‫يباخالص‬ ‫نيست‬

‫كي وتان كرد نيك از بد دجا‬ ‫دخا‬ ‫تأييد‬ ‫ونر‬ ‫نداري‬ ‫چون‬

‫زانكه در لعم طريقت اجهيل‬ ‫اغفيل‬ ‫معين‬ ‫ز‬ ‫نيين‬ ‫وصرتش‬

‫‪053‬‬
‫كو به ونر كشف نيند هر هنان‬ ‫نير ابيد صاحب لعم و يعان‬

‫وقل او ابشد ز امعاتل ستد‬ ‫ات كه واقف سازدت از نيك و بد‬

‫وارده اجنت مگر از مكر و ريو‬ ‫وبدكه ز ارشادش شوي ايمن ز ديو‬

‫ايمن آيب در شقر از راهزن‬ ‫در مقام قرب حق سازي وطن‬

‫التكينل بسنو از درياي راز‬ ‫اب وهاي بقس خود يكدم مشاز‬

‫به كه ابشد بقس بد بر وت امیر‬ ‫گر به دست دمشنان گردي اسیر‬

‫هبیر از بقيس كه او خوداكمه است‬ ‫اب وت افيع گر درون اجمه است‬

‫هبیر از صلح است اب بقس دو رنگ‬ ‫اب پنلگ و شیر گر آيي به نجگ‬

‫اپيامل‬ ‫سازش‬ ‫نير‬ ‫نياه‬ ‫در‬ ‫نيش عقرب به ز بقس بد فعال‬

‫بقس را اب آرزوي خود مهل‬ ‫نيد انصح گوش كن از اجن و دل‬

‫مشكل ار آيد دگر اب خويش ابز‬ ‫هر كه شد مشتغرق درياي راز‬

‫ّ‬
‫مهوچ روحاّلل در بزم اخص‬ ‫رمغ اجن زين دام و دانه كن خالص‬

‫طلب‬ ‫آاگيه‬ ‫و‬ ‫بگذار‬ ‫اغفيل‬ ‫اب گدايان مك بسين شايه طلب‬

‫كن به اقف قرب چون نعقا گذار‬ ‫اين ده ويرانه اب جعدان گذار‬

‫در جهان ابيش چو وبمان نينوا‬ ‫چرا‬ ‫سلظاين‪،‬‬ ‫دست‬ ‫شاهباز‬

‫چند جويي جفيه چون زاغ و زغن‬ ‫ممتحن‬ ‫اي‬ ‫دوليت‬ ‫مهاي‬ ‫وت‬

‫پس چرا در دست شبظاين زوبن‬ ‫از مكل چون هست دقر وت فزون‬

‫نينوا چون صعوه وبدن هبر چیست‬ ‫ببلل گلزار اعمل چون وت نيست‬

‫ز آه و واويال چه سودت آن زمان‬ ‫چون شوي نيدار زين خواب گران‬

‫دوليت‬ ‫نيايب‬ ‫ات‬ ‫كن‬ ‫جهدها‬ ‫هان و هان اين دم كه هستت فرصيت‬

‫ات نينداري دال آبجات هست‬ ‫هر چه آن ايياج نياوردي بدست‬

‫‪054‬‬
 ‫هر چه اكري‪ ،‬بدروي آخر مهان‬ ‫هان‬ ‫دنياست‬ ‫آخرت‬ ‫كشتگاه‬

‫هان مشو از اكر اغفل زيهنار‬ ‫اين دو روزه معر را فرصت مشار‬

‫آن هنال يموههاي رنگ رنگ‬ ‫چونكه فرصت هست نيشان نيدرنگ‬

‫در وعض نيشان رياحين و مسن‬ ‫اخر ین را از زمين دل بكن‬

‫ات نگردي وت بسیامن و حزين‬ ‫هان درخت اخر نمشان در زمين‬

‫تلخ دانه چون منيآيد به اكر‬ ‫هر چه يماكري جو و گندم بكار‬

‫اتكه اخر و خش نگیرد در گول‬ ‫بركن از نيخ و ز ین اخر و تول‬

‫اكرهاي روز احجت خواسين‬ ‫اين دمشت آن وقت بجم انداخين‬

‫كشت كن ات هبرهات آبجا وبد‬ ‫وبد‬ ‫عقيب‬ ‫زمرع‬ ‫دنيا‬ ‫زانكه‬

‫نيك و بد آبجا يعان خوادهمنود‬ ‫هر چه كشيت نجس آن خوايه درود‬

‫در نيان آنكه ابسان هر چه از نيك و بد يم كند وصرت مههدر اعمل معين به وي ابزگشت خواده‬

‫منود‪ .‬و بجريض بر آنكه نيكي درابرۀ خاليق موجب رضاي اخلق است‪.‬‬

‫روز و شب جز در پي نيكي رمو‬ ‫از دخا نييل الرسائر يمستو‬

‫اوست از وقل نيب خیر االانم‬ ‫هر كه نيكي يم كند اب اخص و اعم‬

‫چون چنين كردي وتيي مقصود كن‬ ‫بد بماش و بد مگوي و بد مكن‬

‫اوست رش انلاس اين نيكو بدان‬ ‫وانكه بد كردار ابشد در جهان‬

‫اب مهه نيكي كن از بد درگذر‬ ‫فرصت نيكي غينمت يممشر‬

‫ور بدي كس را نگويي كي ستید‬ ‫هر كه نيكي كرد هرگز بد نديد‬

‫ّ‬
‫اب يعالش كي كند بد جز غين‬ ‫نيب‬ ‫يعالاّلل‬ ‫اخللق‬ ‫گفت‬

‫آن وبد كو اب مهه نيكي كند‬ ‫هبیرين لخق نزد حق بسند‬

‫‪055‬‬
‫بردابري دان و بجشیدن درم‬ ‫اكر رمدان چیست اخشان و كرم‬

‫تلخ و تريش را شكر انگاشين‬ ‫برداشين‬ ‫غم‬ ‫ابر‬ ‫گفين‬ ‫نيد‬

‫ات وتاين شد ز لخقان نيش و نيش‬ ‫راحت لخقان طلب در رنج خويش‬

‫نيشۀ خود كن وتاضع والشالم‬ ‫گر هيم خوايه بقول اخص و اعم‬

‫رس ز جبي قفر و دروييش برآر‬ ‫خويسين را از مهه كمیر مشار‬

‫اجن به عجز و مشكنت مرسور دار‬ ‫بجوت و كیر و ريا را دور دار‬

‫زير اپي هر صعیف و هر لجیل‬ ‫ابش مهوچن اخك ره خوار و ذيلل‬

‫شاخ نيرحيم بكن از نيخ و ین‬ ‫اپس دهلا دار و آزادي بكن‬

‫در طريق قفر اجن را كن نيار‬ ‫نيشه كن عجز و نياز و اتفقار‬

‫اجن دفاي عشق اجانن كن هال‬ ‫صیر كن در حمنت و رنج و بال‬

‫هان مكن اب اهل عقلت اتخالط‬ ‫از نيعم بگذر و يعش و بساط‬

‫دل میرا ساز از فكر جهان‬ ‫ياد حق كن مونس اجن و روان‬

‫هسيت خود در يمان كيل يمار‬ ‫اكر خود يكبارگي اب حق گذار‬

‫گفت نيكردار را نيود حمل‬ ‫زاد اين ره چیست وقل اب معل‬

‫دست در فیراك رهبنيان بزن‬ ‫گر وت خوايه رفت راه ذواملين‬

‫احكامن كشور دنيا و دين‬ ‫يقين‬ ‫ااقلمي‬ ‫سالطين‬ ‫آن‬

‫در مقام نيوخدي نيوستهاند‬ ‫آن مجاعت كز خودي وارستهاند‬

‫مجلگي معز آمده افرغ ز وپست‬ ‫افرغ از خود گشته و ابيق به دوست‬

‫حمرمان بزم وصل دوستان‬ ‫مقصد و مقصود اياجد جهان‬

‫آمده ولالك اندر شأن آن‬ ‫مقيدا و رهنامي انس و اجن‬

‫شد مشمل بر وت مكل معنوي‬ ‫گر بقول اخطر ايسان شوي‬

‫‪056‬‬
 ‫از بال و حمنتت ايمن كنند‬ ‫گر نظر بر احل زارت افكنند‬

‫زودت از اشقل به ايلع افكنند‬ ‫در وت گر از عين رمحت نيگرند‬

‫در اخوت جقشناس مظلقيد‬ ‫بردابرند و رحمي و مشفقيد‬

‫هبیر از صد ساهل طاعت اي ريفق‬ ‫يك داعيي گر كند ستخ شقيق‬

‫معز گردو در گذار از وپسيت‬ ‫دمشينشان هست عين دوسيت‬

‫حكايت معروف كريخ‬

‫آنكه شد معروف كريخ انم او‬ ‫وه‬ ‫راه‬ ‫سالكان‬ ‫رهنامي‬

‫ديد مجيع از جواانن مخر خور‬ ‫درگذر‬ ‫روزي‬ ‫وبد‬ ‫رميدان‬ ‫اب‬

‫سوي دلجه خوش روان مشت و خراب‬ ‫اب رشاب و اب كباب و اب رابب‬

‫آمده‬ ‫ضالتل‬ ‫موج‬ ‫برس‬ ‫رس‬ ‫عقلت آمده‬ ‫بجر‬ ‫مجهل غرق‬

‫كن كه ات غرقه شود مشت نفا‬ ‫مهرهان گفيد ستاخ يك داع‬

‫از دم اپك وت اي ستخ يغور‬ ‫شويم ايسان شود از لخق دور‬

‫نم داع گويم ااجنت زان رسست‬ ‫اب رميدان گفت برداريد دست‬

‫هنان‬ ‫راز‬ ‫دانيدۀ‬ ‫اي‬ ‫گفت‬ ‫در نرضع آمد آن ستخ جهان‬

‫نيش لعمت روستست ارسار بد‬ ‫اي وت واقف بر ضمیر نيك و بد‬

‫دادهاي اين يعش خوش يباتمنان‬ ‫اكيياجيسان‬ ‫مهچنان‬ ‫ابراهلا‬

‫دادگر‬ ‫اكرساز‬ ‫كريم‬ ‫اي‬ ‫يعش خوش ده اندر آن اعمل دگر‬

‫اكين چه احلشت اي امين رس رب‬ ‫زين داع گشته رميدان در عجب‬

‫حكمت اين را ز ما پهنان مكن‬ ‫سخن‬ ‫اين‬ ‫رس‬ ‫منيدانمي‬ ‫ما‬

‫چون هيم داند چه احجت گفيگو‬ ‫بدو‬ ‫يمگويم‬ ‫گفيا‬ ‫ستخ‬

‫‪057‬‬
‫رس اين سازد وهيدا بر مشا‬ ‫صیر نيش آريد اكنون ات دخا‬

‫اندامها‬ ‫بر‬ ‫اتفاد‬ ‫رلزه شان‬ ‫چونكه ديدند آن مجاعت ستخ را‬

‫آويختند‬ ‫دانمش‬ ‫اندر‬ ‫مجهل‬ ‫ساز بسكستند و يمها ريختند‬

‫يعشجو‬ ‫گروه‬ ‫آن‬ ‫اوتفادند‬ ‫گريه و زاري كنان در اپي او‬

‫گشته هر كي در ره حق اجبقشان‬ ‫وتبه كردند از نمايه مجهلشان‬

‫اين زمان شد افش آن رس هنان‬ ‫اب رميدان گفت ستخ رازدان‬

‫ين به كس رنیج رستد و ين كرب‬ ‫شد مهه مقصود احصل يببعب‬

‫ين به دريا احجت آمد ين به دشت‬ ‫ين كيس را غرقه يمابيست گشت‬

‫هر كرا اين ستوه شد رمد آن وبد‬ ‫وبد‬ ‫رمدان‬ ‫ستوۀ‬ ‫خیرخوايه‬

‫ستق‬ ‫اعمل‬ ‫بر‬ ‫دارند‬ ‫الجرم‬ ‫هست صلح و نجگشان از هبر حق‬

‫هزل ايسان دج مشر اي رمد دين‬ ‫فهر ايسان محض لظف آمد يقين‬

‫نيدۀ جقيد و بر فرمان روند‬ ‫گر ترش روييد و گر خندان شوند‬

‫نيش ايسان غیر حق ابشد دعم‬ ‫افرغ و آزادهاند از مدح و ذم‬

‫نيا‬ ‫الاجيص‬ ‫رب‬ ‫يا‬ ‫اعجزم‬ ‫وصف ايسان برتر است از گفت ما‬

‫كي درآيد وصف ايسان در نيان‬ ‫هر رس مويم اگر گردد زابن‬

‫مه منييامب امان از طعن بد‬ ‫وصف ايسان گر کمن بر دقر خود‬

‫آن كاج در حوصهل اجن و نيست‬ ‫زين مجاعت آبجه معولم نمست‬

‫لخق زين سو اويلا زان سوي كوه‬ ‫نيست واقف كس ز احل اين گروه‬

‫كرد از خشم مهه لخقان هنان‬ ‫حكمت حق از پي تعظميشان‬

‫زانكه افرغ از دو اعمل مظلقيد‬ ‫مظهر جقيد و پهنان چون جقيد‬

‫كلفيت‬ ‫منايد‬ ‫لخقان‬ ‫صجتب‬ ‫چون به حق نيوسته دارند القيت‬

‫‪058‬‬
‫هند‬ ‫اعمل‬ ‫مهه‬ ‫فرق‬ ‫بر‬ ‫اپي‬ ‫هر كه او از هسيت خود وارده‬

‫هست افرغ از غم دنيا و دين‬ ‫هر كه او اب دوست ابشد مهنشين‬

‫مجهل اعمل اپ و ايسان چون رسند‬ ‫آن مجاعت شاه و لخقان اچكرند‬

‫هر چه يمخوايه ز ايسان يمطلب‬ ‫ذات ايسابست لخقت را ستب‬

‫خوش نيا نيگر عجايهباي وه‬ ‫حق بعايل قل بعاولا افنظروا‬

‫گنج معين اندرين ويران منود‬ ‫واجب و ممكن درين وصرت منود‬

‫اجهيل‬ ‫نداري‬ ‫دانش‬ ‫از‬ ‫هبره‬ ‫چون ز ارسار جقيقت اغفيل‬

‫در طلب كي روز ما براتفيت‬ ‫گر مشامت وبي عرافن يافيت‬

‫ات وتاين يافت وبيي زان فريق‬ ‫از خیال و ومه بگذر در طريق‬

‫نيان‬ ‫اندر‬ ‫زان آورم‬ ‫مشهاي‬ ‫در طريقت هست اعمل را بسان‬

‫ذواملين‬ ‫دخاي‬ ‫از‬ ‫گويد‬ ‫مجهل‬ ‫اعرف آن ابشد كه چون گويد سخن‬

‫هبر حق ابشد نه هبر مسعيت‬ ‫چون بعادت يمكين يا طاعيت‬

‫غیر حق در نيش او ابشد نفا‬ ‫هر چه جويد‪ ،‬جويد او را از دخا‬

‫يمكند روشن جهان را خور صقت‬ ‫معرفت‬ ‫ونر‬ ‫اتنيد‬ ‫كاج‬ ‫هر‬

‫از طريق معرفت وافقیر است‬ ‫هر كه اعقلیر وبد اعرفیر است‬

‫اوست اعرف نزد ارابب صقا‬ ‫آنكه دارد بر فصاي حق رضا‬

‫ونر حق نيند يعان اندر يعان‬ ‫اعرفشت آنكو ز ذرات جهان‬

‫حكايت اوب تراب بجشيب‬

‫آنكه وبد او اعرف لعم نيب‬ ‫بجشيب‬ ‫وبتراب‬ ‫حق‬ ‫اعرف‬

‫‪059‬‬
‫ات كه از فصل دخاي ذواجلالل‬ ‫گفت اكنون هست نيشك هشت سال‬

‫ين ز كس چیري گرفمت يك بقس‬ ‫خود ندادم هیچ چیري نم به كس‬

‫رشح اين را ابزگو اي ستخ دين‬ ‫آن يكي گفيش چگونه ابشد اين‬

‫لح اين از هر كيس كي احصلست‬ ‫فهم اين معين به اغيت مشكلست‬

‫سائالن را از ره صدق و وصاب‬ ‫وبتراب‬ ‫اعمل‬ ‫ستخ‬ ‫اپسخ‬ ‫داد‬

‫هر چه يمنيمن به اعمل مجهل اوست‬ ‫خشم اجمن چونكه يمابشد به دوست‬

‫دل به دلیر مونس و نيوسته شد‬ ‫بقش غیر از ولح اجمن شسته شد‬

‫در جقيقت اوست نيدا و هنان‬ ‫نم نديدم غیر اجانن در جهان‬

‫وابجه بسيندم ستیدم نم از او‬ ‫هر چه گفمت وبد اب وي گفت و گو‬

‫وابجه دادم مه ندادم جز بدو‬ ‫هر چه بگرفمت گرفمت مه از او‬

‫حبذا خشيم كه نيند روي شاه‬ ‫راه‬ ‫نينايان‬ ‫ديدند‬ ‫اييچنين‬

‫او ندارد هبره زين گفت و ستید‬ ‫ديدهاي كو ونر رخشارش نديد‬

‫لقا‬ ‫مجال آن‬ ‫نيگر‬ ‫وانگيه‬ ‫ديده را روشن كن از ونر صقا‬

‫رما‬ ‫سخهناي‬ ‫ابور‬ ‫كين‬ ‫ات‬ ‫ترا‬ ‫رم‬ ‫نيايد‬ ‫نينايي‬ ‫خشم‬

‫گر هيم گويي به اولان صد ستد‬ ‫كند‬ ‫ابور‬ ‫كي‬ ‫مادرزاد‬ ‫كور‬

‫ات ز روي حق نگردي رشمشار‬ ‫نيار‬ ‫داان‬ ‫دل‬ ‫نينا‬ ‫ديدۀ‬

‫پروت روشن نديدي صد دريغ‬ ‫يمغ‬ ‫زير‬ ‫پهنان‬ ‫ماند‬ ‫آتفانت‬

‫هر چه يمنيين يعان ديدي كه اوست‬ ‫گر ترا ديده بدي در راه دوست‬

‫بسنو آخر بجن اقرب از دخا‬ ‫گر وت خود را دور يمداين نيا‬

‫حق حمبط مجهل آمد يبسخن‬ ‫از دخا اين قريت گوش كن‬

‫ديدۀ نينا نه زان خشم خراب‬ ‫آتفاب‬ ‫نينيد‬ ‫ات‬ ‫ابيد‬ ‫ديده‬

‫‪061‬‬
 ‫آن زمان نيين كه هسيت مجهل اوست‬ ‫گر بداين بستب ما را به دوست‬

‫اشارت به نماستت يمان لخق و اخلق و بجقيق آنكه هر چه هست حق است و اعمل منود وهيم‬

‫نيش نيست‪.‬‬

‫مهوچ ونر و سايه ما مهسايهايم‬ ‫او چو خورستدست و ما چون سايهايم‬

‫ونر خوايه گو نيا سايه طلب‬ ‫اتبع ونر است سايه روز و شب‬

‫سايه را نيشك ديلل ونر خوان‬ ‫هسيت سايه يقين از ونر دان‬

‫سايه را از ونر نيوان كرد دور‬ ‫يممنايد سايهها از عكس ونر‬

‫مگذر از ما گر هيم خوايه دخا‬ ‫سايه كي از ونر يمگردد دجا‬

‫ون ر اتابن شد ز سايه در گذر‬ ‫گر هنان گردد زماين ونر خور‬

‫ونر نيند هر كه او از ومه رست‬ ‫سايه در معين‪ ،‬منود وهيم است‬

‫وصل او را در زمان در خور شود‬ ‫سايهها چون حمو ونر خور شود‬

‫ظملت ذرات را مشتور ساخت‬ ‫سايه را خورستد اتابن ونر ساخت‬

‫زان بجيل سايه خود را ونر يافت‬ ‫سايه وبدم ونر خور بر نم نيافت‬

‫خود نداري آگيه از مايهام‬ ‫گر به نيش وت كنون نم سايهام‬

‫روز روشن را منيداين ز شب‬ ‫عجب‬ ‫يمخواين‬ ‫ذره‬ ‫اتابن‬ ‫مهر‬

‫ممن‬ ‫كامالتش‬ ‫مجهل‬ ‫اجعم‬ ‫ممن‬ ‫آياتش‬ ‫جمموع‬ ‫مصحف‬

‫سها‬ ‫خواين‬ ‫هيم‬ ‫را‬ ‫آتفايب‬ ‫را‬ ‫يباندازه‬ ‫بجر‬ ‫گويي‬ ‫فظره‬

‫وانداين ونر و ظملت را ز مه‬ ‫وبي بسيندي ز عرافن الجرم‬

‫وامنيداري ديم دست از حمال‬ ‫گشتهاي وابستۀ ومه و خیال‬

‫هیر‬ ‫يعتب‬ ‫وت‬ ‫نيش‬ ‫يممنايد‬ ‫از دخا هر لحظه ابيش دورتر‬

‫‪060‬‬
‫ارلحمي‬ ‫رمحن‬ ‫ز‬ ‫آگه‬ ‫نيسيت‬ ‫شبظان رجمي‬ ‫گشتهاي حمكوم‬

‫عجب‬ ‫نيداري‬ ‫ن يش‬ ‫ونشدارو‬ ‫خودپرسيت نيشه داري روز و شب‬

‫نيست فشم لخق غیر از سوز و درد‬ ‫غیرت حق ديدهها را كور كرد‬

‫او رخ از هر ذره نيمودي ترا‬ ‫ترا‬ ‫وبدي‬ ‫اگر‬ ‫حقبين‬ ‫ديدۀ‬

‫عرصۀ اعمل پر از ونر بقاست‬ ‫اي دريغا ديدۀ حقبين كاجست‬

‫او چو اجن و مجلۀ اعمل نيست‬ ‫و وه معمك مهوچ روز روشن است‬

‫از دخا اغفل مشو در خود نگر‬ ‫زين معیت نيست اجنت را خیر‬

‫زين معیت آن زمان واقف شوي‬ ‫گر به بقس خويسين اعرف شوي‬

‫بستب خود را به حق نيكو بدان‬ ‫بجن اقرب از كتاب حق بجوان‬

‫ما ز دوري گشته جويان دربدر‬ ‫هست از اجن‪ ،‬حق به ما نزديكتر‬

‫از جهان مهر رخش رخشان شود‬ ‫شود‬ ‫اتابن‬ ‫اگر‬ ‫وتيفقش‬ ‫ونر‬

‫خشن اجانن روي نياميد يعان‬ ‫اجبستان‬ ‫فراق‬ ‫اين‬ ‫مناند‬ ‫پس‬

‫رود‬ ‫غمها‬ ‫و‬ ‫آيد‬ ‫شادماين‬ ‫درد نيدرمان مهه درمان شود‬

‫روي معشوق اندر او آمد پديد‬ ‫آبجه از وي اجن اعشق يمريمد‬

‫آبجه نقصان يممنودت سود وبد‬ ‫آنكه دمشن يممنودت دوست وبد‬

‫ودحت آمد روز كیرت اتفيت‬ ‫هر چه نميف وبد ثمتب يافيت‬

‫رس پمیچ از دخمت صاحبدالن‬ ‫گر هيم خوايه بساين زين نيان‬

‫وب كه يايب دخمت از ونر دخا‬ ‫اخك ره شو نيش ارابب صقا‬

‫حمرم ديدار اجن و دل شوي‬ ‫گر وت مقيول دل اكمل شوي‬

‫در حمتب ابش اثنت مهوچ كوه‬ ‫گروه‬ ‫آن‬ ‫اپي‬ ‫اخك‬ ‫كن‬ ‫وتنيا‬

‫طابل حق را حمتب دوتل است‬ ‫چون حمتب هبیرين جصلت است‬

‫‪062‬‬
‫نيگامن اب اكمالن مه خرقه شد‬ ‫هر كه در بجر حمتب غرقه شد‬

‫يبحمتب كي شود رمدي متام‬ ‫مقام‬ ‫ابالتر‬ ‫نيست‬ ‫حمتب‬ ‫از‬

‫بسنو از احبتب ان اعرف بسان‬ ‫جهان‬ ‫اياجد‬ ‫گشت‬ ‫حمتب‬ ‫از‬

‫شو حممب مه ز روي اقیرب‬ ‫حق هيم گويد ميت هسمت حمب‬

‫بلكه نيش ونر نم مظلق بماش‬ ‫در وهاي مهر نم وت ذره ابش‬

‫زانكه هسيت هست اجنت را دعو‬ ‫در حمتب ترك خود نيين بگو‬

‫ورنه از روز فراق انديسه كن‬ ‫وصل خوايه عجز و زاري نيشه كن‬

‫از خودي خود نيايد شد بري‬ ‫هر كرا ابشد وهاي آن پري‬

‫بقد وصلش يايب و گردي غين‬ ‫گر به عشق يار خود را گم كين‬

‫نم كمي اب وي كه خود را گم كمن‬ ‫اين ترانه چیست اكخر يمزمن‬

‫هست گويد ات كه گويد كن بكن‬ ‫نيست چون گم يمشود انديسه كن‬

‫فهم اين از عقل دور آمد بيس‬ ‫اين معام كي گشايد هر كيس‬

‫را‬ ‫اعشق‬ ‫احتل‬ ‫پهنان‬ ‫دار‬ ‫درونرد آخر وت اين اوراق را‬

‫كشف اين از گفت و گوي مادجاست‬ ‫ذوق اين اين معين برون از فهم ماست‬

‫در طريق عشق شو يب ما و نم‬ ‫گر هيم خوايه بداين اين سخن‬

‫گر هيم خوايه شوي آاگه عشق‬ ‫عشق‬ ‫راه‬ ‫نياز‬ ‫شود‬ ‫نيوخدانه‬

‫ات وتاند يافت وصل شاه را‬ ‫عشق ابيد عشق رمد راه را‬

‫هر كرا عشيق نياشد رمدهايست‬ ‫رهیر اين راه غیر از عشق نيست‬

‫عشق ورزي اكر هر افرسده نيست‬ ‫اعشيق رسوايي و يبپردگیست‬

‫اتفادهاي‬ ‫اكر‬ ‫مغیرود‬ ‫اجن‬ ‫آزادهاي‬ ‫دل‬ ‫يمخواده‬ ‫عشق‬

‫از دويي آن دل میرا يمكند‬ ‫عشق در هر دل كه مأوا يمكند‬

‫‪063‬‬
‫از مهه يقد جهان آزاد گشت‬ ‫از غم عشقش هر آنكو شاد گشت‬

‫يلك خود را سوي سالح يمكشمي‬ ‫گر چو مايه ما درين دريا خوشمي‬

‫كز طريق گفت و گو آري بدست‬ ‫زانكه احل اهل دل زان برترست‬

‫درونردم اين بساط يقل و اقل‬ ‫چون نيابد اين نيان آن ذوق و احل‬

‫اين چنين پهنان شدند از ديدهها‬ ‫اويلا‬ ‫حق‪،‬‬ ‫غیرت‬ ‫كامل‬ ‫از‬

‫كس چه داند كز كدامين فرقهايم‬ ‫گر به بجر نيسيت ما غرقهايم‬

‫وت خیرجويان كه آخر گو و گو‬ ‫نيش وت احرض بسسته روبرو‬

‫ات درون پرده نيند روي شاه‬ ‫اهل‬ ‫ونر‬ ‫از‬ ‫روشن‬ ‫ابيد‬ ‫ديده‬

‫الجرم گشتند پهنان در حاجب‬ ‫بسنو از حق اويلاء بجت بقا‬

‫كي وتاند ديدهها ديدن يعان‬ ‫هر چه حق خواده كه ابشد آن هنان‬

‫در بقاب غیرت ايسان را گذاشت‬ ‫رمحت حق هیچ نيدييل نداشت‬

‫بس كمن يا رب وتام فرياد رس‬ ‫چون نياشد رفع اين بر دست كس‬

‫گر چه نيود هیچ بقيع بر ئلمي‬ ‫در مخويش از سخهناي حكمي‬

‫يعين از اناهل‪ ،‬مك گو معرفت‬ ‫يلك گفت آن رهیر دين نم صمت‬

‫روي آرم از صقاتش سوي ذات‬ ‫مك كمن اين گفت و گو هبر بجات‬

‫اجي سازم در مقام قرب اخص‬ ‫از مهه يقدي شوم كيل خالص‬

‫در مجالش اجن و دل ستدا كمن‬ ‫كمن‬ ‫وا‬ ‫را‬ ‫ديدهها‬ ‫نيندم‬ ‫بل‬

‫ات كه مظولمب درآيد در كنار‬ ‫از مهه لخق جهان گیرم كنار‬

‫واگذارم گفت و گو را والشالم‬ ‫چون به بزم وصل او كردم مقام‬

‫‪064‬‬