1. Romantyzm (łac.

Romanticus - niezwykły) - epoka w literaturze i sztuce, trwająca od końca

XVIII do połowy XIX wieku, a w Polsce od 1822-1863. Romantyzm kładł nacisk na emocje,
indywidualizm, przyrodę, tajemniczość, bunt młodych, irracjonalizm, ludowość, naród,
historycyzm, orientalizm
2. Daty:
 1789 – wybuch rewolucji francuskiej
 1795 – III rozbiór Polski
 1799-1815 – wojny napoleońskie
 1815 – utworzenie Królestwa Polskiego, kongres wiedeński
 1830 – wybuch powstania listopadowego
 1831 – Wielka Emigracja
 1848-1849 – Wiosna Ludów
 1863 – wybuch powstania styczniowego
3. Filozofia – idealizm, mesjanizm, filozofia czynu
4. Sztuka – powinna wyrażać indywidualność twórcy i charakter poszczególnych narodów
(tematyka historyczna)
5. Muzyka – uczciwość, prostota, tajemniczość, wpływ folkloru i zacieranie cech gatunkowych
6. Architektura – naśladowanie gotyku
7. Biografia Mickiewicza - znany polski poeta romantyczny. Jego życie było związane z okresem
romantyzmu i patriotyczną działalnością:
 1798 – narodziny w Zaosiu koło Nowogródka
 1815-1819 – radia na Uniwersytecie Wileńskim
 1823-1824 – więzienie i opuszczenie Litwy
 1824-1829 – pobyt w Rosji
 1830-1831 – podróże po Europie
 1832 – osiedlenie się w Paryżu
 1834 – małżeństwo z Celiną Szymanowską
 1848 – utworzenie Legionu Mickiewicza
 1855 – śmierć w Stambule
8. "Oda do młodości" – synkretyczny utwór zawierający elementy oświeceniowe i romantyczne
 Geneza: Mickiewicz napisał tę oda jako wyraz hołdu dla młodzieńczej energii i pasji.
 Interpretacja: Utwór celebruje młodość jako okres pełen nadziei, inspiracji i radości.
9. "Ballady i romanse" – tom imitujący Polski romantyzm, jest w nim m.in. Romantyczność
 Geneza: Mickiewicz tworzył te utwory, inspirując się ludową tradycją i folklorem.
 Interpretacja: Ballady często zawierają elementy nadprzyrodzone, tajemnicze i moralne.
10. "Sonety krymskie" – opis romantycznej podróży po Krymie, refleksja nad tajemnicami natury
 Geneza: Powstały w wyniku podróży Mickiewicza na Krym.
 Interpretacja: Utwory te zawierają opisy krajobrazów, ale także odzwierciedlają stan
ducha poety.
11. "Konrad Wallenrod" – powieść poetycka o bohaterze stawiającym dobro ojczyzny ponad swój
spokój wewnętrzny i wierność stosowania rycerskiemu
 Geneza: Utwór ten powstał pod wpływem wydarzeń historycznych i zainteresowań autora
historią.
 Interpretacja: "Konrad Wallenrod" to opowieść o zdradzie i zemście, ale także o
patriotyzmie.
12. "Dziady cz. IV" – najciekawszy w literaturze polskiej portret bohatera werterowskiego
 Geneza: Utwór ten jest częścią "Dziadów," epickiego dramatu Mickiewicza.
  Interpretacja: "Dziady" to złożony utwór, który zawiera elementy mistyczne, patriotyczne i
filozoficzne.
13. "Dziady cz. III" – dramat romantyczny ukazujący Polskę jako Mesjasza narodów
 Geneza: Podobnie jak "Dziady cz. IV," jest częścią dramatu "Dziady" Adama Mickiewicza.
 Interpretacja: "Dziady cz. III" to scena wesela, która symbolizuje radość i wspólnotę.
14. „Liryki lozańskie” – poetyckie podsumowanie drogi życiowej
15. POJĘCIA:
 Animizacja i personifikacja - animizacja (ożywienie) - nadanie cech istoty żywej.
Personifikacja (uosobienie) = przedstawienie w postaci osoby ludzkiej. (Pan Tadeusz)
 Ballada - krótka opowieść wierszem, często z elementami nadprzyrodzonymi lub
tajemniczymi. Gatunek synkretyczny: łączy cechy epiki, liryki i dramatu. (Lilije,
Romantyczność, Świteź)
 Bohater bajroniczny - wielki indywidualista, buntownik, osoba niezwykle tajemnicza. (Konrad
Wallenrod, Pan Tadeusz)
 Bohater romantyczny - to postać literacka, często indywidualista, buntownik, często
zagubiony w świecie i zmagający się z konfliktem wewnętrznym. Wrażliwy (często
przewrażliwiony), idealistyczny, marzycielski, skłonny do bezinteresownych poświęceń
(Dziady)
 Dramat romantyczny: (Dziady)
- otwarta kompozycja
- synkretyzm rodzajowy i gatunkowy
- zerwanie z zasadą trzech jedności oraz decorum
- fantastyka przeplata się z realizmem
- romantyzm bazowany na Szekspirze
- elementy ludowe
 Ludowość – inspiracja folklorem i kulturą ludową. (Pan Tadeusz)
 Manifest romantyzmu - to teksty, w których romantycy wyrażali swoje idee i przekonania, np.
"Dziady" Adama Mickiewicza. (Dziady, Romantyczność)
 Martyrologia - cierpienie, męczeństwo narodu, grupy społecznej lub wyznawców religii.
(Dziady)
 Mesjanizm - wiara w szczególną rolę Polski jako narodu wybranego do przywrócenia
sprawiedliwości i pokoju na świecie. Polska jest Chrystusem narodów, a jej cierpienia
przyniosą zbawienie. (Dziady)
 Oda - to gatunek liryczny, w którym autor wyraża swoje uczucia i myśli w sposób uroczysty i
podniosły. (Oda do młodości)
 Orientalizm - zainteresowanie i inspiracja kulturą i sztuką Wschodu. (Sonety Krymskie)
 Powstanie listopadowe - polskie powstanie narodowe przeciwko Rosji, które miało miejsce w
1830 roku. (Konrad Wallenrod, Dziady)
 Prometeizm – dobrowolne podporządkowanie działań jednostki dobru ludzkości. (Konrad
Wallenrod)
 Sonet - utwór liryczny składający się z 14 wersów zgrupowanych w czterowierszach i
tercynach. (Sonety Krymskie)
 Wallenrodyzm - pojęcie związane z postawą Konrada Wallenroda, który posługuje się
podstępem i zdradą dla realizacji wzniosłego i szlachetnego celu. (Konrad Wallenrod)
 Werteryzm – charakteryzuje się wrażliwością, uczuciowością, idealizmem, brakiem
zdecydowanego działania, dążeniem do samozagłady, widzenie świata przez pryzmat marzeń i
poezji. (Cierpienia młodego Wertera)
 Cechy Konrada - Ubóstwo, skromność i pogarda świata