[ @LibraryPersianPdf ]

[ @LibraryPersianPdf ]
[ @LibraryPersianPdf ]
 ‫ﻧﺸﺮ ھﻮرﻣﺰد‬

‫ﻧﺸﺮ ھﻮرﻣﺰد ﻧﺸﺮی ﺟﻮان و ﭘﻮﯾﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﯿﻤﯽ از ﺟﻮانﺗﺮﯾﻦھﺎی ﺣﻮزه ﻧﺸﺮ و ﺑﺎ‬
‫ﻋﺮﺿﻪ اﯾﺪهھﺎﯾﯽ ﺑﮑﺮ و ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ‪ ،‬ﭘﺎ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺘﺎب ﮔﺬاﺷﺖ؛ ﻧﺸﺮی ﮐﻪ در‬
‫اﯾﻦ ﺳﺎلھﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮاه ﻣﺨﺎطﺒﺎن ﺣﺮﻓﻪای و دﺳﺖاﻧﺪرﮐﺎران ﺣﻮزه ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ‬
‫ھﻢﻗﻄﺎران ﺧﻮد ﮔﺎمھﺎﯾﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺮداﺷﺘﻪ و زﯾﺒﺎﯾﯽ ظﺎھﺮ ﮐﺘﺎب را‪ ،‬در ﮐﻨﺎر‬
‫ب وﺳﻮاسﮔﻮﻧﻪ ھﺮ اﺛﺮ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ دﻗﯿﻖ‪ ،‬وﯾﺮاﯾﺶ و‬ ‫ﻣﺤﺘﻮای ﻏﻨﯽ آن‪ ،‬اﻋﻢ از اﻧﺘﺨﺎ ِ‬
‫ﺳﭙﺲ ﭼﺎپ ﺷﮑﯿﻞ‪ ،‬ﻣﻼک ﮐﺎر ﺧﻮد ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻧﺸﺮ ھﻮرﻣﺰد‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﺪﻋﯽ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺑﻮدن ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ؛ اﻣﺎ ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﺑﺎ در اﺧﺘﯿﺎر‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﮐﺘﺎبھﺎی ﺣﻮزهھﺎی ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻤﺎن ﺑﻪ ﻣﺨﺎطﺒﺎﻧﻤﺎن ﮐﻤﮏ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ و ﮐﺴﺐوﮐﺎر ﺑﮫﺘﺮی ﺑﺮای ﺧﻮد ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﻢ ﺑﮫﺘﺮ ﺷﻮﯾﻢ و ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﻣﺴﯿﺮ ﺧﻮب ﺑﻪ ﻋﺎﻟﯽ را‪ ،‬ﺑﺎ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﺗﻤﺎم ﻣﻮاﻧﻊ ﭘﯿﺶ رو ﺑﺎز ھﻢ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺑﭙﯿﻤﺎﯾﯿﻢ؛ ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﻋﺎﻟﯽ ﺷﻮﯾﻢ و‬
‫اﯾﻦ ﺑﻪ رﺿﺎﯾﺖ ﻣﺨﺎطﺒﺎن ھﻮرﻣﺰد ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪.‬‬
‫ﺑﯽﺻﺒﺮاﻧﻪ ﭼﺸﻢﺑﻪراه ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدھﺎ و اﻧﺘﻘﺎدھﺎی ﺷﻤﺎ ھﺴﺘﯿﻢ‪.‬‬

‫ﺗﻠﻔﻦ ﺗﻤﺎس‪۶۶١٢۵١٢۶ :‬‬

‫‪EMAIL: nashrbook@gmail.com‬‬
 ‫آﻣﻮزش دورهھﺎی ﮐﺴﺐوﮐﺎر‬

‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﯿﺎز ﮐﺸﻮر در زﻣﯿﻨﮥ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت و ﺗﻮﺳﻌﮥ ﮐﺴﺐوﮐﺎر و ھﻤﭽﻨﯿﻦ اﯾﺠﺎد‬

‫ﺣﻠﻘﻪای واﺳﻂ ﺑﯿﻦ ﺑﺎزار و ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﺪرﺳﮥ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﺗﮫﺮان )‪ (TBS‬و ﻧﺸﺮ ھﻮرﻣﺰد‬
‫ﮐﻪ ﺳﺎلھﺎ در ﺑﺨﺶ آﻣﻮزش‪ ،‬ﻧﺸﺮ و ﺗﺮوﯾﺞ داﻧﺶ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﻮزه ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‬
‫داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ دﻏﺪﻏﮥ ﺗﻮﺳﻌﮥ ﻓﻀﺎی ﮐﺴﺐوﮐﺎر ﺑﺎ ھﻤﺪﯾﮕﺮ ﭘﯿﻤﺎن ﺑﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت واﺣﺪ و ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ در ﻣﺴﯿﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ و آﺑﺎداﻧﯽ ﮐﺸﻮر ﻋﺰﯾﺰﻣﺎن‬
‫ﮔﺎم ﺑﺮدارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻟﺬا ﻣﺎ اﮐﻨﻮن در ﮐﻨﺎر ﭼﺎپ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﮐﺘﺎبھﺎی اﯾﻦ ﺣﻮزه‪ ،‬آﻣﺎدﮔﯽ ﺧﻮد را ﺟﮫﺖ‬
‫ﺑﺮﮔﺰاری دورهھﺎی آﻣﻮزﺷﯽ ﮐﺴﺐوﮐﺎر )‪ MBA‬و ‪ (DBA‬اﻋﻼم ﻣﯽدارﯾﻢ و از‬
‫ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪان دﻋﻮت ﺑﻪﻋﻤﻞ ﻣﯽآورﯾﻢ ﺗﺎ در ﮐﻨﺎر ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ اﺳﺎﺗﯿﺪ اﯾﻦ رﺷﺘﻪ‪،‬‬
‫ﺑﻪروزﺗﺮﯾﻦ اﺻﻮل ﮐﺴﺐوﮐﺎر دﻧﯿﺎ را ﻓﺮا ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪www.hoormazd.com‬‬
‫‪www.tbs.ir‬‬

‫] ‪[ @LibraryPersianPdf‬‬
[ @LibraryPersianPdf ]
 ‫دﻧﯿﻞ ﮐﺎﻧﻤﻦ‬
‫‪Kahneman‬‬
[ @LibraryPersianPdf ]
 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ‪ ،‬ھﺮ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪهای در ذھﻦ ﺧﻮد‪ ،‬ﭼﯿﺪﻣﺎﻧﯽ را ﺑﺮای اراﺋﻪ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎﻧﺶ‬
‫ﺗﺠﺴﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﯿﺪﻣﺎن ﻣﻦ‪ ،‬آبﺳﺮدﮐﻦ ﻣﻌﺮوف دﻓﺘﺮ ﮐﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ در آﻧﺠﺎ اﯾﺪهھﺎ‬
‫و ﺷﺎﯾﻌﻪھﺎ ﺗﺒﺎدل ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﯿﺪوارم واژﮔﺎن ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﻏﻨﯽﺗﺮ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ درﺑﺎرۀ‬
‫ﻗﻀﺎوتھﺎ و اﻧﺘﺨﺎبھﺎی دﯾﮕﺮان‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﺖھﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﯾﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی‬
‫ھﻤﮑﺎران در ﺧﺼﻮص ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﺣﺮف ﻣﯽزﻧﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﺷﺎﯾﻌﻪھﺎ ﺑﺮاﯾﻤﺎن ﻣﮫﻢ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ؟ ﭼﻮن دﯾﺪن و ﻧﺎم​ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﺮ ﺧﻄﺎھﺎی دﯾﮕﺮان ﺑﺴﯿﺎر ﺟﺎﻟﺐﺗﺮ و ﺳﺎدهﺗﺮ از‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎھﺎت ﺧﻮدﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﭘﺮﺳﯿﺪن اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﺑﺎور‬
‫دارﯾﻢ و ﭼﻪ ﻣﯽﺧﻮاھﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ اﯾﻦ‬
‫ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬از ھﻤﯿﺸﻪ ﺳﺨﺖﺗﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ از اﯾﺪهھﺎی آﮔﺎھﺎﻧﮥ‬
‫دﯾﮕﺮان ﺑﮫﺮهﻣﻨﺪ ﺷﻮﯾﻢ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ دوﺳﺘﺎن و‬
‫ھﻤﮑﺎراﻧﻤﺎن ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻧﺘﺨﺎبھﺎﯾﻤﺎن را ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﮐﯿﻔﯿﺖ اﯾﻦ‬
‫ﻗﻀﺎوتھﺎ ﻣﮫﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺮای ﺷﺎﯾﻌﺎت ھﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺤﺮﮐﯽ ﻗﻮی ﺑﺮای ﻧﻘﺪ‬
‫ﺧﻮد اﺳﺖ؛ ﻣﺤﺮﮐﯽ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪﺗﺮ از ھﺪفھﺎی ﺳﺎل آﯾﻨﺪه ﺑﺮای ﺑﮫﺒﻮد‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮیھﺎی ﻓﺮد در ﻣﺤﻞ ﮐﺎر و ﺧﺎﻧﻪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای آﻧﮑﻪ ﯾﮏ ﭘﺰﺷﮏ ﺑﺘﻮاﻧﺪ درﻣﺎﻧﮕﺮی ﺗﻮاﻧﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اطﻼﻋﺎﺗﯽ ﮐﺎﻣﻞ از‬
‫ﺑﯿﻤﺎریھﺎ دﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻼﺋﻢ ﺑﯿﻤﺎری‪ ،‬دﻻﯾﻞ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ‪ ،‬ﻋﻮارض و ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی‬
‫ﻣﻤﮑﻦ‪ ،‬راهھﺎی ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺑﺮای درﻣﺎن ﺑﯿﻤﺎری و ﺗﺴﮑﯿﻦ آن‪ .‬ﺑﺨﺸﯽ از آﻣﻮزش‬
‫ﭘﺰﺷﮑﯽ‪ ،‬ﯾﺎدﮔﯿﺮی زﺑﺎن آن اﺳﺖ‪ .‬درک دﻗﯿﻖﺗﺮ ﻗﻀﺎوتھﺎ و اﻧﺘﺨﺎبھﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﺴﺘﻠﺰم‬
‫داﻣﻨﮥ واژﮔﺎﻧﯽ ﻏﻨﯽﺗﺮ از واژﮔﺎن ﮐﻨﻮﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﯿﺪ ﺑﻪ ﺷﺎﯾﻌﮥ آﮔﺎھﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی‬
‫وﺟﻮد اﻟﮕﻮھﺎی ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ در ﺧﻄﺎھﺎی اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻄﺎھﺎی ﺳﺎﻣﺎﻧﻤﻨﺪ‪،‬‬
‫یھﺎﯾﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﺷﺮاﯾﻂ وﯾﮋه ﻣﯽﺗﻮان آنھﺎ را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮای‬ ‫ﺳﻮﮔﯿﺮ ​‬
‫ﯽرود‪،‬‬‫شﭼﮫﺮه و ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬روی ﺻﺤﻨﻪ ﻣ ​‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﯾﮏ ﺳﺨﻨﺮان ﺧﻮ ​‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺣﺎﺿﺮان‪ ،‬او را ﺑﯿﺶ از آﻧﭽﻪ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﻀﺎوت‬
‫ﺧﻮاھﻨﺪ ﮐﺮد‪ .‬وﺟﻮد ﻟﻘﺐ ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ ﺑﺮای اﯾﻦ ﺳﻮﮔﯿﺮی ﮐﻪ »اﺛﺮ ھﺎﻟﻪای«)‪ (١‬ﻧﺎم‬
‫دارد‪ ،‬ﻣﺮاﺣﻞ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و درک آن را آﺳﺎنﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ از ﺷﻤﺎ ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﭘﺎﺳﺦ‬
‫دھﯿﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎور دارﯾﺪ ﮐﻪ ﻣﯽداﻧﯿﺪ در ذھﻨﺘﺎن ﭼﻪ ﻣﯽﮔﺬرد‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻔﮑﺮی آﮔﺎھﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻔﮑﺮی دﯾﮕﺮ ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ؛ اﻣﺎ اﯾﻦ ﺗﻨﮫﺎ راه‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ذھﻨﺘﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﯽﺷﻮد و اﻟﺒﺘﻪ ﭼﻨﺪان ھﻢ ﻣﻌﻤﻮل ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از‬
‫ﯽآﻧﮑﻪ ﻣﻨﺸﺄ آن را ﺑﺪاﻧﯿﺪ‪ ،‬ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ‬‫اﺣﺴﺎﺳﺎت و اﻧﺪﯾﺸﻪھﺎی ﺷﻤﺎ ﺑ ​‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ وﺟﻮد ﭼﺮاﻏﯽ را روی ﻣﯿﺰﺗﺎن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﺪ ﯾﺎ‬
‫آزردﮔﯽ ھﻤﺴﺮﺗﺎن را در ﺻﺪای او ﭘﺸﺖ ﺗﻠﻔﻦ ﺗﺸﺨﯿﺺ دادﯾﺪ ﯾﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻄﺮی را‬
‫ﯽﯾﺎﻓﺘﻦ از آن‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪاﯾﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﮑﺮد ذھﻨﺘﺎن‪ ،‬ﮐﻪ‬ ‫در ﺟﺎده ﺑﺪون آﮔﺎھ ​‬
‫ﺷﮑﻞ​دھﻨﺪۀ ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬ادراک و ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮیھﺎﺳﺖ‪ ،‬در ﺳﮑﻮت ذھﻦ ﻣﺎ ﺟﺮﯾﺎن‬
 ‫دارد‪.‬‬
‫نﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ؛ اﻣﺎ اﯾﻦ‬
‫در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺳﻮﮔﯿﺮی​ھﺎی ﺷﮫﻮدی ﯾﺎ درو ​‬
‫ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﺧﻄﺎھﺎ از ارزش ھﻮش اﻧﺴﺎن ﻧﻤﯽﮐﺎھﺪ؛ ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺑﯿﻤﺎریھﺎ در ﻣﺘﻮن ﭘﺰﺷﮑﯽ‪ ،‬ﺗﻨﺪرﺳﺘﯽ را زﯾﺮ ﺳﺆال ﻧﻤﯽﺑﺮد‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺎ در اﻏﻠﺐ‬
‫اوﻗﺎت‪ ،‬در وﺿﻌﯿﺖ ﺳﻼﻣﺖ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ و ﺑﯿﺸﺘﺮ داوریھﺎ و اﻋﻤﺎﻟﻤﺎن در‬
‫ﻏﺎﻟﺐ اوﻗﺎت ﺑﻪﺟﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ در زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد ﻣﻌﻤﻮﻻ ً اﺟﺎزه ﻣﯽدھﯿﻢ اﺣﺴﺎﺳﻤﺎن‬
‫راھﻨﻤﺎی ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اطﻤﯿﻨﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺎورھﺎ و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺷﮫﻮدی ﺧﻮد دارﯾﻢ‪،‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ً درﺳﺖ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ھﻤﯿﺸﻪ اﯾﻦطﻮر ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﻏﻠﺐ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ھﻨﮕﺎم ارﺗﮑﺎب‬
‫اﺷﺘﺒﺎه ھﻢ ﺑﻪ ﺧﻮد اطﻤﯿﻨﺎن دارﯾﻢ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﯾﮏ ﻧﺎظﺮ ﺑﯽطﺮف در ﺗﺸﺨﯿﺺ‬
‫ﺧﻄﺎھﺎﯾﻤﺎن ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ از ﺧﻮد ﻣﺎ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫از اﯾﻦ رو‪ ،‬اﯾﻦ ھﺪف ﻣﻦ ﺑﺮای ﮔﻔﺘﮕﻮھﺎی آبﺳﺮدﮐﻦ دﻓﺘﺮ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﮫﺒﻮد ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ و درک ﻗﻀﺎوتھﺎی ﻧﺎدرﺳﺖ دﯾﮕﺮان و ﻧﮫﺎﯾﺘﺎً ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺧﻄﺎھﺎی ﺧﻮدﻣﺎن‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از زﺑﺎﻧﯽ ﻏﻨﯽﺗﺮ و ﻣﻮﺷﮑﺎﻓﺎﻧﻪﺗﺮ‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮارد ﺗﺸﺨﯿﺺ‬
‫دﻗﯿﻖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪن ﻟﻄﻤﺎت ﻧﺎﺷﯽ از ﻗﻀﺎوتھﺎ و اﻧﺘﺨﺎبھﺎی‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ را ​هﮔﺸﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫] ‪[ @LibraryPersianPdf‬‬
 ‫ﺧﺎﺳﺘﮕﺎهھﺎ‬

‫نﮐﻨﻨﺪۀ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﻣﻦ از ﻗﻀﺎوت و ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ‬ ‫اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﺑﯿﺎ ​‬
‫نﺷﻨﺎﺧﺘﯽ دھﻪھﺎی اﺧﯿﺮ اﺳﺖ؛ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ردﭘﺎی اﯾﺪهھﺎی اﺻﻠﯽ‬ ‫ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎی روا ​‬
‫آن ﺑﻪ روزی ﺧﻮشﯾﻤﻦ در ﺳﺎل ‪ ١٩۶٩‬ﺑﺎزﻣﯽﮔﺮدد؛ ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ از ھﻤﮑﺎرم‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﺮدم در ﺳﻤﯿﻨﺎرم در داﻧﺸﮑﺪۀ روانﺷﻨﺎﺳﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﺒﺮی‬
‫اورﺷﻠﯿﻢ‪ ،‬در ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻣﮫﻤﺎن ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬آﻣﻮس ﺗﻮرﺳﮑﯽ)‪ ،(٢‬ﺳﺘﺎرهای‬
‫ﭘﺮﻓﺮوغ در ﺣﻮزۀ ﭘﮋوھﺶ درﺑﺎرۀ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺑﻮد‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬در ھﻤﮥ ﮐﺎرھﺎﯾﺸﺎن‬
‫اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد؛ ﺑﺮای ھﻤﯿﻦ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻢ ﻟﺤﻈﻪھﺎی ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺎ ھﻢ ﺧﻮاھﯿﻢ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎری اﻓﺮاد‪ ،‬آﻣﻮس را ﺑﺎھﻮشﺗﺮﯾﻦ ﻓﺮدی ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن دﯾﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬او‬
‫ﺑﺎھﻮش‪ ،‬ﺧﻮشﺳﺨﻦ و ﺟﺬاب ﺑﻮد و ﺣﺎﻓﻈﻪای ﻗﻮی در ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﺳﭙﺮدن‬
‫ﺷﻮﺧﯽھﺎ و ﻧﯿﺰ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی در اﺳﺘﻔﺎده از طﻨﺰ در ﺑﯿﺎن ﻣﺴﺌﻠﻪھﺎ داﺷﺖ‪.‬‬
‫در ﮐﻨﺎر او اﺣﺴﺎس ﮐﺴﺎﻟﺖ اﺻﻼ ً ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬آن زﻣﺎن‪ ،‬او ‪ ٣٢‬ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد و ﻣﻦ‬
‫‪ ٣۵‬ﺳﺎل داﺷﺘﻢ‪.‬‬
‫آﻣﻮس در آن ﺟﻠﺴﻪ‪ ،‬درﺑﺎرۀ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﮋوھﺸﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﯿﺸﯿﮕﺎن ﺑﺮای ﯾﺎﻓﺘﻦ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮد‪ :‬آﯾﺎ اﻧﺴﺎنھﺎ آﻣﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﺷﮫﻮدی ھﺴﺘﻨﺪ؟ ﭘﯿﺶﺗﺮ‬
‫ﻣﯽداﻧﺴﺘﻢ اﻧﺴﺎنھﺎ در دﺳﺘﻮرزﺑﺎن‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺷﮫﻮدی ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﮐﻮدﮐﯽ‬
‫ﭼﮫﺎرﺳﺎﻟﻪ ﺑﯽآﻧﮑﻪ اطﻼﻋﯽ از ﻗﻮاﻋﺪ دﺳﺘﻮرزﺑﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ھﻨﮕﺎم‬
‫ﺖﮐﺮدن‪ ،‬از اﯾﻦ ﻗﻮاﻋﺪ ﭘﯿﺮوی ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬آﯾﺎ اﻓﺮاد درﺑﺎرۀ اﺻﻮل اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﻋﻠﻢ آﻣﺎر‬‫ﺻﺤﺒ ​‬
‫ﻧﯿﺰ اﯾﻦ ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی را دارﻧﺪ؟ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﮔﺰارش آﻣﻮس‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬ﻣﺜﺒﺖ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ در آن ﺳﻤﯿﻨﺎر ﻣﺒﺎﺣﺜﻪای ﭘﺮﺷﻮر داﺷﺘﯿﻢ و ﻧﮫﺎﯾﺘﺎً ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﻣﻨﻔﯽ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻦ و آﻣﻮس از اﯾﻦ ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ﻟﺬت ﺑﺮدﯾﻢ و ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪﯾﻢ ﮐﻪ آﻣﺎر ﺷﮫﻮدی‪،‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﺟﺬاب اﺳﺖ و ﺑﺮرﺳﯽ آن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺮﮔﺮمﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ھﻤﺎن ﺟﻤﻌﻪ‬
‫ﺑﺮای ﺻﺮف ﻧﺎھﺎر در ﮐﺎﻓﮥ رﯾﻤﻮن)‪ ،(٣‬ﭘﺎﺗﻮق ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﮥ ﻗﻠﻨﺪران و اﺳﺘﺎدان در‬
‫اورﺷﻠﯿﻢ‪ ،‬ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ را ﻣﻼﻗﺎت ﮐﺮدﯾﻢ و ﺑﺮای ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﺷﮫﻮد آﻣﺎری ﭘﮋوھﺸﮕﺮان‬
‫ﻓﺮھﯿﺨﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﭘﺮداﺧﺘﯿﻢ‪ .‬در اﯾﻦ ﺳﻤﯿﻨﺎر ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻘﺺھﺎﯾﯽ در ﺷﮫﻮد‬
‫ﺧﻮدﻣﺎن رﺳﯿﺪﯾﻢ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺳﺎلھﺎ ﺗﺪرﯾﺲ و اﺳﺘﻔﺎده از آﻣﺎر‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮدﯾﻢ‬
‫ﺣﺴﯽ ﺷﮫﻮدی را از ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻄﻤﺌﻦ آﻣﺎری در ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﮐﻮﭼﮏ ﺗﻮﺳﻌﻪ دھﯿﻢ‪.‬‬
‫ﻗﻀﺎوتھﺎی ذھﻨﯽ ﻣﺎ ﺳﻮﮔﯿﺮاﻧﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻮدﯾﻢ ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎی ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ آﻣﺪه از ﭘﮋوھﺶھﺎی ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺷﻮاھﺪ ﻧﺎﮐﺎﻓﯽ را ﺑﺎور ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫وﺟﻮد داﺷﺖ ﮐﻪ دادهھﺎی اﻧﺪک ﺟﻤﻊآوریﺷﺪه دﭼﺎر ﺳﻮﮔﯿﺮی ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ھﺪف اﺻﻠﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﻣﺎ ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻮد ﮐﻪ آﯾﺎ دﯾﮕﺮ ﭘﮋوھﺸﮕﺮان ﻧﯿﺰ دﭼﺎر‬
‫ھﻤﯿﻦ ﺳﻮﮔﯿﺮی ھﺴﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪.‬‬
‫ﻊﮔﺮاﯾﺎﻧﮥ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت آﻣﺎری ﺗﮫﯿﻪ ﮐﺮدﯾﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪای ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻨﺎرﯾﻮھﺎی واﻗ ​‬
‫آﻣﻮس ﺑﻪ ﮔﺮدآوری ﭘﺎﺳﺦھﺎی ﮔﺮوھﯽ از اﻋﻀﺎی ﺣﺮﻓﻪای در ﮔﺮدھﻤﺎﯾﯽ اﻧﺠﻤﻦ‬
‫روانﺷﻨﺎﺳﯽ رﯾﺎﺿﯽ ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن آﻧﺎن‪ ،‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن دو ﮐﺘﺎب آﻣﺎری ھﻢ‬
‫ﮏﺑﻮدن ﻧﻤﻮﻧﮥ آﻣﺎری‪،‬‬ ‫ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮐﻮﭼ ​‬
‫ھﻤﮑﺎران ﻣﺘﺨﺼﺼﻤﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎ در ​اﺣﺘﻤﺎل ﺗﮑﺮار ﻣﻮﻓﻘﯿﺖآﻣﯿﺰ ﻧﺘﯿﺠﮥ آزﻣﺎﯾﺶ‪،‬‬
‫ﻪﻣﻨﻈﻮر ﺟﻤﻊآوری‬ ‫ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ ﺑﺮای ﺗﻌﺪاد ﻣﺸﺎھﺪات ﻻزم ﺑ ​‬
‫اطﻼﻋﺎت‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻓﺮﺿﯽ را ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﺿﻌﯿﻒ راھﻨﻤﺎﯾﯽ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺣﺘﯽ‬
‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن آﻣﺎر ھﻢ آﻣﺎرﮔﺮان ﺷﮫﻮدی ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ و آﻣﻮس در ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪای درﺑﺎرۀ ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎﯾﻤﺎن از ھﻤﮑﺎری ﺑﺎ ھﻢ ﻟﺬت‬
‫ﻣﯽﺑﺮدﯾﻢ‪ .‬آﻣﻮس ھﻤﯿﺸﻪ ﺷﻮخطﺒﻊ ﺑﻮد و در ﮐﻨﺎر او ﻣﻦ ھﻢ ﺷﻮخ​طﺒﻊ ﻣﯽﺷﺪم‬
‫و ﺳﺎﻋﺖھﺎ ﮐﺎر ﺳﺨﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺎدی و ﻟﺬت ﻣﯽﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﻟﺬﺗﯽ ﮐﻪ از ﮐﺎرﮐﺮدن ﺑﺎ‬
‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآوردﯾﻢ‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﻪ طﺮزی ﺑﺎورﻧﮑﺮدﻧﯽ ﺻﺒﻮرﺗﺮ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ھﯿﭻوﻗﺖ از ﮐﺎر ﺧﺴﺘﻪ ﻧﺸﻮﯾﺪ‪ ،‬ﺗﻼش ﺑﺮای ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ آﺳﺎنﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﻣﮫﻢﺗﺮﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬آﻣﺎدﮔﯽ ھﻤﯿﺸﮕﯽ ﻣﺎ ﺑﺮای اﻧﺘﻘﺎدﭘﺬﯾﺮی ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ و آﻣﻮس ھﺮ‬
‫دو ﺑﻪﺷﺪت اﻧﺘﻘﺎدﮔﺮ و ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ​ﺟﻮ ﺑﻮدﯾﻢ؛ اﻣﺎ در ﺳﺎلھﺎی ھﻤﮑﺎریﻣﺎن ھﯿﭻﮔﺎه‬
‫ﺑﯽدﻟﯿﻞ و ﺷﺘﺎبزده ﻧﻈﺮ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ را رد ﻧﮑﺮدﯾﻢ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻟﺬتھﺎی ﻣﻦ در اﯾﻦ‬
‫ھﻤﮑﺎری اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ آﻣﻮس ﻣﻨﻈﻮر اﯾﺪهھﺎی ﻣﺒﮫﻢ ﻣﺮا ﺧﯿﻠﯽ روﺷﻦﺗﺮ از ﺧﻮدم‬
‫درک ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬آﻣﻮس ﻣﻨﻄﻘﯽﺗﺮ ﻣﯽاﻧﺪﯾﺸﯿﺪ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﮔﺮاﯾﺶ داﺷﺖ و ﺣﺲ‬
‫رھﺒﺮی او ﺑﯽ​ﻧ ﻘ ﺺ ​ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی ﺧﻮدم واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدم و از‬
‫روانﺷﻨﺎﺳﯽ ادراﮐﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ​ﮐﺮدم ﮐﻪ ﻣﻨﺸﺄ اﯾﺪهھﺎی ﺑﺴﯿﺎری ﺑﺮاﯾﻤﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎ در درک ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﯾﮑﺴﺎن ﮐﺎرآﻣﺪ ﺑﻮدﯾﻢ و ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﮐﺎﻓﯽ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ را ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮ‬
‫ﯽﮔﺬراﻧﯿﻢ‬‫ﻪای ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﺮده ﺑﻮدﯾﻢ‪ .‬روزھﺎﯾﻤﺎن را ﺑﺎ ھﻢ ﻣ ​‬ ‫ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣ ​‬
‫و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﭘﯿﺎدهرویھﺎی طﻮﻻﻧﯽ ﻣﯽرﻓﺘﯿﻢ‪ .‬طﯽ ﭼﮫﺎر ﺳﺎل‪ ،‬اﯾﻦ ھﻤﮑﺎری ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎﻧﻮن زﻧﺪﮔﯽﻣﺎن ﺑﺪل ﺷﺪ و درﺧﺸﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻤﺎن در آن ﺳﺎلھﺎ ﺑﻪ اوج رﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای راھﯽ ﮐﻪ در ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘﯿﻢ‪ ،‬روزھﺎی زﯾﺎدی را ﺑﺎ ھﻢ ﺻﺮف ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺎ‬
‫ﯽﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ در آن​ھﺎ ﭘﺮﺳﺶھﺎ و ﭘﺎﺳﺦھﺎی ﺣﺴﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﮑﺎﻟﻤﺎﺗﯽ ﻣ ​‬
‫اﺷﺘﺮاک ﻣﯽﮔﺬاﺷﺘﯿﻢ‪ .‬ھﺮ ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻮد و در ھﺮ روز‬
‫آزﻣﺎﯾﺶھﺎی ﺑﺴﯿﺎری ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﺑﺮای ﯾﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺮای ﭘﺮﺳﺶھﺎی‬
‫ﯽدادﯾﻢ‪ .‬ھﺪف ﻣﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و ﺑﺮرﺳﯽ‬ ‫آﻣﺎری ﺧﻮد‪ ،‬ﺟﺪﯾﺘﯽ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻧﻤ ​‬
‫ﭘﺎﺳﺦھﺎی ﺷﮫﻮدی ﺑﻮد‪ .‬اوﻟﯿﻦ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ذھﻨﻤﺎن ﻣﯽآﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آن ﺗﻦ‬
‫ﯽداﻧﺴﺘﯿﻢ اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ طﺮز ﺷﮕﻔﺖآوری ﺑﺎور‬ ‫ﻣﯽ​دادﯾﻢ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﻣ ​‬
‫داﺷﺘﯿﻢ ﮐﻪ ھﺮ ﺣﺲ دروﻧﯽ ﻣﺸﺘﺮک ﻣﯿﺎن ﻣﺎ ﺑﯿﻦ ﺑﺴﯿﺎری از دﯾﮕﺮان ھﻢ‬
‫ﻣﺸﺘﺮک اﺳﺖ و ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﺗﺄﺛﯿﺮات آن را ﺑﺮ ﻗﻀﺎوتھﺎ اﺛﺒﺎت ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﺑﺎر ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﻢ درﺑﺎرۀ ﺷﻐﻞ آﯾﻨﺪۀ ﺑﭽﻪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺷﻨﺎﺧﺘﯿﻢ‪ ،‬اﯾﺪهھﺎی‬
‫ﻪﺟﻮ‪ ،‬ﯾﮏ اﺳﺘﺎد‬ ‫اﺑﻠﮫﺎﻧﮥ ﻣﺸﺎﺑﮫﯽ دارﯾﻢ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ ﯾﮏ وﮐﯿﻞ ﺳﻪﺳﺎﻟﮥ ﻣﺒﺎﺣﺜ ​‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﻏﯿﺮاﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﯾﮏ روانﭘﺰﺷﮏ ﺑﺎ ﺣﺲ ھﻤﺪردی و اﻧﺪﮐﯽ ﮐﻨﺠﮑﺎوی را‬
‫ﯽرﺳﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻋﯿﻦ‬ ‫ﯽﻣﻌﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣ ​‬‫ﺗﺸﺨﯿﺺ دھﯿﻢ؛ اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎ ﺑ ​‬
‫ﺣﺎل ﺟﺬاب ﻧﯿﺰ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯾﻤﺎن روﺷﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﺲھﺎی ﺷﮫﻮدی ﻣﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ‬
‫ﻞ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ روش ﺟﺎﻟﺐ‬ ‫ﺷﺒﺎھﺖ ھﺮ ﮐﻮدک ﺑﻪ اﻟﮕﻮی ﻓﺮھﻨﮕﯽ ﯾﮏ ﺷﻐ ِ‬
‫ﻢﮐﻢ ﺷﮑﻞ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺎ ﮐﻤﮏ ﮐﺮد ﻧﻈﺮﯾﻪای را ﺷﺎخ و ﺑﺮگ دھﯿﻢ ﮐﻪ در ذھﻨﻤﺎن ﮐ ​‬
‫ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﻧﻘﺶ ﺷﺒﺎھﺖ در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎ‪ .‬ﻣﺎ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ را در‬
‫آزﻣﺎﯾﺶھﺎی ﺑﺴﯿﺎری‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﮥ زﯾﺮ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮدﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ ﭘﺮﺳﺶ ﭘﯿﺶ رو‪ ،‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ اﺳﺘﯿﻮ)‪ (۴‬ﺑﻪطﻮر ﺗﺼﺎدﻓﯽ از ﯾﮏ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﺳﺘﯿﻮ از زﺑﺎن ھﻤﺴﺎﯾﻪاش اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫»اﺳﺘﯿﻮ ﺧﯿﻠﯽ ﺧﺠﺎﻟﺘﯽ و ﮔﻮﺷﻪﮔﯿﺮ اﺳﺖ و در ھﻤﻪ ﺣﺎل ﺑﻪ دﯾﮕﺮان ﮐﻤﮏ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻋﻼﻗﮥ ﮐﻤﯽ ﺑﻪ ﻣﺮدم و دﻧﯿﺎی واﻗﻌﯿﺖ دارد‪ .‬او روﺣﯽ ﻓﺮوﺗﻦ و ﭘﺎﮐﯿﺰه‬
‫دارد و ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺮ و ﺳﺎﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺧﻮد دھﺪ‪ .‬اﺳﺘﯿﻮ ﻋﺎﺷﻖ ﺟﺰﺋﯿﺎت اﺳﺖ‪«.‬‬
‫آﯾﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ اﺳﺘﯿﻮ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻣﺴﺌﻮل ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﯾﺎ ﯾﮏ ﮐﺸﺎورز؟‬
‫ﺷﺒﺎھﺖ ﺷﺨﺼﯿﺖ اﺳﺘﯿﻮ ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﮥ ﻣﺘﻌﺎرف ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻮل ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ در‬
‫ذھﻦ ھﻤﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد؛ اﻣﺎ ﺑﻪ ھﻤﺎن ﻧﺴﺒﺖ‪ ،‬دادهھﺎی آﻣﺎری ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻤﯿﺸﻪ‬
‫ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﯾﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻓﮑﺮ ﮐﺮدﯾﺪ ﮐﻪ در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﻪ ازای‬
‫ھﺮ ﻣﺴﺌﻮل ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ‪ ٢٠‬ﮐﺸﺎورز ﻣﺮد وﺟﻮد دارد؟ از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد‬
‫ﮐﺸﺎورزان ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﺎ ﻗﺎطﻌﯿﺖ ﻣﯽ​ﺗﻮان ﮔﻔﺖ اﻓﺮادی ﺑﺎ‬
‫ر و ح ھ ﺎ ی »ﻓﺮوﺗﻦ و ﭘﺎﮐﯿﺰه« ﺑﯿﺸﺘﺮ روی ﺗﺮاﮐﺘﻮرھﺎ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﺸﺖ ﻣﯿﺰ‬
‫اطﻼﻋﺎت ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪھﺎ؛ اﻣﺎ ﻣﺎ درﯾﺎﻓﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در آزﻣﺎﯾﺶھﺎی ﻣﺎ‬
‫واﻗﻌﯿﺖھﺎی آﻣﺎری ﻣﺮﺗﺒﻂ را ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﯽ​ﮔﯿﺮﻧﺪ و ﺑﻪطﻮر وﯾﮋه ﺑﻪ ﺷﺒﺎھﺖھﺎ اﻋﺘﻤﺎد‬
‫ﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮐﺎوﺷﯽ ﺳﺎده​ﮐﻨﻨﺪه )ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ آنھﺎ از ﺷﺒﺎھﺖ‪ ،‬ﺑ ​‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﻧﮕﺸﺖ ﺷﺴﺖ( اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﺼﻤﯿﻤﯽ دﺷﻮار ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬اﺗﮑﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫یھﺎی ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ​ﺷﺪﻧﯽ ﯾﺎ ﺧﻄﺎھﺎی ﺳﺎﻣﺎﻧﻤﻨﺪ در‬ ‫ﻓﺮاﯾﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺳﻮﮔﯿﺮ ​‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻘﻄﻊ زﻣﺎﻧﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻦ و آﻣﻮس درﺑﺎرۀ ﻣﯿﺰان رﺧﺪاد طﻼق ﻣﯿﺎن اﺳﺘﺎدان‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﺧﻮدﻣﺎن ﮐﻨﺠﮑﺎو ﺷﺪﯾﻢ‪ .‬ﻣﺎ درﯾﺎﻓﺘﯿﻢ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪه ﺗﺎ‬
‫ﯽﺷﻨﺎﺧﺘﯿﻢ ﯾﺎ درﺑﺎرۀ‬ ‫ﻪﻣﺎن را درﺑﺎرۀ اﺳﺘﺎداﻧﯽ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﯾﺎ آن​ھﺎ را ﻣ ​‬ ‫ﺣﺎﻓﻈ ​‬
‫ﻪﮔﺮوهھﺎ‪،‬‬ ‫آﻧﺎن ﭼﯿﺰھﺎﯾﯽ ﻣﯽداﻧﺴﺘﯿﻢ‪ .‬ﻣﺒﻨﺎی ﻗﻀﺎوت ﻣﺎ درﺑﺎرۀ اﻧﺪازۀ ﻧﻤﻮﻧ ​‬
‫ﺳﮫﻮﻟﺖ ﺑﻪ ﯾﺎدآوردن آن​ھﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ اﯾﻦ اﺗﮑﺎ ﺑﻪ ﺳﮫﻮﻟﺖ ﺟﺴﺘﺠﻮی ﺣﺎﻓﻈﻪ​ﻣﺎن را‬
‫ﺧﻄﺎی ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ اطﻼﻋﺎت در دﺳﺘﺮس ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ »ﮐﺎﺷﻒ دﺳﺘﺮسﭘﺬﯾﺮی«)‪(۵‬‬
‫ﻧﺎﻣﯿﺪﯾﻢ‪ .‬در ﯾﮑﯽ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻤﺎن‪ ،‬از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺘﯿﻢ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﺳﺎده‬
‫درﺑﺎرۀ واژهھﺎی ﯾﮏ ﻣﺘﻦ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﭘﺎﺳﺦ دھﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺣﺮف »‪ «k‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫آﯾﺎ اﺣﺘﻤﺎل اﯾﻨﮑﻪ ﺣﺮف »‪ «k‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺣﺮف ﯾﮏ واژه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ﺳﻮﻣﯿﻦ ﺣﺮف آن واژه ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ھﺮ ﻓﺮد ﻣﺎھﺮی در ﺑﺎزی واژﮔﺎن ﻣﯽداﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎﻓﺘﻦ واژهھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﯾﮏ‬
‫ﺣﺮف ﺧﺎص آﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺑﺴﯿﺎر آﺳﺎنﺗﺮ از ﯾﺎﻓﺘﻦ واژهھﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ھﻤﺎن‬
‫ﺣﺮف را در ﺑﺨﺶ ﺳﻮم ﺧﻮد دارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺮای ھﺮ ﺣﺮف اﻟﻔﺒﺎ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﯿﻢ ﺗﺎ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬در ﺑﺴﺎﻣﺪ ظﺎھﺮﺷﺪن ﺣﺮوف در‬
‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺟﺎﯾﮕﺎه واژه ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﮐﻨﻨﺪ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺻﺤﺒﺖ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺣﺮوﻓﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫‪ K،L،N،R،V‬ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً در ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺣﺮف ﺳﻮم‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎرﺑﺮد را دارﻧﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ‪،‬‬
‫اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ذھﻨﯽ‪ ،‬طﺒﻖ ﭘﯿﺶ​ﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺳﻮﮔﯿﺮی​ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﺧﯿﺮاً در اﯾﻦ ﺑﺎور ھﻤﯿﺸﮕﯽ​ام ﺗﺮدﯾﺪ ﮐﺮده​ام ﮐﻪ‬
‫راﺑﻄﮥ ﻧﺎﻣﺸﺮوع در ﻣﯿﺎن ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاران‪ ،‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﭘﺰﺷﮑﺎن و وﮐﯿﻼن رواج‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی دارد‪ .‬ﻣﻦ ﺣﺘﯽ ﺑﺮای اﯾﻦ »واﻗﻌﯿﺖ«‪ ،‬ﺗﻮﺿﯿﺤﯽ ﻓﺎرغ از اﺛﺮ ﻗﺪرت‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاران و وﺳﻮﺳﻪھﺎی آﻧﺎن در زﻧﺪﮔﯽ دور از ﺧﺎﻧﻪ ﯾﺎﻓﺘﻢ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﺷﺪم رواﺑﻂ ﻧﺎﻣﺸﺮوع در ﻣﯿﺎن ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاران‪ ،‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﻮارد ﻣﺸﺎﺑﻪ در‬
‫ﻣﯿﺎن وﮐﯿﻼن و ﭘﺰﺷﮑﺎن‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺴﯿﺎری را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﮫﻮدی ﻣﻦ ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﺘﺄﺛﺮ از اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻮﺿﻮع از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران و ﺗﮑﯿﮥ ﻣﻦ‬
‫ﺑﺮ ﮐﺎﺷﻒ دﺳﺘﺮس​ﭘﺬﯾﺮی ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫یھﺎی ﺗﻔﮑﺮ‬ ‫ﻣﻦ و آﻣﻮس ﺳﺎلھﺎی زﯾﺎدی را ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزی ﺳﻮﮔﯿﺮ ​‬
‫ﺷﮫﻮدی در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﭘﺮداﺧﺘﯿﻢ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻌﯿﯿﻦ اﺣﺘﻤﺎل رﺧﺪادھﺎ‪،‬‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ آﯾﻨﺪه‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﻓﺮﺿﯿﻪھﺎ و ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﻓﺮاواﻧﯽ‪ .‬در ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ‬
‫ھﻤﮑﺎری ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﮥ ﮐﺎرﻣﺎن را در ﻣﺠﻠﮥ ﺳﺎﯾﻨﺲ)‪ (۶‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری‬
‫از داﻧﺸﻤﻨﺪان در ﺣﻮزهھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟﮥ ﻣﺎ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﮐﻪ در‬
‫ﭘﺎﯾﺎن ھﻤﯿﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﺎزآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪» ،‬ﻗﻀﺎوت ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦ‪ :‬ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی‬
‫نﺑﺮھﺎی ﺳﺎدهﺳﺎز‬ ‫اﮐﺘﺸﺎﻓﯽ و ﺳﻮﮔﯿﺮی​ھﺎ« ﻧﺎم دارد‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯿﺎ ​‬
‫ﺗﻔﮑﺮ ﺷﮫﻮدی و ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺴﺖ ﺳﻮﮔﯿﺮی ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ظﮫﻮر اﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮات اﮐﺘﺸﺎﻓﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ اﺛﺒﺎﺗﯽ ﺑﺮ ﻧﻘﺶ ﻣﮫﻢ اﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮات در ﻗﻀﺎوت ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎرﯾﺦداﻧﺎن ﻋﻠﻢ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﺷﺎره ﮐﺮده​اﻧﺪ ﮐﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪان در ھﺮ دورهای و‬
‫ھﺮ ﺣﻮزهای ﻣﻌﻤﻮﻻ ً در ﻓﺮﺿﯿﻪھﺎی اﺳﺎﺳﯽ ﯾﮏ ﻣﻮﺿﻮع اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﯿﺰ از اﯾﻦ ﻗﺎﻋﺪه ﻣﺴﺘﺜﻨﺎ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﺑﻪ دﯾﺪﮔﺎه‬
‫طﺒﯿﻌﺖ اﻧﺴﺎن اﻋﺘﻤﺎد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺶزﻣﯿﻨﻪای را ﺑﺮای ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺒﺎﺣﺜﻪھﺎی‬
‫رﻓﺘﺎرھﺎی ﺧﺎص‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﭘﺮﺳﺶﻧﺸﺪه ﻓﺮاھﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در دھﮥ ‪،١٩٧٠‬‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دو اﯾﺪۀ ﻣﺸﺨﺺ را درﺑﺎرۀ اﻧﺴﺎن ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا‬
‫آﻧﮑﻪ اﻧﺴﺎنھﺎ ﺑﻪطﻮر ﮐﻠﯽ ﻣﻨﻄﻘﯽ ھﺴﺘﻨﺪ و ﺗﻔﮑﺮی ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺳﺎﻟﻢ و ﮐﺎﻣﻞ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫دوم آﻧﮑﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮس‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪ و ﻧﻔﺮت‪ ،‬اﮐﺜﺮ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎﯾﯽ را ﺗﻮﺿﯿﺢ‬
‫نھﺎ از ﻣﻨﻄﻖ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ھﺮ دو ﻓﺮض‬ ‫ﯽدھﻨﺪ ﮐﻪ در آن​ھﺎ اﻧﺴﺎ ​‬
‫ﻣ ​‬
‫ً‬
‫را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﮐﺸﯿﺪ؛ ﺑﯽآﻧﮑﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ درﺑﺎرۀ آنھﺎ ﺣﺮﻓﯽ ﺑﻪ ﻣﯿﺎن آورد‪ .‬ﻣﺎ‬
‫ﺧﻄﺎھﺎی ﺳﺎﻣﺎﻧﻤﻨﺪ را در ﺗﻔﮑﺮ اﻓﺮاد ﻋﺎدی ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزی ﮐﺮدﯾﻢ و ﺑﻪ ردﯾﺎﺑﯽ اﯾﻦ‬
‫ﺧﻄﺎھﺎ ﭘﺮداﺧﺘﯿﻢ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺑﻪﺟﺎی ردﯾﺎﺑﯽ اﻧﺤﺮاف ﻓﮑﺮی ﻧﺎﺷﯽ از‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ دﺳﺘﮕﺎه ﺷﻨﺎﺧﺖ و ادراک را طﺮاﺣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﮥ ﻣﺎ ﺑﯿﺶ از ﺗﺼﻮرﻣﺎن ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮد و ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺑﺎزدﯾﺪﮐﻨﻨﺪه ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،٢٠١٠‬ﺑﯿﺶ از ‪ ٣٠٠‬ﻣﻘﺎﻟﮥ ﻋﻠﻤﯽ از‬
‫ﻣﻘﺎﻟﮥ ﻣﺎ ﻧﺎم ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺣﻮزهھﺎی دﯾﮕﺮ آن را ﻣﻔﯿﺪ داﻧﺴﺘﻨﺪ و اﯾﺪهھﺎی‬
‫یھﺎ در ﺑﺴﯿﺎری از ﺣﻮزهھﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﺷﺪ؛ از ﺟﻤﻠﻪ‪،‬‬ ‫ﺗﺄﺛﯿﺮات اﮐﺘﺸﺎﻓﯽ و ﺳﻮﮔﯿﺮ ​‬
 ‫ﺗﺸﺨﯿﺺھﺎی ﭘﺰﺷﮑﯽ‪ ،‬ﻗﻀﺎوتھﺎی ﺣﻘﻮﻗﯽ‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ھﻮش‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬داراﯾﯽ‪،‬‬
‫آﻣﺎر و اﺳﺘﺮاﺗﮋیھﺎی ﻧﻈﺎﻣﯽ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺳﯿﺎﺳﺖھﺎی اﺟﺮاﯾﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ​هاﻧﺪ ﮐﺎﺷﻒ‬
‫سﭘﺬﯾﺮی ﺑﺮای ﺗﺸﺮﯾﺢ ﭼﺮاﯾﯽ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ​ﺑﻮدن ﺑﻌﻀﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪھﺎ در ذھﻦ‬ ‫دﺳﺘﺮ ​‬
‫ﻣﺮدم ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار اﺳﺖ؛ ﺣﺎل آﻧﮑﻪ ﺑﻌﻀﯽ ﻣﺴﺎﺋﻞ دﯾﮕﺮ ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم ﻣﻌﻤﻮﻻ ً اھﻤﯿﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ﺳﺎدﮔﯽ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ آوردن آن‬
‫ﻣﯽﺳﻨﺠﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﻪطﻮر ﻋﻤﺪه ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﺧﺒﺮی رﺳﺎﻧﻪھﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﭘﺮﺗﮑﺮار‪ ،‬ذھﻦ را ﻣﻤﻠﻮ از اﯾﻦ اطﻼﻋﺎت ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬آﻧﭽﻪ‬
‫ﻦﻣﺸﻐﻮﻟﯽ ﮐﻨﻮﻧﯽ‬ ‫ﺶدادن اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ذھ ​‬ ‫رﺳﺎﻧﻪھﺎ ﺑﺮای ﭘﻮﺷ ​‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﻈﺎمھﺎی اﺳﺘﺒﺪادی ﻓﺸﺎر زﯾﺎدی ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪھﺎی‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ وارد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻋﻼﻗﮥ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﺑﺎ ﺣﺎدﺛﻪھﺎی‬
‫اﺣﺴﺎﺳﯽ و اﻓﺮاد ﻣﺸﮫﻮر ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ھﯿﺎھﻮی رﺳﺎﻧﻪای ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﺪاول‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﭘﺲ از ﻓﻮت ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺟﮑﺴﻮن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺪت ﭼﻨﺪﯾﻦ ھﻔﺘﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً‬
‫ھﯿﭻﯾﮏ از ﺷﺒﮑﻪ​ھﺎی ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮﻧﯽ‪ ،‬ﺧﺒﺮ دﯾﮕﺮی را ﮔﺰارش ﻧﻤﯽﮐﺮد‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪،‬‬
‫ﯽﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ اﺣﺴﺎس‬ ‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﯽ ﺑﺎ ھﯿﺠﺎن ﮐﻤﺘﺮ اﻣﺎ ﺣﺴﺎسﺗﺮ ﭘﻮﺷﺶ داده ﻣ ​‬
‫ﮐﻤﺘﺮی را ﺑﺮﻣﯽاﻧﮕﯿﺨﺘﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻌﯿﺎرھﺎی ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ﯾﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﺑﯿﺶ‬
‫از ﺣﺪ ﻣﻨﺎﺑﻊ درﻣﺎﻧﯽ در آﺧﺮﯾﻦ ﺳﺎل ﻋﻤﺮ‪ .‬ﻣﯽداﻧﻢ ﺑﺎ ذﮐﺮ ﻣﺜﺎلھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﺪان ﺑﻪ‬
‫ﻪام‪ .‬از اﯾﻦ‬
‫آنھﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻧﻤﯽ​ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮐﺎﺷﻒ دﺳﺘﺮسﭘﺬﯾﺮی ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘ ​‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺑﻪدﻓﻌﺎت ﻧﺎم ﺑﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ​اﻧﺪازه اھﻤﯿﺖ‬
‫ﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬‫دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ آ​ن​ھﺎ ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ذھﻨﻢ ﺧﻄﻮر ﻧﻤ ​‬
‫ﻣﺎ در آن زﻣﺎن ﺑﻪطﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﻣﺘﻮﺟﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻧﺸﺪﯾﻢ؛ اﻣﺎ ﮐﻠﯿﺪ راهﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ دﻧﯿﺎی‬
‫ﮔﺴﺘﺮد ۀ »ﻣﮑﺎﺷﻔﻪ و ﺳﻮﮔﯿﺮیھﺎ« ﺧﺎرج از ﺣﻮزۀ روانﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬وﯾﮋﮔﯽ اﺗﻔﺎﻗﯽ‬
‫ﭘﮋوھﺶ ﻣﺎ ﺑﻮد‪ :‬ﻣﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻤﯿﺸﻪ ﻣﺘﻦ ﮐﺎﻣﻞ ﭘﺮﺳﺶ​ھﺎﯾﯽ را در ﻣﻘﺎﻻﺗﻤﺎن‬
‫ﯽﮔﻨﺠﺎﻧﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺧﻮدﻣﺎن و ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻧﻤﺎن در ﻣﯿﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﯾﻢ‪ .‬از‬ ‫ﻣ ​‬
‫آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶھﺎ اﺛﺒﺎﺗﯽ ﺑﺮای ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او اﻣﮑﺎن ﻣﯽ​دادﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫یھﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺗﺸﺨﯿﺺ دھﺪ‪.‬‬ ‫ماﻓﺘﺎدن ﺗﻔﮑﺮش را در ﺳﻮﮔﯿﺮ ​‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺑﻪ دا ​‬
‫اﻣﯿﺪوارم ﺷﻤﺎ در ﺧﻮاﻧﺪن ﭘﺮﺳﺶ اﺳﺘﯿﻮ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪای را‬
‫ﺣﺲ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ .‬آن ﭘﺮﺳﺶ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻗﺼﺪ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ ﺗﺎ ﺷﻤﺎ ﻗﺪردان ﻧﯿﺮوی‬
‫ﺗﺸﺎﺑﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪای از اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﺷﯿﺪ و ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ ﭼﻘﺪر ﺳﺎده ﻣﯽﺗﻮان‬
‫واﻗﻌﯿﺖھﺎی آﻣﺎری ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع را ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺜﺎلھﺎ‪ ،‬اﯾﻦ اﻣﮑﺎن را ﺑﺮای داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺣﻮزهھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﺑﻪوﯾﮋه‬
‫ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن و اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﻓﺮاھﻢ ﮐﺮد ﺗﺎ ﻧﻘﺺھﺎی اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺗﻔﮑﺮ ﺧﻮد را ﻣﺸﺎھﺪه‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﺎ ﻣﺸﺎھﺪۀ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﻓﺮﺿﯿﮥ ﻣﺘﻌﺼﺒﺎﻧﻪ و راﯾﺞ آن زﻣﺎن را در‬
‫ﺧﺼﻮص ﻣﻨﻄﻘﯽ​ﺑﻮدن ذھﻦ اﻧﺴﺎن زﯾﺮ ﺳﺆال ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب روش‪ ،‬اھﻤﯿﺖ داﺷﺖ‪:‬‬
‫ﻪﻣﺎن ارزش ﮐﻤﺘﺮی‬ ‫اﮔﺮ ﻣﺎ ﻧﺘﺎﯾﺞِ ﻓﻘﻂ ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﻣﺘﺪاول را ﮔﺰارش ﮐﺮده ﺑﻮدﯾﻢ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟ ​‬
‫ﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻣﻨﺘﻘﺪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً‬ ‫ﯽﯾﺎﻓﺖ و ﮐﻤﺘﺮ در ﯾﺎدھﺎ ﻣ ​‬ ‫ﻣ ​‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن را از اﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺒﺮا ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ و ﺧﻄﺎھﺎی ﻗﻀﺎوت را ﺑﻪ آﺷﻨﺎﯾﯽ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺣﺎﺿﺮ در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽدادﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺎ‬
‫ﻣﺜﺎلھﺎ را طﺒﻖ ﻣﻌﯿﺎرھﺎی آزﻣﺎﯾﺶھﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﮑﺮدﯾﻢ؛ زﯾﺮا ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﯿﻢ ﺑﺮ‬
‫ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن و اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﮕﺬارﯾﻢ‪ .‬ﻣﺎ اﯾﻦ روش را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﯾﻢ؛ ﭼﻮن‬
‫ﺟﺬابﺗﺮ ﺑﻮد‪ .‬در اﻧﺘﺨﺎب اﯾﻦ روش و ﻧﯿﺰ در ﺑﺴﯿﺎری ﻣﻮارد دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺨﺖ ﺑﺎ ﻣﺎ ﯾﺎر ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﭘﺮﺗﮑﺮار در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﭘﺮرﻧﮓ ﺷﺎﻧﺲ در ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ‬
‫داﺳﺘﺎنھﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮی ﮐﻮﭼﮏ ﮐﻪ داﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮﻓﻖ را ﺑﻪ‬
‫ﻓﺎﺟﻌﻪای ﺑﺪل ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﺎر دﺷﻮاری ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬داﺳﺘﺎن ﻣﺎ ھﻢ از اﯾﻦ ﻗﺎﻋﺪه ﻣﺴﺘﺜﻨﺎ‬
‫ﻧﺒﻮد‪ .‬ھﻤﮥ واﮐﻨﺶھﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﺎ ھﻢ ﻣﺜﺒﺖ و ﺻﻤﯿﻤﺎﻧﻪ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﻣﺸﺨﺺ از ﻣﺎ‬
‫ﻪﻣﺜﺎﺑﻪ دﯾﺪﮔﺎھﯽ ﻣﻨﻔﯽ و ﻧﺎدرﺳﺖ درﺑﺎرۀ ذھﻦ‬ ‫اﻧﺘﻘﺎد ﺷﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا روی ﺧﻄﺎھﺎ ﺑ ​‬
‫ﯽرود‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ ﭘﮋوھﺸﮕﺮان‬ ‫نطﻮر ﮐﻪ در ﻋﻠﻮم ﻋﺎدی اﻧﺘﻈﺎر ﻣ ​‬ ‫ﺗﻤﺮﮐﺰ ﮐﺮدهاﯾﻢ‪ .‬ھﻤﺎ ​‬
‫اﯾﺪهھﺎی ﻣﺎ را ﺑﺎزآﻓﺮﯾﻨﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدھﺎﯾﯽ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ اراﺋﻪ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﯾﻦ ھﻤﻪ‪ ،‬اﮐﻨﻮن ﺿﻌﻒ ذھﻦ ﻣﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻄﺎھﺎی ﺳﺎﻣﺎﻧﻤﻨﺪ ﺑﻪطﻮر ﮐﻠﯽ‬
‫ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﮋوھﺶ ﻣﺎ درﺑﺎرۀ ﻗﻀﺎوت ﺑﯿﺶ از ﺗﺼﻮرﻣﺎن ﺑﺮ ﻋﻠﻮم‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﭘﺲ از ﻣﺮور دﯾﺪﮔﺎھﻤﺎن درﺑﺎرۀ ﻗﻀﺎوت‪ ،‬ﺗﻮﺟﮫﻤﺎن را ﺑﻪ‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ دادﯾﻢ‪ .‬ھﺪف ﻣﺎ ﺗﺪوﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪای‬
‫روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ درﺑﺎرۀ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﻣﺮدم در ﺧﺼﻮص ﺷﺮطﺑﻨﺪیھﺎی‬
‫ﺳﺎده ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬آﯾﺎ ﺷﻤﺎ اﯾﻦ ﻗﻤﺎر را ﻣﯽ​ﭘﺬﯾﺮﯾﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺳﮑﻪ‪ ،‬ﺷﯿﺮ ﺑﯿﺎﯾﺪ‪،‬‬
‫‪ ١٣٠‬دﻻر ﺧﻮاھﯿﺪ ﺑﺮد و اﮔﺮ ﺧﻂ ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ ١٠٠ ،‬دﻻر ﺧﻮاھﯿﺪ ﺑﺎﺧﺖ؟ اﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎبھﺎی‬
‫اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ ﭘﺮﺳﺶھﺎی ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ درﺑﺎرۀ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ھﻤﯿﺸﻪ‬
‫ﭘﺮﮐﺎرﺑﺮد ﺑﻮدهاﻧﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ارزش ﻧﺴﺒﯽ ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎی ﻗﻄﻌﯽ و ﻏﯿﺮﻣﻨﻄﻘﯽ از ﻧﮕﺎه‬
‫ﻣﺮدم‪ .‬روش ﻣﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﮑﺮد‪ :‬ﻣﺎ روزھﺎی زﯾﺎدی را ﺻﺮف طﺮاﺣﯽ ﭘﺮﺳﺶھﺎی‬
‫نھﺎ ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﺳﭙﺮی ﮐﺮدﯾﻢ‪.‬‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻤﺎﯾﻼت ﺷﮫﻮدی ﺧﻮد و اﻧﻄﺒﺎق آ ​‬
‫یھﺎی ﺳﺎﻣﺎﻧﻤﻨﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﺧﻮد ﺑﻮدﯾﻢ؛ ﺗﻤﺎﯾﻼﺗﯽ‬ ‫اﯾﻦ ﺑﺎر ھﻢ ﺷﺎھﺪ ﺳﻮﮔﯿﺮ ​‬
‫ﺷﮫﻮدی و دروﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺪام از ﻗﺎﻧﻮنھﺎی اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺳﺮﭘﯿﭽﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﻨﺞ‬
‫ﺳﺎل ﭘﺲ از درج ﻣﻘﺎﻟﻪﻣﺎن در ﻣﺠﻠﮥ ﺳﺎﯾﻨﺲ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟﮥ »ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز‪ :‬ﺗﺤﻠﯿﻞ‬
‫ﻪای درﺑﺎرۀ اﻧﺘﺨﺎب اﺳﺖ و‬ ‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺗﺤﺖ رﯾﺴﮏ« را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾ ​‬
‫در زﻣﯿﻨﮥ ﻗﻀﺎوت‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮی ﺑﯿﺶ از ﭘﮋوھﺶ ﻣﺎ دارد و ﯾﮑﯽ از ارﮐﺎن اﻗﺘﺼﺎد رﻓﺘﺎری‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﻦ و آﻣﻮس ﺗﺎ ﻟﺤﻈﻪای ﮐﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪھﺎی ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻌﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ راه‬
‫ھﻤﮑﺎریﻣﺎن ﻧﺸﺪ‪ ،‬از ﻧﻘﻄﮥ اﺷﺘﺮاک ذھﻨﯽ ﺧﻮد ﮐﻪ ﺑﺮﺗﺮ از ذھﻦھﺎی ﻣﺎ ﺑﻮد و ﻧﯿﺰ‬
‫از راﺑﻄﮥ رﺿﺎﯾﺖﺑﺨﺶ و ﻣﻔﯿﺪ ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﮫﺎﯾﺖ ﺑﮫﺮه را ﺑﺮدﯾﻢ‪ .‬ھﻤﮑﺎری ﻣﺎ در ﺣﻮزۀ‬
‫ﻗﻀﺎوت و ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﺰۀ ﻧﻮﺑﻞ ﺳﺎل ‪ ٢٠٠٢‬را از آن ﺧﻮد ﮐﻨﯿﻢ؛‬
‫ﺟﺎﯾﺰهای ﮐﻪ اﮔﺮ آﻣﻮس در ﺳﺎل ‪ ١٩٩۶‬در ﺳﻦ ‪ ۵٩‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﻓﻮت ﻧﻤﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺑﺎ او‬
‫ﺷﺮﯾﮏ ﻣﯽﺷﺪم‪.‬‬
 ‫اﮐﻨﻮن ﮐﺠﺎ ھﺴﺘﯿﻢ؟‬

‫ﻗﺼﺪ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﺷﺮح ﭘﮋوھﺶھﺎی اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﻣﻦ و آﻣﻮس ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر را‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﺴﯿﺎری طﯽ اﯾﻦ ﺳﺎلھﺎ اﻧﺠﺎم دادهاﻧﺪ‪ .‬ھﺪف اﺻﻠﯽ ﻣﻦ اراﺋﮥ‬
‫دﯾﺪﮔﺎھﯽ درﺑﺎرۀ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ذھﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖھﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺗﺎزۀ‬
‫روانﺷﻨﺎﺳﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﭘﯿﺸﺮﻓﺖھﺎی ﻣﮫﻢ‪ ،‬درک اﻋﺠﺎز ﺗﻔﮑﺮ‬
‫ﺷﮫﻮدی در ﮐﻨﺎر ﻧﻘﺺھﺎی آن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻦ و آﻣﻮس ھﺮﮔﺰ ﺣﺲھﺎی دروﻧﯽ و ﺷﮫﻮدی را ﻓﺮاﺗﺮ از اﯾﻦ ﮔﺰارۀ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﮑﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ ﻗﻀﺎوت‪» ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻔﯿﺪ ھﺴﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﮔﺎھﯽ‬
‫یھﺎ‬‫ﺑﻪ ﺧﻄﺎھﺎی ﺷﺪﯾﺪ و ﺳﺎﻣﺎﻧﻤﻨﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ «.‬ﻣﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺳﻮﮔﯿﺮ ​‬
‫ﻣﻌﻄﻮف ﮐﺮدﯾﻢ؛ زﯾﺮا از ﯾﮏﺳﻮ آن​ھﺎ ﺑﻪ ﺧﻮدی ﺧﻮد ﺟﺎﻟﺐاﻧﺪ و از ﺳﻮﯾﯽ دﯾﮕﺮ‪،‬‬
‫ﺷﻮاھﺪی را ﺑﺮای اﺛﺒﺎت ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ ﻗﻀﺎوت ﻓﺮاھﻢ ﻣﯽآورﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ از ﺧﻮد‬
‫ﻧﭙﺮﺳﯿﺪﯾﻢ آﯾﺎ ھﻤﮥ ﻗﻀﺎوتھﺎی ﺷﮫﻮدی ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ ﺗﺤﺖ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﻣﺎ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ؛ اﮐﻨﻮن واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪطﻮر‬
‫ﺧﺎص‪ ،‬ﺣﺲھﺎی ﺷﮫﻮدی دﻗﯿﻖ اﻓﺮاد ﺧﺒﺮه را ﺑﮫﺘﺮ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮات ﯾﮏ روش‬
‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺗﻮﺿﯿﺢ داد ﺗﺎ ﺑﺎ ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺗﺼﻮﯾﺮی ﮐﺎﻣﻞﺗﺮ و‬
‫ﺟﺎﻣﻊﺗﺮ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻨﯿﻢ و ﻧﺸﺎن دھﯿﻢ ﻣﮫﺎرت و ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ‪ ،‬دو ﻣﻨﺒﻊ‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺑﺮای ﻗﻀﺎوتھﺎ و اﻧﺘﺨﺎبھﺎی ﺷﮫﻮدی ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫نھﺎ‬ ‫ﮔﺮی ﮐﻼﯾﻦ)‪ (٧‬روانﺷﻨﺎس‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﮔﺮوھﯽ از آﺗﺶﻧﺸﺎﻧﺎن را ﻧﻘﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬آ ​‬
‫وارد ﺧﺎﻧﻪای ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ آﺷﭙﺰﺧﺎﻧﮥ آن آﺗﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﻧﺪﮐﯽ ﭘﺲ از اﻗﺪام ﺑﻪ‬
‫ﯽآﻧﮑﻪ ﺑﺪاﻧﺪ ﭼﺮا‪ ،‬ﻓﺮﯾﺎد زد‪» :‬زود‬
‫ﺧﺎﻣﻮش​ﮐﺮدن آﺗﺶ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﮔﺮوه آﺗﺶ​ﻧﺸﺎﻧﺎن ﺑ ​‬
‫ﺑﺮوﯾﺪ ﺑﯿﺮون!« ﮐﻒ آﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ ﭘﺲ از ﺧﺮوج ﮔﺮوه از اﺗﺎق ﺑﻪﯾﮏﺑﺎره ﻓﺮو ﻧﺸﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﭘﺲ از اﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ آﺗﺶ ﺑﻪ​طﺮز ﻏﯿﺮطﺒﯿﻌﯽ آرام‬
‫ﺑﻮده و ﮔﻮشھﺎی او ﺑﻪطﻮر ﻧﺎﻣﻌﻤﻮل داغ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬او ھﻤﮥ اﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎ را‬
‫ﯽداﻧﺴﺖ‬ ‫»ﺣﺲ ﺷﺸﻢ ﺧﻄﺮ« ﻧﺎﻣﯿﺪ‪ .‬او اﺻﻼ ً ﻧﻤﯽداﻧﺴﺖ ﻣﺸﮑﻞ ﭼﯿﺴﺖ؛ اﻣﺎ ﻣ ​‬
‫ﯽﻟﻨﮕﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪھﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻣﻨﺸﺄ آﺗﺶ در آﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ‬ ‫ﯾﮏ ﺟﺎی ﮐﺎر ﻣ ​‬
‫آﺗﺶ از زﯾﺮزﻣﯿﻦ زﯾﺮ ﭘﺎی آﺗﺶﻧﺸﺎﻧﺎن آﻏﺎز ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ھﻤﻪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ داﺳﺘﺎنھﺎﯾﯽ را درﺑﺎرۀ ﺣﺲھﺎی دروﻧﯽ و ﺷﮫﻮدی اﻓﺮاد ﻣﺎھﺮ‬
‫ﯽآﻧﮑﻪ ﺗﻮﻗﻒ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﮕﺎھﯽ‬ ‫ﺷﻨﯿﺪهاﯾﻢ؛ ﻣﺜﻼ ً اﺳﺘﺎد ﺷﻄﺮﻧﺠﯽ ﮐﻪ در ﺧﯿﺎﺑﺎن ﺑ ​‬
‫ﺳﺮﯾﻊ ﺑﻪ دو ﺑﺎزﯾﮑﻦ ﺳﺮﮔﺮم ﺷﻄﺮﻧﺞ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﺳﻔﯿﺪ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺎت‬
‫ﻣﯽﺷﻮد« ﯾﺎ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻧﮕﺎه‪ ،‬درﺑﺎرۀ ﺑﯿﻤﺎرش ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪه ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫ظﺎھﺮاً ﺣﺲھﺎی ﺷﮫﻮدی اﻓﺮاد ﺧﺒﺮه‪ ،‬ﺷﺒﯿﻪ ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدوﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ھﺮ ﯾﮏ از ﻣﺎ در طﻮل روز ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺎر ﺣﺲھﺎی دروﻧﯽ و‬
‫ﺷﮫﻮدی ﻣﺎھﺮاﻧﻪای را از ﺧﻮد ﺑﺮوز ﻣﯽدھﯿﻢ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘِﺮ ﻣﺎ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﻋﺼﺒﺎﻧﯿﺖ ﻧﮫﻔﺘﻪ‬
‫در ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮐﻼم ﻓﺮد ﭘﺸﺖ ﺗﻠﻔﻦ را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ورود ﺑﻪ اﺗﺎق‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﮑﺎﻟﻤﮥ دﯾﮕﺮان درﺑﺎرۀ ﺧﻮدﻣﺎن ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ و ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی ظﺮﯾﻔﯽ واﮐﻨﺶ‬
‫ﯽدھﯿﻢ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﯾﻨﮑﻪ راﻧﻨﺪۀ ﺧﻮدروی ﺧﻂ ﮐﻨﺎری در ﺧﻄﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣ ​‬
‫اﻋﺠﺎب ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽھﺎی ﺷﮫﻮدی روزﻣﺮۀ ﻣﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ﺑﯿﻨﺶھﺎی ﺗﮑﺎندھﻨﺪۀ ﯾﮏ‬
‫آﺗﺶﻧﺸﺎن ﺑﺎﺗﺠﺮﺑﻪ ﯾﺎ ﯾﮏ ﭘﺰﺷﮏ زﺑﺮدﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﻋﺎدیﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﺣﺲھﺎی دﻗﯿﻖ ﺷﮫﻮدی‪ ،‬ھﯿﭻ ﺟﺎدوﯾﯽ در ﮐﺎر ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ و ﺧﻼﺻﻪﺗﺮﯾﻦ ﻋﺒﺎرت را ھﺮﺑﺮت ﺳﺎﯾﻤﻮن)‪ (٨‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬او درﺑﺎرۀ اﺳﺘﺎدان‬
‫ﺷﻄﺮﻧﺞ ﭘﮋوھﺶ ﮐﺮده و ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﮐﻪ آنھﺎ ﭘﺲ از ھﺰاران ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻤﺮﯾﻦ‪،‬‬
‫ﻣﮫﺮهھﺎی روی ﺻﻔﺤﻪ ﺷﻄﺮﻧﺞ را ﻣﺘﻔﺎوت از ﻣﺎ ﻣﯽﺑﯿﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺎﺷﮑﯿﺒﺎﯾﯽ‬
‫ﺳﺎﯾﻤﻮن را در ﮔﺮدآوری اﺳﻄﻮرهھﺎی ﺣﺲھﺎی ﺷﮫﻮدی اﻓﺮاد ﺧﺒﺮه در اﯾﻦ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﺎرش ﺣﺲ ﮐﺮد‪» :‬اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺳﺮﻧﺨﯽ را ﻓﺮاھﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺮﻧﺦ ﺑﻪ‬
‫اﻓﺮاد ﺧﺒﺮه و ﻣﺎھﺮ اﻣﮑﺎن ﻣﯽدھﺪ ﺑﻪ اطﻼﻋﺎت ذﺧﯿﺮهﺷﺪه در ﺣﺎﻓﻈﻪ دﺳﺘﺮﺳﯽ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اطﻼﻋﺎت‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ را ﻓﺮاھﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﺲ دروﻧﯽ ﯾﺎ ﺷﮫﻮدی‬
‫ﭼﯿﺰی ﺟﺰ ﺑﺎزﺷﻨﺎﺳﯽ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﻧﻪ ﮐﻤﺘﺮ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ‪«.‬‬
‫اﮔﺮ ﮐﻮدﮐﯽ دوﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺳﮕﯽ را »ھﺎﭘﻮ!« ﺻﺪا ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺷﮕﻔﺖزده ﻧﻤﯽﺷﻮﯾﻢ؛ ﭼﻮن ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﺠﺰۀ ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﮐﻮدﮐﺎن در ﺗﺸﺨﯿﺺ و ﻧﺎمﮔﺬاری ﭼﯿﺰھﺎ ﻋﺎدت ﮐﺮدهاﯾﻢ‪ .‬ﻧﮑﺘﮥ‬
‫ﺳﺎﯾﻤﻮن اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻋﺠﺎز ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی اﻓﺮاد ﺧﺒﺮه ﻧﯿﺰ ھﻤﯿﻦ ﺧﺼﯿﺼﻪ را دارد‪.‬‬
‫ﺣﺲھﺎی ﺷﮫﻮدی ﻣﻌﺘﺒﺮ ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ اﻓﺮاد ﺧﺒﺮه آﻣﻮﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫ﻋﻨﺼﺮھﺎی آﺷﻨﺎ را در ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﺗﺎزه ﺗﺸﺨﯿﺺ دھﻨﺪ و رﻓﺘﺎری ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آن را از‬
‫ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ﻗﻀﺎوتھﺎی ﺷﮫﻮدی ﺧﻮب ھﻤﺎﻧﻨﺪ ﻟﻔﻆ »ھﺎﭘﻮ!« ﺑﯽدرﻧﮓ‬
‫ﺑﻪ ذھﻦ ﻣﺎ ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬ھﻤﮥ ﺣﺲھﺎی ﺷﮫﻮدی اﻓﺮاد ﻣﺎھﺮ‪ ،‬از ﺗﺨﺼﺺ آﻧﺎن ﻧﺎﺷﯽ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺎلھﺎ ﭘﯿﺶ ﺑﺎ ﮐﺎرﻣﻨﺪ ارﺷﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﻋﻀﻮ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺰرگ ﻣﺎﻟﯽ‬
‫ﻣﻼﻗﺎﺗﯽ داﺷﺘﻢ‪ .‬او ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ ﭼﻨﺪ ده ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر روی ﺳﮫﺎم ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺧﻮدروﺳﺎزی »ﻓﻮرد ﻣﻮﺗﻮر« ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ از او ﭘﺮﺳﯿﺪم‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ اﯾﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢ را ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ داد ﺑﻪﺗﺎزﮔﯽ در ﯾﮏ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎه ﺧﻮدرو‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪه و ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺴﺮ‪ ،‬آن​ھﺎ ﻣﯽ​داﻧﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﺧﻮدرو ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ «.‬او ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺗﻮﺿﯿﺢ داد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﺲ دروﻧﯽ ﺧﻮد اﻋﺘﻤﺎد ﮐﺮده و از‬
‫اﯾﻦ ﺗﺼﻤﯿﻤﺶ راﺿﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﻦ ﺑﺴﯿﺎر ﺟﺎﻟﺐ ﺑﻮد ﮐﻪ او ظﺎھﺮاً ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﭘﺮﺳﺶ ﻣﺮﺗﺒﻂ از ﻧﮕﺎه ﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎددان ﺗﻮﺟﻪ ﻧﮑﺮده اﺳﺖ‪» :‬آﯾﺎ ارزش ﺳﮫﺎم ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻓﻮرد اﮐﻨﻮن ﭘﺎﯾﯿﻦ اﺳﺖ؟« ﺑﻪﺟﺎی اﯾﻦ ﮐﺎر‪ ،‬او ﺑﻪ ﺣﺲ دروﻧﯽ و ﺷﮫﻮدی ﺧﻮد‬
‫ﮔﻮش داده اﺳﺖ‪ .‬او ﺧﻮدروھﺎ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ ﻓﻮرد و اﯾﺪۀ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺳﮫﺎم را دوﺳﺖ‬
‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﭽﻪ درﺑﺎرۀ دﻗﺖ ﺧﺮﯾﺪ ﺳﮫﺎم ﻣﯽداﻧﯿﻢ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ ﺑﺎور ﮐﻨﯿﻢ‬
‫ﮐﻪ او ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﻪ ﭼﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ ﺧﺎﺻﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ و آﻣﻮس درﺑﺎرهﺷﺎن ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮده ﺑﻮدﯾﻢ‪،‬‬
‫ﮐﻤﮏ ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری اﯾﻦ ﻣﺪﯾﺮ روی ﺳﮫﺎم ﺷﺮﮐﺖ ﻓﻮرد‬
‫ﻧﻤﯽﮐﺮد؛ اﻣﺎ اﮐﻨﻮن ﻣﻔﮫﻮم ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ و‬
‫نھﺎ ﺑﺮای اھﺪاف ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﮫﺮه ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﭘﯿﺸﺮﻓﺖھﺎی ﻣﮫﻢ‪،‬‬ ‫ﻣﯽﺗﻮان از آ ​‬
‫ﭘﺮرﻧﮓ ﺷﺪن اﺣﺴﺎس در درک ﻣﺎ از ﻗﻀﺎوتھﺎ و اﻧﺘﺨﺎب​ھﺎی ﺣﺴﯽ و ﺷﮫﻮدی‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﺗﺼﻤﯿﻢ اﯾﻦ ﻣﺪﯾﺮ اﺟﺮاﯾﯽ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪای از ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮐﺎوﺷﯽ ﻋﺎطﻔﯽ ﻗﻠﻤﺪاد‬
‫ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در آن‪ ،‬ﻗﻀﺎوتھﺎ و ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً از اﺣﺴﺎس دوﺳﺖ​داﺷﺘﻦ ﯾﺎ‬
‫ﺑﯿﺰاری ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و ﻣﻨﻄﻖ و اﺳﺘﺪﻻﻟﯽ در ﭘﺲ آن ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎم ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪای‪ ،‬ﻣﺜﻼ ً‪ ،‬ﯾﮏ ﺣﺮﮐﺖ ﺷﻄﺮﻧﺞ ﯾﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری روی ﺳﮫﺎم ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎه ﺣﺲ دروﻧﯽ و ﺷﮫﻮدی‪ ،‬ھﻤﮥ‬
‫ﯽﮔﯿﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮد ﻣﮫﺎرت ﻣﺮﺗﺒﻄﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻼش ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣ ​‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﯽﭘﺮدازد و راهﺣﻠﯽ ﺷﮫﻮدی و ﺣﺴﯽ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً درﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫ﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺗﻔﺎﻗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻧﮕﺎه ﯾﮏ اﺳﺘﺎد ﺷﻄﺮﻧﺞ ﺑﻪ‬ ‫ذھﻨﺶ ﺧﻄﻮر ﻣ ​‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪه رخ ﻣﯽدھﺪ؛ ﭼﻨﺪ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﻣﯽآورد‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ و راهﺣﻞ ﻣﺎھﺮاﻧﻪای وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﺎز ھﻢ ﺣﺲ دروﻧﯽ ﺗﻼش ﺧﻮد را ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ​ﺳﺮﻋﺖ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺑﻪ‬
‫ذھﻦ ﺑﺮﺳﺪ؛ اﻣﺎ اﯾﻦ ﭘﺎﺳﺦِ ﭘﺮﺳﺸﯽ اﺻﻠﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﭘﺮﺳﺶ دﺷﻮار ﭘﯿﺶ روی‬
‫ﻣﺪﯾﺮ اﺟﺮاﯾﯽ اﯾﻦ ﺑﻮد‪» :‬آﯾﺎ در ﺳﮫﺎم ﺷﺮﮐﺖ ﻓﻮرد ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﮐﻨﻢ؟«؛ اﻣﺎ ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﺳﺎدهﺗﺮ و ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ »آﯾﺎ از ﺧﻮدروھﺎی ﺷﺮﮐﺖ ﻓﻮرد‬
‫ﯽآﯾﺪ« ﺑﻪ​ﺳﮫﻮﻟﺖ ﺑﻪ ذھﻦ او ﺧﻄﻮر ﮐﺮد و او ﺗﺼﻤﯿﻤﺶ را ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﯾﻦ‪،‬‬ ‫ﺧﻮﺷﻢ ﻣ ​‬
‫اﺳﺎس ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ ﺷﮫﻮدی اﺳﺖ‪ :‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺸﯽ دﺷﻮار روﺑﺮو‬
‫ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﻪ ﺟﺎی ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ آن ﭘﺮﺳﺶ و ﺑﯽﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ آن‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﯽدھﯿﻢ‪.‬‬ ‫ﭘﺮﺳﺸﯽ آﺳﺎنﺗﺮ ﭘﺎﺳﺦ ﻣ ​‬
‫ﯽﻣﺎﻧﺪ و‬
‫ﮔﺎھﯽ اوﻗﺎت‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮی ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی ﺑﺮای راهﺣﻞ ﺷﮫﻮدی ﺑﯽ​ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣ ​‬
‫ﻪای و ھﯿﭻ ﭘﺎﺳﺦ اﮐﺘﺸﺎﻓﯽ ﺑﻪ ذھﻦ ﻧﻤﯽرﺳﺪ‪ .‬در ﭼﻨﯿﻦ‬ ‫ھﯿﭻ را ​هﺣﻞ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎﻧ ​‬
‫یﺗﺮ و ﭘﺮزﺣﻤﺖﺗﺮی از ﺗﻔﮑﺮ‬ ‫ﻣﻮاردی‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﻪ ﺳﻮی ﻧﻮع آھﺴﺘ ​‬
‫ﻪﺗﺮ‪ ،‬ﺗﻌﻤﺪ ​‬
‫ﯽدھﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﻔﮑﺮ‪ ،‬آھﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﮑﺮ ﺳﺮﯾﻊ ھﺮ دو ﮔﻮﻧﮥ ﺗﻔﮑﺮ‬ ‫ﺳﻮق ﻣ ​‬
‫ﺷﮫﻮدی‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺎھﺮاﻧﻪ و ﮐﺎوﺷﯽ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﻔﮑﺮ ﺳﺮﯾﻊ ھﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﮐﺎﻣﻼ ً ﻏﯿﺮارادی ذھﻨﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ادراک و ﺣﺎﻓﻈﻪ را در ﺑﺮ ﻣﯽ​ﮔﯿﺮد؛‬
‫ﻣﺜﻼ ً‪ ،‬ﻋﻤﻠﮑﺮدھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ آن​ھﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﭼﺮاﻏﯽ روی ﻣﯿﺰﺗﺎن ﭘﯽ‬
‫ﺑﺒﺮﯾﺪ ﯾﺎ ﻧﺎم ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ روﺳﯿﻪ را ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ط ﯽ ‪ ٢۵‬ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ﻣﯿﺎن ﺗﻔﮑﺮ ﺳﺮﯾﻊ و آھﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع ﮐﺎوش‬
‫نﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺴﯿﺎری ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ دﻻﯾﻠﯽ ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ﺑﻌﺪ ﮐﺎﻣﻞ ﺷﺮح ﺧﻮاھﻢ‬ ‫روا ​‬
‫داد‪ ،‬ذھﻦ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دو ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺧﯿﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻧﺎمھﺎی »ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ «١‬و‬
‫»ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ «٢‬ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪۀ ﺗﻔﮑﺮ ﺳﺮﯾﻊ و آھﺴﺘﻪ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﺗﻔﮑﺮ ﺷﮫﻮدی و آﮔﺎھﺎﻧﻪ را ﺑﻪﮔﻮﻧﻪای ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ‬
‫وﯾﮋﮔﯽھﺎ و ﺧﺼﯿﺼﻪھﺎی اﺧﻼﻗﯽ دو ﺷﺨﺼﯿﺖ درون ذھﻨﺘﺎن ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﺼﻮﯾﺮی‬
‫ﮐﻪ از ﭘﮋوھﺶھﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺷﮫﻮدی ‪ ،١‬ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬارﺗﺮ از ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪﺗﺎن ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪۀ‬
‫تھﺎﯾﺘﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪۀ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‬ ‫ﭘﺸﺖ ﭘﺮدۀ ﺑﺴﯿﺎری از اﻧﺘﺨﺎبھﺎ و ﻗﻀﺎو ​‬
‫درﺑﺎرۀ ﻋﻤﻠﮑﺮدھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬و ﺗﺄﺛﯿﺮات دوﺟﺎﻧﺒﮥ ﺑﯿﻦ آن و ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫آﻧﭽﻪ در اداﻣﮥ ﮐﺘﺎب ﻣﯽآﯾﺪ‬

‫ﮐﺘﺎب ﭘﯿﺶ رو ﭘﻨﺞ ﺑﺨﺶ دارد‪ .‬در ﺑﺨﺶ اول‪ ،‬ﻋﻨﺎﺻﺮ ﭘﺎﯾﮥ ﯾﮏ روﯾﮑﺮد ﺑﺎ دو ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫درﺑﺎرۀ ﻗﻀﺎوت و اﻧﺘﺨﺎب اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی‬
‫ﻏﯿﺮارادی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬و ﻋﻤﻠﮑﺮدھﺎی ﮐﻨﺘﺮلﺷﺪۀ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻪطﻮر‬ ‫ﯽﮔﺮا‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ھﺴﺘﮥ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺑ ​‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ﻣﺴﺘﻤﺮ از آﻧﭽﻪ در دﻧﯿﺎی ﻣﺎ در ھﺮ ﻟﺤﻈﻪ رخ ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺖھﺎی ﻣﻨﺴﺠﻢ‬
‫ﻣﯽﺳﺎزد‪ .‬ﻣﯽﮐﻮﺷﻢ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ ﻏﻨﺎی ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﻏﯿﺮارادی و ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻧﺎآﮔﺎھﺎﻧﮥ ﺗﻔﮑﺮ‬
‫ﺷﮫﻮدی را ﺗﺸﺮﯾﺢ ﮐﻨﻢ و ﻧﺸﺎن دھﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺿﯿﺤﯽ ﺑﺮای‬
‫ﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از اھﺪاف اﯾﻦ ﮐﺎر‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﯽ زﺑﺎﻧﯽ‬ ‫ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ ﻗﻀﺎوت اراﺋﻪ ﻣ ​‬
‫ﺖﮐﺮدن درﺑﺎرۀ ذھﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮای اﻧﺪﯾﺸﯿﺪن و ﺻﺤﺒ ​‬
‫در ﺑﺨﺶ دوم‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﺧﺼﻮص ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ ﻗﻀﺎوت و ﮐﻨﺪوﮐﺎو در‬
‫ﯽﺷﻮد؛ اﯾﻨﮑﻪ ﭼﺮا ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﺑﻪ​ﺻﻮرت آﻣﺎری ﺑﺮاﯾﻤﺎن‬ ‫ﻣﻌﻤﺎﯾﯽ ﺑﺰرگ ﺑﻪ​رو ​زرﺳﺎﻧﯽ ﻣ ​‬
‫ﯽﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺎری و ﻋﻠﯿﺘﯽ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ؛‬ ‫دﺷﻮار اﺳﺖ؟ ﻣﺎ ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ‪ ،‬ﺗﺪاﻋ ​‬
‫اﻣﺎ آﻣﺎر‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم اﻧﺪﯾﺸﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻓﺮاوان در ﯾﮏ ﻟﺤﻈﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ طﺮاﺣﯽ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫دﺷﻮاریھﺎی ﺗﻔﮑﺮ آﻣﺎری‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع اﺻﻠﯽ ﺑﺨﺶ ﺳﻮم اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺻﯿﻒ‬
‫ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻣﻌﻤﺎﮔﻮﻧﮥ ذھﻦ ﻣﺎ ﻣﯽﭘﺮدازد؛ ﯾﻌﻨﯽ اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎورﻣﺎن‪ ،‬ﻣﯽداﻧﯿﻢ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﺑﺎرز ﻣﺎ در اذﻋﺎن ﺑﻪ ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ ھﻤﮥ ﺟﻨﺒﻪھﺎ‬
‫و ﻗﻄﻌﯿﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻦ دﻧﯿﺎﯾﯽ ﮐﻪ در آن زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﻤﺎﯾﻞ دارﯾﻢ ﻣﯿﺰان‬
‫درﮐﻤﺎن را از ﺟﮫﺎن ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ ﮐﻨﯿﻢ و ﻧﻘﺶ ﺷﺎﻧﺲ را در روﯾﺪادھﺎ ﮐﻮﭼﮏ ﺟﻠﻮه‬
‫دھﯿﻢ‪ .‬اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ اﺣﺴﺎس ﯾﻘﯿﻦ ﮔﻤﺮا ​هﮐﻨﻨﺪه درﺑﺎرۀ ادراک‬
‫اﺳﺖ‪ .‬دﯾﺪﮔﺎه ﻣﻦ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از دﯾﺪﮔﺎه ﻧﺴﯿﻢ طﺎﻟﺐ)‪ ،(٩‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪۀ ﮐﺘﺎب‬
‫ﻗﻮی ﺳﯿﺎه)‪ (١٠‬اﺳﺖ‪ .‬اﻣﯿﺪوارم ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﮐﻨﺎر آبﺳﺮدﮐﻦ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮ‬
‫ﯽﭘﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ھﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ درسھﺎﯾﯽ را از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﯾﺎد ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺮﯾﺐ‬ ‫ﻣ ​‬
‫ادراک و ﺗﻮھﻢ ﻗﻄﻌﯿﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ ﭼﮫﺎرم‪ ،‬ﺑﺮ ﮔﻔﺖ و ﺷﻨﻮد ﻣﻨﻀﺒﻂ ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد درﺑﺎرۀ ﻣﺎھﯿﺖ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی و‬
‫ﻓﺮض ﻣﻨﻄﻘﯽ​ﺑﻮدن ﮐﺎرﮔﺰاران اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺨﺶ از ﮐﺘﺎب‪،‬‬
‫ﺑﯿﺎن​ﮐﻨﻨﺪۀ دﯾﺪﮔﺎه ﻓﻌﻠﯽ‪ ،‬ﺑﺮآﻣﺪه از ﻣﺪل دوﺳﯿﺴﺘﻤﯽ‪ ،‬درﺑﺎرۀ ﻣﻔﮫﻮمھﺎی ﮐﻠﯿﺪی‬
‫ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ و آﻣﻮس اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ را در ﺳﺎل ‪ ١٩٧٩‬اراﺋﻪ ﮐﺮدﯾﻢ‪.‬‬
‫ﻞھﺎی ﺑﻌﺪی ﺑﻪ را ​هھﺎی اﻧﺤﺮاف اﻧﺘﺨﺎب​ھﺎی ﺑﺸﺮ از ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻋﻘﻼﻧﯿﺖ اﺧﺘﺼﺎص‬ ‫ﻓﺼ ​‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﮔﺮاﯾﺶ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﯽ ﺳﺮوﮐﺎر دارم ﮐﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ را ﺑﻪطﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ و ﺑﺎ اﺛﺮ‬
‫ﭼﮫﺎرﭼﻮب)‪ (١١‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﺤﺖ اﯾﻦ اﺛﺮ‪ ،‬ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ ﺑﺎ وﯾﮋﮔﯽھﺎی‬
‫ﻏﯿﺮﻣﻨﻄﻘﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻼت اﻧﺘﺨﺎب ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺸﺎھﺪهھﺎ ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺎن​ﮐﻨﻨﺪۀ ﭼﺎﻟﺸﯽ ﻋﻤﯿﻖ ﭘﯿﺶ‬
‫روی ﻓﺮض ﻋﻘﻼﻧﯿﺖ دﻟﺨﻮاه اﻗﺘﺼﺎد اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﭘﮋوھﺸﯽ ﺗﺎزه را ﺷﺮح ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ در آن‪ ،‬ﺗﻔﺎوت دو ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﯽ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﯾﮑﯽ ﺧﻮِد ﺗﺠﺮﺑﻪﮐﻨﻨﺪه)‪ (١٢‬و دﯾﮕﺮی ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه)‪ (١٣‬ﮐﻪ ﻋﻼﯾﻖ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ اﻧﺴﺎنھﺎ را در ﻣﻌﺮض دو ﺗﺠﺮﺑﮥ دردﻧﺎک ﻗﺮار‬
‫دھﯿﻢ‪ .‬ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ طﻮﻻﻧﯽﺗﺮ ﺑﻮدن‪ ،‬ﺑﻪﺷﺪت ﺑﺪﺗﺮ از دﯾﮕﺮی‬
‫اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺷﮑﻞ ﻏﯿﺮارادی ﺣﺎﻓﻈﻪھﺎ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ وﯾﮋﮔﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﻗﻮاﻋﺪ ﺧﻮدش‬
‫ﻪای از اﯾﻦ ﻗﻮاﻋﺪ ﺑﮫﺮه ﺑﺒﺮﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺨﺶ ﺑﺪﺗﺮ ﺣﺎﻓﻈﻪ‪ ،‬از‬ ‫ﻪﮔﻮﻧ ​‬‫را دارد‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑ ​‬
‫ﺑﺨﺶ ﺑﮫﺘﺮ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﻌﺪھﺎ از اﻓﺮاد ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﮑﺮار ﮐﺪام ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﺮاﯾﺶ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪطﻮر طﺒﯿﻌﯽ ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه​ﺷﺎن‪ ،‬آﻧﺎن را‬
‫ﻪﮐﻨﻨﺪه​ﺷﺎن را در ﻣﻌﺮض رﻧﺠﯽ‬ ‫راھﻨﻤﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺧﻮدﺷﺎن ﯾﺎ ھﻤﺎن ﺧﻮِد ﺗﺠﺮﺑ ​‬
‫بﺑﻮدن ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔﺬارد‪.‬‬‫ﻏﯿﺮﺿﺮوری ﻗﺮار دھﻨﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎوت اﯾﻦ دو ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﻌﯿﺎرھﺎی ﺧﻮ ​‬
‫ﻪﮐﻨﻨﺪه را ﺷﺎد ﻣﯽﺳﺎزد‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﺧﻮِد‬ ‫ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ آﻧﭽﻪ ﺧﻮِد ﺗﺠﺮﺑ ​‬
‫ﯾﺎدآورﻧﺪه را راﺿﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻨﮑﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ وﺟﻮد دو ﺧﻮد درون ﯾﮏ‬
‫ﺑﺪن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺒﺐ ﺑﺮوز ﺷﺎدی ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺮﺳﺶھﺎی دﺷﻮاری را ھﻢ ﺑﺮای‬
‫ن ﻣﺮدم ﺟﺎﻣﻌﻪ را ھﺪف‬ ‫اﻧﺴﺎنھﺎ و ھﻢ ﺑﺮای ﺟﻮاﻣﻌﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮب​ﺑﻮد ِ‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖھﺎی اﺟﺮاﯾﯽ ﺧﻮد ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮدھﺎی اﯾﻦ ﺳﻪ وﺟﻪ ﺗﻤﺎﯾﺰ اﺷﺎر ​هﺷﺪه در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‬
‫ﻪﮐﻨﻨﺪه و ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه‪ ،‬ﺑﯿﻦ ﻣﻔﮫﻮم ﮐﺎرﮔﺰاران در اﻗﺘﺼﺎد‬ ‫ﻣﯽﭘﺮدازد‪ :‬ﺑﯿﻦ ﺧﻮِد ﺗﺠﺮﺑ ​‬
‫مدار روانﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺖ و ﺑﯿﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬ ‫ﮐﻼﺳﯿﮏ و اﻗﺘﺼﺎد رﻓﺘﺎری ﮐﻪ وا ​‬
‫ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی ‪ ١‬و ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺮزﺣﻤﺖ ‪ .٢‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺰﯾﺖ​ھﺎی آﻣﻮزش ﺷﺎﯾﻌﻪ و ﻧﯿﺰ‬
‫اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺮﻣﯽﮔﺮدم ﮐﻪ ﮐﺪام ﺳﺎزﻣﺎن​ھﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ و‬
‫ﻗﻀﺎوتھﺎﯾﺸﺎن را ﺑﮫﺒﻮد ﺑﺨﺸﻨﺪ‪.‬‬

‫] ‪[ @LibraryPersianPdf‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ اول‪ :‬دو ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬دو ﺳﯿﺴﺘﻢ‬

‫ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ ذھﻦ ﺧﻮد در ﺣﺎﻟﺖ ﻏﯿﺮارادی‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ زﯾﺮ ﻧﮕﺎھﯽ ﺑﯿﻨﺪازﯾﺪ‪:‬‬

‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪١‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﮥ ﻣﺸﺎھﺪۀ ﺻﻮرت اﯾﻦ زن‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪای از آن ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ آن را‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ً دﯾﺪن و ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﺷﮫﻮدی ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﻢ‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً‪ ،‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﻣﻮھﺎی ﺗﯿﺮۀ اﯾﻦ زن ﺷﺪﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﻋﺼﺒﯽﺑﻮدن او ﻧﯿﺰ ﭘﯽ ﺑﺮدﯾﺪ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ‬
‫ﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬اﺣﺴﺎس ﮐﺮدهاﯾﺪ اﯾﻦ زن ﻗﺼﺪ دارد‬ ‫اﯾﻦ‪ ،‬آﻧﭽﻪ دﯾﺪﯾﺪ ﺑﻪ آﯾﻨﺪه ﻧﯿﺰ ﺗﻌﻤﯿﻢ ﻣ ​‬
‫ﺳﺨﻦ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪی ﺑﮕﻮﯾﺪ و ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺻﺪای ﺑﻠﻨﺪ و ﺧﺸﻦ اﺣﺴﺎﺳﺶ را اﺑﺮاز ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺑﯽھﯿﭻ ﺗﻼﺷﯽ و ﺑﻪ​طﻮر ﺧﻮدﺑﻪ​ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ذھﻨﺘﺎن ﻣﯽ​آﯾﺪ ﮐﻪ او ﺑﻌﺪاً ﻗﺼﺪ‬
‫اﻧﺠﺎم​دادن ﭼﻪ ﮐﺎری را دارد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻗﺼﺪ ﻧﺪاﺷﺘﯿﺪ ﺑﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺣﺎﻟﺘﺶ ﺑﭙﺮدازﯾﺪ ﯾﺎ‬
‫ﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬واﮐﻨﺶ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ آن ﺗﺼﻮﯾﺮ‪ ،‬ﻓﺎﻗﺪ ﺣﺲ ﭼﯿﺰی‬ ‫اﻗﺪام اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ او را ﭘﯿ ​‬
‫ﻪای از ﺗﻔﮑﺮ‬ ‫ﺑﻮد ﮐﻪ اﻧﺠﺎم دادﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺮای ﺷﻤﺎ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ؛ ﻧﻤﻮﻧ ​‬
‫ﺳﺮﯾﻊ‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﺪ‪ .١٧×٢۴ :‬ﻓﻮری داﻧﺴﺘﯿﺪ اﯾﻦ ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺿﺮب‬
‫اﺳﺖ و اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻣﯽداﻧﺴﺘﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ آن را ﺑﺎ ﻗﻠﻢ و ﮐﺎﻏﺬ ﯾﺎ ﺑﺪون آن ﺣﻞ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬داﻧﺶ ﺷﮫﻮدی ﻣﺒﮫﻤﯽ از داﻣﻨﮥ ﻧﺘﺎﯾﺞ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ داﺷﺘﯿﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ‬
‫ﯽدھﯿﺪ ﮐﻪ ﺟﻮاب​ھﺎی ‪ ١٢۶٠٩‬و ‪ ١٢٣‬ﻏﯿﺮﻣﻨﻄﻘﯽ ھﺴﺘﻨﺪ؛‬ ‫ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣ ​‬
‫ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺪون ﺻﺮف وﻗﺖ روی اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﻋﺪد‬
‫‪ ۵۶٨‬ﭘﺎﺳﺦ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ دﻗﯿﻖ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ ذھﻨﺘﺎن ﺧﻄﻮر ﻧﮑﺮده و‬
‫اﺣﺴﺎس ﮐﺮدهاﯾﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ ﺳﺮﮔﺮم ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ آن ﺷﻮﯾﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﺎ اﯾﻦ ﻟﺤﻈﻪ آن را ﺣﻞ ﻧﮑﺮده ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺿﺮب را‬
‫اﻧﺠﺎم دھﯿﺪ و ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺨﺸﯽ از آن را ﮐﺎﻣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﭘﯿﻤﻮدن ﮔﺎمھﺎی ﻣﺘﻮاﻟﯽ‪ ،‬ﺗﻔﮑﺮ آھﺴﺘﻪ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮدﯾﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻋﻤﻞ ﺿﺮب را ﮐﻪ در ﻣﺪرﺳﻪ آﻣﻮﺧﺘﻪ ﺑﻮدﯾﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻓﻈﻪ​ﺗﺎن ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﮐﺮدﯾﺪ‬
‫و ﺳﭙﺲ آن را اﻧﺠﺎم دادﯾﺪ‪ .‬اﻧﺠﺎمدادن اﯾﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‪ ،‬اﻧﺮژی ﺑﺴﯿﺎری ﻣﯽ​ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﻧﮕﻪ​داﺷﺘﻦ ﻣﻮاد ﺑﺴﯿﺎر در ﺣﺎﻓﻈﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﺤﻤﻞ ﻓﺸﺎر ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ اﺳﺖ؛ زﯾﺮا‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﺑﺴﭙﺎرﯾﺪ ﮐﺠﺎ ھﺴﺘﯿﺪ و ﺑﻪ ﮐﺠﺎ ﻣﯽروﯾﺪ و ھﻢ​زﻣﺎن‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺑﯿﻨﺎﺑﯿﻨﯽ‬
‫را ﻧﯿﺰ ﺣﻔﻆ ​ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﯽ ذھﻨﯽ اﺳﺖ‪ :‬آﮔﺎھﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻼش و‬
‫ﻣﻨﻈﻢ؛ ﻧﻤﻮﻧﻪای از ﺗﻔﮑﺮ آھﺴﺘﻪ‪ .‬ﻋﻤﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺻﺮﻓﺎً ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﯽ ذھﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ؛‬
‫ﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﺧﻮﻧﺘﺎن ﺑﺎﻻ‬ ‫ﺑﺪن ﺷﻤﺎ ﻧﯿﺰ درﮔﯿﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻋﻀﻼت ﺷﻤﺎ ﻣﻨﻘﺒﺾ ﻣ ​‬
‫ﻣﯽرود و ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺒﺘﺎن اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬اﮔﺮ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ درﮔﯿﺮ‬
‫ھﺴﺘﯿﺪ ﻓﺮدی ﺑﻪ ﭼﺸﻤﺎﻧﺘﺎن دﻗﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮاھﺪ دﯾﺪ ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢھﺎی ﺷﻤﺎ‬
‫ﺑﺰرگ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻣﺤﺾ ﭘﺎﯾﺎن ﮐﺎرﺗﺎن‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ را ﻣﯽﯾﺎﺑﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼ ً ﻋﺪد‬
‫‪ ،۴٠٨‬ﯾﺎ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ را رھﺎ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢھﺎﯾﺘﺎن ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﻣﻌﻤﻮل‬
‫ﺑﺎزﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
 ‫دو ﺳﯿﺴﺘﻢ‬

‫نﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﻔﮑﺮ ﺑﺮآﻣﺪه از ﺗﺼﻮﯾﺮ زن ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ و‬ ‫طﯽ دهھﺎ ﺳﺎل‪ ،‬روا ​‬
‫ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺿﺮب ﻋﻼﻗﻪ ﺑﺴﯿﺎری ﻧﺸﺎن داد ​هاﻧﺪ و ﻋﻨﻮانھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑﺮای آنھﺎ‬
‫اراﺋﻪ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ اﺻﻄﻼﺣﺎﺗﯽ ﺑﺴﻨﺪه ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ﮐﯿﺲ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﻮوﯾﮏ)‪ (١۴‬و رﯾﭽﺎرد وﺳﺖ)‪ (١۵‬آن​ھﺎ را در ﺧﺼﻮص دو ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪١‬و ‪ ٢‬ﻣﻮﺟﻮد‬
‫در ذھﻦ ﻣﻄﺮح ﮐﺮده​اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺑﻪﺻﻮرت ﺧﻮدﮐﺎر و ﺳﺮﯾﻊ و ﺑﺎ ﺗﻼﺷﯽ ﻧﺎﭼﯿﺰ ﯾﺎ ﺑﯽﻧﯿﺎز ﺑﻪ آن و ﺑﺪون‬
‫ﮐﻨﺘﺮل آﮔﺎھﺎﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،٢‬ﺗﻮﺟﻪ را ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ذھﻨﯽ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻼش در زﻣﯿﻨﮥ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺟﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﮑﺮدھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﺎ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪای ھﺪﻓﻤﻨﺪ از ﻋﺎﻣﻠﯿﺖ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب و ﺗﻤﺮﮐﺰ ھﻤﺮاه ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫نﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽروﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﻦ‬ ‫ﻋﻨﺎوﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬و ‪ ٢‬ﺑﻪطﻮر ﮔﺴﺘﺮده در روا ​‬
‫در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان آن را ﺳﺎﯾﮑﻮدراﻣﺎ)‪ (١۶‬داﻧﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺎ را ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﯽﮔﺬارم‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻓﮑﺮ ﻣﯽ​ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬را ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ؛ ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ‬
‫ﯽﮐﻨﺪ و ﺗﺼﻤﯿﻢ‬ ‫لﮐﻨﻨﺪه ﮐﻪ ﺑﺎورھﺎﯾﯽ دارد‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣ ​‬ ‫ﺧﻮدآﮔﺎه و ﺧﻮد اﺳﺘﺪﻻ ​‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮد ﺑﻪ ﭼﻪ ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﯿﻢ و ﭼﻪ ﮐﺎری اﻧﺠﺎم دھﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻨﮑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪،٢‬‬
‫ﺧﻮدش را ﻣﺮﮐﺰ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎ و ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽ​داﻧﺪ‪ ،‬ﻗﮫﺮﻣﺎن اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻏﯿﺮارادی‬
‫و ﺧﻮدﺑﻪ​ﺧ ﻮ د ی ‪ ١‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬را رﯾﺸﻪ و ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه اﺣﺴﺎسھﺎ و‬
‫ﺣﺎﻟﺖھﺎﯾﯽ ﻣﯽداﻧﻢ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﮑﻞ​ﮔﯿﺮی ﺑﺎورھﺎی ﺻﺮﯾﺢ و اﻧﺘﺨﺎبھﺎی آﮔﺎھﺎﻧﻪ و‬
‫ﻋﺎﻣﺪاﻧﮥ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﻏﯿﺮارادی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺑﻪ طﺮز‬
‫ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰی زاﯾﯿﺪۀ اﻟﮕﻮھﺎی اﻓﮑﺎر و اﯾﺪهھﺎﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺗﻨﮫﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ آھﺴﺘﻪﺗﺮ ‪٢‬‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻔﮑﺮ را در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ​ای از ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﻨﻈﻢ ﭘﺎﯾﻪ​رﯾﺰی ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪،‬‬
‫ﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ در آن‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬اﺧﺘﯿﺎر ﻋﻤﻞ را ﺑﻪ دﺳﺖ‬ ‫ﺷﺮاﯾﻄﯽ را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣ ​‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮد و ارﺗﺒﺎط و واﮐﻨﺶھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬را ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬از ﺷﻤﺎ ﻣﯽﺧﻮاھﻢ‬
‫اﯾﻦ دو ﺳﯿﺴﺘﻢ را دو ﮐﺎرﮔﺰار ﺑﺎ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽھﺎ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﯾﺖھﺎ و ﻋﻤﻠﮑﺮدھﺎی ﺧﺎص‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﯽﺷﻮد‬ ‫در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎﯾﯽ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﻏﯿﺮارادی و ﺧﻮ ​دﺑﻪ​ﺧﻮدی اﺷﺎره ﻣ ​‬
‫ﯽﺷﺎن ﻣﺮﺗﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ‪:‬‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬رﺑﻂ دارﻧﺪ و ﺑﺮﺣﺴﺐ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔ ​‬

‫ﺗﺸﺨﯿﺺ دورﺑﻮدن ﺟﺴﻤﯽ از ﺟﺴﻢ دﯾﮕﺮ؛‬

‫ﺐﺷﺪن ﺑﻪﺳﻮی ﺻﺪاﯾﯽ ﻧﺎﮔﮫﺎﻧﯽ؛‬ ‫ﺟﻠ ​‬
‫ﮐﺎﻣﻞﮐﺮدن ﻋﺒﺎرت »ﻧﺎن و‪«....‬؛‬
‫ﺗﺪاﻋﯽ »ﭼﮫﺮه​ای ﭘﺮ از ﻧﻔﺮت« ﺑﺎ دﯾﺪن ﻋﮑﺲ ﺗﺮﺳﻨﺎک؛‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺧﺼﻮﻣﺖ و دﺷﻤﻨﯽ در ﺻﺪای ﯾﮏ ﻓﺮد؛‬
‫ﭘﺎﺳﺦ دادن ﺑﻪ »؟=‪«٢+٢‬‬
 ‫ﺧﻮاﻧﺪن واژهھﺎی روی ﺗﺎﺑﻠﻮھﺎی ﺑﺰرگ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎﺗﯽ؛‬
‫راﻧﻨﺪﮔﯽ در ﺟﺎدۀ ﺧﻠﻮت؛‬
‫ﭘﯿﺪاﮐﺮدن ﺣﺮﮐﺘﯽ ﺧﻮب در ﺷﻄﺮﻧﺞ )اﮔﺮ ﯾﮏ اﺳﺘﺎد ﺷﻄﺮﻧﺞ ھﺴﺘﯿﺪ(؛‬
‫ﻓﮫﻢ ﺟﻤﻠﻪھﺎی ﺳﺎده؛‬
‫درک اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﮐﻪ »روﺣﯿﻪای ﻓﺮوﺗﻦ و ﻣﺮﺗﺐ و ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺰﺋﯿﺎت«‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﺼﻮر ﻗﺎﻟﺒﯽ ﺣﺮﻓﻪای ﻣﺸﺎﺑﮫﺖ دارد‪.‬‬

‫ھﻤﮥ اﯾﻦ رﺧﺪادھﺎی ذھﻨﯽ‪ ،‬ﺑﻪ آن زن ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﺗﻌﻠﻖ دارﻧﺪ‪ .‬آن​ھﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖھﺎی‬ ‫ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی و ﺑﺪون ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﻼش ﯾﺎ ﺑﺎ ﮐﻤﯽ ﮐﻮﺷﺶ رخ ﻣ ​‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ،١‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﮫﺎرتھﺎی ذاﺗﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در آن​ھﺎ ﺑﺎ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺳﮫﯿﻢ‬
‫ھﺴﺘﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ ھﻤﮕﯽ از ﺑﺪو ﺗﻮﻟﺪ آﻣﺎدﮔﯽ دارﯾﻢ ﺗﺎ دﻧﯿﺎی ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﻤﺎن را درک ﮐﻨﯿﻢ‪،‬‬
‫اﺷﯿﺎ را ﺗﺸﺨﯿﺺ دھﯿﻢ‪ ،‬ﺗﻮﺟﮫﻤﺎن را ﻣﻌﻄﻮف ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬از ﺷﮑﺴﺖ ﺑﭙﺮھﯿﺰﯾﻢ و از‬
‫ﻋﻨﮑﺒﻮتھﺎ ﺑﺘﺮﺳﯿﻢ‪ .‬دﯾﮕﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ذھﻨﯽ از طﺮﯾﻖ ﺗﻤﺮﯾﻦ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ ،‬ﺷﮑﻠﯽ‬
‫ﯽھﺎی ﺑﯿﻦ اﯾﺪهھﺎ را‬ ‫ﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺗﺪاﻋ ​‬ ‫ﺳﺮﯾﻊ و ﻏﯿﺮارادی ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣ ​‬
‫د ر ﯾ ﺎ ﻓ ﺘ ﻪ )ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻪ؟( و ﻣﮫﺎرتھﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮاﻧﺪن و درک ﻧﮑﺎت ظﺮﯾﻒ و‬
‫تھﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﺎﻓﺘﻦ‬ ‫دﻗﯿﻖ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ ﻣﮫﺎر ​‬
‫ﺣﺮﮐﺎت ﻋﺎﻟﯽ در ﺷﻄﺮﻧﺞ را ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد ﺧﺒﺮه ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﯾﺮ‬
‫ﻣﮫﺎرتھﺎ ﺑﻪطﻮر ﮔﺴﺘﺮده ﻣﺸﺘﺮکاﻧﺪ‪ .‬ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺗﺸﺎﺑﻪ اﻟﮕﻮی ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﺑﺮای‬
‫ﺗﺼﻮر ﻗﺎﻟﺒﯽ ﺣﺮﻓﻪ​ای‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم داﻧﺶ وﺳﯿﻊ درﺑﺎرۀ زﺑﺎن و ﻓﺮھﻨﮓ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺎ از آن ﺑﺮﺧﻮردارﯾﻢ‪ .‬اﯾﻦ داﻧﺶ در ﺣﺎﻓﻈﮥ ﻣﺎ ذﺧﯿﺮه ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺪون‬
‫ﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺼﺪ ﺗﻼش ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣ ​‬
‫ً‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ذھﻨﯽ اﺷﺎر ​هﺷﺪه در ﻓﮫﺮﺳﺖ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼ ﻏﯿﺮارادی‬
‫یﺗﺎن ﯾﺎ‬ ‫ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻣﺎﻧﻊ درک ﺟﻤﻠﻪھﺎی ﺳﺎده در زﺑﺎن ﻣﺎدر ​‬
‫ﺟﻠﺐﺗﻮﺟﻪﺗﺎن ﺑﻪ ﺻﺪای ﺑﻠﻨﺪ و ﻧﺎﮔﮫﺎﻧﯽ ﺷﻮﯾﺪ؛ ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ داﻧﺴﺘﻦ‬
‫‪ ٢+٢=۴‬را اﻧﮑﺎر ﮐﻨﯿﺪ ﯾﺎ ھﻨﮕﺎم اﺷﺎره ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻪ ﭘﺎرﯾﺲ ﻓﮑﺮ ﻧﮑﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی دﯾﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻮﯾﺪن‪ ،‬ﻣﺴﺘﻌﺪ ﮐﻨﺘﺮل ارادی ھﺴﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً‬
‫ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮد اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬وﺟﻪ ﻣﺸﺘﺮک دو ﺳﯿﺴﺘﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻪﮐﺮدن ﺑﻪ ﺻﺪای ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻏﯿﺮارادی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﺗﻮﺟ ​‬
‫ﯽاﻧﮕﯿﺰد‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺘﻮاﻧﯿﺪ از ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن‬ ‫ﯽدرﻧﮓ ﺗﻮﺟﻪ ارادی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬را ﺑﺮﻣ ​‬ ‫ﺑ ​‬
‫ﺳﺮ ﺧﻮد ﺑﻪﺳﻮی ﻣﻨﺒﻊ ﺻﺪای ﺑﻠﻨﺪ و ﺳﺨﻨﺎن اھﺎﻧﺖ​آﻣﯿﺰ در ﯾﮏ ﻣﮫﻤﺎﻧﯽ ﺷﻠﻮغ‬
‫ﺧﻮدداری ﮐﻨﯿﺪ؛ اﻣﺎ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺳﺮﺗﺎن را ﺗﮑﺎن ﻧﺪھﯿﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪﺗﺎن ﺑﺮای ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﮥ‬
‫ﮐﻮﺗﺎه ﺑﻪﺳﻮی ﺻﺪا ﺟﻠﺐ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻋﺎﻣﺪاﻧﻪ ﺗﻮﺟﻪﺗﺎن را ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﻌﻄﻮف ﮐﻨﯿﺪ و از ﺗﻤﺮﮐﺰی ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﭙﺮھﯿﺰﯾﺪ‪.‬‬
‫نھﺎ‬‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎﯾﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،٢‬در ﯾﮏ وﯾﮋﮔﯽ ﺑﺎ ھﻢ ﻣﺸﺘﺮکاﻧﺪ‪ :‬آ ​‬
‫ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻮﺟﻪ ھﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﻣﻨﺤﺮفﺷﺪن ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬ﻗﻄﻊ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
 ‫ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮای ﺷﻨﯿﺪن ﺻﺪای ﺗﯿﺮ آﻏﺎز ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ؛‬
‫ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ دﻟﻘﮏھﺎی ﺳﯿﺮک؛‬
‫شﮐﺮدن ﺑﻪ ﺻﺪای ﻓﺮدی ﺧﺎص در اﺗﺎﻗﯽ ﺷﻠﻮغ و ﭘﺮﺳﺮوﺻﺪا؛‬ ‫ﮔﻮ ​‬
‫ﺟﺴﺘﺠﻮی زﻧﯽ ﺑﺎ ﻣﻮھﺎی ﺳﻔﯿﺪ؛‬
‫ﮐﺎوش ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺑﺮای ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺻﺪاﯾﯽ ﻋﺠﯿﺐ؛‬
‫ﻗﺪم​زدن ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﯽ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﻣﻌﻤﻮل ﺧﻮد؛‬
‫ﭘﺎﯾﺶ ﺗﻨﺎﺳﺐ رﻓﺘﺎرﺗﺎن در ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ؛‬
‫ﻪای از ﻣﺘﻦ؛‬ ‫ﺷﻤﺎرش ﺗﻌﺪاد ﺗﮑﺮار ﺣﺮف »اﻟﻒ« در ﺻﻔﺤ ​‬
‫ﮔﻔﺘﻦ ﺷﻤﺎرۀ ﺗﻤﺎﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻓﺮدی دﯾﮕﺮ؛‬
‫ﭘﺎرکﮐﺮدن ﺧﻮدروﺗﺎن در ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺗﻨﮓ )اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮای ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﻪﺟﺰ ﺣﺎﺿﺮان‬
‫در ﭘﺎرﮐﯿﻨﮓ(؛‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ دو ﻣﺎﺷﯿﻦ ظﺮفﺷﻮﯾﯽ از ﻧﻈﺮ ارزش ﮐﻞ؛‬
‫ﭘﺮﮐﺮدن ﺻﻮرتﺣﺴﺎب ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ؛‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ اﻋﺘﺒﺎر ﯾﮏ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻨﻄﻘﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪه‪.‬‬

‫ھﻤﮥ اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻮﺟﻪ ھﺴﺘﻨﺪ و اﮔﺮ آﻣﺎدﮔﯽ ﯾﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺎﻣﻞ ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﮑﺮدی ﺿﻌﯿﻒ ﯾﺎ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮاھﯿﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،٢‬اﯾﻦ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ را‬
‫دارد ﮐﻪ روش ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬را ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﻋﻤﻠﮑﺮدھﺎی ﻏﯿﺮارادی ﻣﻌﻤﻮل‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻮﺟﻪ و ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ دھﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ ً‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ در اﯾﺴﺘﮕﺎه ﺷﻠﻮغ ﻗﻄﺎر‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻓﺮد آﺷﻨﺎﯾﯽ ھﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﺮ ﺟﺴﺘﺠﻮی زﻧﯽ ﺑﺎ ﻣﻮھﺎی ﺳﻔﯿﺪ ﯾﺎ‬
‫ﻣﺮدی ﺑﺎ رﯾﺶ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﺗﺸﺨﯿﺺ آن ﻓﺮد آﺷﻨﺎ را از‬
‫ﻓﺎﺻﻠﮥ دور اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ​دھﯿﺪ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖھﺎﯾﯽ‬
‫ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﺮف »ن« آﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل رﻣﺎنھﺎی‬
‫اﮔﺰﯾﺴﺘﺎﻧﺴﯿﺎﻓﮫﺮﺳﺖ)‪ (١٧‬ﻓﺮاﻧﺴﻮی ﺑﮕﺮدﯾﺪ ﯾﺎ ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ در ﻓﺮودﮔﺎه ھﯿﺘﺮوی‬
‫ﻟﻨﺪن ﺧﻮدروﯾﯽ ﮐﺮاﯾﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﮐﺮاﯾﮥ ﺧﻮدرو اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﯾﺎدآوری‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪» :‬ﻣﺎ از ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺟﺎده راﻧﻨﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ«‪ .‬در ھﻤﮥ اﯾﻦ ﻣﻮارد از ﺷﻤﺎ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﺎری را اﻧﺠﺎم دھﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﻪطﻮر طﺒﯿﻌﯽ و ذاﺗﯽ رخ ﻧﻤﯽدھﺪ و‬
‫مدادن اﯾﻦ ﮐﺎر ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻼﺷﯽ ھﺮﭼﻨﺪ اﻧﺪک‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﺮای ﺣﻔﻆ درﺳﺘﯽ اﻧﺠﺎ ​‬
‫ﻣﺪاوم ھﺴﺘﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺎرت ﭘﺮﮐﺎرﺑﺮد »ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ«‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺳﮫﻢ ﻣﺸﺨﺼﯽ از ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮد را ﺑﺮای‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ و اﮔﺮ ﺑﮑﻮﺷﯿﺪ از ﺳﮫﻢ ﺧﻮد ﻓﺮاﺗﺮ روﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻞ ﺑﺮﺧﻮاھﯿﺪ‬
‫ﺧﻮرد‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻼش و ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺗﺪاﺧﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ از اﯾﻦ رو‪،‬‬
‫مدادن ﭼﻨﺪ ﮐﺎر در ﯾﮏ ﻟﺤﻈﻪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﯾﺎ ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ‬ ‫اﻧﺠﺎ ​‬
‫ھﻨﮕﺎم ﮔﺮدش ﺑﻪ ﭼﭗ در ﺗﺮاﻓﯿﮑﯽ ﺳﻨﮕﯿﻦ ﭘﺎﺳﺦ ‪ ١٧×٢۴‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﭼﻨﺪ ﮐﺎر راه ﺑﺎ ھﻢ اﻧﺠﺎم دھﯿﺪ؛ اﻣﺎ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ ﺷﺮطﯽ ﮐﻪ آن ﮐﺎرھﺎ ﺳﺎده و‬
‫آﺳﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ھﻨﮕﺎم راﻧﻨﺪﮔﯽ در ﺑﺰرﮔﺮاھﯽ ﺧﻠﻮت‪ ،‬ﺑﺎ ھﻤﺮاھﺘﺎن ﺧﯿﻠﯽ‬
‫راﺣﺖ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﯾﺎ ﺑﺴﯿﺎری واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺎ ﮐﻤﯽ ﺣﺲ ﮔﻨﺎه‪ ،‬ﺑﻪراﺣﺘﯽ در ﺣﺎل‬
 ‫ﺧﻮاﻧﺪن ﻗﺼﻪ ﺑﺮای ﮐﻮدﮐﺸﺎن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ دﯾﮕﺮ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ھﺮ ﻓﺮدی ﺑﻪ اﯾﻦ ظﺮﻓﯿﺖ ﻣﺤﺪوِد ﺗﻮﺟﻪ آﮔﺎھﯽ دارد و رﻓﺘﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺎ ﻧﯿﺎزھﺎی‬
‫اﯾﻦ ﻣﺤﺪودﯾﺖ را ﺑﺮآورده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ راﻧﻨﺪۀ ﯾﮏ ﺧﻮدرو در ﺣﺎل‬
‫ﺖﮔﺮﻓﺘﻦ از ﯾﮏ ﮐﺎﻣﯿﻮن در ﺟﺎدهای ﺑﺎرﯾﮏ اﺳﺖ‪ ،‬ھﻤﺮاھﺎن او ﺑﻪطﻮر ﻣﻨﻄﻘﯽ‬ ‫ﺳﺒﻘ ​‬
‫ﻢزدن ﺗﻤﺮﮐﺰ راﻧﻨﺪه‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﮥ‬ ‫دﺳﺖ از ﺣﺮف​زدن ﻣﯽﮐﺸﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﺑﺮھ ​‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺪارد و اﺣﺘﻤﺎل ﻣﯽدھﻨﺪ ﮐﻪ او ﻣﻮﻗﺘﺎً ﮔﻮش ﺷﻨﻮاﯾﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﺣﺮفھﺎﯾﺸﺎن را ﻧﺨﻮاھﺪ ﺷﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻪﭼﯿﺰ ﺑﺒﻨﺪد؛ ﺣﺘﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺷﺪﯾﺪ ﻓﺮد ﺑﺮ ﯾﮏ ﮐﺎر ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﭼﺸﻢ او را ﺑﺮ ھﻤ ​‬
‫ﻣﺤﺮکھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪطﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺴﯿﺎری را ﺟﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎرزﺗﺮﯾﻦ اﺛﺒﺎت‬
‫ﺗﺠﺮﺑﯽ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ را ﮐﺮﯾﺴﺘﻔﺮ ﭼﺎﺑﺮﯾﺲ)‪ (١٨‬و دﻧﯿﻞ ﺳﯿﻤﻮﻧﺰ)‪ (١٩‬در ﮐﺘﺎب‬
‫»ﮔﻮرﯾﻞ ﻧﺎﻣﺮﺋﯽ«)‪ (٢٠‬ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﺸﯿﺪه​اﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ دو‪ ،‬ﻓﯿﻠﻤﯽ ﮐﻮﺗﺎه ﺗﮫﯿﻪ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ در‬
‫آن‪ ،‬دو ﮔﺮوه ﯾﮑﯽ ﺑﺎ ﻟﺒﺎسھﺎی ﺳﯿﺎه و دﯾﮕﺮی ﺑﺎ ﻟﺒﺎسھﺎی ﺳﻔﯿﺪ‪ ،‬ﺗﻮپ‬
‫ﺑﺴﮑﺘﺒﺎﻟﯽ را ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﭘﺎس ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﺑﯿﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻌﺪاد ﭘﺎسھﺎی ﮔﺮوه ﺳﻔﯿﺪ‬
‫را ﺑﺸﻤﺎرﻧﺪ و ﺑﻪ ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن ﺳﯿﺎه ﺗﻮﺟﮫﯽ ﻧﮑﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ دﺷﻮار اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﮐﺎﻣﻞ ﻧﯿﺎز دارد‪ .‬در ﻣﯿﺎﻧﮥ ﻓﯿﻠﻢ‪ ،‬زﻧﯽ ﺑﺎ ﻟﺒﺎس ﮔﻮرﯾﻞ وارد ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬از ﻣﯿﺎن زﻣﯿﻦ‬
‫ﺑﺎزی ﻣﯽﮔﺬرد‪ ،‬ﻗﺪرتﻧﻤﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪ راه ﺧﻮد اداﻣﻪ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﻮرﯾﻞ‬
‫ﺣﻀﻮری ‪ ٩‬ﺛﺎﻧﯿﻪای در ﻓﯿﻠﻢ دارد‪ .‬ھﺰاران ﻧﻔﺮ اﯾﻦ ﻓﯿﻠﻢ را دﯾﺪهاﻧﺪ و ﺣﺪود ﻧﯿﻤﯽ از‬
‫آﻧﺎن ﻣﺘﻮﺟﻪ ھﯿﭻﭼﯿﺰ ﻏﯿﺮﻋﺎدی ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪ .‬وظﯿﻔﮥ ﺷﻤﺮدن‪ ،‬ﺑﻪﺧﺼﻮص‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻧﺎدﯾﺪه​ﮔﺮﻓﺘﻦ ﯾﮑﯽ از ﮔﺮو ​هھﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ اﯾﻦ ﮐﻮری ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ھﺮﮐﺲ‬
‫ﮐﻪ اﯾﻦ ﻓﯿﻠﻢ را ﺑﺪون وظﯿﻔﮥ ﺷﻤﺮدن ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﻧﺪارد آن ﮔﻮرﯾﻞ را ﻧﺒﯿﻨﺪ‪.‬‬
‫دﯾﺪن و ﺟﮫﺖﯾﺎﺑﯽ‪ ،‬از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﻏﯿﺮارادی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ھﺴﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ در ﻋﯿﻦ‬
‫ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺮکھﺎی ﻣﺮﺑﻮطﻪ واﺑﺴﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﺧﻼﺻﮥ داﺳﺘﺎن‬

‫ﺗﻌﺎﻣﻞ اﯾﻦ دو ﺳﯿﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺮﺗﮑﺮار اﯾﻦ ﮐﺘﺎب و ﺧﻼﺻﻪای ﻣﻨﻈﻢ از اﯾﻦ‬
‫داﺳﺘﺎن اﺳﺖ‪ .‬در طﻮل اﯾﻦ داﺳﺘﺎن ﻧﺸﺎن ﺧﻮاھﻢ داد ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬و ‪ ،٢‬ھﺮدو‬
‫ھﻨﮕﺎم ﺑﯿﺪاری ﻣﺎ ﻓﻌﺎل ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺑﻪطﻮر ﻏﯿﺮارادی ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ و‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ،٢‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً در ﺣﺎﻟﺖ راﺣﺖ ﺑﺎ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﻼش اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﮫﺎ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫اﻧﺪﮐﯽ از ظﺮﻓﯿﺖ آن درﮔﯿﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺑﻪطﻮر ﻣﺪاوم ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدھﺎﯾﯽ را‬
‫ﺑﺮای‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ٢‬آﻣﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬ﺑﺮداﺷﺖھﺎ‪ ،‬درﯾﺎﻓﺖھﺎ‪ ،‬ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ و اﺣﺴﺎسھﺎ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ٢‬ﺑﺮداﺷﺖھﺎ و درﯾﺎﻓﺖھﺎ را ﺗﺼﺪﯾﻖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬آن​ھﺎ ﺑﻪ ﺑﺎور و ﻣﺤﺮکھﺎﯾﯽ‬
‫ﺑﺮای اﻋﻤﺎل ارادی ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ھﻤﻪﭼﯿﺰ ﺑﺪون ﻣﺸﮑﻞ ﭘﯿﺶ ﻣﯽرود‪،‬‬
‫ﮐﻪ اﻏﻠﺐ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬را ﺑﺪون ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﺎ ﺑﺎ‬
‫اﻧﺪﮐﯽ اﺻﻼح ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪطﻮرﮐﻠﯽ ﺑﺮداﺷﺖھﺎﯾﺘﺎن را ﺑﺎور دارﯾﺪ و طﺒﻖ ﻣﯿﻞ‬
‫ﺧﻮدﺗﺎن رﻓﺘﺎر ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ و اﯾﻦ ﺧﻮب اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً!‬
‫وﻗﺘﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻠﯽ ﺑﺮﻣﯽﺧﻮرد‪ ،‬از ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺑﺮای ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ از‬
‫ﭘﺮدازش دﻗﯿﻖﺗﺮ و ﺟﺰﺋﯽﺗﺮ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮔﯿﺮد ﺗﺎ آن ﻣﺸﮑﻞ را در آن ﻟﺤﻈﻪ ﺣﻞ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ٢‬ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪای ﭘﯿﺶ ﺑﯿﺎﯾﺪ و ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪١‬‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺑﺮای آن اراﺋﻪ دھﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ وﻗﺘﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﺿﺮب ‪ ١٧ ×٢۴‬ﻣﻮاﺟﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺷﺎﯾﺪ ﻣﻮﺟﯽ از ﺗﻮﺟﻪ ھﺸﯿﺎراﻧﻪ را ھﻨﮕﺎم ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮﺷﺪن‬
‫اﺣﺴﺎس ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﻓﻌﺎل ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺧﻼف ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺪل‬
‫دﻧﯿﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬رخ دھﺪ‪ .‬در اﯾﻦ دﻧﯿﺎ‪ ،‬ﻻﻣﭗ​ھﺎ ﻧﻤﯽﭘﺮﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮﺑﻪھﺎ ﭘﺎرس‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ و ﮔﻮرﯾﻞھﺎ در زﻣﯿﻦ ﺑﺴﮑﺘﺒﺎل دﯾﺪه ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آزﻣﺎﯾﺶ ﮔﻮرﯾﻞ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﺤﺮکھﺎی ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻘﺪاری ﺗﻮﺟﻪ ﻻزم‬
‫اﺳﺖ؛ ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮی‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻤﺎ را ﻓﻌﺎل ﻣﯽﮐﻨﺪ و آن را ﺑﻪﺳﻮی ﺳﻮژۀ ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ ﺳﻮق ﻣﯽدھﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﺧﯿﺮه ﺧﻮاھﯿﺪ ﺷﺪ و ﺣﺎﻓﻈﻪ​ﺗﺎن را ﺑﺮای داﺳﺘﺎﻧﯽ‬
‫ﺖآور ﺑﻪ​دﺳﺖ دھﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪٢‬‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺧﻮاھﯿﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺣﺴﯽ از روﯾﺪاد ﺷﮕﻔ ​‬
‫ﻧﯿﺰ ﻣﺴﺌﻮل ﭘﺎﯾﺶ داﺋﻤﯽ رﻓﺘﺎر ﺧﻮد ﺷﻤﺎﺳﺖ؛ ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ را ھﻨﮕﺎم‬
‫ﻋﺼﺒﺎﻧﯿﺖ‪ ،‬ﻣﺒﺎدی آداب‪ ،‬و ھﻨﮕﺎم راﻧﻨﺪﮔﯽ در ﺷﺐ‪ ،‬ﮔﻮش ﺑﻪ زﻧﮓ ﻧﮕﻪ ﻣﯽدارد‪.‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ھﻨﮕﺎم ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺧﻄﺎﯾﯽ ﻣﺤﺘﻤﻞ‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﻼش ﺧﻮد ﻣﯽاﻓﺰاﯾﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﯽ را‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﺑﯿﺎورﯾﺪ ﮐﻪ ﮐﻢ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﮐﻼﻣﯽ ﺗﻮھﯿﻦآﻣﯿﺰ ﺑﺮ زﺑﺎن ﺑﺮاﻧﯿﺪ و ﺑﻪﺳﺨﺘﯽ‬
‫ﺧﻮد را ﮐﻨﺘﺮل ﮐﺮدهاﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ ﻓﮑﺮ و ﻋﻤﻠﺘﺎن‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫ﺷﻤﺎرۀ ‪ ٢‬ﺷﻤﺎ‪ ،‬در ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬رﯾﺸﻪ دارد؛ اﻣﺎ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻠﯽ ﺑﺮﻣﯽﺧﻮرﯾﺪ‪،‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬دﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺣﺮف آﺧﺮ را ﻣ ​‬
‫ﯽزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺎر ﺑﯿﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬و ‪ ٢‬ﺑﺴﯿﺎر ﮐﺎرآﻣﺪ اﺳﺖ و ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ​رﺳﯿﺪن‬
‫ﻪﺳﺎزی ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬در ﺑﯿﺸﺘﺮ اوﻗﺎت ﮐﺎرآﻣﺪ اﺳﺖ؛‬ ‫ﺗﻼش و ﺑﮫﯿﻨ ​‬
‫زﯾﺮا ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬در آﻧﭽﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮب ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬ﻣﺪلھﺎی‬
 ‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬در ﺧﺼﻮص ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎی آﺷﻨﺎ ﺑﺴﯿﺎر دﻗﯿﻖ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی‬
‫ﻖاﻧﺪ و واﮐﻨﺶھﺎی اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﺳﺮﯾﻊ و ﻣﻌﻤﻮﻻ ً‬ ‫ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت آنھﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً دﻗﯿ ​‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶھﺎ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺳﻮﮔﯿﺮیھﺎ و ﺧﻄﺎھﺎﯾﯽ‬
‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻤﻨﺪ دارد ﮐﻪ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎص ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮان دﯾﺪ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪،١‬‬
‫ﯽدھﺪ‬‫ﺦدادن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻄﺮحﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﺎدهﺗﺮ را ﭘﺎﺳﺦ ﻣ ​‬ ‫ﮔﺎه ﺑﻪﺟﺎی ﭘﺎﺳ ​‬
‫و درک ﮐﻤﯽ از ﻣﻨﻄﻖ و آﻣﺎر دارد‪ .‬ﻣﺤﺪودﯾﺖ دﯾﮕﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮان آن را ﺧﺎﻣﻮش ﮐﺮد‪ .‬اﮔﺮ واژهای را از زﺑﺎﻧﯽ آﺷﻨﺎ روی ﺻﻔﺤﮥ ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن‬
‫ﯽﺧﻮاﻧﯿﺪ؛ ﺟﺪا از آﻧﮑﻪ ﺗﻮﺟﮫﺘﺎن ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﻌﻄﻮف ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮی‬‫ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً آن را ﻣ ​‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﮐﺸﻤﮑﺶ‬

‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪ ،٢‬ﮔﻮﻧﻪای از آزﻣﺎﯾﺶ ﮐﻼﺳﯿﮏ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮوز ﮐﺸﻤﮑﺶ ﻣﯿﺎن دو‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﯿﺶ از اداﻣﮥ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﻤﺮﯾﻦ را اﻧﺠﺎم دھﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪٢‬‬

‫ﺑﻪاﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎد در ﮔﻔﺘﻦ واژۀ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺮای ھﺮدو ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮدهاﯾﺪ و ﺑﻪطﻮر‬
‫ﻗﻄﻊ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪهاﯾﺪ ﮐﻪ در ھﺮ ﺳﺆال ﺑﻌﻀﯽ ﺑﺨﺶھﺎ ﺳﺎدهﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﺗﺸﺨﯿﺺ‬
‫ﮏﺑﻮدن واژهھﺎ‪ ،‬ﺳﺘﻮن ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺳﺎده ﺑﻮد؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﺘﻮن‬ ‫ﺑﺰرگ و ﮐﻮﭼ ​‬
‫ﺳﻤﺖ راﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﮐﻨﺪﺗﺮ ﮐﺮد و ﺷﺎﯾﺪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﻟﮑﻨﺖ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ‬
‫ﻣﺤﻞ واژهھﺎ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﺳﺘﻮن ﭼﭗ‪ ،‬دﺷﻮار و ﺳﺘﻮن راﺳﺖ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫آﺳﺎنﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ وظﺎﯾﻒ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬را درﮔﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ زﯾﺮا ﮔﻔﺘﻦ »ﺑﺎﻻﺗﺮ‪/‬‬
‫ﻦﺗﺮ« ﯾﺎ »راﺳﺖ‪ /‬ﭼﭗ« ﮐﺎری ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ھﻨﮕﺎم ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﺘﻮﻧﯽ از‬ ‫ﭘﺎﯾﯿ ​‬
‫واژهھﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﯿﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﮐﺎرھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ وظﯿﻔﮥ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻦﺗﺮ ﺑﺮای وظﯿﻔﮥ‬ ‫دادﯾﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺣﺎﻓﻈﻪﺗﺎن ﺑﺮ واژهھﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ و ﭘﺎﯾﯿ ​‬
‫ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻮد ﺗﺎ اﺻﻄﻼﺣﺎً آنھﺎ »ﻧﻮک زﺑﺎﻧﺘﺎن« ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اوﻟﻮﯾﺖدادن ﺑﻪ اﯾﻦ واژهھﺎ‬
‫ﻒ ﺧﻮاﻧﺪن واژهھﺎی دﯾﮕﺮ ھﻨﮕﺎم‬ ‫ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ وﺳﻮﺳﮥ ﺧﻔﯿ ِ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺳﺘﻮن ﻧﺨﺴﺖ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺳﺎده ﺑﻮد؛ اﻣﺎ ﺳﺘﻮن دوم ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ؛ زﯾﺮا‬
‫واژهھﺎﯾﯽ را در ﺑﺮدارد ﮐﻪ ﺑﺮای آنھﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﮐﺮدهاﯾﺪ و ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ آن​ھﺎ را ﻧﺎدﯾﺪه‬
‫ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺪھﯿﺪ؛ اﻣﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ واژۀ دﯾﮕﺮ اﻧﺪﮐﯽ ﺗﻼش‬
‫ﻻزم داﺷﺖ و ﺷﻤﺎ را ﮐﻨﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﮐﺸﻤﮑﺸﯽ را ﺑﯿﻦ آﻧﭽﻪ ﻗﺼﺪ اﻧﺠﺎم​دادﻧﺶ را‬
‫داﺷﺘﯿﺪ و ﭘﺎﺳﺦ ﻏﯿﺮارادی در ﺗﺪاﺧﻞ ﺑﺎ آن‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺸﻤﮑﺶ ﺑﯿﻦ واﮐﻨﺶ ﻏﯿﺮارادی و ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﺗﺴﻠﻂ‪ ،‬در زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﯽﮐﻨﯿﻢ ﺑﻪ زوﺟﯽ‬ ‫ﻣﺘﺪاول اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ھﻤﮕﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ آﺷﻨﺎ ھﺴﺘﯿﻢ‪ :‬ﺳﻌﯽ ﻣ ​‬
‫ﮐﻪ در ﻣﯿﺰ ﮐﻨﺎری ﻣﺎ در رﺳﺘﻮران ﺑﺎ ﺳﺮ و وﺿﻊ ﻋﺠﯿﺒﯽ ﻧﺸﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺧﯿﺮه ﻧﺸﻮﯾﻢ‪.‬‬
‫ﯽداﻧﯿﻢ وﻗﺘﯽ روی ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺧﺴﺘﻪ​ﮐﻨﻨﺪه ﺗﻤﺮﮐﺰ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺪام ﺑﻪ ﺟﺎﯾﯽ‬ ‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﻣ ​‬
‫ﯽﻣﻌﻨﺎ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در زﻣﺴﺘﺎنھﺎی ﺳﺮد و ﺳﺨﺖ‬ ‫ﯽﮔﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﻧﻮﺷﺘﮥ ﮐﺘﺎب ﺑ ​‬ ‫ﺑﺎزﻣ ​‬
‫ﺳﺮﺧﻮردن ﻣﺎﺷﯿﻦ و از دﺳﺖ دادن ﮐﻨﺘﺮل آن را ﺗﺠﺮﺑﻪ‬ ‫ﺑﺴﯿﺎری از راﻧﻨﺪهھﺎ ُ‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ھﻤﮥ آﻧﺎن ﮐﻮﺷﯿﺪه​اﻧﺪ از دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞھﺎی ﺗﻤﺮﯾﻦ​ﺷﺪه ﺑﺮای ﮐﻨﺘﺮل ﻋﺎدی‬
‫ﺳﺮ ﺧﻮردی‪ ،‬ھﺮ ﮐﺎری ﻣﯽ​ﮐﻨﯽ ﻓﻘﻂ‬ ‫ﻣﺎﺷﯿﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ‪» :‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺣﺎﺷﯿﮥ ﺟﺎده ُ‬
‫ﺗﺮﻣﺰ ﻧﮕﯿﺮ!« و ھﻤﮥ ﻣﺎ اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ را داﺷﺘﻪ​اﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﻧﮕﻮﯾﯿﻢ »ﺑﺮو ﺑﻪ‬
‫کھﺎی آﻧﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬اﺳﺖ؛‬ ‫ﺟﮫﻨﻢ«‪ .‬ﯾﮑﯽ از وظﺎﯾﻒ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،٢‬ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﻣﺤﺮ ​‬
‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻣﺴﺌﻮل ﺧﻮدﮐﻨﺘﺮﻟﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ‬

‫ﺑﺮای اﺣﺴﺎسﮐﺮدن ﻏﯿﺮارادی ﺑﻮدن ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬و ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮات و ﺑﺎورھﺎ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺷﻤﺎره ‪ ٣‬ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻪھﺎﯾﯽ در اﻧﺘﮫﺎ ﮐﻪ‬ ‫اﯾﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮی ﺳﺎده اﺳﺖ‪ :‬دو ﺧﻂ اﻓﻘﯽ ﺑﺎ درازای ﻣﺘﻔﺎوت و ﺑﺎﻟ ​‬
‫ﺑﻪ ﺟﮫﺖھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺷﺎره دارﻧﺪ‪ .‬ﺧﻂ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ﺑﻪروﺷﻨﯽ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ از ﺧﻂ ﺑﺎﻻﯾﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ و ﺑﻪطﻮر طﺒﯿﻌﯽ ﺑﻪ آن ﺑﺎور دارﯾﻢ؛ اﻣﺎ اﮔﺮ از‬
‫ﻗﺒﻞ اﯾﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ را دﯾﺪه ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺧﻮاھﯿﺪ ﺷﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻄﺎی‬
‫ادراﮐﯽ ﻣﻮﻟﺮ ﻻﯾﺮ)‪ (٢١‬ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﺎ اﻧﺪازهﮔﯿﺮی‬
‫ﻂﮐﺶ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﯾﺪ اﯾﻦ ﺧﻂھﺎی اﻓﻘﯽ ﺑﺎ ھﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻂھﺎ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺧ ​‬

‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪٣‬‬

‫اﮐﻨﻮن ﮐﻪ ﺧﻂھﺎ را اﻧﺪازه ﮔﺮﻓﺘﯿﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ‪ -‬ﯾﻌﻨﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،٢‬وﺟﻮد ﺧﻮدآﮔﺎھﯽ ﮐﻪ‬
‫آن را »ﻣﻦ« ﺻﺪا ﻣﯽزﻧﯿﺪ‪ -‬ﺑﻪ ﺑﺎور ﺗﺎزهای رﺳﯿﺪ ​هاﯾﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺧﻂھﺎ ﺑﺎ ھﻢ ﺑﺮاﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ درﺑﺎرۀ طﻮل ﺧﻂھﺎ از ﺷﻤﺎ ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﻣﯽداﻧﯿﺪ‬
‫ﺧﻮاھﯿﺪ ﮔﻔﺖ؛ اﻣﺎ ھﻤﭽﻨﺎن ﺧﻂ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ را ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ‬
‫ﮐﻪ اﯾﻦ اﻧﺪازهﮔﯿﺮی را ﺑﺎور داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ؛ اﻣﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺟﻠﻮی ﮐﺎر ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬را‬
‫ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ؛ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ ﺧﻂھﺎ را ﻣﺴﺎوی ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ؛ ﺣﺘﯽ وﻗﺘﯽ ﻣﯽداﻧﯿﺪ‬
‫نھﺎ ﺑﺮاﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﯾﮏ ﮐﺎر از دﺳﺘﺘﺎن‬ ‫آ ​‬
‫ﻪھﺎ ﺑﻪ ﺧﻂھﺎ ﭼﺴﺒﯿﺪ ​هاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ادراک ﺧﻮد در‬ ‫ﺑﺮﻣﯽآﯾﺪ‪ :‬ﺑﺎﯾﺪ ﯾﺎد ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ وﻗﺘﯽ ﺑﺎﻟ ​‬
‫ﺧﺼﻮص درازای ﺧﻂھﺎ اﻋﺘﻤﺎد ﻧﮑﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﺮای اﺟﺮای اﯾﻦ ﻗﺎﻋﺪه‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮاﻧﯿﺪ اﻟﮕﻮی‬
‫اﯾﻦ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﻨﯿﺪ و آن را ﺑﻪ ﯾﺎد ﺑﺴﭙﺎرﯾﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﯿﺪ اﯾﻦ ﮐﺎر را‬
‫ﺑﮑﻨﯿﺪ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ھﺮﮔﺰ ﻓﺮﯾﺐ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﻣﻮﻟﺮ ﻻﯾﺮ را ﻧﺨﻮاھﯿﺪ ﺧﻮرد؛ اﻣﺎ ھﻤﭽﻨﺎن‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺧﻂھﺎ را ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ از دﯾﮕﺮی ﺧﻮاھﯿﺪ دﯾﺪ‪.‬‬
‫نھﺎ در ﺗﻔﮑﺮ رﯾﺸﻪ‬ ‫ھﻤﮥ ﺧﻄﺎھﺎی ادراﮐﯽ‪ ،‬از ﻧﻮع دﯾﺪاری ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از آ ​‬
‫دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ آنھﺎ را ﺧﻄﺎھﺎی ادراﮐﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ)‪ (٢٢‬ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﻢ‪ .‬در دوران‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﯽ در دورهھﺎی آﻣﻮزﺷﯽ ﻋﻠﻢ و ﻓﺮھﻨﮓ رواندرﻣﺎﻧﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﺮدم‪.‬‬
‫ﻪای از ﺣﮑﻤﺖ ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ)‪(٢٣‬‬ ‫در ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽھﺎ‪ ،‬اﺳﺘﺎدﻣﺎن ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧ ​‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬او ﺑﻪ ﻣﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﮔﺎهﮔﺎه ﺑﯿﻤﺎری را ﻣﻼﻗﺎت ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ داﺳﺘﺎن‬
‫آزاردھﻨﺪۀ اﺷﺘﺒﺎھﺎت ﻣﮑﺮر روش درﻣﺎﻧﯽ ﭘﯿﺸﯿﻦ ﺧﻮد را ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ﺑﺎزﮔﻮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺰﺷﮏھﺎی زﯾﺎدی او را دﯾﺪهاﻧﺪ و ھﻤﮕﯽ در ﺗﺸﺨﯿﺺ و درﻣﺎن ﺑﯿﻤﺎری او‬
‫ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮردهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﯿﻤﺎر ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪروﺷﻨﯽ ﺷﺮح دھﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭘﺰﺷﮑﺎن درﺑﺎرۀ او‬
‫اﺷﺘﺒﺎه ﮐﺮدهاﻧﺪ؛ اﻣﺎ او ﻓﻮراً درﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ او را درک ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ و ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪ‬
‫او ﮐﻤﮏ ﮐﻨﯿﺪ‪ «.‬در اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم اﺳﺘﺎدم ﺑﺎ ﺻﺪای ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻠﻨﺪی ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺣﺘﯽ ﻓﮑﺮش‬
‫را ھﻢ ﻧﮑﻨﯿﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎر را ﻗﺒﻮل ﮐﻨﯿﺪ! او را از دﻓﺘﺮﺗﺎن ﺑﯿﺮون ﮐﻨﯿﺪ! ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫زﯾﺎد‪ ،‬او ﯾﮏ روانﭘﺮﯾﺶ اﺳﺖ و ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﮐﻤﮑﺶ ﮐﻨﯿﺪ‪«.‬‬
‫نﺑﯿﻤﺎراﻧﻪ)‪ (٢۴‬ھﺸﺪار داده‬ ‫ﺳﺎلھﺎ ﺑﻌﺪ ﻓﮫﻤﯿﺪم اﺳﺘﺎدم ﺑﻪ ﻣﺎ درﺑﺎرۀ ﺟﺬاﺑﯿﺖ روا ​‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻧﺠﺎمﺷﺪه در زﻣﯿﻨﮥ رواندرﻣﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺻﺤﺖ ﺗﻮﺻﯿﮥ اﺳﺘﺎدم را ﺗﺄﯾﯿﺪ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺑﻪ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﻣﻮﻟﺮ ﻻﯾﺮ ﺷﺒﺎھﺖ دارد‪ .‬ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﻣﺎ ﯾﺎد‬
‫ﮔﺮﻓﺘﯿﻢ‪ ،‬ﻧﺤﻮۀ رﻓﺘﺎر ﺑﺎ ﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎر و اﺣﺴﺎس او ﻧﺒﻮد؛ ﺑﻠﮑﻪ اﺳﺘﺎد اﺣﺴﺎس ﺗﺮﺣﻢ ﻣﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎر و ﺗﺴﻠﻂ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻣﺎ ﺑﺮ او را ﻗﻄﻌﯽ ﻣﯽداﻧﺴﺖ‪ .‬او ﻣﯽداﻧﺴﺖ اﯾﻦ‬
‫اﺣﺴﺎس از ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺑﺮﻣﯽاﻧﮕﯿﺰد‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﯾﺎد ﺑﺪھﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺑﯿﻤﺎران ﺷﮏ و ﺗﺮدﯾﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺖ ﮔﺮاﯾﺶ ﺷﺪﯾﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎری‬
‫ﻪھﺎی‬ ‫ﮐﻪ ﺷﮑﺴﺖھﺎی ﻣﺘﻌﺪد درﻣﺎﻧﯽ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮده‪ ،‬زﻧﮓ ﺧﻄﺮ اﺳﺖ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﻟ ​‬
‫ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺧﻂ‪ .‬اﯾﻦ ﯾﮏ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ اﺳﺖ؛ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬و ﻣﻦ‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،٢‬آﻣﻮزشدﯾﺪهام ﮐﻪ آن را ﺗﺸﺨﯿﺺ دھﻢ و آن را ﺑﺎور ﻧﮑﻨﻢ و در‬
‫اﯾﻦ ﺧﺼﻮص ﮐﺎری اﻧﺠﺎم ﻧﺪھﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺮﺳﺸﯽ ﮐﻪ ﺑﺎرھﺎ درﺑﺎرۀ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ آﯾﺎ‬
‫ﻣﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺮ آن​ھﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ .‬ﭘﯿﺎم اﯾﻦ ﻣﺜﺎلھﺎ ﭼﻨﺪان روﺣﯿﻪﺑﺨﺶ‬
‫ﻪﺻﻮرت ﻏﯿﺮارادی ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﺎ‬ ‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺑ ​‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﻮد آن را ﺧﺎﻣﻮش ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺧﻄﺎھﺎی اﻓﮑﺎر‬
‫ﺷﮫﻮدی ﻣﻌﻤﻮﻻ ً دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﯿﺸﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺟﻠﻮی ﺳﻮﮔﯿﺮیھﺎ را ﮔﺮﻓﺖ؛‬
‫ﻪای از ﺧﻄﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ھﻨﮕﺎﻣﯽ​ﮐﻪ‬ ‫زﯾﺮا ﺷﺎﯾﺪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ھﯿﭻ ﻧﺸﺎﻧ ​‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی ﺧﻄﺎی اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺎ ﭘﺎﯾﺶ و ﺗﻼش ﺑﺴﯿﺎِر ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫‪ ٢‬ﻣﯽﺗﻮان ﻣﺎﻧﻊ از ﺑﺮوز ﺧﻄﺎھﺎ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﺣﺘﯿﺎط ﻣﺪاوم ﭼﻨﺪان ھﻢ ﺑﺮای‬
‫زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮه ﺧﻮب ﻧﯿﺴﺖ و ﺣﺘﻤﺎً ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮﺳﺶ ﻣﺪاوم درﺑﺎرۀ ﺗﻔﮑﺮﻣﺎن‬
‫ﻗﻄﻌﺎً ﺧﺴﺘﻪﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،٢‬ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﮐﺎﻓﯽ ﺳﺮﯾﻊ و ﮐﺎرآﻣﺪ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی روزﻣﺮه را ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎری ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ اﻧﺠﺎم دھﯿﻢ‪ ،‬ﺳﺎزش اﺳﺖ‪ :‬ﯾﺎد ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎﯾﯽ را ﺗﺸﺨﯿﺺ‬
‫نھﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮوز ﺧﻄﺎ زﯾﺎد اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺮای دوری از‬ ‫دھﯿﻢ ﮐﻪ در آ ​‬
‫اﺷﺘﺒﺎھﺎت ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻪ ﺧﻄﺮ زﯾﺎدی دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻼش ﺑﯿﺸﺘﺮی ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻓﺮض اﺻﻠﯽ‬
‫اﯾﻦ ﮐﺘﺎب اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ اﺷﺘﺒﺎھﺎت دﯾﮕﺮان‪ ،‬راﺣﺖﺗﺮ از ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ‬
‫اﺷﺘﺒﺎھﺎت ﺧﻮدﻣﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫داﺳﺘﺎنھﺎی ﻣﻔﯿﺪ‬

‫ﻣﻦ از ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻢ دو ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻔﮑﺮ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺎﻣﻼن درون ذھﻦ ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺷﺨﺼﯿﺖھﺎ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽھﺎ و ﻣﺤﺪودﯾﺖھﺎی وﯾﮋۀ ﺧﻮد را دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً از‬
‫ﻪھﺎﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢھﺎ را ﻓﺎﻋﻞ ﻧﺸﺎن دھﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﺟﻤﻠ ​‬
‫»ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ،٢‬ﺗﻮﻟﯿﺪات را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ «.‬اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ زﺑﺎن در ﻣﺤﺎﻓﻞ‬
‫ﺣﺮﻓﻪای ﮐﻪ در آنھﺎ ﺳﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬ﮔﻨﺎه ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮد؛ زﯾﺮا اﯾﻦطﻮر ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ اﻓﮑﺎر و اﻋﻤﺎل ﯾﮏ ﻓﺮد‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﮑﺎر و اﻋﻤﺎل آدمﮐﻮﭼﻮﻟﻮی درون ﺳﺮ او‬
‫ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬از ﻧﻈﺮ دﺳﺘﻮرزﺑﺎن‪ ،‬ﺟﻤﻠﮥ درﺑﺎرۀ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،٢‬ﻣﺸﺎﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺟﻤﻠﻪ اﺳﺖ‪» :‬ﺧﺪﻣﺘﮑﺎر ﻣﻘﺪار ﮐﻤﯽ ﭘﻮل ﻣﯽدزدد‪ «.‬ھﻤﮑﺎراﻧﻢ ﺧﻮاھﻨﺪ ﮔﻔﺖ اﯾﻦ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺧﺪﻣﺘﮑﺎر ﻧﺎﭘﺪﯾﺪﺷﺪن ﭘﻮل را ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽدھﺪ و ﺑﻪدرﺳﺘﯽ ﺧﻮاھﻨﺪ ﭘﺮﺳﯿﺪ آﯾﺎ‬
‫ﺟﻤﻠﮥ درﺑﺎرۀ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،٢‬ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ ﺗﻮﻟﯿﺪات را ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽدھﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻦ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻤﻠﮥ ﮐﻮﺗﺎه و ﻣﻌﻠﻮم ﮐﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ را ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪٢‬‬
‫ﻪای ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻮﺿﯿﺤﯽ‪ .‬اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪواﺳﻄﮥ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻠ ​‬
‫ﻞ ﮐﻮﺗﺎه​ﺷﺪۀ اﯾﻦ‬
‫آﻧﭽﻪ از ﻗﺒﻞ درﺑﺎرۀ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻣﯽداﻧﯿﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬اﯾﻦ‪ ،‬ﺷﮑ ِ‬
‫ﺟﻤﻠﻪ اﺳﺖ‪» :‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ذھﻨﯽ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﯽ ارادی و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻼش‬
‫ﮐﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ھﻨﮕﺎم ﮔﺮدش ﺑﻪ ﭼﭗ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‪ ،‬ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﺮدﻣﮏھﺎی‬
‫ﮔﺸﺎد و اﻓﺰاﯾﺶ ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺟﻤﻠﮥ »راﻧﻨﺪﮔﯽ درون ﯾﮏ ﺑﺰرﮔﺮاه ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻪ ﻋﮫﺪۀ‬
‫ندادن ﺑﻪ ﺧﻮدرو در ﯾﮏ ﭘﯿﭻ‪،‬‬ ‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ١‬اﺳﺖ«‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﺎ ​‬
‫ﻪﺧﻮدی و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﺪون ھﯿﭻ ﺗﻼﺷﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد؛ ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪،‬‬ ‫ﻪﺻﻮرت ﺧﻮد​ﺑ ​‬ ‫ﺑ ​‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﯽﮐﻨﺪ راﻧﻨﺪه​ای ﺑﺎﺗﺠﺮﺑﻪ در ﯾﮏ ﺑﺰرﮔﺮاه ﺧﻠﻮت ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ھﻨﮕﺎم ﺣﺮف​زدن‬
‫ﻧﯿﺰ راﻧﻨﺪﮔﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻧﮫﺎﯾﺖ‪ ،‬ﺟﻤﻠﮥ »ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻣﺎﻧﻊ از آن ﺷﺪ ﮐﻪ ﺟﯿﻤﺰ ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺗﻮھﯿﻦ اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن دھﺪ«‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ اﮔﺮ ظﺮﻓﯿﺖ ﺟﯿﻤﺰ ﺑﺮای ﮐﻨﺘﺮل ھﻤﺮاه‬
‫ﺑﺎ ﺗﻼش‪ ،‬ﺑﻪ اﺗﻤﺎم رﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺜﻼ ً اﮔﺮ ﻣﺴﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮاﻧﻪﺗﺮ واﮐﻨﺶ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد‪.‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬و ‪ ٢‬ﺑﻪﻗﺪری در داﺳﺘﺎن ﮐﺘﺎب ﻣﻦ اھﻤﯿﺖ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺎﻣﻼ ً روﺷﻦ‬
‫ﮐﻨﻢ آنھﺎ ﺑﻪﻧﻮﻋﯽ دو ﺷﺨﺼﯿﺖ داﺳﺘﺎﻧﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢھﺎی ‪ ١‬و ‪ ،٢‬ﺑﺎ‬
‫ﺶھﺎی ﺗﻌﺎﻣﻠﯽ ﺳﺮاغ‬ ‫ﻣﻔﮫﻮم اﺳﺘﺎﻧﺪاردی ﮐﻪ از ﻧﮫﺎدھﺎی دارای ﺟﻨﺒﻪھﺎ ﯾﺎ ﺑﺨ ​‬
‫دارﯾﻢ‪ ،‬ﯾﮑﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ھﯿﭻ ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﻣﻐﺰ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﮐﻪ اﯾﻦ دو ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﺑﺎ آن ﺗﻤﺎس ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﭙﺮﺳﯿﺪ ﻋﻠﺖ ﺧﻠﻖ ﺷﺨﺼﯿﺖھﺎی داﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺎ‬
‫اﺳﻢھﺎﯾﯽ ﻧﺎزﯾﺒﺎ در ﯾﮏ ﮐﺘﺎب ﺟﺪی ﭼﯿﺴﺖ؟ ﭘﺎﺳﺦ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺷﺨﺼﯿﺖھﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﻌﻀﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﺮﯾﻊ ذھﻦ ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻦ و ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻣﻔﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﯾﮏ‬
‫ﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬زﻣﺎﻧﯽ راﺣﺖ​ﺗﺮ درک ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺷﺮح دھﺪ ﯾﮏ ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪،٢‬‬
‫ﯽدھﺪ؛ ﻧﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺎھﯿﺖ و وﯾﮋﮔﯽھﺎی آن را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫ﭼﻪ ﮐﺎری اﻧﺠﺎم ﻣ ​‬
‫ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪» ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،«٢‬ﻓﺎﻋﻞ ﺑﮫﺘﺮی ﺑﺮای ﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ »ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ ذھﻨﯽ«‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ظﺎھﺮاً ذھﻦ‪ ،‬ﺑﻪ​وﯾﮋه ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬اﺳﺘﻌﺪاد ﺧﺎﺻﯽ در ﺳﺎﺧﺖ و ﺗﻌﺒﯿﺮ‬
‫داﺳﺘﺎنھﺎﯾﯽ درﺑﺎرۀ ﻋﺎﻣﻼن ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺷﺨﺼﯿﺖھﺎ‪ ،‬ﻋﺎدتھﺎ و ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽھﺎﯾﺸﺎن‬
‫دارد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﻧﻈﺮی ﻣﻨﻔﯽ را درﺑﺎرۀ ﺧﺪﻣﺘﮑﺎر دﺳﺖﮐﺞ ﺷﮑﻞ دادﯾﺪ‪.‬‬
‫رﻓﺘﺎرھﺎی ﺑﺪﺗﺮی را از او اﻧﺘﻈﺎر دارﯾﺪ و ﺑﺮای ﻣﺪﺗﯽ او را ﺑﻪ ﯾﺎد ﺧﻮاھﯿﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﻦ‬
‫اﻣﯿﺪوارم ھﻤﯿﻦ اﺗﻔﺎق ﺑﺮای زﺑﺎن ﺳﯿﺴﺘﻢھﺎی ﻣﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﯿﻔﺘﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺮا اﯾﻦ دو ﺳﯿﺴﺘﻢ را »ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ «١‬و »ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ «٢‬ﺑﻨﺎﻣﯿﻢ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ‬
‫از ﻧﺎمھﺎی ﺗﻮﺻﯿﻔﯽﺗﺮی ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺧﻮد​ﺑﻪ​ﺧﻮدی« و »ﺳﯿﺴﺘﻢ ارادی«‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﻢ؟ دﻟﯿﻠﺶ ﺳﺎده اﺳﺖ‪ :‬ﮔﻔﺘﻦ ﻋﺒﺎرت »ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺧﻮدﺑﻪ​ﺧﻮدی«‬
‫طﻮﻻﻧﯽﺗﺮ از »ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ «١‬اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻓﻀﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی را در ﺣﺎﻓﻈﮥ ﻓﻌﺎل‬
‫ﺷﻤﺎ اﺷﻐﺎل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع اھﻤﯿﺖ دارد؛ زﯾﺮا ھﺮ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﺣﺎﻓﻈﮥ ﻓﻌﺎل‬
‫ﺷﻤﺎ را اﺷﻐﺎل ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﺷﻤﺎ را ﮐﺎھﺶ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫»ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ «١‬و »ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ «٢‬را ﺑﻪ ﭼﺸﻢ اﺳﻢ ﻣﺴﺘﻌﺎر ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎب و ﺟﻮ؛‬
‫ﻧﺎمھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﺮف ﺷﺨﺼﯿﺖھﺎی اﯾﻦ ﮐﺘﺎب اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢھﺎی داﺳﺘﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﻓﮑﺮﮐﺮدن درﺑﺎرۀ ﻗﻀﺎوت و اﻧﺘﺨﺎب را ﺑﺮای ﻣﻦ‪ ،‬و درک ﮔﻔﺘﻪ​ھﺎﯾﻢ را ﺑﺮای ﺷﻤﺎ‬
‫ﺳﺎدهﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫***‬

‫درﺑﺎرۀ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬و ‪٢‬‬

‫»او ﺑﺮداﺷﺖ​ھﺎﯾﯽ داﺷﺖ‪ ،‬اﻣﺎ آن​ھﺎ ﺧﻄﺎھﺎی ادراﮐﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪«.‬‬

‫»اﯾﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺤﺾ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺑﻮد‪ .‬او ﻗﺒﻞ از آﻧﮑﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ دھﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آن رﻓﺘﺎر‬
‫واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن داد‪«.‬‬
‫»اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺷﻤﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺮف ﻣﯽزﻧﺪ‪ .‬آرام ﺷﻮﯾﺪ و ﺑﮕﺬارﯾﺪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪٢‬‬
‫ﺷﻤﺎ اوﺿﺎع را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﯿﺮد‪«.‬‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﺗﻮﺟﻪ و ﺗﻼش‬

‫ﺑﻌﯿﺪ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ اﮔﺮ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﻪ ﻓﯿﻠﻢ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻧﻘﺶ ﻣﮑﻤﻞ‬
‫داﺳﺘﺎن ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد و ﺧﻮدش را ﻗﮫﺮﻣﺎن داﺳﺘﺎن ﺧﻮاھﺪ داﻧﺴﺖ‪ .‬ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ‬
‫مدادن ﮐﺎرھﺎﯾﺶ‬ ‫ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪۀ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬در اﯾﻦ داﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻟﺰوم ﺗﻼش ﺑﺮای اﻧﺠﺎ ​‬
‫ش‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ از وﯾﮋﮔﯽھﺎی اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺗﻨﺒﻠﯽ اﺳﺖ؛ اﮐﺮاه در ﺗﻼ ِ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐﻪ ﺿﺮورت ﺗﺎم دارد‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬اﻓﮑﺎر و ﮐﺎرھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺑﺎور دارد‬
‫آنھﺎ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮده‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺑﺎ راھﻨﻤﺎﯾﯽ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻣﺤﻮری داﺳﺘﺎن‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ وظﺎﯾﻒ‬
‫ﺣﯿﺎﺗﯽ و ﻣﮫﻢ را اﻧﺠﺎم دھﺪ؛ زﯾﺮا اﯾﻦ وظﺎﯾﻒ ﺑﻪ ﺗﻼش و ﺧﻮدﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺲھﺎی ﺷﮫﻮدی و ﻣﺤﺮکھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﻏﻠﺒﻪ‬ ‫طﯽ آن‪ ،‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺮ ﺣ ​‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﺗﻼش ذھﻨﯽ‬

‫اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاھﯿﺪ ﻧﮫﺎﯾﺖ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺧﻮد را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﻤﺮﯾﻦ را اﻧﺠﺎم‬
‫دھﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻤﺮﯾﻦ ﺷﻤﺎ را در ﭘﻨﺞ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺑﻪ ﻧﮫﺎﯾﺖ ﺗﻮان ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای‬
‫ﺷﺮوع‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻋﺪد ﭼﮫﺎررﻗﻤﯽ ﻣﺘﻔﺎوت آﻣﺎده ﮐﻨﯿﺪ و ھﺮ ﻋﺪد را روی ﮐﺎرت ﻧﻤﺎﯾﻪ‬
‫ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﮐﺎرت ﺳﻔﯿﺪ را روی ﻣﯿﺰ ﺑﮕﺬارﯾﺪ‪ .‬ﮐﺎری ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺠﺎم دھﯿﺪ‪ ١» ،‬را‬
‫مدادن اﯾﻦ ﺗﻤﺮﯾﻦ در زﯾﺮ ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬ ‫اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻦ« ﻧﺎم دارد‪ .‬ﻧﺤﻮۀ اﻧﺠﺎ ​‬
‫ﺑﺎ رﯾﺘﻤﯽ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ آﻏﺎز ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ از ﻣﺘﺮوﻧﻮم)‪ (٢۵‬ﺗﻨﻈﯿﻢﺷﺪه روی ﯾﮏ‬
‫ﺿﺮب ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﮐﺎرت ﺳﻔﯿﺪ را ﺑﺮدارﯾﺪ و ﭼﮫﺎر رﻗﻢ را ﺑﺎ ﺻﺪای ﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﯿﺪ‪ .‬ﺑﺮای دو ﺿﺮب ﺻﺒﺮ ﮐﻨﯿﺪ؛ ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﭼﮫﺎر رﻗﻢ را ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﮏ ﻋﺪدی‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﮫﺎر رﻗﻢ ﻧﻮﺷﺘﻪﺷﺪه روی ﮐﺎرت ‪ ۵٢٩۴‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﺻﺤﯿﺢ‪۶٣٠۵ ،‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻔﻆ رﯾﺘﻢ ﯾﺎ ﺿﺮبآھﻨﮓ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻓﺮاد اﻧﺪﮐﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ اﯾﻦ ﺗﻤﺮﯾﻦ را ﺑﺮای اﻋﺪاد ﭼﮫﺎررﻗﻤﯽ و ﺑﯿﺸﺘﺮ اﻧﺠﺎم دھﻨﺪ؛‬
‫اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﭼﺎﻟﺶ دﺷﻮاریﺗﺮی ھﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺮﯾﻦ »‪ ٣‬را اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻦ« را اﻣﺘﺤﺎن‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاھﯿﺪ ﺑﺪاﻧﯿﺪ ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ذھﻨﺘﺎن ﺑﻪﺷﺪت ﻣﺸﻐﻮل اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﻧﺘﺎن ﭼﻪ ﮐﺎر‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬روی ﯾﮏ ﻣﯿﺰ دو دﺳﺘﻪ ﮐﺘﺎب ﺑﮕﺬارﯾﺪ‪ .‬روی ﯾﮏ دﺳﺘﻪ دورﺑﯿﻨﯽ ﻗﺮار دھﯿﺪ‬
‫و ﭼﺎﻧﮥ ﺧﻮد را روی دﺳﺘﮥ دﯾﮕﺮ ﻣﻘﺎﺑﻞ دورﺑﯿﻦ ﺑﮕﺬارﯾﺪ‪ .‬دورﺑﯿﻦ را روﺷﻦ ﮐﻨﯿﺪ و‬
‫ﺗﻤﺮﯾﻦ »‪ ١‬را اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻦ« ﯾﺎ »‪ ٣‬را اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻦ« را اﻧﺠﺎم دھﯿﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪاً‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﻧﺪازۀ‬
‫ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻤﺎﻧﺘﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮده‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺧﻮاھﯿﺪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺪﻧﺘﺎن ﺑﺎ وﻓﺎداری ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺨﺖﮐﻮﺷﯽ ﺷﻤﺎ واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺷﺨﺼﺎً ﺳﺎﺑﻘﻪ​ای طﻮﻻﻧﯽ ﺑﺎ ﺗﻤﺮﯾﻦ »‪ ١‬را اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻦ« دارم‪ .‬در ﺳﺎلھﺎی‬
‫اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﺣﺮﻓﻪام‪ ،‬ﯾﮏ ﺳﺎل را در داﻧﺸﮕﺎه ﻣﯿﺸﯿﮕﺎن در ﻧﻘﺶ ﺑﺎزدﯾﺪﮐﻨﻨﺪه در‬
‫آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎھﯽ ﮔﺬراﻧﺪم‪ .‬در آن آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه‪ ،‬ھﯿﭙﻨﻮﺗﯿﺰم ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬در‬
‫ﺟﺴﺘﺠﻮی ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﻣﻔﯿﺪ ﺑﺮای ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪای در ﻣﺠﻠﮥ ﺳﺎﯾﻨﺘﯿﻔﯿﮏ‬
‫ﺲ)‪ (٢٧‬روانﺷﻨﺎس‪ ،‬ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢ‬ ‫اﻣﺮﯾﮑﻦ)‪ (٢۶‬ﺑﺮﺧﻮردم‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬اﮐﺎرد ھ ِ‬
‫را درﯾﭽﻪای ﺑﻪ ﺳﻮی روح ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬اﺧﯿﺮاً آن ﻣﻘﺎﻟﻪ را دوﺑﺎره ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮدم‬
‫و ﺑﺎز ھﻢ آن را اﻟﮫﺎمﺑﺨﺶ ﯾﺎﻓﺘﻢ‪ .‬ھﺲ در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ طﺮح اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫ﻣﯽﭘﺮدازد ﮐﻪ وﻗﺘﯽ او ﻣﺸﻐﻮل ﻣﺸﺎھﺪۀ ﻋﮑﺲھﺎﯾﯽ از زﯾﺒﺎﯾﯽ طﺒﯿﻌﺖ ﺑﻮده‪،‬‬
‫ھﻤﺴﺮش ﻣﺘﻮﺟﻪ ﮔﺸﺎدﺷﺪن ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢھﺎﯾﺶ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎﻟﻪ در ﭘﺎﯾﺎن‪،‬‬
‫ﺑﻪ دو ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ از ﯾﮏ زن زﯾﺒﺎرو ﻣﯽﭘﺮدازد ﮐﻪ در ﯾﮑﯽ از ﻋﮑﺲھﺎ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫زﯾﺒﺎﺗﺮ از دﯾﮕﺮی اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﮫﺎ ﯾﮏ ﺗﻔﺎوت وﺟﻮد دارد؛ ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢ ھﻨﮕﺎم دﯾﺪن‬
‫ﻋﮑﺲ زﯾﺒﺎ ﮔﺸﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ھﻨﮕﺎم دﯾﺪن ﻋﮑﺲ دﯾﮕﺮ ﺗﻨﮓ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ھﺲ ھﻤﭽﻨﯿﻦ درﺑﺎرۀ ﺑﻼدن)‪ (٢٨‬ﺑﺤﺚ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻼدن ﻣﺎدهای اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﮔﺸﺎدﺷﺪن ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﺷﻮد و در ﻣﻮاد آراﯾﺸﯽ ﮐﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬او از‬
‫نﮐﺮدن ﻋﻼﻗﮥ ﺧﻮد ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﺤﺼﻮل در ﺑﺎزار‪،‬‬ ‫ﺧﺮﯾﺪاراﻧﯽ ﻣﯽ​ﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای ﭘﻨﮫﺎ ​‬
 ‫ﻋﯿﻨﮏھﺎی ﺗﯿﺮه ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽزﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﻣﯿﺎن ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎی ھﺲ‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﻮرد ﺑﺮای ﻣﻦ ﺑﺴﯿﺎر ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮد‪ .‬او ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪه‬
‫ﮏھﺎ‬‫ﺑﻮد ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢھﺎ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮھﺎی ﺣﺴﺎس ﺗﻼش ذھﻨﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮدﻣ ​‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻓﺮد در ﺣﺎل ﺿﺮب اﻋﺪاد دورﻗﻤﯽ اﺳﺖ ﮔﺸﺎد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﺆال‬
‫ﻣﻄﺮحﺷﺪه دﺷﻮارﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺸﺎھﺪهھﺎی او ﻧﺸﺎن‬
‫داد ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺗﻼش ذھﻨﯽ ﺑﺎ ﺗﺤﺮﯾﮏ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺗﻔﺎوت دارد‪ .‬ﭘﮋوھﺶ ھﺲ‬
‫ارﺗﺒﺎطﯽ ﺑﺎ ھﯿﭙﻨﻮﺗﯿﺰم ﻧﺪاﺷﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﻪ ﺑﺎور ﻣﻦ‪ ،‬اﯾﺪۀ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮی ﻣﺮﺋﯽ ﺗﻼش‬
‫ذھﻨﯽ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع درﺧﻮری ﺑﺮای ﭘﮋوھﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﮑﺴﻮن ﺑﯿﺘﯽ)‪ ،(٢٩‬داﻧﺸﺠﻮی‬
‫ھﻤﮑﺎر در آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻧﯿﺰ در اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ ﺑﺎ ﻣﻦ ھﻤﺮاه ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ و ﺑﯿﺘﯽ ﺗﺠﮫﯿﺰاﺗﯽ ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ ﺳﻨﺠﺶ ﺑﯿﻨﺎﯾﯽ ﻓﺮاھﻢ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ اﯾﻦ‬
‫ﺗﺠﮫﯿﺰات‪ ،‬ﻓﺮد ﺷﺮﮐﺖ​ﮐﻨﻨﺪه در آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ و ﭼﺎﻧﮥ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎھﯽ‬
‫ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ و ﺑﻪ دورﺑﯿﻨﯽ ﭼﺸﻢ ﻣﯽدوﺧﺖ‪ .‬او ھﻢ​زﻣﺎن ﺑﻪ اطﻼﻋﺎﺗﯽ از ﭘﯿﺶ‬
‫ﺖ ﯾﮏ ﻣﺘﺮوﻧﻮم ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶھﺎ‬ ‫ﺿﺒﻂﺷﺪه ﮔﻮش ﻣﯽﮐﺮد و در ﺿﺮبھﺎی ﯾﮑﻨﻮاﺧ ِ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽداد‪ .‬ﺿﺮبھﺎی ﻣﺘﺮوﻧﻮم در ھﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﻧﻮر ﻓﺮوﺳﺮﺧﯽ را ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻣﯽﮐﺮد ﺗﺎ‬
‫ﻋﮑﺲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬در ﭘﺎﯾﺎن ھﺮ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﻓﯿﻠﻢ ﻋﮑﺲھﺎ را آﻣﺎده‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ و ﻋﮑﺲھﺎ را روی ﺻﻔﺤﻪای ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽدادﯾﻢ و ﮐﺎر ﺑﺎ ﺧﻂ​ﮐﺶ آﻏﺎز‬
‫ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ روش ﺑﺮای ﻣﺤﻘﻘﺎﻧﯽ ﺟﻮان و ﮐﻢﺣﻮﺻﻠﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮد؛ زﯾﺮا ﻣﺎ‬
‫ﯽﯾﺎﻓﺘﯿﻢ و آﻧﺎن ھﻤﯿﺸﻪ رواﯾﺖ را‬ ‫ﺧﯿﻠﯽ زود ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﮥ آزﻣﺎﯾﺶھﺎ دﺳﺖ ﻣ ​‬
‫ﺑﻪروﺷﻨﯽ ﻧﻘﻞ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ و ﺑﯿﺘﯽ ﺑﺮ وظﺎﯾﻒ ﺳﺮﻋﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ »‪ ١‬را اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻦ« ﺗﻤﺮﮐﺰ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس‪،‬‬
‫ﻣﯽداﻧﺴﺘﯿﻢ دﻗﯿﻘﺎً در ھﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﭼﻪ ﭼﯿﺰ در ذھﻦ ﻓﺮد ﻣﯽﮔﺬرد‪ .‬ﻣﺎ ارﻗﺎﻣﯽ را‬
‫ھﻤﺎھﻨﮓ ﺑﺎ ﺿﺮبآھﻨﮓ ﻣﺘﺮوﻧﻮم ﺿﺒﻂ ﻣﯽ​ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬از ﻓﺮد ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﯿﻢ‬
‫آنھﺎ را ﺗﮑﺮار ﮐﻨﺪ ﯾﺎ ﯾﮏﺑﻪﯾﮏ ﺗﻐﯿﯿﺮ دھﺪ و رﯾﺘﻢ ﻣﺸﺨﺺ را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ زود‬
‫درﯾﺎﻓﺘﯿﻢ اﻧﺪازۀ ﻣﺮدﻣﮏھﺎ در ھﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﮥ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ وظﯿﻔﮥ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﮑﻞ ﭘﺎﺳﺦ‪ ،‬ﺑﻪ »« ﺷﺒﺎھﺖ داﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮ »‪ ١‬را‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻦ« ﯾﺎ »‪ ٣‬را اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻦ« را اﻣﺘﺤﺎن ﮐﺮده ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ ﺑﺎ ﺷﻨﯿﺪن‬
‫ھﺮ رﻗﻢ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺗﻼش اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﻪ ﻧﻘﻄﮥ اوﺟﯽ ﺗﺤﻤﻞﻧﺎﭘﺬﯾﺮ‬
‫ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻘﻄﮥ اوج‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ارﻗﺎم ﺟﺪﯾﺪ در ﺣﯿﻦ و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ از‬
‫وﻗﻔﻪ ﺳﻮق ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ »ﺗﺨﻠﯿﮥ« ﺣﺎﻓﻈﮥ ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪﺗﺘﺎن‪ ،‬ﺑﻪ​ﺗﺪرﯾﺞ آرام‬
‫ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‪ .‬داد ​هھﺎی ﻣﺮدﻣﮏھﺎ ﺑﻪدﻗﺖ ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﮥ ذھﻨﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬ارﻗﺎم‬
‫طﻮﻻﻧﯽﺗﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﮔﺸﺎدﺷﺪن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدﻣﮏھﺎ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬وظﯿﻔﮥ ﺗﺒﺪﯾﻞ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺐﺷﺪن ﺗﻼش ذھﻨﯽ ​ﺷﺪ و اوج اﻧﺪازۀ ﻣﺮدﻣﮏھﺎ ﺑﺎ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﻼش ھﻢزﻣﺎن‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻤﺮﯾﻦ »‪ ١‬را اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻦ« ﺑﺮای اﻋﺪاد ﭼﮫﺎررﻗﻤﯽ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ وظﯿﻔﮥ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎطﺮﺳﭙﺮدن اﻋﺪاد ھﻔﺖرﻗﻤﯽ ﺑﺮای ﺑﻪ ﯾﺎدآوردن دوﺑﺎره‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﮔﺸﺎدﺷﺪن‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدﻣﮏھﺎ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ ٣» .‬را اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻦ« ﮐﻪ دﺷﻮارﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ‬
‫دﻗﺖ و ﺗﻼش ﻧﯿﺎز دارد‪ .‬در ﭘﻨﺞ ﺛﺎﻧﯿﮥ ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢھﺎ ﺣﺪود ﭘﻨﺠﺎه درﺻﺪ‬
‫ﺑﺰرگ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ ﺣﺪود ھﻔﺖ ﺑﺎر در دﻗﯿﻘﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻧﮫﺎﯾﺖ ﺗﻼش ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺮای ﻓﺮد اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ دﺷﻮارﺗﺮی از او ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﻮد‪،‬‬
‫دﺳﺖ ﻣﯽﮐﺸﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﻪ اﻓﺮاد ارﻗﺎﻣﯽ ﺑﯿﺶ از ﺗﻮاﻧﺸﺎن ﺑﺮای ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎطﺮﺳﭙﺮدن دادﯾﻢ‪ ،‬ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢھﺎﯾﺸﺎن دﯾﮕﺮ ﮔﺸﺎد ﻧﺸﺪ ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﮐﻮﭼﮏ‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺎه در ﺳﻮﺋﯿﺖ ﺑﺰرﮔﯽ در زﯾﺮزﻣﯿﻦ ﮐﺎر ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬در آﻧﺠﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫ﻣﺪارﺑﺴﺘﻪ​ای ﮐﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﯾﻢ ﮐﻪ ﻋﮑﺲ ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢ ﻓﺮد آزﻣﻮدﻧﯽ را ﺑﺎ‬
‫ﭘﺮوژﮐﺘﻮر روی ﭘﺮد ​های در راھﺮو ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽداد‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ ﺑﺸﻨﻮﯾﻢ ﮐﻪ در‬
‫ﯽاﻓﺘﺪ‪ .‬ﻗﻄﺮ ﻣﺮدﻣﮏ ﻧﻤﺎﯾﺶ دادهﺷﺪه ﺣﺪود ﺳﯽ‬ ‫آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻣ ​‬
‫ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻤﺎﺷﺎی ﮐﻮﭼﮏ و ﺑﺰرگ​ﺷﺪن ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢ وﻗﺘﯽ ﻓﺮد‬
‫ﺖﮐﻨﻨﺪه ﻣﺸﻐﻮل ﮐﺎر ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻤﺎی ﺳﺤﺮآﻣﯿﺰی داﺷﺖ و ﺑﺮای ﺑﺎزدﯾﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬ ‫ﻣﺸﺎرﮐ ​‬
‫از آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻣﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﺟﺬاب ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻓﺮد آزﻣﻮدﻧﯽ دﺳﺖ از ﮐﺎر ﻣﯽ​ﮐﺸﯿﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺧﻮدﻣﺎن و ﺑﺎزدﯾﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن را در درک و ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻣﺎﺟﺮا ﻣﺤﮏ ﻣﯽزدﯾﻢ‪ .‬ھﻨﮕﺎم‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺿﺮب ذھﻨﯽ‪ ،‬ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢھﺎ در ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺑﺰرگ ﻣﯽﺷﺪ و ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ ﭘﺎﺳﺦ‪ ،‬ھﻤﭽﻨﺎن ﺑﺰرگ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﯾﺎ اﻧﺼﺮاف ﻓﺮد‬
‫از ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‪ ،‬اﻧﺪازۀ ﻣﺮدﻣﮏ ﮐﻮﭼﮏ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﮐﻪ در راھﺮو ﺑﻪ ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢھﺎ‬
‫ﺧﯿﺮه ﻣﯽﺷﺪﯾﻢ‪ ،‬ﮔﺎه ﺣﺘﯽ ﺧﻮد ﻓﺮد و ﻣﮫﻤﺎﻧﺎﻧﻤﺎن را ﻧﯿﺰ ﺑﺎ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﮐﻪ »ﭼﺮا‬
‫دﺳﺖ از ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺮداﺷﺘﯽ؟« ﺷﮕﻔﺖزده ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﭘﺎﺳﺨﯽ ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً از درون‬
‫آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﯽرﺳﯿﺪ اﯾﻦ ﺑﻮد‪» :‬از ﮐﺠﺎ ﻓﮫﻤﯿﺪی؟!« و ﻣﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدادﯾﻢ‪:‬‬
‫»از ﭘﻨﺠﺮۀ روﺣﺖ دﯾﺪﯾﻢ‪«.‬‬
‫ﻣﺸﺎھﺪهھﺎی ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﻣﺎ در اﯾﻦ راھﺮو‪ ،‬ﮔﺎه ﺑﻪاﻧﺪازۀ آزﻣﺎﯾﺶھﺎی رﺳﻤﯽ ﻣﺎ‬
‫ﺣﺎوی اطﻼﻋﺎت ﻣﻔﯿﺪ و آﻣﻮزﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ در ﻓﺎﺻﻠﮥ ﮐﻮﺗﺎه ﺑﯿﻦ دو آزﻣﺎﯾﺶ ﮐﻪ از‬
‫روی ﺑﯽﮐﺎری ﺑﻪ ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻤﺎن زﻧﯽ ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺸﻒ ﺑﺰرﮔﯽ رﺳﯿﺪم‪.‬‬
‫او ھﻤﭽﻨﺎن وﺿﻌﯿﺖ ﺧﻮد را روی ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ﭼﺎﻧﻪ ﺣﻔﻆ ﮐﺮده ﺑﻮد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ﭼﺸﻤﺎن او را ھﻨﮕﺎم ﮔﻔﺘﮕﻮی ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺎ ﻓﺮد آزﻣﺎﯾﺸﮕﺮ ﺑﺒﯿﻨﻢ‪ .‬ﺗﻌﺠﺐ ﮐﺮدم‬
‫ﮐﻪ ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢھﺎی او ھﻨﮕﺎم ﺣﺮف​زدن و ﮔﻮشﮐﺮدن ﺑﻪ ﺣﺮفھﺎی ھﻤﮑﺎرم‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف ﮐﺎرھﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ​ﻣﺎن‪ ،‬اﯾﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮی ﻣﻌﻤﻮل‬
‫ظﺎھﺮاً ﺗﻼش اﻧﺪﮐﯽ را ﻣﯽطﻠﺒﯿﺪ ﯾﺎ اﺻﻼ ً ﻧﯿﺎزی ﺑﻪ ﺗﻼش ﻧﺪاﺷﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﭼﯿﺰی‬
‫ﻪای ﺑﻮد ﮐﻪ‬ ‫ﻓﻘﻂ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﺗﮑﺮار دو ﯾﺎ ﺳﻪ رﻗﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺮاﯾﻢ ﯾﺎدآور ﻟﺤﻈ ​‬
‫ارﺷﻤﯿﺪس ﻓﺮﯾﺎد زد‪» :‬ﯾﺎﻓﺘﻢ‪ ،‬ﯾﺎﻓﺘﻢ«‪ .‬ﻣﻦ درﯾﺎﻓﺘﻢ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮده ﺑﻮدﯾﻢ‪ ،‬ﺑﻪطﻮر اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯽ ﺑﻪ ﺗﻼش و دﻗﺖ ﻧﯿﺎز داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮﯾﺮی در‬
‫ذھﻨﻢ ﺟﺎن ﮔﺮﻓﺖ‪ :‬زﻧﺪﮔﯽ ذھﻨﯽ ‪ -‬ﻣﻘﺼﻮدم زﻧﺪﮔﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬اﺳﺖ‪ -‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﺎ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﯾﮏ ﭘﯿﺎدهروی ﺳﺎده و ﻣﻔﺮح ﭘﯿﺶ ﻣﯽرود و ﮔﺎه در ﻣﻘﺎطﻌﯽ‪ ،‬دوﯾﺪن‬
‫آھﺴﺘﻪ و در ﻣﻮاﻗﻊ ﻧﺎدری دوﯾﺪن ﺑﺎ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﭼﺎﺷﻨﯽ آن ﻣﯽﺷﻮد‪ ١» .‬را‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻦ« و »‪ ٣‬را اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻦ« ﺗﻤﺮﯾﻦھﺎی ﺳﺮﻋﺖ ھﺴﺘﻨﺪ و ﺣﺮف​زدن ﻣﻌﻤﻮل‪،‬‬
‫ﯽﺷﻮد‪.‬‬‫ﮔﺮدش ﻣﻔﺮح ﻣﺤﺴﻮب ﻣ ​‬
‫ﻣﺎ ﻓﮫﻤﯿﺪﯾﻢ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن در ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﺮﻋﺖ ذھﻨﯽ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﮐﻮر ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﮐﺘﺎب ﮔﻮرﯾﻞ ﻧﺎﻣﺮﺋﯽ ﺑﺎ ﻣﺸﻐﻮل​ﮐﺮدن ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﯽھﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺮدن‬
‫ﺣﺮﮐﺖھﺎ‪ ،‬ﮔﻮرﯾﻞ را »ﻧﺎﻣﺮﺋﯽ« ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ھﻢ در ﺗﻤﺮﯾﻦ »‪ ١‬را اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻦ«‪،‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪای ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ از اﯾﻦ ﮐﻮری را ﮔﺰارش ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﺑﻪ آزﻣﻮدﻧﯽھﺎی ﻣﺎ ﻧﯿﺰ دﺳﺘﻪای‬
‫از ﺣﺮوف ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺎﮔﮫﺎﻧﯽ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ آنھﺎ ﮔﻔﺘﻪﺷﺪه ﺑﻮد اوﻟﻮﯾﺖ ﮐﺎﻣﻞ‬
‫را ﺑﻪ آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺪھﻨﺪ؛ اﻣﺎ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل از آﻧﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﺗﺎ در ﭘﺎﯾﺎن وظﯿﻔﮥ‬
‫ﺷﻤﺮدن‪ ،‬ﮔﺰارش ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ ﺣﺮف ‪ k‬را در ھﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﺣﯿﻦ اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ دﯾﺪه​اﻧﺪ ﯾﺎ‬
‫ﺧﯿﺮ‪ .‬ﯾﺎﻓﺘﮥ اﺻﻠﯽ ﻣﺎ ﺣﺎﮐﯽ از آن ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ دﯾﺪن و ﮔﺰارش​ﮐﺮدن ﺣﺮف ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ در ﺑﺎزهھﺎی ‪ ١٠‬ﺛﺎﻧﯿﻪای از ﺗﻤﺮﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﯿﭻﯾﮏ از اﻓﺮاد‬
‫آزﻣﻮدﻧﯽ ﺣﺮف ‪ k‬را در اﺑﺘﺪا و اﻧﺘﮫﺎی ﺗﻤﺮﯾﻦ »‪ ١‬را اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻦ« از ﻗﻠﻢ ﻧﯿﻨﺪاﺧﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ‬
‫آﻧﺎن در ﻧﯿﻤﯽ از آزﻣﺎﯾﺶھﺎ‪ ،‬در اوج ﺗﻼش ذھﻨﯽ ﺧﻮد و ﺑﺎ وﺟﻮد ﺧﯿﺮه​ﺷﺪن ﺑﻪ‬
‫ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺑﺎ ﭼﺸﻤﺎﻧﯽ ﮐﺎﻣﻼ ً ﺑﺎز‪ ،‬ﺣﺮف ‪ K‬را ﻧﺪﯾﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﮑﺴﺖ در ﺗﺸﺨﯿﺺ اﯾﻦ ﺣﺮف‪،‬‬
‫اﻟﮕﻮﯾﯽ ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ اﻟﮕﻮی ﮔﺸﺎدﺷﺪن ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ اﻟﮕﻮی ‪ V‬واروﻧﻪ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﯾﻢ ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢ ﻣﻌﯿﺎر ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮای‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ذھﻨﯽ اﺳﺖ و ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ از اﯾﻦ راه‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﮐﺎر ذھﻦ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻨﺘﻮر ﺑﺮق ﺑﯿﺮون از ﺧﺎﻧﻪ ﯾﺎ آﭘﺎرﺗﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺮدﻣﮏھﺎ ھﻢ ﻣﻌﯿﺎری در ﺧﺼﻮص‬
‫ﺟﺮﯾﺎن اﻧﺮژی ذھﻨﯽ ﻣﺼﺮﻓﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻗﯿﺎس ﺑﺴﯿﺎر ﻋﻤﯿﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯿﺰان‬
‫ﻣﺼﺮف ﺑﺮق ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﮐﺎری ﮐﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﯿﺪ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد؛ ﭼﺮاﻏﯽ ﺑﺮای‬
‫ﺖﮐﺮدن ﺗﮑﻪ​ای ﻧﺎن‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻻﻣﭗ ﯾﺎ دﺳﺘﮕﺎه ُﺗﺴﺖ ﻧﺎن را‬ ‫روﺷﻦ​ﮐﺮدن اﺗﺎق ﯾﺎ ُﺗﺴ ​‬
‫نھﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪاﻧﺪازۀ اﻧﺮژی ﻻزم ﺑﺮق ﻣﺼﺮف ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ‪.‬‬ ‫روﺷﻦ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬آ ​‬
‫دﻗﯿﻘﺎً ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺷﮑﻞ‪ ،‬ﻣﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ ﭼﻪﮐﺎری اﻧﺠﺎم دھﯿﻢ؛ اﻣﺎ ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﻣﺤﺪودی ﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﺗﻼش ﻻزم ﺑﺮای اﻧﺠﺎم آن ﮐﺎر دارﯾﻢ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﭼﮫﺎر رﻗﻢ ﺑﻪ‬
‫ﯽﮔﻮﯾﻨﺪ زﻧﺪﮔﯽﺗﺎن ﺑﻪ ﺣﻔﻆ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻧﺸﺎن داده ﻣﯽﺷﻮد؛ ﻣﺜﻼ ً‪ ٩۴۶٢ ،‬و ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣ ​‬
‫اﯾﻦ ﭼﮫﺎر رﻗﻢ در ذھﻨﺘﺎن ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ ١٠‬ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ھﺮﻗﺪر ﮐﻪ‬
‫ﺧﻮد ﺑﺨﻮاھﯿﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﺗﻤﺮﯾﻦ »‪ ٣‬را اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻦ« روی ھﻤﯿﻦ ﭼﮫﺎر رﻗﻢ‬
‫ﺗﻼش ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ٢‬و ﻣﺪارھﺎی اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺧﺎﻧﮥ ﺷﻤﺎ ھﺮ دو ظﺮﻓﯿﺘﯽ ﻣﺤﺪود دارﻧﺪ؛ اﻣﺎ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﺎر از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻣﯿﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬در ﯾﮏ ﻟﺤﻈﻪ ﻣﻮج ﺑﺰرگ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎﻋﺚ ﻗﻄﻊ ﺑﺮق ھﻤﮥ‬
‫وﺳﺎﯾﻞ ﺑﺮﻗﯽ ﻣﻮﺟﻮد در ﮐﻞ ﻣﺪار ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺑﺎر اﺿﺎﻓﯽ ﺑﺮ ذھﻦ‪،‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺰﯾﻨﺸﯽ و دﻗﯿﻖ اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬از ﻣﮫﻢﺗﺮﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺣﻔﺎظﺖ‬
‫ﻣﯽ​ﮐﻨﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﻻزم را درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽ​ﮐﻨﺪ و »ظﺮﻓﯿﺖ ﯾﺪﮐﯽ« ﻟﺤﻈﻪﺑﻪﻟﺤﻈﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ وظﺎﯾﻒ اﺧﺘﺼﺎص داده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در ﻧﮕﺎرش ﻣﺎ از آزﻣﺎﯾﺶ ﮔﻮرﯾﻞ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﮔﻔﺘﯿﻢ اوﻟﻮﯾﺖ را ﺑﻪ وظﯿﻔﮥ ﺷﻤﺮدن اﺧﺘﺼﺎص دھﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽداﻧﯿﻢ‬
‫آنھﺎ از دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﭘﯿﺮوی ﮐﺮدﻧﺪ؛ زﯾﺮا زﻣﺎنﺑﻨﺪی ھﺪف ﺗﺼﻮﯾﺮی ھﯿﭻ ﺗﺄﺛﯿﺮی ﺑﺮ‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ اﺻﻠﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺣﺮف اﺻﻠﯽ در زﻣﺎن اوج ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﺸﺎن داده ﻣﯽﺷﺪ‪،‬‬
‫اﻓﺮاد آزﻣﻮدﻧﯽ آن را آﺳﺎن ﻧﻤﯽدﯾﺪﻧﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﺮای وظﯿﻔﮥ ﺗﺒﺪﯾﻞ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎ وﺟﻮد‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺣﺮف ‪ K‬ﺑﮫﺘﺮ ﻣﯽ​ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺨﺼﯿﺺ ﭘﯿﭽﯿﺪۀ ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬در ﺗﺎرﯾﺨﭽﮥ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ و ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﺳﺮﯾﻊ ﺑﻪ ﺗﮫﺪﯾﺪات ﻣﮫﻢ ﯾﺎ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ و ﻧﻮﯾﺪﺑﺨﺶﺗﺮﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖھﺎ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﻘﺎ را‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ داد‪ .‬ﻗﻄﻌﺎً اﯾﻦ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺑﻪ اﻧﺴﺎنھﺎ ﻣﺤﺪود ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺣﺘﯽ در اﻧﺴﺎنھﺎی‬
‫اﻣﺮوزی ﻧﯿﺰ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬در ﻟﺤﻈﻪھﺎی ﺿﺮوری ﮐﻨﺘﺮل را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽﮔﯿﺮد و اوﻟﻮﯾﺖ‬
‫را ﺑﻪ ﺣﻔﻆ و ﺑﻘﺎی ﺧﻮد ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﭘﺸﺖ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮدروﯾﯽ ھﺴﺘﯿﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺳﺮ ﻣﯽﺧﻮرد‪ .‬ﺧﻮاھﯿﺪ دﯾﺪ ﭘﯿﺶ از آﻧﮑﻪ ﺣﺘﯽ‬ ‫ﻧﺎﮔﮫﺎن ﺧﻮدرو روی ﻟﮑﮥ روﻏﻨﯽ ُ‬
‫ﺑﻪطﻮر ﮐﺎﻣﻞ از ﺧﻄﺮ آﮔﺎه ﺷﻮﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آن واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن داد ​هاﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ و ﺑﯿﺘﯽ ﺗﻨﮫﺎ ﯾﮏ ﺳﺎل ﺑﺎ ھﻢ ﮐﺎر ﮐﺮدﯾﻢ؛ اﻣﺎ اﯾﻦ ھﻤﮑﺎری ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدی ﺑﺮ‬
‫ﺣﺮﻓﮥ ﺑﻌﺪی ﻣﺎ داﺷﺖ‪ .‬او در ﻧﮫﺎﯾﺖ‪ ،‬در زﻣﺮۀ ﭘﯿﺸﮕﺎﻣﺎن »ﻣﺮدﻣﮏﺳﻨﺠﯽ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ« ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﯿﺰ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺗﻮﺟﻪ و ﺗﻼش)‪ (٣٠‬ﻧﻮﺷﺘﻢ ﮐﻪ‬
‫ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺮ اﺳﺎس آﻣﻮﺧﺘﻪ​ھﺎی ﻣﺸﺘﺮک ﻣﺎ و ﭘﮋوھﺶھﺎی ﺑﻌﺪی ﻣﻦ در ھﺎروارد‬
‫ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎ اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢھﺎ در ﺣﺎﻻت ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﻧﮑﺘﮥ‬
‫ﺑﺰرﮔﯽ را درﺑﺎرۀ ذھﻦ ﻓﻌﺎل ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﯿﻢ؛ ﯾﻌﻨﯽ آﻧﭽﻪ اﻣﺮوز ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﮐﺴﺐ ﻣﮫﺎرت در اﻧﺠﺎم​دادن ﯾﮏ وظﯿﻔﻪ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮای اﻧﺮژی ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز آن‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت درﺑﺎرۀ ﻣﻐﺰ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺰان ﻣﮫﺎرت‪،‬‬
‫اﻟﮕﻮی ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﻐﺰ ھﻤﺒﺴﺘﻪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻋﻤﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﺨﺶھﺎی ﮐﻤﺘﺮی از ﻣﻐﺰ‬
‫درﮔﯿﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﻌﺪاد ﻧﯿﺰ ﺗﺄﺛﯿﺮاﺗﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ دارد‪ .‬اﻓﺮاد ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎھﻮش ﺑﺮای ﺣﻞ‬
‫ﯽﺗﻮان ﺑﺎ‬‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻪ ﺗﻼش ﮐﻤﺘﺮی ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺗﻼش را ﻣ ​‬
‫اﻧﺪاز ​هﮔﯿﺮی ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﻐﺰ ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮد‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن ﻋﻤﻮﻣﯽ »ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﺗﻼش« در ھﺮ دو زﻣﯿﻨﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ذھﻨﯽ و ﺟﺴﻤﯽ ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﯾﻦ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻨﺪ راه ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﯾﮏ ھﺪف وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮد ﺳﺮاﻧﺠﺎم‬
‫ﺑﻪ ﺳﺎدهﺗﺮﯾﻦ راه دﺳﺖ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬در اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎ‪ ،‬ﺗﻼش‪ ،‬ھﺰﯾﻨﻪ اﺳﺖ و‬
‫ﻣﮫﺎرت‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻌﺎدل ھﺰﯾﻨﻪ و ﺳﻮد ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ​آﯾﺪ‪ .‬ﺗﻨﺒﻠﯽ در ذات ﻣﺎ ﻧﮫﺎدﯾﻨﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫وظﺎﯾﻔﯽ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮات ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺑﺮ ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢ آزﻣﻮدﻧﯽ​ھﺎ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﯾﻪ‪ ،‬آزﻣﻮدﻧﯽ​ھﺎی ﻣﺎ ھﻮﺷﯿﺎر‪ ،‬آﮔﺎه و آﻣﺎدۀ ﻣﺸﺎرﮐﺖ در‬
‫اﻧﺠﺎم​دادن وظﯿﻔﮥ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﯾﯽ از ﺗﺤﺮﯾﮏﭘﺬﯾﺮی را از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن‬
‫ﻪﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫ﯽدادﻧﺪ و ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﻋﺎدی در ﺣﺎﻟﺖ آﻣﺎدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑ ​‬ ‫ﻣ ​‬
‫صدادن ﯾﮏ واژه ﺑﻪ ﯾﮏ ﻋﺪد‪ ،‬ﻣﺜﻼ ً ‪=٣‬در‪،‬‬ ‫ﺧﺎطﺮﺳﭙﺮدن ﯾﮏ ﯾﺎ دو رﻗﻢ‪ ،‬ﯾﺎ اﺧﺘﺼﺎ ​‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮات ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی ﺑﺮ اﯾﻦ ﺗﺤﺮﯾﮏﭘﺬﯾﺮی ﮔﺬرا داﺷﺖ؛ اﻣﺎ اﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮات اﻧﺪک ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫ﺗﻨﮫﺎ ﭘﻨﺞ درﺻﺪ از اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﻄﺮ ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺗﻤﺮﯾﻦ »‪ ٣‬را اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻦ« ﻣﺮﺑﻮط‬
‫ﻞﺷﺪن ﺑﯿﻦ داﻧﮓ ﺻﺪای دو ﻟﺤﻦ‬ ‫ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬وظﯿﻔﻪ​ای ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﻔﺎوت ﻗﺎﺋ ​‬
‫ﻢھﺎ ﺷﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ طﺮز ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی ﻣﻮﺟﺐ ﮔﺸﺎدﺷﺪن ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸ ​‬
‫ھﻤﯿﻦ زﻣﯿﻨﻪ‪ ،‬آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﺗﺎزه ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از ﺧﻮاﻧﺪن واژهھﺎی‬
‫ﻣﻨﺤﺮفﮐﻨﻨﺪۀ ذھﻦ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪ ٢‬در ﻓﺼﻞ ﻗﺒﻠﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﮫﯿﯿﺞ ﺗﻼش ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫نھﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﺎﻓﻈﮥ ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺑﺮای ﺑﻪ ﺧﺎطﺮﺳﭙﺮدن اﻋﺪاد‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬آزﻣﻮ ​‬
‫ﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ‬
‫نﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣ ​‬ ‫ﺷﺶ ﯾﺎ ھﻔﺖرﻗﻤﯽ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻼش ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ھﻤﺎ ​‬
‫ﺧﻮدﺗﺎن ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬درﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺮای ﺑﺎزﯾﺎﻓﺘﻦ و ﮔﻔﺘﻦ ﺑﺎ ﺻﺪای ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻤﺎرۀ ﺗﻠﻔﻦ‬
‫ﺧﻮدﺗﺎن ﯾﺎ ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﻮﻟﺪ ھﻤﺴﺮﺗﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﻼﺷﯽ ﻣﺨﺘﺼﺮ اﻣﺎ ﻣﮫﻢ اﺳﺖ؛ زﯾﺮا‬
‫ھﻤﮥ ارﻗﺎم را ﺑﺎﯾﺪ در ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻧﮕﻪ داﺷﺖ ﺗﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺎزﻣﺎندھﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺿﺮب ذھﻨﯽ‬
‫اﻋﺪاد دورﻗﻤﯽ و ﺗﻤﺮﯾﻦ »‪ ٣‬را اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻦ« ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻧﮫﺎﯾﺖ ﺗﻮان ھﻤﮥ اﻓﺮاد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﭼﯿﺰی ﻣﯿﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﺗﻼش را ﺑﺮای اﻧﺠﺎم​دادن ﺑﻌﻀﯽ اﻗﺪاﻣﺎت ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‬
‫ﯽﮐﻨﺪ؟ در ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﻪ دﺳﺖ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ اﻗﺪاﻣﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣ ​‬
‫آوردن ﭼﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ؟ ﭼﻪ ﮐﺎری را ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم دھﺪ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪١‬‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ؟ ﺑﺮای اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶھﺎ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦھﺎی ﺗﺠﺮﺑﯽ در اﺧﺘﯿﺎر دارﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﺣﻔﻆ ھﻢزﻣﺎن ﭼﻨﺪ ﻓﮑﺮ در ذھﻨﻤﺎن و اﻧﺠﺎمدادن ﭼﻨﺪ ﮐﺎر روی اﯾﻦ اﯾﺪهھﺎ و‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ و ﺑﺮرﺳﯽ آنھﺎ ﺑﺎ ھﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻼش ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ؛ ﻣﺜﻼ ً‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﺎدآوردن ﻓﮫﺮﺳﺖ‬
‫ﺧﺮﯾﺪﺗﺎن وﻗﺘﯽ وارد ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﮐﺖ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ ﯾﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺎھﯽ ﯾﺎ اﺳﺘﯿﮏ در‬
‫رﺳﺘﻮران ﯾﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ ﯾﮏ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ ﺑﺎ اطﻼﻋﺎت ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧﮥ‬
‫ﮐﻮﭼﮏ‪ .‬ﺗﻨﮫﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﭘﯿﺮوی ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ اﺷﯿﺎ ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﭙﺮدازد و ﺑﯿﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎی ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﺳﻨﺠﯿﺪه اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻏﯿﺮارادی ‪ ،١‬اﯾﻦ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽھﺎ را ﻧﺪارد‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬راﺑﻄﻪھﺎی ﺳﺎده‬
‫را ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﯽدھﺪ؛ ﻣﺜﻼ ً »آنھﺎ ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ ھﻢ ھﺴﺘﻨﺪ« ﯾﺎ »ﭘﺴﺮ از ﭘﺪرش ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ‬
‫اﺳﺖ«‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬اطﻼﻋﺎت ﮐﻠﯽ درﺑﺎرۀ ﯾﮏﭼﯿﺰ را درک ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻣﻮﺿﻮع ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ در ﯾﮏزﻣﺎن ﮐﻨﺎر ﺑﯿﺎﯾﺪ و از اطﻼﻋﺎت ﮐﺎﻣﻼ ً آﻣﺎری اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺑﺎ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻓﺮدی ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت‪» :‬روﺣﯽ ﻓﺮوﺗﻦ و ﭘﺎﮐﯿﺰه‬
‫دارد‪ ،‬ﺑﯽﻧﮫﺎﯾﺖ دﻗﯿﻖ و ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎر اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺟﺰﺋﯿﺎت اھﻤﯿﺖ ﻣﯽدھﺪ«‪ ،‬آن را‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎرﯾﮑﺎﺗﻮر ﻣﺴﺌﻮل ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﺗﺸﺒﯿﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ اﻣﺎ در ھﻢ آﻣﯿﺨﺘﻦ اﯾﻦ درک‬
‫ﻧﺎﮔﮫﺎﻧﯽ ﺑﺎ آﮔﺎھﯽداﺷﺘﻦ از ﺗﻌﺪاد اﻧﺪﮐﯽ از ﻣﺴﺌﻮﻻن ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‪ ،‬وظﯿﻔﻪ​ای اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم دھﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺑﺪاﻧﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم دھﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﮫﺎ درﺑﺎرۀ ﺗﻌﺪاد اﻧﺪﮐﯽ از ﻣﺮدم ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ​ھﺎی ﻣﮫﻢ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،٢‬ﭘﺬﯾﺮش »ﺗﻌﯿﯿﻦ وظﯿﻔﻪ« اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺎﻓﻈﻪ را ﺑﺮای ﭘﯿﺮوی از دﺳﺘﻮرھﺎی ھﺪاﯾﺖ​ﮐﻨﻨﺪۀ ﭘﺎﺳﺦھﺎی‬
‫ﻋﺎدی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ :‬ﺗﻌﺪاد ﺣﺮف »ف« را در اﯾﻦ‬
‫ﻪ را ﻗﺒﻼ ً اﻧﺠﺎم ﻧﺪادهاﯾﺪ و طﺒﯿﻌﺘﺎً ﻧﯿﺰ ﺑﺮاﯾﺘﺎن رخ ﻧﺨﻮاھﺪ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ﺑﺸﻤﺎرﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ وظﯿﻔ ​‬
‫داد؛ اﻣﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺷﻤﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ آن را اﻧﺠﺎم دھﺪ‪ .‬آﻣﺎدهﺳﺎزی ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﺮای‬
‫اﻧﺠﺎم​دادن اﯾﻦ ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻼش ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد؛ ھﺮﭼﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎً ﺑﺎ ﺗﻤﺮﯾﻦ ﺧﻮاھﯿﺪ‬
‫نﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺮای ﺗﺸﺮﯾﺢ ﭘﺬﯾﺮش و ﺗﮑﻤﯿﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ آن را ﺑﮫﺒﻮد ﺑﺒﺨﺸﯿﺪ‪ .‬روا ​‬
‫وظﺎﯾﻒ از »ﮐﻨﺘﺮل اﺟﺮاﯾﯽ« ﻧﺎم ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻋﺼﺐ​ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻧﯿﺰ ﻧﻮاﺣﯽ ﻓﻌﺎل ﻣﻐﺰ را ﮐﻪ‬
‫در ﺧﺪﻣﺖ ﻋﻤﻠﮑﺮد اﺟﺮاﯾﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﻧﻮاﺣﯽ‪ ،‬ھﻨﮕﺎم‬
‫ﯽﺷﻮد‪ .‬ﻧﺎﺣﯿﮥ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻗﺪاﻣﯽ ﻣﻐﺰ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺨﺶ‬ ‫ﺣﻞ ﮐﺸﻤﮑﺶ ﻓﻌﺎل ﻣ ​‬
‫اﺳﺎﺳﺎً در اﻧﺴﺎنھﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮ از دﯾﮕﺮ ﻧﺨﺴﺘﯿﺎن اﺳﺖ و در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ‬
‫ﺑﻪ ھﻮش دﺧﺎﻟﺖ دارد‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ در ﭘﺎﯾﺎن ﺻﻔﺤﻪ‪ ،‬وظﯿﻔﮥ دﯾﮕﺮی ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺳﭙﺮده ﺷﻮد‪ :‬در ﺻﻔﺤﮥ‬
‫ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد وﯾﺮﮔﻮلھﺎ را ﺑﺸﻤﺎرﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر دﺷﻮارﺗﺮ از ﺷﻤﺎرش ﺣﺮف »ف« ﺧﻮاھﺪ‬
‫ﺑﻮد؛ زﯾﺮا ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺗﺎزه ﺑﻪ دﺳﺖ آوردۀ ﺧﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﺣﺮف »ف«‪ ،‬ﻏﻠﺒﻪ‬
‫نﺷﻨﺎﺳﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ در دھﻪھﺎی اﺧﯿﺮ‪ ،‬ﺑﺮ‬ ‫ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎی ﺷﺎﺧﺺ روا ​‬
‫اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع دﻻﻟﺖ دارد ﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ از ﯾﮏ وظﯿﻔﻪ ﺑﻪ وظﯿﻔﮥ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪوﯾﮋه زﯾﺮ ﻓﺸﺎر‬
‫زﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻼش اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺰوم ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﺮﯾﻊ‪ ،‬از دﻻﯾﻞ دﺷﻮارﺑﻮدن ﺗﻤﺮﯾﻦ »‪ ٣‬را‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻦ« ﯾﺎ ﺿﺮب ذھﻨﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای اﻧﺠﺎم​دادن وظﯿﻔﮥ »‪ ٣‬را اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻦ« ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ن واﺣﺪ در ذھﻦ ﻓﻌﺎل ﺧﻮد ﻧﮕﻪ دارﯾﺪ و ھﺮ ﯾﮏ را ﺑﺎ ﻋﻤﻠﯽ ﺧﺎص‬ ‫ﭼﻨﺪ رﻗﻢ را در آ ِ‬
‫ﺗﺪاﻋﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ :‬ﺑﻌﻀﯽ اﻋﺪاد در ﺻﻒ ﺗﺒﺪﯾﻞ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﮏ ﻋﺪد در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺖ و‬
‫ﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﯾﺮ اﻋﺪاد از ﻗﺒﻞ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺑﺮای ﮔﺰارشﮔﯿﺮی ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﻣ ​‬
‫نھﺎی اﻣﺮوزی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﺎﻓﻈﮥ ﻓﻌﺎل‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮد ﻣﮑﺮراً ﺑﯿﻦ دو‬ ‫آزﻣﻮ ​‬
‫مدادن ﯾﮏ ﻋﻤﻞ را‬ ‫وظﯿﻔﮥ دﺷﻮار رﻓﺖوآﻣﺪ ﮐﻨﺪ؛ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از اﻧﺠﺎ ​‬
‫ﻢزﻣﺎن ﻋﻤﻞ دﯾﮕﺮ را اﻧﺠﺎم دھﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﻣﻮﻓﻖ در اﯾﻦ آزﻣﻮنھﺎ‪ ،‬در‬ ‫ﻧﮕﻪ دارد و ھ ​‬
‫نھﺎی ھﻮش ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﻮﻓﻖ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﮐﻨﺘﺮل‬ ‫آزﻣﻮ ​‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﻌﯿﺎری ﺑﺮای ھﻮش ﻗﻠﻤﺪاد ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﯿﺎرھﺎی ﮐﺎراﯾﯽ در ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻠﯽ ﺑﺮای ﭘﯿﺶ​ﺑﯿﻨﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺄﻣﻮران ﮐﻨﺘﺮل ﺗﺮاﻓﯿﮏ ھﻮاﯾﯽ و ﺧﻠﺒﺎﻧﺎن‬
‫ﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﯿﺮوی ھﻮاﯾﯽ اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﻓﺮاﺗﺮ از ﺗﺄﺛﯿﺮات ھﻮش ﻣﺤﺴﻮب ﻣ ​‬
‫ﻓﺸﺎر زﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺤﺮک دﯾﮕﺮی ﺑﺮای ﺗﻼش اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺗﻤﺮﯾﻦ »‪ ٣‬را اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻦ« را‬
‫ﯽدادﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ از ﻋﺠﻠﮥ ﺷﻤﺎ ﻧﺎﺷﯽ از ﻣﺘﺮوﻧﻮم و ﺑﺨﺸﯽ دﯾﮕﺮ ﺣﺎﺻﻞ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣ ​‬
‫ﺑﺎر واردﺷﺪه ﺑﺮ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮدﺳﺘﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﺗﻮپ را در ھﻮا ﺑﻪ‬
‫ﮓﺑﺎﺧﺘﻦ اطﻼﻋﺎت‬ ‫ﮔﺮدش درﻣﯽآورد‪ ،‬اراده ﮐﻨﯿﺪ اﯾﻦ روﻧﺪ ﮐﻨﺪﺗﺮ رخ دھﺪ‪ .‬ﻣﯿﺰان رﻧ ​‬
‫ﺖﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﯽ​ﺷﻮد و ﺷﻤﺎ را وادار ﻣﯽﮐﻨﺪ ﭘﯿﺶ از‬ ‫در ﺣﺎﻓﻈﻪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺳﺮﻋ ​‬
‫ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدن اطﻼﻋﺎت‪ ،‬آنھﺎ را ﺗﺎزهﺳﺎزی و ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ھﺮ وظﯿﻔﻪ​ای ﮐﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫را وادار ﮐﻨﺪ ﭼﻨﺪ ﻓﮑﺮ و اﯾﺪۀ ﻣﺘﻔﺎوت را در ﯾﮏزﻣﺎن در ذھﻦ ﻧﮕﻪ دارﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺎھﯿﺘﯽ‬
‫ﺷﺘﺎﺑﺎن و ﺳﺮﯾﻊ دارد‪ .‬اﮔﺮ از ﻣﻮھﺒﺖ داﺷﺘﻦ ﺣﺎﻓﻈﮥ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ظﺮﻓﯿﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﯽ​ﺑﮫﺮه‬
‫ﺖﺗﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺗﻔﮑﺮ‬ ‫ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮﯾﺪ ﺗﻼش ﺑﺴﯿﺎری ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﭘﺮزﺣﻤ ​‬
‫آھﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺗﻔﮑﺮ ﺳﺮﯾﻊ وادار ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺘﻤﺎً ﻣﻮﻗﻊ اﺟﺮای ﺗﻤﺮﯾﻦ »‪ ٣‬را اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻦ« ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ​هاﯾﺪ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺷﺪﯾﺪ‬
‫ذھﻨﯽ ﭼﻘﺪر ﻧﺎﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽﺗﺎن ﻓﮑﺮ ﻣﯽ​ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬وظﺎﯾﻒ ذھﻨﯽ‬
‫اﻧﺪک ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﯾﮏ روز ﮐﺎری‪ ،‬ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﺗﻤﺮﯾﻦ »‪ ٣‬را اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻦ« ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﺑﻪ‬
‫ﺖﻓﺮﺳﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ‬ ‫ﺧﺎطﺮﺳﭙﺮدن ﺷﺶ رﻗﻢ ﺑﺮای ﯾﺎدآوری ﻓﻮری آن‪ ،‬ﺳﺨﺖ و طﺎﻗ ​‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﺎ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺎرھﺎﯾﻤﺎن ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﮥ ﺳﺎده‪ ،‬از ﺑﺎر اﺿﺎﻓﯽ ذھﻨﯽ ﭘﺮھﯿﺰ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ﺑﺎ ﺳﭙﺮدن ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﯿﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﯾﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ آن روی ﮐﺎﻏﺬ‪ ،‬از‬
‫ﺗﺤﻤﯿﻞ ﺑﺎز اﺿﺎﻓﯽ ﺑﺮ ﺣﺎﻓﻈﮥ ﻓﻌﺎﻟﻤﺎن ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻓﻮاﺻﻞ طﻮﻻﻧﯽ را ﺑﺎ‬
‫ﺻﺮف وﻗﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﯽدھﯿﻢ و ﺣﯿﺎت ذھﻨﯽﻣﺎن را ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﻼش ﭘﯿﺶ‬
‫ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ‪.‬‬
‫***‬
 ‫ﺗﻮﺟﻪ و ﺗﻼش‬

‫»ﻣﻦ ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﻢ ھﻨﮕﺎم راﻧﻨﺪﮔﯽ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺣﻞ ﻧﮑﻨﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﺮدﻣﮏ‬
‫ﭼﺸﻢ را ﮔﺸﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﺗﻼش ذھﻨﯽ ﻧﯿﺎز دارد!«‬
‫»اﯾﻨﺠﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﻼش ﮐﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬او ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﻤﮑﻦ ﮐﻢ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪«.‬‬
‫»او ﺟﻠﺴﻪ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﮑﺮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺟﻠﺴﻪ ﺷﺮوع ﺷﺪ‪ ،‬روی ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮی ﺗﻤﺮﮐﺰ‬
‫ﮐﺮده ﺑﻮد و ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﻋﻠﺖ ﺻﺪای ﺷﻤﺎ را ﻧﺸﻨﯿﺪ‪«.‬‬
‫»ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ذھﻨﻢ رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺖ آﻧﯽ از ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ دوﺑﺎره‬
‫دﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺷﻮم و ﺣﺎﻓﻈﻪام را ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻞ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮐﻨﻢ‪«.‬‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﮐﻨﺘﺮلﭼﯽ ﺗﻨﺒﻞ‬

‫ﻣﻦ ھﺮ ﺳﺎل ﭼﻨﺪ ﻣﺎھﯽ را در ﺑﺮﮐﻠﯽ)‪ (٣١‬ﻣﯽﮔﺬراﻧﻢ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻟﺬتھﺎﯾﻢ‬

‫در آﻧﺠﺎ ﭘﯿﺎدهروی روزاﻧﻪ ﺑﻪ طﻮل ﺣﺪوداً ﺷﺶ ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ در ﻣﺴﯿﺮی ﻋﻼﻣﺖﮔﺬاری‬
‫ﺷﺪه روی ﺗﭙﻪھﺎﺳﺖ‪ .‬آﻧﺠﺎ ﻣﻨﻈﺮۀ ﺧﻠﯿﺞ ﺳﺎﻧﻔﺮاﻧﺴﯿﺴﮑﻮ ﺑﺴﯿﺎر ﺗﻤﺎﺷﺎﯾﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﻪ زﻣﺎﻧﻢ دﻗﺖ ﻣﯽﮐﻨﻢ و از اﯾﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﭼﯿﺰھﺎی زﯾﺎدی درﺑﺎرۀ ﺗﻼش‬
‫ﻪام‪ .‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪه​ام طﯽ ﭘﯿﺎد ​هروی ﺗﻔﺮﯾﺤﯽ​ام‪ ،‬ﯾﮏ و ﻧﯿﻢ ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ را ﺣﺪوداً‬ ‫آﻣﻮﺧﺘ ​‬
‫ً‬
‫در ھﻔﺪه دﻗﯿﻘﻪ ﻣﯽ​ﭘﯿﻤﺎﯾﻢ‪ .‬ﻗﻄﻌﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮی‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﺑﯽﺣﺮﮐﺖ دارم و ﮐﺎﻟﺮی ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻣﯽﺳﻮزاﻧﻢ؛ ﺑﺎ اﯾﻦ‬
‫ﯽﺗﻮاﻧﻢ ﻓﮑﺮ و ﮐﺎر‬
‫ﺣﺎل‪ ،‬ھﯿﭻ ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺳﺨﺘﯽ ﯾﺎ ﮐﺸﺸﯽ ﺣﺲ ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ و ﺣﺘﯽ ﻣ ​‬
‫ﮐﻨﻢ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ﻣﻼﯾﻢ ﭘﯿﺎدهروی ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫ھﻮﺷﯿﺎری ﺑﯿﺸﺘﺮ ذھﻨﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ٢‬ﻧﯿﺰ ﺳﺮﻋﺘﯽ طﺒﯿﻌﯽ دارد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺮای اﻓﮑﺎر ﺟﺴﺘﻪ و ﮔﺮﯾﺨﺘﮥ ﺧﻮد و‬
‫ﻣﺸﺎھﺪۀ وﻗﺎﯾﻊ ﭘﯿﺮاﻣﻮن‪ ،‬ﻣﻘﺪاری اﻧﺮژی ذھﻨﯽ ﻣﺼﺮف ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ؛ ﺣﺘﯽ‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ذھﻨﺘﺎن ﮐﺎر ﺧﺎﺻﯽ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽدھﺪ و ﺗﻨﮫﺎ ﺗﻼش اﻧﺪک و ﻧﺎﭼﯿﺰی وﺟﻮد‬
‫دارد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ طﺮز ﻋﺠﯿﺐ و ﻧﺎﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ھﻮﺷﯿﺎر و ﮔﻮشﺑﻪزﻧﮓ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺎھﺪۀ‬
‫اﺗﻔﺎقھﺎی اطﺮاﻓﺘﺎن و آﻧﭽﻪ در ﺳﺮﺗﺎن رخ ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﺗﻼش ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﯽ ﻣﯽطﻠﺒﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ھﻨﮕﺎم راﻧﻨﺪﮔﯽ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﮐﻮﭼﮑﯽ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﺪ‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ﺧﻮاﻧﺪن روزﻧﺎﻣﻪ‬
‫اطﻼﻋﺎﺗﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ​آورﯾﺪ و در ﮔﻔﺘﮕﻮھﺎی روزاﻧﻪ و ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺎ ھﻤﺴﺮ ﯾﺎ‬
‫ھﻤﮑﺎرﺗﺎن ﻟﻄﯿﻔﻪھﺎﯾﯽ را رد و ﺑﺪل ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ھﻤﮥ اﯾﻦ ﮐﺎرھﺎ را ﺑﯽآﻧﮑﻪ ﻓﺸﺎری‬
‫ﺣﺲ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﯿﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﯿﺎدهروی ﻣﻔﺮح‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﭘﯿﺎدهروی و ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﺑﻪطﻮر ھﻢزﻣﺎن‪ ،‬ﮐﺎری آﺳﺎن و در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﮐﺎﻣﻼ ً‬
‫ﻟﺬتﺑﺨﺶ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﮔﺮ اﯾﻦ دو ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ اﻓﺮاطﯽ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ رﻗﯿﺒﺎﻧﯽ ﺑﺮای‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺤﺪود ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﯾﻦ ادﻋﺎ را ﺑﺎ آزﻣﺎﯾﺸﯽ‬
‫ﺳﺎده اﺛﺒﺎت ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ​ ﮐﻪ ﺗﻔﺮﯾﺢ​ﮐﻨﺎن ﺑﺎ دوﺳﺘﺘﺎن ﻗﺪم ﻣﯽزﻧﯿﺪ‪ ،‬از او ﺑﺨﻮاھﯿﺪ‬
‫ﻓﻮری ﺟﻮاب ‪ ٢٣ × ٧٨‬را ﺣﺴﺎب ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮان ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ دوﺳﺘﺘﺎن ﯾﮏﺑﺎره‬
‫ﺳﺮ ﺟﺎی ﺧﻮد ﻣﯽاﯾﺴﺘﺪ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﮥ ﻣﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻢ ھﻨﮕﺎم را ​هرﻓﺘﻦ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻢ؛‬
‫اﻣﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻢ درﮔﯿﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﯽ ذھﻨﯽ ﺷﻮم ﮐﻪ ﺑﺮ ﺣﺎﻓﻈﮥ ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت ﻣﻦ ﺑﺎر‬
‫ﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺑﻪ اﺳﺘﺪﻻل ﭘﯿﭽﯿﺪهای ﺑﭙﺮدازم‪،‬‬ ‫ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣ ​‬
‫ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﻢ ﺑﯽ​ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎﺷﻢ و ﺑﻪ​ﺟﺎی اﯾﺴﺘﺎدن‪ ،‬ﺑﻨﺸﯿﻨﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ھﻤﻪ‬
‫ﺗﻔﮑﺮھﺎی ﮐﻨﺪ و آھﺴﺘﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻤﺮﮐﺰ و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪای ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ؛ ﻣﻦ‬
‫ﺷﯿﺮﯾﻦﺗﺮﯾﻦ ﻟﺤﻈﻪھﺎی ﺗﻔﮑﺮم را در ﭘﯿﺎدهروی ﻟﺬتﺑﺨﺶ ﺑﺎ آﻣﻮس ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮدهام‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎدهروی ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ از ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻔﺮﯾﺤﯽ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﮥ ﻗﺪم​زدن را ﮐﺎﻣﻼ ً دﮔﺮﮔﻮن ﻣ ​‬
‫ﯽﮐﻨﺪ؛ زﯾﺮا‬
‫ﯽام ﺑﺮای ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﺑﻪ ﺷﮑﻞ‬ ‫ﭘﯿﺎده​روی ﺳﺮﯾﻊ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮوز اﺧﺘﻼل ﺷﺪﯾﺪ در ﺗﻮاﻧﺎﯾ ​‬
‫مزدن و ﺣﻔﻆ ارادی ﺳﺮﻋﺖ‬ ‫ﻣﻨﺴﺠﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮﻋﺘﻢ‪ ،‬ﺗﻮﺟﮫﻢ ﺑﻪ ﻗﺪ ​‬
‫ﯽام در ﻧﺘﯿﺠﻪ​ﮔﯿﺮی از اﻓﮑﺎرم‬
‫زﯾﺎِد ﭘﯿﺎد ​هروی ﮐﺸﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﯾ ​‬
‫ﺑﻪ ﺿﻌﻒ ﻣﯽ​ﮔﺮاﯾﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻦ روی ﺗﭙﻪھﺎ‪ ١ /۵ ،‬ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ در دوازده‬
‫دﻗﯿﻘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺳﻌﯽ ھﻢ ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ ﺑﻪ ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮی ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﻼش ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ﻻزم ﺑﺮای ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﯾﻊ ﺑﺪﻧﻢ در اﻣﺘﺪاد ﻣﺴﯿﺮ‪ ،‬ﺗﻼش‬
‫ﻦداری ﯾﺎ ﺧﻮدﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ھﻢ ﺑﺮای ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺿﺮورت ﮐﻢ​ﮐﺮدن‬ ‫ذھﻨﯽ ﺧﻮﯾﺸﺘ ​‬
‫ً‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ظﺎھﺮا اﯾﻦ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦداری و ﻓﮑﺮﮐﺮدن ارادی‪ ،‬ھﺮ دو از ﯾﮏ ﻣﻨﺒﻊ‬
‫ﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪود ﺗﻼش ذھﻨﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣ ​‬
‫ﺑﺮای اﻏﻠﺐ ﻣﺎ در ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮاﻗﻊ‪ ،‬ﺣﻔﻆ رﺷﺘﮥ اﻓﮑﺎرﻣﺎن در ﻣﯿﺎن درﮔﯿﺮیھﺎی ذھﻨﯽ‬
‫ﯽﮔﺎه‪ ،‬ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ​داری و ﮐﻨﺘﺮل ذھﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﮑﻪ‬ ‫ﮔﺎه و ﺑ ​‬
‫ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ ﻣﻨﻈﻤﯽ اﻧﺠﺎم ﻧﺪادهام‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺼﻮرم ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺪاوم وظﺎﯾﻒ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺳﺮﯾﻊ‬
‫ذھﻨﯽ‪ ،‬ذاﺗﺎً ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﻧﯿﺴﺖ و اﻓﺮاد ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﻤﮑﻦ از آن ﭘﺮھﯿﺰ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻗﺎﻋﺪۀ »ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﻼش« ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺣﺘﯽ در ﻧﺒﻮد ﻓﺸﺎر‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺣﻔﻆ رﺷﺘﮥ اﻓﮑﺎر ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻧﻈﻢ و ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺳﺖ‪ .‬دﻓﻌﺎت ﺳﺮک​ﮐﺸﯿﺪن ﺑﻪ‬
‫ﯾﺨﭽﺎل ﯾﺎ ﺳﺮزدن ﺑﻪ اﯾﻤﯿﻞھﺎﯾﻢ ﺣﯿﻦ ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎِر ﻧﻮﺷﺘﻦ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل راھﯽ ﺑﺮای ﮔﺮﯾﺰی ﮐﻮﺗﺎه ھﺴﺘﻢ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮدﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﺑﯿﺶ از‬
‫ﯽام در ﺗﻤﺮﮐﺰ ارادی ﻧﯿﺎز دارد‪.‬‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﯾ ​‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ھﻤﯿﺸﻪ ھﻢ آزاردھﻨﺪه ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎنھﺎ ﮔﺎه‬
‫ﻣﺪتھﺎی طﻮﻻﻧﯽ ﺗﻼش ﺑﺴﯿﺎری را ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ و ﺗﻤﺮﮐﺰ زﯾﺎد ﺻﺮف اﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎ‬
‫نﺷﻨﺎس آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ھﺮ‬ ‫ﺳﻨﺖ ﻣﯿﮫﺎﯾﯽ)‪ ،(٣٢‬روا ​‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﯿﮫﺎی ﭼﯿﮏ ِ‬
‫ﮐﺲ دﯾﮕﺮی درﺑﺎرۀ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﮋوھﺶ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬او اﯾﻦ ﺣﻀﻮر و ﺗﻼش ﻓﺎرغ از‬
‫ﻪوری« ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ ﮐﻪ اﻣﺮوزه ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻤﺮﮐﺰ و ﺗﻮﺟﻪ را »ﺟﺮﯾﺎن«)‪ (٣٣‬ﯾﺎ ﺣﺲ »ﻏﻮط ​‬
‫ﻪوری‬ ‫ﺑﺨﺸﯽ از زﺑﺎن ﻣﻌﻤﻮل در اﯾﻦ ﺣﯿﻄﻪ ﺑﺪل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺮادی ﮐﻪ ﺣﺲ ﻏﻮط ​‬
‫را ﺗﺠﺮﺑﻪ ​ﮐﺮد ​هاﻧﺪ‪ ،‬آن را ﺣﺎﻟﺘﯽ از ﺗﻤﺮﮐﺰ آﺳﺎن و ﺑﺴﯿﺎر ﻋﻤﯿﻘﯽ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ در آن‪ ،‬ھﯿﭻ ﺣﺴﯽ از زﻣﺎن‪ ،‬ﺧﻮدﺷﺎن و ﻣﺸﮑﻼﺗﺸﺎن ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﭼﻨﺎن از اﯾﻦ‬
‫ﺳﻨﺖ ﻣﯿﮫﺎﯾﯽ ﻧﺎم آن را »ﺗﺠﺮﺑﮥ‬ ‫ِ‬ ‫ﺳﺮﺧﻮﺷﯽ ﺟﺬاب ﯾﺎد ﻣﯽ​ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﯿﮏ‬
‫ﯽﮐﺮدن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ‬ ‫اوج«)‪ (٣۴‬ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎ‪ ،‬از ﻧﻘﺎﺷ ​‬
‫ﻣﻮﺗﻮرﺳﻮاری‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﺟﺐ اﻟﻘﺎی ﺣﺲ ﺟﺮﯾﺎن و ﻏﻮطﻪوری ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﺑﺮای‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪهھﺎی ﺧﻮشاﻗﺒﺎل‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻦ ﯾﮏ ﮐﺘﺎب اﻏﻠﺐ ﺗﺠﺮﺑﮥ اوج ﺗﻠﻘﯽ‬
‫ﻪوری‪ ،‬دو ﻧﻮع ﺗﻼش را ﺷﻔﺎف از ھﻢ ﺟﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت​اﻧﺪ از‪:‬‬ ‫ﯽﺷﻮد‪ .‬ﻏﻮط ​‬‫ﻣ ​‬
‫ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ وظﯿﻔﻪ و ﮐﻨﺘﺮل آﮔﺎھﺎﻧﮥ ﺗﻮﺟﻪ‪ .‬ﻣﻮﺗﻮرﺳﻮاری ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺪود ‪٢۴٠‬‬
‫یﮐﺮدن در ﯾﮏ ﻣﺴﺎﺑﻘﮥ ﺷﻄﺮﻧﺞ ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی‬ ‫ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﺳﺎﻋﺖ و ﺑﺎز ​‬
‫ﻪوری در اﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﺟﺬاب‪،‬‬ ‫ﭘﺮزﺣﻤﺘﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ھﻤﻪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻏﻮط ​‬
‫ﻦداری و ﺧﻮدﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﻧﯿﺎز ﻧﺪارد و‬ ‫نھﺎ ﺑﻪ ھﯿﭻ ﺗﻼﺷﯽ ﺑﺮای ﺧﻮﯾﺸﺘ ​‬ ‫ﺣﻔﻆ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ آ ​‬
‫مدادن اﯾﻦ وظﺎﯾﻒ در دﺳﺘﺮس ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺮای اﻧﺠﺎ ​‬
 ‫ﻪﺷﺪۀ ‪٢‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺸﻐﻮل و ﺗﺨﻠﯿ ​‬

‫اﻣﺮوزه ﻓﺮﺿﯿﮥ ﺧﻮدﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ​و ﺗﻼش ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ھﺮ دو ﺷﮑﻞ​ھﺎﯾﯽ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی‬

‫نﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻧﺸﺎن داده​اﻧﺪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﮋوھﺶھﺎی روا ​‬ ‫ذھﻨﯽ داﻧﺴﺘﻪ ﻣ ​‬
‫ﯽﮐﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل‬ ‫ھﻢ​زﻣﺎن‪ ،‬وظﯿﻔﮥ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و وﺳﻮﺳﻪ‪ ،‬آن​ھﺎ را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻣ ​‬
‫زﯾﺎد ﻣﻐﻠﻮب وﺳﻮﺳﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ از ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﺎ ﺑﺮای ﯾﮏ ﯾﺎ‬
‫دو دﻗﯿﻘﻪ ھﻔﺖ رﻗﻢ را ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﺑﺴﭙﺎرﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اوﻟﻮﯾﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﺎد‬
‫داﺷﺘﻦ اﯾﻦ رﻗﻢھﺎ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ھﻤﮥ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺷﻤﺎ روی اﯾﻦ اﻋﺪاد اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫ﯽﺷﻮد از ﻣﯿﺎن دو ﻧﻮع دﺳﺮ ﯾﮑﯽ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪ :‬ﯾﮏ ﮐﯿﮏ ﺷﮑﻼﺗﯽ‬ ‫ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﻣ ​‬
‫ﻪﺷﺪن‬ ‫ﮔﻨﺎھﮑﺎر و ﯾﮏ ﺳﺎﻻد ﻣﯿﻮۀ ﭘﺮھﯿﺰﮐﺎر‪ .‬ﺷﻮاھﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ اﺣﺘﻤﺎل ﻓﺮﯾﻔﺘ ​‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﮐﯿﮏ ﺷﮑﻼﺗﯽ ھﻨﮕﺎم ﻣﺸﻐﻮلﺑﻮدن ذھﻨﺘﺎن ﺑﺎ اﻋﺪاد ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ،١‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻣﺸﻐﻮل اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺮ رﻓﺘﺎر‬
‫اﻧﺴﺎنھﺎ دارد‪.‬‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺸﻐﻠﮥ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎد اﻧﺘﺨﺎبھﺎی ﺧﻮدﺧﻮاھﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺎﺧﺎﻧﻪ ﺣﺮف ﻣﯽزﻧﻨﺪ و در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﻗﻀﺎوتھﺎی‬
‫ﺳﻄﺤﯽ ﻣﯽ​ﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎطﺮﺳﭙﺮدن و ﺗﮑﺮار ﭼﻨﺪ ﻋﺪد‪ ،‬ﺗﺴﻠﻂ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬را ﺑﺮ‬
‫رﻓﺘﺎر ﻓﺮد ﮐﺎھﺶ ﻣﯽدھﺪ؛ اﻣﺎ اﯾﻦ ﺗﻨﮫﺎ ﻋﺎﻣﻞ ﺳﺴﺖﮐﻨﻨﺪۀ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻧﯿﺴﺖ؛‬
‫ﻧﻮﺷﯿﺪن ﭼﻨﺪ ﻟﯿﻮان ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽ اﻟﮑﻠﯽ ﯾﺎ ﯾﮏ ﺷﺐ ﺑﯽﺧﻮاﺑﯽ ھﻢ ھﻤﯿﻦ اﺛﺮ را دارد‪.‬‬
‫ﺧﻮدﮐﻨﺘﺮﻟﯽ اﻓﺮاد روزﮐﺎر ﺑﺎ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺳﺎﻋﺖھﺎی ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﺷﺐ رﻧﮓ ﻣﯽﺑﺎزد‪.‬‬
‫ﻋﮑﺲ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﯿﺰ ﺑﺮای اﻓﺮاد ﺷﺐ​ﮐﺎر ﻣﺼﺪاق دارد‪ .‬ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺑﯿﺶ از اﻧﺪازه‬
‫مدادن ﻣﻄﻠﻮب ﯾﮏ وظﯿﻔﻪ‪ ،‬ﮔﺎه ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻓﮑﺮھﺎی ﻣﻀﻄﺮب و آﺷﻔﺘﮥ‬ ‫درﺑﺎرۀ اﻧﺠﺎ ​‬
‫ﺣﺎﻓﻈﮥ ﮐﻮﺗﺎه​ﻣﺪت‪ ،‬ﻋﻤﻠﮑﺮد را ﻣﺨﺘﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﺳﺎده و واﺿﺢ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺧﻮدﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﺑﻪ ﺗﻮﺟﻪ و ﺗﻼش ﻧﯿﺎز دارد ﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﯾﮑﯽ از وظﯿﻔﻪھﺎی‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،٢‬ﮐﻨﺘﺮل ﻓﮑﺮھﺎ و رﻓﺘﺎرھﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫نﺷﻨﺎس و ھﻤﮑﺎراﻧﺶ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم​دادن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از‬ ‫روی ﺑﺎﻣﺎﯾﺴﺘِﺮ)‪ (٣۵‬روا ​‬
‫آزﻣﺎﯾﺶھﺎی ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮﮐﻨﻨﺪه ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ھﻤﮥ ﺗﻼشھﺎی ارادی‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪،‬‬
‫اﺣﺴﺎﺳﯽ ﯾﺎ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﻨﺒﻊ اﻧﺮژی ذھﻨﯽ را ﻣﺼﺮف ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫آزﻣﺎﯾﺶھﺎی آنھﺎ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ​ﺟﺎی وظﺎﯾﻒ ھﻢ​زﻣﺎن‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﻣﺘﻮاﻟﯽ را در‬
‫ﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬‫ﺑﺮﻣ ​‬
‫ﺑﺎﻣﺎﯾﺴﺘﺮ و ﮔﺮوھﺶ در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶھﺎ ﺑﺎرھﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﮑﺎﭘﻮی‬
‫اراده ﺑﺎ ﺧﻮدﮐﻨﺘﺮﻟﯽ‪​ ،‬ﮐﺎری ﺧﺴﺘﻪﮐﻨﻨﺪه و ﭘﺮزﺣﻤﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﺎﺷﯿﺪ ﺧﻮد را‬
‫ﺑﻪ اﻧﺠﺎم​دادن ﮐﺎری وادار ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ھﺮ ﺑﺎر ﮐﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﺗﺎزهای ﭘﯿﺶ ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﮐﻨﺘﺮﻟﯽ‬
‫ﮐﻤﺘﺮی از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه‪» ،‬ﺗﺨﻠﯿﮥ ﻧْﻔﺲ«)‪ (٣۶‬ﻧﺎم دارد‪ .‬در‬
‫ﺳﻨﺠﺸﯽ ﻣﻌﻤﻮل از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪهھﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ھﻨﮕﺎم ﺗﻤﺎﺷﺎی ﻓﯿﻠﻤﯽ‬
‫اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺑﺮ ﺑﺮوز اﺣﺴﺎس ﺧﻮد ﻏﻠﺒﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻓﺮاد ﭘﺲ از ﻣﺸﺎھﺪۀ ﻓﯿﻠﻢ در‬
‫آزﻣﻮن ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ﺑﯽﺧﻮاﺑﯽ ﺿﻌﯿﻒﺗﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻣﺪتزﻣﺎن ﮐﻤﺘﺮی ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﺖ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬ﺗﻮان‬ ‫ﯾﮏ ﻧﯿﺮوﺳﻨﺞ را ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﺣﺴﺎﺳﯽ در ﻣﺮﺣﻠﮥ ﻧﺨﺴ ِ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ درد ﻋﻀﻼﻧﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ ﻧﯿﺮوﺳﻨﺞ را ﮐﺎھﺶ ﻣﯽدھﺪ؛‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬اﻓﺮادی ﮐﻪ ﺧﻮِد آنھﺎ ﺗﺤﻠﯿﻞ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬زود ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در‬
‫آزﻣﻮﻧﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،‬اﻓﺮاد اﺑﺘﺪا ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از ﻏﺬاھﺎی ﺳﺎﻟﻢ و ﻣﻔﯿﺪ ﻣﺜﻞ ﺗﺮب و‬
‫ﮐﺮﻓﺲ و ﺷﮑﻼتھﺎی وﺳﻮﺳﻪاﻧﮕﯿﺰ و ﺷﯿﺮﯾﻨﯽھﺎی ﭘﺮﮐﺎﻟﺮی ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺻﺤﯿﺢ‬
‫دﺳﺖ ﺑﺰﻧﻨﺪ؛ ﺳﭙﺲ‪ ،‬اﯾﻦ اﻓﺮاد در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﯾﮏ وظﯿﻔﮥ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ دﺷﻮار‪ ،‬زودﺗﺮ از‬
‫اﻓﺮاد ﻋﺎدی ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﮫﺮﺳﺖ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎ و وظﺎﯾﻔﯽ ﮐﻪ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦداری ﻓﺮد را از ﺑﯿﻦ ﻣﯽ​ﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪﺑﺎﻻ و‬
‫ﻣﺘﻨﻮع اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﮥ آنھﺎ ﺷﺎﻣﻞ درﮔﯿﺮی ھﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎﯾﺪ روﻧﺪی طﺒﯿﻌﯽ را ﺳﺮﮐﻮب‬
‫ﺖھﺎ و وظﺎﯾﻒ ﻋﺒﺎرت​اﻧﺪ از‪:‬‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿ ​‬
‫‪ -‬ﻓﮑﺮ ﻧﮑﺮدن ﺑﻪ ﺧﺮسھﺎی ﺳﻔﯿﺪ؛‬
‫نآور؛‬
‫‪ -‬ﺳﺮﮐﻮبﮐﺮدن ﭘﺎﺳﺦ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﻓﯿﻠﻢ ھﯿﺠﺎ ​‬
‫‪ -‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﮐﺸﻤﮑﺶ؛‬
‫‪ -‬ﺗﻼش ﺑﺮای ﻣﺘﺄﺛﺮﮐﺮدن دﯾﮕﺮان؛‬
‫‪ -‬ﺑﺮﺧﻮردی ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﺎﻧﻪ ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﺑﺪ ﯾﮏ دوﺳﺖ؛‬
‫‪ -‬ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻓﺮدی از ﻧﮋادی دﯾﮕﺮ )ﺑﺮای اﻓﺮاد ﻣﺘﻌﺼﺐ(‪.‬‬
‫ﻓﮫﺮﺳﺖ ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی ﺿﻌﻒ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ارادۀ ﻓﺮد ﻧﯿﺰ ﺑﺴﯿﺎر ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -‬زﯾﺮ ﭘﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻦ رژﯾﻢ ﻏﺬاﯾﯽ؛‬
‫‪ -‬وﻟﺨﺮﺟﯽ در ﺧﺮﯾﺪھﺎی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﻧﺸﺪه؛‬
‫‪ -‬ﺑﺮﺧﻮرد ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮاﻧﻪ ﺑﻪ رﻓﺘﺎری اھﺎﻧﺖآﻣﯿﺰ؛‬
‫‪ -‬ﺗﻮان ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ﮐﻤﺘﺮ؛‬
‫‪ -‬ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺿﻌﻒ در ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮیھﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪.‬‬
‫ﺷﻮاھﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪه ھﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎی ﺑﺴﯿﺎری را ﺑﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫‪ ٢‬ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮدﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ و اﻋﻤﺎل اﯾﻦ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦداری دﺷﻮار و‬
‫ﻞرﻓﺘﻦ و ﺗﺨﻠﯿﮥ ﻧْﻔﺲ‪،‬‬ ‫ﺧﺴﺘﻪﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿ ​‬
‫ﺖﮐﻢ ﺗﺎ ﺣﺪی ﻣﻮﺟﺐ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ اﻧﮕﯿﺰه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻌﺪ از اﻋﻤﺎل‬ ‫دﺳ ​‬
‫ﺧﻮدﮐﻨﺘﺮﻟﯽ در ﯾﮏ وظﯿﻔﻪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﯾﻞ ﻧﺨﻮاھﯿﺪ داﺷﺖ ﺑﺮای وظﯿﻔﻪای دﯾﮕﺮ ﺗﻼش‬
‫ﮐﻨﯿﺪ؛ وﻟﻮ واﻗﻌﺎً ﻣﺠﺒﻮر ﺑﺎﺷﯿﺪ و ﺑﺘﻮاﻧﯿﺪ آن را اﻧﺠﺎم دھﯿﺪ‪ .‬در ﭼﻨﺪﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬اﻓﺮاد‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ اﻧﮕﯿﺰۀ ﻗﻮی و ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪی ﺑﺮای اداﻣﮥ ﮐﺎر داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮات ﺗﺨﻠﯿﮥ ﻧْﻔﺲ از ﺧﻮد ﺑﺮوز دھﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺑﺮای ﺣﻔﻆ ﯾﮏ‬
‫ﻋﺪد ﺷﺶرﻗﻤﯽ در ﺣﺎﻓﻈﮥ ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪﺗﺘﺎن ھﻨﮕﺎم ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﮐﺎری دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﮔﺰﯾﻨﮥ‬
‫اﻓﺰودن ﺑﺮ ﻣﯿﺰان ﺗﻼش وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺗﺨﻠﯿﮥ ﻧْﻔﺲ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ذھﻨﯽ ﻣﺸﻐﻠﮥ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰﺗﺮﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﮥ ﮔﺮوه ﺑﺎﻣﺎﯾﺴﺘﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ اﻧﺮژی ذھﻨﯽ ﭼﻨﺪان ھﻢ‬
‫ﻓﺮﺿﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ از ﺑﺴﯿﺎری از ﺑﺨﺶھﺎی ﺑﺪن ﮔﻠﻮﮐﺰ ﺑﯿﺸﺘﺮی‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﭘﺮزﺣﻤﺖ و دﺷﻮار ذھﻨﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺮھﺰﯾﻨﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺑﻪﺷﺪت درﮔﯿﺮ اﺳﺘﺪﻻل ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ دﺷﻮار ھﺴﺘﯿﺪ ﯾﺎ درﮔﯿﺮ‬
‫وظﯿﻔﻪ​ای ﻣﯽ​ﺷﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﻧﯿﺎز دارد‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻗﻨﺪ ﺧﻮﻧﺘﺎن ﮐﺎھﺶ‬
‫ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺎھﺶ ﻗﻨﺪ ﺧﻮن در ﻣﺎھﯿﭽﻪھﺎی ﯾﮏ دوﻧﺪه ھﻨﮕﺎم دوی‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﯽﺷﺒﺎھﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﻌﻨﺎی اﯾﻦ اﯾﺪه ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻓﺮد ﺑﺎ‬
‫درﯾﺎﻓﺖ ﮔﻠﻮﮐﺰ‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺗﺨﻠﯿﮥ ﻧْﻔﺲ را از ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮد‪ .‬ﺑﺎﻣﺎﯾﺴﺘﺮ و ھﻤﮑﺎراﻧﺶ اﯾﻦ‬
‫ﻓﺮﺿﯿﻪ را در ﭼﻨﺪﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶھﺎ ﺑﻪ ﺗﺄﯾﯿﺪ رﺳﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﯾﮑﯽ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت آنھﺎ‪ ،‬از داوطﻠﺒﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﻓﯿﻠﻢ ﺻﺎﻣﺖ ﮐﻮﺗﺎھﯽ را‬
‫ﯽداد و داوطﻠﺒﺎن ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ‬ ‫ﺗﻤﺎﺷﺎ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﯿﻠﻢ‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﮥ زﻧﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣ ​‬
‫ﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﯿﻦ ﺗﻤﺎﺷﺎی ﻓﯿﻠﻢ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای‬ ‫ﺣﺮﮐﺎت و زﺑﺎن ﺑﺪن او را ﺗﻌﺒﯿﺮ و ﻣﻌﻨﯽ ﻣ ​‬
‫ً‬
‫از ﮐﻠﻤﻪھﺎ ﺑﻪطﻮر آھﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ درﻣﯽآﻣﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﮐﯿﺪا ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﮐﻠﻤﺎت ﺗﻮﺟﻪ ﻧﮑﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﺣﯿﺎﻧﺎً ﺣﻮاس آﻧﺎن ﭘﺮت ﻣﯽ​ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺧﻮد را ﺑﺮ رﻓﺘﺎر آن زن ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺧﻮدﮐﻨﺘﺮﻟﯽ‪،‬‬
‫ﻋﻠﺖ ﺗﺨﻠﯿﮥ ﻧْﻔﺲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ​ﺷﻮد‪ .‬ﭘﯿﺶ از آﻧﮑﻪ داوطﻠﺒﺎن در وظﯿﻔﮥ دوم‬
‫ﻣﺸﺎرﮐﺖ ​ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ھﻤﮥ آﻧﺎن ﻟﯿﻤﻮﻧﺎد داده ﺷﺪ‪ .‬ﻟﯿﻤﻮﻧﺎد ﻧﯿﻤﯽ از ﻣﺸﺎرﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺑﺎ ﻗﻨﺪ طﺒﯿﻌﯽ و ﻧﯿﻤﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ﺷﯿﺮﯾﻦﮐﻨﻨﺪۀ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﺗﮫﯿﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬از‬
‫ھﻤﮥ ﻣﺸﺎرﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ وظﯿﻔﻪ​ای اﻧﺠﺎم دھﻨﺪ ﮐﻪ در آن‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺳﻌﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺑﺮ واﮐﻨﺶ ﺷﮫﻮدی ﺧﻮد ﻏﻠﺒﻪ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ درﺳﺖ دﺳﺖ ﯾﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻄﺎھﺎی ﺷﮫﻮدی ﻣﻌﻤﻮﻻ ً در ﻣﯿﺎن اﻓﺮادی ﮐﻪ ﺗﺨﻠﯿﮥ ﻧْﻔﺲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﻦﮐﻨﻨﺪۀ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻣﺼﺮف ​ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬از‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽ ﻣﺤﺘﻮی ﺷﯿﺮﯾ ​‬
‫ﺧﻮد اﺛﺮ ﺗﺨﻠﯿﮥ ﻧْﻔﺲ ﺑﺮوز دادﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽ ﻣﺤﺘﻮی ﻗﻨﺪ‬
‫طﺒﯿﻌﯽ ﻣﺼﺮف ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬دﭼﺎر ﺗﺨﻠﯿﮥ ﻧْﻔﺲ ﻧﺸﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﻔﻆ ﺳﻄﺢ ﻗﻨﺪ ﻣﻮﺟﻮد در‬
‫ﻞﺑﺮﻧﺪۀ‬ ‫ﻣﻐﺰ ﻣﺎﻧﻊ ﺿﻌﻒ ﻋﻤﻠﮑﺮد اﯾﻦ اﻓﺮاد ﺷﺪ‪ .‬داﻧﺴﺘﻦ اﯾﻨﮑﻪ آﯾﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﺗﺤﻠﯿ ​‬
‫ﻗﻨﺪ ﺧﻮن‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺤﺮﯾﮏﭘﺬﯾﺮی ﻣﻮﻗﺖ و ﺑﺰرگ​ﺷﺪن ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢھﺎ و اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ و زﻣﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﯿﺎز دارد‪.‬‬
‫ﻪﻧﺎﻣﮥ‬‫ﭼﻨﺪی ﭘﯿﺶ ﺑﺮھﺎﻧﯽ ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎن از ﺗﺄﺛﯿﺮات ﺗﺨﻠﯿﮥ ﻧْﻔﺲ در اﻣﺮ ﻗﻀﺎوت‪ ،‬در ھﻔﺘ ​‬
‫ﻋ ﻠ ﻤ ﯽ »ﻣﻘﺎﻻت آﮐﺎدﻣﯽ ﻣﻠﯽ ﻋﻠﻮم اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﯾﮑﺎ«)‪ (٣٧‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺎرﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ھﺸﺖ ﻗﺎﺿﯽ ﻋﻔﻮ ﻣﺸﺮوط در اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻪھﺎ ﺑﺮای ﻋﻔﻮ ﻣﺸﺮوط‬ ‫آﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﺪت ﭼﻨﺪﯾﻦ روز ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ درﺧﻮاﺳﺖ​ﻧﺎﻣ ​‬
‫نھﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮوﻧﺪهھﺎ ﺑﻪطﻮر اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪﻧﺪ و ﻗﻀﺎت ﺑﺮای ھﺮ ﯾﮏ از آ ​‬
‫طﻮر ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺷﺶ دﻗﯿﻘﻪ وﻗﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺼﻤﯿﻢ ﭘﯿﺶ​ﻓﺮض‪ ،‬رد ﻋﻔﻮ ﻣﺸﺮوط‬
‫ﺑﻮد؛ ﺗﻨﮫﺎ ‪ ٣۵‬درﺻﺪ از درﺧﻮاﺳﺖھﺎ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪت​زﻣﺎن ھﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی و ﻣﺪت‬
‫ﺻﺮف ﻏﺬای ﻗﺎﺿﯽھﺎ )ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻧﺎھﺎر و ﺷﺎم( در طﻮل روز ﺑﻪدﻗﺖ ﺛﺒﺖ ​ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ درﺧﻮاﺳﺖھﺎی ﺗﺄﯾﯿﺪﺷﺪه ﺑﻪ آﺧﺮﯾﻦ ﻣﺪت ﺻﺮف وﻋﺪۀ ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﭘﺲ از ھﺮ ﺑﺎر ﻏﺬاﺧﻮردن اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ؛ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺣﺪود ‪۶۵‬‬
‫درﺻﺪ درﺧﻮاﺳﺖھﺎ در اﯾﻦ زﻣﺎن ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً از دو ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺒﻞ از وﻋﺪۀ‬
‫ﻏﺬاﯾﯽ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪطﻮر ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺎھﺶ ﯾﺎﻓﺖ و ﭘﯿﺶ از ﻏﺬاﺧﻮردن ﮐﺎﻣﻼ ً ﺑﻪ ﺻﻔﺮ‬
‫رﺳﯿﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ اﺻﻼ ً ﻣﻄﻠﻮب و ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ‬
‫ﻋﻠﺖ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺷﮑﺎﻓﯽ ﺑﺴﯿﺎر ھﻤﮥ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﺘﻤﻞ را ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﺘﻤﻞﺗﺮﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ از ﺑﺮرﺳﯽھﺎ ﺧﺒﺮ ﺧﻮﺷﯽ ﺑﻪ ھﻤﺮاه ﻧﺪارد‪ :‬ﻗﻀﺎت‬
‫ﺧﺴﺘﻪ و ﮔﺮﺳﻨﻪ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ ﺑﺴﻨﺪهﮐﺮدن ﺑﻪ ﭘﯿﺶﻓﺮض ﺳﺎده و آﺳﺎن‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ رد ھﺮ درﺧﻮاﺳﺖ ﻋﻔﻮ ﻣﺸﺮوط داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺧﺴﺘﮕﯽ و ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ‪ ،‬ھﺮ‬
‫دو در اﯾﺠﺎد اﯾﻦ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺗﻨﺒﻞ‬

‫ﯾﮑﯽ از ﻋﻤﻠﮑﺮدھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،٢‬ﭘﺎﯾﺶ و ﮐﻨﺘﺮل ﻓﮑﺮھﺎ و ﮐﺎرھﺎی »ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدی«‬

‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ١‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﺑﺮوز ﺑﻌﻀﯽ ﻓﮑﺮھﺎ و ﮐﺎرھﺎ در رﻓﺘﺎر ﯾﺎ‬
‫ﺳﺮﮐﻮب و اﺻﻼح ﺑﻌﻀﯽ دﯾﮕﺮ ﻓﺮاھﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻤﺎی ﺳﺎده ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺳﻌﯽ ﻧﮑﻨﯿﺪ آن را ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ‬
‫ﺣﺲ دروﻧﯽ ﺧﻮد ﮔﻮش دھﯿﺪ‪:‬‬
‫ﯾﮏ ﭼﻮب ﺑﯿﺲﺑﺎل و ﺗﻮپ آن ‪ ١ /١٠‬دﻻر ﻗﯿﻤﺖ دارد‪.‬‬
‫ﭼﻮب ﺑﯿﺲﺑﺎل ﯾﮏ دﻻر ﮔﺮانﺗﺮ از ﺗﻮپ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﯿﻤﺖ ﺗﻮپ ﭼﻨﺪ اﺳﺖ؟‬
‫ﻋﺪدی ﺑﻪ ذھﻨﺘﺎن ﺧﻄﻮر ﮐﺮد ﮐﻪ ﺷﮑﯽ ﻧﯿﺴﺖ ‪ ١٠‬ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﮑﺘﮥ ﺑﺎرز اﯾﻦ‬
‫ﻣﻌﻤﺎی ﺳﺎده آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺣﺴﯽ و ﻗﺎﻧﻊﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺎدرﺳﺖ را اﻟﻘﺎ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺧﻮاھﯿﺪ ﻓﮫﻤﯿﺪ اﮔﺮ ﺗﻮپ ‪ ١٠‬ﺳﻨﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﯿﻤﺖ ﮐﻞ‬
‫‪ ١ /٢٠‬دﻻر ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد؛ ﯾﻌﻨﯽ ‪ ١٠‬ﺳﻨﺖ ﺑﺮای ﺗﻮپ و ‪ ١ /١٠‬دﻻر ﺑﺮای ﭼﻮب‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ‬
‫درﺳﺖ ﭘﻨﺞ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ آنھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻋﺪد درﺳﺖ را ﭘﯿﺪا ﮐﺮدهاﻧﺪ‬
‫ﻧﯿﺰ ﭘﺎﺳﺦ ﺣﺴﯽ و ﺷﮫﻮدی ﺑﻪ ذھﻨﺸﺎن ﺧﻄﻮر ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬آنھﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ‬
‫ﻢ و ﺷﮫﻮد ﺧﻮد را ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷ ّ‬
‫ﻣﻦ و ﺷﯿﻦ ﻓﺮدرﯾﮏ)‪ ،(٣٨‬ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ روی ﻧﻈﺮﯾﻪای درﺑﺎرۀ ﻗﻀﺎوت ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ دو‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺎر ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬او از ﻣﻌﻤﺎی ﺗﻮپ و ﭼﻮب ﺑﺮای ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﭘﺮﺳﺸﯽ اﺳﺎﺳﯽ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ :‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺑﺎ ﭼﻪ دﻗﺘﯽ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬را ﭘﺎﯾﺶ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ؟ ﺷﯿﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﮐﺮد ﻣﺎ ﺣﻘﯿﻘﺘﯽ را درﺑﺎرۀ ﮐﺴﯽ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‬
‫ﺗ ﻮ پ ‪ ١٠‬ﺳﻨﺖ ﻣﯽارزد‪ :‬آن ﺷﺨﺺ در ﻋﻤﻞ ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﮑﺮده ﮐﻪ آﯾﺎ ﭘﺎﺳﺨﺶ‬
‫درﺳﺖ اﺳﺖ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬او ﻧﯿﺰ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺷﮫﻮدی را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺨﺘﺼﺮ‬
‫ﺗﻼﺷﯽ رد ﻣﯽﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﯽداﻧﯿﻢ اﻓﺮادی ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺷﮫﻮدی‬
‫ﯽدھﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺎﻗﺪ ﻧﺸﺎﻧﮥ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ آﺷﮑﺎری ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﺑﺎﯾﺪ از ﺧﻮد ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ ﭼﺮا‬ ‫ﻣ ​‬
‫ﮐﺴﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺆال ﺳﺎدۀ واﺿﺤﯽ را از ﻣﻦ ﺑﭙﺮﺳﺪ‪ .‬ﮐﻮﺗﺎھﯽ در ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ؛ زﯾﺮا اﯾﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ﺧﺮج ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﺗﻨﮫﺎ ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﯿﻪ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ذھﻨﯽ ﺑﺮای ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﻌﻤﺎی ﻧﻪ ﭼﻨﺪان دﺷﻮار‪ ،‬ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﮐﻤﯽ اﻧﻘﺒﺎض‬
‫ﻋﻀﻼﻧﯽ و ﮔﺸﺎدﺷﺪن ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﺗﺎ از اﺷﺘﺒﺎھﯽ ﺧﺠﺎﻟﺖآور‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﺷﻮد‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ آﻧﺎن ‪ ١٠‬ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬طﺮﻓﺪاران ﭘﺮوﭘﺎﻗﺮص‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﻼش ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻓﺮادی ﮐﻪ از اﯾﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﭘﺮھﯿﺰ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ذھﻦھﺎی‬
‫ﻓﻌﺎلﺗﺮی دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﺰاران داﻧﺸﺠﻮ ﻣﻌﻤﺎی ﺗﻮپ و ﭼﻮب را ﭘﺎﺳﺦ دادﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ ﺷﮫﻮدی ﺑﯿﺶ از ‪ ۵٠‬درﺻﺪ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ھﺎروارد‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﮥ ﻓﻨﺎوری‬
‫ﻣﺎﺳﺎﭼﻮﺳﺖ و داﻧﺸﮕﺎه ﭘﺮﯾﻨﺴﺘﻮن)‪ (٣٩‬اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻮد‪ .‬ﻣﯿﺰان اﯾﻦ ﺧﻄﺎ در‬
‫داﻧﺸﮕﺎهھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﺨﺖﮔﯿﺮی ﮐﻤﺘﺮی در ﭘﺬﯾﺮش داﻧﺸﺠﻮ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ھﺸﺘﺎد‬
‫درﺻﺪ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽ​ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﺎی ﺗﻮپ و ﭼﻮب‪ ،‬اوﻟﯿﻦ ﻣﻀﻤﻮن اﯾﻦ ﮐﺘﺎب اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری‬
‫اﻓﺮاد‪ ،‬ﺑﯿﺶ از اﻧﺪازه ﺑﻪ ﺧﻮد اطﻤﯿﻨﺎن دارﻧﺪ و ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی ﺧﻮد را ﻋﻤﯿﻘﺎً ﺑﺎور‬
‫ﻣﯽ​ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ظﺎھﺮاً ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﻼش ذھﻨﯽ را ﺗﺎ ﺣﺪی ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﻣﯽداﻧﻨﺪ و ﺗﺎ‬
‫ﺣﺪ اﻣﮑﺎن از آن ﭘﺮھﯿﺰ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﻪ اﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻧﮕﺎھﯽ ﺑﯿﻨﺪازﯾﺪ‪ .‬دو ﻓﺮض و ﯾﮏ اﺳﺘﻨﺘﺎج‪ .‬در ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ‬
‫زﻣﺎن ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ آﯾﺎ اﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻل اﻋﺘﺒﺎر ﻣﻨﻄﻘﯽ دارد ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ .‬آﯾﺎ اﯾﻦ اﺳﺘﻨﺘﺎج‪ ،‬از‬
‫ﻓﺮضھﺎ ﭘﯿﺮوی ﻣﯽﮐﻨﺪ؟‬
‫ھﻤﻪ رزھﺎ ُﮔﻞ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ ُﮔﻞھﺎ زود ﭘﮋﻣﺮده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽ از رزھﺎ زود ﭘﮋﻣﺮده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن اﯾﻦ ﻗﯿﺎس ﺻﻮری را ﺻﺤﯿﺢ ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻل‬
‫اﺷﮑﺎل دارد؛ زﯾﺮا ﺷﺎﯾﺪ ھﯿﭻ ﮔﻞ رزی ﺑﯿﻦ ﮔﻞھﺎﯾﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ زود ﭘﮋﻣﺮده‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻌﻤﺎی ﺗﻮپ و ﭼﻮب‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺑﺎورﭘﺬﯾﺮ ﺑﻪ ذھﻦ‬
‫ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ​ﺳﺎزی اﯾﻦ ﭘﺎﺳﺦ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺎری ﺳﺨﺖ ﻧﯿﺎز دارد‪ :‬ﻓﮑﺮی ﮐﻪ اﺻﺮار‬
‫د ا ر د »درﺳﺖ اﺳﺖ! درﺳﺖ اﺳﺖ!«‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻖ اﺳﺘﺪﻻل را دﺷﻮار‬
‫ﯽاﻧﺪازﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﯿﺸﺘﺮ اﻓﺮاد ﺧﻮد را ﺑﻪ دردﺳﺮ ﻧﻤ ​‬
‫اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬دﻻﻟﺖھﺎﯾﯽ دﻟﺴﺮدﮐﻨﻨﺪه ﺑﺮای اﺳﺘﺪﻻل در زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮه ﻣﺎ دارد‪.‬‬
‫در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ وﻗﺘﯽ ﮐﺴﯽ اﺳﺘﻨﺘﺎﺟﯽ را درﺳﺖ ﻣﯽداﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪاﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎد اﺳﺘﺪﻻلھﺎﯾﯽ را ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﺗﺄﯾﯿﺪﮐﻨﻨﺪۀ آن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎور ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ ﺣﺘﯽ‬
‫اﮔﺮ اﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻلھﺎ ﮐﺎﻣﻞ و درﺳﺖ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬دﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺷﻮد‪،‬‬
‫اﺑﺘﺪا اﺳﺘﻨﺘﺎج ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻌﺪ اﺳﺘﺪﻻل ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﻗﺒﻞ از ﺧﻮاﻧﺪن اداﻣﮥ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﭘﺮﺳﺶ زﯾﺮ را ﺑﺨﻮاﻧﯿﺪ و ﺳﺮﯾﻊ ﭘﺎﺳﺦ دھﯿﺪ‪:‬‬
‫ھﺮ ﺳﺎل ﭼﻨﺪ ﻗﺘﻞ در اﯾﺎﻟﺖ ﻣﯿﺸﯿﮕﺎن)‪ (۴٠‬رخ ﻣﯽدھﺪ؟‬
‫اﯾﻦ ﺳﺆال ﮐﻪ ﺷﯿﻦ ﻓﺮدرﯾﮏ آن را ﻣﻄﺮح ﮐﺮده‪ ،‬ﺑﺎز ھﻢ ﭼﺎﻟﺸﯽ ﺑﺮای ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪٢‬‬
‫ا ﺳ ﺖ ‪» .‬ﺗﺮﻓﻨﺪ« اﯾﻦ ﺳﺆال اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ آﯾﺎ ﻓﺮد ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﺎد ﺧﻮاھﺪ آورد ﮐﻪ‬
‫دﯾﺘﺮوﯾﺖ)‪ ،(۴١‬اﯾﻦ ﺷﮫﺮ ﭘﺮﺟﺮم و ﺟﻨﺎﯾﺖ‪ ،‬در اﯾﺎﻟﺖ ﻣﯿﺸﯿﮕﺎن ﻗﺮار دارد ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪.‬‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ را ﻣﯽداﻧﻨﺪ و دﯾﺘﺮوﯾﺖ را ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺷﮫﺮ‬
‫ﻪﭼﯿﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺣﻘﺎﯾﻘﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﯿﺸﯿﮕﺎن ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ؛ اﻣﺎ داﻧﺴﺘﻦ ﯾﮏ ﺣﻘﯿﻘﺖ ھﻤ ​‬
‫ﻣﯽداﻧﯿﻢ‪ ،‬ھﻤﯿﺸﻪ ھﻨﮕﺎم ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﻧﻤﯽآورﯾﻢ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﺎد دارﻧﺪ‬
‫دﯾﺘﺮوﯾﺖ در ﻣﯿﺸﯿﮕﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻣﻮارد ارﺗﮑﺎب ﺑﻪ ﻗﺘﻞ در اﯾﻦ اﯾﺎﻟﺖ را ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﯽزﻧﻨﺪ؛ اﻣﺎ اﮐﺜﺮ اﻓﺮادی ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﺮدرﯾﮏ ﭘﺎﺳﺦ دادﻧﺪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ درﺑﺎرۀ اﯾﻦ‬
‫اﯾﺎﻟﺖ از آﻧﺎن ﺳﺆال ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﯾﺘﺮوﯾﺖ ﻓﮑﺮ ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺗﺨﻤﯿﻦ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻪطﻮر ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﮐﻤﺘﺮ از ﺗﺨﻤﯿﻦ‬ ‫درﺑﺎرۀ اﯾﺎﻟﺖ ﻣﯿﺸﯿﮕﺎن از آﻧﺎن ﺳﺆال ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑ ​‬
‫ﮔﺮوه ﻣﺸﺎﺑﮫﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ از آﻧﺎن درﺑﺎرۀ ﻣﯿﺰان ﻗﺘﻞ در دﯾﺘﺮوﯾﺖ ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻘﺼﺮ اﯾﻦ ﺷﮑﺴﺖ در ﯾﺎدآوری دﯾﺘﺮوﯾﺖ‪ ،‬ھﺮ دو ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬و ‪ ٢‬ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﯾﺎد‬
‫آوردن ﺷﮫﺮ ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺻﺤﺒﺖ از اﯾﺎﻟﺖ آن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی و‬
‫ﻏﯿﺮارادی ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﻓﺮاد در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻣﺘﻔﺎوتاﻧﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮﯾﺮ ذھﻨﯽ از‬
‫اﯾﺎﻟﺖ ﻣﯿﺸﯿﮕﺎن ﺑﺮای ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺣﺎوی ﺟﺰﺋﯿﺎت ﻓﺮاوان و ﮐﺎﻣﻠﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳﺎﮐﻨﺎن اﯾﻦ اﯾﺎﻟﺖ ﺣﻘﺎﯾﻖ ﺑﯿﺸﺘﺮی در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ اﻓﺮاد ﺳﺎﮐﻦ در ﻧﻘﺎط دﯾﮕﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﻣﯽآورﻧﺪ‪ .‬ﺟﻐﺮاﻓﯽداﻧﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن در آﻣﺎر ﺑﯿﺲﺑﺎل ﺣﻘﺎﯾﻖ را‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﺧﻮاھﻨﺪ آورد‪ .‬اﻓﺮاد ﺑﺎھﻮشﺗﺮ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﺎﻣﻞﺗﺮی از ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت‬
‫در ذھﻦ ﺧﻮد ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ھﻮش‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺑﺮای اﺳﺘﺪﻻل ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻦ اطﻼﻋﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ در اﻧﺒﺎر ﺣﺎﻓﻈﻪ و اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﺟﻪ ھﻨﮕﺎم ﻧﯿﺎز ھﻢ ﻗﻠﻤﺪاد‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺣﺎﻓﻈﻪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﮥ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ھﺮﮐﺲ اﯾﻦ اﺧﺘﯿﺎر را‬
‫دارد ﮐﻪ آھﺴﺘﻪ ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺧﻮد را ﺑﺮای ﯾﺎﻓﺘﻦ اطﻼﻋﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮐﻨﺪ؛‬
‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ ﺟﻮاب ﺷﮫﻮدی ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﻌﻤﺎی ﺗﻮپ و ﭼﻮب‬
‫ﮐﻤﯽ ﺣﻮﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﺧﺮج دھﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﯽ آﮔﺎھﺎﻧﻪ و ﺟﺴﺘﺠﻮی ﺣﺎﻓﻈﻪ‪ ،‬وﯾﮋﮔﯽ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯿﺎن اﻓﺮاد‪ ،‬ﺗﻔﺎوت دارد‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤﺎی ﺗﻮپ و ﭼﻮب‪ ،‬ﻗﻀﯿﮥ ُﮔﻞھﺎ و ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﯿﺸﯿﮕﺎن و دﯾﺘﺮوﯾﺖ ھﻤﻪ ﯾﮏ ﻧﻘﻄﮥ‬
‫ﻣﺸﺘﺮک دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﮑﺴﺖ در اﯾﻦ آزﻣﻮنھﺎی ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺎ ﺣﺪی ﻧﺸﺎندھﻨﺪۀ ﺗﻼش‬
‫ﻧﺎﮐﺎﻓﯽ و ﻧﺒﻮد اﻧﮕﯿﺰه اﺳﺖ‪ .‬ھﺮﮐﺲ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در داﻧﺸﮕﺎھﯽ ﺧﻮب ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺦدادن ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﮥ‬ ‫ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺎﺳﺦ دو ﻣﺴﺌﻠﮥ اول را ﺑﯿﺎﺑﺪ‪ .‬او ﺑﺮای ﭘﺎﺳ ​‬
‫ﻣﯿﺸﯿﮕﺎن ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﺑﺪاﻧﺪ ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺷﮫﺮ آن دﯾﺘﺮوﯾﺖ ﺑﺎ ﻣﻌﻀﻞ ﺟﺮم‬
‫روﺑﺮوﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﺮﺳﺶھﺎی ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮارﺗﺮی را ﭘﺎﺳﺦ‬
‫دھﻨﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺦھﺎی ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ ﺑﺎورﭘﺬﯾﺮی وﺳﻮﺳﻪ ﻧﺸﻮﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ و آﻣﺎده ﺑﻪ ذھﻨﺸﺎن ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬اﯾﻦ آﺳﻮدﮔﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﻮﺗﺎه​آﻣﺪن در ﻓﮑﺮﮐﺮدن‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﮐﻤﯽ ﻣﺸﮑﻞﺳﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﻧﺴﺒﺖ​دادن ﻟﻘﺐ »ﺗﻨﺒﻞ« ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮدﮐﻨﺘﺮﻟﯽ اﯾﻦ ﺟﻮاﻧﺎن و ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬آﻧﺎن‪ ،‬ﺳﺨﺖﮔﯿﺮاﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﻧﺎﻋﺎدﻻﻧﻪ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﮔﻨﺎه ﮐﺎھﻠﯽ ذھﻨﯽ ﭘﺮھﯿﺰ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪» ،‬ﻣﺘﻌﮫﺪ« ﺧﻮاﻧﺪه‬
‫ﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ ھﻮﺷﯿﺎرﺗﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻘﻼﻧﯽﺗﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ​ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﯾﻞ ﮐﻤﺘﺮی ﺑﻪ‬ ‫ﻣ ​‬
‫ﻗﺎﻧﻊ​ﺷﺪن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﺎﺳﺦھﺎی ﺟﺬاب ﺳﺮﺳﺮی دارﻧﺪ و ﺑﻪ ﺣﺲ​ھﺎی‬
‫نﺷﻨﺎس‪ ،‬اﯾﻦ‬ ‫ﯽﻧﮕﺮﻧﺪ‪ .‬ﮐﯿﺲ اﺳﺘﺎﻧﻮوﯾﮏ)‪ (۴٢‬روا ​‬ ‫یﺷﺎن ﺑﺎ دﯾﺪۀ ﺷﮏ ﻣ ​‬ ‫ﺷﮫﻮد ​‬
‫اﻓﺮاد را ﻣﻨﻄﻘﯽﺗﺮ ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ‪.‬‬
 ‫ھﻮش‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ‬

‫ﭘﮋوھﺸﮕﺮان روشھﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ را ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ راﺑﻄﮥ ﻣﯿﺎن ﻓﮑﺮﮐﺮدن و‬

‫ﺧﻮدﮐﻨﺘﺮﻟﯽ اﻣﺘﺤﺎن ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺴﺌﻠﮥ ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ را ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ :‬اﯾﻨﮑﻪ‬
‫اﮔﺮ اﻓﺮاد را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺧﻮدﮐﻨﺘﺮﻟﯽ و اﺳﺘﻌﺪاد ﺷﻨﺎﺧﺘﯽﺷﺎن رﺗﺒﻪﺑﻨﺪی ﮐﻨﯿﻢ‪،‬‬
‫ﻪﺑﻨﺪی ﺧﻮاھﻨﺪ داﺷﺖ؟‬ ‫ﺟﺎﯾﮕﺎه ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ در اﯾﻦ دو رﺗﺒ ​‬
‫واﻟﺘﺮ ﻣﯿﺸﻞ)‪ (۴٣‬و داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن او در ﯾﮑﯽ از ﻣﺸﮫﻮرﺗﺮﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶھﺎی ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫روانﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﮐﻮدﮐﺎن ﭼﮫﺎرﺳﺎﻟﻪ را ﺑﺎ ﻣﻌﻤﺎی ظﺎﻟﻤﺎﻧﻪای رودررو ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن ﺣﻖ اﻧﺘﺨﺎب داده ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﯿﻦ ﺟﺎﯾﺰهای ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﯾﮏ ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ و‬
‫ﺟﺎﯾﺰهای ﺑﺰرگﺗﺮ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ دو ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ ﯾﮑﯽ را ﺑﺮﮔﺰﯾﻨﻨﺪ؛ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﮐﻪ ﯾﮏ‬
‫ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ را ھﺮ وﻗﺖ ﺑﺨﻮاھﻨﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ دو ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ را ﺑﻌﺪ از ‪١۵‬‬
‫ﯽﺑﺎﯾﺴﺖ در اﺗﺎﻗﯽ‬ ‫دﻗﯿﻘﻪ ﺻﺒﺮ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﺳﺨﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورﻧﺪ‪ .‬ﮐﻮدﮐﺎن ﻣ ​‬
‫ﺗﻨﮫﺎ ﻣﯽ​ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﯿﺰ ﺑﺎ دو ﺷﯽء ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ :‬ﯾﮏ ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ و ﯾﮏ زﻧﮓ‪.‬‬
‫ﮐﻮدک ﺑﺮای ﺻﺪاﮐﺮدن ﻓﺮد آزﻣﻮﻧﮕﺮ و درﯾﺎﻓﺖ ﯾﮏ ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ زﻧﮓ را ﺑﻪ‬
‫ﭻﮔﻮﻧﻪ اﺳﺒﺎبﺑﺎزی‪ ،‬ﮐﺘﺎب‪،‬‬ ‫ﺻﺪا درآورد‪ .‬ﮐﯿﻔﯿﺖ آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺑﻮد‪» :‬ھﯿ ​‬
‫ﻋﮑﺲ ﯾﺎ اﺷﯿﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣﻮﺟﺐ ﺣﻮاسﭘﺮﺗﯽ ﮐﻮدﮐﺎن ﺷﻮد‪ ،‬در اﺗﺎق وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬آزﻣﻮﻧﮕﺮ اﺗﺎق را ﺗﺮک ﮐﺮد و ﺗﺎ ‪ ١۵‬دﻗﯿﻘﮥ ﺑﻌﺪ ﺑﺎزﻧﮕﺸﺖ؛ ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ طﯽ‬
‫ﻪای از‬‫اﯾﻦ ﻣﺪت ﮐﻮدک زﻧﮓ را ﺑﻪ ﺻﺪا درآورد‪ ،‬ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ ﺑﺨﻮرد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺴﺘﺪ ﯾﺎ ﻧﺸﺎﻧ ​‬
‫اﺿﻄﺮاب از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دھﺪ‪«.‬‬
‫در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬ﮐﻮدﮐﺎن از طﺮﯾﻖ ﯾﮏ ﭘﻨﺠﺮۀ آﯾﻨﻪای زﯾﺮ ﻧﻈﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﯿﻠﻤﯽ ﮐﻪ از‬
‫رﻓﺘﺎر آنھﺎ طﯽ ﻣﺪت اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ھﻤﯿﺸﻪ ﺑﯿﻨﻨﺪﮔﺎﻧﺶ را ﺑﻪ ﺧﻨﺪه‬
‫واداﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻧﯿﻤﯽ از ﮐﻮدﮐﺎن طﯽ اﯾﻦ ‪ ١۵‬دﻗﯿﻘﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ وﺳﻮﺳﮥ‬
‫تﮐﺮدن ﺣﻮاﺳﺸﺎن‬ ‫ﺧﻮردن ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺎ ﭘﺮ ​‬
‫ﯽدادﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ‪ ١٠‬ﯾﺎ ‪ ١۵‬ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﯿﻦ‬ ‫از وﺳﻮﺳﮥ ﺟﺎﯾﺰۀ ﻣﻘﺎﺑﻠﺸﺎن اﻧﺠﺎم ﻣ ​‬
‫اﯾﻦ دو ﮔﺮوه‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﭽﻪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و آنھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﺴﻠﯿﻢ‬
‫وﺳﻮﺳﮥ ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺷﮑﺎف ﺑﺰرﮔﯽ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷﺪ‪ .‬ﺑﭽﻪھﺎی ﻣﻘﺎوم‪ ،‬در‬
‫مدادن وظﺎﯾﻒ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل و ﺗﺴﻠﻂ ﺑﯿﺸﺘﺮی داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻪوﯾﮋه‬ ‫اﻧﺠﺎ ​‬
‫ﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪطﻮر ﻣﺆﺛﺮ ﺳﻤﺖ و ﺳﻮ دھﻨﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل ﮐﻤﺘﺮی وﺟﻮد‬ ‫ﻣ ​‬
‫داﺷﺖ ﺗﺎ اﯾﻦ ﺑﺰرگﺳﺎﻻن ﺟﻮان ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر روی آورﻧﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎوت ﺑﺎرزی در‬
‫ﯽﺧﻮرد‪ .‬ﺑﭽﻪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﭼﮫﺎرﺳﺎﻟﮕﯽ‬ ‫اﺳﺘﻌﺪاد ھﻮﺷﯽ آﻧﺎن ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣ ​‬
‫نھﺎی‬ ‫ﺧﻮدﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮی از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن داده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺮهھﺎی ﺑﺎﻻﺗﺮی در آزﻣﻮ ​‬
‫ھﻮش ﮐﺴﺐ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮوھﯽ از ﭘﮋوھﺸﮕﺮان در داﻧﺸﮕﺎه اورﮔﺎن)‪ (۴۴‬ﺑﺎ روشھﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫راﺑﻄﮥ ﺑﯿﻦ ﮐﻨﺘﺮل ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و ھﻮش ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ راهھﺎ ﺗﻼش ﺑﺮای‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ھﻮش از طﺮﯾﻖ ﺑﮫﺒﻮد ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮد‪ .‬آنھﺎ از ﮐﻮدﮐﺎن ﭼﮫﺎر ﺗﺎ ﺷﺶ​ﺳﺎﻟﻪ‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ در ﭘﻨﺞ ﺟﻠﺴﮥ ‪ ۴٠‬دﻗﯿﻘﻪای ﺑﻪ ﺑﺎزیھﺎی ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫مدادن اﯾﻦ ﺑﺎزی​ھﺎ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﻮﺟﻪﮐﺮدن و ﮐﻨﺘﺮل ﺑﻮد‪ .‬در ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﺗﻤﺮﯾﻦھﺎ‬ ‫اﻧﺠﺎ ​‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺎ اھﺮم ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺎزی‪ ،‬ﮔﺮﺑﻪای ﮐﺎرﺗﻮﻧﯽ را در ﻣﺤﻮطﮥ ﭼﻤﻦ ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﯽاﻓﺘﺎد‪ .‬ﻣﺤﻮطﮥ ﭼﻤﻦ‬ ‫ﻪای ﮐﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﮔﺮﺑﻪ در ﭼﺎﻟﻪھﺎی ِﮔﻠﯽ ﻣ ​‬ ‫ﻪﮔﻮﻧ ​‬‫ﻣﯽ​دادﻧﺪ؛ ﺑ ​‬
‫ﯽﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰ را‬‫ﻪﺗﺪرﯾﺞ ﮐﻮﭼﮏ​ﺗﺮ و ﭼﺎﻟﻪھﺎی ِﮔﻠﯽ ﺑﺰرگﺗﺮ ﻣ ​‬ ‫ﺑﺎزی ﺑ ​‬
‫ﻪﺗﻨﮫﺎ ﮐﻨﺘﺮل اﺟﺮاﯾﯽ‬ ‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ​داد‪ .‬ﭘﮋوھﺸﮕﺮان درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﺗﻤﺮﯾﻦ​دادن ﺗﻤﺮﮐﺰ‪ ،‬ﻧ ​‬
‫نھﺎی ھﻮش ﻏﯿﺮﮐﻼﻣﯽ او را ﻧﯿﺰ‬ ‫ﮐﻮدک را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﺑﮫﺒﻮد ﻧﻤﺮات آزﻣﻮ ​‬
‫ﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﭼﻨﺪ ﻣﺎه دوام داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣ ​‬
‫ھﻤﯿﻦ ﮔﺮوه‪ ،‬ﺗﺤﻘﯿﻖ دﯾﮕﺮی اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ژنھﺎی ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﺮ‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﺣﻮاس ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﮋوھﺶ ﻧﺸﺎن داد روشھﺎی ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺮ اﯾﻦ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار ھﺴﺘﻨﺪ و ﻣﯿﺎن ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﮐﻮدک در ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻮﺟﻪ و در ﮐﻨﺘﺮل‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت او ارﺗﺒﺎط ﻧﺰدﯾﮑﯽ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﺷﯿﻦ ﻓﺮدرﯾﮏ‪ ،‬ﺑﻪ طﺮاﺣﯽ آزﻣﻮن ﺗﻔﮑﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ)‪ (۴۵‬ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬اﯾﻦ آزﻣﻮن ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﻌﻤﺎی ﺗﻮپ و ﭼﻮب و دو ﭘﺮﺳﺶ دﯾﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﺖ اﻧﺘﺨﺎب اﯾﻦ دو ﭘﺮﺳﺶ آن‬
‫ﻊﮐﻨﻨﺪه و در‬‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ آن​ھﺎ ﺷﮫﻮدی اﺳﺖ؛ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ ھﺮ دو‪ ،‬آﻧﯽ و ﻗﺎﻧ ​‬
‫ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻧﺎدرﺳﺖ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬او ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﺧﻮدش را روی داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﯽ اداﻣﻪ داد ﮐﻪ‬
‫ﻧﻤﺮات ﺿﻌﯿﻔﯽ در اﯾﻦ آزﻣﻮن ﮐﺴﺐ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻧﻈﺎرﺗﯽ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬اﯾﻦ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺿﻌﯿﻒ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﯿﻦ ﻓﺮدرﯾﮏ درﯾﺎﻓﺖ اﯾﻦ اﻓﺮاد ﻣﺴﺘﻌﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺮﺳﺶھﺎ ﺑﺎ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ذھﻨﺸﺎن ﻣﯽآﯾﺪ ﭘﺎﺳﺦ دھﻨﺪ و ﺗﻤﺎﯾﻠﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺻﺮف اﻧﺮژی و ﺗﻼش ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی ﺧﻮد ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺪون ﺗﺮدﯾﺪ از اﺣﺴﺎس ﺷﮫﻮدی ﺧﻮد در ﺣﻞ ﻣﻌﻤﺎھﺎ ﭘﯿﺮوی ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻧﯿﺰ ﻣﺴﺘﻌﺪ‬
‫ﭘﺬﯾﺮش ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﺧﺎص‪ ،‬آﻧﺎن اﻓﺮادی‬
‫ﺗﮑﺎﻧﺸﯽ)‪ (۴۶‬و ﻋﺠﻮل ھﺴﺘﻨﺪ و ﻟﺬت آﻧﯽ را ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪۶٣ ،‬‬
‫درﺻﺪ اﯾﻦ ﮔﺮوه ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﻨﺪ در ﻣﺎه ﺟﺎری ‪ ٣۴٠٠‬دﻻر درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﻨﺪ و ﺻﺒﺮ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺎه دﯾﮕﺮ ‪ ٣٨٠٠‬دﻻر ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﮫﺎ ‪ ٣٧‬درﺻﺪ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ھﺮ ﺳﻪ‬
‫ﻪﺑﯿﻨﺎﻧﻪ را ﺑﺮای درﯾﺎﻓﺖ ﻣﻘﺪار‬ ‫ﻣﻌﻤﺎ را ﺑﻪدرﺳﺘﯽ ﺣﻞ ﻣﯽ​ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ھﻤﺎن ﺗﺮﺟﯿﺢ ﮐﻮﺗ ​‬
‫ﮐﻤﺘﺮ و ﻓﻮری ﭘﻮل دارﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ از اﻓﺮاد آزﻣﻮدﻧﯽ ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ ﺑﺮای درﯾﺎﻓﺖ‬
‫ﯾﮏ​ﺷﺒﮥ ﮐﺘﺎب ﺳﻔﺎرﺷﯽﺷﺎن ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ھﺰﯾﻨﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺧﻮاھﻨﺪ ﮐﺮد‪ ،‬آنھﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫در آزﻣﻮن ﺗﻔﮑﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻧﻤﺮات ﮐﻤﺘﺮی ﺑﻪ دﺳﺖ آورده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻧﺪ دو‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻧﻤﺮات ﺑﺎﻻ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎی ﻓﺮدرﯾﮏ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ‬
‫ﺷﺨﺼﯿﺖھﺎی ﻧﻤﺎﯾﺶ روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﺎ وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪،١‬‬
‫ﺗﮑﺎﻧﺸﯽ و ﺷﮫﻮدی اﺳﺖ و ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اﺳﺘﺪﻻل دارد و ﻣﺤﺘﺎط اﺳﺖ؛‬
‫اﻣﺎ ﺣﺪاﻗﻞ در ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد ﺗﻨﺒﻞ ھﻢ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﯽﺗﻮان ﺗﻔﺎوتھﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﻣﯿﺎن‬
‫اﻓﺮاد را در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ داد؛ ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺒﯿﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺧﻮد و‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﺷﺒﯿﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺧﻮدﺷﺎن ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ آزﻣﻮن ﺳﺎده ﯾﮑﯽ از ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ‬
‫راهھﺎی ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺗﻔﮑﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﯿﺲ اﺳﺘﺎﻧﻮوﯾﮏ و رﯾﭽﺎرد وﺳﺖ‪ ،‬ھﻤﮑﺎر ھﻤﯿﺸﮕﯽ او‪ ،‬ﭘﺎﯾﻪﮔﺬاران اﺻﻄﻼﺣﺎت‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬و ‪ ٢‬ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ اﮐﻨﻮن ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﻨﺪ از ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻧﻮع ‪ ١‬و ‪ ٢‬ﺳﺨﻦ‬
 ‫ﺑﻪ ﻣﯿﺎن آورﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﺎﻧﻮوﯾﮏ و ھﻤﮑﺎراﻧﺶ ﭼﻨﺪ دھﻪ روی ﺗﻔﺎوتھﺎی ﻣﯿﺎن اﻓﺮاد ﺑﺎ‬
‫اﻧﻮاع ﻣﺸﮑﻼت ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮده​اﻧﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﻪ آنھﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫آنھﺎ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ را ﺑﻪ روشھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻄﺮح ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﭼﯿﺰ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺮﺧﯽ اﺷﺨﺎص در ﻗﻀﺎوت‪ ،‬ﺳﻮﮔﯿﺮی ﺑﯿﺸﺘﺮی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟‬
‫اﺳﺘﺎﻧﻮوﯾﮏ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آورده را در ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﻋﻘﻼﻧﯿﺖ و ذھﻦ‬
‫ﺑﺎزﺗﺎﺑﻨﺪه«)‪ (۴٧‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬روﯾﮑﺮدی ﺑﺎرز و ﻣﺘﻔﺎوت را ﺑﺮای‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﮐﺘﺎب در ﭘﯿﺶ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬او ﺑﻪروﺷﻨﯽ دو ﺑﺨﺶ‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ٢‬را از ھﻢ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﺑﻪﻗﺪری ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ او آن را »ذھﻦھﺎی« ﺟﺪا ﻣﯽ​ﻧﺎﻣﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ذھﻦھﺎ ﮐﻪ او آن را‬
‫اﻟﮕﻮرﯾﺘﻤﯽ ﺧﻄﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﺗﻔﮑﺮ آھﺴﺘﻪ و ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد در اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ وظﺎﯾﻒ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻣﻐﺰ ﺑﮫﺘﺮ ﻋﻤﻞ ﻣ ​‬
‫ﻪطﺮز ﺳﺮﯾﻊ و‬ ‫نھﺎی ھﻮش ﻣﻮﻓﻖﺗﺮﻧﺪ و ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑ ​‬ ‫اﻓﺮادی ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در آزﻣﻮ ​‬
‫ﮐﺎرآﻣﺪ از وظﯿﻔﻪ​ای ﺑﻪ وظﯿﻔﮥ دﯾﮕﺮ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﻮوﯾﮏ ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ھﻮش ﺑﺎﻻ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻀﺎوت ﺳﻮﮔﯿﺮاﻧﻪ اﯾﻤﻦ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ‬
‫دﯾﮕﺮی ﻧﯿﺰ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ ﮐﻪ او آن را ﻋﻘﻼﻧﯿﺖ ﻟﻘﺐ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﻣﻔﮫﻮم ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﻮوﯾﮏ از ﻓﺮدی ﻋﺎﻗﻞ ﺷﺒﺎھﺖ ﺑﺴﯿﺎری ﺑﺎ ﻓﺮدی دارد ﮐﻪ ﻣﻦ او را ﻗﺒﻼ ً‬
‫»ﻣﺘﻌﮫﺪ« ﻧﺎﻣﯿﺪم‪ .‬ﻓﺤﻮای اﺻﻠﯽ اﺳﺘﺪﻻل اﺳﺘﺎﻧﻮوﯾﮏ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻘﻼﻧﯿﺖ را‬
‫ﻪای در‬‫ﺑﺎﯾﺪ از ھﻮش ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ داﻧﺴﺖ‪ .‬از دﯾﺪﮔﺎه او‪ ،‬ﺗﻔﮑﺮ ﺳﻄﺤﯽ ﯾﺎ »ﺗﻨﺒﻞ«‪ ،‬ﺧﺪﺷ ​‬
‫ذھﻦ ﺑﺎزﺗﺎﺑﻨﺪه و واﻣﺎﻧﺪﮔﯽ ﻋﻘﻼﻧﯿﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ‪ ،‬اﯾﺪهای ﺟﺬاب و‬
‫ﺗﻔﮑﺮﺑﺮاﻧﮕﯿﺰ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﺎﻧﻮوﯾﮏ و ھﻤﮑﺎراﻧﺶ در ﺣﻤﺎﯾﺖ از اﯾﻦ اﯾﺪه درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺗﻮپ و ﭼﻮب ﯾﺎ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ از اﯾﻦ دﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﻌﯿﺎرھﺎی ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ‬
‫ﺺھﺎی ﺑﮫﺘﺮ‬ ‫ﺑﺮای ﺳﻨﺠﺶ ھﻮش ﻣﺎﻧﻨﺪ آزﻣﻮنھﺎی ﺿﺮﯾﺐ ھﻮﺷﯽ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪی ﺷﺎﺧ ​‬
‫ﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎن ﻣﺸﺨﺺ ﺧﻮاھﺪ‬ ‫اﺳﺘﻌﺪاد ﻣﺎ در زﻣﯿﻨﮥ ﺧﻄﺎھﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﻣ ​‬
‫ﮐﺮد ﮐﻪ آﯾﺎ ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ ھﻮش و ﻋﻘﻼﻧﯿﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎی ﺗﺎزهﺗﺮی ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‬
‫ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪.‬‬
‫***‬

‫ﮐﻨﺘﺮل‬

‫»ﻻزم ﻧﺒﻮد ﺧﯿﻠﯽ ﺑﻪ ﺧﻮدش ﺳﺨﺘﯽ ﺑﺪھﺪ ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖھﺎ ﺻﺮف آن ﮐﺎر ﮐﻨﺪ؛ او در‬
‫ﮐﺎرش ﻏﻮطﻪور ﺷﺪه ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﺲ او ﺑﻪ​ﻗﺪری ﺗﺨﻠﯿﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎی ﻓﮑﺮﮐﺮدن‬ ‫»ﭘﺲ از ﺟﻠﺴﺎت طﻮﻻﻧﯽ‪ ،‬ﻧْﻔ ِ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻞ‪ ،‬ﺑﻪ روﻧﺪھﺎی اﺟﺮاﯾﯽ اﺳﺘﺎﻧﺪارد روی آورد‪«.‬‬
‫»اﺻﻼ ً ﺑﻪ ﺧﻮدش زﺣﻤﺖ ﻧﺪاد ﺑﺒﯿﻨﺪ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﻣﻌﻨﺎ دارد ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ .‬آﯾﺎ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬او ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺗﻨﺒﻞ اﺳﺖ ﯾﺎ او ﺑﻪ​طﺮزی ﻏﯿﺮﻋﺎدی ﺧﺴﺘﻪ ﺑﻮد؟«‬
‫»ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً اوﻟﯿﻦ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﺑﻪ ذھﻨﺶ ﻣﯽرﺳﺪ‪ ،‬ﺑﺮ زﺑﺎن ﻣﯽ​راﻧﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً‬
‫ﺣﺘﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ از ﻟﺬت آﻧﯽ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺿﻌﯿﻒ‪«.‬‬
***
 ‫ﯽﮔﺮا‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﮫﺎرم‪ :‬ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺗﺪاﻋ ​‬

‫ﺑﺮای ﻣﮑﺎﺷﻔﻪھﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺑﻪ واژهھﺎی‬

‫زﯾﺮ ﻧﮕﺎھﯽ ﺑﯿﻨﺪازﯾﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔﺮاغ ﻣﻮز‬
‫در ﯾﮏ ﯾﺎ دو ﺛﺎﻧﯿﮥ ﭘﯿﺶ‪ ،‬اﺗﻔﺎقھﺎی زﯾﺎدی ﺑﺮاﯾﺘﺎن اﻓﺘﺎد‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺻﺤﻨﻪ و ﺗﺠﺮﺑﮥ‬
‫ﯽآﻧﮑﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ‬‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ را ﺑﻪ ﯾﺎد آورﯾﺪ‪ .‬ﭼﮫﺮهﺗﺎن از ﻧﻔﺮت درھﻢ رﻓﺖ و ﺷﺎﯾﺪ ﺑ ​‬
‫ﺷﻮﯾﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﺘﺎب را ﮐﻨﺎری ﮔﺬاﺷﺘﯿﺪ؛ ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺒﺘﺎن ﺗﻨﺪﺗﺮ ﺷﺪ؛ ﻣﻮھﺎی دﺳﺘﺘﺎن‬
‫ﮐﻤﯽ ﺳﯿﺦ ﺷﺪ و ﻏﺪهھﺎی ﻋﺮق ﺑﺪﻧﺘﺎن ﻓﻌﺎل ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ طﻮر ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬ﺑﻪ واژهای‬
‫ﻧﻔﺮت​اﻧﮕﯿﺰ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﺧﻔﯿﻒ واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن دادﯾﺪ؛ ﮔﻮﯾﯽ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ را‬
‫دﯾﺪهاﯾﺪ‪ .‬ھﻤﮥ اﯾﻦھﺎ ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی و ﺧﺎرج از ﮐﻨﺘﺮل ﺷﻤﺎ رخ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﯿﭻ دﻟﯿﻞ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺑﺮای اﯾﻦ رﻓﺘﺎر ﺷﻤﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ اﻣﺎ ذھﻨﺘﺎن ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮد‬
‫ﺳﮑﺎﻧﺴﯽ ﻣﻮﻗﺘﯽ را ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ارﺗﺒﺎطﯽ ﻋﺎدی را ﺑﯿﻦ واژهھﺎی ﻣﻮز و‬
‫اﺳﺘﻔﺮاغ اﯾﺠﺎد ﮐﺮده اﺳﺖ؛ ﮔﻮﯾﯽ ﺳﻨﺎرﯾﻮﯾﯽ ﻓﺎﻗﺪ ﺟﺰﺋﯿﺎت را ﺷﮑﻞ داده ﮐﻪ در آن‪،‬‬
‫ﯽﺷﻮﯾﺪ‪ .‬ﻧﮕﺮان‬‫ﻣﻮز ﺑﺎﻋﺚ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎری ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﻣﻮﻗﺘﺎً از ﻣﻮز ﻣﺘﻨﻔﺮ ﻣ ​‬
‫ﻧﺒﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬زودﮔﺬر اﺳﺖ! وﺿﻌﯿﺖ ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﮥ دﯾﮕﺮی ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﺑﻪطﻮر ﻏﯿﺮطﺒﯿﻌﯽ آﻣﺎدۀ ﺗﺸﺨﯿﺺ و واﮐﻨﺶ ﺑﻪ اﺷﯿﺎ و ﻣﻔﺎھﯿﻤﯽ ھﺴﺘﯿﺪ‬
‫ﯽﮐﻨﻨﺪۀ واژه »اﺳﺘﻔﺮاغ« ھﺴﺘﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﯿﻤﺎری‪ ،‬ﺑﻮی زﻧﻨﺪه ﯾﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﮫﻮع‬ ‫ﮐﻪ ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ﯽﮐ ﻨ ﻨ ﺪ ۀ »ﻣﻮز« ھﺴﺘﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ زرد‪ ،‬ﻣﯿﻮه و ﺷﺎﯾﺪ ﺗﻮت و‬ ‫و واژ ​هھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ﺳﯿﺐ‪.‬‬
‫ً‬
‫اﺳﺘﻔﺮاغﮐﺮدن ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﺧﺎص رخ ﻣﯽدھﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ زﯾﺎدهروی در ﻧﻮﺷﯿﺪن‬
‫و ﺳﻮءھﺎﺿﻤﻪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ طﺮزی ﻏﯿﺮطﺒﯿﻌﯽ آﻣﺎدۀ ﺗﺸﺨﯿﺺ واژه​ھﺎﯾﯽ ﺑﺎﺷﯿﺪ‬
‫ﻞ ھﻤﯿﻦ ﭘﯿﺎﻣﺪ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ھﻤﺒﺴﺘﻪ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﯾﻦ‪،‬‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﻋﻠ ِ‬
‫ﺐﺑﻮدن ﻗﺮارﮔﯿﺮی ﮐﻠﻤﻪھﺎ در اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻧﯿﺰ ﺷﺪه‬ ‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ١‬ﺷﻤﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻋﺠﯿ ​‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ آن را ﺟﺎﯾﯽ ﻧﺪﯾﺪهاﯾﺪ‪ .‬ﮐﻤﯽ ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮ ﺷﺪﯾﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ ﭘﯿﭽﯿﺪه از ﭘﺎﺳﺦھﺎ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺮﯾﻊ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮد و ﺑﺪون ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﻼش‬
‫ﺖ‬
‫رخ داده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ارادۀ اﻧﺠﺎمدادن ﯾﺎ ﺗﻮﻗﻒ آن را ﻧﺪاﺷﺘﻪاﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿ ِ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﺑﺎ دﯾﺪن ﭼﻨﺪ واژه رخ داد‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ ﻓﻌﺎلﺳﺎزی ﺗﺪاﻋﯽﮔﺮا‬
‫ﺑﻮد؛ ﯾﻌﻨﯽ ھﺮ ﻓﮑﺮی ﮐﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺧﻮْد اﻓﮑﺎر دﯾﮕﺮی را اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ و‬
‫ﺳﯿﻠﯽ ﺧﺮوﺷﺎن در ﻣﻐﺰﺗﺎن ﺑﻪ​ﭘﺎ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺧﺎﺻﯿﺖ اﺳﺎﺳﯽ اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ ﭘﯿﭽﯿﺪه‬
‫از روﯾﺪادھﺎی ذھﻨﯽ‪ ،‬اﻧﺴﺠﺎم آن اﺳﺖ‪ .‬ھﺮ ﻋﻨﺼﺮی ﺑﻪ دﯾﮕﺮی ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ و آن‬
‫را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬واژهھﺎ ﺧﺎطﺮهھﺎ را ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺎطﺮهھﺎ اﺣﺴﺎﺳﺎت را‬
‫نزده‬‫ﺑﯿﺪار ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻧﯿﺰ ﺣﺎﻟﺖھﺎی ﭼﮫﺮه و واﮐﻨﺶھﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﯿﺠﺎ ​‬
‫ﺷﺪن و ﭘﺮھﯿﺰ از ﻣﻮﺿﻮع را در ﭘﯽ ﻣﯽآورﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﻟﺖھﺎی ﭼﮫﺮه و ﭘﺮھﯿﺰ از ﻣﻮﺿﻮع‪،‬‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺷﻤﺎ را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺣﺴﺎﺳﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮﺑﮥ ﺧﻮد‪ ،‬ﻓﮑﺮھﺎی‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع را ﺟﺎن ﺗﺎزهای ﻣﯽﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬ﮐﻞ اﯾﻦ ﻣﺎﺟﺮا ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺮﯾﻊ و در ﯾﮏ‬
‫آن اﺗﻔﺎق ﻣﯽ​اﻓﺘﺪ و اﻟﮕﻮی ﺧﻮدﺗﻘﻮﯾﺘﯽ)‪ (۴٨‬را از ﭘﺎﺳﺦھﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﯽ‬
‫و ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺷﮑﻞ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻟﮕﻮ‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬اﻣﺎ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ اﺳﺖ و اﻧﺴﺠﺎم‬
‫ﯽﮔﺮا)‪ (۴٩‬ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ﻪطﻮر ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی و ﻧﺎآﮔﺎھﺎﻧﻪ ﺷﺎھﮑﺎری ﺑﺰرگ ﺧﻠﻖ‬ ‫در ﮐﺴﺮی از زﻣﺎن‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑ ​‬
‫ﮐﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺷﻤﺎ از رﺧﺪادی ﮐﺎﻣﻼ ً ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﻧﺸﺪه‪ ،‬ﻧﮫﺎﯾﺖ ﺑﮫﺮهﺑﺮداری را‬
‫ﮐﺮده و ﺑﻪ آن ﻣﻌﻨﺎ و ﻣﻔﮫﻮم ﺑﺨﺸﯿﺪه اﺳﺖ؛ دو ﮐﻠﻤﮥ ﺳﺎده ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﻋﺠﯿﺐ‬
‫ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺟﻔﺖ و ﺟﻮر ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺷﻤﺎ داﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ از آنھﺎ ﭘﺪﯾﺪ‬
‫آورد و ﺗﮫﺪﯾﺪی اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ را ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﺮد و ﺷﻤﺎ را ﺑﺮای اﺗﻔﺎقھﺎی ﻣﺤﺘﻤﻞ آﯾﻨﺪه‬
‫آﻣﺎده ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯿﺰان ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮی روﯾﺪاد ﮐﻨﻮﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫آن ﻣﻔﮫﻮم ﻧﯿﺰ ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬در ﻧﮫﺎﯾﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﮑﺎن‪ ،‬از ﮔﺬﺷﺘﻪ آﮔﺎھﯽ ﯾﺎﻓﺘﯿﺪ و‬
‫ﺑﺮای آﯾﻨﺪه آﻣﺎده ﺷﺪﯾﺪ‪.‬‬
‫وﯾﮋﮔﯽ ﻋﺠﯿﺒﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯾﺘﺎن اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدۀ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺷﻤﺎ از دو واژۀ‬
‫ﺳﺎده و ﮐﻢاھﻤﯿﺖ ﺑﻪ​ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﻤﺎدی از واﻗﻌﯿﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻧﺘﺎن ﺑﻪ واﻗﻌﯿﺖ ﻣﻔﺮوض‪،‬‬
‫واﮐﻨﺸﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻼﯾﻢﺗﺮ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ اﺣﺴﺎﺳﯽ و‬
‫ﭘﺲ​زدن ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺷﻤﺎ ﺑﺨﺸﯽ از ﺗﻔﺴﯿﺮ اﺗﻔﺎق ﭘﯿﺶ رو ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺣﻮزۀ روانﺷﻨﺎﺳﯽ در اﯾﻦ ﺳﺎلھﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺗﺠﺴﻢ‬
‫ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺑﺪﻧﺘﺎن ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻣﻐﺰﺗﺎن‪.‬‬
‫از دﯾﺮﺑﺎز ﺳﺎزوﮐﺎر ﭘﺪﯾﺪآورﻧﺪۀ اﯾﻦ روﯾﺪادھﺎی ذھﻨﯽ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺪاﻋﯽ اﻓﮑﺎر‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻓﮑﺮھﺎ در ﺿﻤﯿﺮ ﺧﻮدآﮔﺎه‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﮥ ﻣﺎ ﺑﻪ واﺳﻄﮥ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣ ​‬
‫ﻣﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺗﮑﺎﻣﻞﯾﺎﻓﺘﻪای ﻣﺮﺗﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯽ ﻗﺮن ھﻔﺪه و‬
‫ھﺠﺪه ﻣﯿﻼدی در ﺟﺴﺘﺠﻮی ﻗﻮاﻋﺪی ﺑﺮای ﺗﺸﺮﯾﺢ و ﺗﻔﺴﯿﺮ اﯾﻦ روﻧﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬دﯾﻮﯾﺪ‬
‫ھﯿﻮم)‪ ،(۵٠‬ﻓﯿﻠﺴﻮف اﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪی‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻟﮥ ﺧﻮد ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﮐﺎوﺷﯽ در‬
‫ﺧﺼﻮص ﻓﮫﻢ ﺑﺸﺮی«)‪ (۵١‬ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ١٧۴٨‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﺻﻮل ﺗﺪاﻋﯽ‬
‫را ﺑﻪ ﺳﻪ اﺻﻞ ﻣﺤﺪود ﮐﺮد‪ :‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺸﺎﺑﮫﺖ ﯾﺎ ھﻤﺎﻧﻨﺪی)‪ ،(۵٢‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺠﺎورت ﯾﺎ‬
‫ھﻢﺟﻮاری در زﻣﺎن ﯾﺎ ﻣﮑﺎن)‪ (۵٣‬و ﻧﺴﺒﺖ ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮﻟﯽ)‪ .(۵۴‬درک ﻣﺎ از‬
‫ﯽﮔﺮاﯾﯽ از زﻣﺎن ھﯿﻮم ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻓﺮاواﻧﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺳﻪ اﺻﻞ او‬ ‫ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ھﻤﭽﻨﺎن ﻧﻘﻄﮥ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮای ﺷﺮوع اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺼﺪ دارم ﺗﺼﻮﯾﺮی وﺳﯿﻊ از آﻧﭽﻪ اﯾﺪه و ﻓﮑﺮ ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﻢ در اﺧﺘﯿﺎرﺗﺎن ﺑﮕﺬارم‪ .‬اﯾﺪه‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺤﺴﻮس ﯾﺎ اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ راهھﺎی ﺑﯽﺷﻤﺎری ﺑﯿﺎن ﺷﻮد؛ ﻣﺜﻼ ً در‬
‫ﻗﺎﻟﺐ ﻓﻌﻞ‪ ،‬اﺳﻢ‪ ،‬ﺻﻔﺖ ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﻣﺸﺘﯽ ﮔﺮه​ﮐﺮده‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎور روانﺷﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬اﯾﺪهھﺎ‬
‫ﯽﮔﺮا«‬ ‫ﮔﺮهھﺎﯾﯽ در ﺷﺒﮑﻪای وﺳﯿﻊ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن اﯾﻦ ﺷﺒﮑﻪ را »ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ﯽﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﺒﮑﻪ ھﺮ اﯾﺪه ﺑﻪ اﯾﺪهھﺎی ﺑﺴﯿﺎر دﯾﮕﺮی ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣ ​‬
‫ﭘﯿﻮﻧﺪھﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ اﯾﺪهھﺎ وﺟﻮد دارد‪ :‬ﻋﻠﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻮل )وﯾﺮوس ←‬
‫ﺳﺮﻣﺎﺧﻮردﮔﯽ(؛ اﺟﺴﺎم ﺑﻪ وﯾﮋﮔﯽھﺎﯾﺸﺎن )ﻟﯿﻤﻮﺗﺮش ← ﺳﺒﺰ( و اﺟﺴﺎم ﺑﻪ‬
‫ﮔﺮوهھﺎی ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن )ﻣﻮز ← ﻣﯿﻮهھﺎ(‪ .‬ﻣﺎ ﻓﺮاﺗﺮ از ھﯿﻮم اﯾﻦ ﺷﯿﻮه را‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ دادﯾﻢ؛ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ دﯾﮕﺮ ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﻢ ذھﻨﻤﺎن در ھﺮﻟﺤﻈﻪ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﯽﮔﺮا ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺠﻢ زﯾﺎدی از‬‫ﯾﮏ اﯾﺪه ﻣﯽﭘﺮدازد‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺎورﯾﻢ ﮐﻪ ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ن واﺣﺪ اﻧﺠﺎم دھﺪ‪ .‬اﯾﺪه​ای ﮐﻪ ﺟﺎن ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﯾﮏ اﯾﺪۀ دﯾﮕﺮ را‬ ‫ﮐﺎر را در آ ِ‬
‫ﺑﺮﻧﻤﯽاﻧﮕﯿﺰد‪ ،‬اﯾﺪهھﺎی زﯾﺎدی را ﻧﯿﺰ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﮔﺮوھﯽ دﯾﮕﺮ را‬
‫ﯽاﻧﮕﯿﺰﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﺗﻌﺪادی اﻧﺪک از اﯾﻦ اﯾﺪهھﺎ در ﺧﻮدآﮔﺎه ﻣﺎ ﺛﺒﺖ‬ ‫ﺑﺮﻣ ​‬
‫ﯽﮔﺮا در ﺳﮑﻮت و ﭘﻨﮫﺎن از ﺧﻮدھﺎی آﮔﺎه‬‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ﻣﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻔﮑﺮ ﮐﻪ ﻣﺎ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻣﺤﺪودی ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ذھﻨﻤﺎن‬
‫دارﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺎورﮐﺮدﻧﯽ اﺳﺖ؛ زﯾﺮا طﺒﯿﻌﺘﺎً ﺑﺮای ﺗﺠﺮﺑﮥ ﻣﺎ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺣﻘﯿﻘﺖ دارد‪:‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻤﺘﺮ از آﻧﭽﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬درﺑﺎرۀ ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﯽداﻧﯿﺪ‪.‬‬
 ‫اﻋﺠﺎز زﻣﯿﻨﻪﺳﺎزی‬

‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ در ﻋﻠﻢ ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ در روش اﻧﺪازهﮔﯿﺮی‪ ،‬اوﻟﯿﻦ‬

‫ﯽﮔﺮاﯾﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﺎ ﭼﻨﺪ دھﮥ‬ ‫دﺳﺘﺎورد ﺑﺰرگ در درک ﺳﺎزوﮐﺎر ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ﯽﮔﺮاﯾﯽ طﺮح ﭘﺮﺳﺶھﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻦ ﺑﻮد‪» :‬ﺑﺎ ﺷﻨﯿﺪن‬ ‫ﭘﯿﺶ‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ راه ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ﮐﻠﻤﮥ روز‪ ،‬اوﻟﯿﻦ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﺑﻪ ذھﻨﺘﺎن ﻣﯽآﯾﺪ ﭼﯿﺴﺖ؟« ﭘﮋوھﺸﮕﺮان‪ ،‬ﺑﺴﺎﻣﺪ‬
‫ﭘﺎﺳﺦھﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﺷﺐ«‪» ،‬آﻓﺘﺎﺑﯽ« و »ﺑﻠﻨﺪ« را ﺑﻪ دﻗﺖ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در دھﮥ‬
‫نﺷﻨﺎﺳﺎن درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ ﯾﮏ واژه‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ آﻧﯽ و‬ ‫‪ ،١٩٨٠‬روا ​‬
‫ﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس آن‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺴﯿﺎری از واژه​ھﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ را‬ ‫ﺳﻨﺠﺶ​ﭘﺬﯾﺮی ﻣ ​‬
‫در ذھﻦ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪﺗﺎزﮔﯽ واژۀ »دوﺳﺘﯽ« را ﺷﻨﯿﺪه ﯾﺎ دﯾﺪه ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً‬
‫و ا ژ ۀ »‪ -‬ری​ب« را »ﻗﺮﯾﺐ« ﺧﻮاھﯿﺪ ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎ واژۀ »ﺳﻔﺮ« روﺑﺮو ﺷﺪهاﯾﺪ‪،‬‬
‫نﺷﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬اﯾﻦ را اﺛﺮ زﻣﯿﻨﻪﺳﺎزی‬ ‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ً آن را »ﻏﺮﯾﺐ« ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﺪ‪ .‬ﻣﺎ روا ​‬
‫ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﻢ‪.‬‬
‫واژۀ »دوﺳﺘﯽ« زﻣﯿﻨﻪﺳﺎز »ﻗﺮﯾﺐ« اﺳﺖ و واژۀ »ﺳﻔﺮ« زﻣﯿﻨﻪﺳﺎز »ﻏﺮﯾﺐ«)‪.(۵۵‬‬
‫اﺛﺮ زﻣﯿﻨﻪﺳﺎزی‪ ،‬ﺷﮑﻞھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دارد‪ .‬اﮔﺮ اﮐﻨﻮن ﻓﮑِﺮ ﺧﻮردن در ذھﻨﺘﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺟﺪا از اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻪ آن آﮔﺎه ﺑﺎﺷﯿﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ ،‬ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ از ﻣﻌﻤﻮل ﻣﺘﻮﺟﻪ واژۀ »ﻏﺬا« در‬
‫ﻪﺗﻨﮫﺎ‬‫ﻧﺠﻮاﯾﯽ ﮐﻮﺗﺎه ﯾﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪای ﻣﺒﮫﻢ و ﻧﺎﺧﻮاﻧﺎ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ذھﻨﺘﺎن ﻧ ​‬
‫آﻣﺎدﮔﯽ درﯾﺎﻓﺖ واژۀ »ﻏﺬا« را دارد‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎری دﯾﮕﺮ از ﻓﮑﺮھﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻪ ﻏﺬا را ﻧﯿﺰ‬
‫ﭘﺬﯾﺮا اﺳﺖ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻨﮕﺎل‪ ،‬ﮔﺮﺳﻨﻪ‪ ،‬ﭼﺎق‪ ،‬رژﯾﻢ ﻏﺬاﯾﯽ و ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎر آﺧﺮی‬
‫ﮐﻪ ﻏﺬا ﺧﻮردﯾﺪ در رﺳﺘﻮران و ﭘﺸﺖ ﻣﯿﺰی ﻟﻖ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﯾﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ واژۀ‬
‫ﻟﻖ ھﻢ ﺣﺴﺎسﺗﺮ ﺧﻮاھﯿﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻓﮑﺎری ﮐﻪ از اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪﺳﺎزی ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺧﻮْد زﻣﯿﻨﻪﺳﺎز ﻓﮑﺮھﺎی دﯾﮕﺮﻧﺪ؛ ھﺮﭼﻨﺪ ﻗﺪرت ﮐﻤﺘﺮی دارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﻌﺎلﺳﺎزی‬
‫ذھﻨﯽ ﻣﺜﻞ اﻣﻮاج ﯾﮏ اﺳﺘﺨﺮ آب در ﺑﺨﺶ ﮐﻮﭼﮑﯽ از ﺷﺒﮑﮥ وﺳﯿﻊ اﻓﮑﺎر‬
‫ھﻤﺒﺴﺘﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ردﯾﺎﺑﯽ اﯾﻦ ﻣﻮجھﺎ اﮐﻨﻮن ﯾﮑﯽ از ﺟﺬابﺗﺮﯾﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ‬
‫نﺷﻨﺎﺳﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت روا ​‬
‫ﯽﺑﺮدن ﺑﻪ اﯾﻦ اﺻﻞ ﺑﻮد ﮐﻪ‬ ‫ﮔﺎم ﺑﺰرگ دﯾﮕﺮ در ﻣﺴﯿﺮ درک ﻣﺎ از ﺣﺎﻓﻈﻪ‪ ،‬ﭘ ​‬
‫زﻣﯿﻨﻪﺳﺎزی‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻔﺎھﯿﻢ و واژهھﺎ ﻣﺤﺪود ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪای آﮔﺎھﺎﻧﻪ ﺣﺲ ﮐﻨﯿﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﻏﺮﯾﺐ را ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﺪ‪:‬‬
‫رﻓﺘﺎر و اﺣﺴﺎس ﺷﻤﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ اﺗﻔﺎقھﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ از آنھﺎ آﮔﺎه ﻧﯿﺴﺘﯿﺪ‪.‬‬
‫نﺷﻨﺎس و ھﻤﮑﺎراﻧﺶ در آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪای ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ‬ ‫گ)‪ (۵۶‬روا ​‬ ‫ﺟﺎن ﺑﺎر ِ‬
‫ً‬
‫ﺑﺪل ﺷﺪ‪ ،‬از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﻧﯿﻮﯾﻮرک ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺑﯿﻦ ‪ ١٨‬ﺗﺎ ‪ ٢٢‬ﺳﺎﻟﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ از‬
‫ﻣﯿﺎن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از ﭘﻨﺞ واژۀ درھﻢرﯾﺨﺘﻪ‪ ،‬ﺟﻤﻠﻪھﺎﯾﯽ ﭼﮫﺎرﮐﻠﻤﻪای ﺑﺴﺎزﻧﺪ؛‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬او‪ ،‬آن را‪ ،‬زرد‪ ،‬ﻓﻮری«‪ .‬در ﮔﺮوھﯽ از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن‪ ،‬ﻧﯿﻤﯽ از اﻓﺮاد‬
‫ﺟﻤﻼﺗﯽ ﺣﺎوی واژﮔﺎﻧﯽ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﯽ ھﻤﺒﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻓﻠﻮرﯾﺪا‪ ،‬ﻓﺮاﻣﻮشﮐﺎر‪ ،‬طﺎس‪ ،‬ﺧﺎﮐﺴﺘﺮی ﯾﺎ ﭼﯿﻦ و ﭼﺮوک‪ .‬از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ‬
‫ﺷﺪ ﭘﺲ از اﻧﺠﺎمدادن اﯾﻦ وظﯿﻔﻪ‪ ،‬ﺑﺮای آزﻣﺎﯾﺸﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ دﻓﺘﺮی در اﻧﺘﮫﺎی دﯾﮕﺮ‬
‫راھﺮو ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬ھﺪف اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬ھﻤﯿﻦ ﭼﻨﺪ ﻗﺪم ﭘﯿﺎدهروی ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺤﻘﻘﺎن‪،‬‬
‫زﻣﺎن اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ را ﺑﻪدﻗﺖ اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬طﺒﻖ اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺎرگ‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺟﻤﻼﺗﯽ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر آھﺴﺘﻪﺗﺮ از دﯾﮕﺮ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻣﺴﯿﺮ را طﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫»اﺛﺮ ﻓﻠﻮرﯾﺪا«)‪ (۵٧‬دو ﻣﺮﺣﻠﻪ از زﻣﯿﻨﻪﺳﺎزی را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ​ای‬
‫ﯽﺷﻮﻧﺪ؛ ھﺮﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻮِد واژۀ‬ ‫ﻪﺳﺎز اﻓﮑﺎر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﯽ ﻣ ​‬ ‫از واژهھﺎ‪ ،‬زﻣﯿﻨ ​‬
‫ﻪﺳﺎز رﻓﺘﺎر و راه​رﻓﺘﻦ‬ ‫»ﺳﺎﻟﺨﻮرده« ھﺮﮔﺰ اﺷﺎر ​های ﻧﺸﺪ‪ .‬دوم‪ ،‬اﯾﻦ اﻓﮑﺎر‪ ،‬زﻣﯿﻨ ​‬
‫ﻪای ﻣﯽ​ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﯽ ھﻤﺒﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﮥ اﯾﻦ​ھﺎ ﺑﺪون‬ ‫آھﺴﺘ ​‬
‫آﮔﺎھﯽ ﻓﺮد رخ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ از آنھﺎ ﺳﺆال ﺷﺪ‪ ،‬ھﯿﭻﯾﮏ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﻣﺸﺨﺼﯽ در واژﮔﺎن ﭘﺮﺳﺶھﺎﯾﺸﺎن ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ .‬آﻧﺎن ھﻤﮕﯽ ﺑﺮ اﯾﻦ اﺻﺮار ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬ﮐﺎری دال ﺑﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮﭘﺬﯾﺮی​ﺷﺎن از واژهھﺎ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻧﺪاد ​هاﻧﺪ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﯽ ﺑﻪ ﺧﻮدآﮔﺎه آنھﺎ راه ﻧﯿﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬وﻟﯽ در رﻓﺘﺎر آنھﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫اﯾﺠﺎد ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪۀ ﭼﺸﻤﮕﯿِﺮ زﻣﯿﻨﻪﺳﺎزی‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﮑﺮ ﺑﺮ رﻓﺘﺎر‪ ،‬اﺛﺮ‬
‫ﻓﮑﺮی‪ -‬ﺣﺮﮐﺘﯽ)‪ (۵٨‬ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﺘﻮﺟﻪ آن‬
‫ﻧﺸﺪهاﯾﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﻮاﻧﺪن اﯾﻦ ﭘﺎراﮔﺮاف ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﯿﺰ ﺗﺄﺛﯿﺮ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ‬
‫ﺑﺮای ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻟﯿﻮان آب ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽ​ﺷﺪﯾﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﮐﻤﯽ آھﺴﺘﻪﺗﺮ از ﻣﻌﻤﻮل از‬
‫ﯽﺧﺎﺳﺘﯿﺪ؛ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ از ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﯽ ﺑﯿﺰار ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ‬ ‫ﺻﻨﺪﻟﯽﺗﺎن ﺑﺮﻣ ​‬
‫ﻪھﺎی ﺗﺤﻘﯿﻖ ﮐﻤﯽ ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ از ﻣﻌﻤﻮل از ﺟﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽ​ﺷﺪﯾﺪ!‬ ‫ﺻﻮرت‪ ،‬طﺒﻖ ﯾﺎﻓﺘ ​‬
‫ارﺗﺒﺎط ﻓﮑﺮی‪ -‬ﺣﺮﮐﺘﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻌﮑﻮس ﻧﯿﺰ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﮐﻪ در ﯾﮑﯽ‬
‫ﺲ آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺎرگ و‬ ‫از داﻧﺸﮕﺎه​ھﺎی آﻟﻤﺎن اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﺘﺎﯾﺠﯽ ﮐﺎﻣﻼ ً ﻋﮑ ِ‬
‫ھﻤﮑﺎراﻧﺶ را در ﭘﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ‬
‫ﭘﻨﺞ دﻗﯿﻘﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ‪ ٣٠‬ﻗﺪم در دﻗﯿﻘﻪ راه ﺑﺮوﻧﺪ ﮐﻪ ﯾﮏﺳﻮم ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻌﻤﻮل‬
‫ﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﭘﺲ از اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺳﺎده ﺑﻪ واژهھﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﭘﯿﺮی‬ ‫آنھﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺸﺎرﮐ ​‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ‪ ،‬ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﯽ و ﺗﻨﮫﺎﯾﯽ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮات زﻣﯿﻨﻪﺳﺎزی ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬واﮐﻨﺸﯽ ﻣﻨﺴﺠﻢ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ زﻣﯿﻨﮥ ﻓﮑﺮﮐﺮدن‬
‫ﺑﻪ ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﯽ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬رﻓﺘﺎری ﻣﺸﺎﺑﻪ ﮐﮫﻦﺳﺎﻻن ﺧﻮاھﯿﺪ داﺷﺖ و‬
‫اﮔﺮ رﻓﺘﺎر ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﺎن را ﺗﻘﻠﯿﺪ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﯿﺮی و ﮐﮫﻦﺳﺎﻟﯽ ﻓﮑﺮ ﺧﻮاھﯿﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﯽﮔﺮای ﻣﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﺪاول اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪،‬‬ ‫ارﺗﺒﺎط دوﺳﻮﯾﻪ در ﺷﺒﮑﮥ ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ﯽآورد و ﻟﺒﺨﻨﺪ​زدن ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد‬ ‫ﺧﻮﺷﺤﺎل​ﺑﻮدن‪ ،‬ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ھﻤﺮاه ﻣ ​‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷﻮﯾﺪ‪ .‬ھﻤﯿﻦ اﮐﻨﻮن ﻣﺪادی ﺑﺮدارﯾﺪ و آن را ﺑﯿﻦ دﻧﺪانھﺎﯾﺘﺎن ﻧﮕﻪ دارﯾﺪ؛‬
‫طﻮری ﮐﻪ ﻧﻮک آن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ آن را ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮد در دﺳﺖ‬
‫ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ و اﻧﺘﮫﺎی ﻣﺪاد را ﺑﻪ ﻟﺒﺘﺎن ﺑﭽﺴﺒﺎﻧﯿﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺸﺪﯾﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﯾﮑﯽ از‬
‫ﻢﮐﺮدن و دﯾﮕﺮی ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﻟﺒﺨﻨﺪ​زدن واداﺷﺖ‪ .‬از ﭼﻨﺪ‬ ‫اﯾﻦ ﮐﺎرھﺎ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ اﺧ ​‬
‫ﻢزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻣﺪادی را در دھﺎن ﺧﻮد ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ و ھ ​‬
‫ﺷﻮخطﺒﻌﯽ ﮐﺎرﯾﮑﺎﺗﻮرھﺎی ﮔﺮی ﻻرﺳﻮن)‪ (۵٩‬ﻧﻤﺮه دھﻨﺪ‪ .‬آنھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻟﺒﺨﻨﺪ‬
‫ﻣﯽزدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ ﮐﺎرﯾﮑﺎﺗﻮرھﺎ را ﺧﻨﺪهدارﺗﺮ از ﮔﺮوه اﺧﻢﮐﺮده ﻣﯽدﯾﺪﻧﺪ‪ .‬در‬
‫آزﻣﺎﯾﺸﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﺧﻢ ﺑﺮ ﺻﻮرت داﺷﺘﻨﺪ و اﺑﺮواﻧﺸﺎن ﮔﺮ ​هﮐﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺗﺼﺎوﯾﺮ دﻟﺨﺮاش ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻮدﮐﺎن ﮔﺮﺳﻨﻪ‪ ،‬ﻣﺸﺎﺟﺮۀ ﻣﺮدم و ﻣﻌﻠﻮﻻن ﺗﺼﺎدﻓﺎت‪،‬‬
‫واﮐﻨﺶھﺎی اﺣﺴﺎﺳﯽ ﻗﻮیﺗﺮی از ﺧﻮد ﺑﺮوز دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺮﮐﺎت ﺳﺎده و ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺪﻧﯽ ھﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ اﺣﺴﺎس و ﻓﮑﺮ ﻣﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬در‬
‫آزﻣﺎﯾﺸﯽ از اﻓﺮاد ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ از طﺮﯾﻖ ﮔﻮﺷﯽھﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﭘﯿﺎم رادﯾﻮﯾﯽ‬
‫ﮔﻮش دھﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ آنھﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ھﺪف از اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﯿﻔﯿﺖ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺻﻮﺗﯽ ﺟﺪﯾﺪ اﺳﺖ‪ .‬از آنھﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ھﻨﮕﺎم ﮔﻮش​دادن ﺑﻪ‬
‫ﭘﯿﺎمھﺎ ﺳِﺮ ﺧﻮد را ﺗﮑﺎن دھﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﻧﺪ اﯾﻦ ﮐﺎر اﺧﺘﻼﻟﯽ در ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺻﺪا‬
‫اﯾﺠﺎد ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬از ﻧﯿﻤﯽ از اﻓﺮاد ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺳﺮﺷﺎن را ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪ و‬
‫نھﺎ ﮔﻮش‬ ‫ﻧﯿﻤﯽ دﯾﮕﺮ ﺳﺮﺷﺎن را ﺑﻪ راﺳﺖ و ﭼﭗ ﺗﮑﺎن دھﻨﺪ‪ .‬ﺻﺪاھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ آ ​‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﭘﯿﺎم آﻣﻮزﺷﯽ رادﯾﻮﯾﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﺷﺎن را ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﮥ ﺗﺄﯾﯿﺪ‬
‫ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺬﯾﺮش ﭘﯿﺎمھﺎی ﺷﻨﯿﺪهﺷﺪه ﺗﻤﺎﯾﻞ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﺳﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ راﺳﺖ و ﭼﭗ ﺗﮑﺎن ﻣﯽدادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ رد ﭘﯿﺎمھﺎ ﺗﻤﺎﯾﻞ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﻧﯿﺰ اﻓﺮاد ﻧﺎآﮔﺎھﺎﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﮐﺮدﻧﺪ؛ ﻓﻘﻂ ارﺗﺒﺎطﯽ از ﺳﺮ ﻋﺎدت ﺑﯿﻦ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ رد ﯾﺎ ﺗﺄﯾﯿﺪ و ﺑﯿﺎن ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﻣﻌﻤﻮل ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺮ ﻧﻈﺮ و ﻓﮑﺮﺷﺎن ﺗﺄﺛﯿﺮ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ ﭼﺮا اﯾﻦ ﻧﺼﯿﺤﺖ ھﻤﯿﺸﮕﯽ ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ »در ھﺮ‬
‫ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﺧﻮﻧﺴﺮد و آرام ﺑﺎش«؛ زﯾﺮا اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﭘﺎداش اﯾﻦ ﮐﺎرھﺎ آراﻣﺶ و‬
‫ﺧﻮﻧﺴﺮدی واﻗﻌﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫شھﺎی ھﺪاﯾﺘﮕﺮ ﻣﺎ‬
‫اﻧﮕﯿﺰ ​‬

‫ﻪھﺎ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮات زﻣﯿﻨﻪﺳﺎزی‪ ،‬ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎﯾﯽ را ﻋﯿﺎن ﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘ ​‬
‫ﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻﻧﯽ آﮔﺎه و ﻣﺴﺘﻘﻞ در ﻗﺒﺎل‬ ‫ﺗﮫﺪﯾﺪی ﺑﺮای ﺧﻮﯾﺸﺘﻦﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺎ ﺑ ​‬
‫ﻗﻀﺎوتھﺎ و اﻧﺘﺨﺎبھﺎﯾﻤﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘِﺮ ﻣﺎ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬
‫یدادن ﮐﺎری آﮔﺎھﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ارزشھﺎ و ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺎ را از ﺳﯿﺎﺳﺖھﺎ و‬ ‫رأ ​‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪھﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ و از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﯽرﺑﻂ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮد؛ ﻣﺜﻼ ً‪ ،‬رأی ﻣﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ‬
‫ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﻣﺤﻞ ﺻﻨﺪوق رأیﮔﯿﺮی ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﺎﯾﮥ ﺗﻌﺠﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ واﻗﻌﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای ﺑﺮ اﻟﮕﻮی آرای ﻣﻨﺎطﻖ آرﯾﺰوﻧﺎ)‪ (۶٠‬در ﺳﺎل ‪ ٢٠٠٠‬ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﯽدھﺪ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪھﺎی اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﻮدﺟﮥ ﻣﺪارس ﺑﻪ طﺮز ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی در ﻣﯿﺎن‬
‫رأیدھﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻣﺪرﺳﻪھﺎ ﭘﺎی ﺻﻨﺪوقھﺎ رﻓﺘﻨﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﮋوھﺸﯽ‬
‫ﻪھﺎی‬ ‫دﯾﮕﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﻣﺸﺎھﺪۀ ﻋﮑﺲھﺎﯾﯽ از ﮐﻼسھﺎی درس و ﻗﻔﺴ ​‬
‫ﻟﺒﺎس در ﻣﺪرﺳﻪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺪرﺳﻪ را در ﻣﯿﺎن ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺗﺄﺛﯿﺮ اﯾﻦ ﻋﮑﺲھﺎ ﺣﺘﯽ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮ از ﺗﻔﺎوت ﻧﻈﺮ واﻟﺪﯾﻦ و دﯾﮕﺮ‬
‫رأیدھﻨﺪﮔﺎن اﺳﺖ! ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ درﺑﺎرۀ زﻣﯿﻨﻪﺳﺎزی ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ آزﻣﺎﯾﺶھﺎی اوﻟﯿﻪ‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﮐﻪ ﯾﺎدآوری دوران ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﯽ ﺑﻪ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﮐﻨﺪﺗﺮﺷﺪن‬
‫ﻪﺳﺎز در ﮔﻮﺷﻪ و ﮐﻨﺎر‬ ‫یﺷﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮات زﻣﯿﻨ ​‬ ‫ﭘﯿﺎد ​هرو ​‬
‫زﻧﺪﮔﯽﻣﺎن ﺧﻮدﻧﻤﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﺎدآوری ﭘﻮل‪ ،‬ﻣﺸﮑﻞآﻓﺮﯾﻦ اﺳﺖ‪ .‬در آزﻣﺎﯾﺸﯽ از ﻣﺸﺎرﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ‬
‫از ﻣﯿﺎن ﭘﻨﺞ واژۀ ﺑﻪھﻢرﯾﺨﺘﻪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﭼﮫﺎرﮐﻠﻤﻪای ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﻮل ﺑﺴﺎزﻧﺪ؛ ﻣﺜﻼ ً‪،‬‬
‫»ﺑﺎﻻ‪ ،‬دﺳﺘﻤﺰد‪ ،‬ﺑﺎ‪ ،‬ﻣﯿﺰ‪ ،‬ﺷﻐﻞ« ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ ﺑﻪ »ﺷﻐﻞ ﺑﺎ دﺳﺘﻤﺰد ﺑﺎﻻ«‪ .‬ﺳﺎﯾﺮ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ زﻣﯿﻨﻪﺳﺎز‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺮﮐﺎﻧﻪ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﺷﯿﺎﯾﯽ ﺑﯽرﺑﻂ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ‪،‬‬
‫وﻟﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻪ ﭘﻮل؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮏ ﻣﺸﺖ ﭘﻮل اﻧﺤﺼﺎری روی ﻣﯿﺰ ﯾﺎ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی ﺑﺎ ﺗﺼﻮﯾﺮ‬
‫اﺳﮑﻨﺎس ﻏﻮطﻪور در آب در ﭘﺲزﻣﯿﻨﮥ آن‪.‬‬
‫اﻓﺮادی ﮐﻪ ﻣﺤﺮک آﻧﺎن ﭘﻮل ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻧﮕﯿﺰۀ ھﻤﺒﺴﺘﻪ داﺷﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞﺗﺮ رﻓﺘﺎر ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ از آنھﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﻣﺴﺌﻠﻪای ﺳﺨﺖ را ﺣﻞ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻤﮏ از ﻓﺮد آزﻣﻮﻧﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً دو ﺑﺮاﺑﺮ دﯾﮕﺮان زﻣﺎن ﺻﺮف‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ آﻧﺎن اﺗﮑﺎ ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻧﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﺑﺎ‬
‫اﻧﮕﯿﺰۀ ﮐﺴﺐ ﭘﻮل‪ ،‬ﺧﻮدﺧﻮاهﺗﺮ ھﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﺮای ﮐﻤﮏ ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮی دﯾﮕﺮی ﮐﻪ‬
‫درﮔﯿﺮ ﻣﺴﺌﻠﻪای ﮔﯿﺞﮐﻨﻨﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻤﺎﯾﻞ ﮐﻤﺘﺮی از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻣﺤﻘﻘﺎن ﺑﺎ ﺑﯽاﺣﺘﯿﺎطﯽ دﺳﺘﻪای ﻣﺪاد را روی زﻣﯿﻦ رﯾﺨﺖ‪ ،‬ﺑﺪون آﻧﮑﻪ‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﺪادھﺎی ﮐﻤﺘﺮی ﺟﻤﻊ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در آزﻣﺎﯾﺸﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ آنھﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‬
‫ﺟﻠﺴﮥ آﺷﻨﺎﯾﯽ ﮐﻮﺗﺎھﯽ ﺑﺎ ﻓﺮدی ﺧﻮاھﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬از آنھﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ آزﻣﻮﻧﮕﺮ‪ ،‬آن ﺷﺨﺺ را ﻧﺰد آﻧﺎن ﺑﯿﺎورد‪ ،‬دو ﻋﺪد ﺻﻨﺪﻟﯽ را ﻣﺮﺗﺐ ﺑﭽﯿﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫آزﻣﻮدﻧﯽھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ ﻣﺘﺄﺛﺮ از زﻣﯿﻨﻪﺳﺎزی اﻧﺘﺨﺎب ﭘﻮل ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺻﻨﺪﻟﯽھﺎ را در ﻓﺎﺻﻠﮥ دورﺗﺮی از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻗﺮار دادﻧﺪ )‪ ١١٨‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ‪٨٠‬‬
 ‫ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ(‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻣﻘﺎطﻊ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﮐﻪ در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﺷﺮﮐﺖ داﺷﺘﻨﺪ ﻧﯿﺰ‬
‫ﯽدادﻧﺪ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣ ​‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﻋﻤﻮﻣﯽ اﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻮل‪ ،‬اﻧﮕﯿﺰه​ای ﺑﺮای ﻓﺮدﮔﺮاﯾﯽ‬
‫یﮔﺮاﯾﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ دﯾﮕﺮان‬ ‫ﻣﯽ​ﺷﻮد‪ .‬ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ دﭼﺎر ﻓﺮد ​‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬او دوﺳﺖ ﻧﺪارد ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ از ﮐﺴﯽ دﺳﺘﻮر‬
‫س)‪ (۶١‬روانﺷﻨﺎس‪ ،‬در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﭘﮋوھﺶ ارزﺷﻤﻨﺪی را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم‬ ‫ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬ﮐﺎﺗﻠﯿﻦ ُو ِ‬
‫رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬او ﺑﺎ ﭘﺮھﯿﺰ از ﺑﺤﺚ درﺑﺎرۀ ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی ﻋﯿﻨﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎﯾﺶ‪ ،‬اﯾﻦ اﻣﺮ را ﺑﻪ‬
‫ﻣﺨﺎطﺒﺶ واﻣﯽﮔﺬارد‪ .‬آزﻣﺎﯾﺶھﺎی او ﺑﺴﯿﺎر ﻋﻤﯿﻖ و ﭘﺮﻣﻌﻨﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮓ ﻣﻤﻠﻮ از ردﭘﺎی ﭘﻮل و ﻣﺎدﯾﺎت‪ ،‬رﻓﺘﺎر و‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎﯾﺶ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ زﻧﺪﮔﯽ در ﻓﺮھﻨ ِ‬
‫اﺧﻼق ﻣﺎ را ﺑﻪﮔﻮﻧﻪای ﺷﮑﻞ ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ از آن آﮔﺎھﯽ ﻧﺪارﯾﻢ و ﺑﻪ آن اﻓﺘﺨﺎر‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ ﻓﺮھﻨﮓھﺎ ﻣﺪام ﯾﺎدآور اﺣﺘﺮام ھﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻌﻀﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،‬داﺋﻤﺎً‬
‫ﻣﺮدان ﺧﺪا را ﺑﻪ ﯾﺎد و ﻓﮑﺮ ﻣﺎ ﻣﯽآوردﻧﺪ‪ .‬در ﺑﻌﻀﯽ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺎ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻋﮑﺲھﺎﯾﯽ‬
‫ﺑﺰرگ از رھﺒﺮ ﻋﺰﯾﺰ)‪ ،(۶٢‬اطﺎﻋﺖ و ﭘﯿﺮوی را ﺗﺮوﯾﺞ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﺷﮑﯽ ﻧﯿﺴﺖ‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮھﺎی ھﻤﯿﺸﮕﯽ ﺣﻀﻮر داﺋﻢ رھﺒﺮ ﻣﻠﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪای دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری‪ ،‬ھﻢ ﺣﺲ‬
‫»ﻧﻈﺎرت ﺑﺮادر ﺑﺰرگ«)‪ (۶٣‬را اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ و ھﻢ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﻣﺮدم در رﻓﺘﺎر و‬
‫اﻧﺪﯾﺸﮥ ﺧﻮد اﺣﺴﺎس ﺣﻘﺎرت و ﮐﻮﭼﮑﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬دﺳﺘﺎوردھﺎی ﭘﮋوھﺶ درﺑﺎرۀ اﺛﺮ‬
‫زﻣﯿﻨﻪﺳﺎزی ﺣﺎﮐﯽ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﺎدآوری ﻓﻨﺎﭘﺬﯾﺮی اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﯾﺪهھﺎ و ﺑﺎورھﺎی‬
‫ﻗﺪرتطﻠﺒﺎﻧﻪ را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدھﺪ؛ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ ﺗﺮس از ﻣﺮگ ﮐﻤﯽ‬
‫اﻟﺘﯿﺎمﺑﺨﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ آزﻣﺎﯾﺶھﺎ ﻧﯿﺰ دﯾﺪﮔﺎهھﺎی ﻓﺮوﯾﺪی را درﺑﺎرۀ ﻧﻘﺶ‬
‫ﯽھﺎی ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ ً‪ ،‬اﯾﻦ واژهھﺎی ﻧﺎﺗﻤﺎم را در‬ ‫ﻧﻤﺎدھﺎ در ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ - :‬ا – و – ن‪ - ،‬م‪ -‬ا ‪ .-‬اﮔﺮ از ﮐﺴﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﺑﻪ ﮐﺎری ﻓﮑﺮ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫از آن ﺷﺮم دارد‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً اﯾﻦ واژهھﺎ را ﺣﻤﺎم و ﺻﺎﺑﻮن ﮐﺎﻣﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﮐﻢ‪ ،‬آنھﺎ را ﮐﻤﺎل و ﻗﺎﻧﻮن ﻣﯽ​ﺑﯿﻨﺪ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬ﺻﺮﻓﺎً ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﺑﻪ ﺧﻨﺠﺮزدن از‬
‫ﭘﺸﺖ ﺑﻪ ﯾﮏ ھﻤﮑﺎر‪ ،‬ﻣﺮدم را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪ ﺻﺎﺑﻮن‪ ،‬ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﯽﮐﻨﻨﺪه و ﺷﻮﯾﻨﺪه‬
‫ﺗﺮﻏﯿﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎﺗﺮی‪ ،‬آبﻣﯿﻮه ﯾﺎ ﺷﮑﻼت‪ .‬اﺣﺴﺎس آﻟﻮدﮔﯽ و ﭘﻠﺸﺘﯽ در‬
‫روﺣﻤﺎن ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﭘﺎﮐﯿﺰﮔﯽ و ﺷﺴﺘﻦ ﺑﺪﻧﻤﺎن را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ واﮐﻨﺸﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫»اﺛﺮ ﺑﺎﻧﻮ ﻣﮑﺒﺚ«)‪ (۶۴‬ﺷﮫﺮت دارد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﭘﺎﮐﯿﺰﮔﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺰﯾﻨﺸﯽ اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻦ ﻋﻀﻮی از ﺑﺪن ﮐﻪ‬
‫ﻣﺮﺗﮑﺐ ﮔﻨﺎه ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﯾﮏ ﺑﺮرﺳﯽ از ﻣﺸﺎرﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ‬
‫ﺷﺪ از راه اﯾﻤﯿﻞ ﯾﺎ ﺗﻠﻔﻦ ﺑﻪ ﻓﺮدی ﻓﺮﺿﯽ دروغ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﻋﻼﻗﮥ اﯾﻦ اﻓﺮاد ﺑﻪ‬
‫ﺧﺮﯾﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از طﺮﯾﻖ‬
‫ﺗﻠﻔﻦ دروغ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دھﺎنﺷﻮﯾﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﺗﺎ ﺻﺎﺑﻮن؛ در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﻮﺟﻪ در دروغﮔﻮﯾﺎن اﯾﻤﯿﻠﯽ ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت درﺑﺎرۀ زﻣﯿﻨﻪﺳﺎزی را ﺑﺮای ﻣﺨﺎطﺒﺎﻧﻢ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽدھﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺎﺑﺎوری‬
‫و ﺑﮫﺖ آنھﺎ روﺑﺮو ﻣﯽﺷﻮم‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬اﯾﻦ واﮐﻨﺶ‪ ،‬ﻏﯿﺮﻣﻨﺘﻈﺮه ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪٢‬‬
‫ﺑﺎور دارد ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻮل اﺳﺖ و دﻟﯿﻞ اﻧﺘﺨﺎبھﺎﯾﺶ را ﻣﯽداﻧﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺳﺆالھﺎﯾﯽ‬
‫در ذھﻦ ﺷﻤﺎ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ اﯾﻨﮑﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺰﺋﯽ و‬
‫ﮐﻢاھﻤﯿﺖ ﭼﻨﯿﻦ اﺛﺮ ﭘﺮرﻧﮓ و ﻣﮫﻤﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟ آﯾﺎ اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶھﺎی ﻋﻠﻤﯽ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻣﺎ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﺎزﯾﭽﻪای دﺳﺖ زﻣﯿﻨﻪﺳﺎزیھﺎی ﻣﺤﯿﻄﻤﺎن در ھﺮ ﻟﺤﻈﻪ‬
‫ھﺴﺘﯿﻢ؟ اﻟﺒﺘﻪ ﮐﻪ ﻧﻪ‪ .‬ﺗﺄﺛﯿﺮ اﯾﻦ ﭘﯿﺶزﻣﯿﻨﻪھﺎ ﻗﻮی اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﻟﺰاﻣﺎً ﺑﺰرگ و ﻣﮫﻢ‬
‫ﻪﺷﺎن ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ‬ ‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﯿﺎن ﺻﺪھﺎ رأیدھﻨﺪه‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﮐﻪ ﺗﺮﺟﯿﺤﺎت اوﻟﯿ ​‬
‫نھﺎ ﺑﻪ ﺟﺎی‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬درﺑﺎرۀ ﻣﺪرﺳﻪ رأی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ داﺷﺘﻨﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﺣﻮزۀ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ آ ​‬
‫ﮐﻠﯿﺴﺎ در ﻣﺪرﺳﻪ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ھﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﯾﮏ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻧﭽﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰ وﯾﮋهای ﻣﯽ​طﻠﺒﺪ‪ ،‬اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺎﺑﺎوری ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻧﻪ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎ ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ​اﻧﺪ و ﻧﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی آﻣﺎری‪ .‬ﭼﺎرهای ﺟﺰ اﯾﻦ ﻧﺪارﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﺪ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ اﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺻﺤﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﮫﻢﺗﺮ از آن‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺒﻮل ﮐﻨﯿﺪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎ درﺑﺎرۀ‬
‫ﺷﻤﺎ ھﻢ درﺳﺖ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ھﻢ ﺗﺼﻮﯾﺮی از اﺳﮑﻨﺎسھﺎی ﻏﻮطﻪور در آب‬
‫را دﯾﺪه ﺑﻮدﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﮏ ﻏﺮﯾﺒﮥ ﺑﯽاﺣﺘﯿﺎط ﮐﻤﺘﺮ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ درﺳﺘﯽ اﯾﻦ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ را زﯾﺮ ﺳﺆال ﻣﯽﺑﺮﯾﺪ؛ زﯾﺮا ھﯿﭻ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﻋﯿﻨﯽ را ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ آن ﭘﯿﺪا ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺷﻤﺎ ﺑﻪﺷﺪت ﺑﺮ رواﯾﺘﯽ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ اﺻﺮار دارد‪ .‬ﭘﺪﯾﺪ ​هھﺎی‬
‫زﻣﯿﻨﻪﺳﺎزی در ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬رخ ﻣﯽدھﻨﺪ و ﺷﻤﺎ ھﯿﭻ دﺳﺘﺮﺳﯽ آﮔﺎھﺎﻧﻪای ﺑﻪ‬
‫آنھﺎ ﻧﺪارﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﺑﺨﺶ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﮥ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰی از اﺛﺮ زﻣﯿﻨﻪﺳﺎزی را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدهام ﮐﻪ‬
‫در ﻏﺬاﺧﻮری ﯾﮏ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯽ رخ داده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎلھﺎی ﻣﺪﯾﺪ اﻋﻀﺎی اﯾﻦ‬
‫دﻓﺘﺮ ﺑﺎﺑﺖ ﭼﺎی و ﻗﮫﻮهای ﮐﻪ ﺑﺮای ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﯽرﯾﺨﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺒﻠﻐﯽ را در »ﺟﻌﺒﮥ‬
‫ﺻﺪاﻗﺖ« ﻣﯽاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻻی اﯾﻦ ﺟﻌﺒﻪ ﻓﮫﺮﺳﺘﯽ از ﻗﯿﻤﺖھﺎی ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدی ھﻢ‬
‫ﻗﺮار داﺷﺖ؛ اﻣﺎ ﯾﮏ روز ﺑﺪون ﺗﻮﺿﯿﺢ ﯾﺎ اطﻼﻋﯿﻪای‪ ،‬ﭘﻮﺳﺘﺮی ﺑﺎﻻی اﯾﻦ ﻓﮫﺮﺳﺖ‬
‫ﻗﯿﻤﺖ ﻧﺼﺐ ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﻮﺳﺘﺮھﺎ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ ١٠‬ھﻔﺘﻪ در ﻣﻌﺮض دﯾﺪ ﺑﻮدﻧﺪ و ھﺮ ھﻔﺘﻪ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ھﻔﺘﻪای ﺗﺼﻮﯾﺮ دو ﭼﺸﻢ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺑﻪ ﺑﯿﻨﻨﺪه ﺧﯿﺮه ﺷﺪهاﻧﺪ و‬
‫ھﻔﺘﻪای دﯾﮕﺮ ﭼﻨﺪ ُﮔﻞ‪ .‬ﮐﺴﯽ درﺑﺎرۀ اﯾﻦ ﭘﻮﺳﺘﺮھﺎ ﻧﻈﺮی ﻧﺪاد؛ اﻣﺎ ﭘﻮل‬
‫ﺟﻤﻊآوریﺷﺪه در ﺟﻌﺒﮥ ﺻﺪاﻗﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻓﺮاواﻧﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﭘﻮﺳﺘﺮھﺎ و ﻣﺒﻠﻐﯽ ﮐﻪ ھﺮ‬
‫ﮐﺲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽ ﺧﻮد درون ﺟﻌﺒﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻪ‪ ،‬در ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺷﻤﺎره ‪ ۴‬ﺑﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺶ درآﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪۴‬‬

‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ در ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ‪ ،‬در ھﻔﺘﮥ اول‪ ،‬ﭘﻮﺳﺘﺮ ﭼﺸﻤﺎن ﻓﺮدی را ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺟﺪﯾﺖ و ﮐﻤﯽ ﺧﺸﻢ ﺑﻪ ﺑﯿﻨﻨﺪه ﺧﯿﺮه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﭘﻮﺳﺘﺮ‪،‬‬
‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﭘﺮداﺧﺘﯽ ھﺮ ﻓﺮد ﺑﻪ ازای ﯾﮏ ﻟﯿﺘﺮ ﺷﯿﺮ ‪ ٧٠‬ﭘﻨﺲ اﺳﺖ‪ .‬در ھﻔﺘﮥ‬
‫دوم‪ ،‬ﭘﻮﺳﺘﺮ ُﮔﻞھﺎ ﺑﺎ ﻣﺒﻠﻎ ھﺮ ﻓﺮد ‪ ١۵‬ﭘﻨﺲ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ درآﻣﺪه اﺳﺖ و اﯾﻦ روﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫آﺧﺮ ھﻔﺘﻪ اداﻣﻪ دارد‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﮐﺎرﻣﻨﺪان در ھﻔﺘﻪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﻮﺳﺘﺮ ﭼﺸﻢھﺎ‬
‫ﺑﻪ آنھﺎ ﺧﯿﺮه ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ھﻔﺘﻪھﺎی ﭘﻮﺳﺘﺮ ُﮔﻞ ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ اﺣﺴﺎس در ﻣﻌﺮض دﯾﺪ ﺑﻮدن ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه اﻓﺮاد رﻓﺘﺎری ﺑﮫﺘﺮ‬
‫و ﻣﻮﺟﻪﺗﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرود‪ ،‬اﯾﻦ اﻓﺮاد از اﯾﻦ اﺛﺮ ﮐﺎﻣﻼ ً‬
‫ﺑﯽاطﻼع ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﯾﺎ ﺑﺎور ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﺷﺎﯾﺪ ﺷﻤﺎ ھﻢ در اﯾﻦ دام ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﻮﯾﺪ؟‬
‫ن)‪ (۶۵‬روانﺷﻨﺎس‪ ،‬ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﻮاﻧﯽ ﺟﺴﻮراﻧﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﺗﯿﻤﻮﺗﯽ وﯾﻠﺴﻮ ِ‬
‫ﻧﺎم ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد)‪ (۶۶‬ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﮐﻨﻮن اﯾﻦ ﺑﯿﮕﺎﻧﮥ دروﻧﺘﺎن را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﯿﺪ؛‬
‫ﺑﯿﮕﺎﻧﻪای ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐﺎرھﺎی ﺷﻤﺎ را ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ ھﺮﭼﻨﺪ ھﯿﭻ اطﻼﻋﯽ از آن‬
‫ﻧﺪارﯾﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬واﮐﻨﺶھﺎ و رﻓﺘﺎرھﺎﯾﯽ را ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﺎورھﺎی‬
‫ﺷﻤﺎ را ﺷﮑﻞ ﻣﯽدھﻨﺪ و ﻣﻨﺒﻊ اﻧﺘﺨﺎبھﺎ و ﺣﺮﮐﺖھﺎی ﺷﻤﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﺑﺮﻗﺮاری ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﮔﺬﺷﺘﮥ ﻧﺰدﯾﮏ و آﻧﭽﻪ درﺑﺎرۀ آﯾﻨﺪه ﻧﺰدﯾﮏ‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬روﺷﯽ ﺑﺮای درک درون و ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺷﻤﺎ اراﺋﻪ ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺪﻟﯽ از ﺟﮫﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ آﻧﺎً اﺗﻔﺎقھﺎ را ﺑﻪ دو دﺳﺘﮥ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ‬
‫و ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮﮐﻨﻨﺪه ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﻨﺸﺄ ﻗﻀﺎوتھﺎی ﺷﮫﻮدی و‬
‫ﺣﺴﯽ ﺳﺮﯾﻊ و اﻏﻠﺐ دﻗﯿﻖ ﺷﻤﺎﺳﺖ و ھﻤﮥ اﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎ را ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﺪون‬
‫آﮔﺎھﯽ ﺷﻤﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﺪ‪ .‬در ﺑﺨﺶھﺎی ﺑﻌﺪی ﺧﻮاھﯿﻢ دﯾﺪ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪،١‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺳﺮﻣﻨﺸﺄ ﺧﻄﺎھﺎی ﺳﺎﻣﺎﻧﻤﻨﺪ ﺣﺲھﺎی ﺷﮫﻮدی ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫***‬

‫زﻣﯿﻨﻪ ﺳﺎزی‬

‫»دﯾﺪن ھﻤﮥ اﯾﻦ آدمھﺎ در اﯾﻦ ﻟﺒﺎسھﺎی ﻓﺮم اﺻﻼ ً ﺣﺲ ﺧﻼﻗﯿﺘﯽ اﯾﺠﺎد‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪«.‬‬
‫»دﻧﯿﺎ از ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﺧﯿﻠﯽ ﺑﯽﻣﻌﻨﺎﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻧﺴﺠﺎم و ﻣﻌﻨﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً‬
‫از ذھﻦ و ﻧﻮع ﻧﮕﺎه ﺷﻤﺎ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽ​ﮔﯿﺮد‪«.‬‬
‫ً‬
‫»ﻗﺮار ﺑﻮد اﯾﺮادھﺎ و اﺷﮑﺎلھﺎ را ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ و دﻗﯿﻘﺎ ھﻤﯿﻦ ﮐﺎر را ھﻢ ﮐﺮدﻧﺪ‪«.‬‬
‫»ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬او داﺳﺘﺎﻧﯽ را ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬او‪ ،‬آن را ﺑﺎور ﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺮای ھﻤﮥ‬
‫ﻣﺎ ﭘﯿﺶ ﻣﯽ​آﯾﺪ‪«.‬‬
‫ﯽﮐﻨﻢ!«‬ ‫ﯽزﻧﻢ و واﻗﻌﺎً اﺣﺴﺎس ﺑﮫﺘﺮی ﻣ ​‬ ‫»ﻣﻦ ﺧﻮدم ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣ ​‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‬

‫ﭼﻪ ھﻮﺷﯿﺎر ﺑﺎﺷﯿﺪ ﯾﺎ ﻧﺒﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ در ﻣﻐﺰﺗﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ :‬آﯾﺎ‬
‫ﻪﭼﯿﺰ ﻣﺮﺗﺐ اﺳﺖ؟‬ ‫خدادن اﺳﺖ؟ ﺧﻄﺮی وﺟﻮد دارد؟ آﯾﺎ ھﻤ ​‬‫اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺗﺎزه در ﺣﺎل ر ​‬
‫آﯾﺎ ﻻزم اﺳﺖ ﺣﻮاﺳﻢ را ﺟﻤﻊ ﮐﻨﻢ؟ آﯾﺎ ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎر ﺗﻼش و دﻗﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻻزم‬
‫دارم؟ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺻﻔﺤﮥ ﻣﺪرﺟﯽ را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﻘﺮﺑﻪھﺎی ﮔﺮدان‪ ،‬ارزش‬
‫ﻓﻌﻠﯽ اﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮھﺎی ﻣﮫﻢ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ .‬اﯾﻦ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی اﺳﺖ و‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ،١‬آن را اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﮐﺎرﮐﺮدھﺎی اﯾﻦ ارزﯾﺎﺑﯽ‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻟﺰوم‬
‫ﻣﺪاﺧﻠﮥ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﻋﻘﺮﺑﻪھﺎ آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ را اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ داﻣﻨﮥ آن ﺑﯿﻦ‬
‫ﻪﭼﯿﺰ ﺑﻪ‬‫»آﺳﻮده« و »ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر« اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻟﺖ آﺳﻮده ﻧﺸﺎﻧﮥ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ھﻤ ​‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽﮔﺬرد‪ ،‬ﺧﻄﺮی وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﺧﺒﺮ ﻣﮫﻤﯽ در ﮐﺎر ﻧﯿﺴﺖ و ﻧﯿﺎزی ﺑﻪ دﻗﺖ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﯾﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺣﻮاس دﯾﺪه ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر‪ ،‬ھﺸﺪار ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺸﮑﻠﯽ وﺟﻮد دارد و ﺗﻼش و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪،‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﺗﻼش و ﻓﺸﺎر ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ را اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻓﺸﺎر ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ‬
‫ﻣﯿﺰان ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺗﻼش و ﻧﯿﺎزھﺎی ﺗﺄﻣﯿﻦ​ﻧﺸﺪه ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﻧﮑﺘﮥ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ﻣﯿﺰان آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن از دادهھﺎ و ﺧﺮوﺟﯽھﺎ‬
‫واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪ ۵‬آن را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ‪ ،‬ﺟﻤﻠﻪای ﮐﻪ ﺑﺎ ﺧﻂ واﺿﺢ ﭼﺎپ ﺷﺪه ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺗﮑﺮار ﺷﺪه ﯾﺎ‬
‫ﭘﯿﺶ​زﻣﯿﻨﻪای ﺑﺮای آن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ​راﺣﺘﯽ و آﺳﺎﻧﯽ ﭘﺮدازش ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻨﯿﺪن ﻣﺒﺤﺜﯽ وﻗﺘﯽ ﺣﺎل ﺧﻮﺑﯽ دارﯾﺪ ﯾﺎ ﻣﺪاد را ﺑﯿﻦ دﻧﺪانھﺎﯾﺘﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪاﯾﺪ و‬
‫»ﻟﺒﺨﻨﺪ« ﻣﯽزﻧﯿﺪ ﻧﯿﺰ آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ را اﻟﻘﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪای درھﻢ ﺑﺎ ﺣﺮوف ﮐﻢرﻧﮓ ﯾﺎ ﮐﻼﻣﯽ ﺑﺎ زﺑﺎن ﭘﯿﭽﯿﺪه ﯾﺎ ﺣﺎل ﺑﺪ ﺷﻤﺎ ﯾﺎ ﺣﺘﯽ‬
‫اﺧﻢ روی ﭼﮫﺮهﯾﺘﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﻓﺸﺎر ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ را اﺣﺴﺎس ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
 ‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪ .۵‬ﻋﻠﺖھﺎ و ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‬

‫لﭘﺬﯾﺮ دارﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ در ﺣﺎﻟﺖ‬

‫ﻋﻠﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن آﺳﻮدﮔﯽ ﯾﺎ ﻓﺸﺎر ذھﻨﯽ‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮاﺗﯽ ﺗﺒﺎد ​‬
‫آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ھﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺣﺎل ﺧﻮﺑﯽ دارﯾﺪ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ دوﺳﺖ‬
‫دارﯾﺪ‪ ،‬ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﻣﯽﺷﻨﻮﯾﺪ ﺑﺎور ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی ﺧﻮد اﻋﺘﻤﺎد دارﯾﺪ و‬
‫اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻓﻌﻠﯽ ﺑﺴﯿﺎر آﺷﻨﺎ و راﺣﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً در ﺗﻔﮑﺮ ﺧﻮد‬
‫ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺳﺎده و ﺳﻄﺤﯽ رﻓﺘﺎر ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ھﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﮔﻮش ﺑﻪ زﻧﮓ و ﺣﺴﺎس ھﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬ﺗﻼش ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس راﺣﺘﯽ‬
‫ﮐﻤﺘﺮی دارﯾﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺎھﺎی ﮐﻤﺘﺮی ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪان ﺑﻪ ﺣﺲ ﺷﮫﻮدیﺗﺎن ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﺪ و ﺧﻼﻗﯿﺖ ﮐﻤﺘﺮ از ﺣﺪ ﻣﻌﻤﻮل دارﯾﺪ‪.‬‬
 ‫ﺧﻄﺎھﺎی ادراﮐﯽ ﯾﺎدآوری‬

‫واژۀ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ھﻤﯿﺸﻪ ﯾﺎدآور ﺧﻄﺎھﺎی ادراﮐﯽ دﯾﺪاری ﺑﺮای ذھﻦ اﺳﺖ؛‬
‫زﯾﺮا ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮھﺎی ﻏﺮﯾﺐ ﮐﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺧﻄﺎ ﻣﯽاﻧﺪازﻧﺪ‪ ،‬آﺷﻨﺎ ھﺴﺘﯿﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﺣﻮزۀ‬
‫دﯾﺪاری‪ ،‬ﯾﮕﺎﻧﻪ ﻣﺤﺪودۀ ﺧﻄﺎھﺎی ادراﮐﯽ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻧﯿﺰ در ﻗﺒﺎل آنھﺎ‬
‫ﺐﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ؛ زﯾﺮا ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﺣﺎﻟﺖ ﮐﻠﯽﺗﺮی را در ﺑﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬ ‫آﺳﯿ ​‬
‫دﯾﻮﯾﺪ اﺳِﺘﻨﺒﯿﻞ‪ ،‬ﻣﻮﻧﯿﮑﺎ ﺑﯿﺸﺎپ‪ ،‬آﻧﺎ ﺗﯿﺮاﻧﺎ؛ ﻣﻦ اﯾﻦ اﺳﻢھﺎ را از ﺧﻮدم ﺳﺎﺧﺘﻢ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺷﻤﺎ در ﭼﻨﺪ دﻗﯿﻘﮥ آﯾﻨﺪه ﺑﺎ اﯾﻦ اﺳﻢھﺎ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮﯾﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﻪ ﯾﺎد ﻣﯽآورﯾﺪ ﮐﺠﺎ‬
‫آنھﺎ را دﯾﺪهاﯾﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﯽداﻧﯿﺪ و ﺑﺮای ﻣﺪﺗﯽ ﺧﻮاھﯿﺪ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ اﯾﻦھﺎ‬
‫اﺳﻢھﺎی اﻓﺮاد ﻣﺸﮫﻮر ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﭼﻨﺪ روز دﯾﮕﺮ ﻓﮫﺮﺳﺘﯽ ﺑﻠﻨﺪﺑﺎﻻ از‬
‫اﺳﺎﻣﯽ اﺷﺨﺎﺻﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﺳﺮﺷﻨﺎس و اﺳﺎﻣﯽ اﻓﺮاد »ﺟﺪﯾﺪی« ﮐﻪ ھﺮﮔﺰ ﻧﺎم آنھﺎ‬
‫را ﻧﺸﻨﯿﺪه​اﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺸﺎن داده ﺷﻮد‪ .‬وظﯿﻔﮥ ﺷﻤﺎ اﯾﻦ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ اﺳﺎﻣﯽ‬
‫اﻓﺮاد ﺳﺮﺷﻨﺎس را در آن ﻓﮫﺮﺳﺖ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل اﻧﮑﺎرﻧﺎﭘﺬﯾﺮی وﺟﻮد دارد‬
‫ﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﻣﻌﺮوف ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﻨﯿﺪ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ‬ ‫ﮐﻪ اﺳﻢ دﯾﻮﯾﺪ اﺳﺘﻨﺒﯿﻞ را ﺑ ​‬
‫ﻧﺪاﻧﯿﺪ آﯾﺎ ﺑﻪ اﺳﻢ او در ﻋﺎﻟﻢ ﺳﯿﻨﻤﺎ‪ ،‬ورزش ﯾﺎ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﺮده ﺑﻮدﯾﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪.‬‬
‫نﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﺣﺎﻓﻈﻪ را در‬ ‫ﻟﺮی ﺟﮑﻮﺑﯽ)‪ ،(۶٧‬اوﻟﯿﻦ روا ​‬
‫ﮏﺷﺒﻪ ﻣﺸﮫﻮرﺷﺪن«)‪(۶٨‬‬ ‫آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﺧﻮد اﺛﺒﺎت ﮐﺮد و ﻣﻘﺎﻟﻪای ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﯾ ​‬
‫ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﭼﮕﻮﻧﻪ رخ ﻣﯽدھﺪ؟ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ اول از ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﭙﺮﺳﯿﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﯽدھﯿﺪ ﻓﺮدی ﻣﺸﮫﻮر اﺳﺖ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ .‬ﮔﺎه ﻓﺮد‪ ،‬واﻗﻌﺎً ﻣﺸﮫﻮر ﯾﺎ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﻪﺗﺎن اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬در ﺑﺎﯾﮕﺎﻧﯽ ذھﻨﺘﺎن اطﻼﻋﺎت‬ ‫ﻧﺎم در ﺣﯿﻄﮥ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗ ​‬
‫ﺑﺴﯿﺎری درﺑﺎرۀ آن ﻓﺮد دارﯾﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮﻧﻮ)‪ ،(۶٩‬آﻟﺒﺮت اﻧﯿﺸﺘﯿﻦ‪ ،‬ھﯿﻼری ﮐﻠﯿﻨﺘﻮن؛‬
‫اﻣﺎ اﮔﺮ طﯽ ﭼﻨﺪ روز ﺑﻪ ﻧﺎم دﯾﻮﯾﺪ اﺳﺘﻨﺒﯿﻞ ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﮑﻨﯿﺪ‪ ،‬ھﯿﭻ آرﺷﯿﻮ اطﻼﻋﺎﺗﯽ از‬
‫او ﻧﺨﻮاھﯿﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺗﻨﮫﺎ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﺧﻮاھﯿﺪ داﺷﺖ‪ ،‬ﺣﺲ آﺷﻨﺎﯾﯽ اﺳﺖ؛ اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ﺷﻤﺎ ﺟﺎﯾﯽ اﯾﻦ اﺳﻢ را دﯾﺪ ​هاﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺟﮑﻮﺑﯽ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ را ﺑﻪ زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽدھﺪ‪» :‬اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﮥ آﺷﻨﺎﯾﯽ‪ ،‬اﺣﺴﺎس‬
‫ﺳﺎده اﻣﺎ ﻗﺪرﺗﻤﻨِﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ)‪ (٧٠‬را ھﻤﺮاه دارد؛ ﮔﻮﯾﯽ ﺑﺮآﻣﺪه از ﺗﺠﺮﺑﻪای ﻗﺒﻠﯽ‬
‫نطﻮر ﮐﻪ ﺟﮑﻮﺑﯽ و دﯾﮕﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪ «.‬اﯾﻦ اﺣﺴﺎس ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﺎ ​‬
‫روانﺷﻨﺎﺳﺎن ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻘﯿﻘﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺎم دﯾﻮﯾﺪ اﺳﺘﻨﺒﯿﻞ ﺑﺮاﯾﺘﺎن‬
‫آﺷﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽآﯾﺪ؛ ﻓﻘﻂ ﭼﻮن آن را واﺿﺢﺗﺮ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ‪ .‬ﮐﻠﻤﻪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫دﯾﺪهاﯾﺪ‪ ،‬راﺣﺖﺗﺮ ﺑﻪ ﭼﺸﻤﺘﺎن ﻣﯽآﯾﻨﺪ و ﺷﻤﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ آنھﺎ را راﺣﺖﺗﺮ‬
‫ﻢ ﺷﻨﯿﺪن آن ﯾﺎ ﻣﺎﻧﻌﯽ ﺑﺮای دﯾﺪن آن‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﻨﯿﺪ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺻﺪاﯾﯽ ﻣﺰاﺣ ِ‬
‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﯾﻦ واژهھﺎ را ﭼﻨﺪ ﺻﺪم ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﺪ‪ .‬ﺑﻪطﻮر‬
‫ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬آﺳﻮد ​هﺧﺎطﺮ ھﺴﺘﯿﺪ و اﯾﻦ آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﺣﺲ آﺷﻨﺎﯾﯽ اﯾﺠﺎد‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ً‬
‫ﺗ ﺼ ﻮ ﯾ ﺮ ‪ ،۵‬راھﯽ ﺑﺮای ﺳﻨﺠﺶ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ اراﺋﻪ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﯾﮏ واژۀ ﮐﺎﻣﻼ ﺟﺪﯾﺪ‬
‫ﺑﺮﮔﺰﯾﻨﯿﺪ‪ .‬ﮐﺎری ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ آﺳﺎن دﯾﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﺧﻮاھﯿﺪ دﯾﺪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎد اﯾﺠﺎد ﺣﺲ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﯾﮏ واژۀ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻪطﻮر ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه‬
‫زﻣﯿﻨﻪﺳﺎزی ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺜﻞ دﯾﺪن ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪای آن ﭘﯿﺶ از آزﻣﻮن ﯾﺎ ﭘﺮرﻧﮓﺗﺮ و‬
‫واﺿﺢﺗﺮ ﺑﻮدن آن در ﻓﮫﺮﺳﺘﯽ از واژهھﺎ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮی دارد ﮐﻪ ﺑﻪ​ﺳﺎدﮔﯽ‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ داده ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ارﺗﺒﺎط از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ ھﻢ ﺻﺤﺖ دارد‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ‬
‫ﻓﮫﺮﺳﺘﯽ از واژهھﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ داده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ واﺿﺢ و ﺑﻌﻀﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﺒﮫﻢ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ و ﺷﻤﺎ ﺑﺎﯾﺪ واژهھﺎﯾﯽ را ﮐﻪ واﺿﺢﺗﺮﻧﺪ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﮐﻠﻤﻪای ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪﺗﺎزﮔﯽ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪهاﯾﺪ‪ ،‬واﺿﺢﺗﺮ از واژهای ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﺗﺎن ﺧﻮاھﺪ آﻣﺪ‪.‬‬
‫نطﻮر ﮐﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪ ۵‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬راهھﺎی ﻣﺘﻔﺎوت اﻟﻘﺎی آﺳﻮدﮔﯽ و ﻓﺸﺎر‬ ‫ھﻤﺎ ​‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺷﺎﯾﺪ ﻧﺪاﻧﯿﺪ ﭼﻪ ﭼﯿﺰ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﻦ اﺣﺴﺎس ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺟﺎدوی ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ آﺷﻨﺎﯾﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺧﻄﺎھﺎی ادراﮐﯽ واﻗﻌﯿﺖ‬

‫»ﻧﯿﻮﯾﻮرک ﺷﮫﺮی ﺑﺰرگ در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪۀ آﻣﺮﯾﮑﺎ اﺳﺖ‪«.‬؛ »ﻣﺎه ﺑﻪ دور زﻣﯿﻦ‬
‫ﻣﯽﮔﺮدد‪«.‬؛ »ﻣﺮغ ﭼﮫﺎرﭘﺎ دارد‪ «.‬در ھﺮ ﺳﻪ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺑﻪ​ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺒﻮھﯽ از اطﻼﻋﺎت‬
‫ﻣﺮﺑﻮط در ذھﻨﺘﺎن ﺑﺎزآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﻧﺪﮐﯽ ﭘﺲ از ﺧﻮاﻧﺪن اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪھﺎ‬
‫ﻣﯽداﻧﯿﺪ دو ﺟﻤﻠﮥ ﻧﺨﺴﺖ درﺳﺖ و ﺟﻤﻠﮥ ﺳﻮم اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﺷﺘﺒﺎ ​هﺑﻮدن‬
‫ﺟ ﻤ ﻠ ﮥ »ﻣﺮغ ﺳﻪ ﭘﺎ دارد« واﺿﺢﺗﺮ از ﺟﻤﻠﮥ »ﻣﺮغ ﭼﮫﺎرﭘﺎ دارد« اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﺷﯿﻦ‬
‫ﯽﮔﺮای ﺷﻤﺎ در ﺗﺤﻠﯿﻞ اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﮐﻨﺪ ﻣﯽﺷﻮد؛ زﯾﺮا اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ را ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ‬ ‫ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎری از ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﭼﮫﺎرﭘﺎ دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﯾﺎد ﺑﯿﺎورﯾﺪ‬
‫ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﮐﺖھﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﻣﺮغ را در ﺑﺴﺘﻪھﺎی ﭼﮫﺎرﺗﺎﯾﯽ ﻣﯽﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪٢‬‬
‫در ﺟﮫﺖ​دادن ﺑﻪ اطﻼﻋﺎت دﺧﯿﻞ اﺳﺖ و ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻧﯿﺰ ﭘﯿﺶ ﺑﮑﺸﺎﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫آﯾﺎ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﯿﻮﯾﻮرک ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎده ﺑﻮده ﯾﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻌﻨﺎی واژۀ ﻣﯽﮔﺮدد؟‬
‫ﺑﻪ آﺧﺮﯾﻦ ﺑﺎری ﮐﻪ اﻣﺘﺤﺎن راﻧﻨﺪﮔﯽ دادﯾﺪ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬آﯾﺎ درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای‬
‫راﻧﻨﺪﮔﯽ ﺑﺎ ﺧﻮدروھﺎی ﺳﻨﮕﯿﻦﺗﺮ از ﺳﻪ ُﺗﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮاھﯿﻨﺎﻣﮥ ﻣﺨﺼﻮص ﻧﯿﺎز دارﯾﺪ؟‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ھﻨﮕﺎم اﻣﺘﺤﺎن راﻧﻨﺪﮔﯽ ﺑﻪ​ﺷﺪت ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﯿﺪ و ﺻﻔﺤﻪای را ﺑﻪ ﯾﺎد‬
‫آورﯾﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ اطﻼﻋﺎت ھﻤﺮاه ﺑﺎ دﻟﯿﻠﺶ در آن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد؛ اﻣﺎ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ درﺑﺎرۀ ﻣﻦ ﺻﺪق ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺮای اﻣﺘﺤﺎن راﻧﻨﺪﮔﯽ در اﯾﺎﻟﺘﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪﺗﺎزﮔﯽ وارد آن ﺷﺪه ﺑﻮدم‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻧﮕﺎھﯽ ﺳﻄﺤﯽ ﺑﻪ ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﻧﺪاﺧﺘﻢ و ﺑﻪ اﻣﯿﺪ‬
‫ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﻮدم‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ ﭘﺎﺳﺦھﺎ را از ﺗﺠﺮﺑﮥ ﭼﻨﺪﺳﺎﻟﮥ راﻧﻨﺪﮔﯽ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻢ؛‬
‫اﻣﺎ ﭘﺮﺳﺶھﺎﯾﯽ ھﻢ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ھﯿﭻ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺑﺮای آن​ھﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻢ و ﻓﻘﻂ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺣﺲ ﺧﻮدم ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﭘﺎﺳﺦ‪ ،‬آﺷﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽآﻣﺪ‪ ،‬آن را‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﺮدم و اﮔﺮ ﺟﺪﯾﺪ ﯾﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﻋﺠﯿﺐ ﺑﻮد‪ ،‬آن را رد ﻣﯽﮐﺮدم‪ .‬ﺣﺲ‬
‫آﺷﻨﺎﯾﯽ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺑﺎ اﺗﮑﺎ ﺑﺮ آن‪ ،‬درﺳﺖ و‬
‫ﻂﺑﻮدن ﻗﻀﺎوت را ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻏﻠ ​‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪ ۵‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﯽآﻣﻮزد ﮐﻪ در ﻗﻀﺎوتھﺎی ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ آﺳﻮدﮔﯽ ﯾﺎ ﻓﺸﺎر ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪،‬‬
‫ﺧﻄﺎھﺎی ادراﮐﯽ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻧﯽ‪ ،‬ﮔﺮﯾﺰﻧﺎﭘﺬﯾﺮﻧﺪ‪ .‬ھﺮﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﮐﺎر ﻣﺎﺷﯿﻦ‬
‫ﺗﺪاﻋﯽﮔﺮا را آﺳﺎنﺗﺮ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎورھﺎی ﻣﺎ را ﻧﯿﺰ ﺳﻤﺖ و ﺳﻮ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬روش ﻣﻄﻤﺌﻦ‬
‫ﻂﺑﻮدن ﻣﺴﺌﻠﻪای‪ ،‬ﺗﮑﺮار آن اﺳﺖ؛ زﯾﺮا آﺷﻨﺎﯾﯽ را‬ ‫ﻊﮐﺮدن ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻏﻠ ​‬‫ﺑﺮای ﻗﺎﻧ ​‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﻪ راﺣﺘﯽ از واﻗﻌﯿﺖ ﺗﺸﺨﯿﺺ داد‪ .‬ﻣﺆﺳﺴﻪھﺎی ﻗﺪرت​طﻠﺐ ﯾﺎ ﺑﺎزارﯾﺎن‪،‬‬
‫ھﻤﯿﺸﻪ از اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ اطﻼع داﺷﺘﻪاﻧﺪ؛ اﻣﺎ روانﺷﻨﺎﺳﺎن درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ‬
‫ﺑﺮای ﭘﺬﯾﺮش درﺳﺘﯽ ﯾﮏ ﮔﺰاره‪ ،‬ھﻤﮥ آن را ﺗﮑﺮار ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﻓﺮادی ﮐﻪ ﻣﺪام ﺗﮑﺮار‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ »دﻣﺎی ﺑﺪن ﻣﺮغ«‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً راﺣﺖﺗﺮ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻧﺪ ﮐﻪ »دﻣﺎی ﺑﺪن ﻣﺮغ ‪١۴۴‬‬
‫ﯽﮔﺮاد اﺳﺖ«؛ اﻟﺒﺘﻪ ھﺮ ﻋﺪد دﯾﮕﺮی را ھﻢ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻧﺪ‪ .‬آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﯾﮏ‬ ‫درﺟﮥ ﺳﺎﻧﺘ ​‬
‫ﻋﺒﺎرت در ﯾﮏ ﮔﺰاره‪ ،‬ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻮد ﺗﺎ ﮐﻞ ﮔﺰاره ﺑﻪ ﻧﻈﺮ آﺷﻨﺎ ﺑﯿﺎﯾﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬آن ﮔﺰاره‬
‫ﺣﻘﯿﻘﯽ ﺟﻠﻮه ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻨﺒﻊ ﯾﮏ ﮔﺰاره را ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﻧﻤﯽآورﯾﺪ ﯾﺎ اطﻼﻋﺎﺗﯽ در ﺗﺄﯾﯿﺪ‬
‫آن در ذھﻨﺘﺎن ﭘﯿﺪا ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ اﺑﺰارﺗﺎن ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ آن اﺣﺴﺎس آﺳﻮدﮔﯽ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﻊﮐﻨﻨﺪه ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭘﯿﺎﻣﯽ ﻗﺎﻧ ​‬

‫ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﯿﺎﻣﯽ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ ﮐﻪ درﯾﺎﻓﺖ​ﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻧﺶ آن را ﺑﺎور ﮐﻨﻨﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﭘﯿﺎم‬
‫ﺷﻤﺎ واﻗﻌﯽ و درﺳﺖ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﯾﻦ اﻟﺰاﻣﺎً ﺑﺮای ﺑﺎور آن ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﺟﺎزه‬
‫دارﯾﺪ از راهھﺎی آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺼﻮدﺗﺎن ﺑﺮﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت درﺑﺎرۀ ﺧﻄﺎھﺎی ادراﮐﯽ ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﺑﺮای ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ در رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ھﺪف‪ ،‬ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدھﺎﯾﯽ ﺧﺎص ﻓﺮاھﻢ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﺻﻞ ﮐﻠﯽ‪ ،‬ھﺮ ﮐﺎری ﮐﻪ دﺷﻮاری و ﻓﺸﺎر ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ را ﮐﺎھﺶ دھﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺷﻤﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ ﭘﺲ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮاﻧﺎﯾﯽ ﭘﯿﺎﻣﺘﺎن را ﺑﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺮﺳﺎﻧﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ دو‬
‫ﺟﻤﻠﻪ را ﺑﺎ ھﻢ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫آدوﻟﻒ ھﯿﺘﻠﺮ در ﺳﺎل ‪ ١٨٩٢‬ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آﻣﺪ‪.‬‬
‫آدوﻟﻒ ھﯿﺘﻠﺮ در ﺳﺎل ‪ ١٨٨٧‬ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آﻣﺪ‪.‬‬
‫ھﺮ دو ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬آدوﻟﻒ ھﯿﺘﻠﺮ در ﺳﺎل ‪ ١٨٨٩‬ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ؛ اﻣﺎ‬
‫آزﻣﺎﯾﺶھﺎ ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ ﺟﻤﻠﮥ اول ﺑﺎورﭘﺬﯾﺮﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺻﯿﻪ​ای دﯾﮕﺮ‪ :‬اﮔﺮ‬
‫ﻣﯽﺧﻮاھﯿﺪ ﭘﯿﺎﻣﺘﺎن را ﭼﺎپ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻏﺬ ﺑﺎﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺒﺮﯾﺪ ﺗﺎ ﺗﻀﺎد ﺑﯿﻦ ﺣﺮوف و‬
‫ﺲزﻣﯿﻨﮥ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬اﮔﺮ از رﻧﮓ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪،‬‬ ‫واژهھﺎ ﺑﺎ ﭘ ​‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺘﺎن ﺑﺎ رﻧﮓھﺎی آﺑﯽ روﺷﻦ و ﻗﺮﻣﺰ ﺑﺎورﭘﺬﯾﺮﺗﺮ از ﺳﺒﺰ‪ ،‬زرد ﯾﺎ آﺑﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺮاﯾﺘﺎن ﻣﮫﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﻪ و ﺑﺎھﻮش ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﭘﯿﺎﻣﺘﺎن‬
‫را ﺑﺎ زﺑﺎﻧﯽ ﺳﺎده ﻋﻨﻮان ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬از ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ در ﮐﻼﻣﺘﺎن ﺑﭙﺮھﯿﺰﯾﺪ‪ .‬دﻧﯽ‬
‫اوﭘﻨﮫﺎﯾﻤﺮ)‪ ،(٧١‬ھﻤﮑﺎرم در ﭘﺮﯾﻨﺴﺘﻮن)‪ ،(٧٢‬ﺑﺎور ﻗﺪﯾﻤﯽ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻣﻘﺎطﻊ ﺑﺎﻻ را‬
‫درﺑﺎرۀ واژهھﺎی ﺑﻪ زﻋﻢ اﺳﺘﺎدان ﺑﺴﯿﺎر اﺛﺮﺑﺨﺶ‪ ،‬رد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬او در ﻣﻘﺎﻟﻪای ﺑﺎ‬
‫ﻋﻨﻮان »ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﺑﮫﺮهﻣﻨﺪی از زﺑﺎن ﻣﺎدری ﻓﺎﺧﺮ در ﻣﻮاﻗﻊ ﻏﯿﺮ ﺿﺮوری‪ :‬ﻣﺸﮑﻼت‬
‫ﻧﺎﺷﯽ از اﺳﺘﻔﺎدۀ ﺑﯿﺠﺎ از ﮐﻠﻤﻪھﺎی طﻮﻻﻧﯽ« ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﮔﻨﺠﺎﻧﺪن اﯾﺪهھﺎی‬
‫آﺷﻨﺎ در ﻟﻐﺎت زﺑﺎﻧﯽ ﻣﺘﻨﺎظﺮ و ﺗﺠﻤﻠﯽ ﻧﺸﺎﻧﮥ ھﻮش ﺿﻌﯿﻒ و ﺑﺎورﻧﺎﭘﺬﯾﺮی ﮐﻢ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺘﺎن را ﺳﺎدهﺗﺮ ﺳﺎزﯾﺪ‪ ،‬ﮐﺎری ﮐﻨﯿﺪ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ دﯾﮕﺮان ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﺪهھﺎﯾﺘﺎن را آھﻨﮕﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ؛ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﺑﺎورﮐﺮدﻧﯽﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از ﮔﺮوھﯽ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺿﺮباﻟﻤﺜﻞ ﻗﺪﯾﻤﯽ ﮐﻢ​آﺷﻨﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻦ ﻣﻦ؛ دوﺳﺖ ﻣﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻦ دﺷﻤ ِ‬ ‫دﺷﻤ ِ‬
‫ﻣﻦ ﺑﯿﺪی ﻧﯿﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺑﺎدھﺎ ﺑﻠﺮزم‪.‬‬
‫ﺟﻠﻮی ﺿﺮر را ھﺮ وﻗﺘﯽ ﺑﮕﯿﺮی‪ ،‬ﻣﻨﻔﻌﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﮔﺮوھﯽ دﯾﮕﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ھﻤﺎن ﺿﺮباﻟﻤﺜﻞھﺎ را در ﺷﮑﻠﯽ ﻏﯿﺮ آھﻨﮕﯿﻦ‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻦ دﺷﻤﻦ‪ ،‬دوﺳﺖ ھﺴﺘﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎ دﺷﻤ ِ‬
‫ﻣﻦ ﺑﯿﺪی ﻧﯿﺴﺘﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺎدھﺎ ﻣﻦ را ﺑﻠﺮزاﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ھﺮ وﻗﺖ ﺟﻠﻮی ﺿﺮر را ﺑﮕﯿﺮی‪ ،‬ﻣﻨﻔﻌﺖ ﮐﺮدی‪.‬‬
‫ظﺎھﺮاً ﺿﺮباﻟﻤﺜﻞھﺎی آھﻨﮕﯿﻦ ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮ از ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﻏﯿﺮآھﻨﮕﯿﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﮫﺎﯾﺘﺎً‪ ،‬اﮔﺮ از ﮐﺴﯽ ﯾﺎ ﻣﻨﺒﻌﯽ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺗﻠﻔﻆ اﺳﻢ آن ﺳﺎده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از‬
‫ﻣﺸﺎرﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﯾﮏ آزﻣﺎﯾﺶ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﺰارشھﺎی دو ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺧﺮﯾﺪ ﺳﮫﺎم‪ ،‬درﺑﺎرۀ آﯾﻨﺪۀ ﭼﻨﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺮﮐﯿﻪای ﻓﺮﺿﯽ ﻗﻀﺎوت ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﺰارشھﺎ را‬
‫دو ﺷﺮﮐﺖ ﺗﮫﯿﻪ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﯾﮑﯽ ﺑﺎ ﻧﺎم ﺳﺎدۀ »آرﺗﺎن«)‪ (٧٣‬و دﯾﮕﺮی ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﮐﻢ​اﻗﺒﺎلﺗﺮی ﺑﺎ ﻧﺎم »ﺗﺎھﻮت«)‪ .(٧۴‬اﯾﻦ ﮔﺰارشھﺎ در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮارد ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ در ﺗﻀﺎد‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ روش ﺑﺮای ﻧﺎظﺮان‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﺪ وﺳﻂ اﯾﻦ دو ﮔﺰارش ﺑﻮد؛ اﻣﺎ آﻧﺎن اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎر را ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ اﻋﺘﺒﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ ﮔﺰارشھﺎی ﺷﺮﮐﺖ آرﺗﺎن دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﯾﺎد‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺗﻨﺒﻞ و ﺗﻼش ذھﻨﯽ آزاردھﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺨﺎطﺐ ﺷﻤﺎ‬
‫دوﺳﺖ دارد ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﮑﺎن از ھﺮﭼﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻼش اﺳﺖ‪ ،‬دوری ﮐﻨﺪ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ‬
‫ﻣﻨﺒﻌﯽ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﺎ ﻧﺎﻣﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦھﺎ ھﻤﻪ ﺗﻮﺻﯿﻪھﺎی ﺧﻮﺑﯽ ھﺴﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ از اﺻﻞ ﻣﮫﻤﯽ ﻏﺎﻓﻞ ﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﭘﯿﺎم‪ ،‬ﻧﺰد ﻣﺨﺎطﺐ ﺑﯽﻣﻔﮫﻮم ﯾﺎ ﭘﺮ از ﺗﻨﺎﻗﺾھﺎﯾﯽ آﺷﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻏﺬ ﺑﺎﮐﯿﻔﯿﺖ‪،‬‬
‫رﻧﮓھﺎی روﺷﻦ‪ ،‬زﺑﺎن ﺳﺎده و آھﻨﮕﯿﻦ ﮐﻤﮏ ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎور‬
‫ن اﺟﺮاﮐﻨﻨﺪۀ اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶھﺎ‪ ،‬ﻣﺮدم‪ ،‬اﺣﻤﻖ ﯾﺎ ﻧﺎدان ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎور‬ ‫روانﺷﻨﺎﺳﺎ ِ‬
‫آنھﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎ ﺑﺎ راھﻨﻤﺎﯾﯽھﺎ و ﺣﺲھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺳﭙﺮی ﻣﯽﺷﻮد و‬
‫ﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﻣﻨﺒﻊ اﯾﻦ ﺑﺮداﺷﺖھﺎ را ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﯿﻢ‪ .‬ﭼﻄﻮر ﻣﯽﻓﮫﻤﯿﺪ ﮔﺰاره​ای‬
‫درﺳﺖ اﺳﺖ؟ اﮔﺮ آن ﮔﺰاره ﺑﺎ اﺗﮑﺎ ﺑﺮ ﻣﻨﻄﻖ ﯾﺎ ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎورھﺎ ﯾﺎ‬
‫ﺗﺮﺟﯿﺤﺎت ﺷﻤﺎ ﭘﯿﻮﻧﺪی ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﺎ از ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد ﯾﺎ ﻋﻼﻗﮥ‬
‫ﺷﻤﺎ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺲ آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺷﻤﺎ را ﻓﺮا ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺸﮑﻞ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ آﺳﻮدﮔﯽ از ﭼﯿﺰی دﯾﮕﺮ ﻧﺎﺷﯽ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﺜﻼ ً‪،‬‬
‫ﮐﯿﻔﯿﺖ ﭼﺎپ و رﯾﺘﻢ ﺟﺬاب ﺟﻤﻠﻪھﺎ‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪراﺣﺘﯽ ﻣﻨﺒﻊ‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺘﺎن را ردﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎم ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪ ۵‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺲ آﺳﻮدﮔﯽ ﯾﺎ ﻓﺸﺎر‬
‫ﻋﻠﻞ ﻣﺘﻌﺪدی دارد و ﻣﺸﮑﻞ ﺑﺘﻮان آن دو را از ھﻢ ﺟﺪا ﮐﺮد؛ اﻣﺎ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ھﺮﮔﺎه اﻓﺮاد اﻧﮕﯿﺰه​ای ﻗﻮی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ظﺎھﺮی‬
‫اﯾﺠﺎدﮐﻨﻨﺪۀ ﺧﻄﺎھﺎی ادراﮐﯽ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻏﻠﺒﻪ ﮐﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮاﻗﻊ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪٢‬‬
‫ﺗﻨﺒﻞ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬را ﭼﺸﻢ و ﮔﻮش ﺑﺴﺘﻪ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد‪.‬‬
 ‫ﻓﺸﺎر و ﺗﻼش‬

‫ﯽﮔﺮا‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع ﻏﺎﻟﺐ ﻣﺒﺎﺣﺜﺎت درﺑﺎرۀ اﻧﺴﺠﺎم‬ ‫ﺗﻘﺎرن ﺑﺴﯿﺎری از ارﺗﺒﺎطھﺎی ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ﺗﺪاﻋﯽﮔﺮا اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺶﺗﺮ دﯾﺪﯾﻢ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻗﺮاردادن ﻣﺪاد در دھﺎﻧﺸﺎن ﯾﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺪزدن« ﯾﺎ »اﺧﻢ​ﮐﺮدن« در‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺗﻮپ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺑﯿﻦ اﺑﺮواﻧﺸﺎن‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ »ﻟﺒﺨﻨ ​‬
‫ﭼﮫﺮهﺷﺎن اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ رﻓﺘﺎری ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﭼﮫﺮهﺷﺎن ﺗﻤﺎﯾﻞ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺗﻘﺎﺑﻞ ذاﺗﯽ در ﺑﺮرﺳﯽ آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻧﯿﺰ ﺧﻮد را ﺑﻪ رخ ﻣﯽﮐﺸﺪ‪ .‬از‬
‫طﺮﻓﯽ وﻗﺘﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬درﮔﯿﺮ ﺗﻼش و ﺗﮑﺎﭘﻮ اﺳﺖ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﻮدن‬
‫ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬از طﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬اﯾﻦ اﺣﺴﺎس‪ ،‬ﻓﺎرغ از ﻣﻨﺒﻊ آن‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺗﻨﺒﻞ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﯿﺎﯾﺪ و دﺳﺖﺑﻪﮐﺎر ﺷﻮد ﺗﺎ روﯾﮑﺮد ﻓﺮد از ﻣﺸﮑﻼت ﻧﺎﺷﯽ‬
‫ﻪﺗﺮ و ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ‪.‬‬‫از ﺣﺎﻟﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺳﺎده‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ درﮔﯿﺮاﻧ ​‬
‫ﭘﯿﺶ​ﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺗﻮپ و ﭼﻮب ﭘﺮداﺧﺘﯿﻢ‪ .‬در اﯾﻦ آزﻣﻮن‪ ،‬اﻓﺮاد اوﻟﯿﻦ ﭘﺎﺳﺨﯽ را ﮐﻪ‬
‫ﯽ‬
‫ﺑﻪ ذھﻨﺸﺎن ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺎزﺗﺎب ﺷﻨﺎﺧﺘ ِ‬
‫ﺷﯿﻦ ﻓﺮدرﯾﮏ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻌﻤﺎی ﺗﻮپ و ﭼﻮب و دو ﻣﺴﺌﻠﮥ دﯾﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬ھﺮ ﺳﻪ ﺑﻪ‬
‫اﯾﻦ دﻟﯿﻞ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻓﻮری ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺎدرﺳﺖ را ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دو ﻣﺴﺌﻠﮥ دﯾﮕﺮ در اﯾﻦ آزﻣﻮن ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از‪:‬‬
‫اﮔﺮ ﭘﻨﺞ ﻣﺎﺷﯿﻦ‪ ،‬در ﭘﻨﺞ دﻗﯿﻘﻪ‪ ،‬ﭘﻨﺞ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻘﺪر طﻮل ﻣﯽﮐﺸﺪ‬
‫‪ ١٠٠‬ﻣﺎﺷﯿﻦ‪ ١٠٠ ،‬ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪ؟‬
‫‪ ١٠٠‬دﻗﯿﻘﻪ ﯾﺎ ‪ ۵‬دﻗﯿﻘﻪ؟‬
‫ﺑﺮ ﺳﻄﺢ آب درﯾﺎﭼﻪای‪ ،‬دﺳﺘﻪای ﻧﯿﻠﻮﻓﺮ آﺑﯽ ﻗﺮار دارد ﮐﻪ ھﺮ روز دو ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ‪ ۴٨‬روز طﻮل ﺑﮑﺸﺪ ﺗﺎ ﻧﯿﻠﻮﻓﺮھﺎ ھﻤﮥ ﺳﻄﺢ درﯾﺎﭼﻪ را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻨﺪ‪،‬‬
‫ﭼﻘﺪر طﻮل ﻣﯽﮐﺸﺪ ﻧﺼﻒ درﯾﺎﭼﻪ ﭘﺮ از ﻧﯿﻠﻮﻓﺮ آﺑﯽ ﺷﻮد؟‬
‫‪ ٢۴‬روز ﯾﺎ ‪ ۴٧‬روز؟‬
‫ﭘﮋوھﺸﮕﺮان‪ ۴٠ ،‬داﻧﺸﺠﻮی ﭘﺮﯾﻨﺴﺘﻮن را ﺑﺮای ﺷﺮﮐﺖ در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻧﺼﻒ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻣﻌﻤﺎھﺎ ﺑﺎ ﺧﻂ رﯾﺰ و ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢرﻧﮓ‪ ،‬وﻟﯽ ﺧﻮاﻧﺎ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻼش ذھﻨﯽ آنھﺎ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ‪ ،‬ﺷﻔﺎف ھﺴﺘﻨﺪ‪٩٠ :‬‬
‫درﺻﺪ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﺎھﺎ را ﺑﺎ ﺧﻂ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ دﯾﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮏ ﭘﺎﺳﺦ‬
‫اﺷﺘﺒﺎه داﺷﺘﻨﺪ؛ وﻟﯽ اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﺳﺆالھﺎ ﮐﻤﯽ ﻧﺎﺧﻮاﻧﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪٣۵ ،‬‬
‫درﺻﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ درﺳﺖ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﺪ‪ :‬در ﺳﺆالھﺎی ﻧﺎﺧﻮاﻧﺎ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﮫﺘﺮ ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺸﺎر ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﻧﺎﺷﯽ از ھﺮ ﻣﻨﺒﻌﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬را ﻓﻌﺎل ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬‫ﮐﻪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎد‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬را رد ﻣ ​‬
 ‫ﻟﺬت آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‬

‫ﻣﻘﺎﻟﻪای ﺑﺎ ﻧﺎم »ذھﻦ آﺳﻮده‪ ،‬ﻟﺒﺨﻨﺪی ﺑﺮ ﻟﺐ« ﺷﺮح آزﻣﺎﯾﺸﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن‪،‬‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﻌﺪادی ﻋﮑﺲ را ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﻌﻀﯽ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺑﺎ‬
‫ندادن ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺮﯾﻊ ﻣﻮﺿﻮع اﺻﻠﯽ ﻋﮑﺲ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪه ﭘﯿﺶ از دﯾﺪن‬ ‫ﻧﺸﺎ ​‬
‫ﻋﮑﺲ‪ ،‬آﺳﺎنﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬واﮐﻨﺶھﺎی اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪه در ﺣﺎل‬
‫ﻣﺸﺎھﺪۀ ﻋﮑﺲھﺎ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﭘﺎﻟﺲھﺎی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻣﺎھﯿﭽﻪھﺎی ﺻﻮرت ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮی از ﭼﺸﻢ ﭘﮋوھﺸﮕﺮان دور ﻧﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫نھﺎ را‬‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرود‪ ،‬اﻓﺮاد ھﻨﮕﺎم دﯾﺪن ﻋﮑﺲھﺎﯾﯽ ﮐﻪ زﻣﯿﻨﮥ آ ​‬
‫راﺣﺖ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ ،‬ﻟﺒﺨﻨﺪی ﮐﻮﺗﺎه ﺑﺮ ﻟﺐ دارﻧﺪ و ﺻﻮرﺗﺸﺎن آرام اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫وﯾﮋﮔﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬اﺳﺖ ﮐﻪ آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ را ﺑﺎ اﺣﺴﺎس ﺧﻮب ھﻤﺮاه‬
‫ﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬‫ﻣ ​‬
‫اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرود واژهھﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻆ ﺳﺎده‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻄﻠﻮﺑﯽ را ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ل ﻋﺮﺿﮥ ﺳﮫﺎم ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ ﻋﻤﻞ‬ ‫ﺷﺮﮐﺖھﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻧﺎمھﺎی ﺗﺠﺎری ﺳﺎده در ھﻔﺘﮥ او ِ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ وﻟﯽ اﯾﻦ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن رﻧﮓ ﻣﯽﺑﺎزد‪ .‬ﺳﮫﺎم ﺷﺮﮐﺖھﺎﯾﯽ ﺑﺎ‬
‫ﻧﻤﺎدھﺎی ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻆ ﺳﺎده ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ KAR‬ﯾﺎ ‪ ،LUNMOO‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺨﻔﻒھﺎی‬
‫دﺷﻮاری ﻣﺜﻞ ‪ PXG‬ﯾﺎ ‪ RDO‬ﻣﻮﻓﻖﺗﺮﻧﺪ و در طﻮل زﻣﺎن از ﺑﺮﺗﺮی ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺑﮫﺮه‬
‫ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﭘﮋوھﺸﯽ در ﺳﻮﺋﯿﺲ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﺑﻪ ﺑﺎور ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران‪ ،‬ﺳﮫﺎم‬
‫ﺷﺮﮐﺖھﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻧﺎمھﺎی آﺳﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ Emmi، Swissfirst‬و ‪ ،Comet‬ﺳﻮددھﯽ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖھﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻧﺎمھﺎی دﺷﻮار ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ Geberit‬ﯾﺎ ‪Ypsomed‬‬
‫دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ در ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪ ۵‬دﯾﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺗﮑﺮار‪ ،‬اﻟﻘﺎﮐﻨﻨﺪۀ آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ اﺳﺖ و‬
‫ﯽآورد‪ .‬راﺑﺮت زاﯾﻨﺘﺲ)‪،(٧۵‬‬ ‫ﺣﺲ آﺳﺎﯾﺶ ﺧﯿﺎل ﻧﺎﺷﯽ از آﺷﻨﺎﯾﯽ را ﺑﻪ ھﻤﺮاه ﻣ ​‬
‫نﺷﻨﺎس‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺣﺮﻓﮥ ﺧﻮد را ﺻﺮف ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ درﺑﺎرۀ ارﺗﺒﺎط ﻣﯿﺎن ﺗﮑﺮار‬ ‫روا ​‬
‫ﻣﺤﺮک​ھﺎی اﺧﺘﯿﺎری و ﻋﻼﻗﻪ و واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻓﺮد ﺑﻪ آن ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬زاﯾﻨﺘﺲ اﯾﻦ ﺣﺲ‬
‫را اﺛﺮ ﻣﻄﻠﻖ ﻣﻮاﺟﮫﻪ)‪ (٧۶‬ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ‪ .‬در ﺟﺮاﯾﺪ داﻧﺸﺠﻮﯾﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﯿﺸﯿﮕﺎن)‪(٧٧‬‬
‫و داﻧﺸﮕﺎه اﯾﺎﻟﺘﯽ ﻣﯿﺸﯿﮕﺎن)‪ (٧٨‬آزﻣﺎﯾﺸﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﮐﻪ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﮥ ﻣﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻎﮔﻮﻧﻪای در ﺻﻔﺤﮥ ﻧﺨﺴﺖ اﯾﻦ روزﻧﺎﻣﻪھﺎ ﭼﺎپ ﺷﺪ‬ ‫طﯽ ﭼﻨﺪ ھﻔﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺗﺒﻠﯿ ​‬
‫ﺑﻮد‪kardiga، :‬‬ ‫ﺗﺮﮐﯽ‬ ‫ﺷﺒﯿﻪ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫ﺗﺮﮐﯽ‬ ‫ﮐﻠﻤﻪھﺎی‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ‬ ‫ﮐﻪ‬
‫ﮐﻠﻤﻪھﺎ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺑﺴﺎﻣﺪ‬ ‫و ‪.iktitaf‬‬ ‫‪saricik،‬‬ ‫‪biwonjni،‬‬ ‫‪nansoma‬‬
‫ﺞﺑﺎر‪ ،‬ده ﺑﺎر ﯾﺎ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮد‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﮐﻠﻤﻪھﺎ ﺗﻨﮫﺎ ﯾﮏﺑﺎر و دﯾﮕﺮ ﮐﻠﻤﻪھﺎ دوﺑﺎر‪ ،‬ﭘﻨ ​‬
‫ﺑﯿﺴﺖ ﺑﺎر ﺗﮑﺮار ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﮐﻠﻤﻪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﯾﮏ روزﻧﺎﻣﻪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺎر ﺗﮑﺮار ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬در‬
‫روزﻧﺎﻣﮥ دﯾﮕﺮ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ھﯿﭻ ﺷﺮح و ﺗﻮﺿﯿﺤﯽ درﺑﺎرۀ آنھﺎ داده ﻧﺸﺪ‬
‫و ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺆالھﺎی داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺟﻤﻠﮥ ﺳﺎدهای ﺑﻮد‪ :‬آﮔﮫﯽدھﻨﺪه ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻧﺎﻣﺶ‬
‫ﻓﺎش ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺗﻤﺎم​ﺷﺪن آﮔﮫﯽھﺎی ﻣﺮﻣﻮز‪ ،‬ﭘﮋوھﺸﮕﺮان ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪای ﺑﻪ ﮔﺮوهھﺎی‬
‫ﻪ از ﮔﺮو ​هھﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد درﺑﺎرۀ ﺣﺲ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎھﯽ دادﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣ ​‬
‫ﺧﻮد ﺑﻪ واژهھﺎ و ﺧﻮب ﯾﺎ ﺑﺪﺑﻮدن ﻣﻌﻨﺎی آنھﺎ ﭘﺎﺳﺦ دھﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺷﮕﻔﺖآوری ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ آﻣﺪ‪ .‬ﮐﻠﻤﻪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺴﺎﻣﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮی داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻮبﺗﺮ از ﮐﻠﻤﻪھﺎﯾﯽ ﺑﺎ‬
‫ﯾﮏ ﯾﺎ دو ﺑﺎر ﺗﮑﺮار ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎ در ﭼﻨﺪﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از واژهھﺎﯾﯽ‬
‫ﭼﯿﻨﯽ‪ ،‬ﺻﻮرﺗﮏھﺎ و ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽھﺎی ﺗﺼﺎدﻓﯽ‪ ،‬ﺑﺎرھﺎ و ﺑﺎرھﺎ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺛﺮ ﻣﻄﻠﻖ ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﻮدآﮔﺎه آﺷﻨﺎﯾﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﻧﯿﺴﺖ؛ در واﻗﻊ‪ ،‬اﺻﻼ ً ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮدآﮔﺎھﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻠﮑﻪ وﻗﺘﯽ واژهھﺎ و ﻋﮑﺲھﺎی ﺗﮑﺮاری ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﯿﻨﻨﺪه ﻣﺘﻮﺟﻪ آن ھﻢ ﻧﻤﯽﺷﻮد ﺑﻪ او ﻧﺸﺎن داده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ اﺛﺮ‪ ،‬ﻧﻘﺶ‬
‫ﺧﻮد را اﯾﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻓﺮد ﺑﻪ واژهھﺎ ﯾﺎ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ دﯾﺪهﺷﺪه‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺑﮫﺘﺮی‬
‫دارد‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﯿﺪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺑﻪ اﺗﻔﺎقھﺎﯾﯽ واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬از آن ﺑﯽﺧﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬اﺛﺮ ﻣﻄﻠﻖ ﻣﻮاﺟﮫﻪ‬
‫ﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻣﺤﺮکھﺎ ﮐﺎﻣﻼ ً دور از ﺗﻮﺟﻪ ﻓﺮد اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻗﻮیﺗﺮ ﻋﻤﻞ ﻣ ​‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎور زاﯾﻨﺘﺲ‪ ،‬اﺛﺮ ﺗﮑﺮار در اﯾﺠﺎد ﻋﻼﻗﻪ‪ ،‬واﻗﻌﯿﺖ زﯾﺴﺘﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺣﺘﯽ در ﺧﺼﻮص ﺣﯿﻮانھﺎ ھﻢ ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪه ﺑﺮای ﺑﻘﺎ در دﻧﯿﺎی‬
‫ﭘﺮﺧﻄﺮ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ھﻮﺷﯿﺎراﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺮکھﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎ ﺷﮏ و واھﻤﻪ واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن دھﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺣﯿﻮان ﺑﻪ ﭼﯿﺰھﺎی ﺗﺎزه ﻣﺸﮑﻮک ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل زﻧﺪه​ﻣﺎﻧﺪن آن ﺿﻌﯿﻒ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زاﯾﻨﺘﺲ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬اﺛﺮ ﻣﻄﻠﻖ ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﺗﮑﺮار ﻣﻮاﺟﮫﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺤﺮک ﺑﯽ​ﺧﻄﺮ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﮥ اﻣﻨﯿﺖ اﺳﺖ و اﻣﻨﯿﺖ‪ ،‬ﺣﺲ ﺧﻮﺑﯽ دارد‪ .‬روﺷﻦ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ اﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﺗﻨﮫﺎ ﻣﺨﺘﺺ اﻧﺴﺎنھﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در ﺗﺄﯾﯿﺪ اﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻل‪ ،‬ﯾﮑﯽ از‬
‫دﺳﺘﯿﺎران زاﯾﻨﺘﺲ دو ﺗﺨﻢﻣﺮغ ﺑﺎرور را در ﻣﻌﺮض ﺻﺪاھﺎﯾﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﻗﺮار داد‪ .‬ﺑﻌﺪ از‬
‫نآﻣﺪن ﺟﻮﺟﻪھﺎ از ﺗﺨﻢ‪ ،‬ﺟﻮﺟﻪھﺎ ﺑﻪ ﺻﺪاھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از ﺗﻮﻟﺪ درون ﺗﺨﻢ‬ ‫ﺑﯿﺮو ​‬
‫ﺷﻨﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﺿﻄﺮاب و ﺗﺮس ﮐﻤﺘﺮی از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪.‬‬
‫زاﯾﻨﺘﺲ ﺧﻼﺻﮥ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﺷﯿﻮا اﯾﻦ​ﭼﻨﯿﻦ اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﻣﻮاﺟﮫﻪھﺎی ﺗﮑﺮاری‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪه ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ زﻧﺪه و‬
‫ﯽدھﻨﺪ ﺗﺎ‬‫ﺑﯽﺟﺎن اطﺮاﻓﺶ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪه اﻣﮑﺎن ﻣ ​‬
‫اﺟﺴﺎم و ﻣﻮﺟﻮدات اﯾﻤﻦ و ﺧﻄﺮﻧﺎک را از ھﻢ ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺑﺘﺪاﯾﯽﺗﺮﯾﻦ ﻻزﻣﮥ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﻣﻮاﺟﮫﻪھﺎی ﺗﮑﺮاری‪ ،‬ﭘﺎﯾﻪ و‬
‫اﺳﺎس ﺳﺎزﻣﺎن و اﻧﺴﺠﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﮐﻪ ﻣﻨﺒﻊ اﺻﻠﯽ ﺛﺒﺎت روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﮑﻞ ﻣﯽدھﻨﺪ‪.‬‬

‫راﺑﻄﮥ ﺑﯿﻦ اﺣﺴﺎس ﻣﺜﺒﺖ و آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺗﺎرﯾﺨﭽﮥ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ‬

‫ﻣﺪﯾﺪی دارد‪.‬‬
 ‫آﺳﻮدﮔﯽ‪ ،‬ﺣﺎل و ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی‬

‫ﺣﺪود ﺳﺎل ‪ ،١٩۶٠‬روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﺟﻮان ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﺎرﻧﻒ ﻣﺪﻧﯿﮏ)‪ (٧٩‬ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﺮد‬

‫ﺟﻮھﺮۀ واﻗﻌﯽ ﺧﻼﻗﯿﺖ را ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﺪۀ او ﺑﻪ ﯾﮏ اﻧﺪازه ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ و در ﻋﯿﻦ‬
‫ﯽﮔﺮاﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ​طﺮز اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯽ ﺧﻮب‬ ‫ﺣﺎل ﺳﺎده ﺑﻮد‪ :‬ﺧﻼﻗﯿﺖ‪ ،‬ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬او آزﻣﺎﯾﺸﯽ را ﺗﺤﺖ ﻧﺎم آزﻣﻮن ﺗﺪاﻋﯽ​ھﺎی دور)‪ (RAT) (٨٠‬طﺮاﺣﯽ‬
‫ﮐﺮد ﮐﻪ ھﻨﻮز ھﻢ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺧﻼﻗﯿﺖ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎﻟﯽ‬
‫ﺳﺎده‪ ،‬اﯾﻦ ﺳﻪ ﮐﻠﻤﻪ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﮐﻠﺒﻪ‪ ،‬ﺳﻮﺋﯿﺴﯽ‪ ،‬ﮐﯿﮏ‬
‫ً‬
‫آﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ واژهای ﺑﯿﺎﺑﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ھﺮ ﺳﻪ ﮐﻠﻤﻪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎﺷﺪ؟ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﻪ ﺟﻮاب‬
‫»ﭘﻨﯿﺮ« رﺳﯿﺪﯾﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ اﯾﻦ ﺳﻪ واژه را اﻣﺘﺤﺎن ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫ﭘﺮش‪ ،‬ﺳُﺒﮏ‪ ،‬راﮐﺖ‬
‫ﺖ ﯾﮕﺎﻧﻪای دارد ﮐﻪ ھﺮ ﻓﺮد‬ ‫اﯾﻦ ﺳﺆال دﺷﻮارﺗﺮ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﭘﺎﺳﺦ درﺳ ِ‬
‫ﯽﺷﺪه‪،‬‬ ‫اﻧﮕﻠﯿﺴﯽزﺑﺎﻧﯽ آن را درک ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ٢٠‬درﺻﺪ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ارزﯾﺎﺑ ​‬
‫در ﻋﺮض ‪ ١۵‬ﺛﺎﻧﯿﻪ ﭘﺎﺳﺦ را ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ آن »آﺳﻤﺎن« اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ھﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ‬
‫ﺳﻪﮔﺎﻧﻪای از واژهھﺎ ﻟﺰوﻣﺎً ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺑﻪ ھﻤﺮاه ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺜﻼ ً واژهھﺎی ﺧﻮاب‪ ،‬ﺗﻮپ و‬
‫ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﺗﺪاﻋﯽﮔﺮ ھﯿﭻ واژۀ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ھﻤﻪ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﯽھﺎی دور‬ ‫نﺷﻨﺎس آﻟﻤﺎﻧﯽ درﺑﺎرۀ آزﻣﻮن ﺗﺪاﻋ ​‬ ‫در ﺳﺎلھﺎی اﺧﯿﺮ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﮔﺮوه روا ​‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻖ ﮐﺮدهاﻧﺪ و ﺑﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎی ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﮔﺮوهھﺎ ﺑﻪ‬
‫دو ﭘﺮﺳﺶ ﻣﺸﺨﺺ ﭘﺮداﺧﺖ‪ :‬آﯾﺎ اﻓﺮاد ﻗﺒﻞ از ﯾﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎﺳﺦِ ﭘﺮﺳﺶ واژهھﺎی‬
‫ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ وﺟﻮد ﯾﺎ ﻋﺪم وﺟﻮد ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؟ ﺣﺎل و اﺣﺴﺎس‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪه ﭼﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮی ﺑﺮ ﺗﺸﺨﯿﺺ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ دارد؟ ﺑﺮای درک اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫اﺑﺘﺪا از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﭘﺮوژۀ ﺧﻮد ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﺨﺶھﺎی ﺷﺎد ﯾﺎ ﻏﻤﮕﯿﻦ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﭘﺮﺳﺶھﺎی واژهھﺎی ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ را ﺑﺮای آنھﺎ ﻣﻄﺮح‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﯿﻤﯽ از ﭘﺮﺳﺶھﺎ واژهھﺎﯾﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮش‪ ،‬ﺳﺒﮏ‪ ،‬راﮐﺖ و‬
‫ﻧﯿﻤﯽ دﯾﮕﺮ ارﺗﺒﺎطﯽ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮاب‪ ،‬ﺗﻮپ‪ ،‬ﮐﺘﺎب‪ .‬از‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﺎ ﻣﺸﺎھﺪۀ ھﺮ ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬در ﻋﺮض دو ﺛﺎﻧﯿﻪ ﮐﻠﯿﺪی را‬
‫ﻪﺷﺪه‬ ‫ﻓﺸﺎر دھﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪ ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﯽ دارد ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ .‬زﻣﺎن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘ ​‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮ از آن ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ ذھﻦ ﮐﺴﯽ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫در ﮐﻤﺎل ﺷﮕﻔﺘﯽ‪ ،‬ﺣﺪس اﻓﺮاد ﺑﺴﯿﺎر دﻗﯿﻖﺗﺮ از آن ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺘﻮان آن را اﺗﻔﺎﻗﯽ‬
‫داﻧﺴﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺣﺲ آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﺮآﻣﺪه از ﺳﯿﮕﻨﺎﻟﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺿﻌﯿﻒ از‬
‫ﺳﻮی ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺗﺪاﻋﯽﮔﺮای ذھﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﯿﻠﯽ ﭘﯿﺶﺗﺮ از ﯾﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎﺳﺦ وﺟﻮد‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ واژهھﺎ را »ﻣﯽداﻧﺪ«‪ .‬ﮔﺮوه آﻟﻤﺎﻧﯽ دﯾﮕﺮی ﻧﻘﺶ اﯾﻦ آﺳﻮدﮔﯽ‬
‫ﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﺎﻧﺪ‪:‬‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ در ﻗﻀﺎوت را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺠﺮﺑﯽ اﯾ ​‬
‫دﺳﺖﮐﺎریھﺎﯾﯽ ﮐﻪ آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدھﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫زﻣﯿﻨﻪﺳﺎزی‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺎﺑﻮدن ﻧﻮﺷﺘﻪھﺎ و ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﻗﺒﻠﯽ ﺑﺎ واژهھﺎ‪ .‬ھﻤﮥ اﯾﻦ دﺧﺎﻟﺖھﺎ‬
 ‫ﯽاﻓﺰاﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﺮﺗﺒﻂ داﻧﺴﺘﻦ واژهھﺎ ﻣ ​‬
‫ﯾﺎﻓﺘﮥ ﺷﮕﻔﺖآور دﯾﮕﺮ‪ ،‬اﺛﺮ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺣﺎل روﺣﯽ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺷﮫﻮدی اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﮋوھﺸﮕﺮان ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ »ﺷﺎﺧﺺ ﺷﮫﻮدی« ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﺻﺤﺖ‬
‫ﭘﺎﺳﺦھﺎ را ﺑﺎ آن ﺳﻨﺠﯿﺪ‪ .‬آنھﺎ درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از آزﻣﺎﯾﺶ‪،‬‬
‫وادار ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺧﻮﺷﺤﺎلﮐﻨﻨﺪه​ای ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻨﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺎل روﺣﯽ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ رﺳﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﮑﺮدی دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﮫﺘﺮ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺟﺎﻟﺐﺗﺮ آن اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﺎراﺣﺖ و ﻏﻤﮕﯿﻦ ﮐﺎﻣﻼ ً ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺪسھﺎی آنھﺎ‬
‫اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺎل روﺣﯽ آﺷﮑﺎرا ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ وﻗﺘﯽ‬
‫ﻧﺎراﺣﺖ و ﻏﻤﮕﯿﻦ ھﺴﺘﯿﻢ‪ ،‬ارﺗﺒﺎطﻤﺎن را ﺑﺎ ﺣﺲ دروﻧﯽ ﺧﻮد از دﺳﺖ ﻣﯽدھﯿﻢ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎ در ﮐﻨﺎر ﺷﻮاھﺪی ﻓﺰاﯾﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﭘﯿﺪاﯾﯽ ﺣﺎل روﺣﯽ ﺧﻮب‪ ،‬ﺣﺲ‬
‫دروﻧﯽ‪ ،‬ﺧﻼﻗﯿﺖ‪ ،‬زودﺑﺎوری و اﺗﮑﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﻣﯽﺷﻮد؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫در ﺟﺒﮫﮥ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺘﯽ‪ ،‬ھﻮﺷﯿﺎری‪ ،‬ﺷﮏ‪ ،‬روﯾﮑﺮد ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ و ﺗﻼش ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻗﺮار‬
‫دارد‪ .‬ﺣﺎل ﺧﻮش‪ ،‬ﺗﺴﻠﻂ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬را ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮐﺎھﺶ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺣﺎل‬
‫ﺧﻮﺑﯽ دارﯾﻢ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺣﺲ دروﻧﯽ و ﺷﮫﻮدی ﺧﻮد ﮔﻮش ﻣﯽدھﯿﻢ و ﺧﻼقﺗﺮ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ؛ اﻣﺎ ھﻮﺷﯿﺎری ﮐﻤﺘﺮی دارﯾﻢ و ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺧﻄﺎھﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽ ھﺴﺘﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎز‬
‫ھﻢ ﺷﺎھﺪﯾﻢ ﮐﻪ طﺒﻖ اﺛﺮ ﻣﻄﻠﻖ ﻣﻮاﺟﮫﻪ‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮاری ارﺗﺒﺎط‪ ،‬ﻣﻔﮫﻮم زﯾﺴﺘﯽ در ﭘﯽ‬
‫ﻦﺑﻮدن ﻣﺤﯿﻂ و ﺧﻠﻊ ﺳﻼح ﺷﺪن‬ ‫دارد‪ .‬ﺣﺎل ﺧﻮب ﻧﺸﺎﻧﮥ ﺧﻮبﺑﻮدن اوﺿﺎع‪ ،‬اﻣ ​‬
‫ً‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎل ﺑﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ اوﺿﺎع ﺧﻮب ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺧﻄﺮی وﺟﻮد دارد و‬
‫ھﻮﺷﯿﺎری ﺿﺮوری اﺳﺖ‪ .‬آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ھﻢ ﻋﻠﺖ و ھﻢ ﻣﻌﻠﻮل ﺣﺲ ﺧﻮب‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﯽھﺎی دور‪ ،‬ﺣﺮفھﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی درﺑﺎرۀ راﺑﻄﮥ ﺑﯿﻦ آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‬ ‫آزﻣﻮن ﺗﺪاﻋ ​‬
‫و اﺛﺮ ﻣﺜﺒﺖ دارد‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻪ واژه را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﺧﻮاب‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﮐﻠﯿﺪ‬
‫ﻧﻤﮏ‪ ،‬ﻋﻤﯿﻖ‪ ،‬ﮐﻒ‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ آن ﻧﺸﺪﯾﺪ؛ اﻣﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ در ﻣﺎھﯿﭽﻪھﺎی ﺻﻮرت‬
‫ﺶﺑﺴﺘﻦ ﻟﺒﺨﻨﺪی ﮐﻮﭼﮏ را ﺑﺮ ﻟﺒﺎﻧﺘﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺪن‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻧﻘ ​‬
‫ﮐﻠﻤﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ دوم‪ ،‬ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ‪ ،‬درﯾﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫واﮐﻨﺶ در اﻓﺮادی ﮐﻪ ﺑﺪون اطﻼع از ارﺗﺒﺎط ﻣﻌﻤﻮل واژهھﺎ در ﭘﮋوھﺸﯽ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ ﻧﯿﺰ ﻣﺸﮫﻮد ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ اﻓﺮاد ﻣﺠﻤﻮﻋﻪھﺎﯾﯽ ﺳﻪﺗﺎﯾﯽ از واژهھﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ‬
‫ﻋﻤﻮدی ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ از آﻧﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﭘﺲ از‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن آنھﺎ ﮐﻠﯿﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪ را ﻓﺸﺎر دھﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻟﺖ آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﮐﻪ از ﺧﻮاﻧﺪن‬
‫واژهھﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪی ﻟﺬتﺑﺨﺶ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮥ داﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬ﺷﻮاھﺪی ﮐﻪ درﺑﺎرۀ ﺣﺲ ﺧﻮب‪ ،‬آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و ﺣﺲ‬
‫یاﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻟﺰوﻣﺎً ﻋﻠﯿﺘﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬‫ﺷﮫﻮدی اﻧﺴﺠﺎم در اﺧﺘﯿﺎر دارﯾﻢ‪ ،‬راﺑﻄﻪا ​‬
‫ً‬
‫آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺎ ھﻢ رخ ﻣﯽدھﻨﺪ؛ اﻣﺎ آﯾﺎ ﺣﺲ ﺧﻮب واﻗﻌﺎ ﺑﻪ‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺷﮫﻮدی اﻧﺴﺠﺎم ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؟ ﺑﻠﻪ‪.‬‬
‫اﺛﺒﺎت اﯾﻦ ادﻋﺎ ﺑﻪ روش ﺗﺠﺮﺑﯽ ھﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪای اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺮﮐﺎرﺑﺮد‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﻋﺪهای از ﻣﺸﺎرﮐﺖ​ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬داﺳﺘﺎﻧﯽ ﻧﻘﻞ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮی ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ‬
‫ﺶﺷﺪه در ﮔﻮﺷﯽھﺎﯾﺸﺎن‬ ‫ﺑﺮای ﺣﺲ ﺧﻮب آنھﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ آنھﺎ درﺑﺎرۀ آھﻨﮓ ﭘﺨ ​‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪» :‬ﭘﮋوھﺶھﺎی ﻗﺒﻠﯽ ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ اﯾﻦ آھﻨﮓ ﺑﺮ اﺣﺴﺎس اﻓﺮاد اﺛﺮ‬
‫ﻣﯽﮔﺬارد‪ «.‬اﯾﻦ داﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی اﻧﺴﺠﺎم را ﮐﺎﻣﻼ ً از ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮد‪ .‬ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ ﭘﺎﺳﺦ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﮔﺬراﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺪن واژهھﺎی ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ اﯾﺠﺎد‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ اﯾﺠﺎد ﺣﺲ ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ اﮔﺮ واژه​ھﺎ ﻣﻨﺴﺠﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺣﺲ‬
‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ اﮔﺮ واژ ​هھﺎ ﺑﯽرﺑﻂ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬اﺳﺎس ﻗﻀﺎوت درﺑﺎرۀ اﻧﺴﺠﺎم‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎری ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬از اﻧﺠﺎم آن ﻧﺎﺗﻮان ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻐﯿﯿﺮات اﺣﺴﺎﺳﯽ‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﭼﻮن ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮﮐﻨﻨﺪه ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ واژهھﺎ راﺑﻄﮥ ﻋﻠﯿﺘﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﻘﻄﮥ اوج ﯾﮏ ﭘﮋوھﺶ روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ اﺳﺖ؛ زﯾﺮا ﺗﺮﮐﯿﺐ روشھﺎی ﺗﺠﺮﺑﯽ و‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺣﺎﺻﻞ از آن‪ ،‬ھﺮ دو ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ و ﺑﯽﻧﻈﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ طﯽ ﭼﻨﺪ دھﮥ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬درﺑﺎرۀ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺧﻮدﺑﻪ​ﺧﻮدی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺑﺴﯿﺎر آﻣﻮﺧﺘﻪاﯾﻢ‪ .‬آﻧﭽﻪ اﮐﻨﻮن‬
‫ﯽﺗﺨﯿﻠﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﺮاﺗﺮ از‬
‫ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﺳﯽ ﯾﺎ ﭼﮫﻞ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ در ﺣﺪ داﺳﺘﺎنھﺎی ﻋﻠﻤ ​‬
‫ﺗﺼﻮر ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﻂ ﻧﺎﺧﻮاﻧﺎ ﺑﺮ ﻗﻀﺎوت درﺑﺎرۀ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﮕﺬارد و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‬
‫را ﺑﮫﺒﻮد ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻤﯽرﻓﺖ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺑﻪ آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻪ واژه‪ ،‬واﺳﻄﯽ ﺑﺮ ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی اﻧﺴﺠﺎم ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪدرﺳﺘﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻢ‬
‫ﺑﮕﻮﯾﻢ داﻧﺶ روانﺷﻨﺎﺳﯽ راھﯽ ﺑﺲ طﻮﻻﻧﯽ را در ﭘﯿﺶ دارد‪.‬‬
‫***‬

‫آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‬

‫ﺐوﮐﺎر آن​ھﺎ را ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﯾﻨﮑﻪ ﺧﻮاﻧﺪش ﺳﺨﺖ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫»ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ طﺮح ﮐﺴ ​‬
‫رد ﻧﮑﻨﯿﻢ‪«.‬‬
‫»ﺑﻪ ﻗﺪری ﺑﺮای ﻣﺎ ﺗﮑﺮار ﺷﺪه ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎورش ﮐﻨﯿﻢ؛ اﻣﺎ ﺑﮕﺬار ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﻪ آن ﻓﮑﺮ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪«.‬‬
‫»آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﻋﻼﻗﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﺛﺮ ﻣﻄﻠﻖ ﻣﻮاﺟﮫﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫»ﻣﻦ اﻣﺮوز ﺣﺎﻟﻢ ﺧﯿﻠﯽ ﺧﻮب و ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻣﻦ ﺿﻌﯿﻒﺗﺮ از ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺧﯿﻠﯽ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻢ‪«.‬‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ھﻨﺠﺎرھﺎ‪ ،‬ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮیھﺎ و ﻋﻠﺖھﺎ‬

‫وﯾﮋﮔﯽھﺎی اﺳﺎﺳﯽ و ﻋﻤﻠﮑﺮدھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬و ‪ ٢‬ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪﻧﺪ و اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﯾﮏ ﺗﺸﺎﺑﻪ ﺳﺎده ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﻣﺎ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی‬
‫ﺖ ﺳﺨﺖاﻓﺰارھﺎی ﻣﻌﻤﻮل ﻧﯿﺴﺖ؛‬ ‫ﺑﺴﯿﺎر ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ در ﺳﺮﻣﺎن دارﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﻪﺳﺮﻋ ِ‬
‫اﻣﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎری از دﻧﯿﺎﯾﻤﺎن را ﺑﺎ اﻧﻮاع ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﺪاﻋﯽھﺎ در ﺷﺒﮑﻪای‬
‫ﯽﮔﺮا‪،‬‬
‫لﺳﺎزی در اﯾﻦ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺗﺪاﻋ ​‬ ‫وﺳﯿﻊ از اﻓﮑﺎر ﺑﺎزآﻓﺮﯾﻨﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮔﺴﺘﺮش ﻓﻌﺎ ​‬
‫ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﻣﺎ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،٢‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺮ ﺟﺴﺘﺠﻮی ﺣﺎﻓﻈﻪ‬
‫ﻣﺴﻠﻂ ﺷﻮﯾﻢ ﯾﺎ آن را ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﭘﺪﯾﺪهای ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ در ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﻤﺎن‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﺑﻪ رﯾﺰهﮐﺎریھﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی درﺑﺎرۀ ﺷﮕﻔﺘﯽھﺎ و ﻣﺤﺪودﯾﺖھﺎی‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ‪.‬‬
 ‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدی‬

‫ﻋﻤﻠﮑﺮد اﺻﻠﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،٢‬ﺣﻔﻆ و ﺑﻪروز رﺳﺎﻧﯽ ﻣﺪل دﻧﯿﺎی ﺷﺨﺼﯽ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﺪل‪ ،‬وﺿﻌﯿﺖ ﻋﺎدی درون دﻧﯿﺎی ﺷﻤﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﻣﺪل دﻧﯿﺎی ﻣﺎ ﺑﻪ‬
‫ﮐﻤﮏ ﺗﺪاﻋﯽھﺎﯾﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ​ﺷﻮد ﮐﻪ ﺷﺮاﯾﻂ‪ ،‬روﯾﺪادھﺎ‪ ،‬اﻗﺪاﻣﺎت و ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ وﺿﻌﯿﺖ ﻋﺎدی را ﺑﻪ ھﻢ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﯽ​دھﻨﺪ؛ ﺧﻮاه اﯾﻦ روﯾﺪادھﺎ در ﯾﮏ زﻣﺎن‬
‫رخ دھﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮاه در ﻓﻮاﺻﻞ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻮﺗﺎه‪ .‬ﺑﺎ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی و ﻗﺪرتﮔﺮﻓﺘﻦ اﯾﻦ ﭘﯿﻮﻧﺪھﺎ‪،‬‬
‫اﻟﮕﻮی اﻓﮑﺎر ھﻤﺒﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر اﺗﻔﺎقھﺎی زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻤﺎ را ﺑﺎزآﻓﺮﯾﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ و‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﻤﺎ را از اﮐﻨﻮن و اﻧﺘﻈﺎرات ﺷﻤﺎ را از آﯾﻨﺪه ﻣﻌﯿﻦ ﻣﯽﺳﺎزد‪.‬‬
‫ظﺮﻓﯿﺖ ﭘﺬﯾﺮش ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮی‪ ،‬ﺟﻨﺒﮥ ﻣﮫﻤﯽ از ﺣﯿﺎت ذھﻨﯽ ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮِد ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮی‬
‫ﺣﺴﺎسﺗﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺳﻨﺠﺶ درک ﻣﺎ از دﻧﯿﺎی ﺧﻮدﻣﺎن و اﻧﺘﻈﺎراﺗﻤﺎن ﻣﺤﺴﻮب‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮی‪ ،‬دو ﻧﻮع اﺻﻠﯽ دارد‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ اﻧﺘﻈﺎرھﺎ ﻓﻌﺎل و ﺧﻮدآﮔﺎھﺎﻧﻪ‬
‫یدادن اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺑﻪ‬ ‫ھﺴﺘﻨﺪ؛ ﻣﺜﻼ ً‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﯽداﻧﯿﺪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺧﺎص در ﺷﺮف رو ​‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻘﺮر ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺻﺪای در ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪﺗﺎن از‬
‫ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬وﻗﺘﯽ در ﺑﺎز ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺷﻨﯿﺪن ﺻﺪاﯾﯽ آﺷﻨﺎ‬
‫ھﺴﺘﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﮐﻪ آﮔﺎھﺎﻧﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮش ھﺴﺘﯿﺪ رخ ﻧﺪھﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮ ﺧﻮاھﯿﺪ‬
‫ﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﮔﺮوه ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرگﺗﺮی ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺷﻤﺎ رﻓﺘﺎری ﻣﻨﻔﻌﻼﻧﻪ ﺑﻪ آن‬
‫دارﯾﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﻨﺘﻈﺮ آنھﺎ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ از اﺗﻔﺎق​اﻓﺘﺎدﻧﺸﺎن ﺷﮕﻔﺖزده ﻧﻤﯽﺷﻮﯾﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦھﺎ روﯾﺪادھﺎﯾﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﻣﻌﻤﻮلاﻧﺪ؛ اﻣﺎ آنﻗﺪر ﻣﺤﺘﻤﻞ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ راھﺸﺎن ﺑﺎﺷﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ رویدادن دوﺑﺎرۀ ﯾﮏ اﺗﻔﺎق‪​ ،‬از ﻣﯿﺰان ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮﮐﻨﻨﺪﮔﯽ آن ﺑﮑﺎھﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل‬
‫ﭘﯿﺶ ﻣﻦ و ھﻤﺴﺮم ﺗﻌﻄﯿﻼت ﺧﻮد را در ﺟﺰﯾﺮۀ »دﯾﻮارۀ ﺑﺰرگ ﻣﺮﺟﺎﻧﯽ«)‪(٨١‬‬
‫ﺳﭙﺮی ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬در آن ﺟﺰﯾﺮه‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﭼﮫﻞ اﺗﺎق ﻣﮫﻤﺎنﭘﺬﯾﺮ وﺟﻮد دارد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺑﺮای‬
‫ﺷﺎم رﻓﺘﯿﻢ‪ ،‬از دﯾﺪن ﺟﺎن)‪ ،(٨٢‬ﯾﮑﯽ از دوﺳﺘﺎﻧﻤﺎن‪ ،‬ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮ ﺷﺪﯾﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﻪ‬
‫ﺐﺑﻮدن اﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﮔﻔﺘﯿﻢ‪ .‬ﺟﺎن‪ ،‬ﻓﺮدای آن روز‬ ‫ﮔﺮﻣﯽ اﺣﻮالﭘﺮﺳﯽ ﮐﺮدﯾﻢ و از ﺟﺎﻟ ​‬
‫آﻧﺠﺎ را ﺗﺮک ﮐﺮد‪ .‬ﺣﺪود دو ھﻔﺘﮥ ﺑﻌﺪ در ﺗﺌﺎﺗﺮی در ﻟﻨﺪن ﺑﻮدﯾﻢ‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫ﺧﺎﻣﻮش​ﺷﺪن ﭼﺮاغھﺎ ﮐﺴﯽ آﻣﺪ و روی ﺻﻨﺪﻟﯽ ﮐﻨﺎری ﻣﻦ ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫ﻦﺷﺪن ﭼﺮاغھﺎ ﺑﯿﻦ دو ﭘﺮدۀ ﻧﻤﺎﯾﺶ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم آن ﻓﺮد ﺟﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫روﺷ ​‬
‫ﺑﻌﺪھﺎ ﺑﺎ ھﻤﺴﺮم در اﯾﻦ ﺑﺎره ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﻣﺎ ھﻢزﻣﺎن از اﯾﻦ دو واﻗﻌﻪ آﮔﺎه‬
‫ﺑﻮدﯾﻢ‪ :‬اول اﯾﻨﮑﻪ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق از دﯾﺪار اوﻟﯿﻪ ﺧﺎصﺗﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ و دوم آﻧﮑﻪ اﯾﻦ ﺑﺎر از‬
‫دﯾﺪن ﺟﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮ از ﺑﺎر اول ﺷﮕﻔﺖزده ﺷﺪﯾﻢ‪ .‬ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﮐﻪ دﯾﺪار اول‬
‫ﻣﺎ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪای ﻧﻈﺮﻣﺎن را درﺑﺎرۀ ﺟﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ داده اﺳﺖ‪ .‬او اﮐﻨﻮن »روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ در ﺳﻔﺮ ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ظﺎھﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ «.‬ﻣﺎ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،٢‬ﻣﯽداﻧﯿﻢ‬
‫اﯾﻦ ﺧﯿﻠﯽ ﺧﻨﺪهدار اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﻣﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد دﯾﺪار ﺑﺎ ﺟﺎن در‬
‫ﺟﺎھﺎﯾﯽ ﻋﺠﯿﺐ‪ ،‬ﻋﺎدی ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎ دﯾﺪن ھﺮ آﺷﻨﺎی دﯾﮕﺮی ﺑﻪﺟﺰ ﺟﺎن در‬
‫ﺻﻨﺪﻟﯽ ﮐﻨﺎریﻣﺎن در ﺗﺌﺎﺗﺮی در ﻟﻨﺪن ﺑﯿﺸﺘﺮ از اﯾﻦ ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮ ﻣﯽﺷﺪﯾﻢ‪ .‬از ھﺮ‬
‫ﻟﺤﺎظ‪ ،‬دﯾﺪن ﺟﺎن در ﺗﺌﺎﺗﺮ ﺧﯿﻠﯽ ﻏﯿﺮﻣﺤﺘﻤﻞﺗﺮ از دﯾﺪن ھﺮ آﺷﻨﺎی دﯾﮕﺮ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ‬
‫ھﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻌﻤﻮلﺗﺮ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﻌﻀﯽ ﺷﺮاﯾﻂ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻨﻔﻌﻼﻧﻪ ﺑﻪ اﻧﺘﻈﺎری ﻓﻌﺎل و آﮔﺎھﺎﻧﻪ ﺑﺪل ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﺪ‬
‫ﺳﺎل ﭘﯿﺶ در ﻋﺼﺮ ﯾﮏ روز ﺷﻨﺒﻪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﻣﺜﻞ ھﻤﮥ ھﻔﺘﻪھﺎی ﺳﺎلھﺎی اﺧﯿﺮﻣﺎن‬
‫از ﻧﯿﻮﯾﻮرک ﺑﻪ ﭘﺮﯾﻨﺴﺘﻮن ﻣﯽرﻓﺘﯿﻢ‪ ،‬ﺻﺤﻨﮥ ﻋﺠﯿﺒﯽ دﯾﺪﯾﻢ‪ .‬ﺧﻮدورﯾﯽ ﮐﻨﺎر ﺟﺎده‬
‫آﺗﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ھﻔﺘﮥ ﺑﻌﺪ ﺑﺎز ھﻢ در ھﻤﺎن ﺣﻮاﻟﯽ ﺟﺎده ﻣﺎﺷﯿﻦ دﯾﮕﺮی را دﯾﺪﯾﻢ‬
‫ﮐﻪ آﺗﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎر ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻓﻌﮥ اول ﮐﻤﺘﺮ ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮ‬
‫ﺷﺪهاﯾﻢ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﮑﺎن ﺣﺎﻻ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﻪ »ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﺷﯿﻦھﺎ آﺗﺶ‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ«‪ .‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﮑﺮار اﺗﻔﺎق ﯾﮑﺴﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﺎدﺛﮥ دوم ﺑﺮای اﯾﺠﺎد‬
‫ﺶﺑﯿﻨﯽ ﻓﻌﺎل ﮐﻔﺎﯾﺖ ﻣﯽ​ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺎهھﺎ ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﺳﺎلھﺎ ﺑﻌﺪ از آن‬ ‫ﭘﯿ ​‬
‫ﺣﺎدﺛﻪ‪ ،‬ھﺮ ﺑﺎر ﮐﻪ از آن ﺟﺎده و آن ﻧﻘﻄﻪ ﻣﯽﮔﺬﺷﺘﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﺎد ﻣﺎﺷﯿﻦھﺎی در ﺣﺎل‬
‫ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻣﯽاﻓﺘﺎدﯾﻢ و ﮐﺎﻣﻼ ً آﻣﺎده ﺑﻮدﯾﻢ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺻﺤﻨﻪ روﺑﺮو ﺷﻮﯾﻢ؛‬
‫ھﺮﭼﻨﺪ ھﯿﭻوﻗﺖ ﺗﮑﺮار ﻧﺸﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ و دﯾﻞ ﻣﯿﻠِﺮ)‪ (٨٣‬روانﺷﻨﺎس‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟﻪای در ﺷﺮح ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﻌﺒﯿﺮ ھﻨﺠﺎر ﯾﺎ‬
‫ﻧﺎھﻨﺠﺎرﺑﻮدن اﺗﻔﺎقھﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪاﯾﻢ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﮑﻪ اﮐﻨﻮن دﯾﺪﮔﺎه ﻣﻦ ﮐﻤﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺧﻮاھﻢ ﻣﺜﺎﻟﯽ ﺑﺮاﯾﺘﺎن ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ از آن ﺑﺮای ﺗﻮﺿﯿﺢ »ﻧﻈﺮﯾﮥ‬
‫ھﻨﺠﺎر«)‪ (٨۴‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدﯾﻢ‪:‬‬

‫ﻧﺎظﺮی در رﺳﺘﻮراﻧﯽ ﺷﯿﮏ‪ ،‬ﺑﻪ طﻮر اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻣﺸﺘﺮیھﺎی ﻣﯿﺰ ﮐﻨﺎری ﺧﻮد را زﯾﺮ‬
‫ﻧﻈﺮ دارد‪ .‬او ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽ​ﺷﻮد اوﻟﯿﻦ ﻣﮫﻤﺎن ﺑﺎ ﭼﺸﯿﺪن ﺳﻮپ‪ ،‬ﭼﮫﺮه درھﻢ‬
‫ی ﭼﻨﺪﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﻧﯿﺰ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﮐﻨﻮن اﮔﺮ‬‫ﻣﯽﮐﺸﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ روﯾﺪاد‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎد ِ‬
‫ﺧﺪﻣﺘﮑﺎر ﺑﻪ ﺳﺮ ﺷﺎﻧﮥ ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ اﺑﺘﺪا از ﺳﻮپ ﺧﻮرده اﺳﺖ دﺳﺖ ﺑﺰﻧﺪ‪،‬‬
‫واﮐﻨﺶ ﻧﺎﮔﮫﺎﻧﯽ و ﺷﺪﯾﺪ او ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮﮐﻨﻨﺪه ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﮫﻤﺎﻧﯽ دﯾﮕﺮ ھﻨﮕﺎم‬
‫ﭼﺸﯿﺪن ﺳﻮﭘﯽ ﮐﻪ در ھﻤﺎن ظﺮف اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺘﯽ ﺧﻮد را ﭘﻨﮫﺎن ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪان‬
‫ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮﮐﻨﻨﺪه ﻧﺨﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﺗﻔﺎقھﺎ و ﺑﺴﯿﺎری دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻌﻤﻮلﺗﺮ از ﻗﺒﻞ‬
‫ﻣﯽآﯾﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﻧﻪ ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﻠﺖ ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎرﺷﺎن وﺟﻮد دارد؛ ﺑﻠﮑﻪ آن​ھﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﯽرﺳﻨﺪ ﮐﻪ رواﯾﺖ واﻗﻌﯽ را ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ و آن را از ﺣﺎﻓﻈﻪ‬ ‫ﻋﻠﺖ ﻋﺎدی ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣ ​‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻣﻘﺎرن ﺑﺎ آن‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮ و ﺗﻔﺴﯿﺮ رواﯾﺖ ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺧﻮدﺗﺎن را ﺟﺎی آن ﻧﺎظﺮ ﺑﮕﺬارﯾﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ از واﮐﻨﺶ ﻏﯿﺮ ﻋﺎدی ﻣﺸﺘﺮی ﺑﻪ ﺳﻮپ‬
‫ﺗﻌﺠﺐ ﮐﺮدﯾﺪ و ﺑﺎر دﯾﮕﺮ از واﮐﻨﺶ ﺷﺪﯾﺪ ﻓﺮد ﺑﻪ ﻟﻤﺲ ﺧﺪﻣﺘﮑﺎر ﻣﺘﻌﺠﺐ ﺷﺪﯾﺪ؛‬
‫وﻟﯽ ﺣﺎدﺛﮥ ﻋﺠﯿﺐ دوم‪ ،‬ﺣﺎدﺛﮥ اول را ﺑﺎزآﻓﺮﯾﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺣﺎﻻ اﯾﻦ دو ﺑﺎ ھﻢ ﻣﻌﻨﺎ‬
‫ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ دو رﻓﺘﺎر اﻟﮕﻮﯾﯽ دارﻧﺪ و ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ ﻓﺮد‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺣﺴﺎس اﺳﺖ‪.‬‬
‫از طﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﺣﺎدﺛﮥ ﻋﺠﯿﺐ دوم‪ ،‬ﻣﮫﻤﺎن دﯾﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ از ﺳﻮپ ﻣﯽﭼﺸﺪ و‬
‫آن را ﭘﺲ ﻣﯽزﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ دو ﺑﻪ ھﻢ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺧﻮرد و ﻗﻄﻌﺎً ﺳﻮپ را ﻣﻘﺼﺮ‬
‫ﺧﻮاھﯿﺪ داﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫»از ھﺮ ﻧﻮع ﺣﯿﻮان ﭼﻨﺪ ﻋﺪد ﺑﺮ ﮐﺸﺘﯽ ﻣﻮﺳﯽ ﺳﻮار ﺷﺪﻧﺪ؟« ﺗﻌﺪاد ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺧﻄﺎی اﯾﻦ ﺳﺆال را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﻗﺪری ﮐﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺳﺆال ﺑﻪ‬
‫»ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﻣﻮﺳﯽ« ﺷﮫﺮت دارد‪ .‬ﻣﻮﺳﯽ ھﯿﭻ ﺣﯿﻮاﻧﯽ را ﺳﻮار ﮐﺸﺘﯽ‬
‫ﻧﮑﺮد؛ ﺑﻠﮑﻪ ﻧﻮح اﯾﻦ ﮐﺎر را ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺜﻞ داﺳﺘﺎن آن رﺳﺘﻮران‪ ،‬ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﻣﻮﺳﯽ‬
‫ﻞﺑﺮدن ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﻪ داﺧﻞ ﮐﺸﺘﯽ‪،‬‬ ‫ھﻢ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﯾﮥ ھﻨﺠﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺿﯿﺢ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﮑﺮ داﺧ ​‬
‫ﻓﻀﺎﯾﯽ دﯾﻨﯽ را اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺳﯽ در اﯾﻦ ﻓﻀﺎ ﻏﯿﺮ ﻋﺎدی و ﻧﺎھﻨﺠﺎر ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫مﺑﺮدن از او‪ ،‬ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮﺗﺎن ﻧﮑﺮد‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻤﯽآﯾﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﻧﺘﻈﺎر او را ﻧﺪاﺷﺘﯿﺪ؛ وﻟﯽ ﻧﺎ ​‬
‫ﻋﻼوه‪ ،‬ﺣﺮف ﺻﺪادار ﻣﺸﺎﺑﻪ دو اﺳﻢ ﻧﯿﺰ در اﯾﻦ ﺧﻄﺎ ﺑﯽاﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﺎﻓﺘﻦ‬
‫راﺑﻄﮥ ﺳﻪ واژه‪ ،‬ﺑﻪطﻮر ﺧﻮدآﮔﺎه ارﺗﺒﺎطﯽ ﺑﯿﻦ ﻣﻮﺳﯽ و ﮐﺸﺘﯽ ﯾﺎﻓﺘﯿﺪ و ﻣﺴﺌﻠﻪ را‬
‫ﻪﺳﺮﻋﺖ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻮﺳﯽ را ﺑﺎ ﺟﺮج دﺑﻠﯿﻮ ﺑﻮش ﻋﻮض ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﻟﻄﯿﻔﮥ‬ ‫ﺑ ​‬
‫ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﯽﻣﺰهای ﭘﺪﯾﺪ آﯾﺪ؛ وﻟﯽ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ در ﮐﺎر ﻧﺨﻮاھﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫لﺷﺪه ﺳﺎزﮔﺎری ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬ ‫وﻗﺘﯽ ﭼﯿﺰی ﺳﯿﻤﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻣﻔﮫﻮم ﮐﻨﻮﻧﯽ ﻓﮑﺮھﺎی ﻓﻌﺎ ​‬
‫نطﻮر ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺎھﻨﺠﺎری ﻣﯽﺷﻮد؛ ھﻤﺎ ​‬
‫ﺷﻤﺎ ھﯿﭻ اﯾﺪهای ﻧﺪاﺷﺘﯿﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ واژهای ﺑﻌﺪ از »ﭼﯿﺰی« ﺧﻮاھﺪ آﻣﺪ؛ وﻟﯽ وﻗﺘﯽ‬
‫واژۀ ﺳﯿﻤﺎﻧﯽ را دﯾﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺎھﻨﺠﺎری آن ﺷﺪﯾﺪ‪ .‬ﭘﮋوھﺶ روی ﭘﺎﺳﺦھﺎی ﻣﻐﺰ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ دورﺷﺪن از ھﻨﺠﺎرھﺎ ﺑﻪ​ﺳﺮﻋﺖ و ﺑﺎ ظﺮاﻓﺘﯽ ﺧﯿﺮه​ﮐﻨﻨﺪه‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در ﭘﮋوھﺸﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻪ اﻓﺮادی ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ »زﻣﯿﻦ‪ ،‬ھﺮ‬
‫ﺳﺎل ﺑﻪ دور دردﺳﺮ ﻣﯽﭼﺮﺧﺪ«‪ .‬در اﯾﻦ ﺑﺮرﺳﯽ‪ ،‬اﻟﮕﻮی ﻣﺘﻤﺎﯾﺰی در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‬
‫ﻣﻐﺰی آنھﺎ ﻣﺸﺎھﺪه ﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﮫﺎ در دودھﻢ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﭘﺲ از ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ واژهھﺎی‬
‫ﻋﺠﯿﺐ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ آﻧﮑﻪ اﯾﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻐﺰ ﺑﺎ ھﻤﯿﻦ ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻨﯿﺪن‬
‫اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ از زﺑﺎن ﯾﮏ ﻣﺮد ﻧﯿﺰ رخ ﻣﯽدھﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﻣﻄﻤﺌﻨﻢ ﺑﺎردارم؛ زﯾﺮا ھﺮ روز ﺻﺒﺢ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺗﮫﻮع دارم« ﯾﺎ اﮔﺮ ﻓﺮدی از ﻗﺸﺮ ﺑﺎﻻی ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﮕﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﯾﮏ ﺧﺎﻟﮑﻮﺑﯽ‬
‫ﺑﺰرگ ﭘﺸﺘﻢ دارم« واﮐﻨﺸﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اﯾﻦ‬
‫ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎری ﺣﺠﻢ زﯾﺎدی اطﻼﻋﺎت ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺸﺨﯿﺺ دھﯿﺪ اﯾﻦ ﺻﺪا ﻣﺘﻌﻠﻖ‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮدی ﻣﺘﺸﺨﺺ اﺳﺖ و ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﮐﻪ ﺧﺎﻟﮑﻮﺑﯽ ﺑﺰرگ در اﯾﻦ ﻗﺸﺮ راﯾﺞ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﺮﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﮐﻨﯿﻢ؛ ﭼﻮن درﮐﻤﺎن از دﻧﯿﺎ و اﺳﺘﻔﺎدهﯾﻤﺎن از‬
‫واژهھﺎ ﻧﻘﺎط ﻣﺸﺘﺮک ﺑﺴﯿﺎری دارد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻣﻦ ﺑﺪون ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﯿﺰ‬
‫اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﻣﻘﺼﻮدم ﻣﯿﺰی ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﯾﻘﯿﻦ ﻣﯽداﻧﯿﺪ‬
‫ﺳﻄﺢ ﻣﯿﺰ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻤﻮار اﺳﺖ و ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ٢۵‬ﭘﺎﯾﻪ دارد‪ .‬ﻣﺎ ھﻨﺠﺎرھﺎﯾﯽ دارﯾﻢ‬
‫ﮐﻪ در دﺳﺘﻪﺑﻨﺪیھﺎی ﮔﺴﺘﺮدهای زﻣﯿﻨﮥ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧﺎھﻨﺠﺎریھﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮدی‬
‫فزادهای ﺑﺎ ﺧﺎﻟﮑﻮﺑﯽ را ﻓﺮاھﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎردار ﯾﺎ اﺷﺮا ​‬
‫ندادن ﻧﻘﺶ اﯾﻦ ھﻨﺠﺎرھﺎ در ﺑﺮﻗﺮاری ارﺗﺒﺎط‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬ ‫ﺑﺮای ﻧﺸﺎ ​‬
‫»ﻣﻮش ﺑﺰرگ از ﭘﺸﺖ ﻓﯿﻠﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺎﻻ رﻓﺖ«‪ .‬ﻣﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻪ ھﻨﺠﺎرھﺎی‬
‫ﺷﻤﺎ درﺑﺎرۀ اﻧﺪازۀ ﻣﻮشھﺎ و ﻓﯿﻞھﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﮐﻨﻢ‪ .‬اﯾﻦ ھﻨﺠﺎرھﺎ اﻧﺪازۀ ﻣﻌﻤﻮل ﯾﺎ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻄﯽ ﺑﺮای اﯾﻦ ﺣﯿﻮانھﺎ و ﺣﺘﯽ داﻣﻨﻪ ﯾﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮﭘﺬﯾﺮی در اﯾﻦ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪی را‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﯿﺪ اﺳﺖ ھﯿﭻﯾﮏ از ﻣﺎ ﻣﻮﺷﯽ ﺑﺰرگﺗﺮ از ﯾﮏ ﻓﯿﻞ ﺗﺼﻮر ﮐﺮده‬
‫ﺑﺎﺷﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻓﯿﻠﯽ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ از ﻣﻮش ﺳﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ھﺮﯾﮏ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﻪ دﯾﺪی‬
‫ﻣﺸﺘﺮک رﺳﯿﺪهاﯾﻢ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻣﻮﺷﯽ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ از ﯾﮏ ﮐﻔﺶ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ از ﻓﯿﻠﯽ‬
‫ﺑﺰرگﺗﺮ از ﯾﮏ ﻣﺒﻞ ﺑﺎﻻ ﻣﯽرود‪.‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﮐﻪ زﺑﺎن را درک ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ھﻨﺠﺎرھﺎی ﮔﺮوهھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ دﺳﺘﺮﺳﯽ‬
‫ﻪای از ارزشھﺎی ﺑﺎورﭘﺬﯾﺮ و ﻣﻌﻤﻮل را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫دارد‪ .‬اﯾﻦ ھﻨﺠﺎرھﺎ داﻣﻨ ​‬
 ‫ﻣﺸﺎھﺪه ﻋﻠﺖھﺎ و ﻧﯿﺖھﺎ‬

‫»ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﻓِِﺮد)‪ (٨۵‬دﯾﺮ رﺳﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺸﺨﺪﻣﺘﺎن ﺑﺎﯾﺪ زود ﻣﯽرﺳﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﻓِﺮد ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ‬
‫ﺖ آن اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺸﺨﺪﻣﺘﺎن‬ ‫ﺷﺪ«‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻋﻠﺖ ﻋﺼﺒﺎﻧﯿﺖ ﻓِﺮد را ﻣﯽداﻧﯿﺪ‪ .‬ﻋﻠ ِ‬
‫ﯽﮔﺮای ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻋﺼﺒﺎﻧﯿﺖ و ﻣﻨﺘﻈﺮ‬ ‫ﺑﺎﯾﺪ زود ﻣﯽرﺳﯿﺪﻧﺪ‪ .‬در ﺷﺒﮑﮥ ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ﭘﯿﺸﺨﺪﻣﺖھﺎ ﺑﻮدن‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﺗﺎ داﺳﺘﺎن ﻣﻨﺴﺠﻤﯽ در ذھﻦ ﺷﻤﺎ ﺷﮑﻞ‬
‫ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻓﻮری ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﺪ ﻋﻠﺖ ﻋﺼﺒﺎﻧﯿﺖ ﻓِﺮد ﭼﯿﺴﺖ‪ .‬ﯾﺎﻓﺘﻦ ﭼﻨﯿﻦ راﺑﻄﮥ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺑﺨﺸﯽ از درک ﯾﮏ ﻣﺎﺟﺮا و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ،٢‬ﯾﻌﻨﯽ ﺧﻮدآﮔﺎه ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻌﻤﻮل را درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و آن را‬
‫ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد‪.‬‬
‫ﮔﺰارﺷﯽ از ﮐﺘﺎب ﻗﻮی ﺳﯿﺎه ﻧﻮﺷﺘﮥ ﻧﺴﯿﻢ طﺎﻟﺐ‪ ،‬اﯾﻦ ﺟﺴﺘﺠﻮی ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی‬
‫ﯽﮐﺸﺪ‪ .‬طﺒﻖ اﯾﻦ ﮔﺰارش‪ ،‬در روز دﺳﺘﮕﯿﺮی ﺻﺪام ﺣﺴﯿﻦ در‬ ‫ﻋﻠﯿﺖ را ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣ ​‬
‫ﻣﺨﻔﯿﮕﺎھﺶ در ﻋﺮاق‪ ،‬ارزش اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺑﻪطﻮر ﻣﻮﻗﺖ ﺑﺎﻻ ﻣﯽرود‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران‪ ،‬آن ﺻﺒﺢ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داراﯾﯽھﺎی ﻣﻄﻤﺌﻦﺗﺮ ﺑﻮدهاﻧﺪ و ﺧﺒﺮﮔﺰاری‬
‫ﺑﻠﻮﻣﺒﺮگ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﯿﺘﺮ ﻣﯽزﻧﺪ‪ :‬اﻓﺰاﯾﺶ داراﯾﯽھﺎی ﺧﺰاﻧﮥ دوﻟﺖ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه؛‬
‫دﺳﺘﮕﯿﺮی ﺻﺪام ﺣﺴﯿﻦ ﭘﺎﯾﺎن ﺗﺮورﯾﺴﻢ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻧﯿﻢ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ارزش اوراق‬
‫ﮐﺎھﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و ﺗﯿﺘﺮ ﺧﺒﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬ﮐﺎھﺶ داراﯾﯽھﺎی ﺧﺰاﻧﮥ دوﻟﺖ اﯾﺎﻻت‬
‫ﻣﺘﺤﺪه؛ دﺳﺘﮕﯿﺮی ﺻﺪام ﺣﺴﯿﻦ زﻣﯿﻨﻪﺳﺎز رﯾﺴﮏ در ﺑﺎزار‪ .‬روﺷﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺣﺎدﺛﮥ ﻣﮫﻢ آن روز‪ ،‬دﺳﺘﮕﯿﺮی ﺻﺪام ﺣﺴﯿﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ و ﭼﻮن ﺟﺴﺘﺠﻮی‬
‫ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی ﻋﻠﺖھﺎ‪ ،‬ﺗﻔﮑﺮﻣﺎن را ﺷﮑﻞ ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ھﺮ اﺗﻔﺎق‬
‫دﯾﮕﺮ آن روز در ﺑﺎزار ﺑﺪل ﺷﺪ‪.‬‬
‫یداده ھﺴﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﮐﻪ‬ ‫ظﺎھﺮاً اﯾﻦ دو ﺗﯿﺘﺮ ﺧﺒﺮی ﺗﻮﺿﯿﺤﯽ ﺑﺮای اﺗﻔﺎق رو ​‬
‫دو ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻣﺘﻀﺎد را ﺗﻮﺟﯿﻪ ﮐﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ ھﯿﭻ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪای ﻧﺪارد‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ھﻤﮥ‬
‫ﻪﮐﺎر ﺑﺮده‬‫ﺗﯿﺘﺮھﺎی ﺧﺒﺮی ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺮای رﻓﻊ ﻧﯿﺎز ﻣﺎ ﺑﻪ واﺑﺴﺘﮕﯽ و اﻧﺴﺠﺎم ﺣﻮادث ﺑ ​‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﻗﺮار اﺳﺖ ﺣﺎدﺛﻪای ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻋﻮاﻗﺐ و ﻧﺘﺎﯾﺠﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖھﺎﯾﯽ ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ از اﺗﻔﺎقھﺎی رخداده در ﯾﮏ روز‪ ،‬اطﻼﻋﺎت‬
‫ﻂدادن‬‫ﻣﺤﺪودی دارﯾﻢ و ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬در ﯾﺎﻓﺘﻦ داﺳﺘﺎنھﺎی ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺮای رﺑ ​‬
‫اطﻼﻋﺎت ﻣﺎ زﺑﺮدﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﺨﻮاﻧﯿﺪ‪:‬‬
‫ﺟﯿﻦ)‪ ،(٨۶‬ﺑﻌﺪ از ﯾﮏ روز ﮔﺸﺖوﮔﺬار در ﺧﯿﺎﺑﺎنھﺎی ﺷﻠﻮغ ﻧﯿﻮﯾﻮرک‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ‬
‫ﮐﯿﻒ ﭘﻮﻟﺶ ﮔﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ از ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن اﯾﻦ داﺳﺘﺎن ﮐﻮﺗﺎه و ﺑﺴﯿﺎری دﯾﮕﺮ‪ ،‬آزﻣﻮن ﮐﻮﭼﮑﯽ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬واژۀ ﺟﯿﺐﺑﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﻗﻮیﺗﺮ از واژۀ ﮔﺸﺖوﮔﺬار ﺑﻪ اﯾﻦ داﺳﺘﺎن ارﺗﺒﺎط‬
‫ﭘﯿﺪا ﮐﺮد؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ واژه ﺑﺮﺧﻼف ﮔﺸﺖوﮔﺬار در ﻣﺘﻦ داﺳﺘﺎن وﺟﻮد‬
‫ﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ .‬روﯾﺪاد‬‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﻧﺴﺠﺎم ﺗﺪاﻋﯽﮔﺮا از اﺗﻔﺎﻗﯽ ﮐﻪ رخ​داده ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣ ​‬
‫ﺖھﺎی ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ را ﺑﻪ ذھﻦ ﻣﯽآورد‪ :‬ﮐﯿﻒ از ﺟﯿﺐ‬ ‫ﮔﻢﺷﺪن ﮐﯿﻒ ﭘﻮل ﻋﻠ ​‬
‫ﺟﯿﻦ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ؛ آن را در رﺳﺘﻮراﻧﯽ ﺟﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﻏﯿﺮه‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﮐﻨﺎر ھﻢ ﻗﺮارﮔﺬاﺷﺘﻦ ﮐﯿﻒ ﭘﻮل ﮔﻢﺷﺪه‪ ،‬ﻧﯿﻮﯾﻮرک و ﺷﻠﻮﻏﯽ‪ ،‬اﻧﮕﺸﺖ اﺗﮫﺎم ﺑﻪ‬
‫ﯽرود‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺪ داﺳﺘﺎن ﻣﺸﺘﺮی ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد در رﺳﺘﻮران‪،‬‬ ‫ﺳﻤﺖ ﺟﯿﺐﺑﺮ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻣ ​‬
‫ﺧﻮاه واﮐﻨﺶ ﺷﺪﯾﺪ ﻣﺸﺘﺮی ﺑﻪ ﻟﻤﺲ ﺧﺪﻣﺘﮑﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاه ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدی ﻣﺸﺘﺮی‬
‫ﯽﮔﺮاﯾﺎﻧﮥ ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮی اوﻟﯿﻪ را ﺑﻪ ھﻤﺮاه‬‫دﯾﮕﺮ از ﺳﻮپ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺘﯽ از اﻧﺴﺠﺎم ﺗﺪاﻋ ​‬
‫دارد و داﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺎورﭘﺬﯾﺮ را ﻣﯽﺳﺎزد‪.‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ ،١٩۴۵‬آﻟﺒﺮت ﻣﯽﺷﻮت)‪ ،(٨٧‬روانﺷﻨﺎس اﺷﺮافزاده ﺑﻠﮋﯾﮑﯽ‪ ،‬ﮐﺘﺎﺑﯽ‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ١٩۶٣‬ﺑﻪ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻔﮑﺮ و ﺗﻌﻤﻖ‬
‫درﺑﺎرۀ ﻋﻠﯿﺖ را ﻗﺮنھﺎ ﺑﻪ زﻣﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻪ دوران ﺑﺮرﺳﯽ ھﯿﻮم درﺑﺎرۀ‬
‫ﯽﮔﺮاﯾﯽ اﻓﮑﺎر ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﺧﺮد ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪﺷﺪۀ آن زﻣﺎن اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ‬ ‫ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ﻣﺸﺎھﺪهھﺎی ﻣﮑﺮر ارﺗﺒﺎط ﻣﯿﺎن روﯾﺪادھﺎ‪ ،‬ﺑﻪطﻮر ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ در اﯾﻦ ﻋﻠﯿﺖھﺎ دﺧﺎﻟﺖ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ ھﺰاران ﺑﺎر دﯾﺪهاﯾﻢ ﮐﻪ ﺟﺴﻤﯽ در ﺣﺎل ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺟﺴﻢ‬
‫ﯽآورد؛ ﯾﺎ وﻗﺘﯽ ﺣﯿﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪ‬ ‫دﯾﮕﺮ‪ ،‬آن را ھﻢ در ھﻤﺎن ﺟﮫﺖ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ درﻣ ​‬
‫ﮔﻠﺪاﻧﯽ ﻣﯽﺧﻮرﯾﻢ و ﮔﻠﺪان ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪ .‬اﯾﻦ ھﻤﺎن ﻋﻠﯿﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺮﺧﻮرد دو ﺗﻮپ‬
‫ﺑﯿﻠﯿﺎرد رخ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﻣﯽﺷﻮت ﻧﻈﺮی ﻣﺘﻔﺎوت داﺷﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﺑﺎور او‪ ،‬ﻣﺎ ﻋﻠﯿﺖ را ﻣﺜﻞ‬
‫رﻧﮓھﺎ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ؛ ﮐﺎﻣﻼ ً ﯾﮏطﺮﻓﻪ‪ .‬او ﺑﺮای ﻧﺸﺎندادن ﻣﻘﺼﻮدش ﺗﺼﻮﯾﺮھﺎﯾﯽ از‬
‫ﻣﺮﺑﻌﯽ ﻣﺸﮑﯽ ﺑﺮ ﮐﺎﻏﺬ ﺗﮫﯿﻪ ﮐﺮد؛ ﺑﻪ​ﮔﻮﻧﻪ​ای ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ اﯾﻦ ﻣﺮﺑﻊ در ﺣﺮﮐﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ اﯾﻦ ﻣﺮﺑﻊ ﺑﺎ ﻣﺮﺑﻊ دﯾﮕﺮی ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻊ دوم ﻓﻮراً ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫ﺑﯿﻨﻨﺪۀ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽداﻧﺪ ھﯿﭻ ﺗﻤﺎس ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ واﻗﻌﯽ رخ ﻧﺪاده اﺳﺖ؛‬
‫وﻟﯽ دﭼﺎر ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﻋﻠﯿﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺟﺴﻢ دوم ﺑﻌﺪ از ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺟﺴﻢ‬
‫اول ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ درآﯾﺪ‪ ،‬آن را ﻋﻠﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﺟﺴﻢ دوم ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ .‬ﺗﺤﻘﯿﻖھﺎی ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ ﻧﻮزادان ﺷﺶﻣﺎھﻪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ روﯾﺪادھﺎ را ﺳﻨﺎرﯾﻮی ﻋﻠﺖ و‬
‫ﻣﻌﻠﻮﻟﯽ ﻣﯽداﻧﻨﺪ و اﮔﺮ اﯾﻦ روﻧﺪ ﻣﺨﺘﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺘﻌﺠﺐ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺎ از آﻏﺎز ﺗﻮﻟﺪ ﺑﺎ ﻋﻠﯿﺖ ﻋﺠﯿﻦ ھﺴﺘﯿﻢ و اﯾﻦ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻨﻄﻖ و اﻟﮕﻮی روﯾﺪادھﺎ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺗﻼش ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ ،١٩۴۴‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻢزﻣﺎن ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﯽﺷﻮت درﺑﺎرۀ ﻋﻠﯿﺖ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‪،‬‬
‫ﻓﺮﯾﺘﺰ ھﺎﯾﺪر)‪ (٨٨‬و ﻣﺮی آن ﺳﯿﻤﻞ)‪ (٨٩‬ﺑﺎ روﺷﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻠﯿﺖ ارادی‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﻓﯿﻠﻤﯽ ﮐﻮﺗﺎه ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﺨﺶ آن ﺗﻨﮫﺎ ﯾﮏ دﻗﯿﻘﻪ و ﭼﮫﻞ ﺛﺎﻧﯿﻪ‬
‫طﻮل ﮐﺸﯿﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻓﯿﻠﻢ‪ ،‬ﻣﺜﻠﺜﯽ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻣﺜﻠﺜﯽ ﮐﻮﭼﮏ و داﯾﺮه​ای در ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺷﺒﯿﻪ‬
‫ﻧﻘﺸﮥ ﯾﮏ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎ دِر ﺑﺎز ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ .‬ﺑﯿﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺰرگ ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮی را‬
‫ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺜﻠﺚ ﮐﻮﭼﮏ را آزار ﻣﯽدھﺪ و داﯾﺮه‪ ،‬وﺣﺸﺖزده اﺳﺖ‪ .‬داﯾﺮه و ﻣﺜﻠﺚ‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ھﻢ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺜﻠﺚ زورﮔﻮ ﻣﯽاﯾﺴﺘﻨﺪ و آن را ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯽدھﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﯿﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺷﺎھﺪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮﺧﻮردھﺎ اطﺮاف ﯾﮏ در رخ ﻣﯽدھﻨﺪ و در‬
‫ﻧﮫﺎﯾﺖ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﺧﯿﺮهﮐﻨﻨﺪه را ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ‪ .‬درک ﻧﯿﺖھﺎ و اﺣﺴﺎس‪ ،‬ﮔﺮﯾﺰﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ و‬
‫ﺗﻨﮫﺎ ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ اوﺗﯿﺴﻢ از اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﯽﺑﮫﺮهاﻧﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ھﻤﮥ اﯾﻦ ﻣﺎﺟﺮا در‬
‫ذھﻦ ﺷﻤﺎ رخ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ذھﻦ ﺷﻤﺎ آﻣﺎده و ﺣﺘﯽ ﻣﺸﺘﺎق اﺳﺖ ﺗﺎ ﻋﺎﻣﻼن را‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯾﺸﺎن وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ و اھﺪاف ﺧﺎص ﺗﺨﺼﯿﺺ دھﺪ و‬
‫ﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺑﯿﺎن ﮔﺮاﯾﺶھﺎی ﻓﺮدی ﻗﻠﻤﺪاد ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ از آﻏﺎز ﺗﻮﻟﺪ آﻣﺎدۀ‬ ‫ﮐﺎرھﺎﯾﺸﺎن را ﺑ ​‬
‫اﯾﻦ ﺗﺨﺼﯿﺺھﺎی ارادی ھﺴﺘﯿﻢ‪ :‬ﻧﻮزادان زﯾﺮ ﯾﮏ ﺳﺎل ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻓﺮد زورﮔﻮ و‬
‫ﻣﻈﻠﻮم را ﺗﺸﺨﯿﺺ دھﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن اﻧﺘﻈﺎر دارﻧﺪ ﺗﻌﻘﯿﺐﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﯿﻢﺗﺮﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ را‬
‫ﮓآوردن آﻧﭽﻪ ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬طﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮای ﺑﻪ ﭼﻨ ​‬
‫ﺗﺠﺮﺑﮥ اﻧﺠﺎم​دادن آزاداﻧﻪ و ارادی ﯾﮏ ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼ ً ﺑﺎ ﻋﻠﯿﺖ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ دﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﮑﺪان را ﺑﺮﻣﯽدارد‪ ،‬ﺷﻤﺎ آن را زﻧﺠﯿﺮهای از ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮل‬
‫ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﻧﻤﯽداﻧﯿﺪ؛ ﺑﻠﮑﻪ آن را ﻋﻠﺖ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﯽداﻧﯿﺪ؛ زﯾﺮا ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﯿﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻏﺬاﯾﺘﺎن ﻧﻤﮏ ﺑﺰﻧﯿﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری ﺑﺎور دارﻧﺪ روﺣﺸﺎن ﻣﻨﺒﻊ و ﻋﻠﺖ ﮐﺎرھﺎﯾﺸﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،٢٠٠۵‬ﭘﺎول ﺑﻠﻮِم)‪ (٩٠‬روان​ﺷﻨﺎس‪ ،‬در ﻣﺠﻠﮥ آﺗﻼﻧﺘﯿﮏ)‪ (٩١‬اﯾﻦ‬
‫ادﻋﺎی ﺟﺴﻮراﻧﻪ را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮد‪ :‬آﻣﺎدﮔﯽ ذاﺗﯽ ﻣﺎ در ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻋﻠﯿﺖ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و‬
‫ﯽﺑﻮدن ﺑﺎورھﺎی دﯾﻨﯽ را ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬او ﺑﺎور دارد »ﻣﺎ دﻧﯿﺎی اﺷﯿﺎ‬‫ارادی‪ ،‬ﺟﮫﺎﻧ ​‬
‫را ﮐﺎﻣﻼ ً ﺟﺪا از دﻧﯿﺎی ذھﻦھﺎ درک ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ‬
‫ﺑﺪنھﺎی ﺑﯽروح و روحھﺎی ﺑﺪون ﺑﺪن را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﻢ«‪ .‬دو ﻋﻠﯿﺖ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ‬
‫ﭘﺬﯾﺮش ﺑﺎورھﺎی ﺑﺴﯿﺎری از ادﯾﺎن را طﺒﯿﻌﯽ و ﻣﻌﻤﻮل ﺟﻠﻮه ﻣﯽدھﺪ‪ :‬ﺧﺪای ﻣﻨﺰه‬
‫از ﻣﺎده‪ ،‬ﻋﻠﺖ ﻧﮫﺎﯾﯽ دﻧﯿﺎی ﻣﺎدی اﺳﺖ و روحھﺎی ﺟﺎودان و ﻓﻨﺎﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺑﺮای ﻣﺪﺗﯽ‬
‫ﮐﻮﺗﺎه ﺑﺪنھﺎی ﻣﺎ را ﻗﺒﻀﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺎ ﻣﺮگ ﻣﺎ آنھﺎ را ﺗﺮک ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ .‬از ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﻠﻮم‪ ،‬اﯾﻦ دو ﻣﻔﮫﻮم ﻋﻠﯿﺖ‪ ،‬طﯽ ﺳﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ و ﻓﺎرغ از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و‬
‫ﭘﺎﯾﻪھﺎی دﯾﻦ را در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬اﺳﺘﻮار ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﺑﺎرھﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﺗﺮی ﺣﺲھﺎی ﺷﮫﻮدی ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮﻟﯽ ﻣﯽﭘﺮدازم؛ زﯾﺮا‬
‫اﻧﺴﺎنھﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﺳﺘﺪﻻل آﻣﺎری دارﻧﺪ‪ ،‬از ﻋﻠﯿﺖ‬
‫ﺑﻪدرﺳﺘﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻔﮑﺮ آﻣﺎری درﺑﺎرۀ ﻣﻮارد ﻓﺮدی از وﯾﮋﮔﯽھﺎی‬
‫ﮔﺮوهھﺎ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﯽ​ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اﯾﻦ ﻧﻮع اﺳﺘﺪﻻل را‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻔﮑﺮ آﻣﺎری را ﯾﺎد ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬اﻣﺎ اﻓﺮاد ﻣﻌﺪودی آﻣﻮزش ﻻزم‬
‫را دﯾﺪ ​هاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﯽ ﻋﻠﯿﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﮕﯿﺮم ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ را ﺑﺎ‬ ‫روانﺷﻨﺎﺳ ِ‬
‫ﺧﻠﻖ اﯾﻦ ﺷﺨﺼﯿﺖھﺎ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﻨﻢ؛ اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﮐﻤﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ھﻤﺎھﻨﮕﯽ ھﻢ در اﯾﻦ‬
‫ﻣﯿﺎن ﻧﻘﺶ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﮔﺎھﯽ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺑﻪ​ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﺑﺎ وﯾﮋﮔﯽھﺎ و‬
‫ﺳﻠﯿﻘﻪھﺎی ﻣﺸﺨﺺ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﻢ و ﮔﺎه آن را ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺗﺪاﻋﯽﮔﺮا ﻣﯽ​ﻧﺎﻣﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫اﻟﮕﻮی ﭘﯿﭽﯿﺪۀ ارﺗﺒﺎط​ھﺎ‪ ،‬واﻗﻌﯿﺖ را ﺑﺎزﻧﻤﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬و ﻣﺎﺷﯿﻦ‬
‫ﯽﮔﺮا‪ ،‬ھﺮ دو ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ ھﺴﺘﻨﺪ و ﭼﻮن ﺑﺎ درک ﻋﻠﺖھﺎ ھﻤﺎھﻨﮕﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬از‬ ‫ﺗﺪاﻋ ​‬
‫آنھﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ .‬ﻣﺜﻠﺚھﺎ و داﯾﺮهھﺎی ھﺎﯾﺪر‪ ،‬ﻋﺎﻣﻼن واﻗﻌﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ​ﮔﻮﻧﻪ ﻓﮑﺮﮐﺮدن درﺑﺎرۀ آن​ھﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎده و طﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫اﻗﺘﺼﺎد ذھﻨﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻦ‪ ،‬روﯾﺪادھﺎ را از‬
‫ﻟﺤﺎظ وﯾﮋﮔﯽھﺎ و ﻣﻘﺼﻮدھﺎﯾﺶ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ھﺮ دو ﺳﯿﺴﺘﻢ‪ ،‬ﯾﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻗﻮاﻧﯿﻦ‬
‫ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺗﺪاﻋﯽﮔﺮا ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻓﮑﺮﮐﺮدن درﺑﺎرۀ ذھﻦ ﺳﺎدهﺗﺮ‬
‫ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﻗﺼﺪ ﻧﺪارم ﺷﻤﺎ را ﻗﺎﻧﻊ ﮐﻨﻢ ﺗﺎ واﻗﻌﯽ​ﺑﻮدن اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢھﺎ را ﺑﺎور‬
‫ﮐﻨﯿﺪ؛ ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ھﺎﯾﺪر ﻗﺼﺪ ﻧﺪاﺷﺖ ﺷﻤﺎ را ﻣﺠﺒﻮر ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎور ﮐﻨﯿﺪ ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺰرگ‬
‫واﻗﻌﺎً زورﮔﻮ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫***‬

‫ھﻨﺠﺎرھﺎ و ﻋﻠﺖھﺎ‬

‫»وﻗﺘﯽ داوطﻠﺐ دوم ھﻢ دوﺳﺖ ﻗﺪﯾﻤﯽ ﻣﻦ از آب درآﻣﺪ‪ ،‬ﺧﯿﻠﯽ ﺗﻌﺠﺐ ﻧﮑﺮدم‪.‬‬

‫ﮐﻤﯽ ﺗﮑﺮار ﺑﺮای ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺟﺪﯾﺪ ﺣﺲ ﻋﺎدیﺑﻮدن‪ ،‬ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫»وﻗﺘﯽ درﺑﺎرۀ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﯾﺪ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺣﻮاﺳﻤﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻧﻈﺮھﺎ دﻗﺖ ﻧﮑﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻞ طﯿﻒ واﮐﻨﺶھﺎی ﻣﻌﻤﻮل را ﻧﯿﺰ در ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪«.‬‬
‫»او ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺒﻮل ﮐﻨﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﺪﺷﺎﻧﺲ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ او ﺑﻪ داﺳﺘﺎﻧﯽ ﻋﻠﯿﺘﯽ ﻧﯿﺎز‬
‫دارد‪ .‬در آﺧﺮ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﻋﻤﺪ ﮐﺎرش را ﺧﺮاب ﮐﺮده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ھﻔﺘﻢ‪ :‬دﺳﺘﮕﺎھﯽ ﺑﺮای ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮیھﺎی ﻋﺠﻮﻻﻧﻪ‬

‫دﻧﯽ ﮐﯽ)‪ ،(٩٢‬ﺑﺎزﯾﮕﺮ طﻨﺰ‪ ،‬ﺟﻤﻠﮥ طﻨﺰی دارد ﮐﻪ از دوران ﺑﻠﻮغ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ دارم‪ .‬دﻧﯽ‬
‫درﺑﺎرۀ زﻧﯽ ﮐﻪ از او ﺧﻮﺷﺶ ﻧﻤﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪاش ﮐﻨﺎر‬
‫ﺧﻮدش اﺳﺖ و ورزش دﻟﺨﻮاھﺶ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی ﻋﺠﻮﻻﻧﻪ‪ «.‬ﯾﺎدم ﻣﯽآﯾﺪ درﺑﺎرۀ‬
‫ﻣﻨﻄﻖ ﺣﺲھﺎی ﺷﮫﻮدی آﻣﺎری ﺑﺎ آﻣﻮس ﺗﻮرﺳﮑﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﺮدم‪ .‬اﮐﻨﻮن ﺑﺮ‬
‫اﯾﻦ ﺑﺎورم ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﺎرﮐﺮدھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی ﻋﺠﻮﻻﻧﻪ‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﺎرآﻣﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل درﺳﺖ​ﺑﻮدن آن ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺘﻮان ھﺰﯾﻨﮥ ﺧﻄﺎی‬
‫ﻪﺧﺼﻮص اﮔﺮ اﯾﻦ ﻋﺠﻠﻪ​ﮐﺮدن‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ در‬ ‫اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ آن را ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ؛ ﺑ ​‬
‫وﻗﺖ و ﺗﻼش ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی ﻋﺠﻮﻻﻧﻪ ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﭘﺮرﯾﺴﮏ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‪ ،‬ﻧﺎآﺷﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﺧﻄﺮ زﯾﺎد ﺑﺎﺷﺪ و زﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮای ﮐﺴﺐ اطﻼﻋﺎت‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ‪ ،‬ﺑﺮوز ﺧﻄﺎھﺎی ﺣﺴﯽ ﺷﮫﻮدی ﻣﻤﮑﻦ و ﻣﺤﺘﻤﻞ‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻣﺪاﺧﻠﮥ ﻋﻤﺪی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻣﯽﺗﻮان از وﻗﻮع آنھﺎ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﻧﺎدﯾﺪ ​هﮔﺮﻓﺘﻦ اﺑﮫﺎم و ﺣﺬف ﺗﺮدﯾﺪ‬

‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺷﻤﺎره ‪۶‬‬

‫اﯾﻦ ﺳﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ‪ ،‬ﭼﻪ ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ دارﻧﺪ؟ ھﺮ ﺳﻪ ﻣﺒﮫﻢ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮان‬

‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ را ‪ A B C‬و ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ را ‪١٢‬‬
‫‪ ١۴ ١٣‬ﺧﻮاﻧﺪﯾﺪ؛ اﻣﺎ در ھﺮ دو ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻧﻮﺷﺘﮥ دوم ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﺪ آنھﺎ را‬
‫‪ A ١٣ C‬ﯾﺎ ‪ B ١۴ ١٢‬ﺑﺨﻮاﻧﯿﺪ؛ وﻟﯽ ﭼﺮا اﯾﻦطﻮر ﻧﺸﺪ؟ ﺷﮑﻞ ﯾﮑﺴﺎن در ﻣﺘﻦ‬
‫ﺣ ﺮ و ف ‪ B ،‬و در ﻣﺘﻦ اﻋﺪاد‪ ١٣،‬ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع ﮐﻠﯽ ﺗﺼﻮﯾﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ در‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻔﮫﻮم ﯾﮏ ﺷﮑﻞ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ﻣﺒﮫﻢ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﻋﺠﻮﻻﻧﻪ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﺪ و ﻣﺘﻮﺟﻪ اﯾﻦ اﺑﮫﺎم ﻧﻤﯽﺷﻮﯾﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن)‪ ،(٩٣‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً زﻧﯽ را ﺗﺼﻮر ﮐﺮدﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﮑﺮ ﭘﻮل در ذھﻨﺶ‪،‬‬
‫ﯽرود؛ وﻟﯽ اﯾﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺗﺤﻮﯾﻞ​داران و ﮔﺎوﺻﻨﺪوق​ھﺎی اﻣﻦ ﻣ ​‬
‫ﺗﻌﺒﯿﺮ‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻤﮑﻦ از اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺒﮫﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺟﻤﻠﮥ‬
‫ﻗﺒﻠﯽ اﯾﻦ ﺑﻮد‪» :‬آﻧﺎن ﺑﻪ​آراﻣﯽ روی رودﺧﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎور ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ«‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮ دﯾﮕﺮی از‬
‫ﺻﺤﻨﻪای ﻣﺘﻔﺎوت در ذھﻨﺘﺎن ﻧﻘﺶ ﻣﯽﺑﺴﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﯾﮏ رودﺧﺎﻧﻪ ﻓﮑﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬واژۀ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎ ﻣﻔﮫﻮم ﭘﻮل ھﻤﺒﺴﺘﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در ﻧﺒﻮد ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﻣﺸﺨﺺ‪،‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺧﻠﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬اﯾﻦ ﮐﺎر را‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ زﯾﺮا ﺣﻮاﺳﺘﺎن ﺑﻪ اﻣﮑﺎن ﺑﺮداﺷﺖھﺎی دﯾﮕﺮ ﻧﺒﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪﺗﺎزﮔﯽ ﻗﺎﯾﻘﺮاﻧﯽ‬
‫ﻧﮑﺮده ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً وﻗﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی را ﺑﻪ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﮔﺬراﻧﺪهاﯾﺪ ﺗﺎ ﺷﻨﺎورﻣﺎﻧﺪن‬
‫روی رودﺧﺎﻧﻪ و ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻣﺸﮑﻞ اﺑﮫﺎم را ﺣﻞ ﮐﺮدهاﯾﺪ‪ .‬در ﻣﻮاﻗﻊ اﺑﮫﺎم‪،‬‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ١‬روی ﺟﻮاب ﺷﺮطﺑﻨﺪی ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﻪ ھﺪاﯾﺖ اﯾﻦ ﺷﺮطﺑﻨﺪی‬
‫ﻣﯽﭘﺮدازد‪ .‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺷﺮطﺑﻨﺪی ھﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ اﺳﺖ‪ :‬روﯾﺪادھﺎی اﺧﯿﺮ و ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﮐﻨﻮﻧﯽ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ اﺛﺮ را ﺑﺮ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻣﺴﺌﻠﻪ دارﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ھﯿﭻ اﺗﻔﺎق ﺗﺎزهای ﺑﻪ‬
‫ذھﻦ ﺧﻄﻮر ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺎطﺮهھﺎی ﻗﺪﯾﻤﯽﺗﺮ ﺣﮑﻤﺮاﻧﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬از ﻣﯿﺎن ﺗﺎزهﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﻪھﺎی ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪن ‪ ABC‬ھﺎ اﺳﺖ؛ ﻧﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ‪A١٣C‬‬ ‫و ﺑﻪﯾﺎدﻣﺎﻧﺪﻧﯽﺗﺮﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑ ​‬
‫ھﺎ‪.‬‬
‫ﻣﮫﻢﺗﺮﯾﻦ ﺟﻨﺒﮥ اﯾﻦ دو ﻣﺜﺎل آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺼﻤﯿﻤﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ؛ وﻟﯽ ﺷﻤﺎ از آن‬
‫ﺑﯽﺧﺒﺮ ﺑﻮدﯾﺪ‪ .‬ﺗﻨﮫﺎ ﯾﮏ ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﻪ ذھﻦ ﺷﻤﺎ ﺧﻄﻮر ﮐﺮد و ھﺮﮔﺰ ﻣﺘﻮﺟﻪ اﯾﻦ اﺑﮫﺎم‬
‫ﻧﺸﺪﯾﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ھﯿﭻ اﺛﺮی را از ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎی ﻣﺮدود ردﮔﯿﺮی ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ؛ در واﻗﻊ‪،‬‬
‫ﺣﺘﯽ ھﯿﭻ اﺛﺮی را از وﺟﻮد ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎی دﯾﮕﺮ ﭘﯿﮕﯿﺮی ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎزوﮐﺎر ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫‪ ،١‬ﺷﮏ آﮔﺎھﺎﻧﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ ﭼﻮن اﯾﻦ ﺷﮏ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺣﻔﻆ ھﻢزﻣﺎن ﺑﺮداﺷﺖھﺎی‬
‫ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر در ذھﻦ اﺳﺖ و اﯾﻦ ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻼش و درﮔﯿﺮی ذھﻨﯽ‪ .‬ﺷﮏ و ﺗﺮدﯾﺪ در‬
‫ﺣﯿﻄﮥ ﻗﺪرت ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺳﻮﮔﯿﺮی در ﺑﺎور و ﺗﺄﯾﯿﺪ‬

‫دﻧﯿﻞ ﮔﯿﻠﺒﺮت)‪ ،(٩۴‬روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﺷﮫﺮﺗﺶ را ﻣﺪﯾﻮن ﻧﻮﺷﺘﻦ ﮐﺘﺎب ﺷﯿﺮﺟﻪ در‬

‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ)‪ (٩۵‬اﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻟﻪای ﺑﻪ ﻧﺎم »ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢھﺎی ذھﻨﯽ ﺑﺎور‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ«‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﻪای درﺑﺎرۀ ﺑﺎورﮐﺮدن ﯾﺎ ﻧﮑﺮدن اراﺋﻪ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر‪ ،‬او از‬
‫ﺑﺎروخ اﺳﭙﯿﻨﻮزا)‪ ،(٩۶‬ﻓﯿﻠﺴﻮف ﻗﺮن ھﻔﺪھﻢ ﭘﯿﺮوی ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎور ﮔﯿﻠﺒﺮت‪ ،‬درک‬
‫ﯾﮏ ﮔﺰاره ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﻼﺷﯽ ﺑﺮای ﺑﺎورﮐﺮدن آن آﻏﺎز ﺷﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ اﺑﺘﺪا ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﺪ اﮔﺮ‬
‫اﯾﻦ اﯾﺪه درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ آن وﻗﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ‬
‫ﻪﺧﻮدی‬ ‫ل ﺑﺎورﮐﺮدن‪ ،‬ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺧﻮدﺑ ​‬‫ﺑﺎورﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮدن ﯾﺎ ﻧﺒﻮدن آن را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﮔﺎم او ِ‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ١‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻤﮑﻦ از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﮔﯿﻠﺒﺮت ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺣﺘﯽ ﺑﯽﻣﻌﻨﺎﺗﺮﯾﻦ اﯾﺪه ھﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺬﯾﺮش اوﻟﯿﻪ ھﻤﺮاه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ‪» :‬ﻣﺎھﯽ ﺳﻔﯿﺪ ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ ﻣﯽﺧﻮرد‪ «.‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﺎ‬
‫ﯽﮔﺮای ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﺮای ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻣﻌﻨﺎی ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﺑﯽﻣﻌﻨﺎ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮی ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ﺐﺑﻮدن واژ ​هھﺎی ﻣﺎھﯽ و ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ در ﮐﻨﺎر ھﻢ ﭘﯽ ﺑﺮدﯾﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺠﯿ ​‬
‫ﮔﯿﻠﺒﺮت ﺑﺎور ​ﻧﮑﺮدن را ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻣﯽداﻧﺪ و ﺑﺎ آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﻋﺎﻟﯽ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را‬
‫ﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﭼﻨﺪ ﻋﺒﺎرت ﺑﯽﻣﻌﻨﺎ را دﯾﺪﻧﺪ و ﺑﻌﺪ‬ ‫اﺛﺒﺎت ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬ﺷﺮﮐ ​‬
‫ﺑﺎ واژۀ »درﺳﺖ« ﯾﺎ »ﻧﺎدرﺳﺖ« روﺑﺮو ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ‪ ،‬در آزﻣﻮن ﺣﺎﻓﻈﻪ از آنھﺎ‬
‫ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ ﮐﺪام ﻋﺒﺎرتھﺎ »درﺳﺖ« ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﻪای از اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶھﺎ از‬
‫آزﻣﻮدﻧﯽھﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﺣﯿﻦ اﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﭼﻨﺪ رﻗﻢ را ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﺑﺴﭙﺎرﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ وﻗﻔﻪ‬
‫ﺑﺮای ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺸﺨﺼﯽ داﺷﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ »ﺑﺎور ﻧﮑﺮدن« ﺟﻤﻠﻪھﺎی ﻧﺎدرﺳﺖ‬
‫را دﺷﻮارﺗﺮ ﮐﺮد‪ .‬اﻓﺮاد آزﻣﻮدﻧﯽ در آزﻣﻮن ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺑﻌﺪی ﺑﺴﯿﺎری از ﺟﻤﻠﻪھﺎی‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ را ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻧﺪادﻧﺪ‪ .‬ﺣﺲ ﺗﺸﺨﯿﺺ درﺳﺖ و ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻢ‬
‫اﺳﺖ‪ :‬وﻗﺘﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻣﺸﻐﻮل اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ھﺮ ﭼﯿﺰی را ﺑﺎور ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫‪ ،١‬ﺳﺎدهﻟﻮح اﺳﺖ و ﺳﻮﮔﯿﺮاﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬وظﯿﻔﮥ ﺷﮏ​ﮐﺮدن و ﺑﺎور‬
‫ﻧﮑﺮدن را ﺑﻪ ﻋﮫﺪه دارد؛ اﻣﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﮔﺎھﯽ ﮔﺮﻓﺘﺎر و ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺗﻨﺒﻞ اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر دﯾﺪه ﺷﺪه ﻣﺮدم وﻗﺘﯽ ﺧﺴﺘﻪ و ﺿﻌﯿﻒ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺤﺖ‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﭘﯿﺎمھﺎی ﻗﺎﻧﻊﮐﻨﻨﺪه و ﻓﺮﯾﺒﻨﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺒﻠﯿﻎھﺎی ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺗﺪاﻋﯽﮔﺮا ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ ﺳﻮﮔﯿﺮی ﺗﺄﯾﯿﺪی)‪ (٩٧‬اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ از ﺷﻤﺎ‬
‫ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ آﯾﺎ ﺳﻢ)‪ (٩٨‬ﻓﺮد ﺧﻮﻧﮕﺮﻣﯽ اﺳﺖ؟ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ آﯾﺎ ﺳﻢ ﻓﺮد ﺟﺪی و‬
‫ﺳﺮدی اﺳﺖ؟ رﻓﺘﺎرھﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ از ﺳﻢ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮﺗﺎن ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬روش ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪٢‬‬
‫ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ ﯾﮏ ﻓﺮﺿﯿﻪ‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮی آﮔﺎھﺎﻧﻪ و ﻋﻤﺪی ﺷﻮاھﺪ ﺗﺄﯾﯿﺪﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ روش ﺳﻨﺠﺶ ﻣﺜﺒﺖ)‪ (٩٩‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف روش داﻧﺸﻤﻨﺪان ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮای آزﻣﻮدن ﯾﮏ ﻓﺮﺿﯿﻪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﺛﺒﺎت ﺧﻼف آن ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎنھﺎ و ﺣﺘﯽ ﺧﻮد‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً اﺑﺘﺪا اطﻼﻋﺎت ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎ ﺑﺎورھﺎی ﻓﻌﻠﯽ ﺧﻮد را ﺟﺴﺘﺠﻮ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻮﮔﯿﺮی ﺗﺄﯾﯿﺪی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﭘﺬﯾﺮش ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدھﺎ و اﻏﺮاقھﺎی‬
‫ی ﺷﺒﺎھﺖ روﯾﺪادھﺎی ﻋﺠﯿﺐ و ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ از ﺷﻤﺎ درﺑﺎرۀ‬ ‫ﻋﺎد ِ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺳﻮﻧﺎﻣﯽ در ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ طﯽ ‪ ٣٠‬ﺳﺎل آﯾﻨﺪه ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺗﺼﺎوﯾﺮ‬
‫ﺧﻄﻮرﮐﺮده ﺑﻪ ذھﻨﺘﺎن ﺷﺒﯿﻪ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻮﻧﺎﻣﯽ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﯽﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﭼﻮن »ﻣﺎھﯽ ﺳﻔﯿﺪ ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ‬ ‫ﮔﯿﻠﺒﺮت در ﺧﺼﻮص ﮔﺰار ​هھﺎی ﺑ ​‬
‫ﻣﯽﺧﻮرد«‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎ درﺑﺎرۀ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﻓﺎﺟﻌﻪ ﻏﻠﻮ ﺧﻮاھﯿﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
 ‫اﻧﺴﺠﺎم اﺣﺴﺎﺳﯽ اﻏﺮاقﺷﺪه ﯾﺎ اﺛﺮ ھﺎﻟﻪای‬

‫اﮔﺮ از ﺳﯿﺎﺳﺖھﺎی رﺋﯿﺲﺟﻤﮫﻮر ﺧﻮﺷﺘﺎن ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺻﺪا و ظﺎھﺮش را ھﻢ‬

‫دوﺳﺖ دارﯾﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ دوﺳﺖ​داﺷﺘﻦ ﯾﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ھﻤﻪﭼﯿﺰ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻓﺮد‪ ،‬از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﮐﺎرھﺎ و رﻓﺘﺎرھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺣﺎﻻ ﻣﺸﺎھﺪه ﻧﮑﺮدهاﯾﺪ‪» ،‬اﺛﺮ ھﺎﻟﻪای« ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﺻﻄﻼح‪ ،‬ﻗﺪﻣﺘﯽ ﯾﮏﺳﺎﻟﻪ دارد؛ اﻣﺎ در ادﺑﯿﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎھﯽ‬
‫ﻪای ﺗﻮﺟﯿﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮﺑﯽ‬ ‫ﻧﯿﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺟﺎی ﺗﺄﺳﻒ دارد؛ زﯾﺮا اﺛﺮ ھﺎﻟ ​‬
‫یھﺎ و ﺷﮑﻞدھﯽ دﯾﺪﮔﺎه​ھﺎی ﻣﺎ درﺑﺎرۀ اﻧﺴﺎنھﺎ و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎ ﺗﻠﻘﯽ‬ ‫ﺑﺮای ﺳﻮﮔﯿﺮ ​‬
‫ﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﺛﺮ ﯾﮑﯽ از راهھﺎی ﺑﺎزﻧﻤﺎﯾﯽ دﻧﯿﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺑﻪ‬ ‫ﻣ ​‬
‫ﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﮑﻠﯽ ﺳﺎده​ﺗﺮ و ﻣﻨﺴﺠﻢﺗﺮ از ﺷﯽء واﻗﻌﯽ اﯾﺠﺎد ﻣ ​‬
‫ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ زﻧﯽ ﺧﻮشرﻓﺘﺎر و ﺧﻮﻧﮕﺮم ﺑﻪ ﻧﺎم ﺟﻮان)‪ (١٠٠‬را در ﯾﮏ ﻣﮫﻤﺎﻧﯽ ﻣﻼﻗﺎت‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪھﺎ در ﻣﮑﺎﻟﻤﻪای اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻄﺮح ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ آﯾﺎ او ﺑﻪ ﺧﯿﺮﯾﻪ‬
‫ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ .‬ﺷﻤﺎ درﺑﺎرۀ ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪی ﺟﻮان ﭼﻪ ﻣﯽداﻧﯿﺪ؟ در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪،‬‬
‫ھﯿﭻ؛ زﯾﺮا ﻧﻤﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻓﺮدی ﮐﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺧﻮﻧﮕﺮم اﺳﺖ‪ ،‬اﻟﺰاﻣﺎً ﺑﻪ ﺧﯿﺮﯾﻪ‬
‫ھﻢ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﺟﻮان را دوﺳﺖ دارﯾﺪ و اﯾﻦ ﺣﺲ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪی در ﺷﻤﺎ‬
‫ﺟﺎن ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪی و اﻓﺮاد ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪ ﻋﻼﻗﻪای‬
‫ﯽﮔﺮاﯾﯽ اﻓﮑﺎر‪ ،‬ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺑﺎورﮐﺮدن ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪی‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ﺟﻮان ھﺴﺘﯿﺪ و اﮐﻨﻮن ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺎرو را دارﯾﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻗﺒﻞ ﺑﻪ او ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ؛ زﯾﺮا وﯾﮋﮔﯽ دﺳﺖ و دﻟﺒﺎزی ھﻢ ﺑﻪ وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﻣﺜﺒﺖ او اﻓﺰوده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫در داﺳﺘﺎن ﺟﻮان‪ ،‬ﺷﻮاھﺪ واﻗﻌﯽ ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪی ﻏﺎﯾﺐ ھﺴﺘﻨﺪ و اﯾﻦ ﺧﻸ ﺑﺎ‬
‫ﺣﺪﺳﯽ ﭘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ از ﭘﺎﺳﺦ اﺣﺴﺎﺳﯽ درﺑﺎرۀ او اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ​ھﺎی دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺷﻮاھﺪ ﮔﺮدآوریﺷﺪه و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺎ ﺑﺎ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﮐﻪ از‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد اوﻟﯿﻪ دارﯾﻢ‪ ،‬ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﯽ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر و ﮐﻼﺳﯿﮏ ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ از دو ﻓﺮد‬ ‫نﺷﻨﺎﺳ ِ‬ ‫ﺳﺎﻟﻮﻣﻮن اش)‪ ،(١٠١‬ﺑﺎ روا ​‬
‫اراﺋﻪ ﻣﯽدھﺪ و ﻧﻈﺮ اﺷﺨﺎص را درﺑﺎرۀ ﺷﺨﺼﯿﺖ آن دو ﺟﻮﯾﺎ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ‬
‫درﺑﺎره آﻟﻦ)‪ (١٠٢‬و ﺑﻦ)‪ (١٠٣‬ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫آﻟﻦ‪ :‬ﺑﺎھﻮش‪ ،‬ﻣﺎھﺮ‪ ،‬ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻪ ﺣﺲ دروﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻘﺪ‪ ،‬ﻟﺠﻮج‪ ،‬ﺣﺴﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻦ‪ :‬ﺣﺴﻮد‪ ،‬ﻟﺠﻮج‪ ،‬ﻣﻨﺘﻘﺪ‪ ،‬ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻪ ﺣﺲ دروﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺎھﺮ‪ ،‬ﺑﺎھﻮش‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ھﻢ ﻣﺜﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺎ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﻧﻈﺮ ﻣﺜﺒﺖﺗﺮی درﺑﺎرۀ آﻟﻦ دارﯾﺪ‪ .‬وﯾﮋﮔﯽھﺎی‬
‫اوﻟﯿﮥ اﯾﻦ دو ﻧﻔﺮ ﻣﻌﻨﯽ و ﻣﻔﮫﻮم وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﺑﻌﺪی را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﻟﺠﺎﺟﺖ ﯾﮏ‬
‫ﻓﺮد ﺑﺎھﻮش اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﺪ ﺗﻠﻘﯽ ﻧﻤﯽﺷﻮد و ﻣﺎﯾﮥ اﺣﺘﺮام اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺑﺎھﻮﺷﯽ ﯾﮏ‬
‫ﻓﺮد ﺣﺴﻮد و ﻟﺠﻮج او را ﺧﻄﺮﻧﺎکﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﺛﺮ ھﺎﻟﻪای در واﻗﻊ ﻣﺜﺎل دﯾﮕﺮی از‬
‫ﺣﺬف اﺑﮫﺎمھﺎ اﺳﺖ‪ .‬واژۀ ﻟﺠﻮج ﻣﺜﻞ واژۀ ﺑﺎﻧﮏ دارای اﺑﮫﺎم اﺳﺖ و طﻮری ﺗﻌﺒﯿﺮ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در ﻏﺎﻟﺐ ﻣﻔﮫﻮم ﻣﻮﺟﻮد ھﻤﺎھﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﭘﮋوھﺶھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﯾﮑﯽ از ﭘﮋوھﺶھﺎ‬
 ‫ﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ‬ ‫ﻣﺸﺎرﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﺑﺘﺪا ﺳﻪ وﯾﮋﮔﯽ ﻧﺨﺴﺖ آﻟﻦ را در ﻧﻈﺮ ﻣ ​‬
‫ﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪،‬‬
‫ﺳﻪ وﯾﮋﮔﯽ دوم ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻓﺮدی دﯾﮕﺮ آﺷﻨﺎ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻣﺸﺎرﮐ ​‬
‫دو ﻓﺮد را در ذھﻦ ﺧﻮد ﻣﺠﺴﻢ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از آنھﺎ ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ آﯾﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬
‫اﯾﻦ ﺷﺶ وﯾﮋﮔﯽ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻓﺮد ﺑﺎﺷﻨﺪ و اﻏﻠﺐ آنھﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﭼﯿﺰی را ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ!‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﺸﺎھﺪۀ وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﯾﮏ ﻓﺮد ﺑﺴﯿﺎر اﺗﻔﺎﻗﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‬
‫اھﻤﯿﺖ دارد؛ زﯾﺮا اﺛﺮ ھﺎﻟﻪای ارزش و ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺮﺧﻮردھﺎی اوﻟﯿﻪ را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدھﺪ؛‬
‫ﺑﻪ ﺣﺪی ﮐﻪ ﮔﺎه اطﻼﻋﺎت ﺑﻌﺪی ﮐﺎﻣﻼ ً ھﺪر ﻣﯽروﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ در اﺑﺘﺪای ﮐﺎرم در ﺳﻤﺖ‬
‫ﯾﮏ اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ آزﻣﻮنھﺎی ﻣﻘﺎﻟﻪﻧﻮﯾﺴﯽ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﻢ روش ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ‬
‫داﺷﺘﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﯾﮏ دﻓﺘﺮﭼﻪ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﺮدم و ھﻤﮥ ﻣﻘﺎﻟﻪھﺎی داﻧﺸﺠﻮ را ﭘﺸﺖ‬
‫نھﺎ ﻧﻤﺮه ﻣﯽدادم‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﻧﻤﺮه ﮐﻞ را ﺣﺴﺎب‬ ‫ﺳﺮ ھﻢ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪم و ﺑﻪ آ ​‬
‫ً‬
‫ﯽرﻓﺘﻢ‪ .‬ﻧﮫﺎﯾﺘﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﻦ از‬ ‫ﻣﯽﮐﺮدم و ﺳﺮاغ داﻧﺸﺠﻮی ﺑﻌﺪی ﻣ ​‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪھﺎ در ھﺮ ﺑﺮﮔﻪ ﺑﻪﺷﺪت ھﻤﮕﻦ و ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ اﺳﺖ‪ .‬دﭼﺎر ﺗﺮدﯾﺪ ﺷﺪم ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺪ‬
‫روش ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﻦ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ اﺛﺮ ھﺎﻟﻪای اﯾﺠﺎدﺷﺪه از اوﻟﯿﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ در ھﺮ ﺑﺮﮔﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺎزوﮐﺎر‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎده ﺑﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻟﮥ اول ﻧﻤﺮۀ ﺑﺎﻻﯾﯽ داده ﺑﻮدم‪،‬‬
‫داﻧﺸﺠﻮ از اﯾﻦ اﻣﺘﯿﺎز ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﯽﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪاً ھﻤﮥ ﺟﻤﻼت ﻣﺒﮫﻢ و ﮔﻨﮓ او را‬
‫ﻧﺎدﯾﺪه ﺑﮕﯿﺮم‪ .‬ﻗﻄﻌﺎً داﻧﺸﺠﻮﯾﯽ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﻟﮥ اول ﺧﻮد ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎه‬
‫اﺣﻤﻘﺎﻧﻪای در ﻣﻘﺎﻟﮥ دوم ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻧﻤﯽﺷﻮد! وﻟﯽ ﻣﺸﮑﻞ ﺟﺪی و ﻣﮫﻤﯽ در روش‬
‫ﻣﻦ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮ داﻧﺸﺠﻮﯾﯽ ﯾﮏ ﻣﻘﺎﻟﮥ ﻗﻮی و ﯾﮏ ﻣﻘﺎﻟﮥ ﺿﻌﯿﻒ ﻣﯽﻧﻮﺷﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﻘﺎﻟﻪھﺎ ﻧﻤﺮهای ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدم ﮐﻪ دو ﻣﻘﺎﻟﻪ ارزش ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ دارﻧﺪ؛ اﻣﺎ اﯾﻦ طﻮر ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻣﻘﺎﻟﮥ اول اﺛﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮی‬
‫ﺑﺮ ﻧﻤﺮۀ ﻧﮫﺎﯾﯽ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن داﺷﺖ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﭼﯿﺰی ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﯽ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫روش ﺟﺪﯾﺪی ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬ﺑﻪﺟﺎی ﺧﻮاﻧﺪن دﻓﺘﺮﭼﻪھﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦھﺎی‬
‫ﭘﺮﺳﺶ اول ھﻤﮥ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪم و ﻧﻤﺮه ﻣﯽدادم؛ ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺆال‬
‫ﺑﻌﺪی ﻣﯽﭘﺮداﺧﺘﻢ‪ .‬ﺑﺮای اطﻤﯿﻨﺎن از ﺣﺬف ﺳﻮﮔﯿﺮی‪ ،‬وﻟﻮ در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺎھﻮﺷﯿﺎراﻧﻪ‪،‬‬
‫ھﻤﮥ ﻧﻤﺮات را ﭘﺸﺖ ﺑﺮﮔﮥ دﻓﺘﺮﭼﻪ ﻣﯽﻧﻮﺷﺘﻢ ﺗﺎ ﻣﻮﻗﻊ ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﻘﺎﻟﮥ دوم‪ ،‬ﺣﺘﯽ‬
‫ﺑﻪطﻮر اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ آن ﻗﺮار ﻧﮕﯿﺮم‪ .‬ﺧﯿﻠﯽ زود ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮی ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ‬
‫ﺷﺪم‪ :‬اطﻤﯿﻨﺎﻧﻢ ﺑﻪ روش ﻧﻤﺮ ​هدھﯽام ﮐﺎھﺶ ﭘﯿﺪا ﮐﺮده ﺑﻮد و اﯾﻦ ﺑﺮاﯾﻢ ﺗﺎزﮔﯽ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ از ﻧﻤﺮۀ ﻣﻘﺎﻟﮥ دوم داﻧﺸﺠﻮﯾﯽ ﻧﺎراﺿﯽ ﺑﻮدم و ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻢ ﭘﺸﺖ‬
‫ﺑﺮﮔﻪ ﻧﻤﺮهای ﺿﻌﯿﻒ ﺛﺒﺖ ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﮔﺎه ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﻤﺮۀ ﺧﻮب ﻣﻘﺎﻟﮥ اول او ﻣﯽﺷﺪم‪.‬‬
‫ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬وﺳﻮﺳﻪ ﻣﯽﺷﺪم اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت را ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﺮۀ دوم ﮐﻤﺘﺮ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ وﺳﻮﺳﻪ ﭼﻨﺪان راﺣﺖ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻧﻤﺮهھﺎی ﻣﻘﺎﻟﻪھﺎی ﯾﮏ داﻧﺸﺠﻮ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً‬
‫داﻣﻨﮥ ﺑﺰرﮔﯽ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﻧﺒﻮد اﻧﺴﺠﺎم‪ ،‬ﻣﺮا ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦ و ﻋﺼﺒﯽ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻦ در ﺧﺼﻮص ﻧﻤﺮهھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ً داده ﺑﻮدم‪ ،‬ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦﺗﺮ و ﻧﺎراﺿﯽﺗﺮ ﺑﻮدم؛ وﻟﯽ‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم اﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪای ﺧﻮب و ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺑﺮﺗﺮی روش ﺟﺪﯾﺪم اﺳﺖ‪ .‬اطﻤﯿﻨﺎن‬
‫ﺧﺎطﺮی ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از آن ﻟﺬت ﻣﯽﺑﺮدم‪ ،‬ﺧﯿﺎﻟﯽ و ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ روش‪ ،‬ﺣﺲ‬
‫آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ را در ﻣﻦ ﭘﺪﯾﺪ آورد و ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻣﻦ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﻮد و در ﮐﻤﺎل‬
‫ﺗﻨﺒﻠﯽ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻧﮫﺎﯾﯽ را ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮﭘﺬﯾﺮی از ﺳﺆال اول در ارزﯾﺎﺑﯽ اﻓﺮاد‬
‫ﻢﭘﻮﺷﯽ‬ ‫ﺑﻌﺪی‪ ،‬از ﻧﺎھﻤﺎھﻨﮕﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد داﻧﺸﺠﻮ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺆالھﺎ ﭼﺸ ​‬
‫ﻣﯽﮐﺮدم‪ .‬ﻧﺎھﻤﺎھﻨﮕﯽ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪی ﮐﻪ ﺑﺎ روش ارزﯾﺎﺑﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷﺪ‪،‬‬
‫واﻗﻌﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺎھﻤﺎھﻨﮕﯽ‪ ،‬ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪی ھﺮ ﺳﺆال ﻣﺠﺰا را ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﻌﯿﺎری ﺑﺮای‬
‫ﻪھﺎی داﻧﺸﺠﻮ و اﻋﺘﻤﺎدﭘﺬﯾﺮ ﻧﺒﻮدن روش ﻧﻤﺮ ​هدھﯽ ﻣﻦ ﻧﺸﺎن‬ ‫ﺳﻨﺠﺶ داﻧﺴﺘ ​‬
‫ﯽداد‪.‬‬
‫ﻣ ​‬
‫روﺷﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای رام​ﮐﺮدن اﺛﺮ ھﺎﻟﻪای ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدم‪ ،‬ﺑﺮ اﺻﻠﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻨﻄﺒﻖ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻄﺎی درھﻢ ﺷﮑﺴﺘﻦ واﺑﺴﺘﮕﯽ! ﺑﺮای درک اﯾﻦ اﺛﺮ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ از ﻋﺪۀ‬
‫زﯾﺎدی ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﻌﺪاد ﺳﮑﻪھﺎی ﻣﻮﺟﻮد در ظﺮفھﺎی ﺷﯿﺸﻪای را ﺣﺪس‬
‫ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﺟﯿﻤﺰ ﺳﻮرووﯾﮑﯽ)‪ ،(١٠۴‬در ﮐﺘﺎب ﭘﺮﻓﺮوﺷﺶ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺮد‬
‫ﺟﻤﻌﯽ)‪ (١٠۵‬ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬اﯾﻦ وظﯿﻔﻪ از دﺳﺘﻪ وظﺎﯾﻔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻓﺮاد‪ ،‬آن را ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺿﻌﯿﻒ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ​دھﻨﺪ؛ اﻣﺎ ادﻏﺎم ﻧﻈﺮ ﺟﻤﻌﯽ آنھﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ و درﺳﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد‪ ،‬ﻋﺪد درﺳﺖ را ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ و ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ ﮐﻤﺘﺮ از ﺣﺪ ﺗﺨﻤﯿﻦ‬
‫ﻣﯽزﻧﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ​ﺷﺪه از اﯾﻦ ﻧﻈﺮھﺎ ﺑﺴﯿﺎر دﻗﯿﻖ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻗﻀﺎوت‬ ‫ﺳﺎزوﮐﺎر‪ ،‬ﺳﺎده و راﺣﺖ اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﮥ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﮏ ظﺮف ﻧﮕﺎه ﻣ ​‬
‫ھﻤﮥ آﻧﺎن ﭘﺎﯾﻪ و اﺳﺎس ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ دارد‪ .‬از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺧﻄﺎھﺎی ھﺮ ﮐﺲ ﻣﺴﺘﻘﻞ‬
‫از ﺧﻄﺎھﺎی دﯾﮕﺮان اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻧﺒﻮد ﺳﻮﮔﯿﺮی ﺳﺎﻣﺎﻧﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺎی ﮐﻠﯽ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ‬
‫ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺟﺎدوی ﺣﺬف اﯾﻦ ﺧﻄﺎھﺎ ﺗﻨﮫﺎ ھﻨﮕﺎﻣﯽ رخ ﻣﯽدھﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺸﺎھﺪات ھﺮ ﻓﺮد ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺧﻄﺎھﺎﯾﺸﺎن ﺑﻪ ھﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻧﺎظﺮان‪ ،‬ﺳﻮﮔﯿﺮی ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﻧﻈﺮھﺎ آن را ﮐﺎھﺶ ﻧﻤﯽدھﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﺟﺎزه دھﯿﻢ ﻧﺎظﺮان ﺑﺮ ھﻢ اﺛﺮ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺪازۀ ﮔﺮوه ﺗﺤﺖ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻮﭼﮏ‬
‫ﯽﺷﻮد و دﻗﺖ ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺟﻤﻌﯽ ﮐﺎھﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﻣ ​‬
‫ﺑﺮای اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻔﯿﺪﺗﺮﯾﻦ اطﻼﻋﺎت ﻣﻤﮑﻦ از ﭼﻨﺪ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺳﻌﯽ ﮐﻨﯿﺪ‬
‫اﯾﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺻﻞ ﺑﺮای ﭘﻠﯿﺲ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ درﺑﺎرۀ ﺣﺎدﺛﻪای ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺷﺎھﺪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﺎن اﺟﺎزه داده‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮد ﭘﯿﺶ از ﺷﮫﺎدﺗﺸﺎن‪ ،‬درﺑﺎرۀ آن ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ھﺪف از اﯾﻦ ﮐﺎر‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی‬
‫از ﺗﺒﺎﻧﯽ ﺷﺎھﺪان ﮐﯿﻨﻪﺗﻮز و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از ﺷﮫﺎدتھﺎی ﺳﻮﮔﯿﺮاﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎھﺪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ درﺑﺎرۀ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺣﺮف ﻣﯽزﻧﻨﺪ‪ ،‬در ﺷﮫﺎدتھﺎی‬
‫ﺧﻮد ﺧﻄﺎھﺎی ﻣﺸﺎﺑﮫﯽ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻣﯽ​ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ارزش ﮐﻠﯽ اطﻼﻋﺎت ﺣﺎﺻﻞ را ﮐﻢ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﺬف اطﻼﻋﺎت ﻧﺎدرﺳﺖ از ﻣﻨﺒﻊ اطﻼﻋﺎﺗﯽ ھﻤﯿﺸﻪ ﮐﺎرآﻣﺪ و ﻣﻔﯿﺪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺻﻞ ﻗﻀﺎوتھﺎی ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﺧﻄﺎھﺎی ﻏﯿﺮواﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺑﺮﮔﺰاری ﺟﻠﺴﺎت ﺗﺄﺛﯿﺮاﺗﯽ‬
‫ﻓﻮری دارد؛ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﯽ ﮐﻪ طﯽ آن‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮان اﺟﺮاﯾﯽ در ﺳﺎزﻣﺎن​ھﺎ ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﯽ از‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎری ﺧﻮد را ﺻﺮف آن ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻗﺎﻧﻮن ﺳﺎده ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﮐﻤﮏ ﺑﺰرﮔﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﻗﺒﻞ از آﻧﮑﻪ درﺑﺎرۀ ﻣﺴﺌﻠﻪای ﺑﺤﺚ ﺷﻮد‪ ،‬ھﻤﮥ اﻋﻀﺎی ﺣﺎﺿﺮ در ﺟﻠﺴﻪ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺮح ﮐﻮﺗﺎھﯽ از دﯾﺪﮔﺎه ﺧﻮد ﺑﻨﻮﯾﺴﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد از ﺗﻨﻮع‬
‫اطﻼﻋﺎت و دﯾﺪﮔﺎهھﺎی اﻋﻀﺎی ﮔﺮوه ﺑﮫﺮهﻣﻨﺪ ﺷﻮﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش‬
‫ﻪﺷﺪه ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮد و‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺤﺚ آزاد‪ ،‬ارزش ﻧﻈﺮھﺎی اوﻟﯿﮥ اراﺋ ​‬
‫ﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫دﯾﮕﺮان ﭘﺸﺖ آنھﺎ ﻣﻮﺿﻊ ﻣ ​‬
 ‫آﻧﭽﻪ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ‪ ،‬ھﻤﺎن اﺳﺖ )ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ()‪(١٠۶‬‬

‫ﯾﮑﯽ از ﺧﺎطﺮهھﺎی دوﺳﺖداﺷﺘﻨﯽ ﻣﻦ از ﺳﺎلھﺎی ﻧﺨﺴﺖ ھﻤﮑﺎریام ﺑﺎ‬

‫آﻣﻮس‪ ،‬ﺷﻮﺧﯽھﺎی او ﺑﻮد‪ .‬او ھﻤﯿﺸﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﯿﺪ از ﯾﮑﯽ از اﺳﺘﺎدان ﻓﻠﺴﻔﮥ‬
‫دورۀ داﻧﺸﺠﻮﯾﯽاش‪ ،‬ﺑﻪ زﺑﺎن ﻋﺒﺮی و ﺑﺎ رﮔﻪھﺎﯾﯽ ﺷﺪﯾﺪ از ﻟﮫﺠﮥ آﻟﻤﺎﻧﯽ‬
‫ی "ھﺴﺖ" را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮد‪ «.‬ﻣﻨﻈﻮر واﻗﻌﯽ اﺳﺘﺎدش از اﯾﻦ‬ ‫ﻣﯽﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺮﺗﺮ ِ‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ھﯿﭻوﻗﺖ ﺑﺮاﯾﻢ و اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﺮای آﻣﻮس روﺷﻦ ﻧﺸﺪ؛ اﻣﺎ ﺷﻮﺧﯽ آﻣﻮس‬
‫ھﻤﯿﺸﻪ ﻣﻌﻨﺎدار ﺑﻮد‪ .‬او و در ﻧﮫﺎﯾﺖ ﻣﻦ‪ ،‬ھﻤﯿﺸﻪ وﻗﺘﯽ ﺑﺎ ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن ﺑﻮدن ﻧﻮع‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ذھﻨﻤﺎن ﺑﺎ اطﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد و اطﻼﻋﺎت ﻣﻔﻘﻮده ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽﺷﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﺎد‬
‫اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﯽاﻓﺘﺎدﯾﻢ‪.‬‬
‫ﯽﮔﺮای ذھﻦ ﻣﺎ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻓﮑﺎری‬ ‫ﯾﮑﯽ از وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﺑﻨﯿﺎدی ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ھﻤﺒﺴﺘﻪ را اراﺋﻪ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬اطﻼﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺎزآﻓﺮﯾﻨﯽ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺑﻪطﻮر‬
‫ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه‪ ،‬ﮔﻮﯾﯽ اﺻﻼ ً وﺟﻮد ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬در ﺳﺎﺧﺖ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ داﺳﺘﺎن‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺮای اﯾﺪهھﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﺗﺒﺤﺮ دارد؛ اﻣﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای اطﻼﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ در‬
‫دﺳﺖ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﮫﺎﯾﯽ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﯿﺎر ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬اﻧﺴﺠﺎم داﺳﺘﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻠﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﯿﺰان‬
‫اطﻼﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ داﺳﺘﺎن ﺧﻮد را ﺑﺮ آن اﺳﺎس ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬اھﻤﯿﺘﯽ ﻧﺪارد‪ .‬وﻗﺘﯽ‬
‫اطﻼﻋﺎت ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺗﻔﺎق ﻣﻌﻤﻮل اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬دﭼﺎر ﻗﻀﺎوت‬
‫ﻋﺠﻮﻻﻧﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪» :‬آﯾﺎ ﻣﻨﺪﯾﮏ)‪ (١٠٧‬رھﺒﺮ ﺧﻮﺑﯽ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد؟ او ﺑﺎھﻮش و ﻗﻮی‬
‫اﺳﺖ و‪ .«...‬ﭘﺎﺳﺨﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ در ذھﻦ ﺷﻤﺎ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ‪» ،‬ﺑﻠﻪ« اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس اطﻼﻋﺎت ﻣﺤﺪود ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﭘﺎﺳﺦ را دادﯾﺪ؛ وﻟﯽ ﻋﺠﻮل ﺑﻮدﯾﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﺑﻌﺪی ﻓﺎﺳﺪ و ظﺎﻟﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ؟‬
‫دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ ھﻨﮕﺎم ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی درﺑﺎرۀ ﻣﻨﺪﯾﮏ ﭼﻪ ﮐﺎری را ﻧﮑﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ‬
‫ﺳﺆال ﺷﺮوع ﻧﮑﺮدﯾﺪ ﮐﻪ »ﻣﻦ ﺑﺮای ﻧﻈﺮدادن درﺑﺎرۀ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ رھﺒﺮی ﯾﮏ ﻓﺮد ﺑﻪ ﭼﻪ‬
‫اطﻼﻋﺎﺗﯽ ﻧﯿﺎز دارم؟« از ھﻤﺎن ﺻﻔﺖ اول‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬دﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺷﺪ‪ :‬ﺑﺎھﻮش‪،‬‬
‫ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎھﻮش و ﻗﻮی ﺧﯿﻠﯽ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ داﺳﺘﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از‬
‫اﯾﻦ دو ﺻﻔﺖ ﺑﺮﻣﯽآﯾﺪ و ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬آن را در ﮐﻤﺎل آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺗﮫﯿﻪ ﮐﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ داﺳﺘﺎن ﺑﺎ اطﻼﻋﺎت ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼ ً ﻣﻨﺪﯾﮏ ﻓﺎﺳﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛‬
‫وﻟﯽ ھﯿﭻ ﺗﺄﻣﻞ و ﻧﺎﺧﻮﺷﻨﻮدی آﮔﺎھﺎﻧﻪای وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﻗﻀﺎوت ﺳﻮﮔﯿﺮاﻧﻪ ﻧﺎﺷﯽ‬
‫از ﺑﺮﺧﻮرد اول ھﻢ ﭘﺎﺑﺮﺟﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺟﺴﺘﺠﻮﮔِﺮ اﻧﺴﺠﺎم و ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺗﻨﺒﻞ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ٢‬ﺑﺴﯿﺎری از ﺑﺎورھﺎی آﻧﯽ و ﻟﺤﻈﻪای ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬را اﺻﻼح ﻣﯽﮐﻨﺪ؛‬
‫اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ روﺷﯽ ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ و ﻣﺤﺘﺎطﺗﺮ را ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﯿﺮد و ﺗﮏﺗﮏ‬
‫ﻧﮑﺘﻪھﺎی ﻻزم را ﺑﺮای ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪ ﯾﮏ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺧﻮدﺗﺎن آﮔﺎھﺎﻧﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اطﻼﻋﺎﺗﯽ ﻣﯽﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن‬
‫ﻧﺪارﯾﺪ؛ وﻟﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺑﺎز ھﻢ ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﻣﺤﺘﺎطﺎﻧﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ‬
 ‫ﺑﮕﺬارد‪.‬‬
‫ﻗﻀﺎوت ﻋﺠﻮﻻﻧﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس اطﻼﻋﺎت و ﺷﻮاھﺪ ﻣﺤﺪود در درک ﺗﻔﮑﺮ آﻧﯽ و ﺣﺴﯽ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻢ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬از ﻗﻀﺎوت ﻋﺠﻮﻻﻧﻪ ﺑﻪ​دﻓﻌﺎت ﻧﺎم ﺑﺮده ﻣﯽﺷﻮد؛‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﻋﻠﺖ‪ ،‬ﻧﺎﻣﯽ ﺑﺮای آن اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدهام و اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻢ؛ ﯾﻌﻨﯽ »ﭼﺸﻢ‬
‫ﻋﺎﻗﻞ« ﮐﻪ ھﺮ ﭼﻪ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬در ﻗﺒﺎل‬
‫ﮐﻤﯿﺖ و ﮐﯿﻔﯿﺖ اطﻼﻋﺎت اﯾﺠﺎدﮐﻨﻨﺪۀ ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی و ﺑﺮداﺷﺖھﺎﯾﺶ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼ ً‬
‫ﯽاﻋﺘﻨﺎ اﺳﺖ‪.‬‬‫ﺑ ​‬
‫آﻣﻮس و دو ﻧﻔﺮ از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﺶ در اﺳﺘﻨﻔﻮرد‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای درﺑﺎرۀ ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ‬
‫اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ رﻓﺘﺎر و واﮐﻨﺶ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫اطﻼﻋﺎت ﺗﮏﺳﻮﯾﻪای از ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﻪ دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ ﯾﮏ ﻣﺸﮑﻞ ﺣﻘﻮﻗﯽ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﮥ ذﮐﺮﺷﺪه ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪:‬‬

‫در روز ﺳﻮم ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬ﺧﻮاھﺎن‪ ،‬دﯾﻮﯾﺪ ﺗﻮرﻧﺘﻦ)‪ ،(١٠٨‬ﻣﺄﻣﻮر ‪ ۴٣‬ﺳﺎﻟﮥ اﺗﺤﺎدﯾﻪ‪ ،‬در‬
‫داروﺧﺎﻧﮥ ﺗﺮﯾﻔﺘﯽ)‪ (١٠٩‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎرۀ ‪ ١۶٨‬ﺣﻀﻮر ﭘﯿﺪا ﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﺎزدﯾﺪ ﻣﻌﻤﻮل را اﻧﺠﺎم‬
‫دھﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ‪ ١٠‬دﻗﯿﻘﻪ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮ داروﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ او ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﮐﺎرﻣﻨﺪان در‬
‫ﻣﺤﯿﻂ داروﺧﺎﻧﻪ ﺻﺤﺒﺘﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﯾﺪ آنھﺎ را در وﻗﺖ اﺳﺘﺮاﺣﺖ در ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﭘﺸﺘﯽ داروﺧﺎﻧﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ درﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪﻣﻮﺟﺐ ﻗﺮارداد داروﺧﺎﻧﻪ ﺗﺮﯾﻔﺘﯽ ﺑﺎ‬
‫اﺗﺤﺎدﯾﻪ وﺟﺎھﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ دارد؛ وﻟﯽ ﭘﯿﺶﺗﺮ ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻗﺎی‬
‫ﺗﻮرﻧﺘﻦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻋﺘﺮاض ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﯿﻦ‬
‫ﺖﺷﺪن اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﺪ‪ .‬آﻗﺎی‬ ‫نﻧﮫﺎدن ﺑﻪ اﯾﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ‪ ،‬ﺗﺮک داروﺧﺎﻧﻪ و ﺑﺎزداﺷ ​‬‫ﮔﺮد ​‬
‫ﺗﻮرﻧﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮ داروﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ھﻤﯿﺸﻪ ﻣﺠﺎز ﺑﻮده اﺳﺖ ﺑﺎ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺑﻪ ﻣﺪت‬
‫‪ ١٠‬دﻗﯿﻘﻪ و ﺑﺪون ﻣﺰاﺣﻤﺖ در ﮐﺎرﺷﺎن در ﻣﺤﯿﻂ داروﺧﺎﻧﻪ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬او ﺗﺮﺟﯿﺢ داد‬
‫ﺑﺎزداﺷﺖ ﺷﻮد ﺗﺎ روﻧﺪ ﻣﻌﻤﻮل ﮐﺎرش را ﺗﻐﯿﯿﺮ دھﺪ‪ .‬ﻣﺪﯾﺮ ﺑﺎ ﭘﻠﯿﺲ ﺗﻤﺎس ﻣﯽﮔﯿﺮد‬
‫و آﻗﺎی ﺗﻮرﻧﺘﻦ را ﺑﻪ اﺗﮫﺎم ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﻣﻠﮏ ﻏﯿﺮ ﺑﺎزداﺷﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﺪت‬
‫ﮐﻮﺗﺎھﯽ ھﻤﮥ اﺗﮫﺎمھﺎ رﻓﻊ ﺷﺪﻧﺪ و آﻗﺎی ﺗﻮرﻧﺘﻦ از داروﺧﺎﻧﮥ ﺗﺮﯾﻔﺘﯽ ﺑﻪ اﺗﮫﺎم اﻓﺘﺮا‬
‫ﺷﮑﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺲزﻣﯿﻨﻪای درﯾﺎﻓﺘﯽ در‬‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اطﻼﻋﺎت ﭘ ​‬

‫دﺳﺘﻪﺑﻨﺪی ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬دﻓﺎﻋﯿﻪھﺎی وﮐﻼی دو طﺮف دﻋﻮا را ﻧﯿﺰ ﺷﻨﯿﺪﻧﺪ‪ .‬وﮐﯿﻞ ﻣﺪﯾﺮ‬
‫اﺗﺤﺎدﯾﻪ‪ ،‬ﺑﺎزداﺷﺖ ﻣﻮﮐﻠﺶ را ﻣﺼﺪاق ھﺘﮏ ﺣﺮﻣﺖ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد‪ .‬وﮐﯿﻞ داروﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﻧﯿﺰ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪ ﺻﺤﺒﺖﮐﺮدن ﻣﺄﻣﻮر اﺗﺤﺎدﯾﻪ در ﻣﺤﯿﻂ داروﺧﺎﻧﻪ ﻣﺼﺪاق اﯾﺠﺎد‬
‫ﻣﺰاﺣﻤﺖ در ﮐﺎر ﺑﻮده و رﻓﺘﺎر ﻣﺪﯾﺮ داروﺧﺎﻧﻪ ﮐﺎﻣﻼ ً ﺻﺤﯿﺢ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮوھﯽ از‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ھﻤﺎﻧﻨﺪ ھﯿﺌﺖﻣﻨﺼﻔﮥ دادﮔﺎه دﻓﺎع ھﺮ دو طﺮف را ﺷﻨﯿﺪﻧﺪ‪ .‬وﮐﻼ‬
‫اطﻼﻋﺎﺗﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺷﺮح ﻣﮑﺘﻮب اراﺋﻪ ﻧﺪادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﮐﺎﻣﻼ ً از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ آﮔﺎه ﺑﻮدﻧﺪ و ﮔﺮوھﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﮫﺎ دﻓﺎع ﯾﮏ طﺮف دﻋﻮا‬
‫را ﺷﻨﯿﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﺳﺘﺪﻻل طﺮف دﯾﮕﺮ را ﻧﯿﺰ ﺑﻪراﺣﺘﯽ ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪،‬‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﯾﮏﺳﻮﯾﻪ ﺑﻮدن اطﻼﻋﺎت در ﻗﻀﺎوتھﺎ ﮐﺎﻣﻼ ً روﺷﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺗﻨﮫﺎ دﻓﺎع ﯾﮏ طﺮف را ﺷﻨﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از دﺳﺘﮥ ﻣﻄﻠﻊ از ھﺮ دو دﻓﺎع ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ن اﻓﺮاد‪ ،‬از اﻧﺴﺠﺎم رواﯾﺖ‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻦﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻨﮫﺎ وﻗﺘﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اطﻤﯿﻨﺎ ِ‬
‫راوی اطﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ دﺳﺖ آﯾﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺧﻮب​ﺑﻮدن ﯾﮏ رواﯾﺖ‪ ،‬ﺳﺎزﮔﺎری و‬
‫ھﻤﺎھﻨﮕﯽ آن اھﻤﯿﺖ دارد؛ ﻧﻪ ﮐﺎﻣﻞ​ﺑﻮدن آن‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ اطﻼﻋﺎت ﮐﻤﯽ‬
‫ﻪھﺎی ﺧﻮد آﺳﺎنﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫دارﯾﺪ‪ ،‬ﯾﺎﻓﺘﻦ اﻟﮕﻮﯾﯽ ﺟﺎﻣﻊ و ﻣﻨﺴﺠﻢ ﺑﺮای ھﻤﮥ داﻧﺴﺘ ​‬
‫ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ‪ ،‬دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻧﺴﺠﺎم و آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ را آﺳﺎنﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮﺑﮥ ﺧﻮد ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﯾﮏ ﮔﺰاره را درﺳﺖ ﺑﺪاﻧﯿﻢ‪ .‬ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ ﭼﺮاﯾﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻣﺎ در ﺳﺮﯾﻊ ﻓﮑﺮﮐﺮدن و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻣﺎ در ﻣﻌﻨﺎ ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ اطﻼﻋﺎت‬
‫ﺟﺰﺋﯽ در دﻧﯿﺎﯾﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪه را ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ اوﻗﺎت‪ ،‬رواﯾﺖ ﻣﻨﺴﺠﻢ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﮥ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻪ واﻗﻌﯿﺖ ﻧﺰدﯾﮏ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﻣﻦ ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ را ﺑﺮای‬
‫یھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در ﻗﻀﺎوتھﺎ و‬ ‫ﺷﺮح و ﺗﻮﺟﯿﻪ ﻓﮫﺮﺳﺖ ﺑﻠﻨﺪﺑﺎﻻی ﺳﻮﮔﯿﺮ ​‬
‫اﻧﺘﺨﺎبھﺎﯾﻤﺎن ھﻢ ﻣﯽداﻧﻢ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻦ ﻣﻮارد‪:‬‬
‫‪ -‬اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ‪ :‬ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ‪ ،‬ﻧﻪ ﮐﯿﻔﯿﺖ و ﻧﻪ ﮐﻤﯿﺖ ﺷﻮاھﺪ در‬
‫اﯾﺠﺎد اطﻤﯿﻨﺎن اھﻤﯿﺘﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اطﻤﯿﻨﺎن اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺑﺎورھﺎﯾﺸﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﮐﯿﻔﯿﺖ‬
‫داﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد ﮐﻪ دﯾﮕﺮان ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ درﺑﺎرۀ دﯾﺪ ​هھﺎﯾﺸﺎن ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﻨﺪ؛‬
‫ﺣﺘﯽ اﮔﺮ دﯾﺪ ​هھﺎﯾﺸﺎن ﻧﺎﭼﯿﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً اﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل را ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ ﮐﻪ‬
‫ﺷﻮاھﺪ ﺣﯿﺎﺗﯽ ﺑﺮای ﻗﻀﺎوﺗﻤﺎن در دﺳﺘﺮس ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺮ ھﺮ آﻧﭽﻪ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ‪،‬‬
‫ﯽﮔﺮا ﺗﻤﺎﯾﻞ دارد اﻟﮕﻮﯾﯽ ﻣﻨﺴﺠﻢ از‬ ‫ﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﺪاﻋ ​‬ ‫ﺗﮑﯿﻪ ﻣ ​‬
‫ﺗﺪاﻋﯽھﺎ ﺷﮑﻞ دھﺪ و اﺑﮫﺎم و ﺗﺮدﯾﺪ را ﺑﺮطﺮف ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪-‬اﺛﺮ ﭼﮫﺎرﭼﻮب‪ :‬راهھﺎی ﻣﺘﻔﺎوت اراﺋﻪ اطﻼﻋﺎت ﯾﮑﺴﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﻪﺷﺪن اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺘﻔﺎوت ﺷﻮد‪ .‬ﮔﺰارۀ »ﯾﮏ ﻣﺎه ﭘﺲ از ﺟﺮاﺣﯽ اﺣﺘﻤﺎل‬ ‫ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘ ​‬
‫ﻧﺠﺎت ﯾﺎﻓﺘﻦ ‪ %٩٠‬اﺳﺖ« ﺑﺴﯿﺎر اطﻤﯿﻨﺎنﺑﺨﺶﺗﺮ از ﮔﺰارۀ ﻣﻌﺎدل آن اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ‬
‫»ﻣﯿﺰان ﻣﺮگوﻣﯿﺮ در ﯾﮏ ﻣﺎه ﭘﺲ از ﺟﺮاﺣﯽ‪ %١٠ ،‬اﺳﺖ«‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪،‬‬
‫ﻋﺒﺎرت »‪ %٩٠‬ﺑﺪون ﭼﺮﺑﯽ« ﻧﻮﺷﺘﻪﺷﺪه روی ﺑﺮشھﺎی ﮔﻮﺷﺖ ﺳﺮخﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺟﺬابﺗﺮ از ﻋﺒﺎرت »‪ %١٠‬ﭼﺮﺑﯽ« اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﺎدل اﯾﻦ ﻗﺎﻟﺐھﺎی ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﺸﺨﺺ‬
‫اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﻓﺮد ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﻗﺎﻟﺐ را ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ و واﻗﻌﯿﺖ ھﻤﺎن ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫او ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ زﻣﯿﻨﻪای‪ :‬اﺳﺘﯿﻮ را ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ دارﯾﺪ؟ ھﻤﺎن ﺷﺨﺺ ﻣﻨﻈﻢ و دﻗﯿﻖ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ھﻤﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻣﺴﺌﻮل ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﮑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﯽداﻧﯿﺪ‬
‫ﮐﺸﺎورزان ﻣﺮد ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﮐﺘﺎﺑﺪاران ﻣﺮد ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ آﻣﺎری ﺑﻪ‬
‫ذھﻨﺘﺎن ﻧﻤﯽآﯾﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻓﮑﺮ ﮐﺮدﯾﺪ ھﻤﻪﭼﯿﺰ را دﯾﺪهاﯾﺪ‪.‬‬
‫***‬

‫ﻗﻀﺎوت ﻋﺠﻮﻻﻧﻪ‬

‫»او درﺑﺎرۀ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽھﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ اﯾﻦ ﻓﺮد ﭼﯿﺰی ﻧﻤﯽداﻧﺪ؛ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﺛﺮ ھﺎﻟﻪای ﺑﯿﺎن‬
‫اوﻟﯿﮥ ﺧﻮﺑﺶ اﺗﮑﺎ ﮐﺮده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫»ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﻗﺒﻞ از ﺑﺤﺚ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﺑﺎ ﻗﻀﺎوتھﺎی ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﺧﻄﺎی‬
‫واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻧﻈﺮھﺎ را از ﺑﯿﻦ ﺑﺒﺮﯾﻢ‪ .‬ﺑﺎ ارزﯾﺎﺑﯽھﺎی ﻣﺴﺘﻘﻞ اطﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪«.‬‬
‫نھﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﺰارش ﺧﻮﺑﯽ ﮐﻪ از ﯾﮏ ﻣﺸﺎور ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﺰرﮔﯽ‬ ‫»آ ​‬
‫نھﺎ ﻓﮑﺮ ﮐﺮدﻧﺪ ھﻤﻪﭼﯿﺰ را دﯾﺪﻧﺪ‪ .‬اﻧﮕﺎر ﻧﻔﮫﻤﯿﺪﻧﺪ ​اطﻼﻋﺎت ﮐﻤﯽ دارﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬آ ​‬
‫»اطﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﮑﻨﺪ داﺳﺘﺎﻧﺸﺎن ﺧﺮاب ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ‪«.‬‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ھﺸﺘﻢ‪ :‬ﻗﻀﺎوتھﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ رخ ﻣﯽدھﻨﺪ‬

‫در ﺷﻤﺎر ﭘﺮﺳﺶھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﭘﺎﺳﺦ دھﯿﺪ‪ ،‬ھﯿﭻ ﻣﺤﺪودﯾﺘﯽ ﻧﺪارﯾﺪ؛ ﭼﻪ‬
‫ﭘﺮﺳﺶھﺎﯾﯽ ﮐﻪ دﯾﮕﺮان ﻣﻄﺮح ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﭘﺮﺳﺶھﺎی ﺧﻮدﺗﺎن‪ .‬در ارزﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﺗﻌﺪاد وﯾﮋﮔﯽھﺎﯾﺘﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﺤﺪودﯾﺘﯽ ﻧﺪارﯾﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺣﺮوف ﺑﺰرگ ﻣﻮﺟﻮد در‬
‫اﯾﻦ ﺻﻔﺤﻪ را ﺑﺸﻤﺎرﯾﺪ‪ ،‬ارﺗﻔﺎع ﭘﻨﺠﺮۀ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن روﺑﺮو‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﻨﺎﺗﻮرھﺎ در ﻣﻘﯿﺎس ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺎ ﻓﺎﺟﻌﻪ‬
‫ﺑﭙﺮدازﯾﺪ‪ .‬ھﻤﮥ ﭘﺮﺳﺶھﺎ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬را ﻣﺨﺎطﺐ ﻗﺮار ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺑﻪ‬
‫ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺷﻤﺎ ﺟﮫﺖ ﻣﯽدھﺪ و ﺣﺎﻓﻈﻪﺗﺎن را ﺑﺮای ﯾﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎﺳﺦھﺎ زﯾﺮ و رو ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ٢‬ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺶھﺎ روﺑﺮو ﻣﯽﺷﻮد ﯾﺎ ﺧﻮد‪ ،‬آنھﺎ را ﻣﯽﺳﺎزد‪ .‬در ھﺮ دو‬
‫ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰ و ﺣﻮاﺳﺘﺎن ﺟﮫﺖ ﻣﯽدھﺪ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ،١‬ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ دارد‪ .‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ھﻤﯿﺸﻪ وﻗﺎﯾﻊ درون و ﺑﯿﺮون‬
‫ذھﻦ را زﯾﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺟﻨﺒﻪھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎﯾﯽ را ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ھﯿﭻ ﻋﻤﺪ ﺧﺎﺻﯽ ﻧﺪارﻧﺪ و ﺑﺎ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ زﺣﻤﺖ ﯾﺎ ﺑﺪون زﺣﻤﺖ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽھﺎی ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﻧﻘﺶ ﻣﮫﻤﯽ در ﻗﻀﺎوت ﺷﮫﻮدی ﺷﻤﺎ ﺑﺎزی ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ زﯾﺮا‬
‫ﺑﻪ آﺳﺎﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﭘﺮﺳﺶھﺎی دﺷﻮارﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﻨﯿﺎدیﺗﺮﯾﻦ اﯾﺪۀ‬
‫ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ و روشھﺎی ﺳﻮﮔﯿﺮاﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬دو وﯾﮋﮔﯽ دﯾﮕﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﻧﯿﺰ‬
‫ﻪﺟﺎی دﯾﮕﺮی را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اول‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺗﻌﺒﯿﺮ و‬ ‫ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﯾﮏ ﻗﻀﺎوت ﺑ ​‬
‫ﺗﻔﺴﯿﺮ ارزشھﺎ در اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ھﻨﮕﺎم ﭘﺎﺳﺦدادن ​ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺸﯽ‬
‫نﻗﺪر ﮐﻪ‬‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﯿﺪ‪ .‬اﮐﺜﺮ اﻓﺮاد‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ را آﺳﺎن ﻣﯽ​داﻧﻨﺪ‪» :‬اﮔﺮ ﺳﻢ ھﻤﺎ ​‬
‫ﯽﺷﺪ؟« وﯾﮋﮔﯽ دوم‪ ،‬ﺳﻼح‬ ‫ﺑﺎھﻮش اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺪش ھﻢ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻗﺎﻣﺘﺶ ﭼﻘﺪر ﻣ ​‬
‫ﺦدادن ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﯾﺎ‬ ‫ذھﻨﯽ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺑﻪ ﭘﺎﺳ ​‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ وﯾﮋﮔﯽ ﺧﺎص‪ ،‬ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮد دﯾﮕﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪھﺎ از ﺟﻤﻠﻪ ارزﯾﺎﺑﯽھﺎی‬
‫ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ را ﻧﯿﺰ ﻓﻌﺎل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ارزﯾﺎﺑﯽھﺎی ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬در ﺳﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺪاوم ﻣﺸﮑﻼت اﺻﻠﯽ ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪه‬
‫ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻧﺪاران ﺑﺮای ﺑﻘﺎی ﺧﻮد ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻼت را ﺣﻞ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ :‬اوﺿﺎع ﭼﻪ​طﻮر اﺳﺖ؟ آﯾﺎ ﺗﮫﺪﯾﺪی وﺟﻮد دارد ﯾﺎ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺰرگ در ﮐﺎر اﺳﺖ؟‬
‫آﯾﺎ ھﻤﻪﭼﯿﺰ ﻋﺎدی اﺳﺖ؟ آﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮم ﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ دوری ﮐﻨﻢ؟ ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ‬
‫ﭘﺮﺳﺶھﺎ ﺑﺮای اﻧﺴﺎن ﺷﮫﺮﻧﺸﯿﻦ اھﻤﯿﺖ ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﺮای‬
‫آھﻮﯾﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎواﻧﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺣﯿﺎﺗﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﺳﺎزوﮐﺎر ﻋﺼﺒﯽ اﯾﻦ‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻞ را ﺑﻪ ارث ﺑﺮدﯾﻢ و اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺧﺎﻣﻮش ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﺪام‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ​ھﺎ را از ﻟﺤﺎظ ﺧﻮبﺑﻮدن ﯾﺎ ﺑﺪ​ﺑﻮدن و ﭘﯿﺶ​رﻓﺘﻦ ﯾﺎ ﻓﺮارﮐﺮدن ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫ل ﺧﻮب و آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﻣﻌﺎدل​ھﺎی اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺣﺎ ِ‬
‫اﻣﻨﯿﺖ و آﺷﻨﺎﯾﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺗﺸﺨﯿﺺ دوﺳﺖ و دﺷﻤﻦ در ﯾﮏ ﻧﮕﺎه ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬در دﻧﯿﺎﯾﯽ‬
‫ﺧﻄﺮﻧﺎک اﯾﻦ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪۀ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﻘﺎی ﻓﺮد و واﻗﻌﺎً ﺗﮑﺎﻣﻞﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اَﻟﮑﺴﺎﻧِﺪر ﺗﺎدراو)‪ ،(١١٠‬ھﻤﮑﺎر ﻣﻦ در ﭘﺮﯾﻨﺴﺘﻮن‪ ،‬رﯾﺸﻪھﺎی زﯾﺴﺘﯽ ﻗﻀﺎوتھﺎی‬
‫ﻋﺠﻮﻻﻧﮥ ﻣﺎ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮده و ﻧﺸﺎن داده ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻓﺮد ﻏﺮﯾﺒﻪ‬
‫ﭼﻘﺪر ﻣﻄﻤﺌﻦ اﺳﺖ‪ .‬طﺒﻖ ﺑﺮرﺳﯽ او‪ ،‬ﻣﺎ ﺻﺎﺣﺐ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺻﻮرت ﯾﮏ‬
‫ﻏﺮﯾﺒﻪ در ﯾﮏ ﻟﺤﻈﮥ ﮐﻮﺗﺎه ھﺴﺘﯿﻢ و ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ دو واﻗﻌﯿﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه را ﺗﺸﺨﯿﺺ‬
‫دھﯿﻢ‪ :‬ﻓﺮد ﭼﻘﺪر ﺳﻠﻄﻪطﻠﺐ و اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺗﮫﺪﯾﺪﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ و ﭼﻘﺪر ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ او‬
‫اﻋﺘﻤﺎد ﮐﺮد و آﯾﺎ ﻗﺼﺪ و ﻣﻨﻈﻮری دوﺳﺘﺎﻧﻪ دارد ﯾﺎ ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ﺻﻮرت ﺑﻪ ﻣﺎ در‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺳﻠﻄﻪﺟﻮﯾﯽ ﻓﺮد ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﺎﻧﮥ ﭼﮫﺎرﮔﻮش ﻗﻮی ﻧﺸﺎﻧﮥ ﻗﺪرت و‬
‫ﺗﺴﻠﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻟﺖھﺎی ﭼﮫﺮه‪ ،‬ﻟﺒﺨﻨﺪ ﯾﺎ اﺧﻢ‪ ،‬راھﻨﻤﺎی ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﻘﺼﻮد ﻓﺮد ﻏﺮﯾﺒﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﭼﺎﻧﮥ ﭼﮫﺎرﮔﻮش ﻗﻮی و دھﺎﻧﯽ رو ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎﻧﮥ دردﺳﺮ‬
‫ﻪھﺎی ﮔﺮد‪،‬‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﻗﺖ در ﺧﻮاﻧﺶ ﭼﮫﺮه​ھﺎ ﺑﺎ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻋﺎﻟﯽ ﻓﺎﺻﻠﮥ زﯾﺎدی دارد‪ :‬ﭼﺎﻧ ​‬
‫ﺷﺎﺧﺼﮥ اﺗﮑﺎﭘﺬﯾﺮی ﺑﺮای ﻓﺮوﺗﻨﯽ ﻓﺮد ﻧﯿﺴﺖ و ﮔﺎه ﻟﺒﺨﻨﺪھﺎ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ و ﻏﯿﺮ‬
‫واﻗﻌﯽاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﯾﮏ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻧﻪﭼﻨﺪان ﻋﺎﻟﯽ ھﻢ در ﺳﻨﺠﯿﺪن‬
‫ﻏﺮﯾﺒﻪھﺎ ﻣﺰﯾﺖ ﺑﻪﺣﺴﺎب ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺳﺎزوﮐﺎر ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ اﮐﻨﻮن در دﻧﯿﺎی ﻣﺪرن اﺳﺘﻔﺎدهای دﯾﮕﺮ دارد‪ :‬اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ در‬
‫یدادن ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاران اﺛﺮ دارد‪ .‬ﺗﺎدراو ﻋﮑﺲھﺎﯾﯽ از ﺻﻮرت اﻓﺮاد‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ رأ ​‬
‫ﮔﺎه ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ ﻣﺪت ﯾﮏدھﻢ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﺶ ﻧﺸﺎن داد‪ .‬او از آنھﺎ ﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﭼﮫﺮهھﺎ را ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺟﻨﺒﻪھﺎی ﻣﺘﻔﺎوت از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ و ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪی‬
‫رﺗﺒﻪﺑﻨﺪی ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬رﺗﺒﻪﺑﻨﺪی اﻓﺮاد ھﻤﺎھﻨﮕﯽ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی داﺷﺖ‪ .‬ﭼﮫﺮهھﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫نھﺎ‬‫ﺗﺎدراو ﺑﺮای آزﻣﺎﯾﺶ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای ﮐﺎﻣﻼ ً اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻧﺒﻮد؛ ﺑﻠﮑﻪ آ ​‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاران ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪه در رﻗﺎﺑﺖھﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬او ﻧﺘﺎﯾﺞ ارزﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن را ﺑﺎ ﻧﺘﯿﺠﮥ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﺮد‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﭘﺮﯾﻨﺴﺘﻮن‬
‫ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪ دﯾﺪن ﻋﮑﺲ اﻓﺮاد و ﻓﺎرغ از ھﺮﮔﻮﻧﻪ ﻧﮕﺎھﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ‬
‫اﯾﻦ ارزﯾﺎﺑﯽ را اﻧﺠﺎم داده ﺑﻮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺣﺪود ‪ %٧٠‬ﺑﺮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬از ﻣﯿﺎن ﺳﻨﺎﺗﻮرھﺎ‪،‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاران و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﮐﻨﮕﺮه‪ ،‬ﻧﺎﻣﺰدھﺎﯾﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن رﺗﺒﮥ ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮی ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ و ﺗﮑﺎندھﻨﺪه در‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﻠﯽ ﻓﻨﻼﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﻨﻄﻘﻪای اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﺑﺴﯿﺎری از اﻧﺘﺨﺎبھﺎی‬
‫ﺻﻮرتﮔﺮﻓﺘﻪ در اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ‪ ،‬آﻟﻤﺎن و ﻣﮑﺰﯾﮏ ھﻢ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺴﯿﺎر ﺷﮕﻔﺖزده‬
‫ﺷﺪم ﮐﻪ ﺳﻨﺠﺶ ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ اﻓﺮاد در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻧﺘﯿﺠﮥ رأیﮔﯿﺮی اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ‪،‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎر دﻗﯿﻖﺗﺮ از ﺳﻨﺠﺶ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪی ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺎدراو درﯾﺎﻓﺖ اﻓﺮاد ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ وﯾﮋﮔﯽ ﻗﺪرت و اﻋﺘﻤﺎدﭘﺬﯾﺮی ﺷﺨﺺ‪ ،‬درﺑﺎرۀ‬
‫ﻪای ﻗﻮی و ﻟﺒﺨﻨﺪی‬ ‫ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ او ﻗﻀﺎوت ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﮫﺮهای ﮐﻪ ﭼﺎﻧ ​‬
‫اطﻤﯿﻨﺎنﺑﺨﺶ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ را اﻟﻘﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ھﯿﭻ ﺷﻮاھﺪی وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد دال ﺑﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺨﺼﯽ در ﻣﺴﻨﺪ ﻗﺪرت ﻣﻮﻓﻖ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد؛ وﻟﯽ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﭘﺎﺳﺦھﺎی ﻣﻐﺰی ﺑﻪ ﻧﺎﻣﺰدھﺎی ﺑﺮﻧﺪه و ﺑﺎزﻧﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ‬
‫زﯾﺴﺖﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺣﺬف ﻧﺎﻣﺰدھﺎﯾﯽ ھﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ از ارزشھﺎی دﻟﺨﻮاھﻤﺎن‬
‫ﺑﯽﺑﮫﺮهاﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺑﺮرﺳﯽ‪ ،‬اﺷﺨﺎص ﺑﺎزﻧﺪه ﭘﺎﺳﺦ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﻣﻨﻔﯽ ﻗﻮیﺗﺮی‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪای اﺳﺖ از آﻧﭽﻪ ﻣﻦ آن را ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ ﻗﻀﺎوت‬
‫ﻣﯽﻧﺎﻣﻢ‪ .‬رأیدھﻨﺪﮔﺎن ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ درﺑﺎرۀ ﺧﻮب ﯾﺎ ﺑﺪ ﺑﻮدن ﻓﺮد در ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ ﻗﻀﺎوت ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﺎ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺳﺎدهﺗﺮی ﮐﻪ ﺳﺮﯾﻊ و ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮد ﺷﮑﻞ‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬دﺳﺖ از ﮐﺎر ﻣﯽﮐﺸﻨﺪ؛ ﺣﺎل آﻧﮑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫رﺳﯿﺪﮔﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺣﻮزۀ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﺎ ﭘﯿﮕﯿﺮی ﭘﮋوھﺶ اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﺗﺎدراو ﺑﻪ دﺳﺘﻪای از‬
‫رأیدھﻨﺪﮔﺎن رﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﻠﯿﻘﮥ ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬آنھﺎ ﻧﻘﺶ ﻣﮫﻤﯽ در‬
‫یﺷﺎن ﺑﺎزی ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه در ﻣﯿﺎن رأیدھﻨﺪﮔﺎﻧﯽ‬ ‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮ ​‬
‫ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮرد ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎی ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن ﻣﯽﻧﺸﯿﻨﻨﺪ‪ .‬طﺒﻖ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‪،‬‬
‫یدادن‪ ،‬در اﻓﺮادی ﮐﻪ اطﻼﻋﺎت ﮐﻤﯽ دارﻧﺪ و ﺑﯿﻨﻨﺪۀ داﺋﻤﯽ‬ ‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﭼﮫﺮه ﺑﺮ رأ ​‬
‫ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺮاد ﻣﻄﻠﻊﺗﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ وﻗﺖ ﮐﻤﺘﺮی را ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎی‬
‫ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن اﺧﺘﺼﺎص ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬آﺷﮑﺎرا اھﻤﯿﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬در ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی‬
‫رأیدھﻨﺪﮔﺎن در ھﻤﮥ اﻓﺮاد ﯾﮑﺴﺎن ﻧﯿﺴﺖ و اﯾﻦ ﻧﻘﻄﮥ اﺧﺘﻼف ﻓﺮدی ﻧﺨﻮاھﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ،١‬زﺑﺎن را درک ﻣﯽﮐﻨﺪ و اﯾﻦ ادراک‪ ،‬ﺑﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ واﺑﺴﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺮﺗﺐ و ھﻤﯿﺸﮕﯽ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺑﺨﺸﯽ‬
‫از ﻣﺸﺎھﺪۀ ﺣﻮادث و درک ﭘﯿﺎمھﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ارزﯾﺎﺑﯽھﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫ﺗﺸﺎﺑﮫﺎت و ﻧﻤﺎدھﺎ‪ ،‬ﻋﻠﯿﺖ و ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﺪاﻋﯽھﺎ و ﻣﺜﺎلھﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ ﺣﺘﯽ ﺑﺎ‬
‫ﻧﺒﻮد ﯾﮏ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ و وظﯿﻔﮥ ﻣﺸﺨﺺ ھﻢ طﯽ ﻣﯽﺷﻮد؛ ھﺮﭼﻨﺪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫آﻣﺪه‪ ،‬ﺑﺮای رﻓﻊ ﻧﯿﺎز ﻧﺎﺷﯽ از اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽروﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﮫﺮﺳﺖ ارزﯾﺎﺑﯽھﺎی ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ذھﻦ ﺑﺴﯿﺎر طﻮﻻﻧﯽ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ھﻤﮥ وﯾﮋﮔﯽھﺎ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ و ﻗﻀﺎوت ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺷﻤﺎره ‪ ٧‬ﻧﮕﺎھﯽ ﺑﯿﻨﺪازﯾﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﻧﮕﺎه اﺟﻤﺎﻟﯽ‪ ،‬اطﻼﻋﺎﺗﯽ ﻓﻮری از ﺑﺴﯿﺎری وﯾﮋﮔﯽھﺎ را در اﺧﺘﯿﺎرﺗﺎن ﻣﯽﮔﺬارد‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﻣﯽداﻧﯿﺪ دو ﺑﺮج درون ﺗﺼﻮﯾﺮ ھﻢارﺗﻔﺎع ھﺴﺘﻨﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺮج ﺳﻤﺖ ﭼﭗ‬
‫و ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ ﺧﺎﻧﻪھﺎی ﻣﯿﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺷﺒﺎھﺖ ﺑﺴﯿﺎری ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ دارﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد ﺧﺎﻧﻪھﺎی ﺑﺮج ﺳﻤﺖ ﭼﭗ و ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ ﭼﯿﺪه​ﺷﺪه روی زﻣﯿﻦ‬
‫ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ و ﺗﺼﻮﯾﺮی از ارﺗﻔﺎع اﯾﻦ ﺧﺎﻧﻪھﺎ روی ھﻢ ﻧﺪارﯾﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺗﺄﯾﯿﺪ‬
‫نﺑﻮدن ﺗﻌﺪاد ﺧﺎﻧﻪھﺎ ﺑﺎﯾﺪ ھﺮ دو ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ را ﺑﺸﻤﺎرﯾﺪ و ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﯾﮑﺴﺎ ​‬
‫ﮐﺎر ﻓﻘﻂ از ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪٧‬‬
 ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪھﺎ و ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی اوﻟﯿﻪ‬

‫ﻣﺜﺎﻟﯽ دﯾﮕﺮ؛ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ :‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ درازای ﺧﻄﻮط ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪ ٨‬ﭼﻘﺪر‬
‫اﺳﺖ؟‬

‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪٨‬‬

‫ﭘﺎﺳﺦ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ آﺳﺎن اﺳﺖ و ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺷﻤﺎ ﺑﺪون ھﯿﭻ ﭘﯿﺶزﻣﯿﻨﻪای آن را‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﭘﮋوھﺶھﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ ﺗﻨﮫﺎ ﮐﺴﺮی از ﺛﺎﻧﯿﻪ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﺗﺎ‬
‫اﻓﺮاد ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ طﻮل ﭼﻨﺪ ﺧﻂ را ﺑﺎ دﻗﺘﯽ درﺧﻮر‪ ،‬ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺑﺰﻧﻨﺪ؛ ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬دﻗﺖ اﯾﻦ‬
‫ﯽﮐﻪ ﺷﺨﺺ ﻧﺎظﺮ از ﻟﺤﺎظ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ درﮔﯿﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺣﺎﻓﻈﻪاش‬ ‫ارزﯾﺎﺑﯽ ھﻨﮕﺎﻣ ​‬
‫ً‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺨﺘﻞ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬اﻓﺮاد اﻟﺰاﻣﺎ ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ طﻮل‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﯾﺎ‬
 ‫اﯾﻨﭻ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻄﯽ ﺑﻪ طﻮل ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﮑﺸﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺗﺸﺨﯿﺺ‬
‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ طﻮل ﭼﻨﺪ ﺧﻂ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻧﯿﺎزی ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮد و‬
‫ﺑﺪون ھﯿﭻ زﺣﻤﺘﯽ اﯾﻦ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﺪ؛ ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ رﻧﮓ ﺧﻂھﺎ ﯾﺎ‬
‫ﻣﻮازیﺑﻮدن ﯾﺎ ﻧﺒﻮدن را ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺣﺘﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺗﻌﺪاد اﺟﺴﺎم‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در ﯾﮏ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ را ﺑﺎ ﯾﮏ ﻧﮕﺎه ﮐﻮﺗﺎه ﺗﺸﺨﯿﺺ دھﯿﻢ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﺗﻌﺪاد ﮐﻤﺘﺮ از‬
‫ﭘﻨﺞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ دﻗﺖ و اﮔﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ ﺧﻄﺎ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﯽدھﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺣﺎل‪ ،‬ﭘﺮﺳﺶ ﺑﻌﺪی‪ :‬ﻣﺠﻤﻮع طﻮل ﺧﻂھﺎی ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪ ٨‬ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟ اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪای‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ھﯿﭻ ﻧﻈﺮی ﻧﺪارد‪ .‬ﺗﻨﮫﺎ راه داﻧﺴﺘﻦ ﭘﺎﺳﺦ اﯾﻦ‬
‫لﺷﺪن ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪزﺣﻤﺖ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ را ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﯽزﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬ﻓﻌﺎ ​‬
‫ﺗﻌﺪاد ﺧﻂھﺎ را ﻣﯽﺷﻤﺮد ﯾﺎ ﺑﺮآورد ﻣﯽ​ﮐﻨﺪ و ﺑﺎ ﺿﺮب آن در ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ طﻮل‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﯽﭘﺮدازد‪.‬‬‫ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ ﻣﺠﻤﻮع طﻮل ﻣ ​‬
‫ﻧﺎﮐﺎﻣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬در ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ ﮐﻞ طﻮل ﭼﻨﺪ ﺧﻂ در ﯾﮏ ﻧﮕﺎه‪ ،‬ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ﮐﺎﻣﻼ ً‬
‫روﺷﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ھﯿﭻوﻗﺖ ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﯾﻦ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم دھﯿﺪ؛ زﯾﺮا‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﮔﺮوهھﺎ و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪھﺎ را ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﮥ اوﻟﯿﻪ ﯾﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از ﻣﺜﺎل​ھﺎی‬
‫ﻋﺎدی ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ‪ ،‬در ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦھﺎ ﻗﻮی ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛‬
‫وﻟﯽ در ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ ﻣﺠﻤﻮع‪ ،‬ﺿﻌﯿﻒ اﺳﺖ‪ .‬در ﻗﻀﺎوت درﺑﺎرۀ آﻧﭽﻪ ﻣﻦ آن را ﻣﺠﻤﻮع‬
‫ﻣﺘﻐﯿﺮھﺎ)‪ (١١١‬ﻣﯽﻧﺎﻣﻢ‪ ،‬اﻧﺪازۀ دﺳﺘﻪ و ﺗﻌﺪاد ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﻣﻮﺟﻮد در آن ﻧﻘﺸﯽ‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﻓﺎﺟﻌﮥ ﻧﺸﺖ ﻧﻔﺖ ﮐﺸﺘﯽ اﮐﺴﺎن واﻟﺪز)‪ ،(١١٢‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ از ﻟﺤﺎظ‬
‫نﺷﻨﺎﺧﺘﯽ در اﯾﻦ ﺑﺎره اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬در ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‪ ،‬از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬ ‫روا ​‬
‫ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ ﺑﺮای ﻧﺠﺎت ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻣﮫﺎﺟﺮ از ﺷﺮّ اﯾﻦ ﻟﮑﻪھﺎی ﻧﻔﺘﯽ ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ ﭼﻘﺪر‬
‫ﭘﻮل ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻨﻨﺪ؟ ﮔﺮوهھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ اھﺪاﯾﯽ ﺧﻮد را ﺑﺮای ﻧﺠﺎت ‪٢٠ ،٢٠٠٠‬‬
‫ھﺰار و ‪ ٢٠٠‬ھﺰار ﭘﺮﻧﺪه ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﺠﺎت ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن را از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدی‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻐﯿﺮی ﺟﻤﻌﯽ اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ھﺰﯾﻨﮥ ﻧﺠﺎت ‪ ٢٠٠‬ھﺰار ﭘﺮﻧﺪه ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ از ھﺰﯾﻨﮥ ﻧﺠﺎت ‪ ٢٠٠٠‬ﭘﺮﻧﺪه اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻣﺒﻠﻎ اھﺪاﯾﯽ ھﺮ ﺳﻪ‬
‫ﮔﺮوه ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻮد‪ ٨٠ :‬دﻻر‪ ٧٨ ،‬دﻻر و ‪ ٨٨‬دﻻر‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺗﻔﺎوت ﭼﻨﺪاﻧﯽ‬
‫در اﯾﻦ ﻣﺒﻠﻎ اﯾﺠﺎد ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ واﮐﻨﺶ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن را ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ‬
‫ﻪﺗﺼﻮﯾﺮ دردﻧﺎک از ﭘﺮﻧﺪۀ درﻣﺎﻧﺪه و ﺿﻌﯿﻔﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﯾﮏ ﺗﺼﻮﯾﺮ اﺳﺖ؛ ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧ ​‬
‫قﺷﺪن اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﮐﺎﻣﻠﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺎلھﺎی آﻏﺸﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﺖ‪ ،‬در ﺣﺎل ﻏﺮ ​‬
‫ﮐﻤﯿﺖ در اﺗﻔﺎقھﺎ و رﺧﺪادھﺎی اﺣﺴﺎﺳﯽ‪ ،‬در ﺑﺴﯿﺎری ﻣﻮارد ﺛﺒﺖ و ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺷﺪت‬

‫ﻣﯿﺰان ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮﺑﯿﺖ رﺋﯿﺲﺟﻤﮫﻮر‪ ،‬ﻣﺠﺎزات ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ﻣﺘﺨﻠﻔﺎن‬

‫اﻗﺘﺼﺎدی و آﯾﻨﺪۀ ﯾﮏ ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪار‪ ،‬ھﻤﮕﯽ وﯾﮋﮔﯽ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ دارﻧﺪ؛ ھﻤﮥ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻮارد ﺑﻪ​ ﺷﺪت ﯾﺎ ﻣﻘﺪار ﭼﯿﺰی ﺑﺴﺘﮕﯽ دارﻧﺪ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن اﺳﺘﻔﺎده از واژ ​هھﺎی‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺖﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮ‪ ،‬ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ و ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪﺗﺮ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآورد‪ .‬ﺑﺮای‬
‫ﻢ »او در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﯿﻪ‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬آﯾﻨﺪۀ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﯾﮏ ﻧﺎﻣﺰد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از ﻣﻘﺪار ﺑﺴﯿﺎر ﮐ ِ‬
‫ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯽﺧﻮرد«‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﻘﺪار زﯾﺎِد »او ﯾﮏ روز رﺋﯿﺲﺟﻤﮫﻮر ﻣﯽﺷﻮد«‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﺑﺎ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺟﺪﯾﺪی از ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬آﺷﻨﺎ ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ‪ .‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻌﯿﺎری اﺻﻮﻟﯽ‬
‫ﺑﺮای ﺷﺪت‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﻓﺮاھﻢ ﻣﯽﺳﺎزد‪ .‬اﮔﺮ ﺟﺮاﺋﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫رﻧﮓھﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺘﻞ‪ ،‬ﺗﻪرﻧﮓ ﻗﺮﻣﺰ ﻋﻤﯿﻖ​ﺗﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻗﺖ داﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺟﺮاﺋﻢ را‬
‫ﻣﺜﻞ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﺻﺪای ﺑﻠﻨﺪﺗﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺮﯾﻤﻪھﺎی‬
‫ﭘﺎرﮐﯿﻨﮓ ﭘﺮداﺧﺖﻧﺸﺪه داﺷﺖ‪ .‬درﺑﺎرۀ ﺷﺪت ﻣﺠﺎزات ھﻢ ھﻤﯿﻦ ﻧﻈﺮ را دارﯾﻢ‪ .‬در‬
‫ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮐﻼﺳﯿﮏ از اﻓﺮاد ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻠﻨﺪی ﺻﺪا را ﺑﺎ ﺷﺪت‬
‫ﺟﺮاﺋﻢ‪ ،‬و ﮔﺮوھﯽ دﯾﮕﺮ ﺷﺪت ﺻﺪا را ﺑﺎ ﺷﺪت ﻣﺠﺎزات ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺟﺮاﺋﻢ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ دو ﺻﺪا ﺑﺸﻨﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ ﻧﺸﺎﻧﮥ ﺟﺮم و دﯾﮕﺮی ﻧﺸﺎﻧﮥ ﻣﺠﺎزات اﺳﺖ و‬
‫ﺻﺪای ﯾﮑﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ از دﯾﮕﺮی ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺑﯽﻋﺪاﻟﺘﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪھﺎ ﺑﺎز ھﻢ ﺑﻪ آن ﺧﻮاھﯿﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫ﺟﻮﻟﯽ)‪ (١١٣‬در ﭼﮫﺎرﺳﺎﻟﮕﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪراﺣﺘﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪھﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺧﻮاﻧﺪن ﺟﻮﻟﯽ را در ﺟﺎﯾﮕﺎه ﯾﮏ ﺧﺮدﺳﺎل ﺑﺎ ﻣﻌﯿﺎر زﯾﺮ ﺑﺴﻨﺠﯿﺪ‪:‬‬
‫ﻗﺎﻣﺖ ﻣﺮدی ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﻗﺎﻣﺖ ﺟﻮﻟﯽ ﺑﺎ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ زودھﻨﮕﺎم در ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﺣﺪود ﯾﮏ ﻣﺘﺮ و ‪ ٨٠‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ؟ ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از دو ﻣﺘﺮ و‬
‫ﻪطﻮر؟ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺧﯿﻠﯽ زﯾﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻗﺪی را ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ‬ ‫‪ ١٠‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﭼ ​‬
‫ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺧﻮاﻧﺪن در ﭼﮫﺎرﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺎص ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻟﯽ ﻋﺠﯿﺐ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺧﻮاﻧﺪن در ﭘﺎﻧﺰدهﻣﺎھﮕﯽ ﻋﺠﯿﺐ اﺳﺖ؛ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﻣﺮدی ﺑﺎ دو ﻣﺘﺮ و‬
‫‪ ٣٠‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﻗﺪ‪.‬‬
‫درﯾﺎﻓﺖ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﺣﻘﻮق ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺧﻮاﻧﺪن ﺟﻮﻟﯽ اﺳﺖ؟‬
‫ﺟﺮﻣﯽ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺟﻮﻟﯽ ﺷﺪﯾﺪ و ﺧﺸﻦ اﺳﺖ؟‬ ‫ﭼﻪ ُ‬
‫ﭼﻪ ﻧﻤﺮۀ )‪ GPA(١١۴‬در داﻧﺸﮕﺎهھﺎی آﯾﻮی ﻟﯿﮓ)‪ (١١۵‬ﺑﺎ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺟﻮﻟﯽ ھﻤﺎھﻨﮕﯽ‬
‫دارد؟‬
‫ﺧﯿﻠﯽ ﺳﺨﺖ ﻧﺒﻮد‪ ،‬درﺳﺖ اﺳﺖ؟ ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﻣﻮارد‬
‫ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ھﺮﮐﺲ دﯾﮕﺮی در ﻣﺤﯿﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺧﻮدﺗﺎن‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺰدﯾﮏ‬
‫و ﺷﺒﯿﻪ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮدهاﯾﻢ وﻗﺘﯽ از اﻓﺮاد ﻣﯽﺧﻮاھﯿﻢ ﻧﻤﺮۀ ‪GPA‬‬
‫ﺟﻮﻟﯽ را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺧﺮدﺳﺎﻟﯽاش ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ از ﻣﻘﯿﺎﺳﯽ‬
‫دﯾﮕﺮ و ﺗﻄﺒﯿﻖ آن ﺑﺎ ‪ GPA‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﭼﺮا اﯾﻦ روش از ﻧﻈﺮ آﻣﺎری‬
‫ﺻﺤﯿﺢ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺮای ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﮐﺎﻣﻼ ً طﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ و ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪٢‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ﻧﯿﺰ ﺑﻪﺟﺰ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن آﻣﺎر‪ ،‬آن را ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد‪.‬‬
 ‫تﮔﺎن)‪ (١١۶‬ذھﻦ‬
‫ﺷﺎ ​‬

‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ،١‬در ھﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت زﯾﺎدی اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از اﯾﻦ‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪھﺎ‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽھﺎی ﻣﻌﻤﻮل و ھﻤﯿﺸﮕﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺪام ﺗﮑﺮار ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﺮ وﻗﺖ ﭼﺸﻤﺎﻧﺘﺎن ﺑﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻐﺰ ﺷﻤﺎ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺳﻪﺑﻌﺪی ھﺮ ﭼﯿﺰی را در داﻣﻨﮥ‬
‫دﯾﺪﺗﺎن ﻗﺮار ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬آن را ﺑﺎزآﻓﺮﯾﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺷﮑﻞ اﺷﯿﺎء‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ آنھﺎ در‬
‫مدادن اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ‬ ‫ﻓﻀﺎ و ﻧﯿﺰ ﻣﺎھﯿﺖ آنھﺎ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺳﺎزد‪ .‬ﻣﻐﺰﺗﺎن ﺑﺮای اﻧﺠﺎ ​‬
‫ﺑﻪ ھﯿﭻ ﻗﺼﺪ و ﻣﻨﻈﻮری ﻧﯿﺎز ﻧﺪارد؛ وﻟﯽ ﺑﻌﻀﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻓﻘﻂ ھﻨﮕﺎم ﻧﯿﺎز اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ھﻤﯿﺸﻪ ﻣﯿﺰان ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ ﯾﺎ ﺛﺮوت ﺧﻮد را ارزﯾﺎﺑﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ھﺮﻗﺪر ھﻢ ﻣﻌﺘﺎد ﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺪام دﯾﺪﮔﺎهھﺎی رﺋﯿﺲﺟﻤﮫﻮر را ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫نھﺎ را اﻧﺠﺎم‬‫یاﻧﺪ و ھﻨﮕﺎم ﺿﺮورت‪ ،‬آ ​‬ ‫ﯽﮔﺎھﺘﺎن اراد ​‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ارزﯾﺎﺑﯽھﺎی ﮔﺎه و ﺑ ​‬
‫ﻣﯽدھﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮد ﺗﻌﺪاد ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ را ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺷﻤﺎرﯾﺪ؛ وﻟﯽ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاھﯿﺪ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﮑﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ارادی اﺻﻼ ً دﻗﯿﻖ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺧﯿﻠﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از آﻧﭽﻪ ﻣﯽﺧﻮاھﯿﻢ ﯾﺎ ﻻزم دارﯾﻢ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﻦ‬
‫اﺳﻢ اﯾﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت اﺿﺎﻓﯽ را ﺷﺎت​ﮔﺎن ذھﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻢ‪ .‬اﻣﮑﺎن ﻧﺪارد ﺑﺘﻮاﻧﯿﺪ ﺑﺎ ﯾﮏ‬
‫ﺷﺎت​ﮔﺎن ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﯿﺮاﻧﺪازی ﮐﻨﯿﺪ؛ ﭼﻮن ﺳﺎﭼﻤﻪھﺎ ﺑﻌﺪ از ﺷﻠﯿﮏ ﭘﺮاﮐﻨﺪه‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺧﺼﻮص ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﻧﯿﺰ ھﻤﯿﻦطﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ از آﻧﭽﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬از آن ﺧﻮاﺳﺘﻪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻧﺪھﺪ‪ .‬دو ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻪ ﻣﺪتھﺎ‬
‫ﭘﯿﺶ ﺧﻮاﻧﺪهام‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ را ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻪھﺎی دوﺗﺎﯾﯽ ﮐﻠﻤﻪھﺎ‬ ‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﻪ دﺳﺘ ​‬
‫ﮔﻮش دھﻨﺪ و ﺑﺎ ﺷﻨﯿﺪن دو ﮐﻠﻤﮥ ھﻢ​آھﻨﮓ‪ ،‬ﮐﻠﯿﺪی را ﺑﻔﺸﺎرﻧﺪ‪ .‬ھﺮ دو دﺳﺘﮥ زﯾﺮ‬
‫ھﻢ​آھﻨﮓ ھﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻧﻮک ـ ﺷﻮک‬
‫ﻧﻮک ـ ُﻓﮏ‬
‫ﺗﻔﺎوت اﯾﻦ دو دﺳﺘﻪ ﮐﻠﻤﻪ ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ﮐﺎﻣﻼ ً روﺷﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮک و ُﻓﮏ آھﻨﮕﯽ‬
‫ﯾﮑﺴﺎن‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻮﺷﺘﺎری ﻣﺘﻔﺎوت دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺻﺪای اﯾﻦ ﮐﻠﻤﻪھﺎ‬
‫ﮔﻮش ﻣﯽدادﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻧﻮﺷﺘﺎر آنھﺎ ھﻢ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ در‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ واژهھﺎی ھﻢ​آھﻨﮓ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﻣﺘﻔﺎوت ﮐﻨﺪﺗﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ واژهھﺎ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺻﻮﺗﯽ ﻣﯽﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺎوﺟﻮد آﻧﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﻣ ​‬
‫ﻧﻮﺷﺘﺎر ھﺮ ﮐﻠﻤﻪ را ﻧﯿﺰ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎری ﺑﺎﻋﺚ ﮐﻨﺪﺷﺪن واﮐﻨﺶ‬
‫ﻪﺷﺪن ﻣﺤﺎﺳﺒﻪای دﯾﮕﺮ‬ ‫ﺦدادن ﺑﻪ ﯾﮏ ﻧﯿﺎز ﻣﻮﺟﺐ اﺿﺎﻓ ​‬ ‫آنھﺎ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳ ​‬
‫ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻧﻪﺗﻨﮫﺎ ﺿﺮوری ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻀﺮ ھﻢ ھﺴﺖ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ دﯾﮕﺮ‪ ،‬از اﻓﺮاد‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪ ﮔﻮش ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺟﻤﻠﻪ از ﻧﻈﺮ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻂﺑﻮدن‪ ،‬ﮐﻠﯿﺪ دﯾﮕﺮی را ﺑﻔﺸﺎرﻧﺪ‪ .‬ﮐﺪامﯾﮏ از‬ ‫ﮐﻠﯿﺪی را ﻓﺸﺎر دھﻨﺪ و در ﺻﻮرت ﻏﻠ ​‬
‫ﺟﻤﻠﻪھﺎی زﯾﺮ ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ؟‬
 ‫ﺑﻌﻀﯽ راهھﺎ ﻣﺎرﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ ﮐﺎرھﺎ ﻣﺎرﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ ﮐﺎرھﺎ زﻧﺪاناﻧﺪ‪.‬‬

‫ھﺮ ﺳﻪ ﺟﻤﻠﻪ از ﻧﻈﺮ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﻧﺎدرﺳﺖاﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﻧﺎدرﺳﺘﯽ ﺟﻤﻠﮥ دوم ﺑﺎرزﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻣﺎن واﮐﻨﺶ اﺷﺨﺎص ﺑﻪ اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪھﺎ ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﺎداری را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﻋﻠﺖ‬
‫ﺗﻔﺎوت ﻣﻮﺟﻮد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ دو ﺟﻤﻠﮥ دﺷﻮار از ﻧﻈﺮ اﺳﺘﻌﺎره ﻣﻌﻨﺎدارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎر ھﻢ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ ﻻزم ﺑﺮای ﭘﯿﺪاﮐﺮدن ﭘﺎﺳﺦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪھﺎی اﺿﺎﻓﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎز ھﻢ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ درﺳﺖ در رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮد؛ وﻟﯽ اﯾﻦ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺦھﺎی ﺑﯽرﺑﻂ ﺑﺮای‬
‫ھﺪف اﺻﻠﯽ اﺧﺘﻼل اﯾﺠﺎد ﮐﺮد‪ .‬در ﻓﺼﻞ ﺑﻌﺪ ﺧﻮاھﯿﻢ دﯾﺪ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺷﺎت​ﮔﺎن ذھﻦ و‬
‫ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺷﺪت‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻗﻀﺎوتھﺎی ﺣﺴﯽ را درﺑﺎرۀ ﭼﯿﺰھﺎﯾﯽ ﮐﻪ اطﻼﻋﺎت ﮐﻤﯽ‬
‫درﺑﺎرهﺷﺎن دارﯾﻢ‪ ،‬ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫***‬
‫ﻗﻀﺎوت‬
‫»ﺑﺮرﺳﯽ ﺟﺬاب​ﺑﻮدن ﯾﺎ ﻧﺒﻮدن اﻓﺮاد‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﺑﺨﻮاھﯿﺪ و‬
‫ﭼﻪ ﻧﺨﻮاھﯿﺪ اﯾﻦ ارزﯾﺎﺑﯽ را ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮد اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﯿﺪ و ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ آن ﻗﺮار ﺧﻮاھﯿﺪ‬
‫داﺷﺖ‪«.‬‬
‫ﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﻠﻄﻪﺟﻮﯾﯽ آدمھﺎ را از روی ﺻﻮرﺗﺸﺎن ﺗﺸﺨﯿﺺ‬ ‫»ﺟﺮﯾﺎنھﺎی ﻣﻐﺰ ﻣ ​‬
‫دھﻨﺪ‪ .‬او ﺑﺮای اﯾﻔﺎی ﻧﻘﺶ رھﺒﺮی‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‪«.‬‬
‫»ﻣﺠﺎزات اﮔﺮ ﺑﺎ ﺷﺪت ﺟﺮم ھﻤﺎھﻨﮕﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﺜﻞ‬
‫ھﻤﺎھﻨﮕﯽ ﺷﺪت ﺑﻠﻨﺪی ﺻﺪا و روﺷﻨﺎﯾﯽ ﭼﺮاغ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ھﻢ ھﻤﺎھﻨﮓ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪«.‬‬
‫»اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ​ای واﺿﺢ از ﺷﺎت​ﮔﺎن ذھﻦ ﺑﻮد‪ .‬از او درﺑﺎرۀ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﺎﻟﯽ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ھﻨﮕﺎم ﭘﺎﺳﺦدادن‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪاش را ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت‬ ‫ﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ؛ اﻣﺎ او ﻧﻤ ​‬
‫ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﺪ‪«.‬‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﻧﮫﻢ‪ :‬ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﺳﺎدهﺗﺮ‬

‫ﯾﮑﯽ از ﺟﻨﺒﻪھﺎی وﯾﮋۀ ذھﻦ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻧﺎدرﺑﻮدن ﻟﺤﻈﻪای اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﯿﺞ و ﺳﺮدرﮔﻢ‬
‫ھﺴﺘﯿﺪ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﮔﺎه ﺑﺎ ﺳﺆاﻟﯽ ﻣﺜﻞ؟=‪ ١٧×٢۴‬روﺑﺮو ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ ﮐﻪ ھﯿﭻ‬
‫ﺟﻮاب ﻓﻮری ﺑﺮای آن ﻧﺪارﯾﺪ؛ وﻟﯽ اﯾﻦ ﻟﺤﻈﻪھﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﯿﺎب ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﻋﺎدی ذھﻦ ﺷﻤﺎ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ درﺑﺎرۀ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﺮﭼﯿﺰ واﻗﻊ ﺑﺮ ﺳﺮ راھﺘﺎن‪ ،‬اﺣﺴﺎس‬
‫و اﯾﺪهھﺎی ﺷﮫﻮدی دارد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﺪتھﺎ ﻗﺒﻞ از اﯾﻨﮑﻪ ﭼﯿﺰ زﯾﺎدی درﺑﺎرۀ ﻓﺮدی‬
‫ﺑﺪاﻧﯿﺪ‪ ،‬از او ﺧﻮﺷﺘﺎن ﻣﯽآﯾﺪ ﯾﺎ ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬ﺣﺲ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ او ﻧﺪارﯾﺪ‪ .‬ﺑﺪون آﻧﮑﻪ‬
‫ﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﺪون ﺗﺤﻠﯿﻞ‪ ،‬ﺣﺲ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‬ ‫ﺑﺪاﻧﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻏﺮﯾﺒﻪ اﻋﺘﻤﺎد ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﯾﺎ ﻧﻤ ​‬
‫ﻓﻼن ﮐﺴﺐوﮐﺎر آﯾﻨﺪۀ ﻣﻮﻓﻘﯽ دارد‪ .‬ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از اﯾﻨﮑﻪ ﭘﺎﺳﺦ و اﺣﺴﺎس ﺧﻮد را‬
‫ﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻪ زﺑﺎن ﺑﯿﺎورﯾﺪ ﯾﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫درﺑﺎرۀ ﭘﺮﺳﺶھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ درﮐﺸﺎن ﻧﻤ ​‬
‫ﺷﻮاھﺪی اﺗﮑﺎ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ از آنھﺎ دﻓﺎع ﮐﻨﯿﺪ ﯾﺎ آنھﺎ را ﺗﻮﺿﯿﺢ دھﯿﺪ‪.‬‬
 ‫ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﭘﺮﺳﺶھﺎ‬

‫ﻣﻦ اﯾﺪۀ ﺳﺎدهای درﺑﺎرۀ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﯾﺠﺎد دﯾﺪﮔﺎهھﺎی ﺷﮫﻮدی در ﺧﺼﻮص‬

‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﭘﯿﭽﯿﺪه دارم‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺮای ﭘﺮﺳﺸﯽ ﺳﺨﺖ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﭘﯿﺪا ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﭘﺮﺳﺶ ﻣﺮﺗﺒﻄﯽ را ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﺎدهﺗﺮ اﺳﺖ و آن‬
‫ﺦدادن ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﺗﺎزه ﺑﻪﺟﺎی ﭘﺮﺳﺶ‬ ‫را ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﻣﻦ اﯾﻦ روﻧﺪ ﭘﺎﺳ ​‬
‫ﻣﻄﻠﻮب را ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﻣﯽﻧﺎﻣﻢ‪ .‬اﯾﻦ اﺻﻄﻼﺣﺎت را ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮم‪:‬‬
‫ﭘﺮﺳﺶ ھﺪف‪ ،‬ﻧﻮﻋﯽ ارزﯾﺎﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺼﺪ اﻧﺠﺎم آن را دارﯾﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮﺳﺶ ﻣﮑﺎﺷﻔﻪای‪ ،‬ھﻤﺎن ﭘﺮﺳﺶ ﺳﺎدهﺗﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪﺟﺎی ﭘﺮﺳﺶ ھﺪف ﺑﻪ‬
‫آن ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدھﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﺎی ﺗﺨﺼﺼﯽ واژۀ ﻣﮑﺎﺷﻔﻪ‪ ،‬ﻓﺮاﯾﻨﺪی ﺳﺎدهای اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﻧﻪﭼﻨﺪان ﻋﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺑﺮای ﭘﺮﺳﺶھﺎی دﺷﻮار ﺑﯿﺎﺑﯿﻢ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﮐﻠﻤﻪ رﯾﺸﻪھﺎی ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﺑﺎ )‪ eureka(١١٧‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﻣﻦ ﯾﺎﻓﺘﻢ دارد‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ﺑﺎ اﯾﺪۀ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ھﻨﮕﺎم ﭘﮋوھﺶ ﺑﺎ آﻣﻮس ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪم‪ .‬اﯾﻦ اﯾﺪه ﺑﻪ‬
‫ھﺴﺘﮥ اﺻﻠﯽ ﭘﮋوھﺶ درﺑﺎرۀ ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ و روﯾﮑﺮد ﺳﻮﮔﯿﺮی ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ از ﺧﻮد ﻣﯽﭘﺮﺳﯿﺪﯾﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺮدم درﺑﺎرۀ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﻗﻀﺎوت ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﯽآﻧﮑﻪ دﻗﯿﻘﺎً ﺑﺪاﻧﻨﺪ اﺣﺘﻤﺎل ﭼﻪ ھﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪﯾﻢ ﮐﻪ آنھﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‬ ‫ﺑ ​‬
‫ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ را ﺳﺎدهﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﯾﺎﻓﺘﻦ روش و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮐﺮدﯾﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺨﯽ ﮐﻪ ﯾﺎﻓﺘﯿﻢ اﯾﻦ ﺑﻮد‪ :‬اﻧﺴﺎنھﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع‪ ،‬ﭼﯿﺰ‬
‫دﯾﮕﺮی را ﻗﻀﺎوت ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺎور دارﻧﺪ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪،١‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ً وﻗﺘﯽ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺶ ھﺪف ﺳﺨﺖ روﺑﺮو ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﭘﺮﺳﺶ اﺑﺘﮑﺎری ﺳﺎدهﺗﺮی در ذھﻦ آﻣﺎده داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﯾﮏ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺸﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮای ﺣﻞ‬
‫ﭘﺮﺳﺶھﺎی دﺷﻮار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﺮج ﭘﻮﻟﯿﺎ)‪ (١١٨‬در اﺛﺮ ﮐﻼﺳﯿﮏ ﺧﻮد ﺑﺎ ﻧﺎم »ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﺣﻠﺶ ﮐﻨﯿﻢ؟«)‪ (١١٩‬از اﯾﻦ روش اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪» :‬اﮔﺮ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻣﺴﺌﻠﻪای را‬
‫ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺳﺎدهﺗﺮی وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ آن را ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ؛ ﭘﺲ آن را‬
‫ﺑﯿﺎﺑﯿﺪ‪ «.‬ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ ﭘﻮﻟﯿﺎ از ﻧﻮع اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪،٢‬‬
‫آﮔﺎھﺎﻧﻪ آن​ھﺎ را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ​دھﺪ؛ اﻣﺎ ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ از آن ﺻﺤﺒﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎبﺷﺪه ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﻠﮑﻪ آن​ھﺎ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺷﺎت​ﮔﺎن ذھﻦ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ‪،‬‬
‫ﺦھﺎﯾﻤﺎن ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺴﻠﻂ ﮐﻢدﻗﺖ ﻣﺎ ﺑﺮای ھﺪفﮔﯿﺮی ﭘﺎﺳ ​‬
‫ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶھﺎی ﺳﺘﻮن ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺟﺪول ‪ ١‬دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶھﺎ دﺷﻮارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﻗﺒﻞ از رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺴﺌﻠﮥ دﺷﻮار دﯾﮕﺮ‬
‫دﺳﺖوﭘﻨﺠﻪ ﻧﺮم ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻣﻌﻨﺎی ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﭼﯿﺴﺖ؟ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖھﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ در‬
‫ﺷﺶ ﻣﺎه آﯾﻨﺪه ﭼﻪ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد؟ ﭼﻪ دﻻﯾﻞ زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ دﯾﮕﺮی ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ؟ ﻣﺠﺎزات ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺮای دﯾﮕﺮ ﺟﺮاﺋﻢ اﻗﺘﺼﺎدی ﭼﯿﺴﺖ؟ ﺷﺪت رﻗﺎﺑﺖ‬
‫ﭘﯿﺶ روی ﻧﺎﻣﺰدھﺎی اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ ﭼﻘﺪر ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد؟ ﺟﺪی​ﮔﺮﻓﺘﻦ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶھﺎ‬
‫ﭼﻨﺪان ﮐﺎرﺑﺮدی ﻧﯿﺴﺖ؛ اﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦھﺎی ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﻨﻄﻘﯽ ھﻢ ﻣﺤﺪود‬
‫ﻧﯿﺴﺘﯿﺪ‪ .‬ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ھﻢ ﺑﺮای اﺳﺘﺪﻻل دﻗﯿﻖ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺎه ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ​آﻣﯿﺰ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﮔﺎه ﺑﻪ ﺧﻄﺎھﺎی ﺟﺪی ﻣﻨﺘﮫﯽ ﻣ ​‬

‫ﺟﺪول ‪١‬‬

‫ﺷﺎت​ﮔﺎن ذھﻦ‪ ،‬رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦھﺎی ﺳﺮﯾﻊ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶھﺎی ﺳﺨﺖ را ﺑﺪون‬

‫ﻓﺸﺎرآوردن ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺗﻨﺒﻞ ﺷﻤﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫زﯾﺎد‪ ،‬ﭘﺮﺳﺶھﺎی ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺟﺪول ﺑﺴﯿﺎر آﺳﺎنﺗﺮ از ھﻤﺘﺎﯾﺎن ﺳﻤﺖ ﭼﭗ‬
‫ﺧﻮد در ﺟﺪول ﭘﺎﺳﺦ داده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺷﻤﺎ درﺑﺎرۀ دﻟﻔﯿﻦھﺎ‪،‬‬
‫ﮐﻼھﺒﺮدارھﺎی ﻣﺎﻟﯽ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺣﺎل ﻓﻌﻠﯽ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ادراک ﺷﻤﺎ از ﻣﮫﺎرت ﺳﯿﺎﺳﯽ‬
‫ﻧﺎﻣﺰد اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﯾﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻓﻌﻠﯽ رﺋﯿﺲﺟﻤﮫﻮر‪ ،‬ھﻤﮕﯽ ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﺑﻪ‬
‫ذھﻦ ﺧﻄﻮر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳﺶھﺎی ﻣﮑﺎﺷﻔﻪای‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺧﺎرج از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮای‬
‫ﭘﺮﺳﺶھﺎی ھﺪف ﻓﺮاھﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ھﻤﭽﻨﺎن ﮐﻤﺒﻮدی در اﯾﻦ ﺣﮑﺎﯾﺖ وﺟﻮد دارد؛ ﭘﺎﺳﺦھﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺶھﺎی‬
‫اﺻﻠﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻣﻦ در ﺧﺼﻮص ﻣﺮگ دﻟﻔﯿﻦھﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ‬
‫دﻻر ﺑﯿﺎن ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ دﯾﮕﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺷﺪت اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺣﻞ اﯾﻦ‬
‫ﻣﺸﮑﻞ ﭘﺎ در ﻣﯿﺎن ﻣﯽﮔﺬارد‪ .‬اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻣﺒﻠﻎ اھﺪاﯾﯽ‪ ،‬ھﺮ دو ﻣﻌﯿﺎر ﺷﺪت‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻢ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺿﻌﯿﻒ ﯾﺎ ﻗﻮی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ و ﻣﺒﻠﻐﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ‬
‫ﺷﺪت اﺣﺴﺎس ھﻤﺨﻮاﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﻘﺪار ﭘﻮﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ رﻓﻊ‬
‫اﯾﻦ اﺣﺴﺎس ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﭘﺮﺳﺶ ھﺪف ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺷﺪت در‬
‫ﭘﺮﺳﺶھﺎی دﯾﮕﺮ ھﻢ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ؛ ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﮫﺎرتھﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﯾﮏ‬
‫ﻧﺎﻣﺰد اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ از ﺑﺴﯿﺎر ﺿﻌﯿﻒ و ﻣﺄﯾﻮسﮐﻨﻨﺪه ﺗﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار و ﻋﺎﻟﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﻘﯿﺎس ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در داﻣﻨﮥ »او در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﯿﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯽﺧﻮرد« ﺗﺎ »او ﯾﮏ‬
‫روز رﺋﯿﺲﺟﻤﮫﻮر ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ« ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی ﺷﺎت​ﮔﺎن ذھﻦ و ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺷﺪت‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﺑﺮای ﭘﺮﺳﺶھﺎی ﺳﺎده ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺶ ھﺪف اراﺋﻪ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ اوﻗﺎت‪،‬‬
‫ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦﺳﺎزی ﭘﯿﺶ ﻣﯽآﯾﺪ و ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬از ﭘﺎﺳﺦ ﻣﮑﺎﺷﻔﻪای ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻓﺮﺻﺖ دارد ﭘﺎﺳﺦھﺎی ﺷﮫﻮدی را رد ﯾﺎ اﺻﻼح ﮐﻨﺪ؛‬
‫وﻟﯽ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻨﺒﻞ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً از ﻗﺎﻧﻮن ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﻼش ﭘﯿﺮوی ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﺪون‬
‫ﻣﻮﺷﮑﺎﻓﯽ ﭘﺎﺳﺦھﺎی ﻣﮑﺎﺷﻔﻪای را ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد‪ .‬ﺷﻤﺎر دﭼﺎر ﺗﺮدﯾﺪ و ﺷﮏ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮﯾﺪ و ﺧﯿﻠﯽ ﺗﻼش ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﺪ و ﺷﺎﯾﺪ ﺣﺘﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺸﻮﯾﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺆال‬
‫ﻣﻄﺮح​ﺷﺪه را ﻧﺪادهاﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺷﺎﯾﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺸﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﭘﺮﺳﺶ ھﺪف‬
‫دﺷﻮار ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﭘﺎﺳﺦھﺎی ﺷﮫﻮدی ﺷﻤﺎ آﻣﺎده و ﻓﻮری ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ ﺳﻪﺑﻌﺪی‬

‫ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺳﻪ ﻣﺮد در ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺷﻤﺎرۀ ‪ ٩‬ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﭘﺎﺳﺦ دھﯿﺪ‪:‬‬
‫آﯾﺎ ﻣﺮد ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺑﺰرگﺗﺮ از ﻣﺮد ﺳﻤﺖ ﭼﭗ اﺳﺖ؟‬

‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪٩‬‬
‫ﭘﺎﺳﺨﯽ آﺷﮑﺎر ﻓﻮری ﺑﻪ ذھﻦ ﺷﻤﺎ ﺧﻄﻮر ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺑﺰرگﺗﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎ ﺧﻂﮐﺶ دو ﺗﺼﻮﯾﺮ را اﻧﺪازه ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ ،‬ﺧﻮاھﯿﺪ دﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ھﻢ ﺑﺮاﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﻤﺎ از اﻧﺪازۀ ﻧﺴﺒﯽ آنھﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﻗﻮی ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫راھﺮوﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﻪ ﻣﺮد در آن ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬در ﭘﺲزﻣﯿﻨﻪ رﺳﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ و در ﻋﻤﻖ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ظﺎھﺮ ﻣﯽ​ﺷﻮد‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ادارﮐﯽ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮد ﺗﺼﻮﯾﺮ را‬
‫ﺳﻪﺑﻌﺪی ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ روی ﺳﻄﺢ ﺻﺎف ﮐﺎﻏﺬ ﭼﺎپ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫دﯾﺪ ﺳﻪﺑﻌﺪی‪ ،‬ﻓﺮد ﺳﻤﺖ راﺳﺖ دورﺗﺮ و ﺑﺰرگﺗﺮ از ﻓﺮد ﺳﻤﺖ ﭼﭗ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺎ اﯾﻦ ﻧﮕﺎه ﺳﻪﺑﻌﺪی‪ ،‬ﻏﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﮫﺎ ھﻨﺮﻣﻨﺪان ﺗﺠﺴﻤﯽ و ﻋﮑﺎﺳﺎن‬
‫ﺣﺮﻓﻪای ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﺼﺎوﯾﺮ را ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﮐﺎﻏﺬ ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺎ ﭘﺪﯾﺪۀ‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ رخ ﻣﯽدھﺪ‪ :‬ﻧﮕﺎه ﻏﺎﻟﺐ ﺳﻪﺑﻌﺪی‪ ،‬ﺑﺮ دﯾﺪ دوﺑﻌﺪی ﻏﻠﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ و‬
‫ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﺳﻪﺑﻌﺪی را ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫آﻧﭽﻪ رخ داده‪ ،‬ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ درﺳﺖ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻏﻠﻂ از ﭘﺮﺳﺶ‪ .‬ﺷﻤﺎ‬
‫ﻣﯽداﻧﺴﺘﯿﺪ ﺳﺆال درﺑﺎرۀ اﻧﺪازۀ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﭼﺎپ​ﺷﺪه روی ﺻﻔﺤﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ از ﺷﻤﺎ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ اﻧﺪازۀ ﺗﺼﻮﯾﺮھﺎ را ﺣﺪس ﺑﺰﻧﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮدﯾﺪ ﻧﻪ‬
‫ﻣﺘﺮ‪ .‬ﺷﻤﺎ درﺑﺎرۀ ﺳﺆال ﺗﺮدﯾﺪی ﻧﺪاﺷﺘﯿﺪ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﻣﻄﺮح​ﻧﺸﺪه‬
‫ﺑﻮدﯾﺪ‪» :‬اﻧﺪازۀ ﻗﺎﻣﺖ اﯾﻦ ﺳﻪ ﻣﺮد ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟«‬
‫اﺳﺎس اﯾﻦ رﻓﺘﺎر ﻣﮑﺎﺷﻔﻪای‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ اﻧﺪازۀ ﺳﻪﺑﻌﺪی ﺑﻪﺟﺎی دوﺑﻌﺪی‪،‬‬
‫ﮐﺎﻣﻼ ً ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮد رخ داد‪ .‬ﺗﺼﻮﯾﺮ‪ ،‬وﯾﮋﮔﯽھﺎﯾﯽ دارد ﮐﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﺳﻪﺑﻌﺪی را ﺗﻠﻘﯿﻦ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽھﺎ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻄﺮحﺷﺪه‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ اﻧﺪازۀ ﺗﺼﻮﯾﺮھﺎی در ﻋﮑﺲ‪،‬‬
‫ﮐﺎﻣﻼ ً ﺑﯽرﺑﻂ ھﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﻮﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﺷﻤﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﯿﺪ اﯾﻦ ﮐﺎر را‬
‫ﺑﮑﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻮﮔﯿﺮی‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﮑﺎﺷﻔﻪای ھﻤﺒﺴﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺷﯽء ظﺎھﺮﺷﺪه در ﻓﺎﺻﻠﮥ‬
‫دورﺗﺮ ﻧﯿﺰ روی ﺻﻔﺤﻪ ﺑﺰرگﺗﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺜﺎل ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‬
‫ﻗﻀﺎوﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ دﭼﺎر ﺳﻮﮔﯿﺮی ﺑﻪ طﺮق‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ​ﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬اﯾﻦ اﺣﺴﺎس ﺑﻪﻗﺪری ﻋﻤﯿﻖ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺷﮫﻮدی ﺷﻤﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از آن ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
 ‫ﻣﮑﺎﺷﻔﮥ ﺣﺎل و ھﻮا ﺑﺮای ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ‬

‫ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ ﺻﻮرتﮔﺮﻓﺘﻪ روی داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن آﻟﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ​ھﺎﯾﯽ ﻋﺎﻟﯽ از ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ‬

‫ذھﻦ اراﺋﻪ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺟﻮان ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﻪ‬
‫اﯾﻦ دو ﭘﺮﺳﺶ ﭘﺎﺳﺦ دھﻨﺪ‪:‬‬
‫اﯾﻦ روزھﺎ ﭼﻘﺪر اﺣﺴﺎس ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ؟‬
‫در ﻣﺎه ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭼﻨﺪ ﻗﺮار دوﺳﺘﯽ داﺷﺘﻪاﯾﺪ؟‬
‫ﭘﮋوھﺸﮕﺮان در ﭘﯽ ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﭘﺎﺳﺦ اﯾﻦ دو ﭘﺮﺳﺶ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آﯾﺎ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻗﺮارھﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺷﺎدی و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮی دارﻧﺪ؟ ﻣﺎﯾﮥ‬
‫ﺗﻌﺠﺐ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻨﻔﯽ اﺳﺖ‪ .‬ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ اﯾﻦ دو ﭘﺮﺳﺶ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﯿﭻ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺮارھﺎی دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ در ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺶ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ذھﻦ اﻓﺮاد ﺧﻄﻮر ﮐﻨﺪ‪ .‬دﺳﺘﻪای دﯾﮕﺮ از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ھﻤﯿﻦ ﭘﺮﺳﺶھﺎ را ﭘﺎﺳﺦ‬
‫دادﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﺮﺗﯿﺒﯽ ﻣﺘﻔﺎوت‪:‬‬
‫در ﻣﺎه ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭼﻨﺪ ﻗﺮار دوﺳﺘﯽ داﺷﺘﻪاﯾﺪ؟‬
‫اﯾﻦ روزھﺎ ﭼﻘﺪر اﺣﺴﺎس ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ؟‬
‫اﯾﻦ ﺑﺎر ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮدﻧﺪ و ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﭘﺎﺳﺦ اﯾﻦ دو ﭘﺮﺳﺶ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﻣﯿﺰاﻧﯽ رﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﯿﺎرھﺎی روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ آن دﺳﺖ ﯾﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﭼﻪ‬
‫اﺗﻔﺎﻗﯽ اﻓﺘﺎد؟‬
‫ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺳﺎدهای وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻣﺜﺎل ﻣﺤﮑﻤﯽ ﺑﺮای ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ اول‪ ،‬ﻗﺮارھﺎی دوﺳﺘﯽ ﻣﺮﮐﺰ ﺛﻘﻞ زﻧﺪﮔﯽ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻧﺒﻮد و‬
‫ﻗﺮارﮔﺬاﺷﺘﻦ و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﺑﯽرﺑﻂ ﺑﻮدﻧﺪ؛ وﻟﯽ وﻗﺘﯽ درﺑﺎرۀ زﻧﺪﮔﯽ ﻋﺎطﻔﯽ آنھﺎ‬
‫ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ واﮐﻨﺸﯽ اﺣﺴﺎﺳﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻗﺮارھﺎی زﯾﺎدی داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﺎد ﺟﻨﺒﻪای ﻣﺜﺒﺖ و ﺧﻮب از زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد اﻓﺘﺎدﻧﺪ؛ در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮔﺮوه دﯾﮕﺮ ﺗﻨﮫﺎﯾﯽ و طﺮدﺷﺪن را ﺑﻪ ﯾﺎد آوردﻧﺪ‪ .‬اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﯽ ﮐﻪ از‬
‫ﭘﺮﺳﺶ ﻗﺮارھﺎی دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ھﻤﭽﻨﺎن در ذھﻦ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﯽ ﺗﺎزه و‬
‫ﻗﻮی ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺶ ﮐﻠﯽ درﺑﺎرۀ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫روانﺷﻨﺎﺳﯽ آﻧﭽﻪ رخ داد‪ ،‬ﺑﯽ​ﺷﺒﺎھﺖ ﺑﻪ روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ اﻧﺪازۀ‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺷﻤﺎرۀ ‪ ٩‬ﻧﯿﺴﺖ‪» .‬اﺣﺴﺎس ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ اﯾﻦ روزھﺎ« ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﻌﻤﻮل و‬
‫ﺳﺎدهای ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻮب ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﮐﺎﻓﯽ درﺑﺎرۀ آن اﺳﺖ؛ اﻣﺎ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ھﻤﯿﻦ ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺶ درﺑﺎرۀ ﻗﺮارھﺎی دوﺳﺘﯽ ﻣﻮاﺟﻪ‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﮑﺮﮐﺮدن زﯾﺎد ﻧﯿﺎز ﻧﺪارﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﭘﺎﺳﺦ آﻣﺎدهای ﺑﺮای ﭘﺮﺳﺶ ﻣﺮﺗﺒﻂ در‬
‫ذھﻦ دارﻧﺪ‪ :‬در زﻧﺪﮔﯽ ﻋﺎطﻔﯽ ﺧﻮد ﭼﻘﺪر ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ھﺴﺘﯿﺪ؟ آنھﺎ ﭘﺮﺳﺶ‬
‫ھﺪف را ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ آن را از ﭘﯿﺶ ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ اﻧﺪازه‪ ،‬اﯾﻨﺠﺎ ھﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ اﯾﻦ ﺳﺆال را ﻣﻄﺮح ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ آﯾﺎ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﮔﯿﺞ ﺷﺪ ​هاﻧﺪ؟ آﯾﺎ واﻗﻌﺎً ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ دو ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﮐﻪ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ دادﻧﺪ و ﭘﺮﺳﺸﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای آنھﺎ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ھﻢ ﯾﮑﺴﺎناﻧﺪ؟ اﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﮐﻪ ﻧﻪ! آنھﺎ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺗﺸﺨﯿﺺ زﻧﺪﮔﯽ ﻋﺎطﻔﯽ و ﻣﻔﮫﻮم ﮐﻠﯽ زﻧﺪﮔﯽ را از دﺳﺖ‬
‫ﻧﺪادهاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ از آنھﺎ درﺑﺎرۀ اﯾﻦ ﻣﻔﮫﻮم ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﻮاھﻨﺪ ﮔﻔﺖ ﺑﺎ ھﻢ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوتاﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﭼﻨﯿﻦ ﭼﯿﺰی از آنھﺎ ﭘﺮﺳﯿﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬از آنھﺎ ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ‬
‫ﭼﻘﺪر اﺣﺴﺎس ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﭘﺎﺳﺨﯽ آﻣﺎده ﺑﺮای آن دارد‪.‬‬
‫ﻗﺮارھﺎی دوﺳﺘﺎﻧﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎﯾﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻟﮕﻮ در ﺧﺼﻮص ﭘﺮﺳﺸﯽ درﺑﺎرۀ راﺑﻄﮥ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺑﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدرﺷﺎن‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﺎﻣﺰدھﺎﯾﺸﺎن ھﻢ ﺗﮑﺮار ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در ھﺮ دو‬
‫ﻣﻮرد‪ ،‬رﺿﺎﯾﺖ ﻧﺎﺷﯽ از ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺑﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﺳﺮاﯾﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ھﺮ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﮐﻪ ﻓﺮد را از ﻧﻈﺮ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﻣﻨﻘﻠﺐ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮی‬
‫ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ‪ .‬ﺣﺎل و ھﻮای ﻓﻌﻠﯽ ذھﻦ را در ارزﯾﺎﺑﯽ ﻓﺮد از‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺰرگ و ﭘﺮرﻧﮓ ﺟﻠﻮه ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
 ‫اﺛﺮ ﻣﮑﺎﺷﻔﮥ ذھﻨﯽ‬

‫ﺗﺴﻠﻂ اﯾﻦ ﻧﻮع ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮیھﺎ ﺑﺮ اﺳﺘﺪﻻل‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً در ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﺎی اﺣﺴﺎﺳﺎت در‬
‫ﻣﯿﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ و ﭘﺮرﻧﮓﺗﺮ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﺎول اﺳﻼوﯾﮏ)‪ (١٢٠‬ﺑﻪ اﺛﺮ‬
‫ﻣﮑﺎﺷﻔﮥ ذھﻨﯽ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ در آن‪ ،‬ﻣﺮدم اﺟﺎزه ﻣﯽدھﻨﺪ دوﺳﺖداﺷﺘﻦ ﯾﺎ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪای‪ ،‬ﺑﺎورھﺎﯾﺸﺎن را درﺑﺎرۀ دﻧﯿﺎ ﺷﮑﻞ دھﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺷﻤﺎ‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪۀ اﺳﺘﺪﻻلھﺎ و ﻣﺒﺎﺣﺜﻪھﺎی ﻗﺎﻧﻊﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﮫﺪاﺷﺖ و‬
‫ﺳﻼﻣﺖ ﻓﻌﻠﯽ را دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺎور ﺧﻮاھﯿﺪ داﺷﺖ ﻣﻨﺎﻓﻌﺶ اﻧﮑﺎرﻧﺎﭘﺬﯾﺮ‬
‫و ھﺰﯾﻨﻪھﺎﯾﺶ ﻣﻄﻠﻮبﺗﺮ از ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎی دﯾﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ درﺑﺎرۀ اﻗﻮام و ﻣﻠﯿﺖھﺎی‬
‫دﯾﮕﺮ ﺑﺪﺑﯿﻦ و ﭘﺮﺧﺎﺷﺠﻮ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ اﻓﺮادی ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺿﻌﯿﻒ و‬
‫ﻣﺴﺘﻌﺪ ﭘﺬﯾﺮش ﺳﻠﻄﻪ ھﺴﺘﻨﺪ؛ وﻟﯽ اﮔﺮ رﻓﺘﺎری ﻣﻼﯾﻢﺗﺮ و دوﺳﺘﺎﻧﻪﺗﺮ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً آنھﺎ را اﻓﺮادی ﻗﻮیﺗﺮ و ﺳﺮﺳﺨﺖﺗﺮ ﻣﯽداﻧﯿﺪ‪ .‬رﻓﺘﺎر اﺣﺴﺎﺳﯽ‬
‫ﺷﻤﺎ در ﻗﺒﺎل ﭼﯿﺰھﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻏﺬای آﻣﺎده‪ ،‬ﮔﻮﺷﺖ ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬اﻧﺮژی ھﺴﺘﻪای‪،‬‬
‫ﺧﺎلﮐﻮﺑﯽ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮرﺳﯿﮑﻠﺖ و ﻏﯿﺮه‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎور ﺷﻤﺎ درﺑﺎرۀ ﻓﻮاﯾﺪ و ﺧﻄﺮھﺎی آن ﺷﮑﻞ‬
‫ﻣﯽدھﺪ‪ .‬اﮔﺮ از آنھﺎ ﺧﻮﺷﺘﺎن ﻧﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﺧﻄﺮ زﯾﺎدی دارﻧﺪ و‬
‫ﻓﺎﯾﺪه ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪمﺑﻮدن ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮیھﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ذھﻦ ﺷﻤﺎ ﮐﺎﻣﻼ ً ﺑﺴﺘﻪ و‬
‫ﻋﻘﯿﺪهﺗﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ اطﻼﻋﺎت و اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﺴﺘﻪ و ﺳﺮﺳﺨﺖ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﯽ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺮ ﮐﻤﺘﺮی در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﺼﻮر ﺷﻤﺎ‬
‫دارد‪ ،‬ﺑﺎورھﺎﯾﺘﺎن و ﺣﺘﯽ رﻓﺘﺎر اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺷﻤﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ اطﻼﻋﺎت‬
‫درﺑﺎرۀ ﺧﻄﺮ ﮐﻤﺘﺮ‪ ،‬ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ را در ﺧﺼﻮص ﻓﺎﯾﺪهھﺎی آن ﺑﮫﺘﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ‬
‫ﺻﺤﺒﺘﯽ از ﻓﺎﯾﺪهھﺎی آن ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﺑﺎ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺟﺪﯾﺪی از ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬روﺑﺮو ھﺴﺘﯿﻢ‪ .‬ﺗﺎﮐﻨﻮن اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ را‬
‫ﮐﻢوﺑﯿﺶ ﻧﺎظﺮی ﺗﺼﺪﯾﻖﮐﻨﻨﺪه ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬را آزاد و رھﺎ‬
‫ﻣﯽﮔﺬارد؛ اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬اﺷﺎره ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬در ﺟﺴﺘﺠﻮی ارادی ﺣﺎﻓﻈﻪ و‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﭘﯿﭽﯿﺪه‪ ،‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی و اﻧﺘﺨﺎب ﻓﻌﺎل اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺗﻮپ و‬
‫ﭼﻮب و در ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﺑﺴﯿﺎر دﯾﮕﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ روﯾﺎروﯾﯽ دو ﺳﯿﺴﺘﻢ‪ ،‬ظﺎھﺮاً ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫ﻪﮐﺮدن ﺷﺘﺎب‬ ‫‪ ،٢‬ﺑﺮﺗﺮی ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬آھﺴﺘ ​‬
‫ﺗﻔﮑﺮ و ﭘﺎﺳﺦدھﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻧﺸﺎن داد‪ .‬ﻧﻘﺪ از ﺧﻮد‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﻋﻤﻠﮑﺮدھﺎی‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ٢‬اﺳﺖ؛ اﻣﺎ در زﻣﯿﻨﮥ رﻓﺘﺎرھﺎ و ﺑﺎورھﺎ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺪاﻓﻊ‬
‫اﺣﺴﺎس ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﻨﺘﻘﺪ آن‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،٢‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﻘﺶ ﺗﺼﺪﯾﻖﮐﻨﻨﺪه را‬
‫دارد ﺗﺎ ﻣﺠﺮی ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ‪ .‬ﺟﺴﺘﺠﻮی اطﻼﻋﺎت و اﺳﺘﺪﻻلھﺎﯾﺶ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﯾﺎﻓﺘﻦ‬
‫اطﻼﻋﺎت ﺗﺄﯾﯿﺪﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎورھﺎی ﻓﻌﻠﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﯽ آنھﺎ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫‪ ،١‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺟﻮﯾﻨﺪۀ اﻧﺴﺠﺎم‪ ،‬راهﺣﻞھﺎ را ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬آﺳﺎن​ﮔﺮ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد‬
‫ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
 ‫ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ و ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ‬

‫»آﯾﺎ ھﻨﻮز ﺳﺆاﻟﯽ را ﮐﻪ دﻧﺒﺎل ﺟﻮاﺑﺶ ﺑﻮدﯾﻢ‪ ،‬ﯾﺎدﻣﺎن ھﺴﺖ؟ ﯾﺎ ﺳﺆال آﺳﺎنﺗﺮ را‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ آن ﮐﺮد ​هاﯾﻢ؟«‬
‫»ﺳﺆاﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ آن روﺑﺮو ھﺴﺘﯿﻢ اﯾﻦ اﺳﺖ‪ :‬آﯾﺎ اﯾﻦ ﻧﺎﻣﺰد اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ ﻣﯽ​ﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﯽﮐﻨﺪ‬‫ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ .‬ﺳﺆاﻟﯽ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ دادﯾﻢ اﯾﻦ ﺑﻮد‪ :‬آﯾﺎ او ﺧﻮب ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣ ​‬
‫ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ .‬ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ اﯾﻦ ﺳﺆالھﺎ را ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻧﮑﻨﯿﻢ‪«.‬‬
‫»او از آن ﭘﺮوژه ﺧﻮﺷﺶ ﻣﯽآﯾﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ​ﮐﻨﺪ ھﺰﯾﻨﻪاش ﮐﻢ و‬
‫ﺳﻮددھﯽاش زﯾﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﮥ ﺧﻮب از اﺛﺮ ﻣﮑﺎﺷﻔﮥ ذھﻨﯽ‪«.‬‬
‫»ﻣﺎ از ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮای ﻗﻀﺎوت ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در ﭼﻨﺪ ﺳﺎل آﯾﻨﺪۀ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ روش ﺧﻮﺑﯽ اﺳﺖ؟ دﯾﮕﺮ ﭼﻪ اطﻼﻋﺎﺗﯽ ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ؟«‬
‫ﺟﺪول زﯾﺮ ﻓﮫﺮﺳﺘﯽ از وﯾﮋﮔﯽھﺎ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ھﺮ‬
‫ﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﻋﺒﺎرتھﺎی ﮔﺰارهای ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻓﻨﯽ دﻗﯿﻖﺗﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫از ﻧﻈﺮ درک‪ ،‬دﺷﻮارﺗﺮ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ روﯾﺪاد‬
‫ذھﻨﯽ ﺑﻪ طﻮر ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮد و ﺳﺮﯾﻊ رخ دھﺪ‪ .‬اﻣﯿﺪوارم اﯾﻦ ﻓﮫﺮﺳﺖ وﯾﮋﮔﯽھﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻤﺎ در ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺣﺴﯽ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺷﺨﺼﯿﺖھﺎی دﯾﮕﺮی ﮐﻪ ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﯿﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎﯾﯽ درﺑﺎرۀ رﻓﺘﺎر‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ١‬در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎی ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮاھﯿﺪ داﺷﺖ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ درﺳﺖ ﺧﻮاھﻨﺪ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪١‬‬

‫ﺑﺮداﺷﺖھﺎ‪ ،‬اﺣﺴﺎس و ﺗﻤﺎﯾﻞ را ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،٢‬آنھﺎ را ﺗﺄﯾﯿﺪ‬

‫ﺖھﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎورھﺎ‪ ،‬روشھﺎ و ﻧﯿ ​‬
‫ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی و ﺳﺮﯾﻊ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺗﻼش و زﺣﻤﺘﯽ ﻧﺪارد و ﮐﻨﺘﺮل آن‬
‫ارادی ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻪرﯾﺰی ﮐﺮد ﺗﺎ ﺣﻮاس ھﻨﮕﺎم ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ‬ ‫ﯽﺗﻮان آن را ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺑﺮﻧﺎﻣ ​‬ ‫ﻣ ​‬
‫اﻟﮕﻮﯾﯽ ﺧﺎص )ﺟﺴﺘﺠﻮ( ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ آﻣﻮزش ﻻزم‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦھﺎی ﻣﺤﮑﻢ و ﺣﺲھﺎی ﺷﮫﻮدی ﻗﻮی را ﺧﻠﻖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯽﮔﺮا ﻣﯽﺳﺎزد‪.‬‬ ‫اﻟﮕﻮﯾﯽ ﻣﻨﺴﺠﻢ از اﻓﮑﺎر ﻓﻌﺎل در ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ﺑﯿﻦ آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ واﻗﻌﯿﺖ‪ ،‬ﺣﺲ ﺧﻮب و ھﻮﺷﯿﺎری‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺖآور و ھﻨﺠﺎر را از ھﻢ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺷﮕﻔ ​‬
‫در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻋﻠﺖ و اﻧﮕﯿﺰه ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺑﮫﺎم و ﺗﺮدﯾﺪ را ﺣﺬف ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﺎورﮐﺮدن و ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺳﻮﮔﯿﺮاﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻧﻄﺒﺎق اﺣﺴﺎﺳﯽ ﯾﺎ اﺛﺮ ھﺎﻟﻪای ﺧﻮد‪ ،‬اﻏﺮاق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﻮاھﺪ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﯽﭘﺮدازد و ﻧﺒﻮد ﺷﻮاھﺪ دﯾﮕﺮ را ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮد )ﭼﺸﻢ‬
‫ﻋﺎﻗﻞ(‪.‬‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽھﺎی ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﻣﺤﺪودی اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮوهھﺎ را ﺑﺎ ھﻨﺠﺎرھﺎ و ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی اوﻟﯿﻪ ﺑﺎزآﻓﺮﯾﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ و آن​ھﺎ را ﺑﺎ ھﻢ‬
‫ﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ادﻏﺎم ﻧﻤ ​‬
‫ﯽﮐ ﻨ ﺪ )ﻣﺜﻼ ً‪ ،‬اﻧﺪازه‬‫ﺷﺪت ﻣﻘﯿﺎسھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ھﻤﺎھﻨﮓ ﻣ ​‬
‫ﺑﻠﻨﺪی ﺻﺪا(‪.‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻧﯿﺎز ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ )ﺷﺎت​ﮔﺎن ذھﻦ(‪.‬‬
‫ﮔﺎھﯽ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﺳﺎدهﺗﺮ را ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﺳﺨﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ )ﻓﺮاﯾﻨﺪ‬
‫ﮐﺎوﺷﯽ(‪.‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮھﺎ ﺣﺴﺎس اﺳﺖ ﺗﺎ ﺣﺎﻟﺖھﺎ )ﻧﻈﺮﯾﮥ زﻣﯿﻨﻪ(‪.‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎلھﺎی ﮐﻢ را دﺳﺖ ﺑﺎﻻ ﻣﯽ​ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﮐﻤﯿﺖ‪ ،‬ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﮐﻤﺘﺮی ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ )روان ـ ﻓﯿﺰﯾﮏ(‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﺷﺪﯾﺪﺗﺮی ﺑﻪ از دﺳﺖ ​دادن ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن )ﻧﻔﺮت‬
‫از ﺷﮑﺴﺖ(‪.‬‬
‫ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی را ﻣﺤﺪود و ﺟﺪا از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﭼﮫﺎرﭼﻮب​ﺑﻨﺪی ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ دوم‪ :‬ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ و ﺳﻮﮔﯿﺮیھﺎ‬
‫ﻓﺼﻞ دھﻢ‪ :‬ﻗﺎﻧﻮن اﻋﺪاد ﮐﻮﭼﮏ‬

‫ﭘﮋوھﺸﯽ ﺻﻮرتﮔﺮﻓﺘﻪ در زﻣﯿﻨﮥ ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ ﺳﺮطﺎن ﮐﻠﯿﻪ در ‪ ٣١۴١‬ﺷﮫﺮﺳﺘﺎن‬

‫اﯾﺎﻻتﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬اﻟﮕﻮی ﺟﺎﻟﺐﺗﻮﺟﮫﯽ را آﺷﮑﺎر ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺷﮫﺮﺳﺘﺎنھﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫ﯽﮔﺬارد‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ‬ ‫ﺳﺮطﺎن ﮐﻠﯿﻪ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﻌﺪاد ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ را در آن​ھﺎ از ﺧﻮد ﺑﺮ ﺟﺎی ﻣ ​‬
‫روﺳﺘﺎﯾﯽ و ﮐﻢﺟﻤﻌﯿﺖ ھﺴﺘﻨﺪ و در اﯾﺎﻟﺖھﺎی ﺑﺎ ﭘﯿﺸﯿﻨﮥ ﺟﻤﮫﻮریﺧﻮاھﯽ در‬
‫ﻣﻨﻄﻘﮥ ﻣﺮﮐﺰی ﻏﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺟﻨﻮب و ﻏﺮب ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻦ اطﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ‬
‫ﭘﯽ ﻣﯽﺑﺮﯾﺪ؟‬
‫ذھﻦ ﺷﻤﺎ در ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﯿﮥ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻓﻌﺎل ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﺪۀ اﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‪،‬‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪطﻮر ارادی در ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺧﻮد ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮐﺮدﯾﺪ‪،‬‬
‫ﻓﺮﺿﯿﻪھﺎﯾﯽ ﺳﺎﺧﺘﯿﺪ‪ ،‬ﺗﻼش ﮐﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢھﺎﯾﺘﺎن ﮔﺸﺎد ﺷﺪ و ﺿﺮﺑﺎن‬
‫ﻗﻠﺒﺘﺎن اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ؛ اﻣﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ھﻢ ﺑﯽﮐﺎر ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪٢‬‬
‫ﺑﻪ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدھﺎ و واﻗﻌﯿﺖھﺎﯾﯽ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺗﺪاﻋﯽ​ﮔﺮای ﺷﻤﺎ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً اﯾﻦ اﯾﺪه را رد ﮐﺮدهاﯾﺪ ﮐﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖھﺎی‬
‫ﺟﻤﮫﻮری​ﺧﻮاھﺎن‪ ،‬ﺷﻤﺎ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺮطﺎن ﮐﻠﯿﻪ ﺣﻔﺎظﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪،‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻓﮑﺮ ﮐﺮدهاﯾﺪ ﮐﻪ آﻣﺎر اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺳﺮطﺎن در اﮐﺜﺮ‬
‫ﺷﮫﺮﺳﺘﺎنھﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﻨﺎطﻖ روﺳﺘﺎﯾﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ھﺎروارد واﯾﻨﺮ)‪ (١٢١‬و ھﺮﯾﺲ‬
‫زورﻟﯿﻨﮓ)‪ ،(١٢٢‬دو ﮐﺎرﺷﻨﺎس آﻣﺎر ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺜﺎل را ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪:‬‬
‫»ﺧﯿﻠﯽ آﺳﺎن و ﺣﺘﯽ وﺳﻮﺳﻪ​ﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ آﻣﺎر ﮐﻢ ﺳﺮطﺎن‪ ،‬ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﭘﺎک روﺳﺘﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻓﺎرغ از آﻟﻮدﮔﯽ ھﻮا و آﻟﻮدﮔﯽ آب و ﻧﯿﺰ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻏﺬاھﺎی‬
‫طﺒﯿﻌﯽ و ﺳﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‪ «.‬اﯾﻦ ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫نھﺎ‬‫ﺣﺎﻻ ﺑﻪ ﺷﮫﺮﺳﺘﺎنھﺎﯾﯽ ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ ﮐﻪ آﻣﺎر ﻣﻮارد اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺳﺮطﺎن ﮐﻠﯿﻪ در آ ​‬
‫زﯾﺎد ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﮫﺮﺳﺘﺎنھﺎی ﻧﺎﺧﻮشاﺣﻮال‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺣﺎل و ھﻮای روﺳﺘﺎﯾﯽ‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻌﯿﺖ آن​ھﺎ اﻧﺪک اﺳﺖ و در اﯾﺎﻟﺖھﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﭘﯿﺸﯿﻨﮥ ﺟﻤﮫﻮریﺧﻮاھﯽ در‬
‫ﻣﻨﺎطﻖ ﻣﺮﮐﺰی ﻏﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺟﻨﻮب و ﻏﺮب ﭘﺮاﮐﻨﺪه ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬واﯾﻨﺮ و زورﻟﯿﻨﮓ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪:‬‬
‫»ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﻣﯿﺰان زﯾﺎد ﺑﺮوز ﺳﺮطﺎن را ﺑﻪ ﻓﻘﺮ زﻧﺪﮔﯽ روﺳﺘﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻧﺒﻮد‬
‫ﺑﮫﺪاﺷﺖ و داروی ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬رژﯾﻢ ﻏﺬاﯾﯽ ﭘﺮﭼﺮب‪ ،‬اﻟﮑﻞ زﯾﺎد و ﺳﯿﮕﺎرﮐﺸﯿﺪن‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ داﻧﺴﺖ‪ «.‬ﻓﻘﻂ ﻣﺸﮑﻠﯽ وﺟﻮد دارد؛ زﻧﺪﮔﯽ روﺳﺘﺎﯾﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ دﻟﯿﻞ‬
‫ﻣﯿﺰان ﮐﻢ و زﯾﺎد ﺳﺮطﺎن ﮐﻠﯿﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺎﻣﻞ ﻣﮫﻢ‪ ،‬روﺳﺘﺎﯾﯽﺑﻮدن ﯾﺎ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺟﻤﮫﻮریﺧﻮاه ﺑﻮدن ﺷﮫﺮﺳﺘﺎنھﺎ ﻧﯿﺴﺖ؛‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﮐﻢﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﻮدن ﺷﮫﺮﺳﺘﺎنھﺎ اﺳﺖ‪ .‬درﺳﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬درﺑﺎرۀ اﭘﯿﺪﻣﯽ ﺑﯿﻤﺎریھﺎ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻠﮑﻪ راﺑﻄﮥ ﻧﻪﭼﻨﺪان ﺧﻮب ذھﻦ و آﻣﺎر‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ھﻤﯿﺸﻪ ﺗﺸﻨﮥ ﯾﮏ ﻧﻮع ﺗﻔﮑﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﮑﺮی ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی و‬
‫ﺑﯽزﺣﻤﺖ ﮐﻪ ارﺗﺒﺎط ﻋﻠﯿﺘﯽ ﺑﯿﻦ ﺣﺎدﺛﻪھﺎ را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ارﺗﺒﺎطھﺎ ﮔﺎه‬
‫ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ درﺑﺎرۀ ﺷﮫﺮﺳﺘﺎنھﺎﯾﯽ ﺑﺎ آﻣﺎر زﯾﺎد‬
‫ﺳﺮطﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﻮری ﺗﺼﻮر ﮐﺮدﯾﺪ اﯾﻦ ﺷﮫﺮﺳﺘﺎنھﺎ از دﯾﮕﺮ ﺷﮫﺮﺳﺘﺎنھﺎ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوتاﻧﺪ و اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﺑﺎﯾﺪ ﻋﻠﺘﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬در روﯾﺎروﯾﯽ ﺑﺎ‬
‫واﻗﻌﯿﺖھﺎی آﻣﺎری ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﯾﮏ ﺣﺎدﺛﻪ را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدھﻨﺪ و ﻋﻠﺖ آن ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻧﺎدان و ﺑﯽﻣﻨﻄﻖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ‪ ،‬ﯾﮏ روﯾﺪاد اﺗﻔﺎﻗﯽ‪ ،‬ﺧﻮدش را در ﻣﻌﺮض ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻗﺮار ﻧﻤﯽدھﺪ؛ ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از روﯾﺪادھﺎی ﺗﺼﺎدﻓﯽ‪ ،‬رﻓﺘﺎری ﺑﺴﯿﺎر ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪ دارﻧﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ‬
‫ظﺮﻓﯽ ﺑﺰرگ ﭘﺮ از ﺗﯿﻠﻪ دارﯾﺪ ﮐﻪ ﻧﯿﻤﯽ از آن​ھﺎ ﻗﺮﻣﺰ و ﻧﯿﻤﯽ دﯾﮕﺮ ﺳﻔﯿﺪ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎل‪ ،‬ﻓﺮدی ﺑﺴﯿﺎر ﺻﺒﻮر ﯾﺎ ﯾﮏ روﺑﺎت را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭼﺸﻤﺎن ﺑﺴﺘﻪ ﭼﮫﺎر ﺗﯿﻠﻪ‬
‫را از ظﺮف ﺑﯿﺮون ﻣﯽآورد‪ ،‬رﻧﮓ آنھﺎ را ﺛﺒﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و دوﺑﺎره ﺑﻪ ظﺮف‬
‫ﺑﺎزﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬او ﺑﺎرھﺎ و ﺑﺎرھﺎ اﯾﻦ روﻧﺪ را ﺗﮑﺮار ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﺘﯿﺠﮥ اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ را‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺧﻮاھﯿﺪ دﯾﺪ دﻓﻌﺎﺗﯽ ﮐﻪ »دو ﺗﯿﻠﮥ ﻗﺮﻣﺰ و دو ﺗﯿﻠﮥ ﺳﻔﯿﺪ« از ظﺮف‬
‫ﺑﯿﺮون آﻣﺪه‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺷﺶ ﺑﺮاﺑﺮ دﻓﻌﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﮫﺎر ﺗﯿﻠﮥ ﯾﮏ​ر ﻧ ﮓ )ﻗﺮﻣﺰ ﯾﺎ‬
‫ﺳﻔﯿﺪ( از آن ﺧﺎرج ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ راﺑﻄﻪ‪ ،‬ﯾﮏ واﻗﻌﯿﺖ رﯾﺎﺿﯽ اﺳﺖ و ﺷﻤﺎ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ از آن ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ .‬ھﻤﺎنﻗﺪر ﮐﻪ از ﺷﮑﺴﺘﻦ ﯾﮏ ﺗﺨﻢﻣﺮغ ﺑﺎ ﺿﺮﺑﮥ‬
‫ﭼﮑﺶ ﻣﻄﻤﺌﻦ ھﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﻟﮕﻮی دﻗﯿﻖ ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺗﺨﻢﻣﺮغ را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ؛ وﻟﯽ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﮐﻠﯽ را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻔﺎوت ﮐﻮﭼﮑﯽ وﺟﻮد دارد‪:‬‬
‫ﺣﺲ رﺿﺎﯾﺖﺑﺨﺶ راﺑﻄﮥ ﻋﻠﯿﺘﯽ ﺑﯿﻦ ﭼﮑﺶ و ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺗﺨﻢﻣﺮغ‪ ،‬در ﺧﺼﻮص‬
‫ﺗﯿﻠﻪھﺎی رﻧﮕﯽ ﺷﻤﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫در ﻧﻤﻮﻧﮥ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺮطﺎن‪ ،‬واﻗﻌﯿﺘﯽ آﻣﺎری ﻧﻘﺶ داﺷﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎر‪ ،‬دو ﻓﺮد ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺻﺒﻮر از ھﻤﺎن ﺗﯿﻠﻪھﺎی ﺷﻤﺎ ﺑﺮﻣﯽدارﻧﺪ‪ .‬ﺟﮏ)‪ ،(١٢٣‬ھﺮ ﺑﺎر ﭼﮫﺎر ﺗﯿﻠﻪ و‬
‫ﺟﯿﻞ)‪ (١٢۴‬ھﺮ ﺑﺎر ھﻔﺖ ﺗﯿﻠﻪ ﺑﺮﻣﯽدارد‪ .‬ھﺮ دو ﻧﻔﺮ ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ھﻤﮥ ﺗﯿﻠﻪھﺎﯾﺸﺎن‬
‫ﮏرﻧﮓ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪ را ﺛﺒﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﮐﺎﻓﯽ ﺻﺒﻮر ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر‬ ‫ﯾ ​‬
‫اداﻣﻪ دھﻨﺪ‪ ،‬ﺟﮏ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺟﯿﻞ اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻋﺠﯿﺐ را ﺧﻮاھﺪ دﯾﺪ؛ در واﻗﻊ‪ ،‬ھﺸﺖ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﯿﻞ دﺳﺘﻪھﺎی ﯾﮏرﻧﮓ ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ‪ ،‬درﺻﺪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﺷﺪه‬
‫ﺑﺮای ﺟﮏ ‪ %١٢ /۵‬و ﺑﺮای ﺟﯿﻞ ‪ %١ /۵۶‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎز ھﻢ ھﯿﭻ ﭼﮑﺶ و ﻋﻠﯿﺘﯽ در‬
‫ﮐﺎر ﻧﯿﺴﺖ و ﻓﻘﻂ واﻗﻌﯿﺘﯽ رﯾﺎﺿﯽ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ :‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﯾﮏرﻧﮓ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی‬
‫ﭼﮫﺎرﺗﺎﯾﯽ ﺗﯿﻠﻪھﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺤﺘﻤﻞﺗﺮ از ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ھﻔﺖﺗﺎﯾﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﺟﻤﻌﯿﺖ اﯾﺎﻻتﻣﺘﺤﺪه را ظﺮف ﺗﯿﻠﮥ ﺧﻮد ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬روی ﺑﻌﻀﯽ ﺗﯿﻠﻪھﺎ‬
‫ﻧ ﻮ ﺷ ﺘ ﻪ ﺷ ﺪ ه »س‪.‬ک« )ﺳﺮطﺎن ﮐﻠﯿﻪ(‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪﻧﻮﺑﺖ ﺗﯿﻠﻪھﺎ را ﺧﺎرج ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی روﺳﺘﺎﯾﯽ از ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی دﯾﮕﺮ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﻧﺪ و ﺗﻌﺪاد ﮐﻤﺘﺮی دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻞ‬
‫ﺑﺎزی ﺟﮏ و ﺟﯿﻞ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﺣﺪاﮐﺜﺮی‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻌﺪاد ﻣﻮارد‬
‫ﺳﺮطﺎن‪ ،‬در اﯾﻦ ﺷﮫﺮﺳﺘﺎنھﺎی ﮐﻢﺟﻤﻌﯿﺖ ﻣﺘﺤﻤﻞﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﮥ داﺳﺘﺎن‬
‫ھﻤﯿﻦ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺑﺎ واﻗﻌﯿﺘﯽ ﺷﺮوع ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﯾﮏ ﻋﻠﺖ ﺑﻮد‪ :‬ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ ﺳﺮطﺎن ﮐﻠﯿﻪ در‬
‫ﮐﺸﻮر ﺗﻔﺎوت ﻓﺮاواﻧﯽ دارد و اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻨﻈﻢ و ﺳﺎﻣﺎﻧﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ دﻟﯿﻞ‬
‫آن را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻧﺒﻮدن ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﺣﺪاﮐﺜﺮی ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﮐﻮﭼﮏ اراﺋﻪ ﮐﺮدم؛ وﻟﯽ اﯾﻦ‬
‫ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻋﻠﯿﺖ را ﻧﺸﺎن ﻧﻤﯽدھﺪ‪ .‬ﺟﻤﻌﯿﺖ ﮐﻢ ﯾﮏ ﺷﮫﺮﺳﺘﺎن ﺗﻮﺟﯿﮫﯽ ﺑﺮای اﯾﺠﺎد‬
‫ﺳﺮطﺎن ﯾﺎ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از آن ﻧﯿﺴﺖ و ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد دﻓﻌﺎت ﺑﺮوز ﺳﺮطﺎن‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖھﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮ ﯾﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺰاﻣﯽ ﻧﯿﺴﺖ‬
‫ﻣﯿﺰان اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺳﺮطﺎن در ﺷﮫﺮﺳﺘﺎنھﺎی ﮐﻢﺟﻤﻌﯿﺖ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ﻧﻘﺎط دﯾﮕﺮ‬
‫ﮐﺸﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ زﯾﺎد ﭘﺎرﺳﺎل اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ ھﻤﯿﻦ‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ را در ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ھﻢ ﺗﮑﺮار ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ھﻤﺎن اﻟﮕﻮ را ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ؛ وﻟﯽ‬
‫اطﻤﯿﻨﺎﻧﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ھﻤﺎن ﺷﮫﺮﺳﺘﺎنھﺎی ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﻣﻮارد اﺑﺘﻼ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ﺷﮫﺮﺳﺘﺎنھﺎی ﭘﺮﺟﻤﻌﯿﺖ و‬
‫ﮐﻢﺟﻤﻌﯿﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬داﻧﺸﻤﻨﺪان اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه را اﺛﺮ ﺗﺼﻨﻌﯽ‬
‫ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺸﺎھﺪاﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﻌﻀﯽ وﯾﮋﮔﯽھﺎی روش ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬در اﯾﻦ‬
‫ﻣﻮرد‪ ،‬اﻧﺪازۀ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎ‪ ،‬اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ھﻤﮥ ﻣﺎﺟﺮاﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯾﺘﺎن ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮدم‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﻣﺘﻌﺠﺐ ﮐﺮد؛ اﻣﺎ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﮐﺸﻒ ﺗﺎزهای ﺑﻪﺣﺴﺎب ﻧﻤﯽآﯾﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺧﯿﻠﯽ ﭘﯿﺶﺗﺮ ﻣﯽداﻧﺴﺘﯿﺪ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﮥ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﺑﺰرگﺗﺮ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺗﻮان اﻋﺘﻤﺎد ﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ‪ .‬ﺣﺘﯽ‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اطﻼﻋﺎﺗﯽ در زﻣﯿﻨﮥ آﻣﺎر ﻧﺪارد‪ ،‬درﺑﺎرۀ ﻗﺎﻧﻮن اﻋﺪاد ﺑﺰرگ ﺷﻨﯿﺪه اﺳﺖ؛‬
‫وﻟﯽ »داﻧﺴﺘﻦ«‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺑﻠﻪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ ﻧﯿﺴﺖ و اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻋﺒﺎرتھﺎی زﯾﺮ درﺑﺎرۀ ﺷﻤﺎ‬
‫ھﻢ ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬

‫در ﻣﺎﺟﺮای ﺳﺮطﺎن ﮐﻠﯿﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﮥ ﮐﻢﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﻮدن‪ ،‬در ﻧﮕﺎھﺘﺎن ﻣﮫﻢ و‬
‫ﭘﺮرﻧﮓ ﺟﻠﻮه ﮐﺮد‪.‬‬
‫درﺑﺎرۀ اﺧﺘﻼف ﮐﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﭼﮫﺎرﺗﺎﯾﯽ و ھﻔﺖ​ﺗﺎﯾﯽ‪ ،‬دﺳﺖﮐﻢ‪ ،‬اﻧﺪﮐﯽ‬
‫ﺗﻌﺠﺐ ﮐﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺘﯽ ھﻤﯿﻦ ﺣﺎﻻ ھﻢ ﺑﺮای درک ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﺒﻮدن اﯾﻦ دو ﺟﻤﻠﻪ ﻻزم اﺳﺖ‬
‫ﮐﻤﯽ ﺗﻼش ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﺑﺰرگ‪ ،‬دﻗﯿﻖﺗﺮ از ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﮐﻮﭼﮏاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﮐﻮﭼﮏ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺪاﮐﺜﺮی ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی‬
‫ﺑﺰرگاﻧﺪ‪.‬‬
‫ً‬
‫ﺟﻤﻠﮥ اول‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﮐﺎﻣﻼ درﺳﺖ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺟﻤﻠﮥ دوم ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ آن ﻣﻌﻨﺎ‬
‫ﺑﺨﺸﯿﺪ ﺗﺎ ﺷﻤﺎ آن را ﮐﺎﻣﻼ ً درک ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻼم ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﯽداﻧﺴﺘﯿﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﺑﺰرگ دﻗﯿﻖﺗﺮﻧﺪ؛ وﻟﯽ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً‬
‫ﺧﯿﻠﯽ ﺧﻮب از اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ آﮔﺎھﯽ ﻧﺪاﺷﺘﯿﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺗﻨﮫﺎ ﮐﺴﯽ ﻧﯿﺴﺘﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻌﻀﻞ ﻣﻮاﺟﮫﯿﺪ‪ .‬ﻣﻦ و آﻣﻮس در اوﻟﯿﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دادﯾﻢ ﺣﺘﯽ‬
‫ﭘﮋوھﺸﮕﺮان ﮐﺎرآزﻣﻮده ھﻢ درک و ﺣﺲ ﺿﻌﯿﻔﯽ درﺑﺎرۀ اﺛﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﯿﺮی دارﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﻗﺎﻧﻮن اﻋﺪاد ﮐﻮﭼﮏ‬

‫ھﻤﮑﺎری ﻣﻦ ﺑﺎ آﻣﻮس در اﺑﺘﺪای دھﮥ ‪ ١٩٧٠‬ﺑﺎ ﺑﺤﺜﯽ درﺑﺎرۀ اﯾﻦ ادﻋﺎ آﻏﺎز ﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫اﻓﺮاد آﻣﻮزش​ﻧﺪﯾﺪه در زﻣﯿﻨﮥ آﻣﺎر‪» ،‬آﻣﺎرﮔﺮان ﺷﮫﻮدی« ﺧﻮﺑﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬او ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫درﺑﺎرۀ ﭘﮋوھﺸﮕﺮان داﻧﺸﮕﺎه ﻣﯿﺸﯿﮕﺎن ﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ در ﺧﺼﻮص آﻣﺎر ﺷﮫﻮدی‪،‬‬
‫شﺑﯿﻦ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﻗﻮی ﺑﻪ اﯾﻦ ادﻋﺎ داﺷﺘﻢ و آن را ﺷﺨﺼﯽ‬ ‫ﺧﻮ ​‬
‫ﻗﻠﻤﺪاد ﻣﯽﮐﺮدم‪ .‬ﺑﻪﺗﺎزﮔﯽ ﻓﮫﻤﯿﺪه ﺑﻮدم آﻣﺎرﮔﺮ ﺷﮫﻮدی ﺧﻮﺑﯽ ﻧﯿﺴﺘﻢ و ﻓﮑﺮ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﺮدم ﺑﺪﺗﺮ از دﯾﮕﺮان ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬
‫س ﭘﮋوھﺸﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻨﻮع ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﯿﺮی ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻠﮑﻪ‬ ‫ﺑﺮای ﯾﮏ روانﺷﻨﺎ ِ‬
‫ﻣﺰاﺣﻤﺖ و ﻣﺎﻧﻌﯽ ھﺰﯾﻨﻪﺑﺮدار اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ھﺮ ﭘﮋوھﺸﯽ را ﺑﻪ ﯾﮏ ﻗﻤﺎر ﺑﺪل‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﻣﯽﺧﻮاھﯿﺪ اﯾﻦ ﻓﺮﺿﯿﻪ را ﺑﻪ اﺛﺒﺎت ﺑﺮﺳﺎﻧﯿﺪ ﮐﻪ داﻣﻨﮥ واژﮔﺎن‬
‫دﺧﺘﺮان ﺑﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﻨﯽ ﺷﺶ ﺳﺎل‪ ،‬از ﭘﺴﺮان ﺑﺎ ھﻤﯿﻦ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﻨﯽ وﺳﯿﻊﺗﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﺿﯿﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺟﻤﻌﯿﺘﯽ ﺻﺤﺖ دارد و ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺗﻌﺪاد واژهھﺎی دﺧﺘﺮان‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﭘﺴﺮان اﺳﺖ؛ اﻣﺎ دﺧﺘﺮان و ﭘﺴﺮان ﺗﻔﺎوت زﯾﺎدی ﺑﺎ ھﻢ دارﻧﺪ و ﺑﺎ ﮐﻤﯽ‬
‫ﺷﺎﻧﺲ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪای را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ در آن‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت‪ ،‬ﺑﯽﻧﺘﯿﺠﻪ اﺳﺖ‬
‫ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﭘﺴﺮان ﺗﻤﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﯾﮏ ﭘﮋوھﺸﮕﺮ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ‬
‫ﺑﺮاﯾﺘﺎن ﮔﺮان ﺗﻤﺎم ﻣﯽﺷﻮد؛ ﭼﻮن وﻗﺖ و ﺗﻼﺷﺘﺎن را ﺑﯿﮫﻮده ﺻﺮف ﮐﺮدهاﯾﺪ و در‬
‫اﺛﺒﺎت ﻓﺮﺿﯿﻪای درﺳﺖ‪ ،‬ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮردهاﯾﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻤﻮﻧﮥ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﮐﺎﻓﯽ‬
‫ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ راه ﮐﻢ​ﮐﺮدن اﯾﻦ ﺧﻄﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﮋوھﺸﮕﺮی ﮐﻪ ﻧﻤﻮﻧﮥ ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻮﭼﮑﯽ را‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﺨﺖ و اﻗﺒﺎل ﺳﭙﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﺧﻄﺎی ھﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪای ﺑﺎ روﺷﯽ ﻧﺴﺒﺘﺎً آﺳﺎن ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد؛ اﻣﺎ‬
‫نﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﻪطﻮر ﺳﻨﺘﯽ از ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺮای ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی درﺑﺎرۀ اﻧﺪازۀ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎ‬ ‫روا ​‬
‫ﯽﻧﻘﺺ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﺑﻪ ﻗﻀﺎوت ﺧﻮد ﻣﺘﮑﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑ ​‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎﻟﻪای ﮐﻪ ﮐﻤﯽ ﭘﯿﺶﺗﺮ از ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ﺑﺎ آﻣﻮس ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮدم‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد‬
‫نﺷﻨﺎﺳﺎن دﭼﺎر اﺷﺘﺒﺎھﯽ راﯾﺞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﺮد‬ ‫روا ​‬
‫ً‬
‫نﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎﯾﯽ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ آنھﺎ را ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ‪ %۵٠‬در‬ ‫روا ​‬
‫ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﺷﮑﺴﺖ اﺛﺒﺎت ﻓﺮﺿﯿﻪای درﺳﺖ ﻗﺮار ﻣﯽدھﺪ! ھﯿﭻ ﭘﮋوھﺸﮕﺮ‬
‫یھﺎی‬ ‫ﯽﭘﺬﯾﺮد‪ .‬ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﻨﻄﻘﯽ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ​ﮔﯿﺮ ​‬
‫ﻋﺎﻗﻠﯽ ﭼﻨﯿﻦ رﯾﺴﮑﯽ را ﻧﻤ ​‬
‫نﺷﻨﺎﺳﺎن درﺑﺎرۀ ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎزﺗﺎﺑﯽ از ﺗﺼﻮرات ﻏﻠﻂ ﺷﮫﻮدی در ﺧﺼﻮص‬ ‫روا ​‬
‫ﻪﮔﯿﺮی اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﯿﺰان ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﻧﻤﻮﻧ ​‬
‫آن ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺮا ﻣﺘﻌﺠﺐ ﮐﺮد؛ ﭼﻮن ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﻣﺸﮑﻠﯽ را ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽداد ﮐﻪ در‬
‫نﺷﻨﺎﺳﺎن‬ ‫ﭘﮋوھﺶھﺎی ﺧﻮد دﯾﺪه و ﺣﺲ ﮐﺮده ﺑﻮدم‪ .‬ﻣﻦ ھﻢ ﻣﺜﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮ روا ​‬
‫ﭘﮋوھﺸﮕﺮ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻮﭼﮑﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﺮدم و ﮔﺎھﯽ ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی ﮐﺎﻣﻼ ً‬
‫ﺑﯽﻣﻌﻨﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآوردم‪ .‬اﮐﻨﻮن دﻟﯿﻠﺶ را ﻣﯽداﻧﺴﺘﻢ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻋﺠﯿﺐوﻏﺮﯾﺐ‪،‬‬
‫از اﺛﺮ ﺗﺼﻨﻌﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداری ﻣﻦ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻦ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﺠﺎﻟﺖآور ﺑﻮد؛‬
‫زﯾﺮا ﻣﻦ آﻣﺎر ﺗﺪرﯾﺲ ﻣﯽﮐﺮدم و ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻧﺪازۀ ﻧﻤﻮﻧﮥ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫را ﺑﺮای ﮐﺎھﺶ ﺧﻄﺮ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ھﯿﭻوﻗﺖ از روش‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﯽﮐﺮدم و ھﻤﯿﺸﻪ ﺑﻪ روش ﻗﺪﯾﻤﯽ و ﺣﺲ دروﻧﯽ ﺧﻮدم‬
‫ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻮدم و ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺧﯿﻠﯽ ﺟﺪی ﻧﻤﯽﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬وﻗﺘﯽ آﻣﻮس ﺑﻪ ﺳﻤﯿﻨﺎر ﻣﻦ‬
‫آﻣﺪ‪ ،‬ﻣﯽداﻧﺴﺘﻢ ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺪارم‪ .‬در ﺧﻼل ﺳﻤﯿﻨﺎر ﺧﯿﻠﯽ زود ﺑﻪ‬
‫ﺖاﻧﺪﯾﺶ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﯿﺸﯿﮕﺎن‪ ،‬راه را اﺷﺘﺒﺎه‬ ‫ﺗﻮاﻓﻖ رﺳﯿﺪﯾﻢ ﮐﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﺜﺒ ​‬
‫ﻣﯽروﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ و آﻣﻮس ﺑﺮای آﻧﮑﻪ ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ آﯾﺎ ﻣﻦ ﺗﻨﮫﺎ اﺣﻤﻘﯽ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ اﺷﺘﺒﺎھﯽ را‬
‫ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺪه ﯾﺎ ﻋﻀﻮی از اﮐﺜﺮﯾﺖ اﺣﻤﻖھﺎ ﺑﻮدم‪ ،‬آزﻣﺎﯾﺸﯽ را طﺮاﺣﯽ ﮐﺮدﯾﻢ‪.‬‬
‫ھﺪف از اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬ﻣﺸﺎھﺪۀ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ آﯾﺎ ﭘﮋوھﺸﮕﺮان ﻣﺘﺨﺼﺺ در رﯾﺎﺿﯿﺎت‬
‫ھﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﺧﻄﺎﯾﯽ را ﺗﮑﺮار ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪای را‬
‫طﺮاﺣﯽ ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ در آن‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎی واﻗﻌﯽ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﭼﻨﺪ آزﻣﺎﯾﺶ‬
‫ﻣﻮﻓﻖ را ﻧﯿﺰ در ﺑﺮ داﺷﺖ‪ .‬در ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ از اﻓﺮاد ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد اﻧﺪازۀ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯿﺰان ﺷﮑﺴﺖ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ آنھﺎ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ و ﺑﻪ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﺼﺪ اﻧﺠﺎم ﭘﮋوھﺶ را دارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺻﯿﻪای ﻣﻨﺎﺳﺐ اراﺋﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻣﻮس ﺑﻪ ﮔﺮدآوری ﭘﺎﺳﺦھﺎی ﮔﺮوھﯽ ﺣﺮﻓﻪای ﺷﺎﻣﻞ دو ﻧﻮﯾﺴﻨﺪۀ ﮐﺘﺎب ﻣﺮﺟﻊ‬
‫داﻧﺸﮕﺎھﯽ درﺑﺎرۀ آﻣﺎر ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻦ و آﻣﻮس در اوﻟﯿﻦ ﻣﻘﺎﻟﮥ ﻣﺸﺘﺮﮐﻤﺎن ﺑﺎ ﻧﺎم »ﺑﺎور ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﻋﺪاد ﮐﻮﭼﮏ« ﺗﻮﺿﯿﺢ‬
‫د ا د ﯾ ﻢ »اﺣﺴﺎس ﺷﮫﻮدی ﻣﺎ در ﺧﺼﻮص ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداری اﺗﻔﺎﻗﯽ‪ ،‬از ﻗﺎﻧﻮن اﻋﺪاد‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﭘﯿﺮوی ﻣﯽﮐﻨﺪ و اﯾﻦ اﻣﺮ ﺧﻮد درﺳﺘﯽ ﻗﺎﻧﻮن اﻋﺪاد ﺑﺰرگ را درﺑﺎرۀ اﻋﺪاد‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﻧﯿﺰ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ«‪ .‬ﻣﺎ ﺗﻮﺻﯿﮥ ﻣﮫﻤﯽ ھﻢ اراﺋﻪ ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﭘﮋوھﺸﮕﺮان‪،‬‬
‫»ﺣﺲ دروﻧﯽ و ﺷﮫﻮدی آﻣﺎری ﺧﻮد را ﺑﻪ دﯾﺪۀ ﺗﺮدﯾﺪ ﺑﻨﮕﺮﻧﺪ و در ﺻﻮرت اﻣﮑﺎن‪،‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ را ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ آن ﮐﻨﻨﺪ«‪.‬‬
 ‫ﺑﺮﺗﺮی ﺳﻮﮔﯿﺮی اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﺮ ﺷﮏ و ﺗﺮدﯾﺪ‬

‫در ﯾﮏ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ ﺗﻠﻔﻨﯽ از ‪ ٣٠٠‬ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ‪ %۶٠ ،‬اﻓﺮاد از رﺋﯿﺲﺟﻤﮫﻮر ﺣﻤﺎﯾﺖ‬

‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاھﯿﺪ ﭘﯿﺎم ﺟﻤﻠﮥ ﺑﺎﻻ را دﻗﯿﻘﺎً در ﭘﻨﺞ ﮐﻠﻤﻪ ﺧﻼﺻﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﺪ؟‬
‫ﻣﯽﺗﻮان ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮد ﺟﻤﻠﮥ ﺷﻤﺎ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪» :‬ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان از رﺋﯿﺲﺟﻤﮫﻮر‬
‫ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ«‪ .‬اﯾﻦ ﮐﻠﻤﻪھﺎ ﺧﻼﺻﻪای از ﻣﺎﺟﺮا اﺳﺖ‪ .‬اطﻼﻋﺎت ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ‪،‬‬
‫ﺗﻠﻔﻨﯽ​ﺑﻮدن آن و ﺷﺮﮐﺖ ‪ ٣٠٠‬ﻧﻔﺮ ھﯿﭻ ﺟﺬاﺑﯿﺘﯽ ﻧﺪارﻧﺪ و ﺻﺮﻓﺎً اطﻼﻋﺎت ﺟﺎﻧﺒﯽ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﻤﯽ از ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻧﺪازه و ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ھﻢ ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی ﺷﻤﺎ ھﻤﯿﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻮﺟﮫﺘﺎن ﺑﻪ‬
‫ﻋﺪدی ﮐﺎﻣﻼ ً ﺑﯽرﺑﻂ و ﺑﯽﻣﻌﻨﺎ ھﻢ ﺟﻠﺐ ﻣﯽﺷﻮد )ﯾﮏ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ ﺗﻠﻔﻨﯽ از ‪] ۶‬ﯾﺎ‬
‫‪ ۶٠‬ﻣﯿﻠﯿﻮن[ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ‪ .(...‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻓﺮدی ﺣﺮﻓﻪای ﻧﺒﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬در ﺧﺼﻮص دو‬
‫ﻧﻤﻮﻧﮥ ﻣﺘﻔﺎوت ‪ ١۵٠‬ﻧﻔﺮی و ‪ ٣٠٠٠‬ﻧﻔﺮی واﮐﻨﺸﯽ ﯾﮑﺴﺎن ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻣﻌﻨﺎی ھﻤﺎن ﮔﺰاره اﺳﺖ ﮐﻪ »اﻓﺮاد ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎ ﺣﺴﺎس‬
‫ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎم ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ دو ﻧﻮع اطﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺎﺟﺮا و ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺎﺟﺮا‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪطﻮر‬
‫طﺒﯿﻌﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮ ﻣﺎﺟﺮا ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ اﻋﺘﻤﺎدﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮدن آن‪ .‬وﻗﺘﯽ اﻋﺘﻤﺎدﭘﺬﯾﺮ‬
‫ﺑﻮدن ﻣﺎﺟﺮا ﺑﻪطﻮر واﺿﺢ زﯾﺮ ﺳﺆال ﺑﺮود‪ ،‬ﭘﯿﺎم درﯾﺎﻓﺘﯽ ھﻢ اﻋﺘﺒﺎر ﺧﻮد را از دﺳﺖ‬
‫ﻣﯽدھﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد »ﯾﮏ ﮔﺮوه ﻣﺘﻌﺼﺐ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ ﻧﺎﻗﺺ و‬
‫ﻪای اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ ﺗﺎ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان از رﺋﯿﺲﺟﻤﮫﻮر ﻧﺸﺎن داده‬ ‫ﺳﻮﮔﯿﺮاﻧ ​‬
‫ﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،«...‬ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎی ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ را رد ﻣﯽﮐﺮدﯾﺪ و اﯾﻦ ﻣﺎﺟﺮا‪ ،‬ﺑ ​‬
‫داﺳﺘﺎﻧﯽ ﺟﺪﯾﺪ از دروغھﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ در ذھﻨﺘﺎن ﺛﺒﺖ ﻣﯽﺷﺪ؛ وﻟﯽ آﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ‬
‫ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ دو ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ھﻢ ﻗﻀﺎوت ﮐﻨﯿﺪ‪» :‬در روزﻧﺎﻣﮥ ﻧﯿﻮﯾﻮرکﺗﺎﯾﻤﺰ ﺧﻮاﻧﺪم‬
‫ﮐﻪ‪ «...‬و »در ﺟﻤﻊ‪ ،‬ﮐﻨﺎر آبﺳﺮدﮐﻦ)‪ (١٢۵‬ﺷﻨﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ‪ .«...‬آﯾﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺷﻤﺎ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎورﮐﺮدن ﻣﺴﺎﺋﻞ را درﺟﻪﺑﻨﺪی ﮐﻨﺪ؟ اﺻﻞ ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺧﯿﺮ!‬
‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ ﮔﻔﺘﯿﻢ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺷﮏ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ھﻤﮥ‬
‫اﺑﮫﺎمھﺎ و ﺗﺮدﯾﺪھﺎ را ﺣﺬف ﻣﯽﮐﻨﺪ و داﺳﺘﺎﻧﯽ ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﺴﻨﺠﻢ و ﻣﺤﮑﻢ ﺷﮑﻞ‬
‫ﯽھﺎی ذھﻨﯽ ﻧﺎﺷﯽ از آن‪ ،‬ﭼﻨﺎن‬ ‫ﻣﯽدھﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭘﯿﺎم درﯾﺎﻓﺘﯽ ﻓﻮراً رد ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ آن ﭘﯿﺎم ﺣﻘﯿﻘﺖ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ‬
‫ﮏﮐﺮدن دارد؛ ﭼﻮن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﺣﺘﻤﺎﻻت ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر را در ﯾﮏزﻣﺎن ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﺪ؛‬ ‫ﺷ ​‬
‫ﮏﮐﺮدن دﺷﻮارﺗﺮ از رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اطﻤﯿﻨﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن اﻋﺪاد ﮐﻮﭼﮏ ﻧﻤﻮﻧﮥ‬ ‫وﻟﯽ ﺷ ​‬
‫ﺑﺎرزی از ﺑﺮﺗﺮی اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﺮ ﺗﺮدﯾﺪ اﺳﺖ؛ ﭘﺪﯾﺪهای ﮐﻪ در ﻓﺼﻞھﺎی ﺑﻌﺪی ﺑﺎ‬
‫ﻟﺒﺎسھﺎی ﻣﺒﺪل ﺑﻪ داﺳﺘﺎن ﻣﺎ ﺳﺮ ﻣﯽزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮﮔﯿﺮی ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺑﺎور »ﻣﺸﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﮥ ﺧﺮوار اﺳﺖ«‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﺎﺟﺮاﺟﻮﯾﯽ‬
‫ﻞﺑﻮدن‬ ‫ﻣﺎ را ﺷﮑﻞ ﻣﯽدھﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻣﺴﺘﻌﺪ اﻏﺮاق و ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ در اﻧﺴﺠﺎم و ﮐﺎﻣ ​‬
‫ﻣﺸﺎھﺪهھﺎﯾﻤﺎن ھﺴﺘﯿﻢ‪ .‬اﻏﺮاق ﭘﮋوھﺸﮕﺮان در ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻣﺸﺎھﺪهھﺎی اﻧﺪﮐﺸﺎن‬
‫ﺑﯽ​ﺷﺎھﺖ ﺑﻪ اﺛﺮ ھﺎﻟﻪای ﻧﯿﺴﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﻗﻀﺎوت درﺑﺎرۀ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اطﻼﻋﺎت ﺧﯿﻠﯽ‬
‫ﮐﻤﯽ از او دارﯾﻢ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ھﻤﯿﺸﻪ ﻋﺠﻮل اﺳﺖ و ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﺎﻣﻠﯽ از اطﻼﻋﺎت‬
‫اﻧﺪک ﻣﯽﺳﺎزد؛ ﻣﺎﺷﯿﻨﯽ ﮐﻪ ﻋﺠﻮﻻﻧﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮد؛ ﮔﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﻋﺪاد‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺎور دارد‪ .‬در ﯾﮏ ﮐﻼم‪ ،‬ﺑﺎزآﻓﺮﯾﻨﯽ او از واﻗﻌﯿﺖ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻌﻨﺎدار اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﻋﻠﺖ و اﺣﺘﻤﺎل‬

‫ﯽﮔﺮا ھﻤﯿﺸﻪ در ﺟﺴﺘﺠﻮی ﻋﻠﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﮑﻞ ﻣﺎ ﺑﺎ روشھﺎی‬ ‫ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺗﺪاﻋ ​‬

‫خدادن اﺗﻔﺎق‬‫آﻣﺎری‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت​ﺑﻮدن روش ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز آن اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻤﺮﮐﺰ‪ ،‬ﺑﺮ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ر ​‬
‫ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻠﮑﻪ دﯾﺪﮔﺎه آﻣﺎری‪ ،‬ﺑﻪ اﺗﻔﺎقھﺎی ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﺖ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل‪ ،‬آن را از ﻣﯿﺎن دﯾﮕﺮ ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺗﻔﮑﺮ ﻋﻠﯿﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺎ را در ارزﯾﺎﺑﯽ اﺗﻔﺎﻗﯽﺑﻮدن روﯾﺪادھﺎی اﺗﻔﺎﻗﯽ دﭼﺎر‬
‫ﻣﺸﮑﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﻨﺴﯿﺖ ﺷﺶ ﻧﻮزاد ﻣﺘﻮﻟﺪﺷﺪه در ﯾﮏ‬
‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺗﺮﺗﯿﺐ دﺧﺘﺮھﺎ و ﭘﺴﺮھﺎ ﮐﺎﻣﻼ ً اﺗﻔﺎﻗﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ رﺧﺪادھﺎ‬
‫از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ھﺴﺘﻨﺪ و ﺗﻌﺪاد دﺧﺘﺮھﺎ و ﭘﺴﺮھﺎی ﻣﺘﻮﻟﺪﺷﺪه در ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮی ﺑﺮ ﺟﻨﺴﯿﺖ ﻧﻮزاد ﺑﻌﺪی ﻧﺪارد‪ .‬ﺣﺎل‪ ،‬اﯾﻦ ﺳﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﺤﺘﻤﻞ را در‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﭘﺴﺮ‪ ،‬ﭘﺴﺮ‪ ،‬ﭘﺴﺮ‪ ،‬دﺧﺘﺮ‪ ،‬دﺧﺘﺮ‪ ،‬دﺧﺘﺮ‬
‫دﺧﺘﺮ‪ ،‬دﺧﺘﺮ‪ ،‬دﺧﺘﺮ‪ ،‬دﺧﺘﺮ‪ ،‬دﺧﺘﺮ‪ ،‬دﺧﺘﺮ‬
‫ﭘﺴﺮ‪ ،‬دﺧﺘﺮ‪ ،‬ﭘﺴﺮ‪ ،‬ﭘﺴﺮ‪ ،‬دﺧﺘﺮ‪ ،‬ﭘﺴﺮ‬
‫آﯾﺎ اﺣﺘﻤﺎل اﯾﻦ ﺳﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ؟ ﭘﺎﺳﺦ ﺷﮫﻮدی ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ »اﻟﺒﺘﻪ ﮐﻪ‬
‫ﻧﻪ!« ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ رﺧﺪادھﺎ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮﻧﺪ و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً اﺣﺘﻤﺎل دﺧﺘﺮ و‬
‫ﭘﺴﺮ ﺑﻮدن ﻧﻮزادھﺎ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ؛ ﭘﺲ ھﺮ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از دﺧﺘﺮھﺎ و ﭘﺴﺮھﺎ ﻧﯿﺰ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ دارﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮐﻨﻮن ﮐﻪ ﻣﯽداﻧﯿﺪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی درﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺲ‬
‫ﺷﮫﻮدی ﺷﻤﺎ ﺗﻀﺎد دارد؛ زﯾﺮا ﺗﻨﮫﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺳﻮم ﺑﻪ ﻧﻈﺮﺗﺎن اﺗﻔﺎﻗﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮان‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺳﻮم ﺑﯿﺶ از دو ﺗﺮﮐﯿﺐ دﯾﮕﺮ ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ھﻤﯿﺸﻪ در ﭘﯽ اﻟﮕﻮھﺎ ھﺴﺘﯿﻢ و ﺑﻪ دﻧﯿﺎی ﻣﻨﺴﺠﻢ ﺑﺎور دارﯾﻢ‪ .‬در اﯾﻦ ﻓﻀﺎ‬
‫ﻧﻈﻢ و ﻗﺎﻋﺪهھﺎ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺷﮑﻞ ﻧﻤﯽﮔﯿﺮﻧﺪ؛ ﺑﻠﮑﻪ از ﻋﻠﯿﺖ ﯾﺎ ﻗﺼﺪ ﯾﮏ ﻓﺮد ﻧﺎﺷﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺪارﯾﻢ از ﻓﺮاﯾﻨﺪی اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻧﻈﻢ و ﻗﺎﻋﺪهﻣﻨﺪی ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﭘﺪﯾﺪهای ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ‪ ،‬ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ آن را رد ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﺗﺼﺎدﻓﯽ‪ ،‬ﺑﺴﺎﻣﺪھﺎی ﺑﺴﯿﺎری ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺴﺎﻣﺪ​ھﺎ اﻧﺴﺎنھﺎ را‬
‫ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺗﺼﺎدﻓﯽ​ﺑﻮدن را ﻣﯽ​ﺗﻮان ﺑﻪ طﻮر‬
‫ﮐﺎﻣﻞ درک ﮐﺮد؛ زﯾﺮا ﺗﻔﮑﺮ ﻋﻠﯿﺘﯽ از ﻓﺎﯾﺪهھﺎی ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﻣﻮﺟﻮدات اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪطﻮر‬
‫ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی ﺑﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮھﺎی ﻣﺤﯿﻂ اطﺮاﻓﻤﺎن دﻗﯿﻖ و ﺣﺴﺎس ھﺴﺘﯿﻢ‪ .‬ﺷﯿﺮھﺎ ھﺮ‬
‫از ﮔﺎھﯽ ﺑﻪ طﻮر ﺗﺼﺎدﻓﯽ در دﺷﺖ ظﺎھﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ وﻟﯽ اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫ﺖوآﻣﺪ آن​ھﺎ را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻮﯾﻢ و ﺑﻪ آن ﭘﺎﺳﺦ دھﯿﻢ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ اﯾﻦ‬ ‫ﻣﺤﺴﻮس رﻓ ​‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺎﺷﯽ از ﻧﻮﺳﺎنھﺎی اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در اﻣﻨﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺧﻮاھﯿﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫درک ﻧﺎدرﺳﺖ ﮐﻠﯽ از ﺗﺼﺎدﻓﯽ​ﺑﻮدن رﺧﺪادھﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻦ و آﻣﻮس در ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪای در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﺎ آﻣﺎرﮔﺮی ﺑﻪ ﻧﺎم وﻟﯿﺎم‬
‫ﻓﻠﺮ)‪ (١٢۶‬ھﻤﮑﺎری ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬او در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺧﻮد ﻧﺸﺎن داد اﻧﺴﺎنھﺎ اﻟﮕﻮھﺎﯾﯽ را‬
‫ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﺻﻼ ً وﺟﻮد ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬در ﺑﻤﺒﺎرانھﺎی ﻟﻨﺪن در ﺟﻨﮓ ﺟﮫﺎﻧﯽ‬
‫دوم‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﺎور وﺟﻮد داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻤﺒﺎرانھﺎ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻘﺸﮥ‬
‫ﻧﻘﺎط ھﺪف‪ ،‬ﻓﻮاﺻﻞ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی را ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‬
‫ﺟﺎﺳﻮﺳﺎن آﻟﻤﺎﻧﯽ در اﯾﻦ ﻣﻨﺎطﻖ اﻣﻦ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﯽ آﻣﺎری دﻗﯿﻖ‪،‬‬
‫اﺗﻔﺎﻗﯽﺑﻮدن ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻤﺒﺎران را آﺷﮑﺎر ﮐﺮد و ﻧﺸﺎن داد ﺑﺮداﺷﺖ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻧﺒﻮدن‬
‫آنھﺎ ھﻢ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻠﺮ ﺑﺮ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ »از ﻧﮕﺎه ﻓﺮدی‬
‫آﻣﻮزش ﻧﺪﯾﺪه‪ ،‬ﺗﺼﺎدﻓﯽ​ﺑﻮدن ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺎﻋﺪه ﯾﺎ روﻧﺪی ﺑﺮای دﺳﺘﻪﺑﻨﺪی‬
‫ﮐﺮدن وﻗﺎﯾﻊ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺧﯿﻠﯽ زود ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﭘﯿﺶ آﻣﺪ ﺗﺎ ﻣﻦ آﻧﭽﻪ از ﻓﻠﺮ آﻣﻮﺧﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﯿﺮم‪ .‬در ﺳﺎل‬
‫‪ ،١٩٧٣‬ﺟﻨﮓ ﻣﯿﺎن اﺳﺮاﺋﯿﻞ و اﻋﺮاب)‪ (١٢٧‬رخ داد‪ .‬ﺗﻨﮫﺎ ھﻤﮑﺎری ﻣﺆﺛﺮ ﻣﻦ ﺑﺎ ﻧﯿﺮوھﺎی‬
‫ندادن‬‫درﮔﯿﺮ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻣﺸﻮرت ﺑﺎ اﻓﺴﺮان ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﯾﮥ ﻧﯿﺮوی ھﻮاﯾﯽ اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﺮای ﭘﺎﯾﺎ ​‬
‫ﺑﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺑﻮد‪ .‬در اﺑﺘﺪا ﺟﻨﮓ ھﻮاﯾﯽ ﻣﺼﺮ ﺑﻪ ﺿﺮر اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﭘﯿﺶ رﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺷﮑﺴﺖھﺎ و ﺧﺴﺎرات‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد و ﻧﺎﻣﺘﻮازن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ دو‬
‫نھﺎ ﭼﮫﺎر ﺟﻨﮕﻨﺪۀ ﺧﻮد را از دﺳﺖ‬ ‫اﺳﮑﺎدران از ﯾﮏ ﭘﺎﯾﮕﺎه ﭘﺮواز ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از آ ​‬
‫داده ﺑﻮد؛ ﺣﺎل آﻧﮑﻪ اﺳﮑﺎدران دﯾﮕﺮ ھﯿﭻ ﺟﻨﮕﻨﺪهای را از دﺳﺖ ﻧﺪاده ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻠﺖ‬
‫ﺷﮑﺴﺖ اﺳﮑﺎدران ﺿﻌﯿﻒﺗﺮ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪ؛ اﻣﺎ ھﯿﭻ ﻋﻠﺖ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﯾﺎﻓﺖ ﻧﺸﺪ‬
‫ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﭼﺮا ﯾﮑﯽ از آنھﺎ ﮐﺎرآﻣﺪﺗﺮ از دﯾﮕﺮی ﻋﻤﻞ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ھﯿﭻ ﺗﻔﺎوت‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻧﯿﺰ دﯾﺪه ﻧﺸﺪ؛ وﻟﯽ اﻟﺒﺘﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻠﺒﺎنھﺎ ﺑﻪ طﻮر اﺗﻔﺎﻗﯽ از ﺑﺴﯿﺎری‬
‫ﺟﮫﺎت ﺑﺎ ھﻢ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮد؛ از ﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬دﻓﻌﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺧﻠﺒﺎﻧﺎن ﺑﯿﻦ ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖھﺎی ﺧﻮد ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﯾﺎ ﺗﻔﺎوت در ﺷﺮح ﮔﺰارشھﺎی آﻧﺎن ﭘﺲ از ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖھﺎ‪ .‬ﺗﻮﺻﯿﮥ ﻣﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﭘﺬﯾﺮش ﺗﺼﺎدﻓﯽﺑﻮدن اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﻪ و ﺗﻮﻗﻒ ﺗﺤﻘﯿﻖ درﺑﺎرۀ ﺧﻠﺒﺎﻧﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ‬
‫مدادن ﺗﺤﻘﯿﻖ‬ ‫ﺑﺎور ﻣﻦ‪ ،‬ﺷﺎﻧﺲ‪ ،‬ﻣﺘﺤﻤﻞﺗﺮﯾﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻮد و اﻧﺠﺎ ​‬
‫ﺗﺼﺎدﻓﯽ در ﭘﯽ ﻋﻠﺘﯽ ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﺑﯿﮫﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺧﻠﺒﺎﻧﺎن‬
‫اﺳﮑﺎدراﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺧﺴﺎرت و ﺷﮑﺴﺖ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺎزی ﺑﻪ رﻧﺞ ﺑﯿﺸﺘﺮ و‬
‫اﺣﺴﺎس ﺗﻘﺼﯿﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬آﻣﻮس و دو داﻧﺸﺠﻮی او ﺑﻪ ﻧﺎم​ھﺎی ﺗﺎم ﺟﯿﻠﻮوﯾﮏ)‪ (١٢٨‬و راﺑﺮت‬
‫ﯽﺑﻮدن روﯾﺪادھﺎ در‬ ‫واﻟﻮن)‪ (١٢٩‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای درﺑﺎرۀ ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﺎدرﺳﺖ از ﺗﺼﺎدﻓ ​‬
‫ورزش ﺑﺴﮑﺘﺒﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺟﺎﻟﺒﯽ رﺳﯿﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ »واﻗﻌﯿﺖ« ﺑﯿﻦ ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن‪ ،‬ﻣﺮﺑﯿﺎن و‬
‫طﺮﻓﺪاران ﺑﺴﮑﺘﺒﺎل ﺑﺴﯿﺎر راﯾﺞ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺎزﯾﮑﻨﯽ ﮐﻪ دﺳﺘﺶ ﮔﺮم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫﺘﺮ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺮداﺷﺖ ھﻢ ﭼﻨﺪان آﺳﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪ :‬ﺑﺎزﯾﮑﻨﯽ‬
‫ﺳﻪ‪ ،‬ﭼﮫﺎر ﺑﺎر ﺗﻮپ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ درون ﺳﺒﺪ ﻣﯽاﻧﺪازد و ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪ‬
‫طﻮر ﻋﻠﯿﺘﯽ ﭼﻨﯿﻦ ﻗﻀﺎوت ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ او اﮐﻨﻮن دﺳﺘﺶ ﮔﺮم ﺷﺪه و ﺑﮫﺘﺮ اﻣﺘﯿﺎز‬
‫ﻣﯽآورد‪ .‬ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن ھﺮ دو ﺗﯿﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺼﻮری دارﻧﺪ‪ .‬ھﻢﺗﯿﻤﯽھﺎﯾﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ او‬
‫ﭘﺎس ﻣﯽدھﻨﺪ و ﻣﺪاﻓﻌﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮاﻗﺒﺶ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﻤﻮﻧﻪ‪،‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪای ﻧﺎاﻣﯿﺪﮐﻨﻨﺪه داﺷﺖ‪ :‬در ﺑﺴﮑﺘﺒﺎل ﺣﺮﻓﻪای‪ ،‬ﮔﺮمﺷﺪن دﺳﺖ ﺑﺎزﯾﮑﻦ‬
‫ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﻧﺪارد؛ ﻧﻪ در ﭘﺮﺗﺎبھﺎی ﺣﯿﻦ ﺑﺎزی و ﻧﻪ ﺣﺘﯽ در ﭘﺮﺗﺎبھﺎی ﭘﻨﺎﻟﺘﯽ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ‬
‫ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن دﻗﯿﻖﺗﺮ از ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن دﯾﮕﺮﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﺴﺎﻣﺪ ﭘﺮﺗﺎبھﺎی ﻣﻮﻓﻖ و‬
‫ﺷﮑﺴﺖﺧﻮرده ﮐﺎﻣﻼ ً ﺗﺼﺎدﻓﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮمﺷﺪن دﺳﺖ ﺑﺎزﯾﮑﻦ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ‬
‫ﮐﺴﯽ ﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎور دارد و ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﻧﻈﻢ و ﻋﻠﯿﺖ را در‬
‫ﻪدار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫روﯾﺪادھﺎی ﺗﺼﺎدﻓﯽ دﺧﯿﻞ ﻣﯽداﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎور‪ ،‬ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ داﻣﻨ ​‬
‫واﮐﻨﺶ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ از داﺳﺘﺎن ﺟﺎﻟﺐ ﻣﺎ اﺳﺖ‪ .‬رﺳﺎﻧﻪھﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻠﺖ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ آن ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و واﮐﻨﺶ ﻋﻤﺪه‪ ،‬ﺑﺎور ﻧﮑﺮدن‬
‫آن ﺑﻮد‪ .‬رد اورﺑﺎک)‪ ،(١٣٠‬ﻣﺮﺑﯽ ﺑﻮﺳﺘﻮن ﺳﻠﺘﯿﮏ)‪ ،(١٣١‬وﻗﺘﯽ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﺷﻨﯿﺪ‪،‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﯾﻦ آدم ﮐﯿﺴﺖ؟ ﺣﺎﻻ ﺗﺤﻘﯿﻘﯽ ﮐﺮده؛ ﻣﻦ اﺻﻼ ً ﺑﻪ او اھﻤﯿﺘﯽ ﻧﻤﯽدھﻢ‪«.‬‬
‫ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ دﯾﺪن اﻟﮕﻮھﺎ ﺑﻪ طﻮر اﺗﻔﺎﻗﯽ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺐ اﺳﺖ؛ ﻗﻄﻌﺎً ﺑﺴﯿﺎر اﺛﺮﮔﺬارﺗﺮ از‬
‫ﻪای اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌ ​‬
‫ﺧﻄﺎی ادارﮐﯽ اﻟﮕﻮھﺎ‪ ،‬ﺑﺮ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎ ﺧﺎرج از زﻣﯿﻦ ﺑﺴﮑﺘﺒﺎل ﻧﯿﺰ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ‬
‫ﺳﺎل زﻣﺎن ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ ﻣﺸﺎور ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاریﺗﺎن ﻣﮫﺎرت ﻓﺮاواﻧﯽ‬
‫دارد؟ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل طﻮل ﻣﯽﮐﺸﺪ ﺗﺎ ھﯿﺌﺖ ﻣﺪﯾﺮۀ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻗﻮۀ‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ رﺋﯿﺲ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﻋﺎﻟﯽ اﺳﺖ؟ ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺎده اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ‬
‫اﺗﮑﺎ ﺑﻪ ﺣﺲ دروﻧﯽﺗﺎن‪ ،‬ﺧﯿﻠﯽ زودﺗﺮ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽرﺳﯿﺪ؛ زﯾﺮا اﺗﻔﺎقھﺎی‬
‫ﺗﺼﺎدﻓﯽ را ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ و ﭘﯿﺮو ﻗﺎﻋﺪه ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻓﺼﻞ را ﺑﺎ ﻣﺜﺎﻟﯽ درﺑﺎرۀ ﺷﯿﻮع ﺳﺮطﺎن در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻏﺎز ﮐﺮدم‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺜﺎل‪،‬‬
‫در ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﺮای ﻣﻌﻠﻤﺎن آﻣﺎر ذﮐﺮﺷﺪه اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﻣﻦ آن را در ﻣﻘﺎﻟﻪای درﺑﺎرۀ دو‬
‫آﻣﺎرﮔﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم​ھﺎی ھﺎروارد واﯾﻨﺮ و ھﺮﯾﺲ زورﻟﯿﻨﮓ ﺧﻮاﻧﺪم‪ .‬ﻣﻘﺎﻟﮥ آنھﺎ ﺑﻪ‬
‫ی ﺑﻨﯿﺎد ﮔﯿﺘﺲ)‪ (١٣٢‬ﻣﯽﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫گ ﺣﺪوداً ‪ ١ /٧‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر ِ‬‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﺑﺰر ِ‬
‫اﯾﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪ ﺗﺄﻣﯿﻦ ھﺰﯾﻨﮥ ﺗﺤﻘﯿﻖ درﺑﺎرۀ وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﻣﺪرﺳﻪھﺎی ﻣﻮﻓﻖ‬
‫اﺧﺘﺼﺎص داﺷﺖ‪ .‬ﭘﮋوھﺸﮕﺮان زﯾﺎدی ﺑﺮای ﯾﺎﻓﺘﻦ راز ﺳﯿﺴﺘﻢ آﻣﻮزﺷﯽ ﻣﻮﻓﻖ از‬
‫طﺮﯾﻖ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺆﺳﺴﻪھﺎی ﻣﻮﻓﻖ ﺗﻼش ﮐﺮدهاﻧﺪ؛ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﻔﮫﻤﻨﺪ اﯾﻦ‬
‫ﻣﺪرﺳﻪھﺎ ﭼﻪ وﺟﻪ ﺗﻤﺎﯾﺰی ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﻣﺪرﺳﻪھﺎ دارﻧﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی اﯾﻦ‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬ﮐﻮﭼﮏ​ﺑﻮدن ﻣﺪرﺳﻪھﺎی ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮد‪ .‬در ﺑﺮرﺳﯽ ‪ ١۶۶٢‬ﻣﺪرﺳﻪ در‬
‫ﭘﻨﺴﯿﻠﻮاﻧﯿﺎ‪ ،‬از ﻣﯿﺎن ‪ ۵٠‬ﻣﺪرﺳﮥ ﻣﻮﻓﻖ‪ ،‬ﺷﺶ ﻣﺪرﺳﮥ ﮐﻮﭼﮏ وﺟﻮد داﺷﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺿﺮﯾﺐ ﺑﺮﺗﺮی آن​ھﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ۴‬ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ اطﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻨﯿﺎد ﮔﯿﺘﺲ را ﺗﺸﻮﯾﻖ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﺮ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری روی ﻣﺪرﺳﻪھﺎی ﮐﻮﭼﮏ ﺣﺘﯽ ﮔﺎه ﺑﺎ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻣﺪرﺳﻪھﺎی ﺑﺰرگ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺨﺶھﺎی ﮐﻮﭼﮏ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﯿﻤﯽ از ﺷﺶ ﻣﺆﺳﺴﮥ ﺑﺮﺟﺴﺘﮥ دﯾﮕﺮ‪ ،‬از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻨﯿﺎد آﻧﻨﺒﺮگ)‪ ،(١٣٣‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺧﯿﺮﯾﮥ »ﭘﯿﻮ ﭼﺮﯾﺘﺒﻞ ﺗﺮاﺳﺖ«)‪ (١٣۴‬و ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ‬
‫ﺟﻮاﻣﻊ آﻣﻮزﺷﯽ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ وزارت آﻣﻮزش و ﭘﺮورش اﯾﺎﻻتﻣﺘﺤﺪه ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺟﻨﺒﺶ ﭘﯿﻮﺳﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ً اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﮐﺎﻣﻼ ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﻦ اﯾﻦ داﺳﺘﺎن‬
‫ً‬
‫ﻋﻠﯿﺘﯽ آﺳﺎن اﺳﺖ؛ داﺳﺘﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ دھﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺪرﺳﻪھﺎی ﮐﻮﭼﮏ‬
‫ﻪدھﻨﺪۀ آﻣﻮزش ﺑﺮﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ آن‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮﻓﻖ‬ ‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ اراﺋ ​‬
‫ﭘﺮورش دھﻨﺪ‪ .‬در ​ ﻣﺪارس ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺪارس ﺑﺰرگﺗﺮ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮی‬
‫ﯽﺷﻮد و آﻧﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﯾﻦ ﻋﻠﯿﺖ‬ ‫ﺑﻪ داﻧﺶ​آﻣﻮزان ﻣ ​‬
‫راه ﺑﻪﺟﺎﯾﯽ ﻧﻤﯽﺑﺮد؛ ﭼﻮن واﻗﻌﯿﺖھﺎی درﯾﺎﻓﺘﯽ ﻧﺎدرﺳﺖ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ در‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺪرﺳﻪھﺎ ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮی ﻣﺪارس ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ھﻢ ﭘﺎﺳﺦ در ﻣﯿﺎن‬
‫ﻣﺪارس ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ از ﺣﺪ ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻘﯿﻘﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺪرﺳﻪھﺎی ﮐﻮﭼﮏ‬
‫ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‪ ،‬ﺑﮫﺘﺮ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﺗﻨﻮع ﺑﯿﺸﺘﺮی دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮥ واﯾﻨﺮ و‬
‫زورﻟﯿﻨﮓ‪ ،‬ﻣﺪرﺳﻪھﺎی ﺑﺰرگﺗﺮ ﻣﻮﻓﻖﺗﺮﻧﺪ؛ ﺑﻪوﯾﮋه در ردهھﺎی ﺑﺎﻻﺗﺮ ﮐﻪ ﺗﻨﻮع ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ‬
‫ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻟﻄﻒ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖھﺎی اﺧﯿﺮ در روانﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻣﺎ اﮐﻨﻮن‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﭼﯿﺰی را ﺑﻪوﺿﻮح ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﻦ و آﻣﻮس ﺗﻨﮫﺎ اﻧﺪﮐﯽ از آن را دﯾﺪه‬
‫ﺑﻮدﯾﻢ‪ :‬ﻗﺎﻧﻮن اﻋﺪاد ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﺎﺟﺮای ﺑﺰرگﺗﺮ در ﻋﻤﻠﮑﺮد ذھﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎور ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ​آﻣﯿﺰ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﻣﺜﺎﻟﯽ از ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ‬

‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮای ﭘﯿﺎمھﺎ ﺑﯿﺶ از اطﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫اﻋﺘﻤﺎدﭘﺬﯾﺮی آن​ھﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ؛ در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮی ﺳﺎدهﺗﺮ و‬
‫ﻣﻨﺴﺠﻢﺗﺮی از دﻧﯿﺎی واﻗﻌﯽ ﺑﺮای ﺧﻮد ﻣﯽﺳﺎزﯾﻢ ﮐﻪ ﻗﻀﺎوت ﻋﺠﻮﻻﻧﻪ در‬
‫آن‪ ،‬ﮐﻢﺧﻄﺮﺗﺮ از زﻧﺪﮔﯽ واﻗﻌﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻣﺎر‪ ،‬ﻣﻮﻟﺪ ﻣﺸﺎھﺪات ﺑﺴﯿﺎری اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت ﻋﻠﯿﺘﯽ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻮﺿﯿﺤﺎﺗﯽ ﺗﻦ در ﻧﻤﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﺧﯿﻠﯽ از واﻗﻌﯿﺖھﺎ ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس اﺣﺘﻤﺎﻟﺸﺎن رخ ﻣﯽدھﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ روﯾﺪادھﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداری‪.‬‬
‫ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت ﻋﻠﯿﺘﯽ اﯾﻦ روﯾﺪادھﺎی اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺑﺪون ﺗﺮدﯾﺪ ﻧﺎدرﺳﺖ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫***‬

‫ﻗﺎﻧﻮن اﻋﺪاد ﮐﻮﭼﮏ‬

‫»ﺑﻠﻪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﻓﯿﻠﻢﺳﺎزی از وﻗﺘﯽ رﺋﯿﺲ ﺟﺪﯾﺪ روی ﮐﺎر آﻣﺪه‪ ،‬ﺳﻪ ﻓﯿﻠﻢ‬
‫ﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ دﺳﺘﺶ ﮔﺮم ﺷﺪه و روی دور ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ‬ ‫ﻣﻮﻓﻖ ﺳﺎﺧﺘﻪ؛ وﻟﯽ ھﻨﻮز ﻧﻤ ​‬
‫اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﯽﮐﻨﻢ اﯾﻦ ﺗﺎﺟﺮ ﻧﺎﺑﻐﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ‬ ‫»ﺑﺪون ﻣﺸﻮرت ﺑﺎ ﯾﮏ ﻣﺘﺨﺼﺺ آﻣﺎر ﺑﺎور ﻧﻤ ​‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﯾﻢ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ او ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻪﻗﺪری ﮐﻮﭼﮏ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ از آن ﻧﺘﯿﺠﻪای ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪.‬‬ ‫ﯽﺷﺪه ﺑ ​‬‫»ﻧﻤﻮﻧﮥ ﺑﺮرﺳ ​‬
‫ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﺣﻮاﺳﻤﺎن ﺑﺎﺷﺪ از ﻗﺎﻧﻮن اﻋﺪاد ﮐﻮﭼﮏ ﭘﯿﺮوی ﻧﮑﻨﯿﻢ‪«.‬‬
‫»ﻣﯽ​ﺧﻮاھﻢ ﻧﺘﯿﺠﮥ آزﻣﺎﯾﺶھﺎ را ﻣﺨﻔﯽ ﻧﮕﻪ دارﯾﻢ ﺗﺎ وﻗﺘﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ​ای ﺑﻪاﻧﺪازۀ‬
‫ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺰرگ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ؛ وﮔﺮﻧﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی ﻋﺠﻮﻻﻧﻪ و‬
‫ﻧﺎدرﺳﺘﯽ ﺑﮑﻨﯿﻢ«‪.‬‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﯾﺎزدھﻢ‪ :‬ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎهھﺎی ذھﻨﯽ‬

‫زﻣﺎﻧﯽ ﻣﻦ و آﻣﻮس ﭼﺮخ ﺷﺎﻧﺲ ﺗﻘﻠﺒﯽ ﺳﺎﺧﺘﯿﻢ‪ .‬ﭼﺮخ ﻣﺎ ﺑﯿﻦ ﺻﻔﺮ و ‪١٠٠‬‬
‫درﺟﻪﺑﻨﺪی ﺷﺪه ﺑﻮد؛ وﻟﯽ آن را طﻮری ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﯾﻢ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ روی ‪ ١٠‬ﯾﺎ ‪۶۵‬‬
‫ﺑﺎﯾﺴﺘﺪ‪ .‬از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن داﻧﺸﮕﺎه اورﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺘﯿﻢ در ﺑﺎزی اﯾﻦ ﭼﺮخ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻣﺎ ﺟﻠﻮی ﮔﺮوھﯽ ﮐﻮﭼﮏ ﻣﯽاﯾﺴﺘﺎد و ﭼﺮخ را ﻣﯽﭼﺮﺧﺎﻧﺪ و از آنھﺎ‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﻋﺪد ﻧﺸﺎن دادهﺷﺪه را ﯾﺎدداﺷﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻋﺪد ھﻤﯿﺸﻪ ﯾﺎ ‪ ١٠‬ﺑﻮد ﯾﺎ ‪.۶۵‬‬
‫ﺳﭙﺲ‪ ،‬از آنھﺎ دو ﺳﺆال ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪:‬‬
‫‪ -‬درﺻﺪ ﮐﺸﻮرھﺎی آﻓﺮﯾﻘﺎﯾﯽ ﻋﻀﻮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ از ﻋﺪد ﺷﻤﺎ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ اﺳﺖ ﯾﺎ‬
‫ﺑﺰرگﺗﺮ؟‬
‫‪ -‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﮐﺸﻮرھﺎی آﻓﺮﯾﻘﺎﯾﯽ ﻋﻀﻮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﭼﻪ درﺻﺪی از اﻋﻀﺎی اﯾﻦ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داد ​هاﻧﺪ؟‬
‫ﭼﺮخ ﺷﺎﻧﺲ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﯾﮏ ﭼﺮخ ﺳﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ اطﻼﻋﺎت ﻣﻔﯿﺪی درﺑﺎرۀ ﭼﯿﺰی ﺑﻪ‬
‫ﻣﺎ ﺑﺪھﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در آزﻣﺎﯾﺶ ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ آن را ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛‬
‫اﻣﺎ آﻧﺎن اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ درﺻﺪ ﺗﺨﻤﯿﻨﯽ دو ﮔﺮوھﯽ ﮐﻪ ﻋﺪد ‪ ١٠‬ﯾﺎ ‪ ۶۵‬را‬
‫در ﭼﺮﺧﺶ ﭼﺮخ ﺷﺎﻧﺲ دﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ %٢۵ ،‬و ‪ %۴۵‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺪﯾﺪهای ﮐﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬در زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮه ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﺪاول و ﻣﮫﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﺎم‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ«)‪ (١٣۵‬ﮔﺬاﺷﺘﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ اﺛﺮ ھﻨﮕﺎﻣﯽ رخ‬ ‫اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه را »اﺛﺮ ﻟﻨﮕﺮﮔﺎه ﯾﺎ ﺗﮑﯿ ​‬
‫ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ ﻓﺮد ﭘﯿﺶ از ﺗﺨﻤﯿﻦ ﮐﻤﯿﺘﯽ ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم‪ ،‬ارزﺷﯽ ﺧﺎص ﺑﺮای آن ﻗﺎﺋﻞ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﺛﺮ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰﺗﺮﯾﻦ و ﺟﺬابﺗﺮﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎی روانﺷﻨﺎﺳﯽ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﯽ اﺳﺖ‪ :‬ﺗﺨﻤﯿﻦھﺎ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻋﺪدی ﻣﯽﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻪ اﻓﺮاد در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻨﺪ؛‬
‫ﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ از ﺷﻤﺎ ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ آﯾﺎ ﮔﺎﻧﺪی‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺼﻮﯾﺮی ﮐﻪ از ﻟﻨﮕﺮ ﺑﻪ ذھﻦ ﺧﻄﻮر ﻣ ​‬
‫ھﻨﮕﺎم ﻣﺮگ ﺑﯿﺶ از ‪ ١١۴‬ﺳﺎل داﺷﺖ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺦ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﮐﻪ آﯾﺎ‬
‫ﮔﺎﻧﺪی ھﻨﮕﺎم ﻣﺮگ ‪ ٣۵‬ﺳﺎل داﺷﺖ‪ ،‬ﺳﻦ او را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﯽزﻧﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ ﯾﮏ ﺧﺎﻧﻪ ﭼﻘﺪر ﺑﺎﯾﺪ ﺑﭙﺮدازﯾﺪ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﯿﻤﺖ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪﺷﺪه ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﯿﻤﺖ ھﻤﺎن ﺧﺎﻧﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺣﺪ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮ ﻣﯽرﺳﺪ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ اﺛﺮ اﯾﻦ ﻋﺪد ﻗﯿﻤﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ در زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮۀ ﻣﺎ ﺑﯽﭘﺎﯾﺎن اﺳﺖ‪ .‬ھﺮ ﻋﺪدی ﮐﻪ‬ ‫ﻓﮫﺮﺳﺖ اﺛﺮ ﺗﮑﯿ ​‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﯾﮏ ﭘﺮﺳﺶ ﺗﺨﻤﯿﻨﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اراﺋﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﺛﺮ‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﮑﯿ ​‬
‫ﻣﺎ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﯾﻢ ﮐﻪ اﺛﺮ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ را ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮدﯾﻢ و آزﻣﺎﯾﺶ ﻣﺎ‬
‫سﺑﻮدن اﯾﻦ اﺛﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻗﻀﺎوت داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﺪدی‬ ‫اوﻟﯿﻦ اﺛﺒﺎت ﺑﺮای ﺑﯽاﺳﺎ ​‬
‫ﮐﺎﻣﻼ ً ﺑﯽارﺗﺒﺎط ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ھﯿﭻ راھﯽ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ ﮐﻪ ﻋﺪد ﭼﺮخ‬
‫ﺷﺎﻧﺲ را ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦھﺎ ارﺗﺒﺎط دھﺪ‪ .‬ﻣﻦ و آﻣﻮس اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ را در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻘﺎﻟﻪای‬
‫در ﻣﺠﻠﮥ ﺳﺎﯾﻨﺲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎﺧﺘﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﯾﮑﯽ از ﻣﺸﮫﻮرﺗﺮﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎﯾﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ در آن ﻣﺠﻠﻪ ﮔﺰارش ﮐﺮدﯾﻢ‪.‬‬
‫ﻪﮔﺎه‬‫ﺗﻨﮫﺎ ﯾﮏ ﻣﺸﮑﻞ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ :‬ﻣﻦ و آﻣﻮس درﺑﺎرۀ روانﺷﻨﺎﺳﯽ اﺛﺮ ﺗﮑﯿ ​‬
‫ذھﻨﯽ ﺗﻮاﻓﻖ ﻧﺪاﺷﺘﯿﻢ‪ .‬ھﺮ ﯾﮏ از ﻣﺎ ﺗﻔﺴﯿﺮی ﻣﺘﻔﺎوت داﺷﺖ و ھﯿﭻوﻗﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﻧﺮﺳﯿﺪﯾﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻌﻀﻞ ﭼﻨﺪ دھﮥ ﺑﻌﺪ و ﺑﺎ ﺗﻼش ﭘﮋوھﺸﮕﺮان ﺣﻞ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ھﺮ دو درﺳﺖ ﻣﯽﮔﻔﺘﯿﻢ‪ .‬دو ﺳﺎزوﮐﺎر ﻣﺘﻔﺎوت اﯾﻦ اﺛﺮ را ﺷﮑﻞ ﻣﯽدھﻨﺪ؛‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ در ﻓﺮاﯾﻨﺪ‬‫ھﺮ ﯾﮏ ﺑﺮای ھﺮﮐﺪام از ﺳﯿﺴﺘﻢھﺎ‪ .‬ﻧﻮﻋﯽ ﺗﮑﯿ ​‬
‫ﯽدھﺪ‪ .‬ﻧﻮﻋﯽ دﯾﮕﺮ از اﺛﺮ‬ ‫آﮔﺎھﺎﻧﮥ ﺗﻄﺒﯿﻖدادن‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،٢‬رخ ﻣ ​‬
‫ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﺎ اﺛﺮ آﻣﺎد ​هﺳﺎزی)‪ (١٣۶‬رخ ﻣﯽدھﺪ و ﻧﻤﻮدی‬
‫ﺧﻮدﮐﺎر از ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
 ‫ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺗﻄﺒﯿﻖ‬

‫ﻪﻣﺜﺎﺑﻪ راھﺒﺮدی ﺑﺮای‬ ‫آﻣﻮس طﺮفدار اﯾﺪۀ ﻣﮑﺎﺷﻔﮥ ﺗﻄﺒﯿﻖ و ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ‪ ،‬ﺑ ​‬
‫ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم ﺑﻮد‪ :‬از ﻋﺪد ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ آﻏﺎز ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻢ‬
‫ﯾﺎ زﯾﺎدﺑﻮدن آن ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ و ﮐﻢﮐﻢ ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺧﻮد را ﺑﺎ آن »ﺣﺮﮐﺖ« ذھﻨﯽ از ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه‬
‫ﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻄﺒﯿﻖ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً زود ﭘﺎﯾﺎن ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ؛ زﯾﺮا ﻓﺮد وﻗﺘﯽ ﻣﻄﻤﺌﻦ‬ ‫ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻣ ​‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ اداﻣﻪ دھﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻗﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬دھﻪھﺎ ﺑﻌﺪ از اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ ﻣﺎ و ﺳﺎلھﺎ‬
‫ﭘﺲ از ﻓﻮت آﻣﻮس‪ ،‬دو روانﺷﻨﺎس ﮐﻪ در ﺳﺎلھﺎی ﻧﺨﺴﺖ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺧﻮد ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺑﻪ آﻣﻮس ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻮاھﺪ اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ را ﻣﺴﺘﻘﻼ ً اراﺋﻪ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬آن دو‪ ،‬اﻟﺪر‬
‫ﺷﻔﯿﺮ)‪ (١٣٧‬و ﺗﻮﻣﺎس ﺟﯿﻠﻮوﯾﮏ)‪ (١٣٨‬ھﻤﺮاه ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮھﺎﯾﺸﺎن ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻧﻮهھﺎی‬
‫ﺑﺎھﻮش آﻣﻮس!‬
‫ﻂﮐﺶ از ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺻﻔﺤﻪ ﺧﻄﯽ ﺑﻪ طﻮل‬ ‫ﺑﺮای درک اﯾﻦ اﯾﺪه‪ ،‬ﮐﺎﻏﺬی ﺑﺮدارﯾﺪ و ﺑﺪون ﺧ ​‬
‫ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ رﺳﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺑﺮﮔﮥ دﯾﮕﺮی ﺑﺮدارﯾﺪ و از ﺑﺎﻻی ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﺧﻄﯽ ﻋﻤﻮدی ﺑﮑﺸﯿﺪ ﮐﻪ اﻧﺘﮫﺎی آن ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻧﺘﯽ​ﻣﺘﺮ ﺑﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺻﻔﺤﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دو ﺧﻂ را ﺑﺎ ھﻢ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺗﺨﻤﯿﻦ اوﻟﯿﮥ ﺷﻤﺎ از ﭘﻨﺞ‬
‫ﯽﻣﺘﺮ‪ ،‬ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ از ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻧﺘﯽ​ﻣﺘﺮ دوم ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﺷﻤﺎ اﯾﺪهای از‬ ‫ﺳﺎﻧﺘ ​‬
‫ﻪای از ﻋﺪم اطﻤﯿﻨﺎن ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارد‪ .‬ھﻨﮕﺎم ﮐﺸﯿﺪن‬ ‫ﺧﻄﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ درازا ﻧﺪارﯾﺪ و داﻣﻨ ​‬
‫ﺧﻂ در ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺻﻔﺤﻪ در اﺑﺘﺪای اﯾﻦ داﻣﻨﻪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ و وﻗﺘﯽ ﺧﻂ را از ﺑﺎﻻی‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ‪ ،‬در اﻧﺘﮫﺎی اﯾﻦ داﻣﻨﻪ ﺗﻮﻗﻒ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬راﺑﯿﻦ ﻟﻮﺑﻮف)‪ (١٣٩‬و‬
‫ﺷﻔﯿﺮ ﻣﺜﺎلھﺎی زﯾﺎدی از اﯾﻦ ﺳﺎزوﮐﺎر در زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮه ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﭼﺮا وﻗﺘﯽ از ﺑﺰرﮔﺮاه ﺑﻪ ﺧﯿﺎﺑﺎنھﺎی ﺳﻄﺢ ﺷﮫﺮ ﻣﯽآﯾﯿﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ راﻧﻨﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ؛ ﺑﻪوﯾﮋه ﺑﺎ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﮐﻨﺎرﺗﺎن ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫ﺣﺮف ﻣﯽ​زﻧﯿﺪ‪ .‬ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻨﺶ ﺑﯿﻦ ﭘﺪر و ﻣﺎدرھﺎی ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ و‬
‫ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺻﺪای ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﮔﻮش ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﻟﻮﺑﻮف و ﺷﻔﯿﺮ اﺷﺎره‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻧﻮﺟﻮان ﺻﺪای ﺧﻮب ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ را ﮐﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﭘﺪر و ﻣﺎدرش‬
‫شدادن ﺑﻪ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺑﺎ ﺻﺪای ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺻﺪای‬ ‫درﺑﺎرۀ ﮔﻮ ​‬
‫ﺧﯿﻠﯽ ﺑﻠﻨﺪ را ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺣﺲ ﮐﻨﺪ ﺗﻼش ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪاش ﻧﺎدﯾﺪه‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬راﻧﻨﺪه و ﻧﻮﺟﻮان ھﺮ دو آﮔﺎھﺎﻧﻪ ﺧﻮد را ﺗﻄﺒﯿﻖ دادهاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻧﻪ‬
‫ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﮐﺎﻓﯽ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶھﺎ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺟﺮج واﺷﻨﮕﺘﻦ ﭼﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ رﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﮫﻮری رﺳﯿﺪ؟‬
‫‪ -‬ﻧﻘﻄﮥ ﺟﻮش آب در ﻗﻠﮥ اورﺳﺖ ﭼﻨﺪ درﺟﻪ اﺳﺖ؟‬
‫اوﻟﯿﻦ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﮐﻪ در روﯾﺎروﯾﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶھﺎ رخ ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎھﯽ در‬
‫ذھﻨﺘﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﯽداﻧﯿﺪ اﯾﻦ دو ﻋﺪد ﻧﺎدرﺳﺖ ھﺴﺘﻨﺪ و ﺳﻤﺖ و ﺳﻮی‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﺻﺤﯿﺢ را ﻧﯿﺰ ﻣﯽداﻧﯿﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻓﻮری ﻣﯽﻓﮫﻤﯿﺪ ﺟﺮج واﺷﻨﮕﺘﻦ ﺑﻌﺪ از ﺳﺎل‬
‫‪ ١٧٧۶‬ﺑﻪ رﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﮫﻮری رﺳﯿﺪه اﺳﺖ و دﻣﺎی ﺟﻮش آب در اورﺳﺖ ﮐﻤﺘﺮ از ‪١٠٠‬‬
‫درﺟﮥ ﺳﻠﺴﯿﻮس اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﺪﻻل از ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ و ﺟﮫﺖ‬
‫ﻪدادن‬‫ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ؛ ﻣﺜﻞ اﻧﺪازۀ ﺧﻂھﺎ وﻗﺘﯽ اﺣﺴﺎس ﮐﻨﯿﺪ از اداﻣ ​‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻧﯿﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬در اﺑﺘﺪای داﻣﻨﮥ ﻋﺪم اطﻤﯿﻨﺎن‪ ،‬ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻧﯿﮏ اﭘﻠﯽ)‪ (١۴٠‬و ﺗﻮﻣﺎس ﺟﯿﻠﻮوﯾﮏ ﺷﻮاھﺪی ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﻋﻤﻞ ﺗﻄﺒﯿﻖ‪،‬‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺗﻼﺷﯽ آﮔﺎھﺎﻧﻪ ﺑﺮای ﯾﺎﻓﺘﻦ دﻟﯿﻠﯽ ﺑﻪ​ﻣﻨﻈﻮر دورﺷﺪن از ﺗﮑﯿ ​‬
‫ﻪﮔﺎه در ذھﻦ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ھﻨﮕﺎم ﺷﻨﯿﺪن ﻧﺪای ﺗﮑﯿ ​‬
‫ﻋﻼﻣﺖ ﻧﻔﯽ ﺳﺮ ﺧﻮد را ﺗﮑﺎن دھﻨﺪ و از آن ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ھﻨﮕﺎم‬
‫ﺖدادن ﺳﺮ آن را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺷﻨﯿﺪن ﻧﺪای ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ ﺧﻮد ﺑﺎ ﺣﺮﮐ ​‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ ﺧﻮد را ﺑﺮوز دادﻧﺪ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬اﭘﻠﯽ و ﺟﯿﻠﻮوﯾﮏ‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬وﯾﮋﮔﯽ ﺗﮑﯿ ​‬
‫ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﺗﻄﺒﯿﻖ​دادن‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ذھﻨﯽ ﭘﺮزﺣﻤﺘﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم وﻗﺘﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﯽدھﻨﺪ و ﺑﻪ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ‬ ‫ذھﻨﯽﺷﺎن ﺗﺨﻠﯿﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ ﺧﻮد را ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻣ ​‬
‫ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮ ﻣﯽﻣﺎﻧﻨﺪ؛ زﯾﺮا ﺣﺎﻓﻈﻪ​ﺷﺎن درﮔﯿﺮ ﯾﺎدآوری ﭼﻨﺪ رﻗﻢ اﺳﺖ ﯾﺎ ﮐﻤﯽ ﻣﻨﮓ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ ﺷﮑﺴﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺿﻌﯿﻒ ﯾﺎ ﺗﻨﺒﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ ﺣﻖ‬ ‫ﺖﮐﻢ در ﺧﺼﻮص ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮارد ﺗﮑﯿ ​‬ ‫ﯽداﻧﯿﻢ آﻣﻮس دﺳ ​‬ ‫ﺣﺎﻻ ﻣ ​‬
‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ آنھﺎﯾﯽ ﮐﻪ آﮔﺎھﺎﻧﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺻﻮرت‬
‫ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ ﺑﻪ​ﻣﺜﺎﺑﻪ اﺛﺮ آﻣﺎدهﺳﺎزی‬

‫وﻗﺘﯽ ﻣﻦ و آﻣﻮس درﺑﺎرۀ اﺛﺮ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ ﺑﺤﺚ ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻖدادن اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ؛ وﻟﯽ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺣﺲ‬ ‫ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﮔﺎه ﺗﻄﺒﯿ ​‬
‫ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻨﯽ داﺷﺘﻢ‪ .‬ﺗﻄﺒﯿﻖ​دادن‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﯽ آﮔﺎھﺎﻧﻪ و ﻋﺎدﻻﻧﻪ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ در ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﻮارِد ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﻓﻌﺎﻟﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ دو ﭘﺮﺳﺶ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﮔﺎﻧﺪی ھﻨﮕﺎم ﻣﺮگ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ١۴۴‬ﺳﺎل ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از آن ﺳﻦ داﺷﺖ؟‬
‫‪ -‬ﮔﺎﻧﺪی ھﻨﮕﺎم ﻣﺮگ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد؟‬
‫ً‬
‫ﻖدادن ﻋﺪد ‪ ١۴۴‬ﺷﺮوع ﺷﺪ؟ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺧﯿﺮ؛ وﻟﯽ اﯾﻦ ﻋﺪد‬ ‫آﯾﺎ ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺗﻄﺒﯿ ​‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﺑﺮ ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺷﻤﺎ اﺛﺮ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﺮدم ﺗﮑﯿ ​‬
‫ﺗﻠﻘﯿﻦﮐﺮدن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﺜﻞ ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﻣﺴﺌﻠﻪای را‬
‫ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺣﺲ ﮐﻨﯿﻢ ﯾﺎ ﺑﺸﻨﻮﯾﻢ‪ ،‬ﭼﻮن آن را ﺑﻪ ﺧﺎطﺮﻣﺎن آورده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ‬
‫ﮐ ﻪ »آﯾﺎ ﭘﺎی ﭼﭙﺖ ﺧﻮاب رﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟« ھﻤﯿﺸﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد ﺣﺲ‬
‫ﻋﺠﯿﺒﯽ در ﭘﺎی ﭼﭗ ﺧﻮد ﺣﺲ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻣﻮس از ﻣﻦ ﻣﺤﺘﺎطﺗﺮ ﺑﻮد‪ .‬او ﮔﻮﺷﺰد ﻣﯽﮐﺮد ﺗﻠﻘﯿﻦ​ﮐﺮدن ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ درک‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ ﮐﻤﮑﯽ ﮐﻨﺪ؛ زﯾﺮا ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﯿﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻠﻘﯿﻦﮐﺮدن را ﺗﻮﺿﯿﺢ‬ ‫ﺗﮑﯿ ​‬
‫ﭻوﻗﺖ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺗﻨﮫﺎ دﻟﯿﻞ‬ ‫دھﯿﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺑﻮدم ﺑﺎ او ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﮐﻨﻢ؛ وﻟﯽ ھﯿ ​‬
‫ﯽﻧﺘﯿﺠﮥ زﯾﺎدی اﻧﺠﺎم‬ ‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ را ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺪاﻧﻢ‪ .‬آزﻣﺎﯾﺶھﺎی ﺑ ​‬ ‫ﺗﮑﯿ ​‬
‫دادﯾﻢ و در ﻧﮫﺎﯾﺖ‪ ،‬از ﻧﻮﺷﺘﻦ در اﯾﻦ ﺑﺎره دﺳﺖ ﮐﺸﯿﺪﯾﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ را ﺷﮑﺴﺖ داده ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﺎﻻ در ھﻢ ﺷﮑﺴﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﻣﻔﮫﻮم‬
‫ﺗﻠﻘﯿﻦ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﻣﮫﻢ و ﻧﺎآﺷﻨﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺗﻠﻘﯿﻦ‪ ،‬اﺛﺮ آﻣﺎدهﺳﺎزی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪطﻮر‬
‫ﮔﺰﯾﻨﺶﭘﺬﯾﺮ ﺷﻮاھﺪ ﺳﺎزﮔﺎر را ﻓﺮاھﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎور ﻧﮑﺮدﯾﺪ ﮔﺎﻧﺪی ‪ ١۴۴‬ﺳﺎل‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺗﺪاﻋﯽﮔﺮای ﺷﻤﺎ ﺑﺮداﺷﺖھﺎﯾﯽ از اﻧﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﭘﯿﺮ را ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺑﺮای درک ﺟﻤﻠﻪھﺎ ﺳﻌﯽ‬
‫لﺳﺎزی ﮔﺰﯾﻨﺸﯽ ﻓﮑﺮھﺎی ﺳﺎزﮔﺎر‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﺪ آنھﺎ را اﺛﺒﺎت ﮐﻨﺪ و ﻓﻌﺎ ​‬
‫از ﺧﻄﺎھﺎی ﺳﺎﻣﺎﻧﻤﻨﺪ را ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺎ را ﺳﺎده​اﻧﮕﺎر و ﻣﺴﺘﻌﺪ زودﺑﺎوری‬
‫ﻪﮔﺎه‬‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ درک ﮐﻨﯿﻢ ﭼﺮا ﻣﻦ و آﻣﻮس ﻣﺘﻮﺟﻪ وﺟﻮد دو ﻧﻮع ﺗﮑﯿ ​‬
‫ذھﻨﯽ ﻧﺸﺪﯾﻢ‪ .‬آن زﻣﺎن‪ ،‬ھﻨﻮز ﺗﮑﻨﯿﮏھﺎی ﭘﮋوھﺸﯽ و اﯾﺪهھﺎی ﻧﻈﺮی ﻻزم وﺟﻮد‬
‫نھﺎ را ﭘﺪﯾﺪ آوردﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮاﯾﻨﺪی ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﻠﻘﯿﻦ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺖ و ﺳﺎلھﺎ ﺑﻌﺪ ﮐﺴﺎﻧﯽ دﯾﮕﺮ آ ​‬
‫در ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎ رخ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ھﻤﻪ ﺗﻼﺷﺶ را‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ‪ ،‬ﻋﺪد درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﯾﮑﯽ‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ دﻧﯿﺎﯾﯽ ﺑﺴﺎزد ﮐﻪ در آن‪ ،‬ﺗﮑﯿ ​‬
‫ﯽﮔﺮا اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ اول ﮐﺘﺎب ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدم‪.‬‬ ‫از ﺟﻠﻮهھﺎی اﻧﺴﺠﺎم ﺗﺪاﻋ ​‬
‫نﺷﻨﺎس آﻟﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬از‬ ‫ﺗﻮﻣﺎس ﻣﺎﺳﻮاﯾﻠﺮ)‪ (١۴١‬و ﻓﺮﯾﺘﺲ اﺳﺘﺮاک)‪ ،(١۴٢‬دو روا ​‬
‫ﯽﮔﺮا در اﺛﺮ ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ‬ ‫روﺷﯽ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪه ﺑﺮای اﺛﺒﺎت اﻧﺴﺠﺎم ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ﻪﮔﺎه‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ در آزﻣﺎﯾﺸﯽ‪ ،‬از اﻓﺮاد آزﻣﻮدﻧﯽ ﺳﺆاﻟﯽ در زﻣﯿﻨﮥ ﺗﮑﯿ ​‬
‫ذھﻨﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪» :‬آﯾﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺎﻻﻧﮥ درﺟﮥ ﺣﺮارات در آﻟﻤﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ ٢٠‬درﺟﮥ‬
‫ﯽﮔﺮاد اﺳﺖ ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ؟« ﯾﺎ آﯾﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺎﻻﻧﮥ درﺟﮥ ﺣﺮارات در آﻟﻤﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ‬ ‫ﺳﺎﻧﺘ ​‬
‫ﯽﮔﺮاد اﺳﺖ؟‬ ‫ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ۵‬درﺟﮥ ﺳﺎﻧﺘ ​‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن واژهھﺎﯾﯽ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ آن​ھﺎ را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﮋوھﺸﮕﺮان درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ‪ ٢٠‬درﺟﮥ ﺳﺎﻧﺘﯽ​ﮔﺮاد‪ ،‬ﺗﺸﺨﯿﺺ واژهھﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ‬
‫ﺑﺎ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﺣﻞ و ﺧﻮرﺷﯿﺪ را آﺳﺎنﺗﺮ ﮐﺮد و ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ ‪ ۵‬درﺟﮥ‬
‫ﯽﮔﺮاد‪ ،‬واژهھﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻣﺴﺘﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﺦ و اﺳﮑﯽ را ﺑﻪ ذھﻦ آورد‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻧﺘ ​‬
‫لﺳﺎزی ﮔﺰﯾﻨﺸﯽ ﺧﺎطﺮهھﺎی ﺳﺎزﮔﺎر‪ ،‬ﺗﻮﺿﯿﺢدھﻨﺪۀ اﺛﺮ ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ‬ ‫ﻓﻌﺎ ​‬
‫ﯽﮐﻨﻨﺪۀ اﻓﮑﺎری ﻣﺘﻔﺎوت در ﺣﺎﻓﻈﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺨﻤﯿﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪ :‬ﻋﺪد ﺑﺰرگ ﯾﺎ ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺪاﻋ ​‬
‫دﻣﺎی ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﯾﮏ ﺳﺎل ﺑﺎ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶھﺎ ﺳﻮﮔﯿﺮاﻧﻪ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد و در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﻌﺪی ﻧﯿﺰ ﺳﻮﮔﯿﺮاﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﺑﺎرز دﯾﮕﺮی در ھﻤﯿﻦ راﺳﺘﺎ از‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن درﺑﺎرۀ ﻗﯿﻤﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﻮدروھﺎی آﻟﻤﺎﻧﯽ ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﺗﺮی از ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺧﻮدروھﺎی ﻟﻮﮐﺲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﻦﺗﺮ ﺗﮑﯿ ​‬
‫آﺋﻮدی و ﻣﺮﺳﺪس را ﻧﺎم ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﭘﺎﯾﯿ ​‬
‫ﺲواﮔﻦ اﺷﺎره ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﭘﯿﺶﺗﺮ ھﻢ دﯾﺪه ﺑﻮدﯾﻢ‬ ‫یﺗﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻮﻟﮑ ​‬
‫ﺧﻮدروھﺎی ﺑﺎزار ​‬
‫ﮐﻪ آﻣﺎد ​هﺳﺎزی‪ ،‬اطﻼﻋﺎﺗﯽ ﺳﺎزﮔﺎر را در دﺳﺘﺮس ﻗﺮار ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺗﻠﻘﯿﻦ و اﺛﺮ‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ ھﺮ دو ﺑﺎ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﮑﯿ ​‬
‫ﻣﻦ در آن زﻣﺎن ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺛﺎﺑﺖ ﮐﻨﻢ‪،‬؛ اﻣﺎ ظﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫وﺟﻮد ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ و ﺗﻠﻘﯿﻦ داﺷﺘﻢ‪ ،‬از ﺑﯿﻦ رﻓﺖ‪.‬‬
 ‫ﺷﺎﺧﺺ ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ‬

‫نﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﻪطﻮر ﺗﺠﺮﺑﯽ اﺛﺒﺎت ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﺑﺴﯿﺎری ﭘﺪﯾﺪهھﺎی روا ​‬
‫ﯽﺗﻮان اﻧﺪازه ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﺛﺮ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ‪ ،‬ﯾﮏ اﺳﺘﺜﻨﺎ اﺳﺖ و‬ ‫ﮐﻤﯽ از آنھﺎ را ﻣ ​‬
‫ﻣﯽﺗﻮان آن را اﻧﺪازه ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﺛﺮ ﺑﻪطﻮر ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ‪ ،‬ﺑﺰرگ و ﺷﺎﯾﺎن ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬از‬
‫ﺑﻌﻀﯽ ﺑﺎزدﯾﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻮزۀ اﮐﺴﭙﻠﻮراﺗﻮرﯾﻢ ﺳﺎن​ﻓﺮاﻧﺴﯿﺴﮑﻮ)‪ (١۴٣‬دو ﺳﺆال ﺷﺪ‪:‬‬
‫خﭼﻮب)‪ (١۴۴‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ ٣۶۵‬ﻣﺘﺮ اﺳﺖ ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ؟‬ ‫‪ -‬ارﺗﻔﺎع ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﯾﻦ درﺧﺖ ﺳﺮ ​‬
‫خﭼﻮب ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟‬ ‫‪ -‬ارﺗﻔﺎع ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﯾﻦ درﺧﺖ ﺳﺮ ​‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﺣﺪود ‪ ٣۶۵‬ﻣﺘﺮ و ﺳﻄﺢ ﭘﺎﯾﯿﻦ آن‬ ‫ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻی ﺗﮑﯿ ​‬
‫ﺣﺪود ‪ ۵۵‬ﻣﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﺧﺘﻼف اﯾﻦ دو ﺳﻄﺢ ‪ ٣١٠‬ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﯽﺷﺪ‪ ،‬دو ﮔﺮوه ﺗﺨﻤﯿﻦھﺎﯾﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوت از ﺑﻠﻨﺪای‬ ‫نطﻮر ﮐﻪ ﭘﯿﺶ​ﺑﯿﻨﯽ ﻣ ​‬ ‫ھﻤﺎ ​‬
‫اﯾﻦ درﺧﺖ ﻋﻨﻮان ﮐﺮدﻧﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻪطﻮر ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ‪ ٢۵٧‬ﻣﺘﺮ و ‪ ٨۶‬ﻣﺘﺮ‪ .‬اﺧﺘﻼف اﯾﻦ دو‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ ١٧١‬ﻣﺘﺮ اﺳﺖ و ﺷﺎﺧﺺ ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ‪ ،‬ﺻﺮﻓﺎً ﻣﻌﺎدل ﻧﺴﺒﺖ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ دو‬
‫اﺧﺘﻼف اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ‪ ١٧١‬ﺑﺮ ‪ ٣١٠‬ﻣﺘﺮ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ‪ .%۵۵‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﻮرﮐﻮراﻧﻪ‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ ﺧﻮد اﻋﺘﻤﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﺧﺼﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ %١٠٠‬دارﻧﺪ و اﻓﺮادی‬ ‫ﺑﻪ ﺗﮑﯿ ​‬
‫ﻪﮔﺎه را ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ را ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﻣﯽرﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار‬ ‫ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﮑﯿ ​‬
‫‪ %۵۵‬ﮐﻪ در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﻣﺸﺎھﺪه ﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎری دارد و در ﺑﺴﯿﺎری ﻣﻮارد‬
‫دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﻣﺸﺎھﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺛﺮ ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﯾﮏ ﺷﮕﻔﺘﯽ ﺧﺎم‬
‫آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎھﯽ ﻧﯿﺴﺖ و در دﻧﯿﺎی واﻗﻌﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ھﻤﺎن ﻗﺪرت ﭘﺎﺑﺮﺟﺎﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل‬
‫ﭘﯿﺶ در آزﻣﺎﯾﺸﯽ از ﭼﻨﺪ ﮐﺎرﮔﺰار اﻣﻼک ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﺧﺎﻧﻪای را ﺑﺎزدﯾﺪ و ارزﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮐﺘﺎﺑﭽﮥ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺧﺎﻧﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻗﯿﻤﺖ درﺧﻮاﺳﺘﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ آﻧﺎن داده ﺷﺪ‪ .‬در‬
‫ﻧﯿﻤﯽ از ﻣﻮارد‪ ،‬ﻗﯿﻤﺖ ذﮐﺮ​ﺷﺪه ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺧﺎﻧﻪ و در ﻧﯿﻤﯽ‬
‫دﯾﮕﺮ ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ھﺮ ﻓﺮد ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﻗﯿﻤﺘﯽ ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺮای ﻓﺮوش ﺧﺎﻧﻪ و ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻗﯿﻤﺖ ﻓﺮوش‬
‫را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬از آنھﺎ درﺑﺎرۀ ﻣﻌﯿﺎرھﺎی ارزﯾﺎﺑﯽﺷﺎن ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ‬
‫اﯾﻨﮑﻪ ﻗﯿﻤﺖ ذﮐﺮﺷﺪه ﺑﺮای ﺧﺎﻧﻪ در ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺟﺎﯾﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﮐﺎرﮔﺰاران ﺑﻪ‬
‫ﻢﭘﻮﺷﯽ از آن را داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ ﻣﺼﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‬ ‫ﺧﻮد ﻣﯽﺑﺎﻟﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﭼﺸ ​‬
‫ﻗﯿﻤﺖ ذﮐﺮﺷﺪه ھﯿﭻ اﺛﺮی ﺑﺮ ﭘﺎﺳﺨﺸﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ اﺷﺘﺒﺎه ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ؛‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ آﻧﺎن ﺑﺮاﺑﺮ ‪ %۴١‬ﺑﻮد‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﻪاﻧﺪازۀ‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ ﺗﮑﯿ ​‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن رﺷﺘﮥ ﺗﺠﺎرت ﮐﻪ ھﯿﭻ ﺳﺮرﺷﺘﻪای در زﻣﯿﻨﮥ اﻣﻼک ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﮫﺎ ﺗﻔﺎوت اﯾﻦ دو ﮔﺮوه آن ﺑﻮد‬
‫ﺷﺎﺧﺺ ‪ ،%۴٨‬در ﻣﻌﺮض اﺛﺮ ﺗﮑﯿ ​‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ را ﺑﺮ اﺛﺮ ﻗﻀﺎوﺗﺸﺎن ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﮐﻪ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن‪ ،‬اﺛﺮ ﺗﮑﯿ ​‬
‫اﻓﺮاد ﺣﺮﻓﻪای آن را رد ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻢﮔﯿﺮیھﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﺮدم‪ ،‬اﺛﺮ ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻗﻮی و ﻣﮫﻢ ﺑﻪ‬ ‫در ﺗﺼﻤﯿ ​‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ از آنھﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﻣﺒﺎﻟﻐﯽ ﺑﺮای رﻓﻊ‬
‫ﻣﺸﮑﻠﯽ اھﺪا ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای اﺛﺒﺎت اﯾﻦ اﺛﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ‬
‫اﮐﺴﭙﻠﻮراﺗﻮرﯾﻢ درﺑﺎرۀ ﺧﺴﺎرتھﺎی زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ ﺗﺎﻧﮑﺮھﺎی ﻧﻔﺘﯽ در اﻗﯿﺎﻧﻮس‬
‫آرام ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬از آنھﺎ ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ ﺗﻤﺎﯾﻞ دارﻧﺪ ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ ﭼﻪ ﻣﺒﻠﻐﯽ را‬
‫ﺑﺮای ﻧﺠﺎت ﻣﺮﻏﺎن درﯾﺎﯾﯽ ﺳﻮاﺣﻞ اﻗﯿﺎﻧﻮس آرام در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻄﺮ ﻧﺸﺖ ﻧﻔﺖ اھﺪا‬
‫ﯽﮐﻪ راھﯽ ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از اﯾﻦ واﻗﻌﻪ ﯾﺎ ﻣﻮظﻒ​ﮐﺮدن ﺻﺎﺣﺒﺎن‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧ ​‬
‫نﺳﺎزی‬ ‫ﺗﺎﻧﮑﺮھﺎ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ھﺰﯾﻨﻪ ﻻزم ﭘﯿﺪا ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﯾﮑﺴﺎ ​‬
‫ﺷﺪتھﺎ اﺳﺖ‪ :‬ﻓﺮد ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺪت اﺣﺴﺎﺳﺶ را ﺑﻪ ﻣﺨﻤﺼﮥ ﻣﺮﻏﺎن درﯾﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﭘﻮل‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ روﺑﺮو‬ ‫ﻗﯿﺎس ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﮑﯿ ​‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪» :‬آﯾﺎ ﻣﺎﯾﻠﯿﺪ ﭘﻨﺞ دﻻر اھﺪا ﮐﻨﯿﺪ؟«‬
‫ﺑﺎزدﯾﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن از ﻣﻮزۀ اﮐﺴﭙﻠﻮراﺗﻮرﯾﻢ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﻪ​ﺻﻮرت ﮔﺮوھﯽ ﺣﺎﻣﯽ ﻣﺤﯿﻂ‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ‪ ۶۴‬دﻻر ﺗﻤﺎﯾﻞ ﻧﺸﺎن‬ ‫زﯾﺴﺖ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ھﯿﭻ ﺗﮑﯿ ​‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ ﭘﻨﺞ دﻻری‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٢٠‬دﻻر ﺑﻮد؛‬ ‫دادﻧﺪ‪ .‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﮑﯿ ​‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ اﻏﺮاقآﻣﯿِﺰ ‪ ۴٠٠‬دﻻر‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ اھﺪاﯾﯽ را ﺑﻪ ‪ ١۴٣‬دﻻر‬
‫رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ %٣٠‬ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﺧﺘﻼف ﻣﺒﻠﻎ اھﺪاﯾﯽ دو ﮔﺮوه ‪ ١٢٣‬دﻻر و ﺷﺎﺧﺺ ﺗﮑﯿ ​‬
‫اﯾﻦ اﻣﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ‪ ١٠٠‬دﻻری ﻣﺒﻠﻎ اوﻟﯿﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﺗﻤﺎﯾﻞ‬
‫اﻓﺮاد ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ‪ ٣٠‬دﻻر اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﺻﻮرتﮔﺮﻓﺘﻪ در زﻣﯿﻨﮥ ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﻘﺪار ﯾﺎ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺒﻠﻐﯽ‪،‬‬
‫ﺣﺎﮐﯽ از ﺗﺄﺛﯿﺮات ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﺑﯿﺶ از آن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬از ﺳﺎﮐﻨﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻮی ﻣﻨﻄﻘﮥ ﺑﺴﯿﺎر آﻟﻮدۀ ﻣﺎرﺳﯽ ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ ﺑﺮای‬
‫زﻧﺪﮔﯽﮐﺮدن در ﻣﺤﯿﻄﯽ ﭘﺎکﺗﺮ ﺗﺎ ﭼﻪ ﻣﯿﺰان ﺑﻪ ھﺰﯾﻨﻪھﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮ زﻧﺪﮔﯽ ﺗﻦ‬
‫ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﺷﺎﺧﺺ ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ را ﺑﯿﺶ از ‪ %۵٠‬ﻧﺸﺎن‬
‫داد‪ .‬اﺛﺮ ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ در ﺗﺠﺎرت اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ و در ﻗﯿﻤﺖھﺎی ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدی‬
‫قاﻟﻌﺎده« ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﺸﮫﻮد اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺰاﯾﺪهھﺎی ھﻨﺮی ﻧﯿﺰ ﺗﺨﻤﯿﻦ اوﻟﯿﻪ‪،‬‬ ‫»ﻓﺮوش ﻓﻮ ​‬
‫ﻣﺮﺟﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻠﻎ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدی ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﮫﻤﯽ دارد‪.‬‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬در ﮐﻞ‪ ،‬ﭼﻨﺪان ﺗﻌﺠﺐ​آور‬ ‫در ﻣﻮاردی‪ ،‬اﺛﺮ ﺗﮑﯿ ​‬
‫ﻧﯿﺴﺖ اﮔﺮ ﻣﺮدم در ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺶھﺎی ﺳﺨﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ھﺮ ﭼﻪ دﺳﺘﺸﺎن ﺑﺮﺳﺪ‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ‪ ،‬اﻣﺮی ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﭼﻨﮓ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﺗﮑﯿ ​‬
‫اطﻼﻋﺎﺗﯽ درﺑﺎرۀ درﺧﺘﺎن ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ و از ﺷﻤﺎ ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ آﯾﺎ ﯾﮏ‬
‫خﭼﻮب ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ از ‪ ٣۶۵‬ﻣﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ اﯾﻦ ﻋﺪد ﭼﻨﺪان دور‬ ‫ﺳﺮ ​‬
‫از واﻗﻌﯿﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺪار واﻗﻌﯽ را ﻣﯽداﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫و اﯾﻦ ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ راھﻨﻤﺎی ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻟﯽ ﻧﮑﺘﮥ ﺑﺎرز در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ‪ ،‬اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه​ھﺎی‬ ‫ﺻﻮرت​ﮔﺮﻓﺘﮥ ﺑﺴﯿﺎر درﺑﺎرۀ ﺗﮑﯿ ​‬
‫ذھﻨﯽ ﮐﺎﻣﻼ ً اﺗﻔﺎﻗﯽ ھﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه​ھﺎی آﮔﺎه​ﺳﺎز‪ ،‬ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ ﭼﺮخ ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺮای ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﮐﺸﻮرھﺎی آﻓﺮﯾﻘﺎﯾﯽ ﻋﻀﻮ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ %۴۴‬ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺪار‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺎﺧﺺ ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎهھﺎی‬ ‫ﻣﻠﻞ‪ ،‬ﺷﺎﺧﺺ ﺗﮑﯿ ​‬
‫ذھﻨﯽ ﻣﻌﺘﺒﺮ در آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎھﯽ دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ در آن‪ ،‬از ﺣﻀﻮر رﻗﻢ آﺧﺮ‬
‫ﮐﺎرت ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اﻓﺮاد ﺑﺮای ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺗﻌﺪاد ﭘﺰﺷﮑﺎن ﺷﮫﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻪﮔﺎهھﺎی ذھﻨﯽ‬ ‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺴﯿﺎر روﺷﻦ اﺳﺖ‪ :‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ اﯾﻦ ﺗﮑﯿ ​‬
‫آﮔﺎھﯽ​دھﻨﺪه ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮات آن را از ﺑﯿﻦ ﺑﺮد ​هاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻪﭼﻨﺪان ﻣﻄﻠﻮب اﺛﺒﺎت ﺷﺪه‬ ‫ﻗﺪرت ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه​ھﺎی ذھﻨﯽ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺑﻪ روشھﺎی ﻧ ​‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻗﺎﺿﯽ آﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺎﺑﻘﮥ ‪ ١۵‬ﺳﺎل ﻗﻀﺎوت‪ ،‬ﺷﺮح ﭘﺮوﻧﺪۀ‬
‫نھﺎ دو ﻋﺪد ﺗﺎس داده‬ ‫زﻧﯽ را ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ ﮐﻪ از ﻣﻐﺎزهای دزدی ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ آ ​‬
‫ﺷﺪ ﮐﻪ ھﻤﯿﺸﻪ ﻋﺪدھﺎی ‪ ٣‬و ‪ ٩‬را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از رﯾﺨﺘﻦ ﺗﺎسھﺎ از آنھﺎ‬
‫ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ آﯾﺎ ﺣﮑﻢ زن ﻣﺠﺮم ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻋﺪد ﺗﺎسھﺎ اﺳﺖ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ .‬ﺑﻌﺪ‪ ،‬از آنھﺎ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﻪطﻮر دﻗﯿﻖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪ ﺣﮑﻢ ﺣﺒﺲ ﭼﻨﺪ ﻣﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬
‫نھ ﺎ ‪٣‬‬‫ﻗﺎﺿﯽھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﺎس آنھﺎ ‪ ٩‬آﻣﺪه ﺑﻮد‪ ٨ ،‬ﻣﺎه ﺣﺒﺲ و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﺎس آ ​‬
‫آﻣﺪه ﺑﻮد‪ ۵ ،‬ﻣﺎه ﺣﺒﺲ ﺣﮑﻢ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﺧﺺ اﺛﺮ ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ %۵٠‬ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫هھﺎی ذھﻨﯽ‬
‫ﻣﻮارد اﺳﺘﻔﺎده و ﺳﻮ ​ءاﺳﺘﻔﺎده از ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎ ​‬

‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ‪ ،‬ﮔﺎه ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ‬ ‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺗﺎﮐﻨﻮن ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺷﺪهاﯾﺪ اﺛﺮ ﺗﮑﯿ ​‬
‫و ﮔﺎه ﻣﺘﺄﺛﺮ از اﺛﺮ آﻣﺎدهﺳﺎزی‪ ،‬در ھﻤﻪ ﺟﺎی زﻧﺪﮔﯽﻣﺎن ﺣﻀﻮر دارد‪ .‬ﺳﺎزوﮐﺎر‬
‫نﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﯿﺶ از آﻧﭽﻪ ﻣﯽﺧﻮاھﯿﻢ ﺿﺮﺑﻪ​ﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛‬ ‫روا ​‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﻓﺮادی ھﻢ در ﭘﯽ ﺳﻮدﺟﻮﯾﯽ از اﯾﻦ ﺳﺎدﮔﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺷﺮح ﻣﯽدھﺪ ﭼﺮا ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻗﺮاردادی‬ ‫ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﮑﯿ ​‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬روﺷﯽ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺮای ﻓﺮوش اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﺳﻮپھﺎی آﻣﺎده‬
‫ﮐﻤﭙﻞ)‪ (١۴۵‬در ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﮐﺖ​ھﺎی آﯾﻮا)‪ (١۴۶‬در ﺳﻮﺳﯿﺘﯽ)‪ (١۴٧‬ﺑﺎ ‪ %١٠‬ﺗﺨﻔﯿﻒ‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن در ﺑﻌﻀﯽ روزھﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ اطﻼﻋﯿﻪ در ﻗﻔﺴﻪھﺎ ﻣﻮاﺟﻪ‬
‫ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ ﻧ ﺪ ‪» :‬ھﺮ ﻓﺮد‪ ،‬ﻓﻘﻂ ‪ ١٢‬ﻋﺪد«‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ روزھﺎ ھﻢ ھﯿﭻ ﻣﺤﺪودﯾﺘﯽ وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬در روزھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﺪودﯾﺖ اﻋﻤﺎل ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪطﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ھﻔﺖ ﻗﻮطﯽ ﺳﻮپ ﻣﯽ​ﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﯿﺰان‪ ،‬دو ﺑﺮاﺑﺮ روزھﺎی ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ‪ ،‬ﺻﺮﻓﺎً ﯾﮏ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺳﮫﻤﯿﻪ​ﺑﻨﺪی ﮐﺎﻻھﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‬
‫ﻗﻔﺴﻪھﺎ در ﺣﺎل ﺧﺎﻟﯽ​ﺷﺪن ھﺴﺘﻨﺪ و ذﺧﯿﺮهﺳﺎزی ﻻزم اﺳﺖ؛ وﻟﯽ در ﻋﯿﻦ‬
‫ﺣﺎل ﻣﯽداﻧﯿﻢ اﺷﺎره ﺑﻪ ﻋﺪد ‪ ١٢‬ﻗﻮطﯽ‪ ،‬اﺛﺮ ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ دارد؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ اﯾﻦ‬
‫ﻋﺪد ﺑﺎ ﭼﺮخ ﺷﺎﻧﺲ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﯿﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋی در ﻣﺬاﮐﺮه درﺑﺎرۀ ﻗﯿﻤﺖ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺣﺮﮐﺖ اول را اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﺪ و ﻗﯿﻤﺘﯽ اوﻟﯿﻪ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از ﺑﺎزیھﺎ‪ ،‬ﺣﺮﮐﺖ اول در ﻣﺬاﮐﺮه در ﺧﺼﻮص ﯾﮏ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺰﯾﺖ ﺑﻪﺣﺴﺎب‬
‫ﻣﯽآﯾﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻨﮕﺎﻣﯽ​ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﻗﯿﻤﺖ ﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺗﺠﺮﺑﻪ‬
‫ﮐﺮدهاﯾﺪ ﮐﻪ در ﺧﺮﯾﺪ و ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ در ﺑﺎزار‪ ،‬ﻣﺮﺟﻊ اوﻟﯿﻪ ﻧﻘﺶ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪی دارد‪ .‬ﻣﻦ‬
‫ھﻨﮕﺎم ﺗﺪرﯾﺲ اﺻﻮل ﻣﺬاﮐﺮه‪ ،‬ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽﮐﺮدم اﮔﺮ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‬
‫طﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ در ﻣﺬاﮐﺮهای‪ ،‬ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدی ﻧﺎﻣﻌﻤﻮل و ﻧﺠﻮﻣﯽ اراﺋﻪ داده اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﺎ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﻞ ﭘﺎﺳﺦ دھﯿﺪ و ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻖ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺟﻮﺳﺎزی ﺑﭙﺮدازﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻞ را ﺗﺮک ﮐﻨﯿﺪ ﯾﺎ ﺗﮫﺪﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺘﯽ‬
‫ﺑﺮای ﺧﻮدﺗﺎن روﺷﻦ ﺳﺎزﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﭼﻨﯿﻦ ﮔﺰﯾﻨﮥ روی ﻣﯿﺰی ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻣﺬاﮐﺮه‬
‫ﻧﯿﺴﺘﯿﺪ‪.‬‬
‫اَدم ﮔﻠﯿﻨﺴﮑﯽ)‪ (١۴٨‬و ﺗﻮﻣﺎس ﻣﺎﺳﻮاﯾﻠﺮ‪ ،‬راھﯽ زﯾﺮﮐﺎﻧﻪ ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﮑﯿ ​‬
‫ﻪﮔﺎه‬
‫ذھﻨﯽ در ﻣﺬاﮐﺮهھﺎ اراﺋﻪ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻮﺻﯿﮥ آنھﺎ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺘﺪﻻلھﺎﯾﯽ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ را زﯾﺮ ﺳﺆال ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ .‬دﺳﺘﻮر ﻓﻌﺎلﺳﺎزی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻣﻮﻓﻘﯿﺖآﻣﯿﺰ‬ ‫ﺗﮑﯿ ​‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻘﺪار ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدی ﺗﻮاﻓﻖﺷﺪۀ طﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ‪،‬‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ را ﮐﺎھﺶ دھﯿﺪ ﯾﺎ ﺣﺘﯽ آن را ﺣﺬف ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺟﺴﺘﺠﻮی ﺿﺮر و‬ ‫اﺛﺮ ﺗﮑﯿ ​‬
‫زﯾﺎن طﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ در ﺻﻮرت ﺷﮑﺴﺖ ﺗﻮاﻓﻖ ھﻢ اﺛﺮی ﻣﺸﺎﺑﻪ دارد‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﮐﻠﯽ‪،‬‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋی »ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ​ﮐﺮدن آﮔﺎھﺎﻧﻪ« ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ دﻓﺎع ﺧﻮﺑﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﻮن رﺷﺘﻪھﺎی ﺳﻮﮔﯿﺮاﻧﮥ اﯾﻦ اﺛﺮ را ﭘﻨﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬ﺑﻪ اﺛﺮ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ در ﯾﮑﯽ از ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖھﺎی‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪ :‬ﻣﯿﺰان ﺿﺮر و زﯾﺎن در آﺳﯿﺐھﺎی ﺧﺎص ﮔﺎه ﺧﯿﻠﯽ زﯾﺎد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺐوﮐﺎرھﺎ ھﺪف اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ دﻋﺎوی ﺣﻘﻮﻗﯽ ھﺴﺘﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎنھﺎ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﮐﺴ ​‬
‫و ﺷﺮﮐﺖھﺎی ﻣﻮاد ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﻘﻔﯽ ﺑﺮای اﯾﻦ ﺧﺴﺎرات ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶ‬
‫از ﺧﻮاﻧﺪن اﯾﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮدﯾﺪ اﯾﻦ ﺳﻘﻒ ﭘﺮداﺧﺖ ﺧﺴﺎرت ﺑﺮای‬
‫ﺷﺎﮐﯿﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﻧﺒﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻗﺪر ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﺳﻘﻒ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺧﺴﺎرت ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺧﺴﺎرت ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن‬
‫دﻻر را ﺣﺬف ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ ﺑﺴﯿﺎری از ﺧﺴﺎرتھﺎی دﯾﮕﺮ را ﻧﯿﺰ‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮان اطﻤﯿﻨﺎن داﺷﺖ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ ﺳﻮد ﻣﺘﺨﻠﻔﺎن و‬
‫ﺷﺮﮐﺖھﺎی ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ و دو ﺳﯿﺴﺘﻢ‬

‫اﺛﺮ ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎ ​هھﺎی ذھﻨﯽ اﺗﻔﺎﻗﯽ‪ ،‬اطﻼﻋﺎت ﻓﺮاواﻧﯽ درﺑﺎرۀ راﺑﻄﮥ ﻣﯿﺎن ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬و‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ ھﻤﯿﺸﻪ در ﻗﻀﺎوتھﺎ و‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﺎ ﻗﺮار ﻣﯽدھﺪ‪ .‬اﺛﺮ ﺗﮑﯿ ​‬
‫اﻧﺘﺨﺎبھﺎﯾﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻧﮫﺎﯾﺖ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،٢‬آنھﺎ را ﺑﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم‬
‫رﺳﺎﻧﺪه اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺑﺮ اﺳﺎس اطﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ﺣﺎﻓﻈﻪ و ﻋﻤﻠﮑﺮد‬
‫ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی و ﻏﯿﺮ ارادی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬در‬
‫ﻪﮔﺎ ​هھﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﺑﻌﻀﯽ اطﻼﻋﺎت را آﺳﺎنﺗﺮ‬ ‫ﻣﻌﺮض اﺛﺮ ﺗﮑﯿ ​‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ھﯿﭻ آﮔﺎھﯽ ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﺗﺴﻠﻄﯽ در ﺧﺼﻮص اﺛﺮ‬
‫ﻪﮔﺎهھﺎی ذھﻨﯽ اﺗﻔﺎﻗﯽ و ﺑﯽرﺑﻂ روﺑﺮو‬ ‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ ﻧﺪارد‪ .‬اﻓﺮادی ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﮑﯿ ​‬ ‫ﺗﮑﯿ ​‬
‫ت ﺑﯽارزش ﺑﺮ‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻣﺮگ ﮔﺎﻧﺪی در ‪ ١۴۴‬ﺳﺎﻟﮕﯽ‪ ،‬ﺑﺎور دارﻧﺪ اﯾﻦ اطﻼﻋﺎ ِ‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی آنھﺎ اﺛﺮی ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ آﻧﺎن اﺷﺘﺒﺎه ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ در ﻗﺎﻧﻮن اﻋﺪاد ﮐﻮﭼﮏ دﯾﺪﯾﻢ ﮐﻪ اﮔﺮ ﯾﮏ ﭘﯿﺎم‪ ،‬ﻓﻮراً رد ﻧﺸﻮد‪ ،‬اﺛﺮی ﻓﺎرغ از ﻣﯿﺰان‬
‫اﻋﺘﻤﺎدﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮدﻧﺶ در ﺣﺎﻓﻈﻪ و ذھﻦ ﻣﺎ دارد‪ .‬ﺧﻼﺻﮥ ﭘﯿﺎم‪ ،‬داﺳﺘﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس اطﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﺻﺤﺖ دارد؛ ﺟﺪا از اﯾﻨﮑﻪ اﯾﻦ اطﻼﻋﺎت ﺑﺴﯿﺎر اﻧﺪک ﯾﺎ‬
‫ﻧﺎﻣﻮﺛﻖ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ‪ .‬ھﻨﮕﺎم ﺧﻮاﻧﺪن داﺳﺘﺎﻧﯽ درﺑﺎرۀ ﻧﺠﺎت ﯾﮏ‬
‫ﯽﮔﺮای ﺧﻮد ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﮐﻮھﻨﻮرد زﺧﻤﯽ‪ ،‬ﻓﺮاﯾﻨﺪی را در ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ روﯾﺎروﯾﯽ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﯾﮏ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮی ﯾﺎ ﺧﻮاﻧﺪن ﯾﮏ ﻓﯿﻠﻢﻧﺎﻣﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ از اﯾﻦ ﻓﻌﺎلﺳﺎزی ﺗﺪاﻋﯽﮔﺮا ﻣﻨﺘﺞ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ داﺳﺘﺎن درﺳﺖ‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ اﺗﻔﺎﻗﯽ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﮥ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﺑﺎورﮐﺮدﻧﯽ‪ ،‬اﻧﺪک اھﻤﯿﺘﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﻗﺪرت اﺛﺮ ﺗﮑﯿ ​‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻗﻄﻌﺎً ھﯿﭻ اطﻼﻋﺎﺗﯽ در‬ ‫ﺧﺎص اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه اﺳﺖ؛ زﯾﺮا ﺗﮑﯿ ​‬
‫اﺧﺘﯿﺎرﺗﺎن ﻗﺮار ﻧﻤﯽدھﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ‪ ،‬درﺑﺎرۀ ﺗﻨﻮع ﺧﯿﺮهﮐﻨﻨﺪه اﺛﺮ آﻣﺎدهﺳﺎزی ﺑﺤﺚ ﮐﺮدم‪ .‬در اﯾﻦ اﺛﺮ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ذھﻦ و رﻓﺘﺎر ﺷﻤﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺤﺮﮐﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد ﮐﻪ ھﯿﭻ ﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ آن ﻧﺪارﯾﺪ ﯾﺎ‬
‫ﮐﺎﻣﻼ ً از آن ﺑﯽاطﻼع ھﺴﺘﯿﺪ‪ .‬اﺳﺎس ﺗﺤﻘﯿﻖ درﺑﺎرۀ آﻣﺎدهﺳﺎزی‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﺗﺤﺖ‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ذھﻦ و رﻓﺘﺎرﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ اﯾﻦ اﺛﺮ‬
‫ﺑﺎورﻧﮑﺮدﻧﯽ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬ﻓﻌﺎل ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ آن را‬
‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﻣﯽداﻧﻨﺪ؛ زﯾﺮا ﺣﺲ اﺳﺘﻘﻼل و ﻗﺪرت آنھﺎ را زﯾﺮ ﺳﺆال ﻣﯽﺑﺮد‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻣﺤﺘﻮای ﯾﮏ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﺻﻔﺤﮥ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺪون آﮔﺎھﯽ ﺷﻤﺎ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﯾﻠﺘﺎن در ﮐﻤﮏ‬
‫ﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺧﻮد را آزاد ﺑﺪاﻧﯿﺪ؟ ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬اﺛﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﻏﺮﯾﺒﻪھﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣ ​‬
‫ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ ﻧﯿﺰ ﺗﮫﺪﯾﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ھﻤﯿﺸﻪ از وﺟﻮد ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ‬
‫آﮔﺎه ھﺴﺘﯿﺪ و ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ؛ اﻣﺎ ﻧﻤﯽداﻧﯿﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﻤﺎ را ھﺪاﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ اﺛﺮ‪ ،‬ﻓﮑﺮھﺎﯾﯽ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﺑﺪون‬
‫ﯽ ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻓﮑﺮ ﺧﻮاھﯿﺪ ﮐﺮد؛ وﻟﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ھﺮ ﻋﺪد‬ ‫ﻪﮔﺎه ذھﻨ ِ‬ ‫ﺗﮑﯿ ​‬
‫روی ﻣﯿﺰ‪ ،‬اﺛﺮ ​ذھﻨﯽ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ دارد‪ .‬اﮔﺮ اﺣﺘﻤﺎل رﯾﺴﮏ در ﺷﺮطﺑﻨﺪی زﯾﺎد اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺷﻤﺎ ھﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮدﺗﺎن‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬را ﺑﺮای روﯾﺎروﯾﯽ ﺑﺎ آن اﺛﺮ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ‬
 ‫درآورﯾﺪ‪.‬‬
‫***‬

‫هھﺎی ذھﻨﯽ‬
‫ردﭘﺎی ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎ ​‬

‫ﺐوﮐﺎرش را ﻓﺮﺳﺘﺎده و ﻣﺒﻠﻎ‬ ‫»ﺷﺮﮐﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاھﯿﻢ ﺗﻤﻠﮏ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﮐﺴ ​‬

‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮش را ھﻢ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﮕﺬارﯾﻢ اﯾﻦ ﻋﺪد روی ﻣﺎ اﺛﺮ ﺑﮕﺬارد‪ .‬آن را‬
‫ﮐﻨﺎر ﺑﮕﺬار‪«.‬‬
‫»ﻧﻘﺸﻪھﺎ ﺳﻨﺎرﯾﻮی اﯾﺪه​آلاﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ھﻨﮕﺎم ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻧﺘﯿﺠﮥ واﻗﻌﯽ‪ ،‬از‬
‫اﯾﺠﺎد ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ درﺑﺎرۀ ﻧﻘﺸﻪھﺎ دوری ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬راه آن‪ ،‬ﻓﮑﺮﮐﺮدن در ﺧﺼﻮص‬
‫ﺷﯿﻮ ​هھﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﻘﺸﻪ را ﺧﻮب ﭘﯿﺶ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪«.‬‬
‫»ھﺪف ﻣﺎ در اﯾﻦ ﻣﺬاﮐﺮه اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ آن​ھﺎ اﯾﻦ ﻋﺪد را ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ ﺧﻮدﺷﺎن‬
‫ﻗﺮار ﺑﺪھﻨﺪ‪«.‬‬
‫»وﮐﻼی ﻣﺪاﻓﻊ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از از ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺧﺴﺎرت ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻤﯽ را ﻣﻄﺮح‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ روی ﻗﺎﺿﯽ اﺛﺮ ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ داﺷﺖ!«‬
‫***‬
 ‫ﻗﺼﻞ دوازدھﻢ‪ :‬داﻧﺶ دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی‬

‫ﺳﺎل ‪ ١٩٧١‬ﺗﺎ ‪ ،١٩٧٢‬ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﯾﻦ ﺳﺎل ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﻦ و آﻣﻮس ﺑﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺳﺎل‪،‬‬
‫ﻣﺎ در ﯾﻮﺟﯿﻦ)‪ (١۴٩‬اورﮔﺎن ﺑﻮدﯾﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ دﻋﻮت ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ اورﮔﺎن)‪ (١۵٠‬در‬
‫آﻧﺠﺎ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﯿﻢ‪ .‬ﺳﺘﺎرﮔﺎن آﯾﻨﺪه در ھﻤﮥ زﻣﯿﻨﻪھﺎی ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ​ﻣﺎن از ﻗﺒﯿﻞ‬
‫ﻗﻀﺎوت‪ ،‬ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی و ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی در اﯾﻦ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎول اﺳﻼوﯾﮏ‬
‫ﻣﯿﺰﺑﺎﻧﯽ ﻣﺎ را ﺑﺮ ﻋﮫﺪه داﺷﺖ‪ .‬او زﻣﺎﻧﯽ ھﻢﮐﻼﺳﯽ آﻣﻮس در آن آرﺑﻮر)‪ (١۵١‬ﺑﻮد و‬
‫ﺑﻌﺪ ﺑﻪ دوﺳﺖ ھﻤﯿﺸﮕﯽاش ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺎول رﻓﺘﻪ​رﻓﺘﻪ ﺑﻪ روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﯿﺸﺘﺎز‬
‫ﯽﺷﺪ؛ ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﮐﻪ آن را ﭼﻨﺪﯾﻦ دھﻪ ﺣﻔﻆ ﮐﺮد و از اﯾﻦ راه اﻓﺘﺨﺎرات‬ ‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣ ​‬
‫ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﭘﺎول و ُرز‪ ،‬ھﻤﺴﺮش‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﺎ زﻧﺪﮔﯽ در ﯾﻮﺟﯿﻦ آﺷﻨﺎ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ھﻢ ﺧﯿﻠﯽ زود ﻣﺸﻐﻮل ﮐﺎرھﺎی ﻣﻌﻤﻮل ﻣﺮدم ﯾﻮﺟﯿﻦ ﺷﺪﯾﻢ؛ ﻣﺜﻞ‬
‫ﺖﮐﺮدن‪ ،‬ﺑﺮدن ﺑﭽﻪھﺎ ﺑﻪ ﺑﺎزی ﺑﺴﮑﺘﺒﺎل و ﻏﯿﺮه‪ .‬ﻣﺎ ﺧﯿﻠﯽ‬ ‫دوﯾﺪن‪ ،‬ﮐﺒﺎب درﺳ ​‬
‫ﺳﺨﺖ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ و آزﻣﺎﯾﺶھﺎی زﯾﺎدی اﻧﺠﺎم دادﯾﻢ‪ .‬ﻣﻘﺎﻟﻪھﺎﯾﯽ درﺑﺎرۀ‬
‫ﻣﮑﺎﺷﻔﻪھﺎی ذھﻨﯽ ﻧﻮﺷﺘﯿﻢ‪ .‬در طﻮل ﺷﺐ ﮐﺘﺎب »ﺗﻮﺟﻪ و ﺗﻼش«)‪ (١۵٢‬را‬
‫ﻧﮕﺎﺷﺘﻢ‪ .‬ﺳﺎل ﺷﻠﻮغ و ﭘﺮھﯿﺎھﻮﯾﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﭘﺮوژهھﺎی ﻣﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ روش ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻓﮑﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ اﻧﺴﺎنھﺎ ھﻨﮕﺎم ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺑﺴﺎﻣﺪ ﯾﮏ ﮔﺮوه ﭼﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪،‬‬
‫ﮔ ﺮ و ه »اﻓﺮادی ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﺷﺼﺖﺳﺎﻟﮕﯽ طﻼق ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ« ﯾﺎ »ﮔﯿﺎھﺎن ﺧﻄﺮﻧﺎک«‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ ،‬روﺷﻦ ﺑﻮد‪ :‬ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی از آن ﮔﺮوه از ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﺷﻮد و اﮔﺮ اﯾﻦ‬
‫ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ راﺣﺖ و ﺳﺎده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺮوه ﺑﺰرگ و ﻓﺮاﮔﯿﺮ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ‬
‫اﯾﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ را ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺳﺎده و ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﻣﻔﮫﻮم‬
‫دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی‪ ،‬دﺳﺘﺨﻮش ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﺪ‪ .‬در آن زﻣﺎن ھﻨﻮز دﯾﺪﮔﺎه دو ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫ذھﻨﯽ ﺷﮑﻞ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﻣﺎ ھﻢ ﺳﻌﯽ ﻧﮑﺮدﯾﻢ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﻢ اﯾﻦ ﻣﮑﺎﺷﻔﮥ ذھﻨﯽ‪،‬‬
‫ﯾﮏ اﺳﺘﺮاﺗﮋی آﮔﺎھﺎﻧﻪ ﺑﺮای ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯾﺎ ﻋﻤﻠﮑﺮدی ﺧﻮدﺑﻪ​ﺧﻮدی اﺳﺖ‪ .‬اﮐﻨﻮن‬
‫ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ ھﺮ دو ﺳﯿﺴﺘﻢ در اﯾﻦ اﻣﺮ دﺧﺎﻟﺖ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﭘﺮداﺧﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ آﺳﻮدﮔﯽ‬
‫ﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد‪ .‬اﮐﻨﻮن‬ ‫ﻪھﺎ ﺑﻪ ذھﻦ ﻣﺘﺒﺎدر ﻣ ​‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و آﻧﭽﻪ ﻧﻤﻮﻧ ​‬
‫ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﭘﺎﺳﺦ ﭼﯿﺴﺖ‪ :‬ھﯿﭻ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ از دو دﺳﺘﻪ ﺣﺮوف زﯾﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻠﻤﻪ‬
‫ﻣﯽﺗﻮان ﺳﺎﺧﺖ‪:‬‬
‫‪XUZONLCJM‬‬
‫‪TAPCERHOB‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﻓﻮری ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﺪ ﺑﺎ ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ دﺳﺘﻪھﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً واژهھﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی‬
‫ﻣﯽﺗﻮان ﺳﺎﺧﺖ؛ ﺷﺎﯾﺪ ﺣﺘﯽ ‪ ١٠‬ﺑﺎر ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ .‬اﯾﻦ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺑﺪون ﺳﺎﺧﺖ ھﯿﭻ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪای ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﮔﺮ از ﺷﻤﺎ ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ ﮐﺪام ﮐﺸﻮرھﺎ در ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ در‬
‫ﺻﺪر ﺧﺒﺮھﺎ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻧﯿﺰ ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻪ ﺧﺒﺮھﺎی ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﭘﺎﺳﺦ را‬
‫ﺑﯿﺎﺑﯿﺪ )ﺑﻠﮋﯾﮏ‪ ،‬ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬ﮐﻮﻧﮕﻮ‪ ،‬ﻧﯿﮑﺎراﮔﻮﺋﻪ‪ ،‬روﻣﺎﻧﯽ و‪.(...‬‬
‫ﻣﮑﺎﺷﻔﮥ ذھﻨﯽ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻤﻪ اﺑﺘﮑﺎرھﺎی ﺑﻪ​ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ​ﺷﺪه در ارزﯾﺎﺑﯽ و‬
‫ﻗﻀﺎوتھﺎﯾﻤﺎن‪ ،‬ﭘﺮﺳﺸﯽ را ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ دﯾﮕﺮی ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻗﺼﺪ دارﯾﺪ اﻧﺪازۀ ﯾﮏ‬
‫ﮔﺮوه ﯾﺎ ﺑﺴﺎﻣﺪ ﯾﮏ ﺣﺎدﺛﻪ را ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺑﺰﻧﯿﺪ؛ وﻟﯽ ﺳﺎدﮔﯽ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ آوردن‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی آن را ﮔﺰارش ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﭘﺮﺳﺶھﺎ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺑﻪ ﺧﻄﺎھﺎی‬
‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻤﻨﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺧﯿﻠﯽ ﺳﺎده ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﻨﯿﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﯾﻦ ﻣﮑﺎﺷﻔﮥ ذھﻨﯽ ﺑﻪ ﺧﻄﺎ‬
‫ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﻓﮫﺮﺳﺘﯽ از ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﺗﮫﯿﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻣﺜﺎلھﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫و راﺣﺖﺗﺮی را ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ آورﯾﺪ‪ .‬ھﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﻣﻮردھﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻄﺎی ﺷﻤﺎ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺜﺎل ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫• ﯾﮏ اﺗﻔﺎق ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ را ﺧﯿﻠﯽ راﺣﺖ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﺧﻮاھﯿﺪ آورد‪ .‬طﻼق‬
‫ﺑﺎزﯾﮕﺮان ﺳﯿﻨﻤﺎ ﯾﺎ رﺳﻮاﯾﯽھﺎی اﺧﻼﻗﯽ ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاران ﺗﻮﺟﻪ زﯾﺎدی ﺟﻠﺐ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎ را ﺑﻪ ﯾﺎد ﺧﻮاھﯿﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً درﺑﺎرۀ ﺗﻌﺪاد‬
‫ﻣﻮارد طﻼق ﻣﯿﺎن ﺑﺎزﯾﮕﺮان و رﺳﻮاﯾﯽھﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫• ﯾﮏ ﺣﺎدﺛﮥ ﺑﺰرگ و ﭘﺮھﯿﺎھﻮ ﻣﯿﺰان دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی ﮔﺮوه ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن روﯾﺪاد را‬
‫ﺑﺮای ﻣﺪﺗﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺣﺎدﺛﮥ ھﻮاﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﻮﺷﺶ ﺧﺒﺮی ﺑﺴﯿﺎری‬
‫سﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ دﯾﺪن ﺧﻮدروﯾﯽ ﮐﻪ ﮐﻨﺎر‬ ‫داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ اﻣﻨﯿﺖ ﭘﺮواز ﺣﺴﺎ ​‬
‫ﺟﺎده ﻣﯽﺳﻮزد‪ ،‬ﺣﻮادث راﻧﻨﺪﮔﯽ در ذھﻨﺘﺎن زﻧﺪه و ﺣﺎﺿﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و دﻧﯿﺎ را‬
‫ﻣﺤﻠﯽ ﺧﻄﺮﻧﺎکﺗﺮ ﺧﻮاھﯿﺪ دﯾﺪ‪.‬‬
‫• ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎ‪ ،‬ﻋﮑﺲھﺎ و ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﺑﺎرز ﺷﺨﺼﯽ‪ ،‬از ﺣﻮادﺛﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای دﯾﮕﺮان رخ‬
‫داده ﯾﺎ از واژه​ھﺎی ﻣﺤﺾ ﯾﺎ آﻣﺎر‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﯽ​ﭘﺬﯾﺮی ﺑﯿﺸﺘﺮی دارﻧﺪ‪ .‬اﺷﺘﺒﺎه در‬
‫ﻗﻀﺎوت ﮐﻪ ﺧﻮد ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮده​ادﯾﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﺧﺒﺮی در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ اﺳﺖ‬
‫و ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻗﻀﺎ ﺑﯽاﻋﺘﻤﺎدﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﮫﺮﺳﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﺳﻮﮔﯿﺮی​ھﺎی دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﺎﻟﻘﻮه‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ وﻟﯽ‬
‫دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻼش ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﺑﺮداﺷﺘﺘﺎن را ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺶھﺎﯾﯽ دوﺑﺎره‬
‫ﺑﺴﻨﺠﯿﺪ؛ ﻣﺜﻞ »آﯾﺎ اﯾﻦ ﺑﺎور ﮐﻪ دزدی ﻣﯿﺎن ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﯾﮏ ﻣﻌﻀﻞ ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻧﺎﺷﯽ از ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﮥ رخداده در ھﻤﺴﺎﯾﮕﯽ ﻣﺎ ﻧﯿﺴﺖ؟« ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ »اﻵن ﻻزم‬
‫ﻧﻤﯽ​داﻧﻢ واﮐﺴﻦ آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰا ﺑﺰﻧﻢ«‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﻠﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ھﯿﭻﮐﺪام‬
‫از دوﺳﺘﺎن و آﺷﻨﺎﯾﺎﻧﻢ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰا ﻧﺸﺪﻧﺪ؟« ﺣﻔﻆ ھﻮﺷﯿﺎری در ﻗﺒﺎل اﯾﻦ‬
‫ﺧﻄﺎھﺎ ﻣﺎﯾﮥ زﺣﻤﺖ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ اﺣﺘﻤﺎل دوری از ﺧﻄﺎﯾﯽ ﭘﺮھﺰﯾﻨﻪ آن را ﺳﺰاوار اﯾﻦ‬
‫زﺣﻤﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯽﭘﺬﯾﺮی‪،‬‬ ‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ ﯾﮑﯽ از ﻣﺸﮫﻮرﺗﺮﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪھﺎ در زﻣﯿﻨﮥ دﺳﺘﺮﺳ ​‬
‫ھﻮﺷﯿﺎری ﺷﻤﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻄﺮھﺎی اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ آراﻣﺶ زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﺸﺘﺮﮐﺘﺎن و اﺣﺘﻤﺎﻻ ً دﯾﮕﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪھﺎی ﻣﺸﺘﺮک ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ‪ .‬در آزﻣﺎﯾﺸﯽ از زوجھﺎ‬
‫ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ »ﻣﯿﺰان ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ درﺻﺪ در ﺣﻔﻆ ﺗﻤﯿﺰی ﺧﺎﻧﻪﺗﺎن‬
‫ﻪھﺎ« و »اﯾﺠﺎد‬‫نﺑﺮدن زﺑﺎﻟ ​‬
‫ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟« آنھﺎ ﺑﻪ ﺳﺆالھﺎی ﻣﺸﺎﺑﮫﯽ درﺑﺎرۀ »ﺑﯿﺮو ​‬
‫ارﺗﺒﺎط اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ« ﻧﯿﺰ ﭘﺎﺳﺦ دادﻧﺪ‪ .‬آﯾﺎ ﻣﺠﻤﻮع ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ھﺮ ﻓﺮد ﺑﻪ ‪%١٠٠‬‬
‫ﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮع آن‬ ‫ﯽﺷﺪ ﭘﯿ ​‬ ‫ﻣﯽرﺳﺪ ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد؟ ﻣ ​‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ %١٠٠‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﺿﯿﺢ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺳﺎده اﺳﺖ‪ :‬ﺳﻮﮔﯿﺮی دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی‪.‬‬
‫زوجھﺎ ﺗﻼش و ﺳﮫﻢ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﮫﺘﺮ از ﺳﮫﻢ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ دﯾﮕﺮی ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ‬
‫ﻣﯽآورﻧﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎوت در دﺳﺘﺮﺳﯽ​ﭘﺬﯾﺮی‪ ،‬ﺗﻔﺎوت در ﺑﺴﺎﻣﺪ ﻗﻀﺎوتﺷﺪه را در ﭘﯽ‬
‫ﻣﯽآورد‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻮﮔﯿﺮی‪ ،‬اﻟﺰاﻣﺎً ﺑﻪ ﺳﻮد ﺧﻮد ﻓﺮد ﻧﯿﺴﺖ‪ :‬زوجھﺎ ﻧﻘﺸﺸﺎن را در‬
‫اﯾﺠﺎد ﻣﺠﺎدﻟﻪھﺎ و ﺑﺤﺚھﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﯽزدﻧﺪ؛ ھﺮﭼﻨﺪ اﻧﺪﮐﯽ ﮐﻤﺘﺮ از‬
‫ﻧﻘﺸﺸﺎن در ﻧﺘﺎﯾﺞ دﻟﺨﻮاهﺗﺮ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه در اﻋﻀﺎی ﯾﮏ ﮔﺮوه و اﺣﺴﺎﺳﺸﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺗﻼش ﺧﻮد و ﻗﺪرداﻧﯽ دﯾﮕﺮان ھﻢ دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫یھﺎ ﻧﺪارم؛ اﻣﺎ اﯾﻦ ﻣﻮرد‬‫ﻣﻦ ﺑﻪطﻮر ﮐﻠﯽ ﻧﻈﺮ ﻣﺜﺒﺘﯽ ﺑﻪ ﺗﺴﻠﻂ ﺷﺨﺺ ﺑﺮ ﺳﻮﮔﯿﺮ ​‬
‫ﺖآﻣﯿﺰ وﺟﻮد دارد؛ ﭼﻮن ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ‬ ‫اﺳﺘﺜﻨﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﺻﺖ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺳﻮﮔﯿﺮی ﻣﻮﻓﻘﯿ ​‬
‫ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ طﯽ آن‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﺶ اﻓﺮاد اﻋﺘﺒﺎر داده ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬آﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﺶ‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽ آﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ در ﯾﮏ زﻣﺎن اﺣﺴﺎس ﮐﻨﻨﺪ ﺗﻼﺷﺸﺎن دﯾﺪه‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﺗﻼشھﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ %١٠٠‬ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ رﻓﻊ اﯾﻦ ﺗﻨﺶ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ھﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺧﻮب اﺳﺖ ﮐﻪ ھﺮ ﺷﺨﺼﯽ از‬
‫ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺧﻮد ﮐﻤﮏ ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﮔﺎه ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از وظﯿﻔﻪ و ﺳﮫﻢ ﺧﻮد‬
‫ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ؛ وﻟﯽ ﺧﻮب اﺳﺖ ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺣﺘﯽ وﻗﺘﯽ ھﺮ ﻋﻀﻮ دﯾﮕﺮ‬
‫ﮔﺮوه اﺣﺴﺎﺳﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ دارد‪ ،‬ﺷﻤﺎ ھﻢ ھﻤﯿﻦ اﺣﺴﺎس را دارﯾﺪ‪.‬‬
 ‫ﯽﭘﺬﯾﺮی‬
‫نﺷﻨﺎﺳﯽ دﺳﺘﺮﺳ ​‬
‫روا ​‬

‫دھﮥ ‪ ،١٩٩٠‬ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺑﺰرﮔﯽ در زﻣﯿﻨﮥ درک ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ‬ ‫در‬

‫نﺷﻨﺎﺳﺎن آﻟﻤﺎﻧﯽ زﯾﺮ ﻧﻈﺮ ﻧﻮرﺑﺮت‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی رخ داد‪ .‬ﮔﺮوھﯽ از روا ​‬
‫ﺷﻮارﺗﺲ)‪ ،(١۵٣‬ﭘﺮﺳﺸﯽ ﺧﯿﺮ ​هﮐﻨﻨﺪه ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻧﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺮدم ﻣﺠﺒﻮر ﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﺗﻌﺪادی ﻣﺸﺨﺺ از ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﯾﮏ ﮔﺮوه ﯾﺎ ﺣﺎدﺛﻪ را ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ ﺑﺴﺎﻣﺪ آنھﺎ‬
‫ﻓﮫﺮﺳﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺘﺸﺎن درﺑﺎرۀ ﺑﺴﺎﻣﺪ ﮔﺮوه ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ؟ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ‬
‫ﺷﻤﺎ ﯾﮑﯽ از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در اﯾﻦ ﭘﮋوھﺶ ھﺴﺘﯿﺪ‪:‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﺷﺶ ﻧﻤﻮﻧﻪ از رﻓﺘﺎر ﻣﻄﻤﺌﻦ و ﻗﺎطﻊ ﺧﻮد را ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻣﯿﺰان ﻗﺎطﻊ​ﺑﻮدن ﺧﻮد را ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ از ﺷﻤﺎ دوازده ﻧﻤﻮﻧﻪ از رﻓﺘﺎر ﻗﺎطﻌﺎﻧﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﻋﺪدی‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮای ﺑﯿﺸﺘﺮ اﻓﺮاد دﺷﻮار ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬آﯾﺎ ﻧﻈﺮﺗﺎن درﺑﺎرۀ اطﻤﯿﻨﺎن و ﻗﺎطﻌﯿﺖ‬
‫ﺧﻮدﺗﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ؟‬
‫ﺷﻮارﺗﺲ و ھﻤﮑﺎراﻧﺶ ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﮫﯿﮥ ﻓﮫﺮﺳﺘﯽ از ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎ ﺑﻪ دو روش‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﻗﻀﺎوت وﯾﮋﮔﯽ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﯾﺎدآوریﺷﺪه‬
‫ﺳﮫﻮﻟﺖ ﺑﻪ ﯾﺎدآوردن ﻧﻤﻮﻧﻪ​ھﺎ‬
‫ﺗﮫﯿﻪ ﻓﮫﺮﺳﺘﯽ از دوازده ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬دو ﻋﺎﻣﻞ را رودرروی ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدھﺪ‪ .‬از‬
‫ﺳﻮﯾﯽ ﺷﻤﺎ ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدی ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﻣﯽآورﯾﺪ و از طﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﭘﺲ از ﯾﺎدآوری‬
‫ﺳﻪ ﯾﺎ ﭼﮫﺎر ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮای ﮐﺎﻣﻞ​ﮐﺮدن ﻓﮫﺮﺳﺖ دوازدهﺗﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻞ ﺑﺮﻣﯽﺧﻮرﯾﺪ‬
‫و ﺑﻪ زﺣﻤﺖ ﻣﯽاﻓﺘﯿﺪ‪ .‬ﮐﺪامﯾﮏ ﻣﮫﻢﺗﺮ اﺳﺖ؟ ﺗﻌﺪاد ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎ ﯾﺎ ﺳﮫﻮﻟﺖ ﯾﺎدآوری‬
‫آن​ھﺎ؟‬
‫در اﯾﻦ رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺪهای ﺑﻼﻣﻨﺎزع وﺟﻮد داﺷﺖ‪ :‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ دوازده ﻧﻤﻮﻧﻪ از رﻓﺘﺎر‬
‫ﻗﺎطﻊ ﺧﻮدﺷﺎن را ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﮐﻤﺘﺮ از ﮔﺮوھﯽ ﮐﻪ ﻓﮫﺮﺳﺘﯽ ﺷﺶﺗﺎﯾﯽ‬
‫ﺗﮫﯿﻪ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻦ و ﻗﺎطﻊ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ از‬
‫آنھﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻧﻤﻮﻧﻪ​ھﺎﯾﯽ از رﻓﺘﺎر ﻓﺎﻗﺪ ﻗﺎطﻌﯿﺘﺸﺎن ﺗﮫﯿﻪ ﮐﻨﻨﺪ ﻧﯿﺰ‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ دوازده ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﮫﯿﻪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺧﻮد را ﻗﺎطﻊﺗﺮ از ﮔﺮوه دﯾﮕﺮ ارزﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ! ﺷﻤﺎ اﮔﺮ ﻧﺘﻮاﻧﯿﺪ ﺧﯿﻠﯽ ﺳﺮﯾﻊ ﻧﻤﻮﻧﻪ​ای از رﻓﺘﺎر ﻣﻼﯾﻢ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ آورﯾﺪ‪،‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﺪ رﻓﺘﺎری ﻣﻼﯾﻢ ﻧﺪارﯾﺪ‪ .‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﻓﺮدی‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺳﮫﻮﻟﺖ‬
‫در ﺑﻪ ﯾﺎدآوردن ﻧﻤﻮﻧﻪ​ھﺎ ﺑﻮد‪ .‬در اﯾﻦ رﻗﺎﺑﺖ ﺗﻦﺑﻪﺗﻦ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ و ﺳﮫﻮﻟﺖ در ﯾﺎدآوری‬
‫ﻪھﺎ ﭼﯿﺮه ﺷﺪ‪.‬‬‫ﺑﺮ ﺗﻌﺪاد ﻧﻤﻮﻧ ​‬
‫نﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺮای ﻧﺸﺎن​دادن ﻧﻘﺶ ﺳﮫﻮﻟﺖ در ﯾﺎدآوری‪ ،‬از آزﻣﺎﯾﺸﯽ دﯾﮕﺮ‬ ‫روا ​‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬از ھﻤﮥ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﺷﺶ ﻧﻤﻮﻧﻪ از‬
‫رﻓﺘﺎر ﻗﺎطﻊ ﯾﺎ ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦ ﺧﻮد را ذﮐﺮ ﮐﻨﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﭼﮫﺮۀ ﺧﺎﺻﯽ دارﻧﺪ‪ .‬از‬
‫ﮔﺮوھﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺰﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺎھﯿﭽﮥ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻨﻘﺒﺾ ﺷﻮد‪ .‬ﮔﺮوه دﯾﮕﺮ‬
‫ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ اﺧﻢ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺧﻢ​ﮐﺮدن ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ھﻤﺮاه اﺳﺖ و اﯾﻦ اﺛﺮ ﺗﻘﺎرن‬
‫دارد‪ .‬وﻗﺘﯽ از ﻓﺮد ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﺣﯿﻦ اﻧﺠﺎم ﮐﺎری اﺧﻢ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﻼش‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﮋوھﺸﮕﺮان اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻨﺪ‬
‫اﻓﺮادی ﮐﻪ اﺧﻢ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬در ﯾﺎدآوری رﻓﺘﺎر ﻗﺎطﻌﺎﻧﮥ ﺧﻮد ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮی روﺑﺮو‬
‫ﺷﻮﻧﺪ؛ در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦ ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﻣﮫﺮ ﺗﺄﯾﯿﺪی ﺑﺮ اﯾﻦ‬
‫ﺑﺎور ﺑﻮد‪.‬‬
‫روان​ﺷﻨﺎﺳﺎن از ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ ﻟﺬت ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ و ﺑﺎ ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎی ﺷﻮارﺗﺲ وﺟﺪ‬
‫ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫• اﻧﺴﺎنھﺎ ﺑﻌﺪ از ﯾﺎدآوری ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺧﺎطﺮه درﺑﺎرۀ دوﭼﺮﺧﻪﺳﻮاری‪ ،‬ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﮐﻤﺘﺮ از دوﭼﺮﺧﻪھﺎی ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫• اﻧﺴﺎنھﺎ ھﺮﭼﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ اﺳﺘﺪﻻلھﺎی اﺛﺒﺎتﮐﻨﻨﺪۀ ﯾﮏ دﯾﺪﮔﺎه ﻣﯽاﻧﺪﯾﺸﻨﺪ‪،‬‬
‫اطﻤﯿﻨﺎن ﮐﻤﺘﺮی ﺑﻪ آن اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫• اﻧﺴﺎنھﺎ ﺑﺎ ﯾﺎدآوری ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ راهھﺎی ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﯾﮏ واﻗﻌﻪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻣﮑﺎن‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از آن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﮏ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫• اﻧﺴﺎنھﺎ ھﺮﭼﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮﺑﯽھﺎ و ﻣﺰﯾﺖھﺎی ﯾﮏ ﺧﻮدرو را ﻧﺎم ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از اﺳﺘﺎدان داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ واﻗﻊ در ﻟﺲآﻧﺠﻠﺲ‪ ،‬روش ﻋﺠﯿﺒﯽ ﺑﺮای‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻮﮔﯿﺮی دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬او از ﮔﺮوهھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺧﻮاﺳﺖ ﻓﮫﺮﺳﺘﯽ از راهھﺎی ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺮای ارﺗﻘﺎی ﺳﻄﺢ ﮐﻼس ﺗﮫﯿﻪ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮوهھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﯾﺪ ﭼﻨﺪ روش ﻣﺘﻔﺎوت اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬طﺒﻖ اﻧﺘﻈﺎر‪،‬‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ راهھﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی اراﺋﻪ دادﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻼس را ﺑﮫﺘﺮ و ﻣﻄﻠﻮبﺗﺮ ارزﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﺟﺎﻟﺐﺗﺮﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﮥ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ‪ ،‬اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﺑﻮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﻨﺎﻗﺾ‬
‫نﯾﺎﻓﺘﻦ از درک ﮐﺎﻣﻞ ﯾﮏ اﻟﮕﻮ‪ ،‬داﻧﺴﺘﻦ‬ ‫ھﻤﯿﺸﻪ دﯾﺪه ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬راه اطﻤﯿﻨﺎ ​‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻣﻌﮑﻮسﮐﺮدن آن اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻮارﺗﺲ و ھﻤﮑﺎراﻧﺶ ھﻢ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭼﺎﻟﺶ ﺗﻦ‬
‫دادﻧﺪ ﺗﺎ درﯾﺎﺑﻨﺪ در ﭼﻪ ﺷﺮاﯾﻄﯽ اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه رخ ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫ﺳﮫﻮﻟﺖ ﯾﺎدآوری ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی رﻓﺘﺎرھﺎی ﻗﺎطﻌﺎﻧﻪ ﺑﻪ ذھﻦ اﻓﺮاد آزﻣﻮدﻧﯽ‪ ،‬طﯽ اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎر ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی اﺑﺘﺪاﯾﯽ آﺳﺎن ھﺴﺘﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﺧﯿﻠﯽ زود ﯾﺎدآوری‬
‫ﻪھﺎی ﺑﻌﺪی ﺳﺨﺖ و دﺷﻮار ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ؛ ﺧﻮد ﻓﺮد ھﻢ اﻧﺘﻈﺎر دارد ﺑﻪﻣﺮور‬ ‫ﻧﻤﻮﻧ ​‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎر دﺷﻮارﺗﺮ ﺷﻮد؛ وﻟﯽ اﻓﺖ اﯾﻦ ﺳﮫﻮﻟﺖ ﺑﯿﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﺷﺶ و دوازده‪،‬‬
‫ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ از اﻧﺘﻈﺎر ﻓﺮد ﻣﺸﺎرﮐﺖﮐﻨﻨﺪه در آزﻣﺎﯾﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﮥ اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﯽدھﺪ ﻣﺸﺎرﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ اﯾﻦ اﺳﺘﻨﺒﺎط دﺳﺖ ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻦ اﯾﻦﻗﺪر‬
‫ﻪام ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﺧﯿﻠﯽ ﺟﺮﺋﺖ و ﻗﺎطﻌﯿﺖ‬ ‫ﻪای ﺑﺮای رﻓﺘﺎر ﻗﺎطﻌﺎﻧ ​‬ ‫ﺳﺨﺖ ﻧﻤﻮﻧ ​‬
‫ﻧﺪارم‪ .‬ﺑﻪ ﯾﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ اﯾﻦ ﺑﺮداﺷﺖ از ﯾﮏ ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮی ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ ذھﻨﯽ اﻓﺮاد آزﻣﻮدﻧﯽ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﻗﺎﻟﺐ ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ‬
‫»دﺳﺘﺮﺳﯽﻧﺎﭘﺬﯾﺮی ﺑﯽﺗﻮﺿﯿﺢ« ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻮارﺗﺲ و ھﻤﮑﺎراﻧﺶ ﺑﺮ آن ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ اراﺋﮥ ﺗﻮﺿﯿﺤﯽ ﺑﺮای ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯿﺰان ﺳﮫﻮﻟﺖ‬
‫ﻪھﺎ‪ ،‬اﺛﺮ ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ ذھﻨﯽ را از ﺑﯿﻦ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﯾﺎدآوری ﻧﻤﻮﻧ ​‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ھﻨﮕﺎم ﯾﺎدآوری ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎﯾﺸﺎن ﺑﺮای آﻧﺎن ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﭘﺨﺶ‬
‫ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ اﯾﻦ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺑﻪ ﯾﺎدآوری ﺧﺎطﺮهﺗﺎن ﮐﻤﮏ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﺮوه دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﻪﻣﺮور زﻣﺎن ﯾﺎدآوری ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎ ﺑﺮاﯾﺸﺎن‬
‫دﺷﻮارﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﻓﺮادی ﮐﻪ از ﭘﯿﺶ درﺑﺎرۀ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺗﻐﯿﯿﺮ دﺷﻮاری ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﺸﺎن ﺑﻪ‬
‫آﻧﺎن ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬از روش ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪ .‬آنھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ دﺷﻮارﺗﺮ ﺷﺪن ﮐﺎرﺷﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺷﻨﯿﺪن ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ اﺳﺖ‪ ،‬در ھﺮ دو‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺗﮫﯿﮥ ﻓﮫﺮﺳﺖ ﺷﺶﺗﺎﯾﯽ و دوازدهﺗﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺖ ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫روشھﺎی دﯾﮕﺮ ﺗﻮﺟﯿﻪ اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪای ﯾﮑﺴﺎن ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد‬
‫ﻪھﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ وﺟﻮد‬ ‫ﺗﻮﺿﯿﺤﯽ ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ درﺑﺎرۀ ﺗﻐﯿﯿﺮ دﺷﻮاری ﯾﺎدآوری ﻧﻤﻮﻧ ​‬
‫ﺟﻌﺒﻪھﺎﯾﯽ در اﺗﺎق ﯾﺎ ﺗﺼﻮﯾﺮ زﻣﯿﻨﻪ ﯾﺎ اراﺋﮥ ھﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﯽرﺑﻂ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻗﻀﺎوت اﻓﺮاد‪ ،‬از‬
‫ﻗﯿﺪ اﺛﺮ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ رھﺎ ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﺷﺮح داد ​هام‪ ،‬ﻓﺮاﯾﻨﺪی ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﻀﺎوت از راه دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی ﻣﻨﺠﺮ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬زﻧﺠﯿﺮ ​های ﭘﯿﭽﯿﺪه از اﺳﺘﺪﻻل را در ﺑﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬اﻓﺮاد آزﻣﻮدﻧﯽ‪ ،‬ھﻨﮕﺎم‬
‫نھﺎ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن آﺷﮑﺎرا‬ ‫ﻪھﺎ‪ ،‬ﮐﺎھﺶ ﺳﮫﻮﻟﺖ ﯾﺎدآوری آ ​‬ ‫ﻋﺮﺿﮥ ﻧﻤﻮﻧ ​‬
‫اﻧﺘﻈﺎر دارﻧﺪ اﯾﻦ ﺳﮫﻮﻟﺖ ﮐﺎھﺶ ﯾﺎﺑﺪ؛ اﻣﺎ اﻧﺘﻈﺎرات آﻧﺎن ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ؛ زﯾﺮا‬
‫دﺷﻮاری ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ​ھﺎی ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ از ﺣﺪ اﻧﺘﻈﺎرﺷﺎن اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ دﺷﻮاری ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از آﻧﺎن اراﺋﮥ‬
‫دوازده ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﻮدﺷﺎن را اﻓﺮادی ﮐﻢﺟﺮﺋﺖ ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫اﯾﻦ ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮی ﺣﺬف ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﮫﻮﻟﺖ ﮐﻢ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﺑﺮ ﻗﻀﺎوت ﻓﺮد ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻧﺨﻮاھﺪ ﮔﺬاﺷﺖ‬
‫و اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﺮداﺷﺖھﺎی رﺿﺎﯾﺖﺑﺨﺶ ﺧﻮاھﺪ اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ‪ .‬آﯾﺎ اﯾﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮد‬
‫ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬اﺳﺖ؟‬
‫در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ھﯿﭻ اﺳﺘﺪﻻل ﭘﯿﭽﯿﺪهای ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬از وﯾﮋﮔﯽھﺎی اﺳﺎﺳﯽ‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ،١‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ​ھﺎ و ﺑﺮوز ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮی در ﺻﻮرت وﻗﻮع اﺗﻔﺎﻗﯽ‬
‫ﺧﻼف اﯾﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻋﻠﺖھﺎی ﻣﻤﮑﻦ را ﻧﯿﺰ ﺑﺮای اﯾﻦ‬
‫ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮی ﻓﺮاھﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻ ً آنھﺎ را از ﻣﯿﺎن ﻋﻠﻞ ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮیھﺎی ﺗﺎزه‬
‫ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬را ﺣﯿﻦ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ دھﺪ ﺗﺎ اﺗﻔﺎق ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻋﺎدی و ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺴﺮ ﺳﻪﺳﺎﻟﮥ ھﻤﺴﺎﯾﮥ ﺷﻤﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﮐﻼه‬
‫ﺳﻨﺘﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﯽﮔﺬارد‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬وﻗﺘﯽ او را ﺑﯿﺮون از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎ آن ﮐﻼه ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮ ﻣﺘﻌﺠﺐ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‪ .‬در آزﻣﺎﯾﺶ ﺷﻮارﺗﺲ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﭘﺲزﻣﯿﻨﻪ‬
‫ﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﯾﺎدآوری ﻣﺸﮑﻼت ذﮐﺮ ﺷﺪ‪ .‬دﺷﻮاری در ﯾﺎدآوری دوازده‬ ‫ﺑ ​‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮﮐﻨﻨﺪه ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﮐﻤﺘﺮی دارد ﮐﻪ ﺑﺎ وظﯿﻔﮥ‬
‫ﻗﻀﺎوت درﺑﺎرۀ ﻗﺎطﻊﺑﻮدن ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻮارﺗﺲ و ھﻤﮑﺎراﻧﺶ درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ اﻓﺮادی ﮐﻪ ﺧﻮد در ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺗﺤﺖ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺠﺮﺑﻪ‬
‫داﺷﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﯿﺸﺘﺮ از دﯾﮕﺮ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ‬
‫ﺳﮫﻮﻟﺖ ﯾﺎدآوری ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎ اھﻤﯿﺖ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ دو ﮔﺮوه داﻧﺸﺠﻮ را ﺑﺮای‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﺧﻄﺮھﺎی ﺑﯿﻤﺎریھﺎی ﻗﻠﺒﯽ و ﻋﺮوﻗﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮوھﯽ از‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن در ﭘﯿﺸﯿﻨﮥ ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﺧﻮد ﺑﺎ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎری ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺟﺪیﺗﺮ ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮوه دﯾﮕﺮ ﺳﺎﺑﻘﮥ ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﺑﯿﻤﺎری ﻗﻠﺒﯽ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬از ھﻤﮥ آنھﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﺳﻪ ﯾﺎ ھﺸﺖ رﻓﺘﺎر روزﻣﺮۀ ﭘﺮﺧﻄﺮ را ﺑﺮای‬
‫ﺳﻼﻣﺖ ﻗﻠﺒﯽ ﯾﺎ ﺑﮫﺒﻮددھﻨﺪۀ ﺳﻼﻣﺖ ﻗﻠﺒﯽ ذﮐﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﮥ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﺧﻮد رﻓﺘﺎر ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺑﺮوز دادﻧﺪ و از ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮐﺎوﺷﯽ‬
‫دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی ﭘﯿﺮوی ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬آنھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ذﮐﺮ ھﺸﺖ رﻓﺘﺎر ﭘﺮﺧﻄﺮ ﺑﺮاﯾﺸﺎن‬
‫دﺷﻮار ﺑﻮد‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺷﺮاﯾﻂ اﯾﻤﻦﺗﺮی دارﻧﺪ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﮔﻔﺘﻦ‬
‫رﻓﺘﺎرھﺎی ﻣﻔﯿﺪ ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻞ ﺑﺮﺧﻮردﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﻣﯽدﯾﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﮕﻮی رﻓﺘﺎری داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎری در ﺧﺎﻧﻮادۀ ﺧﻮد روﺑﺮو ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت‬
‫داﺷﺖ‪ .‬آنھﺎ ﺑﺎ ذﮐﺮ رﻓﺘﺎرھﺎی اﻣﻦ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺣﺴﺎس آﺳﻮدﮔﯽ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ ذﮐﺮ‬
‫رﻓﺘﺎرھﺎی ﭘﺮﺧﻄﺮ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﮕﺮان ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬اﯾﻦ ﮔﺮوه اﺣﺘﻤﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮی‬
‫ﻣﯽدادﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺧﻄﺮ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ‪ ،‬رﻓﺘﺎر آﯾﻨﺪهﺷﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻧﮫﺎﯾﺖ‪ ،‬آﺳﺎﻧﯽ ﯾﺎدآوری ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎ‪ ،‬روش ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺪاﺧﻠﮥ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،٢‬ﺑﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﻣﺤﺘﻮای ﻣﺴﺌﻠﮥ ﭘﯿﺶ رو ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎ و ﺷﻮاھﺪ ﺑﺴﯿﺎر‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﺟﺎزه ﻣﯽدھﻨﺪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺑﺮ آنھﺎ‬
‫ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از دﯾﮕﺮان در ﻣﻌﺮض ﺳﻮﮔﯿﺮیھﺎی دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی ﻗﺮار‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎلھﺎی زﯾﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﺷﺮاﯾﻄﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ ﻓﺮد ﺧﻮد را ﺑﻪ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻣﯽﺳﭙﺎرد و ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺳﮫﻮﻟﺖ ﯾﺎدآوری اطﻼﻋﺎت ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﺘﻮای آنھﺎ ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻢزﻣﺎن درﮔﯿﺮ ﮐﺎر ﭘﺮﻣﺸﻐﻠﻪ دﯾﮕﺮی ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ھ ​‬
‫• ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﯾﺎدآوری ﺧﺎطﺮۀ ﺧﻮﺑﯽ از زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد‪ ،‬ﺣﺎل ﺧﻮﺑﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫• اﮔﺮ در ﻣﻘﯿﺎس ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻓﺴﺮدﮔﯽ‪ ،‬ﻧﻤﺮۀ ﺧﻮﺑﯽ ﮐﺴﺐ ﻧﮑﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫• اﮔﺮ اطﻼﻋﺎت ﺗﺎزۀ آنھﺎ ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن در ﺗﻀﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫• اﮔﺮ در ﻣﻘﯿﺎس ﺑﺎور ﺑﻪ ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی‪ ،‬ﻧﻤﺮۀ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﮐﺴﺐ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫• اﮔﺮ اﺣﺴﺎس ﮐﻨﻨﺪ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ھﺴﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﭼﯿﺰی ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻮد اﯾﻦطﻮر اﺣﺴﺎس ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬آﺧﺮﯾﻦ ﻣﻮرد ﺑﺴﯿﺎر ﻓﺮﯾﺒﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﻘﻞ‬
‫ﻗﻮل ﺑﺤﺚ را آﻏﺎز ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﮐﻠﯽ وﻗﺖ ﺻﺮف ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ ﺗﺎ ﺑﺒﯿﻨﻢ‬
‫دﻧﯿﺎ درﺑﺎرۀ ﮐﺎر ﻣﻦ ﭼﻪ ﻓﮑﺮی ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﻢ ﺧﻮدم ﭼﻪ ﺣﺴﯽ دارم«‪.‬‬
‫)ﺟﺮج دﺑﻠﯿﻮ ﺑﻮش ـ ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪ .(٢٠٠٢‬آنھﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﺗﺄﮐﯿﺪ​ﮐﺮدن ﺑﺮ ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی‪،‬‬
‫ﺑﺨﺸﯽ از وﯾﮋﮔﯽ ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﺎدآوری ﮐﻮﺗﺎھﯽ از دوران ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪی ﻓﺮد‪،‬‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد او ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی و دروﻧﯽ ﺧﻮد اﻋﺘﻤﺎد ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫***‬

‫دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی‬

‫»ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دو ﺳﺎﻧﺤﮥ ھﻮاﯾﯽ ﻣﺎه ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﺪ ﺑﺎ ﻗﻄﺎر ﻣﺴﺎﻓﺮت‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ اﺳﺖ! ﺧﻄﺮ ﭘﺮواز ﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮی ﻧﮑﺮده؛ اﯾﻦ ﻓﻘﻂ ﺳﻮﮔﯿﺮی‬
 ‫دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی اﺳﺖ‪«.‬‬
‫»او آﻟﻮدﮔﯽ ﻣﺤﯿﻂھﺎی ﺑﺴﺘﻪ را ﺟﺪی ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد؛ ﭼﻮن در رﺳﺎﻧﻪھﺎ ﭼﻨﺪان ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﺛﺮ دﺳﺘﺮﺳﯽ​ﭘﺬﯾﺮی اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﻧﮕﺎھﯽ ﺑﻪ آﻣﺎر‬
‫ﺑﯿﻨﺪازد‪«.‬‬
‫»اﯾﻦﻗﺪر اﯾﻦ اواﺧﺮ ﻓﯿﻠﻢھﺎی ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ ﻧﮕﺎه ﮐﺮده ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﺗﻮطﺌﻪ‬
‫دﭼﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ‪«.‬‬
‫»ﻣﺪﯾﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﭼﻨﺪ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ھﻢ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺳﺎدﮔﯽھﺎ ﻓﮑﺮ ﺷﮑﺴﺖ ﺑﻪ ذھﻨﺶ ﺧﻄﻮر ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﻮﮔﯿﺮی دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی‪،‬‬
‫ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ او را ﻣﻄﻤﺌﻦ ﮐﺮده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺳﯿﺰدھﻢ‪ :‬دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی‪ ،‬اﺣﺴﺎس و رﯾﺴﮏ‬

‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﯽ ﮐﻪ در زﻣﯿﻨﮥ رﯾﺴﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﯿﻠﯽ ﺳﺮﯾﻊ ﻣﺘﻮﺟﻪ‬

‫ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی ﺑﻪ ﺣﯿﻄﮥ ﮐﺎری آنھﺎ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‪ .‬ھﺎوارد‬
‫ﮐﺎﻧﺮﯾﺜﺮ)‪ ،(١۵۴‬در اﺑﺘﺪای ﻣﺴﯿﺮ ﺣﺮﻓﻪایاش‪ ،‬ﺧﻮد را وﻗﻒ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ درﺑﺎرۀ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫رﯾﺴﮏ و ﺑﯿﻤﻪ ﮐﺮد‪ .‬او ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﺗﺄﺛﯿﺮات دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی‪ ،‬ﺗﻮﺿﯿﺢدھﻨﺪۀ اﻟﮕﻮی‬
‫ﺧﺮﯾﺪ ﺑﯿﻤﻪ و اﻗﺪاﻣﯽ ﭘﯿﺸﮕﯿﺮاﻧﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺑﻼﯾﺎی طﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎن‬
‫ﺣﻮادث ﻏﯿﺮﻣﺘﺮﻗﺒﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺤﺘﺎط و ﮔﻮش ﺑﻪ زﻧﮓ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اھﺎﻟﯽ ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ ھﺮ ﺑﺎر‬
‫ﺑﻌﺪ از وﻗﻮع زﻟﺰﻟﻪای ﺑﺰرگ در ﺗﺐوﺗﺎب ﺧﺮﯾﺪ ﺑﯿﻤﻪ و ﺑﻪروز ﮐﺮدن اﻗﺪاﻣﺎت اﻣﻨﯿﺘﯽ‬
‫ﮓھﺎی ﺑﺨﺎر را ﻣﺤﮑﻢ ﻣﯽﺑﻨﺪﻧﺪ ﺗﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻟﺮزشھﺎ ﻣﻘﺎومﺗﺮ‬ ‫ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن دﯾ ​‬
‫ﻢﺳﺎزی ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻣﻮاد ﺿﺮوری‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬دِر زﯾﺮزﻣﯿﻦھﺎﯾﺸﺎن را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﯿﻞ ﻣﺤﮑ ​‬
‫را در دﺳﺘﺮس ﻗﺮار ﻣﯽدھﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﺧﺎطﺮۀ ﯾﮏ ﺣﺎدﺛﮥ ﻧﺎﮔﻮار رﻧﮓ ﻣﯽﺑﺎزد و ھﻤﺮاه‬
‫آن اﯾﻦ ﺗﮑﺎﭘﻮ و ﻧﮕﺮاﻧﯽ ھﻢ از ﺑﯿﻦ ﻣﯽرود‪ .‬ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺗﮑﺮار دورهھﺎی‬
‫ﺣﺎدﺛﻪ‪ ،‬ﻧﮕﺮاﻧﯽ و رﺿﺎﯾﺖ از ﺧﻮد ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺑﺮای داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن‬
‫ﺣﻮادث ﻏﯿﺮﻣﺘﺮﻗﺒﻪ آﺷﻨﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺎﻧﺮﯾﺜﺮ ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮد اﻗﺪامھﺎی اﻣﻨﯿﺘﯽ‪ ،‬ﭼﻪ از ﺳﻮی اﻓﺮاد و ﭼﻪ از‬
‫ﺳﻮی دوﻟﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﺣﺎدﺛﮥ رخداده طﺮاﺣﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺟﻮاﻣﻊ‬
‫ﺑﻪ ﻗﺪﻣﺖ ﻣﺼﺮ ﻓﺮاﻋﻨﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﺑﺎﻻآﻣﺪن آب رودﺧﺎﻧﻪھﺎ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻨﺪ و ھﻤﯿﺸﻪ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺮای ﺳﯿﻼب آﻣﺎده ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ؛ وﻟﯽ ھﻤﯿﺸﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ آب از ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﺳﻄﺢ ﺛﺒﺖﺷﺪه ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻧﺨﻮاھﺪ آﻣﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﺣﺎدﺛﻪای ﺑﺰرگﺗﺮ ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﺑﻪ ذھﻦ‬
‫اﻧﺴﺎن ﻧﻤﯽآﯾﺪ‪.‬‬
 ‫دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی و ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬاری‬

‫ﭘﺎول اﺳﻼوﯾﮏ و ھﻤﮑﺎراﻧﺶ ﺳﺎرا ﻟﯿﮑﺘﻨﺴﺘﯿﻦ)‪ (١۵۵‬و داﻧﺸﺠﻮی ﺳﺎﺑﻖ ﻣﺎ ﺑﺎروخ‬

‫ﻓﯿﺸﮫﻮف)‪ (١۵۶‬در ﯾﻮﺟﯿﻦ‪ ،‬ﻣﺆﺛﺮﺗﺮﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت در زﻣﯿﻨﮥ دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی و‬
‫ﺧﻄﺎھﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن را اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ‪ .‬ﭘﮋوھﺶ ﺧﺎرقاﻟﻌﺎده آنھﺎ در زﻣﯿﻨﮥ ﺑﺎر‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ رﯾﺴﮏ ﺑﻮد؛ از ﺟﻤﻠﻪ ﯾﮏ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردی در ﺧﺼﻮص‬
‫ﺳﻮﮔﯿﺮی دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی ﺑﺪل ﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﻋﻠﺖ ﻣﺮگوﻣﯿﺮ را ﺑﻪ دﺳﺘﻪھﺎی دوﺗﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﯾﺎﺑﺖ و آﺳﻢ‪ ،‬و‬
‫ﺳﮑﺘﻪ ﻗﻠﺒﯽ و ﺗﺼﺎدف در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ ﺑﺎﯾﺪ در ھﺮ ﮔﺮوه‪ ،‬ﻋﻠﺖ ﻣﺘﺪاولﺗﺮ را‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﻓﺮاواﻧﯽ اﯾﻦ دو ﻋﻠﺖ را ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﯽزدﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺎ‬
‫آﻣﺎرھﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎﯾﯽ از ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎی آﻧﺎن اﺳﺖ‪:‬‬
‫• ﺳﮑﺘﻪھﺎی ﻗﻠﺒﯽ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً دو ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﻮاع ﺗﺼﺎدفھﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺮگ ﻣﯽﺷﻮد؛ وﻟﯽ‬
‫‪ %٨٠‬ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺮگ ﺗﺼﺎدﻓﯽ را ﻣﺘﺤﻤﻞﺗﺮ ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫• ﮔﺮدﺑﺎد ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﮐﺸﻨﺪهﺗﺮ از آﺳﻢ ﺑﺮاﺑﺮی ﻣﯽﮐﺮد؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ‪ ٢٠‬ﺑﺎر‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺮگوﻣﯿﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫• اﺣﺘﻤﺎل ﻣﺮگ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺻﺎﻋﻘﻪ ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﺮگ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﺴﻤﻮﻣﯿﺖ ﻏﺬاﯾﯽ ﻗﻀﺎوت‬
‫ﺖﺷﺪه‪ ۵٢ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ آن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺪ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻮارد ﺛﺒ ​‬
‫• ﻣﺮگ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺑﯿﻤﺎری ‪ ١٨‬ﺑﺮاﺑﺮ راﯾﺞﺗﺮ از ﻣﺮگ ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺼﺎدفھﺎ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ‬
‫نھﺎ ﺑﻪ ﯾﮏ اﻧﺪازه ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع آ ​‬
‫• ﻣﺮگ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﺼﺎدف ‪ ٣٠٠‬ﺑﺎر ﻣﺘﺪاولﺗﺮ از ﻣﺮگ ﻧﺎﺷﯽ از دﯾﺎﺑﺖ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﺪ؛ در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ واﻗﻌﯽ ﯾﮏ ﺑﻪ ﭼﮫﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫درﺳﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ :‬ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻋﻠﺖھﺎی ﻣﺮگ ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ‬
‫رﺳﺎﻧﻪای ﻣﻨﺤﺮف ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﻮﺷﺶ رﺳﺎﻧﻪای ﻧﯿﺰ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺗﺎزﮔﯽ و ﻧﺎﮔﻮاری‬
‫ﺧﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬رﺳﺎﻧﻪھﺎ ﻓﻘﻂ ﺳﻠﯿﻘﮥ ﻋﻤﻮﻣﯽ را ﺷﮑﻞ ﻧﻤﯽدھﻨﺪ؛ ﺧﻮدﺷﺎن ھﻢ‬
‫ﺷﮑﻞ​ﮔﺮﻓﺘﻪ از اﯾﻦ ﺳﻠﯿﻘﻪ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬رﺳﺎﻧﻪھﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫ﺑﯽﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﭘﻮﺷﺶ ﮔﺴﺘﺮدۀ ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت و ﻧﻈﺮھﺎ را ﻧﺎدﯾﺪه ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺗﻔﺎقھﺎی ﻋﺠﯿﺐ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺴﻤﻮﻣﯿﺖ ﻏﺬاﯾﯽ ﺣﺎد‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﺳﺒﯽ را ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫ﺟﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ از آﻧﭽﻪ ﺑﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻏﯿﺮواﻗﻌﯽ و ﻋﺠﯿﺐ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻧﯿﺎی درون ﺳﺮ ﻣﺎ ﺑﺪل دﻗﯿﻘﯽ از واﻗﻌﯿﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﻧﺘﻈﺎرات ﻣﺎ از ﺑﺴﺎﻣﺪ روﯾﺪادھﺎ‪،‬‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯿﺰان ﺷﯿﻮع و ﺷﺪت اﺣﺴﺎﺳﯽ ﭘﯿﺎمھﺎی ﻣﻮﺟﻮد در آنھﺎ ﻣﻨﺤﺮف‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫لﺷﺪن اﻓﮑﺎر در ﺣﺎﻓﻈﮥ‬ ‫ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻋﻠﻞ ﻣﺮگوﻣﯿﺮ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪای ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ از ﻓﻌﺎ ​‬
‫ﯽﮔﺮا و ﻣﺜﺎل ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮای ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﻼوﯾﮏ و ھﻤﮑﺎراﻧﺶ ﺑﻪ‬ ‫ﺗﺪاﻋ ​‬
‫واﻗﻌﯿﺖھﺎی ﻋﻤﯿﻖﺗﺮی دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮدﻧﺪ ﺳﮫﻮﻟﺖ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ‬
‫آوردن اﯾﻦ ﺧﻄﺮھﺎ ﺑﺎ واﮐﻨﺶھﺎی اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺑﻪ آنھﺎ راﺑﻄﻪای ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ دارد‪.‬‬
‫ﻓﮑﺮھﺎی ﺗﺮﺳﻨﺎک و ﺗﺼﻮﯾﺮھﺎی ھﻮﻟﻨﺎک ﺑﻪراﺣﺘﯽ ﺑﻪ ذھﻦ ﺣﻤﻠﻪور ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
 ‫اﻓﮑﺎر زﻧﺪه و ﭘﻮﯾﺎ‪ ،‬ﺗﺮس را ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬اﺳﻼوﯾﮏ در ﻧﮫﺎﯾﺖ ﺑﻪ ﻣﮑﺎﺷﻔﮥ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬاری‬
‫رﺳﯿﺪ؛ روﺷﯽ ﮐﻪ ﻓﺮد ﺑﺮ اﺳﺎس اﺣﺴﺎس ﺧﻮد ﻗﻀﺎوت ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺗﺼﻤﯿﻢ‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ :‬از آن ﺧﻮﺷﻢ ﻣﯽآﯾﺪ؟ از آن ﺑﺪم ﻣﯽآﯾﺪ؟ ﭼﻘﺪر ﺣﺴﯽ ﻗﻮی ﺑﻪ آن دارم؟‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎور اﺳﻼوﯾﮏ‪ ،‬اﻧﺴﺎنھﺎ در ﺟﻨﺒﻪھﺎی ﺑﺴﯿﺎری از زﻧﺪﮔﯽ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ و‬
‫ﻋﻘﯿﺪهھﺎﯾﯽ را ﺷﮑﻞ ﻣﯽدھﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺑﯿﺎنﮐﻨﻨﺪۀ اﺣﺴﺎس و ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﺪوی‬
‫یﮐﺮدن از آن ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه اﻏﻠﺐ ﺑﺪون‬ ‫ﮏﺷﺪن ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﯾﺎ دور ​‬ ‫ﺑﻪ ﻧﺰدﯾ ​‬
‫اطﻼع اﻓﺮاد اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪ .‬ﻣﮑﺎﺷﻔﮥ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬاری‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪای از ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫طﯽ آن‪ ،‬ﭘﺮﺳﺶ ﺳﺎدۀ »ﭼﻪ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺑﻪ آن دارم؟« ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺳ ﺨ ﺖ ﺗ ﺮ »ﭼﻪ ﻓﮑﺮی درﺑﺎرهاش ﻣﯽﮐﻨﻢ« ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﺳﻼوﯾﮏ و ھﻤﮑﺎراﻧﺶ‬
‫دﯾﺪﮔﺎهھﺎی ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭘﮋوھﺶھﺎی آﻧﺘﻮﻧﯿﻮ داﻣﺎﺳﯿﻮ)‪ ،(١۵٧‬داﻧﺸﻤﻨﺪ‬
‫ﻋﺼﺐﺷﻨﺎس‪ ،‬ارﺗﺒﺎط دادﻧﺪ‪ .‬داﻣﺎﺳﯿﻮ ﺑﺎور داﺷﺖ ارزﯾﺎﺑﯽھﺎی اﺣﺴﺎﺳﯽ اﻓﺮاد از‬
‫ﮏﺷﺪن ﯾﺎ دوریﮐﺮدن‪ ،‬ھﻤﮕﯽ‬ ‫اﺗﻔﺎقھﺎ و ﺣﺎﻟﺖھﺎی ﺑﺪﻧﯽ و ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﻧﺰدﯾ ​‬
‫ﻧﻘﺸﯽ ﮐﻠﯿﺪی در ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی دارﻧﺪ‪ .‬داﻣﺎﺳﯿﻮ و ھﻤﮑﺎراﻧﺶ ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮدﻧﺪ‬
‫اﻓﺮادی ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی‪ ،‬ﮔﺎه ﺑﻪ ﻋﻠﺖ آﺳﯿﺐھﺎی ﻣﻐﺰی‪ ،‬واﮐﻨﺶ‬
‫اﺣﺴﺎﺳﯽ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺧﻮب ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ در‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از »ﺗﺮس ﺳﺎﻟﻢ« از ﭘﯿﺸﺎﻣﺪی ﺑﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺼﯽ ﻣﮫﻠﮏ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮوه ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ اﺳﻼوﯾﮏ در ﺷﺒﯿﻪﺳﺎزی ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪهای از ﻣﮑﺎﺷﻔﮥ‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬاری‪ ،‬درﺑﺎرۀ ﻓﻨﺎوریھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻓﺰودن ﻓﻠﻮراﯾﺪ ﺑﻪ آب‪ ،‬ﻧﯿﺮوﮔﺎهھﺎی‬
‫ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻣﻮاد اﻓﺰودﻧﯽ ﺧﻮراﮐﯽ و ﺧﻮدرو‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺠﺎمدادن ﯾﮏ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ از‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻣﺰﯾﺖھﺎ و ﺿﺮرھﺎی آنھﺎ را ذﮐﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺑﺨﺶ اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬ﺗﺎزه ﺑﻌﺪ از اﯾﻦ ﺷﺮوع ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﮐﺎﻣﻞ​ﮐﺮدن‬
‫ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ‪ ،‬از اﺷﺨﺎص ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﻣﺘﻦھﺎی ﮐﻮﺗﺎھﯽ را درﺑﺎرۀ‬
‫ﻓﻨﺎوریھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ ﻣﺘﻦھﺎ ﺑﺮ ﻓﻮاﯾﺪ ﺑﯽﺷﻤﺎر ﻓﻨﺎوریھﺎ‬
‫ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻌﻀﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﺮ اﻧﺪک ﺧﻄﺮھﺎی آنھﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺘﻦھﺎ‬
‫در ﺗﻐﯿﯿﺮ دﯾﺪﮔﺎه اﺣﺴﺎﺳﯽ در ﻗﺒﺎل ﻓﻨﺎوریھﺎ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﮕﻔﺖآور ﺑﻮد‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﻨﯽ را در ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺑﺮﺗﺮیھﺎی ﯾﮏ ﻓﻨﺎوری ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬درﺑﺎرۀ‬
‫ﺧﻄﺮات آن ﻓﻨﺎوری ھﻢ ﺑﺎزﻧﮕﺮی ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﮑﻪ اطﻼﻋﺎﺗﯽ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﻪ‬
‫آنھﺎ داده ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ ،‬آن ﻓﻨﺎوری را ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﺑﯿﺶ از ﻗﺒﻞ دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻢﺧﻄﺮﺗﺮ از ﻗﺒﻞ ﻧﯿﺰ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬اﻓﺮادی ﮐﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‬ ‫ﮐ ​‬
‫ﺧﻄﺮھﺎی ﻓﻨﺎوریھﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮﺗﺮیھﺎ و ﻣﺰﯾﺖھﺎی آنھﺎ ﻧﯿﺰ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﺜﺒﺖﺗﺮی داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪان ﭘﯿﭽﯿﺪه ﻧﯿﺴﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮥ ﺟﺎﻧﺎﺗﺎن ھﺎﯾﺖ)‪ُ» :(١۵٨‬دم‬
‫اﺣﺴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺳﮓ ﻣﻨﻄﻘﯽ را ﻣﯽﺟﻨﺒﺎﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﮑﺎﺷﻔﮥ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬاری ﺑﺎ ﺧﻠﻖ دﻧﯿﺎﯾﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻨﻈﻢﺗﺮ از واﻗﻌﯿﺖ‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎ را‬
‫ﺳﺎدهﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در دﻧﯿﺎی ﻣﺎ ﻓﻨﺎوریھﺎی ﺧﻮب ﮐﻢ​ھﺰﯾﻨﻪ ھﺴﺘﻨﺪ و ﻓﻨﺎوریھﺎی‬
‫ﻢﮔﯿﺮیھﺎ ﺳﺎده اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺎ در دﻧﯿﺎی‬ ‫ﺑﺪ ھﯿﭻ ﺳﻮدی ﻧﺪارﻧﺪ و ھﻤﮥ ﺗﺼﻤﯿ ​‬
‫واﻗﻌﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﺎ ﺳﺒﮏ و ﺳﻨﮕﯿﻦ ﮐﺮدنھﺎی دردﻧﺎک در ﻣﯿﺎن ﻓﺎﯾﺪهھﺎ و ﺿﺮرھﺎ ﺑﻪ‬
‫دام ﻣﯽاﻓﺘﯿﻢ‪.‬‬
 ‫ﻣﺮدم ﻋﺎدی و ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن‬

‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﭘﺎول اﺳﻼوﯾﮏ ﭘﯿﺶ از ھﺮ ﮐﺲ دﯾﮕﺮی درﺑﺎرۀ وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻗﻀﺎوت‬

‫اﻧﺴﺎنھﺎ ﻣﯽداﻧﺪ‪ .‬او در آﺛﺎر ﺧﻮد ﺧﺎﻧﻢ و آﻗﺎی ﺷﮫﺮوﻧﺪی را ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﯽﮐﺸﺪ‪:‬‬
‫آنھﺎ ﭘﯿﺮو اﺣﺴﺎس ﺧﻮد ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ​ﺳﺎدﮔﯽ ﺑﺎ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﻣﻨﺤﺮف ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و اﺻﻮﻻ ً‬
‫ﺑﻪ ﺗﻔﺎوت ﻣﯿﺎن اﺣﺘﻤﺎﻻت ﮐﻢ و ﺧﯿﻠﯽ ﺟﺰﺋﯽ ﺗﻮﺟﮫﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﺳﻼوﯾﮏ‬
‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎﻧﯽ ھﻢ دارد ﮐﻪ در روﯾﺎروﯾﯽ ﺑﺎ اﻋﺪاد و ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﻪ​طﺮز ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﻣﮫﺎرت ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﺧﻔﯿﻒ‪ ،‬ﺳﻮﮔﯿﺮھﺎی ﻣﺸﺎﺑﮫﯽ ﺑﺎ ﻣﺎ‬
‫دارﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻗﻀﺎوتھﺎﯾﺸﺎن درﺑﺎرۀ ﺧﻄﺮھﺎ ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﺘﻔﺎوت از دﯾﮕﺮان اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻔﺎوت ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن و اﻓﺮاد ﻋﺎدی‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪی ﺑﻪ وﺳﯿﻠﮥ ﺳﻮﮔﯿﺮی در ﻗﻀﺎوت​ھﺎی ﻏﯿﺮ‬
‫ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﺳﺖ؛ وﻟﯽ اﺳﻼوﯾﮏ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎﯾﯽ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ در ارزشھﺎ اﺧﺘﻼفھﺎی ﻧﺎب دارﻧﺪ‪ .‬او ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻ ً‬
‫لھﺎی ﻋﻤﺮ از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ ﻣﯽﺳﻨﺠﺪ؛ وﻟﯽ‬ ‫رﯾﺴﮏھﺎ را ﺑﺮ اﺳﺎس زﻧﺪﮔﯽھﺎ ﯾﺎ ﺳﺎ ​‬
‫ﻣﺮدم ﻋﺎدی ﺗﻔﺎوﺗﯽ ظﺮﯾﻒﺗﺮ را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ؛ ﻣﺜﻞ »ﻣﺮگ ﺧﻮب« و »ﻣﺮگ ﺑﺪ«‬
‫ﻪﭘﺬﯾﺮ‬
‫ﯾﺎ ﻣﺮگوﻣﯿﺮ ﻧﺎﺷﯽ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ارادی ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﮑﯽ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻔﺎوتھﺎی ﺗﻮﺟﯿ ​‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ آﻣﺎری ﮐﻪ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪ ﺳﺮﺷﻤﺎری اﺗﻔﺎقھﺎ ﻣﯽﭘﺮدازد‪ ،‬ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﺳﺘﺪﻻل اﺳﻼوﯾﮏ از اﯾﻦ ﻣﺸﺎھﺪهھﺎ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻋﺎدی درک‬
‫ﻏﻨﯽﺗﺮی از رﯾﺴﮏھﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻣﺘﺨﺼﺺ دارﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬او ﺑﺎور ﻧﺪارد ﮐﻪ‬
‫در ﺻﻮرت ﺑﺮوز اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ ﺑﯿﻦ ﻋﻮام و ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن‪ ،‬ﻧﻈﺮ اﻓﺮاد ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪون‬
‫ﭼﻮن و ﭼﺮا ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬او ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن و اﻓﺮاد ﻋﺎدی ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮاﻓﻖ ﻧﺮﺳﻨﺪ‪» ،‬ھﺮ دو ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ھﻮش و ﻧﻈﺮ دﯾﮕﺮی اﺣﺘﺮام ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪«.‬‬
‫او ﺑﺮای درﺳﺘﯽ دﯾﺪﮔﺎه ﺧﻮد در ﻣﻄﻠﻖ ﻧﺒﻮدن ﻧﻈﺮ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬اﺳﺎس ﺗﺨﺼﺺ را‬
‫ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻣﯽﮐﺸﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻦ اﯾﺪه ﮐﻪ رﯾﺴﮏ‪ ،‬ﻋﯿﻨﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»رﯾﺴﮏ« در ﻣﺤﯿﻂ »ﺑﯿﺮون« ﺑﺪون ذھﻦ و ﻓﺮھﻨﮓ ﻣﺎ وﺟﻮد ﺧﺎرﺟﯽ ﻧﺪارد ﺗﺎ آن را‬
‫اﻧﺪازه​ﮔﯿﺮی ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﻧﺴﺎن اﯾﻦ ﻣﻔﮫﻮم را ﺑﺮای ﮐﻤﮏ ﺑﻪ درک و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺧﻄﺮھﺎ و‬
‫ﻧﺒﻮد اطﻤﯿﻨﺎنھﺎی زﻧﺪﮔﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﮑﻪ اﯾﻦ ﺧﻄﺮھﺎ واﻗﻌﯽ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪» ،‬رﯾﺴﮏ واﻗﻌﯽ« ﯾﺎ »رﯾﺴﮏ ﻋﯿﻨﯽ« وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﺳﻼوﯾﮏ ﺑﺮای اﺛﺒﺎت ادﻋﺎی ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﮫﺮﺳﺘﯽ از ‪ ٩‬روش ﺑﺮای ﺗﻌﺮﯾﻒ رﯾﺴﮏ‬
‫ﻣﺮگوﻣﯿﺮ ھﻤﺮاه ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻮاد ﺳﻤﯽ ﻣﻮﺟﻮد در ھﻮا اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬او اﯾﻦ‬
‫ﻣﺮگ​و​ﻣﯿﺮھﺎ را از »ﺗﻌﺪاد ﻣﺮگ در ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن اﻧﺴﺎن« ﺗﺎ »ﺗﻌﺪاد ﻣﺮگ در ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن‬
‫دﻻر ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻮﻟﯿﺪی« رﺗﺒﻪﺑﻨﺪی ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﮑﺘﮥ او اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ رﯾﺴﮏ ﺑﻪ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻌﯿﺎر ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد؛ ﺑﺎ اﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل واﺿﺢ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎب از ﺗﺮﺟﯿﺢ و ﺗﻤﺎﯾﻞ‬
‫ﺑﻪ ﯾﮏ ﭘﯿﺎﻣﺪ ﯾﺎ ﭘﯿﺎﻣﺪی دﯾﮕﺮ ﻧﺎﺷﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬او در اداﻣﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪:‬‬
‫»ﺗﻌﺮﯾﻒ رﯾﺴﮏ ﻧﻮﻋﯽ اﻋﻤﺎل ﻗﺪرت اﺳﺖ«‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﺴﯽ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‬
‫نﺷﻨﺎﺳﯽ ﻗﻀﺎوت‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺧﻂ​ﻣﺸﯽ ﺧﺸﻦ و ﭘﯿﭽﯿﺪهای‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﯽ درﺑﺎرۀ روا ​‬
‫ﻧﻤﯽرﺳﺪ! وﻟﯽ ﺧﻂ​ﻣﺸﯽ ﮐﺎﻣﻼ ً ﺑﻪ اﻧﺴﺎنھﺎ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ آﻧﭽﻪ آنھﺎ‬
‫ﻂﻣﺸﯽ ﺷﺎﻣﻞ‬ ‫ﻣﯽﺧﻮاھﻨﺪ و آﻧﭽﻪ ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ اﺳﺖ‪ .‬ھﺮ ﭘﺮﺳﺸﯽ درﺑﺎرۀ ﺧ ​‬
‫ﻓﺮضھﺎﯾﯽ درﺑﺎرۀ ﻣﺎھﯿﺖ و طﺒﯿﻌﺖ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ؛ ﺑﻪطﻮر ﺧﺎص درﺑﺎرۀ اﻧﺘﺨﺎبھﺎی‬
‫اﻧﺴﺎن و ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی اﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎبھﺎ ﺑﺮای ﺧﻮدش و ﺟﺎﻣﻌﻪ‪.‬‬
‫َﮐﺲ ﺳﺎﻧﺴﺘﺎﯾﻦ)‪ ،(١۵٩‬دﯾﮕﺮ دوﺳﺖ و داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻻﯾﻖ ﺗﺤﺴﯿﻦ‪ ،‬ﺑﻪ​ﺷﺪت ﺑﺎ‬
‫دﯾﺪﮔﺎه اﺳﻼوﯾﮏ درﺑﺎرۀ ﺗﻔﺎوت ﻧﮕﺎه ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن و ﻣﺮدم ﻋﺎدی ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺳﺖ‪ .‬او از‬
‫مﻓﺮﯾﺒﺎﻧﻪ« دﻓﺎع‬ ‫یھ ﺎ ی »ﻋﻮا ​‬‫ﻧﻘﺶ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﭙﺮ ﺑﻼ در ﺑﺮاﺑﺮ زﯾﺎد ​هرو ​‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻧﺴﺘﺎﯾﻦ از ﺣﻘﻮﻗﺪانھﺎی اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه اﺳﺖ و وﯾﮋﮔﯽ ﺷﺠﺎﻋﺖ و‬
‫یاش را ﺑﺎ ﭘﯿﺸﮕﺎﻣﺎن ﺣﺮﻓﮥ ﺧﻮد ﺑﻪ اﺷﺘﺮاک ﻣﯽﮔﺬارد‪ .‬او ﻣﯽداﻧﺪ‬ ‫ﯽﺑﺎﮐﯽ ﻓﮑﺮ ​‬‫ﺑ ​‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮ ھﺮ ﺷﺎﺧﻪ از داﻧﺶ را در ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ زﻣﺎن و ﺑﻪطﻮر ﮐﺎﻣﻞ دارد و در‬
‫نﺷﻨﺎﺳﯽ ﻗﻀﺎوت و اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻘﺮرات و ﺧﻂﻣﺸﯽ‬ ‫ﺑﺴﯿﺎری از ﺣﻮزهھﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ روا ​‬
‫رﯾﺴﮏ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎور او ﻧﻈﺎم ﻣﻘﺮراﺗﯽ ﻣﻮﺟﻮد در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪،‬‬
‫ﻧﺸﺎن​دھﻨﺪۀ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای ﺿﻌﯿﻒ از اوﻟﻮﯾﺖھﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬واﮐﻨﺶ ﺑﻪ‬
‫ﻓﺸﺎرھﺎی ﻋﻤﻮﻣﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﺗﺎ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﻋﯿﻨﯽ و دﻗﯿﻖ‪ .‬او از اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه‬
‫ﺷﺮوع ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ رﯾﺴﮏھﺎ و ﻣﺪاﺧﻠﮥ ﺣﮑﻮﻣﺖ در ﮐﺎھﺶ‬
‫رﯾﺴﮏ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺳﻮد و ھﺰﯾﻨﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﯿﺎر طﺒﯿﻌﯽ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺗﻌﺪاد زﻧﺪﮔﯽھﺎ ﯾﺎ ﺷﺎﯾﺪ ﺳﺎلھﺎی ﻋﻤﺮ ﻧﺠﺎت​ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻧﺠﺎت‬
‫ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ارزش ﺑﯿﺸﺘﺮ و ﺑﺮای اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ھﺰﯾﻨﮥ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﻪ ھﻤﺮاه دارد‪ .‬ﻣﻘﺮرات ﺿﻌﯿﻒ‪،‬‬
‫اﺳﺮاف در زﻧﺪﮔﯽ و ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ ﻣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ھﺮ دو را ﻣﯽﺗﻮان اﻧﺪازه ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎﻧﺴﺘﺎﯾﻦ ﺑﺎ اﺳﺘﺪﻻل اﺳﻼوﯾﮏ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻧﺸﺪه ﮐﻪ رﯾﺴﮏ و اﻧﺪاز ​هﮔﯿﺮی آن‬
‫ﻋﯿﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎور او ﺑﺴﯿﺎری ﺟﻨﺒﻪھﺎی ارزﯾﺎﺑﯽ رﯾﺴﮏھﺎ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺑﺤﺚ‬
‫ﮔﺬاﺷﺖ؛ وﻟﯽ او ﺑﻪ ﻋﯿﻨﯽﺑﻮدن آﻧﭽﻪ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺗﺨﺼﺺ و ﺳﻨﺠﺶ دﻗﯿﻖ‬
‫ﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬اﯾﻤﺎن دارد‪.‬‬ ‫ﺑ ​‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎور ﺳﺎﻧﺴﺘﺎﯾﻦ‪ ،‬واﮐﻨﺶھﺎی ﺳﻮﮔﯿﺮاﻧﻪ ﺑﻪ رﯾﺴﮏھﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﮫﻤﯽ ﺑﺮای‬
‫نﮔﺬاران و‬‫ﻂﻣﺸﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﻗﺎﻧﻮ ​‬ ‫اوﻟﻮﯾﺖ​ھﺎی ﻧﺎدرﺳﺖ و ﻧﺎﺑﺠﺎ در ﺧ ​‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻘﺮرات‪ ،‬ﻧﮫﺎﯾﺘﺎً ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﮕﻮی‬
‫ﻧﮕﺮاﻧﯽھﺎی ﻏﯿﺮﻣﻨﻄﻘﯽ ﺷﮫﺮوﻧﺪان ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ زﯾﺮا آﻧﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﺳﻮﮔﯿﺮیھﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﯾﮕﺮ ﺷﮫﺮوﻧﺪان ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﻧﺴﺘﺎﯾﻦ و ھﻤﮑﺎرش‪ ،‬ﺗﯿﻤﻮر ﮐﻮران)‪ ،(١۶٠‬ﻋﻀﻮ ھﯿﺌﺖﻣﻨﺼﻔﻪ‪ ،‬ﺳﺎزوﮐﺎر ﻧﻔﻮذ‬
‫یھﺎ در ﺧﻂﻣﺸﯽ اﻓﺮاد را »آﺑﺸﺎر دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی«)‪ (١۶١‬ﻧﺎﻣﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫ﺳﻮﮔﯿﺮ ​‬
‫ﮔﻔﺘﮥ آنھﺎ‪ ،‬در ﻗﺎﻟﺐ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ »ھﻤﮥ ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ ﯾﮑﺴﺎناﻧﺪ؛ وﻟﯽ‬
‫دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی ﺑﯿﺶ از دﯾﮕﺮ ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪ «.‬آنھﺎ ﺑﻪ طﺮﺣﯽ ﻓﺮاﮔﯿﺮﺗﺮ از‬
‫ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ در آن‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی‪ ،‬ﺑﻪ اراﺋﮥ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮐﺎوﺷﯽ‬
‫تھﺎ و ﻧﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺑﺴﺎﻣﺪ و ﻓﺮاواﻧﯽ ﻣﯽﭘﺮدازد‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﺧﺎص‪ ،‬اھﻤﯿﺖ‬ ‫ﺑﺮای ﻗﻀﺎو ​‬
‫ﯾﮏ اﯾﺪه ﺑﺮ اﺳﺎس رواﻧﯽ و ﺳﺎدﮔﯽ و ﻧﯿﺰ ﺑﺎر اﺣﺴﺎﺳﯽ آن ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫آﺑﺸﺎر دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی‪ ،‬ﺳﻠﺴﻠﻪ روﯾﺪادھﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻘﻮﯾﺖﮐﻨﻨﺪۀ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮﻧﺪ و‬
‫ﻪھﺎ درﺑﺎرۀ ﯾﮏ روﯾﺪاد ﻧﺴﺒﺘﺎً ﮐﻮﭼﮏ آﻏﺎز ﺷﻮد‪ .‬ﮔﺎه اﯾﻦ‬ ‫ﺷﺎﯾﺪ از ﮔﺰارشھﺎی رﺳﺎﻧ ​‬
‫آﺑﺸﺎر‪ ،‬ﺑﻪ وﺣﺸﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ و اﻗﺪام ﮔﺴﺘﺮدۀ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽ​ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﻌﻀﯽ‬
‫ﻣﻮارد‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﺎﺟﺮای رﺳﺎﻧﻪای درﺑﺎرۀ ﯾﮏ رﯾﺴﮏ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺨﺸﯽ از ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫ﺟﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﭘﻮﺷﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺧﺘﺼﺎص‬
‫داده ﺷﻮد و ﻧﮕﺮاﻧﯽھﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی را در ﭘﯽ آورد‪ .‬ﮔﮫﮕﺎه اﯾﻦ ﭼﺮﺧﻪ‪ ،‬ﻋﺎﻣﺪاﻧﻪ ﺑﺎ‬
‫ﯽﭘﺬﯾﺮی«‪ ،‬اﺷﺨﺎص ﯾﺎ ﺳﺎزﻣﺎنھﺎﯾﯽ ﺷﺘﺎب ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ‬ ‫»ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن دﺳﺘﺮﺳ ​‬
‫درﺻﺪد اطﻤﯿﻨﺎنﯾﺎﻓﺘﻦ از اداﻣﮥ ﺟﺮﯾﺎن ﺧﺒﺮھﺎی ﻧﮕﺮانﮐﻨﻨﺪه ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺧﻄﺮ ﺑﺎ رﻗﺎﺑﺖ رﺳﺎﻧﻪھﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ اﻋﻼم ﺧﺒﺮھﺎی ﺟﺬابﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻪ​طﺮز ﻓﺰاﯾﻨﺪ ​های‬
‫ﻣﺒﺎﻟﻐﻪآﻣﯿﺰﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬داﻧﺸﻤﻨﺪان و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺮس ﻓﺰاﯾﻨﺪه و‬
‫ﻣﯿﺰان ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﺪ را ﮐﺎھﺶ دھﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﻪطﻮر ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ ﺳﺮﮐﻮب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫ھﺮﮐﺲ ﮐﻪ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﻮد ﺧﻄﺮ‪ ،‬ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ھﻤﮑﺎری و ﺳﺮﭘﻮش‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻣﺘﮫﻢ ﻣﯽ​ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻤﺮﮐﺰ ھﻤﮕﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﺟﻨﺒﮥ ﺳﯿﺎﺳﯽ‬
‫ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻈﺎم ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺷﺪت اﺣﺴﺎس ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ .‬اﮐﻨﻮن‬
‫ﯽﭘﺬﯾﺮی‪ ،‬اوﻟﻮﯾﺖھﺎ را ﺗﻐﯿﯿﺮ داده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﯾﺮ رﯾﺴﮏھﺎ و‬ ‫اﯾﻦ آﺑﺸﺎر دﺳﺘﺮﺳ ​‬
‫ﺗﻼشھﺎ ﺑﺮای ﺑﮫﺒﻮد ﺷﺮاﯾﻂ در اﯾﻦ ھﯿﺎھﻮ رﻧﮓ ﺑﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻮران و ﺳﺎﻧﺴﺘﺎﯾﻦ ﺑﺮ دو ﻣﺴﺌﻠﮥ ھﻤﭽﻨﺎن ﺑﺤﺚﺑﺮاﻧﮕﯿﺰ طﯽ ﺳﺎلھﺎی اﺧﯿﺮ ﺗﺄﮐﯿﺪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ :‬ﻣﺴﺌﻠﮥ ﮐﺎﻧﺎل ﻻو)‪ (١۶٢‬و ﻓﺎﺟﻌﮥ آﻻر)‪ .(١۶٣‬در ﻣﺴﺌﻠﮥ ﮐﺎﻧﺎل ﻻو‪،‬‬
‫ﭘﺴﻤﺎﻧﺪھﺎی ﺳﻤﯽ ﻣﺪﻓﻮن در ﻓﺼﻞ ﺑﺎراﻧﯽ ﺳﺎل ‪ ١٩٧٩‬ﻧﺸﺖ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﺎﻋﺚ‬
‫آﻟﻮدﮔﯽ آبھﺎی ﭼﺎهھﺎی ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ﭘﯽ اﯾﻦ‬
‫واﻗﻌﻪ‪ ،‬آب ﻣﻨﻄﻘﻪ ھﻢ ﺑﻮی ﻧﺎﻣﻄﺒﻮع ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺳﺎﮐﻨﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪ از اﯾﻦ وﺿﻊ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻀﻄﺮب و ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از آﻧﺎن ﺑﻪ ﻧﺎم ﻟﻮﺋﯿﺲ ﮔﯿﺒﺲ)‪ (١۶۴‬ﺳﺨﺖ‬
‫در ﺗﻼش ﺑﻮد ﺗﺎ از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺮدم در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ دﻓﺎع ﮐﻨﺪ‪ .‬آﺑﺸﺎر دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی آﻏﺎز‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬در ﺟﺮﯾﺎن اﯾﻦ آﺑﺸﺎر‪ ،‬ھﺮ روز ﮔﺰارشھﺎ و ﻣﺎﺟﺮاھﺎﯾﯽ از ﮐﺎﻧﺎل ﻻو ﺑﻪ‬
‫ﮔﻮش ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪ .‬داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻄﺮ را ﺑﺰرگ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‬
‫ﯾﺎ آﻧﺎن را ﺑﻪ ﺳﮑﻮت ﻣﺠﺒﻮر ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺒﮑﮥ ﺧﺒﺮی ‪ ABC‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪای ﺑﻪ ﻧﺎم »زﻣﯿﻦ‬
‫ﻣﺮﮔﺒﺎر«)‪ (١۶۵‬ﭘﺨﺶ ﮐﺮد‪ .‬راهﭘﯿﻤﺎﯾﯽھﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺗﺎﺑﻮتھﺎی ﺧﺎﻟﯽ ﮐﻮﭼﮏ ﺟﻠﻮی‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاری ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از ﺳﺎﮐﻨﺎن ﺑﻪ ھﺰﯾﻨﮥ دوﻟﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫ﺖﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺰرگ‬ ‫ﻣﮑﺎن داده ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪھﺎی ﺳﻤﯽ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﮥ زﯾﺴ ​‬
‫د ھ ﮥ ‪ ١٩٨٠‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﭘﺎکﺳﺎزی ﻣﻨﻄﻘﮥ آﻟﻮده‪ ،‬ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ ‪،CERLA‬‬
‫ﺑﻮدﺟﻪای ﺑﺰرگ اﺧﺘﺼﺎص ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﯾﻦ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖھﺎی‬
‫زﯾﺴﺖ​ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ‪ .‬اﺟﺮای اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺮھﺰﯾﻨﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ‬
‫اﯾﻦ ھﺰﯾﻨﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺻﺮف ﻣﺴﺌﻠﮥ دﯾﮕﺮی ﺷﻮد در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﺟﺎن ﺗﻌﺪاد ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﺠﺎت ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺎورھﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ درﺑﺎرۀ واﻗﻌﮥ ﮐﺎﻧﺎل ﻻو وﺟﻮد دارد و ﻣﯿﺰان‬
‫ﺧﻄﺮ و آﺳﯿﺐ واﻗﻌﯽ آن ﺣﺎدﺛﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻮران و ﺳﺎﻧﺴﺘﺎﯾﻦ اﯾﻦ‬
‫واﻗﻌﻪ را ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ ﻣﯽداﻧﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻻن ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ آن را »ﻓﺎﺟﻌﮥ‬
‫ﮐﺎﻧﺎل ﻻو« ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل دوم ﮐﻮران و ﺳﺎﻧﺴﺘﺎﯾﻦ ﻧﯿﺰ ھﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎ واﮐﻨﺶھﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ روﺑﺮوﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﺳﺎل ‪ ،١٩٨٩‬ﻣﺴﺌﻠﮥ آﻻر ﯾﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮥ ﺳﯿﺎه​ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ‪» ،‬وﺣﺸﺖ آﻻر« رخ‬
‫داد‪ .‬آﻻر ﻣﺎدهای ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﮐﻨﺘﺮل رﺷﺪ ﻣﺤﺼﻮل و ﺑﮫﺒﻮد ﮐﯿﻔﯿﺖ‬
‫ظﺎھﺮی روی ﺳﯿﺐھﺎ اﺳﭙﺮی ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ وﺣﺸﺖ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻣﺎﺟﺮای رﺳﺎﻧﻪای‬
‫درﺑﺎرۀ ﻏﺪهھﺎی ﺳﺮطﺎﻧﯽ در ﻣﻮشھﺎ ﺑﺮ اﺛﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد از اﯾﻦ ﻣﺎده‬
‫ﺷﺮوع ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ داﺳﺘﺎن‪ ،‬اﺿﻄﺮاب و ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ را در ﭘﯽ آورد و اﯾﻦ اﺿﻄﺮاب‬
‫ﭘﻮﺷﺶ رﺳﺎﻧﻪای ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺳﺎزوﮐﺎر ﭘﺎﯾﻪای آﺑﺸﺎر دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی را‬
‫ﺗﻘﻮﯾﺖ ﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﺑﺮ اﺧﺒﺎر ﺳﺎﯾﻪ اﻓﮑﻨﺪ و روﯾﺪادھﺎی رﺳﺎﻧﻪای ﭘﺮھﯿﺎھﻮﯾﯽ‬
‫را ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﯾﻞ اﺳﺘﺮﯾﭗ)‪ ،(١۶۶‬ﺑﺎزﯾﮕﺮ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬در ﮐﻨﮕﺮه ﺷﮫﺎدت‬
‫داد‪ .‬ﺻﻨﺎﯾﻊ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﭘﺮورش ﺳﯿﺐ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺣﺸﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ از اﯾﻦ ﻣﺤﺼﻮل و‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺟﺎﻧﺒﯽ آن‪ ،‬ﺿﺮر ھﻨﮕﻔﺘﯽ را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﮐﻮران و ﺳﺎﻧﺴﺘﺎﯾﻦ از ﻓﺮدی‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮای ﮔﺮﻓﺘﻦ راھﻨﻤﺎﯾﯽ ﺗﻤﺎس ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻘﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪» :‬او ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﺑﺪاﻧﺪ آﯾﺎ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ آب ﺳﯿﺐ را در ﺷﺒﮑﮥ ﻓﺎﺿﻼب ﺧﺎﻧﮕﯽ دﻓﻊ ﮐﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ دﻓﻊ‬
‫ﭘﺴﻤﺎﻧﺪھﺎی ﺳﻤﯽ ﺗﺤﻮﯾﻞ دھﺪ«‪ .‬ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﻣﺎده را ﻣﺘﻮﻗﻒ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ و )‪ FDA(١۶٧‬اﺳﺘﻔﺎده از آن را ﻣﻤﻨﻮع ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺗﺤﻘﯿﺎت ﺑﻌﺪی ﺗﺄﯾﯿﺪ ﮐﺮد اﯾﻦ ﻣﺎده‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺣﺪی در اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺳﺮطﺎن ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ واﻗﻌﮥ آﻻر ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ‬
‫واﮐﻨﺸﯽ اﻏﺮاقآﻣﯿﺰ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪای ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻮد‪ .‬اﺛﺮ ﻧﮫﺎﯾﯽ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﺑﺮ ﺳﻼﻣﺖ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً زﯾﺎنﺑﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﻣﺼﺮف ﺳﯿﺐھﺎی ﺳﺎﻟﻢ ﮐﺎھﺶ ﭘﯿﺪا ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺎﺟﺮای آﻻر ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﭘﺎﯾﺪاری را در ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽھﺎی ذھﻦ ﻣﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ رﯾﺴﮏھﺎی‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﯽﮐﺸﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﯾﻦ رﯾﺴﮏھﺎ را ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ ﯾﺎ آن​ھﺎ را ﺑﺴﯿﺎر‬
‫نھﺎ رﻓﺘﺎری ﻣﯿﺎﻧﻪ ﻧﺪارﯾﻢ‪ .‬ھﺮ ﭘﺪر ﯾﺎ ﻣﺎدری ﮐﻪ‬ ‫ﺑﺰرگ ﻓﺮض ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و در ﻗﺒﺎل آ ​‬
‫ﺷﺐ ﺗﺎ دﯾﺮوﻗﺖ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺖ دﺧﺘﺮ ﺟﻮاﻧﺶ از ﻣﮫﻤﺎﻧﯽ دوﺳﺘﺶ ﺑﯿﺪار ﻣﺎﻧﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ اﺣﺴﺎس را درک ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﯿﭻ دﻟﯿﻠﯽ‬
‫ﺑﺮای ﻧﮕﺮاﻧﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ وﻟﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺟﻠﻮی ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻓﺠﺎﯾﻊ‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ را در ذھﻨﺘﺎن ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮥ اﺳﻼوﯾﮏ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻣﺎ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل آﺳﯿﺐ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺷﻤﺎ ﺻﻮرت اﯾﻦ ﮐﺴﺮ را در ذھﻦ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺎﺟﺮای ﻏﻢاﻧﮕﯿﺰی ﮐﻪ در اﺧﺒﺎر دﯾﺪهاﯾﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﻪ ﻣﺨﺮج ﮐﺴﺮ‬
‫ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺳﺎﻧﺴﺘﺎﯾﻦ ﺑﺮای ﺗﻮﺻﯿﻒ اﯾﻦ اﻟﮕﻮ از ﻋﺒﺎرت »ﻧﺎدﯾﺪه​ﮔﯿﺮی‬
‫ﯽ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل«)‪ (١۶٨‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﺮﮐﯿﺐ اﯾﻦ ﻧﺎدﯾﺪه​ﮔﯿﺮی ﺑﺎ ﺳﺎزوﮐﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋ ِ‬
‫آﺑﺸﺎر دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺑﻪ اﻏﺮاق ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ درﺑﺎرۀ ﺗﮫﺪﯾﺪھﺎی ﮐﻮﭼﮏ‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﮔﺎه ﻋﻮاﻗﺐ ﺑﺰرﮔﯽ در ﭘﯽ دارد‪.‬‬
‫در دﻧﯿﺎی اﻣﺮوز‪ ،‬ﺗﺮورﯾﺴﺖھﺎ ﺷﺎﺧﺺﺗﺮﯾﻦ ﻣﺠﺮﯾﺎن ھﻨﺮ ﺗﺤﻤﯿﻞ آﺑﺸﺎر‬
‫دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﺳﺘﺜﻨﺎھﺎی وﺣﺸﺘﻨﺎﮐﯽ ﭼﻮن واﻗﻌﮥ ‪١١‬‬
‫ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬ﺷﻤﺎر ﺗﻠﻔﺎت ﺣﻤﻠﻪھﺎی ﺗﺮورﯾﺴﺘﯽ ﮐﺴﺮ ﮐﻮﭼﮑﯽ از ﻋﻠﺖ ﻣﺮگوﻣﯿﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﯽ در ﮐﺸﻮرھﺎی ھﺪف ﮔﺮوهھﺎی ﺗﺮورﯾﺴﺘﯽ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺗﻠﻔﺎت اﯾﻦ ﺣﻤﻼت‬
‫ھﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﺗﻠﻔﺎت ﺗﺼﺎدﻓﺎت راﻧﻨﺪﮔﯽ ﻧﻤﯽرﺳﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎوت‪ ،‬در ﻣﯿﺰان دﺳﺘﺮﺳﯽ‬
‫اﯾﻦ دو رﯾﺴﮏ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﮫﻮﻟﺖ و ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ آوردن ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻣﮫﯿﺐ ﺟﻨﺎﯾﺖھﺎی‬
‫ﺗﺮورﯾﺴﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺪام در رﺳﺎﻧﻪھﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ درﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ھﻤﻪ در‬
‫ﻪام‪ ،‬آرام​ﮐﺮدن ﻓﺮد ﺑﺎ ﺑﺤﺚ و اﺳﺘﺪﻻل‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ آﻣﺎدهﺑﺎش ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺠﺮﺑ ​‬
‫دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮورﯾﺴﻢ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬وارد ﻣﮑﺎﻟﻤﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺑﺤﺚ ﻣﯿﺎن دوﺳﺘﺎﻧﻢ‪ ،‬ﻣﻦ در ﮐﺠﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪام؟ آﺑﺸﺎر دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی واﻗﻌﯽ‬
‫اﺳﺖ و ﺑﯽﺷﮏ ﺑﺮ اوﻟﻮﯾﺖھﺎی ﺗﺨﺼﯿﺺ ﺑﻮدﺟﻪ اﺛﺮ ﻣﯽﮔﺬارد‪ .‬ﺳﺎﻧﺴﺘﺎﯾﻦ در ﭘﯽ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺳﺎزوﮐﺎری اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪﮔﺎن را از ﻓﺸﺎر ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺟﺪا ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎﻧﯽ ﮐﻪ دﯾﺪﮔﺎه ﺟﺎﻣﻊﺗﺮی در ﺧﺼﻮص رﯾﺴﮏھﺎ دارﻧﺪ‪ ،‬درﺑﺎرۀ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﭘﺎول اﺳﻼوﯾﮏ اﻋﺘﻤﺎد ﭼﻨﺪاﻧﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻧﺪارد و ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺳﺎﻧﺴﺘﺎﯾﻦ ﺑﻪ ﻣﺮدم اﻋﺘﻤﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎور او‪،‬‬
‫ﺟﺪاﮐﺮدن ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن از اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ اﯾﺠﺎد ﺧﻂﻣﺸﯽ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ آن را رد ﺧﻮاھﺪ ﮐﺮد؛ ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﮐﻪ در ﻧﻈﺎم دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ھﺮ دو دﯾﺪﮔﺎه‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ و ﻣﻦ ﺑﺎ ھﺮ دو ﻣﻮاﻓﻘﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻦ در ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ اﺛﺮ ﺗﺮسھﺎی ﻏﯿﺮﻣﻨﻄﻘﯽ و آﺑﺸﺎر دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی‬
‫راﯾﺞ در ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬درﺑﺎرۀ ارزﯾﺎﺑﯽ رﯾﺴﮏھﺎ ﺑﺎ ﺳﺎﻧﺴﺘﺎﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ دارم؛ وﻟﯽ ﻧﻈﺮ‬
‫اﺳﻼوﯾﮏ را ھﻢ درﺑﺎرۀ ﻧﺎدﯾﺪه​ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺮس ھﻤﮕﺎﻧﯽ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮم؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﯽﭘﺎﯾﻪ و‬
‫اﺳﺎس ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺮس ﻣﻨﻄﻘﯽ ﯾﺎ ﻏﯿﺮﻣﻨﻄﻘﯽ‪ ،‬دردﻧﺎک و آزاردھﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاران ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻼش ﮐﻨﻨﺪ ﻣﺮدم را ﻧﻪﺗﻨﮫﺎ از ﺧﻄﺮ واﻗﻌﯽ‪ ،‬از ﺗﺮس ھﻢ‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺳﻼوﯾﮏ ﺑﻪدرﺳﺘﯽ ﺑﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ و اﯾﺪهھﺎی‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﻨﺘﺨﺐ و ﻧﺎﺷﻨﺎس ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ آﺑﺸﺎرھﺎی‬
‫دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی در ﮔﺬر زﻣﺎن ﻣﺰﯾﺘﯽ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ زﯾﺮا ﺗﻮﺟﻪ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫را ﺑﻪ رﯾﺴﮏھﺎ ﺟﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻮدﺟﮥ ﮐﻠﯽ ﺳﯿﺎﺳﺖھﺎی ﮐﺎھﺶ رﯾﺴﮏھﺎ را‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺣﺎدﺛﮥ ﮐﺎﻧﺎل ﻻو ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﯿﺸﺘﺮی را ﺑﺮای ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﭘﺴﻤﺎﻧﺪھﺎی ﺳﻤﯽ ﻓﺮاھﻢ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻟﯽ در ﮐﻨﺎر آن‪ ،‬اوﻟﻮﯾﺖ ﻧﮕﺮاﻧﯽھﺎی‬
‫زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ را ﻧﯿﺰ ارﺗﻘﺎ داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮان اﻧﮑﺎر ﮐﺮد دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ در ذات ﺧﻮد آﺷﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺸﯽ از ﻋﻠﺖ اﯾﻦ‬
‫اﻣﺮ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی و اﺛﺮ ﻋﺎرﺿﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺟﮫﺖﮔﯿﺮی ﺑﺎورھﺎ و رﻓﺘﺎرھﺎی‬
‫ﺷﮫﺮوﻧﺪان ﻣﯽﺷﻮد؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ در ﻣﺠﻤﻮع‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﺎورھﺎ در ﻣﺴﯿﺮی درﺳﺖ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻮﺻﯿﮥ ﻋﻠﻢ روانﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬طﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺎﺳﺖھﺎی واﮐﻨﺶ ﺑﻪ‬
‫رﯾﺴﮏھﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از داﻧﺶ و اطﻼﻋﺎت ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن و ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی و‬
‫اﺣﺴﺎس اﻓﺮاد ﻋﺎدی ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫***‬

‫آﺑﺸﺎر دﺳﺘﺮﺳﯽﭘﺬﯾﺮی‬

‫»ﻣﺪام از ﻧﻮﻋﯽ ﻓﻨﺎوری ﺣﺮف ﻣﯽزﻧﺪ ﮐﻪ ھﻤﻪﭼﯿﺰ آن ﻋﺎﻟﯽ اﺳﺖ و ھﯿﭻ ﺿﺮر و‬
‫زﯾﺎﻧﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪«.‬‬
‫»اﯾﻦ‪ ،‬آﺑﺸﺎر دﺳﺘﺮﺳﯽ​ﭘﺬﯾﺮی اﺳﺖ‪ :‬اﺗﻔﺎﻗﯽ ﮐﻪ رﺳﺎﻧﻪھﺎ و ﻣﺮدم آن را‬
‫ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ ﮐﺮدهاﻧﺪ؛ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ھﻤﮥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪھﺎی ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن درﺑﺎرهاش ﺣﺮف‬
‫ﯽزﻧﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻣ ​‬
***
 ‫ﻓﺼﻞ ﭼﮫﺎردھﻢ‪ :‬ﺗﺨﺼﺺ ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ)‪(١۶٩‬‬

‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻤﺎی ﺳﺎده ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬

‫ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ داﻧﺸﺠﻮی داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻌﺮوف ﺷﮫﺮ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬ﻟﻄﻔﺎً ‪ ٩‬رﺷﺘﮥ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ زﯾﺮ‬
‫را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮای ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ ﻣﺮﺗﺐ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻋﺪد ﯾﮏ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل و ﻋﺪد‬
‫‪ ٩‬ﮐﻢﺗﺮﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ‬
‫‪ -‬ﻋﻠﻮم ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ‬
‫‪ -‬ﻣﮫﻨﺪﺳﯽ‬
‫‪ -‬ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ و آﻣﻮزش‬
‫‪ -‬ﺣﻘﻮق‬
‫‪ -‬ﭘﺰﺷﮑﯽ‬
‫‪ -‬ﮐﺘﺎﺑﺪاری‬
‫‪ -‬ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺑﺪﻧﯽ‬
‫‪ -‬ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺷﺒﮑﮥ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﭘﺮﺳﺶ آﺳﺎﻧﯽ اﺳﺖ و ﻓﻮری ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ ﻣﯿﺰان ﭘﺬﯾﺮش ﻧﺴﺒﯽ ھﺮ رﺷﺘﻪ‪،‬‬
‫نطﻮر ﮐﻪ ﺗﺎ اﯾﻨﺠﺎ ﻣﯽداﻧﯿﺪ‪ ،‬ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ ﺑﻪطﻮر‬ ‫ﻧﮑﺘﮥ ﺣﻞ اﯾﻦ ﺳﺆال اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﺎ ​‬
‫اﺗﻔﺎﻗﯽ از ﻣﯿﺎن داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن داﻧﺸﮕﺎه اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ؛ درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﯿﻠﻪای ﮐﻪ از ﯾﮏ‬
‫ظﺮف ﺑﯿﺮون ﻣﯽآورﯾﺪ‪ .‬ﺑﺮای داﻧﺴﺘﻦ اﯾﻨﮑﻪ آﯾﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﻗﺮﻣﺰﺑﻮدن ﺗﯿﻠﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‬
‫ﯾﺎ ﺳﺒﺰﺑﻮدن آن‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد ﺗﯿﻠﻪ از ھﺮ رﻧﮓ در ظﺮف ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺗﯿﻠﻪ​ھﺎ از ﻧﻮﻋﯽ ﺧﺎص‪ ،‬ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ)‪ (١٧٠‬ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﮥ‬
‫ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ و آﻣﻮزش در اﯾﻦ ﺳﺆال‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن اﯾﻦ رﺷﺘﻪ ﺑﻪ ھﻤﮥ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺒﻮد اطﻼﻋﺎت ﺧﺎص درﺑﺎرۀ ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ اﺗﮑﺎ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ و ﺣﺪس ﻣﯽزﻧﯿﺪ اﺣﺘﻤﺎل آﻧﮑﻪ او داﻧﺸﺠﻮی ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫از آن اﺳﺖ ﮐﻪ داﻧﺸﺠﻮی ﮐﺘﺎﺑﺪاری ﯾﺎ ﻋﻠﻮم ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ؛ زﯾﺮا ﺗﻌﺪاد داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن‬
‫رﺷﺘﮥ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از رﺷﺘﻪھﺎی دﯾﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ اطﻼﻋﺎت دﯾﮕﺮی در‬
‫دﺳﺘﺮس ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از اطﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ ﮐﺎرﺑﺮدیﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺆال ﺑﻌﺪی ھﯿﭻ ارﺗﺒﺎطﯽ ﺑﻪ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ ﻧﺪارد‪:‬‬
‫ﻣﺘﻦ زﯾﺮ ﺷﺮح ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ در ﺳﺎل آﺧﺮ دﺑﯿﺮﺳﺘﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺮح را ﯾﮏ‬
‫روانﺷﻨﺎس ﺑﺮ اﺳﺎس ﭼﻨﺪ آزﻣﺎﯾﺶ​ ﺑﺎ اﻋﺘﺒﺎر ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ ھﻮش ﻓﺮاواﻧﯽ دارد؛ اﻣﺎ در او ﮐﻤﺒﻮد ﺧﻼﻗﯿﺖ ﻧﯿﺰ دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻧﻈﻢ و‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺮای او اھﻤﯿﺖ دارد‪ .‬ﺗﺎم دوﺳﺘﺪار ﺳﯿﺴﺘﻢھﺎی ﻣﺮﺗﺐ و ﻣﻨﻈﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻮﺷﺘﻪھﺎﯾﺶ ﺑﯽروح و‬ ‫در آن​ھﺎ ﺟﺰﺋﯿﺎت در ﺟﺎی ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣ ​‬
‫ﯽاﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﮔﺎه ﺑﺎ ﺑﺮﺧﯽ ﺟﻨﺎسھﺎی ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف و رﮔﻪھﺎﯾﯽ از ﺗﺨﯿﻞ ﻋﻠﻤﯽ‬ ‫ﻣﮑﺎﻧﯿﮑ ​‬
‫ﺟﺎن ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬اﻧﮕﯿﺰهای ﻗﻮی ﺑﺮای ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ و ﮐﺎرآﻣﺪی دارد‪ .‬ظﺎھﺮاً‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت و ھﻤﺪردی ﺑﺎ دﯾﮕﺮان در او ﭘﺮرﻧﮓ ﻧﯿﺴﺖ و از ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ دﯾﮕﺮان ﻟﺬت‬
 ‫ﻧﻤﯽﺑﺮد‪ .‬ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻪ ﺧﻮد اﺳﺖ و ﺗﻌﮫﺪ اﺧﻼﻗﯽ ﻋﻤﯿﻘﯽ دارد‪.‬‬
‫ﻪای ﮐﺎﻏﺬ ﺑﺮدارﯾﺪ و ‪ ٩‬رﺷﺘﮥ ﺗﺨﺼﺼﯽ زﯾﺮ را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﯿﺰان ﺷﺒﺎھﺖ‬ ‫اﮐﻨﻮن ﺑﺮﮔ ​‬
‫ﺗﺎم ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن در ھﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ رﺷﺘﻪ​ھﺎ رﺗﺒﻪﺑﻨﺪی ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻋﺪد ‪ ١‬را ﺑﺮای‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل و ﻋﺪد ‪ ٩‬را ﺑﺮای ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﺳﺮﯾﻊ را ﺧﻮْد اﻣﺘﺤﺎن ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺧﻮاھﯿﺪ‬
‫آﻣﻮﺧﺖ‪ .‬ﺧﻮاﻧﺪن ﮔﺰارش ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﺗﺎم ﺑﺮای ﻗﻀﺎوت ﺷﻤﺎ درﺑﺎرۀ ﺗﺨﺼﺺھﺎی‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﮫﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر آﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻻزم اﺳﺖ ﻧﻤﻮﻧﮥ ﻣﺘﻌﺎرف داﻧﺸﺠﻮی ھﺮ ﯾﮏ از‬
‫رﺷﺘﻪھﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﺑﯿﺎورﯾﺪ ﯾﺎ ﺗﺠﺴﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬در دھﮥ ‪ ،١٩٧٠‬اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ اوﻟﯿﻦﺑﺎر‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺮﺗﯿﺐ رﺗﺒﻪھﺎ ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﺧﯿﻠﯽ ھﻢ ﺑﺎ اﯾﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﻔﺎوت ﻧﺪارد‪:‬‬
‫‪ (١‬ﻋﻠﻮم ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ؛‬
‫‪ (٢‬ﻣﮫﻨﺪﺳﯽ؛‬
‫‪ (٣‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ؛‬
‫‪ (۴‬ﻋﻠﻮم ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ و زﯾﺴﺘﯽ؛‬
‫‪ (۵‬داﻧﺶ ﮐﺘﺎﺑﺪاری؛‬
‫‪ (۶‬ﺣﻘﻮق؛‬
‫‪ (٧‬ﭘﺰﺷﮑﯽ؛‬
‫‪ (٨‬ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ و آﻣﻮزش؛‬
‫‪ (٩‬ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺷﺒﮑﮥ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪.‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻋﻠﻮم ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ را ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی ﺟﻨﺎسھﺎی ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف در ردهھﺎی‬
‫اول ﻗﺮار دادﯾﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ طﻮری ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎ ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬رﺷﺘﮥ دﯾﮕﺮی ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﺑﺴﯿﺎری ردۀ ﺑﺎﻻﯾﯽ داﺷﺖ‪،‬‬
‫ﻢھﺎی ﻣﻨﻈﻢ و ﻣﺮﺗﺐ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻓﮑﺮ ﮐﺮدﯾﺪ ﻧﻈﺮ ﺗﺎم‬ ‫ﻣﮫﻨﺪﺳﯽ ﺑﻮد؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺳﯿﺴﺘ ​‬
‫درﺑﺎرۀ ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺷﺒﮑﮥ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎ دﯾﺪﮔﺎه ﺷﻤﺎ ﺗﻔﺎوت دارد و اﺣﺴﺎﺳﺎت‬
‫و ھﻤﺪردی او ﺑﺎ دﯾﮕﺮان ﭼﻨﺪان ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻧﻤﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﮔﺬﺷﺖ ﭼﮫﻞ ﺳﺎل از زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺷﺮﺣﯽ ﺑﺮای ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ‬
‫ﻪھﺎی ﻣﺘﻌﺎرف ﺗﺨﺼﺺھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻐﯿﯿﺮی ﻧﮑﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻢ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧ ​‬
‫ر ﺗ ﺒ ﻪ ﺑ ﻨ ﺪ ی ‪ ٩‬رﺷﺘﮥ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ﮐﺎری ﭘﯿﭽﯿﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ ﺑﻪ ﻧﻈﻢ و‬
‫ﺳﺎزﻣﺎندھﯽ ﻧﯿﺎز دارد‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﻓﻘﻂ از ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺑﺮﻣﯽآﯾﺪ؛ وﻟﯽ ھﺪف از‬
‫راھﻨﻤﺎﯾﯽھﺎی ﺷﺮح ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﯾﺎ ﺟﻨﺎسھﺎی ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف و ﻏﯿﺮه‪ ،‬ﺗﺪاﻋﯽﮐﺮدن‬
‫ﺑﻌﻀﯽ ﺗﺼﻮﯾﺮھﺎی ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞھﺎی ﭼﻨﯿﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﯽ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ ﺑﺎ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﻣﺘﻌﺎرف رﺷﺘﻪھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﯾﮏ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺗﺎم را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪،‬‬
‫ﺧﻮاھﯿﺪ دﯾﺪ ﺑﺎ ﮔﺮوهھﺎی ﮐﻮﭼﮑﯽ از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻋﻠﻮم ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ‪ ،‬ﮐﺘﺎﺑﺪاری و‬
‫ﻣﮫﻨﺪﺳﯽ ھﻢﺧﻮاﻧﯽ دارد؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﮔﺮوهھﺎی ﺑﺰرگ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ و‬
‫ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ‪ ،‬ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺷﺒﮑﮥ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﺎھﻤﺎھﻨﮓﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪،‬‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻤﯿﺸﻪ اﯾﻦ دو ﮔﺮوه ﺑﺰرگ را در ردهھﺎی‬
‫ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ ﻋﺎﻣﺪاﻧﻪ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪای ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ »ﺿﺪ ﻧﺮخ‬
‫ﭘﺎﯾﻪ« ﺑﺎﺷﺪ؛ ھﻤﺎھﻨﮓ ﺑﺎ ﮔﺮوهھﺎی ﮐﻮﭼﮏ و ﻧﺎھﻤﺎھﻨﮓ ﺑﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮔﺮوهھﺎی ﺑﺰرگ‪.‬‬
 ‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺘﻌﺎرف​ﺳﺎزی)‪(١٧١‬‬

‫آزﻣﻮن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻢ ﺳﻮم‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻀﻮر داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن روانﺷﻨﺎﺳﯽ طﺮاﺣﯽ ﺷﺪ‪ :‬ﺑﺮ‬
‫مﺑﺮده‪ ،‬رﺷﺘﻪھﺎ را‬ ‫اﺳﺎس اﺣﺘﻤﺎل ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ در ﯾﮑﯽ از رﺷﺘﻪھﺎی ﻧﺎ ​‬
‫رﺗﺒﻪ​ﺑﻨﺪی ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ دﺳﺘﻪ از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺣﻘﺎﯾﻖ آﻣﺎری ﻣﺮﺗﺒﻂ را‬
‫ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﮥ رﺷﺘﻪ​ھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ آﺷﻨﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺷﺮح ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﺗﺎم ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻌﺘﺒﺮی ﻧﺪارد؛ وﻟﯽ ﻣﺎ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﯿﻢ آﻧﺎن ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫ﺷﺒﺎھﺖ ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﺗﺎم ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﻣﻌﻘﻮل‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺘﻌﺎرفﺳﺎزی‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی‬
‫ﯽﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ و ﺗﺮدﯾﺪ درﺑﺎرۀ اﻋﺘﺒﺎر ﺷﺮح ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﺑ ​‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬آﻧﺎن رﺷﺘﻪھﺎی ﮐﻮﭼﮏ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻠﻮم ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ را در ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ رﺗﺒﻪ ﻗﺮار‬
‫ﻣﯽدھﻨﺪ؛ زﯾﺮا ﻧﺘﺎﯾﺞ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻧﻤﺮۀ ﻣﺘﻌﺎرفﺳﺎزی را از آن ﺧﻮد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ و آﻣﻮس در ﯾﮏ ﺳﺎل اﻗﺎﻣﺖ ﺧﻮد در ﯾﻮﺟﯿﻦ‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﺗﻼش ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﮔﺎه ﻣﻦ‬
‫ﺷﺐھﺎ در دﻓﺘﺮ ﮐﺎرﻣﺎن ﻣﯽﻣﺎﻧﺪم‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻣﺸﻐﻠﻪھﺎی ﻣﻦ در آن ﺷﺐھﺎ طﺮاﺣﯽ‬
‫ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺘﻌﺎرفﺳﺎزی را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ ﻗﺮار دھﺪ‪ .‬ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ ﻧﺘﯿﺠﮥ‬
‫ھﻤﮥ آن ﺷﺐ​ﺑﯿﺪاریھﺎ و ﺗﻼشھﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺳﺎﻋﺖھﺎی اوﻟﯿﮥ ﺻﺒﺢ ﮐﺎﻣﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫آن ﺻﺒﺢ اوﻟﯿﻦ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ وارد دﻓﺘﺮ ﺷﺪ‪ ،‬راﺑﯿﻦ داوس)‪ ،(١٧٢‬ھﻤﮑﺎر و دوﺳﺘﻤﺎن‬
‫ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ آﻣﺎرﮔﺮ ﺧﺒﺮه‪ ،‬در ﺧﺼﻮص اﻋﺘﺒﺎر ﻗﻀﺎوتھﺎی ﺷﮫﻮدی ﻧﮕﺎھﯽ ﺷﮑﺎﮐﺎﻧﻪ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ارﺗﺒﺎط ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ را ﺑﺎ اﯾﻦ ﺷﺮح ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﻨﺪ‪ ،‬او‬
‫ﮐﺴﯽ ﻧﺒﻮد ﺟﺰ راﺑﯿﻦ داوس‪ .‬ﻣﻦ راﺑﯿﻦ را ﺻﺪا ﮐﺮدم و ﺳﺆاﻟﯽ را ﺑﻪ او دادم ﮐﻪ ﺗﺎزه‬
‫ﺗﺎﯾﭙﺶ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ از او ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺗﺨﺼﺺ ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ را ﺣﺪس ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ھﻨﻮز‬
‫ھﻢ ﻟﺒﺨﻨﺪ رﻧﺪاﻧﮥ او را ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ دارم ﮐﻪ ﮔﻔﺖ »ﻋﻠﻮم ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ«؟ ﻟﺤﻈﮥ ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ‬
‫ﺑﻮد؛ ﺣﺘﯽ راﺑﯿﻦ ھﻢ ﻓﺮﯾﺐ ﺧﻮرد؛ اﻟﺒﺘﻪ راﺑﯿﻦ ﺑﺎ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﯾﻦ اﺷﺎره ﺑﻪ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﻪ‬
‫اﺷﺘﺒﺎه ﺧﻮد ﭘﯽ ﺑﺮد؛ وﻟﯽ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﮑﻪ ﮐﺎﻣﻼ ً از اﺛﺮ‬
‫ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ آﮔﺎه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺮح ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﻓﺮد‪ ،‬آن را ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫فﺳﺎزی را ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ارزﯾﺎﺑﯽ اﺣﺘﻤﺎل ﮐﺮده‬ ‫طﺒﻖ اﻧﺘﻈﺎرم‪ ،‬او ﻗﻀﺎوت درﺑﺎرۀ ﻣﺘﻌﺎر ​‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫نﺷﻨﺎﺳﯽ در ﺳﻪ داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫ﻣﻦ و آﻣﻮس اﯾﻦ آزﻣﻮن را روی ‪ ١١۴‬داﻧﺸﺠﻮی روا ​‬
‫اﺟﺮا ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ھﻤﮥ آﻧﺎن ﭼﻨﺪ واﺣﺪ آﻣﺎر را ﮔﺬراﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ ﻣﺎ را ﻧﺎاﻣﯿﺪ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫رﺗﺒﻪ​ﺑﻨﺪیﺷﺎن ﺑﺮ اﺳﺎس اﺣﺘﻤﺎل‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼ ً ﺑﺮ رﺗﺒﻪﺑﻨﺪی ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺒﺎھﺖ ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﮥ‬
‫ﻣﺘﻌﺎرف اﻧﻄﺒﺎق داﺷﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻮد‪ .‬ھﯿﭻ ﻧﺸﺎﻧﻪای دال ﺑﺮ‬
‫فﺳﺎزی‬ ‫اﯾﻦ اﻣﺮ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﮐﺎری ﺟﺰ ﻗﻀﺎوت درﺑﺎرۀ ﻣﺘﻌﺎر ​‬
‫ﻧﮑﺮده​اﻧﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳﺶ درﺑﺎرۀ اﺣﺘﻤﺎل دﺷﻮار ﺑﻮد؛ وﻟﯽ ﭘﺮﺳﺶ در ﺧﺼﻮص ﺷﺒﺎھﺖ‬
‫آﺳﺎنﺗﺮ ﺑﻮد و اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ رﺳﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺷﺘﺒﺎھﯽ ﺑﺰرگ اﺳﺖ؛ زﯾﺮا‬
‫ﻗﻀﺎوت درﺑﺎرۀ ﺷﺒﺎھﺖ و اﺣﺘﻤﺎل‪ ،‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎﻣﻼ ً‬
‫ت ﺷﺒﺎھﺖھﺎ ﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ ﻧﮑﻨﺪ و ﺷﮑﯽ‬ ‫ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮد در ﻗﻀﺎو ِ‬
‫ﯽ ﺷﺮح ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻟﯽ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ و ﮐﯿﻔﯿﺖ‬ ‫ﺑﻪ درﺳﺘ ِ‬
 ‫ﺷﻮاھﺪ را در ارزﯾﺎﺑﯽھﺎی اﺣﺘﻤﺎل ﻧﺎدﯾﺪه ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎً دﭼﺎر اﺷﺘﺒﺎه ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻔﮫﻮم اﺣﺘﻤﺎل ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺗﺎم در رﺷﺘﮥ »ﻋﻠﻮم ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ« ﺳﺎده ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‬
‫ﻋﻠﻢ ﻣﻨﻄﻖ و ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻋﻠﻢ آﻣﺎر درﺑﺎرۀ ﻣﻌﻨﺎی آن اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﻧﯿﺰ‬
‫ھﯿﭻ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﺑﺮای آن ﻗﺎﺋﻞ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻈﺮ ﺑﺴﯿﺎری از ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻔﮫﻮم‬
‫نھﺎ‬‫ﻣﻌﯿﺎری اﺳﺖ از ﻣﯿﺰان ﺑﺎور ﺷﻤﺎ درﺑﺎرۀ ﺑﻌﻀﯽ ﺣﻮادث رخداده ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ آ ​‬
‫اطﻤﯿﻨﺎن دارﯾﺪ؛ ﻣﺜﻼ ً‪ ،‬اﻣﺮوز ﺻﺒﺢ ﺧﻮرﺷﯿﺪ طﻠﻮع ﮐﺮد؛ و ﺑﻌﻀﯽ ﺣﻮادث ﮐﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫ﺦزدن ھﻤﮥ اﻗﯿﺎﻧﻮس آرام‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از رﺧﺪادھﺎ‬ ‫آن​ھﺎ را ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽداﻧﯿﺪ؛ ﻣﺜﻞ ﯾ ​‬
‫درﺟﮥ ﻣﺘﻮﺳﻄﯽ از ﺑﺎور و اﺣﺘﻤﺎل دارﻧﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻨﮑﻪ ھﻤﺴﺎﯾﮥ ﺷﻤﺎ ﯾﮏ ﻣﺘﺨﺼﺺ‬
‫ﻋﻠﻮم ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﻨﻄﻖ و آﻣﺎر‪ ،‬ﺗﻌﺮﯾﻒھﺎی ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬اﻣﺎ دﻗﯿﻘﯽ از اﺣﺘﻤﺎل اراﺋﻪ‬
‫ﻣﯽدھﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﻣﺮدم ﻋﺎدی اﺣﺘﻤﺎل را ﻣﻔﮫﻮﻣﯽ ﻣﺒﮫﻢ ﻣﯽداﻧﻨﺪ و آن را ﺑﻪ ﻧﺒﻮد‬
‫اطﻤﯿﻨﺎن‪ ،‬ﺳﻮﮔﯿﺮی‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺑﺎورﭘﺬﯾﺮی و ﺷﮕﻔﺘﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺑﮫﺎم ﺑﻪ‬
‫اﯾﻦ ﻣﻔﮫﻮم اﺧﺘﺼﺎص ﻧﺪارد و دردﺳﺮﺳﺎز ھﻢ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﮐﻢوﺑﯿﺶ ﻣﯽداﻧﯿﻢ‬
‫ﻣﻨﻈﻮرﻣﺎن از واژهای ﻣﺜﻞ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ و زﯾﺒﺎﯾﯽ ﭼﯿﺴﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺳﺎلھﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﮋوھﺶ درﺑﺎرۀ اﺣﺘﻤﺎل رﺧﺪادھﺎ ﻣﯽﭘﺮدازم‪ ،‬ھﯿﭻوﻗﺖ ﮐﺴﯽ از ﻣﻦ‬
‫ﻧﭙﺮﺳﯿﺪه اﺳﺖ »اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮرﺗﺎن از اﺣﺘﻤﺎل ﭼﯿﺴﺖ؟«‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﮔﺮ واژهای‬
‫ﻏﺮﯾﺐ ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﺟﮫﺎﻧﯽﺷﺪن« را ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ‪ ،‬درﺑﺎرۀ آن ﺧﻮاھﻨﺪ ﭘﺮﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫ﯽداﻧﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﺆاﻻﺗﻢ ﭘﺎﺳﺦ دھﻨﺪ؛‬ ‫ھﻤﻪ طﻮری رﻓﺘﺎر ﻣﯽ​ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ ﻣ ​‬
‫ﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﻧﺎﻋﺎدﻻﻧﻪ اﺳﺖ اﮔﺮ از آﻧﺎن درﺑﺎرۀ ﻣﻌﻨﺎی واژه‬ ‫ھﺮﭼﻨﺪ ھﻤﮥ ﻣﺎ ﻣ ​‬
‫ﺑﭙﺮﺳﯿﻢ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ از اﻓﺮاد ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد واژۀ اﺣﺘﻤﺎل را ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮔﯿﺞ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ؛‬
‫ﭼﻮن ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﺜﻞ ﯾﮏ آﻣﺎرﮔﺮ ﯾﺎ ﻓﯿﻠﺴﻮف ﺑﻪ اﯾﻦ واژه ﻧﮕﺎه ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬طﺮح ﭘﺮﺳﺸﯽ درﺑﺎرۀ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﺷﺎت​ﮔﺎن‪ ،‬ذھﻦ را ﻓﻌﺎل ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﺎﺳﺦھﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺳﺆالھﺎی آﺳﺎنﺗﺮ‬
‫ﺑﯿﺎﺑﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﭘﺎﺳﺦھﺎی آﺳﺎن‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی ﻣﺘﻌﺎرفﺑﻮدن اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫در درک زﺑﺎن رواج دارد‪ .‬ﮔﺰارۀ ﻧﺎدرﺳﺖ »ﭘﺪر و ﻣﺎدر اﻟﻮﯾﺲ ﭘﺮﺳﻠﯽ)‪ (١٧٣‬دوﺳﺖ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ او دﻧﺪانﭘﺰﺷﮏ ﺷﻮد«‪ ،‬ﮐﻤﯽ ﺧﻨﺪهآور ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽآﯾﺪ؛ ﭼﻮن ﺗﻔﺎوت ﺑﺰرﮔﯽ‬
‫ﺑﯿﻦ اﻟﻮﯾﺲ ﭘﺮﺳﻠﯽ و ﯾﮏ دﻧﺪانﭘﺰﺷﮏ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪطﻮر ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی در ذھﻨﺘﺎن‬
‫ﻧﻘﺶ ﻣﯽﺑﻨﺪد‪.‬‬
‫ﯽآﻧﮑﻪ از او ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮی ﺷﺒﺎھﺖھﺎ ﻣﯽﭘﺮدازد‪.‬‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺑ ​‬
‫ً‬
‫در ﺟﻤﻠﻪھﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ »او در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﺮﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد؛ ﮐﺎﻣﻼ ﺷﺒﯿﻪ ﺑﺮﻧﺪهھﺎ اﺳﺖ«‬
‫ﯾ ﺎ »او ﻣﺜﻞ ﻓﺮدی داﻧﺸﮕﺎھﯽ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﮐﻠﯽ ﺧﺎلﮐﻮﺑﯽ روی ﺑﺪﻧﺶ دارد«‪ ،‬ردﭘﺎی‬
‫فﺳﺎزی دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎ وﻗﺘﯽ درﺑﺎرۀ ﻗﺪرت رھﺒﺮی ﯾﮏ ﻧﺎﻣﺰد اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ ﺑﺮ‬ ‫ﻣﺘﻌﺎر ​‬
‫فﺳﺎزی‬ ‫اﺳﺎس ﺷﮑﻞ ﭼﺎﻧﻪ ﯾﺎ ﻗﺪرت ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽاش ﻧﻈﺮ ﻣﯽدھﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺘﻌﺎر ​‬
‫ﻣﺘﮑﯽ ھﺴﺘﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﮑﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺘﻌﺎرفﺑﻮدن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﺪاول اﺳﺖ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ آﻣﺎری‬
‫ﺑﮫﯿﻨﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﮐﺘﺎب ﭘﺮﻓﺮوش ﻣﺎﯾﮑﻞ ﻟﻮﺋﯿﺲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﻮپ طﻼﯾﯽ)‪ ،(١٧۴‬ﺣﮑﺎﯾﺖ‬
‫ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪی اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎﻟﯿﺰورھﺎی ﺣﺮﻓﻪای ﺑﯿﺲ​ﺑﺎل ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﯿﺰﯾﮏ ﺑﺪﻧﯽ و ظﺎھﺮﺷﺎن ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﮫﺮﻣﺎن ﮐﺘﺎب ﻟﻮﺋﯿﺲ‪ ،‬ﺑﯿﻠﯽ ﺑﯿﻦ)‪ ،(١٧۵‬ﻣﺪﯾﺮ ﺑﺎﺷﮕﺎه آﮐﻠﻨﺪ ‪ A‬اﺳﺖ‪ .‬او ﺑﺎ‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻤﯽ ﻧﺎﻣﻌﻤﻮل از آﻧﺎﻟﯿﺰورھﺎی ﺗﯿﻢ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن را ﺑﺮ اﺳﺎس آﻣﺎر‬
‫ﺑﺎزیھﺎی ﻗﺒﻠﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﯿﻢ ‪ A‬ﺟﺬب ﮐﺮد‪ ،‬ھﺰﯾﻨﮥ ﭼﻨﺪاﻧﯽ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ؛ ﭼﻮن آﻧﺎن را دﯾﮕﺮ ﺗﯿﻢھﺎ رد ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﯿﻠﯽ زود‪ ،‬ﺗﯿﻢ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﯽ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرگ و اﻟﺒﺘﻪ ﮐﻢھﺰﯾﻨﻪ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
 ‫ﺧﻄﺎھﺎی ﻣﺘﻌﺎرف​ﺳﺎزی‬

‫فﺳﺎزی‪ ،‬ﻓﺎﯾﺪهھﺎﯾﯽ ﺑﻪ ھﻤﺮاه دارد‪ :‬ﺑﺮداﺷﺖھﺎی‬ ‫ارزﯾﺎﺑﯽ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﺘﻌﺎر ​‬

‫ﺷﮫﻮدی اﯾﻦ روش‪ ،‬اﻏﻠﺐ اوﻗﺎت ﯾﺎ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﮫﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً‪ ،‬دﻗﯿﻖﺗﺮ از‬
‫ﺣﺪسھﺎی اﺗﻔﺎﻗﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ً‬
‫• ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮاﻗﻊ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ رﻓﺘﺎری دوﺳﺘﺎﻧﻪ دارد‪ ،‬واﻗﻌﺎ ﺷﺨﺼﯿﺘﺶ دوﺳﺘﺎﻧﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫• ورزﺷﮑﺎر ﺣﺮﻓﻪای ﺑﻠﻨﺪﻗﺎﻣﺖ و ﻻﻏﺮاﻧﺪام ﺑﻪاﺣﺘﻤﺎل ﻗﻮیﺗﺮ ﺑﺴﮑﺘﺒﺎل ﺑﺎزی‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﻮﺗﺒﺎل‪.‬‬
‫• اﻓﺮادی ﮐﻪ ﻣﺪرک دﮐﺘﺮا دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از‬
‫دﺑﯿﺮﺳﺘﺎن ﺗﺮک ﺗﺤﺼﯿﻞ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬اﺷﺘﺮاک ﻧﯿﻮﯾﻮرکﺗﺎﯾﻤﺰ را ﺧﺮﯾﺪاری ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫• اﺣﺘﻤﺎل راﻧﻨﺪﮔﯽ ﺧﻄﺮﻧﺎک در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدان ﺟﻮان ﺑﯿﺸﺘﺮ از زﻧﺎن ﺳﺎﻟﺨﻮرده اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ھﻤﮥ اﯾﻦ ﻣﺜﺎلھﺎ و در ﺑﺴﯿﺎری دﯾﮕﺮ‪ ،‬واﻗﻌﯿﺘﯽ درﺑﺎرۀ ﻧﻤﻮﻧﻪ​ھﺎی ﻣﺘﻌﺎرف وﺟﻮد‬
‫دارد ﮐﻪ ﺑﺮ ﻗﻀﺎوت ﺑﺮ ﻣﺘﻌﺎرفﺳﺎزی ﺳﺎﯾﻪ ﻣﯽاﻓﮑﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﺖھﺎی‬ ‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ‪ ،‬دﻗﯿﻖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮﻗﻌﯿ ​‬
‫دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﻣﺘﻌﺎرف ﻧﺎدرﺳﺖاﻧﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻄﺎ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ ﺑﻪﺧﺼﻮص اﮔﺮ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺷﻮﻧﺪ ﻓﺮد از اطﻼﻋﺎت ﻧﺎﺷﯽ از ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ اﯾﻦ روﻧﺪ ﮐﺎوﺷﯽ اﻋﺘﺒﺎر دارد‪ ،‬اﺗﮑﺎی ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ آن در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻨﻄﻖ آﻣﺎری‬
‫ﺧﻄﺎﯾﯽ ﻣﮫﻠﮏ اﺳﺖ‪.‬‬
‫فﺳﺎزی‪ ،‬ﺗﻤﺎﯾﻞ آن ﺑﻪ ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ اﺣﺘﻤﺎلھﺎی ﮐﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﯾﮑﯽ از ﺧﻄﺎھﺎی ﻣﺘﻌﺎر ​‬
‫اﮔﺮ زﻧﯽ را در ﺣﺎل ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﯿﻮﯾﻮرکﺗﺎﯾﻤﺰ در ﻣﺘﺮوی ﻧﯿﻮﯾﻮرک ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪ ،‬روی ﮐﺪام‬
‫ﺣﺪس »ﺷﺮطﺑﻨﺪی« ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ؟‬
‫‪ -‬او ﻣﺪرک دﮐﺘﺮا دارد‪.‬‬
‫‪ -‬او ﻣﺪرک داﻧﺸﮕﺎھﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫فﺳﺎزی ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ روی دﮐﺘﺮا ﺷﺮطﺑﻨﺪی ﮐﻨﯿﺪ؛ وﻟﯽ اﯾﻦ ﮐﺎر‬ ‫ﻣﺘﻌﺎر ​‬
‫ﻪای‬‫ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮔﺰﯾﻨﮥ دﯾﮕﺮ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ؛ ﭼﻮن ﺗﻌﺪاد اﻓﺮاد داﻧﺸﮕﺎه ﻧﺮﻓﺘ ​‬
‫ﮐﻪ در ﻣﺘﺮوی ﻧﯿﻮﯾﻮرک ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﯿﻠﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از دارﻧﺪﮔﺎن ﻣﺪرک دﮐﺘﺮا اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺑﺨﻮاھﯿﺪ ﺣﺪس ﺑﺰﻧﯿﺪ »ﯾﮏ ﻋﺎﺷﻖ ﺷﻌﺮ ﮐﻢ​رو و ﺧﺠﺎﻟﺘﯽ« داﻧﺸﺠﻮی ادﺑﯿﺎت‬
‫ﭼﯿﻨﯽ اﺳﺖ ﯾﺎ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮔﺰﯾﻨﮥ دوم اﻋﺘﻤﺎد ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ھﻤﮥ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن زن ادﺑﯿﺎت ﭼﯿﻨﯽ ﮐﻢرو و ﻋﺎﺷﻖ ﺷﻌﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ھﻢ ﻗﻄﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺗﻌﺪاد ﻋﺎﺷﻘﺎن ﺧﺠﺎﻟﺘﯽ ﺷﻌﺮ و ﺷﺎﻋﺮی در ﻣﯿﺎن ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﺰرگ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ‬
‫اﻓﺮاد ﻓﺎﻗﺪ ﺗﺨﺼﺺ آﻣﺎر‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﺧﺎص‪ ،‬ﻣ ​‬
‫دﺳﺖ ﺑﻪ ﭘﯿﺶ​ﺑﯿﻨﯽ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪل اوﻟﯿﮥ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ ﮐﻪ ھﯿﭻ اطﻼﻋﺎﺗﯽ از او‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺮای ھﻤﻪ واﺿﺢ ﺑﻮد‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺗﺎم در رﺷﺘﻪای ﻣﺸﺨﺺ‪،‬‬
‫ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﮥ آن رﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻧﮕﺮاﻧﯽ از ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ‪ ،‬آﺷﮑﺎرا ﺑﺎ ﺷﺮح ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺗﺎم از‬
 ‫ﺑﯿﻦ رﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻦ و آﻣﻮس اﺑﺘﺪا ﺑﺎور داﺷﺘﯿﻢ اطﻼﻋﺎت ﭘﺎﯾﻪ ھﻤﯿﺸﻪ ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ ﻧﺎدﯾﺪه‬
‫ﻪﺷﺪن ھﺴﺘﻨﺪ؛ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ اطﻼﻋﺎت ﺧﺎﺻﯽ در دﺳﺘﺮس ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ وﻟﯽ اﯾﻦ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘ ​‬
‫نﺷﻨﺎﺳﺎن آزﻣﺎﯾﺶھﺎی ﺑﺴﯿﺎری اﻧﺠﺎم‬ ‫ﻪﮔﯿﺮی ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﮐﻠﯽ ﺑﻮد‪ .‬روا ​‬ ‫ﻧﺘﯿﺠ ​‬
‫دادهاﻧﺪ ﮐﻪ در آن​ھﺎ اطﻼﻋﺎت ﭘﺎﯾﻪ‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ از اطﻼﻋﺎت ﺳﺆال ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری‬
‫از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ وﺟﻮد ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﯽ اطﻼﻋﺎت ﻓﺮدی‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ اطﻼﻋﺎت ﻧﺮخ‬
‫ﭘﺎﯾﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮرﺑﺮت ﺷﻮارﺗﺲ و ھﻤﮑﺎراﻧﺶ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ اﮔﺮ از اﻓﺮاد ﺑﺨﻮاھﻨﺪ‬
‫»ﻣﺜﻞ ﯾﮏ آﻣﺎرﮔﺮ« ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻓﮑﺮﮐﺮدن »ﻣﺜﻞ ﯾﮏ ﻣﺸﺎور«‪ ،‬اﺛﺮی ﻣﻌﮑﻮس دارد‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ‪،‬‬
‫آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﺑﯿﻦ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ھﺎروارد اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﮥ آن ﻣﺮا ﺷﮕﻔﺖزده ﮐﺮد‪:‬‬
‫لﮐﺮدن ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺑﻪ دﻗﺖ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬ ‫ﻓﻌﺎ ​‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ ﻣﺪل ﻗﺪﯾﻤﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪای ﺗﺎزه از آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ در ھﻢ‬
‫ﺦدادن ﺑﻪ ﺳﺆال‪،‬‬ ‫آﻣﯿﺨﺖ‪ .‬از ﻧﯿﻤﯽ از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ھﻨﮕﺎم ﭘﺎﺳ ​‬
‫ُﻟﭗھﺎﯾﺸﺎن را ﺑﺎد ﮐﻨﻨﺪ و ﻧﯿﻤﯽ دﯾﮕﺮ ھﻨﮕﺎم ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی اﺧﻢ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ‬
‫ﻢﮐﺮدن ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ھﻮﺷﯿﺎری ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﻮد و اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﺣﺲ‬ ‫اﺧ ​‬
‫ﺷﮫﻮدی و اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﮐﺎھﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻟﭗھﺎی ﺧﻮد را ﺑﺎد‬
‫ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ از ﻟﺤﺎظ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺧﻨﺜﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آزﻣﺎﯾﺶھﺎی اوﻟﯿﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪای‬
‫فﺳﺎزی ﺗﮑﯿﻪ ﮐﺮدﻧﺪ و ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ را ﻧﺎدﯾﺪه‬ ‫ﯾﮑﺴﺎن داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﺘﻌﺎر ​‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ وﻟﯽ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن اﺧﻤﻮ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎ ﺑﺴﯿﺎر ارزﺷﻤﻨﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻗﻀﺎوت ﺣﺴﯽ اﺷﺘﺒﺎه از آب درﻣﯽ​آﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬و ‪ ،٢‬ھﺮ دو را‬
‫ﻣﺘﮫﻢ داﻧﺴﺖ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺣﺲ ﻧﺎدرﺳﺖ را ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد داده و ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬آن را‬
‫ﺗﺄﯾﯿﺪ و اراﺋﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﮑﺴﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،٢‬دو دﻟﯿﻞ ﻣﻤﮑﻦ دارد‪ :‬ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ و‬
‫ﺗﻨﺒﻠﯽ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ را ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ؛ زﯾﺮا ﺑﺎور دارﻧﺪ آﻧﺎن اھﻤﯿﺘﺸﺎن را‬
‫در ﺣﻀﻮر اطﻼﻋﺎت‪ ،‬از دﺳﺖ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻧﮑﺮدن ﺑﺮ‬
‫ﻢﮐﺮدن ﺗﻔﺎوﺗﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ ‫ﺳﺆال اﯾﻦ ﺧﻄﺎ را ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﺧ ​‬
‫ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﯿﻦ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ھﺎروارد‪ ،‬ﺗﻨﺒﻠﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬آنھﺎ ﻣﯽداﻧﺪ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﻪطﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﻪ آن‬
‫اﺷﺎره ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﮫﻢ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ وﻗﺘﯽ ﻣﺠﺒﻮر ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آن ﻓﮑﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫فﺳﺎزی‪ ،‬ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ اﻋﺘﺒﺎر دادهھﺎ اﺳﺖ‪ .‬وﯾﮋﮔﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪١‬‬ ‫ﺧﻄﺎی دوم ﻣﺘﻌﺎر ​‬
‫را ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﺑﯿﺎورﯾﺪ‪ :‬ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ در ﻣﺜﺎل ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ ﺷﺮح ﺣﺎل ﺗﺎم اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﺷﯿﻦ‬
‫ﯽﮔﺮای ﺷﻤﺎ را ﻓﻌﺎل ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﺰاره‬ ‫ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ً‬
‫ﮐﻪ ﺗﺎم اﺣﺴﺎﺳﺎت و ھﻤﺪردی اﻧﺪﮐﯽ در ﻗﺒﺎل دﯾﮕﺮان دارد‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﺮای ﺷﻤﺎ و‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن دﯾﮕﺮ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻮده ﺗﺎ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺷﻮﻧﺪ او ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ داﻧﺸﺠﻮی ﻋﻠﻮم‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﺮح ﺣﺎل اﻋﺘﻤﺎد‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻄﻌﺎً ﻣﯽداﻧﯿﺪ اطﻼﻋﺎت ﻧﺎﻣﻌﺘﺒﺮ را ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻧﺒﻮد اطﻼﻋﺎت ﯾﮑﯽ داﻧﺴﺖ؛ وﻟﯽ‬
‫ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﻣﺠﺒﻮر ﻣﯽﮐﻨﺪ از اﯾﻦ اﺻﻞ روی ﺑﮕﺮداﻧﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﻮراً ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﻪ‬
‫رد ﺷﻮاھﺪ ﻧﮕﯿﺮﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼ ً ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ اطﻼﻋﺎت از ﻓﺮدی دروغﮔﻮ درﯾﺎﻓﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ١‬ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮد اطﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد را ﻣﺎﻧﻨﺪ اطﻼﻋﺎﺗﯽ درﺳﺖ ﻗﻠﻤﺪاد‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬روش ﻣﻔﯿﺪ ھﻨﮕﺎم ﺗﺮدﯾﺪ در ﺻﺤﺖ ﺷﻮاھﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﻀﺎوﺗﺘﺎن را‬
‫ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ ﺣﻔﻆ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ اﯾﻦ روش‪ ،‬ﻣﺜﻞ آب​ﺧﻮردن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﻪ ﻧﻈﺎرت و ﺧﻮدﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﻧﯿﺎز دارد‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ درﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻤﺎی ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺪارﻣﺎﻧﺪن در ﺑﺎور اوﻟﯿﻪﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻤﯽ از‬
‫ﺳﮫﻢ رﺷﺘﻪھﺎی ﭘﺮطﺮﻓﺪار ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺤﺘﻤﻞ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﻋﻠﻮم ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ‪،‬‬
‫ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﮐﺎرھﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻢ ﮐﻨﯿﺪ و رﺗﺒﮥ ﺗﺨﺼﺺھﺎی ﺑﺎ ﻣﺤﺒﻮﺑﯿﺖ‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺘﺎﺑﺪاری و ﻋﻠﻮم ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ دﻗﯿﻘﺎً در ھﻤﺎن ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‬
‫ﻗﺒﻠﯽ ﻧﺨﻮاھﯿﺪ ﺑﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﯿﺰی درﺑﺎرۀ ﺗﺎم دﺑﯿﻠﻮ ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﯿﺪ؛ اﻣﺎ ﺷﻮاھﺪ اﻧﺪک‬
‫ﺷﻤﺎ ارزش اﻋﺘﻤﺎدﮐﺮدن ﻧﺪارﻧﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﺑﺮآوردھﺎی ﺷﻤﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ‬
‫ﺑﮕﺬارد‪.‬‬
 ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی را ﺳﺮ و ﺳﺎﻣﺎن دھﯿﻢ‬

‫اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ روز ﺑﻌﺪ از ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﯿﺰان ﺑﺎورﺗﺎن ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺪ اﺟﺎزه دھﯿﺪ ھﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﻣﯽآورﯾﺪ ﺑﻪ ﺑﺎورﺗﺎن ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﻔﯿﺪﺑﻮدن‬
‫اﯾﻦ ﺑﺎور ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻖ اﺣﺘﻤﺎل وﻓﺎدار ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﻓﺮدا ‪ %۴٠‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎرش‬
‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎور ﮐﻨﯿﺪ ‪ %۶٠‬اﺣﺘﻤﺎل ﻧﺒﺎرﯾﺪن وﺟﻮد دارد و ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﮑﺮ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﺻﺒﺢ روز ﺑﻌﺪ ‪ %۵٠‬اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎور دارﯾﺪ اﺣﺘﻤﺎل ﭘﯿﺮوزی ﯾﮏ‬
‫ﻧﺎﻣﺰد در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت رﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﮫﻮری ‪ %٣٠‬اﺳﺖ و در ﺻﻮرت ﭘﯿﺮوزی ‪ %٨٠‬اﺣﺘﻤﺎل‬
‫دارد دوﺑﺎره ﺑﻪ رﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﮫﻮری اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﺎور ﺑﺮﺳﯿﺪ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫رﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﮫﻮری در دو دورۀ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ھﻢ اﯾﻦ ﻧﺎﻣﺰد‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ %٢۴‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﻗﻮاﻧﯿﻦ« آﻣﺎری ﻻزم ﺑﺮای ﻣﻮاردی ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ ﺑﺎ آﻣﺎر ﺑﯿﺰی)‪ (١٧۶‬ﻓﺮاھﻢ‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ روش ﻧﻮﯾﻦ آﻣﺎری ﺑﻪ اﻓﺘﺨﺎر ﺗﻮﻣﺎس ﺑﯿﺰ)‪ ،(١٧٧‬وزﯾﺮ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﻗﺮن‬
‫ھﺠﺪھﻢ‪ ،‬ﻧﺎمﮔﺬاری ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬او ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه​ای از ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﮥ‬
‫ﺑﺰرگ اﻋﺘﺒﺎر ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ :‬ﻣﻨﻄﻖ اﯾﻨﮑﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻓﺮاد ﺑﺎ داﻧﺴﺘﻦ ﺑﻌﻀﯽ ﺷﻮاھﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ذھﻦ ﺧﻮد را ﺗﻐﯿﯿﺮ دھﻨﺪ‪ .‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺑﯿﺰی ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎورھﺎی اوﻟﯿﻪ ﯾﺎ‬
‫ھﻤﺎن ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ‪ ،‬ﺑﺎ دادهھﺎی ﺟﺪﯾﺪ ادﻏﺎم ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻓﺮﺿﯿﻪھﺎ را ﺑﻪ ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎی‬
‫درﺳﺖ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ‪ %٣‬داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن وارد رﺷﺘﻪ ﻋﻠﻮم ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ‬
‫ﺷ ﻮ ﻧ ﺪ )ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ( و ﺷﻤﺎ ﺑﺎور داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﺷﺮح ﺣﺎل ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ ﺑﺎ ﺿﺮﯾﺐ ﭼﮫﺎر‪،‬‬
‫غاﻟﺘﺤﺼﯿﻠﯽ‬ ‫ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺎ اﯾﻦ رﺷﺘﻪ دارد‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﻓﺎر ​‬
‫ﺗﺎم در اﯾﻦ رﺷﺘﻪ اﮐﻨﻮن ‪ %١١‬اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﮥ اﯾﻦ رﺷﺘﻪ ‪ %٨٠‬ﺑﻮد‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﻧﮫﺎﯾﯽ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺳﻄﺢ ﺑﺎور ﺷﻤﺎ‪ %٩۴ /١ ،‬ﻣﯽ​ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺰﺋﯿﺎت رﯾﺎﺿﯽ اﯾﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪھﺎ در ﺑﺤﺚ ﻣﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﻧﺪارد؛ وﻟﯽ دو ﻧﮑﺘﻪ درﺑﺎرۀ‬
‫اﺳﺘﺪﻻل ﺑﯿﺰی و دﺷﻮاری ﻣﺎ ﺑﺎ آنھﺎ ﻣﮫﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ‬
‫در ﺻﻮرت وﺟﻮد‪ ،‬ﺷﻮاھﺪی درﺑﺎرۀ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒﺎً اﯾﻦ اﻣﺮ از ﻟﺤﺎظ ﺣﺲ‬
‫دروﻧﯽ ﻣﺎ ﻣﺸﮫﻮد ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬دوﻣﯿﻦ ﻧﮑﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺖھﺎی ﺷﮫﻮدی ﻣﺎ از ﺗﺸﺨﯿﺺ‬
‫ﯽﮔﺮا ﻣﺎ را ﻣﺠﺒﻮر ﻣﯽﮐﻨﺪ‬ ‫ﺷﻮاھﺪ اﺳﺖ‪ .‬ھﻢدﺳﺘﯽ ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ و اﻧﺴﺠﺎم ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ﻢﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ اﺳﺘﺪﻻل ﺑﯿﺰی‬ ‫نھﺎﯾﻤﺎن را ﺑﺎور ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬راهھﺎی ﮐﻠﯿﺪی ﻧﻈ ​‬ ‫داﺳﺘﺎ ​‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎده اﺳﺖ‪:‬‬
‫• ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ﻗﻀﺎوت ﺧﻮد را درﺑﺎرۀ اﺣﺘﻤﺎل ﯾﮏ ﭘﯿﺎﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﮥ ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﻨﺎ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫• درﺑﺎرۀ اﻋﺘﺒﺎر دادهھﺎی ﺧﻮد ﺗﺮدﯾﺪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ھﺮ دو اﯾﺪه ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎده و ﻣﻌﻤﻮلاﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻦ ﺷﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﺑﻪ آنھﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﯽﮐﺮدم ﯾﺎ ﺣﺘﯽ اﮐﻨﻮن ھﻢ در ﺑﻪﮐﺎرﮔﯿﺮی آنھﺎ اﮐﺮاه دارم‪.‬‬
‫***‬

‫فﺳﺎزی‬
‫ردﭘﺎی ﻣﺘﻌﺎر ​‬
‫»ﭼﻤﻦھﺎ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ آراﺳﺘﻪ ﺷﺪ ​هاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺸﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺧﯿﻠﯽ ﻣﻨﻈﻢ و دﻗﯿﻖ اﺳﺖ و‬
‫بﺑﻮدن ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﺮﮐﺖ‬ ‫از ﻣﺒﻠﻤﺎن زﯾﺒﺎﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه؛ وﻟﯽ اﯾﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺧﻮ ​‬
‫فﺳﺎزی ﭘﯿﺮوی ﻧﮑﻨﻨﺪ‪».‬‬‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﻣﯿﺪوارم ھﯿﺌﺖ ﻣﺪﯾﺮه از ﻣﺘﻌﺎر ​‬
‫»ظﺎھﺮاً اﯾﻦ ﮐﺴﺐوﮐﺎر ﻧﻮﭘﺎ ﺷﮑﺴﺖ ﻧﺨﻮاھﺪ ﺧﻮرد؛ وﻟﯽ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﮥ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در اﯾﻦ‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢ اﺳﺖ‪ .‬از ﮐﺠﺎ ﻣﻌﻠﻮم اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻓﺮق داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟«‬
‫»ﻣﺪام ھﻤﺎن اﺷﺘﺒﺎه را ﺗﮑﺮار ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ :‬ﺑﺎ ﺷﻮاھﺪی ﺿﻌﯿﻒ‪ ،‬روﯾﺪادھﺎی ﻧﺎدر را‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺷﻮاھﺪ ﺿﻌﯿﻒ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﯽداﻧﻢ اﯾﻦ ﮔﺰارش ﮐﺎﻣﻼ ً ﺑﻪ ﺷﻮاھﺪ ﻣﺤﮑﻢ ﻣﺘﮑﯽ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ از ﮐﺠﺎ ﻣﻄﻤﺌﻦ‬ ‫»ﻣ ​‬
‫ﺑﺎﺷﯿﻢ؟ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻧﺒﻮد اطﻤﯿﻨﺎن ھﻢ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﻢ‪«.‬‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﭘﺎﻧﺰدھﻢ‪ :‬ﻟﯿﻨﺪا‪ :‬ﮐﻤﺘﺮ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬

‫ﻣﺸﮫﻮرﺗﺮﯾﻦ و ﭘﺮ ﺳﺮ و ﺻﺪاﺗﺮﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ درﺑﺎرۀ زﻧﯽ ﺧﯿﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻟﯿﻨﺪا ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ و‬
‫آﻣﻮس ﺑﺮای اراﺋﮥ ﺷﻮاھﺪی ﻗﻄﻌﯽ از ﻧﻘﺶ ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ در ﻗﻀﺎوت و‬
‫ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎری آنھﺎ ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖ‪ ،‬ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻟﯿﻨﺪا را ﺧﻠﻖ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﻟﯿﻨﺪا ﭼﻨﯿﻦ زﻧﯽ اﺳﺖ‪:‬‬
‫کﮔﻮ و ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺎداب اﺳﺖ‪ .‬در رﺷﺘﮥ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ‬ ‫»ﻟﯿﻨﺪا ‪ ٣١‬ﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬ﻣﺠﺮد‪ ،‬ر ​‬
‫ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬در دوران داﻧﺸﺠﻮﯾﯽ ﺑﻪ​ﺷﺪت ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺒﻌﯿﺾ و ﻋﺪاﻟﺖ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اھﻤﯿﺖ ﻣﯽداد و در اﻋﺘﺮاضھﺎی ﺿﺪ ﺳﻼح ھﺴﺘﻪای ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﺮد«‪.‬‬
‫ﻣﺨﺎطﺒﯽ ﮐﻪ در دھﮥ ‪ ١٩٨٠‬ﺷﺮح ﺣﺎل ﻟﯿﻨﺪا را ﻣﯽﺷﻨﯿﺪ‪ ،‬ھﻤﯿﺸﻪ ﻟﺒﺨﻨﺪی‬
‫ﻣﯽزد؛ ﭼﻮن ﻓﻮری ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﻟﯿﻨﺪا در داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎی ﺑﺮﮐﻠﯽ درس‬
‫ﺧﻮاﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ داﺷﺘﻦ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﯽ رادﯾﮑﺎل و ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺷﮫﺮت‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺎ در ﯾﮑﯽ از آزﻣﺎﯾﺶھﺎﯾﻤﺎن ھﺸﺖ ھﻮﯾﺖ ﻣﺘﻔﺎوت را در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﺨﺎطﺒﺎن‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽدادﯾﻢ‪ .‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ از آنھﺎ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﯿﻢ ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫ﻪﺑﻨﺪی ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﮥ‬ ‫فﺳﺎزی ﯾﺎ اﺣﺘﻤﺎل‪ ،‬آنھﺎ را رﺗﺒ ​‬ ‫ﻣﺘﻌﺎر ​‬
‫ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﻧﮑﺘﻪای اﻧﺤﺮاﻓﯽ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻟﯿﻨﺪا ﻣﻌﻠﻢ دﺑﺴﺘﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻟﯿﻨﺪا در ﯾﮏ ﮐﺘﺎبﻓﺮوﺷﯽ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﮐﺎر اﺳﺖ و در ﮐﻼسھﺎی ﯾﻮﮔﺎ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻟﯿﻨﺪا ﻓﻌﺎل ﺟﻨﺒﺶھﺎی زﻧﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻟﯿﻨﺪا ﻣﺸﺎور روانﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫یدھﻨﺪﮔﺎن زن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -‬ﻟﯿﻨﺪا ﻋﻀﻮ اﻧﺠﻤﻦ رأ ​‬
‫‪ -‬ﻟﯿﻨﺪا ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻟﯿﻨﺪا ﮐﺎرﮔﺰار ﺑﯿﻤﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻟﯿﻨﺪا ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ و ﻓﻌﺎل ﺟﻨﺒﺶ​ھﺎی زﻧﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﯽﺑﻮدن آن را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ .‬اﻧﺠﻤﻦ رأیدھﻨﺪﮔﺎن‬ ‫ﻣﺘﻦ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﻗﺪﯾﻤ ​‬
‫زن‪ ،‬اﮐﻨﻮن ﺑﻪ ﺷﮫﺮت و اھﻤﯿﺖ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﯿﺴﺖ و اﺷﺎره ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ زﻧﺎن‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ‬
‫ﺗﻼش ﺑﺮای ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺟﺎﯾﮕﺎه زﻧﺎن در ﺳﯽ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻋﺠﯿﺐ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ؛‬
‫وﻟﯽ ﺣﺘﯽ در ﻓﻀﺎی ﻓﯿﺲﺑﻮک ھﻢ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻗﻀﺎوﺗﯽ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻋﺎﻟﯽ از ﻟﯿﻨﺪا ﻣﻤﮑﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ :‬ﻟﯿﻨﺪا ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ ﻓﻤﯿﻨﯿﺴﺖ ﻓﻌﺎﻟﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ و ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ‬
‫ﺑﺎ ﮐﺎر در ﮐﺘﺎبﻓﺮوﺷﯽ و ﺷﺮﮐﺖ در ﮐﻼس ﯾﻮﮔﺎ ھﻤﺨﻮاﻧﯽ دارد‪ .‬او ﻣﻄﺎﺑﻘﺘﯽ‬
‫ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﺑﺎ ﯾﮏ ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﯾﺎ ﮐﺎرﮔﺰار ﺑﯿﻤﻪ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﺑﻪ ﻧﮑﺘﮥ ﺣﺴﺎس اﯾﻦ ﻓﮫﺮﺳﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ :‬ﻟﯿﻨﺪا ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺒﯿﻪ ﯾﮏ ﮐﺎرﻣﻨﺪ‬
‫ﺑﺎﻧﮏ اﺳﺖ ﯾﺎ ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﻓﻌﺎل در ﺟﻨﺶ زﻧﺎن؟ ھﻤﻪ اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻟﯿﻨﺪا‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺒﯿﻪ ﯾﮏ ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﻓﻌﺎل در ﺟﻨﺒﺶ زﻧﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ‬
‫ﻣﺘﻌﺎرف اھﻞ ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﺟﻨﺒﺶ زﻧﺎن ﻧﯿﺴﺖ؛ وﻟﯽ اﻓﺰودن اﯾﻦ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺷﺮح‬
 ‫ﺣﺎل را ﻣﻨﺴﺠﻢﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﮑﻞ‪ ،‬ﺧﻮد را در ارزﯾﺎﺑﯽ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮوز ﻣﯽدھﺪ؛ ﭼﻮن راﺑﻄﻪای ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﯿﻦ دو‬
‫ﺳﻨﺎرﯾﻮ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﯾﮏ ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﻓﻤﯿﻨﯿﺴﺖ‪ ،‬زﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ‬
‫​ﺑﻮدن اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﻓﻤﯿﻨﯿﺴﺖ ﺑﻮدن ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻤﺘﺮ از اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻮدن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪای را در ﻣﯿﺎن ﮔﺮوھﯽ ﺑﺰرگ ﺧﺎصﺗﺮ و‬
‫ﻣﺤﺪودﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل آن ﮐﺎھﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮوز اﺧﺘﻼف‬
‫فﺳﺎزی و ﻣﻨﻄﻖ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﯿﻦ ﻣﺘﻌﺎر ​‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﻣﺎ ﺑﯿﻦ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ارﺗﺒﺎط اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ھﺮ ﯾﮏ از‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪهھﺎ ھﻔﺖ ھﻮﯾﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻘﻂ ﯾﮑﯽ از دو ﻣﻮرد ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﮐﺎرﻣﻨﺪ‬
‫ﺑﺎﻧﮏ ﯾﺎ ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﻓﻤﯿﻨﯿﺴﺖ را ردهﺑﻨﺪی ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎ را ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس ﺷﺒﺎھﺖ و ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﺮ اﺳﺎس اﺣﺘﻤﺎل ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ھﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮرد‬
‫ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ‪ ،‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ردهﺑﻨﺪی ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺒﺎھﺖ و اﺣﺘﻤﺎل ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ ﺑﻮد‪» :‬ﮐﺎرﻣﻨﺪ‬
‫ﺑﺎﻧﮏ ﻓﻤﯿﻨﯿﺴﺖ«‪ ،‬رﺗﺒﮥ ﺑﺎﻻﺗﺮی از ﯾﮏ »ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ« داﺷﺖ‪.‬‬
‫نﮔﻮﻧﻪ‬‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از طﺮاﺣﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‪ ،‬آزﻣﺎﯾﺸﻤﺎن را ﭘﯿﺶ ﺑﺮدﯾﻢ‪ .‬ھﻤﺎ ​‬
‫ﺶﻧﺎﻣﻪای ﺗﺪوﯾﻦ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ‪ ،‬ﺷﺸﻤﯿﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪ و‬ ‫ﮐﻪ دﯾﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﭘﺮﺳ ​‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﻓﻤﯿﻨﯿﺴﺖ‪ ،‬آﺧﺮﯾﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ راﺑﻄﮥ ﺑﯿﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺟﻮاﺑﯽ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﺧﻮاھﻨﺪ داد‪ .‬در‬
‫مدادن‬ ‫واﻗﻊ‪ ،‬ﺑﻪﻗﺪری از اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮدﯾﻢ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽﮐﺮدﯾﻢ ارزش اﻧﺠﺎ ​‬
‫آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﺳﺘﯿﺎر ﻣﻦ آزﻣﺎﯾﺶ دﯾﮕﺮی را در آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه‬
‫اﻧﺠﺎم داد‪ .‬او از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺖ ﭘﯿﺶ از ﺗﺮک آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻧﮕﺎھﯽ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﮥ ﻟﯿﻨﺪا ﺑﯿﻨﺪازﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣ ﺪ و د ‪ ١٠‬ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ روی ﻣﯿﺰ ﻣﻦ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻧﮕﺎھﯽ ﺳﻄﺤﯽ ﺑﻪ آنھﺎ‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻢ و ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ھﻤﮥ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﻓﻤﯿﻨﯿﺴﺖ را ﻣﺤﺘﻤﻞﺗﺮ‬
‫از ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ دﯾﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻗﺪری ﺗﻌﺠﺐ ﮐﺮده ﺑﻮدم ﮐﻪ اﯾﻦ ﺧﺎطﺮه در ذھﻨﻢ ﺣﮏ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﮐﺎﻣﻼ ً ﺑﻪ ﯾﺎد دارم ﻣﯿﺰ ﺧﺎﮐﺴﺘﺮیرﻧﮓ و ﺑﻘﯿﮥ اﻓﺮاد داﺧﻞ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﮐﺠﺎ و‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ھﯿﺠﺎﻧﯽ وﺻﻒﻧﺸﺪﻧﯽ آﻣﻮس را ﺻﺪا ﮐﺮدم و ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺑﺎﻻﺧﺮه‬
‫فﺳﺎزی و ﻣﻨﻄﻖ را ﺑﻪ ﺟﺎن ھﻢ اﻧﺪاﺧﺘﯿﻢ و ﭘﯿﺮوز اﯾﻦ ﻣﯿﺪان‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ! ﻣﺎ ﻣﺘﻌﺎر ​‬
‫ﻣﺘﻌﺎرفﺳﺎزی ﺑﻮد«‪.‬‬
‫ﺑﻪ زﺑﺎن اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﻣﺎ ﺷﺎھﺪ ﺷﮑﺴﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺑﻮدﯾﻢ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد دو ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻣﺸﺎﺑﻪ‬
‫در ﻓﮫﺮﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮﺻﺖ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮای ﭘﯽﺑﺮدن ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط ﻣﯿﺎن آنھﺎ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ؛ وﻟﯽ از اﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﮑﻤﯿﻞ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﻢ‬
‫‪ %٨٩‬داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن از ﻣﻨﻄﻖ اﺣﺘﻤﺎل ﺳﺮﭘﯿﭽﯽ ﮐﺮده​اﻧﺪ‪ .‬ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن آﺷﻨﺎﺗﺮ ﺑﻪ آﻣﺎر‪ ،‬ﺑﮫﺘﺮ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ؛ ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﻋﻠﺖ‪،‬‬
‫ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪھﺎﯾﯽ ﺑﺮای داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن دﮐﺘﺮا‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪه در ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ داﻧﺶ‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی داﻧﺸﮑﺪۀ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺘﻨﻔﻮرد آﻣﺎده ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن‪ ،‬ﭼﻨﺪ واﺣﺪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮥ اﺣﺘﻤﺎل‪ ،‬آﻣﺎر و ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی را ﮔﺬراﻧﺪه‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺷﮕﻔﺖزده ﺷﺪﯾﻢ‪ %٨۵ :‬از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ‬
 ‫ﻓﻤﯿﻨﯿﺴﺖ را ﻣﺤﺘﻤﻞﺗﺮ از ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺣﺎل اوﺿﺎع آن روزھﺎﯾﻤﺎن‪» ،‬درﻣﺎﻧﺪﮔﯽ روزاﻓﺰون« ﻣﯽﮔﻔﺘﯿﻢ‪ .‬در آﺧﺮﯾﻦ ﺗﻼش‬
‫ﺑﺮای ﺣﺬف اﯾﻦ ﺧﻄﺎ ﻟﯿﻨﺪا را ﺑﻪ ﮔﺮوهھﺎی ﺑﺰرﮔﯽ از ﻣﺮدم ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدﯾﻢ و از آنھﺎ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﯿﻢ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺳﺎده ﭘﺎﺳﺦ دھﻨﺪ‪:‬‬
‫ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻣﺤﺘﻤﻞﺗﺮ اﺳﺖ؟‬
‫‪ -‬ﻟﯿﻨﺪا ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻟﯿﻨﺪا ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﻓﻤﯿﻨﯿﺴﺖ اﺳﺖ‬
‫اﯾﻦ ﻣﺪل ﺑﯽﭘﺮده‪ ،‬ﻟﯿﻨﺪا را در ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺤﻔﻞھﺎ ﻣﺸﮫﻮر ﮐﺮد و ﺳﺎلھﺎ ھﯿﺎھﻮ ﺑﻪ‬
‫راه اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬ﺑﯿﻦ ‪ ٨۵‬ﺗﺎ ‪ %٩٠‬از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن داﻧﺸﮕﺎهھﺎی ﺑﺰرگ ﮔﺰﯾﻨﮥ دوم را‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﻧﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺧﻼف ﻣﻨﻄﻖ! ﻧﮑﺘﮥ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪای‬
‫از ﺷﺮﻣﺴﺎری در اﯾﻦ ﺧﻄﺎﮐﺎران ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻧﻤﯽﺧﻮرد‪ .‬در ﯾﮑﯽ از ﮐﻼسھﺎی‬
‫داﻧﺸﮕﺎھﯽام‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﺑﺎ ﮐﻤﯽ ﻋﺼﺒﺎﻧﯿﺖ از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﻢ ﭘﺮﺳﯿﺪم‪» :‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ھﺴﺘﯿﺪ‬
‫ﯾﮑﯽ از اﺑﺘﺪاﯾﯽﺗﺮﯾﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﻨﻄﻘﯽ را ﻧﻘﺾ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ؟«‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ردﯾﻒ آﺧﺮ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﺧﺐ ﮐﻪ ﭼﻪ؟!« و داﻧﺸﺠﻮی دﯾﮕﺮی ﮐﻪ ھﻤﯿﻦ اﺷﺘﺒﺎه را ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺪه ﺑﻮد ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم ﻓﻘﻂ ﻧﻈﺮم را ﭘﺮﺳﯿﺪﯾﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﻪطﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬زﻣﺎﻧﯽ از واژۀ ﺳﻔﺴﻄﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻓﺮد ﻧﺘﻮاﻧﺪ از ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ و آﻣﻮس ﻣﻔﮫﻮم »ﺳﻔﺴﻄﮥ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ«‬
‫را اﺑﺪاع ﮐﺮدﯾﻢ؛ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ ﻓﺮد‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﺐ دو رﺧﺪاد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ »ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ و‬
‫ﻓﻤﯿﻨﯿﺴﺖ ﺑﻮدن« را ﻣﺤﺘﻤﻞﺗﺮ از ﯾﮏ رﺧﺪاد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ »ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻮدن« ﻣﯽداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﯽﺑﺮدن ﺑﻪ ﻣﺎھﯿﺘﺶ ﺑﺎز ھﻢ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﻣﻮﻟﺮ ﻻﯾﺮ‪ ،‬ﺳﻔﺴﻄﻪام ﭘﺲ از ﭘ ​‬
‫ﺟﺬاب و ﻓﺮﯾﺒﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﯿﻮن ﺟﯽ ﮔﻮﻟِﺪ)‪ (١٧٨‬طﺒﯿﻌﺖ​ﺷﻨﺎس‪ ،‬درﮔﯿﺮی ﺧﻮدش‬
‫را ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻟﯿﻨﺪا ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬او ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﭘﺎﺳﺦ درﺳﺖ را ﻣﯽداﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ھﻢ‬
‫ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪» :‬ﯾﮏ آدم ﮐﻮﭼﻮﻟﻮ ﻣﺪام در ﺳﺮم ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﯽﭘﺮﯾﺪ و ﻓﺮﯾﺎد ﻣﯽزد‪ :‬او‬
‫ﻧﻤﯽ​ﺗﻮاﻧﺪ ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎھﯽ ﺑﻪ ﺷﺮح ﺣﺎﻟﺶ ﺑﯿﻨﺪاز‪ «.‬اﯾﻦ آدم‬
‫ﮐﻮﭼﻮﻟﻮ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﮔﻮﻟﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻟﺤﻨﯽ ﻟﺠﻮﺟﺎﻧﻪ ﭘﺎﻓﺸﺎری ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در آن‬
‫زﻣﺎن ھﻨﻮز ﻋﺒﺎرتھﺎی دو ﺳﯿﺴﺘﻢ اﺑﺪاع ﻧﺸﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻘﻂ در ﯾﮑﯽ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪھﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﺎﺳﺦھﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﮥ ﮐﻮﺗﺎه​ﺷﺪۀ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻟﯿﻨﺪا‬
‫ﺻﺤﯿﺢ ﺑﻮد‪ %۶۴ :‬از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺘﻨﻔﻮرد و ﺑﺮﮐﻠﯽ ﺑﻪدرﺳﺘﯽ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﻓﻤﯿﻨﯿﺴﺖ ﺑﻮدن را ﮐﻤﺘﺮ از ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻮدن ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﺮدﻧﺪ؛‬
‫وﻟﯽ در ھﻤﺎن ﮔﺮوهھﺎی داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﭘﺎﺳﺦ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﮥ ﮐﺎﻣﻞ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻟﯿﻨﺪا‬
‫ﺗ ﻨ ﮫ ﺎ ‪ %١۵‬از ﭘﺎﺳﺦھﺎی درﯾﺎﻓﺘﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎدار اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﮥ ﮐﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬دو ﭘﯿﺎﻣﺪ ﻣﮫﻢ را ﺑﺎ ﮔﺰﯾﻨﻪای ﻣﯿﺎﻧﺠﯽ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﮐﺎرﮔﺰار ﺑﯿﻤﻪ‪ ،‬از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪا‬
‫ﮐﺮده ﺑﻮد و ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ھﺮ ﭘﯿﺎﻣﺪ را ﺑﻪطﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﺑﺪون ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ دﯾﮕﺮی‬
‫ﻗﻀﺎوت ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﮥ ﮐﻮﺗﺎه​ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ روﺷﻨﯽ ﻧﯿﺎز داﺷﺖ ﮐﻪ‬
‫لﺷﺪن ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﯽ ﮐﻪ اطﻼﻋﺎت آﻣﺎری‬ ‫ﺑﺎﻋﺚ ﻓﻌﺎ ​‬
‫ﯽدھﺪ از ﺳﻔﺴﻄﻪ دوری ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ اﺳﺘﺪﻻل‬ ‫ﺧﻮﺑﯽ دارﻧﺪ اﻣﮑﺎن ﻣ ​‬
‫اﻗﻠﯿﺖ ﻣﮫﻤﯽ )‪ (%٣۶‬ﮐﻪ در اﯾﻦ ﮔﺮوه ﺧﺎص ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺎدرﺳﺖ دادﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ وﯾﮋهای‬
 ‫ﻧﮑﺮدﯾﻢ‪.‬‬
‫در ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ و ﻟﯿﻨﺪا‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن از اﺣﺘﻤﺎل‪ ،‬ﺑﻪدﻗﺖ ﻣﻄﺎﺑﻖ‬
‫فﺳﺎزی‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺷﺒﺎھﺖ ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﻣﺘﻌﺎرف ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺘﻌﺎر ​‬
‫فﺳﺎزی‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ​ای از ارزﯾﺎﺑﯽھﺎی ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﺑﻪ ھﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺗﻌﻠﻖ دارد‬ ‫ﻣﺘﻌﺎر ​‬
‫ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﺎ ھﻢ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﻌﺎرفﺗﺮﯾﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎ ﺑﺎ ﺷﺮح ﺷﺨﺼﯿﺖ درھﻢ‬ ‫ً‬
‫ﻣﯽآﻣﯿﺰﻧﺪ و داﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﻨﺴﺠﻢ رواﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﺴﺠﻢﺗﺮﯾﻦ داﺳﺘﺎنھﺎ اﻟﺰاﻣﺎً‬
‫ﻣﺤﺘﻤﻞﺗﺮﯾﻦ آنھﺎ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺷﺪﻧﯽ ھﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻔﮫﻮم اﻧﺴﺠﺎم‪ ،‬ﺑﺎورﭘﺬﯾﺮی و‬
‫اﺣﺘﻤﺎل‪ ،‬ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ اﺷﺘﺒﺎه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻦﮐﺮدن ﺑﺎورﭘﺬﯾﺮی ﺑﻪﺟﺎی اﺣﺘﻤﺎل ھﻨﮕﺎم اﺳﺘﻔﺎده از داﺳﺘﺎنھﺎ و ﺷﺮح‬ ‫ﺟﺎﯾﮕﺰﯾ ​‬
‫ﻪﻣﺜﺎﺑﻪ اﺑﺰاری ﺑﺮای ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‪ ،‬اﺛﺮی زﯾﺎنﺑﺎر دارد‪ .‬اﯾﻦ دو ﺳﻨﺎرﯾﻮ ﺑﺮای‬ ‫لھﺎ ﺑ ​‬
‫ﺣﺎ ​‬
‫ﮔﺮوهھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﯿﺎن ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ اﺣﺘﻤﺎل آنھﺎ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺳﺎل آﯾﻨﺪه‪ ،‬ﺗﻮﻓﺎﻧﯽ ﺑﺰرگ در ﺟﺎﯾﯽ از آﻣﺮﯾﮑﺎی ﺷﻤﺎﻟﯽ رخ ﻣﯽدھﺪ و ​ ﺑﯿﺶ از‬
‫ھﺰار ﻧﻔﺮ را ﻏﺮق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬در زﻣﺎﻧﯽ ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ در ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬زﻟﺰﻟﻪای در ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ ﻣﻮﺟﺐ وﻗﻮع ﺗﻮﻓﺎﻧﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ھﺰار ﻧﻔﺮ را ﻏﺮق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻨﺎرﯾﻮی زﻟﺰﻟﮥ ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ ﺷﺪﻧﯽﺗﺮ از ﺳﻨﺎرﯾﻮی آﻣﺮﯾﮑﺎی ﺷﻤﺎﻟﯽ اﺳﺖ؛ ھﺮﭼﻨﺪ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﮐﻤﺘﺮی دارد‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرﻓﺖ‪ ،‬ﻗﻀﺎوت ﺑﺮ ﺳﺮ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮای‬
‫داﺳﺘﺎنھﺎی دﻗﯿﻖﺗﺮ و ﻣﻔﺼﻞﺗﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮد؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ در ﺗﻀﺎد ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖ‬
‫ﻪای ﺑﺮای ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ​ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺨﺎطﺒﺎﻧﺸﺎن اﺳﺖ‪ :‬اﻓﺰودن ﺟﺰﺋﯿﺎت‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻠ ​‬
‫ﺑﻪ ﻣﺎﺟﺮا آن را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪهﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ از اﺣﺘﻤﺎل آن ﻣﯽﮐﺎھﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای درک ﻧﻘﺶ ﺑﺎورﭘﺬﯾﺮی ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶھﺎ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻣﺤﺘﻤﻞﺗﺮ اﺳﺖ؟‬
‫‪ -‬ﻣﺎرک ﻣﻮ دارد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺎرک ﻣﻮی ﺑﻮر دارد‪.‬‬
‫ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮی دارد؟‬
‫ﺟْﯿﻦ ﻣﻌﻠﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ِ -‬‬
‫‪ -‬ﺟﯿﻦ ﻣﻌﻠﻢ اﺳﺖ و ﭘﯿﺎده ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﮐﺎرش ﻣﯽرود‪.‬‬
‫ھﺮ دو ﭘﺮﺳﺶ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻨﻄﻘﯽ ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻟﯿﻨﺪا دارﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﺳﻔﺴﻄﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ؛ زﯾﺮا ﭘﯿﺎﻣﺪ ﭘﺮﺟﺰﺋﯿﺎت‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮی دارد؛ ﻧﻪ‬
‫ﺷﺪﻧﯽﺗﺮ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﻣﻨﺴﺠﻢﺗﺮ و ﻧﻪ داﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﮫﺘﺮ دارد‪ .‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﺑﺎورﭘﺬﯾﺮی و‬
‫ﺦﮔﻮی ﻣﺴﺌﻠﮥ اﺣﺘﻤﺎل ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در ﻏﯿﺒﺖ ﺣﺲ دروﻧﯽ رﻗﺎﺑﺖﺟﻮ‪،‬‬ ‫اﻧﺴﺠﺎم‪ ،‬ﭘﺎﺳ ​‬
‫ﻣﻨﻄﻖ ﺑﺮﺗﺮی دارد‪.‬‬
 ‫ﮐﻤﺘﺮ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ؛ ﮔﺎه ﺣﺘﯽ در ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک‬

‫ﮐﺮﯾﺴﺘﻮﻓﺮ ھﺴﯽ)‪ ،(١٧٩‬از داﻧﺸﮕﺎه ﺷﯿﮑﺎﮔﻮ‪ ،‬از ﻋﺪهای ﺧﻮاﺳﺖ در ﻣﻐﺎزهای‬

‫ﻣﺤﻠﯽ ﻗﯿﻤﺖ ﺳﺮوﯾﺲ ﻏﺬاﺧﻮری را ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً اﯾﻦ ﻗﯿﻤﺖ ﺑﯿﻦ ‪ ٣٠‬ﺗﺎ ‪۶٠‬‬
‫دﻻر اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻪ ﮔﺮوه در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اطﻼﻋﺎت زﯾﺮ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از‬
‫ﮔﺮوهھﺎ داده ﺷﺪ‪ .‬ھﺴﯽ آن را ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ؛ ﭼﻮن اﻣﮑﺎن ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ دو‬
‫دﺳﺘﻪ را ﻓﺮاھﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬دو ﮔﺮوه دﯾﮕﺮ‪ ،‬ھﺮ ﯾﮏ ﺑﺨﺸﯽ از اطﻼﻋﺎت را درﯾﺎﻓﺖ‬
‫نﻓﺮدی ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﮑﯽ و آزﻣﻮن درون​ﻓﺮدی ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک‪.‬‬ ‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ :‬آزﻣﻮن ﻣﯿﺎ ​‬

‫ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﮐﯿﻔﯿﺖ ظﺮفھﺎی ھﺮ دو ﺳﺮوﯾﺲ ﯾﮑﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮﺗﺎن ﮐﺪام‬
‫ﺳﺮوﯾﺲ ارزش ﺑﯿﺸﺘﺮی دارد؟ ﭘﺮﺳﺶ آﺳﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺳﺮوﯾﺲ‬
‫»اﻟﻒ« ھﻤﮥ ظﺮفھﺎی ﺳﺮوﯾﺲ »ب« را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﻮد و ھﻔﺖ ظﺮف ﺳﺎﻟﻢ‬
‫اﺿﺎﻓﯽ ھﻢ دارد؛ ﭘﺲ ﺑﺎﯾﺪ ارزش ﺑﯿﺸﺘﺮی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫در آزﻣﻮن ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک ھﺴﯽ‪ ،‬ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻤﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺳﺮوﯾﺲ »ب«‬
‫ﺑﺮای آن ﺧﺮج ﮐﻨﻨﺪ‪ ٣٢ :‬دﻻر در ﻣﻘﺎﺑﻞ ‪ ٣٠‬دﻻر‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ در ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﮑﯽ‪ ،‬واروﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺮوﯾﺲ »ب« ارزشﮔﺬاری ﺑﺎﻻﺗﺮی داﺷﺖ‪٣٣ :‬‬
‫دﻻر در ﻣﻘﺎﺑﻞ ‪ ٢٣‬دﻻر‪ .‬ﻣﺎ دﻻﯾﻞ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق را ﻣﯽداﻧﯿﻢ‪ .‬ﺳﺮوﯾﺲھﺎ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﺳﺮوﯾﺲ ﻏﺬاﺧﻮری‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﻪھﺎﯾﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻓﻮری ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ ارزش‬
‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ھﺮ ظﺮف ﺳﺮوﯾﺲ »اﻟﻒ« ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮ از ﺳﺮوﯾﺲ »ب« اﺳﺖ؛ زﯾﺮا‬
‫ھﯿﭻﮐﺲ ﻧﻤﯽﺧﻮاھﺪ ﺑﺮای ظﺮﻓﯽ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﭘﻮل ﺑﺪھﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺮ ارزﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﺷﻤﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ارزشﮔﺬاری ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮای ﺳﺮوﯾﺲ »ب« دﯾﮕﺮ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ‬
‫ﻧﺨﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ھﺴﯽ اﯾﻦ اﻟﮕﻮ را‪» ،‬ﮐﻤﺘﺮ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ« ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺣﺬف ﺷﺎﻧﺰده‬
‫ظﺮف از ﺳﺮوﯾﺲ »اﻟﻒ«‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ھﻔﺖ ظﺮف ﺳﺎﻟﻢ‪ ،‬ارزش آن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎی ھﺴﯽ را ﺟﺎن ﻟﯿﺴﺖ)‪ ،(١٨٠‬اﻗﺘﺼﺎددان ﺗﺠﺮﺑﯽ‪ ،‬در ﺑﺎزار واﻗﻌﯽ‬
‫ﮐﺎرتھﺎی ﺑﯿﺲ​ﺑﺎل ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﺸﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬او ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از ‪ ١٠‬ﮐﺎرت ﺑﺎارزش را‬
‫ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای دﯾﮕﺮ ﮐﺎﻣﻼ ً ﯾﮑﺴﺎن ﺑﻪ اﺿﺎﻓﮥ ﺳﻪ ﮐﺎرت ﮐﻢارزش ﺑﻪ ﻣﺰاﯾﺪه‬
‫ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﮐﻪ درﺑﺎرۀ ظﺮفھﺎی ﻏﺬاﺧﻮری رخ داد‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﺎر ھﻢ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ ﺑﺰرگﺗﺮ در ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک‪ ،‬ارزش ﺑﯿﺸﺘﺮی از ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ‪ ،‬و در‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﮑﯽ‪ ،‬ارزش ﮐﻤﺘﺮی از ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ داﺷﺖ‪ .‬از دﯾﺪ اﻗﺘﺼﺎدی اﯾﻦ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ را ﻧﻤﯽﺗﻮان ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ .‬ارزش اﻗﺘﺼﺎدی ﺳﺮوﯾﺲ ﻏﺬاﺧﻮری ﯾﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ‬
‫ﻪﮐﺮدن ﻧﻤﻮﻧﻪای ﺑﺎ ارزش ﻣﺜﺒﺖ‪،‬‬ ‫ﮐﺎرتھﺎی ﺑﯿﺲﺑﺎل‪ ،‬ﻣﺘﻐﯿﺮی ﺟﻤﻌﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﺿﺎﻓ ​‬
‫وﻟﻮ اﻧﺪک‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺎﻻرﻓﺘﻦ ارزش ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻟﯿﻨﺪا و ﺳﺮوﯾﺲ ﻏﺬاﺧﻮری ﮐﺎﻣﻼ ً ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ارزش اﻗﺘﺼﺎدی‪ ،‬ﻣﺘﻐﯿﺮی ﺟﻤﻌﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در ﻣﺜﺎل زﯾﺮ ﻧﻤﺎﯾﺶ داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -‬اﺣﺘﻤﺎل ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻮدن ﻟﯿﻨﺪا = اﺣﺘﻤﺎل ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﻓﻤﯿﻨﯿﺴﺖ ﺑﻮدن ‪+‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﻏﯿﺮﻓﻤﯿﻨﯿﺴﺖ ﺑﻮدن‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﺳﺮوﯾﺲ ﻏﺬاﺧﻮری ھﺴﯽ‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﮑﯽ در ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻟﯿﻨﺪا ﺳﺒﺐ‬
‫ﺷﮑﻞ​ﮔﯿﺮی اﻟﮕﻮی »ﮐﻤﺘﺮ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ« ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺑﻪﺟﺎی‬
‫ﺟﻤﻊﮐﺮدن‪ ،‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻣﯽﮔﯿﺮد؛ ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﻋﻠﺖ ﺑﺎ ﺣﺬف ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﻏﯿﺮ‬
‫ﻓﻤﯿﻨﯿﺴﺖ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺎھﯿﺖ ﺟﻤﻊﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮدن ﻣﺘﻐﯿﺮھﺎ‬
‫در اﺣﺘﻤﺎل‪ ،‬ﮐﻢرﻧﮓﺗﺮ از ﭘﻮل ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽآﯾﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک‪ ،‬ﻓﻘﻂ در‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ ھﺴﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﺬف ﺧﻄﺎ ﻣﻨﺘﮫﯽ ﺷﻮد؛ ﻧﻪ در آزﻣﻮن ﻟﯿﻨﺪا‪.‬‬
‫ﻟﯿﻨﺪا ﺗﻨﮫﺎ ﺧﻄﺎی ﺗﻘﺎرﻧﯽ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ از ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک ﺟﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ در ﺑﺮد‪ .‬ﻣﺎ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﺑﺴﯿﺎری را در ﻗﻀﺎوتھﺎ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﮑﻞ از ﻣﻨﻄﻖ‬
‫ﺳﺮﭘﯿﭽﯽ ﮐﺮده​اﻧﺪ‪ .‬در ﯾﮑﯽ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪھﺎ از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪﺷﺪه ﺑﻮد‬
‫ﻧﺘﯿﺠﮥ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺗﻮرﻧﻤﻨﺖ ﺑﻌﺪی ﺗﻨﯿﺲ وﯾﻤﺒﻠﺪون را رﺗﺒﻪﺑﻨﺪی ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در آن زﻣﺎن‪،‬‬
‫ﺑﯿﻮن ﺑﻮرگ)‪ (١٨١‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺑﺎزﯾﮑﻦ ﺗﻨﯿﺲ ﺟﮫﺎن ﺑﻮد‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ :‬ﺑﻮرگ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ را ﻣﯽﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺳﺖ اول را واﮔﺬار ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬‫ب‪ :‬ﺑﻮرگ ِ‬
‫پ‪ :‬ﺑﻮرگ ﺳﺖ اول را واﮔﺬار ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ را ﻣﯽﺑﺮد‪.‬‬
‫ت‪ :‬ﺑﻮرگ ﺳﺖ اول را ﻣﯽﺑﺮد؛ اﻣﺎ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ را واﮔﺬار ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی »ب« و »پ«‪ ،‬دو ﻣﻮرد ﺧﻄﺮﺳﺎز ﺑﻮدﻧﺪ‪» .‬ب« ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺟﺎﻣﻊﺗﺮی‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺎﯾﺪ از ﺣﺎﻟﺖھﺎی زﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪاش اﺣﺘﻤﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﮥ‬
‫فﺳﺎزی ﺑﻮد و ‪%٧٢‬‬ ‫ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺮﺧﻼف ﻣﻨﻄﻖ و ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﺎورﭘﺬﯾﺮی ﯾﺎ ﻣﺘﻌﺎر ​‬
‫ﻢاﺣﺘﻤﺎلﺗﺮ از ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ »پ« ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ‪ ،‬ﻣﺜﺎل‬ ‫اﻓﺮاد ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ »ب« را ﮐ ​‬
‫ﻪای ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎز ھﻢ‪،‬‬ ‫دﯾﮕﺮی از اﻟﮕﻮی »ﮐﻤﺘﺮ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ« در ﻣﻘﺎﯾﺴ ​‬
‫ﻞﺗﺮ ﻗﻀﺎوت ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﯽﺗﺮدﯾﺪ ﺷﺪﻧﯽﺗﺮ ﺑﻮد و ﺑﺎ ھﻤﮥ‬ ‫اﯾﻦ ﺳﻨﺎرﯾﻮ ﮐﻪ ﻣﺤﺘﻤ ​‬
‫وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ​ﺷﺪۀ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺑﺎزﯾﮑﻦ ﺗﻨﯿﺲ ﺟﮫﺎن‪ ،‬اﻧﺴﺠﺎم ﺑﯿﺸﺘﺮی داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮای اطﻤﯿﻨﺎن از اﯾﻨﮑﻪ ﺳﻔﺴﻄﮥ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﺎدرﺳﺖ از اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪای را طﺮاﺣﯽ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ارزﯾﺎﺑﯽ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﻮد؛ اﻣﺎ‬
‫در آن‪ ،‬روﯾﺪادھﺎ در ﻗﺎﻟﺐ ﮐﻠﻤﺎت ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻧﻤﯽﺷﺪﻧﺪ و واژۀ اﺣﺘﻤﺎل اﺻﻼ ً در آن ﺑﻪ‬
‫ﯽﺧﻮرد‪ .‬ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﺎﺳﯽ داده ﺷﺪ ﮐﻪ ﭼﮫﺎر وﺟﻪ ﺳﺒﺰرﻧﮓ و‬ ‫ﭼﺸﻢ ﻧﻤ ​‬
‫دو وﺟﻪ ﻗﺮﻣﺰرﻧﮓ داﺷﺖ‪ .‬از آنھﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ از ﺳﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺒﺰ و ﻗﺮﻣﺰ‬
‫ﯾﮑﯽ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎ ‪ ٢٠‬ﺑﺎر ﭘﺮﺗﺎب ﺗﺎس‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎﺑﺸﺎن ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻣﯽآوردﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺪۀ ‪ ٢۵‬دﻻر ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدی اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد‪:‬‬

‫‪ (١‬ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬ﺳﺒﺰ‪ ،‬ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬ﻗﺮﻣﺰ؛‬

‫‪ (٢‬ﺳﺒﺰ‪ ،‬ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬ﺳﺒﺰ‪ ،‬ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬ﻗﺮﻣﺰ؛‬
‫‪ (٣‬ﺳﺒﺰ‪ ،‬ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬ﻗﺮﻣﺰ‪.‬‬

‫ﭼﻮن وﺟﻪھﺎی ﺳﺒﺰرﻧﮓ ﺗﺎس دوﺑﺮاﺑﺮ وﺟﮫﻪھﺎی ﻗﺮﻣﺰرﻧﮓ آن اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺮﺗﯿﺐ اول‬
‫ﮐﺎﻣﻼ ً ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف اﺳﺖ؛ درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻮدن ﻟﯿﻨﺪا‪ .‬ﺗﺮﺗﯿﺐ دوم ﮐﻪ ﺷﺶ‬
‫ﭘﺮﺗﺎب دارد‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺎ ﺳﺎزﮔﺎرﺗﺮ اﺳﺖ؛ زﯾﺮا دو وﺟﻪ ﺳﺒﺰ دارد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ اﻓﺰودن ﯾﮏ ﺳﺒﺰ ﺑﻪ اﺑﺘﺪای ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻧﺨﺴﺖ درﺳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪،‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎل آن ﮐﻤﺘﺮ از ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻧﺨﺴﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻌﺎدل ﻏﯿﺮزﺑﺎﻧﯽ »ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ و‬
‫ﻓﻤﯿﻨﯿﺴﺖ ﺑﻮدن ﻟﯿﻨﺪا« اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﻟﯿﻨﺪا‪ ،‬در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﺘﻌﺎرفﺳﺎزی‬
‫ﻏﻠﺒﻪ دارد‪ .‬ﺣﺪود دوﺳﻮم ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺗﯿﺐ دوم را ﻣﺤﺘﻤﻞﺗﺮ‬
‫از ﺗﺮﺗﯿﺐ اول ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﺮدﻧﺪ؛ وﻟﯽ ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﺪﻻل دو اﻧﺘﺨﺎب روﺑﺮو ﺷﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫اﻏﻠﺐ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺻﺤﺖ اﺳﺘﺪﻻل ﺗﺮﺗﯿﺐ اول ﭘﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺑﻌﺪی‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﯽ ﺑﺰرگ ﺑﻮد؛ زﯾﺮا ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ ﺷﺮاﯾﻄﯽ را ﻣﮫﯿﺎ ﮐﻨﯿﻢ‬
‫ﮐﻪ ﺳﻔﺴﻄﮥ ھﻢ​زﻣﺎﻧﯽ را ﺑﺴﯿﺎر ﺿﻌﯿﻒ ﮐﻨﺪ‪ .‬دو ﮔﺮوه ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫را در دو ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺎ اﻧﺪﮐﯽ ﺗﻔﺎوت درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ (١‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای در زﻣﯿﻨﮥ ﺳﻼﻣﺖ ﻣﯿﺎن ﻣﺮدان در ﺳﻨﯿﻦ ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺷﻐﻞھﺎی‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در ﻣﻨﻄﻘﮥ ﺑﺮﯾﺘﺶ ﮐﻠﻤﺒﯿﺎ)‪ (١٨٢‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮارد زﯾﺮ را ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﯽزﻧﯿﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﭼﻨﺪ درﺻﺪ از ﻣﺮدان ﺑﺮرﺳﯽﺷﺪه‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮏ ﺑﺎر دﭼﺎر ﺣﻤﻠﮥ ﻗﻠﺒﯽ ﺷﺪهاﻧﺪ؟‬
‫‪ -‬ﭼﻨﺪ درﺻﺪ از ﻣﺮدان ﺑﺮرﺳﯽﺷﺪه‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ‪ ۵۵‬ﺳﺎل ﺳﻦ دارﻧﺪ و ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮏ ﺑﺎر‬
‫دﭼﺎر ﺣﻤﻠﮥ ﻗﻠﺒﯽ ﺷﺪهاﻧﺪ؟‬
‫‪ (٢‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای در زﻣﯿﻨﮥ ﺳﻼﻣﺖ ﻣﯿﺎن ‪ ١٠٠‬ﻣﺮد در ﺳﻨﯿﻦ ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺷﻐﻞھﺎی‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در ﻣﻨﻄﻘﮥ ﺑﺮﯾﺘﯿﺶ ﮐﻠﻤﺒﯿﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮارد زﯾﺮ را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﺨﻤﯿﻦ‬
‫ﻣﯽزﻧﯿﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد از ‪ ١٠٠‬ﺷﺮﮐﺖ​ﮐﻨﻨﺪه ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮏ ﺑﺎر دﭼﺎر ﺣﻤﻠﮥ ﻗﻠﺒﯽ ﺷﺪهاﻧﺪ؟‬
‫ﺖﮐﻨﻨﺪه ﺑﯿﺶ از ‪ ۵۵‬ﺳﺎل ﺳﻦ دارﻧﺪ و ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮏ ﺑﺎر دﭼﺎر‬ ‫‪ -‬ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد از ‪ ١٠٠‬ﺷﺮﮐ ​‬
‫ﺣﻤﻠﮥ ﻗﻠﺒﯽ ﺷﺪهاﻧﺪ؟‬
‫ﺧﻄﺎ در ﻣﯿﺎن اﻓﺮادی ﮐﻪ ﭘﺮﺳﺶ اول را درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ %۶۵ ،‬و در ﮔﺮوه دﯾﮕﺮ ‪%٢۵‬‬
‫ﺖﮐﻨﻨﺪه‪...‬؟« آﺳﺎنﺗﺮ از »ﭼﻨﺪ درﺻﺪ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﭼﺮا ﭘﺮﺳﺶ »ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد از ‪ ١٠٠‬ﺷﺮﮐ ​‬
‫از‪...‬؟« اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺷﮫﻮد ﻓﻀﺎﯾﯽ ﻣﺮﺟﻊ ‪ ١٠٠‬ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮر‬
‫ﻪﺑﻨﺪی ﺷﻮﻧﺪ‪» :‬آنھﺎﯾﯽ‬ ‫ﮐﻨﯿﺪ اﻓﺮاد ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدی در ﯾﮏ ﮔﺮوه ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ دﺳﺘ ​‬
‫ﮐﻪ ﻧﺎﻣﺸﺎن ﺑﺎ ﺣﺮف اﻟﻒ ﺗﺎ دال آﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬در ﮔﻮﺷﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺑﺎﯾﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ ﺑﻪ آنھﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﺧﻮْد ﺗﺮﺗﯿﺐ را رﻋﺎﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬راﺑﻄﮥ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ​ﺷﺪن‪ ،‬واﺿﺢ اﺳﺖ و ﺧﻮاھﯿﺪ دﯾﺪ اﻓﺮادی ﮐﻪ ﻧﺎﻣﺸﺎن ﺑﺎ »پ« ﺷﺮوع‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬زﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از ﮔﺮوه ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﭘﺰﺷﮑﯽ‬
‫ذﮐﺮﺷﺪه ھﻢ ﻣﺒﺘﻼﯾﺎن ﺑﻪ ﺣﻤﻠﮥ ﻗﻠﺒﯽ در ﯾﮏ ﮔﻮﺷﮥ اﺗﺎق ﻣﯽاﯾﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از‬
‫آنھﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ۵۵‬ﺳﺎل ﺳﻦ دارﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺗﺼﻮﯾﺮ ذھﻨﯽ ﮐﺎﻣﻞ و واﺿﺤﯽ ﻧﺪارﻧﺪ؛ اﻣﺎ‬
‫آزﻣﺎﯾﺶھﺎی ﻣﺘﻌﺪد ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻓﺮاواﻧﯽ‪ ،‬درک ﻗﺮارﮔﯿﺮی ﯾﮏ ﮔﺮوه‬
‫را در دل ﮔﺮوه دﯾﮕﺮ آﺳﺎنﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬راه ﺣﻞ‪ ،‬آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﭼﻨﺪ‬
‫ﻧﻔﺮ؟« ﺷﻤﺎ را وادار ﺑﻪ ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﺑﻪ ﺗﮏﺗﮏ اﻓﺮاد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ »ﭼﻨﺪ‬
‫درﺻﺪ؟« ﭼﻨﯿﻦ ﺧﺎﺻﯿﺘﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫از اﯾﻦ ﭘﮋوھﺶھﺎ ﭼﻪ ﭼﯿﺰی درﺑﺎرۀ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﻢ؟ ﯾﮑﯽ از ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی‬
‫ﻧﻪﭼﻨﺪان ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺧﯿﻠﯽ ھﻢ ھﻮﺷﯿﺎر ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺣﺎﺿﺮ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺎ ھﻤﮕﯽ ﻣﻨﻄﻖ ﻧﻤﻮدار ون)‪ (١٨٣‬را ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﯽﮐﻪ اطﻼﻋﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ در اﺧﺘﯿﺎرﺷﺎن ﻗﺮار‬ ‫اﻣﺎ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﮑﺮدﻧﺪ؛ ﺣﺘﯽ ھﻨﮕﺎﻣ ​‬
‫ن »ﮐﻤﺘﺮ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ«‪ ،‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﯽﻣﻨﻄﻖ ﺑﻮد ِ‬
‫ﺳﺮوﯾﺲھﺎی ﻏﺬاﺧﻮری ھﺴﯽ واﺿﺢ ﺑﻮد و در طﺮح ﺳﺆال »ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ؟« ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﺮای ھﺰاران ﻧﻔﺮی ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻟﯿﻨﺪا ﯾﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺸﺎﺑﻪ را ﺑﺎ‬
‫ﺳﻔﺴﻄﻪ ﭘﺎﺳﺦ دادﻧﺪ‪ ،‬روﺷﻦ ﻧﺒﻮد‪ .‬در ھﻤﮥ اﯾﻦ ﻣﻮردھﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ اطﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﺷﺪﻧﯽ ﻣﯽآﻣﺪ و ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬آن را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺗﻨﺒﻠﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،٢‬ﺑﺨﺸﯽ از اﯾﻦ ﻣﺎﺟﺮاﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎور ﻣﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﻌﻄﯿﻼت آﯾﻨﺪۀ‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺎﺳﺦ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﯾﺎ آنھﺎ ﻣﺤﺪودﯾﺖ زﻣﺎﻧﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و از‬
‫آﻧﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻨﺪ و ﺗﺎ از ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻮد ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻧﺸﺪه​اﻧﺪ‪ ،‬آن را‬
‫ﺑﯿﺎن ﻧﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ آنھﺎ از ﺳﻔﺴﻄﻪ ﭘﺮھﯿﺰ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺗﻌﻄﯿﻼﺗﺸﺎن‬
‫نھﺎ زﻣﺎن اﻧﺪﮐﯽ ﺻﺮف ﮐﺮدﻧﺪ و طﻮری ﭘﺎﺳﺦ دادﻧﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺻﺤﯿﺢ واﺑﺴﺘﻪ ﻧﺒﻮد‪ .‬آ ​‬
‫ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ »ﻓﻘﻂ ﻧﻈﺮﺷﺎن ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ«‪ .‬ﺗﻨﺒﻠﯽ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،٢‬واﻗﻌﯿﺖ‬
‫فﺳﺎزی ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺪ‬ ‫ﻣﮫﻢ زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺸﺎھﺪۀ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺘﻌﺎر ​‬
‫راه ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺷﻮد ﻧﯿﺰ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﻨﺒﮥ ﻣﮫﻢ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻟﯿﻨﺪا‪ ،‬ﺗﻨﺎﻗﺾ آن ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻠﮥ ظﺮفھﺎی ﺷﮑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ھﺮ دو‬
‫نھﺎ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ دارﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﻧﺘﯿﺠﮥ آ ​‬
‫ﺳﺮوﯾﺲ ﻏﺬاﺧﻮری ﺷﺎﻣﻞ ظﺮفھﺎی ﺷﮑﺴﺘﻪ را ﻣﯽﺑﯿﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻗﯿﻤﺖ ﻧﺎﭼﯿﺰی ﺑﺮاﯾﺶ‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و رﻓﺘﺎرﺷﺎن ﺑﺮآﻣﺪه از ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ھﺮ دو‬
‫ﺳﺮوﯾﺲ را ﻣﯽﺑﯿﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺮو اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻖ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ظﺮفھﺎی اﺿﺎﻓﯽ ﺗﻨﮫﺎ ارزش‬
‫ﺳﺮوﯾﺲ را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﯿﻦ ﻓﺮدی ﺑﺮ ﻗﻀﺎوت ﻣﺎ‬
‫ﺣﮑﻢﻓﺮﻣﺎ اﺳﺖ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻟﯿﻨﺪا ﺑﺮﺧﻼف ﺗﺼﻮر‪ ،‬ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی ﺣﺘﯽ در ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک ھﻢ ﺑﺮ‬
 ‫ﻣﻨﻄﻖ ﭘﯿﺮوز ﻣﯽﺷﻮد؛ ﮔﺮﭼﻪ ﺷﺮاﯾﻄﯽ را ﺑﺮای ﺑﺮﺗﺮی ﻣﻨﻄﻖ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﺮدﯾﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻦ و آﻣﻮس ﺑﺎور داﺷﺘﯿﻢ ﺳﺮﭘﯿﭽﯽ ﺷﺪﯾﺪ از ﻣﻨﻄﻖ در ﻣﺴﺌﻠﻪھﺎی ﺷﻔﺎف و‬
‫نھﺎ را ﺑﻪ دﯾﮕﺮ ھﻤﮑﺎراﻧﻤﺎن ﻧﯿﺰ اراﺋﻪ‬ ‫ﺑﺪون اﺑﮫﺎم ﺑﺴﯿﺎر ﺟﺎﻟﺐاﻧﺪ و ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ آ ​‬
‫دھﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺎور ﺑﻮدﯾﻢ ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻘﻮﯾﺖ اﺳﺘﺪﻻل‬
‫ﻣﺎ درﺑﺎرۀ روشھﺎی ﻗﻀﺎوت ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و اﻓﺮاد ﺷﮑﺎک را ﻗﺎﻧﻊ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﮐﺎﻣﻼ ً‬
‫اﺷﺘﺒﺎه ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻟﯿﻨﺪا ﺑﻪ ھﯿﺎھﻮﯾﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرگ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﻮﺟﻪ زﯾﺎدی را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﮐﺮد؛ وﻟﯽ ﻣﻨﺘﻘﺪان‪ ،‬دﯾﺪﮔﺎه ﻣﺎ را ھﻢ در‬
‫ﺧﺼﻮص ﻗﻀﺎوت ﻧﺸﺎﻧﻪ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﮋوھﺸﮕﺮان دﯾﮕﺮ ھﻤﭽﻮن ﻣﺎ‪ ،‬راھﻨﻤﺎﯾﯽھﺎ و‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞھﺎﯾﯽ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺳﻔﺴﻄﻪ را ﮐﺎھﺶ ﻣﯽداد‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ‬
‫اﺳﺘﺪﻻل ﮐﺮدﻧﺪ در ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻟﯿﻨﺪا‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن واژۀ‬
‫»اﺣﺘﻤﺎل« را ﻣﺘﺮادف ﺑﺎ ﻣﻌﻨﺎی »ﺑﺎورﭘﺬﯾﺮی« ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻلھﺎ ﮔﺎه ﺣﺘﯽ ﺗﺎ زﯾﺮ‬
‫ﺳﺆال ﺑﺮدن ﮐﻞ دﯾﺪﮔﺎه و روش ﻣﺎ ھﻢ ﭘﯿﺶ رﻓﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﯾﮏ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﻀﻌﯿﻒ ﯾﺎ ﺣﺬف ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺮای دﯾﮕﺮ ﻣﻮردھﺎ ھﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﭘﯿﺸﺎﻣﺪی‬
‫ﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬‫ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻل‪ ،‬وﯾﮋﮔﯽ ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮد ﺳﻔﺴﻄﮥ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ را ﺑ ​‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪای از ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺣﺲ دروﻧﯽ و ﻣﻨﻄﻖ ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺷﻮاھﺪی ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺮای‬
‫ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ آزﻣﺎﯾﺶھﺎی ﺑﯿﻦ ﻓﺮدی‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻟﯿﻨﺪا‪ ،‬ﻓﺮاھﻢ‬
‫ﮐﺮده ﺑﻮدﯾﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ​ﮐﺸﯿﺪه ﻧﺸﺪﻧﺪ‪ .‬دﯾﮕﺮان ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ از ﮐﻨﺎرﺷﺎن ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ و‬
‫ﺑﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺧﺎص ﺑﺮ ﺳﻔﺴﻄﮥ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮی آن را ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﺻﻞ ﻣﺴﺌﻠﮥ‬
‫ﻟﯿﻨﺪا ﺑﻪ ﭼﺸﻢ آﻣﺪن ﮐﺎرھﺎی ﻣﺎ و ﺧﺪﺷﻪدار ﺷﺪن اﻋﺘﺒﺎر روﺷﻤﺎن در ﻣﯿﺎن‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن اﯾﻦ ﺣﻮزه ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ اﺻﻼ ً ﭼﻨﯿﻦ اﺗﻔﺎﻗﯽ را اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺪاﺷﺘﯿﻢ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﻪ ﺟﻠﺴﮥ دادﮔﺎه دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ وﮐﻼ ﺑﻪ دو روش ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ :‬آنھﺎ‬
‫ﺑﺮای ﺗﺨﺮﯾﺐ ﭘﺮوﻧﺪه ﻣﺤﮑﻢﺗﺮﯾﻦ ﺟﻨﺒﻪھﺎی آن را ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺮای ﺑﯽاﻋﺘﺒﺎر‬
‫ﮐﺮدن ﯾﮏ ﺷﺎھﺪ ﺑﺮ ﺿﻌﯿﻒﺗﺮﯾﻦ ﻧﮑﺘﮥ ﺷﮫﺎدت او ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﺿﻌﻒھﺎ‬
‫در ﻣﻨﺎظﺮهھﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ ھﻢ ﺑﺴﯿﺎر راﯾﺞ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎور دارم در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻤﯽ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ روﯾﮑﺮدی ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺑﻪ​ﻣﺜﺎﺑﻪ واﻗﻌﯿﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪام ﮐﻪ‬
‫ھﻨﺠﺎرھﺎی ﻣﻨﺎظﺮه و ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ در ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺟﻠﻮی ﺳﺒﮏ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ‬
‫را ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد؛ ﺑﻪوﯾﮋه وﻗﺘﯽ ﭘﺎی ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﮫﻢ و ﺑﺰرگ در ﮐﺎر ﺑﺎﺷﺪ و رواج‬
‫ﺳﻮﮔﯿﺮی در ﻗﻀﺎوتھﺎی ﺑﺸﺮ ﻣﺴﺌﻠﻪای ﭘﺮرﻧﮓ ﻗﻠﻤﺪاد ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ‪ ،‬ﻣﮑﺎﻟﻤﻪ​ای دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﺎ راﻟﻒ ھﺮﺗﻮﯾﮓ)‪ ،(١٨۴‬ﯾﮑﯽ از ﻣﻨﺘﻘﺪان‬
‫ﺳﺮﺳﺨﺖ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻟﯿﻨﺪا داﺷﺘﻢ‪ .‬ﺗﻼش ﺑﯿﮫﻮده ﮐﺮدم ﺗﺎ ﺑﻪ اﺧﺘﻼفھﺎ ﻓﺎﺋﻖ آﯾﻢ‪ .‬از‬
‫او ﭘﺮﺳﯿﺪم ﭼﺮا او و دﯾﮕﺮان ﺑﺮ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺳﻔﺴﻄﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﮐﺮدﻧﺪ و دﯾﮕﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎﯾﯽ را‬
‫ﮐﻪ ﺷﻮاھﺪ ﻗﻮیﺗﺮی ﺑﺮای ادﻋﺎ و ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻣﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬او ﻟﺒﺨﻨﺪی‬
‫زد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻮن ﺟﺎﻟﺐﺗﺮ ﺑﻮد«‪ .‬او ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻮﺷﺰد ﮐﺮد ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻟﯿﻨﺪا ﺗﻮﺟﻪ زﯾﺎدی را‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﮐﺮده اﺳﺖ و ﻣﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺷﮑﺎﯾﺘﯽ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﺑﮑﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫***‬
‫ﮐﻤﺘﺮ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫»ﺳﻨﺎرﯾﻮﯾﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪه درﺳﺖ ﮐﺮدﻧﺪ و اﺻﺮار دارﻧﺪ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ اﺣﺘﻤﺎﻟﺶ زﯾﺎد اﺳﺖ؛ اﻣﺎ‬
 ‫اﯾﻦ​طﻮر ﻧﯿﺴﺖ؛ ﻓﻘﻂ ﺳﻨﺎرﯾﻮﯾﯽ ﺷﺪﻧﯽ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫»ﮐﺎدوﯾﯽ ارزانﻗﯿﻤﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﮔﺮانﻗﯿﻤﺖ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدﻧﺪ و از ارزش آن‬
‫ﮐﺎﺳﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ‪«.‬‬
‫»در ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮاﻗﻊ‪ ،‬ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺮدم را وادار ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ دﻗﯿﻖﺗﺮ و ﻣﻨﻄﻘﯽﺗﺮ‬
‫ﺲ ﻣﻨﻄﻖ ﺑﺮﻣﯽآﯾﺪ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ‬‫ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻧﻪ ھﻤﯿﺸﻪ‪ .‬ﮔﺎه ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی از ﭘ ِ‬
‫ﺟﻮاب درﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻠﻮی ﭼﺸﻤﺘﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺎﻧﺰدھﻢ‪ :‬ﭘﯿﺮوزی ﻋﻠﺖھﺎ ﺑﺮ آﻣﺎر‬

‫اﯾﻦ ﺳﻨﺎرﯾﻮ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ و ﭘﺎﺳﺦ ﺷﮫﻮدی ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫ﯾﮏ ﺗﺎﮐﺴﯽ ﭘﺲ از ﺗﺼﺎدف راﻧﻨﺪﮔﯽ در ﺷﺐ‪ ،‬از ﻣﺤﻞ ﺣﺎدﺛﻪ ﮔﺮﯾﺨﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﺷﮫﺮ‪ ،‬دو ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺎﮐﺴﯿﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺳﺒﺰ و آﺑﯽ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺷﻤﺎ اﯾﻦ‬
‫اطﻼﻋﺎت را درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮدﯾﺪ‪:‬‬
‫• ‪ ٨۵%‬از ﺗﺎﮐﺴﯽھﺎی ﺳﻄﺢ ﺷﮫﺮ‪ ،‬ﺳﺒﺰ و ‪ %١۵‬آﺑﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫• ﯾﮏ ﺷﺎھﺪ‪ ،‬ﺗﺎﮐﺴﯽ ﺧﺎطﯽ را آﺑﯽ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬دادﮔﺎه ﺑﺮای‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﯿﺰان اﻋﺘﺒﺎر ﺷﮫﺎدت او در آن ﺷﺐ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽھﺎﯾﯽ‬
‫اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ؛ در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه او در ‪ %٨٠‬ﻣﻮارد در ﺗﺸﺨﯿﺺ دو رﻧﮓ‬
‫ﻣﻮﻓﻖ و در ‪ %٢٠‬ﻣﻮارد ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﭼﻪ ﻗﺪر اﺣﺘﻤﺎل دارد ﺗﺎﮐﺴﯽ ﻣﺘﺨﻠﻒ آﺑﯽ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ​ای اﺳﺘﺎﻧﺪارد از ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺑﯿﺰی اﺳﺖ‪ .‬دو ﻧﻮع اطﻼﻋﺎت وﺟﻮد دارد‪ :‬ﻧﺮخ‬
‫ﯽﺑﻮدن ﺗﺎﮐﺴﯽ‬ ‫ﭘﺎﯾﻪ و ﮔﻮاه ﻧﻪ ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺷﺎھﺪ‪ .‬در ﻧﺒﻮد ﺷﺎھﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل آﺑ ​‬
‫ﻣ ﺘ ﺨ ﻠ ﻒ ‪ %١۵‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﮥ آن ﭘﯿﺎﻣﺪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ دو ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺗﺎﮐﺴﯽراﻧﯽ ﺑﻪ ﯾﮏ اﻧﺪازه ﺗﺎﮐﺴﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ‪ ،‬اطﻼﻋﺎت ﻣﻔﯿﺪی‬
‫ﻧﯿﺴﺖ و ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ اﻋﺘﺒﺎر ﺷﺎھﺪ ﻣﺘﮑﯽ ﺧﻮاھﯿﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫ﻪای ﻋﻠﯿﺖ‬
‫ﺐھﺎی ﮐﻠﯿﺸ ​‬
‫ﻗﺎﻟ ​‬

‫خھﺎی‬ ‫ﺣﺎﻻ ﺑﻪ ﻧﮕﺎرش دﯾﮕﺮی از اﯾﻦ ﻣﺎﺟﺮا دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺪل ﺗﻨﮫﺎ ﻧﺤﻮۀ ﺑﯿﺎن ﻧﺮ ​‬
‫ﭘﺎﯾﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺷﻤﺎ اﯾﻦ اطﻼﻋﺎت را درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮدﯾﺪ‪:‬‬
‫• ﺗﻌﺪاد ﺗﺎﮐﺴﯽھﺎی دو ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺗﺎﮐﺴﯽھﺎی ﺳﺒﺰ در‬
‫‪ %٨۵‬از ﺗﺼﺎدفھﺎ ﻧﻘﺶ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫• اطﻼﻋﺎت درﺑﺎرۀ ﺷﺎھﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﮥ ﻗﺒﻠﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ھﺮ دو ﺷﮑﻞ داﺳﺘﺎن از ﻧﻈﺮ رﯾﺎﺿﯽ ﮐﺎﻣﻼ ً ﯾﮑﺴﺎن ھﺴﺘﻨﺪ؛ وﻟﯽ از ﻧﻈﺮ‬
‫روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﺘﻔﺎوتاﻧﺪ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﮕﺎرش اول را ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫از ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻ ً آن را ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ؛ وﻟﯽ در ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻧﮕﺎرش دوم اﻋﺘﺒﺎر زﯾﺎدی ﺑﺮای ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ ﻗﺎﺋﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺮآﻣﺪ ارزﯾﺎﺑﯽ آنھﺎ‬
‫اﺧﺘﻼف ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﺑﺎ راه ﺣﻞ ﺑﯿﺰی ﻧﺪارد؛ ﭼﺮا؟‬
‫ﻦ ﺗﺸﻨﮥ‬ ‫در ﻧﮕﺎرش اول‪ ،‬ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ‪ ،‬واﻗﻌﯿﺖ آﻣﺎری ﺗﺎﮐﺴﯽھﺎی ﺷﮫﺮ اﺳﺖ‪ .‬ذھ ِ‬
‫داﺳﺘﺎنھﺎی ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮﻟﯽ‪ ،‬ﭼﯿﺰ ﺟﺎﻟﺒﯽ ﺑﺮای رﻓﻊ ﻋﻄﺶ ﺧﻮد در آن ﻧﻤﯽﺑﯿﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯽﺑﻮدن ﺗﺎﮐﺴﯽھﺎ ﭼﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮی ﺑﺮ ﺗﺼﺎدف و ﻓﺮار از ﺻﺤﻨﮥ ﺗﺼﺎدف دارد؟‬ ‫ﺳﺒﺰ ﯾﺎ آﺑ ​‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﻧﮕﺎرش دوم‪ ،‬راﻧﻨﺪﮔﺎن ﺗﺎﮐﺴﯽھﺎی ﺳﺒﺰ ﭘﻨﺞ ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺎﮐﺴﯽھﺎی‬
‫آﺑﯽ ﺗﺼﺎدف ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﻗﻄﻌﯽ و ﻓﻮری اﺳﺖ‪ :‬راﻧﻨﺪﮔﺎن ﺗﺎﮐﺴﯽھﺎی ﺳﺒﺰ‬
‫ﻣﺸﺘﯽ آدم ﺑﯽاﺣﺘﯿﺎط و ﺧﻄﺮﻧﺎک ھﺴﺘﻨﺪ! ﺷﻤﺎ ﯾﮏ ﻗﺎﻟﺐ ﮐﻠﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدهاﯾﺪ ﮐﻪ‬
‫درﺑﺎرۀ ﺗﻌﺪاد ﻧﺎﻣﺸﺨﺼﯽ راﻧﻨﺪه ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻪراﺣﺘﯽ در ﻣﺘﻦ‬
‫ن ﻋﻠﯿﺖﻣﺤﻮر ﺷﻤﺎ ﺟﺎی ﻣﯽﮔﯿﺮد؛ ﭼﻮن ﺑﯽاﺣﺘﯿﺎطﯽ‪ ،‬واﻗﻌﯿﺘﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ‬ ‫داﺳﺘﺎ ِ‬
‫راﻧﻨﺪۀ ﺗﺎﮐﺴﯽھﺎ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﮕﺎرش ﺗﺎزه از ﻣﺎﺟﺮا‪ ،‬دو داﺳﺘﺎن ﻋﻠﯿﺖﻣﺤﻮر در‬
‫ھﻢ ﻣﯽآﻣﯿﺰﻧﺪ‪ .‬اول‪ ،‬ﺗﺼﺎدف و ﻓﺮار از ﻣﺤﻞ ﮐﻪ ﺑﻪﺧﻮدیﺧﻮد ﺗﺼﻮر ﻣﻘﺼﺮﺑﻮدن‬
‫راﻧﻨﺪۀ ﺑﯽاﺣﺘﯿﺎط ﺳﺒﺰ را اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ و دوم‪ ،‬ﮔﻮاه ﺷﺎھﺪ ﻋﯿﻨﯽ ﮐﻪ اطﻤﯿﻨﺎن دارد‬
‫ﺗﺎﮐﺴﯽ‪ ،‬آﺑﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬دو ﻧﺘﯿﺠﮥ در دﺳﺖ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ در ﺗﻨﺎﻗﺾ ھﺴﺘﻨﺪ و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً‬
‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ را ﺧﻨﺜﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل دو رﻧﮓ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻀﯿﮥ ﺑﯿﺰی آن را ‪۴١‬‬
‫‪ %‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ زﯾﺮا ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﮥ ﺗﺎﮐﺴﯽھﺎی ﺳﺒﺰ ﮐﻤﯽ ﻗﻮیﺗﺮ از اﻋﺘﺒﺎر ﺷﺎھﺪ‬
‫در ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺗﺎﮐﺴﯽھﺎی آﺑﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫خھﺎی ﭘﺎﯾﮥ آﻣﺎری‪ ،‬ﺣﻘﺎﯾﻘﯽ‬ ‫ﻣﺜﺎل ﺗﺎﮐﺴﯽھﺎ دو ﻧﻮع ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽدھﺪ‪ :‬ﻧﺮ ​‬
‫درﺑﺎرۀ ﺟﻤﻌﯿﺘﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ آن ﺗﻌﻠﻖ دارد؛ اﻣﺎ آن​ھﺎ ﺑﻪ ﻣﻮرد ﺧﺎص‬
‫رﺑﻄﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﻧﺮخھﺎی ﭘﺎﯾﮥ ﻋﻠﯿﺘﯽ‪ ،‬دﯾﺪ ﺷﻤﺎ را درﺑﺎرۀ ﻣﻮرد در ﺣﺎل ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ دو ﻧﻮع ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ‪ ،‬واﮐﻨﺸﯽ ﻣﺘﻔﺎوت در ﭘﯽ دارﻧﺪ‪:‬‬
‫• ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ارزﺷﯽ ﺑﺮای ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﮥ آﻣﺎری در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد و ﮔﺎه ﺑﻪطﻮر ﮐﺎﻣﻞ‬
‫ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ ﺑﻪوﯾﮋه وﻗﺘﯽ اطﻼﻋﺎت ﺧﺎﺻﯽ درﺑﺎرۀ ﻣﻮرد ﺗﺤﺖ ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫• ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﮥ ﻋﻠﯿﺘﯽ اﻋﺘﺒﺎری ھﻤﺎﻧﻨﺪ اطﻼﻋﺎت ﺧﺎص ﻣﺴﺌﻠﻪ دارد و ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﺑﺎ‬
 ‫دﯾﮕﺮ اطﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﺧﺎص در ھﻢ ﻣﯽآﻣﯿﺰد‪.‬‬
‫ﻧﮕﺎرش ﻋﻠﯿﺘﯽ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺗﺎﮐﺴﯽ‪ ،‬ﯾﮏ ﻗﺎﻟﺐ ﮐﻠﯿﺸﻪ​ای دارد‪ :‬راﻧﻨﺪﮔﺎن ﺗﺎﮐﺴﯽھﺎی‬
‫ﻪای ﮔﺰارهھﺎﯾﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﺑﻪطﻮر‬ ‫ﺳﺒﺰ ﺧﻄﺮﻧﺎکاﻧﺪ‪ .‬ﻗﺎﻟﺐھﺎی ﮐﻠﯿﺸ ​‬
‫آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﺑﻪ​ﻣﺜﺎﺑﻪ واﻗﻌﯿﺘﯽ درﺑﺎرۀ ھﻤﮥ اﻋﻀﺎی ﯾﮏ ﮔﺮوه ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ دو‬
‫ﻣﺜﺎل را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺑﯿﺸﺘﺮ داﻧﺶ​آﻣﻮزان اﯾﻦ ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه راه ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ دوﭼﺮﺧﻪﺳﻮاری در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ھﻤﻪﮔﯿﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﮔﺰارهھﺎ ﺑﺮداﺷﺖھﺎ و ﭘﯿﺶﻓﺮضھﺎﯾﯽ را درﺑﺎرۀ ھﺮ ﯾﮏ از اﻋﻀﺎی ﮔﺮوه در‬
‫ذھﻦ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ راﺑﻄﮥ ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮﻟﯽ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از‬
‫داﻧﺶ​آﻣﻮزان اﯾﻦ ﻣﺪرﺳﻪ ﻣﺸﺘﺎق و ﻗﺎدر ﺑﻪ ورود ﺑﻪ ﮐﺎﻟﺞ ھﺴﺘﻨﺪ؛ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﻋﻠﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﺪرﺳﻪ‪ ،‬وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﺳﻮدﻣﻨﺪ آﻣﻮزﺷﯽ ﺑﺮای زﻧﺪﮔﯽ آﻣﻮزش‬
‫داده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﺸﻮق​ھﺎﯾﯽ در ﻓﺮھﻨﮓ ﻓﺮاﻧﺴﻮی و زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ وﺟﻮد دارد‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﻓﺮاﻧﺴﻮﯾﺎن ﺑﻪ دوﭼﺮﺧﻪﺳﻮاری ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ وﻗﺘﯽ ﺑﺎ‬
‫ﯾﮏ ﻓﺮاﻧﺴﻮی در ﺧﺼﻮص اﺣﺘﻤﺎل ﻗﺒﻮﻟﯽ داﻧﺶآﻣﻮزان ﯾﮏ ﻣﺪرﺳﻪ ﯾﺎ درﺑﺎرۀ‬
‫ﺗﻮرﻧﻤﻨﺖ دوﭼﺮﺧﻪﺳﻮاری ﺗﻮردوﻓﺮاﻧﺲ)‪ (١٨۵‬ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺣﻘﺎﯾﻖ را ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎطﺮ ﻣﯽآورﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻪﺳﺎزی در ﻓﺮھﻨﮓ ﻣﺎ واژ​ه​ای ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮد؛ اﻣﺎ در ادﺑﯿﺎت ﻣﻦ‬ ‫ﮐﻠﯿﺸ ​‬
‫ﺧﻨﺜﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ از وﯾﮋﮔﯽھﺎی اﺳﺎﺳﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺑﺎزآﻓﺮﯾﻨﯽ ﮔﺮوهھﺎ ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﻣﻌﻤﻮل و ﻣﺘﻌﺎرف اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ھﻤﺎن روﺷﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ درﺑﺎرۀ‬
‫اﺳﺐھﺎ‪ ،‬ﯾﺨﭽﺎلھﺎ و اﻓﺴﺮان ﭘﻠﯿﺲ ﻧﯿﻮﯾﻮرک ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺎزﻧﻤﺎﯾﯽ ﯾﮏ ﯾﺎ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻋﻀﻮ »ﻋﺎدی« ھﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﮔﺮو ​هھﺎ را ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺷﺎﺧﺺ در ﺧﺎطﺮﻣﺎن ﻧﮕﻪ‬
‫ﺐھﺎی‬ ‫ﯽدارﯾﻢ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮔﺮو ​هھﺎ از ﻧﻮع اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﺎزﻧﻤﺎﯾﯽھﺎ ﻗﺎﻟ ​‬ ‫ﻣ ​‬
‫ﮐﻠﯿﺸﻪ​ای ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از اﯾﻦ ﻗﺎﻟﺐھﺎ ﺑﻪﺷﺪت ﻧﺎدرﺳﺖاﻧﺪ و‬
‫ﻪﺳﺎزی ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﻣﮫﯿﺒﯽ در ﭘﯽ دارﻧﺪ؛ اﻣﺎ واﻗﻌﯿﺖھﺎی‬ ‫ﮐﻠﯿﺸ ​‬
‫روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﮔﺮﯾﺰﻧﺎﭘﺬﯾﺮﻧﺪ‪ :‬ﻗﺎﻟﺐھﺎی ﮐﻠﯿﺸﻪای‪ ،‬ﭼﻪ درﺳﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﭼﻪ‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺤﻮۀ اﻧﺪﯾﺸﯿﺪن ﻣﺎ درﺑﺎرۀ ﮔﺮو ​هھﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﮐﻨﺎﯾﻪآﻣﯿﺰ ﺑﻮدن اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ .‬در ﻣﻔﮫﻮم ﻣﺴﺌﻠﮥ‬
‫ﺗﺎﮐﺴﯽھﺎ‪ ،‬ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ اطﻼﻋﺎت ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ‪ ،‬ﯾﮏ ﻧﻘﺼﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﺤﺴﻮب‬
‫ﻣﯽﺷﻮد؛ ﺷﮑﺴﺖ اﺳﺘﺪﻻل ﺑﯿﺰی و اﺗﮑﺎ ﺑﻪ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ ﻋﻠﯿﺘﯽ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﻠﯿﺸﻪﺳﺎزی راﻧﻨﺪهھﺎی ﺗﺎﮐﺴﯽھﺎی ﺳﺒﺰ‪ ،‬دﻗﺖ ﻗﻀﺎوت ﻣﺎ را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﻪھﺎی دﯾﮕﺮ ﻣﺜﻞ اﺳﺘﺨﺪام اﻓﺮاد‪ ،‬ھﻨﺠﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻋﻠﯿﻪ‬ ‫اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬در زﻣﯿﻨ ​‬
‫ﻗﺎﻟﺐھﺎی ﮐﻠﯿﺸﻪای ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ و اﯾﻦ ﺑﺎور در ﻧﺺ ﻗﺎﻧﻮن ھﻢ ﺟﺎی ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻪھﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺣﺴﺎس‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﯽﺧﻮاھﯿﻢ در زﻣﯿﻨ ​‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ھﻢ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻤ ​‬
‫واﺳﻄﮥ آﻣﺎر ﮔﺮوه‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮیھﺎی اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ اﺷﺘﺒﺎه درﺑﺎرۀ اﻓﺮاد دﺳﺖ ﺑﺰﻧﯿﻢ‪.‬‬
‫از ﻧﻈﺮ اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺎﯾﻠﯿﻢ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ را ﻣﺎﻧﻨﺪ واﻗﻌﯿﺖھﺎی آﻣﺎری درﺑﺎرۀ ﯾﮏ ﮔﺮوه ﻓﺮض‬
‫ﮐﻨﯿﻢ؛ ﻧﻪ اﯾﻨﮑﻪ آنھﺎ را واﻗﻌﯿﺖھﺎی اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ درﺑﺎرۀ اﻓﺮاد ﺑﺪاﻧﯿﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﯿﺎن دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺎ‬
‫ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﮥ ﻋﻠﯿﺘﯽ را رد ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﯽ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﮐﻠﯿﺸﻪﺳﺎزی‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﭘﺮوﻧﺪهﺳﺎزی‪ ،‬در‬ ‫ھﻨﺠﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋ ِ‬
‫ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی ﺟﺎﻣﻌﻪای ﺑﺮاﺑﺮﺗﺮ و ﻣﺘﻤﺪنﺗﺮ ﻧﻘﺶ ﻣﮫﻤﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪،‬‬
‫ﻪطﺮز ﮔﺮﯾﺰﻧﺎﭘﺬﯾﺮی ﺑﺎﻋﺚ ﺳﺴﺘﯽ‬ ‫ﻧﺎدﯾﺪه​ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻗﺎﻟﺐھﺎی ﮐﻠﯿﺸﻪ​ای ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑ ​‬
‫ﻗﻀﺎوﺗﻤﺎن ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﻠﯿﺸﻪﺳﺎزی از ﻧﻈﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﮑﺮ ﺳﺎدهاﻧﮕﺎراﻧﻪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‪​ ،‬ھﺰﯾﻨﻪ​ای در ﺑﺮ ﻧﺪارد‪،‬‬
‫درﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﯾﻦ ھﺰﯾﻨﻪ‪ ،‬ارزش دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪای ﺑﮫﺘﺮ را دارد؛ اﻣﺎ اﻧﮑﺎر‬
‫ﯽ دادن ﺑﻪ آن از‬ ‫ﻊﮐﺮدن روح و وﺟﺎھﺖ ﺳﯿﺎﺳ ​‬ ‫ﻪای از ﺳﻮﯾﯽ و ﻗﺎﻧ ​‬‫ﭼﻨﯿﻦ ھﺰﯾﻨ ​‬
‫ﺳﻮﯾﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﯽ ارزش دﻓﺎعﮐﺮدن ﻧﺪارد‪ .‬اﻋﺘﻤﺎدﮐﺮدن ﺑﻪ ﻗﻀﺎوت‬
‫ﻋﺎطﻔﯽ در ﺑﺤﺚھﺎ و ﻣﻨﺎظﺮهھﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺴﯿﺎر راﯾﺞ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ از‬
‫آن ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ھﯿﭻ ھﺰﯾﻨﻪای در ﺑﺮ ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ آن ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﻧﯿﺰ ﮐﺎﻣﻼ ً ﺑﯽﻓﺎﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ ﺑﮫﺘﺮ از اﯾﻦھﺎ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
 ‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎی ﻋﻠﯿﺘﯽ‬

‫ﻣﻦ و آﻣﻮس ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ از ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺗﺎﮐﺴﯽھﺎ را طﺮاﺣﯽ ﮐﺮدﯾﻢ؛ وﻟﯽ‬

‫ن)‪(١٨۶‬‬ ‫ﺴﮏ اَﺟﺰ ِ‬ ‫ﻣﻔﮫﻮم ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ ﻋﻠﯿﺘﯽ ﺳﺎﺧﺘﮥ ﻣﺎ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﻣﺎ آن را از اﯾ ِ‬
‫روانﺷﻨﺎس وام ﮔﺮﻓﺘﯿﻢ‪ .‬اﺟﺰن در آزﻣﺎﯾﺸﯽ‪ ،‬ﺻﺤﻨﻪ​ھﺎﯾﯽ ﮐﻮﺗﺎه از ﻓﯿﻠﻢ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﯽ را ﺑﻪ آزﻣﻮدﻧﯽ​ھﺎی ﺧﻮد ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ در داﻧﺸﮕﺎه ﯾﯿﻞ ﻣﺸﻐﻮل‬
‫ندادن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬از آزﻣﻮدﻧﯽھﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﺗﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﻗﺒﻮﻟﯽ‬ ‫اﻣﺘﺤﺎ ​‬
‫ھﺮ داﻧﺸﺠﻮﯾﯽ را ﻗﻀﺎوت ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﻣﺘﺤﺎن ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬دﺳﺖﮐﺎری ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﮥ ﻋﻠﯿﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮد‪ :‬اﺟﺰن ﺑﻪ ﮔﺮوھﯽ از‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﮔﻔﺖ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻓﯿﻠﻢ آن​ھﺎ را دﯾﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﮐﻼﺳﯽ‬
‫ﺑﻮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ‪ %٧۵‬از آﻧﺎن در اﻣﺘﺤﺎن ﻗﺒﻮل ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬او ﺑﻪ ﮔﺮوه دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﮔﻔﺖ ھﻤﺎن‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن در ﮐﻼﺳﯽ ﺑﻮد ​هاﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ‪ %٢۵‬از آﻧﺎن در اﻣﺘﺤﺎﻧﺸﺎن ﻗﺒﻮل‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ دﺳﺘﮑﺎری‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار اﺳﺖ؛ زﯾﺮا ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﮥ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در اﻣﺘﺤﺎن‪،‬‬
‫ﻓﻮراً ﺑﺮداﺷﺘﯽ را ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس‪ ،‬آزﻣﻮﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﮫﺎ ‪ %٢۵‬از اﻓﺮاد در‬
‫آن ﻗﺒﻮل ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻧﺎﻋﺎدﻻﻧﻪای دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ‪ ،‬دﺷﻮاری آزﻣﻮن‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻋﺎﻣﻞھﺎی ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی درﺑﺎرۀ وﺿﻌﯿﺖ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرﻓﺖ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻗﺒﺎل ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﮥ ﻋﻠﯿﺘﯽ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺣﺴﺎس ﺑﻮدﻧﺪ و ھﺮ داﻧﺸﺠﻮ در ﮐﻼس ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﻗﺒﻮﻟﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮی را‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﻼس ﻧﺎﻣﻮﻓﻖﺗﺮ از آن ﺧﻮد ﮐﺮد‪.‬‬
‫اﺟﺰن از روش ﻧﻪﭼﻨﺪان ھﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪای ﺑﺮای اراﺋﮥ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﮥ ﻏﯿﺮ ﻋﻠﯿﺘﯽ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﮐﺮد‪ .‬او ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﮔﻔﺖ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﺗﺼﺎوﯾﺮ دﯾﺪه​اﻧﺪ‪ ،‬از ﯾﮏ ﮔﺮوه‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺘﺸﮑﻞ از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻗﺒﻮﻟﯽ ﯾﺎ ﻣﺮدودی اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪،‬‬
‫اطﻼﻋﺎت درﺑﺎرۀ ﮔﺮوه ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ ﭼﻨﯿﻦ اراﺋﻪ ﺷﺪ‪:‬‬
‫ﻪﻣﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬او‬ ‫ﻣﺄﻣﻮر ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﻪ ﮐﺸﻒ ﻋﻠﺖ ﻣﺮدودی داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻋﻼﻗ ​‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪای اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮد ﮐﻪ در آن‪ %٧۵ ،‬از اﻋﻀﺎ در آزﻣﻮن ﻣﺮدود ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﻔﺎوت ﻣﻮﺟﻮد دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ‪ ،‬واﻗﻌﯿﺘﯽ ﮐﺎﻣﻼ ً آﻣﺎری اﺳﺖ و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻮﻧﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ و ھﯿﭻ ارﺗﺒﺎطﯽ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻄﺮحﺷﺪه‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ‬
‫ﻗﺒﻮﻟﯽ ﯾﺎ ردی داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻧﺪارد‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرﻓﺖ‪ ،‬ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﮥ‬
‫نﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺮ ﻗﻀﺎوت اﻧﺴﺎنھﺎ اﺛﺮﮔﺬار اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ اﯾﻦ ﻧﺮخ‪،‬‬ ‫ﺑﻪروﺷﻨﯽ ﺑﯿﺎ ​‬
‫ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﻌﺎدلھﺎی ﻋﻠﯿﺘﯽ آن ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ آﻣﺎری اﺳﺖ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫از ﻋﮫﺪۀ داﺳﺘﺎنھﺎی ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮﻟﯽ ﺑﺮآﯾﺪ؛ وﻟﯽ در اﺳﺘﺪﻻلھﺎی آﻣﺎری‬
‫ﻧﻘﻄﻪﺿﻌﻒ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮای ﯾﮏ ذھﻦ ﺑﯿﺰی‪ ،‬اﯾﻦ دو ﻧﮕﺎرش ﮐﺎﻣﻼ ً‬
‫ﯾﮑﺴﺎناﻧﺪ‪ .‬ﮐﻤﯽ وﺳﻮﺳﻪاﻧﮕﯿﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﮥ ﻋﻠﯿﺘﯽ را‬
‫ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺮد‪ .‬واﻗﻌﯿﺖھﺎی آﻣﺎری‪ ،‬ﮐﻢوﺑﯿﺶ ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ‬
‫ﺑﻌﺪی ﮐﻪ ﺑﺮاﯾﺘﺎن ﺷﺮح ﻣﯽدھﻢ‪ ،‬ھﻤﯿﺸﻪ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﮥ ﻣﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ و از‬
‫ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮ ﺑﻮدن ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺧﺒﺮ ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
 ‫آﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮان روانﺷﻨﺎﺳﯽ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ؟‬

‫راﻧﻨﺪۀ ﺗﺎﮐﺴﯽ ﺑﯽاﺣﺘﯿﺎط و اﻣﺘﺤﺎن ﺧﯿﻠﯽ ﺳﺨﺖ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن‪ ،‬دو ﻧﻮع ﺑﺮداﺷﺖ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ از ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﮥ ﻋﻠﯿﺘﯽ را ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪ :‬ﻗﺎﻟﺐ رﻓﺘﺎری ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﻓﺮد و‬
‫ﻣﺸﺨﺼﻪای ﺑﺎرز از ﯾﮏ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﮐﺎر ﻓﺮد را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺮداﺷﺖھﺎی درﺳﺘﯽ داﺷﺘﻨﺪ و ﻗﻀﺎوت ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ھﻤﯿﺸﻪ اوﺿﺎع ﺑﺮ وﻓﻖ ﻣﺮاد ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬آزﻣﺎﯾﺶ ﮐﻼﺳﯿﮑﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ آن ﺧﻮاھﯿﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ اﻧﺴﺎنھﺎ از ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺘﯽ ﻣﻐﺎﯾﺮ ﺑﺎ‬
‫ﺑﺎورھﺎﯾﺸﺎن ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺑﯿﮫﻮدﮔﯽ روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﺧﺘﻢ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ را ﺳﺎلھﺎ ﭘﯿﺶ رﯾﭽﺎرد ﻧﯿﺴِﺒﺖ)‪ ،(١٨٧‬روانﺷﻨﺎس اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺶ ﯾﻮﺟﯿﻦ ﺑﻮرﺟﯿﺪا)‪ (١٨٨‬در داﻧﺸﮕﺎه ﻣﯿﺸﯿﮕﺎن اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ از‬
‫طﺮح ﺟﺪﯾﺪی از »آزﻣﺎﯾﺶ ﮐﻤﮏرﺳﺎﻧﯽ« ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞﺗﺮ در داﻧﺸﮕﺎه ﻧﯿﻮﯾﻮرک‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ‬
‫اﺗﺎﻗﮏھﺎی ﻣﺠﺰاﯾﯽ راھﻨﻤﺎﯾﯽ ﺷﺪﻧﺪ و از آنھﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﺎ ﻣﯿﮑﺮوﻓﻦ ﻣﻮﺟﻮد‬
‫درﺑﺎرۀ زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺨﺼﯽ و ﻣﺸﮑﻞھﺎﯾﺸﺎن ﺣﺮف ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪﻧﻮﺑﺖ و ھﺮ ﺑﺎر‬
‫ﻓﻘﻂ دو دﻗﯿﻘﻪ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ھﺮ ﺑﺎر ﺗﻨﮫﺎ ﯾﮏ ﻣﯿﮑﺮوﻓﻦ روﺷﻦ ﺑﻮد‪ .‬در ھﺮ‬
‫ﮔﺮوه‪ ،‬ﺷﺶ ﻧﻔﺮ ﺷﺮﮐﺖ داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از آنھﺎ ﻗﻼﺑﯽ ﺑﻮد‪ .‬اول از ھﻤﻪ‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪۀ ﻗﻼﺑﯽ ﺣﺮف ﻣﯽزد‪ .‬او از ﻣﺘﻨﯽ ﮐﻪ ﭘﮋوھﺸﮕﺮان ﺑﻪ وی داده ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﭘﯿﺮوی ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ را ﺷﺮح داد ﮐﻪ ھﻨﮕﺎم ﺧﻮﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻧﯿﻮﯾﻮرک ﺗﺠﺮﺑﻪ‬
‫ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬او ﺑﺎ ﺧﺠﺎﻟﺖ زﯾﺎد اﻋﺘﺮاف ﮐﺮد ﮔﺎھﯽ دﭼﺎر ﺣﻤﻠﮥ ﻋﺼﺒﯽ ﻣﯽﺷﻮد؛‬
‫ﺑﻪﺧﺼﻮص وﻗﺘﯽ ﺧﯿﻠﯽ ﻣﻀﻄﺮب ﻣﯽﺷﻮد اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺣﻤﻠﮥ ﻋﺼﺒﯽ ﺑﻪ او‬
‫دﺳﺖ داده اﺳﺖ و درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬آﺧﺮﯾﻦ ﺣﺮفھﺎﯾﯽ ﮐﻪ از او ﺷﻨﯿﺪه‬
‫ﻣﯽﺷﻮد اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ھﺴﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﯽـ‪ ...‬ﻣﯿﺸﻪ‪ ...‬ﯾﻪ ﯾﻪ‪ ...‬ﯾﻪ ﻧﻔﺮ ﺑﮫﻢ ﮐﮑﮑﮑﮑﻤﮏ ﮐﻨﻪ‬
‫] ﺻﺪای ﻧﻔﺲﻧﻔﺲ[‪ .‬ﻣﻦ‪ ...‬ﻣﻦ دارم ﻣﯽﻣﯿﺮﻣﻤﻤﻢ‪ ...‬دددددﭼﺎر ﺣﻤﻠﻪ ﺷﺪم‬
‫ﻪطﻮر ﺧﻮدﮐﺎر‬ ‫ﻪﺷﺪن و ﺳﮑﻮت[«‪ .‬در اﯾﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﻣﯿﮑﺮوﻓﻦ ﻧﻔﺮ ﺑﻌﺪی ﺑ ​‬ ‫]ﺻﺪای ﺧﻔ ​‬
‫روﺷﻦ ﺷﺪ و دﯾﮕﺮ ﺻﺪاﯾﯽ از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪۀ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً در ﺣﺎل ﻣﺮگ ﺷﻨﯿﺪه‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ واﮐﻨﺶ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪهھﺎی دﯾﮕﺮ ﭼﻪ ﺑﻮد؟ آنھﺎ ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﯾﮑﯽ از‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪهھﺎ دﭼﺎر ﺣﻤﻠﮥ ﻋﺼﺒﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ و درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ً اﻓﺮاد دﯾﮕﺮی ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن ﺑﺪھﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺷﺎﯾﺪ ﯾﮏ‬
‫ﻧﻔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺧﯿﺎل راﺣﺖ درون اﺗﺎﻗﮑﺶ ﺑﻨﺸﯿﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد‪ :‬از ﻣﯿﺎن ﭘﺎﻧﺰده‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﭼﮫﺎر ﻧﻔﺮ ﻓﻮری ﺑﺮای ﮐﻤﮏ اﻗﺪام ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺶ ﻧﻔﺮ اﺻﻼ ً از‬
‫اﺗﺎﻗﮏ ﺧﻮد ﺑﯿﺮون ﻧﯿﺎﻣﺪﻧﺪ و ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻗﺪری دﯾﺮ آﻣﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﺮد دﭼﺎر ﺣﻤﻠﻪ ﺧﻔﻪ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ اﻓﺮاد ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ دﯾﮕﺮان ھﻢ‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻤﮏ ﻣﺸﺎﺑﮫﯽ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس آﺳﻮدﮔﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﮥ آزﻣﺎﯾﺶ ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮﺗﺎن ﮐﺮد؟ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ھﻤﯿﻦ طﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺎ ﺧﻮدﻣﺎن را‬
‫ﻧﺠﯿﺐ و ﻣﺘﺸﺨﺺ ﻓﺮض ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ در ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ‬
‫بزده ﺑﺮای ﮐﻤﮏ ﻣﯽروﯾﻢ و اﻧﺘﻈﺎر دارﯾﻢ دﯾﮕﺮ اﻧﺴﺎنھﺎی ﻣﻮﺟﻪ ﻧﯿﺰ ھﻤﯿﻦ‬ ‫ﺷﺘﺎ ​‬
‫واﮐﻨﺶ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻧﮑﺘﮥ اﺻﻠﯽ اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﻧﺸﺎن​دادن ﻧﺎدرﺳﺘﯽ اﯾﻦ‬
‫اﻧﺘﻈﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﻓﺮاد ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ و ﻣﻮﺟﻪ ھﻢ وﻗﺘﯽ اﻧﺘﻈﺎر دارﻧﺪ دﯾﮕﺮان ﺑﺮ‬
‫ی ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻓﺮد دﭼﺎر ﺣﻤﻠﻪ ﻏﻠﺒﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ آن ﻓﺮد‬ ‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ِ‬
‫ﻧﻤﯽروﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻤﺎ ھﻢ ﻣﯽﺷﻮد؛ ﺣﺘﯽ ﺷﻤﺎ!‬
‫آﯾﺎ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ »وﻗﺘﯽ روﻧﺪ آزﻣﺎﯾﺶ ﮐﻤﮏرﺳﺎﻧﯽ را ﺧﻮاﻧﺪم‪،‬‬
‫ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم ﻓﻮری ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻓﺮد ﻏﺮﯾﺒﻪ ﻣﯽروم؛ ﻣﺜﻞ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻓﺮد دﭼﺎر ﺣﻤﻠﮥ‬
‫ﻗﻠﺒﯽ ﺗﻨﮫﺎ ھﺴﺘﻢ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً اﺷﺘﺒﺎه ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم‪ .‬ﻣﻦ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر اﻓﺮاد دﯾﮕﺮ‪،‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﺟﻠﻮ ﻧﺮوم‪ .‬ﺣﻀﻮر دﯾﮕﺮان ﺣﺲ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻓﺮدی ﻣﺮا ﺑﯿﺶ از ﺗﺼﻮرم ﮐﻢ‬
‫نﺷﻨﺎﺳﯽ اﻣﯿﺪوار اﺳﺖ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﯾﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﺪ«‪ .‬ﯾﮏ ﻣﻌﻠﻢ روا ​‬
‫آﯾﺎ ﺷﻤﺎ ھﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮداﺷﺘﯽ ﺧﻮاھﯿﺪ داﺷﺖ؟‬
‫نﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﮐﻤﮏ​رﺳﺎﻧﯽ را ﺷﺮح ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺧﻮاھﺪ‬ ‫اﺳﺘﺎد روا ​‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﺶ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﮥ ﭘﺎﯾﯿﻦ را ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻣﺘﺤﺎن ﻓﺮﺿﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﯾﯿﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ‪ .‬او ﻣﯽﺧﻮاھﺪ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﺶ در ھﺮ ﻣﻮرد ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮداﺷﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﮥ ﺧﯿﻠﯽ ﺑﺎﻻ ﻧﺸﺎﻧﮥ آزﻣﻮﻧﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺨﺖ اﺳﺖ‪ .‬درﺳﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﻌﻀﯽ وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﻗﻮی ﯾﮏ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻞ‬
‫ﺗﻘﺴﯿﻢ​ﺷﺪن ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ رﻓﺘﺎر ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ و ﻣﻮﺟﻪ اﻓﺮاد در ﻗﺒﺎل درﻣﺎﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮدادن ﻧﻈﺮ ﯾﮏ ﻧﻔﺮ درﺑﺎرۀ ذات اﻧﺴﺎن ﮐﺎر آﺳﺎﻧﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬از آن دﺷﻮارﺗﺮ‪،‬‬
‫ﻋﻮض​ﮐﺮدن ﻧﻈﺮ ﯾﮏ ﻧﻔﺮ درﺑﺎرۀ ﺧﻮدش آن ھﻢ در ﺟﮫﺖ ﻣﻨﻔﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﯿﺴﺒﺖ و‬
‫ﺑﻮرﺟﯿﺪا ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ دﺷﻮاری و ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪی‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﻨﻨﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺑﺮای ﻗﺒﻮﻟﯽ در اﻣﺘﺤﺎن ھﻤﮥ زﯾﺮ و‬
‫ﺑﻢ آزﻣﺎﯾﺶ ﮐﻤﮏرﺳﺎﻧﯽ را از ﺑﺮ ﺧﻮاھﻨﺪ ﮐﺮد و ﺧﻮاھﻨﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﻔﺴﯿﺮ‬
‫»رﺳﻤﯽ« ﻋﺒﺎرت ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ را ﺗﮑﺮار ﮐﻨﻨﺪ؛ وﻟﯽ آﯾﺎ ﺑﺎورﺷﺎن ھﻢ درﺑﺎرۀ‬
‫طﺒﯿﻌﺖ اﻧﺴﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮد؟ ﻧﯿﺴﺒﺖ و ﺑﻮرﺟﯿﺪا ﺑﺮای ﻓﮫﻤﯿﺪن اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪،‬‬
‫ﮏرﺳﺎﻧﯽ در‬ ‫ﺖﮐﻨﻨﺪه در ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ آزﻣﺎﯾﺶ ﮐﻤ ​‬ ‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪھﺎی ﮐﻮﺗﺎھﯽ را از دو ﺷﺮﮐ ​‬
‫ﻧﯿﻮﯾﻮرک ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪ .‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪھﺎ ﻣﻼﯾﻢ و ﮐﻮﺗﺎه ﺑﻮدﻧﺪ و ﻓﺮد‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﺷﻮﻧﺪه‪ ،‬آرام‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ و ﻣﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽآﻣﺪ‪ .‬آنھﺎ درﺑﺎرۀ ﺳﺮﮔﺮﻣﯽھﺎ‪،‬‬
‫ﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ‬‫ﻪرﯾﺰی آﯾﻨﺪهﺷﺎن ﺻﺤﺒﺖ ﻣ ​‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﺟﺎﻧﺒﯽ‪ ،‬اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣ ​‬
‫ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ و ﻋﺎدی ﺑﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﺣﺪس ﺑﺰﻧﻨﺪ ھﺮ‬
‫ﯾﮏ در ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﻓﺮد دﭼﺎر ﺣﻤﻠﻪ ﭼﻘﺪر ﺳﺮﯾﻊ واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮای اﻋﻤﺎل اﺳﺘﺪﻻل ﺑﯿﺰی اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ اﺑﺘﺪا ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ ﺑﺪون دﯾﺪن اﯾﻦ‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪھﺎ ﭼﻪ ﺣﺪﺳﯽ درﺑﺎرۀ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪهھﺎ ﻣﯽزﻧﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﺎ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ از ﻣﯿﺎن ﭘﺎﻧﺰده ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﭼﮫﺎر ﻧﻔﺮ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮای‬
‫ﮐﻤﮏ اﻗﺪام ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل ﮐﻤﮏ ﻓﻮری ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪۀ ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ‪ %٢٧ ،‬اﺳﺖ؛‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎور اوﻟﯿﮥ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺘﺎب ﻧﮑﺮدن ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪه ﺑﺮای ﮐﻤﮏ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫ﻣﻨﻄﻖ ﺑﯿﺰی از ﺷﻤﺎ ﻣﯽﺧﻮاھﺪ ﻗﻀﺎوﺗﺘﺎن را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اطﻼﻋﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ درﺑﺎرۀ‬
‫ﻪای طﺮاﺣﯽ ﺷﺪهاﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﺎﻗﺪ‬ ‫ﻓﺮدی ﺧﺎص ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ؛ وﻟﯽ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪھﺎ ﺑﻪﮔﻮﻧ ​‬
‫اطﻼﻋﺎت ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﯿﻠﻢھﺎ ھﯿﭻ دﻟﯿﻠﯽ ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن اراﺋﻪ ﻧﻤﯽدھﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺮد را‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺸﺘﺎق ﮐﻤﮏ ﺑﺪاﻧﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﺘﯽ ﮐﻪ اطﻼﻋﺎت ﻣﻔﯿﺪ دﯾﮕﺮی در‬
‫اﺧﺘﯿﺎر ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﺑﯿﺰی ھﻤﺎن ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻧﯿﺴﺒﺖ و ﺑﻮرﺟﯿﺪا از دو ﮔﺮوه داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻓﯿﻠﻢ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪھﺎ را ﺗﻤﺎﺷﺎ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﯾﮏ ﮔﺮوه ﻓﻘﻂ روﻧﺪ آزﻣﺎﯾﺶ ﺷﺮح داده ﺷﺪه ﺑﻮد و آﻧﺎن اطﻼﻋﺎﺗﯽ از‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪاش ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ اﯾﻦ ﮔﺮوه ﺑﺮ اﺳﺎس دﯾﺪﮔﺎھﺸﺎن درﺑﺎرۀ طﺒﯿﻌﺖ‬
‫اﻧﺴﺎن و درﮐﺸﺎن از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺑﻮد‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر دارﯾﺪ‪ ،‬آﻧﺎن ﮔﻤﺎن ﮐﺮدﻧﺪ ھﺮ‬
‫دو ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻓﺮد ﺷﺘﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮوه دوم درﺑﺎرۀ روﻧﺪ آزﻣﺎﯾﺶ و ﻧﺘﯿﺠﮥ‬
‫آن اطﻼع داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی دو ﮔﺮوه‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﺑﺰرگ‬
‫اﺳﺖ‪ :‬آﯾﺎ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن از ﻧﺘﯿﺠﮥ آزﻣﺎﯾﺶ ﮐﻤﮏرﺳﺎﻧﯽ درﺳﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺤﻮۀ‬
‫ﻓﮑﺮﮐﺮدن آنھﺎ را ﺗﻐﯿﯿﺮ داده ﺑﺎﺷﺪ؟ ﭘﺎﺳﺦ واﺿﺢ اﺳﺖ‪ :‬ھﯿﭻ! ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮔﺮوه دوم‬
‫ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اطﻼﻋﯽ از ﻧﺘﯿﺠﮥ آﻣﺎری‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﮥ اﯾﻦ ﮔﺮوه ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪه را ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﺎز ﮔﻤﺎن‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ آن دو ﻓﺮد ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ آن ﻏﺮﯾﺒﻪ ﻣﯽروﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﮥ اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﻠﺐ اﺳﺘﺎدان روانﺷﻨﺎﺳﯽ را ﺑﻪ درد ﻣﯽآورد‪ .‬ﻣﺎ وﻗﺘﯽ درﺑﺎرۀ‬
‫رﻓﺘﺎر ﻣﺮدم در آزﻣﺎﯾﺶ ﮐﻤﮏرﺳﺎﻧﯽ ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﻤﺎن آﻣﻮزش ﻣﯽدھﯿﻢ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر‬
‫دارﯾﻢ ﭼﯿﺰی را ﺑﯿﺎﻣﻮزﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﯿﺪوارﯾﻢ ﻧﻈﺮﺷﺎن را درﺑﺎرۀ‬
‫ﮏﮐﺮدن ﻣﺮدم در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎﯾﯽ ﺧﺎص ﺗﻐﯿﯿﺮ دھﯿﻢ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﻧﯿﺴﺒﺖ و‬ ‫ﻧﺤﻮۀ ﮐﻤ ​‬
‫ﺑﻮرﺟﯿﺪا اﯾﻦ ھﺪف ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﯿﺎﻣﺪ‪ .‬ھﯿﭻ دﻟﯿﻠﯽ ھﻢ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﮐﻪ در آزﻣﺎﯾﺶ‬
‫ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮﮐﻨﻨﺪۀ دﯾﮕﺮی اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﻧﯿﺴﺒﺖ و ﺑﻮرﺟﯿﺪا ﺑﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎی‬
‫ﻣﺸﺎﺑﮫﯽ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای دﯾﮕﺮ رﺳﯿﺪﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﻓﺸﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻼﯾﻤﯽ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ اﻓﺮاد ﺷﻮکھﺎی دردﻧﺎکﺗﺮ از ﺗﺼﻮر را ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻗﺪردان ﭘﯿﺶزﻣﯿﻨﻪھﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ھﯿﭻ ﻧﮑﺘﻪای از اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ‬
‫ﻧﯿﺎﻣﻮﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی آنھﺎ از ﻏﺮﯾﺒﻪھﺎ ﯾﺎ رﻓﺘﺎر ﺧﻮدﺷﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‬
‫ھﯿﭻ ﺗﻐﯿﯿﺮ دﯾﺪﮔﺎھﯽ درﺑﺎرۀ اﻓﺮاد ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮥ ﻧﯿﺴﺒﺖ و ﺑﻮرﺟﯿﺪا‪،‬‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن »ﺧﻮدﺷﺎن را ﮐﺎﻣﻼ ً اﺳﺘﺜﻨﺎ ﻗﻠﻤﺪاد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ« و دوﺳﺘﺎن و آﺷﻨﺎﯾﺸﺎن‬
‫را از ﻧﺘﯿﺠﮥ آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﮐﻪ آنھﺎ را ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮ ﮐﺮده‪ ،‬ﻣﺒﺮا ﻣﯽداﻧﻨﺪ؛ وﻟﯽ اﺳﺘﺎدان‬
‫روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻧﺎاﻣﯿﺪ ﺷﻮﻧﺪ؛ زﯾﺮا ﻧﯿﺴﺒﺖ و ﺑﻮرﺟﯿﺪا راھﯽ را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺑﺘﻮان داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن را ﺑﻪ درک ﻧﮑﺘﮥ آزﻣﺎﯾﺶ ﮐﻤﮏرﺳﺎﻧﯽ واداﺷﺖ‪ .‬آنھﺎ ﺷﺮاﯾﻂ‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ را ﺑﺮای ﮔﺮوه ﺟﺪﯾﺪ ﺗﺸﺮﯾﺢ ﮐﺮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻧﺘﯿﺠﮥ آن را ﻧﮕﻔﺘﻨﺪ‪ .‬دو ﻓﯿﻠﻢ‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ را ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ و ﺑﻪ آنھﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ اﯾﻦ دو ﻓﺮد ﺑﻪ آن ﻏﺮﯾﺒﻪ‬
‫ﮐﻤﮏ ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ از آنھﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﮐﻠﯽ را ﺣﺪس ﺑﺰﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ ﺑﻮد‪ :‬ﺣﺪسھﺎی داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺑﻪﺷﺪت دﻗﯿﻖ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﯾﺎددادن دﯾﺪﮔﺎه روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺗﺎزه ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ آنھﺎ را ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮ ﮐﺮد؛‬
‫اﻣﺎ ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮی از ﭼﻪ ﻧﻮع؟ ﻧﯿﺴﺒﺖ و ﺑﻮرﺟﯿﺪا درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ وﻗﺘﯽ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن را ﺑﺎ‬
‫واﻗﻌﯿﺖھﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻌﺠﺐ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ھﯿﭻ ﭼﯿﺰی ﯾﺎد ﻧﻤﯽﮔﯿﺮﻧﺪ؛ وﻟﯽ وﻗﺘﯽ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻮردھﺎی ﺧﺎص و ﺗﮑﯽ ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ دو اﻧﺴﺎن ﺧﻮب ﮐﻪ ﮐﻤﮏ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻮری اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ را ﻋﻤﻮﻣﯿﺖ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﮐﻤﮏ​ﮐﺮدن ﺳﺨﺖﺗﺮ از ﺗﺼﻮر ﭘﯿﺸﯿﻦ آن​ھﺎﺳﺖ‪ .‬ﻧﯿﺴﺒﺖ و ﺑﻮرﺟﯿﺪا در ﺟﻤﻠﻪای‬
‫ﺧﺎطﺮهاﻧﮕﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﺧﻼﺻﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫ﯽاﺷﺘﯿﺎﻗﯽ اﻓﺮاد در ﻗﻀﺎوت درﺑﺎرۀ ﯾﮏ ﻣﻮرد ﺑﺮ اﺳﺎس اطﻼﻋﺎت ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﺑﻪاﻧﺪازۀ‬ ‫»ﺑ ​‬
‫ﯽﮔﻮﯾﯽ درﺑﺎرۀ ﺑﺮداﺷﺖ ﺧﻮد از ﯾﮏ ﻣﻮرد اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫اﺷﺘﯿﺎق آنھﺎ ﺑﻪ ﮐﻠ ​‬
‫اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻤﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ واﻗﻌﯿﺖھﺎی آﻣﺎری ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰی را‬
‫درﺑﺎرۀ رﻓﺘﺎر اﻧﺴﺎن آﻣﻮﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑ ​‬
‫ﻪﻗﺪری ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ درﺑﺎرۀ‬
‫آن ﺑﻪ دوﺳﺘﺎﻧﺸﺎن ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ؛ وﻟﯽ اﯾﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی آن ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ درﮐﺸﺎن از ﻣﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻨﺠﺶ ﯾﺎدﮔﯿﺮی روانﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ درک ﺷﻤﺎ از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﯾﺎدﮔﺮﻓﺘﻦ واﻗﻌﯿﺘﯽ ﺗﺎزه‪ .‬ﻓﺎﺻﻠﮥ زﯾﺎدی ﺑﯿﻦ ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﻣﺎ درﺑﺎرۀ آﻣﺎر و‬
‫ﺗﻔﮑﺮﻣﺎن در ﺧﺼﻮص ﻣﻮردھﺎی ﻓﺮدی اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﮥ آﻣﺎری ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺘﯽ‬
‫ﻋﻠﯿﺘﯽ‪ ،‬اﺛﺮ ﻗﻮی​ﺗﺮی ﺑﺮ ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﻣﺎ دارد؛ وﻟﯽ ﺣﺘﯽ آﻣﺎر ﻋﻠﯿﺘﯽ ﻗﺎﻧﻊﮐﻨﻨﺪه ھﻢ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎورھﺎی درازﻣﺪت و رﯾﺸﻪدار ﻣﺎ را در ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎﯾﻤﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ دھﺪ‪ .‬از طﺮﻓﯽ‬
‫دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻮردھﺎی ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ‪ ،‬اﺛﺮ ﻗﻮیﺗﺮی دارﻧﺪ و روش ﻣﺆﺛﺮﺗﺮی ﺑﺮای آﻣﻮزش‬
‫روانﺷﻨﺎﺳﯽ ھﺴﺘﻨﺪ؛ ﭼﻮن اﯾﻦ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎری و ﻧﺒﻮد ﺗﺠﺎﻧﺲ‪ ،‬ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ رﻣﺰﮔﺸﺎﯾﯽ و‬
‫ﻓﺮورﻓﺘﻦ در ﻣﺎﺟﺮای ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮﻟﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﭘﺮ از‬
‫ﭘﺮﺳﺶھﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪه را ﻣﺨﺎطﺐ ﻗﺮار ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ وﻗﺘﯽ ﺷﮕﻔﺘﯽ را‬
‫درون رﻓﺘﺎر ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪ ،‬داﺳﺘﺎنھﺎی ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ درﺑﺎرۀ اﻧﺴﺎن را ﺑﯿﺸﺘﺮ از‬
‫نھﺎ را ﺑﺸﻨﻮﯾﺪ‪.‬‬ ‫ھﻨﮕﺎﻣﯽ درک ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ آ ​‬
‫***‬

‫ردﭘﺎی ﻋﻠﺖھﺎ و آﻣﺎر‬

‫ﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬‫ﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﯿﻢ آﻧﺎن از ﯾﮏ ﻣﺸﺖ ﻋﺪد و آﻣﺎر ﭼﯿﺰی ﯾﺎد ﻣ ​‬ ‫»ﻧﻤ ​‬
‫ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﯾﮑﯽ دو ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن ﻧﺸﺎن دھﯿﻢ ﺗﺎ ﺑﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬آنھﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ‬
‫ﺑﮕﺬارﯾﻢ‪«.‬‬
‫»ﻧﮕﺮان ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ اطﻼﻋﺎت آﻣﺎری ﻧﺒﺎﺷﯿﺪ؛ ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬از اﯾﻦ اطﻼﻋﺎت ﻓﻮراً‬
‫ﻞدادن ﺑﻪ ﯾﮏ ﻗﺎﻟﺐ ﮐﻠﯿﺸﻪ​ای اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ​ﺷﻮد‪«.‬‬
‫ﺑﺮای ﺷﮑ ​‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ھﻔﻨﺪھﻢ‪ :‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬

‫ﯾﮑﯽ از رﺿﺎﯾﺖﺑﺨﺶﺗﺮﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎی ﻣﻦ در ﺣﺮﻓﻪام‪ ،‬آﻣﻮزش ﻣﻌﻠﻤﺎن ﭘﺮواز ﻧﯿﺮوی‬

‫نﺷﻨﺎﺳﯽ ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﮐﺎرآﻣﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ در ﺣﺎل‬ ‫ھﻮاﯾﯽ اﺳﺮاﺋﯿﻞ در ﺧﺼﻮص روا ​‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ درﺑﺎرۀ ﯾﮑﯽ از اﺻﻮل آﻣﻮزش ﺑﻮدم‪ .‬ﭘﺎداش و ﺗﺸﻮﯾﻖ ﮐﺎری ﻣﻮﻓﻖ‪،‬‬
‫ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ از ﺗﻨﺒﯿﻪ و ﺗﻮﺑﯿﺦ اﺷﺘﺒﺎهھﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﮋوھﺶ روی ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﻮشھﺎ‪،‬‬
‫اﻧﺴﺎنھﺎ و دﯾﮕﺮ ﺣﯿﻮانھﺎ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از آﻧﮑﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﭘﺮ آب و ﺗﺎب ﺧﻮد را ﺗﻤﺎم ﮐﺮدم‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﮐﺎرآزﻣﻮدهﺗﺮﯾﻦ اﻓﺮاد‬
‫ﺣﺎﺿﺮ در ﺟﻤﻊ دﺳﺘﺶ را ﺑﺎﻻ ﺑﺮد و ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﮐﻮﺗﺎھﯽ ﮐﺮد‪ .‬او ﺑﺎ ﺗﺼﺪﯾﻖ‬
‫ﻣﻔﯿﺪﺑﻮدن ﺗﺸﻮﯾﻖ رﻓﺘﺎر و ﻧﺘﯿﺠﮥ درﺳﺖ در ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺷﺮوع ﮐﺮد؛ وﻟﯽ ﮔﻔﺖ اﯾﻦ‬
‫روش ﺑﺮای داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻧﯿﺮوی ھﻮاﯾﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺴﯿﺎری ﻣﻮاﻗﻊ‪،‬‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن را ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﺎﻧﻮر ﻣﻮﻓﻖ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﮐﺮدم؛ وﻟﯽ آﻧﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻ ً دﻓﻌﮥ ﺑﻌﺪ‬
‫ھﻤﺎن ﻣﺎﻧﻮر را ﺑﺪﺗﺮ اﺟﺮا ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﺮای اﺟﺮای ﺑﺪ ﺗﻮی‬
‫ﮔﻮﺷﯽھﺎﯾﺸﺎن ﻓﺮﯾﺎد ﻣﯽزدم و آنھﺎ در اﺟﺮای ﺑﻌﺪی ﺑﮫﺘﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ؛ ﭘﺲ‬
‫ﻟﻄﻔﺎً ﻧﮕﻮﯾﯿﺪ ﭘﺎداش و ﺗﺸﻮﯾﻖ ﺑﮫﺘﺮ از ﺗﻨﺒﯿﻪ و ﺗﻮﺑﯿﺦ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﮐﺎﻣﻼ ً ﺑﺮﻋﮑﺲ‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫دﯾﺪن ﯾﮏ اﺻﻞ آﻣﺎری ﮐﻪ ﺳﺎلھﺎ آن را ﺗﺪرﯾﺲ ﻣﯽﮐﺮدم از زاوﯾﻪای ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻟﺬتﺑﺨﺶ ﺑﻮد‪ .‬آن ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه درﺳﺖ ﻣﯽﮔﻔﺖ؛ وﻟﯽ ﮐﺎﻣﻼ ً در اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺸﺎھﺪۀ‬
‫او دﻗﯿﻖ و ﻣﻮﺷﮑﺎﻓﺎﻧﻪ ﺑﻮد؛ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺧﻮب‪ ،‬ﻋﻤﻠﮑﺮدی‬
‫ﻧﺎاﻣﯿﺪﮐﻨﻨﺪه رخ ﻣﯽدھﺪ و ﺷﻤﺎﺗﺖ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺿﻌﯿﻒ ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد؛‬
‫وﻟﯽ ﺑﺮداﺷﺘﯽ ﮐﻪ او از ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺗﺸﻮﯾﻖ و ﺗﻨﺒﯿﻪ داﺷﺖ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼ ً ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ‬
‫ﻣﺸﺎھﺪهھﺎی او را ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﻢ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﻮﺳﺎن‬
‫ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﭘﯿﺶ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬او ﺑﻪطﻮر طﺒﯿﻌﯽ داﻧﺸﺠﻮﯾﯽ را ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﯽﮐﺮد‬
‫ﮐﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮدی ﺑﺴﯿﺎر ﺑﮫﺘﺮ از ﻣﺘﻮﺳﻂ داﺷﺖ؛ وﻟﯽ آن داﻧﺸﺠﻮ در ﺧﺼﻮص اﯾﻦ‬
‫شﺷﺎﻧﺲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از اﯾﻨﮑﻪ آﯾﺎ او ﺗﺤﺴﯿﻦ‬ ‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺧﺎص ﺧﻮ ​‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﯾﺎ ﻧﻪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺪﺗﺮی از ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ھﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻋﺼﺒﺎﻧﯿﺖ و ﻓﺮﯾﺎدھﺎی ﻣﺮﺑﯽ ﭘﺮواز در ﭘﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮدی ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺪ و‬
‫ﻧﺎﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮاه ﺑﺎ وﺟﻮد ﺷﻤﺎﺗﺖ‪ ،‬ﺧﻮاه ﺑﺪون آن‪ ،‬ﺑﮫﺒﻮد اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ‬
‫ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ‪ .‬آن ﻣﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺘﯽ ﻋﻠﯿﺘﯽ را ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺎﻣﺪی ﮐﺎﻣﻼ ً اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﭼﺎﻟﺶ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻮد؛ وﻟﯽ درس ﺟﺒﺮ درﺑﺎرۀ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎ ﭼﻨﺪان راه‬
‫ﻣﻮﻓﻘﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽرﺳﯿﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﮔﭻ را ﺑﺮداﺷﺘﻢ و روی زﻣﯿﻦ ھﺪﻓﯽ رﺳﻢ‬
‫ﮐﺮدم و از ھﻤﮥ اﻓﺴﺮان ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﭘﺸﺖ ﺑﻪ ھﺪف ﺑﺎﯾﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺪون آﻧﮑﻪ ھﺪف را‬
‫ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ‪ ،‬دو ﺳﮑﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ آن ﭘﺮﺗﺎب ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺳﮑﻪھﺎ را ﺗﺎ ھﺪف اﻧﺪازه‬
‫ﮔﺮﻓﺘﯿﻢ و روی ﺗﺨﺘﻪ ﻧﻮﺷﺘﯿﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻧﺘﺎﯾﺞ را ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ از ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺗﺎ ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮد در‬
‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﭘﺮﺗﺎب ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﮐﺎﻣﻼ ً روﺷﻦ ﺑﻮد اﻏﻠﺐ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﭘﺮﺗﺎب‬
‫اول ﻋﺎﻟﯽ ﻋﻤﻞ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﭘﺮﺗﺎب دوﻣﺸﺎن ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺪی داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬آنھﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ‬
‫ﻪطﻮر ﮐﻠﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﮫﺘﺮی از ﺧﻮد‬ ‫ﮐﻪ در ﭘﺮﺗﺎب ﻧﺨﺴﺖ ﺿﻌﯿﻒ ﻋﻤﻞ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑ ​‬
‫ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻣﺮﺑﯿﺎن ﭘﺮواز ﺑﺮ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﺮدم آﻧﭽﻪ از ﻧﺘﯿﺠﮥ‬
‫ھﺪفﮔﯿﺮی دﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻤﺎن ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ درﺑﺎرۀ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﻣﺎﻧﻮرھﺎی ھﻮاﯾﯽ‬
‫ﭘﯽدرﭘﯽ ﺷﻨﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺿﻌﯿﻒ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ھﻤﺮاه اﺳﺖ و ﻋﻤﻠﮑﺮد‬
‫ﻗﻮی‪ ،‬ﮐﺎھﺶ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ را در ﭘﯽ دارد و اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ارﺗﺒﺎطﯽ ﺑﻪ ﺗﺸﻮﯾﻖ و ﺗﻨﺒﯿﻪ‬
‫ﻧﺪارد‪.‬‬
‫آن روز ﻓﮫﻤﯿﺪم ﻣﺮﺑﯿﺎن ﭘﺮواز در ﮔﺮﻓﺘﺎری ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪی ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﭼﻮن آنھﺎ‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺿﻌﯿﻒ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﺶ را ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮاﻗﻊ ﺑﺎ وﺟﻮد‬
‫ﺑﯿﮫﻮدهﺑﻮدن ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ دﺳﺖ ﻣﯽﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﻣﺮﺑﯿﺎن ﭘﺮواز در‬
‫اﯾﻦ ﻣﺨﻤﺼﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻧﺸﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ واﻗﻌﯿﺘﯽ ﻣﮫﻢ درﺑﺎرۀ اﻧﺴﺎن ﭘﯽ ﺑﺮدم؛‬
‫ﺑﺎزﺧﻮردی ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﻣﺎ را در ﻣﻌﺮض آن ﻗﺮار ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺎ ﺗﻤﺎﯾﻞ دارﯾﻢ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ دﯾﮕﺮان ﻣﮫﺮﺑﺎن ﺑﺎﺷﯿﻢ و در ﻗﺒﺎل رﻓﺘﺎر ﺑﺪ آنھﺎ‬
‫بﺑﻮدن ﺗﻨﺒﯿﻪ ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ و ﺑﻪ ﻋﻠﺖ‬ ‫ﻧﺎﻣﮫﺮﺑﺎن ھﺴﺘﯿﻢ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ آﻣﺎری ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺧﻮ ​‬
‫ﺑﺪﺑﻮدن ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ‪.‬‬
 ‫اﺳﺘﻌﺪاد و ﺷﺎﻧﺲ‬

‫ﻤﻦ)‪ ،(١٨٩‬وﯾﺮاﺳﺘﺎر ﻣﺠﻠﮥ اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ اج)‪ ،(١٩٠‬از ﭼﻨﺪ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ‪ ،‬ﺟﺎن ﺑﺮاﮐ ِ‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺧﻮاﺳﺖ »ﻣﻌﺎدﻟﮥ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ« ﺧﻮد را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦھﺎ ﻣﻌﺎدﻟﻪھﺎی‬
‫ﻣﻦ ھﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ = اﺳﺘﻌﺪاد ‪ +‬ﺷﺎﻧﺲ‬
‫‪ -‬ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺑﺰرگ = ﮐﻤﯽ اﺳﺘﻌﺪاد ﺑﯿﺸﺘﺮ ‪ +‬ﺷﺎﻧﺲ ﺧﯿﻠﯽ زﯾﺎد‬
‫اﯾﻦ اﯾﺪۀ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ ﮐﻪ ﺷﺎﻧﺲ ﻏﺎﻟﺒﺎً در ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﻧﻘﺶ دارد‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی‬
‫ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮﮐﻨﻨﺪ ​های ﺑﺎ ﺧﻮد ھﻤﺮاه ﻣﯽ​آورد؛ ﺑﻪ وﯾﮋه وﻗﺘﯽ اﯾﻦ اﯾﺪه را ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ در‬
‫روز آﻏﺎزﯾﻦ ﯾﮏ ﺗﻮرﻧﻤﻨﺖ ﺑﺰرگ ﮔﻠﻒ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‪ .‬ﺑﺮای ﺳﺎده​ﺳﺎزی ﻣﻮﺿﻮع‪،‬‬
‫ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ در دو روز اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اﻣﺘﯿﺎز ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪهھﺎ در ھﺮ ﺑﺨﺶ ‪٧٢‬‬
‫ﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ در روز ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮب ﻋﻤﻞ ﮐﺮده و‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﺑﺎزﯾﮑﻨﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﻣ ​‬
‫‪ ۶۶‬اﻣﺘﯿﺎز ﺑﻪ دﺳﺖ آورده اﺳﺖ‪ .‬از اﯾﻦ اﻣﺘﯿﺎز ﭼﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪای ﻣﯽﺗﻮان ﮔﺮﻓﺖ؟ ﺑﺮداﺷﺖ‬
‫اول‪ ،‬ﺑﺎاﺳﺘﻌﺪادﺗﺮ ﺑﻮدن اﯾﻦ ﺑﺎزﯾﮑﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن دﯾﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﮥ‬
‫ﯽﮐﻨﺪ‪ :‬اﯾﻦ ﺑﺎزﯾﮑﻦ در روز اول ﺷﺎﻧﺲ‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺖ دﯾﮕﺮی را ﻧﯿﺰ ﻣﻄﺮح ﻣ ​‬
‫ﺧﻮﺑﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﺪ ﺷﺎﻧﺲ و اﺳﺘﻌﺪاد‪ ،‬ھﺮ دو در ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺳﮫﻢ‬
‫شاﺳﺘﻌﺪاد‬ ‫دارﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی ﮐﻪ ﺧﻮشﺷﺎﻧﺲ ﺑﻮدن اﯾﻦ ﺑﺎزﯾﮑﻦ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﺧﻮ ​‬
‫ﺑﻮدن اوﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﯿﺰان ﺗﻀﻤﯿﻦﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺑﺎزﯾﮑﻨﯽ ﮐﻪ در ھﺮ ﺑﺨﺶ ﭘﻨﺞ اﻣﺘﯿﺎز ﮐﺴﺐ ﮐﺮده دﻗﺖ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮداﺷﺖ ﮐﺮد او ﺑﺎزﯾﮑﻨﯽ ﺿﻌﯿﻒ و ﺑﺪﺷﺎﻧﺲ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﮐﻪ ھﯿﭻﯾﮏ از اﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻلھﺎ ﻗﻄﻌﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دور از اﻣﮑﺎن ﻧﯿﺴﺖ‬
‫ﺑﺎزﯾﮑﻨﯽ ﺑﺎ ‪ ٧٧‬اﻣﺘﯿﺎز‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎاﺳﺘﻌﺪاد ﺑﺎﺷﺪ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬روز ﺧﯿﻠﯽ ﺑﺪی ھﻢ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی​ھﺎ اطﻤﯿﻨﺎﻧﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ اﻣﺎ اﯾﻦ ﺑﺮداﺷﺖھﺎ‬
‫ﯽﺷﺎن ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﯽاﻧﺪ و اﺣﺘﻤﺎل درﺳﺘﯽ آن​ھﺎ ﺑﯿﺶ از ﻧﺎدرﺳﺘ ​‬ ‫ﺷﺪﻧ ​‬
‫‪ -‬اﻣﺘﯿﺎز ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ در روز اول = اﺳﺘﻌﺪاد ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ +‬ﺧﻮشﺷﺎﻧﺴﯽ‬
‫در روز اول‬
‫‪ -‬اﻣﺘﯿﺎز ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ در روز اول = اﺳﺘﻌﺪاد ﮐﻢﺗﺮ از ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ +‬ﺑﺪﺷﺎﻧﺴﯽ‬
‫در روز اوﻟﺤﺎﻻ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ اﻣﺘﯿﺎز ﺑﺎزﯾﮑﻦ را در روز اول ﻣﯽداﻧﯿﺪ و از ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه اﻣﺘﯿﺎز او را در روز دوم ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﻧﺘﻈﺎر دارﯾﺪ ﺑﺎزﯾﮑﻦ ﺑﺎز ھﻢ‬
‫ھﻤﺎن اﺳﺘﻌﺪاد را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭘﺲ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺣﺪﺳﺘﺎن ﺑﺮای ﺑﺎزﯾﮑﻦ اول »ﺑﮫﺘﺮ از‬
‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ« و ﺑﺮای ﺑﺎزﯾﮑﻦ دوم »ﺑﺪﺗﺮ از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ« اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺷﺎﻧﺲ از اﯾﻦ‬
‫اﺳﺘﺪﻻل ﭘﯿﺮوی ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ھﯿﭻ راھﯽ ﺑﺮای ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺎزﯾﮑﻦھﺎ در‬
‫روز دوم ﯾﺎ ھﺮ روز دﯾﮕﺮی ﻧﺪارﯾﺪ؛ ﭘﺲ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺣﺪﺳﺘﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺎﻧﺲ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻧﻪ ﺑﮫﺘﺮ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺪﺗﺮ‪ .‬اﯾﻦ ﯾﻌﻨﯽ در ﻧﺒﻮد اطﻼﻋﺎﺗﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﺮای روز دوم ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺗﮑﺮار ﻋﻤﻠﮑﺮد روز اول ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫• ﺑﺎزﯾﮑﻨﯽ ﮐﻪ در روز اول ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬در روز دوم ھﻢ ﻣﻮﻓﻖ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد؛ وﻟﯽ‬
 ‫ب روز اول را ﻧﺨﻮاھﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻪ ﺑﻪاﻧﺪازۀ روز اول؛ ﭼﻮن ﺷﺎﻧﺲ ﺧﻮ ِ‬
‫• ﺑﺎزﯾﮑﻨﯽ ﮐﻪ در روز اول ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮرده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎز ھﻢ در روز دوم ﻋﻤﻠﮑﺮد‬
‫ﺿﻌﯿﻔﯽ ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﺎزﯾﮑﻦ ﺑﮫﺘﺮی ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد؛ ﭼﻮن ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺪ روز‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً اداﻣﻪ ﻧﻤﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر دارﯾﻢ ﺗﻔﺎوتھﺎی دو ﺑﺎزﯾﮑﻦ ﮐﺎھﺶ ﯾﺎﺑﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ھﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎزﯾﮑﻦ‬
‫اول ﺑﮫﺘﺮ و ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ از ﺑﺎزﯾﮑﻦ دوم ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﯽﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﺷﺪه‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻣﻦ ھﻤﯿﺸﻪ ﻣﺘﻌﺠﺐ ﻣ ​‬
‫ﮏﺗﺮ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺷﻮاھﺪ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ آن‪،‬‬‫در روز دوم‪ ،‬ﻣﻌﺘﺪلﺗﺮ و ﻧﺰدﯾ ​‬
‫ﯾﻌﻨﯽ اﻣﺘﯿﺎز روز ﻧﺨﺴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﻋﻠﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ اﻟﮕﻮ »ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ« ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ھﺮﻗﺪر ﻧﺘﯿﺠﮥ اوﻟﯿﻪ ﻗﻮیﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد؛ ﭼﻮن اﻣﺘﯿﺎز ﺧﯿﻠﯽ ﺧﻮب ﻧﺸﺎﻧﮥ روز ﺧﻮشﺷﺎﻧﺴﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ دﻗﺖ آن ﺗﻀﻤﯿﻦﺷﺪه‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺗﻌﺪاد اﻧﺪﮐﯽ از ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎﻧﯽ ﮐﻪ در روز اول ‪ ۶۶‬اﻣﺘﯿﺎز ﮐﺴﺐ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﺷﺎﻧﺲ آﻧﺎن ﺑﮫﺒﻮد ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬در روز دوم ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪای ﺑﮫﺘﺮ دﺳﺖ ﺧﻮاھﻨﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﯿﺸﺘﺮ آﻧﺎن ﺑﺪﺗﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ؛ زﯾﺮا اﯾﻦ ﺧﻮشﺷﺎﻧﺴﯽ ﺑﯿﺶ از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬
‫اداﻣﻪ ﭘﯿﺪا ﻧﺨﻮاھﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ در زﻣﺎن ﺳﻔﺮ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎر ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻋﻤﻠﮑﺮدﺷﺎن در روز‬
‫دوم ﻣﺮﺗﺐ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ اﻣﺘﯿﺎز روز اول آنھﺎ ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ‪ .‬ﺑﺎز ھﻢ ﺷﺎھﺪ‬
‫ھﻤﯿﻦ اﻟﮕﻮ ھﺴﺘﯿﻢ‪ :‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‪ .‬ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮﻓﻖ در روز دوم‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺧﻮشﺷﺎﻧﺲ ھﻢ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺣﺪس اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ آﻧﺎن در روز اول‬
‫ﮐﻢ​ﺷﺎﻧﺲﺗﺮ و ﺿﻌﯿﻒﺗﺮ ﺑﻮده​اﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﺷﻤﺎ رﺧﺪادی را ﭘﯿﺶ از‬
‫ﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽ​ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺷﻤﺎ را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﮐﻨﺪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‪،‬‬ ‫رﺧﺪاد ﺑﻌﺪی ﭘﯿ ​‬
‫ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮﻟﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﺛﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺖ در ھﻤﮥ ﻟﺤﻈﻪھﺎ و ﺟﻨﺒﻪھﺎی زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎ ﺣﻀﻮر دارد‪ .‬داﺳﺘﺎنھﺎی‬
‫ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮﻟﯽ ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﺮای ﺗﻮﺟﯿﻪ آنھﺎ ﻧﯿﺰ ھﻤﯿﺸﮕﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﮥ ﻣﺸﮫﻮر‬
‫آ ن »آدم ﺑﺪﺷﺎﻧﺲ اﺳﭙﻮرﺗﺲ اﯾﻼﺳﺘﺮﯾﺘﺪ«)‪ (١٩١‬اﺳﺖ؛ ادﻋﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻋﮑﺲ‬
‫ورزﺷﮑﺎری روی ﺟﻠﺪ اﯾﻦ ﻣﺠﻠﻪ ﺑﺮود‪ ،‬در ﻓﺼﻞ ﺑﻌﺪی ﺣﺮﻓﮥ ورزﺷﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺿﻌﯿﻒ دﭼﺎر ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﺗﻮﺟﯿﻪ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق‪ ،‬ھﻤﯿﺸﻪ ﻓﺸﺎر ﺟﺎﻣﻌﻪ و‬
‫اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﮐﺎذب را ﻣﻘﺼﺮ ﻣﯽداﻧﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎدهﺗﺮ اﺳﺖ و‬
‫ورزﺷﮑﺎری ﮐﻪ ﻋﮑﺴﺶ ﺑﻪ ﺟﻠﺪ اﯾﻦ ﻣﺠﻠﻪ راه ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻋﻤﻠﮑﺮد اﺳﺘﺜﻨﺎﯾﯽ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺷﺎﻧﺲ و اﻗﺒﺎل ﺑﻮده اﺳﺖ؛ وﻟﯽ اﯾﻦ اﻗﺒﺎل‬
‫ﺑﯽوﻓﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺗﻔﺎق ﺟﺎﻟﺒﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ھﻨﮕﺎم ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪای درﺑﺎرۀ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺣﺴﯽ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫آﻣﻮس ﻣﺴﺎﺑﻘﮥ اﺳﮑﯽ ﭘﺮش اﻟﻤﭙﯿﮏ زﻣﺴﺘﺎﻧﯽ را ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻧﺸﺴﺘﻢ‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ‪ ،‬ھﺮ ورزﺷﮑﺎر دو ﭘﺮش دارد ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻧﮫﺎﯾﯽ از ﻣﺠﻤﻮع دو ﭘﺮش ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ دارم ھﺮ ﺑﺎر ﮐﻪ ﮔﺰارﺷﮕﺮ ﺣﺮﻓﯽ درﺑﺎرۀ ﭘﺮش دوم ﯾﮏ‬
‫ورزﺷﮑﺎر ﻣﯽزد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﯽﻟﺮزﯾﺪم‪» :‬ﻧﺮوژ ﭘﺮش اول ﺧﯿﻠﯽ ﺧﻮﺑﯽ داﺷﺖ‪ ،‬ﺣﺎﻻ‬
‫اﻣﯿﺪوار اﺳﺖ ﺑﺎز ھﻢ ﺑﺮﺗﺮی ﺧﻮدش را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﻋﻠﺖ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻋﻤﻠﮑﺮد‬
‫ﺑﺪﺗﺮی ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ« ﯾﺎ »ﺳﻮﺋﺪ ﭘﺮش اوﻟﺶ رو ﺧﺮاب ﮐﺮد؛ ﺣﺎﻻ ﻣﯽ​داﻧﺪ ﭼﯿﺰی‬
‫ﺑﺮای از دﺳﺖ دادن ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﻋﻠﺖ ﺧﯿﺎﻟﺶ راﺣﺖ اﺳﺖ و ﺑﮫﺘﺮ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﯽ​ﮐﻨﺪ«‪ .‬ﮔﺰارﺷﮕﺮ ﺑﺎ ﺗﺸﺨﯿﺺ درﺳﺖ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﻋﻠﺖ و‬
‫ﻣﻌﻠﻮﻟﯽ ﺑﺮای آن ﺧﻠﻖ ﮐﺮده ﺑﻮد و ھﯿﭻ ﻣﺪرﮐﯽ آن را ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﯽﮐﺮد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ‬
‫داﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﺧﻮدی ﺧﻮد درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺷﺎﯾﺪ اﮔﺮ ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ ورزﺷﮑﺎران را ﭘﯿﺶ از‬
‫ﭘﺮش اﻧﺪازه ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻮﯾﻢ واﻗﻌﺎً ﺑﻌﺪ از ﯾﮏ ﭘﺮش ﺑﺪ آرامﺗﺮﻧﺪ؛ ﺷﺎﯾﺪ ھﻢ‬
‫اﯾﻦطﻮر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﮑﺘﮥ ﻣﮫﻢ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﯿﻦ دو ﭘﺮش ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺷﺮح ﻋﻠﯿﺘﯽ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﮔﺮﯾﺰﻧﺎﭘﺬﯾﺮ رﯾﺎﺿﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ ﻧﻘﺶ ﺷﺎﻧﺲ در ﭘﺮش‬
‫اول اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬داﺳﺘﺎن ﭼﻨﺪان رﺿﺎﯾﺖﺑﺨﺸﯽ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﻣﺎ ﻋﻠﺖ را ﺗﺮﺟﯿﺢ‬
‫ﻣﯽدھﯿﻢ‪ ،‬اﻣﺎ واﻗﻌﯿﺖ دارد‪.‬‬
 ‫درک ﺑﺎزﮔﺸﺖ‬

‫ﭘﺪﯾﺪۀ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺧﻮاه ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺧﻮاه اﺷﺘﺒﺎه ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮای ذھﻦ‬
‫ﺑﺸﺮ ﻧﺎآﺷﻨﺎ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﺑﻪﻗﺪری ﻏﺮﯾﺐ ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر‬
‫دوﯾﺴﺖ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﻧﻈﺮﯾﮥ ﮔﺮاﻧﺶ و ﺣﺴﺎب دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و درک ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﭘﺪﯾﺪۀ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ ذھﻦھﺎی ﻗﺮن ﻧﻮزدھﻢ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ را ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮ ﻓﺮاﻧﺴﯿﺲ ﮔﺎﻟﺘﻮن)‪ ،(١٩٢‬از‬ ‫ِ‬ ‫ﺧﻮد ﻣﻌﻄﻮف ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬اواﺧﺮ ﻗﺮن ﻧﻮزدھﻢ‪،‬‬
‫ﻋﻤﻮزادﮔﺎن ﭼﺎرﻟﺰ داروﯾﻦ)‪ ،(١٩٣‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ را ﮐﺸﻒ و ﻧﺎمﮔﺬاری ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺗﺮس و ﺷﮕﻔﺘﯽ ﮔﺎﻟﺘﻮن در ﻣﻘﺎﻟﮥ او ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ١٨٨۶‬ﺑﻪ ﻧﺎم »ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺣﺪ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ در ﻗﺎﻣﺖ ﻣﻮروﺛﯽ«)‪ (١٩۴‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﺤﺴﻮس اﺳﺖ‪ .‬او در اﯾﻦ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪ اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﻧﺴﻞ ﺑﻪ ﻧﺴﻞ داﻧﻪھﺎ و ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ ﻗﺎﻣﺖ آنھﺎ ﺑﺎ ﻗﺪ ﮐﻮدﮐﺎن‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺪ واﻟﺪﯾﻨﺸﺎن ﮔﺰارش ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬او درﺑﺎرۀ ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ داﻧﻪھﺎ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪:‬‬
‫»ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮐﺴﺐﺷﺪه ﻓﻮقاﻟﻌﺎده و ﺳﺰاوار ﺛﺒﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ از اﯾﻦ اطﻼﻋﺎت ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺑﻨﯿﺎن ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ​ام در ﻣﺠﻤﻊ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ در ﻧﮫﻢ ﻓﻮرﯾﮥ ‪ ١٨٧٧‬ﺳﻮد ﺟﺴﺘﻢ‪ .‬از اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎوشھﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ داﻧﮥ وﻟﺪ ﺗﻤﺎﯾﻠﯽ ﻧﺪارد ﺷﺒﯿﻪ و ھﻢاﻧﺪازۀ داﻧﮥ‬
‫واﻟﺪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻠﮑﻪ ھﻤﯿﺸﻪ ﺑﻪ ﺣﺪ وﺳﻂ ﮔﺮاﯾﺶ دارد‪ .‬اﮔﺮ واﻟﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫داﻧﻪ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد و اﮔﺮ واﻟﺪ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬داﻧﻪ ﺑﺰرگﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ ...‬اﯾﻦ‬
‫آزﻣﺎﯾﺶھﺎ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ داﻧﻪھﺎی وﻟﺪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺣﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺤﺮاف‬
‫واﻟﺪ از ﺣﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ دارد«‪.‬‬
‫ﮔﺎﻟﺘﻮن ﺑﻪروﺷﻨﯽ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ ﻣﺨﺎطﺐ آزﻣﻮدهاش در ﻣﺠﻤﻊ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ‪،‬‬
‫ﮐﮫﻦﺗﺮﯾﻦ ﺟﺎﻣﻌﮥ ﭘﮋوھﺸﯽ دﻧﯿﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﺧﻮدش از اﯾﻦ ﻣﺸﺎھﺪۀ‬
‫»ﺧﺎرقاﻟﻌﺎده« ﻣﺘﻌﺠﺐ ﺷﻮد‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻧﻈﻢ آﻣﺎری او را ﺷﮕﻔﺖزده ﮐﺮده ﺑﻮد؛‬
‫ﻧﻈﻤﯽ ﮐﻪ ﻓﺮاواﻧﯽ آن ﺑﻪاﻧﺪازۀ ھﻮای ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﺎ ﺑﺮای ﻧﻔﺲﮐﺸﯿﺪن اﺳﺖ‪ .‬اﺛﺮ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ در ھﺮ ﭼﯿﺰی دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد؛ وﻟﯽ آن را ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻧﻤﯽدھﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ اﺛﺮ در‬
‫ﻧﮕﺎهھﺎی ﺳﻄﺤﯽ ﭘﻨﮫﺎن ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺎل طﻮل ﮐﺸﯿﺪ ﺗﺎ ﮔﺎﻟﺘﻮن ﯾﺎﻓﺘﮥ ﺧﻮد‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺑﺎزﮔﺸﺖ را ﺑﻪ اﯾﺪهای ﺑﺰرگﺗﺮ و ﺟﺎﻣﻊﺗﺮ ﺗﻌﻤﯿﻢ دھﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﯾﻦ‬
‫ﻊﺗﺮ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﯽ​ﮐﻪ اﻧﺴﺠﺎم ﺑﯿﻦ دو اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﮐﻤﺘﺮ از ﺣﺪ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫اﯾﺪۀ ﺟﺎﻣ ​‬
‫ﯽدھﺪ‪ .‬او ﺑﺮای اداﻣﮥ اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ‬ ‫بﻧﺎﭘﺬﯾﺮی رخ ﻣ ​‬‫ﻪطﺮز اﺟﺘﻨﺎ ​‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺑ ​‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻓﺎﺧﺮﺗﺮﯾﻦ آﻣﺎرﮔﺮان زﻣﺎن ﺧﻮد ﻧﯿﺎز داﺷﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ ﮐﻪ ﮔﺎﻟﺘﻮن‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ آن ﻏﻠﺒﻪ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﺘﻐﯿﺮھﺎﯾﯽ در ﻣﻘﯿﺎسھﺎی ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫ﺑﻮد؛ ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬وزن و ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﭘﯿﺎﻧﻮ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻨﺠﺶ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﯿﺎر ﻣﺮﺟﻊ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ وزن و ﻣﮫﺎرت ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﭘﯿﺎﻧﻮی ﺻﺪ ﮐﻮدک‬
‫دﺑﺴﺘﺎﻧﯽ در ﺗﻤﺎم ﭘﺎﯾﻪ​ھﺎ اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از زﯾﺎد ﺑﻪ‬
‫ﮐﻢ ﻣﺮﺗﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺟﯿﻦ از ﻧﻈﺮ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﭘﯿﺎﻧﻮ در ردۀ ﺳﻮم و از ﻧﻈﺮ وزن در رﺗﺒﮥ‬
‫ﺑﯿﺴﺖ و ھﻔﺘﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ او ﭘﯿﺎﻧﯿﺴﺖ ﺑﮫﺘﺮی اﺳﺖ ﺗﺎ ﮐﻮدﮐﯽ‬
‫ﺳﻨﮕﯿﻦوزن‪.‬‬
 ‫ﺑﮕﺬارﯾﺪ ﭼﻨﺪ ﻓﺮض ﺑﺮای ﺳﺎدهﮐﺮدن ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻗﺮار دھﯿﻢ‪:‬‬
‫در ھﺮ ﺳﻨﯽ‪،‬‬
‫• ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﭘﯿﺎﻧﻮ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ ﺳﺎﻋﺖھﺎی ﺗﻤﺮﯾﻦ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪.‬‬
‫• وزن ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﺧﻮردن ﺑﺴﺘﻨﯽ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪.‬‬
‫• ﺧﻮردن ﺑﺴﺘﻨﯽ و ﺳﺎﻋﺖھﺎی ﺗﻤﺮﯾﻦ ﺑﯽارﺗﺒﺎط ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رﺗﺒﻪھﺎ ﯾﺎ اﻣﺘﯿﺎزھﺎی ﻣﻌﯿﺎر ﮐﻪ آﻣﺎرﮔﺮان ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ آن ﻋﻼﻗﻪ‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﭼﻨﺪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‪:‬‬
‫‪ -‬وزن = ﺳﻦ ‪ +‬ﻣﻘﺪار ﺑﺴﺘﻨﯽ ﺧﻮرد ​هﺷﺪه‬
‫‪ -‬ﻣﮫﺎرت ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﭘﯿﺎﻧﻮ = ﺳﻦ ‪ +‬ﺗﻌﺪاد ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻤﺮﯾﻦ‬
‫ﺧﻮاھﯿﺪ دﯾﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاھﯿﻢ ﻣﮫﺎرت ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﭘﯿﺎﻧﻮ را از ﻣﻘﺪار وزن‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺮﻋﮑﺲ‪،‬‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‪ ،‬ﻗﺪرتﻧﻤﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺪاﻧﯿﺪ‬
‫ﺗﺎم در ردهﺑﻨﺪی وزﻧﯽ ﻧﻔﺮ دوازدھﻢ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﮐﺎﻣﻼ ً ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻦﺗﺮ از ﺳﻦ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬ ‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ از ﻧﻈﺮ آﻣﺎری اﺳﺘﺪﻻل ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ او اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻣﺴ ​‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺴﺘﻨﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮی از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ھﻤﻪ ﻣﯽﺧﻮرد‪ .‬اﮔﺮ ﻓﻘﻂ ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﺑﺎرﺑﺎرا در‬
‫ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﭘﯿﺎﻧﻮ رﺗﺒﮥ ‪ ٨۵‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ دارد‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ او اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺟﻮان اﺳﺖ و ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻤﺘﺮ از دﯾﮕﺮ ﺑﭽﻪھﺎ ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺿﺮﯾﺐ ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦ دو ﻣﺘﻐﯿﺮ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﺻﻔﺮ و ﯾﮏ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﯿﺎری ﺑﺮای وزن‬
‫نھﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺎ ھﻤﻪ ﻧﯿﻤﯽ از ژنھﺎی ﭘﺪر و‬ ‫ﻧﺴﺒﯽ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺸﺘﺮک آ ​‬
‫ﻣﺎدر ﺧﻮد را ﺑﻪ ارث ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ‪ .‬ﺑﺮای وﯾﮋﮔﯽھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻧﻘﺶ ﻧﺴﺒﺘﺎً‬
‫نھﺎ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﯿﻦ واﻟﺪ و ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ ٠ /۵٠‬ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﮐﻢرﻧﮕﯽ در آ ​‬
‫ﺑﺮای درک ﻣﻔﮫﻮم ﻣﯿﺰان ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﺜﺎل زﯾﺮ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫• ﺿﺮﯾﺐ ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦ اﻧﺪازۀ اﺷﯿﺎ در واﺣﺪ ﻣﺘﺮﯾﮏ و اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﺪد »ﯾﮏ«‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ھﺮ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ را ﺗﻐﯿﯿﺮ دھﺪ‪ ،‬دﯾﮕﺮی را ﻧﯿﺰ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدھﺪ و ‪%١٠٠‬‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺸﺘﺮکاﻧﺪ‪.‬‬
‫• ﺿﺮﯾﺐ ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦ ﻗﺪ و وزن ﺑﺰرگﺳﺎﻻن در ﻣﺮدان آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ‪ ٠ /۴١‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ زﻧﺎن و ﮐﻮدﮐﺎن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرگﺗﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد؛ زﯾﺮا‬
‫ﺟﻨﺲ و ﺳﻦ ﻓﺮد ﺑﺮ ﻗﺪ و وزﻧﺶ اﺛﺮ دارد و ارزش ﻧﺴﺒﯽ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺸﺘﺮک را ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫• ﺿﺮﯾﺐ ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦ ﻧﻤﺮات ‪ SAT‬و ‪ GPA‬ﮐﺎﻟﺞ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٠ /۶٠‬اﺳﺖ؛ وﻟﯽ‬
‫اﯾﻦ ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦ آزﻣﻮنھﺎی اﺳﺘﻌﺪاد و ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در داﻧﺸﮕﺎهھﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ؛ زﯾﺮا اﺳﺘﻌﺪاد اﻧﺪازهﮔﯿﺮی​ﺷﺪه در ﮔﺮوهھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ھﻤﻪ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪادھﺎی ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت اﯾﻦ اﻧﺪازهﮔﯿﺮیھﺎ ﻧﻘﺶ ﻣﮫﻤﯽ در‬
‫ﺳﻨﺠﺶ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ اﯾﻔﺎ ﻧﻤﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫• ﺿﺮﯾﺐ ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦ ﺳﻄﺢ درآﻣﺪ و ﺗﺤﺼﯿﻼت در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺣﺪود ‪٠ /۴٠‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫• ﺿﺮﯾﺐ ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦ درآﻣﺪ ﺧﺎﻧﻮاده و ﭼﮫﺎر رﻗﻢ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﺷﻤﺎرۀ ﺗﻠﻔﻦ آنھﺎ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎل زﻣﺎن ﺑﺮد ﺗﺎ ﻓﺮاﻧﺴﯿﺲ ﮔﺎﻟﺘﻮن درﯾﺎﺑﺪ ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ و ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬دو ﻣﻔﮫﻮم‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ دو دﯾﺪﮔﺎه ﻣﺘﻔﺎوت ﯾﮏ ﻣﻔﮫﻮم ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن ﮐﻠﯽ ﺳﺎده‬
‫اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺷﮕﻔﺖ​آوری دارد‪ .‬ھﺮﮔﺎه ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦ دو ﻣﻘﺪار ﻧﺎﮐﺎﻣﻞ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ رخ دھﺪ‪ .‬ﺑﺮای آﺷﻨﺎﺷﺪن ﺑﺎ دﯾﺪﮔﺎه ﮔﺎﻟﺘﻮن ﺑﻪ ﮔﺰارهای‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﻓﺮاد آن را ﺟﺎﻟﺐ ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫»زﻧﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎھﻮش ﺗﻤﺎﯾﻞ دارﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺮداﻧﯽ ازدواج ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ھﻮش ﮐﻤﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ آنھﺎ دارﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﯾﮏ ﻣﮫﻤﺎﻧﯽ را ﺣﺴﺎﺑﯽ ﮔﺮم ﮐﻨﯿﺪ؛ ﺣﺘﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎ آﻣﺎر ﺳﺮ و ﮐﺎر داﺷﺘﻪاﻧﺪ ھﻢ ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮل ﺗﻮﺻﯿﻪﮐﻨﻨﺪۀ اﯾﻦ‬
‫ﻋﺒﺎرت ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﻋﺪهای ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻨﺪ زﻧﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎھﻮش ﻣﯽﺧﻮاھﻨﺪ از رﻗﺎﺑﺖ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺮدان ھﻢﺗﺮاز ﺑﺎ ﺧﻮدﺷﺎن در ﻣﯿﺰان ھﻮش دوری ﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﭼﻮن ﻣﺮدان‬
‫ﯽﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﺎ زﻧﺎن ﺑﺎھﻮش رﻗﺎﺑﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬زﻧﺎن در اﻧﺘﺨﺎب ھﻤﺴﺮ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺎھﻮش ﻧﻤ ​‬
‫ﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﺗﻮﺿﯿﺤﺎﺗﯽ دور از ذھﻦ و ﺑﺎورﻧﮑﺮدﻧﯽ در ﯾﮏ ﻣﮫﻤﺎﻧﯽ ﺑﺮ‬ ‫ﺳﺎزش ﻣ ​‬
‫ﯽاﻓﺘﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ اﯾﻦ ﮔﺰاره را ﺑﺨﻮاﻧﯿﺪ‪:‬‬
‫ﺳﺮ زﺑﺎن​ھﺎ ﻣ ​‬
‫»ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦ ﻧﻤﺮات ھﻮش ھﻤﺴﺮان‪ ،‬ﮐﺎﻣﻞ ﻧﯿﺴﺖ«‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﮔﺰاره ﺑﻪروﺷﻨﯽ درﺳﺖ اﺳﺖ و ھﯿﭻ ﺟﺬاﺑﯿﺘﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﭼﻪ ﮐﺴﯽ اﻧﺘﻈﺎر دارد‬
‫ﺢدادن وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ وﻟﯽ ﮔﺰارۀ‬ ‫اﯾﻦ ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﭼﯿﺰی ﺑﺮای ﺗﻮﺿﯿ ​‬
‫ﺟﺬاب اوﻟﯽ و ﮔﺰارۀ ﺑﯽﻣﺰه و ﻟﻮس دوﻣﯽ‪ ،‬ھﺮ دو‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﺟﺒﺮی ﯾﮑﺴﺎن ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ھﻮش ھﻤﺴﺮان ﮐﺎﻣﻞ ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﻣﺮدان و زﻧﺎن از ﻧﻈﺮ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬
‫ھﻮﺷﯽ ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ رﯾﺎﺿﯽ ﻗﻄﻌﺎً زﻧﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎھﻮش ﺑﺎ‬
‫ﻣﺮداﻧﯽ ﮐﻢھﻮشﺗﺮ از ﺧﻮدﺷﺎن ازدواج ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ .‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ھﯿﭻوﻗﺖ ﺗﻮﺿﯿﺤﯽ ﺑﮫﺘﺮ و ﺳﺎدهﺗﺮ از ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻧﺎﮐﺎﻣﻞ ﭘﯿﺪا ﻧﺨﻮاھﺪ‬
‫ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﺎ ﺳﺮدرﮔﻤﯽ ﮔﺎﻟﺘﻮن در درک ﻣﻔﮫﻮم ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ھﻤﺪردی‬ ‫ً‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬دﯾﻮﯾﺪ ﻓﺮﯾﺪﻣﻦ)‪ ،(١٩۵‬ﻣﺘﺨﺼﺺ آﻣﺎر‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔﺖ اﮔﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬
‫در ﯾﮏ دادﮔﺎه ﺟﻨﺎﯾﯽ ﯾﺎ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻣﻄﺮح ﺷﻮد‪ ،‬طﺮﻓﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ را ﺑﺮای‬
‫ھﯿﺌﺖﻣﻨﺼﻔﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ دھﺪ‪ ،‬ﺧﻮاھﺪ ﺑﺎﺧﺖ‪ .‬ﭼﺮا اﯾﻦ​ﻗﺪر دﺷﻮار اﺳﺖ؟ دﻟﯿﻠﯽ اﺻﻠﯽ‬
‫اﯾﻦ دﺷﻮاری‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺮﺗﮑﺮار اﯾﻦ ﮐﺘﺎب اﺳﺖ‪ .‬ذھﻦ ﻣﺎ ﺑﻪﺷﺪت طﺮﻓﺪار‬
‫ﺗﻮﺿﯿﺢھﺎی ﻋﻠﯿﺘﯽ اﺳﺖ و ﺑﺎ »آﻣﺎر ﺻﺮف« ﭼﻨﺪان ﮐﻨﺎر ﻧﻤﯽآﯾﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺗﻮﺟﮫﻤﺎن‬
‫ﺑﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺟﻠﺐ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺗﺪاﻋﯽﮔﺮا ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻋﻠﺖھﺎی آن ﻣﯽﮔﺮدد؛ ﺑﻪ‬
‫لﺳﺎزی‪ ،‬ﺑﻪ​طﻮر ﺧﻮدﮐﺎر ﺑﻪ ھﺮ ﻋﻠﺘﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ در ﺣﺎﻓﻈﻪ‬ ‫ﺑﯿﺎﻧﯽ دﻗﯿﻖﺗﺮ‪ ،‬ﻓﻌﺎ ​‬
‫ذﺧﯿﺮه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺴﺮی ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت ﻋﻠﯿﺘﯽ ﯾﺎ روﺑﺮوﺷﺪن ﺑﺎ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‬
‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﯽﺷﻮد؛ وﻟﯽ آن​ھﺎ ﻧﺎدرﺳﺖ ھﺴﺘﻨﺪ؛ زﯾﺮا واﻗﻌﯿﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺗﻮﺿﯿﺢ دارد‪ ،‬وﻟﯽ ﻋﻠﺖ ﻧﺪارد‪ .‬اﺗﻔﺎﻗﯽ ﮐﻪ در ﺗﻮرﻧﻤﻨﺖ ﮔﻠﻒ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﮑﺮار اﻓﺖ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن ﻣﻮﻓﻖ در روز اول‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺑﺮای اﯾﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮب ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن در آن روز اﺳﺖ؛‬
‫وﻟﯽ اﯾﻦ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻋﻠﺖ ﻣﻌﻠﻮﻟﯽ ﻧﺪارد و ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﮥ ذھﻦ ﻣﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﻣﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺧﻮب ﭘﻮل ﻣﯽدھﯿﻢ ﺗﺎ ﺗﻮﺟﯿﮫﺎت ﻋﻠﯿﺘﯽ ﺑﺮای ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اراﺋﻪ‬
‫دھﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﺎور در اﻣﻮر ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﮐﻪ ﺑﻪدرﺳﺘﯽ اﻋﻼم ﻣﯽﮐﻨﺪ »ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﮐﺴﺐ‬
‫و ﮐﺎر ﺷﻤﺎ اﻣﺴﺎل ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮدن آن در ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ«‪ ،‬ﭼﻨﺪان‬
‫ﻣﺤﺒﻮﺑﯿﺘﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺎ در درک ﻣﻔﮫﻮم ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬در ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬و ‪٢‬رﯾﺸﻪ دارد‪ .‬ﺑﺪون ھﯿﭻ‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺧﺎﺻﯽ ﯾﺎ ﺣﺘﯽ در ﻣﻮاردی ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ آﻣﺎری‪ ،‬راﺑﻄﮥ‬
‫ﺑﯿﻦ ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ھﻤﭽﻨﺎن ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم و ﻣﺒﮫﻢ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪٢‬‬
‫در درک و ﯾﺎدﮔﯿﺮی دﭼﺎر ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺸﯽ از اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﭘﺎﻓﺸﺎری‬
‫ﺑﺮای ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻋﻠﯿﺘﯽ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ وﯾﮋﮔﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻪھﺎی ﻧﯿﺮوزا ﭘﺲ از ﻣﺪت ﺳﻪ ﻣﺎه‬ ‫»ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ اﻓﺴﺮدﮔﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻮﺷﯿﺪن ﻧﻮﺷﺎﺑ ​‬
‫ﻋﻼﺋﻢ ﺑﮫﺒﻮد از ﺧﻮدﺷﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺗﯿﺘﺮ ﺧﺒﺮی را ﺧﻮدم ﺳﺎﺧﺘﻪام‪ ،‬وﻟﯽ واﻗﻌﯿﺖ دارد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﮔﺮوھﯽ از ﮐﻮدﮐﺎن‬
‫ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ اﻓﺴﺮدﮔﯽ ﺑﺮای ﻣﺪﺗﯽ ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽ ﻧﯿﺮوزا داده ﺷﻮد‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﭘﺰﺷﮑﯽ‬
‫ﻋﻼﺋﻢ ﺑﮫﺒﻮدی از ﺧﻮد ﺑﺮوز ﺧﻮاھﻨﺪ داد‪ .‬اﮔﺮ ﮐﻮدﮐﺎن اﻓﺴﺮده زﻣﺎﻧﯽ را در طﻮل روز‬
‫ﻪﻣﻌﻠﻖ ﺑﺰﻧﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﯿﺴﺖ دﻗﯿﻘﻪ ﮔﺮﺑﻪای را در آﻏﻮش ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ ﻧﯿﺰ‬ ‫روی ﺳﺮﺷﺎن ﮐﻠ ​‬
‫ﺑﮫﺒﻮدی ﻧﺴﺒﯽ ﺧﻮاھﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽ‬
‫ﻧﯿﺮوزا ﯾﺎ ﺑﻪ آﻏﻮش ﮔﺮﻓﺘﻦ ﯾﮏ ﮔﺮﺑﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﮫﺒﻮدی ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬وﻟﯽ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی‬
‫ﮐﺎﻣﻼ ً ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻮدﮐﺎن اﻓﺴﺮده ﮔﺮوه ﺣﺎدی ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ اﻓﺴﺮدهﺗﺮ از‬
‫ناﻧﺪ و ﮔﺮوهھﺎی ﺣﺎد ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎزﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦ ﻧﻤﺮات‬ ‫دﯾﮕﺮ ﮐﻮدﮐﺎ ​‬
‫اﻓﺴﺮدﮔﯽ در اﻧﺪازهﮔﯿﺮیھﺎی ﻣﮑﺮر آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬ﻧﺎﮐﺎﻣﻞ اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ رخ ﻣﯽدھﺪ‪ :‬ﮐﻮدﮐﺎن اﻓﺴﺮده ﺑﮫﺒﻮد ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ؛ ﺣﺘﯽ ﺑﺪون در آﻏﻮش‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﮔﺮﺑﻪ ﯾﺎ ﻧﻮﺷﯿﺪن ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽ ﻧﯿﺮوزا‪ .‬ﺑﺮای آﻧﮑﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽ ﻧﯿﺮوزا ﯾﺎ ھﺮ‬
‫درﻣﺎن دﯾﮕﺮی را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﺮوھﯽ از ﺑﯿﻤﺎران درﯾﺎﻓﺖ​ﮐﻨﻨﺪۀ اﯾﻦ درﻣﺎن را ﺑﺎ‬
‫ﮔﺮوه ﮐﻨﺘﺮل ﯾﺎ ﺑﮫﺘﺮ از آن‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺮوه درﯾﺎﻓﺖ​ﮐﻨﻨﺪۀ داروﻧﻤﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ھﯿﭻ‬
‫درﻣﺎﻧﯽ درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرود ﮔﺮوه ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺎ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺑﮫﺒﻮد ﯾﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫ھﺪف از اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺆﺛﺮﺑﻮدن درﻣﺎن در ﺑﮫﺒﻮد ﺑﯿﻤﺎران اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻔﺴﯿﺮھﺎی ﻋﻠﯿﺘﯽ ﻧﺎدرﺳﺖ درﺑﺎرۀ اﺛﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﻣﺨﺘﺺ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن‬
‫روزﻧﺎﻣﻪھﺎی ﻣﺸﮫﻮر ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ھﺎروارد واﯾﻨﺮ ﻓﮫﺮﺳﺘﯽ ﺑﻠﻨﺪﺑﺎﻻ از داﻧﺸﻤﻨﺪان و‬
‫ﭘﮋوھﺸﮕﺮاﻧﯽ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﮫﯿﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮﺗﮑﺐ اﯾﻦ ﺧﻄﺎی ﻧﺎﺑﺨﺸﻮدﻧﯽ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ را ﺑﺎ ﻋﻠﯿﺖ اﺷﺘﺒﺎه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﺛﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺸﺄ دردﺳﺮ‬
‫در ﭘﮋوھﺶ اﺳﺖ و داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺎﺗﺠﺮﺑﻪ دﭼﺎر ﺗﺮﺳﯽ ﺳﺎﻟﻢ از ﮔﺮﻓﺘﺎرﺷﺪن در دام‬
‫ﻣﺪاﺧﻠﮥ ﻋﻠﯿﺘﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﮥ ﻣﻦ در ﺧﺼﻮص ﺧﻄﺎھﺎی ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﮫﻮدی‪ ،‬در‬
‫ﻧﻮﺷﺘﮥ ﻋﺎﻟﯽ ﻣﮑﺲ ﺑﯿﺰرﻣﻦ)‪ (١٩۶‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﻗﻀﺎوت در ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮیھﺎی‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ«)‪ (١٩٧‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﻣﺪﯾﺮ ﻓﺮوش ﯾﮏ ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ ﻓﺮوﺷﮕﺎه زﻧﺠﯿﺮهای ھﺴﺘﯿﺪ‪ .‬ﻓﺮوﺷﮕﺎهھﺎی اﯾﻦ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ از ﻧﻈﺮ اﻧﺪازه و ﻧﻮع ﻣﺤﺼﻮلھﺎ ﮐﺎﻣﻼ ً ﯾﮑﺴﺎن ھﺴﺘﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﻓﺮوﺷﺸﺎن‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ و ﻋﻮاﻣﻞ اﺗﻔﺎﻗﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ اطﻼﻋﺎت‬
‫ﻓﺮوش ﺳﺎل ‪ ٢٠١١‬را درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮدهاﯾﺪ و از ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﻓﺮوش ﺳﺎل ‪٢٠١٢‬‬
‫را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن را درﺑﺎرۀ‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺮوش ‪ ١٠‬درﺻﺪی ﻣﻨﻈﻮر ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ؟‬

‫اﮐﻨﻮن ﮐﻪ اﯾﻦ ﻓﺼﻞ را ﺧﻮاﻧﺪهاﯾﺪ‪ ،‬ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﭘﺎﺳﺦ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ اﻓﺰاﯾﺶ ‪ ١٠‬درﺻﺪی‬
‫ﻓﺮوش ھﺮ ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﯽﺧﻮاھﯿﺪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ​ﺗﺎن از ﻧﻮع ﺑﺎزﮔﺸﺘﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭘﺲ ﻻزم اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﻌﺒﻪھﺎی ﺿﻌﯿﻒ اﻣﺴﺎل اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺮوﺷﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از‬
‫‪ ١٠‬درﺻﺪ اﺧﺘﺼﺎص دھﯿﺪ و ﺑﺮای دﯾﮕﺮ ﺷﻌﺒﻪھﺎ ﮐﻤﺘﺮ ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﮐﺎھﺶ ﻓﺮوش‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ از ﻓﺮدی دﯾﮕﺮ ﺑﺨﻮاھﯿﺪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﺎ ﭼﮫﺮۀ‬
‫ﻣﺘﻌﺠﺐ او روﺑﺮو ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‪ :‬ﭼﺮا ﭼﯿﺰی را ﮐﻪ ﮐﺎﻣﻼ ً واﺿﺢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﭘﺮﺳﯽ؟‬
‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﮔﺎﻟﺘﻮن ﺑﺎ رﻧﺞ ﻓﺮاوان درﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻣﻔﮫﻮم ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اﺻﻼ ً‬
‫واﺿﺢ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫***‬

‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬

‫ﯽﮔﻮﯾﺪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﻪ او ﻧﺸﺎن داده اﻧﺘﻘﺎد‪ ،‬ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ از ﺗﺸﻮﯾﻖ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ‬ ‫»او ﻣ ​‬
‫ً‬
‫ﻧﻤﯽداﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﻤﺎﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫»ﺷﺎﯾﺪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺼﺎﺣﺒﮥ دوﻣﺶ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻮد؛ ﭼﻮن ﺧﯿﻠﯽ ﻧﮕﺮان ﺑﻮد ﻣﺒﺎدا ﻣﺎ را ﻧﺎاﻣﯿﺪ‬
‫ﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً دﻓﻌﮥ اول ﺑﻪ​طﺮز ﻧﺎﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺧﻮب ﺑﻮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫»ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻧﻈﺎرت ﻣﺎ ﺧﯿﻠﯽ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﻋﺎﻟﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮای ھﻤﯿﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎﯾﺪ‬
‫اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﺎﻣﺰدھﺎی ﺧﯿﻠﯽ ﺧﻮﺑﻤﺎن از ﭘﺲ‬
 ‫اﻧﺘﻈﺎرات ﺑﺮﻧﯿﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﺘﻌﺠﺐ ﺑﺸﻮﯾﻢ«‬
‫***‬
 ‫مﮐﺮدن ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺣﺴﯽ‬
‫ﻓﺼﻞ ھﺠﺪھﻢ‪ :‬را ​‬

‫زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎی زﯾﺎدی ﭘﯿﺶ روی ﻣﺎ ﻣﯽﮔﺬارد و ﻣﺎ را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﺗﻮرم و ﺑﯽﮐﺎری را‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮان اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﯿﺰان درآﻣﺪ را و‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻣﯿﺰان ﺗﻠﻔﺎت را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداران‪ ،‬ﻣﯿﺰان‬
‫ﺳﻮدآوری و ﻧﺎﺷﺮان و ﺗﮫﯿﻪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﻣﺨﺎطﺒﺎن را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﻀﺎﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﯾﮏ ﻗﺮارداد زﻣﺎن ﻻزم ﺑﺮای ﭘﺎﯾﺎن ﭘﺮوژه‪ ،‬ﺳﺮآﺷﭙﺰان ﻣﯿﺰان درﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﻏﺬاھﺎی ﻣﻨﻮ‪ ،‬ﻣﮫﻨﺪﺳﺎن ﻣﻘﺪار ﺳﯿﻤﺎن ﻻزم ﺑﺮای ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﺎن‬
‫ﻧﯿﺮوی زﻣﯿﻨﯽ ﺗﻌﺪاد ﺗﺎﻧﮏھﺎی ﻻزم ﺑﺮای ﺟﻨﮓ را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ در‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮدﻣﺎن‪ ،‬واﮐﻨﺶ ھﻤﺴﺮﻣﺎن را ﺑﻪ ﯾﮏ رﻓﺘﺎر ﯾﺎ ﺣﺘﯽ آﯾﻨﺪۀ‬
‫ﺧﻮدﻣﺎن را در ﺷﻐﻠﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﯽﮐﻨﻨﺪه ﻣﺜﻞ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﯾﮏ ﻣﮫﻨﺪس ﺑﺮ ﭘﺎﯾﮥ‬ ‫ﺑﻌﻀﯽ ﻗﻀﺎوت​ھﺎی ﭘﯿﺶﺑﯿﻨ ​‬
‫ﺟﺪولھﺎ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت دﻗﯿﻖ و ﺗﺤﻠﯿﻞھﺎی ﻣﻮﺷﮑﺎﻓﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬دﯾﮕﺮ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎ ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی و ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬در دو ﮔﻮﻧﮥ اﺻﻠﯽ ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ‬
‫ﺣﺲھﺎی ﺷﮫﻮدی از ﻣﮫﺎرت و ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺑﺮﻣﯽآﯾﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎی ﻣﺘﻌﺪد‬
‫تھﺎ و ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﻓﻮری و ﺧﻮدﺑﻪ​ﺧﻮدی ﯾﮏ اﺳﺘﺎد ﺑﺰرگ‬ ‫ﮐﺴﺐ ﮐﺮدهاﯾﻢ‪ .‬ﻗﻀﺎو ​‬
‫ﺷﻄﺮﻧﺞ‪ ،‬ﯾﮏ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻧﯿﺮوھﺎی زﻣﯿﻨﯽ ﯾﺎ ﭘﺰﺷﮑﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮔﺮی ﮐﻼﯾﻦ)‪ (١٩٨‬در ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﻗﺪرت)‪ (١٩٩‬ﺗﻮﺻﯿﻔﺸﺎن ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬از ﭼﻨﯿﻦ ﺣﺲ دروﻧﯽ آﻣﻮزشدﯾﺪهای ﺑﮫﺮه‬
‫ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی‪ ،‬راه ﺣﻞ ﻣﺸﮑﻞ ﻓﻌﻠﯽ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ‬
‫ﺦھﺎی آﺷﻨﺎ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ذھﻦ ﻣﯽرﺳﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺮﻧ ​‬
‫دﯾﮕﺮ اﻧﻮاع ﺣﺲھﺎی ﺷﮫﻮدی ﮐﻪ ﮔﺎھﯽ اوﻗﺎت ﺑﺎ دﺳﺘﮥ اول اﺷﺘﺒﺎه ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬از ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ ذھﻦ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﺣﺲھﺎی ﺷﮫﻮدی ﻏﺎﻟﺒﺎً ﭘﺮﺳﺸﯽ ﺳﺨﺖ را ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﺳﺎدهﺗﺮ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ‬
‫ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻗﻀﺎوتھﺎی ﺣﺴﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ارزﯾﺎﺑﯽھﺎی ﻏﯿﺮ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺘﯽ ﺷﻮاھﺪ ﺿﻌﯿﻒ اﺳﺘﻮار ﺑﺎﺷﻨﺪ ھﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﺎﻻﯾﯽ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎری ﻗﻀﺎوتھﺎ‪ ،‬ﺑﻪوﯾﮋه در زﻣﯿﻨﮥ ﺣﺮﻓﻪای‪ ،‬از ﺗﺮﮐﯿﺐ‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞھﺎ و ﺣﺲھﺎی ﺷﮫﻮدی ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﺣﺲھﺎی ﺷﮫﻮدی ﻏﯿﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺘﯽ‬

‫ﺑﮕﺬارﯾﺪ ﺑﺮﮔﺮدﯾﻢ ﭘﯿﺶ ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ ﺑﺎ او آﺷﻨﺎ ﺷﺪﯾﻢ‪:‬‬

‫ﺟﻮﻟﯽ اﮐﻨﻮن در ﯾﮏ داﻧﺸﮕﺎه اﯾﺎﻟﺘﯽ داﻧﺸﺠﻮ اﺳﺖ‪ .‬او در ﭼﮫﺎرﺳﺎﻟﮕﯽ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ رواﻧﯽ ﻣﺘﻦھﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﺮۀ ‪ GPA‬او ﭼﻨﺪ اﺳﺖ؟‬
‫ً‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ آﻣﻮزﺷﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ آﺷﻨﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻮرا ﻧﻤﺮهای را‬
‫ﺣﻮلوﺣﻮش ‪ ٣ /٧‬ﯾﺎ ‪ ٣ /٨‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﭼﻄﻮر اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ؟ ﭼﻨﺪ‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎت از ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬در ﺟﺮﯾﺎن اﯾﻦ ﻗﻀﺎوت دﺧﯿﻞاﻧﺪ‪.‬‬
‫• راﺑﻄﮥ ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮﻟﯽ ﺑﯿﻦ ﺷﻮاھﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ھﻤﺎن ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺧﻮاﻧﺪن ﺟﻮﻟﯽ و ھﺪف‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻤﺮۀ ‪ GPA‬او ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺧﻮاﻧﺪن زودھﻨﮕﺎم و ‪ GPA‬ﺑﺎﻻ‪ ،‬ھﺮ دو‬
‫اﺳﺘﻌﺪاد ﯾﺎدﮔﯿﺮی را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ارﺗﺒﺎطھﺎﯾﯽ ﺑﺮﻗﺮار ﺷﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ٢‬ﺷﻤﺎ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً اطﻼﻋﺎت ﺑﯽرﺑﻂ ﺑﺮﻧﺪ ​هﺷﺪن ﺟﻮﻟﯽ را در ﻣﺴﺎﺑﻘﮥ‬
‫ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮی ﯾﺎ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ او را در وزﻧﻪﺑﺮداری در دﺑﯿﺮﺳﺘﺎن ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ‬
‫ﺑﻪطﻮر ﻣﺤﺴﻮﺳﯽ دووﺟﮫﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ اطﻼﻋﺎت را ﻧﺎدرﺳﺖ ﯾﺎ ﺑﯽرﺑﻂ‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ و رد ﮐﻨﯿﻢ؛ وﻟﯽ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ در ﺷﻮاھﺪ‪ ،‬در ﺗﻮان ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫‪ ١‬ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺷﮫﻮدی ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺣﺴﺎﺳﯿﺘﯽ ﺑﻪ ﮐﯿﻔﯿﺖ‬
‫ﭘﯿﺶ​ﺑﯿﻨﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﻮاھﺪ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ارﺗﺒﺎطﯽ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن ﺟﻮﻟﯽ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ دﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﺷﻮد و ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺗﺪاﻋﯽ​ﮔﺮای ﺷﻤﺎ‬
‫ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ و ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮد ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ داﺳﺘﺎن ﻣﻤﮑﻦ را از اطﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﻣﯽﺳﺎزد‪.‬‬
‫• ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺷﻮاھﺪ در ﺧﺼﻮص ھﻨﺠﺎرھﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﮐﻮدﮐﯽ ﮐﻪ در‬
‫ﺶرس اﺳﺖ؟ ﭼﻪ رﺗﺒﻪ ﯾﺎ درﺻﺪی ﺑﻪ اﯾﻦ‬ ‫ﭼﮫﺎرﺳﺎﻟﮕﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﭼﻘﺪر ﭘﯿ ​‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺗﻌﻠﻖ ﻣﯽﮔﯿﺮد؟ ﮔﺮوھﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﻮدک در آن ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﺎ آن را‬
‫ﮔﺮوه ﻣﺮﺟﻊ ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻪطﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ؛ وﻟﯽ در ﺻﺤﺒﺖھﺎی‬
‫ﻣﻌﻤﻮل اﯾﻦ اﺻﻞ وﺟﻮد دارد‪ :‬اﮔﺮ ﯾﮏ ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﯿﻞ داﻧﺸﮕﺎھﯽ را »ﮐﺎﻣﻼ ً ﺑﺎھﻮش«‬
‫ﺑﻨﺎﻣﯿﻢ‪ ،‬ھﻨﮕﺎم اﺷﺎره ﺑﻪ ﻓﺮد »ﮐﺎﻣﻼ ً ﺑﺎھﻮش«‪ ،‬ﻧﯿﺎزی ﻧﯿﺴﺖ ﺑﭙﺮﺳﯿﺪ ﮐﺪام ﮔﺮوه‬
‫ﻣﺮﺟﻊ را در ذھﻦ دارﯾﺪ«‪.‬‬
‫ﻒ‬
‫ﻖدادن ﺷﺪت اﺳﺖ‪ .‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﻮاھﺪ ﺿﻌﯿ ِ‬ ‫• ﻗﺪم ﺑﻌﺪی‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ و ﺗﻄﺒﯿ ​‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ در دوران ﺧﺮدﺳﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺑﺮای ﭘﺮﺳﺶ ﻧﻤﺮۀ ‪GPA‬‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺟﻮﻟﯽ ھﻤﺎن درﺻﺪ را ﺑﺮای ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در ﺧﻮاﻧﺪن زودھﻨﮕﺎم و‬
‫ﺑﺮای ﻧﻤﺮۀ ‪ GPA‬ﺧﻮد درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫• ﭘﺮﺳﺶ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ در ﻣﻘﯿﺎس ‪ GPA‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﺴﺘﻠﺰم‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎت دﯾﮕﺮی در ﺧﺼﻮص ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺷﺪت از ﺑﺮداﺷﺖ ﮐﻠﯽ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖھﺎی‬
‫داﻧﺸﮕﺎھﯽ ﺟﻮﻟﯽ ﺑﻪ ‪ GPA‬ھﻤﺎھﻨﮓ ﺑﺎ ﺷﻮاھﺪ ﺑﺮای اﺳﺘﻌﺪاد اوﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎم‬
‫ﻧﮫﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ اﺳﺖ؛ از ﺑﺮداﺷﺘﯽ درﺑﺎرۀ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ داﻧﺸﮕﺎھﯽ ﺟﻮﻟﯽ ﺑﻪ ‪GPA‬‬
‫ﻣﺘﻨﺎظﺮ ﺑﺎ آن‪.‬‬
‫ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺷﺪت‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎﯾﯽ را ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪاﻧﺪازۀ اطﻼﻋﺎت اوﻟﯿﮥ آنھﺎ‬
‫ﺷﺪﯾﺪ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﻓﺮد ﺑﻪ دو ﭘﺮﺳﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوت ﭘﺎﺳﺨﯽ‬
‫ﯾﮑﺴﺎن دھﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻧﻤﺮۀ درﺻﺪی ﺟﻮﻟﯽ در ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺧﻮاﻧﺪن زودھﻨﮕﺎم ﭼﻨﺪ اﺳﺖ؟‬
‫‪ -‬ﻧﻤﺮۀ درﺻﺪی ‪ GPA‬ﺟﻮﻟﯽ ﭼﻨﺪ اﺳﺖ؟‬
‫ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ھﻤﮥ اﯾﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮدھﺎ وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪١‬‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ آنھﺎ را ﮔﺎمﺑﻪﮔﺎم ﻧﺎم ﺑﺮدهام؛ وﻟﯽ ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ ﮔﺴﺘﺮش ﻓﻌﺎلﺳﺎزی‬
‫ﯽﮔﺮا اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﻓﺮاﯾﻨﺪ اﻧﺘﻈﺎر ﻓﻌﺎلﺳﺎزی ﮐﻪ‬‫در ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺗﺪاﻋ ​‬
‫از ﺷﻮاھﺪ و ﺳﺆال آﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬از ﺧﻮدش ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ و درﻧﮫﺎﯾﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﺴﺠﻢﺗﺮﯾﻦ راه ﺣﻞ ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽرﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ و آﻣﻮس در ﯾﮑﯽ از آزﻣﺎﯾﺶھﺎی ﺧﻮد از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺘﯿﻢ ﺷﺮح ﺣﺎل‬
‫ھﺸﺖ داﻧﺸﺠﻮی ﺳﺎل اوﻟﯽ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮح ﺣﺎلھﺎ را ﯾﮏ ﻣﺸﺎور ﺑﺮ‬
‫یھﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪھﺎ ﺑﻮد‪ .‬ھﺮ ﺷﺮح ﺣﺎل ﺷﺎﻣﻞ ﭘﻨﺞ ﺻﻔﺖ ﺑﻮد‪:‬‬ ‫اﺳﺎس ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ورود ​‬
‫ﻣﺜﻞ اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪:‬‬
‫ﺑﺎھﻮش‪ ،‬ﺑﺎ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ‪ ،‬اھﻞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﺳﺨﺖﮐﻮش‪ ،‬ﮐﻨﺠﮑﺎو از ﺑﺮﺧﯽ‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺘﯿﻢ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﭘﺎﺳﺦ دھﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬اﯾﻦ ﺷﺮح ﺣﺎل ﭼﻘﺪر ﺷﻤﺎ را از ﻧﻈﺮ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ داﻧﺸﮕﺎھﯽ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار‬
‫ﻣﯽدھﺪ؟‬
‫‪ -‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﭼﻨﺪ درﺻﺪ از ﺷﺮح ﺣﺎل اﯾﻦ داﻧﺸﺠﻮ ﺷﻤﺎ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار‬
‫ﻣﯽدھﺪ؟‬
‫اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶھﺎ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺷﺮح ﺣﺎل داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺑﺎ ﻣﻌﯿﺎرھﺎی ﺧﻮدﺗﺎن و‬
‫ﻣﻌﯿﺎرھﺎی ﻣﺸﺎوران ارزﯾﺎﺑﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﺟﻮد ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻌﯿﺎرھﺎﯾﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ ﻧﻤﯽداﻧﯿﺪ ﭼﻘﺪر ﺑﻪ اﯾﻦ ﺣﺲ ﻧﯿﺎز دارﯾﺪ؛ اﻣﺎ اﯾﻦ ﺣﺲ وﺟﻮد دارد و‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ اﺷﺘﯿﺎق ﻏﺎﻟﺐ ﺑﺮ ھﺮ ﺷﺮح ﺣﺎل را درک ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎور ﻣﺸﺎور‪،‬‬
‫ﻪﭼﻨﺪان ﺧﻮب‪ .‬اﻣﮑﺎن اﺳﺘﻔﺎده از ﺻﻔﺎوت ﻗﻮیﺗﺮ از‬ ‫اﯾﻦ داﻧﺸﺠﻮ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧ ​‬
‫ﺑﺎھﻮش وﺟﻮد دارد؛ ﺻﻔﺎوﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺎﺑﻐﻪ‪ ،‬ﺧﻼق‪ ،‬اھﻞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﻓﺮھﯿﺨﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺘﺒﺤﺮ‪،‬‬
‫داﻧﺎ‪ ،‬ﺳﺨﺖﮐﻮش‪ ،‬ﻣﺸﺘﺎق و ﮐﻤﺎلﮔﺮا‪ .‬رأی ﻧﮫﺎﯾﯽ‪ :‬ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ در ‪%١۵‬‬
‫ﺑﺮﺗﺮ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد؛ وﻟﯽ ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ در ﻣﯿﺎن ‪ %٣‬ﺑﺮﺗﺮ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬در اﯾﻦ ﻗﻀﺎوت‪،‬‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ درون ﯾﮏ ﻓﺮھﻨﮓ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ھﻢرأﯾﯽ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰی را ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮد‪.‬‬
‫از دﯾﮕﺮ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در آزﻣﺎﯾﺶ دو ﭘﺮﺳﺶ دﯾﮕﺮ ﮐﺮدﯾﻢ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺷﻤﺎ از ﻧﻤﺮۀ ‪ GPA‬اﯾﻦ داﻧﺸﺠﻮ ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫‪ -‬ﭼﻨﺪ درﺻﺪ از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺳﺎل اوﻟﯽ ‪ GPA‬ﺑﺎﻻﺗﺮی از اﯾﻦ داﻧﺸﺠﻮ ﮐﺴﺐ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؟‬
‫ﻧﮕﺎھﯽ دﻗﯿﻖﺗﺮ ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ اﺧﺘﻼف ﮐﻮﭼﮏ ﺑﯿﻦ دو ﺳﺆال را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻮﯾﺪ؛‬
‫ﻦطﻮر ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف‬ ‫اﯾﻦطﻮر ﻧﯿﺴﺖ؟ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﺑﺎﯾﺪ واﺿﺢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ اﯾ ​‬
‫ﺳﺆالھﺎی اول ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻻزم اﺳﺖ ﺷﻮاھﺪ را ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬اﯾﻦ دو ﭘﺮﺳﺶ ﻋﺪم‬
‫اطﻤﯿﻨﺎن زﯾﺎدی دارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد واﻗﻌﯽ در ﭘﺎﯾﺎن ﺳﺎل اول اﺷﺎره‬
‫دارد‪ .‬طﯽ ﯾﮏ ﺳﺎل ﭘﺲ از آن ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ؟ ﺷﻤﺎ ﭼﻘﺪر‬
‫ﺖھﺎی آن داﻧﺸﺠﻮ را در ﺳﺎل اول داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‬ ‫دﻗﯿﻖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻣﻮﻓﻘﯿ ​‬
‫ﮐﻨﯿﺪ؟ آﯾﺎ ﺧﻮد ﻣﺸﺎور ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﯾﻦ ﮐﺎر را دﻗﯿﻖ اﻧﺠﺎم دھﺪ؟ ھﺪف اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ ﻗﻀﺎوت ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ھﻨﮕﺎم ارزﯾﺎﺑﯽ دادهھﺎ و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻧﮫﺎﯾﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻣﺨﺘﺼﺮ و ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ‪ :‬ﻗﻀﺎوتھﺎ ﯾﮑﺴﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫وﺟﻮد آﻧﮑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮدﻧﺪ و ﯾﮑﯽ درﺑﺎرۀ ﺷﺮح ﺣﺎلھﺎ و دﯾﮕﺮی‬
‫درﺑﺎرۀ ﻋﻤﻠﮑﺮد داﻧﺸﺠﻮ در آﯾﻨﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن آنھﺎ را ﯾﮑﺴﺎن ﻓﺮض ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺟﻮﻟﯽ‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ آﯾﻨﺪه از ارزﯾﺎﺑﯽ دادهھﺎ ﺗﺸﺨﯿﺺ داده ﻧﺸﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﻄﺎﺑﻖ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﻣﺪرک ﺑﺮای اﺛﺒﺎت ﻧﻘﺶ‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از اﻓﺮاد ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ آنھﺎ ارزﯾﺎﺑﯽ‬
‫حﻧﺸﺪه‬ ‫ﺷﻮاھﺪ را ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ آن ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﺪون آﻧﮑﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻄﺮ ​‬
‫ﭘﺎﺳﺦ دادﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﺪون ﺷﮏ ﺧﻄﺎﯾﯽ ﺳﺎﻣﺎﻧﻤﻨﺪ دارد‪ :‬آنھﺎ ﺑﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﯽﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫در دوران ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ در ﻧﯿﺮوھﺎی دﻓﺎﻋﯽ اﺳﺮاﺋﯿﻞ‪ ،‬ﻣﺪﺗﯽ را در ﯾﮕﺎﻧﯽ ﺑﻮدم ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﭼﻨﺪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ و آزﻣﻮن ﻣﯿﺪاﻧﯽ ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎﯾﯽ ﺑﺮای آﻣﻮزش اﻓﺴﺮی اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﯿﺎر ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﻮﻓﻖ‪ ،‬ﻧﻤﺮۀ ﻧﮫﺎﯾﯽ داﻧﺸﺠﻮ در ﻣﺪرﺳﻪ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻋﺘﺒﺎر اﯾﻦ رﺗﺒﻪﺑﻨﺪیھﺎ ﺿﻌﯿﻒ ﺑﻮد‪ .‬در ﻓﺼﻞ ﺑﻌﺪی ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺧﻮاھﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻮدم و ﺑﺎ آﻣﻮس درﺑﺎرۀ ﻗﻀﺎوت ﺷﮫﻮدی ھﻤﮑﺎری‬
‫ﻣﯽﮐﺮدم‪ ،‬اﯾﻦ ﯾﮕﺎن ھﻤﭽﻨﺎن وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻋﻀﺎی ﯾﮕﺎن راﺑﻄﮥ ﺧﻮﺑﯽ داﺷﺘﻢ‪.‬‬
‫از آنھﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻟﻄﻔﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮑﻨﻨﺪ و ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﻤﺮه​دھﯽ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺮای‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎﻧﺪﯾﺪھﺎ‪ ،‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺧﻮد را ﻧﯿﺰ از ﻧﻤﺮۀ آﺗﯽ داﻧﺸﺠﻮ در ﻣﺪرﺳﮥ‬
‫اﻓﺴﺮی اﻋﻼم ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﺣﺪود ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺟﻤﻊآوری ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ھﻤﮥ‬
‫ﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ‬ ‫اﻓﺴﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﻤﺮ ​هدھﯽ ﺑﻪ ﺣﺮوف ﺑ ​‬
‫در داﻧﺸﮕﺎه اﻓﺴﺮی و ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ ‪ C.B.A‬و ﻏﯿﺮه آﺷﻨﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﮥ‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮد‪ :‬ﻓﺮاواﻧﯽ ﻧﺴﺒﯽ ﻧﻤﺮهھﺎی ‪ A‬و ‪ B‬در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎ‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﺎ ﻓﺮاواﻧﯽ اﯾﻦ ﻧﻤﺮهھﺎ در ﻧﻤﺮۀ ﻧﮫﺎﯾﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎ ﻧﻤﻮﻧﮥ‬
‫ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪهای ﺑﺮای ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ و ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺷﺪت ﻓﺮاھﻢ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻓﺴﺮاﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎ را اﻧﺠﺎم داده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺗﻔﮑﯿﮏ دو ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻣﻮﻓﻖ ﻋﻤﻞ ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻣﻌﻤﻮل آنھﺎ ﯾﻌﻨﯽ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻧﺎﻣﺰدھﺎ طﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ در ﯾﮕﺎن؛‬
‫‪ -‬ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ آنھﺎ داده ﺑﻮدم؛ ﯾﻌﻨﯽ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻧﻤﺮۀ آنھﺎ در آﯾﻨﺪه‪.‬‬
‫آنھﺎ ﻓﻘﻂ ﻧﻤﺮهھﺎی ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺷﺪت ﺑﻪ ﻣﻘﯿﺎس داﻧﺸﮕﺎه‬
‫اﻓﺴﺮی ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺷﮑﺴﺖ در ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻋﺪم اطﻤﯿﻨﺎن‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﭘﯿﺶ​ﺑﯿﻨﯽھﺎی ﮐﺎﻣﻼ ً ﻏﯿﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺘﯽ اﻧﺠﺎم دھﻨﺪ‪.‬‬
 ‫اﺻﻼح ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺷﮫﻮدی‬

‫ﺶرس ﺑﺮﮔﺮدﯾﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ روش ﺻﺤﯿﺢ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ‪GPA‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺟﻮﻟﯽ‪ ،‬ﮐﻮدک ﭘﯿ ​‬
‫او در ﻓﺼﻞ ﭘﯿﺶ آﺷﻨﺎ ﺷﺪﯾﺪ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﺑﺮای ﺑﺎزی ﮔﻠﻒ در دو روز ﭘﯿﺎﭘﯽ و ﭘﯿﺎﻧﻮ‬
‫ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﮐﻮدﮐﺎن اﻧﺠﺎم دادم‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﺎر ھﻢ ﻣﻌﺎدﻟﮥ ﻧﻤﺎدﯾﻨﯽ ﺑﺮای ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪۀ‬
‫ﺳﻦ ﺧﻮاﻧﺪن و ﻧﻤﺮۀ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﻢ‪:‬‬
‫ﺳﻦ ﺧﻮاﻧﺪن = ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺸﺘﺮک ‪ +‬ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﺎص در ﺳﻦ ﺧﻮاﻧﺪن = ‪%١٠٠‬‬
‫ﻧﻤﺮۀ ‪ = GPA‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺸﺘﺮک ‪ +‬ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﺎص در ﻧﻤﺮۀ ‪GPA = ١٠٠%‬‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺸﺘﺮک ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺘﻌﺪاد ژﻧﺘﯿﮑﯽ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺧﺎﻧﻮاده از ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪی ﺑﻪ‬
‫ﯾﺎدﮔﯿﺮی و ھﺮ ﻋﺎﻣﻞ دﯾﮕﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮد ﻓﺮد در دوران ﮐﻮدﮐﯽ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن را زود ﺷﺮوع ﮐﻨﺪ و در ﺟﻮاﻧﯽ در داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫ﺑﺴﯿﺎری وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ دو ﻧﺘﯿﺠﻪ اﺛﺮ دارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮی ﺑﺮ دﯾﮕﺮی‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺟﻮﻟﯽ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺨﺖﮔﯿﺮ و ﺑﻠﻨﺪﭘﺮوازی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎل دارد ﯾﮏ درﮔﯿﺮی ﻋﺎطﻔﯽ ﻧﺎﻓﺮﺟﺎم ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺖ ﻧﻤﺮهھﺎی او در داﻧﺸﮕﺎه‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ در ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ در ﯾﮏ ﺣﺎدﺛﮥ اﺳﮑﯽ دﭼﺎر ﻣﻌﻠﻮﻟﯿﺖ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‬
‫و ﺑﺴﯿﺎری ﻋﻮاﻣﻞ دﯾﮕﺮ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦ دو ﻣﺘﻐﯿﺮ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺳﻦ ﺧﻮاﻧﺪن و‬
‫ﻧ ﻤ ﺮ ۀ ‪ ،GPA‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺸﺘﺮک ﺑﻪ ھﻤﮥ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺪس ﺷﻤﺎ ﭼﯿﺴﺖ؟ ﻣﻦ در ﺧﻮشﺑﯿﻨﺎﻧﻪﺗﺮﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ‪ %٣٠‬ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﯽزﻧﻢ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﻓﺮض اﯾﻦ ﺗﺨﻤﯿﻦ‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﻨﮫﺎ اطﻼﻋﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﯾﮏ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺑﯽطﺮﻓﺎﻧﻪ در‬
‫اﺧﺘﯿﺎر دارﯾﻢ‪ .‬ﺣﺎﻻ در ﭼﮫﺎر ﻣﺮﺣﻠﮥ ﺳﺎده ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭘﯿﺶ‬
‫ﺑﺮوﯾﺪ‪:‬‬
‫‪ GPA (١‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ را ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺑﺰﻧﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ‬ ‫را‬ ‫دادهھﺎ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ‬ ‫‪GPA‬‬ ‫‪(٢‬‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ (٣‬ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﯿﺎن دادهھﺎﯾﺘﺎن و ‪ GPA‬را ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺑﺰﻧﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ (۴‬اﮔﺮ اﯾﻦ ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ‪ ٠ /٣٠‬ﺑﺎﺷﺪ‪ %٣٠ ،‬از ‪ GPA‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ و ﺑﻪ ‪GPA‬‬
‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ دادهھﺎ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﮥ اول‪ ،‬ﺧﻂ ﭘﺎﯾﻪای ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ﻓﺮاھﻢ ﻣﯽآورد‪ .‬اﯾﻦ ﺧﻂ ﭘﺎﯾﻪ‪GPA ،‬ای اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ آن را در ﻧﺒﻮد اطﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ درﺑﺎرۀ ﺟﻮﻟﯽ و ﺻﺮﻓﺎً داﻧﺴﺘﻦ اﯾﻨﮑﻪ او‬
‫داﻧﺸﺠﻮی ﺳﺎل آﺧﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﮥ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﺣﻠﮥ دوم ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﻣﺮﺣﻠﮥ ﺳﻮم‪،‬‬ ‫ﺣﺴﯽ ﺷﻤﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﻮاھﺪ ﺻﻮرت ﻣ ​‬
‫ﺷﻤﺎ را از ﺧﻂ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺣﺲ دروﻧﯽﺗﺎن راھﻨﻤﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﻣﯿﺰان اﯾﻦ‬
‫ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺗﺨﻤﯿﻦ اﯾﻦ ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﮥ ﭼﮫﺎرم‪ ،‬ﻣﺘﺄﺛﺮ از‬
‫ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی​ﺗﺎن ﺑﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ دﺳﺖ ﻣﯽزﻧﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻌﺎدلﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻤﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮی ﮐ ّ‬ ‫اﯾﻦ روش ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‪ ،‬ﮐﻠﯽ اﺳﺖ‪ .‬ھﺮ وﻗﺖ ﺑﻪ ﭘﯿ ​‬
‫ﻪﮔﺬاری ﯾﺎ رﺷﺪ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻮد‬ ‫‪ GPA‬ﻧﯿﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﯾﺎ ﺑﺨﻮاھﯿﺪ از ﯾﮏ ﺳﺮﻣﺎﯾ ​‬
‫ﺑﺒﺮﯾﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ از اﯾﻦ روش اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ روش ﺑﺮ اﺳﺎس ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی‬
‫ﺷﻤﺎ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ آن را ﻣﺘﻌﺎدلﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎزﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ‬
‫دﻟﯿﻞ ﻣﺤﮑﻤﯽ ﺑﺮای اﻋﺘﻤﺎدﮐﺮدن ﺑﻪ ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ‬
‫ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪی ﺑﯿﻦ ﺷﻮاھﺪ و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯿﺰان‬
‫ﺗﻌﺪﯾﻞ‪ ،‬اﻧﺪک ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺷﮫﻮدی ﺑﺎﯾﺪ اﺻﻼح ﺷﻮﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﺑﺎزﮔﺸﺘﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎﻟﺘﺒﻊ‪،‬‬
‫ﺳﻮﮔﯿﺮاﻧﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ اﻣﺘﯿﺎز ھﺮ ﺑﺎزﯾﮑﻦ ﮔﻠﻒ را در روز دوم‪ ،‬ھﻤﺎن اﻣﺘﯿﺎز روز اول‬
‫او ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻠﯽ ﺑﺮای ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻧﻤﯽدھﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎﻧﯽ ﮐﻪ در روز اول ﺧﻮب ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪطﻮر ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ در روز دوم ﺿﻌﯿﻒﺗﺮ‬
‫ظﺎھﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در روز دوم ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬روز‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﺘﯿﺠﮥ واﻗﻌﯽ‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ​ھﺎی ﻏﯿﺮﺑﺎزﮔﺸﺘﯽ‪ ،‬ﺳﻮﮔﯿﺮاﻧﻪ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪطﻮر ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺮای ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن ﻣﻮﻓﻖ در روز اول ﺧﻮشﺑﯿﻨﺎﻧﻪ و ﺑﺮای ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن‬
‫ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ‪ ،‬ﺑﺪﺑﯿﻨﺎﻧﻪ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﺷﻮاھﺪ‪ ،‬ﺷﺪﯾﺪ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ دوران ﮐﻮدﮐﯽ را ﺑﺮ ﭘﺎﯾﮥ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻧﻤﺮهھﺎی داﻧﺸﮕﺎھﯽ ﻗﺮار دھﯿﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺪون آﻧﮑﻪ آن را ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﯿﺪ‪ ،‬از ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺎھﻮش دﯾﺮوز‬
‫ﻧﺎاﻣﯿﺪ و از ﻧﻤﺮهھﺎی ﺑﺎﻻی ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی‬
‫ﺷﮫﻮدی اﺻﻼحﺷﺪه‪ ،‬اﯾﻦ ﺳﻮﮔﯿﺮی​ھﺎ را رﻓﻊ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎﯾﺘﺎن در‬
‫اﻏﺮاق​ﮐﺮدن ﻣﺘﻌﺎدل ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺑﯽطﺮﻓﺎﻧﻪ ھﻢ دﭼﺎر‬
‫ﺧﻄﺎ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺧﻄﺎھﺎ ﮐﻮﭼﮏ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺳﻮد ﻧﺘﯿﺠﻪای ﺧﺎص ﮔﺮاﯾﺶ‬
‫ﻧﺨﻮاھﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
 ‫دﻓﺎﻋﯽ از ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺷﺪﯾﺪ؟‬

‫ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ‪ ،‬ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ را ﺑﺮای آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﻣﺜﻞ‬
‫ﺗﺨﺼﺺ ﻓﺮد ﯾﺎ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در ﯾﮏ آزﻣﻮن ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدهام‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ​ﮐﺮدن اﺣﺘﻤﺎل ﯾﺎ رﺗﺒﻪﺑﻨﺪی آن ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎد ﺑﻪ ﮐﻢ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ را ﺑﺎ ﺧﻄﺎھﺎی ﻣﻌﻤﻮل اﯾﻦ ﻧﻮع ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎ آﺷﻨﺎ ﮐﺮدهام‪:‬‬
‫ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ و ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﮐﯿﻔﯿﺖ اطﻼﻋﺎت‪.‬‬
‫ﻤﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ GPA‬ﯾﺎ ﺳﻮدرﺳﺎﻧﯽ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﯿﺰ‬ ‫ﺧﻄﺎھﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﮐ ّ‬
‫ﺧﻄﺎھﺎﯾﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻗﻀﺎوت درﺑﺎرۀ اﺣﺘﻤﺎل رﺧﺪادھﺎ ھﺴﺘﻨﺪ و روﻧﺪھﺎی اﺻﻼﺣﯽ‬
‫آنھﺎ ھﻢ ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﯽ ﭘﺎﯾﻪای دارﻧﺪ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ھﯿﭻ اطﻼﻋﺎﺗﯽ در اﺧﺘﯿﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬ ‫‪ -‬ھﺮ دو ﭘﯿﺶﺑﯿﻨ ِ‬
‫ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﮔﺮوھﯽ‪ ،‬از ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ و در‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﻋﺪدی از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﮔﺮوه ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬ھﺮ دو ﺷﺎﻣﻞ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﮫﻮدی ھﺴﺘﻨﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﻋﺪدی ﮐﻪ ﺑﻪ ذھﻨﺘﺎن‬
‫ﻣﯽرﺳﺪ‪ ،‬ﺧﻮاه اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاه ‪.GPA‬‬
‫‪ -‬در ھﺮ دو ﻣﻮرد‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﭘﺮدازﯾﺪ ﮐﻪ واﺳﻄﮥ ﺑﯿﻦ ﺧﻂ ﭘﺎﯾﻪ و ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﺷﮫﻮدی ﺧﻮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬در ﺣﺎﻟﺖ ﭘﯿﺶﻓﺮض ﺑﺪون ھﯿﭻ اطﻼﻋﺎت ﻣﻔﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﭘﺎﯾﻪ وﻓﺎدار‬
‫ﻣﯽﻣﺎﻧﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﮫﺎﯾﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ اوﻟﯿﮥ ﺧﻮد اﻋﺘﻤﺎد ﻣﯽ​ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﭘﯿﺶ ﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻘﺎداﻧﮥ ﺷﻮاھﺪ ﺣﻤﺎﯾﺖﮐﻨﻨﺪه از‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺣﺴﯽ ﺧﻮد‪ ،‬ھﻤﭽﻨﺎن اطﻤﯿﻨﺎن ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ آن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪.‬‬
‫یﺗﺎن و‬‫‪ -‬در ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮاﻗﻊ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺮدﯾﺪھﺎﯾﯽ درﺑﺎرۀ ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦ ﻗﻀﺎوت ﺷﮫﻮد ​‬
‫ﺶﺑﯿﻨﯽ در ﻣﯿﺎﻧﻪ اﯾﻦ طﯿﻒ‬ ‫ﺣﻘﯿﻘﺖ روﺑﺮو ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﭘﯿ ​‬
‫ﺧﻮاھﯿﺪ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﯾﮏ ﺗﺤﻠﯿﻞ آﻣﺎری ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ‬
‫ﺶﺑﯿﻨﯽ ﺑﯽ​طﺮﻓﺎﻧﻪ‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽھﺎی‬ ‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ​آﻣﯿﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﺑﻪﺳﻮی ﭘﯿ ​‬
‫ﻣﻨﻄﻘﯽ از اﺣﺘﻤﺎل ﯾﺎ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﻣﺘﻌﺎدل درﺑﺎرۀ ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﻣﻘﺪاری راھﻨﻤﺎﯾﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ھﺮ دو ﻓﺮاﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﮏ ﺳﻮﮔﯿﺮی ﻣﺸﺎﺑﻪ روﺑﺮو ھﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی‬
‫ﺷﮫﻮدی ﻧﺎﺷﯽ از اﻋﺘﻤﺎد ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﺑﻪ ﺧﻮد و ﺑﺴﯿﺎر اﻓﺮاطﯽ‪.‬‬
‫یﺗﺎن ﺑﻪ ﻋﮫﺪۀ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺷﻤﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﺎﻓﺘﻦ ﮔﺮوه‬ ‫ﺗﺼﺤﯿﺢ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺷﮫﻮد ​‬
‫ﻣﺮﺟﻊ‪ ،‬ﺗﺨﻤﯿﻦ ﭘﯿﺶ​ﺑﯿﻨﯽ ﺧﻂ ﭘﺎﯾﻪ و ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺷﻮاھﺪ‪ ،‬ﺗﻼش ﻓﺮاواﻧﯽ‬
‫ﯽطﻠﺒﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻼش ﻓﻘﻂ زﻣﺎﻧﯽ ﻣﻮﺟﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ھﻮﺷﯿﺎری ﮐﺎﻣﻞ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ‬ ‫ﻣ ​‬
‫ً‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و واﻗﻌﺎ ﺑﺨﻮاھﯿﺪ از ﺧﻄﺎ و اﺷﺘﺒﺎه ﭘﺮھﯿﺰ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﺪ اﺻﻼح‬
‫ﺣﺲھﺎی دروﻧﯽﺗﺎن اﺣﺘﻤﺎﻻ ً زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻤﺎ را ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮ ﺧﻮاھﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﯾﮑﯽ از‬
‫وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺑﯽطﺮﻓﺎﻧﻪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ اطﻼﻋﺎت ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮﺑﯽ در‬
‫ﯽﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎﯾﻠﯿﺪ‬‫دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ اﺗﻔﺎقھﺎی ﻧﺎدر و ﺷﺪﯾﺪ ﻣﯿﺴﺮ ﻣ ​‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎﯾﺘﺎن ﮐﻤﯽ رﻧﮓ ﻣﻘﺒﻮﻟﯿﺖ و واﻗﻌﯿﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﻤﺎ‬
‫ھﺮﮔﺰ ﻧﺎدر ﯾﺎ ﺑﺴﯿﺎر دور از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻧﺨﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺷﻤﺎ‬
‫ﺑﯽطﺮﻓﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﺗﺠﺮﺑﮥ رﺿﺎﯾﺖﺑﺨﺶ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﯾﮏ اﺗﻔﺎق ﺧﺎرقاﻟﻌﺎده را‬
‫ﻧﺨﻮاھﯿﺪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻧﺎدر ﯾﺎ ﺑﺴﯿﺎر دور از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ داﻧﺸﺠﻮی‬
‫ﺷﻤﺎ در داﻧﺸﮑﺪۀ ﺣﻘﻮق‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻀﻮﯾﺖ دﯾﻮان ﻋﺎﻟﯽ درآﯾﺪ ﯾﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‬
‫ﻧﻮﭘﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮدﯾﺪ آﯾﻨﺪۀ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮﺑﯽ ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ‬
‫ﺗﺠﺎری ﺑﺰرگ رﺳﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﻧﺨﻮاھﯿﺪ ﮔﻔﺖ »ﻓﮑﺮش را ﻣﯽﮐﺮدم!« ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﺷﻮاھﺪﺗﺎن ھﺮﮔﺰ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﺪ داﻧﺶآﻣﻮز ﺑﺮﺟﺴﺘﮥ دﺑﯿﺮﺳﺘﺎن‪،‬‬
‫ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮی ﺑﺮﺗﺮ داﻧﺸﮕﺎه ﭘﺮﯾﻨﺴﺘﻮن ﻣﺒﺪل ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﺑﻪ‬
‫ﯾﮏ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدار ﺑﺰرگ در ﻣﺮاﺣﻞ اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﯾﮏ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﻧﻮﭘﺎ ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ آن ﮐﺎر »ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد« اﺳﺖ‪.‬‬
‫لﮐﺮدن ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺷﮫﻮدی ﺑﺎﯾﺪ ﺟﺪی ﺗﻠﻘﯽ ﺷﻮﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﻧﺒﻮد‬ ‫اھﺪاف ﻣﺘﻌﺎد ​‬
‫ﺳﻮﮔﯿﺮی‪ ،‬ھﻤﯿﺸﻪ ﻣﮫﻢﺗﺮﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺑﯽطﺮﻓﺎﻧﻪ ھﻨﮕﺎﻣﯽ‬
‫ارزﺷﻤﻨﺪ و ﺗﻮﺟﯿﻪﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ھﻤﮥ ﺧﻄﺎھﺎ ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﻔﺘﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮﺷﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﮏ‬
‫ﭼﺸﻢ دﯾﺪه ﺷﻮﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎﯾﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در آن​ھﺎ ﯾﮏ ﻧﻮع ﺧﻄﺎ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻣﺨﺮبﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﯾﮏ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬار ﺑﻪ دﻧﺒﺎل »ﭘﺮوژۀ ﺑﺰرگ ﺑﻌﺪی« اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻄﺮ‬
‫از دﺳﺖ دادن ﮔﻮﮔﻞ ﯾﺎ ﻓﯿﺲﺑﻮک ﺑﻌﺪی ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻢﺗﺮ از ﺧﻄﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری‬
‫ﮐﻮﭼﮏ در ﮐﺴﺐ و ﮐﺎری ﻧﻮﭘﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯽﺧﻮرد‪ .‬ھﺪف‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬار ﺗﺠﺎری ﺣﺪس درﺳﺖ در ﺧﺼﻮص ﻣﻮارد ﺧﺎص اﺳﺖ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﻪ‬
‫یھﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﯾﮏ ﺑﺎﻧﮑﺪار‬‫ﻪﮔﺬار ​‬
‫ﺑﮫﺎی اﻏﺮاق در آﯾﻨﺪۀ ﺑﺴﯿﺎری از دﯾﮕﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾ ​‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎر ﮐﻪ وامھﺎﯾﯽ ﺑﺰرگ اﻋﻄﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﺧﻄﺮ ﯾﮏ وامﮔﯿﺮﻧﺪۀ‬
‫ورﺷﮑﺴﺘﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺧﻮشﺣﺴﺎب ﺑﭽﺮﺑﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮارد‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از زﺑﺎن واژﮔﺎن ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮب ﯾﺎ ﺧﻄﺮ ﺟﺪی‬
‫ﺶﻓﺮض‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺟﯿﮫﯽ ﺑﺮای آﺳﻮدﮔﯽ ھﻤﺮاه ﺑﺎ آن زﺑﺎن ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ‬ ‫ﭘﯿ ​‬
‫اطﻼﻋﺎت ﭘﺎﯾﮥ اﯾﻦ ارزﯾﺎﺑﯽھﺎ‪ ،‬اﻋﺘﺒﺎر ﻣﺘﻮﺳﻄﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﯾﮏ ﻓﺮد ﻣﻨﻄﻘﯽ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺑﯽطﺮﻓﺎﻧﻪ و ﻣﺘﻌﺎدل ﻧﺒﺎﯾﺪ ھﯿﭻ ﻣﺸﮑﻠﯽ ﺑﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ھﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﯾﮏ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬار ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻣﯽداﻧﺪ ﺣﺘﯽ‬
‫ﺧﻮش​آﯾﻨﺪهﺗﺮﯾﻦ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﻧﻮﭘﺎ ھﻢ ﺷﺎﻧﺲ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺑﺮای ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ دارد‪ .‬او‬
‫ﺷﻐﻞ ﺧﻮد را ﻣﯿﺎن ﺧﻮش​آﯾﻨﺪهﺗﺮﯾﻦ ﺷﺮطﺑﻨﺪی از ﻣﯿﺎن ﺷﺮطﺑﻨﺪیھﺎی ﻣﻮﺟﻮد‬
‫ﯽﮐﻨﺪ و ﻧﯿﺎزی ﻧﻤﯽﺑﯿﻨﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﭼﺸﻢاﻧﺪازھﺎی ﮐﺎرھﺎی ﻧﻮﭘﺎﯾﯽ ﻓﺮﯾﺐ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣ ​‬
‫دھﺪ ﮐﻪ ﻗﺼﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری روی آنھﺎ را دارد‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬اﻓﺮاد ﻣﻨﻄﻘﯽ در ارزﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﺳﻮدآوری ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ ﯾﮏ ﺷﻤﺎرۀ ﺗﮏ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﺎﯾﺪ‬
‫طﯿﻔﯽ از ﻋﺪم اطﻤﯿﻨﺎن را ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﺤﺘﻤﻞ​ﺗﺮﯾﻦ ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻓﺮد‬
‫ﻣﻨﻄﻘﯽ در ﺻﻮرت زﯾﺎدﺑﻮدن ﺳﻮد ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺷﮑﺴﺖ آن وﺟﻮد‬
‫دارد‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ ﻓﺮاواﻧﯽ را روی آن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ ﺑﺪون آﻧﮑﻪ ﺧﻮد را ﮔﺮﻓﺘﺎر‬
‫ﺷﺎﻧﺲ و اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬ھﻤﮥ ﻣﺎ ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ و ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺮﺧﯽ از‬
‫ﻣﺎ اﻣﻨﯿﺖ ﺗﺨﻤﯿﻦھﺎی ﻣﻨﺤﺮفﺷﺪه را ﺑﺮای دوری از زﻣﯿﻦﮔﯿﺮﺷﺪن‪ ،‬ﺗﺮﺟﯿﺢ‬
‫ﯽﻧﺼﯿﺐ‬ ‫ﻣﯽدھﯿﻢ؛ اﻣﺎ اﮔﺮ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﻣﮫﻢ را ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﺪ‪ ،‬از ﻟﺬت ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮد ﺑ ​‬
‫ﻧﺨﻮاھﯿﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﻧﻘﺶ ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی اﺻﻼﺣﯽ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدی ﻣﻦ‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺷﻤﺎ را ﻣﻠﺰم ﻣﯽ​ﮐﻨﺪ درﺑﺎرۀ ﻣﯿﺰان داﻧﺴﺘﻪ​ھﺎی ﺧﻮد ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﯿﺪ‪ .‬از ﻣﺜﺎﻟﯽ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ در دﻧﯿﺎی داﻧﺸﮕﺎھﯽ ﺑﺴﯿﺎر آﺷﻨﺎ و ﻣﻠﻤﻮس اﺳﺖ و ﺗﺸﺎﺑﮫﯽ ﺳﺎده‬
‫و ﻋﯿﻨﯽ ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﺑﺨﺶھﺎی زﻧﺪﮔﯽ دارد‪ .‬ﯾﮑﯽ از داﻧﺸﮑﺪهھﺎی داﻧﺸﮕﺎھﯽ ﻗﺼﺪ‬
‫اﺳﺘﺨﺪام اﺳﺘﺎدی ﺟﻮان را دارد و ﻣﯽﺧﻮاھﺪ ﮐﺴﯽ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ‬
‫آﯾﻨﺪۀ ﻋﻠﻤﯽ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﻤﯿﺘﮥ ﻣﺴﺌﻮل اﯾﻦ ﮐﺎر‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎبھﺎ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮده و‬
‫ﺑﻪ ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻧﮫﺎﯾﯽ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﮐﯿﻢ)‪ (٢٠٠‬ﺑﻪﺗﺎزﮔﯽ ﺗﺤﺼﯿﻞ در ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ را ﺑﻪ اﺗﻤﺎم رﺳﺎﻧﺪه‬
‫ﯽھﺎ و ﻣﺼﺎﺣﺒﻪھﺎی‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺻﯿﻪﻧﺎﻣﻪھﺎی ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺎﺧﺼﯽ دارد‪ .‬او ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺮاﻧ ​‬
‫ﺧﯿﺮهﮐﻨﻨﺪ ​هاش ھﻤﻪ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬ﮐﯿﻢ ھﯿﭻ ﺳﺎﺑﻘﮥ ﭘﮋوھﺸﯽ و‬
‫ﻣﻘﺎﻟﮥ ﻣﻌﺘﺒﺮی ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺟﯿﻦ ﺳﻪ ﺳﺎل اﺳﺖ ﻣﺪرک ﻓﻮق دﮐﺘﺮا دارد‪ .‬ﺳﺎﺑﻘﮥ ﭘﮋوھﺸﯽ و ﻣﻘﺎﻟﻪھﺎی‬ ‫ِ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر او ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪھﺎ و ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ​ھﺎﯾﺶ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﻣﻄﻠﻮب‬
‫ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﮫﻮدی ﺑﻪ ﺳﻮد ﮐﯿﻢ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن او اﺛﺮی ﻗﻮیﺗﺮ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺸﻢ‬
‫ﻋﺎﻗﻞ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮد؛ وﻟﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ھﻢ روﺑﺮو ھﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ اطﻼﻋﺎت ﮐﻤﺘﺮی‬
‫از ﮐﯿﻢ در اﺧﺘﯿﺎر دارﯾﻢ‪ .‬ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﻋﺪاد ﮐﻮﭼﮏ رﺳﯿﺪﯾﻢ‪ .‬در ﻧﻤﻮﻧﮥ ﮐﻮﭼﮏ‬
‫اطﻼﻋﺎت ﮐﯿﻢ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی ﺧﺎص ﻣﺤﺘﻤﻞﺗﺮ ھﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ اﺟﺎزه ﻣﯽدھﯿﺪ ﮐﯿﻢ ﺑﯿﺸﺘﺮ از‬
‫ﺟﯿﻦ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬاری او‪ ،‬ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ ﺟﯿﻦ را‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬در ﻓﻀﺎی اﻧﺘﺨﺎبھﺎی داﻧﺸﮕﺎھﯽ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺟﯿﻦ رأی ﺧﻮاھﻢ داد؛‬
‫وﻟﯽ ﺑﺮای ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﺣﺲ دروﻧﯽام درﺑﺎرۀ ﻣﻮﻓﻖﺗ ​ﺮﺑﻮدن ﮐﯿﻢ در آﯾﻨﺪه ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻼش‬
‫ﮐﻨﻢ‪ .‬ﭘﯿﺮوی از ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی ﺑﺴﯿﺎر طﺒﯿﻌﯽﺗﺮ و ﻣﻄﻠﻮبﺗﺮ از ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ آن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ در دﯾﮕﺮ ﻣﺤﯿﻂھﺎ و ﺷﺮاﯾﻂ ھﻢ رخ ﻣﯽدھﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﮐﻪ در دوراھﯽ اﻧﺘﺨﺎب دو ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺟﺪﯾﺪ در دو ﺑﺎزار ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرھﺎ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎی آن را‬
‫ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ دﻗﺖ ﺧﻮﺑﯽ ﺗﺨﻤﯿﻦ زد‪ .‬ﮔﺰﯾﻨﮥ دﯾﮕﺮ ھﯿﺠﺎناﻧﮕﯿﺰﺗﺮ و ﺑﻪطﻮر ﺣﺴﯽ‬
‫ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد؛ اﻣﺎ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦﺗﺮی دارد‪ .‬اﯾﻨﮑﻪ آﯾﺎ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‬
‫درﺑﺎرۀ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﻧﻮﭘﺎی دوم ھﻢ ﺑﺮﺗﺮ از ﮔﺰﯾﻨﮥ اول اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﭘﺎی ﻋﺪم‬
‫اطﻤﯿﻨﺎن در ﻣﯿﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺸﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ارزش ﺑﺮرﺳﯽ دﻗﯿﻖﺗﺮ را دارد‪.‬‬
 ‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ از ﻧﮕﺎه دو ﺳﯿﺴﺘﻢ‬

‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی اﻓﺮاطﯽ و ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ اﺗﻔﺎقھﺎی ﻧﺎدر ﺑﺮ ﭘﺎﯾﮥ ﺷﻮاھﺪ‬

‫ﯽﮔﺮا‬
‫ﺿﻌﯿﻒ‪ ،‬از ﻧﺸﺎﻧﻪ​ھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬طﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ﺷﺪت ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎ را ﺑﺎ ﺷﺪت ﺷﻮاھﺪ زﯾﺮﺑﻨﺎی آنھﺎ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﮐﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﺤﻮۀ‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫‪ ،١‬ﻗﻀﺎوتھﺎی ﺑﯿﺶ از اﻧﺪازه ﻣﻄﻤﺌﻦ اراﺋﻪ دھﺪ؛ ﭼﻮن ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﻣﯽداﻧﯿﻢ‪،‬‬
‫اطﻤﯿﻨﺎن‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺴﺠﺎم ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ داﺳﺘﺎن ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﻮاھﺪ در دﺳﺘﺮس ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ھﻮﺷﯿﺎر ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ :‬ﺣﺲھﺎی دروﻧﯽ ﺷﻤﺎ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ‬
‫اﻓﺮاطﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺷﻤﺎ را ﻣﺠﺒﻮر ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ ﺑﯿﺶ از اﻧﺪازه ﺑﻪ آنھﺎ اﯾﻤﺎن داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ .‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‪ ،‬ﻣﺸﮑﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻧﯿﺰ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮﻗﺮاری‬
‫ارﺗﺒﺎط و و ﻓﮫﻢ اﯾﺪۀ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‪ ،‬ھﻤﭽﻨﺎن دﺷﻮار و ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻟﺘﻮن‬
‫زﻣﺎن زﯾﺎدی را ﺻﺮف درک ﻣﻔﮫﻮم ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﻌﻠﻤﺎن و‬
‫اﺳﺘﺎدان آﻣﺎر‪ ،‬از ﺣﻀﻮر در ﮐﻼﺳﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع درس آن ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﻮد‪،‬‬
‫دﻟﮫﺮه داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن آن​ھﺎ در ﭘﺎﯾﺎن ﮐﻼس ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﻪ درک ﻣﺒﮫﻤﯽ از اﯾﻦ‬
‫ﯽﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬در اﯾﻦ ﺣﻮزه ﻧﯿﺎز ﺑﻪ آﻣﻮزش دارد‪ .‬ﺗﻄﺒﯿﻖ‬ ‫ﻣﻔﮫﻮم دﺳﺖ ﻣ ​‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎ ﺑﺎ ﺷﻮاھﺪ ﻧﻪﺗﻨﮫﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﻏﺮﯾﺰی اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﻨﻄﻘﯽ ھﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻪﮐﺮدن ﯾﺎد ﻧﻤﯽﮔﯿﺮﯾﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ را درک ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ‬ ‫ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑ ​‬
‫ھﻢ ﺑﺎزﮔﺸﺖ را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻣﺮﺑﯿﺎن ﭘﺮواز‪ ،‬ﺑﺎز ھﻢ ﺗﻮﺿﯿﺤﯽ ﻋﻠﯿﺘﯽ ﺑﻪ‬
‫آن ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽدھﯿﻢ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻤﯿﺸﻪ ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫***‬

‫ردﭘﺎی ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺷﮫﻮدی‬

‫»اﯾﻦ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﻧﻮﭘﺎ ﺧﻮدش را ﺧﻮب ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﻧﺒﺎﯾﺪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﯿﻢ ھﻤﯿﻦطﻮر اداﻣﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ھﻨﻮز راه درازی ﺗﺎ ﺑﺎزار ﻣﺎﻧﺪه و ﻓﻀﺎی زﯾﺎدی‬
‫ﺑﺮای ﺑﺎزﮔﺸﺖ وﺟﻮد دارد«‪.‬‬
‫»ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺷﮫﻮدی​ﻣﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮب ھﺴﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯽﻣﺎن را ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻧﺰدﯾﮏ‬‫ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ اﻋﺘﺒﺎر ﺷﻮاھﺪ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨ ​‬
‫ﮐﻨﯿﻢ«‪.‬‬
‫»ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﻣﯽ​ﺗﻮاﻧﺪ اﯾﺪۀ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﻣﺎن ھﻢ‬
‫ﻪﮔﺬاری ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ھﻢ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﻧﮕﻮﯾﯿﻢ‬ ‫ﺖﺧﻮردن اﯾﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾ ​‬ ‫ﺷﮑﺴ ​‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎور دارﯾﻢ ﮔﻮﮔﻞ ﺑﻌﺪی در راه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫»ﻣﻦ ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﻧﻘﺪ ﻣﺤﺸﺮ از اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺪ ﺧﻮاﻧﺪم‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﯾﮏ ﺣﺴﻦ اﺗﻔﺎق ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﺑﺮ ﺑﺮﻧﺪھﺎﯾﯽ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد ﻧﻘﺪھﺎﺷﺎن زﯾﺎد اﺳﺖ و ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ‬
‫را از ﺑﯿﻦ آن​ھﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﻢ«‪.‬‬
***
 ‫ﺑﺨﺶ ﺳﻮم‪ :‬اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ‬
‫ﻓﺼﻞ ﻧﻮزدھﻢ‪ :‬ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﻓﮫﻤﯿﺪن‬

‫ﻧﺴﯿﻢ طﺎﻟﺐ‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼﺺ آﻣﺎر‪ ،‬ﻓﯿﻠﺴﻮف و ﺗﺎﺟﺮ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان او را روانﺷﻨﺎس ﻧﯿﺰ‬

‫نﮔﻮﻧﻪ ﻣﯽﭘﺮدازد‪ .‬او در‬ ‫ﻧﺎﻣﯿﺪ‪ ،‬در ﮐﺘﺎب ﻗﻮی ﺳﯿﺎه‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺳﻔﺴﻄﮥ داﺳﺘﺎ ​‬
‫نھﺎی ﻗﺪﯾﻤﯽ ﻧﮕﺎه ﻣﺎ را ﺑﻪ دﻧﯿﺎ و‬ ‫اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺷﺮح ﻣﯽ​دھﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ داﺳﺘﺎ ​‬
‫نﮔﻮﻧﻪ ﻧﺎﺷﯽ از‬ ‫اﻧﺘﻈﺎراﺗﻤﺎن درﺑﺎرۀ آﯾﻨﺪه ﺷﮑﻞ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﺳﻔﺴﻄﻪ​ھﺎی داﺳﺘﺎ ​‬
‫ﺗﻼش ﻣﺪاوم ﻣﺎ ﺑﺮای ﻣﻌﻨﺎﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ دﻧﯿﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎنھﺎ اﯾﻦ ﻣﺎﺟﺮاھﺎی‬
‫ﺳﺎده را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪه ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ داﺳﺘﺎن​ھﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻋﯿﻨﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺷﮫﻮدی‪.‬‬
‫آنھﺎ ﻧﻘﺶ ﭘﺮرﻧﮓﺗﺮی ﺑﻪ اﺳﺘﻌﺪاد‪ ،‬ﺣﻤﺎﻗﺖ و ﻗﺼﺪ و ﻧﯿﺖ ﻣﯽدھﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل و‬
‫ﺷﺎﻧﺲ‪ .‬اﯾﻦ داﺳﺘﺎنھﺎ ﺑﻪ اﺗﻔﺎقھﺎی رخ​داده ﺑﯿﺶ از اﺗﻔﺎقھﺎی ﺑﯽﺷﻤﺎر رخ‬
‫ﻧﺪاده ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ھﺮ ﺣﺎدﺛﮥ ﺑﺮﺟﺴﺘﮥ ﺗﺎزهای ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺑﺪلﺷﺪن ﺑﻪ ھﺴﺘﮥ‬
‫اﺻﻠﯽ رواﯾﺖ ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮﻟﯽ را دارد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎور طﺎﻟﺐ‪ ،‬ﻣﺎ اﻧﺴﺎنھﺎ ﻣﺪام ﺧﻮدﻣﺎن را‬
‫ﺑﺎ ﺷﮑﻞ​دادن ﻣﺎﺟﺮاھﺎﯾﯽ ﺳﺴﺖ و ﺷﮑﻨﻨﺪه از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻓﺮﯾﺐ ﻣﯽدھﯿﻢ و آنھﺎ را‬
‫ﺑﺎور ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎنھﺎی ﺧﻮب‪ ،‬ﺷﺮحھﺎﯾﯽ ﻣﻨﺴﺠﻢ و ﺳﺎده ﺗﮫﯿﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻣﺎﺟﺮای‬
‫ﯽﺑﻮدن اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﮑﺎﯾﺖ‬ ‫ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪه ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ واﻗﻌﯽ و ﻗﻄﻌ ​‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞﺷﺪن ﮔﻮﮔﻞ ﺑﻪ ﻏﻮل ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻨﺎوری را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬دو داﻧﺸﺠﻮی ﺧﻼق‬
‫ﻋﻠﻮم ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺘﻨﻔﻮرد ﺑﻪ ﯾﮏ روش ﺑﺮﺗﺮ ﺑﺮای ﺟﺴﺘﺠﻮی اطﻼﻋﺎت‬
‫دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ ﻻزم را ﺑﺮای ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﺮﮐﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ آوردﻧﺪ‪ .‬آن دو ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎﯾﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﻧﺘﯿﺠﻪﺑﺨﺶ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬طﯽ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎل‪ ،‬ﺷﺮﮐﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﮐﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﺳﮫﺎم آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ و دو‬
‫داﻧﺸﺠﻮی ﺳﺎﺑﻖ در ﻓﮫﺮﺳﺖ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﯾﻦ اﻓﺮاد اﯾﻦ ﮐﺮۀ ﺧﺎﮐﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺑﻪ​ﯾﺎدﻣﺎﻧﺪﻧﯽﺗﺮﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎ‪ ،‬آﻧﺎن واﻗﻌﺎً ﺧﻮشاﻗﺒﺎل ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ داﺳﺘﺎﻧﺸﺎن‬
‫ﺣﺘﯽ از اﯾﻦ ھﻢ ﺟﺬاب​ﺗﺮ ﺷﻮد‪ :‬ﯾﮏ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ از ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﺮﮐﺘﺸﺎن‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﮔﻮﮔﻞ‪ ،‬ﻗﺼﺪ داﺷﺘﻨﺪ آن را ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺘﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ؛‬
‫وﻟﯽ ﺧﺮﯾﺪار ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﺎﻻﺑﻮدن ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻨﺼﺮف ﺷﺪ‪ .‬اﺷﺎره ﺑﻪ ﯾﮏ اﺗﻔﺎق ﺷﺎﻧﺴﯽ‪،‬‬
‫در ﻋﻤﻞ درک ﻧﻘﺶ ﺷﺎﻧﺲ را در ﺗﺄﺛﯿﺮ آن ﺑﺮ ﻧﺘﯿﺠﻪ آﺳﺎنﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺰﺋﯿﺎت ﮐﺎﻣﻞ ﻣﺎﺟﺮا ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﻣﺆﺳﺴﺎن ﮔﻮﮔﻞ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﺮای‬
‫ﻣﺎ ھﻤﯿﻦﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺪاﻧﯿﻢ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً اﻧﺘﺨﺎبھﺎﯾﺸﺎن ﻧﺘﯿﺠﻪای ﻣﻄﻠﻮب‬
‫ﺖھﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬داﺳﺘﺎﻧﯽ ﮐﺎﻣﻞﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺒﯿﻦ اﻗﺪاﻣﺎت ﺳﺎﯾﺮ ﺷﺮﮐ ​‬
‫ﮔﻮﮔﻞ آن​ھﺎ را از ﻣﯿﺪان ﺑﻪ در ﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ رﻗﯿﺒﺎن درﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﮫﺪﯾﺪی ﮐﻪ ﻧﮫﺎﯾﺘﺎً‬
‫آن​ھﺎ را ﺷﮑﺴﺖ داد‪ ،‬ظﺎھﺮاً ﮐﻮر‪ُ ،‬ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎآﮔﺎه و ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﻋﺎﻣﺪاﻧﻪ اﯾﻦ داﺳﺘﺎن را ﺧﯿﻠﯽ ﻣﻼﯾﻢ ﺟﻠﻮه دادم؛ وﻟﯽ ﺷﻤﺎ ﻧﮑﺘﮥ داﺳﺘﺎن را‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﺪ‪ :‬داﺳﺘﺎن ﺧﻮﺑﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ داﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﯾﻦ‬
‫اﺣﺴﺎس را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺪھﺪ ﮐﻪ ﻓﮫﻤﯿﺪهاﯾﺪ ﭼﻪ ﭼﯿﺰی راز ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﮔﻮﮔﻞ ﺑﻮده اﺳﺖ؛‬
‫ﺑﻪﻋﻼوه ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد اﺣﺴﺎس ﮐﻨﯿﺪ درس ارزﺷﻤﻨﺪی درﺑﺎرۀ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﮐﺴﺐ و‬
‫کﮐﺮدن و‬ ‫ﮐﺎرھﺎ آﻣﻮﺧﺘﻪاﯾﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﺤﮑﻤﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ اﺣﺴﺎس در ​‬
‫آﻣﻮﺧﺘﻦ ﺷﻤﺎ از اﯾﻦ داﺳﺘﺎن ﺧﯿﺎﻟﯽ و ﭘﻮچ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻨﺠﺶ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای اطﻤﯿﻨﺎن‬
‫ﯽﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮدن آن اﺳﺖ‪ .‬ھﯿﭻ داﺳﺘﺎﻧﯽ از‬ ‫از درک ﯾﮏ ﺗﻮﺿﯿﺢ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨ ​‬
‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ ﮔﻮﮔﻞ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺨﻮاھﺪ ﺑﻮد؛ زﯾﺮا ھﯿﭻ داﺳﺘﺎﻧﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ھﺰاران اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ را ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ذھﻦ اﻧﺴﺎن ﺑﺪون‬
‫اﺗﻔﺎقھﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎری از اﺗﻔﺎقھﺎی ﻣﮫﻢ‬
‫رخ​داده‪ ،‬در اﻧﺘﺨﺎب​ھﺎ دﺧﺎﻟﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را وﺳﻮﺳﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ درﺑﺎرۀ ﻧﻘﺶ‬
‫ﻣﮫﺎرت ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﮐﻨﯿﺪ و ﺳﮫﻢ ﺷﺎﻧﺲ را در ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺣﺎﺻﻞ دﺳﺖﮐﻢ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ‬
‫ھﻤﮥ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﻣﮫﻢ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺧﻮﺑﯽ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ظﺎھﺮاً دﺳﺖ ﻋﻠﻮم ﻏﯿﺒﯽ در ﭘﺲ‬
‫ﮐﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد ﺑﺪاﻗﺒﺎﻟﯽ ﺳﺮ راه ھﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﮔﺎمھﺎی ﻣﻮﻓﻖ ﻗﺮار‬
‫ﮔﯿﺮد‪ .‬دﺳﺖ آﺧﺮ ھﻢ اﺛﺮ ھﺎﻟﻪای‪ ،‬ﺟﺎدو ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺣﺎل و ھﻮاﯾﯽ ﺷﮑﺴﺖﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻗﮫﺮﻣﺎﻧﺎن داﺳﺘﺎن ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎن ﮔﻮﮔﻞ ﻣﺜﻞ ﺗﻤﺎﺷﺎی ﻗﺎﯾﻘﺮان ﻣﺎھﺮی ﮐﻪ از ﺧﻄﺮ ﻣﯽﮔﺮﯾﺰد و در ﻣﯿﺎن اﻣﻮاج‬
‫ﭘﯿﺶ ﻣﯽرود‪ ،‬ھﯿﺠﺎناﻧﮕﯿﺰ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﭘﺮ از رﯾﺴﮏ و اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﻓﺎﺟﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﺧﺘﻼﻓﯽ اﺳﺎﺳﯽ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ دو ﻣﻮرد ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮرد‪ .‬ﻗﺎﯾﻘﺮان ﻣﺎھﺮ‬
‫ﺻﺪھﺎ ﺑﺎر ﺗﻦ ﺑﻪ اﻣﻮاج ﺳﭙﺮده اﺳﺖ‪ .‬او ﯾﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ اﯾﻦ آبھﺎی ﺧﺮوﺷﺎن را‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﺎﻧﻊ و ﺧﻄﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬او ﻣﯽداﻧﺪ ﭼﻪ ﺣﺮﮐﺖھﺎی رﯾﺰی ﺑﺮای ﻣﺤﮑﻢ و‬
‫راﺳﺖﻗﺎﻣﺖ ﻣﺎﻧﺪن ﺑﮑﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﻓﺮﺻﺖ اﻧﺪﮐﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻣﺮدان ﺟﻮان ﺑﯿﺎﻣﻮزﻧﺪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﺮﮐﺘﯽ ﻋﻈﯿﻢ را ﺧﻠﻖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖ را ھﻢ ﻧﺪارﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺮھﯿﺰ از‬
‫ﺻﺨﺮهھﺎی ﭘﻨﮫﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻧﻮآوری ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ رﻗﯿﺐ را ﺑﯿﺎﻣﻮزﻧﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ وﺟﻮد ﻣﮫﺎرت‬
‫در داﺳﺘﺎن ﮔﻮﮔﻞ اﻧﮑﺎرﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ؛ آن ھﻢ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻓﺮاوان؛ وﻟﯽ ﺑﺨﺖ و اﻗﺒﺎل‬
‫ﻧﻘﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻢﺗﺮی در اﯾﻦ ﻧﻤﺎﯾﺶ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ھﺮﭼﻪ ﻧﻘﺶ ﭘﺮرﻧﮓﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫آﻣﻮﺧﺘﻪھﺎ ﮐﻢرﻧﮓﺗﺮ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎز ھﻢ ﭘﺎی ﻗﺎﻧﻮن ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ در ﻣﯿﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻣﺎﻧﻊ ﺷﺎخ و ﺑﺮگ‬
‫دادن ذھﻨﺘﺎن ﺑﻪ اطﻼﻋﺎت ﻣﺤﺪودﺗﺎن ﺷﻮﯾﺪ‪ .‬ذھﻨﺘﺎن ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ اﯾﻦ ﺗﻨﮫﺎ ﭼﯿﺰی‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﻦ اطﻼﻋﺎت در دﺳﺘﺮس‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦﺗﺮﯾﻦ‬
‫داﺳﺘﺎن را ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﺪ و اﮔﺮ ﺧﻮب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺗﺎن آن را ﺑﺎور ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺗﻨﺎﻗﺾ‬
‫ﺑﺰرﮔﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ داﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﻨﺴﺠﻢ و ﺧﻮب از اطﻼﻋﺎﺗﯽ ﮐﻢ‪ ،‬آﺳﺎنﺗﺮ‬
‫ھﻢ ھﺴﺖ؛ ﻣﺜﻞ ﺟﻮرﭼﯿﻨﯽ ﮐﻪ ﻗﻄﻌﻪھﺎی ﮐﻤﺘﺮی دارد و ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﮐﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﻋﺘﻘﺎد آراﻣﺶﺑﺨﺶ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎدارﺑﻮدن دﻧﯿﺎ ﺑﺮ ﺑﻨﯿﺎﻧﯽ اﻣﻦ و ﻣﺤﮑﻢ‬
‫اﺳﺘﻮار اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻧﺎﻣﺤﺪود ﻣﺎ در ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽھﺎﯾﻤﺎن‪.‬‬
‫از ﺑﺴﯿﺎری ﺷﻨﯿﺪم ﮐﻪ »ﻣﻦ از ﻗﺒﻞ ﺧﻮب ﻣﯽداﻧﺴﺘﻢ ﺑﺤﺮان اﻗﺘﺼﺎدی ﺳﺎل ‪٢٠٠٨‬‬
‫ﮔﺮﯾﺰﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪ «.‬اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ واژهای دارد ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ آن اﻋﺘﺮاض ﮐﺮد و ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫آن را در ﺑﺤﺚ درﺑﺎرۀ اﺗﻔﺎقھﺎی ﺑﺰرگ از ادﺑﯿﺎﺗﻤﺎن ﺣﺬف ﮐﻨﯿﻢ؛ ﺑﻠﻪ‪ ،‬واژۀ‬
‫ﻣﯽداﻧﺴﺘﻢ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد از ﻗﺒﻞ ﻓﮑﺮ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺤﺮاﻧﯽ در ﭘﯿﺶ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ‬
‫ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﭼﯿﺴﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﮐﻪ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق رخ داده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﻮع اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻔﮫﻮم داﻧﺴﺘﻦ ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ در زﺑﺎن روزﻣﺮهﻣﺎن وﻗﺘﯽ‬
‫از واژۀ داﻧﺴﺘﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ داﻧﺴﺘﮥ ﻣﺎ درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ درﺳﺘﯽ‬
‫آن را ﻧﺸﺎن دھﯿﻢ؛ وﻟﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺑﺤﺮاﻧﯽ رخ ﺧﻮاھﺪ داد و اﻟﺒﺘﻪ‬
‫ھﻤﮥ آنھﺎ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﻧﺪارﻧﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﻓﮑﺮی ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ در آن زﻣﺎن‬
‫ﻧﺸﺎن دھﻨﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از اﻓﺮاد ﺑﺎھﻮش و ﻣﻄﻠﻊ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫آﯾﻨﺪۀ اﻗﺘﺼﺎدی دﻧﯿﺎ ﭼﺸﻢ دوﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺎور ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ وﻗﻮع ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺰرگ ﺣﺘﻤﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ از اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮم اﯾﻦ ﺑﺤﺮان را ﻧﻤﯽﺷﺪ داﻧﺴﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از واژۀ داﻧﺴﺘﻦ را در اﯾﻦ ﻗﺎﻟﺐ ﻧﺎدرﺳﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻋﺘﺒﺎرداﺷﺘﻦ ﻋﻠﻢ‬
‫ﻏﯿﺐ ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﺰاوار آن ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ زﺑﺎن دﻧﯿﺎ را درکﮐﺮدﻧﯽﺗﺮ از آﻧﭽﻪ ھﺴﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ و ﺑﻪ آﺗﺶ‬
‫ﺧﻄﺮﻧﺎک ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ زﯾﺎنﺑﺎر داﻣﻦ ﻣﯽزﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﺴﺘﮥ اﯾﻦ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ‪ ،‬ﺑﺎور ﻣﺎ ﺑﻪ درک ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎور ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ از آﯾﻨﺪه آﮔﺎھﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ؛ اﻣﺎ واﻗﻌﯿﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﮐﻤﺘﺮ از ﺑﺎور ﺧﻮد ﻣﯽﻓﮫﻤﯿﻢ‪ .‬داﻧﺴﺘﻦ‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ واژهای ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ را ﭘﺮورش دھﺪ‪ .‬ﻋﺒﺎرتھﺎی »ﺣﺲ​ﮐﺮدن« و »ﺑﻪ دﻟﻢ اﻓﺘﺎدن« ھﻢ در‬
‫زﺑﺎن روزﻣﺮۀ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن از ﻓﮑﺮھﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪای دارﻧﺪ ﮐﻪ درﺳﺖ از آب درآﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﺟﻤﻠﮥ‬
‫»ﻣﻦ ﺑﻪ دﻟﻢ اﻓﺘﺎده ﺑﻮد اﯾﻦ ازدواج دوام ﻧﺪارد‪ ،‬وﻟﯽ درﺳﺖ ﻧﺒﻮد« ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻋﺠﯿﺐ‬
‫ﻣﯽآﯾﺪ؛ ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ھﻤﮥ ﺟﻤﻠﻪھﺎی دﯾﮕﺮ درﺑﺎرۀ ﺣﺲ​ﮐﺮدن و ﺑﻪ دل اﻓﺘﺎدن‬
‫ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﺑﻌﺪھﺎ ﻧﺎدرﺳﺖ از آب درﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﻋﺠﯿﺐ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای درﺳﺖ ﻓﮑﺮﮐﺮدن‬
‫ﺑﻪ آﯾﻨﺪه ﺑﺎﯾﺪ زﺑﺎﻧﻤﺎن را از ﻋﺒﺎرتھﺎﯾﯽ ﺧﺎﻟﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻧﺎم​ﮔﺬاری ﺑﺎورھﺎی‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪﻣﺎن ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ‪.‬‬
 ‫ھﺰﯾﻨﻪھﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ادراک‬

‫ذھﻨﯽ ﮐﻪ داﺳﺘﺎنھﺎﯾﯽ از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺳﺮھﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻀﻮی ﻣﻌﻨﺎﺑﺨﺶ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﻧﺸﺪه رخ ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻓﻮری ﻧﻈﺮﻣﺎن را درﺑﺎرۀ دﻧﯿﺎ‬
‫ﺑﺮای ھﻤﺎھﻨﮕﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮی ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﻨﯿﺪ در ﺣﺎل ﺗﻤﺎﺷﺎی‬
‫ﺖھﺎی آنھﺎ ﯾﮑﺴﺎن ﺑﻮده‬ ‫ﺑﺎزی ﻓﻮﺗﺒﺎل ﺑﯿﻦ دو ﺗﯿﻤﯽ ھﺴﺘﯿﺪ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد ﺑﺮدھﺎ و ﺑﺎﺧ ​‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺑﺎزی ﺗﻤﺎم ﺷﺪه و ﯾﮑﯽ از ﺗﯿﻢھﺎ ﺷﮑﺴﺖ ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ را ﺑﻪ دﯾﮕﺮی‬
‫ﯽﺷﺪۀ ﺷﻤﺎ از دﻧﯿﺎ‪ ،‬ﺗﯿﻢ ﺑﺮﻧﺪه اﮐﻨﻮن ﺑﺴﯿﺎر‬ ‫ﺗﺤﻤﯿﻞ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺪل ﺑﺎزﺑﯿﻨ ​‬
‫ﻗﻮیﺗﺮ از ﺗﯿﻢ ﺑﺎزﻧﺪه اﺳﺖ و ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ درﺑﺎرۀ ﮔﺬﺷﺘﻪ و آﯾﻨﺪه ﺑﺎ اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه ﺟﺪﯾﺪ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬درس​ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮیھﺎ ﮐﺎری ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺧﻄﺮﻧﺎﮐﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻣﺤﺪودﯾﺖھﺎی ﻋﻤﺪۀ ذھﻦ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻧﺎﻗﺺ آن در ﺑﺎزآﻓﺮﯾﻨﯽ‬
‫داﻧﺴﺘﻪھﺎ و ﺑﺎورھﺎی ﻗﺒﻠﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ دﯾﺪﮔﺎه ﺟﺪﯾﺪی از دﻧﯿﺎ ﯾﺎ‬
‫ﺑﺨﺸﯽ از آن ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺷﻤﺎ در ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ آوردن‬
‫ﯽﺗﺎن ﮐﺎھﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎورھﺎی ﻗﺒﻠ ​‬
‫نﺷﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮد ​هاﻧﺪ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﻣﺮدم‬ ‫ﺑﺴﯿﺎری از روا ​‬
‫ﯽدھﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻣﯽ​اﻓﺘﺪ‪ .‬آنھﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ را ﮐﻪ ذھﻦ‬ ‫ذھﻨﺸﺎن را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣ ​‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻗﺎطﻌﯽ درﺑﺎرهاش ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻣﺠﺎزات اﻋﺪام‪ ،‬دﺳﺖﻣﺎﯾﮥ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽھﺎﯾﺸﺎن ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻮل آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﻪدﻗﺖ دﯾﺪﮔﺎهھﺎی اﻓﺮاد را در اﯾﻦ‬
‫زﻣﯿﻨﻪ ﺛﺒﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﭘﯿﺎﻣﯽ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪه ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻘﺎط‬
‫ﻗﻮت و ﺿﻌﻒ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻣﯽﺷﻨﻮﻧﺪ ﯾﺎ ﻣﯽﺑﯿﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎر دﯾﮕﺮ دﯾﺪﮔﺎھﺸﺎن ﺛﺒﺖ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﻪ ﭘﯿﺎم درﯾﺎﻓﺘﯽ ﺷﺒﺎھﺖ و ﻧﺰدﯾﮑﯽ دارد‪ .‬در ﻧﮫﺎﯾﺖ‪ ،‬از‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﻧﻈﺮﺷﺎن را ﭘﯿﺶ از ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ آن ﭘﯿﺎم ذﮐﺮ ﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ​طﺮز ﺷﮕﻔﺖآوری دﺷﻮار ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬اﻓﺮاد در ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ درﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎطﺮ آوردن ﺑﺎورھﺎی ﻗﺒﻠﯽ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎورھﺎی ﻓﻌﻠﯽ ﺧﻮد را ﺑﺎزآﻓﺮﯾﻨﯽ ﯾﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری ھﻢ ﺑﺎور ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه دﯾﮕﺮی داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﺷﻤﺎ در ﺑﺎزآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺑﺎورھﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد آنھﺎ را‬
‫دﺳﺖﮐﻢ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ؛ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺗﻔﺎقھﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎروخ‬
‫ﻓﯿﺸﮫﻮف‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ در اورﺷﻠﯿﻢ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﻄﺎی ادراک ﯾﺎ اﺛﺮ‬
‫»ﻣﻦ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻢ« را ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮد‪ .‬او در ﺳﺎل ‪ ١٩٧٢‬ھﻤﺮاه ﺑﺎ روث ﺑِﯿﺚ)‪ ،(٢٠١‬ﯾﮑﯽ‬
‫از دﯾﮕﺮ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﻤﺎن‪ ،‬ﭘﯿﺶ از ﺳﻔﺮ رﺋﯿﺲﺟﻤﮫﻮر‪ ،‬رﯾﭽﺎرد ﻧﯿﮑﺴﻮن ﺑﻪ ﭼﯿﻦ و‬
‫روﺳﯿﻪ‪ ،‬ﯾﮏ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﭘﺎﻧﺰده ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻣﻤﮑﻦ از اﻗﺪاﻣﺎت دﯾﭙﻠﻤﺎﺗﯿﮏ ﻧﯿﮑﺴﻮن را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬آﯾﺎ ﻣﺎﺋﻮ‬
‫ﺗﺴﻪﺗﻮﻧﮓ ﺑﺎ ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﻧﯿﮑﺴﻮن ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ؟ آﯾﺎ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬ﭼﯿﻦ را از ﻧﻈﺮ‬
‫دﯾﭙﻠﻤﺎﺗﯿﮏ ﺑﻪ رﺳﻤﯿﺖ ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺪ؟ آﯾﺎ ﭘﺲ از ﭼﻨﺪﯾﻦ دھﻪ ﺧﺼﻮﻣﺖ‪ ،‬اﯾﺎﻻت‬
‫ﻣﺘﺤﺪه و ﺷﻮروی ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻘﯽ دﺳﺖ ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ؟‬
 ‫ﭘﺲ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻧﯿﮑﺴﻮن از ﺳﻔﺮش‪ ،‬ﻓﯿﺸﮫﻮف و ﺑﯿﺚ از ھﻤﺎن ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ را ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از ﺳﻔﺮ ﺑﺮای ھﺮ ﯾﮏ از ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮده‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬دوﺑﺎره اﻋﻼم ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺑﯽﭼﻮن و ﭼﺮاﯾﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﺗﻔﺎﻗﯽ واﻗﻌﺎً رخ داده‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬اﻓﺮاد در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ اﺣﺘﻤﺎل آن اﻏﺮاق ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و اﮔﺮ اﺗﻔﺎﻗﯽ رخ ﻧﺪاده ﺑﻮد‪ ،‬آن‬
‫را از اﺑﺘﺪا ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ داﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﮋوھﺶھﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ اﻧﺴﺎنھﺎ‬
‫ﻧﻪﺗﻨﮫﺎ در دﻗﺖ ﭘﯿﺶ​ﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺧﻮد ﭘﺲ از ﮔﺬر زﻣﺎن دﺧﻞ و ﺗﺼﺮف ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫درﺑﺎرۀ ﻧﻈﺮھﺎی دﯾﮕﺮان ھﻢ رﻓﺘﺎری ﻣﺸﺎﺑﻪ دارﻧﺪ‪ .‬در ﭘﮋوھﺶھﺎی دﯾﮕﺮ درﺑﺎرۀ‬
‫اﺗﻔﺎقھﺎی ﭘﺮھﯿﺎھﻮ و ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤﺎﮐﻤﮥ او‪ .‬ﺟﯽ‪ .‬ﺳﯿﻤﭙﺴﻮن)‪(٢٠٢‬‬
‫و اﺗﮫﺎمھﺎی ﺑﯿﻞ ﮐﻠﯿﻨﺘﻮن)‪ ،(٢٠٣‬رﺋﯿﺲﺟﻤﮫﻮر ﻧﯿﺰ ﻧﺘﯿﺠﻪای ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎﯾﻞ ﻓﺮد ﺑﻪ ﺑﺎزﻧﮕﺮی در ﺑﺎورھﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪاش در ﺳﺎﯾﮥ آﻧﭽﻪ واﻗﻌﺎً رخ داده‪ ،‬ﺧﻄﺎی‬
‫ادراﮐﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪی اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ‪ ،‬اﺛﺮی ﻣﺨﺮب ﺑﺮ ارزﯾﺎﺑﯽھﺎی ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪهھﺎ دارد‪ .‬اﯾﻦ اﺛﺮ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد ﻧﺎظﺮان‪ ،‬ﮐﯿﻔﯿﺖ ﯾﮏ ﺗﺼﻤﯿﻢ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ارزﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﻧﮑﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺟﺮاﺣﯽ ﮐﻢﺧﻄﺮی را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺣﺎدﺛﮥ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﻧﺸﺪهای ﺑﻪ ﻣﺮگ ﺑﯿﻤﺎر ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ھﯿﺌﺖﻣﻨﺼﻔﮥ دادﮔﺎِه‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق‪ ،‬ﻣﺴﺘﻌﺪ رأی​دادن ﺑﻪ ﺧﻄﺮﻧﺎک​ﺑﻮدن ﺟﺮاﺣﯽ و ﻣﺘﻌﮫﺪ داﻧﺴﺘﻦ‬
‫ﭘﺰﺷﮏ ﻣﻌﺎﻟﺞ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻮﮔﯿﺮی ﭘﯿﺎﻣﺪ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺑﺎورھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ھﻨﮕﺎم‬
‫ﻢﮔﯿﺮی را ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً‬‫ﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺼﻤﯿ ​‬ ‫ﻢﮔﯿﺮی‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑ ​‬‫ﺗﺼﻤﯿ ​‬
‫ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻄﺎی ادراک‪ ،‬ﺑﻪوﯾﮋه ﺑﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪهھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺄﻣﻮر دﯾﮕﺮان ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﺲﺑﺎل‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮان ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﮐﺎرﻣﻨﺪان اﻣﻮر‬ ‫ﭘﺰﺷﮑﺎن‪ ،‬ﻣﺸﺎوران اﻗﺘﺼﺎدی‪ ،‬ﻣﺮﺑﯿﺎن ﺑﯿ ​‬
‫ً‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬دﯾﭙﻠﻤﺎتھﺎ و ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاران‪ ،‬ﻧﺎﻣﮫﺮﺑﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪهھﺎ‬
‫را ﺑﺮای ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﺧﻮﺑﯽ ﮐﻪ ﮔﺎه ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯽﺧﻮرﻧﺪ ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ﺑﺮای‬
‫اﻗﺪامھﺎی ﻣﻮﻓﻘﯽ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﺑﻪ ﺛﻤﺮ رﺳﯿﺪن‪ ،‬واﺿﺢ و ﻗﻄﻌﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﻨﺪ‪،‬‬
‫اﻋﺘﺒﺎر ﮐﻤﯽ ﺑﻪ آنھﺎ ﻣﯽدھﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﻪوﺿﻮح‪ ،‬ﺳﻮﮔﯿﺮی ﭘﯿﺎﻣﺪ اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﻏﺎﻟﺒﺎً ﮐﺎرﮔﺰاران ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﺪﯾﺪن ﻣﺘﻦ روی‬
‫دﯾﻮار ﻣﺘﮫﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ اﯾﻦ ﻣﺘﻦ ﺑﺎ ﺟﻮھﺮی ﻧﺎﻣﺮﺋﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﺪھﺎ ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﯽ​ﺷﺪ‪ .‬اﻗﺪامھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ ﻣﺤﺘﺎطﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽرﺳﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﮏ ﺑﺎره ﻧﺎﻣﺴﺌﻮﻻﻧﻪ و ﭘﺮ از ﺑﯽدﻗﺘﯽ ﺑﻪﺣﺴﺎب ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس ﯾﮑﯽ از ﭘﺮوﻧﺪهھﺎی ﺣﻘﻮﻗﯽ واﻗﻌﯽ‪ ،‬از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎﯾﯽ ﭘﺮﺳﯿﺪه‬
‫ﺷﺪ آﯾﺎ ﺷﮫﺮ دﻟﻮث)‪ (٢٠۴‬واﻗﻊ در در ﻣﯿﻨﻪ​ﺳﻮﺗﺎ ﺑﺎﯾﺪ ھﺰﯾﻨﮥ ﻧﻈﺎرت ﺗﻤﺎموﻗﺖ ﺑﺮ ﭘﻞ‬
‫اﯾﻦ ﺷﮫﺮ را ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺿﺎﯾﻌﺎت و ﻣﺴﺪودﺷﺪن ﻣﺴﯿﺮ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫آبﺑﻨﺪ ﺑﭙﺮدازد؟ ﺑﻪ ﮔﺮوھﯽ از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺷﻮاھﺪ ﻣﻮﺟﻮد ھﻨﮕﺎم‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺷﻮرای ﺷﮫﺮ اراﺋﻪ ﺷﺪ؛ ‪ %٢۴‬از آنھﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺎور ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﮫﺮ‬
‫دﻟﻮث ﺑﺎﯾﺪ ھﺰﯾﻨﮥ ﻻزم را ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺗﻤﺎموﻗﺖ ﺑﭙﺮدازد‪ .‬ﺑﻪ ﮔﺮوھﯽ دﯾﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺷﺪ اﯾﻦ ﺿﺎﯾﻌﺎت ﻣﺴﯿﺮ رودﺧﺎﻧﻪ را ﻣﺴﺪود ﮐﺮده و ﺑﺎﻋﺚ وﻗﻮع ﺳﯿﻠﯽ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺧﺴﺎرتﺑﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﮑﻪ از اﯾﻦ ﮔﺮوه ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد اﺟﺎزه ﻧﺪھﻨﺪ‬
‫ادراﮐﺸﺎن‪ ،‬ﻗﻀﺎوﺗﺸﺎن را ﻣﻨﺤﺮف ﮐﻨﺪ‪ %۵۶ ،‬از آنھﺎ ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ھﺰﯾﻨﻪ ﻣﻮاﻓﻘﺖ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﺮﭼﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮبﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻮﮔﯿﺮی ادراک ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﻣﻮردی‬
‫ﻓﺎﺟﻌﻪﺑﺎر ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﻤﻠﮥ ﺗﺮورﯾﺴﺘﯽ ﯾﺎزده ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎور دارﯾﻢ ﻣﺴﺌﻮﻻﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﭘﯿﺸﺎﻣﺪی را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻧﮑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯽﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﯾﺎ ﮐﻮر ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬در دھﻢ‬
‫ژوﺋﯿﮥ ‪ ،٢٠٠١‬آژاﻧﺲ ﻣﺮﮐﺰی اطﻼﻋﺎت )‪ (CIA‬اطﻼﻋﺎﺗﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﻘﺸﮥ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ‬
‫اﻟﻘﺎﻋﺪه ﺑﺮای ﺣﻤﻠﻪای ﺑﺰرگ ﻋﻠﯿﻪ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﺟﺮج ﺗﻨﺖ)‪،(٢٠۵‬‬
‫ر ﺋ ﯿ ﺲ ‪ ،CIA‬اﯾﻦ اطﻼﻋﺎت را ﺑﻪ اطﻼع ﺟﻮرج دﺑﻠﯿﻮ ﺑﻮش‪ ،‬رﺋﯿﺲﺟﻤﮫﻮر‪ ،‬ﻧﺮﺳﺎﻧﺪ؛‬
‫ﺑﻠﮑﻪ در اﺧﺘﯿﺎر ﮐﺎﻧﺪوﻟﯿﺰا راﯾﺲ)‪ ،(٢٠۶‬ﻣﺸﺎور اﻣﻨﯿﺖ ﻣﻠﯽ ﻗﺮار داد‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫ﻦﭘﺴﺖ‬ ‫اطﻼﻋﺎت ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻦ ﺑﺮدﻟﯽ)‪ ،(٢٠٧‬وﯾﺮاﺳﺘﺎر اﻓﺴﺎﻧﻪای واﺷﻨﮕﺘ ​‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﮐﺎﻣﻼ ً اﺑﺘﺪاﯾﯽ و ﺳﺎده اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺎﺟﺮای ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺑﻪ رﺋﯿﺲﺟﻤﮫﻮر اطﻼع داده ﺷﻮد«؛ وﻟﯽ در دھﻢ ژوﺋﯿﻪ ھﯿﭻﮐﺲ‬
‫ﻧﻤﯽداﻧﺴﺖ ﯾﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺪاﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺧﺮده​اطﻼﻋﺎت ﺗﺎرﯾﺦ را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺧﻮاھﻨﺪ‬
‫داد‪.‬‬
‫ﭘﯿﺮوی از ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﻋﻤﻠﮑﺮدی اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﺎزﻧﮕﺮی را دﺷﻮار ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪،‬‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪهھﺎ ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرود ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﻣﻮﺷﮑﺎﻓﺎﻧﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬راه ﺣﻞ‬
‫ﮏﮐﺮدن ﭘﺮھﯿﺰ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺘﺪاولﺷﺪن‬ ‫ﺑﻮروﮐﺮاﺗﯿﮑﯽ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪﺷﺪت از رﯾﺴ ​‬
‫دادﺧﻮاھﯽھﺎی ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻧﺎدرﺳﺖ ﭘﺰﺷﮑﺎن‪ ،‬آنھﺎ روش ﮐﺎر ﺧﻮد را ﺗﻐﯿﯿﺮ دادﻧﺪ‪:‬‬
‫آزﻣﺎﯾﺶھﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬ارﺟﺎع ﭘﺮوﻧﺪهھﺎ ﺑﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن و ﺑﻪﮐﺎرﮔﯿﺮی درﻣﺎنھﺎی‬
‫ﻣﺘﺪاول ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﻣﻔﯿﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﯿﺎﯾﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻗﺪامھﺎ ﺑﯿﺶ از آﻧﮑﻪ ﺑﺮای ﺑﯿﻤﺎران ﻣﻔﯿﺪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬از ﭘﺰﺷﮑﺎن ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮوز‬
‫اﺧﺘﻼفﻧﻈﺮھﺎی ﺣﺮﻓﻪای ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺪ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺰان‬
‫ﺖﭘﺬﯾﺮی‪ ،‬ﻣﻮھﺒﺘﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺗﻠﻘﯽ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿ ​‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﮑﻪ ادراک ﻣﺎوﻗﻊ و ﺳﻮﮔﯿﺮی ﭘﯿﺎﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪطﻮر ﮐﻠﯽ ﺑﺎﻋﺚ رﯾﺴﮏﮔﺮﯾﺰی‬
‫ﮏﮐﻨﻨﺪهھﺎی ﺑﯽﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﭘﺎداشھﺎی ﻧﺎﺳﺰا ھﻢ ﺑﻪ ھﻤﺮاه‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮای رﯾﺴ ​‬
‫دارد؛ ﻣﺜﻞ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﯾﺎ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﮐﻪ ﻗﻤﺎری اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﺮﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﮏﮐﺮدن ﻣﺠﺎزات ﻧﺸﺪهاﻧﺪ؛‬ ‫رھﺒﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻮشاﻗﺒﺎل ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ رﯾﺴ ​‬
‫ﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬دارای ﻗﻮۀ ﺗﺸﺨﯿﺺ و ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣ ​‬
‫اﻧﺴﺎنھﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ادراک ﺷﮏ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﺿﻌﯿﻒ و ﺧﺸﮏ‬
‫ﻧﺎﻣﯿﺪه ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻗﻤﺎر ﻣﻮﻓﻖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﯾﮏ رھﺒﺮ ﺑﯽاﺣﺘﯿﺎط را ﺑﻪ ﺟﺴﺎرت و ﻋﻠﻢ‬
‫ﻏﯿﺐ ﻧﺎﺋﻞ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
 ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ‬

‫ﻣﺎﺷﯿﻦ ﻣﻌﻨﺎﺑﺨﺶ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﻣﺎ دﻧﯿﺎ را ﺳﺎدهﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺐﺗﺮ‪،‬‬

‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ​ﭘﺬﯾﺮﺗﺮ و ﻣﻨﺴﺠﻢﺗﺮ از واﻗﻌﯿﺖ آن ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﺧﯿﺎل ﮐﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ را درک‬
‫ﮐﺮدهاﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﯾﻦ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ آﯾﻨﺪه را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ و‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﺧﯿﺎلﭘﺮدازیھﺎ آراﻣﺶﺑﺨﺶ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آن​ھﺎ از اﺿﻄﺮاﺑﯽ‬
‫ﯽﮐﺎھﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺧﻮدﻣﺎن را در ﻣﻌﺮض ﭘﺬﯾﺮش ﮐﺎﻣﻞ دﻧﯿﺎﯾﯽ ﻣﻤﻠﻮ از ﻋﺪم اطﻤﯿﻨﺎن‬ ‫ﻣ ​‬
‫وﺟﻮد ﻗﺮار ﻣﯽ​دادﯾﻢ‪ ،‬آن را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﻣﺎ ھﻤﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﯾﻢ ﻋﺎﻗﺒﺖ‬
‫ھﺮ ﮐﺎری ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آن و ﻧﺘﯿﺠﮥ ھﻮش و ﺷﺠﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از‬
‫ﮐﺘﺎبھﺎی ﺣﻮزۀ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪ ،‬ﺑﺮای ارﺿﺎی ھﻤﯿﻦ ﻧﯿﺎز ﺳﺎﺧﺘﻪوﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫آﯾﺎ رھﺒﺮان و روشھﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮی ﺑﺮ ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﺷﺮﮐﺖھﺎی ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺎزار‬
‫دارﻧﺪ؟ اﻟﺒﺘﻪ ﮐﻪ آن​ھﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮات ﺑﺎ ﭘﮋوھﺸﯽ ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ درﺑﺎرۀ ارزﯾﺎﺑﯽ‬
‫وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﻣﺪﯾﺮان ﻋﺎﻣﻞ و ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎﯾﺸﺎن و ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﺑﺎ آنھﺎ ﺗﺄﯾﯿﺪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮان ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎ اﺳﺘﺮاﺗﮋیھﺎی ﺷﺮﮐﺖھﺎﯾﺸﺎن ﭘﯿﺶ‬
‫از اﻧﺘﺼﺎﺑﺸﺎن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻓﻌﻠﯽ‪ ،‬و ﻗﺎﻧﻮنھﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ و ﻓﺮاﯾﻨﺪی ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽﺷﺪه‬
‫ﭘﺲ از اﻧﺘﺼﺎﺑﺸﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪﯾﺮان ﻋﺎﻣﻞ در ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻣﺆﺛﺮﻧﺪ؛ وﻟﯽ اﯾﻦ اﺛﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮ از ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﺮاﯾﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﺴﺐ و‬
‫ﮐﺎر اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﮋوھﺸﮕﺮان ﻣﯿﺰان راﺑﻄﮥ ﻣﻮﺟﻮد را ﺑﺎ ﺿﺮﯾﺐ ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ‬
‫اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺿﺮﯾﺐ ﺑﯿﻦ ﺻﻔﺮ و ﯾﮏ اﺳﺖ و ﭘﯿﺶﺗﺮ در ﺧﺼﻮص‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪۀ ﻣﺸﺘﺮک ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺨﻤﯿﻦ دﺳﺖ و دﻟﺒﺎزاﻧﮥ ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ و ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ‬
‫ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ آن ﺷﺎﯾﺪ ﻋﺪد ‪ ٠ /٣٠‬ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻧﺸﺎﻧﮥ ‪ %٣٠‬ھﻢﭘﻮﺷﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای‬
‫درک ﺑﮫﺘﺮ ارزش اﯾﻦ ﻋﺪد‪ ،‬ﭘﺮﺳﺶ زﯾﺮ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ دوﺗﺎﯾﯽ از ﺷﺮﮐﺖ​ھﺎ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬دو ﺷﺮﮐﺖ در ھﺮ ﺟﻔﺖ‪ ،‬ﺑﻪطﻮر‬
‫ﺖھﺎ ﺑﮫﺘﺮ از دﯾﮕﺮی اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﮐﻠﯽ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﯾﮑﺴﺎناﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ ﯾﮑﯽ از ﺷﺮﮐ ​‬
‫ﭼﻘﺪر ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ ﺷﺮﮐﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ ﻗﻮیﺗﺮی دارد‪ ،‬در آن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ دوﺗﺎﯾﯽ‬
‫ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫ﯽﺷﺪﻧﯽ‪ ،‬اﯾﻦ اﻧﺴﺠﺎم ﮐﺎﻣﻞ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد )ﯾﮏ( و‬ ‫ﺶﺑﯿﻨ ​‬
‫در دﻧﯿﺎﯾﯽ ﻣﻨﻈﻢ و ﭘﯿ ​‬
‫ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ ﻗﻮیﺗﺮ ھﻤﯿﺸﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺧﻮد را ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ ﭘﺲ در ‪ %١٠٠‬اﯾﻦ‬
‫ﺟﻔﺖ ﺷﺮﮐﺖ​ھﺎ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺷﺮﮐﺖھﺎی ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﻮاﻣﻠﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ ھﯿﭻ ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﺑﺮ آنھﺎ ﻧﺪاﺷﺖ )اﮔﺮ دوﺳﺖ‬
‫ﺖ ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ‪،‬‬ ‫دارﯾﺪ‪ ،‬آن را ﺷﺎﻧﺲ ﺑﻨﺎﻣﯿﺪ(‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ در ‪ %۵٠‬ﻣﻮارد‪ ،‬ﺷﺮﮐ ِ‬
‫ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ ﺿﻌﯿﻒﺗﺮی دارد‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ ٠ /٣٠‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد در ‪ %۶٠‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪھﺎی‬
‫دوﺗﺎﯾﯽ ﺷﺮﮐﺖ​ھﺎ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ ﻗﻮیﺗﺮ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺘﯽ ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺎﭼﯿﺰ ‪ ١٠‬درﺻﺪی ﻣﺤﺾ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺣﺪس اﺗﻔﺎﻗﯽ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻗﮫﺮﻣﺎن​ﺳﺎزی ﻣﺪﯾﺮان ﻋﺎﻣﻞ در دﻧﯿﺎی واﻗﻌﯽ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢارزش اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺎ اﯾﻦ​ﮔﻮﻧﻪ ﮔﻤﺎن‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺴﺘﻌﺪ اﻏﺮاق در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ​ﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮدن دﻧﯿﺎی اطﺮاﻓﻤﺎن ھﺴﺘﯿﺪ‪.‬‬
‫اﺷﺘﺒﺎه ﻧﮑﻨﯿﺪ‪ :‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﺨﺖ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ از ‪ ١‬ﺑﻪ ‪ ١‬ﺑﻪ ‪ ٣‬ﺑﻪ ‪ ٢‬ﻧﻘﻄﮥ ﻗﻮت ﺑﺰرﮔﯽ اﺳﺖ؛‬
‫ﭼﻪ در ﺗﺠﺎرت و ﭼﻪ در ﻣﺴﯿﺮ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ؛ وﻟﯽ از ﻧﮕﺎه ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻋﻠﻮم‬
‫ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﮫﺎ اﻧﺪﮐﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺑﺨﺖ و اﻗﺒﺎل ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺪان ﭼﺸﻢﮔﯿﺮ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺷﺮﮐﺘﺶ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﺻﻔﯽ طﻮﻻﻧﯽ در ﮐﺘﺎبﻓﺮوﺷﯽھﺎی ﻓﺮودﮔﺎهھﺎ ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ ﮐﺘﺎﺑﯽ‬
‫ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﺑﺎ اﺷﺘﯿﺎق روشھﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ رھﺒﺮاﻧﯽ ﺷﺮح‬
‫داده ﺷﺪه ﮐﻪ ﺑﻪطﻮر ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اﻧﺪﮐﯽ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ از ﺑﺨﺖ و اﻗﺒﺎل ﻋﻤﻞ ﮐﺮد ​هاﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﺗﺼﻮری ﺧﯿﻠﯽ ﺳﺨﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬ﻣﺨﺎطﺒﺎن‪ ،‬ﺗﺸﻨﮥ ﭘﯿﺎم روﺷﻨﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪۀ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ و ﺷﮑﺴﺖ را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن داﺳﺘﺎنھﺎﯾﯽ‬
‫ﻣﯽﺧﻮاھﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺲ ﻓﮫﻤﯿﺪن و درکﮐﺮدن اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ اﯾﻦ ﺣﺲ ﻓﺮﯾﺒﻨﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﯿﻠﯿﭗ روزﻧﺴﻮاﯾﮏ)‪ ،(٢٠٨‬اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮑﺪۀ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر در ﺳﻮﺋﯿﺲ‪ ،‬در ﮐﺘﺎب‬
‫ﻣﺸﮫﻮر ﺧﻮد ﺑﺎ ﻧﺎم اﺛﺮ ھﺎﻟﻪای ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎی اطﻤﯿﻨﺎن ﻓﺮﯾﺒﻨﺪه در‬
‫دو ﺳﺒﮏ ﭘﺮطﺮﻓﺪار ﮐﺘﺎبھﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﭘﺎﺳﺦ داده ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫داﺳﺘﺎنھﺎ و ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪھﺎی ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ و ﮔﺎه ﺷﮑﺴﺖھﺎی ﺷﺮﮐﺖھﺎ و اﺷﺨﺎص و‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺗﻔﺎوتھﺎی ﺷﺮﮐﺖھﺎی ﻣﻮﻓﻖ و ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ‪ .‬او ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮد داﺳﺘﺎنھﺎی‬
‫ﺷﮑﺴﺖ و ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﻧﻘﺶ رھﺒﺮی و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ را در ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺷﺮﮐﺖھﺎ و‬
‫ﺗﺠﺎرتھﺎ اﻏﺮاق ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﭼﻨﺪان ﻣﻔﯿﺪ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ از ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺣﻮزۀ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪ ،‬ﻣﺜﻼ ً ﻣﺪﯾﺮان ﻋﺎﻣﻞ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫درﺑﺎرۀ ﺷﺨﺼﯿﺖ و وﺟﮫﮥ ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻈﺮ دھﻨﺪ‪ .‬ھﻤﮥ آنھﺎ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ از‬
‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﯾﺎ ﮔﺮﻓﺘﺎری ﻓﻌﻠﯽ ﺷﺮﮐﺖ آﮔﺎهاﻧﺪ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ درﺑﺎرۀ ﮔﻮﮔﻞ‬
‫دﯾﺪﯾﻢ‪ ،‬اﯾﻦ اطﻼﻋﺎت‪ ،‬ھﺎﻟﻪای اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻮﻓﻖ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً‬
‫ﻣﻨﻌﻄﻒ و روﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ و ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ھﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪای ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺣﺎل ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ‬
‫ﭘﺲ از ﯾﮏ ﺳﺎل‪ ،‬اوﺿﺎع ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﺎن ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ اﯾﻦ ﺑﺎر ﺳﺮدرﮔﻢ‪،‬‬
‫ﺧﺸﮏ و ﺳﻠﻄﻪﺟﻮ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ھﺮ دو ﺷﺮح ظﺎھﺮاً در زﻣﺎن ﺧﻮد درﺳﺖ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﯽ​ﻣﻌﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ رھﺒﺮ ﻣﻮﻓﻖ را ﺳﺮدرﮔﻢ و ﺧﺸﮏ‬
‫ﺑﻨﺎﻣﯿﻢ ﯾﺎ رھﺒﺮ ﮔﺮﻓﺘﺎر و درﮔﯿﺮ را ﻣﻨﻌﻄﻒ و روﺷﻤﻨﺪ ﻗﻠﻤﺪاد ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫در واﻗﻊ‪ ،‬اﺛﺮ ھﺎﻟﻪای ﺑﻪﻗﺪری ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﭼﻨﺪان ﺗﻤﺎﯾﻞ ﻧﺪارﯾﺪ ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﺪ‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ در زﻣﺎن ﺧﻮﺷﯽ ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬روﺷﻤﻨﺪ و ﻣﻨﻌﻄﻒ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪ ،‬ھﻤﺎن‬
‫ﻓﺮدی اﺳﺖ ﮐﻪ در زﻣﺎن ﻧﺎﺧﻮﺷﯽھﺎی ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﺗﺎن ﺧﺸﮏ و ﻣﺴﺘﺒﺪ آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﯾﻦ اﺛﺮ ھﺎﻟﻪای‪ ،‬راﺑﻄﮥ ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮﻟﯽ را ﻣﻌﮑﻮس ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﺎور ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﺧﺸﮑﯽ ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﮑﺴﺖ ﺷﺮﮐﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ واﻗﻌﯿﺖ واروﻧﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎری ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﻋﺚ رﻓﺘﺎر‬
‫ﺧﺸﮏ و ﺧﺸﻦ ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﻓﮫﻤﯿﺪن‬
‫ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ادﻏﺎم اﺛﺮ ھﺎﻟﻪای و ﺳﻮﮔﯿﺮی ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان اﺷﺘﯿﺎق ﻋﺠﯿﺐ ﮐﺘﺎبھﺎﯾﯽ‬
‫را ﺗﻮﺿﯿﺢ داد ﮐﻪ در ﭘﯽ ﯾﺎﻓﺘﻦ روش ﻋﻤﻠﯽ از ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ ﮐﺴﺐوﮐﺎرھﺎی‬
‫ﻣﻮﻓﻖ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻣﺸﮫﻮرﺗﺮﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی اﯾﻦ ﺳﺒﮏ‪ ،‬ﮐﺘﺎب ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﺮای‬
‫ﻣﺎﻧﺪن)‪ (٢٠٩‬ﻧﻮﺷﺘﮥ ﺟﯿﻢ ﮐﺎﻟﯿﻨﺰ)‪ (٢١٠‬و ﺟﺮی آی‪ .‬ﭘﻮراس)‪ (٢١١‬اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺎﻣﻞ ھﺠﺪه ﺟﻔﺖ ﺷﺮﮐﺖ رﻗﯿﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از آنھﺎ ﻋﻤﻠﮑﺮد‬
‫ﻣﻮﻓﻖﺗﺮی از دﯾﮕﺮی دارد‪ .‬دادهھﺎی اﯾﻦ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ​ھﺎ ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از رﺗﺒﻪﺑﻨﺪیھﺎی‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺻﻨﻔﯽ‪ ،‬اﺳﺘﺮاﺗﮋیھﺎ و روشھﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ‪ .‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ادﻋﺎ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﺑﺎور دارﯾﻢ ھﺮ ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮ و ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻦ در ﺟﮫﺎن ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب را‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ رؤﯾﺎﯾﯽ ﺑﺴﺎزﯾﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﯿﺎم اﺻﻠﯽ ﮐﺘﺎب ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﺮای ﻣﺎﻧﺪن و دﯾﮕﺮ ﮐﺘﺎبھﺎﯾﯽ از اﯾﻦ دﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺺدادن روشھﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﺧﻮب و ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻣﺜﺒﺖ از روشھﺎی ﺧﻮب‬ ‫ﺗﺸﺨﯿ ​‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ھﺮ دو ﭘﯿﺎم اﻏﺮاق ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ دو ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻢوﺑﯿﺶ ﻣﻮﻓﻖ ﻣﺜﻞ‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ اﯾﻦ دو ﺷﺮﮐﺖ از ﻧﻈﺮ ﺧﻮشاﻗﺒﺎﻟﯽ و ﺑﺪاﻗﺒﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫اھﻤﯿﺖ ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ اﻟﮕﻮھﺎی ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎزﮔﺎر اﯾﻦ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﯿﻦ‬
‫ﺷﺮﮐﺖھﺎی ﻣﻮﻓﻖ و ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ دﯾﺪۀ ﺗﺮدﯾﺪ ﺑﻨﮕﺮﯾﺪ‪ .‬در ﺣﻀﻮر اﺗﻔﺎقھﺎی ﺗﺼﺎدﻓﯽ‪،‬‬
‫اﻟﮕﻮھﺎی ﻣﻨﻈﻢ و ﻣﻌﻤﻮل ﺳﺮاﺑﯽ ﺑﯿﺶ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﻘﺶ ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮان ﮐﯿﻔﯿﺖ رھﺒﺮی و‬
‫روشھﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺸﺎھﺪات ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺮد‪ .‬ﺣﺘﯽ‬
‫اﮔﺮ از ﭘﯿﺶ ﻣﻄﻠﻊ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ ﺑﺴﯿﺎر آﮔﺎه و ھﻮﺷﻤﻨﺪ ﺣﺲ رﻗﺎﺑﺖ‬
‫ﻏﺮﯾﺒﯽ دارد‪ ،‬ﺑﺎز ھﻢ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺷﺮﮐﺖ او را ﺑﺎ دﻗﺘﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از‬
‫ﻂﮐﺮدن ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺑﯿﻦ ﺳﻮدآوری و ارزش‬ ‫ﺷﯿﺮ ﯾﺎ ﺧ ​‬
‫ﻖ ﺑﺮرﺳﯽ​ﺷﺪه در ﮐﺘﺎب ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﺮای‬ ‫ﺳﮫﺎم ﺷﺮﮐﺖھﺎی ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﻧﺎﻣﻮﻓ ِ‬
‫ﻣﺎﻧﺪن‪ ،‬در ﻣﺪت اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖھﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﭼﯿﺰ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻮدآوری ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬
‫ﺷﺮﮐﺖھﺎی ﺑﺮرﺳﯽ​ﺷﺪه در ﮐﺘﺎب ﻣﺸﮫﻮر در ﺟﺴﺘﺠﻮی ﺑﮫﺘﺮﯾﻦھﺎ)‪ (٢١٢‬ﻧﯿﺰ در‬
‫زﻣﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﺗﺎھﯽ ﺳﻘﻮط ﮐﺮد‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﻣﺠﻠﮥ ﻓﻮرﭼﻮن)‪ (٢١٣‬درﺑﺎرۀ‬
‫ﻦﺷﺪه«)‪ (٢١۴‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ در ﺑﺎزهای ﺑﯿﺴﺖﺳﺎﻟﻪ‬ ‫»ﺷﺮﮐﺖھﺎی ﺗﺤﺴﯿ ​‬
‫ﺷﺮﮐﺖھﺎﯾﯽ ﮐﻪ رﺗﺒﻪھﺎی ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮی داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮددھﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮی در ﺑﺎزار‬
‫ﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﮫﺎم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﻗﯿﺒﺎن ﺗﺤﺴﯿﻦﺷﺪۀ ﺧﻮد دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘ ​‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ً وﺳﻮﺳﻪ ﺷﺪهاﯾﺪ ﺗﻮﺿﯿﺤﯽ ﻋﻠﯿﺘﯽ ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﺸﺎھﺪات ﺑﯿﺎﺑﯿﺪ‪ :‬ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﺷﺮﮐﺖھﺎی ﻣﻮﻓﻖ زﯾﺎدی از ﺧﻮدﺷﺎن راﺿﯽ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺷﺮﮐﺖھﺎی دﯾﮕﺮ ﺗﻼش‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی ﮐﺮدﻧﺪ؛ وﻟﯽ اﯾﻦ طﺮز ﻓﮑﺮ اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺎﺻﻠﮥ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻢ ﺷﻮد؛‬
‫ﭼﻮن ﺑﺨﺶ ﻣﮫﻤﯽ از ﻓﺎﺻﻠﮥ واﻗﻌﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﺷﺎﻧﺲ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﺷﺮﮐﺖھﺎی‬
‫ﻣﻮﻓﻖ و دﯾﮕﺮ ﺷﺮﮐﺖھﺎ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﭘﯿﺶﺗﺮ ﺑﺎ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ آﻣﺎری‬
‫زﻧﺪﮔﯽ آﺷﻨﺎ ﺷﺪهاﯾﻢ‪ :‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎنھﺎی ﻣﻮﻓﻘﯿﺖھﺎ و ﺷﮑﺴﺖھﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرھﺎ ﺑﺎ اراﺋﮥ آﻧﭽﻪ ذھﻦ ﺑﺸﺮ‬
‫ﺑﺪان ﻧﯿﺎز دارد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﭘﯿﺎم ﺳﺎدهﺷﺪۀ ﭘﯿﺮوزی و ﺷﮑﺴﺖ ﮐﻪ ﻋﻠﺖھﺎی روﺷﻦ را‬
‫ﻦﮐﻨﻨﺪۀ ﺷﺎﻧﺲ و ﮔﺮﯾﺰﻧﺎﭘﺬﯾﺮی ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺪرت ﺗﻌﯿﯿ ​‬
‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ را ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ داﺳﺘﺎنھﺎ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﻓﮫﻤﯿﺪن را اﻟﻘﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‬
‫و درسھﺎﯾﯽ درﺑﺎرۀ ارزشھﺎﯾﯽ زودﮔﺬر ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﻣﯽدھﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺸﺘﺎق‬
‫ﺑﺎورﮐﺮدن آنھﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫***‬

‫ردﭘﺎی ادراک‬

‫»اﯾﻦ اﺷﺘﺒﺎه‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ واﺿﺢ ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬وﻟﯽ اﯾﻦ ﺧﻄﺎی ادراک اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯽ از ﻗﺒﻞ ﺑﺪاﻧﯽ اﯾﻦطﻮر ﻣﯽﺷﻮد‪«.‬‬
‫»او از اﯾﻦ داﺳﺘﺎن ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ درس ﻓﺮاواﻧﯽ ﻣﯽ​ﮔﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﺳﻔﺴﻄﮥ‬
‫داﺳﺘﺎنﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫»او ھﯿﭻ ﻣﺪرﮐﯽ ﻧﺪارد ﮐﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﮐﻨﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬او ﻓﻘﻂ‬
‫ﻣﯽ​داﻧﺪ ﮐﻪ ارزش ﺳﮫﺎم ﭘﺎﯾﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻮﮔﯿﺮی ﭘﯿﺎﻣﺪ اﺳﺖ؛ ﺑﺨﺸﯽ اﺛﺮ‬
‫ادراک و ﺑﺨﺸﯽ دﯾﮕﺮ اﺛﺮ ھﺎﻟﻪای‪«.‬‬
‫»ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﮔﻮل ﺳﻮﮔﯿﺮی ﭘﯿﺎﻣﺪ را ﻧﺨﻮرﯾﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺼﻤﯿﻤﯽ اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ‬
‫اﺳﺖ؛ ﺣﺘﯽ ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻨﮑﻪ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺧﻮﺑﯽ داﺷﺖ‪«.‬‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺑﯿﺴﺘﻢ‪ :‬ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ اﻋﺘﺒﺎر‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬طﻮری طﺮاﺣﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺠﻮﻻﻧﻪ و ﺑﺎ ﺷﻮاھﺪ ﮐﻢ ﻗﻀﺎوت ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ اﯾﻦ ﻋﺠﻠﻪ و ﺷﺘﺎب را درک ﮐﻨﺪ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﯾﮋﮔﯽ ﭼﺸﻢ‬
‫ﻋﺎﻗﻞ‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ ﺷﻮاھﺪ ﻣﻮﺟﻮد اھﻤﯿﺖ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اطﻤﯿﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ از‬
‫اﻧﺴﺠﺎم داﺳﺘﺎن‪ ،‬اطﻤﯿﻨﺎن ﻣﺎ ﺑﻪ ﺑﺎورھﺎ و ﻧﻈﺮﻣﺎن ﻧﺸﺎﻧﮥ اﻧﺴﺠﺎم داﺳﺘﺎﻧﯽ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬و ‪ ٢‬ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺷﻮاھﺪ در دﺳﺘﺮس و ﮐﯿﻔﯿﺖ آنھﺎ ﭼﻨﺪان‬
‫اھﻤﯿﺘﯽ ﻧﺪارد؛ زﯾﺮا اطﻼﻋﺎت ﺿﻌﯿﻒ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ داﺳﺘﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮﺑﯽ درﺳﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺑﺮای ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﮫﻢﺗﺮﯾﻦ ﺑﺎورھﺎﯾﻤﺎن اﺻﻼ ً ھﯿﭻ اطﻼﻋﺎت و ﻣﺪرﮐﯽ ﻧﺪارﯾﻢ؛ ﻣﮕﺮ‬
‫ﺑﺎور ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ آنھﺎ اﻋﺘﻤﺎد ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و دوﺳﺘﺸﺎن دارﯾﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اطﻼﻋﺎت‬
‫ﮐﻢ ﻣﺎ‪ ،‬اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﻪ ﺑﺎورھﺎﯾﻤﺎن ﻧﺎﻣﻌﻘﻮل و اﻟﺒﺘﻪ ﺿﺮوری ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‬
 ‫ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ اﻋﺘﺒﺎر‬

‫ﭼﻨﺪ دھﮥ ﭘﯿﺶ‪ ،‬زﻣﺎن زﯾﺎدی را زﯾﺮ آﻓﺘﺎب ﺳﻮزان ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎی ﺳﺮﺑﺎزان‬
‫قﮐﺮدهای ﻣﯽﻧﺸﺴﺘﻢ ﮐﻪ در ﺗﮑﺎﭘﻮی ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪای ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در آن زﻣﺎن‪،‬‬ ‫ﻋﺮ ​‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﺳﭙﺮیﮐﺮدن دوران ﺧﺪﻣﺖ ﺳﺮﺑﺎزی در ارﺗﺶ اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﻮدم‪ .‬ﻣﺪرک‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ﺧﻮد را در رﺷﺘﮥ روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدم‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﯾﮏ ﺳﺎل ﺧﺪﻣﺖ‬
‫ﺳﺮﺑﺎزی ﺑﻪ ﺑﺨﺶ روانﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺗﺶ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه ﺑﻮدم؛ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از‬
‫وظﯿﻔﻪھﺎﯾﻢ ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ داوطﻠﺒﺎن آﻣﻮزش اﻓﺴﺮی ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ در آن زﻣﺎن از‬
‫روشھﺎی ارﺗﺶ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ در دوران ﺟﻨﮓ ﺟﮫﺎﻧﯽ دوم اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از آزﻣﻮنھﺎ‪» ،‬ﭼﺎﻟﺶ ﮔﺮوه ﺑﺪون رھﺒﺮ« ﻧﺎم داﺷﺖ ﮐﻪ در ﯾﮏ ﻣﯿﺪان ﭘﺮ از‬
‫ﻣﻮاﻧﻊ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ آزﻣﻮن‪ ،‬ھﺸﺖ داوطﻠﺐ ﮐﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ را ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺺﮐﻨﻨﺪۀ ھﻮﯾﺘﺸﺎن‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ‬ ‫ﺑﺪون ھﯿﭻ درﺟﮥ ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﺷﻤﺎرۀ ﻣﺸﺨ ​‬
‫ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ھﻢ ﮐﻨﺪۀ ﺑﺰرﮔﯽ را از زﻣﯿﻦ ﺑﻠﻨﺪ ﮐﻨﻨﺪ و آن را ﺗﺎ ﺳﻤﺖ دﯾﻮاری ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع‬
‫ﺣﺪود دو ﻣﺘﺮ ﺣﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ھﻤﮥ ﮔﺮوه ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ آن ﺳﻮی دﯾﻮار ﺑﺮوﻧﺪ؛ ﺑﯽ​آﻧﮑﻪ ﮐﻨﺪه‬
‫ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﯾﺎ دﯾﻮار را ﻟﻤﺲ ﮐﻨﺪ ﯾﺎ آنھﺎ ﺗﻤﺎﺳﯽ ﺑﺎ دﯾﻮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺧﻄﺎﯾﯽ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ھﻤﻪﭼﯿﺰ را از اﺑﺘﺪا ﺷﺮوع ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ راه وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬راه ﻣﻌﻤﻮل ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ‬
‫از ﮔﺮوه ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ ﮐﻨﺪه ﺑﺎﻻﺗﺮ از دﯾﻮار و ﺑﻪطﻮر ﻣﻮرب ﺑﻮد؛ ﻣﺜﻞ ﯾﮏ ﻗﻼب‬
‫ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮی ﺑﺰرگ‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ اﯾﻦ ﻗﻼب رﺳﺎﻧﺪن اﻓﺮاد ﺑﻪ آن ﺳﻮی‬
‫دﯾﻮار ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬راه دﯾﮕﺮ رﻓﺘﻦ روی دوش ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ و ﭘﺮﯾﺪن از دﯾﻮار ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻔﺮ آﺧﺮ‬
‫ھﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪهای ﮐﻪ از آن ﺳﻮی دﯾﻮار ﺑﺮاﯾﺶ ﻧﮕﻪ ﻣﯽداﺷﺘﻨﺪ و‬
‫رﻓﺘﻦ روی آن‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ دﯾﮕﺮ دﯾﻮار ﺑﺮود‪ .‬او در ھﻮا ﻣﻌﻠﻖ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ و دﯾﮕﺮ اﻋﻀﺎی‬
‫ﮔﺮوه او را ﺑﻪ آن ﺳﻮی دﯾﻮار ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻞ‬
‫ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎﯾﺪ دوﺑﺎره ﺷﺮوع ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ و ھﻤﮑﺎرم ﺑﺮ اﯾﻦ ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻧﻈﺎرت‬
‫داﺷﺘﯿﻢ و درﺑﺎرۀ آنھﺎ ﯾﺎدداﺷﺖھﺎﯾﯽ ﺗﮫﯿﻪ ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ :‬ﮐﺪام ﺳﺮﺑﺎز رھﺒﺮی‬
‫ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﺪ رھﺒﺮ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ رد ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ھﺮ ﺳﺮﺑﺎز ﭼﻘﺪر‬
‫ﺣﺲ ھﻤﮑﺎری ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد‪ ...‬ﻣﺎ ﺷﺎھﺪ ﺑﻮدﯾﻢ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﻟﺠﺒﺎز‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎنﺑﺮدار‪،‬‬
‫ﺳﺮﮐﺶ‪ ،‬ﺻﺒﻮر‪ ،‬زودﺟﻮش‪ ،‬ﻣﺼﺮ و ﮐﻢﺣﻮﺻﻠﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎه در ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻧﻈﺮی‬
‫ﻣﯽداد و ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻐﺾ و ﮐﯿﻨﻪ ﻣﯽدﯾﺪﯾﻢ‪ .‬ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ او دﯾﮕﺮ‬
‫ﺗﻼش ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬واﮐﻨﺶ اﻓﺮاد را ﺑﻪ ﺑﺤﺮان زﯾﺮ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﯿﻢ‪ :‬ﭼﻪ ﮐﺴﯽ‬
‫ھﻢرزﻣﺶ را ﮐﻪ ﺑﺎ ﺧﻄﺎﯾﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﮑﺴﺖ ﮔﺮوه ﺷﺪه ﺑﻮد ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﯾﺎ‬
‫وﻗﺘﯽ ھﻤﻪ ﺧﺴﺘﻪ از ﻧﻔﺲ اﻓﺘﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬ﮐﺪام ﺳﺮﺑﺎز ﻗﺪم ﭘﯿﺶ ﻣﯽﮔﺬارد‪ .‬ﻣﺎ‬
‫اﺣﺴﺎس ﮐﺮدﯾﻢ در زﯾﺮ اﯾﻦ ﻓﺸﺎر ھﺮ ﻓﺮد ﻣﺎھﯿﺖ واﻗﻌﯽ ﺧﻮد را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺎ از ھﺮ داوطﻠﺐ ﺑﻪ روﺷﻨﯽ رﻧﮓ آﺳﻤﺎن ﺟﻠﻮی ﭼﺸﻤﺎﻧﻤﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺸﺎھﺪۀ ﺗﻼش ﭼﻨﺪﺑﺎرۀ ﺳﺮﺑﺎزان‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮداﺷﺖھﺎی ﺧﻮد را از ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ‬
‫رھﺒﺮی داوطﻠﺒﺎن ﺳﺮ و ﺳﺎﻣﺎن ﻣﯽدادﯾﻢ‪ .‬ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﺎ ﻧﻤﺮهای ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ درﯾﺎﻓﺖ آﻣﻮزشھﺎی اﻓﺴﺮی را دارد‪ .‬ﻣﺎ ﻣﺪﺗﯽ را‬
‫درﺑﺎرۀ ھﺮ ﺷﺨﺺ ﺑﺤﺚ ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ و ﻧﻈﺮﻣﺎن را ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬وظﯿﻔﮥ دﺷﻮاری‬
‫ﻧﺒﻮد؛ ﭼﻮن اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ ﻣﮫﺎرتھﺎی رھﺒﺮی ھﺮ ﻓﺮد را دﯾﺪهاﯾﻢ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ‬
‫داوطﻠﺒﺎن ﺧﻮد را در ﺣﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ و ﻧﺎاﻣﯿﺪﮐﻨﻨﺪه ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﮐﻤﯽ ھﻢ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﺿﻌﯿﻒ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ از ﻓﮫﺮﺳﺖ ﺧﻂ ﻣﯽﺧﻮردﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺗﻼش ﯾﮏ‬
‫داوطﻠﺐ ﻧﻘﻄﮥ ﺗﺸﺎﺑﮫﯽ داﺷﺖ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﻣﻨﺴﺠﻤﯽ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺎ از‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﺧﻮد ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮدﯾﻢ و اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ آﻧﭽﻪ دﯾﺪهاﯾﻢ‪ ،‬آﯾﻨﺪه را‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺳﺮﺑﺎزی ﮐﻪ در ﮔﺮﻓﺘﺎری ﮔﺮوه‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﺷﻮد و ﮔﺮوه را ﺑﻪ‬
‫آن ﺳﻮی دﯾﻮار ھﺪاﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬در آن ﻟﺤﻈﻪ ﯾﮏ رھﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ از‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد او در دورۀ آﻣﻮزﺷﯽ ﯾﺎ ﻧﺒﺮد‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ آﻧﺠﺎ ھﻢ ﺑﻪاﻧﺪازۀ اﯾﻦ ﺗﻤﺮﯾﻦ‬
‫ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ھﺮﮔﻮﻧﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻮاھﺪ ﻧﺰد ﭼﺸﻤﺎﻧﻤﺎن ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر ﺟﻠﻮه‬
‫ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺎ از ﻋﻤﻠﮑﺮد ھﺮ ﺳﺮﺑﺎز ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻨﺴﺠﻢ و واﺿﺢ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎﯾﻤﺎن ھﻢ ﻗﻄﻌﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﻋﺪدی ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻪ ذھﻨﻤﺎن ﺧﻄﻮر‬
‫ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪﻧﺪرت ﺑﻪ ﺗﺮدﯾﺪ و دودﻟﯽ دﭼﺎر ﻣﯽﺷﺪﯾﻢ‪ .‬ﺗﻤﺎﯾﻞ زﯾﺎدی داﺷﺘﯿﻢ ﮐﻪ‬
‫ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ‪» :‬اﯾﻦ ﺷﺨﺺ ھﺮﮔﺰ از ﭘﺲ آن ﺑﺮ ﻧﺨﻮاھﺪ آﻣﺪ« ﯾﺎ »اﯾﻦ ﺷﺨﺺ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺎرش را ﺧﻮب اﻧﺠﺎم دھﺪ« ﯾﺎ »اﯾﻦ ﯾﮑﯽ ﺣﺘﻤﺎً ﺳﺘﺎره ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫ھﯿﭻ ﻧﯿﺎزی ﻧﻤﯽدﯾﺪﯾﻢ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺧﻮد را زﯾﺮ ﺳﺆال ﺑﺒﺮﯾﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻌﺎدل ﮐﻨﯿﻢ ﯾﺎ دوﭘﮫﻠﻮ‬
‫ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ؛ وﻟﯽ اﮔﺮ ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﮐﺸﯿﺪه ﻣﯽﺷﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺧﯿﻠﯽ ﺳﺮﯾﻊ اﻋﺘﺮاف ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‬
‫»اﻣﺎ ھﺮ ﭼﯿﺰی ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ«‪ .‬ﻣﺎ آﻣﺎدۀ اﯾﻦ اﻋﺘﺮاف ﺑﻮدﯾﻢ؛ ﭼﻮن ﺑﺎ وﺟﻮد‬
‫ﻗﻄﻌﯽ​ﺑﻮدن ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎﯾﻤﺎن درﺑﺎرۀ داوطﻠﺒﺎن‪ ،‬ﻣﯽداﻧﺴﺘﯿﻢ اﯾﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎ‬
‫ﭼﻨﺪان ﻣﻔﯿﺪ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ را ﺑﻪدﻗﺖ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻧﺎاﻣﯿﺪﮐﻨﻨﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ھﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﺎه‪ ،‬ﺟﻠﺴﻪای ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ ﺗﺎ از ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﺮﺑﺎزان در دورۀ‬
‫اﻓﺴﺮی آﮔﺎه ﺷﻮﯾﻢ‪ .‬در اﯾﻦ ﺟﻠﺴﺎت‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهھﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻣﺎھﯽ اﯾﻦ اﻓﺮاد را زﯾﺮ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬داﺳﺘﺎن‪ ،‬ھﻤﯿﺸﻪ‬
‫ﭘﺎﯾﺎن ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻣﺎن را در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد‬
‫داوطﻠﺒﺎن در دورۀ اﻓﺴﺮی ﻧﺎدﯾﺪه ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪ .‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﻣﺎ از ﺣﺪسھﺎی ﺑﯽﭘﺎﯾﻪ‬
‫و اﺳﺎس ﺑﮫﺘﺮ ﺑﻮد؛ وﻟﯽ ﻧﻪ ﺧﯿﻠﯽ ﺑﮫﺘﺮ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﭘﺲ از درﯾﺎﻓﺖ ﺧﺒﺮھﺎی ﻧﺎاﻣﯿﺪﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺪﺗﯽ ﻏﻤﮕﯿﻦ و ﺳﺮﺧﻮرده ﺑﻮدﯾﻢ؛ وﻟﯽ‬
‫ارﺗﺶ ﺑﻮد و راھﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﯽرﻓﺘﯿﻢ و دﺳﺘﻮرھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﯿﺮوی ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ؛‬
‫ﺧﻮاه ﻣﻔﯿﺪ‪ ،‬ﺧﻮاه ﺑﯽﺣﺎﺻﻞ‪ .‬روز ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﮔﺮوه دﯾﮕﺮی از داوطﻠﺒﺎن از راه ﻣﯽرﺳﯿﺪﻧﺪ و‬
‫ﻣﺎ آنھﺎ را ﺑﻪ ﻣﯿﺪان ﻣﻮاﻧﻊ ﻣﯽﺑﺮدﯾﻢ و ﺑﺎ دﯾﻮار و ﮐﻨﺪه روﺑﺮو ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ‬
‫دﻗﯿﻘﻪ‪ ،‬ﯾﮏ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ھﻤﮥ ﭘﺮدهھﺎ ﮐﻨﺎر ﻣﯽرﻓﺖ و ﺑﺎز ھﻢ ﻣﺎھﯿﺖ آنھﺎ را ﺑﻪ ﭼﺸﻢ‬
‫ﻣﯽدﯾﺪﯾﻢ‪ .‬واﻗﻌﯿﺖ ﻧﺎراﺣﺖﮐﻨﻨﺪه درﺑﺎرۀ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎﯾﻤﺎن ھﯿﭻ ﺗﺄﺛﯿﺮی ﺑﺮ‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽھﺎ ﻧﺪاﺷﺖ و ﺗﺄﺛﯿﺮ آن ﺑﺮ اطﻤﯿﻨﺎن ﻣﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻗﻀﺎوتھﺎ و ارزﯾﺎﺑﯽھﺎ اﻧﺪک‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺗﻔﺎق رخ​داده‪ ،‬ﺧﯿﺮهﮐﻨﻨﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻮاھﺪ ﺷﮑﺴﺖ ﻗﺒﻠﯽ ﺑﺎﯾﺪ اطﻤﯿﻨﺎن ﻣﺎ را ﺑﻪ‬
‫ﻗﻀﺎوﺗﻤﺎن ﺑﻪ ﻟﺮزه درﻣﯽآورد؛ وﻟﯽ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺷﮑﺴﺖ ﻗﺒﻠﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﯾﮏ‬ ‫ﻣﯽﺷﺪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎﯾﻤﺎن را ﻣﺘﻌﺎدلﺗﺮ ﮐﻨﯿﻢ؛ وﻟﯽ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑ ​‬
‫واﻗﻌﯿﺖ ﮐﻠﯽ ﻣﯽداﻧﺴﺘﯿﻢ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎﯾﻤﺎن اﻧﺪﮐﯽ ﺑﮫﺘﺮ از ﺣﺪس و ﮔﻤﺎن‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺎز ھﻢ اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ ﺗﮏ​ﺗﮏ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ​ھﺎی ﻣﺎ ﻣﻌﺘﺒﺮ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﺎد ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﻣﻮﻟﺮ ﻻﯾﺮ اﻓﺘﺎدم‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﺧﻄﺎھﺎ ﺑﺎ ھﻢ ﺑﺮاﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺎز‬
‫ھﻢ آنھﺎ را ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﻪﻗﺪری از اﯾﻦ ﺗﺸﺎﺑﻪ ﺷﮕﻔﺖزده ﺑﻮدم ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ را ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ اﻋﺘﺒﺎر ﻧﺎﻣﯿﺪم‪ .‬ﻣﻦ اوﻟﯿﻦ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺧﻮد را‬
‫ﮐﺸﻒ ﮐﺮده ﺑﻮدم‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ ﭼﻨﺪ دھﻪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺒﯿﻨﻢ ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ اﺻﻠﯽ ﺳﺎﺧﺘﺎر‬
‫ﻓﮑﺮی ﻣﻦ و اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬در اﯾﻦ داﺳﺘﺎن ﮐﮫﻨﻪ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﻧﺘﻈﺎرات ﻣﺎ درﺑﺎرۀ‬
‫ﻪﺧﺼﻮص روﻧﺪ ﮐﺎوﺷﯽ‬ ‫ﻋﻤﻠﮑﺮد آﯾﻨﺪۀ ﺳﺮﺑﺎزان‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪای روﺷﻦ از ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ و ﺑ ​‬
‫فﺳﺎزی اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺸﺎھﺪۀ رﻓﺘﺎر ﯾﮏ ﺳﺮﺑﺎز در ﯾﮏ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺘﻌﺎر ​‬
‫ﻣﺪت ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﮐﺮدﯾﻢ ﻣﯽداﻧﯿﻢ او در ﭼﺎﻟﺶھﺎی دورۀ اﻓﺴﺮی و‬
‫رھﺒﺮی ﯾﮏ ﻧﺒﺮد ﭼﮕﻮﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﻣﺎ ﮐﺎﻣﻼ ً ﻏﯿﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺘﯽ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و اﺻﻼ ً ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه در ﺷﮑﺴﺖ ﯾﺎ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫ﺷﻮاھﺪ ﺿﻌﯿﻒ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ​ای آﺷﮑﺎر از ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮات‬
‫ﻗﺎﻧﻊﮐﻨﻨﺪهای از رﻓﺘﺎر را ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬اﯾﻦ روش ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮای ﺑﺎزﻧﻤﺎﯾﯽ‬
‫ﻦﮐﻨﻨﺪه ﺑﺮ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻋﻤﻠﮑﺮد داوطﻠﺐ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﯾﮏ اﻓﺴﺮ‬ ‫اﻏﻤﺎض ﻣﺎ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻌﯿﯿ ​‬
‫ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ اﯾﻦ داﺳﺘﺎن‪ ،‬اطﻼع ﻣﺎ از‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﻣﺎ در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ھﯿﭻ اﺛﺮی ﺑﺮ اطﻤﯿﻨﺎن ﻣﺎ در‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ھﺮ ﻣﻮرد ﺧﺎص ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻢ واﮐﻨﺸﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﺎھﺪۀ‬
‫ﻧﯿﺴﺒﺖ و ﺑﻮرﺟﯿﺪا در ﻣﯿﺎن داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﺸﺎن ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ‪ .‬آنھﺎ ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺧﻮد ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻏﺮﯾﺒﻪای ﮐﻪ دﭼﺎر ﺣﻤﻠﮥ ﻋﺼﺒﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻤﮏ‬
‫ﻪﺷﺪه را ﺑﺎور ﮐﺮدﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ ھﯿﭻ اﺛﺮی‬ ‫نھﺎ آﻣﺎ ​ر اراﺋ ​‬‫ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ آ ​‬
‫ﺑﺮ ﻗﻀﺎوت آنھﺎ درﺑﺎرۀ ﮐﻤﮏﮐﺮدن ﯾﺎ ﻧﮑﺮدن ﺑﻪ ﻓﺮد در ﻓﯿﻠﻢ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﻧﯿﺴﺒﺖ و ﺑﻮرﺟﯿﺪا ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎنھﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺮداﺷﺖ‬
‫و ﺗﻐﯿﯿﺮ درﺑﺎرۀ ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﻪ از ﯾﮏ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﻠﯽ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اطﻤﯿﻨﺎن دروﻧﯽ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻗﻀﺎوت‪ ،‬ﻣﻌﯿﺎر ﻣﻨﻄﻘﯽ و ﻣﺴﺘﺪﻟﯽ ﺑﺮای اﺣﺘﻤﺎل درﺳﺘﯽ‬
‫آن ﻗﻀﺎوت ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اطﻤﯿﻨﺎن‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺑﺮآﻣﺪه از اﻧﺴﺠﺎم اطﻼﻋﺎت و آﺳﻮدﮔﯽ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ در درک آن اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺒﻮد اطﻤﯿﻨﺎن را ﺟﺪی ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ؛ وﻟﯽ‬
‫اﺑﺰار اطﻤﯿﻨﺎن ﺷﺪﯾﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﻓﺮد داﺳﺘﺎن ﻣﻨﺴﺠﻤﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﻟﺰاﻣﺎً درﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
 ‫ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﻣﮫﺎرت اﻧﺘﺨﺎب ﺳﮫﺎم‬

‫در ﺳﺎل ‪ ،١٩٨۴‬ﻣﻦ و آﻣﻮس و رﯾﭽﺎرد ﺗﯿﻠﺮ)‪ ،(٢١۵‬ﯾﮑﯽ از دوﺳﺘﺎﻧﻤﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از‬
‫ﺷﺮﮐﺖھﺎی والاﺳﺘﺮﯾﺖ)‪ (٢١۶‬رﻓﺘﯿﻢ‪ .‬ﻣﯿﺰﺑﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮ ارﺷﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاریﻣﺎن را‬
‫یھﺎی ﻗﻀﺎوت در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری دﻋﻮت ﮐﺮده ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮای ﺑﺤﺚ درﺑﺎرۀ ﻧﻘﺶ ﺳﻮﮔﯿﺮ ​‬
‫ً‬
‫ﻣﻦ درﺑﺎرۀ اﻗﺘﺼﺎد اطﻼﻋﺎت ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﯽ داﺷﺘﻢ؛ ﺗﺎ ﺣﺪی ﮐﻪ اﺻﻼ ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﻢ از‬
‫او ﭼﻪ ﺳﺆاﻟﯽ ﮐﻨﻢ؛ وﻟﯽ ﯾﮏ ﭘﺮﺳﺶ را ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ دارم‪ .‬از او ﭘﺮﺳﯿﺪم‪» :‬وﻗﺘﯽ ﺷﻤﺎ‬
‫ﺳﮫﺎﻣﯽ را ﻣﯽﻓﺮوﺷﯿﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﮐﺴﯽ آن را ﻣﯽﺧﺮد؟« او ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﺳﺒﮏﺑﺎﻻﻧﻪ‬
‫وﻟﯽ ﺑﯽﺧﯿﺎل ﮔﻔﺖ‪» :‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﮐﺴﯽ ﺷﺒﯿﻪ ﺧﻮدش«‪ .‬ﻋﺠﯿﺐ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻪ ﭼﯿﺰی ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد ﺷﺨﺼﯽ ﺑﻔﺮوﺷﺪ و دﯾﮕﺮی ﺑﺨﺮد؟ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮده ﭼﻪ ﭼﯿﺰی را‬
‫ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﺮﯾﺪار ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﻪ؟ از آن ﭘﺲ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺶھﺎی زﯾﺎدی درﺑﺎرۀ ﺑﻮرس‬
‫داﺷﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻤﺎﯾﯽ ﺑﺰرگ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪ :‬ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺰرگ ﮐﻪ ظﺎھﺮاً ﺑﺮ ﭘﺎﯾﮥ ﺧﻄﺎی‬
‫ادراﮐﯽ ﻣﮫﺎرت اﺳﺘﻮار ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ھﺮ روز ﻣﯿﻠﯿﺎردھﺎ ﺳﮫﺎم ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎری ﻣﯽﺧﺮﻧﺪ و ﺑﺴﯿﺎری ﻣﯽﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪان ﻋﺠﯿﺐ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ در ﯾﮏ‬
‫ﺑﻮرس‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ در ﯾﮏ روز ‪ ١٠٠‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺳﮫﺎم دﺳﺖﺑﻪدﺳﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﺮﯾﺪاران و‬
‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن اطﻼﻋﺎت ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ دارﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ ﺳﮫﺎم را ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ ﭼﻮن‬
‫دﯾﺪﮔﺎھﯽ ﻣﺘﻔﺎوت دارﻧﺪ‪ .‬ﺧﺮﯾﺪاران ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻗﯿﻤﺖ‪ ،‬ﭘﺎﯾﯿﻦ اﺳﺖ و ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫ﻣﯽرود و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻗﯿﻤﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻻ اﺳﺖ و ﺳﻘﻮط ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﺎ اﯾﻦ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﺮا ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﺧﺮﯾﺪاران‪ ،‬ھﺮ دو ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻗﯿﻤﺖ ﻓﻌﻠﯽ ﻧﺎدرﺳﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﭼﯿﺰی ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد آنھﺎ ﺑﺎور ﮐﻨﻨﺪ ﺑﮫﺘﺮ از ﺑﺎزار ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﻗﯿﻤﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ؟ ﺑﺎور ﺑﯿﺸﺘﺮ آنھﺎ ﭘﻮچ و ﺧﯿﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻧﻤﺎی ﮐﻠﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ھﻤﮥ اﻋﻀﺎی اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻈﺮﯾﮥ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﻮرس را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ھﺮﮐﺲ در ﺣﻮزۀ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری‪ ،‬ﮐﺘﺎب‬
‫ﻓﻮقاﻟﻌﺎدۀ ﺑﺮﺗﻮن ﻣﺎﻟﮑﯿﻞ)‪ ،(٢١٧‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﻗﺪمزدن در والاﺳﺘﺮﯾﺖ)‪ (٢١٨‬را ﺧﻮاﻧﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎﻟﮑﯿﻞ‪ ،‬ﻗﯿﻤﺖ ﺳﮫﺎم در ﺑﻮرس ﺑﻪ اطﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد درﺑﺎرۀ ارزش‬
‫ﺷﺮﮐﺖ و ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ درﺑﺎرۀ آﯾﻨﺪۀ ﺳﮫﺎم واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﺎور‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻗﯿﻤﺖ ﺳﮫﺎم ﻓﺮدا ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺮوز ﺳﮫﺎم ﺑﯿﺸﺘﺮی‬
‫ﻣﯽﺧﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﻗﯿﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺮود‪ .‬اﮔﺮ ھﻤﮥ داراﯾﯽھﺎ در ﺑﻮرس‬
‫ﺑﻪدرﺳﺘﯽ ﻗﯿﻤﺖﮔﺬاری ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ھﯿﭻﮐﺲ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ از ﻣﺒﺎدﻟﻪ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﺳﻮد و ﺿﺮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﯿﻤﺖھﺎی ﻋﺎﻟﯽ ھﯿﭻ ﺟﺎﯾﯽ ﺑﺮای ھﻮش و ذﮐﺎوت‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽﮔﺬارﻧﺪ؛ وﻟﯽ از ﻧﺎداﻧﺎن ھﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﺎﺑﺨﺮدیﺷﺎن دﻓﺎع ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ھﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﮐﻨﻮن ﻣﯽداﻧﯿﻢ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﮐﺎﻣﻼ ً ھﻢ درﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران در اﯾﻦ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺿﺮر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﮕﻔﺖآور اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ﺗﺮی‬
‫اودﯾﻦ)‪ ،(٢١٩‬اﺳﺘﺎد اﻗﺘﺼﺎد داﻧﺸﮕﺎه ﯾﻮﺳﯽ ﺑﺮﮐﻠﯽ)‪ (٢٢٠‬ﮐﻪ زﻣﺎﻧﯽ داﻧﺸﺠﻮی‬
‫ﻣﻦ ﺑﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺷﮕﻔﺖآور را ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮد‪.‬‬
‫اودﯾﻦ ﮐﺎر ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﮔﺰارشھﺎی ‪ ١٠‬ھﺰار ﻣﺸﺎور ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﯾﮏ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺸﺎور در ﻣﺪت ھﻔﺖ ﺳﺎل آﻏﺎز ﮐﺮد‪ .‬او ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ھﺮ ﻧﻘﻞواﻧﺘﻘﺎل‬
‫اﻧﺠﺎمﺷﺪه ﺑﻪ دﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران در آن ﺷﺮﮐﺖ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﺪ؛ رﻗﻤﯽ ﺣﺪود‬
‫‪ ١۶٣‬ھﺰار ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‪ .‬اﯾﻦ داﻣﻨﮥ وﺳﯿﻊ‪ ،‬اﯾﻦ اﻣﮑﺎن را ﺑﻪ اودﯾﻦ داد ﺗﺎ ﺗﻤﺎم ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎﯾﯽ را‬
‫نھﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬار ﺳﮫﺎﻣﯽ را ﻓﺮوﺧﺘﻪ و ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﮥ ﮐﻤﯽ‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ در آ ​‬
‫ﺳﮫﺎم دﯾﮕﺮی را ﺧﺮﯾﺪاری ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬار ﺑﺎ اﯾﻦ اﻗﺪام ﺧﻮد ﻧﺸﺎن داده‬
‫درﺑﺎرۀ دو ﺳﮫﺎم ﻧﻈﺮ ﺷﺨﺼﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬او اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺳﮫﺎم‬
‫ﻪﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫یﺷﺪه ﺑﮫﺘﺮ از ﺳﮫﺎم ﻓﺮوﺧﺘ ​‬ ‫ﺧﺮﯾﺪار ​‬
‫اودﯾﻦ ﺑﺮای آﻧﮑﻪ ﺑﺪاﻧﺪ آﯾﺎ اﯾﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ درﺳﺖ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﯾﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎزده ﺳﮫﺎم‬
‫ﻓﺮوﺧﺘﻪﺷﺪه و ﺧﺮﯾﺪاریﺷﺪۀ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬار را ﯾﮏ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﻧﻘﻞواﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﻪﺷﺪۀ ﯾﮏ‬ ‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﺮد‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﺑﺪون اﻏﺮاق ﺑﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﺳﮫﺎم ﻓﺮوﺧﺘ ​‬
‫ﻪای ﺑﺴﯿﺎر‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬار‪ ،‬ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ از ﺳﮫﺎم ﺧﺮﯾﺪاریﺷﺪه ﺑﻮد؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺳﻮد ﺣﺎﺷﯿ ​‬
‫ﻪھﺎی اﻧﺠﺎم اﯾﻦ دو ﻣﺒﺎدﻟﻪ‪.‬‬‫ﺑﺎرز ‪ %٣ /٢‬در ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ و ﻓﺮاﺗﺮ از ھﺰﯾﻨ ​‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ ﺑﻮدهاﻧﺪ و ﺑﺮﺧﯽ ﺷﮑﺴﺖ ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ؛ وﻟﯽ واﺿﺢ‬
‫ﻞﮐﺮدن ﺑﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺧﻄﻮرﮐﺮده ﺑﻪ‬ ‫اﺳﺖ ﺑﮫﺘﺮ ﺑﻮد ﻋﻤﺪۀ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران ﺑﻪ ﺟﺎی ﻋﻤ ​‬
‫ذھﻨﺸﺎن‪ ،‬روش اول ﺻﺒﺢ ﺧﻮد را ﺑﻪ​ ﮐﺎر ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و دﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺎری ﻧﻤﯽزدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﮋوھﺶھﺎی ﺑﻌﺪی اودﯾﻦ و ھﻤﮑﺎرش ﺑﺮد ﺑﺎرﺑﺮ)‪ ،(٢٢١‬اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫آنھﺎ در ﻣﻘﺎﻟﻪای ﺑﻪ ﻧﺎم »ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺮای ﺛﺮوت ﺷﻤﺎ ﺧﻄﺮ دارد«)‪ (٢٢٢‬ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‬
‫ﺑﻪطﻮر ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺗﺎﺟﺮان ﻓﻌﺎل ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺿﻌﯿﻒﺗﺮی ﺑﻪ دﺳﺖ آوردهاﻧﺪ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران ﺑﺎ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺳﻮد را ﮐﺴﺐ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ در‬
‫ﻣﻘﺎﻟﮥ دﯾﮕﺮی ﺑﻪ ﻧﺎم »ﭘﺴﺮان‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد«)‪ (٢٢٣‬ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﻣﺮدان ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ زﻧﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ اﯾﺪهھﺎی ﺑﯽﺣﺎﺻﻞ ﺧﻮد اﻋﺘﻤﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪،‬‬
‫زﻧﺎن ﺳﻮد ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدان ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ھﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪای دو ﺳﺮ دارد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً در ﯾﮏ ﺳﻮ‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻣﺎﻟﯽ و در ﺳﻮی‬
‫دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران ﺣﺮﻓﻪای ﻗﺮار دارﻧﺪ ﮐﻪ از اﺷﺘﺒﺎھﺎت ﺗﺎﺟﺮان ﺗﮏ و ﺗﻨﮫﺎ در‬
‫اﻧﺘﺨﺎب‪ ،‬ﻓﺮوش ﯾﺎ ﺧﺮﯾﺪ ﺳﮫﺎم ﺳﻮد ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬اودﯾﻦ و ﺑﺎرﺑﺮ در ﭘﮋوھﺸﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫اﺷﺘﺒﺎھﺎت ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران ﻣﻨﻔﺮد ﺗﻤﺎﯾﻞ دارﻧﺪ ﺑﺎ ﻓﺮوش »ﺑﺮﻧﺪهھﺎ«‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ ﺳﮫﺎﻣﯽ ﮐﻪ از اﺑﺘﺪای ﺗﻤﻠﮑﺸﺎن ﺳﻮدآور ﺑﻮده اﺳﺖ و ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ ﺳﮫﺎم‬
‫ﺑﺎزﻧﺪۀ ﺧﻮد‪ ،‬در ﺟﺎ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺮﻧﺪهھﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﺗﻨﮫﺎ در ﻣﺴﺎﻓﺖھﺎی ﮐﻮﺗﺎه‬
‫ﺑﮫﺘﺮ از ﺑﺎزﻧﺪهھﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﻣﯽدوﻧﺪ؛ ﭘﺲ اﯾﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران‪ ،‬ﺳﮫﺎم اﺷﺘﺒﺎھﯽ را‬
‫ﻣﯽﻓﺮوﺷﻨﺪ و ﺳﮫﺎم ﻧﺎدرﺳﺘﯽ ھﻢ ﻣﯽﺧﺮﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران ﻣﻨﻔﺮد ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖھﺎی واﻗﻊ در ﮐﺎﻧﻮن اﺧﺒﺎر ﺗﻮﺟﻪ دارﻧﺪ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران ﺣﺮﻓﻪای ﮔﺰﯾﻨﺸﯽﺗﺮ ﺑﻪ اﺧﺒﺎر واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران ﺣﺮﻓﻪای را ﺷﺎﯾﺴﺘﮥ ﻟﻘﺐ »ﭘﻮل ھﻮﺷﻤﻨﺪ« ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﮑﻪ ﺣﺮﻓﻪایھﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺛﺮوت ھﻨﮕﻔﺘﯽ را از ﭼﻨﮓ ﻣﺒﺘﺪﯾﺎن ﺑﯿﺮون‬
‫ﺑﯿﺎورﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﯽ از دﻻﻻن ﺳﮫﺎم ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻻزم را ﺑﺮای ﺷﮑﺴﺖ ﻣﺪاوم‬
‫ﺑﻮرس دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران ﺣﺮﻓﻪای از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺪﯾﺮان ﻣﺎﻟﯽ‪ ،‬در ﺳﻨﺠﺶ اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﻣﮫﺎرت‬
‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺑﻪ​طﻮر ﻣﺪاوم ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯽﺧﻮرﻧﺪ‪ .‬ﺗﺸﺨﯿﺺ وﺟﻮد ھﺮ ﻣﮫﺎرﺗﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی‬
‫ﺳﺎزﮔﺎری ﺗﻔﺎوتھﺎی ﻓﺮدی در ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺎدهای اﺳﺖ‪ :‬اﮔﺮ‬
‫ﺗﻔﺎوتھﺎی ﻓﺮدی‪ ،‬ھﺮ ﺳﺎل ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬رﺗﺒﮥ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد و ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎل ﺑﻪ ﺳﺎل آن ﺻﻔﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﮔﺮ‬
‫ﻣﮫﺎرﺗﯽ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬رﺗﺒﻪھﺎ ﭘﺎﯾﺪارﺗﺮ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺎﯾﺪاری ﺗﻔﺎوتھﺎی‬
‫ﻓﺮدی‪ ،‬ﻣﻌﯿﺎری اﺳﺖ ﮐﻪ وﺟﻮد ﻣﮫﺎرت را ﺑﯿﻦ ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن ﮔﻠﻒ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮدرو‪،‬‬
‫ﭘﺰﺷﮑﺎن ارﺗﻮدﻧﺴﯽ ﯾﺎ ﻣﺄﻣﻮران ﻋﻮارﺿﯽ ﺑﺰرﮔﺮاهھﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺮﮐﺖھﺎی ﻣﺒﺎدﻟﮥ ﺳﮫﺎم را اﻓﺮاد ﺣﺮﻓﻪای‪ ،‬ﺑﺎﺗﺠﺮﺑﻪ و ﺳﺨﺖﮐﻮش اداره ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻧﺎن ﺑﺮای ﮐﺴﺐ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺮای ﻣﻮﮐﻼﻧﺸﺎن ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﺳﮫﺎم‬
‫ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﻣﺪارک و ﺷﻮاھﺪ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﭘﮋوھﺶ ﮔﻮﯾﺎی ھﻤﻪﭼﯿﺰ‬
‫اﺳﺖ‪ :‬در ﺑﺴﯿﺎری از ﺷﺮﮐﺖھﺎی ﻣﺒﺎدﻟﮥ ﺳﮫﺎم‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﺳﮫﺎم ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺒﯿﻪ‬
‫رﯾﺨﺘﻦ ﺗﺎس اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎزی ﺷﻄﺮﻧﺞ‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺣﺪاﻗﻞ دو ﺷﺮﮐﺖ از ﻣﯿﺎن ﺳﻪ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ در طﯽ ﺳﺎل ﻧﺘﯿﺠﻪای ﺿﻌﯿﻒﺗﺮ از ﻧﺘﯿﺠﮥ ﮐﻠﯽ ﺑﻮرس ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﮫﻢﺗﺮ آﻧﮑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎل ﺑﻪ ﺳﺎل درآﻣﺪ اﯾﻦ ﺷﺮﮐﺖھﺎ ﺑﺴﯿﺎر اﻧﺪک اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ‬
‫ﮐﻤﯽ ﺑﯿﺶ از ﺻﻔﺮ‪ .‬ﺷﺮﮐﺖھﺎی ﻓﻮق در طﻮل ﺳﺎل ﺧﻮشاﻗﺒﺎل ﺑﻮدهاﻧﺪ و ﺗﺎس‬
‫ﺧﻮﺑﯽ آوردهاﻧﺪ‪ .‬ھﻤﮥ ﭘﮋوھﺸﮕﺮان ﺗﻮاﻓﻖ ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ ﮐﻪ دﻻﻻن ﺳﮫﺎم‪ ،‬ﺧﻮاه ﺑﺪاﻧﻨﺪ‬
‫ﯾﺎ ﻧﺪاﻧﻨﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺗﻌﺪاد ﮐﻤﯽ از آنھﺎ ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺮﮔﺮم ﺑﺨﺖآزﻣﺎﯾﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺲ دروﻧﯽ آنھﺎ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺣﺎل ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی آﮔﺎھﺎﻧﻪ و ﻣﻨﻄﻘﯽ در‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﻣﻤﻠﻮ از ﻧﺒﻮد اطﻤﯿﻨﺎن ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬در ﺑﺎزاری ﮐﺎرآﻣﺪ ﻧﯿﺰ‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ آﮔﺎھﺎﻧﻪ ﭼﻨﺪان دﻗﯿﻖﺗﺮ از ﺣﺪﺳﯽ ﭘﻮچ و ﺳﺎده ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ ﻋﺠﯿﺒﯽ ﭘﯿﺶ آﻣﺪ ﺗﺎ ﻣﮫﺎرت اﻗﺘﺼﺎدی را از ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫ﻪﻣﻨﻈﻮر ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺑﺮای ﮔﺮوھﯽ از ﻣﺸﺎوران ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﺑﻪ‬ ‫ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑ ​‬
‫ﺷﺮﮐﺘﯽ دﻋﻮت ﺷﺪم ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪش ﺧﺪﻣﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﻣﺸﺎورۀ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدی اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮای آﻣﺎدهﺳﺎزی ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽام درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﺮدم اطﻼﻋﺎﺗﯽ‬
‫در اﺧﺘﯿﺎرم ﺑﮕﺬارﻧﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ اﺛﻨﺎ ﺑﻪ ﮔﻨﺠﯽ ﮐﻮﭼﮏ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻢ‪ :‬ﻧﻤﻮداری ﮐﻪ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ‪ ٢۵‬ﻣﺸﺎور ﺑﯽﻧﺎم را طﯽ ھﺸﺖ ﺳﺎل ﻣﺘﻮاﻟﯽ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﯽداد‪ .‬ھﺮ ﻣﺸﺎور ﻧﻤﺮهای درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪۀ ﭘﺎداشھﺎی طﯽ ﺳﺎل‬
‫او ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ھﺮ ﻣﺸﺎور ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻋﻤﻠﮑﺮدش طﯽ ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫ﺗﻔﺎوتھﺎی ﺑﺎرز ﻣﮫﺎرﺗﯽ و ﺗﺪاوم ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در ﺳﻮدآوری ﺑﺮای ﻣﺸﺘﺮﯾﺎﻧﺶ در‬
‫ﺳﺎلھﺎی ﻣﺘﻮاﻟﯽ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﺮای ﯾﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎﺳﺦ‪ ،‬ﺿﺮﯾﺐ ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦ رﺗﺒﻪھﺎی ھﺮ دو ﺳﺎل را اﯾﻦ​ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﺮدم‪ :‬ﺳﺎل اول ﺑﻪ ﺳﺎل دوم‪ ،‬ﺳﺎل اول ﺑﻪ ﺳﺎل ﺳﻮم و ﺗﺎ ﺳﺎل ھﻔﺘﻢ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺎل ھﺸﺘﻢ اداﻣﻪ دادم ﺗﺎ ‪ ٢٨‬ﺿﺮﯾﺐ ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردم‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ‬
‫آﺷﻨﺎﯾﯽ داﺷﺘﻢ و آﻣﺎده ﺑﻮدم ﺷﻮاھﺪ ﺿﻌﯿﻔﯽ ﺑﺮای وﺟﻮد ﻣﮫﺎرت ﺑﯿﺎﺑﻢ؛ وﻟﯽ‬
‫وﻗﺘﯽ ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮدم ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ‪ ٢٨‬ﺿﺮﯾﺐ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ٠ /١‬اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﮕﻔﺖزده ﺷﺪم؛‬
‫ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﺻﻔﺮ‪ .‬ﭘﺎﯾﺪاری ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪۀ اﺧﺘﻼف ﻣﮫﺎرتھﺎ اﺳﺖ‪،‬‬
‫وﺟﻮد ﺧﺎرﺟﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺗﺎسرﯾﺨﺘﻦ ﺷﺒﺎھﺖ داﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﺎزی‬
‫ﻣﮫﺎرتھﺎ‪.‬‬
‫ھﯿﭻﮐﺲ در آن ﺷﺮﮐﺖ از ﻣﺎھﯿﺖ واﻗﻌﯽ ﺑﺎزیای ﮐﻪ ﻣﺸﺎوران ﺳﺮﮔﺮم آن ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫آﮔﺎه ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻣﺸﺎوران ﺧﻮدﺷﺎن ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ اﻓﺮادی ﺣﺮﻓﻪای ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻐﻠﯽ ﺟﺪی ﻣﺸﻐﻮلاﻧﺪ‪ .‬ارﺷﺪھﺎی آﻧﺎن ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آن روز ﭘﯿﺶ از‬
‫ﺳﻤﯿﻨﺎر‪ ،‬ھﻤﺮاه رﯾﭽﺎرد ﺗﯿﻠﺮ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از ﻣﺪﯾﺮان ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﭘﺎداشھﺎ را‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎم ﺧﻮردﯾﻢ‪ .‬از آنھﺎ ﺧﻮاﺳﺘﯿﻢ ﺿﺮﯾﺐ ﺳﺎل ﺑﻪ ﺳﺎل رﺗﺒﻪھﺎی‬
‫ﻣﺸﺎوران را ﺣﺪس ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﭼﻪ در ﭼﻨﺘﻪ دارﯾﻢ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﻟﺒﺨﻨﺪی ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺧﯿﻠﯽ ﺑﺎﻻ ﻧﯿﺴﺖ« ﯾﺎ »ﻋﻤﻠﮑﺮدﺷﺎن ﻗﻄﻌﺎً ﻧﻮﺳﺎن دارد«‪ .‬ﻣﻌﻠﻮم‬
‫ﺷﺪ ﺑﻪ ﺧﻮاب ھﻢ ﻧﻤﯽدﯾﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اﯾﻦ ﺿﺮﯾﺐ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎم ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮان اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﺪاﻗﻞ در ﺧﺼﻮص ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﺳﮫﺎم‪ ،‬آنھﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺎﻧﺲ اﻓﺮاد ﭼﻨﺎن ﭘﺎداش ﻣﯽدادﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﮫﺎرت ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺒﺮ‬
‫ﻪای دﯾﺪه‬ ‫ﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﺒﻮد‪ .‬ھﯿﭻ ﻧﺸﺎﻧ ​‬‫ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﺮای آﻧﺎن ﺣﯿﺮتآور ﻣﯽﺑﻮد؛ اﻣﺎ اﯾ ​‬
‫نھﺎ ﻣﺎ را ﺑﺎور ﻧﮑﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭼﻪطﻮر ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد ﺑﺎور ﮐﻨﻨﺪ؟ ﺑﻪ ھﺮ‬ ‫ﯽﺷﺪ ﮐﻪ آ ​‬‫ﻧﻤ ​‬
‫ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪه ﺑﻮدﯾﻢ‪ .‬آنھﺎ ﺑﻪاﻧﺪازۀ‬
‫ﮐﺎﻓﯽ ﻣﺎھﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻔﺎھﯿﻤﯽ را درک ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺷﻤﺮده و ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﻪ آنھﺎ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﯾﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪآراﻣﯽ ﺑﻪ ﺧﻮردن ﺷﺎم ﺧﻮد اداﻣﻪ دادﯾﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻄﻤﺌﻨﻢ ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎی‬
‫ﻣﺎ و ﻣﻌﺎﻧﯽ ﺿﻤﻨﯽ آنھﺎ ﺑﻪ​ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺤﻮ ﺷﺪﻧﺪ و زﻧﺪﮔﯽ در ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ‬
‫ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮد ﺟﺮﯾﺎن ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﻣﮫﺎرت در اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﺗﻨﮫﺎ ﯾﮏ اﻧﺤﺮاف‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬در ﮐﻨﻪ و وﺟﻮد ﻓﺮھﻨﮓ اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﯿﺰ ھﺴﺖ‪ .‬واﻗﻌﯿﺖھﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫ﻓﺮﺿﯿﻪھﺎ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﻋﺘﻤﺎدﺑﻪﻧﻔﺲ اﻋﻀﺎﯾﺶ را ﺗﮫﺪﯾﺪ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺮﯾﺪار ﻧﺪارﻧﺪ و‬
‫ذھﻦ‪ ،‬آنھﺎ را ﺟﺬب ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪوﯾﮋه درﺑﺎرۀ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪھﺎی آﻣﺎری‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺮاھﻢ​ﮐﻨﻨﺪۀ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﻪطﻮر ﮐﻠﯽ آنھﺎ‬
‫را در ﺻﻮرت ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺨﺼﯽ و ﺗﺠﺮﺑﻪﺷﺎن ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺒﺢ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎﯾﻤﺎن را ﺑﻪ ﻣﺸﺎوران اراﺋﻪ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ آن​ھﺎ ھﻢ ﻣﻼﯾﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺷﺨﺼﯽ آنھﺎ از ﻗﻀﺎوتھﺎی ﻣﺤﺘﺎطﺎﻧﻪ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎی ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺑﺮاﯾﺸﺎن‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪهﺗﺮ از واﻗﻌﯿﺖھﺎی آﻣﺎری ﻣﺒﮫﻢ و درھﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﭘﺎﯾﺎن‬
‫ﺟﻠﺴﻪ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﻣﺪﯾﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ او ﺷﺎم ﺧﻮرده ﺑﻮدﯾﻢ‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﻓﺮودﮔﺎه رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬او ﺑﺎ‬
‫ﮐﻤﯽ دﻟﺨﻮری ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﮐﺎر زﯾﺎدی ﺑﺮای ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدهام و ﮐﺴﯽ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ آن را از ﻣﻦ ﺑﮕﯿﺮد«‪ .‬ﻟﺒﺨﻨﺪ زدم و ﭼﯿﺰی ﻧﮕﻔﺘﻢ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺎ ﺧﻮدم ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم‪:‬‬
‫»ﺧﺐ ﻣﻦ اﻣﺮوز ﺻﺒﺢ آن را از ﺗﻮ ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺗﻮ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻣﺪﯾﻮن ﺷﺎﻧﺲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﯾﮕﺮ اﻋﺘﺒﺎری ﻧﻤﯽﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاھﯽ ﻧﮕﻪ داری!«‬
 ‫ﭼﻪ ﭼﯿﺰی ﭘﺸﺘﻮاﻧﮥ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﻣﮫﺎرت و اﻋﺘﺒﺎر اﺳﺖ؟‬

‫ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻟﺠﺒﺎزﺗﺮ و ﺑﺪﻗﻠﻖﺗﺮ از ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ دﯾﺪاری‬

‫اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ درﺑﺎرۀ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﻣﻮﻟﺮ ﻻﯾﺮ ﯾﺎد ﮔﺮﻓﺘﯿﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺸﺪ ﺗﺎ ﻧﺤﻮۀ‬
‫ﻧﮕﺮش ﺧﻮدﺗﺎن را ﺗﻐﯿﯿﺮ دھﯿﺪ؛ اﻣﺎ رﻓﺘﺎر ﺷﻤﺎ را ﺗﻐﯿﯿﺮ داد‪ .‬اﮐﻨﻮن ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﺧﻮد از طﻮل ﺧﻄﻮطﯽ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ اﯾﻨﭽﻨﯿﻨﯽ اﻋﺘﻤﺎد ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽداﻧﯿﺪ در ﻧﻤﻮدار ﻣﻮﻟﺮ ﻻﯾﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ‬
‫اطﻤﯿﻨﺎن ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ از ﺷﻤﺎ درﺑﺎرۀ اﻧﺪازۀ ﺧﻂھﺎ ﭘﺮﺳﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎور آﮔﺎھﺎﻧﮥ‬
‫ﺧﻮد را اﺑﺮاز ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﮐﻪ ھﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﺮﻋﮑﺲ‪،‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﻣﻦ و ھﻤﮑﺎراﻧﻢ در ارﺗﺶ داﻧﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ آزﻣﻮن​ھﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ رھﺒﺮی‬
‫اﻋﺘﺒﺎر اﻧﺪﮐﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬آن را از ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺮی ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﯿﻢ؛ وﻟﯽ ھﯿﭻ اﺛﺮی در رﻓﺘﺎر ﺗﺠﺮﺑﯽ‬
‫و اﺣﺴﺎس ﻣﺎ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﭘﺎﺳﺨﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ در ﺣﻮزۀ اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﺎ آن روﺑﺮو ﺷﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺣﺘﯽ‬
‫از ﺗﺠﺮﺑﮥ ﻣﺎ ھﻢ ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺷﺪم ﭘﯿﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ و ﺗﯿﻠﺮ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮان‬
‫ﺷﺮﮐﺖ و ﻣﺸﺎوران اﻗﺘﺼﺎدی دادﯾﻢ‪ ،‬ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ در ﮔﻮﺷﻪای ﺗﺎرﯾﮏ و دوراﻓﺘﺎده از‬
‫ﺣﺎﻓﻈﻪ‪ ،‬ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ھﺮ آﺳﯿﺒﯽ ﻧﺎﺗﻮان اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﮕﺎﻧﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺮا ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران‪ ،‬اﻋﻢ از ﺗﺎزهﮐﺎر و ﺣﺮﻓﻪای‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺎﻓﺸﺎری زﯾﺎد ﺑﺎور دارﻧﺪ از ﺑﺎزار‬
‫ﺑﮫﺘﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؟ ﺣﺘﯽ وﻗﺘﯽ اﯾﻦ ﺑﺎور ﺑﺎ ﻧﻈﺮﯾﻪای ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ آنھﺎ ﻗﺒﻮل دارﻧﺪ‬
‫در ﺗﻀﺎد اﺳﺖ ﯾﺎ ﺣﺘﯽ وﻗﺘﯽ ﺑﺎورﺷﺎن ﺑﺎ ﻧﮕﺎھﯽ ﮐﻤﯽ ﻣﻮﺷﮑﺎﻓﺎﻧﻪﺗﺮ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﮥ‬
‫ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮد آنھﺎ ﺑﻪ ﺗﻀﺎد ﻣﯽرﺳﺪ؟‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻓﺼﻞھﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮای ﺷﺮح اﯾﻦ ﺗﺮﺟﯿﺢ و ﭘﺎﻓﺸﺎری ﺧﻄﺎی‬
‫ادراﮐﯽ ﻣﮫﺎرت‪ ،‬در دﻧﯿﺎی اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﺘﻤﻞﺗﺮﯾﻦ ﻋﻠﺖ‬
‫روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ اﯾﻦ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ‪ ،‬اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎنھﺎ در اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﺳﮫﺎم ﻣﮫﺎرتھﺎﯾﯽ ﺑﺮﺗﺮ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ دادهھﺎ و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی‬
‫اﻗﺘﺼﺎدی را درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ درآﻣﺪھﺎ و ﻣﻮازﻧﻪھﺎی ﻣﺎﻟﯽ ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ‪،‬‬
‫ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ را ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و رﻗﺎﺑﺖھﺎ را زﯾﺮ ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ‪ .‬ھﻤﮥ اﯾﻦھﺎ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ‬
‫آﻣﻮزش ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺻﺎﺣﺐ اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺳﺮﯾﻊ و ﻣﻌﺘﺒﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﻣﮫﺎرتھﺎ را ﮐﺴﺐ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﮫﺎرت ارزﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﭼﺸﻢاﻧﺪازھﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬ﺑﺮای ﺗﺠﺎرت ﻣﻮﻓﻖ ﺳﮫﺎم‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﮐﻠﯿﺪی‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ​ﺷﺪن ﯾﺎ ﻧﺸﺪن اطﻼﻋﺎت ﺷﺮﮐﺖ در‬
‫ﻗﯿﻤﺖ ﺳﮫﺎم اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎرﮔﺰاران ﺑﻪوﺿﻮح در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﮫﻢ دﭼﺎر ﻧﻘﺼﺎن‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ از اﯾﻦ ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺧﻮد ﻧﺎآﮔﺎهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ در ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﺳﺮﺑﺎزان در ﻣﯿﺪان ﻣﻮاﻧﻊ ﯾﺎﻓﺘﯿﻢ‪ ،‬اطﻤﯿﻨﺎن دروﻧﯽ ﺗﺎﺟﺮان‬
‫ﯾﮏ ﻗﻀﺎوت ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﯾﮏ ﺣﺲ اﺳﺖ‪ .‬درک آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و اﻧﺴﺠﺎم‬
‫ﯽﮔﺮا‪ ،‬ﭘﺎﯾﻪھﺎی اطﻤﯿﻨﺎن دروﻧﯽ را در ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺑﻨﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺪاﻋ ​‬
‫در ﻧﮫﺎﯾﺖ‪ ،‬ﺧﻄﺎھﺎی ادراﮐﯽ اﻋﺘﺒﺎر و ﻣﮫﺎرت‪ ،‬از ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﻓﺮھﻨﮓ‬
‫ﺣﺮﻓﻪای ﺑﺮﺧﻮردار ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽداﻧﯿﻢ اﻧﺴﺎنھﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪای‬
‫ھﻢﻋﻘﯿﺪه و ھﻢرأی‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖﻗﺪﻣﯽ ﺑﯽﺑﺪﯾﻞ در ﺑﺎورھﺎی ﺣﺘﯽ ﭘﻮچ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮھﻨﮓ ﺣﺮﻓﻪ​ای ﺟﺎﻣﻌﮥ اﻗﺘﺼﺎدی‪ ،‬ﭼﻨﺪان ﺗﻌﺠﺐآور ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺷﻤﺎر‬
‫ﻓﺮاواﻧﯽ از اﻓﺮاد در دﻧﯿﺎ ﺑﺎور دارﻧﺪ در ﻣﯿﺎن ﻋﺪهای ﻣﻌﺪود از اﻓﺮاد ﺧﺎص ﺑﺎ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ‬
‫ﺑﺮﺗﺮ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﺧﻄﺎھﺎی ادراﮐﯽ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‬

‫ﯽ ﺗﻮﺻﯿﻒ‬ ‫ھﺮ روز اﯾﺪۀ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ​ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮدن آﯾﻨﺪه‪ ،‬در زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮهﻣﺎن ﺑﻪ ﺳﺎدﮔ ِ‬
‫زﻣﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﺮه ﮐﺸﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﻧﺴﯿﻢ طﺎﻟﺐ در ﻗﻮی‬
‫ﺳﯿﺎه اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﯾﻞ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ و ﺑﺎور داﺳﺘﺎنھﺎی ﻣﻨﺴﺠﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪،‬‬
‫ﭘﺬﯾﺮش ﻣﺤﺪودﯾﺖھﺎی ﻣﺎ را در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ آﯾﻨﺪه دﺷﻮار ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ھﻤﻪﭼﯿﺰ ﻣﻌﻨﺎدار‬
‫اﺳﺖ؛ واﻗﻌﯿﺘﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن اﻗﺘﺼﺎدی ھﺮ ﺑﻌﺪ از ظﮫﺮ ھﻨﮕﺎم ﺷﺮح اﺗﻔﺎقھﺎی‬
‫روز از آن ﺑﮫﺮهﻣﻨﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ اﯾﻦ ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ را ﺳﺮﮐﻮب‬
‫ﮐﻨﯿﻢ؛ ﺣﺴﯽ ﮐﻪ آﻧﭽﻪ اﻣﺮوز ﻣﻌﻨﺎدار اﺳﺖ‪ ،‬دﯾﺮوز ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ آن را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‬
‫​ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ را درک ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﻣﺎ‬
‫را در ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺧﻮد ﺑﺮای ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ آﯾﻨﺪه ﭘﺮورش ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﻌﻤﻮل از »ﻗﻄﺎر ﺗﺎرﯾﺦ«‪ ،‬ﺑﺮ ﻧﻈﻢ و ﺳﻤﺖ و ﺳﻮ دﻻﻟﺖ دارد‪ .‬ﺣﺮﮐﺖ ﯾﮏ‬
‫ﻗﻄﺎر‪ ،‬اﺗﻔﺎﻗﯽ و ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﺑﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ‬
‫ﺑﺮ ﺟﻨﺒﺶھﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺰرگ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖھﺎی ﻓﺮھﻨﮕﯽ و ﻓﻨﺎوری ﯾﺎ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽھﺎ و‬
‫اﻗﺪامھﺎی ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺗﻮﺿﯿﺢ دھﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﮑﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﻧﻘﺶ ﺷﺎﻧﺲ را در ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫اﺗﻔﺎقھﺎی ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﺰرگ اﺛﺒﺎت ​ﮐﺮد‪ ،‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﮕﻔﺘﯽآور اﺳﺖ‪ .‬ﻓﮑﺮ​ﮐﺮدن‬
‫ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎ ھﻤﮥ ﺟﻨﺒﺶھﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺰرگ آن‪ ،‬ﺑﺪون ﻣﻄﺮحﮐﺮدن‬
‫ﻪﺗﻮﻧﮓ ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﻟﺤﻈﻪای در‬ ‫ﻧﻘﺶ ھﯿﺘﻠﺮ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ و ﻣﺎﺋﻮ ﺗﺴ ​‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬درﺳﺖ ﭘﯿﺶ از ﻟﻘﺎح ﺳﻠﻮﻟﯽ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﭘﻨﺠﺎه‪-‬ﭘﻨﺠﺎه وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫ﺟﻨﯿﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ھﯿﺘﻠﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﯾﮏ زن ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﻤﮑﻦ‪،‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﯾﮏھﺸﺘﻤﯽ ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ ﺑﺪون ھﯿﭻﯾﮏ از اﯾﻦ ﺳﻪ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺰرگ‬
‫داﺳﺘﺎن وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺪون اﯾﻦ ﺳﻪ ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺷﮑﻞ‬
‫رﻗﻢ ﻣﯽﺧﻮْرد‪ .‬ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی اﯾﻦ ﺳﻪ ﺟﻨﯿﻦ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﻟﺤﻈﻪای در ﭘﯽ داﺷﺖ و‬
‫ﺗﺼﻮر اﻣﮑﺎن ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮھﺎی ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت را ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﺰاح ﺑﺪل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﯾﻦ ھﻤﻪ‪ ،‬ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﻌﺘﺒﺮ‪ ،‬دﺳﺖﻧﺨﻮرده و ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﺑﺎﻗﯽ‬
‫ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ؛ واﻗﻌﯿﺘﯽ ﮐﻪ اﻓﺮاد ﻓﻌﺎل در ﺣﺮﻓﮥ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪﺗﻨﮫﺎ در ﺣﻮزۀ‬
‫اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬در ﺗﺠﺎرت و ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻧﯿﺰ از آن ﺳﻮد ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺒﮑﻪھﺎی ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮﻧﯽ‪،‬‬
‫رادﯾﻮﯾﯽ و ﺣﺘﯽ روزﻧﺎﻣﻪھﺎ از ﺟﻤﻌﯽ از ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﮐﺎرﺷﺎن ﻧﻈ ​ﺮدادن درﺑﺎرۀ اﺗﻔﺎقھﺎی اﺧﯿﺮ و ﭘﯿﺶﮔﻮﯾﯽ آﯾﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺨﺎطﺒﺎن اﯾﻦ‬
‫رﺳﺎﻧﻪھﺎ اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ اطﻼﻋﺎﺗﯽ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﯾﺎ ﺣﺪاﻗﻞ دﻗﯿﻖ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﯽﺷﮏ اﯾﻦ ﻣﺠﺮﯾﺎن و ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ھﻢ ﺑﺎور دارﻧﺪ ﭼﻨﯿﻦ اطﻼﻋﺎﺗﯽ را اراﺋﻪ‬
‫نﺷﻨﺎس از داﻧﺸﮕﺎه ﭘﻨﺴﯿﻠﻮاﻧﯿﺎ‪ ،‬طﯽ‬ ‫ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﻓﯿﻠﯿﭗ ﺗﺘﻼک)‪ ،(٢٢۴‬روا ​‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای ﺑﯿﺴﺖﺳﺎﻟﻪ در ﮐﺘﺎب ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﺎم ﻗﻀﺎوت ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ‪ :‬ﭼﻘﺪر‬
‫ﺧﻮب اﺳﺖ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺪاﻧﯿﻢ؟)‪ (٢٢۵‬درﺑﺎرۀ اﯾﻦ ﺑﻪاﺻﻄﻼح ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺗﻮﺿﯿﺢ‬
‫ﻣﯽدھﺪ‪ .‬او ﭘﺎﯾﻪھﺎی ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺑﺤﺚ ﺑﯿﺸﺘﺮ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ را ﺑﻨﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺘﻼک ﺑﺎ ‪ ٢٨۴‬ﻧﻔﺮ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻋﺪه از راه »ﻧﻈﺮدادن و ﻣﺸﺎوره درﺑﺎرۀ‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖ و اﻗﺘﺼﺎد« زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد را ﻣﯽﮔﺬراﻧﺪﻧﺪ‪ .‬او از آنھﺎ ﺧﻮاﺳﺖ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫رخدادن اﺗﻔﺎقھﺎی ﻣﺸﺨﺼﯽ را در آﯾﻨﺪهای ﻧﻪﭼﻨﺪان دور در ﻣﻨﻄﻘﻪای از ﺟﮫﺎن‬
‫ﮐﻪ آﺷﻨﺎﯾﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎ آن دارﻧﺪ و ﻧﯿﺰ در ﻣﻨﻄﻘﮥ ﻧﺎآﺷﻨﺎ ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آﯾﺎ‬
‫ﮔﻮرﺑﺎﭼﻮف)‪ (٢٢۶‬ﺑﺎ ﯾﮏ ﮐﻮدﺗﺎ ﺑﺮﮐﻨﺎر ﻣﯽﺷﻮد؟ آﯾﺎ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه در ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس‬
‫وارد ﺟﻨﮓ ﻣﯽﺷﻮد؟ ﮐﺪام ﮐﺸﻮر ﺑﺎزار ﺑﺰرگ ﺑﻌﺪی ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد؟ در ﻣﺠﻤﻮع‪ ،‬ﺗﺘﻼک‬
‫ﺑﯿﺶ از ‪ ٨٠‬ھﺰار ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺟﻤﻊآوری ﮐﺮد‪ .‬او ھﻤﭽﻨﯿﻦ از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﭘﺮﺳﯿﺪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪهاﻧﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرت اﺷﺘﺒﺎهﺑﻮدن ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺧﻮد ﭼﻪ‬
‫واﮐﻨﺸﯽ داﺷﺘﻪاﻧﺪ و ﭼﮕﻮﻧﻪ دادهھﺎی ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﻈﺮﺷﺎن را ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬از‬
‫آنھﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪﺷﺪه ﺑﻮد اﺣﺘﻤﺎل ﺳﻪ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻣﻤﮑﻦ در ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫آزادی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﯾﺎ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی را در ﻗﺒﺎل وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮد رﺗﺒﻪﺑﻨﺪی ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه وﯾﺮانﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن اﮔﺮ ﺑﺮای ھﺮ ﺳﻪ ﮔﺰﯾﻨﮥ در‬
‫دﺳﺖ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺑﮫﺘﺮی ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآوردﻧﺪ؛ ﺑﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ وﻗﺖ و زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد را ﺻﺮف ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ روی ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ‬
‫ﺧﺎص ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺿﻌﯿﻒﺗﺮ از ﻣﯿﻤﻮنھﺎی ﭘﺮﺗﺎبﮐﻨﻨﺪه دارت)‪ (٢٢٧‬داﺷﺘﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ھﻤﮥ اﻧﺘﺨﺎبھﺎی ﺧﻮد را ﺑﻪطﻮر ﻣﺴﺎوی ﺑﯿﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺣﺘﯽ در ﺣﻮزۀ آﺷﻨﺎ و ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺧﻮد ﻧﯿﺰ ﺑﮫﺘﺮ از اﻓﺮاد ﻏﯿﺮ ﮐﺎرﺷﻨﺎس‬
‫ﻋﻤﻞ ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺮاد ﺑﺎ اطﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬اﻧﺪﮐﯽ ﺑﮫﺘﺮ از اﻓﺮاد ﺑﺎ اطﻼﻋﺎت ﮐﻤﺘﺮ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﮐﻤﺘﺮ از ﮔﺮوه دﯾﮕﺮ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ آن​ھﺎ اﻋﺘﻤﺎد ﮐﺮد؛ زﯾﺮا‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از اطﻼﻋﺎت و داﻧﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫﺮه ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬دﭼﺎر ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﻣﮫﺎرت‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪطﻮر ﻏﯿﺮواﻗﻌﯽ ﺑﻪ ﺧﻮد اطﻤﯿﻨﺎن دارﻧﺪ‪ .‬ﺗﺘﻼک ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪» :‬ﻣﺎ‬
‫ﻪای ﺑﺮای داﻧﺶ‬ ‫ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﮥ ﮐﺎھﺶ ﺑﺎزدۀ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ​ﺷﺪﻧﯽ ﺣﺎﺷﯿ ​‬
‫ﻣﯽرﺳﯿﻢ‪ .‬در اﯾﻦ ﻋﺼﺮ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﺗﺨﺼﺼﯽ داﻧﺸﮕﺎھﯽ‪ ،‬ھﯿﭻ دﻟﯿﻠﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد‬
‫ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﻢ ﻓﻌﺎﻻن در رﺳﺎﻧﻪھﺎی ﺑﺮﺗﺮ از ﺟﻤﻠﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﺮﺷﻨﺎس‪،‬‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪای‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎددانھﺎ و دﯾﮕﺮ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬ﺑﮫﺘﺮ از ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران و‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن در ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ »ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎی آﯾﻨﺪه« ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺘﻼک‬
‫درﯾﺎﻓﺖ ھﺮﭼﻪ ﻓﺮد ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ​ﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺸﮫﻮرﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎﯾﺶ‬
‫ﭘﺮزرقوﺑﺮقﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬او ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪» :‬ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﭘﺮطﺮﻓﺪار از دﯾﮕﺮ ھﻤﮑﺎراﻧﺸﺎن‬
‫اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن دارﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺗﺘﻼک درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن در اﻗﺮار ﺑﻪ ﺧﻄﺎی ﺧﻮد ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و وﻗﺘﯽ‬
‫ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫﺎﻧﻪﺗﺮاﺷﯽھﺎی ﻓﺮاوان دارﻧﺪ‪» :‬ﻓﻘﻂ در زﻣﺎنﺑﻨﺪی‬
‫ﺧﻄﺎ ﮐﺮدم؛ اﺗﻔﺎق ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﻧﺸﺪهای ﺑﻮد؛ دﻟﯿﻞ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮای اﺷﺘﺒﺎ ​هﮐﺮدن داﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ؛ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ھﻢ اﻧﺴﺎن ھﺴﺘﻨﺪ«‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮥ ﺗﺘﻼک ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ و ھﻮش ﺧﻮدﺷﺎن ﮐﻮر ﺷﺪهاﻧﺪ و از اﺷﺘﺒﺎهﮐﺮدن ﺑﯿﺰارﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺑﺎورھﺎﯾﺸﺎن ﮔﻤﺮاه ﻧﺸﺪ ​هاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ از طﺮز ﻓﮑﺮ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻨﺤﺮف ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬او از‬
‫اﺻﻄﻼحھﺎی آﯾﺰاﯾﺎ ﺑﺮﻟﯿﻦ)‪ (٢٢٨‬در ﻣﻘﺎﻟﻪای درﺑﺎرۀ ﺗﻮﻟﺴﺘﻮی)‪ (٢٢٩‬ﺑﺎ ﻧﺎم‬
‫»ﺟﻮﺟﻪﺗﯿﻐﯽ و روﺑﺎه« اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺟﻮﺟﻪﺗﯿﻐﯽھﺎ »ﭼﯿﺰ ﺑﺰرﮔﯽ را ﻣﯽداﻧﻨﺪ«‬
‫و درﺑﺎرۀ دﻧﯿﺎ ﻧﻈﺮﯾﻪای دارﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ ھﺮ اﺗﻔﺎق ﺧﺎﺻﯽ را در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻨﺴﺠﻤﯽ‬
‫ﯽﺻﺒﺮی آﻣﺎدۀ ﻧﺒﺮد ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ دﻧﯿﺎ را از درﯾﭽﮥ‬ ‫ﻣﯽرﯾﺰﻧﺪ و ﺑﺎ ﺑ ​‬
‫دﯾﺪﮔﺎن آنھﺎ ﻧﻤﯽﺑﯿﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺧﻮد اطﻤﯿﻨﺎن دارﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ در اﻗﺮار ﺑﻪ‬
‫ﺧﻄﺎی ﺧﻮد ھﻢ ﺑﺴﯿﺎر ﻟﺠﺒﺎز و ﮐﻠﻪﺷﻖ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﯾﮏ ﺟﻮﺟﻪﺗﯿﻐﯽ‪،‬‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽاش ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻤﯿﺸﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ »زﻣﺎنﺑﻨﺪی« ﯾﺎ »ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ درﺳﺖ«‬
‫ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯽﺧﻮرد‪ .‬آنھﺎ ﺧﻮدرأی و رک ھﺴﺘﻨﺪ؛ دﻗﯿﻘﺎً ھﻤﺎن ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺪﯾﺮان ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮﻧﯽ ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﺶ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دو ﺟﻮﺟﻪﺗﯿﻐﯽ در دو ﺳﻮی ﯾﮏ ﺑﺤﺚ داغ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﺪهھﺎی اﺣﻤﻘﺎﻧﮥ رﻗﯿﺐ ﺧﻮد ﺣﻤﻠﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮﻧﯽ ﭘﺮﺟﻨﺠﺎﻟﯽ‬
‫ﺧﻮاھﻨﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻼف ﺟﻮﺟﻪﺗﯿﻐﯽھﺎ‪ ،‬روﺑﺎهھﺎ ﻣﺘﻔﮑﺮﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ ﺑﺎور ﻧﺪارﻧﺪ ﻗﺪرت ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﻪﺗﻨﮫﺎﯾﯽ‬
‫ﻗﻄﺎر ﺗﺎرﯾﺦ را ﭘﯿﺶ ﻣﯽراﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬روﻧﺎﻟﺪ رﯾﮕﺎن)‪ (٢٣٠‬ﺑﻪﺗﻨﮫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮروی ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺳﺮد ﺧﺎﺗﻤﻪ داد‪ .‬روﺑﺎهھﺎ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﯽدھﻨﺪ واﻗﻌﯿﺖ از‬
‫ﺑﺮھﻤﮑﻨﺶ ﻧﯿﺮوھﺎ و ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺴﯿﺎری ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬از ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ‪ ،‬ﺷﺎﻧﺲ‬
‫ﻣﺤﺾ ھﻢ وﺟﻮد دارد و ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎﯾﯽ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﻧﺸﺪﻧﯽ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ آﯾﺪ‪ .‬در ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺗﺘﻼک‪ ،‬روﺑﺎهھﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻋﻤﻠﮑﺮد ظﺎھﺮی ﺿﻌﯿﻒﺗﺮﺷﺎن ﻧﻤﺮۀ‬
‫ﺑﮫﺘﺮی ﮐﺴﺐ ﮐﺮدﻧﺪ؛ وﻟﯽ آنھﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ﺟﻮﺟﻪﺗﯿﻐﯽھﺎ در ﻣﺒﺎﺣﺜﻪھﺎی ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮﻧﯽ‬
‫ھﻮاﺧﻮاه دارﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﺗﻘﺼﯿﺮ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬دﻧﯿﺎ ﺟﺎی ﺳﺨﺘﯽ اﺳﺖ‬

‫ﻧﮑﺘﮥ اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﻓﺼﻞ اﯾﻦ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﻣﺮدم وﻗﺘﯽ ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ آﯾﻨﺪه را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺎھﺎی زﯾﺎدی ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ واﺿﺢ اﺳﺖ؛ ﺑﻠﮑﻪ اوﻟﯿﻦ‬
‫درس اﯾﻦ ﻓﺼﻞ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﺧﻄﺎھﺎ در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ آﯾﻨﺪه ﮔﺮﯾﺰﻧﺎﭘﺬﯾﺮﻧﺪ؛ ﭼﻮن دﻧﯿﺎ‬
‫را ﻧﻤﯽﺗﻮان ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﯾﺎدﺗﺎن ﺑﺎﺷﺪ اطﻤﯿﻨﺎن دروﻧﯽ زﯾﺎد ﺑﻪ ﯾﮏ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎﻧﮥ دﻗﺖ آن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اطﻤﯿﻨﺎن ﮐﻢ‪ ،‬ﻣﻔﯿﺪﺗﺮ اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ھﻢ درس دوﻣﯽ‬
‫ﮐﻪ ﯾﺎد ﮔﺮﻓﺘﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ اﺗﻔﺎقھﺎی ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت و رﻓﺘﺎرھﺎ و دﺳﺘﺎوردھﺎ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ دﻗﺘﯽ ﻣﻘﺒﻮل ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس رﻓﺘﺎرھﺎ و دﺳﺘﺎوردھﺎی ﻗﺒﻠﯽ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮد؛ وﻟﯽ ﻧﺒﺎﯾﺪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﯿﻢ رﻓﺘﺎر ﺳﺮﺑﺎزان را در دورۀ اﻓﺴﺮی ﯾﺎ ﻧﺒﺮد ﺑﺮ اﺳﺎس رﻓﺘﺎرﺷﺎن در ﻣﯿﺪان‬
‫ﻣﻮاﻧﻊ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬رﻓﺘﺎرھﺎی ھﺮ دو ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ واﻗﻌﯽ و ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫زﯾﺎدی ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ وﯾﮋۀ آن ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎص ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻧﺎﻣﺰدھﺎی ﻣﺪﻋﯽ‬
‫در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت از ﻣﯿﺎن ھﺸﺖ ﻧﺎﻣﺰد را ﺣﺬف ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﻌﺪ ﺧﻮاھﯿﺪ دﯾﺪ ﮐﻪ ﺷﺨﺼﯿﺖ‬
‫ھﻤﮥ آنھﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﮕﺬارﯾﺪ ﺗﯿﺮ ﯾﮏ ﺗﮏﺗﯿﺮاﻧﺪاز ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﮥ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ از‬
‫ﮐﻨﺎر ھﺪف ﺑﮕﺬرد؛ ﺳﭙﺲ ﺧﻮاھﯿﺪ دﯾﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﯾﮏ اﻓﺴﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ اﻋﺘﺒﺎر‬
‫ھﻤﮥ ﺳﻨّﺖھﺎ و ﺳﻨﺠﺶھﺎ را رد ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ‪ .‬اﮔﺮ آزﻣﻮﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﭘﯿﺎﻣﺪ ﻣﮫﻤﯽ را ﺑﺎ‬
‫اﻋﺘﺒﺎر ‪ ٠ /٢٠‬ﯾﺎ ‪ ٠ / ٣٠‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد؛ وﻟﯽ ﻧﺒﺎﯾﺪ اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ .‬ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﮐﺎرﮔﺰاران والاﺳﺘﺮﯾﺖ ﮐﻪ اﻣﯿﺪوارﻧﺪ در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﻗﯿﻤﺖھﺎ از ﺑﺎزار دﻗﯿﻖﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﭼﻨﺪان درﺧﺸﺎﻧﯽ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻧﺒﺎﯾﺪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی‬
‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺧﯿﺮهﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﯿﻨﺶ ﺧﻮﺑﯽ درﺑﺎرۀ آﯾﻨﺪۀ ﻧﺰدﯾﮏ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮز ﺑﯿﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﻣﻤﮑﻦ و ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ‪ ،‬ﺑﺎرﯾﮏ و ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‪.‬‬
‫***‬

‫رد ﭘﺎی ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﻣﮫﺎرت‬

‫ﯽداﻧﺪ آﻣﺎر ﻧﺸﺎن داده ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎری را ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻧﻤﯽﺗﻮان ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‬‫»او ﻣ ​‬
‫ﮐﺮد‪ .‬ﭼﻄﻮر ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﯾﻦﻗﺪر ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ اﻋﺘﺒﺎر ﻣﯽآﯾﺪ‪«.‬‬
‫»او داﺳﺘﺎﻧﯽ ﺧﻮب و ﻣﺤﮑﻢ دارد ﮐﻪ ھﺮﭼﻪ ﻣﯽداﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ھﻢ رﺑﻂ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫اﻧﺴﺠﺎم ﺑﻪ او ﺣﺲ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽدھﺪ‪«.‬‬
‫»ﭼﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﺪ از ﺑﺎزار ﺑﺎھﻮشﺗﺮ اﺳﺖ؟ اﯾﻦ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﻣﮫﺎرت‬
‫ﻧﯿﺴﺖ؟«‬
‫»او ﯾﮏ ﺟﻮﺟﻪﺗﯿﻐﯽ اﺳﺖ؛ ﯾﮏ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺑﺮای ھﻤﻪﭼﯿﺰ دارد و در اﯾﻦ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ‬
‫ھﻤﻪﭼﯿﺰ دﻧﯿﺎ را ﻣﯽﻓﮫﻤﺪ‪«.‬‬
‫»ﺳﺆال اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ آﯾﺎ اﯾﻦ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن آﻣﻮزش دﯾﺪهاﻧﺪ ﯾﺎ ﻧﻪ؟ ﺳﺆال اﯾﻦ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ آﯾﺎ اﯾﻦ ﺟﮫﺎن را ﻣﯽﺗﻮان ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮد؟«‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﮑﻢ‪ :‬ﺣﺲ دروﻧﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻗﻮاﻋﺪ؛ ﻧﺒﺮد آﻏﺎز‬
‫ﻣﯽﺷﻮد!‬

‫ﭘﺎول ﻣﯿﮫﻞ)‪ ،(٢٣١‬ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﻏﺮﯾﺐ و اﻋﺠﺎباﻧﮕﯿﺰ داﺷﺖ و ﯾﮑﯽ از‬

‫ﺧﻮشذوقﺗﺮﯾﻦ روانﺷﻨﺎﺳﺎن ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ ﺑﻮد‪ .‬او در داﻧﺸﮕﺎه ﻣﯿﻨﻪﺳﻮﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫رﺷﺘﻪھﺎ و ﻋﻠﻮم ﺑﺴﯿﺎری از ﺟﻤﻠﻪ روانﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺣﻘﻮق‪ ،‬روانﭘﺰﺷﮑﯽ‪،‬‬
‫ﻋﺼﺐﺷﻨﺎﺳﯽ و ﻓﻠﺴﻔﻪ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﻣﯿﮫﻞ در ﺣﻮزۀ ادﯾﺎن و ﻋﻠﻮم ﺳﯿﺎﺳﯽ و‬
‫ﯾﺎدﮔﯿﺮی در ﻣﻮشھﺎ ﻧﯿﺰ ﻧﻮﺷﺘﻪھﺎﯾﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬او ﻣﺤﻘﻖ آﻣﺎری ﮐﺎرآزﻣﻮده و‬
‫ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺳﺮﺳﺨﺖ ادﻋﺎھﺎی ﭘﻮچ و ﺗﻮﺧﺎﻟﯽ روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ و ﯾﮏ روانﭘﺰﺷﮏ‬
‫ﻓﻌﺎل ﺑﻮد‪ .‬ﻣﯿﮫﻞ ﻣﻘﺎﻟﻪھﺎی ﻋﻤﯿﻘﯽ درﺑﺎرۀ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻓﻠﺴﻔﯽ ﭘﮋوھﺶھﺎی‬
‫روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ در دوران ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً آنھﺎ را ﺣﻔﻆ ﺑﻮدم‪ .‬ﻣﻦ‬
‫ھﺮﮔﺰ ﻣﯿﮫﻞ را ﻣﻼﻗﺎت ﻧﮑﺮدم؛ وﻟﯽ از زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﺘﺎب »ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ در‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ آﻣﺎری‪ :‬ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﻧﻈﺮی و ﻣﺮوری ﺑﺮ ﺷﻮاھﺪ«)‪ (٢٣٢‬او را‬
‫ﺧﻮاﻧﺪم‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﻗﮫﺮﻣﺎﻧﺎن ﻣﻦ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﯿﮫﻞ در ﮐﺘﺎب ﮐﻢﺣﺠﻢ ﺧﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﺪھﺎ آن را »ﮐﺘﺎب ﮐﻮﭼﮏ آزاردھﻨﺪۀ ﻣﻦ« ﻧﺎﻣﯿﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﯿﺴﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺤﻠﯿﻞ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ آﯾﺎ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺑﺮداﺷﺖھﺎی دروﻧﯽ ​اﻓﺮاد‬
‫ﺣﺮﻓﻪای آﻣﻮزش​دﯾﺪه‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی آﻣﺎری ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺮﮐﯿﺐ ﭼﻨﺪ رﺗﺒﻪ‬
‫و ﻋﺪد ﻣﻄﺎﺑﻖ ﯾﮏ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬دﻗﯿﻖﺗﺮ اﺳﺖ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ .‬در ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﻣﺸﺎوران‬
‫ﮐﺎرآزﻣﻮده ﻧﻤﺮهھﺎی داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺳﺎل اول را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺸﺎوران ﺑﺎ‬
‫ھﺮ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ ۴۵‬دﻗﯿﻘﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪ اطﻼﻋﺎت ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ دوران‬
‫دﺑﯿﺮﺳﺘﺎن و ﭼﻨﺪ آزﻣﻮن اﺳﺘﻌﺪادﯾﺎﺑﯽ و ﺷﺮحﺣﺎﻟﯽ ﭼﮫﺎرﺻﻔﺤﻪای ﻧﯿﺰ دﺳﺘﺮﺳﯽ‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ آﻣﺎری‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺨﺸﯽ از اﯾﻦ اطﻼﻋﺎت‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻤﺮهھﺎی‬
‫دﺑﯿﺮﺳﺘﺎن و ﻧﺘﯿﺠﮥ ﯾﮏ آزﻣﻮن اﺳﺘﻌﺪادﯾﺎﺑﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﯾﻦ ﻗﺎﻋﺪه‬
‫در ﻣﯿﺎن ‪ ١۴‬ﻣﺸﺎور از ‪ ١١‬ﻣﺸﺎور‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪ را دﻗﯿﻖﺗﺮ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﯿﮫﻞ ﻣﺠﻤﻮﻋﺎً‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی ﻣﺸﺎﺑﻪ را در ﺑﺴﯿﺎری از ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎ ﮔﺰارش ﮐﺮد؛ از ﺟﻤﻠﻪ زﯾﺮ ﭘﺎ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺷﺮاﯾﻂ آزادی ﻣﺸﺮوط‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در دورۀ ﺧﻠﺒﺎﻧﯽ و ﺗﮑﺮار ﺟﺮاﺋﻢ‪.‬‬
‫ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ ﺗﻌﺠﺐ ﮐﻨﯿﺪ اﮔﺮ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﮐﺘﺎب ﻣﯿﮫﻞ ﻧﺎﺑﺎوری و ﺷﻮک ﺑﺰرﮔﯽ را ﻣﯿﺎن‬
‫روانﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ اﯾﺠﺎد ﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ ھﯿﺎھﻮ آﺑﺴﺘﻦ ﻣﻮﺟﯽ از ﭘﮋوھﺶھﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﺷﺪ ﮐﻪ ھﻤﭽﻨﺎن ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ‪ ۵٠‬ﺳﺎل از اﻧﺘﺸﺎر ﮐﺘﺎب اداﻣﻪ دارد‪ .‬ﺗﻌﺪاد‬
‫ﭘﮋوھﺶھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ و آﻣﺎری را ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دو ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ؛ وﻟﯽ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻧﺒﺮد ﻣﯿﺎن اﯾﻦ دو ﺗﻐﯿﯿﺮی ﻧﮑﺮد‪ .‬ﺣﺪود ‪ %۶٠‬از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‬
‫اﻧﺠﺎمﺷﺪه ﺑﺮﺗﺮی ﻣﺤﺴﻮس اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢھﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪھﺎی دﯾﮕﺮ ﺑﻪ‬
‫ﯾﮏ ﺗﺴﺎوی ﺧﺘﻢ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎز ھﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺑﺮد آﻣﺎر اﺳﺖ؛ ﭼﻮن روﺷﯽ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢھﺰﯾﻨﻪﺗﺮ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد و ھﯿﭻ ﻧﺘﯿﺠﻪای ﺑﻪ ﺳﻮد ارزﯾﺎﺑﯽھﺎی‬
‫ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﺛﺒﺖ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺴﺘﺮۀ ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﺷﺪه ﺑﺴﯿﺎر ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﻣﺘﻨﻮع ﺑﻮدﻧﺪ؛ از ﻣﺘﻐﯿﺮھﺎی‬
‫ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ طﻮل ﻋﻤﺮ ﺑﯿﻤﺎران ﺳﺮطﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺪتزﻣﺎن ﺑﺴﺘﺮیﺷﺪن در‬
‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﯿﻤﺎریھﺎی ﻗﻠﺒﯽ و ﻣﯿﺰان آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی ﻧﻮزادان در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻢاﻧﺪاز‬
‫ﺳﻨﺪرم ﻣﺮگ ﻧﺎﮔﮫﺎﻧﯽ ﻧﻮزادان ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻣﻌﯿﺎرھﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﺸ ​‬
‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺖھﺎی ﯾﮏ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﻧﻮﭘﺎ‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽ اﻋﺘﺒﺎر ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﻪوﺳﯿﻠﮥ ﺑﺎﻧﮏھﺎ‪،‬‬
‫ﻣﯿﺰان رﺿﺎﯾﺘﻤﻨﺪی ﮐﺎرﮔﺮان از ﺷﻐﻞ آﯾﻨﺪهﺷﺎن‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪی ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎنھﺎی دوﻟﺘﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﺮاﯾﻂ واﻟﺪﯾﻦ ﻣﺘﻘﺎﺿﯽ ﺑﺮای ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ‬
‫ﯾﮏ ﮐﻮدک‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺗﮑﺮار ﺟﺮم در ﻣﯿﺎن ﻣﺠﺮﻣﺎن ﻧﻮﺟﻮان و اﺣﺘﻤﺎل ارﺗﮑﺎب دﯾﮕﺮ‬
‫رﻓﺘﺎرھﺎی ﺧﺸﻦ و ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دﯾﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮرﺳﯽ ﯾﮏ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﻋﻠﻤﯽ‪،‬‬
‫ﺑﺮﻧﺪۀ ﯾﮏ ﺑﺎزی ﻓﻮﺗﺒﺎل و ﻗﯿﻤﺖ آﯾﻨﺪۀ ﺷﺮاب ﺑﻮردو)‪ .(٢٣٣‬ھﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪھﺎ‬
‫درﺟﻪای ﻣﺸﺨﺺ از ﻧﺒﻮد اطﻤﯿﻨﺎن و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮدن دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ آنھﺎ را‬
‫»ﻣﺤﯿﻂھﺎی ﮐﻢاﻋﺘﺒﺎر« ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﻢ‪ .‬در ھﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﻣﻮردھﺎ‪ ،‬دﻗﺖ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺎ‬
‫اﻟﮕﻮرﯾﺘﻤﯽ ﺳﺎده ﺑﺮاﺑﺮی ﻣﯽﮐﺮد ﯾﺎ از آن ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﯽرﻓﺖ‪.‬‬
‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﻣﯿﮫﻞ ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ‪ ٣٠‬ﺳﺎل از اﻧﺘﺸﺎر ﮐﺘﺎﺑﺶ ﺑﺎ ﻏﺮور ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ھﯿﭻ ھﯿﺎھﻮﯾﯽ در ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ​ای ﮔﺴﺘﺮده و‬
‫ﻏﻨﯽ از ﭘﮋوھﺶھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮد و ھﻤﻪ ﺑﻪطﻮر ﻣﺘﺤﺪ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪای‬
‫واﺣﺪ و ھﻢﺳﻮ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ دﺳﺖ ﯾﺎﺑﻨﺪ‪«.‬‬
‫اورﻟﯽ اَﺷﻨﻔﻠﺘﺮ)‪ ،(٢٣۴‬اﻗﺘﺼﺎددان و دوﺳﺘﺪار ﺷﺮاب از ﭘﺮﯾﻨﺴﺘﻮن‪ ،‬ﻣﺜﺎل‬
‫ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪهای ﺑﺮای ﻧﺸﺎندادن ﻗﺪرت آﻣﺎر در ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﻄﺮح ﮐﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اَﺷﻨﻔﻠﺘﺮ ﻗﺼﺪ داﺷﺖ ارزش ﺷﺮاب ﺑﻮردو را ﺑﺮ اﺳﺎس اطﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد در‬
‫ﺳﺎل ﺗﮫﯿﮥ آن ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﮫﻤﯽ اﺳﺖ؛ زﯾﺮا ﺷﺮاب ﺧﻮب ﻧﯿﺎز ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎلھﺎ زﻣﺎن دارد ﺗﺎ ﺑﻪ اوج ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺧﻮد ﺑﺮﺳﺪ و ﻗﯿﻤﺖ ﺷﺮابھﺎی ﮐﮫﻨﻪ از ﯾﮏ‬
‫ﺗﺎﮐﺴﺘﺎن واﺣﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ﺑﺮداﺷﺖ اﻧﮕﻮر ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻐﯿﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﯿﺸﻪھﺎﯾﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺗﻨﮫﺎ دوازده ﻣﺎه زودﺗﺮ ﭘﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺎه ﺗﺎ دهﺑﺮاﺑﺮ دﯾﮕﺮ ﺷﺮابھﺎ ﻗﯿﻤﺖ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻗﯿﻤﺖ ﺷﺮاب ﺑﺴﯿﺎر ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ؛ زﯾﺮا ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران ﺑﺎ‬
‫ﺧﺮﯾﺪ ﺷﺮاب ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺮﯾﺪ آﺛﺎر ھﻨﺮی اﻧﺘﻈﺎر زﻣﺎﻧﯽ را ﻣﯽﮐﺸﻨﺪ ﮐﻪ ارزش واﻗﻌﯽ آن‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺛﺮ زﻣﺎن ﺑﺮداﺷﺖ اﻧﮕﻮر‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮھﺎی آب و ھﻮاﯾﯽ در ﻓﺼﻞ رﺷﺪ اﻧﮕﻮر واﺑﺴﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺷﺮابھﺎ در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎنھﺎی ﮔﺮم و ﺧﺸﮏ ﺗﮫﯿﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﺻﻨﻌﺖ ﺷﺮاب ﺑﻮردو در ﮔﺮﻣﺎﯾﺶ ﺟﮫﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺳﻮدآوری ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫دﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ از ﺑﮫﺎرھﺎی ﭘﺮﺑﺎران ﻧﯿﺰ ﺑﮫﺮهﻣﻨﺪ ﻣﯽﺷﻮد؛ زﯾﺮا ﺑﺎران ﻣﻘﺪار‬
‫اﻧﮕﻮرھﺎ را ﺑﺪون ﮐﺎھﺶ ﮐﯿﻔﯿﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬اَﺷﻨﻔﻠﺘﺮ اﯾﻦ اطﻼﻋﺎت را ﺑﻪ ﯾﮏ‬
‫ﻗﺎﻋﺪۀ آﻣﺎری ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻗﯿﻤﺖ ﺷﺮاب را ﺑﺮای ﺗﺎﮐﺴﺘﺎﻧﯽ‬
‫ﺧﺎص و در ﺳﻨﯽ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﻮل ﺳﻪ وﯾﮋﮔﯽ دارد‪ :‬دﻣﺎی‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺑﺮای رﺷﺪ اﻧﮕﻮرھﺎ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ در ﻓﺼﻞ ﺑﺮداﺷﺖ و ﻣﯿﺰان‬
‫ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ در زﻣﺴﺘﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮل او ﻗﯿﻤﺖ دﻗﯿﻘﯽ ﺑﺮای ﺳﺎلھﺎ و ﺣﺘﯽ‬
‫دھﻪھﺎ ﺑﻌﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﻮل ﻗﯿﻤﺖ ﺷﺮاب ﮐﮫﻨﻪ را ﺑﺴﯿﺎر‬
‫دﻗﯿﻖﺗﺮ از ﻗﯿﻤﺖ ﺷﺮابھﺎی ﺗﺎزه ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺜﺎل ﺗﺎزه از »اﻟﮕﻮی‬
‫ﻣﯿﮫﻞ« ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی ﻗﯿﻤﺖھﺎی اوﻟﯿﻪ ﮐﻤﮏ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻣﯽﮐﺸﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻟﮕﻮ‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﮥ اﻗﺘﺼﺎدی را ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس آن‬
‫ﻗﯿﻤﺖھﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮآﻣﺪه از اطﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ آبوھﻮا‪ ،‬زﯾﺮ ﺳﺆال‬
‫ﻣﯽﺑﺮد‪ .‬ﻓﺮﻣﻮل اَﺷﻨﻔﻠﺘﺮ ﺑﻪﺷﺪت دﻗﯿﻖ و ﺿﺮﯾﺐ ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی آن‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖھﺎی واﻗﻌﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٠ /٩٠‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﺮا ﮐﯿﻔﯿﺖ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢھﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ اﺳﺖ؟ ﺑﻪ ﺑﺎور‬
‫ﻣﯿﮫﻞ‪ ،‬ﯾﮏ ﻋﻠﺖ آن ﺗﻼش ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺮای ﺑﺎھﻮشﺑﻮدن و ﻓﺮاﺗﺮ از ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫ﻋﻤﻞ​ﮐﺮدن اﺳﺖ‪ .‬آنھﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐھﺎی ﭘﯿﭽﯿﺪۀ وﯾﮋﮔﯽھﺎ را در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺧﻮد‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ ﺷﺎﯾﺪ در ﻣﻮردھﺎی ﺧﺎص ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ً اﻋﺘﺒﺎر ﭘﺎﺳﺦ را ﮐﺎھﺶ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺗﺮﮐﯿﺐھﺎی ﺳﺎده ﺑﺮﺗﺮی دارﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻗﻀﺎوتھﺎی اﻧﺴﺎنھﺎ ﺣﺘﯽ ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﻪ آنھﺎ‬
‫ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﺷﺪه ﺑﻮد از ﻓﺮﻣﻮل ﻣﻮﺟﻮد ﮐﻤﮏ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬از ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ آن ﻓﺮﻣﻮل‬
‫ﻧﺎﻣﻄﻠﻮبﺗﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ! آنھﺎ اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻓﺮﻣﻮل را اﺻﻼح ﮐﻨﻨﺪ؛‬
‫ﭼﻮن اطﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮی درﺑﺎرۀ آن ﻣﻮرد ﺧﺎص دارﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً در اﺷﺘﺒﺎه‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮥ ﻣﯿﮫﻞ ﺷﺮاﯾﻂ اﻧﺪﮐﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮد ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ‬
‫ﻗﻀﺎوت اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺟﺎی ﯾﮏ ﻓﺮﻣﻮل ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ آزﻣﺎﯾﺶ ذھﻨﯽ‬
‫ﻣﺸﮫﻮر‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮﻟﯽ را ﺷﺮح ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻓﺮدی اﻣﺸﺐ ﺑﻪ ﺳﯿﻨﻤﺎ‬
‫ﻣﯽرود ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ .‬طﺒﻖ اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬اﮔﺮ اطﻼع داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ اﻣﺮوز ﭘﺎی آن ﻓﺮد‬
‫ﺷﮑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﻓﺮﻣﻮل را ﻧﺎدﯾﺪه ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ و ﺧﻮد ﻧﻈﺮ دھﯿﻢ‪ .‬ﻋﺒﺎرت‬
‫»ﻗﺎﻧﻮن ﭘﺎی ﺷﮑﺴﺘﻪ« از اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﮑﺘﮥ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ‪،‬‬
‫ﮐﻢاﺣﺘﻤﺎل ﺑﻮدن‪ ،‬وﻟﯽ ﻗﻄﻌﯽ​ﺑﻮدن اﺛﺮ ﭘﺎی ﺷﮑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠﺖ دﯾﮕﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺿﻌﯿﻒ ﻗﻀﺎوتھﺎی ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎری ﻧﺎاﻣﯿﺪﮐﻨﻨﺪۀ‬
‫اﻧﺴﺎنھﺎ در ﺧﻼﺻﻪﮐﺮدن اطﻼﻋﺎت ﭘﯿﭽﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ از آنھﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﻮد‬
‫اطﻼﻋﺎﺗﯽ را ﺑﺮای ﺑﺎر دوم ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮاھﻨﺪ داد‪.‬‬
‫ﮔﺴﺘﺮدﮔﯽ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎری ﻗﻀﺎوتھﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﻣﺸﮑﻠﯽ درﺧﻮر ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫رادﯾﻮﻟﻮژﯾﺴﺖھﺎی ﺑﺎﺗﺠﺮﺑﻪ در ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﮑﺲ اﺷﻌﮥ اﯾﮑﺲ ﻗﻔﺴﮥ ﺳﯿﻨﻪ ﺑﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫»ﻋﺎدی« ﯾﺎ »ﻏﯿﺮﻋﺎدی« ﺑﻮدن آنھﺎ در ‪ %٢٠‬ﻣﻮارد ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ دوﺑﺎره در ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ‬
‫ﺗﺎزه ﺑﻪ ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﺎ رأی اوﻟﯿﮥ ﺧﻮد ﻣﯽرﺳﻨﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ‪ ١٠١‬ﺣﺴﺎﺑﺮس ﻣﺴﺘﻘﻞ در‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺴﺎبھﺎی داﺧﻠﯽ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﻧﺎﭘﺎﯾﺪاری ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ رادﯾﻮﻟﻮژﯾﺴﺖھﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮوری ﺑﺮ ‪ ۴١‬ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﻣﺘﻔﺎوت درﺑﺎرۀ اﻋﺘﺒﺎر‬
‫ﻗﻀﺎوتھﺎی ﭘﺎﺗﻮﻟﻮژﯾﺴﺖھﺎ‪ ،‬روانﺷﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮان ﺳﺎزﻣﺎنھﺎ و دﯾﮕﺮ ﻣﺸﺎﻏﻞ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﻟﻐﺰش در ارزﯾﺎﺑﯽھﺎ ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﯾﮏ ﻣﻮرد ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﮥ‬
‫ﮐﻮﺗﺎه ﭼﻨﺪدﻗﯿﻘﻪای دوﺑﺎره ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻗﻀﺎوتھﺎی ﻧﺎﻣﻌﺘﺒﺮ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﮐﻨﻨﺪۀ ھﯿﭻﭼﯿﺰی ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎری وﺳﯿﻊ ﺷﺎﯾﺪ از واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺷﺪﯾﺪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﻧﺎﺷﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﺧﺼﻮص زﻣﯿﻨﻪﺳﺎزی ﻓﮑﺮھﺎ درﯾﺎﻓﺘﯿﻢ ﻣﺤﺮﮐﯽ ﻧﺎﺷﻨﺎس در ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺎ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﺛﺮی ﺑﺎرز ﺑﺮ اﻧﺪﯾﺸﻪھﺎ و رﻓﺘﺎریھﺎی ﻣﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺛﺮھﺎ ﺑﻪطﻮر‬
‫ﻟﺤﻈﻪای ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﺴﯿﻢ ﺧﻨﮏ ﮐﻮﺗﺎھﯽ در ﯾﮏ روز ﮔﺮم ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺷﻤﺎ را در‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ھﺮ آﻧﭽﻪ در دﺳﺖ دارﯾﺪ‪ ،‬ﮐﻤﯽ ﺧﻮشﺑﯿﻦﺗﺮ و ﻣﺜﺒﺖﺗﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫زﻣﺎن ﺑﯿﻦ دو وﻋﺪۀ ﻏﺬاﯾﯽ ﻗﺎﺿﯽ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﮥ ﭘﺬﯾﺮش ﯾﺎ رد درﺧﻮاﺳﺖ ﻋﻔﻮ ﻣﺸﺮوط ﯾﮏ‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ اطﻼع ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﭼﻨﺪاﻧﯽ درﺑﺎرۀ‬
‫آﻧﭽﻪ در ذھﻨﻤﺎن ﻣﯽﮔﺬرد ﻧﺪارﯾﻢ‪ ،‬ھﯿﭻوﻗﺖ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮﯾﻢ در ﺷﺮاﯾﻂ اﻧﺪﮐﯽ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﺗﺼﻤﯿﻤﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮلھﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞھﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﺮﯾﺒﺎن‬
‫ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﺎ ورودی ﯾﮑﺴﺎن‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﻧﮫﺎﯾﯽ ھﻤﯿﺸﻪ ﯾﮑﺴﺎن ﺧﻮاھﺪ‬
‫ﺑﻮد؛ ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺿﻌﯿﻒ اﺳﺖ؛ ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪھﺎی ﻣﯿﮫﻞ و دﻧﺒﺎﻟﻪرواﻧﺶ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎری ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺨﺮب ھﺮ‬
‫اﻋﺘﺒﺎر ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﮋوھﺶھﺎ ﻧﺘﯿﺠﻪای ﺷﮕﻔﺘﯽآور اراﺋﻪ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ :‬ﺑﺮای ﺑﯿﺸﯿﻨﻪﮐﺮدن دﻗﺖ‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‪ ،‬ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﻧﮫﺎﯾﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻋﮫﺪۀ ﻓﺮﻣﻮلھﺎ و ﻗﺎﻋﺪهھﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮای‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﭘﺰﺷﮑﯽ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﮫﺎﯾﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺼﺎﺣﺒﻪای‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮدی از اﻋﻀﺎی ﻋﻠﻤﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬دادهھﺎ ﭼﻨﺪﭘﺎره ھﺴﺘﻨﺪ؛ وﻟﯽ زﻣﯿﻨﻪای‬
‫ﺑﺮای ﺣﺪس و ﮔﻤﺎناﻧﺪ‪ :‬اﻧﺠﺎم ﯾﮏ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ دﻗﺖ ﯾﮏ ﻓﺮاﯾﻨﺪ را ﮐﺎھﺶ‬
‫دھﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﮐﻨﻨﺪه ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻧﮫﺎﯾﯽ را ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﮐﻨﻨﺪهھﺎ ﺑﻪ ﺣﺲ دروﻧﯽ ﺧﻮد ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻄﻤﺌﻦ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ارزش ﺑﯿﺶ از‬
‫ﺣﺪی ﺑﻪ ﺑﺮداﺷﺖھﺎی ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮد ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﺮای دﯾﮕﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ اطﻼﻋﺎت‬
‫ارزش ﺑﺴﯿﺎری ﮐﻤﯽ در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و ﻣﯿﺰان اﻋﺘﺒﺎر ﺗﺼﻤﯿﻢ را ﮐﺎھﺶ ﻣﯽدھﻨﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎﻧﯽ ﮐﻪ ارزش و ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺷﺮاﺑﯽ ﺗﺎزه را ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻗﯿﻤﺖ آﯾﻨﺪۀ آن را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اطﻼﻋﺎت اﺿﺎﻓﻪای در دﺳﺖ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪطﻮر‬
‫ﻗﻄﻊ ﺑﻪ ﺟﺎی ﺑﮫﺒﻮد ﻋﻤﻠﮑﺮد‪ ،‬آن را ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﺮاب را‬
‫ﺑﭽﺸﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ درک اﯾﺪهآﻟﯽ از اﺛﺮ آبوھﻮا ﺑﺮ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺷﺮاب داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ھﻢ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﺎزﮔﺎری ﻗﻮاﻋﺪ را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻘﺎﻟﮥ اوﻟﯿﮥ ﻣﯿﮫﻞ‪ ،‬ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ در اﯾﻦ ﺣﻮزه را راﺑﯿﻦ داوس‬
‫ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻘﺎﻟﮥ ﻣﺸﮫﻮرش ﺑﻪ ﻧﺎم »زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺷﮑﻮھﻤﻨﺪ ﻣﺪلھﺎی ﺧﻄﯽ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫در ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی«)‪ (٢٣۵‬ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬روشھﺎی آﻣﺎری در ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬در‬
‫ارزشﮔﺬاری ﻋﻮاﻣﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﮐﻨﻨﺪه از طﺮﯾﻖ ﭘﯿﺮوی از اﻟﮕﻮرﯾﺘﻤﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫»ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ«)‪ (٢٣۶‬ﮐﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﺑﻪ ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺑﺪل ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻄﻖ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ را ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﮔﺬاﺷﺖ‪ :‬اﯾﻦ روش‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮﻟﯽ‬
‫ﺑﮫﯿﻨﻪﺷﺪه را ﺑﺮای ﻣﺠﻤﻮع ﺗﺮﮐﯿﺐ ارزشﮔﺬاریﺷﺪۀ ﻋﻮاﻣﻞ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﮐﻨﻨﺪه‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬داوس درﯾﺎﻓﺖ اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢھﺎی آﻣﺎری ﭘﯿﭽﯿﺪه ارزش‬
‫ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ روش ﻧﻤﯽاﻓﺰاﯾﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺰﯾﻨﺶ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﻌﺘﺒﺮ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫شھﺎ ﺑﺮای‬ ‫ﻣﻘﺪارھﺎی ﻣﻌﯿﺎر‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﭘﯿﺎﻣﺪ و ﺗﻨﻈﯿﻢ ارز ​‬
‫نھﺎ دﺳﺖ زد‪ .‬ﻓﺮﻣﻮﻟﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ را ﺑﺎ ارزﺷﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ھﻢ‬ ‫ﻪﭘﺬﯾﺮﺷﺪن آ ​‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴ ​‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺐ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬دﻗﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ را در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﻮارد ﺟﺪﯾﺪ دارد و‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮل ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﮥ ﺑﮫﯿﻨﻪ ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﮋوھﺶھﺎی ﺗﺎزهﺗﺮ ﮔﺎم را از‬
‫اﯾﻦ ھﻢ ﻓﺮاﺗﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ :‬ﻓﺮﻣﻮلھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ارزش ﺑﺮاﺑﺮی ﺑﺮای ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﮐﻨﻨﺪه ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﺮﺗﺮﻧﺪ؛ زﯾﺮا ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ اﺗﻔﺎقھﺎی‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداری ﻗﺮار ﻧﻤﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺣﯿﺮتآور ارزشﮔﺬاری ﯾﮑﺴﺎن‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻤﯽ دارد‪ .‬طﺮاﺣﯽ ﯾﮏ‬
‫اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ ﮐﺎرآﻣﺪ ﺑﺪون ھﯿﭻ ﺗﺤﻘﯿﻖ آﻣﺎری ﺷﺪﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮﻟﯽ ﺑﺎ ارزشﮔﺬاری‬
‫ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺮ اﺳﺎس دادهھﺎی آﻣﺎری ﻣﻮﺟﻮد ﯾﺎ ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺧﻮﺑﯽ‬
‫از ﭘﯿﺎﻣﺪ در اﺧﺘﯿﺎرﻣﺎن ﻗﺮار ﻣﯽدھﺪ‪ .‬داوس در ﻣﺜﺎﻟﯽ ﺑﯽﻧﻈﯿﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ دوام‬
‫زﻧﺪﮔﯽ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻓﺮﻣﻮل ﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ اﺳﺖ‪:‬‬
 ‫ﻓﺮواﻧﯽ راﺑﻄﮥ ﺟﻨﺴﯽ ﻣﻨﮫﺎی ﻓﺮاواﻧﯽ ﻣﺸﺎﺟﺮهھﺎ‬

‫ﻗﻄﻌﺎً دوﺳﺖ ﻧﺪارﯾﺪ ﺟﻮاب ﺷﻤﺎ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻧﮫﺎﯾﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﮕﻮرﯾﺘﻤﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﺳﺮی ﭘﺸﺖ ﯾﮏ ﭘﺎﮐﺖ ﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪاﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮای رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﻮل ﺑﮫﯿﻨﻪ و ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ ﺑﺮای ﺷﮑﺴﺖ‬
‫ﻗﻀﺎوت ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻖ را ﻣﯽﺗﻮان در ﺑﺴﯿﺎری از ﺣﻮزهھﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد؛ از اﻧﺘﺨﺎب ﺳﮫﺎم ﺑﻪوﺳﯿﻠﮥ ﻣﺪﯾﺮان اﻗﺘﺼﺎدی ﺗﺎ اﻧﺘﺨﺎب روش درﻣﺎن‬
‫ﺑﻪ​دﺳﺖ ﭘﺰﺷﮑﺎن ﯾﺎ ﺑﯿﻤﺎران‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪای ﮐﻼﺳﯿﮏ از اﯾﻦ روش‪ ،‬اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ ﺳﺎدهای‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺎن ﺻﺪھﺎ ھﺰار ﻧﻮزاد را ﻧﺠﺎت داده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن زﻧﺎن ھﻤﯿﺸﻪ‬
‫ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻧﻮزادی ﮐﻪ در ﭼﻨﺪ دﻗﯿﻘﮥ ﻧﺨﺴﺖ ﭘﺲ از ﺗﻮﻟﺪ دﭼﺎر اﺧﺘﻼل ﺗﻨﻔﺴﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬رﯾﺴﮏ ﺑﺎﻻی ﻣﺮگ ﯾﺎ آﺳﯿﺐ ﻣﻐﺰی او را ﺗﮫﺪﯾﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪،١٩۵٣‬‬
‫ﭘﯿﺶ از ﻣﺪاﺧﻠﮥ وﯾﺮﺟﯿﻨﯿﺎ آﭘﮕﺎر)‪ ،(٢٣٧‬ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﯿﮫﻮﺷﯽ‪ ،‬ﭘﺰﺷﮑﺎن زﻧﺎن و ﻣﺎﻣﺎھﺎ‬
‫ارزشھﺎی ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ را ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺸﮑﻞ ﻧﻮزاد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺰﺷﮑﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬
‫اﺧﺘﻼلھﺎی ﺗﻨﻔﺴﯽ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺮﺧﯽ ﺑﻪ زﻣﺎن ﺷﺮوع ﮔﺮﯾﮥ ﻧﻮزاد ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪون ھﯿﭻ ﻓﺮاﯾﻨﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردی‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی ﺑﺴﯿﺎری ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ و‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از ﻧﻮزادان ﺟﺎن ﻣﯽﺑﺎﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫روزی‪ ،‬ﯾﮑﯽ از دﺳﺘﯿﺎران ﭘﺰﺷﮏ‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ از دﮐﺘﺮ آﭘﮕﺎر ﭘﺮﺳﯿﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﺑﻪطﻮر ﺳﺎﻣﺎﻧﻤﻨﺪ وﺿﻌﯿﺖ ﯾﮏ ﻧﻮزاد ﺗﺎزه ﻣﺘﻮﻟﺪﺷﺪه را ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬او ﭘﺎﺳﺦ‬
‫داد‪» :‬ﺳﺎده اﺳﺖ؛ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﮑﻞ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻣﯽﮐﻨﯽ« و ﭘﻨﺞ ﻣﺘﻐﯿﺮ را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد‪:‬‬
‫ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ‪ ،‬ﺗﻨﻔﺲ‪ ،‬واﮐﻨﺶ‪ ،‬ﮐﺸﺶ ﻋﻀﻠﻪ و رﻧﮓ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ او ﺑﻪ ﺳﻪ اﻣﺘﯿﺎز‬
‫اﺷﺎره ﮐﺮد‪ :‬ﺻﻔﺮ‪ ،‬ﯾﮏ و دو‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﺪرت ھﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ‪ .‬آﭘﮕﺎر ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ‬
‫راھﮑﺎری دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﮐﻪ در ھﺮ اﺗﺎق زاﯾﻤﺎﻧﯽ ﮐﺎراﯾﯽ دارد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬از آن ﭘﺲ ھﺮ‬
‫ﻧﻮزادی را ﯾﮏ دﻗﯿﻘﻪ ﭘﺲ از ﺗﻮﻟﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻧﻮزادی ﮐﻪ‬
‫اﻣﺘﯿﺎز ﮐﻞ آن ھﺸﺖ ﯾﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺻﻮرﺗﯽرﻧﮓ‪ ،‬ﺑﯽﻗﺮار‪ ،‬در ﺣﺎل ﮔﺮﯾﻪ و‬
‫ﺗﻘﻼ و ﺑﺎ ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺒﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١٠٠‬ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ و در ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻧﻮزادی ﮐﻪ اﻣﺘﯿﺎز ﭼﮫﺎر ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﮐﺒﻮد‪ ،‬ﺳﺴﺖ‪ ،‬ﺑﯽﺣﺮﮐﺖ و ﺑﺎ ﺿﺮﺑﺎن‬
‫ﻗﻠﺐ آھﺴﺘﻪ و ﺿﻌﯿﻒ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ رﺳﯿﺪﮔﯽ ﻓﻮری دارد‪ .‬ﺑﺎ اﻣﺘﯿﺎزدھﯽ آﭘﮕﺎر‬
‫ﮐﺎرﮐﻨﺎن اﺗﺎق زاﯾﻤﺎن ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﻌﯿﺎری ﭘﺎﯾﺪار و ھﻤﯿﺸﮕﯽ ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ‬
‫ﻧﻮزادان در ﺧﻄﺮ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﻮل‪ ،‬ﺳﮫﻢ ﺑﻪ​ﺳﺰاﯾﯽ در ﮐﺎھﺶ ﻣﺮگ ﻧﻮزادان‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﺳﻨﺠﺶ آﭘﮕﺎر ھﻨﻮز ھﺮ روزه در ھﺮ اﺗﺎق زاﯾﻤﺎﻧﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اَﺗﻞ‬
‫ﮔﻮاﻧﺪ)‪ (٢٣٨‬در ﮐﺘﺎب ﺑﯿﺎﻧﯿﮥ ﻓﮫﺮﺳﺖ ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ)‪ ،(٢٣٩‬ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﺑﺴﯿﺎری از ﻗﻮاﻧﯿﻦ‬
‫ﺳﺎده و ﻓﮫﺮﺳﺖوار را ذﮐﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
 ‫دﺷﻤﻨﯽ ﺑﺎ اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢھﺎ‬

‫نﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﺑﻪ اﯾﺪۀ ﻣﯿﮫﻞ‪ ،‬ﻧﺎﺑﺎوری و دﺷﻤﻨﯽ ﺑﻮد‪ .‬واﺿﺢ اﺳﺖ‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ روا ​‬
‫ﮐﻪ آنھﺎ دﭼﺎر ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﻣﮫﺎرت درﺑﺎرۀ اﻏﺮاق ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺧﻮد در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی‬
‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬دﯾﺪن ﻋﻠﺖ اﯾﻦ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ و ھﻤﺪردی ﺑﺎ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﯾﻦ ﭘﺰﺷﮑﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﮋوھﺶھﺎی ﻣﯿﮫﻞ ﺑﺴﯿﺎر آﺳﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫دادهھﺎی آﻣﺎری در ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ در ﺗﻀﺎد ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﮥ ھﺮروزۀ اﯾﻦ ﭘﺰﺷﮑﺎن در‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽھﺎی ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺖ‪ .‬روانﺷﻨﺎﺳﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﯿﻤﺎران ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬در ھﺮ‬
‫ﺟﻠﺴﮥ درﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻞھﺎ و ﻓﺸﺎرھﺎی زﯾﺎدی روﺑﺮو ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻣﻨﺘﻈﺮ واﮐﻨﺶ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ھﺮ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻣﯽﻣﺎﻧﻨﺪ و اﺗﻔﺎق ﺑﻌﺪی را ﺣﺪس ﻣﯽزﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از اﯾﻦ ﭼﺎﻟﺶھﺎ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﻣﮫﺎرتھﺎی‬
‫ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ آنھﺎ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت ﻣﯽرﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻣﮫﻢ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻗﻀﺎوتھﺎی درﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی‬
‫ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت در ﻣﺘﻦ ﺟﻠﺴﮥ درﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ؛ ﻣﮫﺎرﺗﯽ ﮐﻪ روانﺷﻨﺎﺳﺎن در آن ﺳﺎلھﺎ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ اﻧﺪوﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬وظﺎﯾﻔﯽ ﮐﻪ در آن ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯽﺧﻮرﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎً ﻣﺴﺘﻠﺰم‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت درﺑﺎرۀ آﯾﻨﺪۀ ﺑﯿﻤﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ وظﺎﯾﻒ ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮار‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﻪ ﺣﺪی ﮐﻪ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﻓﺮﻣﻮلھﺎ ھﻢ ﻧﺘﯿﺠﻪای ﻣﻌﻤﻮل دارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ‬
‫وظﯿﻔﻪای اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺰﺷﮑﺎن ھﺮﮔﺰ اﻣﮑﺎن ﻓﺮاﮔﯿﺮی ﮐﺎﻣﻞ آن را ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺟﺎی درﯾﺎﻓﺖ ﺑﺎزﺧﻮرد آﻧﯽ ﺟﻠﺴﮥ ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای ﻣﺸﺎھﺪۀ درﺳﺘﯽ و‬
‫ﻧﺎدرﺳﺘﯽ آن ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺻﺒﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ھﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺮز ﻣﯿﺎن آﻧﭽﻪ ﭘﺰﺷﮑﺎن ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ از‬
‫ﻋﮫﺪهاش ﺑﺮﻣﯽآﯾﻨﺪ و ھﺮ آﻧﭽﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ اﻧﺠﺎم دھﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ ﺧﻮدﺷﺎن ھﻢ اﯾﻦ ﻣﺮز را ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﻣﮫﺎرت دارﻧﺪ‪،‬‬
‫وﻟﯽ ﻣﺮزھﺎی ﻣﮫﺎرﺗﺸﺎن را ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺗﻌﺠﺒﯽ ﻧﺪارد ﮐﻪ اﯾﺪۀ ﺑﺮﺗﺮی ادﻏﺎم‬
‫ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ ﻗﻀﺎوتھﺎی اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ رﻧﺠﺶ‬
‫آنھﺎ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺤﺚ درﺑﺎرۀ ﻣﺰﯾﺖھﺎی ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ و آﻣﺎری ھﻤﯿﺸﻪ ﺟﻨﺒﮥ اﺧﻼﻗﯽ ﻧﯿﺰ‬
‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯿﮫﻞ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﭘﺰﺷﮑﺎن‪ ،‬روش آﻣﺎری را ﺑﻪ ﺑﺎد اﻧﺘﻘﺎد ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و‬
‫آن را ﻣﺘﮫﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ »ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ‪ ،‬ﻣﻨﻔﺮد‪ ،‬ﺧﺸﮏ و ﺑﯽروح‪ ،‬ﻏﯿﺮواﻗﻌﯽ‪،‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ‪ ،‬اﺳﺘﺒﺪادی‪ ،‬ﻧﺎﻗﺺ‪ ،‬ﻣﺮده‪ ،‬ﺟﺰﺋﯽ‪ ،‬ﺑﯽﻣﺤﺘﻮا‪ ،‬اﺟﺒﺎری‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ‪،‬‬
‫ﺳﺮﺳﺨﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎھﯽ‪ ،‬دروﻏﯿﻦ و ﮐﻮر« اﺳﺖ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪان ﺑﻪ روش‬
‫ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ آن را »ﭘﻮﯾﺎ‪ ،‬ﺟﮫﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎدار‪ ،‬ﺟﺎﻣﻊ‪ ،‬ظﺮﯾﻒ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻈﻢ‪،‬‬
‫ﻏﻨﯽ‪ ،‬ﻋﻤﯿﻖ‪ ،‬ﻧﺎب‪ ،‬ﺣﺴﺎس‪ ،‬ﭘﯿﭽﯿﺪه‪ ،‬واﻗﻌﯽ‪ ،‬زﻧﺪه‪ ،‬ﻣﻨﺴﺠﻢ‪ ،‬طﺒﯿﻌﯽ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫کﺷﺪﻧﯽ« ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫زﻧﺪﮔﯽ و در ​‬
‫ً‬
‫اﯾﻦ رﻓﺘﺎری ﮐﺎﻣﻼ آﺷﻨﺎﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻣﺎﺷﯿﻦ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮاه‬
‫»ﺟﺎن ھﻨﺮی«)‪ (٢۴٠‬در ﮐﻮھﺴﺘﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاه ﻧﺎﺑﻐﮥ ﺷﻄﺮﻧﺞ »ﮔﺮی‬
‫ﮐﺎﺳﭙﺎروف«)‪ (٢۴١‬ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ »دﯾﭗ ﺑﻠﻮ«)‪ ،(٢۴٢‬ھﻤﺪردی ﻣﺎ ﺷﺎﻣﻞ دوﺳﺖ‬
 ‫اﻧﺴﺎﻧﻤﺎن ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﯿﺰاری از اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢھﺎ در ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی‪ ،‬رﯾﺸﻪ در ﺗﻘﺎﺑﻠﯽ ﻗﻮی‬
‫دارد‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎری از اﻧﺴﺎنھﺎ را ﻣﺠﺒﻮر ﻣﯽﺳﺎزد ﭼﯿﺰھﺎی طﺒﯿﻌﯽ را ﺑﻪ‬
‫ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﯾﺎ ﺳﻨﺘﺰﺷﺪه ﺗﺮﺟﯿﺢ دھﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ از ﻣﺮدم ﺑﭙﺮﺳﯿﺪ ﺑﯿﻦ ﺳﯿﺐ طﺒﯿﻌﯽ و‬
‫ارﮔﺎﻧﯿﮏ و ﺳﯿﺐ ﭘﺮورﺷﯽ ﮐﺪام را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ »ﮐﺎﻣﻼ ً‬
‫طﺒﯿﻌﯽ«‪ .‬ﺣﺘﯽ ﭘﺲ از ﻣﻄﻠﻊﺷﺪن از طﻌﻢ و ارزش ﻏﺬاﯾﯽ ﯾﮑﺴﺎن و ﺳﺎﻟﻢﺑﻮدن‬
‫ھﺮدو‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ﻣﯿﻮۀ ارﮔﺎﻧﯿﮏ را ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن آب ﺟﻮ‬
‫ﻧﯿﺰ درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﺒﺎرتھﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﮐﺎﻣﻼ ً طﺒﯿﻌﯽ« ﯾﺎ »ﺑﺪون اﻓﺰودﻧﯽ«‬
‫ﻣﯿﺰان ﻓﺮوش را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺷﺪﯾﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﻄﻮرهزداﯾﯽ از ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬در واﮐﻨﺶ ﺟﺎﻣﻌﮥ‬
‫ﺷﺮاب​ﺷﻨﺎﺳﺎن اروﭘﺎﯾﯽ ﻓﺮﻣﻮل اﺷﻨﻔﻠﺘﺮ ﺑﺮای ﻗﯿﻤﺖﮔﺬاری ﺷﺮاب ﺑﻮردو ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮل اﺷﻨﻔﻠﺘﺮ ﯾﮏ ﻣﻮھﺒﺖ ﺑﻮد‪ :‬ﻣﯽﺷﺪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ ﻋﺎﺷﻘﺎن ﺷﺮاب در‬
‫ھﺮ ﮔﻮﺷﮥ دﻧﯿﺎ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ از اﯾﻦ ﭘﺲ‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷﺮابھﺎی‬
‫ﺧﻮب آﯾﻨﺪه را ﻣﯽﺗﻮان اﺛﺒﺎت ​ﮐﺮد؛ وﻟﯽ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﮥ ﻧﯿﻮﯾﻮرکﺗﺎﯾﻤﺰ‪،‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ اﻧﺠﻤﻦھﺎی ﺷﺮاب ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﻮل »ﭼﯿﺰی ﺑﯿﻦ ﺧﺸﻦ و ھﯿﺴﺘﺮﯾﺎﯾﯽ‬
‫ﺑﻮد«‪ .‬اﺷﻨﻔﻠﺘﺮ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﯾﮏ ﺑﺎر ﮐﺴﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎﯾﺶ را »ﻣﻀﺤﮏ و ﻣﺰﺧﺮف« ﻧﺎﻣﯿﺪه‬
‫و ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﺗﻤﺴﺨﺮ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬ﻣﺜﻞ اﯾﻦ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﯿﻠﻢ را ﺑﺪون دﯾﺪﻧﺶ‬
‫ﻗﻀﺎوت ﮐﻨﯽ‪«.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ اﺳﺘﻨﺒﺎطﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺼﺐ ﺑﻪ اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢھﺎ ﺣﺘﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ھﻢ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﯿﮫﻞ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻧﻤﯽداﻧﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ وﺣﺸﺖ ﺑﺮﺧﯽ‬
‫نﺷﺪﻧﯽ روﺑﺮو ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫روانﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ را ﮐﻤﺘﺮ ﮐﻨﻢ؛ وﻗﺘﯽ ﺑﺎ ﻣﻮردی درﻣﺎ ​‬
‫وﻟﯽ درﻣﺎن را رد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﻣﻌﺎدﻟﻪای »ﮐﻮر و ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ« آن را رد ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻣﯿﮫﻞ و دﯾﮕﺮ طﺮﻓﺪاران اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢھﺎ ﺑﻪﺷﺪت ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ‬
‫اﻟﮕﻮرﯾﺘﻤﯽ ﺑﺎ ﺧﻄﺎھﺎی ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮ در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎدﮐﺮدن ﺑﻪ ﻗﻀﺎوت‬
‫ﺷﮫﻮدی در ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮیھﺎی ﻣﮫﻢ‪ ،‬اﻗﺪاﻣﯽ ﻏﯿﺮاﺧﻼﻗﯽ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ اﯾﻦ ﺑﺎور‬
‫ﺑﺮﺧﻼف اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺮای اﻏﻠﺐ اﻓﺮاد‪ ،‬ﻋﻠﺖ ﺧﻄﺎ‬
‫ﻣﮫﻢ اﺳﺖ‪ .‬داﺳﺘﺎن ﮐﻮدﮐﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺷﺘﺒﺎه ﯾﮏ اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ ﺟﺎن ﺧﻮد را از دﺳﺖ‬
‫داده‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﮔﻮارﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮگ او ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺧﻄﺎی اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮده و اﺧﺘﻼف ﺷﺪت‬
‫ﭘﺎﺳﺦ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺑﻪ آن ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب اﺧﻼﻗﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ‪ ،‬دﺷﻤﻨﯽ ﺑﺎ اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢھﺎ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﻘﺶ آنھﺎ در زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮهﻣﺎن‪،‬‬
‫ﻢرﻧﮓﺷﺪن اﺳﺖ‪ .‬در ﺟﺴﺘﺠﻮی ﮐﺘﺎب ﯾﺎ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ دﻟﺨﻮاھﻤﺎن‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ‬ ‫در ﺣﺎل ﮐ ​‬
‫ﻢﮔﯿﺮی درﺑﺎرۀ‬‫ﻗﺪردان ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدھﺎی ﯾﮏ ﻧﺮماﻓﺰار ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ .‬ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﺗﺼﻤﯿ ​‬
‫ﻣﺤﺪودﯾﺖ اﻋﺘﺒﺎر ﺑﺎﻧﮑﯽ‪ ،‬ﺑﯽﺷﮏ ﺑﺪون دﺧﺎﻟﺖ ﻗﻀﺎوت اﻧﺴﺎن ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ھﺮ‬
‫روزه ﺑﺎ راھﻨﻤﺎﯾﯽھﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی از اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢھﺎی ﺳﺎده ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ؛ ﻣﺜﻞ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﮐﻠﺴﺘﺮول ﺧﻮب و ﺑﺪی ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ در طﻮل روز درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﻣﺮدم‬
‫ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﮐﻪ در دﻧﯿﺎی ورزش‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﻓﺮﻣﻮلھﺎ ﺑﮫﺘﺮ از اﻧﺴﺎنھﺎ‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﻣﮫﻢ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ؛ ﻣﺜﻼ ً‪ ،‬ﯾﮏ ﺗﯿﻢ ﺣﺮﻓﻪای ﺑﺎﯾﺪ ﭼﻪ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﺑﺎﺑﺖ ﯾﮏ ﺑﺎزﯾﮑﻦ‬
‫ﺗﺎزهﮐﺎر ﺑﭙﺮدازد ﯾﺎ ﭼﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﺿﺮﺑﮥ ﭼﮫﺎرم ﺑﻪ ﺗﻮپ زده ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻓﮫﺮﺳﺖ‬
‫وظﺎﯾﻒ روزﻣﺮه ﮐﻪ ﺑﺮای اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢھﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ​هاﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽ‬
‫اوﻟﯿﮥ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم از اﻟﮕﻮھﺎی ﻣﯿﮫﻞ در ﮐﺘﺎب ﮐﻮﭼﮏ آزاردھﻨﺪهاش رﻧﮓ ﻣﯽﺑﺎزد‪.‬‬
 ‫ﻣﯿﮫﻞ ﮐﯿﺴﺖ؟‬

‫ﻣﻦ در ﺳﺎل ‪ ١٩۵۵‬در ﺳﻤﺖ ﺳﺘﻮان ‪ ٢١‬ﺳﺎﻟﮥ ﻧﯿﺮوی دﻓﺎﻋﯽ اﺳﺮاﺋﯿﻞ‪،‬‬

‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ طﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﺑﺮای ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﮐﻞ ارﺗﺶ را ﺑﺮ ﻋﮫﺪه داﺷﺘﻢ‪.‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﭼﻄﻮر ﭼﻨﯿﻦ وظﯿﻔﻪای در اﯾﻦ ﺳﻦ ﺑﻪ ﻣﻦ داده ﺷﺪه ﺑﻮد؛‬
‫وﻟﯽ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺧﻮد در آن زﻣﺎن ﺗﻨﮫﺎ ھﻔﺖ ﺳﺎل ﺳﻦ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ھﻤﮥ ﺗﺄﺳﯿﺴﺎﺗﺶ در ﺣﺎل ﺳﺎﺧﺖ ﺑﻮدﻧﺪ و ﮐﺴﯽ ﺑﺎﯾﺪ آنھﺎ را‬
‫ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﻋﺠﯿﺐ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﺪرک ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻦ در رﺷﺘﮥ‬
‫روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ روانﺷﻨﺎس آﻣﻮزشدﯾﺪۀ ارﺗﺶ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ارﺷﺪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻣﻦ‪ ،‬ﻣﺤﻘﻘﯽ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺑﺎ ﻣﺪرک ﺷﯿﻤﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ اﯾﻦ وظﯿﻔﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﺤﻮل ﺷﺪ‪ ،‬ھﺮ روز ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬ھﺮ ﺳﺮﺑﺎزی ﮐﻪ‬
‫وارد ارﺗﺶ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺳﻨﺠﺶ روانﺷﻨﺎﺳﯽ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫ھﺮﮐﺲ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻧﺒﺮد در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‬
‫ﺐﺑﻮدن داوطﻠﺐ‬ ‫ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ھﺪف‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻤﺮهای ﺑﺮای ﻣﺸﺨﺺ​ﮐﺮدن ﻣﯿﺰان ﻣﻨﺎﺳ ​‬
‫ﺑﺮای ﻧﺒﺮد و ﻧﯿﺰ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ زﻣﯿﻨﮥ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﯿﺎدهﻧﻈﺎم‪ ،‬ﺗﻮپﺧﺎﻧﻪ ﯾﺎ زرھﯽ ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس ﺷﺨﺼﯿﺖ او ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﮐﻨﻨﺪهھﺎ ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎزان ﺟﻮاﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ‬
‫ھﻮش زﯾﺎد در ﺗﻤﺎﯾﻠﺸﺎن ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺮدم اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ آﻧﺎن زﻧﺎن‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در آن زﻣﺎن از ﻧﺒﺮد ﻣﻌﺎف ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ زﻧﺎن ﺑﺮای ﭼﻨﺪ ھﻔﺘﻪ آﻣﻮزش‬
‫ﻣﯽدﯾﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ اﻧﺠﺎمدادن ﻣﺼﺎﺣﺒﻪای ﭘﺎﻧﺰده ﺗﺎ ﺑﯿﺴﺖ دﻗﯿﻘﻪای‪،‬‬
‫ﮔﺴﺘﺮهای از ﻣﻮﺿﻮعھﺎ را ﭘﻮﺷﺶ دھﻨﺪ و ﺑﻪ اﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ ﺑﺮداﺷﺘﯽ ﮐﻠﯽ از ﻓﺮد‬
‫داوطﻠﺐ در ارﺗﺶ ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ارزﯾﺎﺑﯽھﺎی ﺑﻌﺪی ﻧﺸﺎن داده ﺑﻮد ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺳﺮﺑﺎزان در ارﺗﺶ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﯿﭻ ﺗﻮﺿﯿﺤﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد ﻣﺼﺎﺣﺒﻪای طﺮاﺣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻣﻔﯿﺪﺗﺮ از ﻣﺼﺎﺣﺒﮥ ﻓﻌﻠﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ زﻣﺎن‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﮕﯿﺮد‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺼﺎﺣﺒﮥ ﺟﺪﯾﺪ و دﻗﺘﺶ را ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﺮدم‪ .‬از ﻧﮕﺎه‬
‫ﯾﮏ ﺣﺮﻓﻪای‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ ھﻤﺎن اﻧﺪازه ﻣﻨﺎﺳﺐ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺳﺎﺧﺖ ﯾﮏ ﭘﻞ‬
‫در آﻣﺎزون را داﺷﺘﻢ!‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ »ﮐﺘﺎب ﮐﻮﭼﮏ« ﭘﺎول ﻣﯿﮫﻞ را ﮐﻪ ﺗﻨﮫﺎ ﯾﮏ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮدم‪ .‬ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺪن آن ﮐﺘﺎب ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺷﺪه ﺑﻮدم ﮐﻪ ﻗﺎﻋﺪهھﺎی ﺳﺎدۀ‬
‫آﻣﺎری ﺑﺮ ﻗﻀﺎوتھﺎی ﺷﮫﻮدی »ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ« ﺑﺮﺗﺮ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﺑﺨﺸﯽ‬
‫ﻪھﺎی ﻓﻌﻠﯽ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺳﭙﺮدن اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺑﻪ‬ ‫از ﺷﮑﺴﺖ ﻣﺼﺎﺣﺒ ​‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﮐﻨﻨﺪهھﺎ و ﻣﻮارد ﺟﺎﻟﺐ از دﯾﺪ آن​ھﺎ ﺑﻮد؛ ﯾﻌﻨﯽ آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ذھﻨﯽ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ​ﺷﻮﻧﺪه​ھﺎ‪ .‬در ﻋﻮض‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ از اﯾﻦ زﻣﺎن ﻣﺤﺪود ﺑﺮای درﯾﺎﻓﺖ‬
‫ﻪﺷﻮﻧﺪه در ﻣﺤﯿﻂ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﺮدم‪.‬‬ ‫اطﻼﻋﺎت ﺧﺎص از زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺼﺎﺣﺒ ​‬
‫درس دﯾﮕﺮی ﮐﻪ از ﻣﯿﮫﻞ آﻣﻮﺧﺘﻢ‪ ،‬رھﺎ​ﮐﺮدن ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﮐﻨﻨﺪهھﺎ در‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﺳﺮﺑﺎزان ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﮐﺘﺎب ﻣﯿﮫﻞ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﻪ اﯾﻦ ارزﯾﺎﺑﯽ اﻋﺘﻤﺎد ﮐﺮد‬
‫ﯽﺷﺪه‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ اﻋﺘﺒﺎر‬ ‫ﻪھﺎی آﻣﺎری وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﻣﺴﺘﻘﻞ ارزﯾﺎﺑ ​‬ ‫و اﯾﻨﮑﻪ ﺧﻼﺻ ​‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﺎﺋﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪی را طﺮاﺣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﮐﻨﻨﺪهھﺎ ﭼﻨﺪ وﯾﮋﮔﯽ ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ را‬
‫ﺑﻪطﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﻨﺪ؛ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ آن​ھﺎ ﻧﻤﺮه دھﻨﺪ و اﻣﺘﯿﺎزھﺎی ﻣﯿﺰان‬
‫ﺐﺑﻮدن ﺳﺮﺑﺎز را ﺑﺮای ﺣﻀﻮر در ﻧﺒﺮد ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺘﯿﺎز ﺑﺪون دﺧﺎﻟﺖ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳ ​‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎ ﯾﮏ ﻓﺮﻣﻮل اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﻓﮫﺮﺳﺘﯽ از ﺷﺶ‬
‫وﯾﮋﮔﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻪ ﻧﺤﻮۀ ﻋﻤﻠﮑﺮد از ﺟﻤﻠﻪ »ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖﭘﺬﯾﺮی«‪» ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺑﻮدن« و‬
‫»ﻏﺮور ﻣﺮداﻧﻪ« ﺗﮫﯿﻪ ﮐﺮدم‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮای ھﺮ وﯾﮋﮔﯽ ﻓﮫﺮﺳﺘﯽ از ﭘﺮﺳﺶھﺎی‬
‫واﻗﻌﯽ درﺑﺎرۀ زﻧﺪﮔﯽ ﻓﺮدی او ﭘﯿﺶ از ورود ﺑﻪ ارﺗﺶ طﺮاﺣﯽ ﮐﺮدم؛ ﻣﺜﻞ ﺗﻌﺪاد‬
‫ﺷﻐﻞھﺎﯾﯽ ﮐﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﻈﻢ و وﻗﺖﺷﻨﺎس ﺑﻮدن در ﺣﺮﻓﻪ ﯾﺎ ﺗﺤﺼﯿﻞ‪،‬‬
‫ﻣﯿﺰان رﻓﺖوآﻣﺪ ﺑﺎ دوﺳﺘﺎن و ﻋﻼﻗﻪ و ﻣﺸﺎرﮐﺖ او در ورزشھﺎ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ‬
‫دوﺳﺘﺎﻧﺶ‪ .‬ھﺪف‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽ ھﺮ ﺷﺨﺺ در اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﺳﺆالھﺎی اﺳﺘﺎﻧﺪارد و واﻗﻊﺑﯿﻨﺎﻧﻪ اﻣﯿﺪوار ﺑﻮدم اﺛﺮ ھﺎﻟﻪای را از‬
‫ﺑﯿﻦ ﺑﺒﺮم‪ .‬اﯾﻦ اﺛﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﺪ ﺑﺮﺧﻮرد اوﻟﯿﮥ ﺳﺮﺑﺎز در ﻗﻀﺎوتھﺎی ﺑﻌﺪی‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی ﺑﯿﺸﺘﺮ از اﺛﺮ ھﺎﻟﻪای ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﮐﻨﻨﺪه​ھﺎ ﮔﻔﺘﻢ‬
‫ﺷﺶ وﯾﮋﮔﯽ را ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺒﯽ ﻣﺸﺨﺺ ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﭘﯿﺶ از رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ وﯾﮋﮔﯽ‬
‫ﺑﻌﺪی ﻧﻤﺮهای در ﭘﺎﯾﮥ ﭘﻨﺞ ﺑﻪ وﯾﮋﮔﯽ ﭘﯿﺸﯿﻦ ﺑﺪھﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ آﻧﺎن ﮔﻔﺘﻢ ﻧﯿﺎزی ﻧﯿﺴﺖ‬
‫ﻧﮕﺮان ھﻤﺎھﻨﮓﺷﺪن ﻓﺮد ﺑﺎ ارﺗﺶ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺗﻨﮫﺎ وظﯿﻔﻪ​ﺷﺎن ﮐﺴﺐ اطﻼﻋﺎت‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ درﺑﺎرۀ ﮔﺬﺷﺘﮥ آنھﺎ و اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ اطﻼﻋﺎت ﺑﺮای اﻣﺘﯿﺎزدھﯽ ﺑﻪ اﺑﻌﺎد‬
‫ﺷﺨﺼﯿﺖ آنھﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ آنھﺎ ﮔﻔﺘﻢ »وظﯿﻔﮥ ﺷﻤﺎ ﺗﮫﯿﮥ اﻧﺪازهﮔﯿﺮیھﺎ و وظﯿﻔﮥ‬
‫ﻣﻦ‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ اﻋﺘﺒﺎر ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ​ﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ«؛ ﻣﻨﻈﻮرم ﻓﺮﻣﻮل ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮای‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺐﮐﺮدن ﻧﻤﺮهھﺎی آنھﺎ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﺮدم‪.‬‬
‫ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻮد ﺳﺮ و ﺻﺪای ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﮐﻨﻨﺪهھﺎ ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﮥ اﻋﺘﺮاض ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺟﻮاﻧﺎن‬
‫ﺑﺎھﻮش از دﺳﺘﻮرﮔﺮﻓﺘﻦ از ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺳﻨﯽ ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﺑﺎ آﻧﺎن ﻧﺪاﺷﺖ‪،‬‬
‫شﮐﺮدن ﺣﺲ دروﻧﯽ و ﺗﻤﺮﮐﺰ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺮ ﭼﻨﺪ ﺳﺆال‬ ‫ﺧﺸﻨﻮد ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬دﺳﺘﻮر ﺧﺎﻣﻮ ​‬
‫ﺧﺴﺘﻪﮐﻨﻨﺪۀ واﻗﻊﺑﯿﻨﺎﻧﻪ ھﻢ ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﯾﮑﯽ از آنھﺎ اﻋﺘﺮاض ﮐﺮد‪» :‬اﯾﻦطﻮر‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽ​ﺷﻮﯾﻢ ﭼﻨﺪ ﺗﺎ روﺑﺎت!« ﻣﻦ ھﻢ ﺑﺎ آنھﺎ ﮐﻨﺎر آﻣﺪم و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ را‬
‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ دﺳﺘﻮر دادم اﻧﺠﺎم دھﯿﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ھﺮ طﻮر دوﺳﺖ دارﯾﺪ رﻓﺘﺎر ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺸﻤﺎﻧﺘﺎن را ﺑﺒﻨﺪﯾﺪ و ﺑﮑﻮﺷﯿﺪ داوطﻠﺐ را ﯾﮏ ﺳﺮﺑﺎز ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﻪ او ﻧﻤﺮهای از‬
‫ﯾﮏ ﺗﺎ ﭘﻨﺞ ﺑﺪھﯿﺪ‪«.‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﻪ روش ﺟﺪﯾﺪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﺎن ﯾﮕﺎنھﺎ‬
‫ﺳﺮﺑﺎزان ﺧﻮد را ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺤﺎلﮐﻨﻨﺪه ﺑﻮد‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ در ﮐﺘﺎب‬
‫ﻣﯿﮫﻞ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﮥ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻪطﻮر ﻣﺤﺴﻮس ﺑﮫﺘﺮ از ﻗﺒﻠﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﺶﺑﯿﻨﯽﺷﺪۀ ﺳﺮﺑﺎزان‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر‬ ‫ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮع ﺷﺶ ارزﯾﺎﺑﯽ از ﻋﻤﻠﮑﺮد ﭘﯿ ​‬
‫ﯽھﺎی ﮐﻠﯽ روش ﻣﺼﺎﺣﺒﻪھﺎی ﻗﺒﻠﯽ ﺑﻮد؛ ھﺮﭼﻨﺪ ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﮥ‬ ‫دﻗﯿﻖﺗﺮ از ارزﯾﺎﺑ ​‬
‫ً‬
‫زﯾﺎدی ﺑﺎ ﻋﺎﻟﯽ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺎ از ﺣﺎﻟﺖ »ﮐﺎﻣﻼ ﺑﯽﻓﺎﯾﺪه« ﺑﻪ »ﮐﻤﯽ ﻣﻔﯿﺪ« ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ‬
‫ﮐﺮده ﺑﻮدﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺷﮕﻔﺘﯽ ﺑﺰرگ ﻣﻦ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﻗﻀﺎوتھﺎی ﺷﮫﻮدی ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﮐﻨﻨﺪهھﺎ در ﺣﺎل‬
‫»ﭼﺸﻢﺑﺴﺘﻪ« ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺷﺶ اﻣﺘﯿﺎِز وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻦ از اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ درﺳﯽ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﮐﻪ ھﺮﮔﺰ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﮑﺮدم‪ :‬ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی ارزﺷﻤﻨﺪ‬
‫اﺳﺖ؛ ﺣﺘﯽ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪای ﮔﺰﯾﻨﺸﯽ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮط آﻧﮑﻪ اطﻼﻋﺎت ھﺪﻓﻤﻨﺪ و‬
‫ﻣﻨﻈﻤﯽ درﯾﺎﻓﺖ ﺷﻮد و وﯾﮋﮔﯽھﺎ ﺑﻪطﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻓﺮﻣﻮﻟﯽ‬
‫طﺮاﺣﯽ ﮐﺮدم ﺑﻪ ﻧﺎم ارزﯾﺎﺑﯽ »ﭼﺸﻢﺑﺴﺘﻪ« ﮐﻪ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﻣﺠﻤﻮع ﺷﺶ وﯾﮋﮔﯽ‬
‫ارزش داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﮐﻠﯽ ﯾﺎد ﮔﺮﻓﺘﻢ ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﺑﻪ ﻗﻀﺎوت ﺷﮫﻮدی ﺧﻮد ﯾﺎ‬
‫دﯾﮕﺮان اﻋﺘﻤﺎد ﻧﮑﻨﻢ؛ وﻟﯽ آن را ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ھﻢ رد ﻧﮑﻨﻢ‪.‬‬
‫ﺣﺪود ﭼﮫﻞ و ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺑﺮﻧﺪ ​هﺷﺪن ﺟﺎﯾﺰۀ ﻧﻮﺑﻞ اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﻣﺪﺗﯽ در‬
‫اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﻓﺮدی ﻣﺸﮫﻮر ﺑﻮدم‪ .‬در ﯾﮑﯽ از ﺳﻔﺮھﺎﯾﻢ ﺷﺨﺼﯽ ﻣﺮا ﺑﻪ ﭘﺎﯾﮕﺎه ارﺗﺶ‬
‫دوران ﺧﺪﻣﺘﻢ ﺑﺮد ﮐﻪ ھﻨﻮز واﺣﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ داوطﻠﺒﺎن در آﻧﺠﺎ داﯾﺮ ﺑﻮد‪ .‬آﻧﺠﺎ ﺑﺎ‬
‫اﻓﺴﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪۀ واﺣﺪ روانﺷﻨﺎﺳﯽ آﺷﻨﺎ ﺷﺪم‪ .‬او روش ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮐﻨﻮﻧﯽ را ﺑﺮاﯾﻢ‬
‫ﺷﺮح داد‪ .‬روش او ﭼﻨﺪان ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﺑﺎ روﺷﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ طﺮاﺣﯽ ﮐﺮده ﺑﻮدم‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫طﺒﻖ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﭘﮋوھﺶ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪھﺎ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﺿﻤﻦ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻓﺮاﯾﻨﺪ‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ آنھﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ﭼﺸﻤﺎﻧﺘﺎن را ﺑﺒﻨﺪﯾﺪ‪«.‬‬
 ‫ﺧﻮدﺗﺎن اﻧﺠﺎم دھﯿﺪ‬

‫ﭘﯿﺎم اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﺎرﺑﺮدی اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﻧﻈﺎﻣﯽ ارﺗﺶ ﻣﻨﺤﺼﺮ‬
‫مدادن ﻣﺼﺎﺣﺒﻪای ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﻣﯿﮫﻞ و داوس زﺣﻤﺖ ﮐﻤﯽ دارد؛ وﻟﯽ‬ ‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﻧﺠﺎ ​‬
‫ﻧﻈﻢ ﺑﺴﯿﺎری ﻣﯽطﻠﺒﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﻣﯽﺧﻮاھﯿﺪ ﺑﺮای ﺷﺮﮐﺘﺘﺎن ﻧﻤﺎﯾﻨﺪۀ ﻓﺮوش‬
‫اﺳﺘﺨﺪام ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﺼﺪ دارﯾﺪ واﻗﻌﺎً ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﻓﺮد را ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺪام درآورﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﭼﻨﺪ وﯾﮋﮔﯽ ﻣﮫﻢ ﺑﺮای ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در اﯾﻦ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻓﻨﯽ‪ ،‬ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻣﺘﻌﮫﺪ‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎدﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮدن و ﻏﯿﺮه‪ .‬زﯾﺎدهروی‬
‫ﻧﮑﻨﯿﺪ‪ .‬ﺷﺶ وﯾﮋﮔﯽ ﻋﺪدی ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬وﯾﮋﮔﯽھﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﮑﺎن از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺘﻮاﻧﯿﺪ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﭘﺮﺳﺶ آنھﺎ را ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺗﮫﯿﮥ ﻓﮫﺮﺳﺘﯽ از ﭘﺮﺳﺶھﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ھﺮ وﯾﮋﮔﯽ‪،‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ آنھﺎ اﻣﺘﯿﺎز ﻣﯽدھﯿﺪ؛ ﺑﻪطﻮر ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﻣﻘﯿﺎس ﯾﮏ ﺗﺎ ﭘﻨﺞ‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﯾﮏ وﯾﮋﮔﯽ را »ﺑﺴﯿﺎر ﺿﻌﯿﻒ« ﯾﺎ »ﺑﺴﯿﺎر ﻗﻮی« ارزﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ آﻣﺎدهﺳﺎزیھﺎ ﺣﺪود ﻧﯿﻢ ﺳﺎﻋﺖ طﻮل ﻣﯽﮐﺸﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﮐﻮﭼﮏ‪،‬‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﻪﺳﺰاﯾﯽ ﺑﺮ ﮐﯿﻔﯿﺖ اﺷﺨﺎص اﺳﺘﺨﺪاﻣﯽ دارد‪ .‬ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از اﺛﺮ‬
‫ھﺎﻟﻪای‪ ،‬اطﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ھﺮ وﯾﮋﮔﯽ را در ﯾﮏ زﻣﺎن درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﯿﺪ و ﭘﯿﺶ از‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ وﯾﮋﮔﯽ ﺑﻌﺪی اﻣﺘﯿﺎزی ﺑﻪ آن ﺑﺪھﯿﺪ‪ .‬ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ ھﺮ داوطﻠﺐ‬
‫اﻣﺘﯿﺎزھﺎی ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه را ﺟﻤﻊ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﺴﺌﻮل ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﻧﮫﺎﯾﯽ‬
‫ھﺴﺘﯿﺪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ارزﯾﺎﺑﯽ »ﭼﺸﻢﺑﺴﺘﻪ« را اﻧﺠﺎم دھﯿﺪ‪ .‬ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻗﺎطﻊ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‬
‫داوطﻠﺒﯽ را اﺳﺘﺨﺪام ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ اﻣﺘﯿﺎز ﺑﺎﻻﺗﺮی ﮐﺴﺐ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ از ﮐﺲ‬
‫دﯾﮕﺮی ﺧﻮﺷﺘﺎن آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮاﺳﺘﮥ ﺧﻮد ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﺮای‬
‫ﻪﺑﻨﺪی را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺪھﯿﺪ‪ .‬ﭘﮋوھﺶھﺎی ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺮای ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ دﯾﮕﺮان‪ ،‬رﺗﺒ ​‬
‫ﻧﻮﯾﺪﺑﺨﺶ ھﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﺷﺎﻧﺲ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺧﻮاھﯿﺪ داﺷﺖ ﺗﺎ داوطﻠﺐ ﺑﮫﺘﺮی ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯿﺪ؛‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ اﯾﻦ روش را ﺑﺮ روﺷﯽ ﺗﺮﺟﯿﺢ دھﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﺮدم در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎ ﺑﻪطﻮر‬
‫طﺒﯿﻌﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﻨﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺪون آﻣﺎدﮔﯽ ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ و ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ‬
‫ﯽزﻧﻨﺪ؛ ﻣﺜﻼ ً اﯾﻨﮑﻪ »در ﭼﺸﻢھﺎﯾﺶ ﻧﮕﺎه‬ ‫ﻗﻀﺎوت ﺷﮫﻮدی دﺳﺖ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣ ​‬
‫ﮐﺮدم و از آﻧﭽﻪ دﯾﺪم‪ ،‬ﺧﻮﺷﻢ آﻣﺪ‪«.‬‬
‫***‬

‫رد ﭘﺎی ﻗﻀﺎوتھﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺮﻣﻮل​ھﺎ‬

‫»ھﺮ وﻗﺖ ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ ﻓﺮﻣﻮﻟﯽ را ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻗﻀﺎوت اﻧﺴﺎﻧﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻪ آن‬
‫ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﻢ‪«.‬‬
‫»او ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻗﻀﺎوﺗﺶ ﭘﯿﭽﯿﺪه و ﻣﻮﺷﮑﺎﻓﺎﻧﻪ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺳﺎدۀ اﻣﺘﯿﺎزھﺎ‬
‫ﺑﮫﺘﺮ از اﯾﻦ ﺟﻮاب ﻣﯽدھﺪ‪«.‬‬
‫»ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ از ﻗﺒﻞ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﻢ ﭼﻘﺪر ﺑﻪ اطﻼﻋﺎت ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮔﺬﺷﺘﮥ داوطﻠﺐ‬
‫اھﻤﯿﺖ ﻣﯽدھﯿﻢ؛ وﮔﺮﻧﻪ زﯾﺎدی ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‪«.‬‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺑﯿﺴﺖ ودوم‪ :‬ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ‪ :‬ﭼﻪ زﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻪ آن اﻋﺘﻤﺎد ﮐﻨﯿﻢ؟‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺜﻪھﺎی ﺣﺮﻓﻪای ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺠﻠﻪھﺎی ﻋﻠﻤﯽ ﮔﺎه و‬

‫ﺑﯽﮔﺎه ﭘﺎﺳﺦھﺎﯾﯽ را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﺮوع آن‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎد ﺷﺨﺼﯽ از‬
‫ﭘﮋوھﺶ ﺷﺨﺼﯽ دﯾﮕﺮ اﺳﺖ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﭘﺎﺳﺦ و دﻓﺎﻋﯽ اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﻦ‬
‫ھﻤﯿﺸﻪ ﺑﺎور داﺷﺘﻢ اﯾﻦ ﮐﻨﺶ و واﮐﻨﺶھﺎ‪ ،‬وﻗﺖ ھﺪردادن اﺳﺖ؛ ﺑﻪﺧﺼﻮص اﮔﺮ‬
‫اﻧﺘﻘﺎد ﺑﺎ ﮐﻼﻣﯽ ﺗﻨﺪ و ﻟﺤﻨﯽ ﺷﺪﯾﺪ اظﮫﺎر ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ و دﻓﺎﻋﯿﻪ ھﻢ ﻗﺎﻟﺒﯽ‬
‫ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻦ آن را ﺣﺎﺿﺮﺟﻮاﺑﯽ ﻣﯽداﻧﻢ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦھﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ھﯿﭻ ﻧﮑﺘﻪای را از‬
‫آن اﻧﺘﻘﺎد ﮔﺰﻧﺪه ﺗﺼﺪﯾﻖ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﻧﺸﻨﯿﺪه ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﻨﺪ‪ .‬در دﻓﺎع از‬
‫اﻧﺘﻘﺎد اوﻟﯿﻪ‪ ،‬ﭘﺬﯾﺮش ﺧﻄﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬در ﻣﻮارد اﻧﺪﮐﯽ ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎدھﺎی اﺷﺘﺒﺎه ﭘﺎﺳﺦ‬
‫دادم؛ ﭼﻮن ﺑﯽﭘﺎﺳﺦ ﮔﺬاﺷﺘﻦ اﻧﺘﻘﺎدھﺎ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﮥ ﭘﺬﯾﺮش ﺧﻄﺎ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮد؛‬
‫وﻟﯽ ھﺮﮔﺰ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮھﺎی ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ را ﺳﺎزﻧﺪه ﻧﺪاﻧﺴﺘﻢ‪ .‬ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﯾﺎﻓﺘﻦ‬
‫راھﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ ﺑﺮای واﮐﻨﺶ ﺑﻪ اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮھﺎ‪ ،‬در ﭼﻨﺪ »ھﻤﮑﺎری ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ«‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدهام‪ .‬در اﯾﻦ ھﻤﮑﺎریھﺎ داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﻈﺮی ﻣﺘﻔﺎوت دارﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪای ﻣﺸﺘﺮک درﺑﺎرۀ اﺧﺘﻼف دﯾﺪﮔﺎهھﺎﯾﺸﺎن ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﻨﺪ ﯾﺎ ﭘﮋوھﺸﯽ را ﺑﺎ‬
‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺴﯿﺎر ﺣﺴﺎس و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺷﺪﯾﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺎ‬
‫ﮐﻤﮏ ﯾﮏ داور ﻣﻌﺘﺪلﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از رﺿﺎﯾﺖﺑﺨﺶﺗﺮﯾﻦ و ﻣﻮﻓﻖﺗﺮﯾﻦ ھﻤﮑﺎریھﺎی ﺧﺼﻤﺎﻧﮥ ﻣﻦ ﺑﺎ ﮔﺮی ﮐﻼﯾﻦ‪،‬‬
‫ﭘﯿﺸﮕﺎم ﺟﻤﻌﯽ از داﻧﺸﻤﻨﺪان و ﭘﺰﺷﮑﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﺤﻮۀ ﮐﺎر ﻣﺮا ﻧﻤﯽﭘﺴﻨﺪﯾﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺖﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ«)‪ (٢۴٣‬ﯾﺎ ‪ NDM‬ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ‪ .‬اﻋﻀﺎی‬ ‫اﯾﻦ ﮔﺮوه ﺧﻮد را »ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی طﺒﯿﻌ ​‬
‫اﯾﻦ ﮔﺮوه‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﺳﺎزﻣﺎنھﺎﯾﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻋﻀﺎی ‪ NDM‬ﺑﻪﺷﺪت ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﺳﻮﮔﯿﺮیھﺎ در‬
‫روﻧﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ و روﯾﮑﺮدھﺎی ﺟﺎﻧﺒﺪاراﻧﻪ را رد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و از اﯾﻦ ﻣﺪل ﻓﮑﺮی ﺑﻪ‬
‫ﻋﻠﺖ ﺗﻤﺮﮐﺰش ﺑﺮ ﺷﮑﺴﺖھﺎ و ﻧﻘﺺھﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس آزﻣﺎﯾﺶھﺎی ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ اﻧﺘﻘﺎد‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﺑﻪﺷﺪت ﺑﻪ ارزش اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢھﺎ و ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ آنھﺎ ﺑﺎ ﻗﻀﺎوتھﺎی‬
‫اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺪﺑﯿﻦ ھﺴﺘﻨﺪ و ﭘﺎول ﻣﯿﮫﻞ را از ﻗﮫﺮﻣﺎﻧﺎن ﺧﻮد ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮی ﮐﻼﯾﻦ‬
‫ﺳﺎلھﺎی ﻣﺘﻤﺎدی ﺑﺎ ﻣﮫﺎرت و ﻓﺼﺎﺣﺖ اﯾﻦ ﺑﺮاﺋﺖ و ﺑﯿﺰاری را اﺑﺮاز ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ اﺗﻔﺎق‪ ،‬ﭘﺎﯾﻪھﺎی اوﻟﯿﮥ ﯾﮏ دوﺳﺘﯽ ﻗﺸﻨﮓ را ﺑﻨﺎ ﻧﮫﺎد؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎﺟﺮا ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ‬
‫ﺳﺎدﮔﯽ ھﻢ ﻧﺒﻮد‪ .‬ھﯿﭻوﻗﺖ ﻓﮑﺮ ﻧﮑﺮدم ﺣﺲ دروﻧﯽ ھﻤﯿﺸﻪ ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ‬
‫ﺧﻮدم از ھﻤﺎن زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ اوﻟﯿﻦﺑﺎر ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﻣﻘﺎﻟﻪای را از ﮔﺮی ﮐﻼﯾﻦ در دھﮥ‬
‫‪ ١٩٧٠‬ﺧﻮاﻧﺪم‪ ،‬از طﺮﻓﺪاران ﭘﮋوھﺶھﺎﯾﺶ درﺑﺎرۀ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن آﺗﺶﻧﺸﺎﻧﯽ ﺷﺪم و‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮐﺘﺎﺑﺶ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺪرت)‪ (٢۴۴‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻢ؛ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﮐﺴﺐ ﻣﮫﺎرتھﺎی دروﻧﯽ ﺑﻪوﺳﯿﻠﮥ اﻓﺮاد ﺑﺎﺗﺠﺮﺑﻪ و ﺣﺮﻓﻪای‬
‫ﺺﮐﺮدن ﻣﺮز اﻋﺠﺎز ﺣﺲ دروﻧﯽ و‬ ‫ﻣﯽﭘﺮدازد‪ .‬ﻣﻦ از او دﻋﻮت ﮐﺮدم ﺑﺮای ﻣﺸﺨ ​‬
‫ﻧﻘﺺھﺎﯾﺶ ﺑﺎ ھﻢ ھﻤﮑﺎری ﮐﻨﯿﻢ و او ﺑﻪ اﯾﻦ وﺳﻮﺳﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺜﺒﺖ داد‪ .‬ﻣﺎ‬
‫ﺑﯽآﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺧﻮد اطﻤﯿﻨﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ ،‬ﭘﺮوژهای را آﻏﺎز ﮐﺮدﯾﻢ و ﭘﺮﺳﺶ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﯽ را ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﯾﻢ‪» :‬ﭼﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻪ ﻓﺮد ﺣﺮﻓﻪای ﺑﺎﺗﺠﺮﺑﻪای ﮐﻪ‬
‫ﻣﺪﻋﯽ اﺳﺖ ﺣﺲ دروﻧﯽ و ﻗﺮﯾﺤﻪ دارد‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﮐﻨﯿﻢ؟« واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻼﯾﻦ در‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ آﺳﻮدهﺗﺮ اﻋﺘﻤﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﻦ ﺷﮑﺎکﺗﺮ ﺧﻮاھﻢ ﺑﻮد؛ وﻟﯽ آﯾﺎ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ درﺑﺎرۀ اﺻﻮل ﻻزم ﺑﺮای ﭘﺎﺳﺦدادن ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﮐﻠﯽ اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ‬
‫ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯿﻢ؟‬
‫طﯽ ھﻔﺖ ﯾﺎ ھﺸﺖ ﺳﺎل ﺑﺤﺚھﺎی ﺑﺴﯿﺎری ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬اﺧﺘﻼفﻧﻈﺮھﺎی زﯾﺎدی را‬
‫رﻓﻊ ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﯾﮏ ﺑﺎر از ﮐﻮره دررﻓﺘﯿﻢ‪ ،‬ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲھﺎی زﯾﺎدی را آﻣﺎده‬
‫ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ دوﺳﺖ ﺷﺪﯾﻢ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﻘﺎﻟﮥ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ‬
‫ﻋﻨﻮاﻧﺶ ﮔﻮﯾﺎی ھﻤﮥ داﺳﺘﺎن اﺳﺖ‪» :‬ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ﺷﮫﻮدی‪ :‬ﺷﮑﺴﺖ‬
‫اﺧﺘﻼفﻧﻈﺮھﺎ«)‪ .(٢۴۵‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪای واﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﺧﺘﻼف‬
‫ﻧﻈﺮﻣﺎن ﺷﻮد‪ ،‬روﺑﺮو ﻧﺸﺪﯾﻢ؛ ﺑﻠﮑﻪ واﻗﻌﺎً اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ ﻧﺪاﺷﺘﯽ‬
 ‫اﻋﺠﺎز و ﻧﻘﺎﯾﺺ‬

‫ﮐﺘﺎب ﭘﺮﻓﺮوش ﻣﺎﻟﮑﻮم ﮔﻼدول )‪ ،(٢۴۶‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »در ﯾﮏ ﭼﺸﻢ ﺑﺮ ھﻢ زدن«)‪(٢۴٧‬‬

‫زﻣﺎﻧﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ و ﮐﻼﯾﻦ روی اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﺑﺎ ھﻢ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ و اﺗﻔﺎق‬
‫ﻧﻈﺮﻣﺎن درﺑﺎرۀ آن ﺑﺴﯿﺎر اطﻤﯿﻨﺎنﺑﺨﺶ ﺑﻮد‪ .‬ﮐﺘﺎب ﮔﻼدول ﺑﺎ داﺳﺘﺎﻧﯽ ﺧﺎطﺮهاﻧﮕﯿﺰ‬
‫ﻪای ﺑﯽﺑﺪﯾﻞ از‬‫آﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد؛ داﺳﺘﺎﻧﯽ درﺑﺎرۀ ﭼﻨﺪ ﮐﺎرﺷﻨﺎس ھﻨﺮی ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧ ​‬
‫ﻣﺠﺴﻤﮥ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﭘﺴﺮی در ﺣﺎل راهرﻓﺘﻦ روﺑﺮو ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬واﮐﻨﺶ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻋﺠﯿﺐ اﺳﺖ‪ :‬آنھﺎ ﺣﺲ ﮐﺮدﻧﺪ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﺗﻘﻠﺒﯽ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ دﻟﯿﻞ و ﺗﻮﺟﯿﮫﯽ ﺑﺮای اﯾﻦ ﺣﺲ اراﺋﻪ دھﻨﺪ‪ .‬ھﺮﮐﺲ ﮐﺘﺎب را ﺧﻮاﻧﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﻣﯿﻠﯿﻮنھﺎ ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ دارد ﮐﻪ داﺳﺘﺎن‪ ،‬ﭘﯿﺮوزی ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻖ ﻧﻈﺮی رﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﺗﻘﻠﺒﯽ‬
‫اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ را ﻓﮫﻤﯿﺪهاﻧﺪ؛ ھﻤﺎن ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺣﺲ‬
‫دروﻧﯽ‪ .‬داﺳﺘﺎن ﻗﺼﺪ دارد ﻧﺸﺎن دھﺪ ﺟﺴﺘﺠﻮی ﻋﻠﺘﯽ ﮐﻪ راھﻨﻤﺎی ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‬
‫در اﯾﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻠﯽ ﺑﻪ ھﻤﺮاه ﻧﺪارد؛ اﻣﺎ ﻣﻦ و ﮐﻼﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪای را ﻗﺒﻮل ﻧﺪاﺷﺘﯿﻢ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﻨﺪوﮐﺎوی ﻻزم ﺑﻮد و اﮔﺮ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﮐﻼﯾﻦ ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻧﺠﺎﻣﺶ دھﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻣﻮﻓﻖ‬
‫ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﮑﻪ ﺑﺴﯿﺎری از ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن داﺳﺘﺎن ﻣﺠﺴﻤﮥ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺠﺬوب ﻗﺪرت‬
‫ﺟﺎدوﯾﯽ ﺣﺲ دروﻧﯽ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻼدول ﺧﻮد ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎوری ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬او‬
‫در ﻓﺼﻞ دﯾﮕﺮی از ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﺷﮑﺴﺖھﺎی ﺑﺰرگ ﺣﺲ دروﻧﯽ را ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﯽﮐﺸﺪ‪ :‬ﻣﺮدم آﻣﺮﯾﮑﺎ رﺋﯿﺲﺟﻤﮫﻮر ھﺎردﯾﻨﮓ)‪ (٢۴٨‬را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﻧﺪ؛ در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ او ﻓﻘﻂ از ﻧﻈﺮ ظﺎھﺮی ﻣﻨﺎﺳﺐ اﯾﻦ ﻣﻘﺎم ﺑﻮد‪ .‬او ﭼﺎﻧﻪ​ای ﭼﮫﺎرﮔﻮش‬
‫داﺷﺖ و ﺑﻠﻨﺪﻗﺎﻣﺖ ﺑﻮد؛ ﺗﺼﻮﯾﺮی ﮐﺎﻣﻞ از ﯾﮏ رھﺒﺮ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ و ﺗﻮاﻧﺎ‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﻪ ﮐﺴﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻗﻮی و ﺗﻮاﻧﺎ ﺑﻮد‪ ،‬رأی دادﻧﺪ؛ ﺑﯽآﻧﮑﻪ دﻟﯿﻞ دﯾﮕﺮی ﺑﺮای ﺑﺎور آن داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺣﺴﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ھﺎردﯾﻨﮓ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﯾﮏ رﺋﯿﺲﺟﻤﮫﻮر‪ ،‬از‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﯾﮏ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﻪ​ﺟﺎی دﯾﮕﺮی ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮاﻧﻨﺪۀ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﺪ اﯾﻦ ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی ﺑﺎ اطﻤﯿﻨﺎن ﺧﺎطﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ‬

‫ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎی اوﻟﯿﻪای ﮐﻪ دﯾﺪﮔﺎهھﺎی ﮐﻼﯾﻦ را درﺑﺎرۀ ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی ﺷﮑﻞ دادهاﻧﺪ‪،‬‬

‫ﺑﻪﺷﺪت ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎی اوﻟﯿﮥ ﻣﻦ ﻣﺘﻔﺎوتاﻧﺪ‪ .‬طﺮز ﻓﮑﺮ ﻣﻦ ﺑﺎ ﻣﺸﺎھﺪۀ ﺧﻄﺎی‬
‫ادراﮐﯽ اﻋﺘﺒﺎر در ﺧﻮدم و ﺧﻮاﻧﺪن اﺛﺒﺎت ﭘﺎول ﻣﯿﮫﻞ ﺑﺮای ﺿﻌﻒ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی‬
‫ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ دﯾﺪﮔﺎهھﺎی ﮐﻼﯾﻦ ﺑﺮآﻣﺪه از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪھﺎی اوﻟﯿﮥ او‬
‫درﺑﺎرۀ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﺎن ﻧﯿﺮوھﺎی آﺗﺶﻧﺸﺎﻧﯽ ﺑﻮد‪ .‬او آﺗﺶﻧﺸﺎﻧﺎن را ھﻨﮕﺎم‬
‫ﺧﺎﻣﻮشﮐﺮدن آﺗﺶ ھﻤﺮاھﯽ ﻣﯽﮐﺮد و ﺑﻌﺪ درﺑﺎرۀ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ و ﻓﮑﺮھﺎﯾﺸﺎن ﺑﺎ‬
‫آنھﺎ ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣﯽﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﮐﻼﯾﻦ در ﻣﻘﺎﻟﮥ ﻣﺸﺘﺮﮐﻤﺎن ﺷﺮح‬
‫ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬او و ھﻤﮑﺎراﻧﺶ در ﺣﺎل ﺗﺤﻘﯿﻖ درﺑﺎرۀ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﺎن‪ ،‬ﺑﺪون ﺑﺮرﺳﯽ ھﻤﮥ ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﺮﺿﯽ اﺑﺘﺪاﯾﯽ‪،‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﺎن ﺑﺮرﺳﯽھﺎﯾﺸﺎن را ﺑﻪ دو ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻣﺤﺪود ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ وﻟﯽ اﯾﻦ ﻓﺮﺿﯿﻪ ﺗﺄﯾﯿﺪ‬
‫ﻧﺸﺪ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬آنھﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺗﻨﮫﺎ ﯾﮏ ﮔﺰﯾﻨﻪ در ذھﻦ دارﻧﺪ و ھﻤﺎن ﺑﺮاﯾﺸﺎن‬
‫ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪ .‬آنھﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از ﻣﯿﺎن اﻧﺒﻮه اﻟﮕﻮھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ دھﻪ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎی واﻗﻌﯽ و ﻣﺠﺎزی ﮐﺴﺐ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﮏ ﮔﺰﯾﻨﮥ ﺳﺎزﮔﺎر را‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اوﻟﯿﻦ ﮔﺰﯾﻨﮥ آنھﺎ ﺑﻮد‪ .‬آنھﺎ ﺑﺎ ﺷﺒﯿﻪﺳﺎزی ذھﻨﯽ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﮔﺰﯾﻨﮥ ﺧﻮد ﻣﯽﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و اﻣﮑﺎن ﻣﻔﯿﺪﺑﻮدن آن را در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻓﻌﻠﯽ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ اﻗﺪام ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪ ،‬از آن اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﮐﺎﺳﺘﯽھﺎﯾﯽ ﻣﯽداﺷﺖ‪ ،‬آن را اﺻﻼح ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ اﺻﻼﺣﺶ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺰﯾﻨﮥ ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﻌﺪی را در ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ھﻤﯿﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ را ﺗﮑﺮار ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻗﺪاﻣﯽ ﻣﻘﺒﻮل دﺳﺖ ﯾﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻼﯾﻦ اﯾﻦ وﺻﻒ را ﺑﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪای ﺑﺮای ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮد‪ .‬او آن را ﻣﺪل‬
‫»ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﻨﺎﺧﺖ«)‪ (٢۴٩‬ﻧﺎﻣﯿﺪ ﮐﻪ ﻧﻪﺗﻨﮫﺎ در ﺧﺼﻮص‬
‫آﺗﺶﻧﺸﺎﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺮای دﯾﮕﺮ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﻄﺮﻧﺞﺑﺎزان ﻧﯿﺰ ﺻﺤﺖ دارد‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻓﺮاﯾﻨﺪ‪ ،‬ھﺮ دو ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬و ‪ ٢‬را درﮔﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﮥ اول‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪای اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﺑﺎ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺗﺪاﻋﯽﮔﺮا‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺑﻪ ذھﻦ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺑﻪطﻮر آﮔﺎھﺎﻧﻪ ﻧﻘﺸﮥ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﺑﺎ ﺷﺒﯿﻪﺳﺎزی در ذھﻦ ﺳﻨﺠﯿﺪه‬
‫ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪل ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺷﮫﻮدی ﺑﻪ ﺷﮑﻞ‬
‫ﻦﺑﺎر ھﺮﺑﺮت ﺳﺎﯾﻤﻮن)‪ (٢۵٠‬اراﺋﻪ ﮐﺮد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ او ﺗﻨﮫﺎ‬ ‫اﻟﮕﻮھﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ را ﻧﺨﺴﺘﯿ ​‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪی ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای ھﻤﮥ ﮔﺮوهھﺎ و دﺳﺘﻪھﺎی رﻗﯿﺐ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ درﺑﺎرۀ‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی‪ ،‬ﯾﮏ ﻗﮫﺮﻣﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶﺗﺮ در ﺑﺨﺶ ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫ھﺮﺑﺮت ﺳﺎﯾﻤﻮن از ﺣﺲ دروﻧﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻢ؛ وﻟﯽ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً اﯾﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﻔﮫﻮم‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی دارد‪» :‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻧﺨﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺮﻧﺦ ﺑﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎس اﻣﮑﺎن‬
‫دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ اطﻼﻋﺎﺗﯽ را در ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻣﯽدھﺪ و اﯾﻦ اطﻼﻋﺎت ﭘﺎﺳﺦ را اراﺋﻪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی‪ ،‬دﻗﯿﻘﺎً ھﻤﺎن ﺷﻨﺎﺧﺖ اﺳﺖ؛ ﻧﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻧﻪ ﮐﻤﺘﺮ‪«.‬‬
‫اﯾﻦ ﮔﺰارۀ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺎدوی ﺣﺲ دروﻧﯽ را ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﮥ ھﺮ روزۀ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ در داﺳﺘﺎن آﺗﺶﻧﺸﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﮫﺎ ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪ ﭘﯿﺶ از ﻓﺮورﯾﺰی‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن در ﺣﺎل ﺳﻮﺧﺘﻦ از آن ﺧﺎرج ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺷﮕﻔﺖزده ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ؛ ﭼﻮن او‬
‫ﺑﻪطﻮر ﺷﮫﻮدی ﺧﻄﺮ را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺪ‪» ،‬ﺑﯽآﻧﮑﻪ ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽداﻧﺪ«؛ وﻟﯽ ﻣﺎ‬
‫ﻧﻤﯽداﻧﯿﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ھﻨﮕﺎم ورود ﺑﻪ اﺗﺎق‪ ،‬ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﻣﯽﻓﮫﻤﯿﻢ ﻓﺮدی ﮐﻪ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ‪،‬‬
‫دوﺳﺘﻤﺎن ﭘﯿﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺎس ﻣﻘﺼﻮد ﺳﺎﯾﻤﻮن اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ راز »ﺑﯽآﻧﮑﻪ ﺑﺪاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﯽداﻧﺪ«‪ ،‬وﯾﮋﮔﯽ ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮد ﺣﺲ دروﻧﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻋﺎدت و ھﻨﺠﺎر زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ذھﻨﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺴﺐ ﻣﮫﺎرت‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ اطﻼﻋﺎت ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن ﺣﺲ ﺷﮫﻮدیﻣﺎن در ﺣﺎﻓﻈﻪ ذﺧﯿﺮه ﻣﯽﺷﻮد؟ ﺑﺴﯿﺎری‬

‫از ﺣﺲھﺎی ﺷﮫﻮدی ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ از ﭘﯿﺸﯿﻨﯿﺎن ﺧﻮد ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ‬
‫ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪی ﺑﺮای ﺗﺮﺳﯿﺪن ﺑﻪ ارث ﺑﺮدهاﯾﻢ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﯾﮏ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﺮای ﭘﺪﯾﺪآﻣﺪن‬
‫ﺗﺮس و ﻧﻔﺮت ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺎ ﺧﺎطﺮۀ ﯾﮏ ﻏﺬای ﺑﺪ را ﮐﻪ ھﻨﻮز‬
‫ﻣﺎﻧﻊ رﻓﺘﻦ ﻣﺎ ﺑﻪ ﯾﮏ رﺳﺘﻮران ﺧﺎص ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬در ذھﻦ دارﯾﻢ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﻠﯽ‬
‫ﻣﯽرﺳﯿﻢ ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ اﺗﻔﺎق ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪی در آﻧﺠﺎ رخ داده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻀﻄﺮب‬
‫ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ؛ ﺣﺘﯽ وﻗﺘﯽ دﻟﯿﻠﯽ ﺑﺮای ﺗﮑﺮار آن ﺣﺎدﺛﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﻦ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﻣﮑﺎﻧﯽ ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﺰرﮔﺮاه ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻓﺮودﮔﺎه ﺳﺎنﻓﺮاﻧﺴﯿﺴﮑﻮ اﺳﺖ؛ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ راﻧﻨﺪهای ﺑﺎ ﻋﺼﺒﺎﻧﯿﺖ از ﺑﺰرﮔﺮاه ﻣﺮا ﺗﻌﻘﯿﺐ ﮐﺮد‪ ،‬ﭘﻨﺠﺮۀ ﻣﺎﺷﯿﻨﺶ‬
‫را ﺑﺎز ﮐﺮد و ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪ و ﺑﯿﺮاه ﮔﻔﺖ‪ .‬ھﯿﭻوﻗﺖ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻋﻠﺖ اﯾﻦ ﺧﺸﻢ و رﻓﺘﺎر‬
‫ﻧﺸﺪم؛ وﻟﯽ ھﺮ ﺑﺎر ﮐﻪ از آن ﻣﺴﯿﺮ ﻣﯽﮔﺬرم‪ ،‬ﺻﺪای آن ﻣﺮد را در ﮔﻮﺷﻢ‬
‫ﻣﯽﺷﻨﻮم‪.‬‬
‫ﺧﺎطﺮۀ ﻣﻦ از اﺗﻔﺎق ﻓﺮودﮔﺎه آﮔﺎھﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﻣﯽﺗﻮان اﺣﺴﺎس ھﻤﺮاه ﺑﺎ آن را‬
‫ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺗﻮﺿﯿﺢ داد؛ وﻟﯽ در ﺑﺴﯿﺎری ﻣﻮارد ﺷﺎﯾﺪ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ از‬
‫ﻣﺤﻠﯽ ﯾﺎ واژهای داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺣﺎدﺛﮥ ﻣﺴﺒﺐ آن را ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ‬
‫ﺑﯿﺎورﯾﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ اﺣﺴﺎس ﺑﺎ ﭘﯿﺎﻣﺪی ﺑﺪ ھﻤﺮاه ﺷﻮد‪ ،‬آن را در ﺑﺤﺚ ادراک‪ ،‬ﺣﺲ‬
‫دروﻧﯽ ﯾﺎ ﺷﮫﻮدی ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﯾﺎدﮔﯿﺮی اﺣﺴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺑﻪﻧﻮﻋﯽ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ در‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ ﻣﺸﮫﻮر ﭘﺎوﻟﻒ دﯾﺪه ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ‪ .‬در آزﻣﺎﯾﺶ ﭘﺎوﻟﻒ ﺳﮓھﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺻﺪای زﻧﮓ ﻧﺸﺎﻧﮥ ﻏﺬا اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﺳﮓھﺎ ﯾﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﯿﺪ ﺑﻮد؛‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺗﺮس ﺑﺴﯿﺎر آﺳﺎنﺗﺮ در وﺟﻮدﻣﺎن رﯾﺸﻪ ﻣﯽدواﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮس ھﻢ اﮐﺘﺴﺎﺑﯽ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎده ھﻢ ﯾﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد؛ ﺣﺘﯽ ﺑﺎ‬
‫واژهھﺎ و ﺣﺮفزدن‪ .‬آﺗﺶﻧﺸﺎﻧﯽ ﮐﻪ »ﺣﺲ ﺷﺸﻢ« دارد‪ ،‬ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ ﻣﻮاﻗﻌﯽ‬
‫ﺑﺮاﯾﺶ ﭘﯿﺶ آﻣﺪه ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ درﺑﺎرۀ اﻧﻮاع آﺗﺶ​ﺳﻮزیھﺎی ﻋﺠﯿﺐ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﺪ و‬
‫ذھﻦ ﺧﻮد را ﺑﺮای ﺳﺮﻧﺦھﺎی اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ و واﮐﻨﺶ ﺻﺤﯿﺢ‪ ،‬ﺗﻤﺮﯾﻦ دھﺪ‪ .‬ﺑﺮﺣﺴﺐ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮد ﻣﯽداﻧﻢ ﯾﮏ ﺳﺮﺟﻮﺧﮥ ﺟﻮان ﺑﺪون ﺗﺠﺮﺑﮥ ﻧﺒﺮد‪ ،‬در ھﺪاﯾﺖ‬
‫ﺟﻮﺧﮥ ﺧﻮد در راھﯽ دﺷﻮار ﻣﻀﻄﺮب و ﮔﻮشﺑﻪزﻧﮓ ﻣﯽﺷﻮد؛ زﯾﺮا ﯾﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫ﺧﻄﺮ و ﺗﮫﺪﯾﺪ در ﮐﻤﯿﻦ را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﯾﺎدﮔﯿﺮی اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺳﺮﯾﻊ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ آﻧﭽﻪ »ﺗﺨﺼﺺ« ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﻢ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً‬
‫زﻣﺎﻧﯽ طﻮﻻﻧﯽ ﺑﺮای ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی ﻧﯿﺎز دارد‪ .‬ﮐﺴﺐ ﻣﮫﺎرت در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﭘﯿﭽﯿﺪه‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻄﺮﻧﺞ ﺣﺮﻓﻪای‪ ،‬ﺑﺴﮑﺘﺒﺎل ﺣﺮﻓﻪای ﯾﺎ آﺗﺶﻧﺸﺎﻧﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﭘﯿﭽﯿﺪه و‬
‫آھﺴﺘﻪ اﺳﺖ؛ زﯾﺮا ﺗﺨﺼﺺ در ﯾﮏ زﻣﯿﻨﻪ‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﮫﺎرت ﺗﮏ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از ﻣﮫﺎرتھﺎی ﮐﻮﭼﮏ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻄﺮﻧﺞ ﻧﻤﻮﻧﮥ ﺧﻮﺑﯽ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﺑﺎزﯾﮑﻦ ﻣﺎھﺮ ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪه را در ﯾﮏ ﭼﺸﻢ ﺑﺮ ھﻢ زدن ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺪ؛‬
‫وﻟﯽ ﮐﺴﺐ اﯾﻦ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺳﺎلھﺎ ﺗﻼش ﻧﯿﺎز دارد‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ روی اﺳﺘﺎدان ﺷﻄﺮﻧﺞ‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺣﺪاﻗﻞ ‪ ١٠‬ھﺰار ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻣﻨﻈﻢ طﯽ ﺣﺪود ﺷﺶ ﺳﺎل و روزی‬
‫ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻋﺖ ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﮫﺎرت در ﺷﻄﺮﻧﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎزﯾﮑﻦ‬
‫ﺷﻄﺮﻧﺞ ﻣﺼﻤﻢ طﯽ اﯾﻦ ﺳﺎﻋﺖھﺎی ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻓﺸﺮده‪ ،‬ﺑﺎ ھﺰاران وﺿﻌﯿﺖ ﻗﺮارﮔﯿﺮی‬
‫ﻣﮫﺮه​ھﺎی ﺷﻄﺮﻧﺞ آﺷﻨﺎ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ھﺮ ﯾﮏ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻈﻤﯽ از ﻗﻄﻌﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﮫﺪﯾﺪﮐﻨﻨﺪه ﯾﺎ ﻣﺪاﻓﻊ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﺷﻄﺮﻧﺞ ﺣﺮﻓﻪای را ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﺮد‪ .‬ﯾﮏ‬
‫داﻧﺶآﻣﻮز ﮐﻼس اول در ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺣﺮوف و ﺗﺮﮐﯿﺐ آنھﺎ ﺑﺎ ھﻢ ﺑﻪﺻﻮرت واژهھﺎ‬
‫دﭼﺎر ﻣﺸﮑﻞ ﻣﯽﺷﻮد؛ وﻟﯽ ﯾﮏ ﺑﺰرگﺳﺎل ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ھﻤﮥ ﻋﺒﺎرتھﺎ را ﺗﺸﺨﯿﺺ‬
‫دھﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺧﻮاﻧﻨﺪۀ ﻣﺎھﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺮﮐﯿﺐھﺎی آﺷﻨﺎ را در اﻟﮕﻮﯾﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﻗﺮار دھﺪ و‬
‫ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ واژهای ﺗﺎزه را »ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ« و ﺑﻪدرﺳﺘﯽ ﺗﻠﻔﻆ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺷﻄﺮﻧﺞ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎی ﺗﮑﺮاری ﻣﮫﺮهھﺎ ﻧﻘﺶ ﺣﺮوف را دارﻧﺪ و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺑﺎزی ﻧﻘﺶ واژهای‬
‫طﻮﻻﻧﯽ ﯾﺎ ﯾﮏ ﺟﻤﻠﻪ را اﯾﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﺧﻮاﻧﻨﺪۀ ﻣﺎھﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ھﻤﺎن ﺑﺎر اول ﮐﻪ آﻏﺎز ﻧﺎﻣﻔﮫﻮم ﺷﻌﺮ ﻟﻮﺋﯿﺲ‬
‫ﮐﺎرول)‪ (٢۵١‬را ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ‪ ،‬آن را ﺑﺎ آھﻨﮕﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺣﺘﯽ ﻟﺬت ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺴﺐ ﺗﺨﺼﺺ در ﺷﻄﺮﻧﺞ دﺷﻮارﺗﺮ و آھﺴﺘﻪﺗﺮ از ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﺧﻮاﻧﺪن اﺳﺖ؛ ﭼﻮن‬
‫ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎی ﺷﻄﺮﻧﺞ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮﻧﺪ و واژهھﺎی آن ﺣﺮوف زﯾﺎدی دارﻧﺪ؛ وﻟﯽ‬
‫اﺳﺘﺎدان ﺷﻄﺮﻧﺞ ﭘﺲ از ھﺰاران ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎ را در ﭼﺸﻢ‬
‫ﺑﻪ ھﻢ زدﻧﯽ ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ذھﻨﺸﺎن ﻣﯽرﺳﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ھﻤﯿﺸﻪ‬
‫ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ و ﮔﺎه ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﭘﺲ واژهای ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از اﯾﻦ‬
‫ﻧﺪﯾﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮآﯾﻨﺪ و راھﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮای روﯾﺎروﯾﯽ ﺑﺎ واژۀ ﻗﺪﯾﻤﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﻣﺤﯿﻂ ﻣﮫﺎرت‬

‫ﻣﻦ و ﮐﻼﯾﻦ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ درﯾﺎﻓﺘﯿﻢ ﻣﺎ ھﺮ دو در ﻣﺎھﯿﺖ ﻣﮫﺎرت ﺷﮫﻮدی و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ‬

‫ﮐﺴﺐ آن ﺗﻮاﻓﻖ ﻧﻈﺮ دارﯾﻢ؛ وﻟﯽ ﻣﺎ ھﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﮐﻠﯿﺪی ﺧﻮدﻣﺎن‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدادﯾﻢ‪ :‬ﭼﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻪ ﻓﺮدی ﺣﺮﻓﻪای ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻄﻤﺌﻦ‬
‫اﺳﺖ و ادﻋﺎ دارد ﺻﺎﺣﺐ ﺣﺴﯽ ﺷﮫﻮدی اﺳﺖ‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﮐﻨﯿﻢ؟‬
‫ﻣﺎ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﯿﻢ ﺑﺨﺸﯽ از اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮﻣﺎن ﻧﺎﺷﯽ از ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎﻧﯽ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻼﯾﻦ زﻣﺎن زﯾﺎدی را ﺑﺎ آﺗﺶﻧﺸﺎﻧﺎن‪ ،‬ﭘﺮﺳﺘﺎران و‬
‫دﯾﮕﺮ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن واﻗﻌﯽ ﺳﭙﺮی ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ روانﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ‪،‬‬
‫ﮐﺎرﮔﺰاران ﺑﻮرس و ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮان ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻓﮑﺮ ﮐﺮده ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﺪون‬
‫ھﯿﭻ دﻟﯿﻞ و ﺑﺮھﺎﻧﯽ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت اﻧﺠﺎم دھﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﺠﺐآور ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ‬
‫ﮏﮔﺮاﯾﯽ‪ .‬آنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ‬ ‫ﭘﯿﺶﻓﺮض او اﻋﺘﻤﺎد و اﺣﺘﺮام ﺑﻮد و ﭘﯿﺶ​ﻓﺮض ﻣﻦ‪ ،‬ﺷ ​‬
‫ﺧﻮدش ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ اﻋﺘﻤﺎدﮐﺮدن و ﭘﺬﯾﺮش ﺗﻤﺎﯾﻞ داﺷﺖ؛ ﭼﻮن‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن واﻗﻌﯽ ﻣﺤﺪودﯾﺖھﺎی داﻧﺶ و ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺧﻮد را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدم ﺑﺴﯿﺎری از ﺷﺒﻪﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ ﭼﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ )ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ‬
‫اﻋﺘﺒﺎر( و اﯾﻨﮑﻪ اطﻤﯿﻨﺎن دروﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻗﻮی و اﻏﻠﺐ ﻣﺨﺮب اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺶﺗﺮ‪ ،‬ردﭘﺎی اطﻤﯿﻨﺎن ﺧﺎطﺮ اﻧﺴﺎنھﺎ را در ﺑﺎورﺷﺎن ﺑﻪ دو ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻌﻤﻮل‬
‫دﻧﺒﺎل ﮐﺮدﯾﻢ‪ :‬آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و اﻧﺴﺠﺎم‪ .‬وﻗﺘﯽ داﺳﺘﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﺧﻮدﻣﺎن‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ و ﺑﺪون ھﯿﭻ ﺗﻨﺎﻗﻀﯽ ﯾﺎ رﻗﯿﺒﯽ ﺑﻪ ذھﻦ ﺧﻄﻮر ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫اﺣﺴﺎس اطﻤﯿﻨﺎن ﺧﺎطﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ؛ وﻟﯽ آﺳﻮدﮔﯽ و اﻧﺴﺠﺎم ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﻪای ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪه‬ ‫اﯾﻦ ﺣﺲ اطﻤﯿﻨﺎن درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺗﺪاﻋﯽﮔﺮای ﻣﺎ ﺑﻪﮔﻮﻧ ​‬
‫ﺗﺎ ھﺮ ﺷﮑﯽ را ﺳﺮﮐﻮب ﮐﻨﺪ و ھﺮ اﯾﺪه و اطﻼﻋﺎت ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎ داﺳﺘﺎن ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ‬
‫ﻓﻌﻠﯽ را ﻓﻌﺎل ﺳﺎزد‪ .‬ذھﻨﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺮو ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ اﺳﺖ‪ ،‬اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ را‬
‫ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎ ﻧﺎدﯾﺪهﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺎداﻧﺴﺘﻪھﺎی ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪،‬‬
‫ﭼﻨﺪان ﻣﺎﯾﮥ ﺗﻌﺠﺐ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺧﯿﻠﯽ از ﻣﺎ ﻣﺴﺘﻌﺪ اطﻤﯿﻨﺎن زﯾﺎدی ﺑﻪ ﺣﺲ دروﻧﯽ‬
‫ﺧﻮدﻣﺎن ھﺴﺘﯿﻢ‪ .‬ﻣﻦ و ﮐﻼﯾﻦ ﺳﺮاﻧﺠﺎم درﺑﺎرۀ ﯾﮏ اﺻﻞ ﺗﻮاﻓﻖ ﮐﺮدﯾﻢ‪ :‬اطﻤﯿﻨﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ اﻧﺴﺎنھﺎ ﺑﻪ ﺣﺲ دروﻧﯽ و ﺷﮫﻮدی ﺧﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬راھﻨﻤﺎی اﻋﺘﻤﺎدﭘﺬﯾﺮی ﺑﺮای‬
‫اﻋﺘﺒﺎرﺳﻨﺠﯽ آنھﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ زﺑﺎن دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺴﯽ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺧﻮدﺗﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﭼﻘﺪر ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻗﻀﺎوﺗﺶ اﻋﺘﻤﺎد ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﻧﮑﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻪ اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﻪ ﻧﻔﺲ اﻋﺘﻤﺎد ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ اﻋﺘﺒﺎر‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻗﻀﺎوﺗﯽ دروﻧﯽ را ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﯿﻢ؟ ﭼﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﻗﻀﺎوتھﺎ‪ ،‬ﺑﺎزﺗﺎب ﺗﺨﺼﺺ‬
‫ﺣﻘﯿﻘﯽ ھﺴﺘﻨﺪ؟ ﭼﻪ ھﻨﮕﺎم ﻧﺎﺷﯽ از ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ اﻋﺘﺒﺎر ھﺴﺘﻨﺪ؟ ﭘﺎﺳﺦ‪ ،‬از‬
‫دو ﺷﺮط اﺳﺎﺳﯽ ﮐﺴﺐ ﻣﮫﺎرت ﺑﺮﻣﯽآﯾﺪ‪:‬‬
‫• ﻣﺤﯿﻄﯽ ﮐﻪ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﮐﺎﻓﯽ ﻣﻨﻈﻢ و ﻣﻌﻤﻮل ھﺴﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫• ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺮای ﯾﺎدﮔﯿﺮی اﯾﻦ ﻗﻮاﻋﺪ از طﺮﯾﻖ ﺗﻤﺮﯾﻦ طﻮﻻﻧﯽﻣﺪت‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ھﺮدوی اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺮآورده ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺲھﺎی دروﻧﯽ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﻪ ﯾﮏ‬
‫ﻣﮫﺎرت ﺑﺪل ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﻄﺮﻧﺞ ﻧﻤﻮﻧﻪای ﻋﺎﻟﯽ ﺑﺮای ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﻨﻈﻢ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪ‬
‫اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﭘﻮﮐﺮ و ﺑﺮﯾﺞ ﻧﯿﺰ از ﻧﻈﺮ آﻣﺎری ﮐﺎﻣﻼ ً ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪﻧﺪ و ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﮫﺎرﺗﯽ را‬
‫ﺧﻠﻖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺰﺷﮑﺎن‪ ،‬ﭘﺮﺳﺘﺎران‪ ،‬ورزﺷﮑﺎران و آﺗﺶﻧﺸﺎﻧﺎن ﺑﺎ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽھﺎی‬
‫زﯾﺎدی روﺑﺮو ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎﯾﯽ در ﺑﺎطﻦ ﻣﻨﻈﻢ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪ را ﺗﺠﺮﺑﻪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺲھﺎی دروﻧﯽ دﻗﯿﻘﯽ ﮐﻪ ﮔﺮی ﮐﻼﯾﻦ ﺷﺮح داده ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺎﺷﯽ از‬
‫ﺳﺮﻧﺦھﺎ و ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎﯾﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻌﺘﺒﺮی ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‪،‬‬
‫ﻧﺤﻮۀ اﺳﺘﻔﺎده از آنھﺎ را آﻣﻮﺧﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬آﻧﺎن ﻧﺪاﻧﺪ آنھﺎ را‬
‫ﭼﻪ ﺑﻨﺎﻣﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف اﯾﻦ ﮔﺮوه‪ ،‬ﮐﺎرﮔﺰاران ﺑﻮرس و ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮان ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﻪ‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺎ اﻋﺘﺒﺎر ﺻﻔﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﯽﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮدن ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ اﺗﻔﺎقھﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﺷﮑﺴﺖ آنھﺎ ﻧﺸﺎندھﻨﺪۀ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨ ​‬
‫آنھﺎ ﻗﺼﺪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ آن​ھﺎ را دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ ﻣﺤﯿﻂھﺎ از ﺑﯽﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ھﻢ ﺑﺪﺗﺮﻧﺪ‪ .‬راﺑﯿﻦ ھﻮﮔﺎرث)‪ (٢۵٢‬ﻣﺤﯿﻂھﺎﯾﯽ را‬
‫نھﺎ اﻓﺮاد ﺣﺮﻓﻪای اﺣﺘﻤﺎﻻ ً درس​ھﺎی اﺷﺘﺒﺎھﯽ از ﺗﺠﺮﺑﮥ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ در آ ​‬
‫ﺧﻮد ﮐﺴﺐ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬او ﻣﺜﺎﻟﯽ را درﺑﺎرۀ ﯾﮏ ﭘﺰﺷﮏ از ﻟﻮﺋﯿﺲ ﺗﻮﻣﺎس ﻧﻘﻞ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬ﭘﺰﺷﮑﯽ در اﺑﺘﺪای ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺣﺼﺒﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺲ دروﻧﯽ ﺧﻮد اﺗﮑﺎ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ او ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ درﺳﺘﯽ ﺣﺲ ﺧﻮد‪،‬‬
‫زﺑﺎن ﺑﯿﻤﺎران را ﺑﺎ دﺳﺖ ﻣﻌﺎﯾﻨﻪ ﮐﺮد؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺪون آﻧﮑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد را ﭘﺲ از ﻣﻌﺎﯾﻨﻪ‬
‫ھﺮ ﺑﯿﻤﺎر ﺑﺸﻮﯾﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﯿﻤﺎران ﯾﮑﯽ ﭘﺲ از دﯾﮕﺮی ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎری ﻣﺒﺘﻼ ﺷﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫او ﮐﺎﻣﻼ ً ﺑﻪ ﺻﺤﺖ ﺣﺲ ﺧﻮد اطﻤﯿﻨﺎن ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی او دﻗﯿﻖ ﺑﻮدﻧﺪ؛ وﻟﯽ‬
‫ﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺣﺲ دروﻧﯽ ﺣﺮﻓﻪای او!‬
‫ﯽاﺳﺘﻌﺪادی آﻧﺎن‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﻣﯿﮫﻞ ﻧﺎﻻﯾﻖ ﻧﺒﻮدﻧﺪ و ﺷﮑﺴﺘﺸﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑ ​‬
‫ﻧﺒﻮد‪ .‬آنھﺎ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺿﻌﯿﻔﯽ داﺷﺘﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺘﯽ را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ راه ﺣﻠﯽ‬
‫ﺳﺎده ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺑﺤﺮان ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﺑﻪ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺎ اﻋﺘﺒﺎر ﺻﻔﺮ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ در آن‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮان ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﺎ آن روﺑﺮو‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﻠﮑﻪ آﻧﺎن در ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﺑﺎ اﻋﺘﺒﺎر ﮐﻢ اﻗﺪام ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن دﻗﺖ ﺑﺎﻻ در آن‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﺷﺮاﯾﻂ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ؛ زﯾﺮا ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢھﺎی‬
‫آﻣﺎری ھﻢ ﺑﺎ وﺟﻮد دﻗﯿﻖﺗﺮ ﺑﻮدن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻀﺎوتھﺎی اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ دﻗﺖ‬
‫زﯾﺎدی ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪھﺎی ﻣﯿﮫﻞ و ﭘﯿﺮواﻧﺶ ھﺮﮔﺰ ﺑﻪ اﺛﺒﺎﺗﯽ ﻗﻄﻌﯽ‬
‫دﺳﺖ ﻧﯿﺎﻓﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬آﻧﺎن ﻧﺸﺎﻧﻪای ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻌﺘﺒﺮ را ﮐﻪ ﯾﮏ اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ‬
‫ﮐﺮده ﺑﻮد‪ ،‬از دﺳﺖ دادﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﮫﻠﮑﯽ ﻣﺤﺘﻤﻞ ﻧﯿﺴﺖ؛ زﯾﺮا ﯾﺎدﮔﯿﺮی‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﺸﺎﻧﮥ ﻣﮫﻢ و ﻣﺤﮑﻤﯽ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻧﺎظﺮ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎ در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﻦ زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬آن را ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺗﺮی‬
‫اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢھﺎی آﻣﺎری ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﺴﺎنھﺎ در ﻣﺤﯿﻂھﺎی ﭘﺮھﯿﺎھﻮ ﺑﻪ دو دﻟﯿﻞ اﺳﺖ‪:‬‬
‫آنھﺎ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﻗﻮیﺗﺮی ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی ﺿﻌﯿﻒﺗﺮ را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺎ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺳﻄﺢ دﻗﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدۀ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ از ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎ ﺣﻔﻆ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ اﮔﺮ ﮐﺴﯽ را ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ دﻗﯿﻖ در دﻧﯿﺎی‬
‫ﯽﻧﺸﺪﻧﯽ ﺳﺮزﻧﺶ ﮐﻨﯿﻢ؛ وﻟﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ اﺳﺖ اﮔﺮ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن را‬ ‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨ ​‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﺎورداﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اﻧﺠﺎمدادن ﮐﺎری ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﺳﺮزﻧﺶ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ادﻋﺎی‬
‫ﺣﺲ دروﻧﯽ درﺳﺖ و واﻗﻌﯽ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﻧﺸﺪﻧﯽ در ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﻓﺮﯾﻔﺘﻦ ﺧﻮد اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺒﻮد ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی ﻣﻌﺘﺒﺮ‪ ،‬ﺣﺲ دروﻧﯽ از ﺷﺎﻧﺲ ﯾﺎ دروغ‬
‫ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی ﺑﺮاﯾﺘﺎن ﺗﻌﺠﺐآور اﺳﺖ‪ ،‬ھﻨﻮز ھﻢ ﺑﻪ‬
‫ﺟﺎدوﯾﯽ​ﺑﻮدن ﺣﺲ دروﻧﯽ ﺑﺎور دارﯾﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻗﺎﻧﻮن را ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﺑﺴﭙﺎرﯾﺪ‪ :‬در ﻣﺤﯿﻄﯽ‬
‫ﺑﺪون ﻧﻈﻢ و ﻗﺎﻋﺪه‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺣﺲ دروﻧﯽ اﻋﺘﻤﺎد ﮐﺮد‪.‬‬
 ‫ﺑﺎزﺧﻮرد و ﺗﻤﺮﯾﻦ‬

‫ﺑﻌﻀﯽ ﻗﺎﻋﺪهھﺎ در ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﮐﺸﻒ و ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ در ﺣﺎﻟﯽ‬

‫ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ دﯾﮕﺮ دﺷﻮارﺗﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﮫﺎرت ﺧﻮد در اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺮﻣﺰ ھﻨﮕﺎم راﻧﻨﺪﮔﯽ ﻓﮑﺮ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ھﻨﮕﺎم ﮐﺴﺐ اﯾﻦ ﻣﮫﺎرت در ﭘﯿﭻھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﻢﮐﻢ ﯾﺎد ﮔﺮﻓﺘﯿﺪ ﭼﻪ‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮔﺎز را رھﺎ ﮐﻨﯿﺪ و ﭼﻪ زﻣﺎﻧﯽ و ﺑﺎ ﭼﻪ ﻗﺪرﺗﯽ ﺗﺮﻣﺰ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﭘﯿﭻھﺎ ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ و اﯾﻦ ﺗﻨﻮع ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن در اﻧﺘﺨﺎب زﻣﺎن درﺳﺖ ﺗﺮﻣﺰ و‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﺗﺎن در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﭘﯿﭻھﺎ آﻣﺎدﮔﯽ و ﻣﮫﺎرت دارﯾﺪ‪ .‬ﺷﺮاﯾﻂ ﯾﺎدﮔﯿﺮی اﯾﻦ ﻣﮫﺎرت‬
‫اﯾﺪهآل اﺳﺖ؛ زﯾﺮا ھﺮ ﺑﺎر ﮐﻪ در ﭘﯿﭻ ﺟﺎدهای دور ﻣﯽزﻧﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺎزﺧﻮرد ﻓﻮری و ﯾﮑﺴﺎن‬
‫آن را ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ‪ :‬ﭘﯿﭽﯿﺪن ﻣﻼﯾﻢ و ﺑﯽدردﺳﺮ ﯾﺎ ﺳﺨﺘﯽ در ﮐﻨﺘﺮل ﺧﻮدرو ﺑﻪ ﻋﻠﺖ‬
‫ﺗﺮﻣﺰ ﺷﺪﯾﺪ‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﯾﮏ ﮐﺎﭘﯿﺘﺎن ﮐﺸﺘﯽ ھﻨﮕﺎم ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯿﺎن‬
‫ﮐﺸﺘﯽھﺎی ﺑﺰرگ ﺑﺎ آنھﺎ ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻨﻈﻢﺗﺮ از ﺗﺠﺮﺑﮥ راﻧﻨﺪﮔﯽ ﻧﯿﺴﺖ؛ وﻟﯽ‬
‫ﮐﺴﺐ اﯾﻦ ﻣﮫﺎرتھﺎ ﺑﺎ ﺗﻤﺮﯾﻦ ﺻﺮف ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮارﺗﺮ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﻓﺎﺻﻠﮥ زﯾﺎدی ﺑﯿﻦ‬
‫اﻧﺠﺎم ﯾﮏ ﮐﺎر و درﯾﺎﻓﺖ ﺑﺎزﺧﻮرد آن وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻣﮑﺎن ﮐﺴﺐ ﺣﺲ دروﻧﯽ ﻣﺎھﺮاﻧﻪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﮐﯿﻔﯿﺖ و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎزﺧﻮرد و ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﻤﺮﯾﻦ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪.‬‬
‫ﺗﺨﺼﺺ‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﮫﺎرت ﺗﮏ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از ﻣﮫﺎرتھﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﯾﮏ ﻓﺮد در‬
‫ﺑﻌﻀﯽ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖھﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺎھﺮ ﺑﺎﺷﺪ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ھﻤﺎن زﻣﯿﻨﻪ در ﺑﻌﻀﯽ‬
‫وظﯿﻔﻪھﺎ ﻣﺒﺘﺪی اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن ﺷﻄﺮﻧﺞ ﺑﺎ ﮔﺬر زﻣﺎن ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و‬
‫ھﻤﻪﭼﯿﺰ ﯾﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻤﻪﭼﯿﺰ را ﻣﯽﺑﯿﻨﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﺷﻄﺮﻧﺞ ﯾﮏ اﺳﺘﺜﻨﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﺟﺮاﺣﺎن در ﺑﻌﻀﯽ ﺟﺮاﺣﯽھﺎ ﺑﺴﯿﺎر زﺑﺮدﺳﺖﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽ‬
‫ﺟﻨﺒﻪھﺎی وظﯿﻔﻪھﺎی ﺣﺮﻓﻪای ﺳﺎدهﺗﺮ از ﺑﻌﻀﯽ دﯾﮕﺮﻧﺪ‪ .‬رواندرﻣﺎﻧﮕﺮان ﻓﺮﺻﺖ‬
‫ﺑﺴﯿﺎری در اﺧﺘﯿﺎر دارﻧﺪ ﺗﺎ واﮐﻨﺶھﺎی آﻧﯽ ﺑﯿﻤﺎران ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪھﺎﯾﺸﺎن‬
‫ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎزﺧﻮرد‪ ،‬اﯾﻦ اﻣﮑﺎن را ﺑﺮای آﻧﺎن ﻓﺮاھﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﮫﺎرت‬
‫دروﻧﯽ اﻧﺘﺨﺎب واژﮔﺎن ﯾﺎ ﻟﺤﻦ ﺑﺮای آرامﮐﺮدن ﻋﺼﺒﺎﻧﯿﺖ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺗﻠﻘﯿﻦ اطﻤﯿﻨﺎن ﯾﺎ‬
‫ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﯿﻤﺎران را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ‪ ،‬رواندرﻣﺎﻧﮕﺮان ﻓﺮﺻﺘﯽ‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ درﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﯿﻤﺎران ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﻨﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﻧﺘﯿﺠﮥ آن ﺑﺴﯿﺎر‬
‫دﯾﺮھﻨﮕﺎم و ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﻧﺎﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ و ﺑﻪطﻮر ﮐﻠﯽ ﺑﻪﻗﺪری ﻣﺘﻐﯿﺮ و اﺗﻔﺎﻗﯽ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮان درﺳﯽ از آن ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﯿﺎن ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺣﻮزۀ ﭘﺰﺷﮑﯽ‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﯿﮫﻮﺷﯽ از ﻣﺰﯾﺖ ﺑﺎزﺧﻮرد ﺧﻮﺑﯽ‬
‫ﺑﮫﺮهﻣﻨﺪﻧﺪ؛ زﯾﺮا اﺛﺮ اﻗﺪامھﺎﯾﺸﺎن ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪،‬‬
‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن رادﯾﻮﻟﻮژی اطﻼﻋﺎت ﮐﻤﯽ درﺑﺎرۀ دﻗﺖ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺧﻮد و آﺳﯿﺐھﺎی‬
‫ﻧﺎﺗﻮان از ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ آن​ھﺎ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﯿﮫﻮﺷﯽ‬
‫ﺑﺮای ﮐﺴﺐ ﻣﮫﺎرتھﺎی ﺣﺴﯽ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺑﮫﺘﺮی ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﯾﮏ ﻣﺘﺨﺼﺺ‬
‫ﺑﯿﮫﻮﺷﯽ ﺑﮕﻮﯾﺪ‪» :‬اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﻢ ﻣﺸﮑﻠﯽ وﺟﻮد دارد«‪ ،‬ھﻤﮥ اﻋﻀﺎی اﺗﺎق‬
‫ﻋﻤﻞ ﺑﺎﯾﺪ آﻣﺎدۀ اﻗﺪام اورژاﻧﺴﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎز ھﻢ ﻣﺜﻞ اطﻤﯿﻨﺎن دروﻧﯽ اﻓﺮاد‪ ،‬اﯾﻦ اﻣﮑﺎن وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‬
‫ﻣﺤﺪودﯾﺖھﺎی ﺗﺨﺼﺺ ﺧﻮد را ﻧﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ رواندرﻣﺎﻧﮕﺮ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﭘﺎﺳﺦھﺎی ﺑﺴﯿﺎرش و آﻧﭽﻪ در ذھﻦ دارد‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﻣﮫﺎرت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺑﺎور او ﺑﺘﻮاﻧﺪ وﺿﻌﯿﺖ ﯾﮏ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﺑﯿﻤﺎرش را ھﻢ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﺪ؛ اﻣﺎ‬
‫اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی ﺑﻪ ﻗﻮت ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺣﺪس درﺑﺎرۀ اﺗﻔﺎقھﺎی آﯾﻨﺪۀ‬
‫ﻧﺰدﯾﮏ و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ آﯾﻨﺪۀ دور ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﺘﻔﺎوت از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬رواندرﻣﺎﻧﮕﺮ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺑﺮای ﮐﺴﺐ ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﻣﮫﺎرتھﺎ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﯾﮏ‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎس اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﮫﺎرتھﺎی زﯾﺎدی در ﺗﺠﺎرت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻟﯽ در ﺧﺮﯾﺪ‬
‫ﺳﮫﺎم اﯾﻦطﻮر ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﮐﺎرﺷﻨﺎس ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ ﺑﺴﯿﺎری ﭼﯿﺰھﺎ را ﻣﯽداﻧﺪ؛ وﻟﯽ‬
‫آﯾﻨﺪه را ﻧﻤﯽداﻧﺪ‪ .‬روانﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ‪ ،‬ﮐﺎرﮔﺰاران ﺑﻮرس و ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮان در ﺑﺴﯿﺎری‬
‫از ﮐﺎرھﺎﯾﺸﺎن ﻣﮫﺎرت ﺣﺴﯽ دارﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﯾﺎد ﻧﮕﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎ و وظﺎﯾﻔﯽ را‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ در آنھﺎ ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی ﺑﻪ آﻧﺎن ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪودﯾﺖھﺎی ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﮥ ﻣﮫﺎرتھﺎی ﺣﺮﻓﻪای ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ را‬
‫ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽدھﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ارزﯾﺎﺑﯽ اﻋﺘﺒﺎر‬

‫ﻣﻦ و ﮔﺮی ﮐﻼﯾﻦ در ﭘﺎﯾﺎن ﺳﻔﺮﻣﺎن درﺑﺎرۀ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﮐﻠﯽ ﺑﺮای ﭘﺮﺳﺶ اوﻟﯿﮥ‬
‫ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﻪ ﺗﻔﺎھﻢ رﺳﯿﺪﯾﻢ‪ :‬ﭼﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻓﺮدی ﺑﺎﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﻪ ﻣﺪﻋﯽ‬
‫اﺳﺖ ﺣﺲ دروﻧﯽ دارد‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﮐﺮد؟ ﻣﺎ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﯿﻢ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮاﻗﻊ ﻣﯽﺗﻮان‬
‫ﺣﺲھﺎی ﻣﻌﺘﺒﺮ را از ﺣﺲھﺎی ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ ﺗﺸﺨﯿﺺ داد‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﺑﺮای‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ اﺻﻞ ﯾﺎ ﺗﻘﻠﺒﯽﺑﻮدن ﯾﮏ اﺛﺮ ھﻨﺮی ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺸﺄ آن ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﮐﺮد ﺗﺎ ﺧﻮد اﺛﺮ‪ ،‬در ارزﯾﺎﺑﯽ ﯾﮏ ﺣﺲ دروﻧﯽ ھﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ آن دﻗﺖ ﮐﺮد‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻣﺤﯿﻂ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﮐﺎﻓﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻓﺮد ﮐﺎرﺷﻨﺎس ﻓﺮﺻﺖ ﯾﺎدﮔﯿﺮی اﯾﻦ‬
‫ﻗﺎﻋﺪهھﺎ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺗﺪاﻋﯽﮔﺮا ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎ‬
‫ﺑﭙﺮدازد و ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ و دﻗﺖ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ و ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﻓﺮاھﻢ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪ ﺣﺲھﺎی آن ﻓﺮد اﻋﺘﻤﺎد ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﯽﮔﺮا‪ ،‬ﺣﺲھﺎی دروﻧﯽ ﻧﺎدرﺳﺖ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪهای‬ ‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺗﺪاﻋ ​‬
‫ﻣﯽﺳﺎزد‪ .‬ھﺮ ﮐﺲ ﮐﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ ﺑﺎاﺳﺘﻌﺪاد را در ﺷﻄﺮﻧﺞ دﯾﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽداﻧﺪ ﻣﮫﺎرت ﺑﻪ ﯾﮏ ﺑﺎره و ﻧﺎﮔﮫﺎﻧﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﯽآﯾﺪ و در اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺧﻄﺎھﺎﯾﯽ ﺑﺎ اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﺴﯿﺎر رخ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ھﻨﮕﺎم ارزﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ﺣﺴﯽ‪ ،‬ھﻤﯿﺸﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای‬
‫ﯾﺎدﮔﯿﺮی و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ .‬اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺘﯽ در‬
‫ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪ ھﻢ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻧﻪﭼﻨﺪان ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪ ﯾﺎ ﮐﻢاﻋﺘﺒﺎر‪ ،‬ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﮐﺎوﺷﯽ ﻗﻀﺎوت ﺧﻮاھﺎن‬
‫زﯾﺎدی دارﻧﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ‪،‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦھﺎی ﺳﺮﯾﻊ ﺑﺮای ﺳﺆالھﺎی دﺷﻮار ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ و ﺑﺎ اﯾﻦ ﮐﺎر‪ ،‬اﻧﺴﺠﺎﻣﯽ‬
‫ﺑﯿﺎﻓﺮﯾﻨﺪ ﮐﻪ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮﺳﺸﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﻮاب ﻣﯽرﺳﺪ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺸﯽ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﻓﺮاھﻢﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﮐﺎﻓﯽ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ھﺴﺖ ﮐﻪ از ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﺑﺮرﺳﯽ ﺳﺴﺖ و ﻧﻪﭼﻨﺪان ﺳﺨﺖﮔﯿﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪٢‬‬
‫ﺟﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ در ﺑﺒﺮد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺷﻤﺎ ﻗﺼﺪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ آﯾﻨﺪۀ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ و ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ در ﺣﺎل ﺑﺮرﺳﯽ ھﻤﯿﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ھﺴﺘﯿﺪ؛ وﻟﯽ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﻤﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ اﻧﺮژی و ﺗﻮان ﻓﻌﻠﯽ ﻣﺪﯾﺮان آن ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮد رخ ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﻧﻤﯽداﻧﯿﺪ ﻣﻨﺸﺄ ﻗﻀﺎوﺗﯽ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﯾﺎ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺷﻤﺎ ﺗﺄﯾﯿﺪ و اﺗﺨﺎذ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﯿﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﺗﻨﮫﺎ اﯾﺪهای ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ذھﻨﺘﺎن ﻣﯽرﺳﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻧﻤﯽﺗﻮان آن را از ﻗﻀﺎوتھﺎی ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻧﺎﺷﯽ از‬
‫اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﻪ ﺗﺨﺼﺼﺘﺎن ﺗﺸﺨﯿﺺ داد‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ اطﻤﯿﻨﺎن ﺧﺎطﺮ‪ ،‬ﻣﻌﯿﺎر‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮای دﻗﺖ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺷﺎﯾﺪ ﭘﺎﺳﺦھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﺮﺳﺶھﺎی ﻧﺎدرﺳﺘﯽ را ﺑﻪ‬
‫ﺟﻮاب ﻣﯽرﺳﺎﻧﻨﺪ ھﻢ اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﺎﻻﯾﯽ ﺑﻪ ھﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ از ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﭙﺮﺳﯿﺪ ﭼﺮا ﻣﻦ و ﮔﺮی ﮐﻼﯾﻦ از اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺣﺲ دروﻧﯽ‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪی ﻣﺤﯿﻄﺸﺎن و ﺳﺎﺑﻘﮥ ﯾﺎدﮔﯿﺮی آنھﺎ‬
‫ﯽﮐﺮدﯾﻢ ﭘﺎﺳﺦ ﭼﻪ‬ ‫ﻧﯿﻔﺘﺎدﯾﻢ و اطﻤﯿﻨﺎن آنھﺎ ﺑﻪ ﺣﺴﺸﺎن را ﻧﺎدﯾﺪه ﻧﮕﺮﻓﺘﯿﻢ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻣ ​‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎﺷﺪ؟ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶھﺎ ﺧﻮب ھﺴﺘﻨﺪ؛ زﯾﺮا ﻣﺮزھﺎی راه​ ﺣﻞ‪ ،‬از اﺑﺘﺪا‬
‫واﺿﺢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽداﻧﺴﺘﯿﻢ آﺗﺶﻧﺸﺎﻧﺎن و ﭘﺮﺳﺘﺎران در ﯾﮏ ﺳﻮی ﻣﺮز ﺣﺲھﺎی‬
‫دروﻧﯽ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و ﺷﻐﻞھﺎ و ﺗﺨﺼﺺھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯿﮫﻞ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮده‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﮐﺎرﮔﺰاری ﺑﻮرس و ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮی ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﺳﻮی دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﻣﺮز ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺎﻟﮥ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﻣﻦ و ﮐﻼﯾﻦ ﮐﻤﺘﺮ از آﻧﭽﻪ ﺗﺼﻮر‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ داﺷﺘﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ راه ﺣﻞھﺎی ﻣﺸﺘﺮک را در ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ واﻗﻌﯽ ﭘﯿﺶآﻣﺪه ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﯿﻢ؛ وﻟﯽ درﯾﺎﻓﺘﯿﻢ ﺗﻔﺎوت اوﻟﯿﮥ ﻣﺎ ﺑﯿﺶ از اﺧﺘﻼف‬
‫دﯾﺪﮔﺎه ﻧﻈﺮی اﺳﺖ و در اﺣﺴﺎس‪ ،‬ﺑﺎور و ﺳﻠﯿﻘﻪ اﺧﺘﻼفھﺎﯾﯽ دارﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﻪﻣﺮور‬
‫زﻣﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﯽ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از ھﺮ ﭼﯿﺰ در ﻟﺬتھﺎی ﻣﺎ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻼﯾﻦ ھﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎ ﺷﻨﯿﺪن ﺧﻄﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﯽﻟﺮزد و از‬
‫داﺳﺘﺎنھﺎی اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢھﺎی ﺷﮑﺴﺖﺧﻮرده و ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﺧﻄﺎ ﻟﺬت ﻣﯽﺑﺮد؛ در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺷﮑﺴﺖھﺎی ﮔﺎه و ﺑﯿﮕﺎه اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢھﺎ را ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺮای ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ‬
‫آنھﺎ ﻣﯽداﻧﻢ و ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﮐﻼﯾﻦ از ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽھﺎی ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎﻧﯽ ﻟﺬت ﻣﯽﺑﺮم ﮐﻪ‬
‫ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ در ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﯽاﻋﺘﺒﺎر ﺣﺲ دروﻧﯽ دارﻧﺪ‪ .‬در ھﺮ ﺣﺎل‪ ،‬در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‬
‫ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ ﺗﻮاﻓﻖ ﻧﻈﺮی ﮐﻪ در اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﺑﺪان دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮ از‬
‫ﭘﺎﯾﺪاری ﺗﻔﺎوتھﺎی اﺣﺴﺎﺳﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫***‬

‫ردﭘﺎی ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ‬

‫»او در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﭼﻘﺪر ﺗﺨﺼﺺ دارد؟ ﭼﻘﺪر ﺗﻤﺮﯾﻦ ﮐﺮده اﺳﺖ؟«‬
‫»او واﻗﻌﺎً ﻓﮑﺮ ﮐﺮده ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺴﺐوﮐﺎرھﺎی ﻧﻮﭘﺎ ﺑﻪﻗﺪری ﻧﻈﺎ ​‬
‫مﻣﻨﺪ و ﻗﺎﻋﺪهﻣﻨﺪ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮﺗﺮی ﺣﺲ دروﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ را ﺗﻮﺟﯿﻪ ﮐﻨﺪ؟«‬
‫ً‬
‫»او از ﺗﺼﻤﯿﻤﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻄﻤﺌﻦ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ اطﻤﯿﻨﺎن دروﻧﯽ اﺻﻼ ﻣﻌﯿﺎر ﺧﻮﺑﯽ‬
‫ﺑﺮای ﺳﻨﺠﺶ دﻗﺖ ﻗﻀﺎوت ﻧﯿﺴﺖ‪«.‬‬
‫»واﻗﻌﺎً ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺮای ﯾﺎدﮔﯿﺮی داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؟ ﺑﺎزﺧﻮردی ﮐﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﭼﻘﺪر ﺳﺮﯾﻊ و‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮده اﺳﺖ؟«‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺑﯿﺴﺖ وﺳﻮم‪ :‬ﻧﻤﺎی ﺑﯿﺮوﻧﯽ‬

‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از ﺷﺮوع ھﻤﮑﺎری ﻣﻦ ﺑﺎ آﻣﻮس‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻣﻘﺎم وزارت آﻣﻮزش‬
‫اﺳﺮاﺋﯿﻞ را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻟﺰوم ﺗﺪرﯾﺲ دورۀ ارزﯾﺎﺑﯽ و ﺗﺼﻤﯿﻢ​ﮔﯿﺮی در دﺑﯿﺮﺳﺘﺎنھﺎ ﮐﺮدم‬
‫و آﻧﺎن را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺳﺎﺧﺘﻢ‪ .‬ﮔﺮوھﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای طﺮاﺣﯽ درﺳﯽ و ﻧﻮﺷﺘﻦ ﮐﺘﺎب ﻣﺮﺟﻊ‬
‫ﺗﺸﮑﯿﻞ دادم‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺎﺗﺠﺮﺑﻪ و ﭼﻨﺪ داﻧﺸﺠﻮی روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﺧﻮدم و‬
‫ﺳﯿﻤﻮر ﻓﺎﮐﺲ)‪ ،(٢۵٣‬رﺋﯿﺲ داﻧﺸﮑﺪۀ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﺪرس داﻧﺸﮕﺎه ﻋﺒﺮی‬
‫اورﺷﻠﯿﻢ)‪ (٢۵۴‬ﺑﻮد ﮐﻪ در طﺮاﺣﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ درﺳﯽ ﺗﺨﺼﺺ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﺟﻠﺴﻪھﺎی ھﺮ ﺟﻤﻌﻪ ﺑﻌﺪ از ظﮫﺮ ﺑﻪ ﻣﺪت ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﯾﮏ ﺳﺎل‪ ،‬طﺮﺣﯽ ﮐﻠﯽ‬
‫ﺑﺮای ﺳﻨﺠﺶھﺎی درﺳﯽ ﺑﺎ ﺟﺰﺋﯿﺎت آن ﺗﮫﯿﻪ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻓﺼﻞ ﮐﺘﺎب را ﻧﻮﺷﺘﯿﻢ و‬
‫ﭼﻨﺪ ﺟﻠﺴﻪ درس آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﺑﺮﮔﺰار ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬اﺣﺴﺎس ھﻤﻪ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ‬
‫زﯾﺎدی ﮐﺮدهاﯾﻢ‪ .‬ﯾﮏ روز در ﺣﺎل ﺑﺤﺚ درﺑﺎرۀ ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﻘﺪارھﺎی‬
‫ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬اﯾﺪۀ ﯾﮏ ﺗﻤﺮﯾﻦ ﺑﻪ ذھﻨﻢ رﺳﯿﺪ‪ .‬از ھﻤﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﺮدم ﺑﺮآوردی از‬
‫زﻣﺎن ﻻزم ﺑﺮای ﺗﮑﻤﯿﻞ ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﮐﺘﺎب ﻣﺮﺟﻊ و اراﺋﮥ آن ﺑﻪ وزارت آﻣﻮزش‬
‫ﺑﻨﻮﯾﺴﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ از ﻓﺮاﯾﻨﺪی ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ ﺑﺮای ﻗﺮاردادن در ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ درﺳﯽ آﻣﺎده ﮐﺮده‬
‫ﺑﻮدﯾﻢ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﺮدم‪ .‬راه ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ﮔﺮﻓﺘﻦ اطﻼﻋﺎت ﯾﮏ ﮔﺮوه‪،‬‬
‫ﺷﺮوعﮐﺮدن ﺑﺎ ﯾﮏ ﺑﺤﺚ آزاد ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻈﺮ ھﺮ ﻓﺮد ﺑﻪﺻﻮرت ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎزده اﺳﺘﻔﺎده از اطﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد را ﺑﯿﻦ اﻋﻀﺎی ﮔﺮوه ﺑﮫﺒﻮد‬
‫ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬ﻣﻦ زﻣﺎن ﺑﺮآوردﺷﺪه را از ھﺮ ﮐﺲ ﮔﺮﻓﺘﻢ و روی ﺗﺨﺘﻪ ﯾﺎدداﺷﺖ ﮐﺮدم‪.‬‬
‫ھﻤﮥ ﺑﺮآوردھﺎ ﺣﺪود دو ﺳﺎل ﺑﻮد‪ .‬ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ زﻣﺎن‪ ،‬ﯾﮏ ﺳﺎل و ﻧﯿﻢ و ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ زﻣﺎن‪،‬‬
‫دو ﺳﺎل و ﻧﯿﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ اﯾﺪۀ دﯾﮕﺮی ﺑﻪ ذھﻨﻢ رﺳﯿﺪ‪ .‬رو ﺑﻪ ﺳﯿﻤﻮر‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼﺺ طﺮاﺣﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ‬
‫درﺳﯽﻣﺎن ﮐﺮدم و از او ﭘﺮﺳﯿﺪم آﯾﺎ ﮔﺮوھﯽ ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺪ ﮐﻪ از‬
‫اﯾﺪهای ﮐﻮﭼﮏ و ﺧﺎم ﺑﻪ طﺮح ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ درﺳﯽ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در دوراﻧﯽ‬
‫ﺑﻮدﯾﻢ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ اﺑﺘﮑﺎر آﻣﻮزﺷﯽ ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ »رﯾﺎﺿﯿﺎت ﻧﻮﯾﻦ« ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﯿﻤﻮر ﮔﻔﺖ ﻓﻘﻂ ﭼﻨﺪ ﮔﺮوه را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ‪ ،‬از او ﭘﺮﺳﯿﺪم آﯾﺎ از ﺟﺰﺋﯿﺎت‬
‫ﺳﺎﺑﻘﮥ آنھﺎ اطﻼﻋﺎﺗﯽ دارد ﮐﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ درﺑﺎرۀ ﭼﻨﺪ ﮔﺮوه اطﻼﻋﺎت ﮐﺎﻣﻞ دارد‪.‬‬
‫از او ﺧﻮاﺳﺘﻢ اﯾﻦ ﮔﺮوهھﺎ را در ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﺪ‪ .‬از آن ﻟﺤﻈﻪ ﭼﻘﺪر‬
‫زﻣﺎن ﻣﯽﺑﺮد ﺗﺎ آن​ھﺎ ﮐﺘﺎب ﻣﺮﺟﻊ ﺧﻮد را ﺗﮑﻤﯿﻞ ﮐﻨﻨﺪ؟‬
‫او ﺳﺎﮐﺖ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺣﺮفزدن ﮐﺮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ از ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﺧﻮد اﺣﺴﺎس ﺷﺮﻣﺴﺎری ﻣﯽﮐﺮد و ﭼﮫﺮه​اش ﺳﺮخ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﯽداﻧﯽ‪،‬‬
‫ﻢردﯾﻒ‬ ‫ﻗﺒﻠﺶ ﻣﺘﻮﺟﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﺸﺪم؛ وﻟﯽ در واﻗﻊ‪ ،‬ھﯿﭻﮐﺪام از ﮔﺮو ​هھﺎی ھ ​‬
‫ﻣﺎ‪ ،‬وظﺎﯾﻔﺸﺎن را ﺑﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻧﺮﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی در اﯾﻦ ﮐﺎر ﺷﮑﺴﺖ‬
‫ﺧﻮردﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ اﺻﻼ ً اﺣﺘﻤﺎل ﺷﮑﺴﺖ را در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﯾﻢ‪ .‬اﺿﻄﺮاﺑﻢ زﯾﺎد‬
‫ﺷﺪ و از او ﭘﺮﺳﯿﺪم ﺣﺪود ﭼﻪ ﮐﺴﺮی از ﮔﺮوهھﺎ ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪﻧﺪ‪ .‬او ﭘﺎﺳﺦ داد‪:‬‬
‫»ﺣ ﺪ و د ‪ .«%۴٠‬ﮐﻢﮐﻢ ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ اطﻼﻋﺎت روی ﭼﮫﺮهھﺎی ﺣﺎﺿﺮ در ﺟﻠﺴﻪ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺆال ﺑﻌﺪی واﺿﺢ ﺑﻮد‪» .‬آنھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮐﺎر را ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻘﺪر‬
‫زﻣﺎن ﺻﺮف ﮐﺮدﻧﺪ؟« او ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬ھﯿﭻ ﮔﺮوھﯽ را ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﻧﺪارم ﮐﻤﺘﺮ از ھﻔﺖ‬
‫ﺳﺎل زﻣﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و در ھﯿﭻ ﻣﻮردی ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ ١٠‬ﺳﺎل طﻮل ﻧﮑﺸﯿﺪه‬
‫اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺑﻪ اﻣﯿﺪ آﺧﺮم ﭼﻨﮓ اﻧﺪاﺧﺘﻢ‪» :‬اﮔﺮ ﻣﮫﺎرتھﺎ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎ را ﺑﺎ اﯾﻦ ﮔﺮوهھﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‬
‫ﮐﻨﯽ‪ ،‬در ﭼﻪ ﺳﻄﺤﯽ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ؟« ﺳﯿﻤﻮر اﯾﻦ ﺑﺎر ﺧﯿﻠﯽ ﺗﻌﻠﻞ ﻧﮑﺮد و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻤﺘﺮ‪ «.‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺮای ھﻤﮥ ﻣﺎ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺧﻮد ﺳﯿﻤﻮر‬
‫ھﻢ ﺗﮑﺎن​دھﻨﺪه ﺑﻮد‪ .‬او ﻧﯿﺰ اﺑﺘﺪا ھﻤﺎﻧﻨﺪ دﯾﮕﺮ اﻋﻀﺎی ﮔﺮوه‪ ،‬ﻧﻈﺮی ﺧﻮشﺑﯿﻨﺎﻧﻪ‬
‫داﺷﺖ و ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ او را ﺑﻪ اﯾﻦﺳﻮ ھﺪاﯾﺖ ﻧﮑﺮدم‪ ،‬ﻣﯿﺎن اطﻼﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ از‬
‫ﺳﺎﺑﻘﮥ دﯾﮕﺮ ﮔﺮوهھﺎ در اﯾﻦ ﺣﯿﻄﻪ در ذھﻦ داﺷﺖ و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽاش از آﯾﻨﺪۀ ﻣﺎ ھﯿﭻ‬
‫ارﺗﺒﺎطﯽ ﻧﻤﯽدﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ ﺑﺎ واژۀ »ﻣﯽداﻧﺴﺘﯿﻢ«‪ ،‬ﺷﺮاﯾﻂ ذھﻨﯽ ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﻌﺪ از ﺷﻨﯿﺪن‬
‫ﺣﺮفھﺎی ﺳﯿﻤﻮر ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ ھﻤﮥ ﻣﺎ »ﻣﯽداﻧﺴﺘﯿﻢ«‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ھﻔﺖ ﺳﺎل ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ‪ % ۴٠‬ﺷﮑﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺘﻤﻞ​ﺗﺮﯾﻦ ﭘﯿﺶ​ﺑﯿﻨﯽ ﺑﺮای ﭘﺮوژۀ‬
‫ﻣﺎ اﺳﺖ؛ ﻧﻪ آﻧﭽﻪ ﭼﻨﺪ دﻗﯿﻘﻪ ﻗﺒﻞﺗﺮ ﺑﺮ ﭼﻨﺪ ﺗﮑﻪ ﮐﺎﻏﺬ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮدﯾﻢ؛ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪،‬‬
‫ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﯽداﻧﺴﺘﯿﻢ‪ ،‬ﺗﻮﺟﮫﯽ ﻧﮑﺮدﯾﻢ‪ .‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺗﺎزه ھﻤﭽﻨﺎن ﻏﯿﺮواﻗﻌﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽرﺳﯿﺪ؛ ﭼﻮن ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﻢ ﭼﻄﻮر ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﭘﺮوژهای‬
‫ﻦﻗﺪر زﻣﺎن ﻧﯿﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ھﯿﭻ ﮔﻮی ﺟﺎدوﯾﯽ ھﻢ وﺟﻮد‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖﺷﺪﻧﯽ اﯾ ​‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ ﮐﻪ اﺗﻔﺎقھﺎی ﻏﯿﺮﻣﻨﺘﻈﺮۀ آﯾﻨﺪه را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن دھﺪ‪ .‬ﺗﻨﮫﺎ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪای ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ طﺒﻖ آن‪ ،‬طﯽ دو ﺳﺎل ﮐﺘﺎب‬
‫آﻣﺎده ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎ آﻣﺎری در ﺗﻀﺎد ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻔﺖ ﮔﺮوهھﺎی دﯾﮕﺮ ﺷﮑﺴﺖ‬
‫ﺧﻮردهاﻧﺪ و ﭼﻪ ﻣﺪتزﻣﺎن طﻮﻻﻧﯽ ﻧﺎﻣﻌﻘﻮﻟﯽ را ﺑﺮای ﺑﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪن ﮐﺎر‬
‫ﺻﺮف ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫آﻧﭽﻪ ﺷﻨﯿﺪه ﺑﻮدﯾﻢ‪ ،‬ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ آن را ﺑﻪ داﺳﺘﺎﻧﯽ ﻋﻠﯿﺘﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺴﯿﺎری از ﺗﯿﻢھﺎ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮردهاﻧﺪ و ﺗﯿﻢھﺎﯾﯽ ھﻢ ﮐﻪ ﻣﻮﻓﻖ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬زﻣﺎن زﯾﺎدی ﺻﺮف ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ درﺳﯽ ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮارﺗﺮ‬
‫از ﺗﺼﻮر ﻣﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮداﺷﺘﯽ ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺧﻮب ﻣﺎ در ﺗﻀﺎد‬
‫ﺑﻮد‪ .‬آﻣﺎری ﮐﻪ ﺳﯿﻤﻮر اراﺋﻪ ﮐﺮد‪ ،‬ھﻤﺎﻧﻨﺪ ھﺮ اطﻼﻋﺎت ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﮥ طﺒﯿﻌﯽ در ﻧﻈﺮ‬
‫ﺖﺑﺮداری‪ ،‬اﯾﻦ آﻣﺎر ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﯾﺎدداﺷ ​‬
‫ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ھﻤﺎن روز ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻣﯽﺷﺪﯾﻢ‪ .‬ھﯿﭻﯾﮏ از ﻣﺎ ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺷﺶ ﺳﺎل دﯾﮕﺮ‬
‫را ﺻﺮف ﮐﺎری ﮐﻨﺪ ﮐﻪ در ‪ %۴٠‬ﻣﻮارد ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯽﺧﻮرد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﻏﯿﺮﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﻮدن ﭘﺸﺘﮑﺎر را در اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽﺷﺪﯾﻢ‪ ،‬اﯾﻦ ھﺸﺪار دﻟﯿﻞ‬
‫ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪهای ﺑﺮای ﺗﺴﻠﯿﻢﺷﺪن ﻧﺒﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ دﻗﯿﻘﻪ ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ و ﺑﺤﺚ‬
‫درھﻢ و ﭘﺮاﮐﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن آﻣﺪﯾﻢ؛ ﮔﻮﯾﯽ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻧﯿﻔﺘﺎده اﺳﺖ و ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﺎن‬
‫اداﻣﻪ دادﯾﻢ‪ .‬ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ھﺸﺖ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﮐﺎﻣﻞ ﺷﺪ‪ .‬در آن زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻦ دﯾﮕﺮ در‬
‫اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﻧﺒﻮدم و ﻣﺪت زﯾﺎدی ﺑﻮد ﮐﻪ از ﮔﺮوه ﮐﻨﺎرهﮔﯿﺮی ﮐﺮده ﺑﻮدم؛ ﮔﺮوھﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺘﺶ را ﭘﺲ از ﻓﺮاز و ﻧﺸﯿﺐھﺎی ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﻧﺸﺪۀ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﺎﻧﺪه‬
‫ﯽﮐﻪ‬‫ﺑﻮد‪ .‬اﺷﺘﯿﺎق اوﻟﯿﮥ وزارت آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن رﻧﮓ ﺑﺎﺧﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧ ​‬
‫ﮐﺘﺎب ﺗﮑﻤﯿﻞ ﺷﺪ‪ ،‬اﺛﺮی از آن ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪ و ﮐﺘﺎب ھﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﮥ ﺑﮫﺮهﺑﺮداری‬
‫ﻧﺮﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﺠﺎﻟﺖآور ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﺳﺎزﻧﺪهﺗﺮﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎی زﻧﺪﮔﯽ ﺣﺮﻓﻪای ﻣﻦ‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ در ﻧﮫﺎﯾﺖ ﺳﻪ درس ﻣﮫﻢ از اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ :‬درس اول‪ ،‬ﻓﻮری‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻓﮫﻤﯿﺪم دو روش ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺮای ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ​ﮐﺮدن وﺟﻮد‬
‫دارد ﮐﻪ ﺑﻌﺪھﺎ ﻣﻦ و آﻣﻮس آنھﺎ را ﻧﻤﺎی دروﻧﯽ و ﻧﻤﺎی ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻧﺎﻣﯿﺪﯾﻢ‪ .‬درس‬
‫دوم‪ ،‬درﺑﺎرۀ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ اوﻟﯿﻪ درﺑﺎرۀ ﭘﺎﯾﺎن ﭘﺮوژه طﯽ دو ﺳﺎل ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﻔﺴﻄﻪ در‬
‫ﯽﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮآورد ﻣﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ داﺳﺘﺎﻧﯽ ﺧﻮشﺳﺎﺧﺖ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻮد‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﺗﻠﻘﯽ ﻣ ​‬
‫ﺗﺎ ارزﯾﺎﺑﯽ واﻗﻊﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ‪ .‬ﻣﻦ در ﯾﺎدﮔﯿﺮی درس ﺳﻮم ﮐﻨﺪﺗﺮ ﺑﻮدم ﮐﻪ آن را ﭘﺸﺘﮑﺎر‬
‫ﺑﯽﻣﻨﻄﻖ ﻣﯽ​ﻧﺎﻣﻢ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﻧﺎداﻧﯽ ﻣﺎ در رھﺎ ﻧﮑﺮدن ﭘﺮوژه در ھﻤﺎن روز‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد‬
‫ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ را ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﯿﻢ و ﮐﺎر را رھﺎ ﻧﮑﺮدﯾﻢ‪.‬‬
 ‫ﻏﺮقﺷﺪه در ﻧﻤﺎی دروﻧﯽ‬

‫در آن ﺟﻤﻌﮥ ﺑﻪﯾﺎدﻣﺎﻧﺪﻧﯽ‪ ،‬ﮐﺎرﺷﻨﺎس طﺮاﺣﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ درﺳﯽ ﻣﺎ درﺑﺎرۀ ﯾﮏ‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ دو ﻗﻀﺎوت ﮐﺮد و ﺑﻪ دو ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺘﻔﺎوت رﺳﯿﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎی دروﻧﯽ‪ ،‬ھﻤﺎن روﺷﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ھﻤﮥ ﻣﺎ از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﯿﻤﻮر ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ آﯾﻨﺪۀ ﭘﺮوژهﻣﺎن ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺴﺘﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ‬
‫ﺑﺮ ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎص ﭘﺮوژۀ ﺧﻮد ﺗﻤﺮﮐﺰ ﮐﺮدﯾﻢ و در ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎی ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬
‫اطﻼﻋﺎت ﮔﺸﺘﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪای ﻧﺴﺒﯽ داﺷﺘﯿﻢ؛ ﻣﯽداﻧﺴﺘﯿﻢ ﭼﻨﺪ ﻓﺼﻞ ﺑﺮای‬
‫ﮐﺘﺎب در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﯿﻢ و ﭼﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﺻﺮف ﻧﻮﺷﺘﻦ دو ﻓﺼﻞ ﻧﺨﺴﺖ ﮐﺮده​اﯾﻢ‪.‬‬
‫آنھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﺘﺎطﺗﺮ رﻓﺘﺎر ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺨﻤﯿﻦ زدﻧﺪ ﺗﺎ ﺧﻄﺎ را ﻧﯿﺰ در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮدن از روی ﺷﻮاھﺪ ﯾﮏ اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس آﻧﭽﻪ ﻣﯽدﯾﺪﯾﻢ‪،‬‬
‫ﻗﻀﺎوت ﮐﺮدﯾﻢ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ؛ وﻟﯽ ﻓﺼﻞھﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﺑﺘﺪا ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺳﺎدهﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در اﺑﺘﺪا ﺗﻌﮫﺪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﭘﺮوژه در اوج ﻗﺮار داﺷﺖ؛ اﻣﺎ ﻣﺸﮑﻞ‬
‫اﺻﻠﯽ آن ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺎ در دﯾﺪن آﻧﭽﻪ دوﻧﺎﻟﺪ راﻣﺴﻔﻠﺪ)‪» (٢۵۵‬ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪھﺎی‬
‫ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ«)‪ (٢۵۶‬ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ‪ ،‬ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮردﯾﻢ‪ .‬آن روز ھﯿﭻ راھﯽ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ ﺗﺎ‬
‫ﺳﻠﺴﻠﻪ اﺗﻔﺎقھﺎﯾﯽ را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﭘﺮوژه ﺑﻪ درازا ﮐﺸﯿﺪه‬
‫ﺷﻮد‪ .‬در آن روز ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ طﻼقھﺎ‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎریھﺎ و درﮔﯿﺮیھﺎی ﮐﺎﻏﺬﺑﺎزی ﮐﻪ ﮐﺎر را‬
‫ﺑﻪ ﺗﺄﺧﯿﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯿﺴﺮ ﻧﺒﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﺗﻔﺎقھﺎ ﻧﻪﺗﻨﮫﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻓﺼﻞھﺎ را ﮐﻨﺪ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻗﻔﻪھﺎﯾﯽ را ﻧﯿﺰ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ھﻤﯿﻦ اﺗﻔﺎق اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﺮای دﯾﮕﺮ‬
‫ﮔﺮوهھﺎی ﻣﻮرد اﺷﺎرۀ ﺳﯿﻤﻮر ﭘﯿﺶ آﻣﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻋﻀﺎی آن ﮔﺮوهھﺎ ھﻢ ﻓﮑﺮ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﺮدﻧﺪ ﭘﯿﺸﺎﻣﺪھﺎﯾﯽ رخ دھﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻮﻧﺪ ﭘﺮوژه ھﻔﺖ ﺳﺎل طﻮل ﺑﮑﺸﺪ‬
‫ﯾﺎ در ﻧﮫﺎﯾﺖ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺮﺳﺪ؛ آن ھﻢ ﭘﺮوژهای ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻋﻠﻤﯽ و ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد‪ .‬آنھﺎ‬
‫ھﻢ ﻣﺜﻞ ﻣﺎ ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﭼﻪ ﻏﺎﻓﻞﮔﯿﺮیھﺎﯾﯽ روﺑﺮو ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬راهھﺎﯾﯽ زﯾﺎدی‬
‫وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ھﺮ طﺮﺣﯽ را ﺑﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﺑﮑﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ اﺣﺘﻤﺎل رخدادن اﮐﺜﺮ‬
‫خدادن ﭼﯿﺰی ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ در ﯾﮏ ﭘﺮوژه ﺑﺰرگ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد‬ ‫نھﺎ ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ر ​‬‫آ ​‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺮﺳﺶ دوم ﻣﻦ‪ ،‬ﺳﯿﻤﻮر را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﻮردھﺎی ﻣﺸﺎﺑﻪ ھﺪاﯾﺖ ﮐﺮد‪ .‬ﺳﯿﻤﻮر ﻧﺮخ‬
‫ﭘﺎﯾﮥ اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻣﺮﺟﻊ را ﺗﺨﻤﯿﻦ زد‪ %۴٠ :‬ﺷﮑﺴﺖ و ھﻔﺖ ﺳﺎل زﻣﺎن ﺑﺮای‬
‫ﭘﺎﯾﺎنﯾﺎﻓﺘﻦ ﭘﺮوژه‪ .‬آﻣﺎرﮔﯿﺮی ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ او ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ طﺒﻖ ﻣﻌﯿﺎرھﺎی ﻋﻠﻤﯽ‬
‫ﺷﻮاھﺪ ﻧﺒﻮد؛ وﻟﯽ ﭘﺎﯾﻪ و اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮای ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﻓﺮاھﻢ ﮐﺮد؛ اﯾﻦ‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ را ھﻨﮕﺎﻣﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﯿﺪ ﮐﻪ ھﯿﭻ اطﻼﻋﺎت ﺧﺎﺻﯽ از ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮﺗﺎن ﻧﺪارﯾﺪ و ﺗﻨﮫﺎ ﮔﺮوه ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ آن را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﯿﺪ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ‬
‫دﯾﺪهاﯾﻢ‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺮﺟﻌﯽ ﺑﺮای ﺗﻨﻈﯿﻢھﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ از ﺷﻤﺎ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﻮد ﻗﺪ زﻧﯽ را ﺣﺪس ﺑﺰﻧﯿﺪ و ﻓﻘﻂ ﺑﺪاﻧﯿﺪ اﯾﻦ زن در ﻧﯿﻮﯾﻮرک زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﻤﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻗﺪی زﻧﺎن ﻧﯿﻮﯾﻮرک ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺎﻻ اﮔﺮ‬
‫ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﭘﺴﺮ اﯾﻦ زن ﻋﻀﻮ ﮔﺮوه ﺑﺴﮑﺘﺒﺎل دﺑﯿﺮﺳﺘﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺧﻮد را در‬
‫ﺟﮫﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ دور ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪای ﮐﻪ ﺳﯿﻤﻮر ﺑﯿﻦ ﮔﺮوه ﻣﺎ و دﯾﮕﺮ‬
‫ﮔﺮوهھﺎ اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮد ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻣﺎ ﮐﻤﯽ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮبﺗﺮ از ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻗﺖ ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮد ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ از ﻧﻤﺎی ﺑﯿﺮوﻧﯽ در ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻣﺎ ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ ﻓﺮﯾﺒﻨﺪه‬
‫اﺳﺖ و ﻧﺒﺎﯾﺪ آن را ﻣﺼﺪاق اﻋﺘﺒﺎر اﯾﻦ روش ﺑﺪاﻧﯿﻢ‪ .‬اﺳﺘﺪﻻل دﯾﺪ ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس ﮐﻠﯿﺎت ﺑﺎﺷﺪ؛ اﮔﺮ ﮔﺮوه ﻣﺮﺟﻊ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎی ﺑﯿﺮوﻧﯽ‬
‫راھﻨﻤﺎی ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺤﺪوده ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﺎزی اﺳﺖ؛ ﺷﺎﯾﺪ ھﻢ ﻧﺸﺎندھﻨﺪۀ‬
‫اﯾﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﭼﻘﺪر ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﻧﻤﺎی دروﻧﯽ ﭘﺮﺧﻄﺎ و دور از واﻗﻌﯿﺖ ھﺴﺘﻨﺪ؛‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ در ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻣﺎ ﭘﯿﺶ آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﯾﮏ روانﺷﻨﺎس‪ ،‬ﻧﺎھﻤﺎھﻨﮕﯽ دو ﻗﻀﺎوت ﺳﯿﻤﻮر ﺑﺴﯿﺎر ﺗﮑﺎندھﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬او‬
‫ھﻤﮥ اطﻼﻋﺎت ﻻزم را ﺑﺮای ﺗﺨﻤﯿﻦ آﻣﺎری ﮔﺮوه ﻣﺮﺟﻊ ﻣﻨﺎﺳﺐ در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺖ؛‬
‫وﻟﯽ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ اوﻟﯿﻪاش ھﯿﭻ ﺑﮫﺮهای از اﯾﻦ اطﻼﻋﺎت ﻧﺒﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﺳﯿﻤﻮر از دﯾﺪ دروﻧﯽاش ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﭘﺎﯾﻪ ﻧﺒﻮد؛ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎص‬
‫ﺗﻼش ﻣﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﯿﻤﻮر ﻧﯿﺰ ﻣﺜﻞ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در آزﻣﺎﯾﺶ ﺗﺎم دﺑﻠﯿﻮ ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ را ﻣﯽداﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﮫﯽ ﻧﮑﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻼف ﺳﯿﻤﻮر‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﺎی ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﭘﯿﺶ روﯾﻤﺎن دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻧﺪاﺷﺘﯿﻢ و‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﮥ ﻣﻨﻄﻖ‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﯿﻢ؛ وﻟﯽ اﺻﻼ ً ﻧﯿﺎزی ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر‬
‫اﺣﺴﺎس ﻧﻤﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻦ ﺑﺮای اطﻼﻋﺎت درﺑﺎرۀ دﯾﮕﺮ ﮔﺮوهھﺎ و ﻧﻤﺎی‬
‫ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ھﻤﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻮد ﻣﻦ را ھﻢ ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮ ﮐﺮد! اﯾﻦ اﻟﮕﻮﯾﯽ ﻣﺘﺪاول‬
‫اﺳﺖ‪ :‬اﻧﺴﺎنھﺎ وﻗﺘﯽ درﺑﺎرۀ ﻣﻮردی ﺧﺎص اطﻼﻋﺎت دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﺪرت اﺣﺴﺎس‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻻزم اﺳﺖ آﻣﺎر دﯾﮕﺮ اﻋﻀﺎی آن ﮔﺮوه را ھﻢ ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺎ ﻧﻤﺎی ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪ روﺑﺮو ﺷﺪﯾﻢ‪ ،‬ھﻤﮕﯽ ﺑﻪ آن‬
‫ﺑﯽاﻋﺘﻨﺎﯾﯽ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺑﺮاﯾﻤﺎن رخ داد؛ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﺷﺒﯿﻪ‬
‫وﺿﻌﯿﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺮرﺳﯽ اﻣﮑﺎن ﻓﺮاﮔﯿﺮی روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮدﯾﻢ‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻧﯿﺴﺒﺖ و ﺑﻮرﺟﯿﺪا از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در آزﻣﺎﯾﺸﺸﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ درﺑﺎرۀ‬
‫ﻣﻮارد ﺧﺎﺻﯽ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اطﻼﻋﺎت اﻧﺪﮐﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪای ﮐﻮﺗﺎه و ﺳﺎده‬
‫از آنھﺎ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪای را ﮐﻪ آﻣﻮﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اطﻼﻋﺎت آﻣﺎری‬
‫»رﻧﮓ و رو رﻓﺘﻪ« ﻣﻌﻤﻮﻻ ً در ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎری ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺨﺼﯽ ﻓﺮد از ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺎدﯾﺪه‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻧﻤﺎی ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪ در رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﻧﻤﺎی دروﻧﯽ ھﯿﭻ ﺑﺨﺖ و‬
‫اﻗﺒﺎﻟﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺑﺮﺗﺮی ﻧﻤﺎی دروﻧﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﮔﺎه ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮوز ﺧﻄﺎھﺎﯾﯽ در ﺗﺸﺨﯿﺺ اﻓﺮاد ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﯾﮏ ﺑﺎر از ﭘﺴﺮﻋﻤﻮی ﺧﻮد ﮐﻪ وﮐﯿﻠﯽ ﺳﺮﺷﻨﺎس اﺳﺖ‪ ،‬درﺑﺎرۀ ﮔﺮوه ﻣﺮﺟﻊ‬
‫ﭘ ﺮ ﺳ ﯿ ﺪ م ‪» :‬اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﻣﺘﮫﻢ در ﭘﺮوﻧﺪهھﺎﯾﯽ از اﯾﻦ دﺳﺖ ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟«‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﺻﺮﯾﺢ اول‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ »ھﺮ ﭘﺮوﻧﺪه ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮد اﺳﺖ«‪ ،‬ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﮕﺎھﯽ‬
‫ﺳﺮزﻧﺶآﻣﯿﺰ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد او ﺳﺆال ﻣﺮا ﻧﺎدرﺳﺖ و ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ ﻣﯽداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﻐﺮوراﻧﻪ ﺑﺮ ﺧﺎصﺑﻮدن ھﺮ ﻣﻮرد در ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﺪاول اﺳﺖ؛ ﺣﺘﯽ‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد ﭘﯿﺸﺮﻓﺖھﺎی ﺑﺴﯿﺎر در ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﻮاھﺪ ﮐﻪ ﺧﻼف اﯾﻦ اﯾﺪه را‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬آﻣﺎر ﭘﺰﺷﮑﯽ و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﭘﺎﯾﻪ در ﮔﻔﺘﮕﻮی ﭘﺰﺷﮑﺎن و ﺑﯿﻤﺎران‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﺗﮑﺮار ﻣﯽﺷﻮد؛ وﻟﯽ از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻧﻤﺎی ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯿﺖ ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی رخ​داده طﺒﻖ آﻣﺎر و اﺣﺘﻤﺎل‪ ،‬ﺑﯿﺎن ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﻪرﯾﺰی)‪​(٢۵٧‬‬
‫ﺳﻔﺴﻄﮥ ﺑﺮﻧﺎﻣ ​‬

‫در ﺳﺎﯾﮥ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ از ﻧﻤﺎی ﺑﯿﺮوﻧﯽ و ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻧﮫﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﻣﺎ در آن ﺑﻌﺪ از ظﮫﺮ ﺟﻤﻌﻪ ﻓﺮﯾﺒﻨﺪه و ﭘﻮچ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﺎﯾﮥ‬
‫ﺷﮕﻔﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺧﻮشﺑﯿﻨﺎﻧﻪ درﺑﺎرۀ ﭘﺮوژهھﺎ در ھﻤﻪﺟﺎ دﯾﺪه‬
‫ﻪرﯾﺰی را ﺑﺮای ﺷﺮح ﺑﻌﻀﯽ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﻦ و آﻣﻮس ﻋﺒﺎرت ﺳﻔﺴﻄﮥ ﺑﺮﻧﺎﻣ ​‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪھﺎ و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎ ﺳﺎﺧﺘﯿﻢ؛ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎﯾﯽ ﮐﻪ‪:‬‬
‫• ﺑﻪ طﺮزی ﻏﯿﺮواﻗﻊﺑﯿﻨﺎﻧﻪ ﺑﻪ داﺳﺘﺎنھﺎی ﺧﻮشﺳﺎﺧﺖ ﺷﺒﺎھﺖ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫• ﺑﺎ ﮐﻤﮏ آﻣﺎر ﻣﻮردھﺎی ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﮫﺒﻮد ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﺳﻔﺴﻄﮥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی درﺑﺎرۀ اﻓﺮاد‪ ،‬دوﻟﺖھﺎ و ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرھﺎ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻓﺮاوان ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﮫﺮﺳﺖ اﯾﻦ داﺳﺘﺎنھﺎی ﺗﺮﺳﻨﺎک ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫• در ژوﺋﯿﮥ ﺳﺎل ‪ ،١٩٩٧‬ﺑﺮای اﺣﺪاث ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺟﺪﯾﺪ ﭘﺎرﻟﻤﺎن اﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪ در دﯾﻨﺒﺮو‬
‫ھﺰﯾﻨﻪای ﺗﺎ ‪ ۴٠‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﭘﻮﻧﺪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪ‪ .‬در ژوﺋﻦ ‪ ١٩٩٩‬ﺑﻮدﺟﮥ ﺳﺎﺧﺖ آن ﺑﻪ‬
‫‪ ١٠٩‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﭘﻮﻧﺪ رﺳﯿﺪ‪ .‬در آورﯾﻞ ﺳﺎل ‪ ٢٠٠١‬ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاران آن را ﺑﻪ ‪ ١٩۵‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﭘﻮﻧﺪ‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ دادﻧﺪ‪ .‬در ﻧﻮاﻣﺒﺮ ﺳﺎل ‪ ٢٠٠١‬درﺧﻮاﺳﺖ اﻋﻼم »ھﺰﯾﻨﮥ ﻧﮫﺎﯾﯽ« ﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫رﻗﻢ ‪ ٢۴١‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﭘﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﺄﯾﯿﺪ رﺳﯿﺪ‪ .‬ھﺰﯾﻨﮥ ﻧﮫﺎﯾﯽ در ﺳﺎل ‪ ٢٠٠٢‬دوﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪ و‬
‫در ﭘﺎﯾﺎن ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ‪ ٢٩۴ /۶‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﭘﻮﻧﺪ رﺳﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ رﻗﻢ در ﺳﺎل ‪ ٢٠٠٣‬ﺳﻪﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺷﺪ و در ژوﺋﻦ آن ﺳﺎل ﺑﻪ ‪ ٣٧۵ /٨‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﭘﻮﻧﺪ رﺳﯿﺪ‪ .‬در ﻧﮫﺎﯾﺖ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن در‬
‫ﺳﺎل ‪ ٢٠٠۴‬ﺑﺎ ھﺰﯾﻨﮥ ﻧﮫﺎﯾﯽ ‪ ۴٣١‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﭘﻮﻧﺪ ﺗﮑﻤﯿﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫• در ﺳﺎل ‪ ،٢٠٠۵‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای درﺑﺎرۀ وﺿﻌﯿﺖ ﺧﻄﻮط آھﻦ ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﯿﺎ طﯽ‬
‫ﺳﺎلھﺎی ‪ ١٩۶٩‬ﺗﺎ ‪ ١٩٩٨‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬در ﺑﯿﺶ از ‪ %٩٠‬ﻣﻮارد ﺗﻌﺪاد ﻣﺴﺎﻓﺮان اﯾﻦ‬
‫ﺧﻄﻮط ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﮑﻪ ﮐﻤﺒﻮد ﻣﺴﺎﻓﺮان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ھﯿﭻ ﺑﮫﺒﻮدی در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﺎ طﯽ اﯾﻦ ﺳﯽ ﺳﺎل‬
‫رخ ﻧﺪاد‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰان ﺗﻌﺪاد ﻣﺴﺎﻓﺮان را ‪ %١٠۶‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از واﻗﻌﯿﺖ‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ‪ %۴۵‬ھﺰﯾﻨﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺟﻤﻊآوری‬
‫دادهھﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ھﻢ اﻋﺘﻤﺎدی ﺑﻪ آنھﺎ ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫• در ﺳﺎل ‪ ،٢٠٠٢‬از آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽھﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺧﺎﻧﻪھﺎﯾﺸﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ دﮐﻮراﺳﯿﻮﻧﯽ در‬
‫آﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ اﻧﺠﺎم داده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ ﻧﺸﺎن داد‬
‫آنھﺎ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪاﻧﺪ ھﺰﯾﻨﮥ اﯾﻦ ﮐﺎر ‪ ١٨ /۶۵‬دﻻر ﺷﻮد؛ وﻟﯽ ﺑﻪطﻮر ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ‪/٧۶٩‬‬
‫‪ ٣٨‬دﻻر ھﺰﯾﻨﻪ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰان و ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪﮔﺎن ﺗﻨﮫﺎ دﻟﯿﻞ اﯾﻦ ﺧﻄﺎھﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻗﺮاردادھﺎی ﺗﻐﯿﯿﺮ دﮐﻮراﺳﯿﻮن آﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ و ﺗﺠﮫﯿﺰات دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺳﻮد ﺧﻮد را در ﺑﮫﺒﻮد ﻧﻘﺸﮥ اﺻﻠﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ اﯾﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻧﺸﺎن از ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن در ﺗﺼﻮر‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ​ھﺎی ﺧﻮد در طﻮل زﻣﺎن دارد‪ .‬اﮔﺮ آنھﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢ واﻗﻊﺑﯿﻨﺎﻧﻪﺗﺮی ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ و ﺑﻪ‬
‫آن ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ھﺰﯾﻨﻪھﺎﯾﯽ ﻧﺨﻮاھﻨﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺧﻄﺎ در ﺑﻮدﺟﮥ اوﻟﯿﻪ ھﻤﯿﺸﻪ ھﻢ ﻧﺎآﮔﺎھﺎﻧﻪ و ﺑﺪون ﻗﺼﺪ و ﻏﺮض ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﮔﺎھﯽ‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﻘﺸﻪھﺎﯾﯽ ﻏﯿﺮ واﻗﻊﺑﯿﻨﺎﻧﻪ طﺮاﺣﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮای ﺗﺄﯾﯿﺪ آن دﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﯽزﻧﻨﺪ؛ زﯾﺮا ﻣﯽﺧﻮاھﻨﺪ ﻧﻈﺮ ﻣﺸﺘﺮی ﯾﺎ رﺋﯿﺴﺸﺎن را ﺟﻠﺐ ﮐﻨﻨﺪ و‬
‫ﻣﯽداﻧﻨﺪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﯽ وﺟﻮد دارد ﻓﺮد ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ھﺰﯾﻨﻪھﺎ ﯾﺎ دﯾﺮﮐﺮد‬
‫ﭘﺮوژه‪ ،‬آن را ﻧﯿﻤﻪﮐﺎره رھﺎ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮاردی ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺑﻪ ﻋﮫﺪۀ‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪهای اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ آنھﺎ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ از ﻧﻤﺎی ﺑﯿﺮوﻧﯽ را درک ﻧﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬دﭼﺎر ﺳﻔﺴﻄﮥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﺧﻮاھﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﻪرﯾﺰی‬
‫ﺗﻌﺪﯾﻞ ﺳﻔﺴﻄﮥ ﺑﺮﻧﺎﻣ ​‬

‫ﻪرﯾﺰی‪ ،‬از آن ﺟﻤﻌﮥ ﺧﺎطﺮهاﻧﮕﯿﺰ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﭼﻨﺪاﻧﯽ‬ ‫ﺗﺸﺨﯿﺺ و درﻣﺎن ﺳﻔﺴﻄﮥ ﺑﺮﻧﺎﻣ ​‬
‫ﻧﮑﺮده‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی آن اﯾﺪه‪ ،‬راه درازی را طﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺖ‬
‫ﻓﻠﻮﺑﯿﯿﺮگ)‪ ،(٢۵٨‬ﮐﺎرﺷﻨﺎس ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی از داﻧﻤﺎرک ﮐﻪ اﮐﻨﻮن در داﻧﺸﮕﺎه‬
‫آﮐﺴﻔﻮرد ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﮐﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻼﺻﻪای ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ اراﺋﻪ ﻣﯽدھﺪ‪:‬‬
‫ﺗﻤﺎﯾﻞ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻪ ﻧﺎدﯾﺪهﮔﺮﻓﺘﻦ ﯾﺎ ﮐﻢاﻧﮕﺎﺷﺘﻦ اطﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ‪،‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﺧﻄﺎ در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰان ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ھﻤﮥ ﺗﻼش ﺧﻮد را در ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﮑﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺑﻪﮐﺎرﮔﯿﺮی ھﻤﮥ‬
‫اطﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ را ﺗﺴﮫﯿﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻣﮫﻢﺗﺮﯾﻦ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﺑﺮای اﻓﺰاﯾﺶ دﻗﺖ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫اطﻼﻋﺎت ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎی ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻪ »ﻧﻤﺎی ﺑﯿﺮوﻧﯽ« ﺷﮫﺮت دارد و‬
‫ﻪرﯾﺰی اﺳﺖ‪.‬‬ ‫درﻣﺎن ﺳﻔﺴﻄﮥ ﺑﺮﻧﺎﻣ ​‬
‫ﻪرﯾﺰی ﺣﺎﻻ ﯾﮏ ﻧﺎم ﻓﻨﯽ ھﻢ دارد‪ .‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮔﺮوه ﻣﺮﺟﻊ‬ ‫درﻣﺎن ﺳﻔﺴﻄﮥ ﺑﺮﻧﺎﻣ ​‬
‫ﻓﻠﻮﺑﯿﯿﺮگ آن را در ﭼﻨﺪﯾﻦ ﭘﺮوژۀ اﻧﺘﻘﺎل در ﮐﺸﻮرھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎی ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اطﻼﻋﺎت ﺟﺎﻣﻊ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪھﺎ و ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫آﻣﺪۀ آنھﺎ‪ ،‬در ﺻﺪھﺎ ﭘﺮوژه در ﮔﻮﺷﻪ و ﮐﻨﺎر دﻧﯿﺎ اﺟﺮا ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﯽﺗﻮان از اﯾﻦ‬
‫اطﻼﻋﺎت ﺑﺮای ﺗﮫﯿﮥ اطﻼﻋﺎت آﻣﺎری درﺑﺎرۀ اﻓﺰاﯾﺶ ھﺰﯾﻨﻪ و زﻣﺎن ﭘﺮوژهھﺎ ﯾﺎ دﯾﮕﺮ‬
‫ﻧﻘﺎﯾﺺ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺮوژهھﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪.‬‬
‫روش ﻓﻠﻮﺑﯿﯿﺮگ در اراﺋﮥ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﺗﻤﺮﯾﻦھﺎی ﺗﻮﺻﯿﻪ​ﺷﺪه ﺑﺮای ﻏﻠﺒﻪ‬
‫ﺑﺮ اﯾﺪۀ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ (١‬ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮔﺮوه ﻣﺮﺟﻌﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ )ﺗﻐﯿﯿﺮ دﮐﻮراﺳﯿﻮن آﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﭘﺮوژهھﺎی‬
‫ﺑﺰرگ ﺧﻂ آھﻦ و ﻏﯿﺮه(‪.‬‬
‫‪ (٢‬ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن آﻣﺎر ﮔﺮوه ﻣﺮﺟﻊ )ﺑﻪﺻﻮرت ھﺰﯾﻨﮥ ھﺮ ﻣﺎﯾﻞ ﺧﻂ آھﻦ ﯾﺎ درﺻﺪ‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﻮدﺟﻪ( و اﺳﺘﻔﺎده از آﻣﺎر ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﭘﺎﯾﻪ‪.‬‬
‫‪ (٣‬اﺳﺘﻔﺎده از اطﻼﻋﺎت ﺧﺎص درﺑﺎرۀ ﻣﻮرد ﺑﺮای ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﭘﺎﯾﻪ؛ اﮔﺮ دﻟﯿﻠﯽ‬
‫ﺧﺎص وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺧﻄﺎی ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ﭘﺮوژهھﺎی‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ در آن ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ھﺪف از ﺑﺮرﺳﯽھﺎی ﻓﻠﻮﺑﯿﯿﺮگ‪ ،‬راھﻨﻤﺎﯾﯽ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﭘﺮوژهھﺎی ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺎ‬
‫ﻓﺮاھﻢﮐﺮدن آﻣﺎر ﺧﻄﺎھﺎی ﭘﺮوژهھﺎی ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪهھﺎ ﭘﯿﺶ از‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻧﮫﺎﯾﯽ و ﺗﺄﯾﯿﺪ آن‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ارزﯾﺎﺑﯽ واﻗﻊﺑﯿﻨﺎﻧﻪای از ھﺰﯾﻨﻪھﺎ و ﺳﻮد ﯾﮏ‬
‫ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ آنھﺎ ﺑﻪ ﺑﺮآورد ﺑﻮدﺟﮥ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺑﺮای ﺗﺄﻣﯿﻦ‬
‫ھﺰﯾﻨﻪھﺎی اﺿﺎﻓﯽ ﺗﻤﺎﯾﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ اﮔﺮﭼﻪ ﭼﻨﯿﻦ اﺣﺘﯿﺎطھﺎﯾﯽ ﺑﻪﺧﻮدیﺧﻮد‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻮل ﺑﻪ ﻓﻠﻮﺑﯿﯿﺮگ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد »ﺑﻮدﺟﮥ ﺟﺎﻧﺒﯽ‬
‫ﺑﺮای اﻣﻀﺎﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻗﺮارداد‪ ،‬ﺑﺴﺎن ﮔﻮﺷﺖ ﻗﺮﻣﺰ اﺳﺖ ﺑﺮای ﺷﯿﺮان ﮐﻪ آن را‬
‫ﻣﯽﺑﻠﻌﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎنھﺎ ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶ ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺮای اراﺋﮥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪھﺎ و طﺮحھﺎی ﺑﯿﺶ‬
‫از اﻧﺪازه ﺧﻮشﺑﯿﻨﺎﻧﻪ روﺑﺮو ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺮﺗﺮ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰان‬
‫دﻗﯿﻖ ﭘﺎداش ﻣﯽدھﺪ و ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﺸﮑﻞھﺎ و ﻣﻮاﻧﻊ ﻏﯿﺮ‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮه‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ »ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪھﺎی ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ« ﻧﺎﻣﻮﻓﻖاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺑﯿﺦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ و ﺧﻄﺎھﺎ‬

‫از آن ﺟﻤﻌﻪ ﻋﺼﺮ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ﺳﯽ ﺳﺎل ﻣﯽﮔﺬرد‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﻪ آن روز‬

‫ﻣﯽاﻧﺪﯾﺸﯿﺪم و در ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽھﺎﯾﻢ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ دوﺳﺘﺎﻧﻢ از اﯾﻦ‬
‫داﺳﺘﺎن ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﻣﻦ ﻣﺪام درسھﺎی ﺗﺎزهای از آن ﯾﺎد ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻢ‪.‬‬
‫ﻪرﯾﺰی‪ ،‬ﺑﻪ ھﻤﺮاه آﻣﻮس ﺑﺎر‬ ‫ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﯽ ﺳﻔﺴﻄﮥ ﺑﺮﻧﺎﻣ ​‬
‫دﯾﮕﺮ ﺑﺎ َدن ُﻟﻮاﻟﻮ)‪ (٢۵٩‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎزﮔﺸﺘﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ھﻢ‪ ،‬ﻧﻈﺮی ﺑﺮای‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی طﺮاﺣﯽ ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﺧﻄﺎی ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﮫﻢ رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮی‬
‫ﺑﻪﺣﺴﺎب ﻣﯽآﻣﺪ‪ .‬در ﻣﺪل ﻣﻨﻄﻘﯽ اﻗﺘﺼﺎدی‪ ،‬ﻣﺮدم رﯾﺴﮏ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ زﯾﺮا‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی ﺧﺎص ﺟﺬاباﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﺷﮑﺴﺖ ﭘﺮھﺰﯾﻨﻪ را ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻧﺪ؛ زﯾﺮا‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﯾﺪۀ دﯾﮕﺮی را اراﺋﻪ ﮐﺮدﯾﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺪﯾﺮان ھﻨﮕﺎم ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ھﺰﯾﻨﮥ ﭘﺮوژهھﺎی ﭘﺮﺧﻄﺮ ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺳﻔﺴﻄﮥ‬
‫ﻪرﯾﺰی ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ در ﭼﻨﮕﺎل اﯾﻦ ﺧﻄﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎﯾﯽ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣ ​‬
‫اﺳﺎس ﻣﻮازﻧﮥ ﺳﻮد و زﯾﺎن و اﺣﺘﻤﺎل ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ ﻓﺮﯾﺒﻨﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬آنھﺎ در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺳﻮدھﺎ زﯾﺎدهروی و ھﺰﯾﻨﻪھﺎ را ﮐﻤﺘﺮ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪﯾﺮان داﺳﺘﺎن ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ را زﯾﺮ و رو ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺧﻄﺎھﺎ و ﻧﻘﺺھﺎ را ﻧﺎدﯾﺪه‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﭘﺮوژهھﺎﯾﯽ را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﻮدﺟﮥ ﻟﺤﺎظ​ﺷﺪه ﯾﺎ در‬
‫زﻣﺎن ﻣﻘﺮر ﻧﺎﻣﻌﻘﻮل ھﺴﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﺳﻮددھﯽ ﻏﯿﺮواﻗﻌﯽ دارﻧﺪ و ﮐﺎﻣﻞ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه ﻣﺮدم ﻏﺎﻟﺒﺎً‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ھﻤﯿﺸﻪ‪ ،‬ﭘﺮوژهھﺎی ﭘﺮﺧﻄﺮ را ﺑﻪ دﻟﯿﻞ‬
‫ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ زﯾﺎد درﺑﺎرۀ ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی ﺧﺎص دﻧﺒﺎل ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﺎرھﺎ ﺑﻪ‬
‫اﯾﻦ اﯾﺪه ﺑﺎزﻣﯽﮔﺮدم؛ ﭼﻮن ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺷﺮح ﭼﺮاﯾﯽ دﻋﻮاھﺎی ﺣﻘﻮﻗﯽ‪ ،‬ﺷﺮوع‬
‫ﺟﻨﮓھﺎ و راهاﻧﺪازی ﮐﺴﺐوﮐﺎرھﺎی ﮐﻮﭼﮏ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﺷﮑﺴﺖ ﯾﮏ آزﻣﻮن‬

‫ﺳﺎلھﺎی ﻣﺘﻤﺎدی‪ ،‬ﺗﺼﻮرم ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﮑﺘﮥ اﺻﻠﯽ داﺳﺘﺎن طﺮاﺣﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ‬
‫درﺳﯽ را از دوﺳﺘﻢ ﺳﯿﻤﻮر آﻣﻮﺧﺘﻢ‪ :‬او ﺑﺎ اطﻼﻋﺎت ﺧﻮد درﺑﺎرۀ ﭘﺮوژهھﺎی ﻣﺸﺎﺑﻪ‬
‫ﺑﺎ ﭘﺮوژۀ ﺧﻮدﻣﺎن‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ آﯾﻨﺪۀ ﭘﺮوژهﻣﺎن را ﺑﻪ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﺪ؛‬
‫اﻣﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﮑﺮد‪ .‬ﻣﻦ در داﺳﺘﺎن دﻟﺨﻮاھﻢ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺧﻮب ظﺎھﺮ ﻣﯽﺷﺪم و ﻧﻘﺶ‬
‫روانﺷﻨﺎس زﯾﺮک و ﭘﺮﺳﺸﮕﺮ ﺑﺎھﻮش را داﺷﺘﻢ؛ وﻟﯽ ﺑﻪﺗﺎزﮔﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم در‬
‫ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻧﻘﺶ ﻣﻦ ﺳﺮدﺳﺘﮥ ﻧﺎدانھﺎ و ﮐﻢﺧﺮدان ﺑﻮده اﺳﺖ!‬
‫ﭘﺮوژه‪ ،‬اﺑﺘﮑﺎر ﻣﻦ ﺑﻮد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻣﻦ اﯾﺠﺎب ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ اطﻤﯿﻨﺎن ﯾﺎﺑﻢ‬
‫ھﻤﻪﭼﯿﺰ درﺳﺖ اﺳﺖ و ھﺮ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻣﮫﻤﯽ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺑﺎ اﻋﻀﺎی ﮔﺮوه در ﻣﯿﺎن‬
‫ﻪرﯾﺰی ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺷﻨﯿﺪن آﻣﺎر ﺳﯿﻤﻮر‬‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﺸﮑﻞ ﻣﻦ ﺳﻔﺴﻄﮥ ﺑﺮﻧﺎﻣ ​‬
‫ﻓﻮراً از اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎری ﻧﺠﺎت ﯾﺎﻓﺘﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻓﺸﺎر ﻣﯽآوردﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔﺘﻢ ﺑﺮآورد اوﻟﯿﮥ‬
‫ﻣﺎ ﺑﻪطﺮز اﺣﻤﻘﺎﻧﻪای ﺧﻮشﺑﯿﻨﺎﻧﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻓﺸﺎر ﻣﯽآوردﻧﺪ‪ ،‬اﻋﺘﺮاف‬
‫ﻣﯽﮐﺮدم ﭘﺮوژه را ﺑﺎ ﻓﺮﺿﯿﻪھﺎی ﻧﺎدرﺳﺖ آﻏﺎز ﮐﺮدﯾﻢ و ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻪطﻮر ﺟﺪی ﺑﻪ‬
‫ﺗﺴﻠﯿﻢﺷﺪن ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ھﯿﭻﮐﺲ ﻓﺸﺎری ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﯿﺎورد و ﺑﺤﺜﯽ اﯾﺠﺎد ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻣﺎ‬
‫ﺗﻮاﻓﻖ ﮐﺮدﯾﻢ ﺑﺪون ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ واﺿﺤﯽ درﺑﺎرۀ دوام ﺗﻼﺷﻤﺎن ﺑﻪ ﻣﺴﯿﺮ اداﻣﻪ‬
‫دھﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر‪ ،‬ﺳﺎده ﺑﻮد؛ زﯾﺮا ﻣﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽای ﻧﮑﺮده ﺑﻮدﯾﻢ ﮐﻪ از آن آﻏﺎز‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﮔﺮ ھﻨﮕﺎم آﻏﺎز ﺑﻪ ﮐﺎر‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﭘﺎﯾﻪای ﻣﻨﻄﻘﯽ داﺷﺘﯿﻢ‪ ،‬ﺗﻦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر‬
‫ﻧﻤﯽدادﯾﻢ؛ وﻟﯽ ﺗﺎ آن ھﻨﮕﺎم ﺗﻼش زﯾﺎدی ﮐﺮده ﺑﻮدﯾﻢ؛ ﻧﻤﻮﻧﻪای از ﺳﻔﺴﻄﮥ‬
‫ھﺰﯾﻨﮥ ﭘﺮداﺧﺘﯽ ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪی ﮐﺘﺎب ﻧﮕﺎه دﻗﯿﻖﺗﺮی ﺑﻪ آن ﺧﻮاھﻢ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﻣﺎ ﺑﻪﺧﺼﻮص ﻣﻦ‪ ،‬ﮐﻨﺎرهﮔﯿﺮی در آن ﻟﺤﻈﻪ ﺷﺮمآور ﺑﻮد و ظﺎھﺮاً دﻟﯿﻠﯽ ﺑﺮای‬
‫اﻧﺠﺎمدادن ﻓﻮری آن وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎم ﺑﺮوز ﺑﺤﺮان‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺴﯿﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎده‬
‫اﺳﺖ؛ وﻟﯽ اﯾﻦ ﯾﮏ ﺑﺤﺮان ﻧﺒﻮد؛ ﺗﻨﮫﺎ ﭼﻨﺪ واﻗﻌﯿﺖ ﺳﺎده درﺑﺎرۀ ﻣﺮدﻣﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫آنھﺎ را ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺧﺘﯿﻢ‪ .‬ﻧﺎدﯾﺪهﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻤﺎی ﺑﯿﺮوﻧﯽ آﺳﺎنﺗﺮ از ﺧﺒﺮ ﺑﺪ درﺑﺎرۀ‬
‫ﺗﻼشھﺎی ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺑﺮای وﺿﻌﯿﺖ آن زﻣﺎن ﻣﺎ ﻧﻮﻋﯽ رﺧﻮت‬
‫اﺳﺖ؛ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺑﻪ اﻧﺪﯾﺸﯿﺪن درﺑﺎرۀ آﻧﭽﻪ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ‬
‫ﻋﻠﺖ‪ ،‬اداﻣﻪ دادﯾﻢ‪ .‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻋﻀﻮ ﮔﺮوه ﺑﻮدم‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﺗﻼﺷﯽ ﺑﺮای‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻧﺸﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺮای ﮔﺮوھﯽ ﮐﻪ در ﭘﯽ ﺗﺪرﯾﺲ ﻣﻨﻄﻖ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺬﻓﯽ دردﻧﺎک و دردﺳﺮﺳﺎز اﺳﺖ‪ .‬اﻣﯿﺪوارم اﻣﺮوز داﻧﺎﺗﺮ ﺑﺎﺷﻢ و ﻋﺎدت‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪ از ﻧﻤﺎی ﺑﯿﺮوﻧﯽ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ؛ ﮔﺮﭼﻪ اﺻﻼ ً ﮐﺎری طﺒﯿﻌﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽرﺳﺪ‪.‬‬
‫***‬

‫ردﭘﺎی ﻧﻤﺎی ﺑﯿﺮوﻧﯽ‬

‫»او از ﻧﻤﺎی دروﻧﯽ ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺧﻮدش را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﺪ و ﺑﺒﯿﻨﺪ در‬
 ‫ﻣﻮردھﺎی دﯾﮕﺮ ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻪرﯾﺰی ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺳﻨﺎرﯾﻮی ﻣﻤﮑﻦ را ﻓﺮض‬ ‫»او ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺳﻔﺴﻄﮥ ﺑﺮﻧﺎﻣ ​‬
‫ﮐﺮده اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺧﯿﻠﯽ ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻘﺸﺶ ﺷﮑﺴﺖ ﺑﺨﻮرد و او ﺣﻮاﺳﺶ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪«.‬‬
‫»ﻓﮑﺮ ﮐﻦ درﺑﺎرۀ اﯾﻦ ﭘﺮوﻧﺪۀ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺧﺎص ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﮑﺎﯾﺖ ﺷﺨﺼﯽ از ﯾﮏ ﺣﺮاج‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻧﺎدرﺳﺖ‪ ،‬ﭼﯿﺰی ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﯽ‪ .‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﭘﺎﯾﻪات ﭼﯿﺴﺖ؟ ﭼﻨﺪ‬
‫ﭘﺮوﻧﺪه در دادﮔﺎه ﻣﻮﻓﻖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؟ در ﭼﻨﺪ ﭘﺮوﻧﺪه ﺗﻮاﻓﻖ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮد؟ ﻣﻘﺪار‬
‫ﺧﺴﺎرت ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟ ﭘﺮوﻧﺪهھﺎی ﻣﺎ از ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻗﻮیﺗﺮ ھﺴﺘﻨﺪ ﯾﺎ‬
‫ﺿﻌﯿﻒﺗﺮ؟«‬
‫»ﻣﺎ ھﺰﯾﻨﮥ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ؛ ﭼﻮن ﻧﻤﯽﺧﻮاھﯿﻢ اﻋﺘﺮاف ﮐﻨﯿﻢ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮردﯾﻢ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺳﻔﺴﻄﮥ ھﺰﯾﻨﮥ ﭘﺮداﺧﺘﯽ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺑﯿﺴﺖ و ﭼﮫﺎرم‪ :‬ﻣﻮﺗﻮر ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداری‬

‫ﻪرﯾﺰی‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﯾﮑﯽ از ﺣﺎﻟﺖھﺎی ﺧﻄﺎی ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ ﻓﺮاﮔﯿﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻔﺴﻄﮥ ﺑﺮﻧﺎﻣ ​‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺎ درﺑﺎرۀ ﺟﮫﺎن ﻣﻼﯾﻢﺗﺮ از واﻗﻌﯿﺖ اﺳﺖ‪ .‬وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﺧﻮدﻣﺎن ﺟﺬابﺗﺮ‬
‫ﻞﺗﺮ از ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ در واﻗﻌﯿﺖ‬ ‫از واﻗﻌﯿﺖ آنھﺎ اﺳﺖ و ھﺪفھﺎی ﻣﺎ ﻣﺤﺘﻤ ​‬
‫نھﺎ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﺎ ﺗﻤﺎﯾﻞ دارﯾﻢ درﺑﺎرۀ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻣﺎن در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ آﯾﻨﺪه‬ ‫اﺣﺘﻤﺎل آ ​‬
‫اﻏﺮاق ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﺧﻮشﺑﯿﻨﺎﻧﻪای را اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﮥ‬
‫اﯾﻦ رﻓﺘﺎر و ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮد ﺧﻄﺎی ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺎرزﺗﺮﯾﻦ ﺧﻄﺎی‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺧﻄﺎی ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ ھﻢ ﻣﻮھﺒﺖ اﺳﺖ و‬
‫ھﻢ ﺧﻄﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪﺷﺪت ﺧﻮشﺑﯿﻦ ھﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ھﻢ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﺎﺷﯿﺪ ھﻢ ﻧﮕﺮان‪.‬‬
 ‫ﺧﻮشﺑﯿﻦھﺎ‬

‫ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ طﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺑﺮﺧﯽ اﻧﺴﺎنھﺎی ﺧﻮشاﻗﺒﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺑﻘﯿﻪ‬

‫ﺧﻮشﺑﯿﻦ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﻪطﻮر ﻣﻮروﺛﯽ دﭼﺎر ﺳﻮﮔﯿﺮی ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪،‬‬
‫ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ ﺑﺸﻨﻮﯾﺪ اﻧﺴﺎن ﺧﻮشﺷﺎﻧﺴﯽ ھﺴﺘﯿﺪ؛ ﺧﻮدﺗﺎن اﯾﻦ را ﺣﺲ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬رﻓﺘﺎر ﺧﻮشﺑﯿﻨﺎﻧﻪ ﺑﻪطﻮر ﮐﻠﯽ ﻣﻮروﺛﯽ و ﺑﺨﺸﯽ از ﺣﺎل ﺧﻮب داﺷﺘﻦ‬
‫اﺳﺖ و اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺷﺎﻣﻞ اﯾﻦ ھﻢ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺟﻨﺒﮥ ﻣﺜﺒﺖ ھﺮ ﭼﯿﺰ را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﯿﺪ ﯾﮏ آرزو ﺑﺮای ﻓﺮزﻧﺪﺗﺎن ﺑﮑﻨﯿﺪ‪ ،‬آرزو ﮐﻨﯿﺪ ﺧﻮشﺑﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﻮشﺑﯿﻦھﺎ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺷﺎد و ﺧﻮﺷﺤﺎلاﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ ﺳﺨﺘﯽھﺎ و ﺷﮑﺴﺖ ﻣﻨﻌﻄﻒﺗﺮﻧﺪ‪،‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎل اﺑﺘﻼ ﺑﻪ اﻓﺴﺮدﮔﯽ در آنھﺎ ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ اﯾﻤﻨﯽ ﻗﻮیﺗﺮی دارﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﺧﻮد ﺗﻮﺟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮی دارﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ از دﯾﮕﺮان ﺳﺎﻟﻢﺗﺮﻧﺪ و‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ً زﻧﺪﮔﯽ طﻮﻻﻧﯽﺗﺮی ﺧﻮاھﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ روی ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ درﺑﺎرۀ طﻮل‬
‫ﻋﻤﺮ ﺧﻮد اﻏﺮاق ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ آنھﺎ ﺳﺎﻋﺖھﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی ﮐﺎر‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬درﺑﺎرۀ آﯾﻨﺪۀ ﺷﻐﻠﯽ و درآﻣﺪﺷﺎن ﺧﻮشﺑﯿﻦﺗﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﺲ‬
‫از طﻼق دوﺑﺎره ازدواج ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ )ﭘﯿﺮوزی ﮐﻼﺳﯿﮏ اﻣﯿﺪ ﺑﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪ( و اﺳﺘﻌﺪاد‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺮای ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﻓﺮدی دارﻧﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻮھﺒﺖھﺎی ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ ﺑﺮای‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻮﮔﯿﺮی ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ ﻣﻼﯾﻤﯽ دارﻧﺪ و ﺑﺎ وﺟﻮد ﭘﺮرﻧﮓﮐﺮدن ﺟﻨﺒﮥ‬
‫ﻣﺜﺒﺖ‪ ،‬از واﻗﻌﯿﺖ دور ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺮاد ﺧﻮشﺑﯿﻦ در ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎ ﻧﻘﺶ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮی دارﻧﺪ‪ .‬ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی آنھﺎ‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار اﺳﺖ‪ .‬آنھﺎ ﻣﺨﺘﺮعاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﯿﺎنﮔﺬارﻧﺪ و رھﺒﺮی ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻧﻈﺎﻣﯽ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﺧﻮشﺑﯿﻦ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻋﺎدی ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺒﺎل از ﭼﺎﻟﺶھﺎ و‬
‫رﯾﺴﮏﮐﺮدن ﺑﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻓﻌﻠﯽﺷﺎن رﺳﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﺧﻮشﺑﯿﻦ ﺑﺎاﺳﺘﻌﺪادﻧﺪ و‬
‫ﺧﻮشاﻗﺒﺎل و ﻗﻄﻌﺎً ﺧﻮشاﻗﺒﺎلﺗﺮ از آﻧﭽﻪ ﺧﻮد ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﻪطﻮر‬
‫ذاﺗﯽ ﺧﻮشﺑﯿﻦﺗﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﮥ ﯾﮏ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ از ﻣﺆﺳﺴﺎن ﮐﺴﺐوﮐﺎرھﺎی ﮐﻮﭼﮏ‬
‫ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺆﺳﺴﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮان ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻣﺜﺒﺖﺗﺮی ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﮥ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖھﺎﯾﺸﺎن‪ ،‬ﺑﺎورﺷﺎن ﺑﻪ ﻗﻀﺎوتھﺎ و ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽھﺎﯾﺸﺎن را‬
‫در ﮐﻨﺘﺮل ﺣﺎدﺛﻪھﺎ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﻋﺘﻤﺎدﺑﻪﻧﻔﺲ آنھﺎ ﺑﺎ ﺗﺸﻮﯾﻖ دﯾﮕﺮان ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻓﺮﺿﯿﻪای را در ﭘﯽ ﻣﯽآورد‪ :‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ را‬
‫ﺑﺮ زﻧﺪﮔﯽ دﯾﮕﺮان دارﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺧﻮشﺑﯿﻦ و ﻣﻄﻤﺌﻦ ھﺴﺘﻨﺪ و ﺑﯿﺸﺘﺮ از آﻧﭽﻪ ﻓﮑﺮ‬
‫ﮏﭘﺬﯾﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬رﯾﺴ ​‬
‫ﮏﭘﺬﯾﺮی آﮔﺎھﺎﻧﻪ و‬ ‫ﺷﻮاھﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ ﺳﻮﮔﯿﺮی ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ در رﯾﺴ ​‬
‫داوطﻠﺒﺎﻧﮥ اﻓﺮاد ﯾﺎ ﻣﺆﺳﺴﻪھﺎ ﻧﻘﺶ دارد و ﮔﺎه اﯾﻦ ﻧﻘﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ وﻗﺖھﺎ رﯾﺴﮏﮐﻨﻨﺪهھﺎ‪ ،‬اﻣﺘﯿﺎزھﺎی اﻗﺪام ﺧﻮد را دﺳﺖﮐﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و‬
‫ﺑﺮای ﯾﺎﻓﺘﻦ اﯾﻦ اﻣﺘﯿﺎز ﺗﻼش ﺑﻪﺳﺰاﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن ﺧﻮشﺑﯿﻦ از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ‬
‫رﯾﺴﮏ را ﺑﻪدرﺳﺘﯽ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻧﻤﯽدھﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻣﺤﺘﺎط ھﺴﺘﻨﺪ؛‬
‫ﺣﺘﯽ ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اطﻤﯿﻨﺎﻧﺸﺎن در ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ آﯾﻨﺪه ﻣﻮﺟﺐ ﭘﯿﺪاﯾﺶ‬
‫ﺧﻠﻖ و ﺧﻮی ﻣﺜﺒﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺣﺎل و ھﻮای ﻣﺜﺒﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮐﻤﮏ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬روﺣﯿﮥ ﮐﺎرﻣﻨﺪان را ﺑﮫﺒﻮد ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ و ﺑﻪ ﭘﯿﺮوزی آنھﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ دﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﻧﺪﮐﯽ ﻓﺮﯾﺒﻨﺪه و ﻏﯿﺮواﻗﻌﯽ‬
‫ھﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻔﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﺧﻄﺎھﺎی ادراﮐﯽ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ‬

‫اﺣﺘﻤﺎل دوام ﯾﮏ ﮐﺴﺐوﮐﺎر ﮐﻮﭼﮏ در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﻪ ﻣﺪت ﭘﻨﺞ ﺳﺎل‪ ،‬ﺣﺪود‬
‫‪ %٣۵‬اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺴﺐوﮐﺎرھﺎ را ﭘﺎﯾﻪﮔﺬاری ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎور ﻧﺪارﻧﺪ اﯾﻦ‬
‫آﻣﺎر درﺑﺎرۀ آنھﺎ ﺻﺪق ﮐﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ از ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‬
‫آنھﺎ در زﻣﺮۀ ﮐﺴﺐوﮐﺎرھﺎی ﻣﻮﻓﻖ و ﺧﻮشآﺗﯿﻪ ﻗﺮار دارﻧﺪ؛ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺮآورد آنھﺎ از‬
‫ﺐوﮐﺎر ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﮐﺴﺐوﮐﺎر ﺧﻮد«‪ ،‬ﻣﻌﺎدل ‪%۶٠‬‬ ‫اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ »در ھﺮ ﮐﺴ ​‬
‫اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺣﺪود دوﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺪار واﻗﻌﯽ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻮﮔﯿﺮی در ارزﯾﺎﺑﯽ اﻓﺮاد از‬
‫اﻣﺘﯿﺎزھﺎی ﺗﺠﺎرت ﺧﻮد ﺣﺘﯽ ﺧﯿﺮهﮐﻨﻨﺪهﺗﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺪود ‪ %٨١‬از ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺧﻮد را ‪ ٧‬از ‪ ١٠‬ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽداﻧﻨﺪ و ‪ %٣٣‬از آنھﺎ ﻧﯿﺰ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﺷﮑﺴﺖ را ﺻﻔﺮ در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻤﺖ و ﺳﻮی اﯾﻦ ﺳﻮﮔﯿﺮی در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ آﯾﻨﺪه ﻣﺎﯾﮥ ﺷﮕﻔﺘﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﮔﺮ‬
‫ﺑﺎ ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﺗﺎزﮔﯽ ﯾﮏ رﺳﺘﻮران اﯾﺘﺎﻟﯿﺎﯾﯽ راهاﻧﺪازی ﮐﺮده اﺳﺖ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺨﻮاھﯿﺪ داﺷﺖ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺧﻮد را ﮐﻤﺘﺮ از واﻗﻌﯿﺖ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﺪ ﯾﺎ در‬
‫ﻗﺒﺎل ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺧﻮد در رﺳﺘﻮران ﻧﮕﺎھﯽ ﻣﻨﻔﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﺳﺆال را‬
‫در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﺮای داﻧﺴﺘﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﺗﻼش ﮐﺎﻓﯽ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬آﯾﺎ ﺑﺎز ھﻢ ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری دﺳﺖ ﻣﯽزد؟ ﯾﺎ آﯾﺎ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ را ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ ‪ %۶٠‬از رﺳﺘﻮرانھﺎی‬
‫ﺟﺪﯾﺪ ﭘﺲ از ﺳﻪ ﺳﺎل ﺑﺴﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؟ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎی ﺑﯿﺮوﻧﯽ اﺻﻼ ً ﺑﻪ‬
‫ذھﻨﺶ ﻧﺮﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻓﺎﯾﺪهھﺎی اﺧﻼق و ﻣﻨﺶ ﺧﻮشﺑﯿﻨﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺗﺸﻮﯾﻖ‪ ،‬ﭘﺎﻓﺸﺎری و اﺳﺘﻮاری در‬
‫روﯾﺎروﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﻮاﻧﻊ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﯾﻦ ﭘﺎﻓﺸﺎری ھﺰﯾﻨﻪای دارد‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪھﺎی ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ ﺗﻮﻣﺎس آﺳﺘﺒﺮو)‪ ،(٢۶٠‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮشﺑﯿﻦھﺎ‬
‫ھﻨﮕﺎم درﯾﺎﻓﺖ ﺧﺒﺮھﺎی ﺑﺪ ﭼﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬او اطﻼﻋﺎت ﺧﻮد را از ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﮐﺎﻧﺎداﯾﯽ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ھﻤﯿﺎری ﻣﺨﺘﺮﻋﺎن)‪ (٢۶١‬ﺗﮫﯿﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس ارزﯾﺎﺑﯽ ھﺪﻓﻤﻨﺪی از ﺟﻨﺒﻪھﺎی ﺗﺠﺎری اﯾﺪهھﺎی ﻣﺨﺘﺮﻋﺎن‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ‬
‫ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺑﺮای آﻧﺎن ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس رﺗﺒﻪﺑﻨﺪی دﻗﯿﻖ اﺧﺘﺮاعھﺎ‬
‫ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ‪ ٣٧‬ﻣﻌﯿﺎر از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ھﺰﯾﻨﮥ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺗﻘﺎﺿﺎی اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ آن‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﮥ اﯾﻦ ﺑﺮرﺳﯽ در ﻗﺎﻟﺐ رﺗﺒﻪﺑﻨﺪی ﺣﺮوﻓﯽ اﻋﻼم ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫رﺗﺒﻪھﺎی ‪ E‬و ‪ D‬ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺑﯿﺶ از ‪ %٧٠‬از اﺧﺘﺮاعھﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﮑﺴﺖ ﻣﺤﺴﻮب‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﮑﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪطﻮر ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی دﻗﯿﻖ اﺳﺖ؛ ﺗﻨﮫﺎ ﭘﻨﺞ اﺧﺘﺮاع‬
‫ا ز ‪ ۴١١‬ﭘﺮوژۀ ﻣﺮدودی ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﮥ ﺗﺠﺎریﺳﺎزی رﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ ھﯿﭻﯾﮏ از آنھﺎ ﻣﻮﻓﻖ‬
‫ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺧﺒﺎر ﻧﺎاﻣﯿﺪﮐﻨﻨﺪۀ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﮑﺴﺖ اﺧﺘﺮاعھﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﻧﯿﻤﯽ از ﻣﺨﺘﺮﻋﺎن‬
‫ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﻮﻧﺪ؛ وﻟﯽ ‪ %۴٧‬از آنھﺎ ﺑﻪ ﺗﻼش ﺧﻮد اداﻣﻪ دادﻧﺪ و ﺑﺎ اﯾﻦ ﭘﺎﻓﺸﺎری ﯾﺎ‬
‫ﮐﻠﻪﺷﻘﯽ‪ ،‬ﺑﻪطﻮر ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺿﺮر ﺧﻮد را دوﺑﺮاﺑﺮ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﭘﺎﻓﺸﺎری ﺑﻪ‬
‫اداﻣﮥ ﭘﺮوژه ﺑﻌﺪ از ﺷﻨﯿﺪن ﺧﺒﺮ ﻧﺎاﻣﯿﺪﮐﻨﻨﺪه در ﻣﯿﺎن ﻣﺨﺘﺮﻋﺎﻧﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ از‬
 ‫ﻧﻈﺮ ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ رﺗﺒﮥ ﺑﺎﻻﺗﺮی داﺷﺘﻨﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺨﺘﺮﻋﺎن ﺑﻪطﻮر ﮐﻠﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﯾﮕﺮ‬
‫اﻓﺮاد ﺧﻮشﺑﯿﻦﺗﺮ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺠﻤﻮع‪ ،‬ﺑﺎزده اﺧﺘﺮاع ﺷﺨﺼﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢ ﺑﻮد؛‬
‫»ﮐﻤﺘﺮ از ﺑﺎزده ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ ﺧﺼﻮﺻﯽ و ﺑﺎ اوراق ﺑﮫﺎدار ﭘﺮرﯾﺴﮏ«‪ .‬در ﻧﮕﺎھﯽ ﮐﻠﯽﺗﺮ‪،‬‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺎﻟﯽ اﺷﺘﻐﺎل ﺷﺨﺼﯽ در ﺣﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫ﯾﮑﺴﺎن‪ ،‬ﻓﺮدی ﮐﻪ ﻣﮫﺎرﺗﺶ را ﺑﻪ ﯾﮏ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ ﻣﯽﻓﺮوﺷﺪ‪ ،‬از ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﻪطﻮر‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻮد ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورد‪ .‬ﺷﻮاھﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ‬
‫ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮده‪ ،‬ﻟﺠﻮج و ﭘﺮھﺰﯾﻨﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫روانﺷﻨﺎﺳﺎن ﺗﺄﯾﯿﺪ ﮐﺮدﻧﺪ اﻏﻠﺐ ﻣﺮدم ﺑﻪطﻮر ذاﺗﯽ ﺑﺎور دارﻧﺪ در ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﺧﻮب از ﺑﯿﺸﺘﺮ اﻓﺮاد ﺑﺮﺗﺮ ھﺴﺘﻨﺪ و ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ در آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻣﺒﻠﻎ اﻧﺪﮐﯽ‬
‫را روی اﯾﻦ ﺑﺎور ﺷﺮطﺑﻨﺪی ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎور ﺑﻪ ﺑﺮﺗﺮی در ﺑﺎزار ﺗﺠﺎری‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی‬
‫ﻣﮫﻤﯽ در ﺑﺮ دارد‪ .‬ﻣﺪﯾﺮان ﮐﺴﺐوﮐﺎرھﺎی ﺑﺰرگ ﮔﺎه ﺑﺮای ادﻏﺎمھﺎ ﯾﺎ ﺗﻤﻠﮏھﺎی‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺮھﺰﯾﻨﻪ‪ ،‬رﯾﺴﮏ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس اﯾﻦ ﺑﺎور ﮐﻪ آنھﺎ ﺑﮫﺘﺮ از ﻣﺎﻟﮑﺎن‬
‫ﻓﻌﻠﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ داراﯾﯽھﺎ و ﮐﺎرﻣﻨﺪان آن را ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻮرس‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً‬
‫ﺑﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮﮐﺖھﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﮐﺎھﺶ ارزش ﺳﮫﺎم ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدھﺪ؛ زﯾﺮا ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﮐﺮده اﺳﺖ ﺗﻼش ﺑﺮای ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزی ﺷﺮﮐﺖھﺎی ﺑﺰرگ ﺑﯿﺸﺘﺮ وﻗﺖھﺎ ﺷﮑﺴﺖ‬
‫ﻣﯽﺧﻮرد‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻤﻠﮏھﺎی ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﺎ »ﻓﺮﺿﯿﮥ ﺟﺴﻮراﻧﻪای« ﺗﻮﺿﯿﺢ داده‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ :‬ﻗﺪرت ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﻣﺪﯾﺮان ﺷﺮﮐﺖھﺎی ﺧﺮﯾﺪار‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ از آن ﭼﯿﺰی اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫دو اﻗﺘﺼﺎددان ﺑﻪ ﻧﺎمھﺎی اوﻟﻮﯾﮏ ﻣﺎﻟﻤﻨﺪﯾﺮ)‪ (٢۶٢‬و ﺟﻔﺮی ﺗﯿﺖ)‪ ،(٢۶٣‬ﻣﺪﯾﺮان‬
‫ﻋﺎﻣﻞ ﺧﻮشﺑﯿﻦ را ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻘﺪار ﺳﮫﺎم ﺷﺨﺼﯽ ﺗﺤﺖ ﺗﻤﻠﮏ ﺧﻮد از ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬طﺒﻖ ﻣﺸﺎھﺪۀ آن دو‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮان ﻋﺎﻣﻞ رﯾﺴﮏھﺎی ﺑﺰرگﺗﺮی‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ وامھﺎ ھﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﺧﺮﯾﺪ ﺳﮫﺎم‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی وﺟﻮد دارد ﮐﻪ آﻧﺎن ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ ﺷﺮﮐﺖھﺎی ھﺪف ﺑﯿﺸﺘﺮ ھﺰﯾﻨﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ھﻢ ﺗﻦ ﺑﻪ ادﻏﺎمھﺎﯾﯽ دھﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ارزش ﺷﺮﮐﺖ ﺿﺮﺑﻪ ﻣﯽزﻧﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺎن‬
‫ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﮫﺎم ﺷﺮﮐﺖھﺎی ﺧﺮﯾﺪار ھﻨﮕﺎم ادﻏﺎم‪ ،‬ﺑﻪواﺳﻄﮥ ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ آنھﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻟﻄﻤﻪ ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ‪ .‬ﺑﻮرس در ﺗﺸﺨﯿﺺ اﯾﻦ ﻣﺪﯾﺮان ﺑﯿﺶ از‬
‫اﻧﺪازه ﻣﻄﻤﺌﻦ و ﻣﺎھﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺸﺎھﺪهھﺎ ﻣﺪﯾﺮان ﻋﺎﻣﻞ را از ﯾﮏ اﺗﮫﺎم ﻣﺒﺮا‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ وﻟﯽ اﺗﮫﺎم دﯾﮕﺮی را ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ :‬ﻣﺪﯾﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ رﯾﺴﮏھﺎی‬
‫ﻧﺎﺳﺎﻟﻤﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﻦ ﭘﻮل دﯾﮕﺮان دﺳﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر‬
‫ﻧﻤﯽزﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ از ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫رﯾﺴﮏھﺎی ﺑﺰرگﺗﺮی ﺗﻦ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ رﺳﺎﻧﻪھﺎ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮان ﻋﺎﻣﻞ و ﺳﺘﺎﯾﺶ از‬
‫آ​ن​ھﺎ ﺑﻪ​ﻣﺜﺎﺑﻪ اﻓﺮاد ﻣﺸﮫﻮر ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﺴﺎرتھﺎی ﻣﺪﯾﺮان ﻣﻄﻤﺌﻦ و‬
‫ﺧﻮشﺑﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬دادهھﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ اھﺪای ﺟﺎﯾﺰهھﺎی رﺳﺎﻧﻪھﺎی ﻣﻌﺘﺒﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮان ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺮای ﺳﮫﺎﻣﺪاران ﮔﺮان ﺗﻤﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ دو اﻗﺘﺼﺎددان‬
‫ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﻨﺪ‪» :‬ﻣﺎ درﯾﺎﻓﺘﯿﻢ ﺷﺮﮐﺖھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺪﯾﺮان آنھﺎ ﺑﺮﻧﺪۀ ﺟﺎﯾﺰه در ھﺮ دو‬
‫ُﺑﻌﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ارزش ﺳﮫﺎم و ﻧﺤﻮۀ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺿﻌﯿﻒﺗﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻢزﻣﺎن‪ ،‬ﭘﺎداشھﺎ و درآﻣﺪ ﻣﺪﯾﺮان اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮان زﻣﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮی را‬ ‫ھ ​‬
‫ﺻﺮف ﮐﺎرھﺎی ﺧﺎرج از ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺜﻞ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﮐﺘﺎب و ﺣﻀﻮر در ﺟﻠﺴﻪھﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﺮﮔﺮم ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داراﯾﯽھﺎ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺳﺎلھﺎ ﭘﯿﺶ ﻣﻦ و ھﻤﺴﺮم ﺑﺮای ﺗﻌﻄﯿﻼت ﺑﻪ ﺟﺰﯾﺮۀ وﻧﮑﻮور)‪ (٢۶۴‬رﻓﺘﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮای‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻣﺤﻠﯽ ﺑﺮای اﻗﺎﻣﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺘﻠﯽ ﺟﺬاب‪ ،‬وﻟﯽ ﺧﺎﻟﯽ و ﮐﻢﻣﺴﺎﻓﺮ در ﺟﺎدهای‬
‫ﮐﻢﺗﺮدد ﻣﯿﺎن ﺟﻨﮕﻞ رﻓﺘﯿﻢ‪ .‬ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻣﺘﻞ زوج ﺟﻮاﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﻤﯽ ﺳﺆال‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻧﺪ داﺳﺘﺎن زﻧﺪﮔﯽﺷﺎن را ﺑﺮاﯾﻤﺎن ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آن دو در اﺳﺘﺎن‬
‫آﻟﺒﺮﺗﺎ)‪ (٢۶۵‬ﻣﻌﻠﻢ ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ زﻧﺪﮔﯽﺷﺎن را ﺗﻐﯿﯿﺮ دھﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن‬
‫از ﭘﺲاﻧﺪازھﺎﯾﺸﺎن ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ اﯾﻦ ﻣﺘﻞ ﮐﻪ دوازده ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ زوج ﺑﺪون ھﯿﭻ اﺑﺎﯾﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﺘﻞ را ارزان ﺧﺮﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﺷﺶ‪،‬‬
‫ھﻔﺖ ﺻﺎﺣﺐ ﻗﺒﻠﯽ ﻣﺘﻞ از ﭘﺲ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ آن ﺑﺮ ﻧﯿﺎﻣﺪﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻗﺼﺪ دارﻧﺪ وام‬
‫ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ و ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮھﺎی ﺟﺪﯾﺪ و ﺳﺎﺧﺖ رﺳﺘﻮران ﮐﻨﺎر ﻣﺘﻞ‪ ،‬آن را ﺟﺬابﺗﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫زوج ھﯿﭻ دﻟﯿﻠﯽ ﻧﻤﯽدﯾﺪﻧﺪ ﺗﻮﺿﯿﺢ دھﻨﺪ ﭼﺮا ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﺎﯾﯽ را ﮐﻪ‬
‫ﺷﺶ ﯾﺎ ھﻔﺖ ﺻﺎﺣﺐ ﻗﺒﻠﯽ در ادارۀ آن ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮردهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺑﮕﺮداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﮥ ﺗﺎﺟﺮان‪ ،‬از ﺻﺎﺣﺒﺎن ﯾﮏ ﻣﺘﻞ ﺗﺎ ﻣﺪﯾﺮان ﻋﺎﻣﻞ ﺳﺮﺷﻨﺎس‪ ،‬ھﻤﮕﯽ ﺑﺎ ﻧﺨﯽ‬
‫ﻧﺎﻣﺮﺋﯽ از ﺟﻨﺲ ﺟﺴﺎرت و ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ ﺑﻪ ھﻢ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺧﻮردهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن رﯾﺴﮏﭘﺬﯾِﺮ ﺧﻮشﺑﯿﻦ‪ ،‬ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ ﺑﻪ ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ ﺟﺎﻣﻌﮥ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداری‬
‫ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ رﯾﺴﮏھﺎی آنھﺎ ﻧﺎاﻣﯿﺪﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎرﺗﺎ‬
‫ﮐﻮﺋﻠﻮ)‪ ،(٢۶۶‬از داﻧﺸﮕﺎه اﻗﺘﺼﺎد ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﺑﻪ دﺷﻮارﺑﻮدن ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی درﺑﺎرۀ‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖھﺎی دوﻟﺖ در ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺆﺳﺴﺎن ﮐﺴﺐوﮐﺎرھﺎی ﮐﻮﭼﮏ‬
‫ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺣﻤﺎﯾﺖ از آنھﺎ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬آﯾﺎ دوﻟﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ً طﯽ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺧﻮد را ﺑﻪ ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬وام ﻓﺮاھﻢ ﮐﻨﺪ؟‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از اﻗﺘﺼﺎددانھﺎی رﻓﺘﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺎ دﯾﺪﮔﺎه ﭘﺪراﻧﮥ ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﺮای‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﺲاﻧﺪازھﺎﯾﺸﺎن ﻓﺮاﺗﺮ از ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ​ھﺎی ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻮاﻓﻖ ھﺴﺘﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﭘﺮﺳﺶ‬
‫اﻧﺠﺎمدادن ﯾﺎ ﻧﺪادن و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺣﻤﺎﯾﺖ دوﻟﺖ از ﮐﺴﺐوﮐﺎرھﺎی ﮐﻮﭼﮏ ﭘﺎﺳﺦ‬
‫رﺿﺎﯾﺖﺑﺨﺸﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬
 ‫رﻗﺎﺑﺖ ﻓﺮاﻣﻮشﺷﺪه‬

‫ﻪﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن را ﺑﻪ ﭘﺎی اﺷﺘﯿﺎق و ﺑﻠﻨﺪﭘﺮوازی‬ ‫ﺷﺎﯾﺪ وﺳﻮﺳ ​‬

‫ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ؛ وﻟﯽ اﺣﺴﺎس‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺨﺸﯽ از داﺳﺘﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻮﮔﯿﺮھﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‬
‫ﻧﻘﺶ ﻣﮫﻤﯽ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ دارﻧﺪ؛ ﺑﻪﺧﺼﻮص وﯾﮋﮔﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﯾﻌﻨﯽ ﭼﺸﻢ‬
‫ﻋﺎﻗﻞ‪.‬‬
‫• ﻣﺎ روی ھﺪف ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ﻧﻘﺸﻪ و طﺮﺣﻤﺎن را ﻣﺮﺟﻊ ﻗﺮار ﻣﯽدھﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺮخھﺎی ﭘﺎﯾﮥ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ﺧﻮدﻣﺎن را در ﻣﻌﺮض ﺳﻔﺴﻄﮥ‬
‫ﻪرﯾﺰی ﻗﺮار ﻣﯽدھﯿﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣ ​‬
‫• ﻣﺎ روی آﻧﭽﻪ ﻣﯽﺧﻮاھﯿﻢ اﻧﺠﺎم دھﯿﻢ‪ ،‬ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ﺑﻪ ﻣﮫﺎرت و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪھﺎی‬
‫دﯾﮕﺮان ﮐﺎری ﻧﺪارﯾﻢ‪.‬‬
‫• ﻣﺎ در ﺷﺮح ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ آﯾﻨﺪه ﺑﺮ ﻧﻘﺶ ﻋﻠﯿﺖ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ﺑﻪ ﻧﻘﺶ‬
‫ﺷﺎﻧﺲ ﺗﻮﺟﮫﯽ ﻧﺪارﯾﻢ و ﺧﻮدﻣﺎن را ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫• ﻣﺎ روی آﻧﭽﻪ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻧﻤﯽداﻧﯿﻢ‪ ،‬ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ ﺑﺎورھﺎﯾﻤﺎن اطﻤﯿﻨﺎن زﯾﺎدی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪.‬‬
‫اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﮐﻪ ‪ %٩٠‬از راﻧﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎور دارﻧﺪ ﺧﻮدﺷﺎن از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ راﻧﻨﺪﮔﺎن ﺑﮫﺘﺮ‬
‫ﻪﺷﺪهای اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺗﺎ‬ ‫ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎﻓﺘﮥ روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻢ و ﺷﻨﺎﺧﺘ ​‬
‫ً‬
‫ﺣﺪی ﺑﻪ ﺑﺨﺸﯽ از ﻓﺮھﻨﮓ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺜﺎﻟﯽ از اﺛﺮ‬
‫ﺟﺎﻣﻊﺗﺮ »ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ« ذﮐﺮ ﻣﯽﺷﻮد؛ وﻟﯽ ﺗﻔﺴﯿﺮ اﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﻪ طﯽ ﺳﺎلھﺎی‬
‫اﺧﯿﺮ از ﺧﻮدﺑﺰرگﺑﯿﻨﯽ ﺑﻪ ﺳﻮﮔﯿﺮی ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ دو ﭘﺮﺳﺶ‬
‫دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬آﯾﺎ ﺷﻤﺎ راﻧﻨﺪۀ ﺧﻮﺑﯽ ھﺴﺘﯿﺪ؟‬
‫‪ -‬آﯾﺎ ﺷﻤﺎ از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ راﻧﻨﺪﮔﺎن ﺑﮫﺘﺮ ھﺴﺘﯿﺪ؟‬
‫ﭘﺮﺳﺶ اول ﺑﺴﯿﺎر آﺳﺎن و ﭘﺎﺳﺦ آن ﺳﺮﯾﻊ ﺑﻪ ذھﻦ ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ راﻧﻨﺪهھﺎ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﺑﻠﻪ‪ .‬ﭘﺮﺳﺶ دوم دﺷﻮارﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﭘﺎﺳﺦدھﻨﺪﮔﺎن ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬
‫ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺻﺤﯿﺢ و ﺟﺪی ﺑﻪ آن ﺑﺪھﻨﺪ؛ زﯾﺮا اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﺴﺘﻠﺰم ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ راﻧﻨﺪﮔﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﺗﺎ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﺨﺶ از ﮐﺘﺎب ﺑﺮاﯾﺘﺎن‬
‫ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮﮐﻨﻨﺪه ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدم در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ دﺷﻮار ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺸﯽ آﺳﺎنﺗﺮ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ دھﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻨﯽ ﮐﻪ اﺻﻼ ً ﺑﻪ آن ﻓﮑﺮ ﻧﮑﺮدهاﻧﺪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اطﻼﻋﺎت در ﺧﺼﻮص ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ از اﺛﺮ »ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ« ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﯽدھﺪ اﻧﺴﺎنھﺎ درﺑﺎرۀ ﮐﺎری ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺳﺨﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺎ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ اﯾﻨﭽﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪» :‬آﯾﺎ‬
‫ﺷﻤﺎ در ﺷﺮوع ﻣﮑﺎﻟﻤﻪای ﺑﺎ ﯾﮏ ﻓﺮد ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺑﮫﺘﺮ از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻣﺮدم ھﺴﺘﯿﺪ؟« ﻧﺘﯿﺠﮥ‬
‫اﯾﻦ اﺗﻔﺎق‪ ،‬ﺗﻤﺎﯾﻞ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ زﯾﺎد درﺑﺎرۀ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽھﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺳﻄﺢ‬
‫ﻣﻘﺒﻮﻟﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﻓﺮﺻﺖھﺎی زﯾﺎدی داﺷﺘﻪام ﮐﻪ از ﻣﺆﺳﺴﺎن و ﻣﺸﺎرﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در‬
‫ﮐﺴﺐوﮐﺎرھﺎی ﻣﺒﺘﮑﺮاﻧﻪ ﺳﺆال ﮐﻨﻢ ﺗﺎ ﭼﻪ اﻧﺪازه آﯾﻨﺪۀ ﺷﺮﮐﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺗﻼﺷﺘﺎن‬
‫ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد؟ ﭘﺮﺳﺶ ﺳﺎدهای اﺳﺖ و ﭘﺎﺳﺦ آن ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬در‬
‫ﮏ ﻣﻦ‪ ،‬اﯾﻦ ﭘﺎﺳﺦ ھﺮﮔﺰ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ %٨٠‬ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺣﺘﯽ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻓﺮاد‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﮥ ﮐﻮﭼ ِ‬
‫ﺟﺴﻮر از ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﮐﺴﺐوﮐﺎر ﺧﻮد اطﻤﯿﻨﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ھﻢ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﺸﺎن در دﺳﺘﺎن ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ اﺷﺘﺒﺎه ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬آﯾﻨﺪۀ‬
‫ﯾﮏ ﮐﺴﺐوﮐﺎر ﻧﻮﭘﺎ ﺑﻪ ھﻤﺎن اﻧﺪازه ﮐﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻼش ﺧﻮدش اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫دﺳﺘﺎوردھﺎی رﻗﯿﺒﺎن و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﺎزار ھﻢ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد؛ وﻟﯽ ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ ﻧﻘﺶ ﺧﻮد‬
‫را ﺑﺎزی ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن ﺑﻪطﻮر طﺒﯿﻌﯽ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﮫﺘﺮ از ھﻤﻪ ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ‬
‫ﻧﻘﺸﻪھﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪھﺎی ﺧﻮدﺷﺎن و ﺗﮫﺪﯾﺪھﺎ و ﻓﺮﺻﺖھﺎ در آﯾﻨﺪۀ ﻧﺰدﯾﮏ‪ ،‬ﻣﺜﻞ‬
‫درﯾﺎﻓﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﮐﻤﺘﺮ درﺑﺎرۀ رﻗﯿﺒﺎﻧﺸﺎن ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ .‬طﺒﯿﻌﯽ‬
‫اﺳﺖ آﯾﻨﺪهای را ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﮐﻢرﻧﮕﯽ در آن دارد‪.‬‬
‫شﺷﺪه‪ ،‬آن را ﺑﺎ‬‫ﻪدھﻨﺪﮔﺎن ﻣﻔﮫﻮم رﻗﺎﺑﺖ ﻓﺮاﻣﻮ ​‬ ‫ﮐﺎﻟﯿﻦ ﮐﺎِﻣِﺮر)‪ (٢۶٧‬و َدن ُﻟﻮاﻟﻮ‪ ،‬اراﺋ ​‬
‫ﻧﻘﻞ ﻗﻮﻟﯽ از رﺋﯿﺲ اﺳﺘﻮدﯾﻮی دﯾﺰﻧﯽ)‪ (٢۶٨‬ذﮐﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬او در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﻢزﻣﺎن ﻓﯿﻠﻢھﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺑﻮدﺟﻪھﺎی ھﻨﮕﻔﺖ ﻣﺜﻞ روز ﯾﺎدﺑﻮد)‪ (٢۶٩‬ﯾﺎ‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ ﮐﻪ ﭼﺮا ھ ​‬
‫روز اﺳﺘﻘﻼل)‪ (٢٧٠‬اﮐﺮان ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻏﺮور‪ ،‬ﻏﺮور‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﮐﺴﺐوﮐﺎر ﺧﻮدﺗﺎن ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﺪ‪:‬‬
‫»ﻣﻦ دﭘﺎرﺗﻤﺎن داﺳﺘﺎنﻧﻮﯾﺴﯽ ﺧﻮﺑﯽ دارم‪ .‬دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ ﺧﻮﺑﯽ دارم‪ .‬ﻣﻮﻓﻖ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ و اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ« و ﺑﺎ ﺧﻮدﺗﺎن ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﺪ دﯾﮕﺮان ھﻢ ھﻤﯿﻦ ﻓﮑﺮ‬
‫را ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﯾﮏ آﺧﺮ ھﻔﺘﻪ‪ ،‬ﭘﻨﺞ ﻓﯿﻠﻢ روی اﮐﺮان ﻣﯽرود و ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ‪ ،‬اﯾﻦ ھﻤﻪ‬
‫ﻣﺨﺎطﺐ ﺑﺮای ﺗﻤﺎﺷﺎی آن ﻧﻤﯽرود‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﺻﺮﯾﺢ او ﺑﻪ ﻏﺮور اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﻪ دور از ﺗﻮھﯿﻦ و ﺣﺲ ﺑﺮﺗﺮی ﺑﻪ‬
‫دﯾﮕﺮ اﺳﺘﻮدﯾﻮھﺎ‪ .‬رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬در ﭘﺮﺳﺶ دﺷﻮاری ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﺳﺎدهﺗﺮ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺪﯾﺮان اﺳﺘﻮدﯾﻮھﺎی ﻓﯿﻠﻢﺳﺎزی ﺑﺎ‬
‫اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ روﺑﺮو ھﺴﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻗﺪام دﯾﮕﺮ اﺳﺘﻮدﯾﻮھﺎ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ‬
‫دﯾﺪن ﻓﯿﻠﻢ ﻣﺎ ﻣﯽروﻧﺪ؟« ﭘﺮﺳﺸﯽ ﮐﻪ ﻣﺪﯾﺮان ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدھﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎدهﺗﺮ و‬
‫اطﻼﻋﺎت ﻻزم ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪ :‬آﯾﺎ ﻓﯿﻠﻢ ﺧﻮﺑﯽ دارﯾﻢ و ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﯿﻢ؟ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ و ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫شﺷﺪه‪،‬‬ ‫ﺖ ﻓﺮاﻣﻮ ​‬‫ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ و اﺛﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺪ رﻗﺎﺑ ​‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺰان ورودی اﺳﺖ‪ :‬رﻗﺒﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی وارد ﺑﺎزار ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺳﻮددھﯽ ﺑﺎزار‬
‫را از ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ درآﻣﺪ آنھﺎ ﺑﻪ ﺿﺮر ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺮای‬
‫ﺷﺮﮐﺖ رﻗﯿﺐ در ﺑﺎزار ﻧﺎاﻣﯿﺪﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ؛ وﻟﯽ اﺛﺮ آن ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد در ﻣﺠﻤﻮع ﻣﺜﺒﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬روی ﺳﺨﻦ ﺟﯿﻮاﻧﯽ دوﺳﯽ)‪ (٢٧١‬و َدن ُﻟﻮاﻟﻮ ﺷﺮﮐﺖھﺎی‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺷﮑﺴﺖ​ﺧﻮرد ​های اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺎزار ﺗﺎزهای را در اﺧﺘﯿﺎر‬
‫نھﺎ ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬ ‫رﻗﯿﺒﺎن ﺑﺮﺗﺮ ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﯽدھﻨﺪ و ﻧﺎم »ﺷﮫﯿﺪان ﺧﻮشﺑﯿﻦ« ﺑﺮ آ ​‬
‫رﻗﯿﺒﺎن ﺑﺮای اﻗﺘﺼﺎد ﺧﻮباﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻪ ﺿﺮر ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
 ‫اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ‬

‫اﺳﺘﺎدان داﻧﺸﮕﺎه دوک)‪ ،(٢٧٢‬ﺑﻪ ﻣﺪت ﭼﻨﺪ ﺳﺎل از ﻣﺪﯾﺮان ﺑﺨﺶ اﻗﺘﺼﺎدی‬
‫ﺷﺮﮐﺖھﺎی ﺑﺰرگ ﺑﺮای ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺷﺎﺧﺺ ‪ (S&P(٢٧٣‬در ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫آنھﺎ ‪ ١١‬ھﺰار ‪ ۶٠٠‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺟﻤﻊآوری ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ دﻗﺖ آنھﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬واﺿﺢ و روﺷﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺪﯾﺮان اﻗﺘﺼﺎدی ﺷﺮﮐﺖھﺎ ھﯿﭻ اﯾﺪهای درﺑﺎرۀ آﯾﻨﺪۀ‬
‫ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺑﺎزار ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺨﻤﯿﻦھﺎی آنھﺎ ﺑﻪ ارزش واﻗﻌﯽ ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻨﮫﺎ‬
‫اﻧﺪﮐﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺻﻔﺮ ﺑﻮد! ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ آنھﺎ ﺑﺎزار را در ﺣﺎل ﺳﻘﻮط ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﺳﻘﻮط آن ﺗﻨﮫﺎ اﻧﺪﮐﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از اﺣﺘﻤﺎل رﺷﺪ ﺑﺎزار ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎ ﺷﮕﻔﺘﯽآور ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﺒﺮ ﺑﺪ واﻗﻌﯽ‪ ،‬ﺑﯽﺧﺒﺮی ﻣﺪﯾﺮان اﻗﺘﺼﺎدی از‬
‫ﺑﯽارزش ﺑﻮدن ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎﯾﺸﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ درﺑﺎرۀ ﺷﺎﺧﺺ ‪،S&P‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ دو ﻣﻘﺪار دﯾﮕﺮ را ﻧﯿﺰ ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﯽزدﻧﺪ‪ .‬ارزﺷﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ اطﻤﯿﻨﺎن ‪ %٩٠‬ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻ‬
‫اﺳﺖ و ﻣﻘﺪاری ﮐﻪ ﺑﺎ اطﻤﯿﻨﺎن ‪ %٩٠‬ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺎﯾﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزۀ ﻣﯿﺎن اﯾﻦ دو ﻣﻘﺪار را‬
‫»ﻓﺎﺻﻠﻪ اطﻤﯿﻨﺎن ‪ «%٨٠‬ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎ ﺧﺎرج از اﯾﻦ ﺑﺎزه »ﺷﮕﻔﺘﯽ« ﻧﺎﻣﯿﺪه‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻓﺎﺻﻠﮥ اطﻤﯿﻨﺎن ‪ %٨٠‬را ﺑﺮای ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫اﻧﺘﻈﺎر دارد ﺣﺪود ‪ %٢٠‬ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎ ﺷﮕﻔﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮاواﻧﯽ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎﯾﯽ ﺷﮕﻔﺘﯽھﺎی ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮی وﺟﻮد داﺷﺖ‪ %۶٧ :‬و ﻣﻘﺪاری ﺑﯿﺶ‬
‫از ﺳﻪﺑﺮاﺑﺮ آﻧﭽﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرﻓﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﻣﺪﯾﺮان اﻗﺘﺼﺎدی درﺑﺎرۀ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺑﺎزار اطﻤﯿﻨﺎن زﯾﺎدی ﺑﻪ ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ‪،‬‬
‫ﺣﺮﺑﮥ دﯾﮕﺮی از ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ اﺳﺖ‪ .‬ھﺮﮔﺎه ﻣﻘﺪاری را ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﯽزﻧﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫اطﻼﻋﺎت در ذھﻨﻤﺎن اﻋﺘﻤﺎد ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و داﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﻨﺴﺠﻢ ﺑﺮای ﻣﻌﻨﺎﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ‬
‫آن ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﯽﺳﺎزﯾﻢ‪ .‬ﺑﺮوزدادن اطﻼﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ذھﻨﻤﺎن ﻧﻤﯽآﯾﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ‬
‫اﺳﺖ؛ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﻠﺖ ﮐﻪ اﺻﻼ ً در ذھﻦ وﺟﻮد ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن اﯾﻦ ﭘﮋوھﺶ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﺮدﻧﺪ ﻓﺎﺻﻠﮥ اطﻤﯿﻨﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ﮐﺎھﺶ‬
‫ﺷﮕﻔﺘﯽھﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﻄﻠﻮب ‪ %٢٠‬ﭼﻪ ﻣﯿﺰان اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺣﯿﺮتآور ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮای‬
‫ﺣﻔﻆ ﻣﯿﺰان ﺷﮕﻔﺘﯽھﺎ در ﺳﻄﺢ ﻣﻄﻠﻮب‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ھﺮ ﺳﺎل ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮان اﻗﺘﺼﺎدی ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺷ ﻮ د »اﺣﺘﻤﺎل ‪ %٨٠‬وﺟﻮد دارد ﺑﻮرس ‪ S&P‬ﺳﺎل آﯾﻨﺪه ﺑﺎزده ﺑﯿﻦ ‪ %-١٠‬و ‪%+٣٠‬‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ«‪ .‬ﻓﺎﺻﻠﮥ اطﻤﯿﻨﺎﻧﯽ ﮐﻪ داﻧﺶ ﯾﺎ دﻗﯿﻖﺗﺮ ﺑﮕﻮﯾﻢ‪ ،‬ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﻣﺪﯾﺮان‬
‫اﻗﺘﺼﺎدی را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫﺎرﺑﺮاﺑﺮ اطﻤﯿﻨﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻋﻨﻮان ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﺟﺪال‪ ،‬ﻧﻘﺶ روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﺮرﻧﮓ اﺳﺖ؛ زﯾﺮا ﭘﺎﺳﺦ ﯾﮏ ﻣﺪﯾﺮ اﻗﺘﺼﺎدی‬
‫ﺻﺎدق ﺑﺪون ﺷﮏ اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬آن ﻣﺪﯾﺮ اﻗﺘﺼﺎدی ﮐﻪ ﺑﻪ ھﻤﮑﺎراﻧﺶ ﺑﮕﻮﯾﺪ‬
‫»ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎد ‪ S&P‬در ﺳﺎل آﯾﻨﺪه ﺑﺎزده ﺑﯿﻦ ‪ %-١٠‬و ‪ %+٣٠‬ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ« ﺑﺎﯾﺪ‬
‫اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﮫﺰاء و ﺗﻤﺴﺨﺮ روﺑﺮو ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺎﺻﻠﮥ اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد‪،‬‬
‫اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ ﻧﺎآﮔﺎھﯽ و ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮای ﻓﺮد آﮔﺎه ﺑﻪ‬
‫اﻗﺘﺼﺎد ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ آنھﺎ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﭼﻪ اطﻼﻋﺎت ﮐﻤﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ھﻢ‬
‫ﻣﺪﯾﺮی ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺎآﮔﺎھﯽ اﻗﺮار ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺑﯿﺦ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ داﺳﺘﺎن ﻣﺸﮫﻮر‬
‫رﺋﯿﺲﺟﻤﮫﻮر ﺗﺮوﻣﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ »ﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﺑﺎاراده« ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪروﺷﻨﯽ‬
‫ﺣﺮف ﺑﺰﻧﺪ؛ ﭼﻮن از ﺷﻨﯿﺪن ﺣﺮفھﺎی ﺗﮑﺮاری اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﮐﻪ ﻣﺪام ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬از‬
‫ﺳﻮی دﯾﮕﺮ« ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎنھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺧﻮد اﻋﺘﻤﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﻋﻮاﻗﺒﯽ ﭘﺮھﺰﯾﻨﻪ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ روی ﻣﺪﯾﺮان اﻗﺘﺼﺎدی ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﺎﺧﺺ‪ S&P‬ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮشﺑﯿﻦ و ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬درﺑﺎرۀ‬
‫ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺷﺮﮐﺖ ﺧﻮد ﻧﯿﺰ ﺑﺎوری ﻣﺸﺎﺑﻪ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬آنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻧﺴﯿﻢ طﺎﻟﺐ‬
‫اﺳﺘﺪﻻل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬درک ﻧﺎدرﺳﺖ از ﻧﺒﻮد اطﻤﯿﻨﺎن ﻣﺤﯿﻂ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ﮐﺎرﮔﺰاران اﻗﺘﺼﺎدی رﯾﺴﮏھﺎﯾﯽ را ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ از آنھﺎ ﭘﺮھﯿﺰ ﮐﻨﻨﺪ؛ وﻟﯽ‬
‫ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺑﺎزار ﺑﺴﯿﺎر ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم و ﺷﺮﮐﺖھﺎ اﻓﺮاد‬
‫ﻪدھﻨﺪۀ اطﻼﻋﺎت ﮔﻤﺮا ​هﮐﻨﻨﺪه و ﺧﻄﺮﻧﺎک را ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ارج ﻣﯽﻧﮫﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫اراﺋ ​‬
‫واﻗﻌﯿﺖ را ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از درسھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ از ﺑﺤﺮانھﺎی ﻣﻨﺘﮫﯽ ﺑﻪ رﮐﻮد‬
‫ﺑﺰرگ اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﺑﺴﭙﺎرﯾﻢ‪ ،‬دورهھﺎی زﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن​ھﺎ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﯿﺎن‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن و ﺳﺎزﻣﺎنھﺎ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻧﯿﺮوھﺎی ﺑﺰرﮔﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ‬
‫ﻧﺪﯾﺪن رﯾﺴﮏھﺎ و ﻧﺒﻮد اطﻤﯿﻨﺎن ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺸﺎرھﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼﺎدی ﮐﻪ ﻣﺸﻮق اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﺤﺪود ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻓﯿﻠﯿﭗ ﺗﺘﻼک در ﻣﺸﺎھﺪهھﺎی ﺧﻮد‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪھﺎی ﺧﺒﺮی دﻋﻮت‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ درﺑﺎرۀ ﮐﺎرھﺎﯾﺸﺎن ﻓﺨﺮﻓﺮوﺷﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ‪،‬‬
‫در ﺟﺎﻣﻌﮥ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﺪاول و ﻣﺮﺳﻮم اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ درﺑﺎرۀ ﺑﯿﻤﺎران‬
‫ﻓﻮتﺷﺪه در ‪ ICU‬و ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮐﺎﻟﺒﺪﺷﮑﺎﻓﯽ آنھﺎ ﺑﺎ وﺿﻌﯿﺖ و ﺗﺸﺨﯿﺺ‬
‫ﭘﺰﺷﮑﺎن ﭘﯿﺶ از ﻣﺮگ ﻧﺸﺎن داد‪» :‬ﭘﺰﺷﮑﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﭘﯿﺶ از ﻣﺮگ اطﻤﯿﻨﺎن داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬در ‪ %۴٠‬ﻣﻮارد اﺷﺘﺒﺎه ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ«‪ .‬ﺑﺎز‬
‫ھﻢ ﭘﺰﺷﮑﺎن ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﺗﺸﻮﯾﻖ ﺑﯿﻤﺎران ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪطﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﺿﻌﻒ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﺑﺮای ﯾﮏ ﭘﺰﺷﮏ ﻧﺸﺎﻧﮥ ﻧﺎاﻣﯿﺪﮐﻨﻨﺪهای اﺳﺖ‪ .‬وﺟﻮد‬
‫اطﻤﯿﻨﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺒﻮد اطﻤﯿﻨﺎن رﺟﺤﺎن دارد و اﻧﺘﻘﺎد ﺷﺪﯾﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ اﺑﺮاز ﻧﺒﻮد اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺑﯿﻤﺎران اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎﻧﯽ ﮐﻪ ھﻤﮥ ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺧﻮد را اﻓﺸﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎ رﻗﯿﺒﺎن ﻣﻄﻤﺌﻦﺗﺮ ﺧﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﮫﺘﺮ ﺟﻠﺐ‬
‫اﻋﺘﻤﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬درک ﺑﯽطﺮﻓﺎﻧﮥ ﻧﺒﻮد اطﻤﯿﻨﺎن اﺳﺎس‬
‫ﻣﻨﻄﻘﯽﺑﻮدن اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ھﻤﺎن ﭼﯿﺰی ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدم و ﺳﺎزﻣﺎنھﺎ ﺧﻮاھﺎن آن‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﺒﻮد اطﻤﯿﻨﺎن ﺷﺪﯾﺪ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﻄﺮﻧﺎک ﻓﻠﺞﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ و اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ‬
‫ﺣﺪسزدن در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻐﺮﻧﺞ‪ ،‬ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺗﻈﺎھﺮ ﺑﻪ داﻧﺎﯾﯽ راه ﺣﻞ‬
‫ﻣﻄﻠﻮبﺗﺮی اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ھﻤﮥ ﻋﻮاﻣﻞ اﺣﺴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دﺳﺖﺑﻪدﺳﺖ ھﻢ‬
‫ﻣﯽدھﻨﺪ و از ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ اﻏﺮاقﺷﺪه ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎنھﺎ ﺑﻪﺳﻮی‬
‫رﯾﺴﮏھﺎﯾﯽ ﮐﺸﺎﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ از ﻧﺘﯿﺠﮥ آن ﻣﻄﻠﻊ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از آن دوری‬
‫ﮏﭘﺬﯾﺮ و‬‫ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ھﯿﭻ ﻣﺪرﮐﯽ دال ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع در دﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ اﻓﺮاد رﯾﺴ ​‬
‫اھﻞ ﺧﻄﺮ در اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪای ﻧﺎﻣﻌﻤﻮل ﺑﻪ ﻗﻤﺎرھﺎی ﺧﻄﺮﻧﺎک و ﺑﺰرگ دارﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ‬
‫ﺗﻨﮫﺎ ﮐﻤﯽ ﻧﺎآﮔﺎهﺗﺮ از اﻓﺮاد ﺧﺸﮏ و ﻣﺘﻌﺼﺐ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ و َدن ُﻟﻮاﻟﻮ ﻋﺒﺎرت‬
‫»ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺟﺴﻮراﻧﻪ و ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﺧﺸﮏ« را ﺑﺮای ﺷﺮح ﭘﯿﺶزﻣﯿﻨﮥ‬
‫رﯾﺴﮏﮐﺮدن ﺳﺎﺧﺘﯿﻢ‪.‬‬
‫اﺛﺮ ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ زﯾﺎد ﺑﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی در ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺧﻮد ﻣﻮھﺒﺘﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪه اﺳﺖ؛‬
‫وﻟﯽ ﻧﻘﺶ ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ در ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺧﻮب ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ ﻣﺜﺒﺖ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻓﺎﯾﺪۀ‬
‫اﺻﻠﯽ ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ‪ ،‬اﻧﻌﻄﺎف در ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ ﻣﻮاﻧﻊ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮥ ﻣﺎرﺗﯿﻦ‬
‫ﺳﻠﯿﮕﻤﻦ)‪ ،(٢٧۴‬ﭘﺎﯾﻪﮔﺬار روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺜﺒﺖﮔﺮا‪» ،‬ﺳﺒﮏ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺧﻮشﺑﯿﻨﺎﻧﻪ« ﺑﺎ‬
‫دﻓﺎع از ﺗﺼﻮﯾﺮ ذھﻨﯽ ﻓﺮد در اﯾﺠﺎد اﻧﻌﻄﺎف ﻧﻘﺶ دارد‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﺳﺒﮏ‬
‫ﺧﻮشﺑﯿﻨﺎﻧﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﮐﺴﺐ اﻋﺘﺒﺎر ﻣﻮﻓﻘﯿﺖھﺎ ﻣﯽﺷﻮد؛ وﻟﯽ ﺷﮑﺴﺖھﺎ را ﺑﻪ‬
‫ﮔﺮدن ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ روش را ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﺎ ﺣﺪودی ﻣﯽﺗﻮان ﻓﺮاﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺳﻠﯿﮕﻤﻦ اﺛﺮ‬
‫اﯾﻦ آﻣﻮزش را روی ﺷﻐﻞھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ درﺻﺪ ﺑﺎﻻﯾﯽ از ﺷﮑﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽھﺎی ﺣﻀﻮری و ﺗﻠﻔﻨﯽ ﺑﯿﻤﻪ ‪ -‬ﺷﻐﻠﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻌﻤﻮل در دوران ﻗﺒﻞ از‬
‫اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ‪ -‬ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻓﺮدی ﺑﺒﯿﻨﺪ زﻧﯽ ﺑﺎ ﻋﺼﺒﺎﻧﯿﺖ در را روی‬
‫او ﻣﯽﺑﻨﺪد‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﮑﺮ ﮐﻪ »او زﻧﯽ وﺣﺸﺘﻨﺎک ﺑﻮد«‪ ،‬آﺷﮑﺎرا ﻗﻮیﺗﺮ از »ﻣﻦ ﻓﺮوﺷﻨﺪۀ‬
‫ﺑﺪی ھﺴﺘﻢ« در ذھﻦ ﻧﻘﺶ ﻣﯽﺑﻨﺪد‪ .‬ﻣﻦ ھﻤﯿﺸﻪ ﺑﺎور داﺷﺘﻢ داﺷﺘﻦ‬
‫ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ ﺑﺮای ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در ﺣﻮزۀ ﭘﮋوھﺶ ﻋﻠﻤﯽ ﺿﺮوری اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﻮز ھﻢ‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻣﻮﻓﻘﯽ را ﻧﺪﯾﺪهام ﮐﻪ در اﻏﺮاق اھﻤﯿﺖ ﮐﺎرھﺎی ﺧﻮد ﻧﺎﺗﻮان ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎور‬
‫دارم ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﺣﺲ ﺧﯿﺎﻟﯽ اﻣﻨﯿﺖ ﺧﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪ ،‬در روﯾﺎروﯾﯽ ﺑﺎ ﺷﮑﺴﺖھﺎی‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﻣﮑﺮر و ﻣﻮﻓﻘﯿﺖھﺎی ﮐﻤﯿﺎب‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﭘﮋوھﺸﮕﺮان‪ ،‬ﭘﮋﻣﺮده‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
 ‫ﭘﯿﺶ از واﻗﻌﻪ‪ :‬ﻋﻼج ﺟﺰﺋﯽ‬

‫آﯾﺎ اطﻤﯿﻨﺎن ﺧﻮشﺑﯿﻨﺎﻧﻪ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﺑﻪ دﺳﺖ آورد؟ ﻣﻦ ﭼﻨﺪان‬

‫ﺧﻮشﺑﯿﻦ ﻧﯿﺴﺘﻢ‪ .‬ﺗﻼشھﺎی ﺑﺴﯿﺎری ﺑﺮای آﻣﻮزش اﻧﺴﺎنھﺎ ﺷﺪه ﺗﺎ ﻓﻮاﺻﻞ‬
‫اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﺎزﺗﺎب​دھﻨﺪۀ ﻣﯿﺰان ﺑﯽ​دﻗﺘﯽﺷﺎن را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ‬
‫ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﺛﺒﺖ ﻧﺮﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﻣﻌﻤﻮل در اﯾﻦ ﺑﺎره‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫زﻣﯿﻦﺷﻨﺎﺳﺎن روﯾﺎل داچ ﺷﻞ)‪ (٢٧۵‬اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از اﯾﻨﮑﻪ آﻧﺎن ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﭘﺮوژۀ ﻗﺪﯾﻤﯽ‬
‫دارای ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻣﺸﺨﺺ آﻣﻮزش دﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯿﺰان اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن در ارزﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﻣﺤﻞ​ھﺎی ﺣﻔﺎری ﻣﺤﺘﻤﻞ ﮐﺎھﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬در ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺸﻮﯾﻖ اﻓﺮاد ﺑﻪ‬
‫ظﮐﺮدن ﻓﺮﺿﯿﻪھﺎی دﯾﮕﺮ‪ ،‬اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﺗﻌﺪﯾﻞ داده ﺷﺪه‪ ،‬وﻟﯽ از ﺑﯿﻦ‬ ‫ﻟﺤﺎ ​‬
‫ﻧﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ وﯾﮋﮔﯽھﺎی‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ١‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان آن را ﻣﮫﺎر ﮐﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮان آن را از ﺑﯿﻦ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻣﺎﻧﻊ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اطﻤﯿﻨﺎن دروﻧﯽ ﺑﻪ​وﺳﯿﻠﮥ اﻧﺴﺠﺎم داﺳﺘﺎن‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪه ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد و ﮐﯿﻔﯿﺖ و ﻣﯿﺰان اطﻼﻋﺎت ﺗﺄﯾﯿﺪﮐﻨﻨﺪۀ آن اھﻤﯿﺘﯽ‬
‫ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ً‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺳﺎزﻣﺎنھﺎ در ﻣﮫﺎر ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ اﻓﺮاد ﺑﮫﺘﺮ از ھﺮ ﻓﺮد دﯾﮕﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ اﯾﺪه ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎر را ﮔﺮی ﮐﻼﯾﻦ‪ ،‬ھﻤﮑﺎر ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻣﻦ اراﺋﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬او ﮐﻪ‬
‫از ﻣﺪاﻓﻌﺎن ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺳﻮﮔﯿﺮیھﺎی روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢھﺎ‬
‫ﺳﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ دارد‪ ،‬روش ﺧﻮد را ﮐﺎﻟﺒﺪﺷﮑﺎﻓﯽ ﻧﺎﻣﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺳﺎدهای‬
‫اﺳﺖ‪ :‬ﮐﻼﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﺗﺼﻤﯿﻤﯽ ﻣﮫﻢ دﺳﺖ‬
‫ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ھﻨﻮز ﺑﻪطﻮر رﺳﻤﯽ اﻋﻼم ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻠﺴﻪای ﺑﺎ ﺣﻀﻮر اﻓﺮاد‬
‫ﻣﻄﻠﻊ در آن زﻣﯿﻨﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬آﻏﺎز ﺟﻠﺴﻪ‪ ،‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺳﺎده و ﮐﻮﺗﺎھﯽ ﺻﻮرت‬
‫ﮔ ﯿ ﺮ د ‪» :‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ﯾﮏ ﺳﺎل از اﺟﺮای طﺮح ﻓﻌﻠﯽ​ﻣﺎن‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﮥ آن‬
‫ﻓﺎﺟﻌﻪﺑﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻟﻄﻔﺎً در ﭘﻨﺞ ﺗﺎ ده دﻗﯿﻘﻪ ﺷﺮﺣﯽ ﻣﺨﺘﺼﺮ از اﯾﻦ ﻓﺎﺟﻌﻪ‬
‫ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ‪«.‬‬
‫ً‬
‫اﯾﺪۀ ﮔﺮی ﮐﻼﯾﻦ ﺑﺮای ﮐﺎﻟﺒﺪﺷﮑﺎﻓﯽ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ اﺷﺘﯿﺎﻗﯽ ﻓﻮری ﺑﺮﻣﯽاﻧﮕﯿﺰد‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫آﻧﮑﻪ در ﺟﻠﺴﻪای در ﺷﮫﺮ داووس درﺑﺎرۀ اﯾﻦ اﯾﺪۀ ﮐﻼﯾﻦ ﺗﻮﺿﯿﺢ دادم‪ ،‬ﺷﻨﯿﺪم‬
‫ﮐﺴﯽ ﭘﭻﭘﭻ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪» :‬ﺑﺮای ھﻤﯿﻦ‪ ،‬ارزش آﻣﺪن ﺑﻪ داووس را داﺷﺖ!« ﺑﻌﺪھﺎ‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم آن ﻓﺮد ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ ﯾﮑﯽ از ﺷﺮﮐﺖھﺎی ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺎﻟﺒﺪﺷﮑﺎﻓﯽ دو ﻣﺰﯾﺖ اﺻﻠﯽ دارد‪ :‬اﯾﻦ روش ﺑﺮ ﺗﻔﮑﺮ ﮔﺮوھﯽ اﯾﺠﺎدﺷﺪه در‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از ﮔﺮوهھﺎ ﭘﺲ از ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﻏﻠﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺗﺨﯿﻞ ﮔﺮوھﯽ از اﻓﺮاد آﮔﺎه‬
‫را در ﻣﺴﯿﺮی ﻣﻄﻠﻮب ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ھﻢ​رأی ﺷﺪن ﯾﮏ ﮔﺮوه درﺑﺎرۀ ﯾﮏ ﺗﺼﻤﯿﻢ و ﭘﺲ از ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺳﺮﮔﺮوه‪ ،‬ﺗﺮدﯾﺪ ھﻤﻪ‬
‫درﺑﺎرۀ ﺻﺤﺖ و ﺑﯿﻨﺶ اﻗﺪام ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰیﺷﺪه ﺑﻪﻣﺮور از ﺑﯿﻦ ﻣﯽرود و درﻧﮫﺎﯾﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫وﻓﺎدار ﻧﺒﻮدن ﺑﻪ ﮔﺮوه و ﺳﺮﮔﺮوه ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺮﭘﻮش ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﺮ‬
‫ﺷﮏھﺎ‪ ،‬ﺑﺮ اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﮔﺮوه ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﻣﻮاﻓﻘﺎن آن ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯽاﻓﺰاﯾﺪ؛‬
‫ﺑﻪ​طﻮری ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺣﯿﺮت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﺧﻮد را ﻣﺨﻔﯽ ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ؛ اﻣﺎ اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ‬
‫حھﺎی دﭼﺎر ﺧﻄﺎھﺎی ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ و ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ را ﮐﻢ‬ ‫ﺑﻪﻧﻮﻋﯽ ﺧﺴﺎرتھﺎی طﺮ ​‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫***‬

‫رد ﭘﺎی ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ‬

‫»آن​ھﺎ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﮐﻨﺘﺮل دارﻧﺪ‪ .‬واﻗﻌﺎً ﻣﻮاﻧﻊ ﺳﺮ راه را دﺳﺖﮐﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫»ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽآﯾﺪ از ﺑﺤﺮان ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ رﻧﺞ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪«.‬‬
‫»اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪای از اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﮕﺎر ﺑﺎور دارﻧﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از آﻧﭽﻪ واﻗﻌﺎً‬
‫ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ ،‬اطﻼﻋﺎت دارﻧﺪ‪«.‬‬
‫»ﺑﺎﯾﺪ ﺟﻠﺴﮥ ﮐﺎﻟﺒﺪﺷﮑﺎﻓﯽ ﺑﺮﮔﺰار ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﮐﺴﯽ ﻣﺸﮑﻠﯽ را ﺑﺒﯿﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ آن ﻧﺸﺪهاﯾﻢ‪«.‬‬
‫***‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﭼﮫﺎرم‪ :‬اﻧﺘﺨﺎبھﺎ‬
‫ﻓﺼﻞ ﺑﯿﺴﺖ و ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺧﻄﺎھﺎی ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ)‪(٢٧۶‬‬

‫در اواﯾﻞ دھﮥ ‪ ،١٩٧٠‬آﻣﻮس ﻧﮕﺎرﺷﯽ از ﻣﻘﺎﻟﮥ ﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎددان ﺳﻮﺋﯿﺴﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم‬

‫ﺑﻮروﻧﻮ ﻓﺮی)‪ (٢٧٧‬ﺑﻪ ﻣﻦ داد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ درﺑﺎرۀ ﻓﺮﺿﯿﻪھﺎی روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻧﻈﺮﯾﮥ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ رﻧﮓ ﮐﺎﻏﺬ ﻣﻘﺎﻟﻪ را ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ دارم‪ :‬ﻗﺮﻣﺰ ﺗﯿﺮه‪ .‬ﺑﻮروﻧﻮ ﻓﺮی و‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻦ آن ﻣﻘﺎﻟﻪ را ﭼﻨﺪان ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﻧﺪارم‪ ،‬وﻟﯽ ھﻨﻮز ﺟﻤﻠﮥ اول آن را ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻪھﺎی‬ ‫ﯾﺎد ﻣﯽآورم‪» :‬ﻋﺎﻣﻞ ﻧﻈﺮﯾﮥ اﻗﺘﺼﺎدی‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﯽ و ﺧﻮدﺧﻮاه اﺳﺖ و ﺳﻠﯿﻘ ​‬
‫ﺛﺎﺑﺖ و ﺑﯽﺗﻐﯿﯿﺮ دارد‪«.‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﮫﺖزده ﺑﻮدم‪ .‬ھﻤﮑﺎران اﻗﺘﺼﺎددان ﻣﻦ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﺠﺎور ﮐﺎر ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و‬
‫ﻣﻦ ھﺮﮔﺰ ﻧﻔﮫﻤﯿﺪه ﺑﻮدم ﭼﻪ ﺗﻔﺎوت ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﯿﻦ دﻧﯿﺎی ﻋﻠﻤﯽ ﻣﻦ و آنھﺎ وﺟﻮد‬
‫دارد‪ .‬ﺑﺮای ﯾﮏ روانﺷﻨﺎس ﮐﺎﻣﻼ ً ﺑﺪﯾﮫﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎنھﺎ ﻧﻪ ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﻨﻄﻘﯽ و ﻧﻪ‬
‫ﮐﺎﻣﻼ ً ﺧﻮدﺧﻮاه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﻠﯿﻘﮥ آنھﺎ ھﺮ ﭼﯿﺰی ھﺴﺖ ﺑﻪﺟﺰ ﺛﺒﺎت‪ .‬ﮔﻮﯾﯽ ﻣﺎ در ھﺮ‬
‫ﺣﺎل ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ دو ﮔﻮﻧﮥ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮدﯾﻢ؛ دو ﮔﻮﻧﻪای ﮐﻪ رﯾﭽﺎرد ﺗﯿﻠﺮ آنھﺎ را‬
‫نھﺎ« ﻧﺎﻣﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬‫»اﻗﺘﺼﺎد)‪ (٢٧٨‬و اﻧﺴﺎ ​‬
‫نﺷﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬اﻧﺴﺎنھﺎی ﻣﺠﮫﺰ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬را‬ ‫روا ​‬
‫نﺷﻨﺎﺳﺎن درﺑﺎرۀ دﻧﯿﺎ ﺑﻪ اطﻼﻋﺎﺗﯽ ﻣﺤﺪود اﺳﺖ ﮐﻪ در‬ ‫ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬دﯾﺪﮔﺎه روا ​‬
‫ھﻤﺎن ﻟﺤﻈﻪ در اﺧﺘﯿﺎر دارﻧﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﻋﻠﺖ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﺑﻪاﻧﺪازۀ اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﮔﺎھﯽ ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪﻧﺪ و ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻣﺎﯾ ​‬
‫ﻞاﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ ﮔﺮوه ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﻮد ﮐﻤﮏ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻ ً اطﻼﻋﺎت اﻧﺪﮐﯽ درﺑﺎرۀ ﻋﻼﯾﻖ ﺧﻮد‬
‫در ﺳﺎل آﯾﻨﺪه ﯾﺎ ﺣﺘﯽ روز ﺑﻌﺪ دارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺮای ﮔﻔﺘﮕﻮﯾﯽ ﺟﺬاب در دو‬
‫ﺳﻮی ﻣﺮزھﺎی رﺷﺘﻪھﺎی ﻋﻠﻤﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻢ ﺷﻐﻠﻢ ﺑﺎ اﯾﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮ‬
‫ﺷﮑﻞ ﺑﮕﯿﺮد‪.‬‬
‫آﻣﻮس اﻧﺪﮐﯽ ﭘﺲ از ﻧﺸﺎندادن ﻣﻘﺎﻟﮥ ﻓﺮی ﺑﻪ ﻣﻦ‪ ،‬ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﮐﺮد ﭘﺮوژۀ ﺑﻌﺪی‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ درﺑﺎرۀ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی اﺧﺘﺼﺎص دھﯿﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﯿﭻ اطﻼﻋﺎﺗﯽ‬
‫در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻧﺪاﺷﺘﻢ؛ وﻟﯽ آﻣﻮس در زﻣﯿﻨﮥ روانﺷﻨﺎﺳﯽ رﯾﺎﺿﯽ ﻣﺘﺨﺼﺺ و‬
‫ﺳﺘﺎره ﺑﻮد و ﻣﺮا ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﻓﺼﻞ ﮐﺘﺎب آﺷﻨﺎ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮش ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺧﻮﺑﯽ‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺧﯿﻠﯽ زود درﯾﺎﻓﺘﻢ ﺳﻮژۀ ﻣﺎ ﻧﮕﺮش اﻧﺴﺎنھﺎ ﺑﻪ ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎی رﯾﺴﮑﯽ و ﯾﺎﻓﺘﻦ‬
‫ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺑﺮای ﭘﺮﺳﺸﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد؛ اﯾﻨﮑﻪ ﭼﻪ ﻗﺎﻧﻮنھﺎﯾﯽ ﺑﺮ‬
‫اﻧﺘﺨﺎبھﺎی اﻓﺮاد ﺑﯿﻦ ﻗﻤﺎرھﺎی ﮐﻮﭼﮏ ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬و ﺑﯿﻦ ﻗﻤﺎرھﺎ و ﭼﯿﺰھﺎی ﻗﻄﻌﯽ‬
‫ﺣﺎﮐﻢاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻤﺎرھﺎی ﺳﺎده‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﺣﺘﻤﺎل ‪ ۴٠‬درﺻﺪی ﺑﺮﻧﺪ ​هﺷﺪن ‪ ٣٠٠‬دﻻر‪ ،‬ﺑﺮای داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن‬
‫ﻢﮔﯿﺮی ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺮمھﺎی ﻣﯿﻮه ﺑﺮای داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ژﻧﺘﯿﮏ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫رﺷﺘﮥ ﺗﺼﻤﯿ ​‬
‫اﻧﺘﺨﺎبھﺎی اﯾﻦ ﻗﻤﺎرھﺎی ﺳﺎده‪ ،‬ﻣﺪﻟﯽ ﺳﺎده را ﺷﮑﻞ ﻣﯽدھﻨﺪ ﮐﻪ وﯾﮋﮔﯽھﺎی‬
‫ﻣﮫﻢ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﺑﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮ دارﻧﺪ‪ .‬ھﺪف اﺻﻠﯽ ﭘﮋوھﺸﮕﺮان‪ ،‬درک اﯾﻦ‬
‫ﻢھﺎی ﭘﯿﭽﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻤﺎرھﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی اﻧﺘﺨﺎبھﺎ ھﺮﮔﺰ‬ ‫ﺗﺼﻤﯿ ​‬
‫ﻗﻄﻌﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی ﺑﻪظﺎھﺮ ﻗﻄﻌﯽ ھﻢ ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻗﺮارداد ﺧﺮﯾﺪ آﭘﺎرﺗﻤﺎﻧﯽ را اﻣﻀﺎ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽداﻧﯿﺪ ﺑﻌﺪاً ﺑﺎ ﭼﻪ ﻗﯿﻤﺘﯽ‬
‫آن را ﺧﻮاھﯿﺪ ﻓﺮوﺧﺖ؛ ﯾﺎ ﻧﻤﯽداﻧﯿﺪ ﭘﺴﺮ ھﻤﺴﺎﯾﻪﺗﺎن ﺑﻪزودی ﺷﯿﭙﻮرزدن را آﻏﺎز‬
‫ﺧﻮاھﺪ ﮐﺮد‪ .‬ھﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺰرگ در زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎ ﻧﺒﻮد اطﻤﯿﻨﺎن را ﺑﻪ ھﻤﺮاه دارد‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ھﻤﯿﻦ ﻋﻠﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻣﻦ در رﺷﺘﮥ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی اﻣﯿﺪوارﻧﺪ درسھﺎی‬
‫ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻪ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎی ﻣﺪل را در ﻣﺴﺎﺋﻞ روزﻣﺮه ﺟﺬابﺗﺮ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﯿﺮﻧﺪ؛ وﻟﯽ‬
‫ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ‪ ،‬ﻋﻠﺖ اﺻﻠﯽ رویآوردن ﻧﻈﺮﯾﻪ​ﭘﺮدازان ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ درﺑﺎرۀ‬
‫ﻗﻤﺎرھﺎی ﺳﺎده اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازان دﯾﮕﺮ در زﻣﯿﻨﮥ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﻧﯿﺰ ھﻤﯿﻦ‬
‫ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺣﻮزه‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی را در ﺧﻮد داﺷﺖ ﮐﻪ اﺳﺎس ﻣﺪل ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ و ﺗﺎ‬
‫ﺑﻪ اﻣﺮوز ﻣﮫﻢﺗﺮﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ در ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی‬
‫ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﺪل روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﻣﻨﻄﻖ اﻧﺘﺨﺎب اﺳﺖ و ﺑﺮ ﭘﺎﯾﮥ ﻗﻮاﻧﯿﻦ‬
‫اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﻣﻨﻄﻖ ﯾﺎ ﺑﺪﯾﮫﯿﺎت ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺜﺎل را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪:‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺳﯿﺐ را ﺑﻪ ﻣﻮز ﺗﺮﺟﯿﺢ دھﯿﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺷﺎﻧﺲ ‪ ١٠٠‬درﺻﺪی ﺑﺮﻧﺪهﺷﺪن ﯾﮏ‬
‫ﺳﯿﺐ را ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ‪ %١٠‬ﺑﺮﻧﺪهﺷﺪن ﯾﮏ ﻣﻮز ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺳﯿﺐ و ﻣﻮز ﻧﻤﻮﻧﮥ ھﺮ ﺷﯽء اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﻗﻤﺎر و ‪ %١٠‬ﺷﺎﻧﺲ‪ ،‬ﻧﻤﺎد ھﺮ‬
‫ﯽدان و ﯾﮑﯽ از ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﯾﻦ‬ ‫اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎن ﻓﻮن ﻧﻮﯾﻤﺎن)‪ ،(٢٧٩‬رﯾﺎﺿ ​‬
‫ن)‪ (٢٨٠‬اﻗﺘﺼﺎددان‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﻪﺷﺎن را در‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ و ُاﺳﮑﺎر ﻣﻮرﮔﻨﺸﺘﺮ ِ‬
‫ﺧﺼﻮص اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻨﻄﻘﯽ از ﻣﯿﺎن ﻗﻤﺎرھﺎ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﭼﻨﺪ اﺻﻞ ﺑﺪﯾﮫﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫آوردﻧﺪ‪ .‬اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﺑﻪ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‪ ،‬ﻧﻘﺸﯽ دوﮔﺎﻧﻪ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﻣﯽدھﻨﺪ؛ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﮔﺮﻓﺘﻪﺷﺪه را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ و‬
‫ﺗﻮﺿﯿﺤﯽ ﺑﺮای ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی اﻗﺘﺼﺎدی اراﺋﻪ ﻣﯽدھﺪ؛ وﻟﯽ ﻣﻦ و آﻣﻮس‬
‫روانﺷﻨﺎس ﺑﻮدﯾﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻗﺼﺪ داﺷﺘﯿﻢ از ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﻧﺘﺨﺎبھﺎی رﯾﺴﮑﯽ اﻧﺴﺎنھﺎ‬
‫ﺑﺪون ھﯿﭻ ﻓﺮﺿﯽ درﺑﺎرۀ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﻮدن آنھﺎ ﺳﺮ در ﺑﯿﺎورﯾﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻋﺎدت ﮐﺮده ﺑﻮدﯾﻢ ھﺮ روز ﺳﺎﻋﺖھﺎی زﯾﺎدی را در دﻓﺘﺮﻣﺎن و ﮔﺎه در رﺳﺘﻮرانھﺎ‬
‫و ﭘﯿﺎدهرویھﺎی طﻮﻻﻧﯽ در ﺧﯿﺎﺑﺎنھﺎی زﯾﺒﺎی اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﺎ ھﻢ ﺣﺮف ﺑﺰﻧﯿﻢ‪.‬‬
‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ھﻨﮕﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﻗﻀﺎوتھﺎ ﺳﺮﮔﺮم ﺑﺮرﺳﯽ رﯾﺰ و ﻣﻮﺷﮑﺎﻓﺎﻧﮥ ﺣﺲ‬
‫دروﻧﯽ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﻮدﯾﻢ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖھﺎ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺴﺌﻠﻪھﺎی ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺳﺎده‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﻣﯽﺷﺪﯾﻢ و از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﯽﭘﺮﺳﯿﺪﯾﻢ ﭼﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺧﻮاھﯿﻢ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮای‬
‫ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫‪ -‬ﮐﺪامﯾﮏ را ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﯽ؟‬
‫اﻟﻒ‪ :‬ﺷﯿﺮ ﯾﺎ ﺧﻂ اﻧﺠﺎم دھﯿﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﯿﺮ آﻣﺪ‪ ١٠٠ ،‬دﻻر ﺑﺮﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮی و اﮔﺮ ﺧﻂ‬
‫آﻣﺪ‪ ،‬ھﯿﭽﯽ ﺑﺮﻧﺪه ﻧﻤﯽﺷﻮی‪.‬‬
‫ب‪ ۴۶ :‬دﻻر ﺑﮕﯿﺮی‪.‬‬
 ‫ﻣﺎ ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺘﯿﻢ ﻣﻨﻄﻘﯽﺗﺮﯾﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﯾﺎ ﻣﻔﯿﺪﺗﺮﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎب را ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯿﻢ؛ ﻣﺎ ﺑﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل ﻓﮫﻤﯿﺪن اﻧﺘﺨﺎب دروﻧﯽﻣﺎن ﺑﻮدﯾﻢ؛ ھﻤﺎن ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ‬
‫وﺳﻮﺳﻪﮐﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻤﯿﺸﻪ ﮔﺰﯾﻨﮥ ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ را اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ھﺮ دو ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻗﻄﻌﯽ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﯾﻢ و اﺣﺘﻤﺎﻻ ً اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﺷﻤﺎ ھﻢ ھﻤﯿﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻌﯽ درﺑﺎرۀ ﯾﮏ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺗﻮاﻓﻖ‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺎور داﺷﺘﯿﻢ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ھﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻈﺮی ﺧﻮاھﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً‬
‫ھﻤﯿﺸﻪ ھﻢ‪ ،‬ﻧﻈﺮ درﺳﺘﯽ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺧﻮد اداﻣﻪ ﻣﯽدادﯾﻢ‪ .‬ﮔﻮﯾﯽ ﻣﺪرﮐﯽ‬
‫ﻣﻌﺘﺒﺮ در دﺳﺖ داﺷﺘﯿﻢ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﯽداﻧﺴﺘﯿﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻌﺪھﺎ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را زﯾﺮ ذرهﺑﯿﻦ‬
‫ﺑﮕﺬارﯾﻢ؛ وﻟﯽ ﺑﺎ ﺑﺎزیﮐﺮدن ﻧﻘﺶ ﭘﮋوھﺸﮕﺮ و ﻣﻮﺿﻮع ﭘﮋوھﺶ‪ ،‬ھﺮ دو‪،‬‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﺮوﯾﻢ‪.‬‬
‫ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﭘﺲ از آﻏﺎز ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ روی ﻗﻤﺎرھﺎ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﻘﺎﻟﻪای را ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﻧﻈﺮﯾﮥ‬
‫ﭼﺸﻢاﻧﺪاز‪ :‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ ﺗﺤﺖ رﯾﺴﮏ«)‪ (٢٨١‬آﻣﺎده ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﻧﻈﺮﯾﮥ ﻣﺎ ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی‪ ،‬ﻣﺪل ﺷﺪه ﺑﻮد؛ وﻟﯽ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﺑﻨﯿﺎدی داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﮫﻢﺗﺮ از ھﻤﻪ‪ ،‬ﻣﺪل ﻣﺎ ﺑﻪطﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﺪ و ھﺪف آن‬
‫ﻣﺴﺘﻨﺪﮐﺮدن و ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ اﻧﺤﺮاف از اﺻﻞھﺎی ﺑﺪﯾﮫﯽ ﻣﻨﻄﻖ در اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺮد و‬
‫ﺑﺎﺧﺖھﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻘﺎﻟﮥ ﺧﻮد را ﺑﺮای ﻣﺠﻠﮥ اﮐﻮﻧﻮﻣﺘﺮﯾﮑﺎ)‪ (٢٨٢‬ﻓﺮﺳﺘﺎدﯾﻢ‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫ﻣﺠﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟﻪھﺎی ﻧﻈﺮی ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ در ﺣﻮزۀ اﻗﺘﺼﺎد و ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب اﯾﻦ ﻣﺠﻠﻪ ﺑﻌﺪھﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺮاھﻤﯿﺖ ﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ را در ﻣﺠﻠﮥ‬
‫روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً اﺛﺮ ﮐﻤﯽ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد داﺷﺖ؛ وﻟﯽ اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬاری ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﻧﺒﻮد‪ .‬اﮐﻮﻧﻮﻣﺘﺮﯾﮑﺎ در زﻣﺎن ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪھﺎی‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﺎ ﻣﺸﺘﺎق ﺣﻀﻮر در اﯾﻦ ﺣﻮزه ﺑﻮدﯾﻢ‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺑﺴﯿﺎری دﯾﮕﺮ از اﻧﺘﺨﺎبھﺎﯾﻤﺎن ﺧﻮشﺷﺎﻧﺲ ﺑﻮدﯾﻢ‪ .‬ﻧﻈﺮﯾﮥ‬
‫ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺑﻪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ و ﻣﻘﺎﻟﻪﻣﺎن در ﺑﯿﻦ ﭘﺮﮐﺎرﺑﺮدﺗﺮﯾﻦھﺎ‬
‫در ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺟﺎی ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬دو ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟﻪای درﺑﺎرۀ ﺗﺮﮐﯿﺐﺑﻨﺪی در‬
‫ﻣﺠﻠﮥ ﺳﺎﯾﻨﺲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ درﺑﺎرۀ ﺗﻐﯿﯿﺮھﺎی ﺑﺰرگ در ﺳﻠﯿﻘﻪھﺎ‬
‫ن ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻧﺘﺨﺎب‪ ،‬رخ‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﺎه ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﻧﺎﭼﯿﺰ در ﻧﺤﻮۀ ﺑﯿﺎ ِ‬
‫ﻣﯽدھﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﭘﻨﺞ ﺳﺎل اول‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮیھﺎی اﻧﺴﺎنھﺎ ﭘﺮداﺧﺘﯿﻢ و ﯾﮏ دوﺟﯿﻦ‬
‫اﺻﻞ درﺑﺎرۀ اﻧﺘﺨﺎبھﺎی ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎی رﯾﺴﮑﯽ ﺳﺎﺧﺘﯿﻢ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از اﺻﻞھﺎ در‬
‫ﺗﻨﺎﻗﺾ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ ﻣﺸﺎھﺪهھﺎﯾﻤﺎن‬
‫ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽ دﯾﮕﺮ ﻗﻮی ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻧﻈﺮﯾﻪای ﺳﺎﺧﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی‬
‫ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر را ﺑﺮای ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣﺸﺎھﺪهھﺎی ﻣﺎ اﺻﻼح ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﮥ‬
‫ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻧﮕﺮش ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬در روح ﺷﺎﺧﻪای از روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﻧﺎم »روانﻓﯿﺰﯾﮏ«)‪(٢٨٣‬‬
‫ﺨِﻨﺮ)‪ ،(١٨٨٧ -١٨٠٢) (٢٨۴‬روانﺷﻨﺎس و‬ ‫ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ؛ ﺣﻮزهای ﮐﻪ ﮔﻮﺳﺘﺎو ﻓِ ْ‬
‫رﻣﺰﺷﻨﺎس آﻟﻤﺎﻧﯽ ﭘﺎﯾﻪﮔﺬار آن ﺑﻮد‪ .‬ﻓﺨﻨﺮ ﺷﯿﻔﺘﮥ راﺑﻄﮥ ﺑﯿﻦ ذھﻦ و ﻣﺎده ﺑﻮد‪ .‬در‬
‫ﯾﮏﺳﻮ‪ ،‬ﻣﻘﺪاری ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﻗﺮار داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮ اﺳﺖ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺮژی ﻧﻮر‪ ،‬ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ‬
‫ﻦﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ​ای از ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ‪ ،‬ﻟﺤﻦ ﺻﺪا و‬
‫ﺻﺪا ﯾﺎ ﻣﻘﺪاری ﭘﻮل‪ .‬در ﺳﻮی دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﮥ ذھ ​‬
‫ارزش اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻔﺎوت ﻣﻘﺪار ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻔﺎوت در ﺷﺪت ﯾﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺗﺠﺮﺑﮥ‬
‫ﻦﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻓﺨﻨﺮ در ﭘﯽ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﺮای ارﺗﺒﺎطدادن‬ ‫ذھ ​‬
‫ﻣﻘﺪار دروﻧﯽ ذھﻦ ﻣﺸﺎھﺪهﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﯿﺮوﻧﯽ دﻧﯿﺎی ﻣﺎدی ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎور او در‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از اﺑﻌﺎد اﯾﻦ راﺑﻄﻪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﮑﺮد از ﻧﻮع ﻟﮕﺎرﯾﺘﻤﯽ اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫ﺷﺪت ﻣﺤﺮک ﺑﺎ ﺿﺮﯾﺒﯽ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﻣﺜﻼ ً ‪ ١ /۵‬ﯾﺎ ‪ ،١٠‬ھﻤﯿﺸﻪ رﺷﺪی ﯾﮑﺴﺎن در‬
‫ﻣﻘﯿﺎس روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻧﺮژی ﺻﺪا از ‪ ١٠‬واﺣﺪ ﺑﻪ ‪ ١٠٠‬واﺣﺪ‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺷﺪت روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ آن ﭼﮫﺎر واﺣﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﺪت‬
‫ﻣﺤﺮک از ‪ ١٠٠‬واﺣﺪ ﺑﻪ ‪ ١٠‬ھﺰار واﺣﺪ ﻧﯿﺰ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﭼﮫﺎر واﺣﺪی در ﺷﺪت‬
‫روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
 ‫ﺧﻄﺎی ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ‬

‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﻓﺨﻨﺮ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽداﻧﺴﺖ‪ ،‬او ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮐﺴﯽ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﮥ‬

‫ﺳﻮد و ﻣﻘﺪار واﻗﻌﯽ ﭘﻮل ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬طﺒﻖ اﺳﺘﺪﻻل او‪ ،‬ھﺪﯾﻪای ‪ ١٠‬واﺣﺪی ﺑﻪ‬
‫ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ‪ ١٠٠‬واﺣﺪ ﺛﺮوت دارد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﺪﯾﻪای ‪ ٢٠‬واﺣﺪی اﺳﺖ ﺑﻪ ﻓﺮدی ﮐﻪ‬
‫‪ ٢٠٠‬واﺣﺪ داراﯾﯽ دارد؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺣﻖ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ ﺑﻮد‪ :‬ﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً در ﺑﯿﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ درآﻣﺪھﺎ از‬
‫درﺻﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ »او ‪ %٣٠‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﻘﻮق داﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ«‪ .‬اﯾﺪه اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻓﺮاﯾﺶ ‪ %٣٠‬ﺷﺎﯾﺪ ﭘﺎﺳﺦ روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ از‬
‫دﯾﺪ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ و ﻓﻘﯿﺮ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ‪ ١٠٠‬دﻻر ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺨﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﻓﺨﻨﺮ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺛﺮوت ﺑﻪطﻮر ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار اوﻟﯿﮥ داراﯾﯽ‬
‫راﺑﻄﻪ دارد و ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺳﻮد ﺑﺎ ﺛﺮوت راﺑﻄﻪای ﻟﮕﺎرﯾﺘﻤﯽ‬
‫دارد‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ راﺑﻄﻪ دﻗﯿﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﮥ روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﯿﻦ ‪ ١٠٠‬ھﺰار دﻻر و ﯾﮏ‬
‫ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﮥ ‪ ١٠‬ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر و ‪ ١٠٠‬ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ دﯾﺪﮔﺎه روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺧﻮد را در ﻣﻮﺿﻮع ﺛﺮوت اﻋﻤﺎل ﮐﺮد‪ .‬او ﺑﺎ اﯾﻦ اﻗﺪام‪،‬‬
‫ﯽداﻧﺎن آن‬‫روﯾﮑﺮدی ﺗﺎزه را ﺑﺮای ارزشﯾﺎﺑﯽ ﻗﻤﺎر‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﮫﻢ ﺑﺮای رﯾﺎﺿ ​‬
‫زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد‪ .‬رﯾﺎﺿﯽ​داﻧﺎن ﭘﯿﺶ از ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﻗﻤﺎرھﺎ طﺒﻖ‬
‫ارزﺷﯽ ﮐﻪ از آن​ھﺎ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرود‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ ارزش ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﻣﺤﺘﻤﻞ‪ ،‬در ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ھﺮ ﭘﯿﺎﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎﻟﺶ ارزشﮔﺬاری‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ارزش ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‪:‬‬
‫»اﺣﺘﻤﺎل ‪ ٨٠‬درﺻﺪی ﺑﺮﻧﺪ ​هﺷﺪن ‪ ١٠٠‬دﻻر و اﺣﺘﻤﺎل ‪ ٢٠‬درﺻﺪی ﺑﺮﻧﺪهﺷﺪن ‪١٠‬‬
‫دﻻر‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪ ٨٢‬دﻻر« )‪(٠ /٨ × ١٠٠ + ٠ /٢ × ١٠ = ٨٢‬‬
‫ﺣﺎﻻ از ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﭙﺮﺳﯿﺪ ﮐﺪام را ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﯿﺪ‪ :‬اﯾﻦ ﻗﻤﺎر ﯾﺎ ﺑﺮد ﻗﻄﻌﯽ ‪ ٨٠‬دﻻر؟‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻤﮥ ﻣﺮدم ﻣﺒﻠﻎ ﻗﻄﻌﯽ را ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﺨﺼﯽ ﭼﺸﻢاﻧﺪازی‬
‫ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦ را ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻤﺎر را ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﺪ؛ ﭼﻮن ‪ ٨٢‬دﻻر ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪٨٠‬‬
‫دﻻر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎور ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ اﻧﺴﺎنھﺎ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻗﻤﺎرھﺎ را ارزﯾﺎﺑﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮد ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم‪ ،‬رﯾﺴﮏ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ‪ ،‬ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺮدن ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺪ ﻣﻤﮑﻦ را دوﺳﺖ ﻧﺪارﻧﺪ و اﮔﺮ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺑﯿﻦ ﻗﻤﺎر و ﻣﻘﺪار ﺑﺮاﺑﺮ از ارزش ﻣﻮرد‬
‫ﻢﮔﯿﺮﻧﺪۀ‬‫اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻗﻄﻌﯽ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﺗﺼﻤﯿ ​‬
‫رﯾﺴﮏﮔﺮﯾﺰ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﻣﻘﺪار ﻗﻄﻌﯽ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ از ارزش ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﻗﻤﺎر ھﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﻗﻄﻌﯽ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﭘﺮداﺧﺖ ھﺰﯾﻨﮥ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮای دوری از‬
‫ﻧﺒﻮد اطﻤﯿﻨﺎن را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺻﺪ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از ﻓﺨﻨﺮ‪ ،‬ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ‪،‬‬
‫روانﻓﯿﺰﯾﮏ​ﺷﻨﺎﺳﺎن را ﺑﺮای ﺷﺮح اﯾﻦ دوری از رﯾﺴﮏ دﻋﻮت ﮐﺮد‪ .‬او اﯾﺪۀ ﺳﺎدهای‬
‫داﺷﺖ‪ :‬اﻧﺘﺨﺎب اﻧﺴﺎنھﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ارزش دﻻر ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ارزش‬
‫روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ رﺿﺎﯾﺖ آنھﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ارزش روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‬
‫ﻗﻤﺎر‪ ،‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻣﻘﺪار دﻻرھﺎی ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﻮد اﯾﻦ ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ھﺮ ﯾﮏ ﺿﺮﯾﺒﯽ از اﺣﺘﻤﺎل دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ﺷﻤﺎرۀ ‪ ٣‬ﻧﮕﺎرﺷﯽ از ﻣﺤﺎﺳﺒﻪھﺎی ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ را ﺑﺮای راﺑﻄﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺟﺪول ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺳﻄﺢھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ داراﯾﯽ را از ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن‬
‫ﺗ ﺎ ‪ ١٠‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽﮔﺬارد‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ ﮐﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺑﻪ‬
‫داراﯾﯽ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﯽ‪ ،‬ﺳﺒﺐ رﺷﺪ ‪ ٢٠‬واﺣﺪی در ﻣﯿﺰان ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﻣﯽﺷﻮد؛ در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺑﻪ داراﯾﯽ ‪ ٩‬ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﯽ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﭼﮫﺎر واﺣﺪ رﺷﺪ را اﯾﺠﺎد‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎور ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ اﯾﻦ ﮐﺎھﺶ در ارزش ﺣﺎﺷﯿﻪای داراﯾﯽ )ﺑﻪ زﺑﺎن ﺣﺮﻓﻪای‬
‫ﻣﺪرن(‪ ،‬ﺗﻮﺿﯿﺢدھﻨﺪۀ ﭘﺮھﯿﺰ از رﯾﺴﮏ اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻤﺎﯾﻞ راﯾﺞ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺰﯾﻨﮥ‬
‫ﻗﻄﻌﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻤﺎری ﺑﺎ ارزش ﯾﮑﺴﺎن ﯾﺎ ﮐﻤﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ﺷﻤﺎره ‪٣‬‬

‫ﺑﻪ اﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎب دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬

‫ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺮاﺑﺮﺑﻮدن ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﯾﺎ ھﻔﺖ ﻣﯿﻠﯿﻮن‬
‫ﺳﻮدﻣﻨﺪی‪(١٠ + ٨۴)÷٢ = ۴٧ :‬‬
‫ﯾﺎ‬
‫درﯾﺎﻓﺖ ﻗﻄﻌﯽ ‪ ۴‬ﻣﯿﻠﯿﻮن‬
‫ﺳﻮدﻣﻨﺪی‪۶٠ :‬‬

‫ارزش ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﻗﻤﺎر و ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻗﻄﻌﯽ از ﻧﻈﺮ ﻣﺒﻠﻐﯽ )‪ ۴‬ﻣﯿﻠﯿﻮن( ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ؛‬
‫وﻟﯽ ﺳﻮد روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ دو ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ رﺿﺎﯾﺖ رو ﺑﻪ ﮐﺎھﺶ‪،‬‬
‫رﺷﺪ ﻧﺎﺷﯽ از ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺑﻪ ﭼﮫﺎر ﻣﯿﻠﯿﻮن‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ۵٠‬واﺣﺪ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ھﻤﯿﻦ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺑﯿﺶ از ﭼﮫﺎر ﺑﻪ ھﻔﺖ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ‪ ٢۴‬واﺣﺪی ﺳﻮدﻣﻨﺪی را ھﻤﺮاه دارد‪ .‬ﺳﻮد‬
‫ﻗﻤﺎر ‪ ،٩۴ /٢‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۴٧‬اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺳﻮد دو ﭘﯿﺎﻣﺪ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺎ ﺿﺮﯾﺐ اﺣﺘﻤﺎل آنھﺎ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﯾﮏدوم اﺳﺖ و ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﭼﮫﺎر ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ۶٠‬اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ‪ ۶٠‬از‬
‫‪ ۴٧‬ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮدی ﺑﺎ اﯾﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻗﻄﻌﯽ را ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ ﺑﺎور داﺷﺖ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪهای ﺑﺎ ﻣﯿﺰان رﺿﺎﯾﺖ رو ﺑﻪ ﮐﺎھﺶ‪ ،‬از رﯾﺴﮏ‬
‫ﮔﺮﯾﺰان اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﮥ ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ اﻋﺠﺎز زﯾﺮﮐﯽ اﺳﺖ‪ .‬او ﻣﻔﮫﻮم ﺟﺪﯾﺪ ﺧﻮد در ﺳﻮد ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر را‬
‫»اﻣﯿﺪ اﺧﻼﻗﯽ« ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ و از آن‪ ،‬ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ اﺷﺘﯿﺎق ﯾﮏ ﺗﺎﺟﺮ‬
‫ﺳﻦﭘﺘﺮزﺑﻮرﮔﯽ)‪ (٢٨۵‬ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺑﯿﻤﻪﮐﺮدن ﻣﺤﻤﻮﻟﻪای از ﻣﺒﺪأ آﻣﺴﺘﺮدام ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ‬
‫ﺳﻦﭘﺘﺮزﺑﻮرگ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺎﺟﺮ ﻣﯽداﻧﺪ در اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم از ﺳﺎل‪ ،‬از ھﺮ‬
‫‪ ١٠٠‬ﮐﺸﺘﯽ ﮐﻪ از آﻣﺴﺘﺮدام ﺑﻪ ﺳﻦﭘﺘﺮزﺑﻮرگ ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﭘﻨﺞ ﮐﺸﺘﯽ ﮔﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﻮدﻣﻨﺪی او ﭼﺮاﯾﯽ ﺗﻤﺎﯾﻞ اﻓﺮاد ﻓﻘﯿﺮ ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪ ﺑﯿﻤﻪ و اﻓﺮاد ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮوش ﺑﯿﻤﻪ ﺑﻪ آنھﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ در ﺟﺪول ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ‪ ،‬از دﺳﺖ‬
‫دادن ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺑﺮای ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ‪ ١٠‬ﻣﯿﻠﯿﻮن داراﯾﯽ دارد‪ ،‬از دﺳﺖ دادن ﭼﮫﺎر‬
‫واﺣﺪ اﺣﺴﺎس ﺳﻮدﻣﻨﺪی اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺑﺮای ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺳﻪ ﻣﯿﻠﯿﻮن داراﯾﯽ دارد‪،‬‬
‫ﻣﯿﺰان ﺿﺮر ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ ١٨‬واﺣﺪ اﺳﺖ‪ .‬ھﺮﭼﻪ ﻓﺮد داراﯾﯽ ﮐﻤﺘﺮی داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ اوﻟﯿﻪ ﺑﺮای اﻧﺘﻘﺎل رﯾﺴﮏ ﺑﻪ ﻓﺮد ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮ دارد‪.‬‬
‫اﯾﻦ اﺳﺎس ﺑﯿﻤﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬راه ﺣﻠﯽ ﺑﺮای ﭘﺎرادوﮐﺲ ﻣﺸﮫﻮر‬
‫ﺳﻦﭘﺘﺮزﺑﻮرگ اراﺋﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ راه ﺣﻞ درﺑﺎرۀ ﮐﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن‬
‫ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﻗﻤﺎری ﺑﺎ ارزش ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﺷﺪه و آﻧﺎن ﺗﻤﺎﯾﻞ دارﻧﺪ ﺗﻨﮫﺎ ﻣﺒﻠﻐﯽ اﻧﺪﮐﯽ‬
‫ﺑﺮای آن ھﺰﯾﻨﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎی ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ در زﻣﯿﻨﮥ ﻧﮕﺮش ﺑﻪ رﯾﺴﮏ از‬
‫ﻟﺤﺎظ ﺗﺮﺟﯿﺤﺎت ﺑﺮای داراﯾﯽ و ﺛﺮوت‪ ،‬در ﭘﺎﯾﺪاری آن طﯽ ﮔﺬر زﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫دﯾﺪﮔﺎه ھﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ ‪ ٣٠٠‬ﺳﺎل در ﺗﺤﻠﯿﻞھﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﺟﺮﯾﺎن دارد‪.‬‬
‫دوام اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﺟﺎﻟﺐﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ؛ زﯾﺮا ﺑﻪﺷﺪت ﻧﺎﻗﺺ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻄﺎھﺎی ﯾﮏ‬
‫ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺑﻪﻧﺪرت در ادﻋﺎھﺎی ﺻﺮﯾﺢ ﺧﻮد دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﻌﻤﻮﻻ ً در ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽھﺎ ﯾﺎ‬
‫ﻓﺮضھﺎی ﻓﻨﯽ آن ﻧﮫﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﻨﺎرﯾﻮ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫اﻣﺮوز ﺟﮏ و ﺟﯿﻞ ﭘﻨﺞ ﻣﯿﻠﯿﻮن داراﯾﯽ دارﻧﺪ‪ .‬دﯾﺮوز ﺟﮏ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن و ﺟﯿﻞ ‪ ٩‬ﻣﯿﻠﯿﻮن‬
‫داراﯾﯽ داﺷﺖ‪ .‬آﯾﺎ آنھﺎ ﺑﻪ ﯾﮏ اﻧﺪازه ﺧﻮﺷﺤﺎلاﻧﺪ؟ آﯾﺎ ﻣﯿﺰان اﺣﺴﺎس رﺿﺎﯾﺖ آن‬
‫دو ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ؟‬
‫ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ ارزش داراﯾﯽ ﻣﺮدم دﻟﯿﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ آنھﺎ را‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎلﺗﺮ ﯾﺎ ﻏﻤﮕﯿﻦﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺟﮏ و ﺟﯿﻞ ھﺮ دو داراﯾﯽ ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ دارﻧﺪ؛‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻣﺪﻋﯽ اﺳﺖ ھﺮ دو ﺑﻪ ﯾﮏ اﻧﺪازه ﺧﻮﺷﺤﺎلاﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﯿﺎزی ﺑﻪ‬
‫داﺷﺘﻦ ﻣﺪرک روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﻧﺪارﯾﺪ ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﯿﺪ اﻣﺮوز ﺟﮏ ﺧﻮﺷﺤﺎل و راﺿﯽ و ﺟﯿﻞ‬
‫ﺳﺮﺧﻮرده و دﻟﺴﺮد اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﻤﯽداﻧﯿﻢ ﺟﮏ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮﺷﺤﺎلﺗﺮ از ﺟﯿﻞ‬
‫ﻣﯽﺑﻮد؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ اﻣﺮوز ﺟﮏ دو ﻣﯿﻠﯿﻮن و ﺟﯿﻞ ﭘﻨﺞ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻣﯽداﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ ﺟﮏ و ﺟﯿﻞ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ در داراﯾﯽ آنھﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫اوﻟﯿﮥ داراﯾﯽ آنھﺎ ﮐﻪ ﻣﺮﺟﻊ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺑﺮای ﺟﮏ و ‪ ٩‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺑﺮای‬
‫ﺟﯿﻞ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬اﯾﻦ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻊ در ﺣﺲ و ادراک ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺻﺪاﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻠﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﺴﯿﺎر آرام ﺷﻨﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ دارد ﮐﻪ‬
‫ﻗﺒﻼ ً ﺑﻪﺻﻮرت ﻧﺠﻮا ﺷﻨﯿﺪه ﺷﺪه ﯾﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﻧﻌﺮه‪ .‬ﺑﺮای ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺗﺠﺮﺑﮥ دروﻧﯽ‬
‫ﺑﻠﻨﺪی ﺻﺪا ﻓﻘﻂ داﻧﺴﺘﻦ اﻧﺮژی آن ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﺻﺪای ﻣﺮﺟﻊ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪطﻮر ﺧﻮد​ﺑﻪﺧﻮدی در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺻﺪای ﺟﺪﯾﺪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻢرﻧﮓ ﯾﺎ ﭘﺮرﻧﮓ ﺑﻮدن ﯾﮏ رﻧﮓ روی ﺻﻔﺤﻪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﺪ زﻣﯿﻨﮥ آن‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﻣﻘﺪاری ﭘﻮل ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺮﺟﻊ آن را‬
‫ﺑﺸﻨﺎﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای درک ﺧﻄﺎھﺎی دﯾﮕﺮ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﺘﻮﻧﯽ)‪ (٢٨۶‬و ﺑﺘﯽ)‪ (٢٨٧‬آﺷﻨﺎ ﺷﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬داراﯾﯽ ﻓﻌﻠﯽ آﻧﺘﻮﻧﯽ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪ -‬داراﯾﯽ ﻓﻌﻠﯽ ﺑﺘﯽ ﭼﮫﺎر ﻣﯿﻠﯿﻮن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﺮ دو ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﻗﻤﺎر و ﻣﺒﻠﻐﯽ ﻗﻄﻌﯽ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻗﻤﺎر‪ :‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮاﺑﺮ داﺷﺘﻦ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن و ﭼﮫﺎر ﻣﯿﻠﯿﻮن‬
‫ﯾﺎ‬
‫ﻣﺒﻠﻊ ﻗﻄﻌﯽ‪ :‬داﺷﺘﻦ دو ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺑﺪون ھﯿﭻ ﺷﺮطﯽ‬
‫از ﻧﻈﺮ ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ‪ ،‬آﻧﺘﻮﻧﯽ و ﺑﺘﯽ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎبھﺎی ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ روﺑﺮو ھﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﭘﻮل ﻣﻮرد‬
‫اﻧﺘﻈﺎر در ﺻﻮرت ﻗﻤﺎرﮐﺮدن ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٢ /۵‬ﻣﯿﻠﯿﻮن اﺳﺖ و در ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻗﻄﻌﯽ ﻣﻌﺎدل ‪٢‬‬
‫ﻣﯿﻠﯿﻮن‪ .‬ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ اﻧﺘﻈﺎر دارد آﻧﺘﻮﻧﯽ و ﺑﺘﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ وﻟﯽ‬
‫اﯾﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯽﺧﻮرد؛ ﭼﻮن ﻧﻘﻄﮥ‬
‫ﻣﺮﺟﻊ را در ﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﺧﻮدﺗﺎن را ﺟﺎی آﻧﺘﻮﻧﯽ و ﺑﺘﯽ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺧﻮاھﯿﺪ‬
‫دﯾﺪ داراﯾﯽ ﻓﻌﻠﯽ ﭼﻪ اھﻤﯿﺖ زﯾﺎدی دارد‪.‬‬
‫آﻧﺘﻮﻧﯽ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن دارد‪» :‬اﮔﺮ ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻗﻄﻌﯽ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﭘﻮﻟﻢ ﺣﺘﻤﺎً‬
‫دوﺑﺮاﺑﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺧﯿﻠﯽ ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺎ ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻤﺎر ﮐﻨﻢ و‬
‫داراﯾﯽام را ﺑﻪ ﭼﮫﺎر ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ‪ ،‬ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ ھﯿﭻﭼﯿﺰ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﯿﺎورم‪«.‬‬
‫ﺑﺘﯽ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﭼﮫﺎر ﻣﯿﻠﯿﻮن دارد‪» :‬اﮔﺮ ﭘﻮل ﻗﻄﻌﯽ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﻧﺼﻒ ﭘﻮﻟﻢ را از‬
‫دﺳﺖ ﻣﯽدھﻢ ﮐﻪ وﺣﺸﺘﻨﺎک اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻢ ھﻢ ﻗﻤﺎر ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺷﺎﻧﺲ از دﺳﺖ‬
‫دادن ﺳﻪﭼﮫﺎرم ﭘﻮﻟﻢ ﯾﺎ از دﺳﺖ ﻧﺪادن ﭼﯿﺰی‪ ،‬ﺑﺎ ھﻢ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺣﺲ ﮐﻨﯿﺪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً آﻧﺘﻮﻧﯽ و ﺑﺘﯽ اﻧﺘﺨﺎبھﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺧﻮاھﻨﺪ داﺷﺖ؛‬
‫ﯽ داﺷﺘﻦ دو ﻣﯿﻠﯿﻮن‪ ،‬آﻧﺘﻮﻧﯽ را ﺧﻮﺷﺤﺎل و ﺑﺘﯽ را ﺑﺪﺑﺨﺖ‬ ‫زﯾﺮا ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻗﻄﻌ ِ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻗﻄﻌﯽ ﺑﺎ ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻗﻤﺎر ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺮای آﻧﺘﻮﻧﯽ ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ دوﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪن ﭘﻮﻟﺶ و ﺑﻪدﺳﺖ آوردن ھﯿﭽﯽ اﺳﺖ و‬
‫ﺑﺮای ﺑﺘﯽ ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ از دﺳﺖ دادن ﻧﺼﻒ داراﯾﯽ و از دﺳﺖ دادن ﺳﻪﭼﮫﺎرم‬
‫ﭘﻮﻟﺶ اﺳﺖ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل آﻧﮑﻪ ﺑﺘﯽ ﺑﻪ ﺷﺎﻧﺲ ﺧﻮد اﻋﺘﻤﺎد ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ؛‬
‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ دﯾﮕﺮان در روﯾﺎروﯾﯽ ﯾﺎ ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎی ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫ﻣﺎﺟﺮا ﻧﻪ ﺑﺘﯽ و ﻧﻪ آﻧﺘﻮﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار داراﯾﯽ ﻓﮑﺮ ﻧﮑﺮدﻧﺪ؛ ﺑﻠﮑﻪ آﻧﺘﻮﻧﯽ ﺑﻪ ﮐﺴﺐ ﭘﻮل‬
‫و ﺑﺘﯽ ﺑﻪ از دﺳﺖ دادن آن ﻓﮑﺮ ﮐﺮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﮐﻪ آنھﺎ ﺳﺒﮏ و‬
‫ﺳﻨﮕﯿﻦ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮدﻧﺪ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺪار داراﯾﯽ آنھﺎ ﯾﮑﺴﺎن‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﺪل ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮد ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫واﻗﻌﯿﺖ روﺷﻦ را ﻧﺸﺎن ﻧﻤﯽدھﺪ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻨﺎﺳﺐ آﻧﺘﻮﻧﯽ اﺻﻼ ً ﺑﺮای ﺑﺘﯽ‬
‫ﺧﻮب ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﺪل او ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺮھﯿﺰ آﻧﺘﻮﻧﯽ را از رﯾﺴﮏﮐﺮدن ﺗﻮﺿﯿﺢ دھﺪ؛ وﻟﯽ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ رﻓﺘﺎر رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮ ﺑﺘﯽ را در ﻗﻤﺎرﮐﺮدن ﺗﻮﺿﯿﺢ دھﺪ؛ رﻓﺘﺎری ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫اﻧﺘﺨﺎبھﺎی ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﺎن در ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﺨﺖ و ﺑﺪ ﺷﺒﺎھﺖ دارد‪.‬‬
‫ھﻤﻪﭼﯿﺰ واﺿﺢ اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦطﻮر ﻧﯿﺴﺖ؟ ھﺮﮐﺴﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﺪ‬
‫ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ ﺧﻮد ﻣﺜﺎلھﺎی ﻣﺸﺎﺑﮫﯽ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮد و ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮی ﻣﻄﺎﺑﻖ آنھﺎ‬
‫ﺑﺴﺎزد؛ وﻟﯽ ﺑﻪ دﻻﯾﻠﯽ اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﮑﺮد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ ھﻤﮑﺎران ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ ﯾﺎ‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﭘﺲ از او ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﻘﺎﻟﻪاش ﺑﺎ او ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﮐﻨﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﻪ دﻻﯾﻠﯽ اﯾﻦ‬
‫اﺗﻔﺎق ﻧﯿﻔﺘﺎد‪ .‬راز ﺑﺰرﮔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻔﮫﻮم ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺑﺎ اﯾﻦ ﺷﮑﻨﻨﺪﮔﯽ و‬
‫ﺳﺴﺘﯽاش ﺳﺎلھﺎ دوام داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺑﺎ ﺿﻌﻒ ذھﻦ‬
‫ﮐﺎوﺷﮕﺮ ﺗﻮﺿﯿﺢ دھﻢ؛ ﺿﻌﻔﯽ ﮐﻪ ﺑﺎرھﺎ در ﺧﻮدم دﯾﺪهام‪ .‬ﻣﻦ آن را »ﺗﻠﻘﯿﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ«‬
‫ﻪﻣﺜﺎﺑﻪ اﺑﺰاری اﺳﺘﻔﺎده‬‫ﻣﯽﻧﺎﻣﻢ‪ :‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪای را ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﯾﺪ و آن را ﺑ ​‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻪدﺷﻮاری ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﻘﺺھﺎی آن ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺸﺎھﺪهای داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ آن ﻣﺪل ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻓﺮض ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﺑﺎﯾﺪ دﻟﯿﻞ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮای‬
‫آن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽداﻧﯿﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪ ارﺟﺤﯿﺖ ﻣﯽدھﯿﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎﻧﯽ ﮐﻪ آن را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺴﯿﺎری از داﻧﺸﻤﻨﺪان‬
‫ﺑﻪ داﺳﺘﺎﻧﯽ ﺷﺒﯿﻪ داﺳﺘﺎنھﺎی آﻧﺘﻮﻧﯽ و ﺑﺘﯽ ﯾﺎ ﺟﮏ و ﺟﯿﻞ ﻓﮑﺮ ﮐﺮد ​هاﻧﺪ و‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ اﯾﻦ داﺳﺘﺎنھﺎ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ؛ وﻟﯽ آنھﺎ‬
‫ﻪﺷﺪت ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن‬ ‫اﯾﻦ اﯾﺪه را دﻧﺒﺎل ﻧﮑﺮدﻧﺪ و ﻧﮕﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺑ ​‬
‫واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺑﻪ ﺳﺎﺑﻘﮥ داراﯾﯽ ﺷﺨﺺ را ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ «.‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ‬
‫ت)‪ (٢٨٨‬روانﺷﻨﺎس ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎور ﻧﮑﺮدن ﮐﺎر آﺳﺎﻧﯽ ﻧﯿﺴﺖ و‬ ‫ﮐﻪ دﻧﯿﻞ ﮔﯿﻠﺒﺮ ِ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺧﯿﻠﯽ ﺧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫***‬

‫ردﭘﺎی ﺧﻄﺎی ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ‬

‫»او ﺳﻪ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﺑﺎ ﭘﺎداش ‪ ٢٠‬ھﺰار دﻻری ﺧﯿﻠﯽ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷﺪ؛ وﻟﯽ از آن‬
‫زﻣﺎن ﺣﻘﻮﻗﺶ ‪ %٢٠‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺮای ﺧﻮﺷﺤﺎلﺷﺪن ﺑﻪ ﭘﺎداش‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﯿﺎز دارد‪«.‬‬
‫»ھﺮ دو داوطﻠﺐ دوﺳﺖ دارﻧﺪ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﺣﻘﻮق ﻣﺎ را ﻗﺒﻮل ﮐﻨﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﻪ ﯾﮏ اﻧﺪازه‬
‫راﺿﯽ ﻧﺨﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد؛ ﭼﻮن ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ دارﻧﺪ‪ .‬او ھﻤﯿﻦ اﻵن ھﻢ ﺣﻘﻮق‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی دارد‪«.‬‬
‫»آن زن ﺑﺮای درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻔﻘﻪ از ﻣﺮد ﺷﮑﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬زن ﻣﯽﺧﻮاھﺪ آنھﺎ ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻖ‬
‫ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﺮد ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﺪ ﺑﻪ دادﮔﺎه ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬ﻋﺠﯿﺐ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬زن در ھﺮ‬
‫وﺿﻌﯿﺖ ﺑﺮﻧﺪه اﺳﺖ و ﻧﻤﯽﺧﻮاھﺪ رﯾﺴﮏ ﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﻣﺮد ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺪی روﺑﺮو‬
‫اﺳﺖ‪ .‬او ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﺪ رﯾﺴﮏ ﮐﻨﺪ‪«.‬‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺑﯿﺴﺖ و ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز‬

‫ﻣﻦ و آﻣﻮس ﺑﻪطﻮر اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﺷﺎﻧﺴﯽ ﻣﮫﺎرت و ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ ﻧﻘﺺ‬

‫اﺻﻠﯽ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ ﺑﺮﺧﻮردﯾﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد آﻣﻮس ﻓﺼﻠﯽ از ﮐﺘﺎب او را درﺑﺎرۀ‬
‫آزﻣﺎﯾﺶھﺎﯾﯽ ﺧﻮاﻧﺪم ﮐﻪ در آن​ھﺎ ﭼﻨﺪﯾﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺳﺮﺷﻨﺎس ﺳﻮد ﭘﻮل را ﺑﺎ‬
‫ﻗﺮاردادن اﻓﺮاد در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎی ﻗﻤﺎر ﻣﯽﺳﻨﺠﯿﺪﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ​ھﺎ‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﻨﮫﺎ ﭼﻨﺪ ﭘﻨﯽ)‪ (٢٨٩‬ﺑﺮﻧﺪه ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ﯾﺎ ﻣﯽﺑﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﮋوھﺸﮕﺮان‬
‫ﻣﯿﺰان ﺳﻮدﻣﻨﺪی از داراﯾﯽ را در ﺑﺎزده ﮐﻤﺘﺮ از ﯾﮏ دﻻر اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫اﻣﺮ ﭘﺮﺳﺶھﺎﯾﯽ را اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬آﯾﺎ اﯾﻦ ﻓﺮض ﺑﺎورﮐﺮدﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﻗﻤﺎرھﺎ‬
‫تھﺎی ﻧﺎﭼﯿﺰ در ﻣﯿﺰان داراﯾﯽ‪ ،‬ﺳﺒﮏ و ﺳﻨﮕﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؟ ﭼﻄﻮر‬ ‫را ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻔﺎو ​‬
‫اﻣﮑﺎن دارد ﮐﺴﯽ اﻣﯿﺪوار ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن و از دﺳﺖ دادن ﭼﻨﺪ‬
‫ﭘﻨﯽ‪ ،‬روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﻮل و داراﯾﯽ ﺑﯿﺎﻣﻮزد؟ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖھﺎی ﺟﺪﯾﺪ روانﺷﻨﺎﺳﯽ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽدادﻧﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮای ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ارزش دروﻧﯽ ﺛﺮوت ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪطﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ درﺑﺎرۀ‬
‫آن ﺳﺆال ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ آن ﻧﯿﺎزی ﻧﺪارﯾﺪ‪ .‬ﻣﻦ درﺑﺎرۀ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی‬
‫اطﻼﻋﺎﺗﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻢ ﺗﺎ اﺣﺘﺮاﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای آن ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮدم ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻮد آن را ﻧﺪﯾﺪ‬
‫ﺑﮕﯿﺮم؛ در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﮔﯿﺞ ﺷﺪه ﺑﻮدم‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ روز ﺑﻌﺪ آﻣﻮس را دﯾﺪم‪ ،‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ ﺑﺎ درک اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶھﺎ ﻣﺸﮑﻞ دارم‪.‬‬
‫اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻢ او در ﻓﮫﻤﯿﺪن آنھﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻧﮑﺮد‪ .‬در‬
‫ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط روان – ﻓﯿﺰﯾﮏ ﻧﻮﯾﻦ ﺑﺮای او روﺷﻦ ﺷﺪ‪ .‬او ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ آورد ھﺮی‬
‫ﻣﺎرﮐﻮوﺗﯿﺰ)‪ (٢٩٠‬ﮐﻪ ﺑﻌﺪھﺎ ﺟﺎﯾﺰۀ ﻧﻮﺑﻞ اﻗﺘﺼﺎد را ﮐﺴﺐ ﮐﺮد‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﻪای را اراﺋﻪ ﮐﺮده‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﻮد و ﺳﻮدﻣﻨﺪی داراﯾﯽ را ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ داراﯾﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽداﻧﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار‬
‫آن‪ .‬ﻣﺎرﮐﻮوﺗﯿﺰ ﺣﺪود رﺑﻊ ﻗﺮن ﭘﯿﺶ اﯾﻦ اﯾﺪه را اراﺋﻪ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮد‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﭼﻨﺪاﻧﯽ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﯿﻢ اﯾﻦ‬
‫راھﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ دﻧﺒﺎل ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻧﻈﺮﯾﻪای ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺷﮑﻞ​دادن آن ﺑﻮدﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ را ﺑﻪﺻﻮرت از دﺳﺖ دادن و ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺣﺎﻟﺖ داراﯾﯽ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ‪ ،‬داﻧﺶ ﻣﺎ از ادراک و ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ھﺮ دو‬
‫ﮐﻤﮏ ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﻪ ﻣﺎ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻪاﯾﻢ؛ ﭼﻮن اﯾﺪهای ﮐﻪ رد‬ ‫ﻣﺎ ﺧﯿﻠﯽ زود ﻓﮫﻤﯿﺪﯾﻢ از ﺳﺪ »ﺗﻠﻘﯿﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ« ﮔﺬﺷﺘ ​‬
‫ﮐﺮده ﺑﻮدﯾﻢ‪ ،‬اﮐﻨﻮن ﻧﻪﺗﻨﮫﺎ ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻪ درد ﻧﺨﻮر ﻧﯿﺰ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاﯾﻤﺎن‬
‫ﺟﺎﻟﺐ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ داراﯾﯽ ﻓﻌﻠﯽ ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﻪﺻﻮرت دهھﺎ ھﺰار دﻻر‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺣﺎﻻ اﯾﺪۀ درک ﻧﮕﺮش ﺳﻮدﻣﻨﺪی از داراﯾﯽ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﯾﮏ ﻣﺸﺖ‬
‫ﭘﻮل ﺧﺮد ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻣﺎن دﻓﺎعﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﭼﺮاﯾﯽ ﻧﺪﯾﺪن واﺿﺤﺎت را‬
‫ﺗﻮﺿﯿﺢ دھﯿﻢ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺮی ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺑﺰرﮔﯽ ﮐﺮدهاﯾﻢ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد‬
‫اﯾﻦ‪ ،‬ﺳﺎلھﺎ زﻣﺎن ﺻﺮف ﮐﺮدﯾﻢ ﺗﺎ اﯾﺪۀ از دﺳﺖ دادن و ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن را وارد‬
‫ﺗﻔﮑﺮﻣﺎن ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫در ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی‪ ،‬ﻣﯿﺰان رﺿﺎﯾﺖ از ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺑﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ رﺿﺎﯾﺖ از دو‬
‫ﺣﺎﻟﺖ داراﯾﯽ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬رﺿﺎﯾﺖ از ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ‪ ۵٠٠‬دﻻر‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن دارﯾﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺗﻔﺎوت رﺿﺎﯾﺖ ﻧﺎﺷﯽ از‬
‫داﺷﺘﻦ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن و ‪ ۵٠٠‬دﻻر و ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻘﺪار ﺑﯿﺸﺘﺮی داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﯿﺪ و ‪ ۵٠٠‬دﻻر از دﺳﺖ ﺑﺪھﯿﺪ‪ ،‬ﮐﺎھﺶ رﺿﺎﯾﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﺗﻔﺎوت رﺿﺎﯾﺖ‬
‫ﺷﻤﺎ در اﯾﻦ دو ﺣﺎﻟﺖ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ‪ ،‬رﺿﺎﯾﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن و از دﺳﺖ‬
‫دادن ﺗﻨﮫﺎ در ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻮدن ﺑﺎ ھﻢ ﺗﻔﺎوت دارﻧﺪ و ھﯿﭻ ﻧﺸﺎﻧﻪای وﺟﻮد ﻧﺪارد‬
‫ﮐﻪ ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽ از دﺳﺖ دادن ‪ ۵٠٠‬دﻻر ﺑﯿﺸﺘﺮ از رﺿﺎﯾﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن آن اﺳﺖ؛‬
‫ھﺮﭼﻨﺪ واﻗﻌﺎً اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﮐﻮری ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﺗﻠﻘﯿﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ‬
‫ﯽﺗﻮان اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ‪ ،‬طﺒﻖ ﻓﺮض‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ﻣﻤﮑﻦ ﺑﯿﻦ از دﺳﺖ دادن و ﺑﻪ دﺳﺖ‬ ‫ﻣ ​‬
‫آوردن اھﻤﯿﺘﯽ ﻧﺪارد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای درﺑﺎرۀ آن ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻦ و آﻣﻮس اﺑﺘﺪا ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺸﺪﯾﻢ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ داراﯾﯽ راھﯽ ﺑﺮای ﮐﺎوش در‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﺗﺎزه را ﻓﺮاھﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﮐﺎﻣﻼ ً ﺳﺮﮔﺮم ﻗﻀﺎوت ﻗﻤﺎرھﺎی ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮد‬
‫ﮐﻢ و زﯾﺎد ﺑﻮدﯾﻢ‪ .‬روزی آﻣﻮس ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد داد‪» :‬ﺧﺐ‪ ،‬از دﺳﺖ دادن ﭼﻪ؟« ﻣﺎ ﻓﻮری‬
‫ﻓﮫﻤﯿﺪﯾﻢ ﺣﺲ آﺷﻨﺎﯾﯽ ﭘﺮھﯿﺰ از رﯾﺴﮏ‪ ،‬ﺑﺎ رﻓﺘﺎر ﺟﺪﯾﺪ رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮی ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ دو ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﮥ اول‪ :‬ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ؟‬
‫‪ -‬درﯾﺎﻓﺖ ‪ ٩٠٠‬دﻻر ﺑﺪون ھﯿﭻ ﺷﺮطﯽ ﯾﺎ اﺣﺘﻤﺎل ‪ ٩٠‬درﺻﺪی ﺑﺮدن ‪ ١٠٠٠‬دﻻر؟‬
‫ﻣﺴﺌﻠﮥ دوم‪ :‬ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ؟‬
‫‪ -‬از دﺳﺖ دادن ‪ ٩٠٠‬دﻻر ﺑﺪون ھﯿﭻ ﺷﺮطﯽ ﯾﺎ اﺣﺘﻤﺎل ‪ ٩٠‬درﺻﺪی از دﺳﺖ دادن‬
‫‪ ١٠٠٠‬دﻻر؟‬
‫ً‬
‫در ﻣﺴﺌﻠﮥ اول‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ﭼﻨﺪان ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ رﯾﺴﮏﮐﺮدن ﻧﺒﻮدﯾﺪ؛ ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﺮدم رﻓﺘﺎر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ارزش دروﻧﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ‪ ٩٠٠‬دﻻر ﺑﺪون ھﯿﭻ ﻗﯿﺪ و‬
‫ﺷﺮطﯽ ﻗﻄﻌﺎً ﺑﯿﺸﺘﺮ از ارزش ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ‪ ٩٠‬درﺻﺪی ‪ ١٠٠٠‬دﻻر اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺧﺎﻟﯽ از رﯾﺴﮏ ﺑﺮای ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ ﻋﺠﯿﺐ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ ﻧﻈﺮﺗﺎن درﺑﺎرۀ ﻣﺴﺌﻠﮥ دوم ﭼﯿﺴﺖ؟ اﮔﺮ ﻣﺜﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﻗﻤﺎر را‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺗﻮﺿﯿﺢ اﯾﻦ رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮی ﮐﺎﻣﻼ ً ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺗﻮﺿﯿﺢ رﯾﺴﮏﮔﺮﯾﺰی در‬
‫ﻣﺴﺌﻠﮥ اول اﺳﺖ‪ :‬ارزش ﻣﻨﻔﯽ از دﺳﺖ دادن ‪ ٩٠٠‬دﻻر ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ از ارزش‬
‫ﻣﻨﻔﯽ از دﺳﺖ دادن ‪ ٩٠‬درﺻﺪی ‪ ١٠٠٠‬دﻻر اﺳﺖ‪ .‬از دﺳﺖ دادن ﻗﻄﻌﯽ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺗﺮﺳﻨﺎک اﺳﺖ و ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ رﯾﺴﮏﮐﺮدن ﺳﻮق ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪاً ﺧﻮاھﯿﻢ دﯾﺪ‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ اﺣﺘﻤﺎلھﺎ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ‪ %٩٠‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ‪ %١٠‬ﻧﯿﺰ ﺑﻪ رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮی در ﻣﺴﺌﻠﮥ اول‬
‫و رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮی در ﻣﺴﺌﻠﮥ دوم ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ اوﻟﯿﻦ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻧﺒﻮدﯾﻢ ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮی ﻣﺮدم در ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎی‬
‫ﺑﺪ ﺷﺪﯾﻢ؛ وﻟﯽ ﺗﻠﻘﯿﻦ ﮐﻮرﮐﻨﻨﺪۀ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﭘﯿﺮوز ﺑﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﻏﺎﻟﺐ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ راھﯽ ﺑﺮای ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺑﺎ ﻧﮕﺮش ﻣﺘﻔﺎوت در ﻣﻘﺎﺑﻞ از دﺳﺖ دادن و ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ آوردن اراﺋﻪ دھﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ؛ ﺑﺮﺧﻼف ﻣﺎ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ از‬
‫دﺳﺖ دادن و ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﻢ‪ .‬ﻣﺸﺎھﺪۀ رﻓﺘﺎر ﻣﺘﻀﺎد‬
‫در رﯾﺴﮏﮐﺮدن ﺑﺎ ﭼﺸﻢاﻧﺪازی ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻣﮫﻤﯽ‬
‫ﺑﺮﺳﯿﻢ‪ :‬ﻣﺎ راھﯽ ﺑﺮای اﺛﺒﺎت ﺧﻄﺎی اﺻﻠﯽ ﻣﺪل اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ ﯾﺎﻓﺘﯿﻢ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪھﺎ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺳﻮم‪ :‬ﻋﻼوه ﺑﺮ داراﯾﯽ ﺧﻮد‪ ١٠٠٠ ،‬دﻻر درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮدهاﯾﺪ‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن از ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ دو ﮔﺰﯾﻨﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺷﺎﻧﺲ ‪ ۵٠‬درﺻﺪی درﯾﺎﻓﺖ ‪ ١٠٠٠‬دﻻر ﯾﺎ درﯾﺎﻓﺖ ﺑﺪون ﺷﺮط ‪ ۵٠٠‬دﻻر‪.‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﮥ ﭼﮫﺎرم‪ :‬ﻋﻼوه ﺑﺮ داراﯾﯽ ﺧﻮد‪ ٢٠٠٠ ،‬دﻻر درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮدهاﯾﺪ‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن از ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ دو ﮔﺰﯾﻨﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺷﺎﻧﺲ ‪ ۵٠‬درﺻﺪی از دﺳﺖ دادن ‪ ١٠٠٠‬دﻻر ﯾﺎ از دﺳﺖ دادن ﺑﺪون ﺷﺮط ‪۵٠٠‬‬
‫دﻻر‪.‬‬
‫ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﺸﮫﻮد اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﻣﻘﺪار داراﯾﯽ ﻧﮫﺎﯾﯽ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﺑﺮای ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ‬
‫اھﻤﯿﺖ دارد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺳﻮم و ﭼﮫﺎرم‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼ ً ﯾﮑﺴﺎناﻧﺪ‪ .‬در ھﺮ دو ﻣﻮرد‪،‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺑﯿﻦ دو ﮔﺰﯾﻨﮥ ﯾﮑﺴﺎن دارﯾﺪ‪ :‬ﺷﺎﯾﺪ ‪ ١۵٠٠‬دﻻر ﺑﯿﺸﺘﺮ از داراﯾﯽ ﻓﻌﻠﯽ ﺧﻮد‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﯾﺎ ﺷﺎﻧﺲ ﺧﻮد را ﺑﯿﻦ ‪ ١٠٠٠‬دﻻر ﺑﯿﺸﺘﺮ ﯾﺎ ‪ ٢٠٠٠‬دﻻر ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﺑﺴﻨﺠﯿﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬در ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ‪ ،‬ھﺮ دو ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﯾﮑﺴﺎن درﯾﺎﻓﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﻪ ﺣﺴﺘﺎن رﺟﻮع ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ﭼﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫• در اﻧﺘﺨﺎب اول‪ :‬اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻣﺮدم ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻗﻄﻌﯽ را ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﻨﺪ‪.‬‬
‫• در اﻧﺘﺨﺎب دوم‪ :‬اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻣﺮدم ﻗﻤﺎر را ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﻣﺘﻔﺎوت در ﻣﺴﺌﻠﻪھﺎی ﺳﻮم و ﭼﮫﺎرم‪ ،‬ﻣﺜﺎل ﻧﻘﺾ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪهای‬
‫ﺑﺮای اﯾﺪۀ اﺻﻠﯽ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ رﺿﺎﯾﺖ از داراﯾﯽ ﺗﻨﮫﺎ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻣﮫﻢ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﯿﺎن ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﺴﺌﻠﻪای ﮐﺎﻣﻼ ً ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺘﺨﺎبھﺎی ﯾﮑﺴﺎن در ﭘﯽ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪھﺎ ﻧﻘﺶ ﻣﮫﻢ ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ در ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺳﻮم‪ ١٠٠٠ ،‬دﻻر ﺑﯿﺸﺘﺮ از داراﯾﯽ ﻓﻌﻠﯽ و در ﻣﺴﺌﻠﮥ‬
‫ﭼﮫﺎرم‪ ٢٠٠٠ ،‬دﻻر ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺑﻮدن ﺑﺎ ‪ ١۵٠٠‬دﻻر در ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺳﻮم‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﺎی ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ‪ ۵٠٠‬دﻻر و در ﻣﺴﺌﻠﮥ ﭼﮫﺎرم‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی از دﺳﺖ دادن آن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺜﺎلھﺎی دﯾﮕﺮی از اﯾﻦ دﺳﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎده اﺳﺖ‪ .‬داﺳﺘﺎن‬
‫آﻧﺘﻮﻧﯽ و ﺑﺘﯽ ھﻢ ھﻤﯿﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر را دارد‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ در ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪھﺎ ﭼﻘﺪر ﺑﻪ ھﺪﯾﮥ ‪ ١٠٠٠‬دﻻری و ‪ ٢٠٠٠‬دﻻری ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺷ ﻤ ﺎ »داده ﺷﺪه« ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮدهاﯾﺪ؟ اﮔﺮ ﻣﺜﻞ اﻏﻠﺐ ﻣﺮدم ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ آن‬
‫ﻧﮑﺮدهاﯾﺪ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬دﻟﯿﻠﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﮐﻪ آن را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ؛ ﭼﻮن اﯾﻦ ھﺪﯾﻪ در‬
‫ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ ﺷﻤﺎ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ درﺑﺎرۀ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺧﻮد ﭼﯿﺰی را ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﮐﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازان ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﮕﺮش ﺷﻤﺎ ﺑﻪ رﯾﺴﮏ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺧﺎﻟﺺ داراﯾﯽ ﺷﻤﺎ و ﺗﻔﺎوت ﭼﻨﺪ ھﺰار دﻻر ﮐﻤﺘﺮ ﯾﺎ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ؛ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﺑﻪﺷﺪت ﻓﻘﯿﺮ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﮐﻪ ﻧﮕﺮﺷﺘﺎن‬
‫ﺑﻪ ﺑﺮدن و ﺑﺎﺧﺘﻦ از ﺳﺒﮏ و ﺳﻨﮕﯿﻦ ﮐﺮدن داراﯾﯽﺗﺎن ﺑﺮﻧﻤﯽآﯾﺪ‪ .‬دﻟﯿﻞ آﻧﮑﻪ ﺑﺮدن‬
‫‪ ١٠٠‬دﻻر را دوﺳﺖ دارﯾﺪ و ﺑﺎﺧﺘﻦ ‪ ١٠٠‬دﻻر را دوﺳﺖ ﻧﺪارﯾﺪ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮی ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻘﺪار ﭘﻮل در داراﯾﯽ ﺷﻤﺎ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺮدن را دوﺳﺖ دارﯾﺪ و ﺑﺎﺧﺘﻦ را‬
‫دوﺳﺖ ﻧﺪارﯾﺪ‪ .‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﻗﻄﻌﯿﺖ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﯿﺶ از آﻧﮑﻪ از ﺑﺮدن‬
 ‫ﺧﻮﺷﺘﺎن ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬از ﺑﺎﺧﺘﻦ ﺑﺪﺗﺎن ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﭼﮫﺎر ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﺿﻌﻒ ﻣﺪل ﺑﺮﺗﻮﻟﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮﯾﮥ او زﯾﺎدی ﺳﺎده‬
‫اﺳﺖ و ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﺘﻐﯿﺮ ﮔﻢﺷﺪه‪ ،‬ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ اﺳﺖ؛ ﺣﺎﻟﺖ اوﻟﯿﻪای ﮐﻪ‬
‫از دﺳﺖ دادن و ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺑﺎ آن ﺳﻨﺠﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ ﺷﻤﺎ‬
‫ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ داﻧﺴﺘﻦ ﻣﻘﺪار داراﯾﯽ ﻧﯿﺎز دارﯾﺪ ﺗﺎ ﺳﻮدﻣﻨﺪی را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﺪ؛ وﻟﯽ در‬
‫ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺮﺟﻊ ﻧﯿﺎز دارﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﮥ‬
‫ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮ از ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﻠﻢ‪ ،‬اﯾﻦ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ ﺑﮫﺎﯾﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ دﻟﯿﻞ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮای ﭘﺮداﺧﺖ آن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ دﻟﯿﻠﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫نھﺎ را‬‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺟﺪﯾﺪ و اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺟﺎﻟﺐﺗﺮ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﻓﻌﻠﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮان آ ​‬
‫ﺗﻮﺿﯿﺢ داد‪ .‬اﯾﻦ ﭼﺎﻟﺶ ﭘﯿﺶ روی ﻣﺎ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﮑﻪ ﻣﻦ و آﻣﻮس ﺑﺎ ﻣﺪل دوﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ذھﻦ ﮐﺎر ﻧﻤﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬اﮐﻨﻮن‬
‫ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻪ وﯾﮋﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ در ﻗﻠﺐ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽھﺎ ﻧﻘﺸﯽ اﺳﺎﺳﯽ در ارزﯾﺎﺑﯽ ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی ﻣﺎﻟﯽ اﯾﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و در‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی ادراک‪ ،‬ﻗﻀﺎوت و اﺣﺴﺎس ﻣﺘﺪاول ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ آنھﺎ را وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﻋﻤﻠﮑﺮدی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪.‬‬
‫• ارزﯾﺎﺑﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ ﺧﻨﺜﯽ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد ﮐﻪ ﮔﺎه ﺑﻪ آن »ﺳﻄﺢ اﻧﻄﺒﺎق«‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪای از اﯾﻦ اﺻﻞ را ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻪ ظﺮف آب ﺗﮫﯿﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ظﺮف ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻣﺤﺘﻮی آب و ﯾﺦ‪ ،‬ظﺮف ﺳﻤﺖ راﺳﺖ‬
‫ﻣﺤﺘﻮی آب ﮔﺮم و ظﺮف وﺳﻂ ﻣﺤﺘﻮی آﺑﯽ ﺑﺎ دﻣﺎی اﺗﺎق ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺪود ﯾﮏ دﻗﯿﻘﻪ‬
‫ﯾﮏ دﺳﺖ را در ظﺮف آب ﯾﺦ و دﺳﺖ دﯾﮕﺮ را در آب ﮔﺮم ﻓﺮو ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ھﺮ دو‬
‫دﺳﺘﺘﺎن را در ظﺮف وﺳﻂ ﻓﺮو ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ دﻣﺎی ﯾﮑﺴﺎن آب را ﺑﺎ ﯾﮏ دﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺮم و‬
‫ﺑﺎ دﺳﺖ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺳﺮد ﺣﺲ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی ﻣﺎﻟﯽ‪ ،‬ﻣﺮﺟﻊ ﻣﻌﻤﻮل وﺿﻊ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺷﺎﯾﺪ آﻧﭽﻪ اﻧﺘﻈﺎر دارﯾﺪ ﯾﺎ آﻧﭽﻪ اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺶﺗﺮ‬
‫اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﻘﻮق ﯾﺎ ﭘﺎداش ھﻤﮑﺎراﻧﺘﺎن‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪای ﮐﻪ از‬
‫ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ ﺑﮫﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن و ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺑﺪﺗﺮ‪ ،‬از دﺳﺖ دادن اﺳﺖ‪ .‬در زﯾﺮ‬
‫ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ‪ ،‬ﺑﺎﺧﺖ​ھﺎ و از دﺳﺖ دادن​ھﺎ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬
‫• اﺻﻞ ﮐﺎھﺶ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ در ﺑﻌﺪ اﺣﺴﺎﺳﯽ و ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ داراﯾﯽ ﺻﺪق‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬روﺷﻦﮐﺮدن ﭼﺮاﻏﯽ ﺿﻌﯿﻒ در اﺗﺎﻗﯽ ﮐﺎﻣﻼ ً ﺗﺎرﯾﮏ ﺗﺄﺛﯿﺮ زﯾﺎدی دارد؛ در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺪ ھﻤﯿﻦ ﻧﻮر در ﯾﮏ اﺗﺎق ﺑﺴﯿﺎر روﺷﻦ ﻧﺎدﯾﺪه ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬اﺛﺮ دروﻧﯽ‬
‫ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ ‪ ٩٠٠‬دﻻر و ‪ ١٠٠٠‬دﻻر ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮ از ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ ‪ ١٠٠‬دﻻر و ‪ ٢٠٠‬دﻻر‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫• اﺻﻞ ﺳﻮم‪ ،‬ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﺮد و ﺑﺎﺧﺖ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺧﺖھﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرگﺗﺮ از ﺑﺮدھﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرﻧﯽ‬
‫اﻧﺘﻈﺎرھﺎ و ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎی ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﯽ ﭘﯿﺸﯿﻨﻪای ﺗﺎرﯾﺨﯽ دارد‪ .‬ﺟﺎﻧﺪاراﻧﯽ ﮐﻪ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﮫﺪﯾﺪھﺎ ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ از واﮐﻨﺶ ﺑﻪ ﻓﺮﺻﺖھﺎ رﻓﺘﺎر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻧﺲ ﺑﻘﺎ و ﻧﻤﻮ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻪ اﺻﻞ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ارزش ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎ در ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺷﻤﺎرۀ ‪ ١‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﭘﺮﭼﻢ داﺷﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﺮ آن ﻧﻘﺶ ﻣﯽﺑﺴﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻤﻮدار‪،‬‬
‫ﻧﺸﺎندھﻨﺪۀ ارزش روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن و از دﺳﺖ دادن اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺣﺎﻣﻼن ارزش در ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ھﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﺮﺧﻼف ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ ﮐﻪ ﺣﺎﻣﻼن‬
‫ارزش‪ ،‬ﻣﻘﺪار داراﯾﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻤﻮدار دو ﺑﺨﺶ ﺟﺪا از ھﻢ دارد‪ .‬ﺑﺨﺶ ﺳﻤﺖ‬
‫راﺳﺖ و ﺑﺨﺶ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ ﺧﻨﺜﯽ‪ .‬وﯾﮋﮔﯽ ﺷﺎﺧﺺ اﯾﻦ ﻧﻤﻮدار‪،‬‬
‫ﺷﺒﺎھﺖ آن ﺑﻪ ﺷﮑﻞ‪ S‬اﺳﺖ ﮐﻪ از ﮐﺎھﺶ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﺮد و ﺑﺎﺧﺖ ﻧﺸﺎن دارد‪ .‬در‬
‫ﻧﮫﺎﯾﺖ‪ ،‬دو ﻣﻨﺤﻨﯽ‪ S‬ﺷﮑﻞ ﻣﺘﻘﺎرن ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﯿﺐ ﺗﺎﺑﻊ آنھﺎ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ در ﻧﻘﻄﮥ‬
‫ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ از دﺳﺖ دادن‪ ،‬ﻗﻮیﺗﺮ از ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﮐﺴﺐ ﻣﻘﺪاری‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﮥ ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪١٠‬‬
 ‫ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ‬

‫ﺑﺴﯿﺎری از ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ در زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎ آنھﺎ روﺑﺮو ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از رﯾﺴﮏ‬

‫ﺑﺎﺧﺖ و ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮد ھﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ اﯾﻦ ﻗﻤﺎر را رد ﮐﻨﯿﻢ ﯾﺎ ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﮐﻪ آﻏﺎز ﯾﮏ ﮐﺴﺐوﮐﺎر را ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬وﮐﯿﻠﯽ ﮐﻪ اﺟﺮاﯾﯽﮐﺮدن‬
‫ﯾﮏ ﭘﺮوﻧﺪۀ ﺣﻘﻮﻗﯽ را ﻣﯽﺳﻨﺠﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﯽ ﺟﻨﮕﯽ ﮐﻪ ﺣﻤﻠﻪای را در ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاری ﮐﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﻪ ﭘﺬﯾﺮش ﻣﻘﺎﻣﯽ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬ھﻤﻪ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﭘﯿﺮوزی و ﺷﮑﺴﺖ روﺑﺮو ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻧﻤﻮﻧﻪای اﺑﺘﺪاﯾﯽ از ﭼﺸﻢاﻧﺪازی ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ‬
‫واﮐﻨﺶ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ زﯾﺮ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﮥ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﻗﻤﺎری ﺑﺮای ﺷﯿﺮ ﯾﺎ ﺧﻂ ﮐﺮدن ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺧﻂ ﺑﯿﺎورﯾﺪ‪ ١٠٠ ،‬دﻻر ﻣﯽﺑﺎزﯾﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﯿﺮ ﺑﯿﺎورﯾﺪ‪ ١۵٠ ،‬دﻻر ﻣﯽﺑﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫آﯾﺎ اﯾﻦ ﻗﻤﺎر ﺑﺮاﯾﺘﺎن ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ؟ آن را ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﯾﺪ؟‬
‫ﻢﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺳﻮد رواﻧﯽ ﺑﺮدن ‪ ١۵٠‬دﻻر را ﺑﺎ ﺿﺮر رواﻧﯽ ﺑﺎﺧﺘﻦ ‪١٠٠‬‬ ‫ﺑﺮای ﺗﺼﻤﯿ ​‬
‫دﻻر ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﭼﻪ اﺣﺴﺎﺳﯽ دارﯾﺪ؟ اﻣﯿﺪ رﯾﺎﺿﯽ اﯾﻦ ﻗﻤﺎر ﺑﻪطﻮر روﺷﻦ و‬
‫واﺿﺢ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ؛ زﯾﺮا ﺷﻤﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﻣﯽﺑﺎزﯾﺪ ﺧﻮاھﯿﺪ ﺑﺮد؛ ﺑﺎ اﯾﻦ‬
‫ﺣﺎل‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً از اﯾﻦ ﻗﻤﺎر ﺧﻮﺷﺘﺎن ﻧﻤﯽآﯾﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪاﻧﺪ‪ .‬ردﮐﺮدن اﯾﻦ‬
‫ﻗﻤﺎر ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬اﺳﺖ؛ وﻟﯽ دادهھﺎی ﻣﮫﻢ آن ﭘﺎﺳﺦ اﺣﺴﺎﺳﯽ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ﺗﺮس از دﺳﺖ دادن ‪ ١٠٠‬دﻻر ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ از‬
‫اﻣﯿﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ‪ ١۵٠‬دﻻر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ از ﻣﺸﺎھﺪهھﺎی ﺑﺴﯿﺎری ﻣﺸﺎﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻮرد درﯾﺎﻓﺘﯿﻢ »ﺑﺎﺧﺖھﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرگﺗﺮ از ﺑﺮدھﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﻨﺪ« و اﻧﺴﺎنھﺎ از‬
‫ﺑﺎﺧﺖ ﮔﺮﯾﺰاناﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﺎﺧﺖﮔﺮﯾﺰی ﺧﻮدﺗﺎن را ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﺳﺎده اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪاری ﮐﻪ ﺑﺮد آن‪ ،‬ﺑﺎﺧﺖ ‪ ١٠٠‬دﻻر را ﺟﺒﺮان ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد؟‬
‫ﺑﺮای ﺑﺴﯿﺎری اﯾﻦ ﻣﻘﺪار ‪ ٢٠٠‬دﻻر اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ دوﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺒﻠﻎ از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ‪.‬‬
‫»ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎﺧﺖﮔﺮﯾﺰی«)‪ (٢٩١‬در ﭼﻨﺪ آزﻣﺎﯾﺶ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﻌﻤﻮﻻ ً در‬
‫ﺑ ﺎ ز ه ‪ ١ /۵‬ﺗﺎ ‪ ٢ /۵‬ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺑﺎﺧﺖﮔﺮﯾﺰﺗﺮ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬رﯾﺴﮏﮐﻨﻨﺪهھﺎی ﺣﺮﻓﻪای در ﺑﺎزارھﺎی اﻗﺘﺼﺎدی در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﺑﺎﺧﺖھﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻘﺎومﺗﺮﻧﺪ؛ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ آﻧﺎن ﺑﻪﺻﻮرت اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻮﺳﺎنھﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻤﯽدھﻨﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻪ‬
‫ﺷ ﺪ »ﻣﺜﻞ ﯾﮏ ﺗﺎﺟﺮ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻨﺪ«‪ ،‬ﺗﺮس ﮐﻤﺘﺮی از ﺑﺎﺧﺖ داﺷﺘﻨﺪ و واﮐﻨﺶ‬
‫اﺣﺴﺎﺳﯽ آنھﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﺧﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻧﺸﺎﻧﻪای ﺟﺴﻤﯽ ﺑﻪ ﺗﺤﺮﯾﮏ اﺣﺴﺎﺳﯽ‬
‫اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﺷﺪ‪ ،‬ﮐﺎھﺸﯽ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺖﮔﺮﯾﺰی ﺧﻮدﺗﺎن در ﺷﺮاﯾﻂ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶھﺎی زﯾﺮ‬ ‫ﺑﺮای ﺳﻨﺠﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎﺧ ​‬
‫ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ھﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﻼﺣﻈﮥ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﻧﺎدﯾﺪه ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬ﺳﻌﯽ ﻧﮑﻨﯿﺪ ﺟﺴﻮر ﯾﺎ‬
‫ﻣﺤﺘﺎط ﺑﺎﺷﯿﺪ و ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺣﺲ دروﻧﯽ ﺑﺎﺧﺖ ﯾﺎ ﺑﺮد ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫• ﻗﻤﺎری را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮد و ﺑﺎﺧﺖ ‪ ۵٠ -۵٠‬ﮐﻪ در ﺻﻮرت ﺑﺎﺧﺖ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫‪ ١٠‬دﻻر ﺑﺪھﯿﺪ؛ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪاری ﮐﻪ ﺑﺮای ﺑﺮد در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ دﻻر اﺳﺖ؟ اﮔﺮ‬
‫ھﻤﺎن ‪ ١٠‬دﻻر اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﯾﺴﮏ ﺑﯽﺗﻔﺎوﺗﯿﺪ؛ اﮔﺮ ﭘﺎﺳﺨﺘﺎن ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ١٠‬دﻻر‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮﯾﺪ و اﮔﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ ١٠‬دﻻر اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻄﻮر؟‬
‫• ﺷﯿﺮ ﯾﺎ ﺧﻂ ﺑﺮای از دﺳﺖ دادن ‪ ۵٠٠‬دﻻر ﭼﻄﻮر؟ ﭼﻪ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﺑﺮای ﺑﺮد آن ﮐﺎﻓﯽ‬
‫اﺳﺖ؟‬
‫• ﺑﺮای ﺑﺎﺧﺖ ‪ ٢٠٠٠‬دﻻر ﭼﻄﻮر؟‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶھﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪهاﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﺧﺖﮔﺮﯾﺰی ﺷﻤﺎ ﺑﺎ‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺒﻠﻎ ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﺑﻪ طﺮزی ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎﺧﺖ اﯾﻦ ﻗﻤﺎر‬
‫ﻣﺨﺮب ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﺑﯿﻨﺪازد‪ ،‬ھﺮﮔﻮﻧﻪ ﺷﺮطﺑﻨﺪی ﻟﻐﻮ ﺧﻮاھﺪ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺿﺮﯾﺐ ﺑﺎﺧﺖ​ﮔﺮﯾﺰی در ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮردھﺎﯾﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرگ و ﮔﺎه ﺑﯽﻧﮫﺎﯾﺖ اﺳﺖ؛‬
‫رﯾﺴﮏھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ھﺮﮔﺰ ﻗﺒﻮل ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﺪ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺮد ﻣﯿﻠﯿﻮنھﺎ دﻻر وﺟﻮد‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﮕﺎھﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺷﻤﺎرۀ ‪ ١٠‬ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ از ﺳﺮدرﮔﻤﯽ ﻣﻌﻤﻮل ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﻦ در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ دو اﯾﺪه اراﺋﻪ دادم ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎری آنھﺎ را ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫• در ﻗﻤﺎرھﺎی ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﮐﻪ ﺑﺮد و ﺑﺎﺧﺖ ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ﮏﮔﺮﯾﺰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﺘﺨﺎبھﺎ رﯾﺴ ​‬
‫• در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎی ﺑﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﺧﺖ ﻗﻄﻌﯽ ﺑﺎ ﺑﺎﺧﺖ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺑﺰرگﺗﺮی ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﮐﺎھﺶ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﺎﻋﺚ رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮی ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ھﯿﭻ ﺗﻨﺎﻗﻀﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬در ﻗﻤﺎری ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﺑﺎﺧﺖ ﻣﺤﺘﻤﻞ دوﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺮد اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ‬
‫اﺳﺖ؛ ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ در ﻧﻤﻮدار ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ ﺷﯿﺐ ﺑﺮد و ﺑﺎﺧﺖ ﺑﯿﻨﯿﺪ‪ .‬در‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺑﺪ‪ ،‬ﺧﻢﺷﺪن ﻣﻨﺤﻨﯽ ارزش‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﮐﺎھﺶ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ‬
‫رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮی ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬رﻧﺞ از دﺳﺖ دادن ‪ ٩٠٠‬دﻻر‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ %٩٠‬از دﺳﺖ‬
‫دادن ‪ ١٠٠٠‬دﻻر اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ دو دﯾﺪﮔﺎه اﺳﺎس ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪازﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷ ﮑ ﻞ ‪ ١٠‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﺮﯾﻌﯽ را در ﺷﯿﺐ ﻣﻨﺤﻨﯽ در ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﺮد ﺑﻪ ﺑﺎﺧﺖ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﯽدھﺪ؛ زﯾﺮا ﺣﺘﯽ در ﻣﻘﺪارھﺎی ﺑﺴﯿﺎر ﺧﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ داراﯾﯽ ھﻢ ﺑﺎﺧﺖﮔﺮﯾﺰی‬
‫ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی وﺟﻮد دارد‪ .‬آﯾﺎ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻧﮕﺮش ﺑﻪ ﻣﯿﺰان داراﯾﯽ در ﺗﻮﺿﯿﺢ اﯾﻦ ﭘﺮھﯿﺰ‬
‫ﺷﺪﯾﺪ از رﯾﺴﮏھﺎی ﮐﻮﭼﮏ ﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ؟ اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪای ﻣﮫﻠﮏ از ﮐﻮری‬
‫اﻟﮫﺎم​ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻧﻈﺮﯾﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻘﺺ آﺷﮑﺎر در ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ‪ ،‬طﯽ ﻣﺪت ﺑﯿﺶ‬
‫ا ز ‪ ٢۵٠‬ﺳﺎل از ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻧﺎﺗﻮان ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ٢٠٠٠‬ﻣﺘﯿﻮ‬
‫ن رﻓﺘﺎرﺷﻨﺎس‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم از ﻧﻈﺮ رﯾﺎﺿﯽ ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮد ﺗﻼش‬ ‫راﺑﯿﻦ)‪ ،(٢٩٢‬اﻗﺘﺼﺎددا ِ‬
‫ﺑﺮای ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺑﺎﺧﺖﮔﺮﯾﺰی از طﺮﯾﻖ ﺳﻮدﻣﻨﺪی از داراﯾﯽ‪ ،‬ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ ﻓﻨﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺛﺒﺎت او ﺑﺎ اﻗﺒﺎل ﮔﺴﺘﺮد ​های روﺑﺮو ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮﯾﮥ راﺑﯿﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻗﻤﺎری ﻣﻄﻠﻮب را ﺑﺮای ﻣﻘﺪاری ﺧﺮد رد ﮐﻨﺪ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ رﯾﺎﺿﯿﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﺳﻄﺤﯽ اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ‬
‫از رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮی رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬او اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﻧﺴﺎنھﺎ‬
‫اﯾﻦ ﻗﻤﺎر را ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺷﺎﻧﺲ ‪ ۵٠‬درﺻﺪی ﺑﺎﺧﺖ ‪ ١٠٠‬دﻻر و ﺷﺎﻧﺲ ‪ ۵٠‬درﺻﺪی ﺑﺮد ‪ ٢٠٠‬دﻻر‬
‫ﺳﭙﺲ او ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻗﻤﺎر را‬
‫ﺑﭙﺬﯾﺮد‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻗﻤﺎر ھﻢ ﺗﻦ ﻧﻤﯽدھﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻧﺲ ‪ ۵٠‬درﺻﺪی ﺑﺎﺧﺖ ‪ ٢٠٠‬دﻻر و ﺷﺎﻧﺲ ‪ ۵٠‬درﺻﺪی ﺑﺮد ‪ ٢٠٠٠‬دﻻر‬
‫وﻟﯽ ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ھﯿﭻ آدم ﻋﺎﻗﻠﯽ اﯾﻦ ﻗﻤﺎر را رد ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ! راﺑﯿﻦ و ﺗﯿﻠﺮ ﻣﻘﺎﻟﻪای‬
‫ﻪﺷﺎن را‬‫ﺧﯿﺮهﮐﻨﻨﺪه درﺑﺎرۀ اﺛﺒﺎت آن ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ اﺷﺘﯿﺎﻗﺸﺎن‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟ ​‬
‫ﺑﺎ ﯾﺎدآوری داﺳﺘﺎن ﻣﻌﺮوف ﻣﺎﻧﺘﯽ ﭘﺎﯾﺘﺎن)‪ (٢٩٣‬ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬آن داﺳﺘﺎن درﺑﺎرۀ‬
‫نﻓﺮوﺷﯽ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪه‬ ‫ﺧﺮﯾﺪاری ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ طﻮطﯽ ﻣﺮدهای را ﺑﻪ ﻣﻐﺎزۀ ﺣﯿﻮا ​‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺮﯾﺪار از داﺳﺘﺎنھﺎ و ﻋﺒﺎرتھﺎی طﻮﻻﻧﯽ ﺑﺮای ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺷﺮح ﺣﺎل ﭘﺮﻧﺪه‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ در ﻧﮫﺎﯾﺖ ﺑﮕﻮﯾﺪ‪» :‬اﯾﻦ ﻗﺒﻼ ً طﻮطﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ«‪ .‬راﺑﯿﻦ و ﺗﯿﻠﺮ‬
‫اداﻣﻪ ﻣﯽدھﻨﺪ‪» :‬زﻣﺎن آن اﺳﺖ ﮐﻪ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﮔﺴﺘﺎﺧﯽ اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت را‬
‫ﯾﮏ ﺗﻮھﯿﻦ ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﺗﻠﻘﯿﻦ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭘﺬﯾﺮش ﺳﻮدﻣﻨﺪی‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺤﯽ ﺑﺮای‬
‫رﻓﺘﺎر اﻧﺴﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺧﺖھﺎی ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬ھﺪﻓﯽ ﻣﻮﺟﻪ ﺑﺮای اظﮫﺎرﻧﻈﺮھﺎی ﻓﮑﺎھﯽ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﻧﻘﻄﻪھﺎی ﮐﻮر ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز‬

‫ﺗﺎ اﯾﻨﺠﺎ در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ از ﮐﺘﺎب ﺑﺮﺗﺮیھﺎی ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز را ﺳﺘﺎﯾﺶ ﮐﺮدهام‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻧﻘﺪ ﻣﺪل ﻣﻨﻄﻘﯽ و ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﭘﺮداﺧﺘﻪ​ام؛ وﻟﯽ ﺣﺎﻻ ﺑﻪ ﮐﻤﯽ‬
‫ﺗﻌﺎدل ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن اﻗﺘﺼﺎد درﺑﺎرۀ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز و ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ ﺷﻨﯿﺪهاﻧﺪ؛‬
‫وﻟﯽ اﺣﺘﻤﺎل ﯾﺎﻓﺘﻦ اﯾﻦ ﻋﺒﺎرتھﺎ در ﻓﮫﺮﺳﺖ ﯾﮏ ﮐﺘﺎب ﻣﺮﺟﻊ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﮔﺎھﯽ از اﯾﻦ ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﻣﯽرﻧﺠﻢ؛ وﻟﯽ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻠﺖ ﻧﻘﺶ ﻣﺤﻮری ﻣﻨﻄﻖ در ﻧﻈﺮﯾﮥ اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﮐﺎﻣﻼ ً درکﮐﺮدﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻔﺎھﯿﻢ و ﻧﺘﺎﯾﺞ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﮐﻪ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻣﯽآﻣﻮزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﺮض‬
‫ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬دﭼﺎر اﺷﺘﺒﺎھﺎت اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮض‬
‫واﻗﻌﺎً ﺿﺮوری اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ اﻓﺮاد ﻓﻌﺎل در ﺣﻮزۀ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﮐﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﺑﯽاﺳﺎس و ﮐﻮﺗﻪﺑﯿﻨﺎﻧﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻟﻄﻤﻪ ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻻﯾﻞ ﻣﻮﺟﮫﯽ ﺑﺮای دور ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز از ﻣﺘﻮن ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ وﺟﻮد‬
‫دارد‪ .‬ﻣﻔﺎھﯿﻢ اﺻﻮﻟﯽ اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬اﺑﺰار ﻋﻠﻤﯽ ﺿﺮوریاﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﺑﺎ ﺳﺎدهﺳﺎزی و‬
‫ﻓﺮضھﺎی ﻏﯿﺮواﻗﻌﯽ درﺑﺎرۀ ﻣﺎھﯿﺖ ﻋﺎﻣﻼن اﻗﺘﺼﺎدی ﻓﻌﺎل در ﺑﺎزارھﺎ ﻧﯿﺰ ﻧﻤﯽﺗﻮان‬
‫آنھﺎ را ﺑﻪراﺣﺘﯽ درک ﮐﺮد‪.‬‬
‫اﯾﺠﺎد ﭘﺮﺳﺶھﺎﯾﯽ درﺑﺎرۀ اﯾﻦ ﻓﺮضھﺎ ﺣﺘﯽ آنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪ ​هاﻧﺪ ھﻢ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﮔﻤﺮاهﮐﻨﻨﺪه و ﺷﺎﯾﺪ دﻟﺴﺮدﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ اوﻟﻮﯾﺖ را ﺑﻪ‬
‫ﮐﻤﮏ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺑﺮای ﮐﺴﺐ اﺑﺰار ﺿﺮوری اﯾﻦ رﺷﺘﻪ اﺧﺘﺼﺎص دھﯿﻢ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪،‬‬
‫ﺷﮑﺴﺖ ﻣﻨﻄﻖ ﮐﻪ در ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬اﻏﻠﺐ اوﻗﺎت رﺑﻄﯽ ﺑﻪ‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﻧﻈﺮﯾﮥ اﻗﺘﺼﺎد ﻧﺪارد‪ .‬اﯾﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎ در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮاﻗﻊ دﻗﺘﯽ‬
‫ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ دارﻧﺪ و در ﺑﺴﯿﺎری دﯾﮕﺮ ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ ﺧﻮب ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬در ﺑﻌﻀﯽ‬
‫ﻣﻮارد‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ ﻣﯽﺷﻮد؛ ﯾﻌﻨﯽ ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﺧﻮد را ﺑﻪ دﺳﺖ واﮐﻨﺶ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺑﺮد و ﺑﺎﺧﺖ ﻣﯽﺳﭙﺎرد و ﭼﺸﻢاﻧﺪاز‬
‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و ﺳﻮدﻣﻨﺪی از ﭘﺲ ﮐﺎر ﺑﺮﻧﻤﯽآﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ در ﺑﺤﺚ درﺑﺎرۀ ﮐﺎﺳﺘﯽھﺎی ﻣﺪل ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از دو ﻗﺮن ﺑﻪ دور از ﺣﻤﻠﻪھﺎ‬
‫ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﺗﻠﻘﯿﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﺮدم؛ وﻟﯽ ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ اﯾﻦ اﺛﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﯾﮥ‬
‫ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﻣﺤﺪود ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﻧﯿﺰ ﮐﺎﺳﺘﯽھﺎﯾﯽ دارد ﮐﻪ ﺗﻠﻘﯿﻦ‬
‫ﻧﻈﺮﯾﻪ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﻣﺎ را ﺑﺮ آنھﺎ ﻣﯽﺑﻨﺪد ﺗﺎ آن را ﺑﻪ​ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﮫﻢﺗﺮﯾﻦ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﮥ‬
‫ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ‪.‬‬
‫ً‬
‫ﻓﺮض ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز درﺑﺎرۀ ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ را ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ وﺿﻊ ﮐﻨﻮﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺪار‬
‫ﺻﻔﺮ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮض ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﮥ ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی‬
‫ﻣﻀﺤﮏ ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎھﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭼﺸﻢاﻧﺪازھﺎ ﺑﯿﻨﺪازﯾﺪ‪ .‬داﺷﺘﻦ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﭼﺸﻢاﻧﺪازی ﭼﻪ ﺣﺴﯽ دارد؟‬
‫اﻟﻒ‪ :‬ﺷﺎﻧﺲ ﯾﮏ در ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺑﺮدن ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر؛‬
 ‫ب‪ :‬ﺷﺎﻧﺲ ‪ ٩٠‬درﺻﺪی ﺑﺮد ‪ ١٢‬دﻻر و ‪ ١٠‬درﺻﺪی ﺑﺮد ھﯿﭻ؛‬
‫پ‪ :‬ﺷﺎﻧﺲ ‪ ٩٠‬درﺻﺪی ﺑﺮد ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر و ﺷﺎﻧﺲ ‪ ١٠‬درﺻﺪی ﺑﺮد ھﯿﭻ‪.‬‬
‫ﻧﺒﺮدن‪ ،‬در ھﺮ ﺳﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻧﺘﯿﺠﻪای ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ و ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ارزش‬
‫ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ ﺑﺮای اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ در ھﺮ ﺳﻪ ﻣﻮرد در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﻧﺒﺮدن‪ ،‬ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ و‬
‫ﻣﻘﺪار آن ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬آﯾﺎ اﯾﻦ ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺷﻤﺎ ھﻤﺎھﻨﮕﯽ دارد؟ اﻟﺒﺘﻪ ﮐﻪ ﻧﻪ! ﻧﺒﺮدن‪،‬‬
‫در دو ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻧﺨﺴﺖ ﻏﯿﺮ واﻗﻊ اﺳﺖ و ارزش ﺻﻔﺮدادن ﺑﻪ آن را ﻣﯽﺗﻮان درک‬
‫ﮐﺮد؛ وﻟﯽ ﻧﺒﺮدن در ﺳﻨﺎرﯾﻮی ﺳﻮم ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎاﻣﯿﺪﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫ﺣﻘﻮﻗﯽ ﮐﻪ ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ اطﻼع داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﻻی ﺑﺮد ﻣﺒﻠﻐﯽ‬
‫ھﻨﮕﻔﺖ‪ ،‬ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻌﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﺷﻤﺎ ﻧﺒﺮدن‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﮥ‬
‫ﺑﺎﺧﺘﯽ ﺑﺰرگ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز در روﯾﺎروﯾﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﻧﺎﺗﻮان‬
‫اﺳﺖ؛ زﯾﺮا اﺟﺎزه ﻧﻤﯽدھﺪ ارزش ﻧﺒﺮدن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ؛ ﺑﻪوﯾﮋه ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ ﯾﺎ ﮔﺰﯾﻨﮥ دﯾﮕﺮ ﺑﺴﯿﺎر ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ زﺑﺎﻧﯽ ﺳﺎده‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﮥ‬
‫ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻧﺎاﻣﯿﺪی ﮐﻨﺎر ﺑﯿﺎﯾﺪ؛ وﻟﯽ ﻧﺎاﻣﯿﺪی و اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺎاﻣﯿﺪی واﻗﻌﯽ‬
‫اﺳﺖ و ﺷﮑﺴﺖ در ﺑﻪ رﺳﻤﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ آن ﭼﻮن ﮐﺎﺳﺘﯽھﺎی ﺑﺎرزی اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻦ در ﻣﺜﺎلھﺎی ﻧﻘﺾ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ اراﺋﻪ ﮐﺮدم‪.‬‬
‫ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز و ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی ھﺮ دو در ﭘﺬﯾﺮش ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ‬
‫ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮردهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ دو ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻓﺮض ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ دارﻧﺪ؛ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ و ﻣﺴﺘﻘﻞ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﮔﺰﯾﻨﮥ دارای ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ‬
‫ارزش اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ اﯾﻦ ﻓﺮض ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮدﺗﺎن‬
‫ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺑﯿﻦ ﺷﺎﻧﺲ ‪ ٩٠‬درﺻﺪی ﺑﺮد ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر ﯾﺎ ﺑﺮد ‪ ۵٠‬دﻻر ﺑﺪون‬
‫ھﯿﭻ ﺷﺮطﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﮥ ھﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﯿﻦ ﺷﺎﻧﺲ ‪ ٩٠‬درﺻﺪی ﺑﺮد ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر ﯾﺎ ﺑﺮد ‪ ١۵٠‬دﻻر ﺑﺪون‬
‫ھﯿﭻ ﺷﺮطﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫رﻧﺠﯽ را ﮐﻪ از اﻧﺘﺨﺎب ھﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﻗﻤﺎرھﺎ و ﺑﺎﺧﺘﻦ در آنھﺎ ﺣﺲ ﺧﻮاھﯿﺪ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻧﺒﺮدن در ھﺮ دو ﻣﻮرد ﻧﺎاﻣﯿﺪﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ؛ وﻟﯽ رﻧﺠﯽ ﮐﻪ‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ً در ﻣﺴﺌﻠﮥ ھﻔﺘﻢ ﺣﺲ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ؛ ﺑﻪوﯾﮋه ﺑﺎ داﻧﺴﺘﻦ اﯾﻨﮑﻪ اﮔﺮ‬
‫ﻗﻤﺎر را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﺒﺎزﯾﺪ از ﺗﺼﻤﯿﻢ »ﺣﺮﯾﺼﺎﻧﮥ« ﺧﻮد و رد ھﺪﯾﮥ ‪ ١۵٠‬دﻻری‬
‫ﭘﺸﯿﻤﺎن ﺧﻮاھﯿﺪ ﺷﺪ‪ .‬در ﺧﺼﻮص ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﮥ ﯾﮏ ﭘﯿﺎﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﺰﯾﻨﻪای‬
‫ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ وﻟﯽ ﻧﮑﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫نﺷﻨﺎﺳﺎن و اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن‪ ،‬ﻣﺪلھﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺑﺮ اﺳﺎس اﺣﺴﺎس‬ ‫روا ​‬
‫ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ و ﻧﺎاﻣﯿﺪی اراﺋﻪ ﮐﺮدهاﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ اﺳﺖ اﮔﺮ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ اﯾﻦ ﻣﺪلھﺎ‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮐﻤﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز داﺷﺘﻪاﻧﺪ و دﻟﯿﻞ آن ﺳﺎزﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺣﺴﺎس ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ و ﻧﺎاﻣﯿﺪی واﻗﻌﯽاﻧﺪ و ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ ھﻨﮕﺎم‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی اﻧﺘﻈﺎر آن را دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪھﺎی ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺧﯿﺮهﮐﻨﻨﺪۀ اﻧﺪﮐﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن‬
‫ﺑﺮﺗﺮی ﺳﺎدهﺗﺮ ﺑﻮدن را ﺑﻪ ﺳﯿﻨﻪ دارد‪ .‬ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز در رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ‬
‫ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‪ ،‬ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﯽ ﺑﻮد؛ زﯾﺮا ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ در‬
‫ﺗﻮان ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺮضھﺎی ﻗﻮیﺗﺮ و واﻗﻌﯽﺗﺮ ﺑﺮای ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﯾﮏ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬داﻧﺸﻤﻨﺪان‬
‫ﻧﻈﺮﯾﻪھﺎ را ﭼﻮن ﺟﻌﺒﮥ اﺑﺰار ﻣﯽداﻧﻨﺪ و زﺣﻤﺖ ﺣﻤﻞ ﺟﻌﺒﮥ اﺑﺰاری ﺳﻨﮕﯿﻦ را ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮد ﻧﻤﯽدھﻨﺪ؛ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ اﺑﺰاری ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻔﯿﺪ در آن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز را‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ؛ ﻧﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﻠﺖ ﮐﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪای »درﺳﺖ« اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻔﺎھﯿﻤﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻪوﯾﮋه ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ و‬
‫ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻪ دردﺳﺮﺷﺎن ﻣﯽارزﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻔﺎھﯿﻢ‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺟﺪﯾﺪی را‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ درﺳﺖ از آب درآﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺧﻮشاﻗﺒﺎل ﺑﻮدﯾﻢ‪.‬‬
‫***‬

‫رد ﭘﺎی ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز‬

‫ی ﺣﺎد رﻧﺞ ﻣﯽﺑﺮد ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ھﺮ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ را ھﻢ رد‬

‫ﺖﮔﺮﯾﺰ ِ‬
‫»او از ﺑﺎﺧ ​‬
‫ﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫»ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻨﮑﻪ داراﯾﯽ ﺑﺰرﮔﯽ دارد‪ ،‬واﮐﻨﺶ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺷﺪﯾﺪش ﺑﻪ ﺑﺮد و‬
‫ﺑﺎﺧﺖھﺎی ﮐﻮﭼﮏ ﺑﯽﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫»ﺑﺮای او ھﺮ ﺷﮑﺴﺖ‪ ،‬دوﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺮد اﺳﺖ ﮐﻪ طﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺑﯿﺴﺖ و ھﻔﺘﻢ‪ :‬اﺛﺮ ﺗﻤﻠﮏ‬

‫ﺷﻤﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺷﻤﺎرۀ ‪ ١١‬را دﯾﺪهاﯾﺪ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ھﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﮐﻼس اﻗﺘﺼﺎد ﻧﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻤﻮدار »ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺑﯽﺗﻔﺎوﺗﯽ«)‪ (٢٩۴‬ﯾﮏ ﻓﺮد را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺷﻤﺎره ‪١١‬‬

‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن در اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﻣﯽآﻣﻮزﻧﺪ ھﺮ ﻧﻘﻄﻪای روی اﯾﻦ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ‬

‫ﺧﺎص از درآﻣﺪ و روزھﺎی ﺗﻌﻄﯿﻠﯽ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ھﺮ »ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺑﯽﺗﻔﺎوﺗﯽ«‪،‬‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از دو ﻋﺎﻣﻞ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﻣﻄﻠﻮﺑﯿﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮﻧﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺳﻮدﻣﻨﺪی‬
‫ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻨﺤﻨﯽھﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻄﻮط ﻣﻮازی ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﻮﻧﺪ؛‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ اﻓﺮاد ﺗﻤﺎﯾﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ روزھﺎی ﻣﺮﺧﺼﯽ ﺧﻮد را ﺑﺪون واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ‬
‫ﯽﺷﺎن‪ ،‬ﺑﺮای درآﻣﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ھﻤﺎن‬ ‫ﻣﻘﺪار درآﻣﺪش ﯾﺎ ﺗﻌﺪاد روزھﺎی ﻣﺮﺧﺼ ​‬
‫ﻗ ﯿ ﻤ ﺖ »ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ«‪ .‬اﻧﺤﻨﺎی اﯾﻦ ﻧﻤﻮدار ﻧﺸﺎندھﻨﺪۀ ﮐﺎھﺶ رﺿﺎﯾﺖ اﺳﺖ؛ ﺷﻤﺎ‬
‫ھﺮﭼﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﯾﮏ روز ﻣﺮﺧﺼﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺣﺴﺎس ﺧﻮاھﯿﺪ‬
‫ﺑﻮد و ھﺮ روز ﻣﺮﺧﺼﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬ارزش ﮐﻤﺘﺮی ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ اﮔﺮ درآﻣﺪ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﯾﮏ دﻻر اﺿﺎﻓﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ و ﻣﺒﻠﻐﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای‬
‫ﯾﮏ روز ﻣﺮﺧﺼﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ھﺰﯾﻨﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ھﺮ ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ روی ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺑﯽﺗﻔﺎوﺗﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﮏ اﻧﺪازه ﺟﺬاب ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ‬
‫واﻗﻌﯽ ﺑﯽﺗﻔﺎوﺗﯽ اﺳﺖ؛ ﺑﺮای ﺷﻤﺎ اھﻤﯿﺘﯽ ﻧﺪارد ﮐﻪ روی ﮐﺪام ﻗﺴﻤﺖ ﻧﻤﻮدار‬
‫ﺑﯽﺗﻔﺎوﺗﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﯾﺪ؛ ﭘﺲ اﮔﺮ ﻧﻘﻄﮥ ‪ a‬و ‪ b‬روی ﯾﮏ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺑﯽﺗﻔﺎوﺗﯽ ﺑﺮای‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯾﺘﺎن ﻣﮫﻢ ﻧﺨﻮاھﺪ ﺑﻮد و ﺑﺮای ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ دو ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ھﯿﭻ‬
‫اﻧﮕﯿﺰهای ﻧﯿﺎز ﻧﺪارﯾﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی اﯾﻦ ﻧﻤﻮدار در ﮐﺘﺎب ﻣﺮﺟﻊ اﻗﺘﺼﺎد در ﺻﺪ‬
‫ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن زﯾﺎدی ﺑﻪ آنھﺎ ﭼﺸﻢ دوﺧﺘﻪاﻧﺪ؛ وﻟﯽ‬
‫ﺗﻌﺪاد ﮐﻤﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻓﻘﺪان ﭼﯿﺰی ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎز ھﻢ ﻗﺪرت و زﯾﺒﺎﯾﯽ ﯾﮏ ﻣﺪل ﻧﻈﺮی‪،‬‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن و داﻧﺸﻤﻨﺪان را ﮐﻮر ﮐﺮده و ﻣﺎﻧﻊ دﯾﺪن ﮐﺎﺳﺘﯽ ﺑﺰرگ آن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪای از درآﻣﺪ و ﻣﺮﺧﺼﯽ ﻓﻌﻠﯽ ﻓﺮد دﯾﺪه ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺣﻘﻮقﺑﮕﯿﺮ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺷﻐﻠﺘﺎن‪ ،‬ﺣﻘﻮﻗﺘﺎن و ﺗﻌﺪاد روزھﺎی ﺗﻌﻄﯿﻠﺘﺎن‪،‬‬
‫ﻧﻘﻄﻪای روی اﯾﻦ ﻧﻤﻮدار اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺷﻤﺎ و وﺿﻊ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺷﻤﺎ اﺳﺖ؛‬
‫وﻟﯽ ﻧﻤﻮدار آن را ﻧﺸﺎن ﻧﻤﯽدھﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺣﺬف اﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازاﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫ﻧﻤﻮدار را رﺳﻢ ﮐﺮدهاﻧﺪ از ﺷﻤﺎ ﻣﯽﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﺎور ﮐﻨﯿﺪ ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ اھﻤﯿﺘﯽ ﻧﺪارد؛‬
‫وﻟﯽ ﺷﻤﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪهاﯾﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﭼﻪ اھﻤﯿﺘﯽ دارد‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎر ھﻢ ﺧﻄﺎی‬
‫ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ ﺗﮑﺮار ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻨﺤﻨﯽھﺎی ﺑﯽﺗﻔﺎوﺗﯽ‪ ،‬ﻓﺮض را ﺑﺮ اﯾﻦ‬
‫ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺷﻤﺎ در ھﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪطﻮر ﮐﺎﻣﻞ از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺷﻤﺎ در آن‬
‫ﻟﺤﻈﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﯽرﺑﻂ اﺳﺖ و ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﻤﺎ از ﯾﮏ‬
‫ﺷﻐﻞ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻪ ﺷﻐﻞ ﻓﻌﻠﯽ ﺷﻤﺎ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﻧﺪارد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮضھﺎ در اﯾﻦ ﻣﻮرد و‬
‫ﺑﺴﯿﺎری دﯾﮕﺮ ﮐﺎﻣﻼ ً ﻏﯿﺮواﻗﻌﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺬف ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ از ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺑﯽﺗﻔﺎوﺗﯽ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪای ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ از ﺗﻠﻘﯿﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ‬
‫اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﻣﺎ در ﺑﺴﯿﺎری از رﺧﺪادھﺎی زﻧﺪﮔﯽﻣﺎن ﺑﺎ اھﻤﯿﺖ ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ روﺑﺮو‬
‫ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ‪ .‬در ﻣﺬاﮐﺮهھﺎی ﮐﺎری ھﺮ دو ﮔﺮوه ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ‪ ،‬ﻗﺮارداد ﻣﻮﺟﻮد‬
‫اﺳﺖ و ﻣﺬاﮐﺮهھﺎ روی درﺧﻮاﺳﺖھﺎی دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﺮای اﻣﺘﯿﺎزھﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻪ آن‬
‫ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻤﺮﮐﺰ دارﻧﺪ‪ .‬ﻧﻘﺶ ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ در ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺸﺨﺺ‬
‫اﺳﺖ‪ :‬واﮔﺬاری ﺣﻖ ﯾﺎ اﻣﺘﯿﺎز‪ ،‬ﺳﺨﺖ و دردﻧﺎک اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎی زﯾﺎدی از‬
‫ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ دارﯾﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺤﻞ زﻧﺪﮔﯽ ﯾﺎ ﺷﻐﻠﺘﺎن را ﺗﻐﯿﯿﺮ داده ﺑﺎﺷﯿﺪ ﯾﺎ ﺑﻪ آن ﻓﮑﺮ‬
‫ﮐﺮده ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﺑﻪ ﯾﺎد ﻣﯽآورﯾﺪ وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﻣﺤﻞ ﺟﺪﯾﺪ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ‬
‫ﻓﻌﻠﯿﺘﺎن ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﯽ ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﺷﺎﯾﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﯿﺪ ﻣﺸﮑﻞھﺎ‬
‫و ﮐﺎﺳﺘﯽھﺎ‪ ،‬ﺑﺰرگﺗﺮ و ﻣﮫﻢﺗﺮ از اﻣﮑﺎﻧﺎت و ﺑﺮﺗﺮیھﺎ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر‬
‫ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺑﺮای ﺑﺪﺗﺮﺷﺪن‪ ،‬دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪،‬‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﮐﻪ ﯾﮏ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﯿﮑﺎر ﺑﺮای اﺷﺘﻐﺎل ﺑﻪ ﮐﺎری ﺟﺪﯾﺪ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد‪ ،‬ﺑﻪطﻮر‬
‫ﻣ ﯿ ﺎ ﻧ ﮕ ﯿ ﻦ ‪ %٩٠‬ﺣﻘﻮق درﯾﺎﻓﺘﯽ ﻗﺒﻠﯽ او اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﭘﺲ از ﯾﮏ ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﯿﺰان ﮐﻤﺘﺮ از ‪ %١٠‬ﮐﺎھﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺤﻨﯽھﺎی ﺑﯽﺗﻔﺎوﺗﯽ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ و ﺑﺎزﻧﻤﺎﯾﯽ ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ از ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﯿﺰان‬
‫داراﯾﯽ‪ ،‬ﻓﺮض ﺧﻄﺎی ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ دارﻧﺪ؛ ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺷﻤﺎ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺴﺘﮕﯽ‬
‫دارد و ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺗﺼﺤﯿﺢ اﯾﻦ ﺧﻄﺎ ﯾﮑﯽ از دﺳﺘﺎوردھﺎی اﻗﺘﺼﺎد‬
‫رﻓﺘﺎری ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫اﺛﺮ ﺗﻤﻠﮏ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ درﺑﺎرۀ زﻣﺎن ﺷﺮوع و ﻧﻘﻄﮥ آﻏﺎز ﯾﮏ ﺟﻨﺒﺶ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺎدهای ﻧﺪارد؛‬
‫وﻟﯽ آﻧﭽﻪ اﮐﻨﻮن اﻗﺘﺼﺎد رﻓﺘﺎری ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪدﻗﺖ رﯾﺸﻪﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﮐﺮد‪ .‬در اﺑﺘﺪای دھﮥ ‪ ،١٩٧٠‬رﯾﭽﺎرد ﺗﯿﻠﺮ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮی ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎر داﻧﺸﮑﺪۀ‬
‫اﻗﺘﺼﺎد داﻧﺸﮕﺎه راﭼﺴﺘﺮ)‪ ،(٢٩۵‬ﺗﻔﮑﺮاﺗﯽ را ﺑﺪﻋﺖﮔﺬاری ﮐﺮد‪ .‬ﺗﯿﻠﺮ ھﻤﯿﺸﻪ‬
‫ﺷﻮخطﺒﻊ و رﯾﺰﺑﯿﻦ ﺑﻮد و در دوران داﻧﺸﺠﻮﯾﯽ ﺟﺴﺘﺠﻮی رﻓﺘﺎرھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺪل‬
‫ﻣﻨﻄﻘﯽ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺎزﮔﺎری ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﯾﺶ ﺑﻪ ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ ﺑﺪل ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﭘﯿﺪاﮐﺮدن‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎﯾﯽ از ﺑﯽﻣﻨﻄﻘﯽ اﻗﺘﺼﺎدی در رﻓﺘﺎر اﺳﺘﺎداﻧﺶ ﺑﺮای او ﻟﺬتﺑﺨﺶ ﺑﻮد و‬
‫در اﯾﻦ ﺑﯿﻦ‪ ،‬ﺑﻪ رﻓﺘﺎری ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻢ و ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه ﺑﺮﺧﻮرد‪.‬‬
‫اﺳﺘﺎد رﯾﭽﺎرد روﺳﺖ)‪ (٢٩۶‬ﮐﻪ ﺑﻌﺪھﺎ ﺑﻪ رﯾﺎﺳﺖ داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺴﺐوﮐﺎر‬
‫ﺷﯿﮑﺎﮔﻮ)‪ (٢٩٧‬رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺮو ﻗﺎطﻊ و ﻣﺴﺘﺤﮑﻢ ﻧﻈﺮﯾﮥ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻮد‪ .‬او ﮐﻪ دوﺳﺘﺪار‬
‫ﺷﺮاب ﺗﯿﻠﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ اﺳﺘﺎد رﯾﭽﺎرد روﺳﺖ ﺑﺮای ﻓﺮوش ﯾﮏ ﺑﻄﺮی ﺷﺮاب از‬
‫ﻣﯿﺎن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﺮاﺑﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ زﯾﺎدی ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ؛ ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺑﺎﻻی ‪ ١٠٠‬دﻻر )در ﺳﺎل ‪ (١٩٧۵‬ھﻢ راﺿﯽ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬اﺳﺘﺎد روﺳﺖ ﺷﺮابھﺎی ﺧﻮد را‬
‫در ﻣﺰاﯾﺪهھﺎ ﻣﯽﺧﺮﯾﺪ؛ وﻟﯽ ھﯿﭻوﻗﺖ ﺑﯿﺶ از ‪ ٣۵‬دﻻر ﺑﺮای آنھﺎ ﺧﺮج ﻧﻤﯽﮐﺮد‪ .‬او‬
‫ﺑ ﯿ ﻦ ‪ ٣۵‬دﻻر ﺗﺎ ‪ ١٠٠‬دﻻر ھﯿﭻ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوﺷﯽ ﻧﻤﯽﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﮥ زﯾﺎد ﺑﺎ ﻧﻈﺮﯾﮥ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدی ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ‪ ،‬اﺳﺘﺎد ﺑﺎﯾﺪ ارزش واﺣﺪی ﺑﺮای‬
‫ﯾﮏ ﺑﻄﺮی ﺷﺮاب در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﯾﮏ ﺑﻄﺮی ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺮای ‪ ۵٠‬دﻻر ارزش دارد‪،‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای ھﺮ ﻗﯿﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ ۵٠‬دﻻر ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﻓﺮوش آن ﺑﺎﺷﺪ و اﮔﺮ آن ﺷﺮاب‬
‫ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ او ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ آن ﺗﺎ ‪ ۵٠‬دﻻر ھﺰﯾﻨﻪ ﺧﻮاھﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﻓﺮوش ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻟﯽ ﺣﺪاﻗﻞ ﻗﯿﻤﺖ ﻓﺮوش‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ‪ ١٠٠‬دﻻر‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻗﯿﻤﺖ ﺧﺮﯾﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ‪ ٣۵‬دﻻر اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮﯾﯽ ﺗﻤﻠﮏ ﯾﮏ ﺟﻨﺲ ارزش‬
‫آن را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫رﯾﭽﺎرد ﺗﯿﻠﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی زﯾﺎدی از اﯾﻦ اﺛﺮ را ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﻧﺎم آن را اﺛﺮ ﺗﻤﻠﮏ ﮔﺬاﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﺑﻪوﯾﮋه در ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﮐﺎﻻی ﻧﺎﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﺪاول اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﻠﯿﺖ ﮐﻨﺴﺮت ﮔﺮوھﯽ ﻣﺤﺒﻮب را ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ھﻤﮥ ﺑﻠﯿﺖھﺎﯾﺶ‬
‫ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖ ‪ ٢٠٠‬دﻻر ﺧﺮﯾﺪهاﯾﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ طﺮﻓﺪاری ﻣﺸﺘﺎق‬
‫ھﺴﺘﯿﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﺗﺎ ‪ ۵٠٠‬دﻻر ھﻢ ﺑﺮای اﯾﻦ ﺑﻠﯿﺖ ﺧﺮج ﻣﯽﮐﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺑﻠﯿﺖ در‬
‫دﺳﺘﺎن ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ طﺮﻓﺪاران ﻣﺸﺘﺎق و ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮ‬
‫ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﺧﺮﯾﺪ ‪ ٣٠٠٠‬دﻻری آن را ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬آﯾﺎ آن را ﻣﯽﻓﺮوﺷﯿﺪ؟ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ھﻢ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎری از ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﯿﺎن ﮐﻨﺴﺮتھﺎی ﭘﺮﻓﺮوش ﺑﺎﺷﯿﺪ ﻧﺨﻮاھﯿﺪ ﻓﺮوﺧﺖ‪.‬‬
‫ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻗﯿﻤﺖ ﻓﺮوش ﻣﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ ٣٠٠٠‬دﻻر و ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻗﯿﻤﺖ ﺧﺮﯾﺪﺗﺎن ‪۵٠٠٠‬‬
‫دﻻر اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ دﻗﯿﻘﺎً اﺛﺮ ﺗﻤﻠﮏ اﺳﺖ و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻧﻈﺮﯾﮥ اﻗﺘﺼﺎدی را ﺑﺎور دارد‪ ،‬در‬
‫درک اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ دﭼﺎر ﻣﺸﮑﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﯿﻠﺮ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل راه ﺣﻠﯽ ﺑﺮای ﺗﻮﺿﯿﺢ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻌﻤﺎ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺎﻧﺲ ﺑﻪ ﺗﯿﻠﺮ رو ﮐﺮد و او ﯾﮑﯽ از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺳﺎﺑﻖ ﻣﺎ را در ﮐﻨﻔﺮاﻧﺴﯽ ﻣﻼﻗﺎت‬
‫ﮐﺮد و ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺴﯽ از ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز را ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬او ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ آن ﻧﻮﺷﺘﻪ را‬
‫ﺑﺎ اﺷﺘﯿﺎﻗﯽ وﺻﻒﻧﺸﺪﻧﯽ ﺧﻮاﻧﺪه اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﺧﯿﻠﯽ زود ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪه‬
‫ﺑﺎﺧﺖﮔﺮﯾﺰی در ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﺛﺮ ﺗﻤﻠﮏ و ﭼﻨﺪ ﻣﻌﻨﺎی دﯾﮕﺮ از‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ او را ﺗﻮﺿﯿﺢ دھﺪ‪ .‬راه ﺣﻞ‪ ،‬رھﺎﮐﺮدن اﯾﺪۀ اﺳﺘﺎﻧﺪاردی ﺑﻮد ﮐﻪ طﺒﻖ آن‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎور اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﺑﺮای داﺷﺘﻦ ﯾﮏ ﺑﻄﺮی ﺷﺮاب ﺧﺎص‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺳﻮدﻣﻨﺪی‬
‫ﻪﻓﺮدی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ .‬ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪ‬ ‫ﻣﻨﺤﺼﺮﺑ ​‬
‫ﯾﺎ ﻓﺮوش ﯾﮏ ﺑﻄﺮی ﺷﺮاب را ﺑﻪ ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻌﯽ ﺑﺮرﺳﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﮐﻨﯿﻢ؛ ﺧﻮاه آن‬
‫ﺷﺮاب ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ اﺳﺘﺎد ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ او آن ﺷﺮاب را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ رﻧﺞ از‬
‫دﺳﺖ دادن آن ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ و اﮔﺮ آن را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻟﺬت ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن آن‬
‫ﻣﯽاﻧﺪﯾﺸﺪ‪ .‬اﯾﻦ دو ﻣﻘﺪار ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ ﯾﮑﺴﺎن ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ :‬از دﺳﺖ دادن‬
‫ﯾﮏ ﺑﻄﺮی ﺷﺮاب ﺧﻮب دردﻧﺎکﺗﺮ از ﻟﺬت ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن آن اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮدار ﺑﺮد و‬
‫ﺑﺎﺧﺖ را در ﻓﺼﻞ ﭘﯿﺶ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﺑﯿﺎورﯾﺪ‪ .‬ﺷﯿﺐ ﻧﻤﻮدار در ﻣﺤﺪودۀ ﻣﻨﻔﯽھﺎ ﺗﻨﺪﺗﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺑﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻗﻮیﺗﺮ از ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺑﺮد اﺳﺖ‪ .‬ﺗﯿﻠﺮ ﺑﺮای اﺛﺮ ﺗﻤﻠﮏ در ﭘﯽ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻦ اﯾﻦ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺑﻮد‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬اوﻟﯿﻦ ﮐﺎرﺑﺮد ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﻧﺎظﺮ ﺑﺮ ﯾﮏ ﻣﻌﻨﺎی‬
‫اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﻮد ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﮔﺬر از ﻣﺎﻧﻌﯽ ﺑﺰرگ در اﺑﺪاع اﻗﺘﺼﺎد رﻓﺘﺎری ﺑﻪ​ﻧﻈﺮ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺗﯿﻠﺮ وﻗﺘﯽ ﻓﮫﻤﯿﺪ ﻣﻦ و آﻣﻮس در اﺳﺘﻨﻔﻮرد ﺧﻮاھﯿﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﯾﮏ ﺳﺎل ﺑﻪ اﺳﺘﻨﻔﻮرد‬
‫آﻣﺪ ﺗﺎ ﻣﺎ را ﻣﻼﻗﺎت ﮐﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ دوران ﺧﻮب از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﯾﺎد ﮔﺮﻓﺘﯿﻢ‪ .‬راﺑﻄﮥ‬
‫دوﺳﺘﯽ ﻣﯿﺎﻧﻤﺎن ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ھﻔﺖ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻣﻦ و او ﻓﺮﺻﺘﯽ دوﺑﺎره ﯾﺎﻓﺘﯿﻢ ﺗﺎ‬
‫ﯾﮏ ﺳﺎل دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ھﻢ ﮐﺎر ﮐﻨﯿﻢ و ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮی اﻗﺘﺼﺎد و روانﺷﻨﺎﺳﯽ اداﻣﻪ دھﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻨﯿﺎد راﺳﻞ ﺳﯿﺞ)‪ (٢٩٨‬ﮐﻪ ﻣﺪت زﯾﺎدی ﺣﺎﻣﯽ اﺻﻠﯽ اﻗﺘﺼﺎد رﻓﺘﺎری ﺑﻮد‪ ،‬ﯾﮑﯽ از‬
‫اوﻟﯿﻦ ﮐﻤﮏھﺰﯾﻨﻪھﺎی ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗﯿﻠﺮ اﺧﺘﺼﺎص داد ﺗﺎ ﻣﺪت ﯾﮏ ﺳﺎل ﺑﺎ ﻣﻦ در‬
‫وﻧﮑﻮور ﮐﺎر ﮐﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﯾﮏ ﺳﺎل‪ ،‬ﻣﺎ ھﻤﮑﺎری ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﺑﺎ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﯽ ﻣﺤﻠﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫ﺟﮏ ﮐﻨﺘﺸﮏ)‪ (٢٩٩‬داﺷﺘﯿﻢ‪ .‬ﻋﻼﯾﻖ ﻣﺸﺘﺮک ﻣﺎ‪ ،‬اﺛﺮ ﺗﻤﻠﮏ ﻗﺎﻧﻮنھﺎی اﻗﺘﺼﺎدی و‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻏﺬاھﺎی ﺗﻨﺪ ﭼﯿﻨﯽ ﺑﻮد!‬
‫ﻧﻘﻄﮥ آﻏﺎز ﭘﮋوھﺶھﺎی ﻣﺎ ﺟﮫﺎﻧﯽ ﻧﺒﻮدن اﺛﺮ ﺗﻤﻠﮏ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﮐﺴﯽ از ﺷﻤﺎ ﺑﺨﻮاھﺪ‬
‫اﺳﮑﻨﺎس ﭘﻨﺞ​دﻻری او را ﺑﺎ ﭘﻨﺞ اﺳﮑﻨﺎس ﯾﮏدﻻری ﻋﻮض ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﺪون ھﯿﭻ‬
‫اﺣﺴﺎس از دﺳﺖ دادﻧﯽ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﮐﻔﺸﯽ را ﻣﯽﺧﺮﯾﺪ ﻧﯿﺰ‬
‫ﮔﺮﯾﺰی از ﺑﺎﺧﺖ ﻧﺪارﯾﺪ‪ .‬ﻓﺮوﺷﻨﺪهای ﮐﻪ ﮐﻔﺶ را از دﺳﺖ ﻣﯽدھﺪ ھﻢ ھﯿﭻ‬
‫اﺣﺴﺎس ﺑﺪی ﻧﺪارد‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﮐﻔﺸﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ھﻤﯿﺸﻪ از ﻧﻈﺮ او‬
‫واﺳﻄﻪای ﺑﺮای ﭘﻮﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﯿﺪ دارد از ﯾﮏ ﻣﺸﺘﺮی درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﺪ؛ ﺑﻪﻋﻼوه‪،‬‬
‫ﺷﻤﺎ ھﻢ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﭘﻮل آن ﮐﻔﺶ‪ ،‬اﺣﺴﺎس از دﺳﺖ دادن ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﺪ؛‬
‫ﭼﻮن ﺷﻤﺎ ھﻢ ﭘﻮل را ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ واﺳﻄﻪای ﺑﺮای ﮐﻔﺶ دﻟﺨﻮاھﺘﺎن در دﺳﺖ‬
‫داﺷﺘﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺒﺎدﻟﻪھﺎی ﻣﻌﻤﻮل و روزﻣﺮه از ﻧﻈﺮ ﻣﺎھﯿﺘﯽ ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﺑﺎ ﺗﻌﻮﯾﺾ‬
‫اﺳﮑﻨﺎس ﭘﻨﺞدﻻری و ﭘﻨﺞ اﺳﮑﻨﺎس ﯾﮏدﻻری ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬در ﻣﺒﺎدﻟﻪھﺎی روزﻣﺮه‬
‫ھﯿﭻﮐﺲ اﺣﺴﺎس ﺑﺎﺧﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫وﺟﻪ ﺗﻤﺎﯾﺰ اﯾﻦ ﻣﺒﺎدﻟﻪھﺎ ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﺳﺘﺎد رﯾﭽﺎرد روﺳﺖ در ﻓﺮوش ﺷﺮاﺑﺶ ﯾﺎ‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﻠﯿﺖ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪای ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻢ را در دﺳﺖ دارد‪ ،‬ﭼﯿﺴﺖ؟ وﯾﮋﮔﯽ‬
‫ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ‪ :‬ھﻢ ﮐﻔﺶھﺎﯾﯽ ﮐﻪ آن ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻣﯽﻓﺮوﺷﺪ و ھﻢ ﭘﻮﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺷﻤﺎ از داراﯾﯽ ﺧﻮد ﺑﺮای آنھﺎ ﺧﺮج ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ھﺮ دو »ﺑﺮای ﻣﺒﺎدﻟﻪ« آنھﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎﻻھﺎ از اﺑﺘﺪا ﺑﺮای ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﺎ ﮐﺎﻻﯾﯽ دﯾﮕﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ؛ وﻟﯽ‬
‫ﮐﺎﻻھﺎی دﯾﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮاب ﯾﺎ ﺑﻠﯿﺖ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪای ﻣﮫﻢ »ﺑﺮای ﻣﺼﺮف« ھﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ از‬
‫آنھﺎ ﻟﺬت ﺑﺮده ﺷﻮد‪ .‬زﻣﺎن اﺳﺘﺮاﺣﺖ و ﻣﻌﯿﺎرھﺎی زﻧﺪﮔﯽﺗﺎن ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻮاﻧﮥ‬
‫درآﻣﺪﺗﺎن ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮای ﻓﺮوش ﯾﺎ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ‪ ،‬ﺗﯿﻠﺮ و ﮐﻨﺘﺸﮏ طﺮاﺣﯽ ﯾﮏ آزﻣﺎﯾﺶ را ﺑﺮای ﻧﺸﺎندادن ﺗﻔﺎوت ﮐﺎﻻھﺎی ﺑﺮای‬
‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ و ﺑﺮای ﻣﺼﺮف ﺷﺮوع ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﯾﮑﯽ از ﺟﻨﺒﻪھﺎی طﺮاﺣﯽ آزﻣﺎﯾﺶ ﺧﻮد را‬
‫از ورﻧﻮن اﺳﻤﯿﺖ)‪ ،(٣٠٠‬ﭘﺎﯾﻪﮔﺬار اﻗﺘﺼﺎد ﺗﺠﺮﺑﯽ اﻗﺘﺒﺎس ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﺳﺎلھﺎ ﺑﻌﺪ ﺑﺎ او‬
‫ﺑﻪطﻮر ﻣﺸﺘﺮک ﺟﺎﯾﺰه ﻧﻮﺑﻞ را درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮدم‪ .‬در اﯾﻦ روش ﺗﻌﺪاد ﻣﺤﺪودی ژﺗﻮن ﺑﯿﻦ‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﯾﮏ »ﺑﺎزار« ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ھﺮ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪهای ﮐﻪ در ﭘﺎﯾﺎن‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ ژﺗﻮﻧﯽ در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ آن را ﺑﺎ ﭘﻮل ﺗﻌﻮﯾﺾ ﮐﻨﺪ‪ .‬ارزش‬
‫ن ﻣﯽدھﺪ ﮐﺎﻻھﺎی‬ ‫ژﺗﻮنھﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﮏ آنھﺎ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺸﺎ ​‬
‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ​ﺷﺪه در ﺑﺎزار‪ ،‬ﺑﺮای ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ ارزش دارﻧﺪ‪ .‬ھﻤﺎن‬
‫ژﺗﻮن ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ‪ ١٠‬دﻻر ﻗﯿﻤﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﺮای ﻣﻦ ‪ ٢٠‬دﻻر‬
‫ﻣﯽارزد‪ .‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ در ھﺮ ﻗﯿﻤﺖ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ ارزشھﺎ ﺑﺮای ھﺮ دوی ﻣﺎ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺧﻮاھﺪ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺳﻤﯿﺖ ﻧﻤﺎﯾﺶ زﻧﺪهای از ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺳﺎزوﮐﺎر ﭘﺎﯾﻪای ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ اراﺋﻪ ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺮاد‪ ،‬ﭘﯽ در ﭘﯽ ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ ﯾﺎ ﻓﺮوش ﯾﮏ ژﺗﻮن ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدھﺎی ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﯽدھﻨﺪ و‬
‫دﯾﮕﺮان اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدھﺎ را ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ .‬ھﻤﻪ اﯾﻦ ﻣﺒﺎدﻟﻪھﺎ را ﻣﺸﺎھﺪه‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺷﺎھﺪ دﺳﺖﺑﻪدﺳﺖ ﮔﺸﺘﻦ ﻗﯿﻤﺖ ھﺮ ژﺗﻮن ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪی ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻓﯿﺰﯾﮏ اﺳﺖ؛ ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ آب ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ارﺗﻔﺎع ﮐﻤﺘﺮ ﺟﺎری‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ھﻢ ﮐﻪ ژﺗﻮﻧﯽ ﮐﻢارزش دارﻧﺪ‪ ،‬آن را ﺑﺎ ﺳﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺴﯽ‬
‫ﻣﯽﻓﺮوﺷﻨﺪ ﮐﻪ ارزش ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺮای آن ﻗﺎﺋﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪھﺎ‬
‫ﺗﻤﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ژﺗﻮنھﺎ در دﺳﺖ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﭘﻮل را ﺑﺮای آنھﺎ از ﻣﺴﺌﻮل آزﻣﺎﯾﺶ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺟﺎدوی ﺑﺎزار‪ ،‬ﮐﺎر ﺧﻮد را ﮐﺮده‬
‫اﺳﺖ! ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﮥ اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﻪدرﺳﺘﯽ ﻗﯿﻤﺖ ﻧﮫﺎﯾﯽ ﺑﺴﺘﻪﺷﺪن ﺑﺎزار و ﺗﻌﺪاد‬
‫ژﺗﻮنھﺎی دﺳﺖﺑﻪدﺳﺖ ﺷﺪه را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﯿﻤﯽ از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ژﺗﻮنھﺎی ﺗﺼﺎدﻓﯽ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ‬
‫ﻧﯿﻤﯽ از ژﺗﻮنھﺎ دﺳﺖﺑﻪدﺳﺖ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻣﺪﻟﯽ ﺟﺪﯾﺪ از روش اﺳﻤﯿﺖ را ﺑﺮای آزﻣﺎﯾﺶ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ھﺮ آزﻣﺎﯾﺶ‬
‫ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺒﺎدﻟﮥ ژﺗﻮن آﻏﺎز ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎی اﺳﻤﯿﺖ را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﻣﺒﺎدﻟﻪھﺎی ﺗﺨﻤﯿﻨﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﺷﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﻧﻈﺮﯾﮥ اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﻮدﻧﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ارزش ژﺗﻮنھﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﭘﻮﻟﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﻧﮫﺎﯾﺖ ﺑﺎ‬
‫آنھﺎ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ و ارزﺷﯽ ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺑﺎزاری ﻣﺸﺎﺑﻪ‬
‫ﺑﺮای ﮐﺎﻻﯾﯽ ﺷﮑﻞ دادﯾﻢ ﮐﻪ طﺒﻖ اﻧﺘﻈﺎرﻣﺎن ﻣﺮدم ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ارزﺷﯽ ﺑﺮای‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از آن ﻗﺎﺋﻞ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ :‬ﯾﮏ ﻟﯿﻮان زﯾﺒﺎ ﺑﺎ طﺮح ﻧﺸﺎن رﺳﻤﯽ داﻧﺸﮕﺎھﯽ‬
‫ﮐﻪ آزﻣﺎﯾﺶ در آن اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﻗﯿﻤﺖ ﯾﮏ ﻟﯿﻮان در آن زﻣﺎن ﺷﺶ دﻻر ﺑﻮد و‬
‫اﮐﻨﻮن دوﺑﺮاﺑﺮ ارزش دارد‪ .‬ﻟﯿﻮانھﺎ ﺑﻪطﻮر ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﯿﻦ ﻧﯿﻤﯽ از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻟﯿﻮانھﺎی ﺧﻮد را روﺑﺮوی ﺧﻮد ﭼﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫ﺧﺮﯾﺪاران ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻟﯿﻮانھﺎی آنھﺎ را ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ‪ .‬ھﻤﻪ‪ ،‬ﻗﯿﻤﺖ ﺧﻮد را اﻋﻼم‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺮﯾﺪاران ﺑﺎﯾﺪ از ﭘﻮل ﺧﻮد ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ ﯾﮏ ﻟﯿﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪ‬
‫ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻗﯿﻤﺖ ﻓﺮوش دوﺑﺮاﺑﺮ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻗﯿﻤﺖ ﺧﺮﯾﺪ ﺑﻮد و ﺗﻌﺪاد‬
‫ﺗﺨﻤﯿﻨﯽ ﻣﺒﺎدﻟﻪھﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ﻧﺼﻒ ﺗﻌﺪاد ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﺷﺪه ﺑﻪوﺳﯿﻠﮥ ﻧﻈﺮﯾﮥ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫ﯽاﺛﺮ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﮐﺎﻻﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﻟﮑﺎﻧﺸﺎن آنھﺎ را ﺑﺮای‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎر ﺟﺎدوی ﺑﺎزار ﺑ ​‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐﺎری ﻧﮑﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺷﮑﻞھﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ از اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ را ﺑﺎ ھﻤﯿﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ اﻧﺠﺎم دادﯾﻢ و ھﻤﯿﺸﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪای ﻣﺸﺎﺑﻪ رﺳﯿﺪﯾﻢ‪ .‬در آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ آن داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﮔﺮوه ﺳﻮﻣﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺑﺎزار اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدﯾﻢ؛ ﯾﻌﻨﯽ اﻧﺘﺨﺎبﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف ﺧﺮﯾﺪاران ﮐﻪ ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ ﯾﮏ ﮐﺎﻻ‬
‫نھﺎ‬‫از ﭘﻮل ﺧﻮد ﺧﺮج ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎبﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺣﻖ اﻧﺘﺨﺎب داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬آ ​‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ اﺑﺘﺪا ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ ﻟﯿﻮان درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﭘﻮل ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ و ﻣﻘﺪار ﭘﻮﻟﯽ را‬
‫ﮐﻪ از ﻧﻈﺮﺷﺎن ﺑﻪاﻧﺪازۀ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺎﻻ ﺧﻮب ﺑﻮد‪ ،‬اﻋﻼم ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ٧ /١٢ :‬دﻻر‬
‫اﻧﺘﺨﺎبﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪٣ /١٢ :‬‬
‫ﺧﺮﯾﺪاران ‪ ٢ /٨٧‬دﻻر‬
‫اﺧﺘﻼف ﺑﯿﻦ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و اﻧﺘﺨﺎبﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ؛ زﯾﺮا ھﺮ دوی‬
‫اﯾﻦ ﮔﺮوهھﺎ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﯾﮑﺴﺎن روﺑﺮو ھﺴﺘﻨﺪ! اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﯾﮏ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺑﺎﺷﯿﺪ‪،‬‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻟﯿﻮان ﯾﺎ ﭘﻮل ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮوﯾﺪ و اﮔﺮ ﯾﮏ اﻧﺘﺨﺎبﮐﻨﻨﺪه ھﻢ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪،‬‬
‫ھﻤﯿﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎ را ﭘﯿﺶ رو دارﯾﺪ‪ .‬اﺛﺮ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت اﯾﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺑﺮای ھﺮ دو ﮔﺮوه‬
‫ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﮫﺎ ﺗﻔﺎوت در ﺣﺲ آﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﯿﻤﺖ ﺑﺎﻻی ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻧﺸﺎﻧﮥ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ از دﺳﺖ دادن ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ً داﺷﺘﻨﺪ؛ ھﻤﺎن ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ‬
‫یﺷﺎن از آنھﺎ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ و ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ آن‬ ‫ﮐﻪ در ﻧﻮزادان ھﻢ ھﻨﮕﺎم ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺳﺒﺎبﺑﺎز ​‬
‫ﺑﯽﺗﺎﺑﯽ زﯾﺎدی ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ در ارزﯾﺎﺑﯽھﺎی ﺧﻮدﺑﻪ​ﺧﻮدی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪١‬‬
‫ﻧﮫﺎدﯾﻨﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﮑﻪ ﺧﺮﯾﺪاران ﺑﺎﯾﺪ از ﭘﻮل ﺧﻮد ﺑﺮای ﻟﯿﻮانھﺎ ھﺰﯾﻨﻪ ﮐﻨﻨﺪ و اﻧﺘﺨﺎبﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫آنھﺎ را راﯾﮕﺎن درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ارزش ﻣﺎﻟﯽ ھﺮ دو ﮔﺮوه ﻧﺰدﯾﮏ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ھﻤﺎن‬
‫رﻓﺘﺎری اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ از ﺧﺮﯾﺪاران اﻧﺘﻈﺎر دارﯾﻢ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﭘﻮل ﺧﺮجﮐﺮدن ﺑﺮای ﯾﮏ ﻟﯿﻮان‬
‫را ﺑﺎﺧﺖ و ﺿﺮر ﻗﻠﻤﺪاد ﻧﮑﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﺼﻮﯾﺮﺑﺮداریھﺎی ﻣﻐﺰی ﻧﯿﺰ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮوﺧﺘﻦ ﮐﺎﻻھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻓﺮد از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎطﻘﯽ از ﻣﻐﺰ را ﻓﻌﺎل‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﯿﺰاری و درد ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺮﯾﺪن ھﻢ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﯾﻦ ﺑﺨﺶ از ﻣﻐﺰ را‬
‫زﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻨﮫﺎ ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦﺷﺪه ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ‬
‫وﻗﺘﯽ ﺷﻤﺎ اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﭘﻮﻟﯽ را ﮐﻪ طﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از‬
‫ارزش ﮐﺎﻻ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮرﺳﯽھﺎی ﻣﻐﺰی ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ ﺧﺮﯾﺪ ﮐﺎﻻﯾﯽ ﺑﺎ‬
 ‫ﻗﯿﻤﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺎﯾﯿﻦ‪ ،‬اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻟﺬتﺑﺨﺶ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ارزش ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺮآوردهﺷﺪه از طﺮف ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﮐﻤﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از دوﺑﺮاﺑﺮ ارزش‬
‫ﺗﺨﻤﯿﻨﯽ اﻧﺘﺨﺎبﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺧﺮﯾﺪاران اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺒﯿﻪ ﺿﺮﯾﺐ ﮔﺮﯾﺰ از‬
‫ﺑﺎﺧﺖ در اﻧﺘﺨﺎبھﺎی رﯾﺴﮑﯽ اﺳﺖ و ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ در ﺑﺮد و ﺑﺎﺧﺖ ﭘﻮل ھﻢ‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮدی ﻣﺸﺎﺑﻪ را در ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﺧﺎﻟﯽ از رﯾﺴﮏ و ﭘﺮرﯾﺴﮏ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ دو ﺑﻪ ﯾﮏ ﭘﮋوھﺶھﺎ در ﺑﺨﺶھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻗﺘﺼﺎد از ﺟﻤﻠﻪ ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﻣﺎﻟﮑﺎن ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﯿﻤﺖھﺎ دﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن در واﮐﻨﺶ ﺑﻪ ﮐﺎھﺶ ﻗﯿﻤﺖ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﺗﺨﻢﻣﺮغ‪ ،‬آب ﭘﺮﺗﻘﺎل ﯾﺎ ﻣﺎھﯽ ﻣﯽﺧﺮﻧﺪ و ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖ ﮐﻤﺘﺮ ﺧﺮﯾﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛‬
‫وﻟﯽ ﺑﺮﺧﻼف ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﻧﻈﺮﯾﮥ اﻗﺘﺼﺎدی‪ ،‬اﺛﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖھﺎ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺎﺧﺖ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً دوﺑﺮاﺑﺮ اﺛﺮ ﺑﺮد اﺳﺖ‪ .‬آزﻣﺎﯾﺶ ﻟﯿﻮانھﺎ و آزﻣﺎﯾﺶ‬
‫ﺳﺎدهﺗﺮ دﯾﮕﺮی ﮐﻪ ﺟﮏ ﮐﻨﺘﺸﮏ در ھﻤﺎن زﻣﺎن طﺮاﺣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان‬
‫اﺛﺒﺎتھﺎی ﺗﺠﺮﺑﯽ اﺛﺮ ﺗﻤﻠﮏ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﮐﻨﺘﺸﮏ از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن دو ﮐﻼس‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪای را ﭘﺮ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪ آنھﺎ ھﺪﯾﻪ داد ﺗﺎ در ﺣﯿﻦ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫آﻧﺎن ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬در ﯾﮏ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬اﯾﻦ ھﺪﯾﻪ ﺧﻮدﮐﺎری ﮔﺮانﻗﯿﻤﺖ ﺑﻮد و در آزﻣﺎﯾﺸﯽ‬
‫دﯾﮕﺮ ﯾﮏ ﺑﺴﺘﮥ ﺷﮑﻼت ﺳﻮﺋﯿﺴﯽ‪ .‬در ﭘﺎﯾﺎن ﮐﻼس ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ھﺪﯾﮥ دﯾﮕﺮ‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ آنھﺎ اﺟﺎزه دادﻧﺪ در ﺻﻮرت ﺗﻤﺎﯾﻞ ھﺪﯾﮥ ﺧﻮد را ﺗﻌﻮﯾﺾ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻨﮫﺎ ﺣﺪود ‪ %١٠‬از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ھﺪﯾﮥ ﺧﻮد را ﻋﻮض ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺧﻮدﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬آن را ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﺷﮑﻼت ھﺪﯾﻪ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻌﻮﯾﻀﯽ ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮏ ﺗﺎﺟﺮ‬

‫وﺟﻮد ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ و ﺑﺰرگﺗﺮ ﺑﻮدن ﺑﺎﺧﺖھﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺮدھﺎی ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬اﯾﺪهھﺎی‬
‫ﺑﻨﯿﺎدی ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎلھﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﺎزارھﺎی واﻗﻌﯽ‪ ،‬ﻗﺪرت اﯾﻦ دو‬
‫ﻣﻔﮫﻮم را روﺷﻦ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای در ﺑﺎزار آﭘﺎرﺗﻤﺎنھﺎ در ﺑﻮﺳﺘﻮن در دورۀ‬
‫رﮐﻮرد ﻗﯿﻤﺖھﺎ ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎﯾﯽ ﮐﺎﻣﻼ ً واﺿﺢ در ﭘﯽ داﺷﺖ‪ .‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ رﻓﺘﺎر ﻣﺎﻟﮑﺎن واﺣﺪھﺎی ﻣﺸﺎﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻠﮏ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻗﯿﻤﺘﯽ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﺮﯾﺪاری ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﯾﮏ ﻓﺮوﺷﻨﺪۀ ﻣﻠﮏ ﻣﻨﻄﻘﯽ‪ ،‬ﻗﯿﻤﺖ ﺧﺮﯾﺪ ﻣﻠﮏ‬
‫ﺳﺎﺑﻘﻪای ﺑﯽرﺑﻂ اﺳﺖ‪ .‬ارزش ﻓﻌﻠﯽ ﺑﺎزار ﺗﻨﮫﺎ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻣﮫﻢ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺑﺮای‬
‫اﻓﺮادی ﮐﻪ در ﺑﺎزار ﻓﻌﻠﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦطﻮر ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎﻟﮑﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮی دارﻧﺪ و ﺑﺎ ﺑﺎﺧﺖ ﺑﺰرگﺗﺮی روﺑﺮو ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻗﯿﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮی ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫زﻣﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮی را ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر اﺧﺘﺼﺎص ﻣﯽدھﻨﺪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﭘﻮل ﺑﯿﺸﺘﺮی‬
‫ﻋﺎﯾﺪﺷﺎن ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺛﺒﺎت ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن ﺑﻮدن ﻗﯿﻤﺖ ﻓﺮوش و ﺧﺮﯾﺪ ﯾﺎ ﺑﻪطﻮر دﻗﯿﻖﺗﺮ‪ ،‬ﻓﺮوش و اﻧﺘﺨﺎب‪ ،‬در‬
‫ﭘﺬﯾﺮش اوﻟﯿﮥ اﯾﺪۀ ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ و ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻢ ﺑﻮد؛ وﻟﯽ ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﯽﺗﻮان‬
‫درک ﮐﺮد ﮐﻪ ﻧﻘﻄﮥ ﻣﻮج ﻧﺎﭘﺎﯾﺪار اﺳﺖ؛ ﺑﻪوﯾﮋه در ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﺎﻣﻌﻤﻮل آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎھﯽ و‬
‫اﯾﻨﮑﻪ اﺛﺮ ﺗﻤﻠﮏ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮدادن ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ ﺣﺬف ﮐﺮد‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮان اﻧﺘﻈﺎر ﺣﺬف اﺛﺮ ﺗﻤﻠﮏ را داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﻟﮑﺎن ﮐﺎﻻی ﺧﻮد را دارای‬
‫ارزﺷﯽ ﺑﺮای ﻣﺒﺎدﻟﻪھﺎی آﻧﯽ ﻗﻠﻤﺪاد ﮐﻨﻨﺪ؛ ﻧﮕﺮﺷﯽ ھﻤﻪﮔﯿﺮ در ﺑﺎزارھﺎی ﻣﺎﻟﯽ و‬
‫ﻣﺒﺎدﻟﻪھﺎی روزﻣﺮه‪ .‬ﺟﺎن ﻟﯿﺴﺖ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎددان ﺗﺠﺮﺑﯽ‪ ،‬درﺑﺎرۀ ﻣﺒﺎدﻟﮥ ﮐﺎرتھﺎی‬
‫ﺲﺑﺎل ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬او درﯾﺎﻓﺖ ﺗﺎﺟﺮان ﺗﺎزهﮐﺎر‪ ،‬در دلﮐﻨﺪن از ﮐﺎرتھﺎی‬ ‫ﺑﯿ ​‬
‫ﺧﻮد ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ؛ وﻟﯽ اﯾﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﻣﺒﺎدﻟﻪ رﻧﮓ ﻣﯽﺑﺎزد‪.‬‬
‫ﺷﮕﻔﺘﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﻟﯿﺴﺖ ﺑﻪ اﺛﺮ ﺑﺰرگ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺗﺠﺎرت ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻤﻠﮏ ﮐﺎﻻھﺎی ﺟﺪﯾﺪ‬
‫ﭘﯽ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻟﯿﺴﺖ در ھﻤﺎﯾﺸﯽ طﯽ اطﻼﻋﯿﻪای از ﻣﺮدم دﻋﻮت ﮐﺮد ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ در ﯾﮏ‬
‫ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ‪ ،‬ھﺪﯾﻪای ﮐﻮﭼﮏ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ :‬ﯾﮏ ﻟﯿﻮان ﯾﺎ ﯾﮏ ﺑﺴﺘﮥ ﺷﮑﻼت ﺑﺎ‬
‫ارزﺷﯽ ﯾﮑﺴﺎن‪ .‬ھﺪﯾﻪ ﺑﻪطﻮر اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺑﻪ اﻓﺮاد داده ﺷﺪ‪ .‬در ﭘﺎﯾﺎن ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ‪،‬‬
‫ﻟﯿﺴﺖ ﺑﻪ ھﺮ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪه ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻤﺎ ﯾﮏ ﻟﯿﻮان ﯾﺎ ﯾﮏ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﮑﻼت ھﺪﯾﻪ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﯿﺪ؛ وﻟﯽ اﮔﺮ دوﺳﺖ دارﯾﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ آن را ﺑﺎ ﯾﮏ ﺑﺴﺘﮥ ﺷﮑﻼت ﯾﺎ ﯾﮏ ﻟﯿﻮان‬
‫ﻋﻮض ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬در آزﻣﺎﯾﺶ ﮐﻨﺘﺸﮏ‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ‪ %١٨‬از ﺗﺎﺟﺮان ﺑﯽﺗﺠﺮﺑﻪ ھﺪﯾﮥ ﺧﻮد را‬
‫ﺗﻌﻮﯾﺾ ﮐﺮدﻧﺪ؛ وﻟﯽ در ﺗﻀﺎد ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ‪ ،‬ﺗﺎﺟﺮان ﺑﺎﺗﺠﺮﺑﻪ ھﯿﭻ ﻧﺸﺎﻧﻪای از اﺛﺮ ﺗﻤﻠﮏ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻧﺪادﻧﺪ و ‪ %۴٨‬از آنھﺎ ھﺪﯾﮥ ﺧﻮد را ﻋﻮض ﮐﺮدﻧﺪ! ﺣﺪاﻗﻞ در ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ‬
‫ﺑﺎزارﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در آن‪ ،‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﻣﺮی ﻋﺎدی و ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ‪ ،‬آنھﺎ ھﯿﭻ ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ از‬
‫ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻧﺪادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﮏ ﮐﻨﺘﺸﮏ آزﻣﺎﯾﺶھﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ دﺳﺘﮑﺎری ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺮای ﺣﺬف اﺛﺮ ﺗﻤﻠﮏ‬
‫اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﻨﮫﺎ زﻣﺎﻧﯽ اﺛﺮ ﺗﻤﻠﮏ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای‬
‫ﻣﺪﺗﯽ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از اﻣﮑﺎن ﻣﺒﺎدﻟﮥ ﮐﺎﻻ‪ ،‬آن را ﺑﻪطﻮر ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﮐﻨﺘﺸﮏ را ﻣﺘﮫﻢ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ زﻣﺎن زﯾﺎدی را ﺑﺎ روانﺷﻨﺎﺳﺎن‬
‫یھﺎ و روشھﺎی او ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮھﺎﯾﯽ را ﻧﺸﺎن‬ ‫ﮔﺬراﻧﺪه اﺳﺖ؛ ﭼﻮن دﺳﺘﮑﺎر ​‬
‫شﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ روانﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﮫﻢ ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت رو ​‬
‫اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﺗﺠﺮﺑﯽ و روانﺷﻨﺎﺳﺎن در اﯾﻦ ﻣﻨﺎظﺮۀ اداﻣﻪدار درﺑﺎرۀ اﺛﺮ ﺗﻤﻠﮏ‪،‬‬
‫ﺷﻮاھﺪ ﺑﺴﯿﺎری دارد‪.‬‬
‫ﺗﺎﺟﺮان ﮐﮫﻨﻪﮐﺎر ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﯾﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﺳﺆال درﺳﺖ را ﻣﻄﺮح ﮐﻨﻨﺪ‪» :‬ﭼﻘﺪر‬
‫دوﺳﺖ دارم اﯾﻦ ﻟﯿﻮن را در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﭼﯿﺰھﺎی دﯾﮕﺮ ﻣﻤﮑﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ؟« اﯾﻦ‬
‫ﭘﺮﺳﺸﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻗﺘﺼﺎددان​ھﺎ ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺳﺆال‪ ،‬اﺛﺮ ﺗﻤﻠﮑﯽ وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد؛ ﭼﻮن ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرﻧﯽ ﺑﯿﻦ ﻟﺬت ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن و رﻧﺞ ﺑﺎﺧﺘﻦ ارﺗﺒﺎطﯽ ﺑﺎ ھﻢ‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫نﺷﻨﺎﺳﺎن درﺑﺎرۀ »ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺗﺤﺖ ﻓﻘﺮ« ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪھﺎی اﺧﯿﺮ روا ​‬
‫ﻓﻘﯿﺮان ﮔﺮوھﯽ دﯾﮕﺮﻧﺪ ﮐﻪ از اﺛﺮ ﺗﻤﻠﮏ ﻣﺼﻮن ھﺴﺘﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﺮﯾﺪاری‬
‫ﮐﻨﻨﺪ؛ ﭘﺲ ھﻤﯿﺸﻪ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ »ﺑﺎﺧﺖ« ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﮐﻤﯽ ﭘﻮل ﮐﻪ آﻧﺎن درﯾﺎﻓﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺑﺎﺧﺖ ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﺮدن‪ .‬اﯾﻦ ﭘﻮل ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻓﺮد ﮐﻤﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮ ﺷﻮد؛ وﻟﯽ ھﻤﯿﺸﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻨﻔﯽ ﺗﺎﺑﻊ ارزش ﺑﺎﻗﯽ‬
‫ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻘﯿﺮان ﻣﺜﻞ ﺗﺎﺟﺮان ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﺳﺎزوﮐﺎر آن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف‬
‫ﺗﺎﺟﺮان‪ ،‬ﻓﻘﯿﺮان در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻔﺎوت ﺑﺮدن و از دﺳﺖ دادن ﺑﯽاﻋﺘﻨﺎ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﮑﻞ اﯾﻦ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ھﻤﮥ اﻧﺘﺨﺎبھﺎﯾﺸﺎن ﺑﯿﻦ ﺑﺎﺧﺘﻦ و ﺑﺎﺧﺘﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻮﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ ﯾﮏ‬
‫ﮐﺎﻻ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ ﮐﺎﻻﯾﯽ دﯾﮕﺮ از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﻓﻘﯿﺮان‬
‫ھﺰﯾﻨﻪھﺎ ھﻤﻪ از دﺳﺖ دادن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ھﻤﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﯿﻢ ﮐﻪ ﭘﻮل ﺧﺮجﮐﺮدن ﺑﺮاﯾﺸﺎن دردﻧﺎک اﺳﺖ؛ ﺣﺘﯽ‬
‫اﮔﺮ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﺗﻔﺎوتھﺎی ﻓﺮھﻨﮕﯽ درﺑﺎرۀ ﭘﻮل وﺟﻮد داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻪوﯾﮋه درﺑﺎرۀ ﺧﺮجﮐﺮدن آن ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ ﺗﺠﻤﻞھﺎی ﮐﻮﭼﮏ ﻣﺜﻞ ﯾﮏ ﻟﯿﻮان‬
‫ﺗﺰﺋﯿﻨﯽ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎری ﻧﺘﺎﯾﺞ »ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﻟﯿﻮان« را در اﯾﺎﻻت‬
‫ﻣﺘﺤﺪه و اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺗﻮﺿﯿﺢ دھﺪ‪ .‬در آزﻣﺎﯾﺶھﺎﯾﯽ ﮐﻪ در داﻧﺸﮕﺎهھﺎی اﯾﺎﻻت‬
‫ﻣﺘﺤﺪه اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬اﺧﺘﻼف ﻗﯿﻤﺖ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد ﺑﻮد؛ وﻟﯽ اﯾﻦ‬
‫اﺧﺘﻼف در ﻣﯿﺎن داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری درﺑﺎرۀ‬
‫اﺛﺮ ﺗﻤﻠﮏ آﮔﺎه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫***‬

‫رد ﭘﺎی اﺛﺮ ﺗﻤﻠﮏ‬

‫»ﺑﺮاﯾﺶ ﻣﮫﻢ ﻧﺒﻮد ﮐﺪام دﻓﺘﺮ را ﻣﯽﮔﯿﺮد؛ وﻟﯽ ﯾﮏ روز ﺑﻌﺪ از اﻋﻼم‪ ،‬دﯾﮕﺮ‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺖ دﻓﺘﺮش را ﻋﻮض ﮐﻨﺪ‪ .‬اﺛﺮ ﺗﻤﻠﮏ!«‬
‫»اﯾﻦ ﻣﺬاﮐﺮهھﺎ ﺑﻪ ھﯿﭻ ﺟﺎﯾﯽ ﻧﻤﯽرﺳﻨﺪ؛ ﭼﻮن ھﺮ دو طﺮف واﮔﺬاری را ﺳﺨﺖ‬
‫ﻣﯽﺑﯿﻨﻨﺪ؛ ﺣﺘﯽ وﻗﺘﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻠﺶ ﭼﯿﺰی ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﺰرگﺗﺮ از ﺑﺮد‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽآﯾﺪ‪«.‬‬
‫»وﻗﺘﯽ ﻗﯿﻤﺖھﺎ را ﺑﺎﻻ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ رﺳﯿﺪ‪«.‬‬
‫»او ﺑﺪش ﻣﯽآﯾﺪ ﺧﺎﻧﻪاش را ﺑﺮای ﻗﯿﻤﺘﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﺧﺮﯾﺪه از دﺳﺖ ﺑﺪھﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ‪ ،‬وارد ﻋﻤﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪«.‬‬
‫»او ﺧﺴﯿﺲ اﺳﺖ و ھﺮ دﻻری ﮐﻪ ﺧﺮج ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯾﺶ ﺑﺎﺧﺖ ﺑﻪﺣﺴﺎب ﻣﯽآﯾﺪ‪«.‬‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺑﯿﺴﺖ و ھﺸﺘﻢ‪ :‬روﯾﺪادھﺎی ﺑﺪ‬

‫ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ ﻣﻔﮫﻮم ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ ﻣﮫﻢﺗﺮﯾﻦ ﮐﻤﮏ روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد رﻓﺘﺎری‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺎﯾﮥ ﺷﮕﻔﺘﯽ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ھﺮﮐﺴﯽ ﻣﯽﻓﮫﻤﺪ اﮔﺮ اﻧﺴﺎنھﺎ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎ را ﺑﺮد و ﺑﺎﺧﺖ ﺑﻪﺣﺴﺎب ﺑﯿﺎورﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺧﺘﻦ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرگﺗﺮ از ﺑﺮدن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ‬
‫و آﻣﻮس ﺧﯿﻠﯽ وﻗﺖھﺎ ﺑﺎ ھﻢ ﺷﻮﺧﯽ ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ؛ ﻣﯽﮔﻔﺘﯿﻢ دارﯾﻢ درﺑﺎرۀ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪای ﺟﺎن ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﺎدرﺑﺰرگھﺎﯾﻤﺎن ھﻢ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ آن را ﻣﯽﻓﮫﻤﻨﺪ و‬
‫ﻗﺒﻮل دارﻧﺪ؛ وﻟﯽ در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﺎدرﺑﺰرگھﺎﯾﻤﺎن ﻣﯽداﻧﯿﻢ و اﮐﻨﻮن‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ را ﺑﻪ ﻣﺪل ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ ذھﻦ دوﺳﯿﺴﺘﻤﯽ‪ ،‬ﺑﻪﺧﺼﻮص ﺑﻪ‬
‫دﯾﺪﮔﺎه زﯾﺴﺘﯽ و روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺗﻌﻤﯿﻢ دھﯿﻢ ﮐﻪ در آن‪ ،‬ﻣﻨﻔﯽﺑﻮدن و ﻓﺮار‪ ،‬ﺑﺮ‬
‫ﻣﺜﺒﺖﺑﻮدن و ﻧﺰدﯾﮏﺷﺪن ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺮﺗﺮی دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی‬
‫ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ را در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎﯾﯽ ﺑﻪﺷﺪت ﻣﺘﻔﺎوت ردﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ :‬اﮔﺮ ﮐﺎﻻﯾﯽ‬
‫ھﻨﮕﺎم ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ ﮔﻢ ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﻘﻂ ھﺰﯾﻨﮥ واﻗﻌﯽ آن ﺟﺒﺮان ﻣﯽﺷﻮد؛ ﺗﻼش در‬
‫ﻣﻘﯿﺎسھﺎی ﺑﺰرگ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ؛ و ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن ﺣﺮﻓﻪای ﮔﻠﻒ ﺑﺮای‬
‫ﭘﺎر)‪ (٣٠١‬دﻗﯿﻖﺗﺮ از ﺑِﺮدی)‪ (٣٠٢‬ﺑﻪ ﺗﻮپ ﺿﺮﺑﻪ ﻣﯽزﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎدرﺑﺰرگ ﻣﻦ ھﺮ ﻗﺪر ھﻢ‬
‫ﺑﺎھﻮش ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی دﻗﯿﻖ ﯾﮏ ﻧﻈﺮ ﮐﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯾﺶ ﮐﺎﻣﻼ ً واﺿﺢ‬
‫و روﺷﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺮﺗﺮی ﻣﻨﻔﯽﺑﻮدن‬

‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺷﻤﺎرۀ ‪١٢‬‬

‫ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺒﺘﺎن ﺑﺎ دﯾﺪن ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺗﻨﺪﺗﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻗﺒﻞ از آﻧﮑﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ دﻟﯿﻞ‬
‫ﻋﺠﯿﺐﺑﻮدن ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺷﻮﯾﺪ‪ ،‬دﭼﺎر اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﺪﯾﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﺷﺪﯾﺪ اﯾﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ‪ ،‬ﭼﺸﻤﺎن ﻓﺮدی وﺣﺸﺖزده را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﭼﺸﻢھﺎی‬
‫ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺑﺎ ﮔﻮﻧﻪھﺎﯾﯽ ﺧﻨﺪان ﺑﺎرﯾﮏ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺷﺎدی را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‬
‫و ﭼﻨﺪان ھﯿﺠﺎنزده ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﯾﻦ دو ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﻪ اﻓﺮادی ﮐﻪ در ﺣﺎل اﻧﺠﺎم اﺳﮑﻦ‬
‫ﻣﻐﺰی ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ھﺮ ﺗﺼﻮﯾﺮ در ﻣﺪت ﮐﻤﺘﺮ از دوﺻﺪم ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺑﺮای‬
‫اﻓﺮاد ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ درآﻣﺪ و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎ »اﺧﺘﻼل دﯾﺪاری« ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺧﺘﻼل‪،‬‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺸﯽ ﺗﺼﺎدﻓﯽ از ﻣﺮﺑﻊھﺎی روﺷﻦ و ﺗﯿﺮه اﺳﺖ‪ .‬ھﯿﭻﯾﮏ از ﻣﺸﺎھﺪهﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ دﯾﺪن ﺗﺼﻮﯾﺮ ﭼﺸﻢھﺎ ﻧﺸﺪﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﻐﺰ آنھﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ‪:‬‬
‫آﻣﯿﮕﺪال)‪ (٣٠٣‬ﺑﺨﺸﯽ ﮐﻪ در »ﻣﺮﮐﺰ ﺗﮫﺪﯾﺪ« ﻣﻐﺰ ﻧﻘﺸﯽ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ دارد و اﻟﺒﺘﻪ در‬
‫دﯾﮕﺮ ﺣﺎﻟﺖھﺎی اﺣﺴﺎﺳﯽ ھﻢ ﻓﻌﺎل ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﺼﻮﯾﺮھﺎی ﻣﻐﺰی ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ‬
‫آﻣﯿﮕﺪال ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﺗﮫﺪﯾﺪﮐﻨﻨﺪهای ﮐﻪ ﺑﯿﻨﻨﺪه ﻣﺘﻮﺟﻪ آن ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﯽ‬
‫ﺷﺪﯾﺪ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬اطﻼﻋﺎت درﺑﺎرۀ اﯾﻦ ﺗﮫﺪﯾﺪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً از طﺮﯾﻖ ﮐﺎﻧﺎلھﺎی ﻋﺼﺒﯽ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺮﯾﻊ ﺑﻪطﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﻪ ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﻐﺰ ﻣﯽرود ﮐﻪ اﺣﺴﺎس را ﭘﺮدازش‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﺴﯿﺮ ﮐﻮرﺗﮑﺲ ﺗﺼﻮﯾﺮی را ﮐﻪ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﻮدآﮔﺎھﺎﻧﮥ دﯾﺪن را ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآورد‪،‬‬
‫ﻣﯿﺎﻧﺒﺮ ﻣﯽزﻧﺪ‪ .‬ھﻤﯿﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﭼﮫﺮهای ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ‬
‫و راﺣﺖﺗﺮ از ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﭼﮫﺮهای ﺷﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ ﭘﮋوھﺸﮕﺮان ﻣﺸﺎھﺪه‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ ﭼﮫﺮهای ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ در ﻣﯿﺎن ﺟﻤﻌﯽ ﺧﻮﺷﺤﺎل‪ ،‬ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ از ﭼﮫﺮهای ﺷﺎد در‬
‫ﺟﻤﻌﯽ ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﻐﺰ اﻧﺴﺎن و دﯾﮕﺮ ﺟﺎﻧﻮران دارای‬
‫ﺳﺎزوﮐﺎری اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺧﺒﺮھﺎی ﺑﺪ اوﻟﻮﯾﺖ ﻗﺮار ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﯾﮏ‬
‫ﻣﮫﺎﺟﻢ ﻓﻘﻂ ﭼﻨﺪ ﺻﺪم ﺛﺎﻧﯿﻪ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ زﻧﺪﮔﯽ ﺟﺎﻧﻮران را ﺗﺎ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﮑﺮدھﺎی ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬درﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪۀ‬
‫ﻣﺴﺎﺑﻘﮥ ﺳﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ اﺳﺖ‪ .‬ھﺮﮔﺰ ﺳﺎزوﮐﺎری ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺧﺒﺮھﺎی‬
‫ﺧﻮب ﻣﺸﺎھﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎ و دﯾﮕﺮ ﺟﺎﻧﻮران ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی دال ﺑﺮ ﻓﺮﺻﺘﯽ‬
‫ﺑﺮای ﺟﻔﺖﮔﯿﺮی و ﺧﻮردن را ﻧﯿﺰ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺗﺒﻠﯿﻎﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﺠﺎری‬
‫ﻧﯿﺰ از اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ در ﺗﺎﺑﻠﻮھﺎی ﺗﺒﻠﯿﻐﺎﺗﯽ ﺧﻮد ﻧﮫﺎﯾﺖ اﺳﺘﻔﺎده را ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد‬
‫اﯾﻦ‪ ،‬ﺗﮫﺪﯾﺪھﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮﺻﺖھﺎ ﺑﺮﺗﺮی دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻐﺰ ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﺗﮫﺪﯾﺪھﺎی ﻧﻤﺎدﯾﻦ و ﻏﯿﺮواﻗﻌﯽ ھﻢ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺮفھﺎﯾﯽ ﮐﺎﻣﻼ ً اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺴﯿﺎری را ﺟﻠﺐ ﺧﻮد ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ واژهھﺎی‬
‫ﺟﺮم‪ ،‬ﺗﻮﺟﮫﯽ ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ از واژهھﺎی ﺷﺎد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺸﻖ و ﺻﻠﺢ‬ ‫ﻣﻨﻔﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻨﮓ و ُ‬
‫درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ھﯿﭻ ﺗﮫﺪﯾﺪ واﻗﻌﯽای وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ وﻟﯽ ﺗﻨﮫﺎ ﯾﺎدآوری ﺿﻌﯿﻒ‬
‫ﺣﺎدﺛﻪای ﺑﺪ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ھﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﮫﺪﯾﺪ ﻗﻠﻤﺪاد ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﻗﺒﻞﺗﺮ‬
‫دﯾﺪﯾﻢ‪ ،‬واژۀ اﺳﺘﻔﺮاغ ﺗﺪاﻋﯽﮔﺮ ﺑﺴﯿﺎری از ﮐﻨﺶھﺎ اﺳﺖ؛ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺤﺮکھﺎی‬
‫روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ اﺣﺴﺎس و ﺣﺘﯽ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﮔﺮﯾﺰ ﯾﺎ ﻧﺰدﯾﮏﺷﺪن‪ ،‬ﮐﻨﺎرﮐﺸﯿﺪن ﯾﺎ‬
‫ﺟﻠﻮآﻣﺪن‪ .‬اﯾﻦ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﻪ ﺗﮫﺪﯾﺪھﺎ ﺑﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ دﯾﺪﮔﺎهھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﺷﺪت ﺑﺎ آنھﺎ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ھﺴﺘﯿﻢ ﻧﯿﺰ راه ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﮕﺮش ﺷﻤﺎ ﺑﻪ اوﺗﺎﻧﺎزی‪،‬‬
‫ﻣﻐﺰ در ﺛﺒﺖ »ﺗﮫﺪﯾِﺪ« ﺟﻤﻠﻪای ﮐﻪ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ آﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد‪» :‬ﻣﻦ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ‬
‫اوﺗﺎﻧﺎزی را ﻣﯽﺗﻮان ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ ﯾﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮان ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ ،«...‬ﮐﻤﺘﺮ از ﯾﮏﭼﮫﺎرم ﺛﺎﻧﯿﻪ زﻣﺎن‬
‫ﺻﺮف ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎول روزﯾﻦ)‪ ،(٣٠۴‬روانﺷﻨﺎس و ﻣﺘﺨﺼﺺ در ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﺑﯿﺰاری و ﻧﻔﺮت‪ ،‬ﻣﺸﺎھﺪه‬
‫ﮐﺮده اﺳﺖ ﯾﮏ ﺳﻮﺳﮏ‪ ،‬ظﺮﻓﯽ ﭘﺮ از ﮔﯿﻼس را ﻧﻔﺮتاﻧﮕﯿﺰ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﯾﮏ‬
‫ﮔﯿﻼس در ظﺮﻓﯽ ﭘﺮ از ﺳﻮﺳﮏ ﭼﻨﯿﻦ اﺛﺮی ﻧﺪارد‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ او اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪای ﻣﻨﻔﯽ‪ ،‬ﻧﮑﺘﻪھﺎی ﻣﺜﺒﺖ را ﺑﻪ ﺷﮑﻞھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻧﺎﺑﻮد ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﮔﺮﯾﺰ از‬
‫ﺑﺎﺧﺖ ﺗﻨﮫﺎ ﯾﮑﯽ از ﺟﻠﻮهھﺎی ﺑﺮﺗﺮی ﮔﺴﺘﺮدۀ ﻣﻨﻔﯽھﺎ اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺸﻤﻨﺪان دﯾﮕﺮ در‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪای ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﺑﺪ ﻗﻮیﺗﺮ از ﺧﻮب اﺳﺖ«)‪ ،(٣٠۵‬ﻣﺸﺎھﺪۀ ﺧﻮد را ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی ﮐﺮدهاﻧﺪ‪» :‬اﺣﺴﺎس ﺑﺪ‪ ،‬ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺑﺪ و ﻧﻈﺮی ﺑﺪ‪ ،‬اﺛﺮی ﺑﯿﺸﺘﺮ از‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﺧﻮب آن دارد و اطﻼﻋﺎت ﺑﺪ‪ ،‬دﻗﯿﻖﺗﺮ از اطﻼﻋﺎت ﺧﻮب ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺮد ﺑﺮای دوری از ﺻﻔﺖھﺎ و وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﺑﺪ اﻧﮕﯿﺰۀ ﺑﯿﺸﺘﺮی دارد ﺗﺎ ﺑﺮای ﮐﺴﺐ‬
‫ﺻﻔﺖھﺎی ﺧﻮب‪ .‬ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﺪ و ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﺑﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و‬
‫ﺑﺮای ﺣﺬف آنھﺎ ﺗﻼش ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ .‬آنھﺎ ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﺟﺎن ﮔﺎﺗﻤﻦ)‪،(٣٠۶‬‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎس ﻣﺸﮫﻮر رواﺑﻂ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ ﻣﻮاﻓﻖ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬او ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮده اﺳﺖ‬
‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ طﻮﻻﻧﯽﻣﺪت در ﯾﮏ راﺑﻄﻪ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﯽ زﯾﺎدی ﺑﻪ ﭘﺮھﯿﺰ از ﻣﻨﻔﯽﺑﻮدن دارد ﺗﺎ‬
‫ﺟﺴﺘﺠﻮی ﻣﺜﺒﺖﺑﻮدن‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮآورد ﮔﺎﺗﻤﻦ‪ ،‬ﺑﺮای داﺷﺘﻦ راﺑﻄﻪای ﭘﺎﯾﺪار‪،‬‬
‫ﺑﺮﺧﻮردھﺎی ﻣﺜﺒﺖ و ﺧﻮب ﺑﺎﯾﺪ ﭘﻨﺞ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺮﺧﻮردھﺎی ﺑﺪ و ﻣﺨﺮب ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬دﯾﮕﺮ‬
‫ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرﻧﯽھﺎ در ﺣﻮزۀ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺣﺘﯽ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰﺗﺮ از اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ‬
‫ﻣﯽداﻧﯿﻢ دوﺳﺘﯽای ﮐﻪ ﺳﺎلھﺎ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی آن زﻣﺎن ﺑﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺎ‬
‫ﯾﮏ اﺗﻔﺎق از ﺑﯿﻦ ﺑﺮود‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ ﺗﻤﺎﯾﺰھﺎ ﺑﯿﻦ ﺧﻮب و ﺑﺪ از ﻧﻈﺮ زﯾﺴﺖﺷﻨﺎﺧﺘﯽ در ﻣﺎ ﻧﮫﺎدﯾﻨﻪ ﺷﺪه​اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮزادان ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ از ورود ﺑﻪ اﯾﻦ دﻧﯿﺎ ﺑﻪ درد ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻣﻨﻔﯽ و ﺑﻪ ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ ﺗﺎ‬
‫ﺣﺪی ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻣﺜﺒﺖ ﻣﯽدھﻨﺪ؛ وﻟﯽ در ﺑﺴﯿﺎری ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎ ﻣﺮز ﺧﻮب و ﺑﺪ‪ ،‬ﻧﻘﻄﮥ‬
‫ﻣﺮﺟﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪﻣﺮور زﻣﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ آﻧﯽ واﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪.‬‬
‫ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﺷﺒﯽ ﺳﺮد را ﺧﺎرج از ﺷﮫﺮ ھﺴﺘﯿﺪ و ﻟﺒﺎﺳﯽ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﺗﻦ دارﯾﺪ؛‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎراﻧﯽ ﺳﯿﻞآﺳﺎ ﻣﯽﺑﺎرد و ﺷﻤﺎ ﺧﯿﺲ آب ھﺴﺘﯿﺪ‪ .‬ﺑﺎد‬
‫اﺳﺘﺨﻮانﺳﻮزی ﻧﯿﺰ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ اوج ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎل ﺳﺮﮔﺮدان‪،‬‬
‫ﺗﺨﺘﻪﺳﻨﮕﯽ ﻣﯽﯾﺎﺑﯿﺪ ﮐﻪ ﭘﻨﺎھﮕﺎھﯽ ﺑﺮای ﺣﻔﺎظﺖ از ﺧﻮد از اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﺨﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﯾﮑﻞ ﮐﺎﺑﺎﻧﺎک)‪ ،(٣٠٧‬اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ را ﻟﺬتﺑﺨﺶ ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ؛ ﭼﻮن اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ‬
‫اﺳﺖ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﺮ ﻟﺬﺗﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺷﺮاﯾﻂ زﯾﺴﺘﯽ را ﺑﻪ ھﻤﺮاه دارد‪ .‬اﯾﻦ آﺳﺎﯾﺶ‬
‫ﻟﺬتﺑﺨﺶ ﭼﻨﺪان دواﻣﯽ ﻧﺪارد و ﺷﻤﺎ ﺧﯿﻠﯽ زود ﻟﺮزان و ﭘﺮﯾﺸﺎن ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬
‫ﺳﺮﭘﻨﺎھﯽ ﺑﮫﺘﺮ ﺧﻮاھﯿﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫ھﺪفھﺎ ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ ھﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ‪ ،‬از ﻗﺪرت ﻧﺴﺒﯽ دو اﻧﮕﯿﺰه ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ :‬ﻣﺎ ﺑﻪﺷﺪت ﺑﺮای ﭘﺮھﯿﺰ‬
‫از ﺑﺎﺧﺖ ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و اﯾﻦ اﻧﮕﯿﺰهای ﻗﻮیﺗﺮ از ﮐﺴﺐ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎه ﻧﻘﻄﮥ‬
‫ﻣﺮﺟﻊ‪ ،‬وﺿﻌﯿﺖ ﮐﻨﻮﻧﯽ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺷﺎﯾﺪ ھﺪﻓﯽ در آﯾﻨﺪه ﻧﯿﺰ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻧﺮﺳﯿﺪن ﺑﻪ‬
‫آن ھﺪف‪ ،‬ﺷﮑﺴﺖ و ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ‪ ،‬ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻦ از آن ھﺪف اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ از‬
‫ﻣﻨﻔﯽﺑﻮدن ﺑﺮﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬اﯾﻦ دو اﻧﮕﯿﺰه ﻗﺪرت ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮﯾﺰ از ﺷﮑﺴﺖ در‬
‫دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ھﺪف ﺑﺴﯿﺎر ﻗﻮیﺗﺮ از ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ھﺪفھﺎی ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪﺗﯽ را ﺑﺮای ﺧﻮد ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻣﺸﺘﺎقاﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫آنھﺎ دﺳﺖ ﯾﺎﺑﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﺮای ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻦ‪ ،‬اﺷﺘﯿﺎق ﭼﻨﺪاﻧﯽ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن‬
‫ﻧﻤﯽدھﻨﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً آنھﺎ ﺑﺎ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ھﺪف ﺧﻮد ﺗﻼﺷﺸﺎن را ﮐﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﮔﺎه‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪای ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖ اﻗﺘﺼﺎدی در ﺗﻨﺎﻗﺾ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ‬
‫راﻧﻨﺪﮔﺎن ﺗﺎﮐﺴﯽ ﻧﯿﻮﯾﻮرک‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﻣﺸﺨﺼﯽ از درآﻣﺪ را ﺑﺮای ﺳﺎل ﯾﺎ ﻣﺎه در ﻧﻈﺮ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ وﻟﯽ ھﺪﻓﯽ ﮐﻪ ﺗﻼش آنھﺎ را ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ھﺪف روزاﻧﮥ آنھﺎ‬
‫اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ دﺳﺖﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ھﺪف روزاﻧﻪ و ﺣﺘﯽ ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻦ از آن‪ ،‬در ﺑﻌﻀﯽ روزھﺎ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎدهﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬در روزھﺎی ﺑﺎراﻧﯽ ﯾﮏ ﺗﺎﮐﺴﯽ در ﻧﯿﻮﯾﻮرک ﻣﺪت زﯾﺎدی‬
‫ﺧﺎﻟﯽ ﻧﻤﯽﻣﺎﻧﺪ و راﻧﻨﺪۀ آن ﺧﯿﻠﯽ ﺳﺮﯾﻊ ﺑﻪ ھﺪف ﺧﻮد ﻣﯽرﺳﺪ؛ وﻟﯽ در ھﻮای‬
‫ﺧﻮب ﺗﺎﮐﺴﯽھﺎ وﻗﺖ زﯾﺎدی را در ﺟﺴﺘﺠﻮی ﻣﺴﺎﻓﺮ در ﺧﯿﺎﺑﺎنھﺎ ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻄﻖ اﻗﺘﺼﺎدی ﺣﮑﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ راﻧﻨﺪﮔﺎن در روزھﺎی ﺑﺎراﻧﯽ ﺳﺎﻋﺖھﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی‬
‫ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ و در روزھﺎی آﻓﺘﺎﺑﯽ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﺪھﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫اﺳﺘﺮاﺣﺖ را ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﮐﻤﺘﺮی »ﺑﺨﺮﻧﺪ«؛ وﻟﯽ ﻣﻨﻄﻖ ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ ﺑﺎ اﯾﻦ اﯾﺪه در‬
‫ﺗﻀﺎد اﺳﺖ‪ .‬راﻧﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ ھﺪﻓﯽ روزاﻧﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ درآﻣﺪ ﺗﻌﺮﯾﻔﯽ ﻧﺪارد‪،‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖھﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و در روزھﺎی ﺑﺎراﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮان ﺑﺮای‬
‫ﭘﯿﺪاﮐﺮدن ﺗﺎﮐﺴﯽ دﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬زودﺗﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽروﻧﺪ‪.‬‬
‫ِدوﯾﻦ ﭘﺎپ)‪ (٣٠٨‬و ﻣﻮرﯾﺲ ﺷﻮاﯾﺘﺰر)‪ ،(٣٠٩‬اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎﻧﯽ از داﻧﺸﮕﺎه ﭘﻨﺴﯿﻠﻮاﻧﯿﺎ ﺑﺮ‬
‫اﯾﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎزی ﮔﻠﻒ ﻣﺜﺎﻟﯽ ﻋﺎﻟﯽ ﺑﺮای ﯾﮏ ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ اﻣﺘﯿﺎز ﭘﺎر‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ھﺮ ﺳﻮراخ در ﮔﻠﻒ ﺗﻌﺪاد ﺿﺮﺑﮥ ﻣﺸﺨﺼﯽ دارد ﮐﻪ اﻣﺘﯿﺎز ﭘﺎر ﺑﺮای ﺑﺎزی‬
‫ﺧﻮب و اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﺧﯿﺮهﮐﻨﻨﺪه در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﯾﮏ ﺑﺎزﯾﮑﻦ ﮔﻠﻒ ﺣﺮﻓﻪای‬
‫ﯾﮏ ﺿﺮﺑﮥ ﺑِﺮدی ﯾﺎ ﯾﮏ ﺿﺮﺑﮥ ﮐﻤﺘﺮ از ﭘﺎر‪ ،‬ﺑﺮد ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد و ﯾﮏ ﺿﺮﺑﮥ‬
‫ﺑﻮﮔﯽ)‪ (٣١٠‬ﯾﺎ ﯾﮏ ﺿﺮﺑﮥ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﭘﺎر‪ ،‬ﯾﮏ ﺑﺎﺧﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن دو‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﭘﯿﺶ روی ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن را در ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﯾﮏ ﺳﻮراخ ﺑﺎ ھﻢ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪:‬‬
‫• ﺿﺮﺑﻪای ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺑﻮﮔﯽ؛‬
‫• ﺿﺮﺑﻪای ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺑِﺮدی‪.‬‬
‫در ﮔﻠﻒ ھﺮ ﺿﺮﺑﻪ اھﻤﯿﺖ دارد و در ﮔﻠﻒ ﺣﺮﻓﻪای ھﺮ ﺿﺮﺑﻪ اھﻤﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎری دارد؛‬
‫وﻟﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺑﻌﻀﯽ ﺿﺮﺑﻪھﺎ اھﻤﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﺴﺖ در ﮐﺴﺐ ﯾﮏ ﭘﺎر‪ ،‬ﺑﺎﺧﺖ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ از دﺳﺖ دادن ﺑﺮدی‪ ،‬از دﺳﺖ‬
‫دادن ﯾﮏ ُﺑﺮد اﺳﺖ و ﺑﺎﺧﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﺎپ و ﺷﻮاﯾﺘﺰر ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﺮﯾﺰ از‬
‫ﺑﺎﺧﺖ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن ھﻨﮕﺎم ﺗﻼش ﺑﺮای ﭘﺎر )ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از‬
‫ﺑﻮﮔﯽ( ﮐﻤﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺗﻼش ﺑﺮای ﺑﺮدی دﻗﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﺑﺮای آزﻣﺎﯾﺶ اﯾﻦ‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ‪ ٢ /۵‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺿﺮﺑﻪ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫آنھﺎ ﺣﻖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺿﺮﺑﮥ آﺳﺎن ﯾﺎ دﺷﻮار ﺑﺎ ھﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪای از ﺳﻮراخ‪ ،‬ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن‬
‫ھﻨﮕﺎم ﺿﺮﺑﮥ ﭘﺎر ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ از ﺿﺮﺑﻪھﺎی ﺑِﺮدی ﻋﻤﻞ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎوت ﻧﺮخ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در‬
‫ﺿﺮﺑﻪھﺎی ﭘﺎر ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺑﻮﮔﯽ ﯾﺎ ﺑِﺮدی ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ %٣ /۶‬اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت‪،‬‬
‫ﻧﺎﭼﯿﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺗﺎﯾﮕﺮ وودز)‪ (٣١١‬ﻧﯿﺰ از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻮد‪ .‬او اﮔﺮ در‬
‫ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺳﺎلھﺎی ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﺶ ﻣﻮﻓﻖ ﻣﯽﺷﺪ ﺿﺮﺑﻪھﺎی ﺑِﺮدی ﺧﻮد را ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ‬
‫ﺿﺮﺑﻪھﺎی ﭘﺎر ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺘﯿﺎز ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ھﺮ ﺑﺎزی او ﺑﺎ ﯾﮏ ﺿﺮﺑﻪ ﺑﮫﺒﻮد ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ و‬
‫درآﻣﺪش در ھﺮ ﻓﺼﻞ ﺑﻪ ﺣﺪود ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ رﻗﯿﺒﺎن آﺗﺸﯿﻦ‪،‬‬
‫ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ آﮔﺎھﺎﻧﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ در ﺿﺮﺑﻪھﺎی ﺑِﺮدی ﺑﯽدﻗﺖ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﯿﺰاری آنھﺎ از ﺿﺮﺑﮥ ﺑﻮﮔﯽ در دﻗﺖ و ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﯿﺸﺘﺮ آنھﺎ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﺿﺮﺑﻪھﺎی ﮔﻠﻒ ﻗﺪرت ﯾﮏ ﻣﻔﮫﻮم ﻧﻈﺮی را ﺑﻪ​ﻣﺜﺎﺑﻪ ﮐﻤﮑﯽ در ﻓﮑﺮﮐﺮدن‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮد ﻣﺎهھﺎ ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﺑﺮرﺳﯽ ﺿﺮﺑﻪھﺎی ﭘﺎر و‬
‫ﺑِﺮدی ارزش اﯾﻦ وﻗﺖ و ﺗﻼش را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟ اﯾﺪۀ ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ را ﺟﺰ‬
‫ﭼﻨﺪ اﻗﺘﺼﺎددان ﻣﺘﻌﺠﺐ ﻧﮑﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺮﺿﯿﻪای دﻗﯿﻖ و ﻏﯿﺮ ﺣﺴﯽ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫اﯾﺪه‪ ،‬ﭘﮋوھﺸﮕﺮان را ﺑﻪﺳﻮی ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎﯾﯽ ھﺪاﯾﺖ ﮐﺮد ﮐﻪ ھﻤﻪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن‬
‫ﺣﺮﻓﻪای ﮔﻠﻒ را ﺷﮕﻔﺖزده ﮐﺮد‪.‬‬
 ‫دﻓﺎع از وﺿﻊ ﮐﻨﻮﻧﯽ‬

‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاھﯿﺪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺗﻔﺎوت ﺷﺪت اﻧﮕﯿﺰهھﺎی دوری از ﺑﺎﺧﺘﻦ و اﺷﺘﯿﺎق ﺑﻪ ﺑﺮدن‬
‫ﺑﮕﺮدﯾﺪ‪ ،‬آن را ھﻤﻪﺟﺎ ﺧﻮاھﯿﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪۀ ھﻤﯿﺸﻪﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬در ﻣﺬاﮐﺮهھﺎ‬
‫ﺑﻪﺧﺼﻮص ﻣﺬاﮐﺮهھﺎی ﺟﺪﯾﺪ درﺑﺎرۀ ﻗﺮاردادی ﻗﺪﯾﻤﯽ‪ ،‬در ﻣﺬاﮐﺮهھﺎی ﺷﻐﻠﯽ و‬
‫ﻣﺒﺎﺣﺜﻪھﺎی ﺗﺠﺎری ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﺪاول اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ‬
‫را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدی در اﯾﻦ ﺗﻮاﻓﻖ را دﺷﻮار ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﻘﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﺮای ﻣﻦ از آن دﺳﺖ ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺮای ﻣﻦ ﺑﺮد ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد؛ وﻟﯽ‬
‫ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺧﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر رﻧﺞ ﺑﺰرگﺗﺮ از ﺷﺎدی ﻣﻦ ﺑﺮای ﺷﻤﺎ اﯾﺠﺎد‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﯽﺗﺮدﯾﺪ ﺷﻤﺎ آن را ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﻦ ارزﺷﻤﻨﺪ ﻣﯽداﻧﯿﺪ‪ .‬ﻋﮑﺲ اﯾﻦ داﺳﺘﺎن‬
‫ﻧﯿﺰ ھﻤﭽﻨﺎن ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺬﺷﺖ دردﻧﺎک ﻣﻦ ﺑﺮای ﺷﻤﺎ آن​طﻮر ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ‪،‬‬
‫ﻗﺪرداﻧﯽ ﻧﻤﯽﺷﻮد! ﻣﺬاﮐﺮه ﺑﺮای ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﯿﮑﯽ ﮐﻪ ھﺮﻟﺤﻈﻪ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ؛ زﯾﺮا ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎﺧﺖھﺎ را ﺑﺎھﻢ ﺷﺮﯾﮏ ﺷﻮﯾﻢ؛ وﻟﯽ ﻣﺮدم در‬
‫ﮐﯿﮑﯽ ﮐﻪ ھﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺰرگﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬راﺣﺖﺗﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از ﭘﯿﺎمھﺎی ﻣﺒﺎدﻟﻪ​ﺷﺪه ﺑﯿﻦ ﻣﺬاﮐﺮهﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺼﺪ اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﻧﻘﻄﮥ‬
‫ﻣﺮﺟﻊ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﯿﺎمھﺎ ھﻤﯿﺸﻪ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺬاﮐﺮهﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺗﻈﺎھﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﻌﻀﯽ ﮐﺎﻻھﺎ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﻣﻮﺷﮏھﺎی ﺗﺤﻮﯾﻠﯽ در ﯾﮏ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‪،‬‬
‫واﺑﺴﺘﮕﯽ زﯾﺎدی دارﻧﺪ؛ اﻣﺎ در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬آن را ﺗﻨﮫﺎ ژﺗﻮﻧﯽ ﺑﺮای ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ .‬از‬
‫آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺬاﮐﺮهﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ھﻨﺠﺎر ﻣﻘﺎﺑﻠﻪﺑﻪﻣﺜﻞ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺧﺖ دردﻧﺎک‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮد طﺮف دﯾﮕﺮ ﻣﺬاﮐﺮه ھﻢ دردی ﻣﻌﺎدل و ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ ھﻤﺎن اﻧﺪازه‬
‫ﻏﯿﺮواﻗﻌﯽ را ﺑﭙﺬﯾﺮد‪.‬‬
‫ﺟﺎﻧﻮران از ﺟﻤﻠﻪ اﻧﺴﺎنھﺎ‪ ،‬ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺷﮑﺴﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ و ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ ﺧﻮاھﻨﺪ‬
‫ﺟﻨﮕﯿﺪ ﺗﺎ ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﭘﯿﺮوزی‪ .‬در دﻧﯿﺎی ﻗﻠﻤﺮوھﺎی ﺟﺎﻧﻮران‪ ،‬اﯾﻦ اﺻﻞ‪،‬‬
‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﻣﺪاﻓﻌﺎن را ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﯾﮏ زﯾﺴﺖﺷﻨﺎس ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫»وﻗﺘﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﻗﻠﻤﺮوﯾﯽ رﻗﯿﺒﯽ را اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻤﯿﺸﻪ در رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ او‬
‫ﭘﯿﺮوز ﻣﯽﺷﻮد؛ آن ھﻢ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً طﯽ ﻓﻘﻂ ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﯿﻪ«‪ .‬در زﻧﺪﮔﯽ اﻧﺴﺎنھﺎ ﻧﯿﺰ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺳﺎده ﻣﺸﺎﺑﮫﯽ‪ ،‬اﺗﻔﺎﻗﯽ را ﮐﻪ در ﻣﺆﺳﺴﻪھﺎ و ﺷﺮﮐﺖھﺎ ھﻨﮕﺎم اﺻﻼح‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن رخ ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽدھﺪ‪ :‬در اﺣﯿﺎی ﺳﺎزﻣﺎنھﺎ و واﮔﺬاریھﺎی‬
‫ﺷﺮﮐﺖھﺎ؛ در ﺗﻼش ﺑﺮای ﻣﻨﻄﻘﯽﮐﺮدن ﺑﺮوﮐﺮاﺳﯽ؛ ﺳﺎدهﮐﺮدن ﮐﺪھﺎی ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ‬
‫ﯾﺎ ﮐﺎھﺶ ھﺰﯾﻨﻪھﺎی ﭘﺰﺷﮑﯽ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻖ رﺳﯿﺪﯾﻢ‪ ،‬ﻧﻘﺸﮥ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻤﯿﺸﻪ ﺑﺮﻧﺪهھﺎی زﯾﺎد و ﭼﻨﺪ ﺑﺎزﻧﺪه ﺑﺮ ﺟﺎی ﻣﯽﮔﺬارد؛ اﻣﺎ ﺑﻪطﻮر ﮐﻠﯽ ﺑﻪ‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﺣﺰاب ﻣﺘﺄﺛﺮ‪ ،‬ﻗﺪرت و ﻧﻔﻮذی ﺳﯿﺎﺳﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎزﻧﺪﮔﺎن اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻓﻌﺎلﺗﺮ و راﺳﺦﺗﺮ از ﺑﺮﻧﺪﮔﺎن اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺪ اﯾﻦ‬
‫ﺖ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و ﺑﻪ طﺮز اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﯾﺮی‪ ،‬ﭘﺮھﺰﯾﻨﻪﺗﺮ و‬ ‫اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ آنھﺎ ﺟﮫ ​‬
‫ً‬
‫ﮐﻢاﺛﺮﺗﺮ از طﺮح اوﻟﯿﻪ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﺻﻼﺣﺎت‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ​ﺻﻮرت ﮐﺪﺧﺪاﻣﻨﺸﺎﻧﻪ از‬
‫ﺣﺎﮐﻤﺎن ﻓﻌﻠﯽ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر ﻓﻌﻠﯽ اﺧﺮاج‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺧﻮدﺷﺎن ﮐﻨﺎرهﮔﯿﺮی ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﺎھﺶ ﺣﻘﻮق و ﻣﺰاﯾﺎ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﮐﺎرﮔﺮان ﺟﺪﯾﺪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ ﻧﯿﺮوی ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎر ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪی اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ اﺻﻼﺣﺎت را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ؛ ھﻢ ﺑﺮای ﺷﺮﮐﺖھﺎ‬
‫و ھﻢ ﺑﺮای اﻓﺮاد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎری ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ در ھﻤﺴﺎﯾﮕﯽ ﺧﻮد‪ ،‬در‬
‫ازدواﺟﻤﺎن و در ﮐﺎرﻣﺎن ﭘﺎﯾﺪار ﺑﺎﺷﯿﻢ و ﻧﯿﺮوی ﮔﺮاﻧﺸﯽ آن‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎ را ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ در ﻗﺎﻧﻮن‬

‫ﻣﻦ‪ ،‬رﯾﭽﺎرد ﺗﯿﻠﺮ و ﺟﮏ ﮐﻨﺘﺸﮏ در ﯾﮏ ﺳﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ھﻢ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ درﺑﺎرۀ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪﺑﻮدن ﻣﺒﺎدﻟﻪھﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪﯾﻢ‪ .‬ﺑﺨﺸﯽ از اﯾﻦ‬
‫اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﻼﻗﮥ ﻣﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻠﺖ دﯾﮕﺮ‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺎ ﻓﺮﺻﺖ و‬
‫وظﯿﻔﻪای داﺷﺘﯿﻢ ﺗﺎ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﮥ ﺟﺪﯾﺪ را ھﺮ ھﻔﺘﻪ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ادارۀ ﺷﯿﻼت‬
‫ﮐﺎﻧﺎدا ﺑﺮای ﺑﯿﮑﺎران ﺗﻮرﻧﺘﻮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪای ﻣﻨﺴﺠﻢ داﺷﺖ و ﺑﻪ آنھﺎ ﺑﺮای اﻧﺠﺎمدادن‬
‫ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽھﺎی ﺗﻠﻔﻨﯽ ﺣﻘﻮق ﻣﯽداد‪ .‬ﮔﺮوه ﺑﺰرگ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﮐﻨﻨﺪهھﺎ ھﺮ ﺷﺐ‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﮐﺎر ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶھﺎﯾﯽ ﺑﺮای اداﻣﮥ ﮐﺎرﺷﺎن ﻧﯿﺎز داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد‬
‫ﺟﮏ ﮐﻨﺘﺸﮏ ﻣﺎ ﺑﺎ طﺮاﺣﯽ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪای ﺑﺮای ھﺮ ھﻔﺘﻪ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫طﺮاﺣﯽ‪ ،‬ﭼﮫﺎر ﻧﺴﺨﻪ در رﻧﮓھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪی ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ‬
‫ھﺮﮔﻮﻧﻪ ﭘﺮﺳﺸﯽ را ﻣﻄﺮح ﮐﻨﯿﻢ و ﺗﻨﮫﺎ ﻣﺤﺪودﯾﺖ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ‬
‫دﺳﺖﮐﻢ ﺑﺎﯾﺪ اﺷﺎرهای ﺑﻪ ﻣﺎھﯽھﺎ ﻣﯽﺷﺪ ﺗﺎ رﺑﻂ اﯾﻦ ﭘﮋوھﺶ را ﺑﻪ ادارۀ‬
‫ﺷﯿﻼت ﻧﺸﺎن دھﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻣﺎه اداﻣﻪ داﺷﺖ و ﻣﺎ ﺑﺎ ﮐﻮھﯽ از اطﻼﻋﺎت‬
‫ﺟﻤﻊآوریﺷﺪه روﺑﺮو ﺑﻮدﯾﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم را در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﭼﻪ ﭼﯿﺰی ﻣﻮﺟﺐ رﻓﺘﺎری‬
‫ﻏﯿﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ از ﺳﻮی ﺗﺎﺟﺮان‪ ،‬ﮐﺎرﻣﻨﺪان و ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﺮﺳﺶ ﻣﮫﻢ ﻣﺎ‬
‫اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ آﯾﺎ ﻧﺎﺷﺎﯾﺴﺖ ﺑﻮدن رﻓﺘﺎر ﻏﯿﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻣﺤﺪودﯾﺘﯽ ﺑﺮای ﺳﻮدﺟﻮﯾﯽ‬
‫اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ ھﻤﭽﻨﯿﻦ درﯾﺎﻓﺘﯿﻢ‬
‫ﻗﺎﻧﻮنھﺎی اﺧﻼﻗﯽ ﺑﺮای ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﺎﺧﺖ و ﺑﺮد ﭼﯿﺴﺖ‪ .‬اﺻﻞ اﺳﺎﺳﯽ‪ ،‬اﯾﺠﺎد‬
‫ﻧﻘﻄﻪای ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺎ ﺣﻘﻮق ﻓﻌﻠﯽ ﻗﯿﻤﺖ ﯾﺎ اﺟﺎرۀ ﮐﻨﻮﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ‪،‬‬
‫ﻣﺎھﯿﺘﯽ دارد ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ از دﺳﺖﮐﺎریھﺎ و ﺗﻐﯿﯿﺮھﺎ در اﻣﺎن ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﻏﯿﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ اﺳﺖ‬
‫ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﺧﺖھﺎی ﺧﻮد را در ﻗﺒﺎل دادوﺳﺘﺪھﺎی ﻣﺮﺟﻊ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﯾﺎ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﻮد ﺗﺤﻤﯿﻞ ﮐﻨﺪ؛ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﭘﺎی ﺣﻔﻆ ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ ﺧﻮد در ﻣﯿﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫ﯾﮏ ﻣﻐﺎزۀ اﺑﺰارﻓﺮوﺷﯽ ﭘﺎروھﺎی ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖ ‪ ١۵‬دﻻر ﻣﯽﻓﺮوﺧﺖ‪ .‬ﺻﺒﺢ روز‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺗﻮﻓﺎﻧﯽ ﺳﻨﮕﯿﻦ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻐﺎزه ﻗﯿﻤﺖ را ﺑﻪ ‪ ٢٠‬دﻻر اﻓﺰاﯾﺶ داد‪ .‬ﻟﻄﻔﺎً اﯾﻦ اﻗﺪام‬
‫را ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺒﻮل‪ ،‬ﻏﯿﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻏﯿﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﻐﺎزۀ اﺑﺰارﻓﺮوﺷﯽ ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣﺪل اﻗﺘﺼﺎدی اﺳﺘﺎﻧﺪارد رﻓﺘﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻣﻐﺎزه ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدھﺪ؛ وﻟﯽ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در‬
‫ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽھﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ اﯾﺪه ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ %٨٢ .‬از آنھﺎ اﯾﻦ اﻗﺪام را ﻏﯿﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﯾﺎ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻏﯿﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﮫﻮد اﺳﺖ ﮐﻪ آنھﺎ ﻗﯿﻤﺖ ﭘﯿﺶ از ﺗﻮﻓﺎن را‬
‫ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ ﻣﯽداﻧﻨﺪ و اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖ را ﺑﺎﺧﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ آن ھﻢ ﻧﻪ‬
‫ﭼﻮن ﻣﻐﺎزهدار اﯾﻦ اﻗﺪام را ﺿﺮوری داﻧﺴﺘﻪ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﭼﻮن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ درﯾﺎﻓﺘﯿﻢ ﻗﺎﻧﻮن ﺳﺎده‪ ،‬ﻣﻨﺼﻒﺑﻮدن اﯾﻦ ﺑﺎور اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﮫﺮهﺑﺮدن از ﻗﺪرت‬
‫ﺑﺎزار ﺑﺮای ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺎﺧﺖ ﺑﺮ دﯾﮕﺮان‪ ،‬ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﺑﻌﺪی‪ ،‬اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن را در‬
‫ﻗﺎﻟﺒﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﯽﮐﺸﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ارزش دﻻر ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﻮرم ‪ %١٠٠‬ﺗﻨﻈﯿﻢ‬
‫ﺷﻮد؛ زﯾﺮا اﯾﻦ اطﻼﻋﺎت در ﺳﺎل ‪ ١٩٨۴‬ﺟﻤﻊآوری ﺷﺪهاﻧﺪ‪:‬‬
‫ﯾﮏ ﻣﻐﺎزۀ ﻓﺘﻮﮐﭙﯽ ﮐﻮﭼﮏ ﮐﺎرﮔﺰاری دارد ﮐﻪ ﺷﺶ ﻣﺎه اﺳﺖ در اﯾﻦ ﻣﻐﺎزه ﮐﺎر‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺳﺎﻋﺘﯽ ‪ ٩‬دﻻر ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﻓﺮوش ﻣﻐﺎزه ﺧﻮب اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺑﺎ ﺗﻌﻄﯿﻠﯽ‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪای در ھﻤﺎن ﻣﺤﺪوده‪ ،‬ﺑﯿﮑﺎری اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻣﻐﺎزهھﺎی دﯾﮕﺮ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان ﺧﻮﺑﯽ را ﺑﺮای ﮐﺎری ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻋﺘﯽ ھﻔﺖ دﻻر اﺳﺘﺨﺪام ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻐﺎزۀ ﻓﺘﻮﮐﭙﯽ دﺳﺘﻤﺰد ﮐﺎرﮔﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ ھﻔﺖ دﻻر ﮐﺎھﺶ ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫در ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽھﺎ ﻣﺮدم اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻧﻤﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ %٨٣ :‬از آنھﺎ اﯾﻦ رﻓﺘﺎر را‬
‫ﻏﯿﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﯾﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﻏﯿﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ داﻧﺴﺘﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﺷﮑﻠﯽ دﯾﮕﺮ از اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ‪،‬‬
‫اﺟﺒﺎر ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻐﺎزه را روﺷﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎر ھﻢ ﺳﻨﺎرﯾﻮی ﻣﻐﺎزهای ﻣﻮﻓﻖ در‬
‫ﻣﺤﻠﻪای ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺑﯿﮑﺎری زﯾﺎد ﭘﺎﺑﺮﺟﺎﺳﺖ؛ وﻟﯽ اﯾﻦ ﺑﺎر‪:‬‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ ﻓﻌﻠﯽ از ﻣﻐﺎزه ﻣﯽرود و ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻐﺎزه ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮد ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺗﺎزه‬
‫ﺳﺎﻋﺘﯽ ھﻔﺖ دﻻر ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ اﻓﺮاد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ‪ ،%٧٣‬اﯾﻦ اﻗﺪام را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽرﺳﺪ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻐﺎزه ھﯿﭻ اﺟﺒﺎر اﺧﻼﻗﯽ ﻧﺪارد ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺟﺪﯾﺪ ﺳﺎﻋﺘﯽ ‪ ٩‬دﻻر‬
‫ﺑﺪھﺪ‪ .‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﺣﻘﻮق‪ ،‬اﻣﺮی ﺷﺨﺼﯽ اﺳﺖ‪ :‬ﮐﺎرﮔﺮ ﻓﻌﻠﯽ ﺣﻖ دارد دﺳﺘﻤﺰد‬
‫ﺳﺎﺑﻖ را طﻠﺐ ﮐﻨﺪ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ وﺿﻌﯿﺖ ﺑﺎزار ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻐﺎزه اﺟﺎزه دھﺪ ﮐﺎھﺶ‬
‫دﺳﺘﻤﺰد را ﺑﻪ او ﺗﺤﻤﯿﻞ ﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﮐﺎرﮔﺮ ﺟﺪﯾﺪ ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ دﺳﺘﻤﺰد ﮐﺎرﮔﺮ ﺳﺎﺑﻖ‬
‫را ﻧﺪارد و ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻐﺎزه ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون آﻧﮑﻪ ﻣﺘﮫﻢ ﺑﻪ ﺑﯽاﻧﺼﺎﻓﯽ ﺷﻮد‪ ،‬دﺳﺘﻤﺰد را‬
‫ﮐﺎھﺶ دھﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﺣﻖ ﭘﺮداﺧﺘﯽ ﺧﻮد را دارد ﮐﻪ ﺣﻔﻆ ﺳﻮد ﻓﻌﻠﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ‬
‫ﺗﮫﺪﯾﺪی روﺑﺮو ﺷﻮد‪ ،‬اﺟﺎزه دارد اﯾﻦ ﺑﺎﺧﺖ را ﺑﻪ دﯾﮕﺮان ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮐﺜﺮﯾﺖ‬
‫ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽھﺎ ﺑﺎور داﺷﺘﻨﺪ اﮔﺮ ﺷﺮﮐﺘﯽ در‬
‫ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ ﮐﺎھﺶ ﺳﻮد‪ ،‬ﺣﻘﻮق ﮐﺎرﻣﻨﺪاﻧﺶ را ﮐﺎھﺶ دھﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻧﺨﻮاھﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ اﯾﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ را ﺣﻖ ﭘﺮداﺧﺘﯽ دوﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ و اﻓﺮاد در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ آن ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬وﻗﺘﯽ اﯾﻦ ﺣﻖ ﭘﺮداﺧﺘﯽ ﺗﮫﺪﯾﺪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻏﯿﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ اﮔﺮ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺧﻮدﺧﻮاھﺎﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ؛ ﺣﺘﯽ اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻤﯽرود در اﯾﻦ ﺑﺎﺧﺖ ﺳﮫﯿﻢ ﺷﻮد و ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫آن را ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺑﺮ رﻓﺘﺎر ﺷﺮﮐﺖھﺎ و ﮐﺴﺐوﮐﺎرھﺎ ﺑﺮای اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻮد و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی‬
‫از ﮐﺎھﺶ ﺳﻮد ﺣﺎﮐﻢ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای ھﺰﯾﻨﻪھﺎی ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻤﺘﺮی‬
‫دارد‪ ،‬طﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻨﺼﻒﺑﻮدن‪ ،‬ﻧﯿﺎزی ﻧﻤﯽﺑﯿﻨﺪ اﯾﻦ ﺛﺮوت ﺑﺎدآورده را ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﯾﺎ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪاﻧﺶ ﺷﺮﯾﮏ ﺷﻮد؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺮدم ﺷﺮﮐﺖ دﺳﺖ و دلﺑﺎزی را ﮐﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫ﺳﻮد ﺑﺎ دﯾﮕﺮان ﺳﮫﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ دوﺳﺖ دارﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﻧﺒﻮد اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ را‬
‫ﻏﯿﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﺗﻨﮫﺎ ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﺴﺐوﮐﺎری‬
‫ﺑﺮای ﺳﻮد ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻗﺪرت ﺧﻮد ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ و ﻗﺮاردادھﺎی ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ ﺑﯿﻦ‬
‫ﺧﻮد و ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﯾﺎ ﮐﺎرﻣﻨﺪان را زﯾﺮ ﭘﺎ ﺑﮕﺬارد و ﺑﻪ دﯾﮕﺮان ﺷﮑﺴﺖ را ﺗﺤﻤﯿﻞ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻣﮫﻢ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ رﻓﺘﺎر اﯾﺪ ​هآل ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﯾﺎﻓﺘﻦ‬
‫ﻣﺮز ﺑﯿﻦ رﻓﺘﺎرھﺎی ﻣﻘﺒﻮل و ﮐﺎرھﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ واﮐﻨﺶ ﺗﻨﺪی را ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﮔﺰارش ﭘﮋوھﺶھﺎی ﺧﻮد را ﺑﺮای اﻣﺮﯾﮑﻦ اﮐﻮﻧﻮﻣﯿﮏ رﯾﻮﯾﻮ)‪(٣١٢‬‬
‫شﺑﯿﻦ ﻧﺒﻮدﯾﻢ‪ .‬ﻣﻘﺎﻟﮥ ﻣﺎ ﻓﺮدی را ﮐﻪ آن زﻣﺎن ﮐﺎﻣﻼ ً در ﻣﯿﺎن‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدﯾﻢ‪ ،‬ﭼﻨﺪان ﺧﻮ ​‬
‫اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﻣﺤﺒﻮب ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﮐﺸﯿﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﺎور ﺗﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﯾﻢ ﮐﻪ ﻋﻼﻗﮥ‬
‫ﻓﺮدی ﺑﺮ رﻓﺘﺎرھﺎی اﻗﺘﺼﺎدی و ﺑﯽرﺑﻂ ﺑﻮدن ﻧﮕﺮاﻧﯽ درﺑﺎرۀ ﻣﻨﺼﻒﺑﻮدن ﺣﮑﻤﺮاﻧﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻪ دادهھﺎی ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽھﺎﯾﯽ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻮدﯾﻢ ﮐﻪ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن‬
‫ﭼﻨﺪان اﺣﺘﺮاﻣﯽ ﺑﺮای آن ﻗﺎﺋﻞ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ؛ وﻟﯽ وﯾﺮاﺳﺘﺎر ژورﻧﺎل‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟﮥ ﻣﺎ را ﺑﺮای‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ دو اﻗﺘﺼﺎدداﻧﯽ ﺳﭙﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺤﺪودﯾﺖھﺎ و ﻧﺴﺒﺖھﺎ دلﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻌﺪھﺎ آنھﺎ را ﺷﻨﺎﺧﺘﯿﻢ و ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﻢ وﯾﺮاﺳﺘﺎر اﻧﺘﺨﺎب درﺳﺘﯽ‬
‫ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬از اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﻧﻘﻞ ﻗﻮل​ھﺎی ﺑﺴﯿﺎری ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﯾﮏ ﻣﺮﺟﻊ اﺳﺖ و ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی آن در ﮔﺬر زﻣﺎن روﺳﻔﯿﺪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎﻧﯽ ﮐﻪ از‬
‫ﻗﺎﻧﻮنھﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺼﺎف ﺳﺮﭘﯿﭽﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﺎھﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺠﺎزات ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺗﺎﺟﺮاﻧﯽ ﮐﻪ از ﺳﯿﺎﺳﺖھﺎی ﻗﯿﻤﺖﮔﺬاری ﻏﯿﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺘﻈﺎر ﮐﺎھﺶ ﻓﺮوش را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از طﺮﯾﻖ ﮐﺎﺗﺎﻟﻮگ ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻓﺮوﺷﻨﺪهای ﮐﺎﻻﯾﯽ را ﮐﻪ آنھﺎ ﺧﺮﯾﺪاری ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺘﯽ ارزانﺗﺮ‬
‫ﻣﯽﻓﺮوﺷﺪ‪ ،‬در آﯾﻨﺪه ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ‪ %١۵‬ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ آن ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎھﺶ ﻣﺮاﺟﻌﻪ‪ ،‬ﺑﺮای ھﺮ ﻣﺸﺘﺮی ﺑﻪطﻮر ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٩٠‬دﻻر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬
‫ﻗﯿﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ را ﻣﺮﺟﻊ ﻗﺮار ﻣﯽدھﻨﺪ و ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎﺧﺘﯽ را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻧﺪ؛‬
‫ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ واﮐﻨﺶ‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﻻھﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی را‬
‫ﺑﺎ ﻗﯿﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮی ﺧﺮﯾﺪاری ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎﺧﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﻨﮕﯿﻦﺗﺮ از دﺳﺘﺎوردی‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺮوش ﻧﺎﺷﯽ از ﮐﺎھﺶ ﻗﯿﻤﺖ ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻏﯿﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﮥ ﺑﺎﺧﺖ ﺑﻪ اﻧﺴﺎنھﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻄﺮﻧﺎکﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﻮن ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎن در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺗﻼﻓﯽﮐﺮدن ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬آزﻣﺎﯾﺶھﺎ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪھﺎ‬
‫ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﻏﺮﯾﺒﻪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺷﺎھﺪ رﻓﺘﺎر ﻏﯿﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﺠﺎزات ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﮋوھﺶ درﺑﺎرۀ ﻣﻐﺰ و اﻋﺼﺎب ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬از ‪MRI‬‬
‫ﺑﺮای ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﻣﻐﺰی اﻓﺮاد اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﺎ ﺑﻪﮐﺎرﮔﯿﺮی اﯾﻦ‬
‫روش‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ رﻓﺘﺎر ﻋﺼﺒﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ رﻓﺘﺎر ﻏﯿﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﮥ‬
‫ﻓﺮدی ﺑﺎ ﻓﺮدی دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻓﺮد ﺧﺎطﯽ را ﻣﺠﺎزات ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﺧﯿﺮهﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺠﺎزات ﻧﻮعدوﺳﺘﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ »ﻣﺮاﮐﺰ ﻟﺬت« در ﻣﻐﺰ ھﻤﺮاه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽآﯾﺪ ﭘﺎداش ﺣﻔﻆ ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻗﺎﻧﻮن اﻧﺼﺎف در اﯾﻦ ﻗﺎﻟﺐ‪ ،‬در ﺧﻮدش ﻧﮫﻔﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺠﺎزات ﻧﻮعدوﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﭘﯿﻮﻧﺪی ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺟﻮاﻣﻊ را ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ‬
‫واﺑﺴﺘﻪ ﻧﮕﻪ ﻣﯽدارد؛ وﻟﯽ ﻣﻐﺰھﺎی ﻣﺎ ﺑﺮای ﭘﺎداشدادن ﺑﻪ دﺳﺖ و دلﺑﺎزی‬
‫ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﮐﺎراﯾﯽ آن ﺑﺮای ﻣﺠﺎزات ﺑﺪﺟﻨﺴﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎز ھﻢ ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرﻧﯽ ﺑﺎرزی ﺑﯿﻦ‬
‫ﺑﺮد و ﺑﺎﺧﺖ دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺛﺮ ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ و ﺣﻖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻗﯿﻤﺖ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻓﺮاﺗﺮ از دادوﺳﺘﺪھﺎی ﻣﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻘﻮقداﻧﺎن در ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ اﯾﻦ اﺛﺮ ﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن و ﺑﺮﻗﺮاری ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺮﯾﻊ و ﺗﯿﺰﺑﯿﻦ‬
 ‫ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬دﯾﻮﯾﺪ ﮐﻮھﻦ)‪ (٣١٣‬و ﺟﮏ ﮐﻨﺘﺸﮏ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﺑﺴﯿﺎری‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﺗﻔﺎوت ﺑﺴﯿﺎری ﺑﯿﻦ ﺑﺎﺧﺖ واﻗﻌﯽ و از دﺳﺖ دادن ﺑﺮد در‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﯾﮏ ﺗﺎﺟﺮ ﮐﻪ ﮐﺎﻻی ﺧﻮد را در‬
‫ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ از دﺳﺖ داده اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺮای ھﺰﯾﻨﮥ ﻣﺘﺤﻤﻞﺷﺪه‪ ،‬ﻏﺮاﻣﺖ درﯾﺎﻓﺖ‬
‫ﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ اﺣﺘﻤﺎل ﮐﻤﯽ وﺟﻮد دارد ﻏﺮاﻣﺘﯽ ﺑﺮای ﺳﻮد از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن آﺷﻨﺎی »ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻪدھﻢ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺖ«‪ ،‬وﺿﻌﯿﺖ اﺧﻼﻗﯽ ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ‬
‫را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬آﯾﻞ زﻣﯿﺮ)‪ (٣١۴‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای ﺗﺎزه ﻧﮑﺘﻪای ﭼﺎﻟﺶﺑﺮاﻧﮕﯿﺰ را ﻋﻨﻮان‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬ﺗﻔﺎوت ﻣﻮﺟﻮد در ﻧﮕﺎه ﻗﺎﻧﻮن درﺑﺎرۀ ﺟﺒﺮان ﺑﺎﺧﺖ و ﺟﺒﺮان ﺑﺮد از دﺳﺖ‬
‫رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن آنھﺎ ﺑﺮ رﻓﺎه ﻓﺮدی ﺗﻮﺟﯿﻪﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻓﺮادی ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽﺑﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮد را از دﺳﺖ دادهاﻧﺪ رﻧﺞ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً‬
‫اﺳﺘﺤﻘﺎق ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی از ﺳﻮی ﻗﺎﻧﻮن دارﻧﺪ‪.‬‬
‫***‬

‫رد ﭘﺎی ﺑﺎﺧﺖ​ھﺎ‬

‫»اﯾﻦ اﺻﻼح ﮔﺬرا ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬آنھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﺑﺒﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از آن​ھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻗﺮار‬
‫اﺳﺖ ﺑﺒﺮﻧﺪ ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫»ھﺮﮐﺪام ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺿﺮر آن ﯾﮑﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ﺿﺮر ﺧﻮدﺷﺎن دردﻧﺎک اﺳﺖ‪ .‬ھﺮ دو‬
‫اﺷﺘﺒﺎه ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرﻧﯽ ﺑﺎﺧﺖ وﺟﻮد دارد‪«.‬‬
‫»اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﮐﯿﮑﯽ ﮐﻪ دارﻧﺪ ﺳﺮش دﻋﻮا ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺰرگﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺬاﮐﺮه‬
‫راﺣﺖﺗﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬آنھﺎ ﺑﺎﺧﺖ را ﺑﺎ ھﻢ ﺳﮫﯿﻢ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮد را ﺑﺎ ھﻢ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫»ﻗﯿﻤﺖ اﺟﺎرهھﺎ در اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺳﺎﮐﻨﺎن ﺧﺎﻧﻪھﺎ ﻓﮑﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ اﺟﺎرۀ آنھﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺸﻮد‪ .‬اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ‬
‫آنھﺎ زﯾﺮ ﺳﺆال رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫»ﻣﺸﺘﺮیھﺎی ﻣﻦ از اﯾﻦ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖ ﻧﺎراﺿﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﻣﯽداﻧﻨﺪ‬
‫ھﺰﯾﻨﻪھﺎی ﻣﻦ زﯾﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آنھﺎ ﻗﺒﻮل دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ ھﻢ ﺣﻖ دارم ﺳﻮد‬
‫ﮐﻨﻢ‪«.‬‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺑﯿﺴﺖ و ﻧﮫﻢ‪ :‬اﻟﮕﻮی ﭼﮫﺎرﺗﺎﯾﯽ‬

‫ھﺮ زﻣﺎن ﮐﻪ ﻣﻮردی ﭘﯿﭽﯿﺪه را ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻠﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼ ً‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﺧﺮﯾﺪ ﺧﻮدرو‪،‬‬
‫داﻣﺎد آﯾﻨﺪهﺗﺎن ﯾﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦ‪ ،‬وﯾﮋﮔﯽھﺎی آن را ارزشﮔﺬاری ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﺻﺮﻓﺎً روﺷﯽ طﺎﻗﺖﻓﺮﺳﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ ﺑﻌﻀﯽ وﯾﮋﮔﯽھﺎ ﺑﯿﺶ از ﺑﻌﻀﯽ دﯾﮕﺮ‬
‫ﺑﺮ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﻤﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ارزشﮔﺬاری در ھﺮ ﺣﺎل رخ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ از‬
‫آن آﮔﺎه ﺑﺎﺷﯿﺪ ﭼﻪ ﻧﺒﺎﺷﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻠﯽ‬
‫ﺷﻤﺎ از ﯾﮏ ﺧﻮدرو ﮐﻢوﺑﯿﺶ ﺑﺮ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺧﺖ‪ ،‬راﺣﺘﯽ ﯾﺎ ظﺎھﺮ آن ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﻗﻀﺎوﺗﺘﺎن درﺑﺎرۀ داﻣﺎدﺗﺎن ﮐﻢوﺑﯿﺶ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺛﺮوت‪ ،‬ﺧﻮشﻗﯿﺎﻓﮕﯽ و‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖﭘﺬﯾﺮی او ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﻤﺎ از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ طﺒﻖ ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ و اھﻤﯿﺖدادن ﺑﻪ آنھﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ارزش وﯾﮋه‬
‫ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل آن رﺧﺪاد ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ :‬ﺷﺎﻧﺲ ‪ ۵٠‬درﺻﺪی ﺑﺮﻧﺪهﺷﺪن‬
‫ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺑﺴﯿﺎر ﺟﺬابﺗﺮ از ﺷﺎﻧﺲ ﯾﮏدرﺻﺪی ﺑﺮﻧﺪهﺷﺪن ھﻤﺎن ﻣﻘﺪار ﭘﻮل‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎه ارزشﮔﺬاری‪ ،‬آﮔﺎھﺎﻧﻪ و ﻋﺎﻣﺪاﻧﻪ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮاﻗﻊ ﺷﻤﺎ ﺗﻨﮫﺎ‬
‫ﻧﺎظﺮ ارزﯾﺎﺑﯽھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺧﻮد ھﺴﺘﯿﺪ‪.‬‬
 ‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﺎﻧﺲ‬

‫ﯾﮑﯽ از دﻻﯾﻞ ﻣﺤﺒﻮبﺑﻮدن اﺳﺘﻌﺎرۀ ﻗﻤﺎر در ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی‪ ،‬ﻓﺮاھﻢﮐﺮدن‬

‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ طﺒﯿﻌﯽ ﺑﺮای ارزشﮔﺬاری ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی ﯾﮏ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﺳﺖ‪ :‬ھﺮﭼﻪ ﭘﯿﺎﻣﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺤﺘﻤﻞﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ارزش ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﻣﯿﺪ رﯾﺎﺿﯽ ﯾﺎ ارزش ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﯾﮏ ﻗﻤﺎر‪ ،‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی آن ﺑﺎ ﺿﺮﯾﺐ اﺣﺘﻤﺎﻟﺸﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻣﯿﺪ‬
‫ر ﯾ ﺎ ﺿ ﯽ »ﺷ ﺎ ﻧ ﺲ ‪ ٢٠‬درﺻﺪی ﺑﺮدن ‪ ١٠٠٠‬دﻻر و ﺷﺎﻧﺲ ‪ ٧۵‬درﺻﺪی ﺑﺮدن ‪١٠٠‬‬
‫دﻻر« ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٢٧۵‬دﻻر اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺶ از ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ‪ ،‬ﻗﻤﺎرھﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻣﯿﺪ رﯾﺎﺿﯽﺷﺎن‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ اﯾﻦ روش را ﺑﺮای ارزشﮔﺬاری ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎ ﺣﻔﻆ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫»اﺻﻞ اﻧﺘﻈﺎر« ﺷﮫﺮت دارد؛ وﻟﯽ آن را ﺑﺮ ارزش روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎ اﻋﻤﺎل ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﯾﮏ ﻗﻤﺎر در ﻧﻈﺮﯾﮥ او‪ ،‬ﻋﺒﺎرت از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی آن ﺑﺎ ﺿﺮﯾﺐ‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻟﺸﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺻﻞ اﻧﺘﻈﺎر ﺑﻪدرﺳﺘﯽ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﺷﻤﺎ ﺑﻪاﺣﺘﻤﺎل ﭼﺸﻢاﻧﺪازھﺎی‬
‫ﺧﻄﺮﻧﺎک را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در ﭼﮫﺎر ﻣﺜﺎل زﯾﺮ ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺮﻧﺪهﺷﺪن ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن‬
‫ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ‪ %۵‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ؛ وﻟﯽ آﯾﺎ اﯾﻦ ﺧﺒﺮ ھﺮ ﺑﺎر ﺑﻪ ﯾﮏ اﻧﺪازه ﺧﻮب ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽرﺳﺪ؟‬
‫اﻟﻒ‪ :‬از ﺻﻔﺮ ﺑﻪ ‪%۵‬‬
‫ب‪ :‬از ‪ ۵‬ﺑﻪ ‪%١٠‬‬
‫پ‪ :‬از ‪ ۶٠‬ﺑﻪ ‪%۶۵‬‬
‫ت‪ .‬از ‪ ٩۵‬ﺑﻪ ‪%١٠٠‬‬
‫اﺻﻞ اﻧﺘﻈﺎر ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺷﻤﺎ در ھﺮ ﭼﮫﺎر ﻣﻮرد ﺑﻪاﻧﺪازۀ ‪%۵‬‬
‫ﺳﻮدﻣﻨﺪی درﯾﺎﻓﺖ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ؛ وﻟﯽ آﯾﺎ اﯾﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺗﺠﺮﺑﮥ‬
‫ﺷﻤﺎ را ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ؟ اﻟﺒﺘﻪ ﮐﻪ ﻧﻪ‪.‬‬
‫ھﻤﻪ ﻣﻮاﻓﻖ​اﻧﺪ ﮐﻪ از ﺻﻔﺮ ﺑﻪ ‪ %۵‬رﺳﯿﺪن و از ‪ ٩۵‬ﺑﻪ ‪ %١٠٠‬رﺳﯿﺪن‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪۵‬‬
‫ﺑ ﻪ ‪ %١٠‬و ‪ ۶٠‬ﺑﻪ ‪ %۶۵‬رﺳﯿﺪن ھﯿﺠﺎناﻧﮕﯿﺰ اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﺎﻧﺲ از ﺻﻔﺮ ﺑﻪ ‪%۵‬‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدھﺪ و اﻣﮑﺎﻧﯽ را ﻣﯽﺳﺎزد ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛‬
‫در واﻗﻊ‪ ،‬اﻣﯿﺪی ﺑﺮای ﺑﺮدن ﯾﮏ ﺟﺎﯾﺰه اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ‪ ،‬ﮐﯿﻔﯽ اﺳﺖ؛ در‬
‫ﻤﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮد را دوﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ‪ %۵‬ﺑﻪ ‪ %١٠‬ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﮐ ّ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺗﻮاﻓﻖ ﺟﻤﻌﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ارزش روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ اﯾﻦ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز‬
‫دوﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬اﺛﺮ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ ﺻﻔﺮ ﺑﻪ ‪» ،%۵‬اﺛﺮ اﻣﮑﺎن«)‪ (٣١۵‬را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ اﺛﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢاﺣﺘﻤﺎل‪ ،‬ارزﺷﯽ ﺑﯿﺶ از آﻧﭽﻪ‬
‫»اﺳﺘﺤﻘﺎق« دارﻧﺪ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻠﯿﺖھﺎی ﺑﺨﺖآزﻣﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد زﯾﺎد‬
‫ﻣﯽﺧﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ ﻣﺎﯾﻞاﻧﺪ ﭘﻮل ﻓﺮواﻧﯽ ﺑﯿﺶ از اﻣﯿﺪ رﯾﺎﺿﯽ ﺑﺮای‬
‫ﺷﺎﻧﺲھﺎی ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﭼﮏ ﺧﺮج ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﺰۀ ﺑﺰرگ را ﺑﺮﻧﺪه ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ‪ %٩۵‬ﺑﻪ ‪ %١٠٠‬ھﻢ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﯿﻔﯽ دﯾﮕﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ اﺛﺮ ﻣﮫﻤﯽ دارد؛ ﯾﻌﻨﯽ‬
‫»اﺛﺮ اطﻤﯿﻨﺎن«)‪ .(٣١۶‬ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻗﻄﻌﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ارزش ﮐﻤﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ‬
 ‫ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺧﻮد درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای درک اﯾﻦ اﺛﺮ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن ارث‬
‫ﺑﺮدهاﯾﺪ؛ وﻟﯽ ﺧﻮاھﺮ ﻧﺎﺗﻨﯽ ﺣﺮﯾﺼﺘﺎن ﺑﻪ دادﮔﺎه ﺷﮑﺎﯾﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺣﮑﻢ دادﮔﺎه‬
‫ﻓﺮدا ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬وﮐﯿﻠﺘﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اطﻤﯿﻨﺎن ﻣﯽدھﺪ ﭘﺮوﻧﺪۀ ﻣﺤﮑﻤﯽ دارﯾﺪ‬
‫و ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺮدﺗﺎن ‪ %٩۵‬اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺑﺎز ھﻢ ﮔﻮﺷﺰد ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ دادﮔﺎه را‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﻪطﻮر دﻗﯿﻖ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺷﺮﮐﺘﯽ ﮐﻪ ﺗﺨﺼﺼﺶ ﺗﻨﻈﯿﻢ رﯾﺴﮏ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﺷﻤﺎ ﻣﯽآﯾﺪ و ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﺧﺮﯾﺪ ﭘﺮوﻧﺪهﺗﺎن ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖ ‪٩١٠‬‬
‫ھﺰار دﻻر ﻣﯽدھﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﺑﻪاﻧﺪازۀ ‪ ۴٠‬ھﺰار دﻻر ﮐﻤﺘﺮ از اﻣﯿﺪ رﯾﺎﺿﯽ رأی‬
‫دادﮔﺎه ﯾﻌﻨﯽ ‪ ٩۵٠‬ھﺰار دﻻر اﺳﺖ؛ وﻟﯽ آﯾﺎ اطﻤﯿﻨﺎن دارﯾﺪ ﮐﻪ آن را رد ﺧﻮاھﯿﺪ‬
‫ﮐﺮد؟ اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ اﺗﻔﺎﻗﯽ در زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻤﺎ اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﺮای‬
‫»ﻗﺎﻧﻮنھﺎی از ﭘﯿﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦﺷﺪه« وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺛﺮ اطﻤﯿﻨﺎن‪ ،‬ﻗﯿﻤﺘﯽ‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻦ اراﺋﻪ ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫اﻣﮑﺎن و اطﻤﯿﻨﺎن‪ ،‬ھﺮ دو ﺑﻪ ﯾﮏ اﻧﺪازه در ﺣﻮزۀ ﺑﺎﺧﺘﻦھﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮاﺗﯽ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻋﺰﯾﺰی را روی ﺻﻨﺪﻟﯽ ﭼﺮخدار ﺑﻪ اﺗﺎق ﻋﻤﻞ ﺑﺪرﻗﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬رﯾﺴﮏ‬
‫ﭘﻨﺞدرﺻﺪی ﻗﻄﻊ ﻋﻀﻮ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ؛ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻧﺼﻒ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫‪ ١٠‬درﺻﺪی آن‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺛﺮ اﻣﮑﺎن‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً رﯾﺴﮏھﺎی ﮐﻮﭼﮏ را ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻢ‬
‫ﻣﯽداﻧﯿﻢ و ﺣﺎﺿﺮﯾﻢ ﺑﯿﺶ از اﻣﯿﺪ رﯾﺎﺿﯽﺷﺎن ھﺰﯾﻨﻪ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ اﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل را از ﺑﯿﻦ‬
‫ﺑﺒﺮﯾﻢ‪ .‬ﺗﻔﺎوت روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ رﯾﺴﮏ ‪ ٩۵‬درﺻﺪی ﻓﺎﺟﻌﻪ و ﻓﺎﺟﻌﻪای ﺣﺘﻤﯽ‪،‬‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﯿﺶ از اﯾﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﯿﺪ ﺑﻪ روﺑﻪراه ﻣﺎﻧﺪن ھﻤﻪﭼﯿﺰ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرگ ﺟﻠﻮه‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ارزشدادن ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎلھﺎی ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬ﺟﺬاﺑﯿﺖ ﻗﻤﺎر و ﺑﯿﻤﻪ را ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ روﺷﻦ اﺳﺖ‪ :‬ارزﺷﯽ ﮐﻪ اﻧﺴﺎنھﺎ ﺑﺮای ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎ ﻗﺎﺋﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل اﯾﻦ رﺧﺪادھﺎ ھﻤﺎھﻨﮕﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف آﻧﭽﻪ اﺻﻞ اﻧﺘﻈﺎر ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﺑﺎ اﺛﺮ اﻣﮑﺎن ﻗﻮیﺗﺮ ﺟﻠﻮه ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً‬
‫ﺣﺘﻤﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻗﻄﻌﯿﺖ واﻗﻌﯽ‪ ،‬اھﻤﯿﺖ ﮐﻤﺘﺮی دارﻧﺪ‪ .‬اﺻﻞ اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﮐﻪ ارزش رﺧﺪادھﺎ را ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل آنھﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﺿﻌﯿﻒ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﯾﻦ داﺳﺘﺎن اوج دﯾﮕﺮی ھﻢ دارد‪ .‬اﺳﺘﺪﻻل ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪی وﺟﻮد دارد ﮐﻪ‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪۀ ﻣﻨﻄﻘﯽ را وادار ﺑﻪ ﭘﯿﺮوی از اﺻﻞ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﮑﺘﮥ اﺻﻠﯽ‪،‬‬
‫ﺷﮑﻞ ﺑﺪﯾﮫﯽ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻮن ﻧﻮﯾﻤﺎن و ُاﺳﮑﺎر ﻣﻮرﮔﻨﺸﺘﺮن در‬
‫ﺳ ﺎ ل ‪ ١٩۴۴‬اراﺋﻪ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮدﻧﺪ ھﺮﮔﻮﻧﻪ ارزشﮔﺬاری ﺑﺮای ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی‬
‫ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦ ﮐﻪ ﺑﻪطﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل آنھﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎﭘﺎﯾﺪاری و‬
‫دردﺳﺮھﺎی دﯾﮕﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺷﮑﻞ ﺗﺎزهای ﮐﻪ آﻧﺎن از اﺻﻞ اﻧﺘﻈﺎر اراﺋﻪ ﮐﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﯽ ﺑﺰرگ ﻟﻘﺐ ﮔﺮﻓﺖ و ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی در ھﺴﺘﮥ‬
‫ﻣﺪل ﻣﻨﻄﻘﯽ اﻗﺘﺼﺎد و دﯾﮕﺮ ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﯽ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬آﻣﻮس ﮐﺎر آنھﺎ‬
‫را ﺑﺎ ﺷﮕﻔﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد؛ اﻟﺒﺘﻪ او ﭼﺎﻟﺶ ﻣﺸﮫﻮد اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ را ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬
 ‫ﭘﺎرادوﮐﺲ ﻣﻮرﯾﺲ اَﻟِﻪ)‪(٣١٧‬‬

‫در ﺳﺎل ‪ ،١٩۵٢‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﺲ از اﻧﺘﺸﺎر ﻧﻈﺮﯾﮥ ﻓﻮن ﻧﻮﯾﻤﺎن و ُاﺳﮑﺎر ﻣﻮرﮔﻨﺸﺘﺮن‪،‬‬
‫ﺟﻤﻠﻪای ﺑﺮای ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ درﺑﺎرۀ رﯾﺴﮏھﺎی اﻗﺘﺼﺎد در ﭘﺎرﯾﺲ ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از‬
‫ﭘﯿﺸﮕﺎمﺗﺮﯾﻦ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن وﻗﺖ در اﯾﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﮫﻤﺎﻧﺎن آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ‬
‫اﯾﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮﻧﺪﮔﺎن آﯾﻨﺪۀ ﺟﺎﯾﺰه ﻧﻮﺑﻞ‪ُ ،‬ﭘﻞ ﺳﺎﻣﻮﺋﻠﺴﻮن)‪ ،(٣١٨‬ﮐﻨﺖ‬
‫ارو)‪(٣١٩‬؛ ﻣﯿﻠﺘﻮن ﻓﺮﯾﺪﻣﻦ)‪ (٣٢٠‬و آﻣﺎردان ﭘﯿﺸﮕﺎم ﺟﯿﻤﯽ َ‬
‫ﺳِﻮج)‪ (٣٢١‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺑﺮﮔﺰارﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺟﻠﺴﮥ ﭘﺎرﯾﺲ‪ ،‬ﻣﻮرﯾﺲ اَﻟِﻪ ﺑﻮد‪ .‬او ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﺟﺎﯾﺰه‬
‫ﻧﻮﺑﻞ را از آن ﺧﻮد ﮐﺮد‪ .‬اﻟﻪ ﺷﮕﻔﺘﯽھﺎﯾﯽ در آﺳﺘﯿﻦ داﺷﺖ؛ ﭼﻨﺪ ﭘﺮﺳﺶ ﮐﻪ‬
‫ﭘﯿﺶ روی ﻣﺨﺎطﺒﺎن ﺳﺮﺷﻨﺎس ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬اﻟﻪ در اﯾﻦ اﻗﺪام ﻗﺼﺪ داﺷﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﮫﻤﺎﻧﺎن ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دھﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺛﺮ اطﻤﯿﻨﺎن ﺿﻌﯿﻒ و ﻧﺎﺗﻮاناﻧﺪ و از ﻧﻈﺮﯾﮥ‬
‫ﺳﻮدﻣﻨﺪی و ﺑﺪﯾﮫﯽھﺎی اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻨﻄﻘﯽ ﮐﻪ ﭘﺎﯾﮥ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺤﺮف‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎبھﺎی زﯾﺮ‪ ،‬ﺷﮑﻞ ﺳﺎدۀ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﻪ طﺮاﺣﯽ ﮐﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﻣﯿﺎن دو ﮔﺰﯾﻨﮥ ﭘﯿﺶ رو ﮐﺪامﯾﮏ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ؟‬
‫اﻟﻒ‪ :‬ﺷﺎﻧﺲ ‪ ۶١‬درﺻﺪی ﺑﺮدن ‪ ۵٢٠‬ھﺰار دﻻر ﯾﺎ ﺷﺎﻧﺲ ‪ ۶٣‬درﺻﺪی ﺑﺮدن ‪۵٠٠‬‬
‫ھﺰار دﻻر؛‬
‫ب‪ :‬ﺷﺎﻧﺲ ‪ ٩٨‬درﺻﺪی ﺑﺮدن ‪ ۵٢٠‬ھﺰار دﻻر ﯾﺎ ﺷﺎﻧﺲ ‪ ١٠٠‬درﺻﺪی ﺑﺮدن ‪۵٠٠‬‬
‫ھﺰار دﻻر‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ھﻢ ﻣﺜﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب اول در ﮔﺰﯾﻨﮥ »اﻟﻒ« و اﻧﺘﺨﺎب دوم‬
‫در ﮔﺰﯾﻨﮥ »ب« را ﺗﺮﺟﯿﺢ دادﯾﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﮐﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺧﻄﺎﯾﯽ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬
‫ﺷﺪﯾﺪ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻨﻄﻘﯽ را زﯾﺮ ﭘﺎ ﮔﺬاﺷﺘﯿﺪ‪ .‬اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﺑﺮﺟﺴﺘﮥ ﺣﺎﺿﺮ در‬
‫ﺟﻠﺴﮥ ﭘﺎرﯾﺲ ھﻢ در ﻧﻤﻮﻧﻪای ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮ از »ﭘﺎرادوﮐﺲ اﻟﻪ« ﺧﻄﺎﯾﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ را‬
‫ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای درک ﻣﺸﮑﻞﺳﺎز ﺑﻮدن اﻧﺘﺨﺎبھﺎی ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﭘﯿﺎﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻮر ﯾﮏ‬
‫ﺗﯿﻠﻪ از درون ظﺮﻓﯽ ﻣﺤﺘﻮی ‪ ١٠٠‬ﺗﯿﻠﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﯾﮏ ﺗﯿﻠﮥ ﻗﺮﻣﺰ از‬
‫ظﺮف درآورﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ و اﮔﺮ ﺗﯿﻠﮥ ﺳﻔﯿﺪ ﺑﯿﺮون ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺑﺎﺧﺖ‬
‫ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬در ﮔﺰﯾﻨﮥ »اﻟﻒ«‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻤﻪ‪ ،‬ظﺮف ﺳﻤﺖ ﭼﭗ را ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﻨﺪ؛ ﺑﺎ‬
‫اﯾﻨﮑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺗﯿﻠﻪھﺎی ﻗﺮﻣﺰ ﺑﺮﻧﺪه درون ظﺮف ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﯽ ﺟﺎﯾﺰه ﺗﺄﺛﯿﺮ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻔﺎوت در ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺮﻧﺪهﺷﺪن دارد‪ .‬در ﮔﺰﯾﻨﮥ »ب« ﻋﺪۀ زﯾﺎدی‬
‫ظﺮف ﭘﺮ از ﺗﯿﻠﮥ ﻗﺮﻣﺰ را ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮد ‪ ۵٠٠‬ھﺰار دﻻر را ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛‬
‫ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎبھﺎی ﺧﻮد ﺧﯿﺎﻟﯽ آﺳﻮده دارﻧﺪ و ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻞ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﯽ آن روﺑﺮو ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ھﯿﭻوﺟﻪ ﭘﺸﯿﻤﺎن ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ دو ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﺎ ھﻢ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ ظﺮفھﺎی ﻣﺴﺌﻠﮥ »ب«‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﻣﻄﻠﻮبﺗﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ظﺮفھﺎی ﻣﺴﺌﻠﮥ »اﻟﻒ« ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ھﺮ در ھﺮ‬
‫ظﺮف آن ‪ ٣٧‬ﺗﯿﻠﮥ ﺑﺮﻧﺪۀ ﺑﯿﺸﺘﺮ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﮫﺒﻮد در ظﺮف ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻣﺴﻠﻤﺎً ﺑﺮﺗﺮ‬
‫از ﺑﮫﺒﻮد در ظﺮف ﺳﻤﺖ راﺳﺖ اﺳﺖ؛ زﯾﺮا ھﺮ ﺗﯿﻠﮥ ﻗﺮﻣﺰ ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺮﻧﺪهﺷﺪن ‪۵٢٠‬‬
 ‫ھﺰار دﻻر را روی ظﺮف ﺳﻤﺖ ﭼﭗ و ﻓﻘﻂ ﺷﺎﻧﺲ ‪ ۵٠٠‬ھﺰار دﻻر را روی ظﺮف‬
‫ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣﯽآورد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻧﺨﺴﺖ را ﺑﺎ‬
‫ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺧﻮد ﺑﻪ ظﺮف ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻧﺸﺎن دادﯾﺪ ﮐﻪ در ﻣﺴﺌﻠﮥ دوم ﺑﯿﺸﺘﺮ از ظﺮف‬
‫ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺑﮫﺒﻮد ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺣﺎﻻ ظﺮف ﺳﻤﺖ راﺳﺖ را ﻣﯽﺧﻮاھﯿﺪ!‬
‫اﯾﻦ اﻟﮕﻮی اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻧﯿﺴﺖ؛ وﻟﯽ روانﺷﻨﺎﺳﺎن ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺑﺮای آن در ﭼﻨﺘﻪ‬
‫دارﻧﺪ‪ :‬اﺛﺮ اطﻤﯿﻨﺎن در ﮐﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﺧﺘﻼف دودرﺻﺪی ﺑﯿﻦ ﺷﺎﻧﺲ ‪ ١٠٠‬درﺻﺪی و ‪٩٨‬‬
‫درﺻﺪی ﺑﺮای ﺑﺮﻧﺪهﺷﺪن در ﻣﺴﺌﻠﮥ »ب« ﺑﺴﯿﺎر ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬارﺗﺮ از ھﻤﯿﻦ اﺧﺘﻼف ﺑﯿﻦ‬
‫‪ ۶١‬درﺻﺪ و ‪ ۶٣‬درﺻﺪ در ﻣﺴﺌﻠﮥ »اﻟﻒ« اﺳﺖ‪.‬‬
‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ اﻟﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺳﺮﺷﻨﺎس ﺟﻠﺴﮥ ﭘﺎرﯾﺲ‬
‫ﻧﯿﺰ اﯾﻦ اﻧﺤﺮاف از ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی را ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺸﺪﻧﺪ؛ ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﮐﻪ‬
‫ﺧﻮد اﻟﻪ آن را روﺷﻦ ﮐﺮد‪ .‬او اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ اﯾﻦ اﻋﻼم‪ ،‬ھﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﻤﺒﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺗﺮﮐﺶھﺎی ﻧﺎﺷﯽ از اﻧﻔﺠﺎر آن‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ دﻧﯿﺎ را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺗﻤﺎﯾﻞ‬
‫ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎرﺷﺎن ﺑﺎ دﻧﯿﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﮐﻨﺪ! او ﺑﺎور داﺷﺖ ﻣﺨﺎطﺒﺎﻧﺶ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‬
‫روﺷﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ طﺮزی اھﺎﻧﺖآﻣﯿﺰ »ﻣﮑﺘﺐ آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ« ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬رھﺎ‬
‫ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ و ﻣﻨﻄﻖ ﺗﺎزهای ﺑﺮای اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻨﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ وﻟﯽ او ﻧﺘﯿﺠﻪای ﻧﺎاﻣﯿﺪﮐﻨﻨﺪه‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﮐﻪ ھﻮاﺧﻮاه ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﮥ اﻟﻪ را ﻧﺎدﯾﺪه‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ھﻤﮥ ﻧﻈﺮﯾﻪھﺎی ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪﺷﺪه‪ ،‬ﭘﺲ از ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﮐﺸﯿﺪه‬
‫ﺷﺪن‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺮ ﻧﺎھﻨﺠﺎری​ھﺎی آن ﺻﺤﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﻧﯿﺰ‬
‫ﺑﯽھﯿﭻ ﺧﻠﻠﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﻮد اداﻣﻪ داد‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازان ﺣﻮزۀ‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از آﻣﺎرداﻧﺎن‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن‪ ،‬ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن و‬
‫روانﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺎﻟﺶ اﻟﻪ را ﺟﺪی ﺗﻠﻘﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻣﻦ و آﻣﻮس‬
‫ﮐﺎرﻣﺎن را ﺷﺮوع ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ھﺪفھﺎی اوﻟﯿﻪﻣﺎن ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺗﻮﺿﯿﺢ رﺿﺎﯾﺖﺑﺨﺸﯽ‬
‫ﺑﺮای ﭘﺎرادوﮐﺲ اﻟﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازان ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻮد اﻟﻪ ﺑﺎور داﺷﺘﻨﺪ اﻧﺴﺎن ﻣﻮﺟﻮدی‬
‫ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎن ﺳﻌﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﻗﺎﻧﻮنھﺎی اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻨﻄﻘﯽ را ﺑﺮای ﮔﻨﺠﺎﻧﺪن‬
‫ﻣﺪل اﻟﻪ اﺻﻼح ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ ﺳﺎلھﺎ ﺗﻼش ﺑﺴﯿﺎری ﺷﺪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﺛﺮ‬
‫اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﻪ ﺗﺄﯾﯿﺪ رﺳﯿﺪ؛ اﻣﺎ ھﻤﻪ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻧﺸﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آﻣﻮس ﮐﻢﺣﻮﺻﻠﻪ ﺑﻮد و از‬
‫اﯾﻦ ﺗﻼشھﺎ دل ﺧﻮﺷﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬او ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازاﻧﯽ را ﮐﻪ ﺳﻌﯽ ﮐﺮدﻧﺪ اﻧﺤﺮاف از‬
‫ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی را ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺟﻠﻮه دھﻨﺪ‪» ،‬وﮐﯿﻼن ﮔﻤﺮاه« ﻟﻘﺐ داد؛ اﻣﺎ ﻣﺎ در‬
‫ﺟﮫﺖ دﯾﮕﺮی ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی را ﺑﻪ​ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﻨﻄﻖ اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻋﻘﻼﻧﯽ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﯿﻢ؛ اﻣﺎ اﯾﻦ اﯾﺪه را ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﺮدم اﻧﺘﺨﺎبﮔﺮان ﮐﺎﻣﻼ ً‬
‫ﻣﻨﻄﻘﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺮ آن ﺷﺪﯾﻢ ﺗﺎ ﻧﻈﺮﯾﮥ روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ را ﺗﻮﺳﻌﻪ دھﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺗﻮﺻﯿﻒﮐﻨﻨﺪۀ اﻧﺘﺨﺎبھﺎی ﻣﺮدم اﺳﺖ؛ ﺧﻮاه اﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎبھﺎ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺧﻮاه ﻏﯿﺮﻣﻨﻄﻘﯽ‪ .‬در ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ ارزﺷﯽ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻت‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ارزشﮔﺬاری ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ‬

‫ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺎل ﭘﺲ از اﻧﺘﺸﺎر ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز‪ ،‬ﻣﻦ و آﻣﻮس ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای اﻧﺠﺎم‬

‫دادﯾﻢ ﮐﻪ در آن‪ ،‬ارزش ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ در ﺗﻤﺎﯾﻞ اﻧﺴﺎنھﺎ ﺑﻪ ﻗﻤﺎرھﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﺒﺎﻟﻎ ﮐﻢ‪،‬‬
‫اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺗﺨﻤﯿﻦھﺎی ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه در ﺟﺪول ﺷﻤﺎرۀ ‪ ۴‬ﻧﺸﺎن داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ﺷﻤﺎرۀ ‪۴‬‬

‫ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ ﮐﻪ ارزش ھﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢ در دو ﺣﺎﻟﺖ ﻧﮫﺎﯾﯽ ﮐﺎﻣﻼ ً ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ؛ در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪،‬‬

‫وﻗﺘﯽ ﭘﯿﺎﻣﺪ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ارزش ھﺮ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ ﻣﯽﺷﻮد و ھﺮﮔﺎه ﭘﯿﺎﻣﺪ‪ ،‬ﭼﯿﺰی‬
‫ﻗﻄﻌﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ارزش ھﺮ دو ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١٠٠‬ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﯾﻦ ارزشھﺎ در‬
‫ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﺣﺎﻟﺖھﺎی ﻧﮫﺎﯾﯽ ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺑﺴﯿﺎری از اﺣﺘﻤﺎل دارﻧﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ در ﺣﺪ ﭘﺎﯾﯿﻦ اﺛﺮ‬
‫اﻣﮑﺎن ھﺴﺘﯿﻢ و رﺧﺪادھﺎی ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﺴﯿﺎر ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ارزش رﺧﺪادی ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ‪ %٢‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٨ /١‬اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻧﺴﺎنھﺎ ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ‬
‫ﺑﺪﯾﮫﯽھﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ارزش اﯾﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺗﻨﮫﺎ ‪ %٢‬ﺑﻮد؛ وﻟﯽ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﻧﺎدر‬
‫ﭼﮫﺎرﺑﺮاﺑﺮ اﻏﺮاق ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﻮی دﯾﮕﺮ اﯾﻦ طﯿﻒ‪ ،‬اﺛﺮ اطﻤﯿﻨﺎن ﺣﺘﯽ ﺑﯿﺶ از‬
‫اﯾﻦ ﺷﮕﻔﺘﯽآﻓﺮﯾﻦ اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ رﯾﺴﮏ ﺑﺮﻧﺪهﺷﺪن ﺗﻨﮫﺎ ‪ %٢‬اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﻗﻤﺎر ‪ %١٣‬ﮐﺎھﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و از ‪ ١٠٠‬ﺑﻪ ‪ ٨٧ /١‬ﻣﯽرﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای درک ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرﻧﯽ اﺛﺮ اﻣﮑﺎن و اﺛﺮ اطﻤﯿﻨﺎن‪ ،‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ اﺣﺘﻤﺎل ﯾﮏ درﺻﺪ وﺟﻮد‬
‫دارد ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر ﺑﺮﻧﺪه ﺷﻮﯾﺪ و ﻧﺘﯿﺠﻪ را ﻓﺮدا ﺧﻮاھﯿﺪ داﻧﺴﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً اطﻤﯿﻨﺎن دارﯾﺪ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر ﺑﺮﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ؛ وﻟﯽ ﯾﮏ درﺻﺪ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﺑﺎﺧﺖ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺎز ھﻢ ﻧﺘﯿﺠﻪ را ﻓﺮدا ﺧﻮاھﯿﺪ داﻧﺴﺖ‪ .‬اﺿﻄﺮاﺑﯽ ﮐﻪ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‬
‫دوم اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ از اﻣﯿﺪی اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺷﺮاﯾﻂ اول دارﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺗﺮی اﺛﺮ اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﺮ اﺛﺮ اﻣﮑﺎن‪ ،‬ﺣﺘﯽ در ﻣﺴﺌﻠﻪای ﭘﺰﺷﮑﯽ و ﭘﯿﺎﻣﺪ ﯾﮏ ﺟﺮاﺣﯽ‪،‬‬
‫ﭼﺸﻤﮕﯿﺮﺗﺮ از آن در ﻣﺴﺌﻠﻪای اﻗﺘﺼﺎدی اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺪت ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ اﻣﯿﺪی ﻧﺎﭼﯿﺰ در‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﯾﮏ ﺟﺮاﺣﯽ را ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﺮگ در آن ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻗﻄﻌﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺮس ﻧﺎﺷﯽ‬
‫از رﯾﺴﮏ ﯾﮏ​درﺻﺪی ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺐ اﺛﺮ اﻣﮑﺎن و اﺛﺮ اطﻤﯿﻨﺎن در دو اﻧﺘﮫﺎی ﻣﺤﺪودۀ اﺣﺘﻤﺎل رﺧﺪادھﺎ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﻧﺎدرﺳﺖ در اﺣﺘﻤﺎلھﺎی اﯾﻦ ﻣﺤﺪوده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ‬
‫ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﺤﺪودۀ اﺣﺘﻤﺎل ﭘﻨﺞدرﺻﺪی ﺗﺎ ‪ ٩۵‬درﺻﺪی‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣﺤﺪودۀ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ ارزش ھﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ‪ ١٣ /٢‬ﺗﺎ ‪ ٧٩ /٣‬اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺣﺪود‬
‫دوﺳﻮم آﻧﭽﻪ از ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻨﻄﻘﯽ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرود‪ .‬داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻋﺼﺐﺷﻨﺎس اﯾﻦ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎ را ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺤﺪودهھﺎی ﻓﻌﺎل ﻣﻐﺰ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮد ﺟﺎﯾﺰه‬
‫ﺗﺄﯾﯿﺪ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻐﺰ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎلھﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺒﯿﻪ ارزشھﺎی ﺗﺨﻤﯿﻨﯽ ﺑﺮای‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎلھﺎی ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢ ﯾﺎ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ %١‬و ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪،%٩٩‬‬
‫ﻣﻮردھﺎی ﺧﺎص ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ارزش ﺑﺮای رﺧﺪادھﺎی ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎدر دﺷﻮار اﺳﺖ؛‬
‫زﯾﺮا ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﻪطﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ارزﺷﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺻﻔﺮ دارﻧﺪ‪ .‬از‬
‫ﺳﻮی دﯾﮕﺮ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ آن را ﻧﺎدﯾﺪه ﻧﻤﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎً ارزش زﯾﺎدی ﺑﻪ آنھﺎ‬
‫ﻣﯽدھﯿﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺎ زﻣﺎن اﻧﺪﮐﯽ را ﺑﺮای ﺣﻮادث ھﺴﺘﻪای ﻧﮕﺮان ھﺴﺘﯿﻢ ﯾﺎ‬
‫درﺑﺎرۀ ارﺛﯿﻪای ﺑﺰرگ از ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪی ﻧﺎﺷﻨﺎس ﺧﯿﺎلﭘﺮدازی ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ؛ وﻟﯽ‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﯾﮏ ﭘﯿﺸﺎﻣﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎدر ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺑﯿﺶ از‬
‫اﺳﺘﺤﻘﺎﻗﺶ آن را ارزﺷﻤﻨﺪ ﻣﯽداﻧﯿﻢ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬اﻧﺴﺎنھﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﻪطﻮر ﮐﺎﻣﻞ در‬
‫ﻗﺒﺎل اﺣﺘﻤﺎلھﺎی ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﭼﮏ ھﯿﭻ ﺣﺴﺎﺳﯿﺘﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮطﺎﻧﯽ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﯾﮏھﺰارم درﺻﺪ را ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ از ﺳﺮطﺎﻧﯽ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﯾﮏﻣﯿﻠﯿﻮﻧﯿﻮم درﺻﺪ‬
‫ﺺ داد‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﺮطﺎن اول در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ‪ ٣٠٠٠‬ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽﮔﯿﺮد و‬ ‫ﺗﺸﺨﯿ ​‬
‫ﺳﺮطﺎن دوم ﻓﻘﻂ ‪ ٣٠‬ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ دارد‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺧﻄﺮ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺮان ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ و ارزﺷﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای آن ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺎزﺗﺎﺑﯽ از ﻣﯿﺰان اﯾﻦ ﻧﮕﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺛﺮ اﻣﮑﺎن‪ ،‬ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺷﻤﺎ‬
‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل آن ﺗﮫﺪﯾﺪ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﮐﺎھﺶ اﯾﻦ رﯾﺴﮏ ﻧﯿﺰ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﺮای‬
‫ﺣﺬف اﯾﻦ ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ اﺣﺘﻤﺎل آن ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮﺳﺶ زﯾﺮ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای درﺑﺎرۀ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در‬
‫اھﻤﯿﺖدادن ﺑﻪ ﺧﻄﺮھﺎی ﺗﮫﺪﯾﺪﮐﻨﻨﺪۀ ﺳﻼﻣﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ را ﮔﺮوھﯽ از‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن اﻗﺘﺼﺎدی در دھﮥ ‪ ١٩٨٠‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ ﺑﺮای ﭘﺪر و‬
‫ﻣﺎدرھﺎی ﮐﻮدﮐﺎن طﺮاﺣﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ اﮐﻨﻮن از ﺣﺸﺮهﮐﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ھﺮ ﻋﺪد از آن ‪ ١٠‬دﻻر ﻗﯿﻤﺖ‬
‫دارد و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ھﺮ ده​ھﺰار اﺳﭙﺮی‪ ،‬ﭘﺎﻧﺰده ﻣﻮرد ﻣﺴﻤﻮﻣﯿﺖ ﺗﻨﻔﺴﯽ و ﭘﺎﻧﺰده‬
‫ﻣﻮرد ﻣﺴﻤﻮﻣﯿﺖ در ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ درﺑﺎرۀ ﺣﺸﺮهﮐﺸﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ﮐﺎھﺶ ﺧﻄﺮ در ھﺮ دو ﻣﻮرد ﺑﻪ ﭘﻨﺞ ﻣﻮرد در ازای‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از دهھﺰار اﺳﭙﺮی ﻣﯽﺷﻨﻮﯾﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺗﮫﯿﮥ ﺣﺸﺮهﮐﺶ ﺟﺪﯾﺪ ﭼﻪ ﻗﯿﻤﺘﯽ را‬
‫ﻣﯽﭘﺮدازﯾﺪ؟‬
‫ﭘﺪر و ﻣﺎدرھﺎ ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮای ﮐﺎھﺶ دوﺳﻮم ﺧﻄﺮ از ﭘﺎﻧﺰده ﻣﻮرد در دهھﺰار‬
‫اﺳﭙﺮی ﺑﻪ ﭘﻨﺞ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺑﻪطﻮر ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ‪ ٢ /٣٨‬دﻻر ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ ﺑﺮای ﺣﺬف‬
‫ﮐﺎﻣﻞ اﯾﻦ ﺧﻄﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ‪ ٨ /٠٩‬دﻻر ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﯿﺶ از ﺳﻪﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺒﻠﻎ‬
‫ﻗﺒﻠﯽ‪ .‬ﭘﺮﺳﺶھﺎی دﯾﮕﺮ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﭘﺪر و ﻣﺎدرھﺎ دو ﺧﻄﺮ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ‬
‫ﻣﺴﻤﻮﻣﯿﺖ ﺗﻨﻔﺴﯽ و ﻣﺴﻤﻮﻣﯿﺖ ﮐﻮدﮐﺎن را دو ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺟﺪا از ھﻢ ﻗﻠﻤﺪاد‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ ﺑﺮای ﺣﺬف ھﺮ ﯾﮏ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺸﺨﺼﯽ ھﺰﯾﻨﻪ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺒﻠﻎ‪،‬‬
‫ﺑﺎ روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺑﺎ ﻣﺪل ﻣﻨﻄﻘﯽ ھﻤﺨﻮاﻧﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬
 ‫اﻟﮕﻮی ﭼﮫﺎرﺗﺎﯾﯽ‬

‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻣﻦ و آﻣﻮس ﮐﺎر روی ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز را آﻏﺎز ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﻓﻮری ﺑﻪ دو‬
‫ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻣﮫﻢ رﺳﯿﺪﯾﻢ‪ :‬اول‪ ،‬اﻧﺴﺎنھﺎ ﺑﻪ ﺑﺮد و ﺑﺎﺧﺖ ﺧﻮد واﺑﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ داراﯾﯽ‬
‫ﺧﻮد و دوم‪ ،‬ارزﺷﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ھﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻗﺎﺋﻞ ھﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل رﺧﺪادھﺎی آن‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ھﯿﭻﯾﮏ از اﯾﺪهھﺎ ﺟﺪﯾﺪ ﻧﺒﻮدﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﺗﺮﮐﯿﺐ آنھﺎ اﻟﮕﻮی‬
‫ﺷﺎﺧﺼﯽ را ﻓﺮاھﻢ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺎ آن را »اﻟﮕﻮی ﭼﮫﺎرﺗﺎﯾﯽ« ﻧﺎﻣﯿﺪﯾﻢ‪ .‬ﺳﻨﺎرﯾﻮھﺎی‬
‫آن در زﯾﺮ ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫• ردﯾﻒ اول در ھﺮ ﺑﺨﺶ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫• ردﯾﻒ دوم وﯾﮋﮔﯽھﺎی اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺑﺮآﻣﺪه از ﭼﺸﻢاﻧﺪاز را وﺻﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫• ردﯾﻒ ﺳﻮم ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم در ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﯿﻦ ﯾﮏ ﻗﻤﺎر و‬
‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻗﻄﻌﯽ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺮد ﯾﺎ ﺑﺎﺧﺖ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ‪٩۵‬‬
‫درﺻﺪی ﺑﺮد ده ھﺰار دﻻر و ﺑﺮد ﻗﻄﻌﯽ ‪ ٩۵٠٠‬دﻻر‪ .‬اﻧﺘﺨﺎبھﺎی رﯾﺴﮏﮔﺮﯾﺰ ﮔﺰﯾﻨﮥ‬
‫ﻗﻄﻌﯽ را ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮ ﻗﻤﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫• ردﯾﻒ ﭼﮫﺎرم رﻓﺘﺎر ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﺧﻮاﻧﺪه و ﺧﻮاھﺎن را در دادﮔﺎه ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻟﮕﻮی ﭼﮫﺎرﺗﺎﯾﯽ ﯾﮑﯽ از دﺳﺘﺎوردھﺎی اﺻﻠﯽ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﻣﺤﺴﻮب‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺳﻪ ﺑﺨﺶ از ﭼﮫﺎر ﻣﺪل اراﺋﻪﺷﺪه آﺷﻨﺎ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﭼﮫﺎرﻣﯿﻦ ﻣﺪل‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺎﺧﺖھﺎی ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎد‪ ،‬ﺟﺪﯾﺪ و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫• ﻣﺪل ﺑﺮد ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﻻ را ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺷﺮح داده اﺳﺖ‪ :‬اﻧﺴﺎنھﺎ‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز را ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﺷﺎﻧﺲ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ ﺑﺮای ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺑﺮدی‬
‫ﺑﺰرگ در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬رﯾﺴﮏﮔﺮﯾﺰ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺗﻤﺎﯾﻞ دارﻧﺪ ﺑﺮد ﻗﻄﻌﯽ‬
‫ﮐﻮﭼﮏﺗﺮی را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻣﯿﺪ رﯾﺎﺿﯽ ﻗﻤﺎر ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫• اﺛﺮ اﻣﮑﺎن در ﻣﺪل ﺑﺎﺧﺖ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﮐﻢ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽدھﺪ ﭼﺮا ﺑﺨﺖآزﻣﺎﯾﯽھﺎی‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺮطﺮﻓﺪارﻧﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺟﺎﯾﺰۀ ﺑﺰرگ ﺑﺴﯿﺎر وﺳﻮﺳﻪاﻧﮕﯿﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺮﯾﺪاران‬
‫ﺑﻠﯿﺖھﺎی ﺑﺨﺖآزﻣﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢ ﺑﺮﻧﺪهﺷﺪن ﺣﺴﺎﺳﯿﺘﯽ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻧﻤﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﺑﻠﯿﺖ ﺑﺨﺖآزﻣﺎﯾﯽ ﻣﺜﺎل ﺷﺎﺧﺺ اﺛﺮ اﻣﮑﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪون ﺑﻠﯿﺖ ﺷﻤﺎ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﺮﻧﺪه ﺷﻮﯾﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺑﻠﯿﺖ اﯾﻦ ﺷﺎﻧﺲ را دارﯾﺪ؛ وﻟﻮ ﺷﺎﻧﺴﯽ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر اﻧﺪک ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎ ﺧﺮﯾﺪ ﯾﮏ ﺑﻠﯿﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺮﻧﺪهﺷﺪن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺣﻖ رؤﯾﺎﭘﺮدازی درﺑﺎرۀ ﻟﺬت ﺑﺮﻧﺪهﺷﺪن اﺳﺖ‪.‬‬
‫• در ﻣﺪل ﺑﺎﺧﺖھﺎی ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﮐﻢ‪ ،‬ﺑﯿﻤﻪھﺎ ﻣﺨﻔﯽ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎنھﺎ ﺗﻤﺎﯾﻞ دارﻧﺪ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ از اﻣﯿﺪ رﯾﺎﺿﯽ ﺑﺮای ﺑﯿﻤﻪ ھﺰﯾﻨﻪ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺗﺄﻣﯿﻦﮐﻨﻨﺪۀ‬
‫ھﺰﯾﻨﻪھﺎ و ﺳﻮد ﺷﺮﮐﺖھﺎی ﺑﯿﻤﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎز ھﻢ اﻧﺴﺎنھﺎ ﺑﺮای ﺣﻔﺎظﺖ ﺧﻮد در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ ھﺰﯾﻨﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺮای آﺳﺎﯾﺶ ﺧﯿﺎﻟﺸﺎن و ﺣﺬف ﻧﮕﺮاﻧﯽ‬
‫ﺧﻮد ﻣﯽﮐﻮﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی ﻣﺪل ﺑﺎﺧﺖھﺎی ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎد‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﻣﺎ را ﺷﮕﻔﺖزده ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ‬
‫رﯾﺴﮏﮔﺮﯾﺰی در ﺗﻤﺎم ﻣﻮردھﺎ ﺑﻪﺟﺰ ﻣﺪل ﺑﺮدھﺎی ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎد‪ ،‬ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺨﺖآزﻣﺎﯾﯽھﺎ ﻣﺤﺒﻮباﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺎدت ﮐﺮده ﺑﻮدﯾﻢ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎبھﺎی ﺧﻮد در‬
‫ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎی ﺑﺪ دﻗﺖ ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﻓﻮری ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﻢ ﻣﺎ ﺑﻪ ھﻤﺎن اﻧﺪازه ﮐﻪ در ﺑﺮدھﺎ‬
‫رﯾﺴﮏﮔﺮﯾﺰ ھﺴﺘﯿﻢ‪ ،‬در ﺑﺎﺧﺖھﺎ رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮﯾﻢ‪ .‬ﻣﺎ اوﻟﯿﻦ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻧﺒﻮدﯾﻢ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮی در ﭼﺸﻢاﻧﺪازھﺎی ﻣﻨﻔﯽ ﺷﺪﯾﻢ؛ ﭘﯿﺶ از ﻣﺎ ﺣﺪاﻗﻞ دو‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ؛ وﻟﯽ از درک آن ﻧﺎﺗﻮان ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ھﺮ‬
‫ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺎ ﺧﻮشاﻗﺒﺎل ﺑﻮدﯾﻢ ﭼﮫﺎرﭼﻮﺑﯽ داﺷﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺗﻮﺿﯿﺤﯽ ﺑﺮای‬
‫رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮی را آﺳﺎنﺗﺮ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﯾﮑﯽ از ﻣﺮﺣﻠﻪھﺎی ﻣﮫﻤﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺸﺖ‬
‫ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﯿﻢ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﻣﺎ دو دﻟﯿﻞ ﺑﺮای اﯾﻦ اﺛﺮ ﯾﺎﻓﺘﯿﻢ‪.‬‬
‫اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﮐﺎھﺶ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ‪ .‬ﺑﺎﺧﺖ ﻗﻄﻌﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺗﺮﺳﻨﺎکﺗﺮ اﺳﺖ؛ زﯾﺮا واﮐﻨﺶ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎﺧﺖ ‪ ٩٠٠‬دﻻر ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ از واﮐﻨﺶ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ‪ ٩٠‬درﺻﺪی ﺑﺎﺧﺖ ‪ ١٠٠٠‬دﻻر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺎﻣﻞ دوم‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﻗﻮیﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ارزﺷﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﻣﻨﺘﮫﯽ ﺑﻪ رﺧﺪادی ﺑﺎ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ‪ %٩٠‬داده ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺪود ‪ ٧١‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮ از اﺣﺘﻤﺎل آن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﮥ اﯾﻦ ﻧﮕﺎه ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﺧﻮد را ﻋﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﯿﻦ ﺑﺎﺧﺘﯽ‬
‫ﻗﻄﻌﯽ و ﻗﻤﺎری ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﻻی ﺑﺎﺧﺘﯽ ﺑﺰرگﺗﺮ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﮐﺎھﺶ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺎﺧﺖ ﻗﻄﻌﯽ ﺗﺮﺳﻨﺎکﺗﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ و اﺛﺮ اطﻤﯿﻨﺎن ﺗﺮس ﻗﻤﺎر را‬
‫ﮐﺎھﺶ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬اﯾﻦ دو ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎ ھﻢ ﺟﺬاﺑﯿﺖ ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻗﻄﻌﯽ را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و از‬
‫ﺟﺬاﺑﯿﺖ ﻗﻤﺎری ﺑﺎ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻣﻄﻠﻮب ﻣﯽﮐﺎھﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ﺗﺎﺑﻊ ارزش و ارزش ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ‪ ،‬ھﺮ دو‪ ،‬ﺑﻪ اﻟﮕﻮی اﺣﺘﻤﺎل در ﺟﺪول ﺷﻤﺎرۀ‬
‫‪ ١٣‬ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ در اﻟﮕﻮی ارزش ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ دو ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺨﺎﻟﻒاﻧﺪ‪:‬‬
‫ﮐﺎھﺶ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ‪ ،‬رﯾﺴﮏﮔﺮﯾﺰی ﺑﺮای ﺑﺮدھﺎ و رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮی ﺑﺮای ﺑﺎﺧﺖھﺎ را‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدھﺪ؛ وﻟﯽ ارزشﮔﺬاری ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﺑﺮای اﺣﺘﻤﺎلھﺎی ﮐﻢ‪ ،‬ﺑﺮ اﯾﻦ اﺛﺮ‬
‫ﻏﻠﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬اﻟﮕﻮی ﻣﺸﺎھﺪهﺷﺪهای از ﻗﻤﺎر را ﺑﺮای ﺑﺮدھﺎ و اﺣﺘﯿﺎط‬
‫ﺑﺮای ﺑﺎﺧﺖھﺎ را ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآورد‪.‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از ﺑﺪاﻗﺒﺎﻟﯽھﺎی اﻧﺴﺎنھﺎ در ﻣﺪل ﺑﺎﺧﺖھﺎی ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎد ﺟﺎی‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ‪ ،‬اﻓﺮاد ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎی ﺑﺪ‪ ،‬ﻋﺎﺟﺰاﻧﻪ ﺗﻦ ﺑﻪ ﻗﻤﺎرھﺎﯾﯽ‬
‫ﻣﯽدھﻨﺪ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﻻی ﺑﺪﺗﺮﺷﺪن اوﺿﺎع را در ازای ﮐﻮرﺳﻮ اﻣﯿﺪی ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﺑﻪ‬
‫ھﻤﺮاه دارد‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎ‪ ،‬رﯾﺴﮏﮐﺮدن ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺷﮑﺴﺘﯽ ﻣﮫﺎرﺷﺪﻧﯽ را ﺑﻪ‬
‫ﯾﮏ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﺑﺪل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺬﯾﺮش ﯾﮏ ﺑﺎﺧﺖ ﻗﻄﻌﯽ ﺑﺰرگ ﺑﻪﻗﺪری دردﻧﺎک اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫اﻣﯿﺪ رھﺎﯾﯽ ﮐﺎﻣﻞ اﻏﻮاﮐﻨﻨﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻓﺮد ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺼﻤﯿﻤﯽ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﺮای ﭘﺎﯾﺎندادن ﺑﻪ ﺑﺎﺧﺖھﺎی ﺧﻮد ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‪،‬‬
‫ﮐﺴﺐوﮐﺎرھﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﻨﺎوری ﺑﺮﺗﺮی ﻗﺎﻓﯿﻪ را ﺑﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬داراﯾﯽ ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪۀ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺮای ﺗﻘﻼی ﺑﯿﮫﻮده ﺑﻪ ﺑﺎد ﻓﻨﺎ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﺬﯾﺮش ﺷﮑﺴﺖ‬
‫دﺷﻮار اﺳﺖ‪ ،‬طﺮف ﺷﮑﺴﺖﺧﻮرده در ﺟﻨﮓ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﭘﺲ از ﻗﻄﻌﯽﺷﺪن ﭘﯿﺮوزی‬
‫ﺑﺮ ﺣﺮﯾﻒ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺒﺮد ﺧﻮد اداﻣﻪ ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
 ‫ﻗﻤﺎر در ﺳﺎﯾﮥ ﻗﺎﻧﻮن‬

‫ﮐﺮﯾﺲ ﮔﺎﺗﺮی)‪ ،(٣٢٢‬ﮐﺎرﺷﻨﺎس ﺣﻘﻮﻗﯽ‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺮدی ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ از اﻟﮕﻮی ﭼﮫﺎرﺗﺎﯾﯽ‬

‫را در دو ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺗﻮاﻓﻖ ﺧﻮاﻧﺪه و ﺧﻮاھﺎن ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﺸﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ دو ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻗﺪرت ﭘﺮوﻧﺪۀ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺧﻮاھﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ھﻢ ﻣﺘﻔﺎوت ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ داﺳﺘﺎن‬
‫ﻗﺒﻠﯽ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺧﻮاھﺎﻧﯽ ھﺴﺘﯿﺪ ﮐﻪ در دادﮔﺎه ادﻋﺎی ﻏﺮاﻣﺖ ﮐﺮدهاﯾﺪ‪ .‬دادرﺳﯽ‬
‫ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﭘﯿﺶ ﻣﯽرود و وﮐﯿﻞ ﺷﻤﺎ از ﻧﻈﺮ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ‪%٩۵‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮد ﺷﻤﺎ وﺟﻮد دارد؛ وﻟﯽ ﺗﺬﮐﺮ ﻣﯽدھﺪ‪» :‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ھﯿﺌﺖﻣﻨﺼﻔﻪ رأی‬
‫ﺧﻮدش را اﻋﻼم ﻧﮑﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ از ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﯿﻢ«‪ .‬وﮐﯿﻞ ﺷﻤﺎ‬
‫ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﻮاﻓﻘﯽ را ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﺪ ﮐﻪ در آن‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ‪ %٩٠‬از ادﻋﺎی‬
‫ﺧﻮد را ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﺪ«‪ .‬ﺣﺎل ﺷﻤﺎ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺧﺎﻧﮥ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺑﺎﻻﯾﯽ در اﻟﮕﻮی‬
‫ﭼﮫﺎرﺗﺎﯾﯽ ﻗﺮار دارﯾﺪ و از ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﯽﭘﺮﺳﯿﺪ‪» :‬آﯾﺎ ﻣﯽﺧﻮاھﻢ رﯾﺴﮏ ﮐﻢ ﻧﺒﻮدن‬
‫ھﯿﭽﯽ را ﺑﭙﺬﯾﺮم؟ ﺣﺘﯽ ‪ %٩٠‬ﺧﺴﺎرﺗﻢ ھﻢ ﭘﻮل زﯾﺎدی اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻢ ھﻤﯿﻦ‬
‫اﻵن آن را ﺑﮕﯿﺮم و ﺑﺮوم‪ «.‬دو اﺣﺴﺎس در ﺷﻤﺎ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ھﺮ دو ﺑﺎ‬
‫ھﻢ ھﻢﺳﻮ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﺬاﺑﯿﺖ ﺑﺮد ﻗﻄﻌﯽ و ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ‪ ،‬و ﺗﺮس از ﻧﺎاﻣﯿﺪی و‬
‫ﭘﯿﺸﻤﺎﻧﯽ ردﮐﺮدن ﺗﻮاﻓﻖ و ﺑﺎﺧﺖ در دادﮔﺎه‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻓﺸﺎری را ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﻣﺤﺘﺎطﺷﺪن ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺲ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺧﻮاھﺎن در ﭘﺮوﻧﺪهای ﺑﺰرگ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً‬
‫رﯾﺴﮏﮔﺮﯾﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ً‬
‫ﺣﺎﻻ ﺧﻮدﺗﺎن را ﺟﺎی ﺧﻮاﻧﺪۀ ھﻤﯿﻦ ﭘﺮوﻧﺪه ﻗﺮار دھﯿﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﮑﻪ ھﻨﻮز ﮐﺎﻣﻼ ﻗﻄﻊ‬
‫اﻣﯿﺪ ﻧﮑﺮدهاﯾﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﯽداﻧﯿﺪ دادرﺳﯽ ﺧﻮب ﭘﯿﺶ ﻧﻤﯽرود‪ .‬وﮐﯿﻼن ﺧﻮاھﺎن‪،‬‬
‫ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﺗﻮاﻓﻖ ﺑﺮای ﭘﺮداﺧﺖ ‪ %٩٠‬ﻏﺮاﻣﺖ درﺧﻮاﺳﺘﯽ را ﻣﻄﺮح ﮐﺮدهاﻧﺪ و ﺑﻪ‬
‫ھﯿﭻوﺟﻪ ﺑﻪ ﮐﻤﺘﺮ از آن راﺿﯽ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﯾﺎ ﺗﻮاﻓﻖ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﯾﺎ دادرﺳﯽ را اداﻣﻪ‬
‫ﻣﯽدھﯿﺪ؟ از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﻻی ﺑﺎﺧﺖ روﺑﺮو ھﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬در ﺧﺎﻧﮥ ﺑﺎﻻﯾﯽ‬
‫ﺳﻤﺖ ﭼﭗ اﻟﮕﻮی ﭼﮫﺎرﺗﺎﯾﯽ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﺪ‪ .‬وﺳﻮﺳﮥ اداﻣﮥ ﻣﺒﺎرزه‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻗﻮی‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮاﻓﻖ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدی ﺧﻮاھﺎن ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﭘﯿﺶ روی ﺷﻤﺎ دردﻧﺎک‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﻮز اﻣﯿﺪی ھﺴﺖ دادﮔﺎه ﺑﻪ ﺳﻮد ﺷﻤﺎ رأی دھﺪ‪ .‬ﺑﺎز ھﻢ دو اﺣﺴﺎس‬
‫وﺟﻮد دارد‪ :‬ﺑﺎﺧﺖ ﻗﻄﻌﯽ‪ ،‬ﺗﺮﺳﻨﺎک اﺳﺖ و اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮد در دادﮔﺎه ﺑﺴﯿﺎر ﺟﺬاب ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬ﺧﻮاﻧﺪهای ﺑﺎ ﭘﺮوﻧﺪۀ ﺿﻌﯿﻒ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎد رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ و‬
‫ﻗﻤﺎرﮐﺮدن را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺬﯾﺮش ﻗﻄﻌﯽ ﺗﻮاﻓﻖ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬در‬
‫ن رﯾﺴﮏﮔﺮﯾﺰ و ﺧﻮاﻧﺪۀ رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮاھﺎن‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﺎﻻ را‬ ‫روﯾﺎروﯾﯽ ﺧﻮاھﺎ ِ‬
‫دارد‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺑﺮﺗﺮ ﺧﻮاھﺎن در ﻗﻤﺎرﮐﺮدن‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ در ﺗﻮاﻓﻖ ﻣﻮرد ﻣﺬاﮐﺮه‪ ،‬ﺑﺎزﺗﺎب‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺧﻮاھﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮاﻓﻘﯽ ﮐﻢھﺰﯾﻨﻪﺗﺮ از ﭘﯿﺎﻣﺪ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﺑﻪ دادﮔﺎه‬
‫اراﺋﻪ دھﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ از اﻟﮕﻮی ﭼﮫﺎرﺗﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﺎ آزﻣﺎﯾﺶھﺎی داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺣﻘﻮق‪،‬‬
‫ﻗﺎﺿﯽھﺎ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺬاﮐﺮهھﺎی واﻗﻌﯽ دادﮔﺎهھﺎ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﯾﮏ »دادرﺳﯽ ﺑﯽاﺳﺎس« را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ ﮐﻪ ﺧﻮاھﺎن‪ ،‬ﭘﺮوﻧﺪهای ﺳﺴﺖ‬
‫و ﻧﺎﻣﻌﺘﺒﺮ را ﺑﺎ ادﻋﺎﯾﯽ ﺑﺰرگ و ﺳﻨﮕﯿﻦ و ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎد ﺷﮑﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ دادﮔﺎه اراﺋﻪ‬
‫ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ھﺮ دو طﺮف دادرﺳﯽ ﻣﯽداﻧﻨﺪ اﺣﺘﻤﺎل رأی دادﮔﺎه ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ھﺮ دو‬
‫ﻧﯿﺰ ﻣﯽداﻧﻨﺪ در ﺗﻮاﻓﻘﯽ ﺑﯿﻦ ﺧﻮاھﺎن و ﺧﻮاﻧﺪه‪ ،‬ﮐﺴﺮ ﮐﻮﭼﮑﯽ از ادﻋﺎی ﺧﻮاھﺎن ﺑﻪ‬
‫او ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﺬاﮐﺮه در ﻣﺪلھﺎی ردﯾﻒ ﭘﺎﯾﯿﻦ اﻟﮕﻮی ﭼﮫﺎرﺗﺎﯾﯽ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺧﻮاھﺎن در ﺧﺎﻧﮥ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل اﻧﺪک ﺑﺮای ﺑﺮدی ﺑﺰرگ ﻗﺮار‬
‫دارد‪ .‬ادﻋﺎی ﺑﯽاﺳﺎس او ﻣﺜﻞ ﺑﻠﯿﺖ ﺑﺨﺖآزﻣﺎﯾﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ در ارزش‬
‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﮐﻢ در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ طﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﺧﻮاھﺎن در‬
‫ﻣﺬاﮐﺮه ﺟﺴﻮر و ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺧﻮاﻧﺪه‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺰاﺣﻤﺘﯽ ﺑﺎ‬
‫ﻢ ﺑﺎﺧﺘﯽ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﻪ رﯾﺴﮏﮔﺮﯾﺰی ﺧﻮاﻧﺪه‬ ‫رﯾﺴﮏ ﮐﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ ﺷﺎﻧﺲ ﮐ ِ‬
‫ً‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد و ﺗﻮاﻓﻖ ﺑﺮای ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ ﺧﺮﯾﺪ ﺑﯿﻤﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﺧﻮاھﺎن ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻗﻤﺎر اﺳﺖ و ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽﺧﻮاھﺪ در ﺣﺎﺷﯿﮥ اﻣﻦ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎدی وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺧﻮاھﺎن ﺑﺎ طﺮح ادﻋﺎﯾﯽ ﺑﯽاﺳﺎس‪ ،‬ﺗﻮاﻓﻘﯽ‬
‫ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪاﻧﻪﺗﺮ از آﻧﭽﻪ آﻣﺎر ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﺷﺮح دادهﺷﺪه طﺒﻖ اﻟﮕﻮی ﭼﮫﺎرﺗﺎﯾﯽ‪،‬‬
‫ﻏﯿﺮﻣﻨﻄﻘﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و ﺷﻤﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﺎ ﺗﺼﻮرﮐﺮدن ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‪ ،‬آنھﺎ را درک ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫اﺣﺴﺎس ﺧﻮاھﺎن و ﺧﻮاﻧﺪه را ﻣﯽﺗﻮان در ھﺮ ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺗﺪاﻓﻌﯽ ﯾﺎ‬
‫ﺗﮫﺎﺟﻤﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬درک ﮐﺮد؛ اﻣﺎ اﯾﻦ اﻧﺤﺮاف از اﻣﯿﺪ رﯾﺎﺿﯽ در درازﻣﺪت‬
‫ﭘﺮھﺰﯾﻨﻪ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻣﺜﻼ ً ﺷﮫﺮ ﻧﯿﻮﯾﻮرک‪ ،‬ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﺎ‬
‫‪ ٢٠٠‬دادرﺳﯽ »ﺑﯽاﺳﺎس« ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮد ﮐﻪ ھﺮ ﯾﮏ ‪ %۵‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮد دارﻧﺪ و ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ھﺰﯾﻨﻪای ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر ﺑﻪ ﺷﮫﺮ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ در ھﺮ ﭘﺮوﻧﺪه‪،‬‬
‫ﺷﮫﺮ ﺑﺮای ﺗﻮاﻓﻖ ﺑﺎ طﺮف دﯾﮕﺮ ﭘﺮوﻧﺪه ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ‪ ١٠٠‬ھﺰار دﻻر ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮫﺮ دو ﮔﺰﯾﻨﻪ ﭘﯿﺶ رو دارد ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ھﺮ ﭘﺮوﻧﺪه ﺑﻪ آن ﺗﻦ دھﺪ‪ :‬ﺗﻮاﻓﻖ ﯾﺎ‬
‫دادرﺳﯽ‪ .‬ﺑﺮای ﺳﺎدهﮐﺮدن ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ھﺰﯾﻨﮥ دادرﺳﯽ را در ﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‪.‬‬
‫• اﮔﺮ ﺷﮫﺮ ھﻤﮥ ‪ ٢٠٠‬ﭘﺮوﻧﺪه را ﺑﻪ دادﮔﺎه ﺑﺒﺮد‪ ١٠ ،‬ﭘﺮوﻧﺪه را ﺧﻮاھﺪ ﺑﺎﺧﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪطﻮر ﮐﻠﯽ ھﺰﯾﻨﻪای ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ١٠‬ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر را ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫• اﮔﺮ ﺷﮫﺮ ھﻤﮥ ﭘﺮوﻧﺪهھﺎ را ﺑﺎ ﺗﻮاﻓﻖ ‪ ١٠٠‬ھﺰار دﻻری ﺣﻞ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ھﺰﯾﻨﻪای ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪ ٢٠‬ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر ﺧﻮاھﺪ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫ھﺮﮔﺎه ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﺘﻌﺪدی را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ ،‬ﺧﻮاھﯿﺪ دﯾﺪ ﮐﻪ ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫ھﺰﯾﻨﻪای ﺑﺮای رﻓﻊ رﯾﺴﮑﯽ ﮐﻮﭼﮏ در ﺑﺎﺧﺘﻦ ﻣﺒﻠﻐﯽ ھﻨﮕﻔﺖ‪ ،‬ﭘﺮھﺰﯾﻨﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ در ھﺮ ﯾﮏ از ﺧﺎﻧﻪھﺎی اﻟﮕﻮی ﭼﮫﺎرﺗﺎﯾﯽ ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬اﻧﺤﺮاف‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﺗﯿﮏ از اﻣﯿﺪ رﯾﺎﺿﯽ در درازﻣﺪت ﮔﺮان ﺗﻤﺎم ﻣﯽﺷﻮد و اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن در ھﺮ‬
‫دو ﻣﻮرد رﯾﺴﮏﮔﺮﯾﺰی و رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮی ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ ﻣﺪاوم در‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ ﯾﺎ ھﻤﺎن وﯾﮋﮔﯽ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺷﮫﻮدی‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﻣﻨﺘﮫﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫***‬

‫رد ﭘﺎی اﻟﮕﻮی ﭼﮫﺎرﺗﺎﯾﯽ‬

‫»او ﻣﯽﺧﻮاھﺪ اﯾﻦ ادﻋﺎی ﺑﯽاﺳﺎس را از ﺗﺮس ﺑﺎﺧﺖ ﺑﺰرگ اﻣﺎ ﮐﻢاﺣﺘﻤﺎل‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮاﻓﻖﮐﺮدن ﺣﻞ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ اﺣﺘﻤﺎﻻت ﮐﻮﭼﮏ اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ ﭘﺮوﻧﺪهھﺎی ﻣﺸﺎﺑﻪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻧﮑﻨﺪ‪«.‬‬
‫»ﻣﺎ ھﯿﭻوﻗﺖ ﻧﻤﯽﮔﺬارﯾﻢ ﺗﻌﻄﯿﻼﺗﻤﺎن ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﮥ دﻗﯿﻘﮥ ﻧﻮدی واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺑﺮای اطﻤﯿﻨﺎن ﺧﺎطﺮ داﺷﺘﻦ ﺧﯿﻠﯽ ھﺰﯾﻨﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪«.‬‬
‫»ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽ وﺟﻮد دارد‪ ،‬آنھﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﺟﻠﻮی ﺿﺮر را‬
‫ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ رﯾﺴﮏﮐﺮدن در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺑﺎﺧﺖ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫»ﻣﯽداﻧﻨﺪ اﺣﺘﻤﺎل اﻧﻔﺠﺎر ﮔﺎز ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﻣﯽﺧﻮاھﻨﺪ اﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل را‬
‫از ﺑﯿﻦ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺛﺮ اﻣﮑﺎن اﺳﺖ و آﻧﺎن ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آﺳﺎﯾﺶ ﺧﺎطﺮ ھﺴﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺳﯽ ام‪ :‬روﯾﺪادھﺎی ﻧﺎدر‬
‫در ﻣﺪﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻤﺐﮔﺬاریھﺎی اﻧﺘﺤﺎری در اﺗﻮﺑﻮسھﺎ در اﺳﺮاﺋﯿﻞ اﻗﺪاﻣﯽ ﻧﺴﺒﺘﺎً‬
‫ﻋﺎدی ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺑﺎر از اﯾﻦ ﮐﺸﻮر دﯾﺪن ﮐﺮدم؛ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﻣﻄﻠﻖ‬
‫ﮐﻠﻤﻪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﻤﺐﮔﺬاریھﺎ روﯾﺪادی ﻧﺎدر ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬از دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ ٢٠٠١‬ﺗﺎ‬
‫ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ ،٢٠٠۴‬در ﻣﺠﻤﻮع ‪ ٢٣‬ﺑﻤﺐﮔﺬاری اﻧﺘﺤﺎری در اﺳﺮاﺋﯿﻞ رخ داد ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺸﺘﻪﺷﺪن ‪ ٢٣۶‬ﻧﻔﺮ ﺷﺪ‪ .‬در اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺗﻌﺪاد ﻣﺴﺎﻓﺮان اﺗﻮﺑﻮسھﺎ در ھﺮ روز‬
‫ﺣﺪود ‪ ١ /٣‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ ﺑﻮد و رﯾﺴﮏ اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﻪ ﺑﺮای ھﺮ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﭼﯿﺰ ﺑﻮد؛‬
‫وﻟﯽ ﻣﺮدم ﭼﻨﯿﻦ ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ ﺗﺎ ﺟﺎی ﻣﻤﮑﻦ از ﺳﻮارﺷﺪن ﺑﻪ اﺗﻮﺑﻮس‬
‫ﭘﺮھﯿﺰ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و اﮔﺮ ھﻢ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺳﻮار اﺗﻮﺑﻮﺳﯽ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻣﺪت ﻣﻀﻄﺮب‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن اطﺮاﻓﯿﺎﻧﺸﺎن را ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺒﺎدا ﺑﻤﺒﯽ ھﻤﺮاه داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮن در آن ﻣﺪت ﺑﺎ ﺧﻮدروﯾﯽ ﮐﺮاﯾﻪای اﺳﺮاﺋﯿﻞ را ﻣﯽﮔﺸﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﭼﻨﺪاﻧﯽ‬
‫ﺑﺮای ﺳﻔﺮ ﺑﺎ اﺗﻮﺑﻮس ﻧﺼﯿﺒﻢ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮی در رﻓﺘﺎر ﺧﻮدم‬
‫غﻗﺮﻣﺰ ﮐﻨﺎر‬‫ﺷﺪم ﮐﻪ ﻣﺮا ﻣﯽآزرد‪ .‬ﻣﻦ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﭼﻨﺪان دوﺳﺖ ﻧﺪارم ﭘﺸﺖ ﭼﺮا ​‬
‫ﯾﮏ اﺗﻮﺑﻮس ﺑﺎﯾﺴﺘﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺒﺰﺷﺪن ﭼﺮاغ ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ از ﺣﺪ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻪ راه‬
‫ﻣﯽاﻓﺘﺎدم‪ .‬ﻣﻦ از ﺧﻮدم ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻣﯽﮐﺸﯿﺪم؛ ﭼﻮن ﺑﮫﺘﺮ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﺧﻄﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢ اﺳﺖ و ھﺮ اﺛﺮی در رﻓﺘﺎر ﻣﻦ از »ارزشﮔﺬاری ﻧﺎدرﺳﺖ« ﺑﺮ‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻧﺎﭼﯿﺰ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﺻﺪﻣﻪدﯾﺪن در ﺣﺎدﺛﻪ‬
‫راﻧﻨﺪﮔﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺗﻮﻗﻒ در ﮐﻨﺎر ﯾﮏ اﺗﻮﺑﻮس ﺑﻮد؛ وﻟﯽ دوری ﻣﻦ از‬
‫اﺗﻮﺑﻮسھﺎ ﺑﺮآﻣﺪه از ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺣﻔﻆ ﺑﻘﺎ ﻧﺒﻮد؛ ﺑﻠﮑﻪ دﻟﯿﻞ آن ﺗﺠﺮﺑﮥ اﯾﻨﺠﺎ و‬
‫اﮐﻨﻮن ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻮدن ﮐﻨﺎر ﯾﮏ اﺗﻮﺑﻮس ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﺪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺑﻤﺐ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻢ و اﯾﻦ ﻓﮑﺮ‬
‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ از اﺗﻮﺑﻮسھﺎ ﻓﺮار ﻣﯽﮐﺮدم؛ ﭼﻮن ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﻪ ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮی‬
‫ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﮥ ﻣﻦ ﻧﺤﻮۀ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﺮورﯾﺴﻢ و ﭼﺮاﯾﯽ ﻣﺆﺛﺮﺑﻮدن آن را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ :‬اﯾﻦ‪،‬‬
‫وﺣﺸﺖ وﻗﻮع ﺟﻨﮕﯽ ﻣﺤﺘﻤﻞ را اﻟﻘﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ ﺗﺼﻮﯾﺮی زﻧﺪه و روﺷﻦ از ﻣﺮگ و‬
‫ﺧﻄﺮ ﮐﻪ ﻣﺪام ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﺳﺎﻧﻪھﺎ و ﺻﺤﺒﺖ درﺑﺎرۀ آن ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮد؛ و اﯾﻦ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ؛ ﺑﻪﺧﺼﻮص اﮔﺮ ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﺧﺎص ﻣﺜﻞ دﯾﺪن اﺗﻮﺑﻮس‬
‫ﺗﺪاﻋﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺤﺮﯾﮏ اﺣﺴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺗﺪاﻋﯽﺷﻮﻧﺪه‪ ،‬ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی و ﻣﮫﺎرﻧﺸﺪﻧﯽ‬
‫اﺳﺖ و ﻣﻮﺟﺐ واﮐﻨﺸﯽ ﺗﺪاﻓﻌﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪» ٢‬ﺑﺪاﻧﺪ« ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﮐﻤﯽ وﺟﻮد دارد؛ وﻟﯽ اﯾﻦ داﻧﺴﺘﻦ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺘﯽ اﯾﺠﺎدﺷﺪه و ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ دوری از آن را‬
‫ﺣﺬف ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬دﮐﻤﮥ ﺧﺎﻣﻮشﺷﺪن ﻧﺪارد‪ .‬اﯾﻦ اﺣﺴﺎس ﺗﻨﮫﺎ‬
‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﭘﯿﺸﺎﻣﺪ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﮐﺎﻣﻼ ً ﺑﯽﺗﻔﺎوت ﺑﻪ ﺳﻄﺢ اﺣﺘﻤﺎل آن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ در دو ﺷﮫﺮ اﻋﻼم ﺷﻮد ﺑﻤﺐﮔﺬاران اﻧﺘﺤﺎری در ﺷﮫﺮ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﮐﻨﺎن ﯾﮏ ﺷﮫﺮ ﻣﯽداﻧﻨﺪ در ﺷﮫﺮﺷﺎن دو ﺑﻤﺐﮔﺬار وﺟﻮد دارد‪ .‬در ﺷﮫﺮ دﯾﮕﺮ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﻨﮫﺎ ﯾﮏ ﺑﻤﺐﮔﺬار وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺧﻄﺮ ﺷﮫﺮ دوم ﻧﺼﻒ ﺧﻄﺮ ﺷﮫﺮ اول‬
 ‫اﺳﺖ؛ وﻟﯽ آﯾﺎ ﻣﺮدم ھﻢ ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ اﻧﺪازه اﺣﺴﺎس اﻣﻨﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؟‬
‫در ﺷﮫﺮ ﻧﯿﻮﯾﻮرک ﻣﻐﺎزهھﺎی زﯾﺎدی ﺑﻠﯿﺖ ﺑﺨﺖآزﻣﺎﯾﯽ ﻣﯽﻓﺮوﺷﻨﺪ و ﭼﺮخ اﯾﻦ‬
‫ﮐﺴﺐوﮐﺎر ﺧﻮب ﻣﯽﭼﺮﺧﺪ‪ .‬روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺨﺖآزﻣﺎﯾﯽھﺎی ﺑﺰرگ ﻣﺸﺎﺑﻪ‬
‫روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﺮورﯾﺴﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﮑﺎن ھﯿﺠﺎناﻧﮕﯿﺰ ﺑﺮﻧﺪهﺷﺪن ﺟﺎﯾﺰهای ﺑﺰرگ در‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺸﺘﺮک اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻣﮑﺎﻟﻤﻪھﺎﯾﯽ در ﺧﺎﻧﻪ و ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎر ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺧﺮﯾﺪن ﯾﮏ ﺑﻠﯿﺖ‪ ،‬ﻓﻮراً ﺑﺎ ﻟﺬت ﺧﯿﺎلﭘﺮدازی ﭘﺎداش داده ﻣﯽﺷﻮد؛ درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫دوریﮐﺮدن از اﺗﻮﺑﻮس ﮐﻪ ﻓﻮراً ﺑﺎ اﺣﺴﺎس ﺧﻼﺻﯽ از ﺗﺮس ﭘﺎداش داده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫در ھﺮ دو ﻣﻮرد‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل واﻗﻌﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ؛ ﻓﻘﻂ اﻣﮑﺎن آن اھﻤﯿﺖ دارد‪.‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر اﺻﻠﯽ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺘﺪﻻل »ﻧﺎدﯾﺪهﮔﺮﻓﺘﻦ ﯾﺎ ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ‬
‫روﯾﺪادھﺎی ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ« ﺑﻮد؛ وﻟﯽ ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ رﻓﺘﺎری را ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﯽﮐﺮد ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺧﻮاھﺪ اﻓﺘﺎد و ﺗﻮﺿﯿﺢ روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﺮای‬
‫آن اراﺋﻪ ﻧﻤﯽﮐﺮد‪ .‬دﯾﺪﮔﺎه ﻓﻌﻠﯽ ﻣﻦ درﺑﺎرۀ ارزش ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ ﺑﻪﺷﺪت ﻣﺘﺄﺛﺮ از‬
‫ﭘﮋوھﺶھﺎی ﺗﺎزه در ﺧﺼﻮص ﻧﻘﺶ اﺣﺴﺎس و واﻗﻌﯽ ﺟﻠﻮهﮐﺮدن ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ رﯾﺸﻪ در وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪۀ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪١‬‬
‫دارد‪ .‬اﺣﺴﺎس ﻣﺎ و واﻗﻌﯽ ﺟﻠﻮهﮐﺮدن ﯾﮏ روﯾﺪاد ﺑﺮ در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن‪ ،‬درکﭘﺬﯾﺮ‬
‫ﺑﻮدن و ﻗﻀﺎوت ﻣﺎ درﺑﺎرۀ اﺣﺘﻤﺎل ﺳﺎﯾﻪ ﻣﯽاﻧﺪازد و ﻣﺎ را ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ ﺑﻪ‬
‫روﯾﺪادھﺎی ﻧﺎدر ﺗﺮﻏﯿﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ و اﻏﺮاق ﺑﻪ ﻧﻈﺮﺗﺎن ﭼﻘﺪر اﺣﺘﻤﺎل دارد رﺋﯿﺲﺟﻤﮫﻮر آﯾﻨﺪۀ اﯾﺎﻻت‬
‫ﻣﺘﺤﺪه ﻧﺎﻣﺰدی از ﺣﺰب ﺳﻮم)‪ (٣٢٣‬ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫ﺑﺮای ﺷﺮطﺑﻨﺪی ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮدن ‪ ١٠٠٠‬دﻻر در ﺻﻮرت ﭘﯿﺮوزی ﮐﺎﻧﺪﯾﺪ ﺣﺰب ﺳﻮم در‬
‫رﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﮫﻮری ﭼﻘﺪر ھﺰﯾﻨﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ؟‬
‫اﯾﻦ دو ﭘﺮﺳﺶ ﻣﺘﻔﺎوتاﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﻪروﺷﻨﯽ ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺮﺗﺒﻂ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳﺶ اول‬
‫از ﺷﻤﺎ ﻣﯽﺧﻮاھﺪ اﺣﺘﻤﺎل ﭘﯿﺸﺎﻣﺪی ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ را ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳﺶ دوم از‬
‫ﺷﻤﺎ ﻣﯽﺧﻮاھﺪ در ﺷﺮطﺑﻨﺪی درﺑﺎرۀ ھﻤﺎن ﭘﯿﺸﺎﻣﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎنھﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻗﻀﺎوت ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ و ﭼﻄﻮر ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﺧﻮد را ارزشﮔﺬاری‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؟ ﻣﺎ از دو ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺎده آﻏﺎز ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و آنھﺎ را ارﺗﻘﺎ ﻣﯽدھﯿﻢ‪.‬‬
‫• اﻧﺴﺎنھﺎ در ﺑﺮآورد اﺣﺘﻤﺎل روﯾﺪادھﺎی ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ اﻏﺮاق ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫• اﻧﺴﺎنھﺎ در ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﺧﻮد روﯾﺪادھﺎی ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ را ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﮑﻪ اﻏﺮاق در ﺑﺮآورد و ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ دو ﭘﺪﯾﺪه ﻣﺘﻔﺎوتاﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺎزوﮐﺎر‬
‫روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ آنھﺎ ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ :‬ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ‪ ،‬ﺳﻮﮔﯿﺮی ﺗﺄﯾﯿﺪ و آﺳﻮدﮔﯽ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪.‬‬
‫ﯽﮔﺮای ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬را ﻓﻌﺎل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺗﺪاﻋ ​‬
‫وﻗﺘﯽ ﺑﺮ ﭘﯿﺮوزی ﮐﺎﻧﺪﯾﺪ ﺣﺰب ﺳﻮم ﻓﮑﺮ ﮐﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﺪاﻋﯽﮔﺮای ﺷﻤﺎ در‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺄﯾﯿﺪی ﻣﻌﻤﻮل ﺧﻮد‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺷﺪ و ﺑﻪطﻮر ﮔﺰﯾﻨﺸﯽ‪ ،‬ﺷﻮاھﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎ و ﺗﺼﺎوﯾﺮی را در ﺗﺄﯾﯿﺪ اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻓﺮاھﻢ ﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻮﮔﯿﺮاﻧﻪ ﺑﻮد‪،‬‬
‫وﻟﯽ ﺧﯿﺎلﭘﺮدازی ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺳﻨﺎرﯾﻮﯾﯽ ﺳﺎزﮔﺎر در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺤﺪودﯾﺖھﺎی‬
‫واﻗﻌﯿﺖ ﺑﻮدﯾﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺗﺼﻮر ﻧﮑﺮدﯾﺪ ﭘﺮی ﻣﮫﺮﺑﺎن‪ ،‬ﮐﺎﻧﺪﯾﺪ ﺣﺰب ﺳﻮم را رﺋﯿﺲﺟﻤﮫﻮر‬
‫ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻀﺎوت ﺷﻤﺎ درﺑﺎرۀ اﺣﺘﻤﺎل‪ ،‬در ﻧﮫﺎﯾﺖ ﺑﺎ آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و‬
‫ﺳﺎدﮔﯽ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ آوردن ﺳﻨﺎرﯾﻮی ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ھﻤﯿﺸﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﮫﺪهﺗﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺮﮐﺰ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﺗﻔﺎق ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ دﻗﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺜﺎل را ﺑﺨﻮاﻧﯿﺪ‪:‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﻣﺮﺧﺺﺷﺪن ﻧﻮزادی ﮐﻪ در ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ ﭘﺲ از ﺳﻪ روز‬
‫ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟‬
‫از ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﺮﺧﺺﺷﺪن ﻧﻮزاد را ﺑﺮآورده ﮐﻨﯿﺪ؛ وﻟﯽ‬
‫ﻣﯽﺗﻮان ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ اﺗﻔﺎقھﺎﯾﯽ ﻓﮑﺮ ﮐﺮدﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﻧﻮزاد‬
‫در زﻣﺎن ﻣﻌﻤﻮل ﻣﺮﺧﺺ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﻣﻐﺰ ﻣﺎ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻣﻔﯿﺪی ﺑﺮای ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ روﯾﺪادھﺎی‬
‫ﻋﺠﯿﺐ‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت و ﻧﺎﻣﻌﻤﻮل دارد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻓﻮری ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﺪ ﻋﺎدی اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻧﻮزادی ﺗﺎزه ﻣﺘﻮﻟﺪﺷﺪه در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه )ﮐﺸﻮرھﺎی دﯾﮕﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪاردھﺎی دﯾﮕﺮی‬
‫دارﻧﺪ(‪ ،‬ﭘﺲ از دو ﯾﺎ ﺳﻪ روز ﻣﺮﺧﺺ ﺷﻮد؛ ﭘﺲ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎی‬
‫ﻧﺎﻣﻌﻤﻮل ﻣﻌﻄﻮف ﮐﺮدﯾﺪ‪ .‬روﯾﺪاد ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﺎرزﺗﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮐﺎوﺷﯽ ﻣﻮﺟﻮد ﺷﻤﺎ‪،‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ً اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻌﺪاد ﺳﻨﺎرﯾﻮھﺎی ﻣﻮﺟﻮد از‬
‫ﻣﺸﮑﻞھﺎی ﭘﺰﺷﮑﯽ و ﺳﺎدﮔﯽ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ آوردن آنھﺎ‪ ،‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻗﺮار دارﯾﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً در ﻓﺮاواﻧﯽ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞھﺎ ﮐﻤﯽ اﻏﺮاق ﮐﺮدهاﯾﺪ‪.‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﯾﮏ روﯾﺪاد ﻧﺎدر ﻣﻌﻤﻮﻻ ً وﻗﺘﯽ ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎی ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ آن ﮐﺎﻣﻼ ً روﺷﻦ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫اﻏﺮاق ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﮥ ﻣﻦ‪ ،‬از ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﮐﺮﯾﮓ ﻓﺎﮐﺲ)‪ ،(٣٢۴‬داﻧﺸﺠﻮی‬
‫آﻣﻮس ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺎﮐﺲ ﺑﺎ دﻋﻮت از طﺮﻓﺪاران ﺑﺴﮑﺘﺒﺎل ﺣﺮﻓﻪای‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﺮدآوری‬
‫ﻗﻀﺎوت و ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی آنھﺎ درﺑﺎرۀ ﺑﺮﻧﺪۀ ﺑﺎزیھﺎی ‪ NBA‬ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﻣﺸﺨﺺ‬
‫او از آنھﺎ ﺧﻮاﺳﺖ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮد ھﺮ ﺗﯿﻢ از ﺟﻤﻊ ھﺸﺖ ﺗﯿﻢ را در ﺑﺎزیھﺎی ﺣﺬﻓﯽ‬
‫ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺮوزی ھﺮ ﺗﯿﻢ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﮥ ﺧﻮد‪ ،‬روﯾﺪاد اﺻﻠﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺘﻤﺎً ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺣﺪس ﺑﺰﻧﯿﺪ ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ اﻓﺘﺎد؛ وﻟﯽ ﺑﺰرﮔﯽ آﻧﭽﻪ ﻓﺎﮐﺲ ﻣﺸﺎھﺪه‬
‫ﮐﺮد‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﺷﮕﻔﺖزده ﺧﻮاھﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ از ﯾﮏ طﺮﻓﺪار ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮد ﺗﯿﻢ ﺷﯿﮑﺎﮔﻮ ﺑﻮﻟﺰ)‪ (٣٢۵‬را در ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬اﺗﻔﺎق‬
‫اﺻﻠﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎی دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﭘﯿﺮوزی ھﺮ ﯾﮏ از ھﻔﺖ‬
‫ﺗﯿﻢ دﯾﮕﺮ ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻓﻈﮥ آن طﺮﻓﺪار و ﻗﻮۀ ﺗﺨﯿﻞ او در ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺄﯾﯿﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫او ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ داﺳﺘﺎن ﭘﯿﺮوزی ﺷﯿﮑﺎﮔﻮ ﺑﻮﻟﺰ را ﺧﻠﻖ ﮐﻨﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ از ھﻤﺎن‬
‫ﻓﺮد ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد اﯾﻦ ﺑﺎر اﺣﺘﻤﺎل ﻗﮫﺮﻣﺎﻧﯽ ﺗﯿﻢ ﻟﯿﮑﺮز)‪ (٣٢۶‬را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ھﻤﯿﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﮔﺰﯾﻨﺸﯽ ﺑﻪ ﺳﻮد ﺗﯿﻢ ﺟﺪﯾﺪ رخ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ھﺸﺖ ﺗﯿﻢ ﺑﺴﮑﺘﺒﺎل‬
‫ﺣﺮﻓﻪای اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮب ھﺴﺘﻨﺪ و ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮان ھﺮﮐﺪام از آنھﺎ‪ ،‬ﺣﺘﯽ‬
‫ﺿﻌﯿﻒﺗﺮﯾﻦ ﺗﯿﻢ را ﻗﮫﺮﻣﺎن داﻧﺴﺖ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮع اﺣﺘﻤﺎل ﭘﯿﺮوزی ھﺸﺖ ﺗﯿﻢ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ %٢۴٠‬اﺳﺖ! اﯾﻦ اﻟﮕﻮ ﺧﻨﺪهدار اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﺟﻤﻊ اﺣﺘﻤﺎل ﭘﯿﺮوزی آنھﺎ‬
‫ﺑ ﺎ ﯾ ﺪ ‪ %١٠٠‬ﺑﺎﺷﺪ اﯾﻦ ﻣﮫﻤﻞﺑﺎﻓﯽ ھﻨﮕﺎم ﻗﻀﺎوت اﺣﺘﻤﺎل ﻗﮫﺮﻣﺎﻧﯽ ﺗﯿﻤﯽ از‬
‫ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺷﺮق ﯾﺎ ﻏﺮب از ﺑﯿﻦ ﻣﯽرود‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎر اﺗﻔﺎق اﺻﻠﯽ و ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ آن‬
‫ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﺸﺨﺺاﻧﺪ و ﻗﻀﺎوت درﺑﺎرۀ اﺣﺘﻤﺎل آنھﺎ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮع ‪ %١٠٠‬ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺎﮐﺲ ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ ارزشﮔﺬاری ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬از آنھﺎ ﺧﻮاﺳﺖ روی ﻧﺘﯿﺠﻪ‬
‫ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت ﺷﺮطﺑﻨﺪی ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺮای ھﺮ ﺷﺮطﺑﻨﺪی ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ؛ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﮐﻪ ﺷﺮطﺑﻨﺪی را ﺟﺬاب ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮد در اﯾﻦ ﺷﺮطﺑﻨﺪی ‪ ١۶٠‬دﻻر ﺳﻮد‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮع ﻣﺒﻠﻐﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ھﺸﺖ ﺗﯿﻢ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ ٢٨٧ ،‬دﻻر ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪهای ﻣﺘﻮﺳﻂ ﮐﻪ در ھﺮ ھﺸﺖ ﺷﺮطﺑﻨﺪی ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪطﻮر‬
‫ﺣ ﺘ ﻢ ‪ ١٢٧‬دﻻر ﻣﯽﺑﺎزد! ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ھﺸﺖ ﺗﯿﻢ در‬
‫ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت وﺟﻮد دارﻧﺪ و اﯾﻨﮑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺮد ﺑﺮای ھﺮ ﺷﺮطﺑﻨﺪی روی ھﻤﮥ آنھﺎ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ از ‪ ١۶٠‬دﻻر ﻓﺮاﺗﺮ رود؛ اﻣﺎ آﻧﺎن ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬طﺮﻓﺪاران ﻧﻪﺗﻨﮫﺎ‬
‫درﺑﺎرۀ اﺣﺘﻤﺎل روﯾﺪادھﺎی واﻗﻊ در ﮐﺎﻧﻮن ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮد اﻏﺮاق ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ھﻢ ﻣﺎﯾﻞ‬
‫ﺑﻪ ﺷﺮطﺑﻨﺪی روی آن روﯾﺪادھﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻪرﯾﺰی و ﺷﮑﻞھﺎی دﯾﮕﺮ‬ ‫اﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎ ﺑﺨﺶ ﺗﺎزهای از ﻗﺪرت ﺳﻔﺴﻄﮥ ﺑﺮﻧﺎﻣ ​‬
‫ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ را ﻧﻤﺎﯾﺎن ﮐﺮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺷﺨﺼﯽ ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ ﭘﯿﺎﻣﺪ ﯾﮏ ﭘﺮوژه را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻮر اﺟﺮای ﻣﻮﻓﻘﯿﺖآﻣﯿﺰ ﯾﮏ ﻧﻘﺸﻪ ﯾﺎ طﺮح‪ ،‬ﺧﺎص و ﺳﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺷﮑﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺒﮫﻢ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن راهھﺎی ﺑﺴﯿﺎری ﺑﺮای ﺑﺮوز‬
‫اﺷﺘﺒﺎه وﺟﻮد دارد‪ .‬ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران ﮐﻪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﭘﯿﺶ رو را ارزﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻌﺪ اﻏﺮاق در ﺗﺨﻤﯿﻦھﺎی ﺧﻮد و ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ در ارزش اﯾﻦ ﺑﺮآوردھﺎ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی آﺷﮑﺎر‬

‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ دﯾﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز و ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی در ﺗﻌﺮﯾﻒ راﺑﻄﮥ‬

‫ﺑﯿﻦ اﺣﺘﻤﺎل و ارزشﮔﺬاری ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی اﯾﻦ دو ﯾﮑﺴﺎن‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ارزش ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺣﺎدﺛﻪای ﻗﻄﻌﯽ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١٠٠‬و ارزش اﺗﻔﺎﻗﯽ ﮐﻪ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ‪ ٩٠‬درﺻﺪی دارد‪ ،‬دﻗﯿﻘﺎً ﻣﻌﺎدل ‪ ٩٠‬اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ‪ ٩‬ﺑﺮاﺑﺮ ارزش ﺗﺼﻤﯿﻤﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ‪ %١٠‬اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺗﻨﻮع اﺣﺘﻤﺎل‪،‬‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮات ﮐﻤﺘﺮی ﺑﺮ ارزش ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ دارد‪ .‬در آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯾﺘﺎن ﺷﺮح دادم‪ ،‬ارزش‬
‫اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ‪ %٩٠‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٧١ /٢‬و ارزش اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ‪ %١٠‬ﻣﻌﺎدل ‪١٨ /۶‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ اﺣﺘﻤﺎلھﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٩‬اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﻧﺴﺒﺖ ارزشھﺎ ﻣﻌﺎدل ‪٣ /٨٣‬‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل در اﯾﻦ ﻣﺤﺪوده‪ ،‬ﺗﻨﺎﺳﺒﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫در ھﺮ دو ﻧﻈﺮﯾﻪ‪ ،‬ارزش ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎلھﺎ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﻧﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺪ‪ .‬ھﺮ دو‬
‫ﻧﻈﺮﯾﻪ ارزش ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺮد ‪ ١٠٠‬دﻻر‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﯾﮏ دﺳﺘﻪﮔﻞ رز ﯾﺎ ﺷﻮک‬
‫اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ‪ %٩٠‬را ﯾﮑﺴﺎن ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ وﻟﯽ اﯾﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻧﻈﺮی‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ از آب درآﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫روانﺷﻨﺎﺳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﺷﯿﮑﺎﮔﻮ ﻣﻘﺎﻟﻪای ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺟﺬاب »ﭘﻮل‪ ،‬ﺑﻮﺳﻪ و ﺷﻮک‬
‫اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ‪ :‬روانﺷﻨﺎﺳﯽ اﺣﺴﺎﺳﯽ رﯾﺴﮏ«)‪ (٣٢٧‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎی‬
‫آنھﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﻤﺎرھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﻓﺮﺿﯽ اﺣﺴﺎﺳﯽ دارﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﻣﻼﻗﺎت ﯾﺎ ﺑﻮﺳﯿﺪن ﺑﺎزﯾﮕﺮ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ« ﯾﺎ »ﺷﻮک اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ دردﻧﺎک وﻟﯽ‬
‫ﺑﯽﺧﻄﺮ«‪ ،‬ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﮐﻤﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل اﯾﻦ اﺗﻔﺎقھﺎ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﺮد و‬
‫ﺑﺎﺧﺖ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﭘﻮل دارد‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻨﮫﺎ ﯾﺎﻓﺘﮥ ﻣﺠﺰا ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﭘﮋوھﺸﮕﺮان دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ‬
‫اﻧﺪازهﮔﯿﺮیھﺎی روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺮس از ﺷﻮک‬
‫اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺗﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﺣﺲﮐﺮدن اﯾﻦ ﺷﻮک ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﮑﺎن وﺟﻮد ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﺷﻮﮐﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺮﺳﯽ ﺷﺪﯾﺪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺷﯿﮑﺎﮔﻮ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ‬
‫»ﺗﺼﻮﯾﺮﺳﺎزی ﺣﺴﯽ« ﺑﺮ ﻧﻘﺶ اﺣﺘﻤﺎل در ﭘﺎﺳﺦھﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ده ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪،‬‬
‫ﺗﯿﻤﯽ از روانﺷﻨﺎﺳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﭘﺮﯾﻨﺴﺘﻮن اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﮐﺸﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮوه ﭘﺮﯾﻨﺴﺘﻮن اﺳﺘﺪﻻل ﮐﺮد ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﮐﻢ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﭘﯿﺸﺎﻣﺪھﺎ در ﻗﻤﺎرھﺎی‬
‫اﺣﺴﺎﺳﯽ طﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن‪ ،‬ﻗﻤﺎر روی ﭘﻮل اﺳﺘﺜﻨﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ‬
‫ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل در اﯾﻦ ﻗﻤﺎرھﺎ ﻧﺴﺒﺘﺎً زﯾﺎد اﺳﺖ؛ زﯾﺮا اﻣﯿﺪ رﯾﺎﺿﯽ ﻣﺸﺨﺼﯽ وﺟﻮد‬
‫دارد‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﭘﻮل ﺑﻪاﻧﺪازۀ اﯾﻦ ﻗﻤﺎرھﺎ ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ﺟﺬاﺑﯿﺖ دارد؟‬
‫اﻟﻒ‪ :‬اﺣﺘﻤﺎل ‪ ٨۴‬درﺻﺪی ﺑﺮد ‪ ۵٩‬دﻻر؛‬
‫ب‪ :‬اﺣﺘﻤﺎل ‪ ٨۴‬درﺻﺪی درﯾﺎﻓﺖ ‪ ١٢‬ﮔﻞ رز ﻗﺮﻣﺰ در ﯾﮏ ﮔﻠﺪان ﺷﯿﺸﻪای‪.‬‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﭼﻪ ﭼﯿﺰی ﺷﺪﯾﺪ؟ ﺗﻔﺎوت ﺑﺎرز دو ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬ﺳﺎدهﺗﺮ ﺑﻮدن ﭘﺮﺳﺶ »اﻟﻒ«‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺮﯾﺶ »ب« اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﻣﯿﺪ رﯾﺎﺿﯽ ﺷﺮطﺑﻨﺪی را در ﭘﺮﺳﺶ »اﻟﻒ«‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﮑﺮدﯾﺪ؛ وﻟﯽ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺧﯿﻠﯽ ﺳﺮﯾﻊ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﺪ ﭼﻨﺪان ﻓﺎﺻﻠﻪای ﺑﺎ ‪۵٠‬‬
‫دﻻر ﻧﺪارد و در واﻗﻊ ‪ ۴٩ /۵۶‬دﻻر اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺮآورد ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺮﺟﻌﯽ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﻌﺎدل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻔﯿﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﺳﺆال »ب« ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺮﺟﻌﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ ﺑﻪ‬
‫ھﻤﯿﻦ ﻋﻠﺖ ﭘﺎﺳﺦدادن ﺑﻪ آن دﺷﻮارﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در اﯾﻦ ﺳﻨﺠﺶ ﺑﻪ‬
‫ھﻤﯿﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﯾﺎ ﻗﻤﺎرھﺎﯾﯽ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ‪ %٢١‬ھﻢ ﭘﺎﺳﺦ دادﻧﺪ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﻣﯽرﻓﺖ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ﻣﯿﺎن اﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎد و اﺣﺘﻤﺎل ﮐﻢ در ﻗﻤﺎرھﺎی ﻣﺎﻟﯽ ﻣﺸﺨﺺﺗﺮ و‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻗﻤﺎر ﮔﻞھﺎی رز ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺮوه ﭘﺮﯾﻨﺴﺘﻮن ﺑﺮای ﺗﻘﻮﯾﺖ اﺳﺘﺪﻻل ﺧﻮد درﺑﺎرۀ ﺑﯽﺗﺄﺛﯿﺮی اﺣﺴﺎس ﺑﺮ ﻧﻘﺶ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل در ﻗﻀﺎوتھﺎی اﻧﺴﺎنھﺎ‪ ،‬ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﭘﻮل ﺑﺮای ﺗﻦ ﻧﺪادن ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﻗﻤﺎرھﺎ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮد‪:‬‬
‫صدادن آﺧﺮ ھﻔﺘﮥ ﺧﻮد ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر‬ ‫‪ -‬اﺣﺘﻤﺎل ‪ ٢١‬درﺻﺪی ﯾﺎ ‪ %٨‬ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺮای اﺧﺘﺼﺎ ​‬
‫رﻧﮓﮐﺮدن آﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻪﺧﻮاﺑﻪ ﯾﮏ ﺷﺨﺺ‬
‫‪ -‬اﺣﺘﻤﺎل ‪ ٢١‬درﺻﺪی ﯾﺎ ‪ %٨‬ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺮای ﺷﺴﺘﻦ ﺳﻪ ﺗﻮاﻟﺖ ﺧﻮاﺑﮕﺎھﯽ ﭘﺲ از‬
‫اﺳﺘﻔﺎده در ﯾﮏ آﺧﺮ ھﻔﺘﻪ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺪ دوم ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ از ﻧﻈﺮ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ از ﻗﻤﺎر اوﻟﯽ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ارزش‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ھﺮ دو ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬و ﺑﻪروﺷﻨﯽ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺣﺴﺎس‬
‫ﻧﻘﺸﯽ در اﯾﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫آزﻣﺎﯾﺸﯽ دﯾﮕﺮ ﻧﺘﯿﺠﻪای ﺷﮕﻔﺖآور داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ‬
‫ﻗﯿﻤﺘﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻ ﺑﺮای ﺟﺎﯾﺰۀ ﻗﻤﺎر ﭘﯿﺶ روﯾﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﻪطﻮر ﺷﻔﺎھﯽ‬
‫ﺷﺮﺣﯽ از ﺟﺎﯾﺰۀ ﺧﻮد ﺷﻨﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫‪ -‬اﺣﺘﻤﺎل ‪ ٨۴‬درﺻﺪی ﺑﺮﻧﺪهﺷﺪن دوازده ﺷﺎﺧﮥ ﮔﻞ رز ﻗﺮﻣﺰ در ﮔﻠﺪاﻧﯽ ﺷﯿﺸﻪای‬
‫ﺑﻪ ارزش ‪ ۵٩‬دﻻر‬
‫‪ -‬اﺣﺘﻤﺎل ‪ ٢١‬درﺻﺪی ﺑﺮﻧﺪهﺷﺪن دوازده ﺷﺎﺧﮥ ﮔﻞ رز ﻗﺮﻣﺰ در ﮔﻠﺪاﻧﯽ ﺷﯿﺸﻪای‬
‫ﺑﻪ ارزش ‪ ٢١‬دﻻر‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ ارزش ﻣﺎﻟﯽ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر اﯾﻦ ﻗﻤﺎرھﺎ ﺑﺴﯿﺎر آﺳﺎن اﺳﺖ؛ وﻟﯽ اﻓﺰودن‬
‫ارزش ﻣﺎﻟﯽ ﺧﺎص ﺑﻪ اﯾﻦ ﻗﻤﺎرھﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮی ﺑﺮ ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎ ﻧﺪاﺷﺖ‪ :‬ارزﯾﺎﺑﯽھﺎ ﺑﺎز ھﻢ‬
‫ﻓﺎﻗﺪ اﺛﺮ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ھﺪﯾﻪ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮدن ﮔﻞھﺎ ﻧﮕﺎه‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬از اطﻼﻋﺎت ﻗﯿﻤﺖ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺮﺟﻌﯽ ﺑﺮای ﻗﻤﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﮔﺎه داﻧﺸﻤﻨﺪان اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﮥ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ ﻗﺼﺪ دارد‬
‫داﺳﺘﺎﻧﯽ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ داﺳﺘﺎن ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﻣﻦ ﺑﺎور دارم اﯾﻦ داﺳﺘﺎن اﺛﺮ ﺷﮫﻮدی زﻧﺪه و ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺘﯿﺠﻪ اﺳﺖ؛ ﺧﻮاه‬
‫اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮاه ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺛﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ارزﯾﺎﺑﯽ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز‬
‫ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﺿﯿﮥ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻄﻤﺌﻦ از ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﯾﮏ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ :‬اﻓﺰودن ﺟﺰﺋﯿﺎت زﻧﺪه و ﺑﯽرﺑﻂ ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺪی ﻣﺎﻟﯽ‪،‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ را ﻣﺨﺘﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎلھﺎی زﯾﺮ را ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﻣﺎﻟﯽ ﯾﮑﺴﺎناﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ھﻢ‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬اﺣﺘﻤﺎل ‪ ٢١‬درﺻﺪی ﯾﺎ ‪ %٨۴‬ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺮﻧﺪهﺷﺪن ‪ ۵٩‬دﻻر در روز دوﺷﻨﺒﮥ آﯾﻨﺪه‬
‫‪ -‬اﺣﺘﻤﺎل ‪ ٢١‬درﺻﺪی ﯾﺎ ‪ %٨‬ﺷﺎﻧﺲ درﯾﺎﻓﺖ ﭘﺎﮐﺖ آﺑﯽرﻧﮓ ﺑﺰرﮔﯽ ﻣﺤﺘﻮی ‪ ۵٩‬دﻻر‬
 ‫در روز دوﺷﻨﺒﮥ آﯾﻨﺪه‬
‫ﻓﺮﺿﯿﮥ ﺟﺪﯾﺪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﮐﻤﺘﺮی ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل در ﻣﻮرد دوم وﺟﻮد ﺧﻮاھﺪ‬
‫داﺷﺖ؛ زﯾﺮا ﭘﺎﮐﺖ آﺑﯽرﻧﮓ‪ ،‬ﺑﺎزﻧﻤﺎﯾﯽ روانﺗﺮ و ﮐﺎﻣﻞﺗﺮی را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﯾﺪۀ‬
‫اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﻣﻘﺪاری ﭘﻮل ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق را در ذھﻨﺘﺎن ﺑﺎزﺳﺎزی‬
‫ﮐﺮدﯾﺪ و ﺗﺼﻮﯾﺮ زﻧﺪۀ اﯾﻦ ﭘﯿﺎﻣﺪ وﺟﻮد دارد؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﯿﺪ اﺣﺘﻤﺎل آن ﮐﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﻪ اﺛﺮ اطﻤﯿﻨﺎن ھﻢ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮی زﻧﺪه‬
‫از ﯾﮏ ﺣﺎدﺛﻪ را در ذھﻦ دارﯾﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل اﺗﻔﺎق ﻧﯿﻔﺘﺎدن آن ﻧﯿﺰ زﻧﺪه و واﺿﺢ و‬
‫ﯽﺷﺪه ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺮﮐﯿﺐ اﺛﺮ اﻣﮑﺎن و اﺛﺮ اطﻤﯿﻨﺎن ﺟﺎی ﺗﺮدﯾﺪ ﻧﻤﯽﮔﺬارد‬ ‫ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾ ​‬
‫شﮔﺬاری ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ‪ ٢١‬ﺗﺎ ‪ %٨۴‬ﺑﺮ اﺣﺘﻤﺎﻻت ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔﺬارد‪.‬‬ ‫ﮐﻪ ارز ​‬
 ‫اﺣﺘﻤﺎلھﺎی آﺷﮑﺎر‬

‫اﯾﻦ اﯾﺪه ﮐﻪ آﺳﺎﻧﯽ‪ ،‬وﺿﻮح و روانﺑﻮدن ﺗﺼﻮﯾﺮﺳﺎزی ذھﻨﯽ در ارزشﮔﺬاری‬

‫ﺗﺼﻤﯿﻢ​ھﺎ دﺧﺎﻟﺖ دارد‪ ،‬ﺣﻤﺎﯾﺖ ﭘﮋوھﺶھﺎی ﻓﺮاواﻧﯽ را از آن ﺧﻮد ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﻣﺸﮫﻮد از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺧﻮد از درون دو‬
‫ظﺮف ﺗﯿﻠﻪای اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺿﻤﻦ اﯾﻨﮑﻪ ﺗﯿﻠﮥ ﻗﺮﻣﺰ ﺑﺮﻧﺪۀ ﺟﺎﯾﺰهای ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ظﺮف »اﻟﻒ« ‪ ٠‬ﺗﯿﻠﻪ دارد ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از آنھﺎ ﻗﺮﻣﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ظﺮف »ب« ‪ ١٠٠‬ﺗﯿﻠﻪ دارد ﮐﻪ ھﺸﺖ ﻋﺪد از آنھﺎ ﻗﺮﻣﺰﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﮐﺪام ظﺮف را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ؟ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮد در ظﺮف »اﻟﻒ« ‪ %١٠‬و در ظﺮف‬
‫»ب« ﺑﺮاﺑﺮ ‪ %٨‬اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﺳﺎدهای ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺣﺪود ‪ ٣٠‬ﺗﺎ ‪ %۴٠‬از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ظﺮف »ب« را ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﺗﯿﻠﻪھﺎی ﺑﺮﻧﺪه‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ظﺮﻓﯽ ﮐﻪ ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺮﻧﺪهﺷﺪن ﺑﯿﺸﺘﺮی دارد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎور‬
‫ﺳﯿﻤﻮر اﭘﺴﺘﺎﯾﻦ)‪ ،(٣٢٨‬اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎ ﻧﺸﺎندھﻨﺪۀ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ وﯾﮋۀ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫‪ ١‬ﯾﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮥ او ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﺠﺮﺑﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر دارﯾﺪ‪ ،‬اﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎبھﺎی اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ در ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎﯾﯽ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از ﭘﮋوھﺸﮕﺮان را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺧﻄﺎ ﻧﺎمھﺎی ﻣﺘﻌﺪدی ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ؛ وﻟﯽ ﻣﻦ ﺑﻪ ﭘﯿﺮوی از ﭘﺎول اﺳﻼوﯾﮏ آن را ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ ﻣﺨﺮج‬
‫ﻣﯽﻧﺎﻣﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺗﯿﻠﻪھﺎی ﺑﺮﻧﺪه ﻣﻌﻄﻮف ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﺗﻌﺪاد ﺗﯿﻠﻪھﺎی‬
‫ﻏﯿﺮ ﺑﺮﻧﺪه را ﺑﺎ ھﻤﺎن دﻗﺖ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮﯾﺮ ذھﻨﯽ آﺷﮑﺎر ﺷﻤﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ ﻣﺨﺮج ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻦ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮدهام‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﻪ ظﺮف ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬ﯾﮏ ﺗﯿﻠﮥ ﻗﺮﻣﺰ را ﻣﯽﺑﯿﻨﻢ ﮐﻪ در‬
‫ﭘﺲزﻣﯿﻨﮥ ﺗﯿﻠﻪھﺎی ﺳﻔﯿﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ظﺮف ﺑﺰرگﺗﺮ را ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﻨﻢ‪،‬‬
‫ھﺸﺖ ﺗﯿﻠﮥ ﺑﺮﻧﺪۀ ﻗﺮﻣﺰ را در ﭘﺲزﻣﯿﻨﮥ ﺳﻔﯿﺪ ﺗﮑﺮاری ﻣﯽﺑﯿﻨﻢ ﮐﻪ ﺣﺲ‬
‫اﻣﯿﺪوارﮐﻨﻨﺪهای اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬وﺿﻮح ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﯿﻠﻪھﺎی ﺑﺮﻧﺪه ارزش دو ﭘﯿﺸﺎﻣﺪ را‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدھﺪ و ﺑﻪ اﺛﺮ اﻣﮑﺎن ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ درﺑﺎرۀ اﺛﺮ اطﻤﯿﻨﺎن‬
‫ھﻢ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ‪ %٩٠‬ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺮد ﺟﺎﯾﺰهای را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﻧﺒﺮدن‬
‫ﺟﺎﯾﺰه‪ ،‬ﺑﺎرزﺗﺮ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ‪ ١٠‬ﺗﯿﻠﻪ از ‪ ١٠٠‬ﺗﯿﻠﻪ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺗﯿﻠﻪ از ‪١٠‬‬
‫ﺗﯿﻠﻪ »ﺑﺎزﻧﺪه« ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﺣﺎل آﻧﮑﻪ ھﺮ دو ﯾﮑﺴﺎناﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﺪۀ ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ ﻣﺨﺮج در ﺷﺮح ﭼﺮاﯾﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺘﻔﺎوت روشھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﯿﺎن‬
‫رﯾﺴﮏ ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ در ﻣﻘﺎﻟﻪای ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﺪ‪» :‬واﮐﺴﻨﯽ ﮐﻪ ﮐﻮدﮐﺎن را در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﯿﻤﺎری ﮐﺸﻨﺪهای اﯾﻤﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻄﺮ ‪ ٠ /٠٠١‬درﺻﺪی ﻓﻠﺞ داﺋﻢ ھﻤﺮاه‬
‫اﺳﺖ«‪ .‬اﯾﻦ رﯾﺴﮏ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﺎﭼﯿﺰ ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﺑﻪ ﺑﯿﺎﻧﯽ دﯾﮕﺮ از ھﻤﯿﻦ رﯾﺴﮏ‬
‫دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪» :‬از ﻣﯿﺎن ‪ ١٠٠‬ھﺰار ﮐﻮدک واﮐﺴﯿﻨﻪﺷﺪه‪ ،‬ﯾﮏ ﻧﻔﺮ دﭼﺎر ﻓﻠﺞ داﺋﻢ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد«‪ .‬ﻋﺒﺎرت دوم ﮐﺎری ﺑﺎ ذھﻦ ﺷﻤﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت اول ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم‬
‫دھﺪ؛ اﯾﻦ ﮔﺰاره ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﻮدﮐﯽ را ﺧﻠﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﺲ از درﯾﺎﻓﺖ واﮐﺴﻦ ﻓﻠﺞ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ٩٩٩ :‬ھﺰار و ‪ ٩٩٩‬ﮐﻮدﮐﯽ ﮐﻪ از اﯾﻦ واﮐﺴﻦ آﺳﯿﺒﯽ ﻧﺪﯾﺪهاﻧﺪ‪ ،‬در‬
‫ﭘﺲزﻣﯿﻨﮥ اﯾﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ رﻧﮓ ﻣﯽﺑﺎزﻧﺪ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ از ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ ﻣﺨﺮج‬
‫ﺑﺮﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬روﯾﺪادھﺎی ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﮐﻢ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﺳﺨﻦ از ﻓﺮاواﻧﯽ ﻧﺴﺒﯽ ﯾﺎ ﺗﻌﺪاد‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ارزش ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮی از زﻣﺎﻧﯽ ﺧﻮاھﻨﺪ داﺷﺖ ﮐﻪ در ﻗﺎﻟﺐ واژﮔﺎﻧﯽ‬
‫اﻧﺘﺰاﻋﯽﺗﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﺷﺎﻧﺲ«‪» ،‬رﯾﺴﮏ« ﯾﺎ »اﺣﺘﻤﺎل« ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر‬
‫ﮐﻪ دﯾﺪهاﯾﻢ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﻓﺮاد ﺑﺴﯿﺎر ﺑﮫﺘﺮ از ﮔﺮوهھﺎ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺛﺮ ﻣﺪل ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺪﯾﺪ اﺳﺖ‪ .‬در ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬اﻓﺮاد آزﻣﻮدﻧﯽ اطﻼﻋﺎﺗﯽ را‬
‫درﺑﺎرۀ ﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎری ﻣﮫﻠﮏ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎری‪ ،‬در ھﺮ ‪ ١٠‬ھﺰار ﻧﻔﺮ‪١٢٨۶ ،‬‬
‫ﻧﻔﺮ را ﺑﻪ ﮐﺎم ﻣﺮگ ﻣﯽﺑﺮد‪ .‬آزﻣﻮدﻧﯽھﺎ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎری را ﻣﮫﻠﮏﺗﺮ از ﺑﯿﻤﺎری دﯾﮕﺮ‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ‪ %٢۴ /١۴‬از ﺟﻤﻌﯿﺖ را از ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮد‪ .‬اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﯿﻤﺎری اول ﺗﻨﮫﺎ ﻧﺼﻒ ﺧﻄﺮ ﺑﯿﻤﺎری دوم را دارد‪ .‬در ﻧﻤﻮﻧﻪای ﻣﺴﺘﻘﯿﻢﺗﺮ و روﺷﻦﺗﺮ‬
‫از ﻧﻘﺶآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺧﯿﺮهﮐﻨﻨﺪۀ ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ ﻣﺨﺮج‪ ،‬ﺷﺎھﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺑﯿﻤﺎری‬
‫ﻧﺨﺴﺖ را ﺧﻄﺮﻧﺎکﺗﺮ از ﺑﯿﻤﺎری دوم داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ از ﻣﺸﺎرﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در اﯾﻦ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ اﯾﻦ دو راﺑﻄﮥ ﻋﺪدی را ﺑﺎ ھﻢ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ‬
‫وظﯿﻔﻪای ﮐﻪ آﺷﮑﺎرا ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬را ﻓﺮاﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ اﺛﺮ ﻗﻄﻌﺎً ﻓﺮوﮐﺶ ﻣﯽﮐﺮد ﯾﺎ‬
‫از ﺑﯿﻦ ﻣﯽرﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﺑﯿﻦ ﺳﻮژهھﺎ اﺳﺖ و ﺷﻤﺎ‬
‫ﺗﻨﮫﺎ ﯾﮏ راﺑﻄﻪ را ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﺮای راﺑﻄﮥ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﮐﺎﻣﻼ ً ھﻮﺷﯿﺎر ﻧﯿﺎز‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً در دﺳﺘﺮس ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫روانﺷﻨﺎﺳﺎن و روانﭘﺰﺷﮑﺎن ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﺎﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﯿﺰ از اﺛﺮ ﻧﺤﻮۀ ﺑﯿﺎن رﯾﺴﮏھﺎ در‬
‫اﻣﺎن ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻤﻦ ﺑﻮدن ﯾﺎ ﻧﺒﻮدن ﻣﺮﺧﺺﮐﺮدن‬
‫ﺑﯿﻤﺎری ﺑﻪ ﻧﺎم آﻗﺎی ﺟﻮﻧﺰ)‪ (٣٢٩‬را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬او ﺑﺎ ﺳﺎﺑﻘﮥ ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬در‬
‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﯽ ﺑﺴﺘﺮی ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬اطﻼﻋﺎﺗﯽ ﻣﻮﺟﻮد در دﺳﺖ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن‪،‬‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ رﯾﺴﮏ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ دو روش ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﯿﻤﺎراﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻗﺎی ﺟﻮﻧﺰ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ‪ %١٠‬در ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﻧﺨﺴﺖ ﭘﺲ از ﻣﺮﺧﺼﯽ در‬
‫رﻓﺘﺎر ﺑﺎ دﯾﮕﺮان ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺑﻪ زور و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﻣﯿﺎن ‪ ١٠٠‬ﺑﯿﻤﺎر ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ آﻗﺎی ﺟﻮﻧﺰ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ‪ ١٠‬ﻧﻔﺮ در ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﻧﺨﺴﺖ ﭘﺲ از‬
‫ﻣﺮﺧﺼﯽ در رﻓﺘﺎر ﺑﺎ دﯾﮕﺮان ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺑﻪ زور و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﻮﻧﮥ ﻓﺮاواﻧﯽ را ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺪود دوﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺮوه دﯾﮕﺮ‬
‫رأی ﺑﻪ ﻣﺮﺧﺺ ﻧﺸﺪن آﻗﺎی ﺟﻮﻧﺰ دادﻧﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ ‪ %۴١‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ‪ .%٢١‬ﺷﺮح ﺣﺎل‬
‫زﻧﺪهﺗﺮ و آﺷﮑﺎرﺗﺮ‪ ،‬ارزش ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﻗﺪرت ﺑﯿﺎن‪،‬‬
‫ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺮای دﺳﺖﮐﺎری اطﻼﻋﺎت ﻓﺮاھﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﺳﻼوﯾﮏ و ھﻤﮑﺎراﻧﺶ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪای اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ »در ﮐﺸﻮر ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺣﺪود ‪ ١٠٠٠‬ﻗﺘﻞ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﺑﯿﻤﺎران رواﻧﯽ ﺑﺪون ﻣﺮاﻗﺒﺖ و درﻣﺎن داروﯾﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد«‪ .‬ﻧﺤﻮۀ دﯾﮕﺮ‬
‫ﺑﯿﺎن اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ ١٠٠٠» :‬ﻧﻔﺮ از ‪ ٢٧٣‬ﻣﯿﻠﯿﻮن آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ در ھﺮ ﺳﺎل ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺷﮑﻞ ﻣﯽﻣﯿﺮﻧﺪ«‪ .‬ﺷﮑﻞ دﯾﮕﺮ آن اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪» :‬ھﺮﺳﺎﻟﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﮐﺸﺘﻪﺷﺪن‬
‫ﯾﮏ ﻓﺮد ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ‪ %٠ /٠٠٠٣۶‬اﺳﺖ‪ «.‬ﯾﺎ روش دﯾﮕﺮ‪» :‬ھﺮﺳﺎﻟﻪ ‪١٠٠٠‬‬
‫آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﮐﺸﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ﯾﮏﺳﯽام ﺗﻌﺪادی ﮐﻪ از‬
‫ﺧﻮدﮐﺸﯽ ﺟﺎن ﻣﯽﺳﭙﺎرﻧﺪ ﯾﺎ ﯾﮏﭼﮫﺎرم اﻓﺮادی ﮐﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺳﺮطﺎن ﺣﻨﺠﺮه ﺟﺎن‬
‫ﻣﯽﺑﺎزﻧﺪ«‪ .‬اﺳﻼوﯾﮏ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ‪» :‬اﯾﻦ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن درﺑﺎرۀ اﻧﮕﯿﺰۀ ﺧﻮد ﮐﺎﻣﻼ ً‬
‫واﺿﺢ و رک ھﺴﺘﻨﺪ‪ :‬آنھﺎ ﻗﺼﺪ دارﻧﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻣﺒﺘﻼﯾﺎن ﺑﻪ‬
‫اﺧﺘﻼلھﺎی رواﻧﯽ ھﻮﺷﯿﺎر ﮐﻨﻨﺪ و اﻣﯿﺪوارﻧﺪ اﯾﻦ ﺗﺮس ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﻮدﺟﮥ ﺧﺪﻣﺎت‬
‫ﭘﺰﺷﮑﯽ در ﺣﻮزۀ روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﯾﮏ وﮐﯿﻞ ﺧﻮب ﮐﻪ ﻗﺼﺪ دارد ﺗﺮدﯾﺪھﺎ را ﺑﻪ ﺷﻮاھﺪ آزﻣﺎﯾﺶ ‪ DNA‬ﺟﻠﺐ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ھﯿﺌﺖﻣﻨﺼﻔﻪ ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﺪ »اﺣﺘﻤﺎل اﺷﺘﺒﺎهﺑﻮدن اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ‪ %٠ /١‬اﺳﺖ«‪ .‬او‬
‫ﺧﻮاھﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬از ﻣﯿﺎن ھﺮ ‪ ١٠٠٠‬ﻣﻮرد‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﻮرد اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ داده ﻣﯽﺷﻮد«‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت در اﯾﺠﺎد ﺷﮏ و ﺗﺮدﯾﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ھﯿﺌﺖﻣﻨﺼﻔﻪ ﺑﺎ ﺷﻨﯿﺪن‬
‫اﯾﻦ واژهھﺎ ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻓﺮدی ﮐﻪ در ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻣﺘﮫﻢ اﯾﺴﺘﺎده‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ‬
‫ﻧﺎدر ﺳ ﺖ ‪ DNA‬اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ دادﺳﺘﺎن ﺑﺎ ﺑﯿﺎن اﻧﺘﺰاﻋﯽﺗﺮ ﭘﯿﺶ ﻣﯽرود و ﺳﻌﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ اﻋﺸﺎر ذھﻦ ھﯿﺌﺖﻣﻨﺼﻔﻪ را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﺑﺮآﻣﺪه از ﺑﺮداﺷﺖھﺎی ﮐﻠﯽ‬

‫ﺷﻮاھﺪ ﻣﻮﺟﻮد اﯾﻦ ﻓﺮﺿﯿﻪ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽدھﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻌﻄﻮف و ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ‪،‬‬

‫ﻣﻮﺟﺐ اﻏﺮاق در ﺑﺮآورد اﺣﺘﻤﺎل روﯾﺪادھﺎی ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ و ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی‬
‫ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ وﺿﻮح ﺑﺎ اﺷﺎرۀ اﻧﺪﮐﯽ ﺑﻪ روﯾﺪاد‪ ،‬ﺑﺎ وﺿﻮﺣﺶ و ﺑﺎ ﻧﺤﻮۀ‬
‫ﺑﯿﺎن اﺣﺘﻤﺎل‪ ،‬ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮد؛ اﻟﺒﺘﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎھﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ در آنھﺎ‬
‫ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﯾﮏ روﯾﺪاد‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل آن را اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﻤﯽدھﺪ‪ :‬ﻣﺜﻼ ً ﻣﻮاردی ﮐﻪ در آنھﺎ‬
‫ﻧﻈﺮﯾﻪای ﻧﺎدرﺳﺖ‪ ،‬روﯾﺪادی را ﺣﺘﯽ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ آن ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﺟﻠﻮه‬
‫ﻣﯽدھﺪ ﯾﺎ ﻣﻮاردی ﮐﻪ در آنھﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ در ﺗﺼﻮر درﺑﺎرۀ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی‬
‫یای ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﻧﻤﯽاﻓﺘﺪ‪ .‬ﺳﻮﮔﯿﺮ ​‬
‫اﻏﺮاق در اﺣﺘﻤﺎل و ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ روﯾﺪادھﺎی ﺑﺎرز اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣﺒﺮھﻦ و ﻗﻄﻌﯽ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ؛ وﻟﯽ ﺑﺰرگ و ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺳﺎلھﺎی اﺧﯿﺮ ﻋﻼﻗﮥ ﺷﺪﯾﺪی ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ درﺑﺎرۀ اﻧﺘﺨﺎب​ھﺎی ﺗﺠﺮﺑﯽ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎبھﺎ از ﻗﺎﻧﻮنھﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎبھﺎی ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽﺷﺪه در ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﭘﯿﺮوی ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﯾﮑﯽ از آزﻣﺎﯾﺶھﺎی‬
‫ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ دو ﮐﻠﯿﺪ روﺑﺮو ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﺎ ﻓﺸﺎردادن ھﺮ ﮐﻠﯿﺪ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﺎﯾﺰهای ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺮﻧﺪه ﺷﻮﻧﺪ ﯾﺎ ﺷﺎﯾﺪ ھﯿﭻ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻧﯿﻔﺘﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺪ ﮐﺎﻣﻼ ً‬
‫اﺗﻔﺎﻗﯽ و طﺒﻖ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﭼﺸﻢاﻧﺪازی ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ؛ ﻣﺜﻼ ً ‪ %۵‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮد ‪١٢‬‬
‫دﻻر ﯾﺎ ‪ %٩۵‬ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺮد ﯾﮏ دﻻر‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮐﺎﻣﻼ ً اﺗﻔﺎﻗﯽ اﺳﺖ و ھﯿﭻ ﺗﻀﻤﯿﻨﯽ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻧﻤﻮﻧﻪای ﮐﻪ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪه ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎندھﻨﺪۀ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎری آﻣﺎری ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﯿﺪ رﯾﺎﺿﯽ در ھﺮ دو ﮐﻠﯿﺪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﯾﮏ ﮐﻠﯿﺪ‬
‫رﯾﺴﮑﯽﺗﺮ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ‪ ،‬ﻣﺘﻐﯿﺮﺗﺮ از دﯾﮕﺮی اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﯾﮏ ﮐﻠﯿﺪ در ‪%۵‬‬
‫ﻣﻮارد ﺑﻪ ﺑﺮد ‪ ١٠‬دﻻر ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ دﯾﮕﺮی در ‪ %۵٠‬ﻣﻮارد ﺑﺎ ﺑﺮد ﯾﮏ دﻻر‬
‫ھﻤﺮاه اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﺎ روﯾﺎروﯾﯽ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎ ﺗﮑﺮارھﺎی ﺑﺴﯿﺎر آزﻣﺎﯾﺶ‬
‫و ﻣﺸﺎھﺪۀ ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی ھﺮ ﮐﻠﯿﺪ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬او ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﻟﺤﻈﻪای ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﮕﯿﺮد ﮐﺪام ﮐﻠﯿﺪ را ﻣﯽﺧﻮاھﺪ و ﭘﯿﺎﻣﺪ آن اﻧﺘﺨﺎب را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورد‪.‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎبھﺎی ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺑﺎ ﺷﺮح ﺷﻔﺎھﯽ آﻧﭽﻪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎردادن ھﺮ ﮐﻠﯿﺪ رخ ﻣﯽدھﺪ؛‬
‫درک ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪه ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻠﯿﺪی را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ از ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﻧﺘﻈﺎر دارﯾﻢ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎبھﺎی ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ‬
‫اﺛﺮ اﻣﮑﺎن ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی ﻧﺎدر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎﻟﺸﺎن ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛‬
‫وﻟﯽ در ﺗﻀﺎدھﺎی ﺑﺎرز ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ ﺟﺎﯾﯽ در اﻧﺘﺨﺎبھﺎی ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻧﺪارﻧﺪ و‬
‫ﮐﻮﭼﮏﻧﻤﺎﯾﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﺪاول اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ آزﻣﺎﯾﺸﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﺗﺠﺮﺑﯽ‪ ،‬ﻧﺸﺎندھﻨﺪۀ ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎﯾﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺎ را در ﻣﻌﺮض ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﻣﺘﻐﯿﺮ ﯾﮏ ﻣﻨﺒﻊ ﻗﺮار ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬رﺳﺘﻮراﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً‬
‫ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺎه ﻏﺬاھﺎی ﻋﺎﻟﯽ و ﮔﺎه ﻏﺬاھﺎی وﺣﺸﺘﻨﺎک اراﺋﻪ ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫دوﺳﺘﺘﺎن ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ھﻤﺮاھﯽ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺎه ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮ و اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎی ﻣﺴﺘﻌﺪ زﻟﺰﻟﻪ‪ ،‬زﻟﺰﻟﻪھﺎی ﮐﻤﯽ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﮥ‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از آزﻣﺎﯾﺶھﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ در ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮیھﺎی ﻣﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺘﺨﺎب‬
‫رﺳﺘﻮران ﯾﺎ ﻣﺤﮑﻢﮐﺮدن ﻣﻨﺒﻊ آب ﮔﺮم ﺑﺮای ﮐﺎھﺶ ﺧﺮاﺑﯽ زﻟﺰﻟﻪ‪ ،‬روﯾﺪادھﺎی ﻧﺎدر‬
‫را ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻔﮫﻮم اﻧﺘﺨﺎبھﺎی ﺗﺠﺮﺑﯽ ھﻨﻮز ﺑﻪطﻮر ﮐﺎﻣﻞ روﺷﻦ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺗﻮاﻓﻘﯽ‬
‫ﺟﻤﻌﯽ درﺑﺎرۀ ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﯽ ﮐﻮﭼﮏﻧﻤﺎﯾﯽ روﯾﺪادھﺎی ﻧﺎدر در دﻧﯿﺎی واﻗﻌﯽ و‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎھﯽ وﺟﻮد دارد‪ :‬ﺑﺴﯿﺎری از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ھﺮﮔﺰ آن روﯾﺪاد ﻧﺎدر‬
‫ﮏداری ﺧﻮد ﺑﺤﺮان اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﺰرﮔﯽ را‬ ‫را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﮑﺮدهاﻧﺪ ﯾﺎ در ﺳﺎل ‪ ٢٠٠٧‬ھﯿﭻ ﺑﺎﻧ ​‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﮑﺮده ﺑﻮد‪ .‬راﻟﻒ ھﺮﺗﻮﯾﮓ)‪ (٣٣٠‬و اﯾﺪو اِِرو)‪ (٣٣١‬اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ »ﺷﺎﻧﺲ‬
‫روﯾﺪادھﺎی ﻧﺎدر‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺗﺮﮐﯿﺪن ﺣﺒﺎب ﻗﯿﻤﺖ ﻣﺴﮑﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺣﺘﻤﺎل ﻋﯿﻨﯽ ﺧﻮد‪،‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻤﺘﺮی را ﺟﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ «.‬طﺒﻖ ﺑﺎور آنھﺎ‪ ،‬واﮐﻨﺶ ﺳﺴﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﮫﺪﯾﺪھﺎی زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪای از اﯾﻦ دﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻢ ھﺴﺘﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﮐﻮﭼﮏﻧﻤﺎﯾﯽ را ﺣﺘﯽ‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ آن روﯾﺪاد ﻧﺎدر را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮدهاﻧﺪ ھﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﮥ ﭘﯿﭽﯿﺪهای در دﺳﺖ دارﯾﺪ ﮐﻪ دو ﻧﻔﺮ از ھﻤﮑﺎراﻧﺘﺎن اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ آن‬
‫ﭘﺎﺳﺦ دھﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺳﺎلھﺎ آن دو را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﯿﺪ و در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ رﻓﺘﺎر و‬
‫ﺑﺮﺧﻮردﺷﺎن را ﺷﻨﺎﺧﺘﻪاﯾﺪ‪ .‬ادل)‪ (٣٣٢‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً آﮔﺎه و ﻣﮫﺮﺑﺎن اﺳﺖ؛ ﮔﺮﭼﻪ در اﯾﻦ‬
‫زﻣﯿﻨﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎﯾﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯾﺎن)‪ (٣٣٣‬ﻣﺜﻞ ادل ﻣﮫﺮﺑﺎن ﻧﯿﺴﺖ و رﻓﺘﺎری دوﺳﺘﺎﻧﻪ‬
‫ﻧﺪارد؛ وﻟﯽ ﮔﺎھﯽ ﺑﺴﯿﺎر دﻟﺴﻮز و ﻣﮫﺮﺑﺎن ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ از ﮐﺪامﯾﮏ ﮐﻤﮏ‬
‫ﻣﯽﺧﻮاھﯿﺪ؟‬
‫دو ﻧﻤﺎی اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ اﯾﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢ را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫• اﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺑﯿﻦ دو ﻗﻤﺎر اﺳﺖ‪ .‬ادل ﺑﻪ ﮔﺰﯾﻨﻪای ﻗﻄﻌﯽ ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯾﺎن‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺪی ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺷﺒﯿﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﮐﻤﯽ ﺑﺮای ﺧﻮبﺑﻮدن ﭘﯿﺎﻣﺪ‬
‫دارد‪ .‬اﺗﻔﺎق ﻧﺎدر ﺑﺎ ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ اﺛﺮ اﻣﮑﺎن ﺑﻪ ﺳﻮد ﺑﺮاﯾﺎن ﻣﻄﻠﻮبﺗﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‪.‬‬
‫• اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺑﯿﻦ ﺑﺮداﺷﺘﯽ ﮐﻠﯽ از ادل و ﺑﺮاﯾﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎی ﺧﻮب و ﺑﺪ ﺷﻤﺎ‬
‫ھﻤﻪ ﺑﺎ ھﻢ ﯾﮏ​ﺟﺎ ﺟﻤﻊ ﺷﺪهاﻧﺪ و رﻓﺘﺎر ﻣﻌﻤﻮل آنھﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫روﯾﺪاد ﻧﺎدر ﺷﺪﯾﺪ و ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺑﻪ ذھﻨﺘﺎن ﻧﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼ ً ﺑﺮاﯾﺎن ﯾﮏ ﺑﺎر ﺑﻪ ھﻤﮑﺎری‬
‫ﮐﻪ از او ﮐﻤﮏ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﺪ و ﺑﯿﺮاه ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﺗﻔﺎق ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻪﺳﻮی‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی اﺧﯿﺮ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮد ادل ﺳﻮﮔﯿﺮی ﺧﻮاھﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ذھﻨﯽ دوﺳﯿﺴﺘﻤﯽ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺖ دوم ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎزﮔﺎرﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪١‬‬
‫ﺑﺮداﺷﺖھﺎﯾﯽ ﮐﻠﯽ از ادل و ﺑﺮاﯾﺎن اراﺋﻪ ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﮕﺮش اﺣﺴﺎﺳﯽ و‬
‫ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﯾﺎ دوری ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای اﻧﺘﺨﺎب دری ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮاﻏﺶ‬
‫ﻣﯽروﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﺗﻤﺎﯾﻼت را ﺑﺎ ھﻢ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ روﯾﺪاد ﻧﺎدری ﺑﻪطﻮر‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻪ ذھﻨﺘﺎن ﻧﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺎزی ﺑﻪ ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ آن ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﻋﻤﺎل ھﻤﯿﻦ اﯾﺪه ﺑﺮ‬
‫آزﻣﺎﯾﺶھﺎی ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﺗﺠﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺳﺎده و روﺷﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻣﺘﺤﺎنﮐﺮدن‬
‫ﮐﻠﯿﺪھﺎ ﺑﻪﻣﺮور زﻣﺎن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ »ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ« ﺑﺮای آنھﺎ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ‬
‫ﭘﺎﺳﺨﯽ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺑﻪ ھﻤﺮاه دارد‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ زﻣﺎن ﺷﮑﻞ​ﮔﯿﺮی ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز‪ ،‬درک ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ اﺗﻔﺎقھﺎی ﻧﺎدر ﯾﺎ ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ آنھﺎ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺳﺎدهﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً اﺣﺘﻤﺎل روﯾﺪادھﺎی ﻧﺎدر اﻏﺮاق ﻣﯽﺷﻮد؛ ﭼﻮن ذھﻦ‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻗﺮار دارد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻓﮑﺮﮐﺮدن درﺑﺎرۀ ﯾﮏ روﯾﺪاد‪ ،‬ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‬
‫درﺳﺖﺑﻮدن آن را در ذھﻨﺘﺎن ﺗﺄﯾﯿﺪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﯾﮏ روﯾﺪاد ﻧﺎدر اﮔﺮ ﺑﻪطﻮر ﻣﺸﺨﺺ و‬
‫ﺧﺎص ﺗﻮﺟﻪ ﺟﻠﺐ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ وﯾﮋه ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﭼﺸﻢاﻧﺪازھﺎ‬
‫ﺑﻪوﺿﻮح ﺷﺮح داده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻗﻄﻌﯽ اﺳﺖ؛ ﻣﺜﻞ ‪ %٩٩‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮد ‪١٠٠٠‬‬
‫دﻻر و ‪ %١‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮد ھﯿﭽﯽ‪ .‬ﻧﮕﺮاﻧﯽ وﺳﻮاسﮔﻮﻧﻪ )اﺗﻮﺑﻮسھﺎی اورﺷﻠﯿﻢ(‪،‬‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ذھﻨﯽ زﻧﺪه )رزھﺎی ﻗﺮﻣﺰ(‪ ،‬ﺑﯿﺎﻧﯽ ﻣﺸﺨﺺ و ﻗﻄﻌﯽ )ﯾﮏ از ھﺰار(‪ ،‬ﯾﺎدآوری‬
‫ﺻ ﺮ ﯾ ﺢ )اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮح ﺣﺎل( در ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ ﻧﻘﺶ دارﻧﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ‬
‫ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ در ﮐﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎلھﺎی‬
‫ﮐﻢ‪ ،‬ذھﻦ ﻣﺎ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ رﻓﺘﺎر درﺳﺖ را ﻧﺪارد‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺒﺮ ﺑﺮای ﺳﺎﮐﻨﺎن ﺳﯿﺎرهای ﮐﻪ در‬
‫ﻣﻌﺮض اﺗﻔﺎقھﺎی ﻧﺎدر ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﭼﻨﺪان ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫***‬

‫رد ﭘﺎی روﯾﺪادھﺎی ﻧﺎدر‬

‫»ﺳﻮﻧﺎﻣﯽ ﺣﺘﯽ در ژاﭘﻦ ھﻢ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎدر اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺑﻪﻗﺪری ﺗﺼﻮﯾﺮی زﻧﺪه و‬
‫آﺷﮑﺎر دارد ﮐﻪ ﺗﻮرﯾﺴﺖھﺎ اﺣﺘﻤﺎل آن را اﻏﺮاق ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫»ﭼﺮﺧﮥ ﻣﻌﻤﻮل ﻓﺎﺟﻌﻪ ھﻤﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻏﺮاق و ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ ﺷﺮوع و ﺑﻪ‬
‫ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺧﺘﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪«.‬‬
‫»ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﻘﻂ روی ﯾﮏ داﺳﺘﺎن ﺗﻤﺮﮐﺰ ﮐﻨﯿﻢ؛ وﮔﺮﻧﻪ اﺣﺘﻤﺎل آن را اﻏﺮاق ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ و ﺟﻤﻊ اﺣﺘﻤﺎﻟﺸﺎن رو ﺑﻪ ‪%١٠٠‬‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﯿﻢ‪«.‬‬
‫»آنھﺎ ﻣﯽﺧﻮاھﻨﺪ ﻣﺮدم ﺑﻪ اﯾﻦ رﯾﺴﮏ ھﻮﺷﯿﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﺑﺮای ھﻤﯿﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‬
‫ﯾﮏ ﻣﺮگ ﺑﯿﻦ ‪ ١٠٠٠‬ﻧﻔﺮ دارﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ از اﺛﺮ ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ ﻣﺨﺮج اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺳﯽ و ﯾﮑﻢ‪ :‬ﺳﯿﺎﺳﺖھﺎی روﯾﺎروﯾﯽ ﺑﺎ رﯾﺴﮏ‬

‫ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﺑﺎ دو رﺧﺪاد ھﻢزﻣﺎن زﯾﺮ ﻣﻮاﺟﻪ ھﺴﺘﯿﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا ھﺮ دو ﺗﺼﻤﯿﻢ را ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢ ﯾﮏ‪ :‬اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ :‬ﺑﺮد ﻗﻄﻌﯽ ‪ ٢۴٠‬دﻻر‬
‫ب‪ %٢۵ :‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮد ‪ ١٠٠٠‬دﻻر و ‪ %٧۵‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮد ھﯿﭻ‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢ دوم‪ :‬اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫پ‪ :‬ﺑﺎﺧﺖ ﻗﻄﻌﯽ ‪ ٧۵٠‬دﻻر‬
‫ت‪ %٧۵ :‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﺧﺖ ‪ ١٠٠٠‬دﻻر و ‪ %٢۵‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﺧﺖ ھﯿﭻ‪.‬‬
‫اﯾﻦ دو ﻣﺴﺌﻠﮥ اﻧﺘﺨﺎب‪ ،‬در ﺗﺎرﯾﺨﭽﮥ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﻧﻘﺶ ﻣﮫﻤﯽ دارﻧﺪ و ﺣﺮف‬
‫ﺗﺎزهای درﺑﺎرۀ ﻣﻨﻄﻖ ﻣﯽزﻧﻨﺪ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ھﻨﮕﺎم ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﺴﺌﻠﻪھﺎ ﺣﺲ‬
‫ﮐﺮدﯾﺪ‪ ،‬واﮐﻨﺶ اوﻟﯿﮥ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎی ﻗﻄﻌﯽ )اﻟﻒ و ب( ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اوﻟﯽ‬
‫ﺟﺬاﺑﯿﺖ و دوﻣﯽ اﻧﺰﺟﺎر ﺑﻮد‪ .‬ارزﯾﺎﺑﯽ اﺣﺴﺎﺳﯽ »ﺑﺮد ﻗﻄﻌﯽ« و »ﺑﺎﺧﺖ ﻗﻄﻌﯽ«‬
‫واﮐﻨﺸﯽ ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ ﭘﯿﺶ از‬
‫ﺗﻼش ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ اﻣﯿﺪ رﯾﺎﺿﯽ ھﺮ ﻗﻤﺎر‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺮد ‪ ٢۵٠‬دﻻر و ﺑﺎﺧﺖ‬
‫‪ ٧۵٠‬دﻻر‪ ،‬اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ﻣﻄﺎﺑﻖ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬اﺳﺖ و‬
‫اﻏﻠﺐ »اﻟﻒ»را ﺑﻪ »ب« و »پ« را ﺑﻪ »ت« ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎری دﯾﮕﺮ از‬
‫اﻧﺘﺨﺎبھﺎی ﺷﺎﻣﻞ اﺣﺘﻤﺎلھﺎی ﻣﺘﻮﺳﻂ و زﯾﺎد‪ ،‬در اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ھﻢ ﻣﺮدم ﻣﻌﻤﻮﻻ ً در‬
‫ﮏﮔﺮﯾﺰ و در ﺣﻮزۀ ﺑﺎﺧﺖ رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮﻧﺪ‪ .‬در آزﻣﺎﯾﺶ اﺻﻠﯽ ﻣﻦ و‬ ‫ﺣﻮزۀ ﺑﺮدھﺎ رﯾﺴ ​‬
‫آﻣﻮس‪ %٧٣ ،‬از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺗﺼﻤﯿﻢ اول‪ ،‬ﮔﺰﯾﻨﮥ »اﻟﻒ« و در ﺗﺼﻤﯿﻢ دوم‪،‬‬
‫ﮔﺰﯾﻨﮥ »ت« را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﮫﺎ ‪ %٣‬ﺗﺮﮐﯿﺐ »ب« و »پ« را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﭘﯿﺶ از ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ھﺮ دو ﮔﺰﯾﻨﻪ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ و‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ً اﯾﻦ ﮐﺎر را ﮐﺮدﯾﺪ؛ وﻟﯽ ﮐﺎری ﮐﻪ ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ ﻧﮑﺮدهاﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﭼﮫﺎر اﻧﺘﺨﺎب )اﻟﻒ و پ‪ ،‬اﻟﻒ و ت‪ ،‬ب و پ‪ ،‬ب و ت( اﺳﺖ ﺗﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ ﮐﺪام ﺗﺮﮐﯿﺐ را ﺑﯿﺶ از ھﻤﻪ دوﺳﺖ دارﯾﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺟﺪاﮔﺎﻧﮥ ﺷﻤﺎ ﺑﺮای دو‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﺣﺴﯽ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪه ﺑﻮد و دﻟﯿﻠﯽ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ‬
‫دردﺳﺮﺳﺎز ﺧﻮاھﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﺐ دو ﻣﺴﺌﻠﻪ زﺣﻤﺖآﻓﺮﯾﻦ اﺳﺖ و ﻧﯿﺎز ﺑﻪ‬
‫ﻗﻠﻢ و ﮐﺎﻏﺬ دارد‪ .‬ﺷﻤﺎ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻧﮑﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎبھﺎ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ت‪ %٢۵ :‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮﻧﺪهﺷﺪن ‪ ٢۴٠‬دﻻر و ‪ %٧۵‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﺧﺖ ‪ ٧۶٠‬دﻻر‬
‫ب‪ -‬پ‪ %٢۵ :‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮﻧﺪهﺷﺪن ‪ ٢۵٠‬دﻻر و ‪ %٧۵‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﺧﺖ ‪ ٧۵٠‬دﻻر‬
‫اﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﺳﺎدهای اﺳﺖ! ﮔﺰﯾﻨﮥ )ب‪.‬پ( ﻗﻄﻌﺎً ﺑﺮ )اﻟﻒ‪ .‬ت( ﻏﻠﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ‬
‫ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﭼﯿﺴﺖ‪ .‬ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻏﺎﻟﺐ در )اﻟﻒ‪ -‬ت( ﺗﺮﮐﯿﺐ دو ﮔﺰﯾﻨﮥ ردﺷﺪه در‬
‫ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻧﺨﺴﺖ اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﮫﺎ ‪ %٣‬از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب )ب‪ .‬پ( را ‪ %٧٣‬از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﺮﺟﯿﺢ داده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
 ‫وﺳﯿﻊ ﯾﺎ ﻣﺤﺪود؟‬

‫اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶھﺎ درﺑﺎرۀ ﻣﺤﺪودﯾﺖھﺎی ﻣﻨﻄﻖ اﻧﺴﺎن ﺣﺮف زﯾﺎدی ﺑﺮای ﮔﻔﺘﻦ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﭘﺎﻓﺸﺎری ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺗﺮﺟﯿﺤﺎت اﻧﺴﺎن ﺑﺮای‬
‫ﭼﯿﺰھﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﺷﻮﯾﻢ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺳﺮاﺑﯽ ﺑﯿﮫﻮده‪ .‬ﻧﮕﺎھﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﮥ آﺧﺮ و‬
‫ﺳﺎدهﺗﺮ ﺑﯿﻨﺪازﯾﺪ‪ .‬آﯾﺎ ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﺮدﯾﺪ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻨﯿﻦ اﻧﺘﺨﺎب آﺷﮑﺎری ﺑﻪ دو‬
‫ﻣﺴﺌﻠﮥ ﭘﯿﭽﯿﺪهای ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﻮد ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺧﻄﺎ واﻣﯽدارد؟ اﯾﻦ ﺑﻪطﻮر‬
‫ﮐﻠﯽ درﺳﺖ اﺳﺖ؛ ھﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﺳﺎدهای در ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺮد و ﺑﺎﺧﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫روشھﺎی ﺑﯽﺷﻤﺎری ﺑﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐھﺎی اﻧﺘﺨﺎبھﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﻮد ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﻧﺎﭘﺎﯾﺪاری‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺜﺎل ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ رﯾﺴﮏﮔﺮﯾﺰی درﺑﺎرۀ ﺑﺮدھﺎ و رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮی‬
‫درﺑﺎرۀ ﺑﺎﺧﺖھﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ھﺰﯾﻨﻪﺑﺮدار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﮕﺮشھﺎ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫ﺑﮫﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﺣﻔﻆ ﺑﺮدی ﻗﻄﻌﯽ و دوری از ﻗﻤﺎر و ھﺰﯾﻨﮥ اﻣﯿﺪ رﯾﺎﺿﯽ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر‬
‫دوری از ﺑﺎﺧﺖ ﻗﻄﻌﯽ ﻣﺎﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ھﺮ دوی اﯾﻦ ھﺰﯾﻨﻪھﺎ از ﯾﮏ ﺟﯿﺐ ﺧﺮج‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﺎ ھﺮ دو ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪطﻮر ھﻢزﻣﺎن روﺑﺮو ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫ﻧﮕﺮشھﺎی ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر ﺑﻪاﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎد ﺑﮫﯿﻨﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫دو راه ﺑﺮای ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﯾﮏ و دو وﺟﻮد داﺷﺖ‪:‬‬
‫• ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی ﻣﺤﺪود‪ :‬ﺗﺮﮐﯿﺐ دو اﻧﺘﺨﺎب ﺳﺎده ﮐﻪ ﺑﻪطﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫• ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی وﺳﯿﻊ‪ :‬اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﻣﻔﮫﻮﻣﯽ ﺑﺎ ﭼﮫﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪروﺷﻨﯽ ﻣﯽﺗﻮان دﯾﺪ ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی وﺳﯿﻊ ﺑﺮﺗﺮی دارد‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪،‬‬
‫در ھﺮ ﻣﻮردی ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺑﺎ ھﻢ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی وﺳﯿﻊ‬
‫ﺑﺮﺗﺮ اﺳﺖ ﯾﺎ ﺣﺪاﻗﻞ در ﻣﻮﺿﻊ ﺿﻌﻒ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﻓﮫﺮﺳﺘﯽ ﺑﻠﻨﺪ و ﺑﺎﻻﺗﺮ از‬
‫ﭘﻨﺞ ﻣﺴﺌﻠﮥ دوﺗﺎﯾﯽ ﭘﯿﺶ رو داﺷﺘﯿﺪ ﮐﻪ ھﻢزﻣﺎن رخ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی وﺳﯿﻊ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ‪ ٣٢‬ﮔﺰﯾﻨﮥ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی ﻣﺤﺪود ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از ﭘﻨﺞ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺳﺎده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﭘﻨﺞ اﻧﺘﺨﺎب در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﯾﮑﯽ از ‪ ٣٢‬ﮔﺰﯾﻨﮥ ﭘﯿﺶ روی‬
‫ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی وﺳﯿﻊ اﺳﺖ‪ .‬آﯾﺎ اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎب اﺳﺖ؟ ﺷﺎﯾﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻪﭼﻨﺪان‬
‫ﻣﺤﺘﻤﻞ‪ .‬ﯾﮏ ﻓﺮد ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی وﺳﯿﻊ را ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ‬
‫اﻧﺴﺎنھﺎ ﺑﻪطﻮر ذاﺗﯽ طﺮﻓﺪار ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی ﻣﺤﺪودﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎﻣﻌﯿﺖ ﻣﻨﻄﻘﯽ اﯾﺪهآل ﺑﺎ ذھﻦھﺎی ﻣﺤﺪود ﻣﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﭼﻮن ﻣﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯿﻢ و از ﺗﻼش ذھﻨﯽ ﺑﯿﺰارﯾﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً در روﯾﺎروﯾﯽ ﺑﺎ ھﺮ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل راه ﺣﻞ ﻣﯽﮔﺮدﯾﻢ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ از ﻣﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪھﺎ را ﺑﺎ ھﻢ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف ﻣﺪل اﻧﺴﺎن ﻣﻨﻄﻘﯽ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﻪ ﻣﻨﺒﻊ‬
‫ذھﻨﯽ و ﻧﻪ ﺗﻤﺎﯾﻠﯽ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻊﮐﺮدن ﻋﻤﻠﮑﺮدﻣﺎن دارﯾﻢ و ﻧﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎﯾﻤﺎن ﻣﻨﺴﺠﻢ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺳﺎﻣﻮﺋﻠﺴﻮن‬

‫ﭘﻞ ﺳﺎﻣﻮﺋﻠﺴﻮن ﮐﺒﯿﺮ‪ ،‬ﻏﻮل اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ‪ ،‬از دوﺳﺖ ﺧﻮد ﭘﺮﺳﯿﺪ آﯾﺎ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ در ﻗﻤﺎری ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ در آن‪ ،‬در ﺻﻮرت ﺑﺮد ‪ ٢٠٠‬دﻻر ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻣﯽآورد و ﺑﺎ ﺑﺎﺧﺖ ‪ ١٠٠‬دﻻر از دﺳﺖ ﻣﯽدھﺪ؟ دوﺳﺖ او ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﭼﻮن‬
‫‪ ١٠٠‬دﻻری ﮐﻪ ﻣﯽﺑﺎزم‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ ﺑﺮد ‪ ٢٠٠‬دﻻر ﻧﺎراﺣﺘﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ اﮔﺮ‬
‫ﺑ ﮕ ﺬ ا ر ی ‪ ١٠٠‬ﺑﺎر اﯾﻦ ﻗﻤﺎر را اﻣﺘﺤﺎن ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﻗﺒﻮل ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ «.‬ﺷﻤﺎ ھﻢ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﺎ‬
‫ﺣﺲ دروﻧﯽ دوﺳﺖ ﺳﺎﻣﻮﺋﻠﺴﻮن ﻣﻮاﻓﻘﯿﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻗﻤﺎری ﻣﻄﻠﻮب‪ ،‬وﻟﯽ ﭘﺮرﯾﺴﮏ‬
‫را ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺎر اﻧﺠﺎم دھﯿﺪ‪ ،‬رﯾﺴﮏ آن ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮد؛ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازی‬
‫درﺑﺎرۀ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ .‬ﺳﺎﻣﻮﺋﻠﺴﻮن ﺑﻪﻗﺪری ﻣﺠﺬوب ﭘﺎﺳﺦ دوﺳﺘﺶ ﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ آن را ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺮد‪ .‬او ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮد در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﺎص ﯾﮏ رﺿﺎﯾﺖطﻠﺐ ﻣﻄﻠﻖ‬
‫ﮐﻪ ﯾﮏ ﻗﻤﺎر را رد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﭼﻨﺪ ﻗﻤﺎر را ﻧﯿﺰ ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮد‪.‬‬
‫ﺳﺎﻣﻮﺋﻠﺴﻮن اﺑﺎﯾﯽ ﻧﺪاﺷﺖ ﻧﺘﯿﺠﮥ اﺛﺒﺎﺗﺶ ﮐﻪ از ﻗﻀﺎ ﺻﺤﯿﺢ ھﻢ ھﺴﺖ‪ ،‬در‬
‫ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﺎ ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ و ﺣﺘﯽ ﻣﻨﻄﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﺻﺪ ﻗﻤﺎر ﺑﻪﻗﺪری ﺟﺬاب‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ھﯿﭻ اﻧﺴﺎن ﻋﺎﻗﻠﯽ آن را رد ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﯿﻮ راﺑﯿﻦ و رﯾﭽﺎرد ﺗﯿﻠﺮ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﺖ ‪ ١٠٠‬دﻻر ﯾﺎ ‪ ٢٠٠‬دﻻر ﺑﺮد‪ ،‬ﺳﻮد‬ ‫اﺛﺒﺎت ﮐﺮدهاﻧﺪ‪» :‬ﻣﺠﻤﻮع ﺻﺪ ﻗﻤﺎر ‪ ۵٠ -۵٠‬ﺑﺎﺧ ِ‬
‫ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎری ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۵٠٠‬ھﺰار دﻻر دارد و ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺎﺧﺖ ﭘﻮل در اﯾﻦ ﺑﺎزی ﺗﻨﮫﺎ ﯾﮏ‬
‫ﺑ ﻪ ‪ ٢٣‬ھﺰار دﻻر اﺳﺖ و اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﺧﺖ ﺑﯿﺶ از ‪ ١٠٠٠‬دﻻر در آن‪ ،‬ﯾﮏ ﺑﻪ ‪ ۶٢‬ھﺰار‬
‫اﺳﺖ«‪ .‬ﻧﮑﺘﮥ ﺣﺮف آنھﺎ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﺗﺤﺖ ھﺮ‬
‫ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺪل اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻨﻄﻘﯽ دﭼﺎر ﻣﺸﮑﻠﯽ‬
‫ﺑﺰرﮔﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﻣﻮﺋﻠﺴﻮن اﺛﺒﺎت راﺑﯿﻦ را در ﺧﺼﻮص ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﻣﻀﺤﮏ ﮔﺮﯾﺰ از‬
‫ﺑﺎﺧﺖ ﺷﺪﯾﺪ در ﻗﻤﺎرھﺎی ﮐﻮﭼﮏ ﻧﺪﯾﺪه ﺑﻮد؛ وﻟﯽ ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ اﮔﺮ آنھﺎ را ﻣﯽدﯾﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻌﺠﺒﯽ ﻧﻤﯽﮐﺮد‪ .‬ﺗﻤﺎﯾﻞ او ﺑﻪ اﻣﮑﺎن ﻣﻨﻄﻘﯽداﻧﺴﺘﻦ رد ﭼﻨﯿﻦ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدی ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺑﺎور ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ او ﺑﻪ ﻣﺪل ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺗﻮﺟﯿﻪﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺟﺎزه دھﯿﺪ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎﺑﻊ ارزش ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎدهای‪ ،‬ﺗﻤﺎﯾﻞ دوﺳﺖ ﺳﺎﻣﻮﺋﻠﺴﻮن‬
‫)او را ﺳﺎم ﺻﺪا ﮐﻨﯿﺪ( را ﺷﺮح ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺳﺎم ﺑﺮای ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ اﯾﻦ ﺷﺮطﺑﻨﺪی را‬
‫ﺑﺎ ﺿﺮﯾﺐ دو ﺑﺮای ھﺮ ﺑﺎﺧﺖ ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ اﻣﯿﺪ رﯾﺎﺿﯽ‬
‫ھﺮ ﺷﺮطﺑﻨﺪی ﻣﯽﭘﺮدازد‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﯾﮏ‪ ،‬دو و ﺳﻪ ﺑﺎر ﭘﺮﺗﺎب ﺳﮑﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ ﮐﻪ اﻣﯿﺪ رﯾﺎﺿﯽ اﯾﻦ ﻗﻤﺎر ‪ ۵٠‬اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﯾﮏ ﭘﺮﺗﺎب ﺑﺮای ﺳﺎم ھﯿﭻ‬
‫ارزﺷﯽ ﻧﺪارد؛ ﭼﻮن او رﻧﺞ ﺑﺎﺧﺘﻦ ﯾﮏ دﻻر را ﺑﻪ ﻣﯿﺰان دوﺑﺮاﺑﺮ ﻟﺬتﺑﺮدن ﯾﮏ دﻻر‬
‫ﺣﺲ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ ﻗﻤﺎر ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺳﺎم‬
‫درﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ارزش اﯾﻦ ﻗﻤﺎر ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ دو ﭘﺮﺗﺎب ﺳﮑﻪ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺎﺧﺖ ﺑﻪ ‪ %٢۵‬ﮐﺎھﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬دو‬
‫ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺷﺪﯾﺪ ﺑﺮد ‪ ۴٠٠‬و ﺑﺎﺧﺖ ‪ ٢٠٠‬دﻻر‪ ،‬ارزش ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ را ﺧﻨﺜﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ ﭼﻮن‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ دارﻧﺪ و ﺑﺎﺧﺖ ﺑﺮای ﺳﺎم دوﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺮد ارزش دارد؛ وﻟﯽ ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی‬
‫ﻣﯿﺎﻧﯽ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﯾﮏ ﺑﺮد و ﯾﮏ ﺑﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ و ﻗﻤﺎر را در ﻣﺠﻤﻮع ﻣﺜﺒﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﮫﺎی ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی ﻣﺤﺪود و ﺟﺎدوی ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی ﻗﻤﺎرھﺎ را ﻣﺸﺎھﺪه‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﮐﻨﻮن دو ﻗﻤﺎر ﻣﻄﻠﻮب دارﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﻪﺗﻨﮫﺎﯾﯽ ارزﺷﯽ ﺑﺮای ﺳﺎم ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫آنھﺎ را ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﻪ او ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﮐﺮده ﺑﻮدﯾﻢ‪ ،‬ھﺮ دو را رد ﻣﯽﮐﺮد؛ وﻟﯽ اﮔﺮ آنھﺎ را‬
‫ﺑﺎ ھﻢ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ارزﺷﯽ ﻣﻌﺎدل ‪ ۵٠‬دﻻر دارد!‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺎ ﺳﻪ ﭘﺮﺗﺎب ﺑﮫﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﺷﺪﯾﺪ ﺑﺎز ھﻢ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ را ﺧﻨﺜﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﮐﻢرﻧﮓﺗﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﭘﺮﺗﺎب ﺳﻮم ﮐﻪ ﺑﻪﺗﻨﮫﺎﯾﯽ ھﯿﭻ ارزﺷﯽ ﻧﺪارد‪،‬‬
‫‪ ۶٢ /۵‬دﻻر ﺑﻪ ارزش اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺳﺎم ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﭘﻨﺞ ﻗﻤﺎر‬
‫ﭘﯽ در ﭘﯽ را درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﯿﺪ رﯾﺎﺿﯽ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدش ﺑﻪ ‪ ٢۵٠‬دﻻر ﻣﯽرﺳﺪ و‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﺧﺖ در اﯾﻦ ﻗﻤﺎر ﺑﻪ ‪ %١٨ /٧۵‬ﻣﯽرﺳﺪ و ﻣﻌﺎدل ﭘﻮﻟﯽ آن ﺑﺮاﺑﺮ ‪٢٠٣ /١٢۵‬‬
‫دﻻر ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺟﻨﺒﮥ ﻣﮫﻢ اﯾﻦ داﺳﺘﺎن ﺑﺪون ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ ﺳﺎم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻗﻤﺎرھﺎی ﻣﻄﻠﻮب ﺑﻪ ﮐﺎھﺶ ﺳﺮﯾﻊ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﺧﺖ و اﺛﺮ ﮔﺮﯾﺰ از‬
‫ﺑﺎﺧﺖ در رﻓﺘﺎر او ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ اﮔﺮ ﺳﺎم ﻗﻤﺎر ﺗﮏ ﻣﻄﻠﻮﺑﯽ را رد ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮای او‬
‫ﻧﺼﯿﺤﺘﯽ دارم ﮐﻪ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ھﻢ رﻓﺘﺎری ﻣﺎﻧﻨﺪ او دارﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯾﺘﺎن ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻣﻦ ﺑﺎ ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ ﺷﻤﺎ ھﻤﺪردی ﻣﯽﮐﻨﻢ؛ وﻟﯽ اﯾﻦ اﺣﺴﺎس ھﺰﯾﻨﮥ زﯾﺎدی روی‬
‫دﺳﺘﺘﺎن ﻣﯽﮔﺬارد‪ .‬ﻟﻄﻔﺎً ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ‪ :‬آﯾﺎ ﺷﻤﺎ در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮگ‬
‫ھﺴﺘﯿﺪ؟ اﯾﻦ آﺧﺮﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﻗﻤﺎری ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺮای ﺷﻤﺎ اﺳﺖ؟ اﻟﺒﺘﻪ ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ دﻗﯿﻘﺎً ﺑﺎ ھﻤﯿﻦ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد روﺑﺮو ﺷﻮﯾﺪ؛ وﻟﯽ ﻓﺮﺻﺖھﺎی ﺑﺴﯿﺎری ﺧﻮاھﯿﺪ‬
‫داﺷﺖ ﮐﻪ ﻗﻤﺎرھﺎی ﮐﻮﭼﮑﯽ را درﺑﺎرۀ داراﯾﯽ ﺧﻮد ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﯿﺪ اﯾﻦ‬
‫ﻗﻤﺎرھﺎ را ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای ﺑﺰرگ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ و ﺷﻌﺎری ﺑﺮای ﺧﻮد ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻖ اﻗﺘﺼﺎدی ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻟﻄﻒ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﻪ ﺧﻮدﺗﺎن‬
‫ﮐﺮدهاﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﻌﺎر را ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﺑﺴﭙﺎرﯾﺪ‪» :‬ﺑﺎزی‪ ،‬ﺑﺮد و ﺑﺎﺧﺖ دارد«‪(٣٣۴).‬‬
‫ھﺪف اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﺿﺮباﻟﻤﺜﻞ ﮐﻨﺘﺮل اﺣﺴﺎﺳﺘﺎن ھﻨﮕﺎم ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﺧﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪ آن اﻋﺘﻤﺎد ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﺑﺴﭙﺎرﯾﺪ ﭼﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‬
‫رﯾﺴﮏ ﮐﻮﭼﮑﯽ را ﺑﺎ اﻣﯿﺪ رﯾﺎﺿﯽ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﺪ ﯾﺎ رد ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ از اﯾﻦ‬
‫ﺷﻌﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﯿﺎرھﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‬

‫• اﯾﻦ ﺷﻌﺎر زﻣﺎﻧﯽ ﮐﺎرﺳﺎز اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﻤﺎرھﺎ ھﻤﻪ از ھﻢ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاریھﺎﯾﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺻﻨﻌﺖ دﺳﺖ ﻣﯽزﻧﯿﺪ و ھﻤﻪ‬
‫ﺑﺎ ھﻢ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯽﺧﻮرﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺷﻌﺎر اﻋﺘﺒﺎری ﻧﺪارد‪.‬‬
‫• ﺗﻨﮫﺎ زﻣﺎﻧﯽ از اﯾﻦ ﺷﻌﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﺧﺖ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﻧﮕﺮاﻧﯽ درﺑﺎرۀ‬
‫ھﻤﮥ داراﯾﯽ ﺷﻤﺎ ﻧﺸﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﺑﺎﺧﺖ ﺑﻪ ﺧﺒﺮ ﺑﺪی در زﻧﺪﮔﯽﺗﺎن ﺗﺒﺪﯾﻞ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﯿﺪ!‬
‫• ﻧﺒﺎﯾﺪ از اﯾﻦ ﺷﻌﺎر ﺑﺮای رﯾﺴﮏھﺎی ﺑﺰرگ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﻧﺎﭼﯿﺰ ﺑﺮد در آنھﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﭘﯿﺮو ﻧﻈﻤﯽ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻪ آن ﻧﯿﺎز دارد‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﻗﻤﺎری‬
‫ﮐﻮﭼﮏ را ﺑﻪﺗﻨﮫﺎﯾﯽ در ﻧﻈﺮ ﻧﺨﻮاھﯿﺪ ﮔﺮﻓﺖ ﯾﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﮔﺮﯾﺰان از ﺑﺎﺧﺖ‬
‫ﻧﺨﻮاھﯿﺪ ﺑﻮد؛ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ واﻗﻌﺎً در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮگ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﯿﺰ ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﭼﯿﺰی‬
‫ﺑﺘﺮﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺗﻮﺻﯿﮥ ﻧﺎﻣﻤﮑﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺗﺎﺟﺮان ﺑﺎﺗﺠﺮﺑﻪ در ﺑﺎزارھﺎی ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺰرگ ھﺮ روز در‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ و ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی وﺳﯿﻊ در ﺑﺮاﺑﺮ رﻧﺞ ﺑﺎﺧﺖ‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬اﮐﻨﻮن ﻣﯽداﻧﯿﻢ اﻓﺮاد‬
‫آزﻣﻮدﻧﯽھﺎی در آزﻣﺎﯾﺶھﺎ ھﻢ ﺑﺎ اﻟﻘﺎی »ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎﺟﺮان ﻓﮑﺮﮐﺮدن« ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﮔﺮﯾﺰ‬
‫از ﺑﺎﺧﺖ ﺧﻮد را در ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﺸﺨﺺ درﻣﺎن ﮐﻨﻨﺪ؛ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﺎﺟﺮان ﺣﺮﻓﻪای ﮐﺎرت‬
‫ﺑﯿﺲﺑﺎل ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﻣﺒﺘﺪﯾﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻤﻠﮏ ﻧﺎﺗﻮان ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﯽ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی رﯾﺴﮑﯽ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﯾﻂ و ﻋﻤﻠﮑﺮدی ﺧﺎص ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ ﺗﺎ‬
 ‫ﻗﻤﺎری را ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﺧﺖ در آن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ ﯾﺎ رد ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻗﺎﻟﺐ‬
‫ﻣﺤﺪود ﺑﻪ آنھﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪» :‬ھﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢ را ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﺟﺪا از دﯾﮕﺮی ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ و‬
‫اﺣﺴﺎس ﺧﻮد را ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ«‪ .‬ﺑﺮای ﭘﺪﯾﺪآوردن ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی وﺳﯿﻊ از ﻋﺒﺎرتھﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫»ﺧﻮد را ﯾﮏ ﺗﺎﺟﺮ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ« ﯾﺎ »اﯾﻦ ﮐﺎر را ھﻤﯿﺸﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ« ﯾﺎ »اﯾﻦ را ﯾﮑﯽ از‬
‫ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﻣﺎﻟﯽ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺟﻤﻊ آنھﺎ داراﯾﯽ ﺷﻤﺎ را ﺗﺸﮑﯿﻞ‬
‫ﻣﯽدھﺪ« اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﭘﮋوھﺸﮕﺮان ﭘﺎﺳﺦ اﺣﺴﺎﺳﯽ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺑﺮد و ﺑﺎﺧﺖ را ﺑﺎ‬
‫اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﺷﺎﺧﺺ روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﺳﺎﻧﺎﯾﯽ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﭘﻮﺳﺖ ارزﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرﻓﺖ‪ ،‬ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی وﺳﯿﻊ واﮐﻨﺶ ﺑﻪ ﺑﺎﺧﺖ را ﺗﻠﻄﯿﻒ‬
‫ﮐﺮد و ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﭘﺬﯾﺮش رﯾﺴﮏ را اﻓﺰاﯾﺶ داد‪.‬‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺐ ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ و ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی ﻣﺤﺪود‪ ،‬ﻧﻔﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮھﺰﯾﻨﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺳﻮدﺑﺮدن از ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی وﺳﯿﻊ و ذﺧﯿﺮۀ اﻧﺮژی وﻗﺖ ﺧﻮد از‬
‫طﺮﯾﻖ ﮐﺎھﺶ دﻓﻌﺎت وارﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاریھﺎی ﺧﻮد‪ ،‬از اﯾﻦ ﻧﻔﺮﯾﻦ رھﺎﯾﯽ ﯾﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻧﺒﺎلﮐﺮدن دﻗﯿﻖ و روزاﻧﮥ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﺗﺎن‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ از ﭘﯿﺶ ﺑﺎﺧﺘﻪای اﺳﺖ؛‬
‫ﭼﻮن درد ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺎﺧﺖ ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬ﻓﺮاﺗﺮ از ﻟﺬت ﺑﺮدھﺎی ﮐﻮﭼﮏ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ‪ .‬ھﺮ‬
‫ﭼﮫﺎرﻣﺎه ﯾﮏ ﺑﺎر ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ؛ ﺷﺎﯾﺪ ھﻢ زﯾﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﮫﺒﻮد ﮐﯿﻔﯿﺖ‬
‫اﺣﺴﺎﺳﯽ زﻧﺪﮔﯽﺗﺎن‪ ،‬ﭘﺮھﯿﺰ ﻋﺎﻣﺪاﻧﻪ از ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﺑﮫﺒﻮد ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ و ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی آنھﺎ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬واﮐﻨﺶ ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻪ‬
‫ﺧﺒﺮھﺎی ﺑﺪ‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ ﺗﻘﻮﯾﺖﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاراﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی ﮐﻠﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﺷﺎن را دﯾﺮ ﺑﻪ دﯾﺮ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً‬
‫رﯾﺴﮏﮔﺮﯾﺰی ﮐﻤﺘﺮی دارﻧﺪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﺪاﻧﯿﺪ‬
‫ﺳﮫﺎﻣﺘﺎن ھﺮ روز‪ ،‬ھﺮ ھﻔﺘﻪ ﯾﺎ ھﺮ ﻣﺎه ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً از ﺗﻐﯿﯿﺮھﺎی‬
‫ﺑﯿﮫﻮدۀ ﺳﮫﺎﻣﺘﺎن ﻣﺼﻮن ﻣﯽﻣﺎﻧﯿﺪ‪ .‬ارادۀ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺪادن ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺑﺮای ﻣﺪﺗﯽ طﻮﻻﻧﯽ‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد اﻗﺘﺼﺎدی را ارﺗﻘﺎ ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
 ‫ﺳﯿﺎﺳﺖھﺎی ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ رﯾﺴﮏ‬

‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی ﻣﺤﺪود ھﺴﺘﻨﺪ در ھﺮ ﺑﺎر ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ‬

‫اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﭘﺮرﯾﺴﮏ اوﻟﻮﯾﺘﯽ ﺗﺎزه ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ آنھﺎ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ رﯾﺴﮏ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ھﻤﯿﺸﻪ در ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻠﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻪ آن ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی آﺷﻨﺎی اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ »ھﻤﯿﺸﻪ ﻣﻮﻗﻊ‬
‫ﺧﺮﯾﺪ ﺑﯿﻤﻪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻓﺮاﻧﺸﯿﺰ ﻣﻤﮑﻦ را ﺗﮫﯿﻪ ﮐﻨﯿﺪ« و »ھﺮﮔﺰ واراﻧﺘﯽ اﺿﺎﻓﯽ‬
‫ﻧﺨﺮﯾﺪ« اﺳﺖ‪ .‬ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ رﯾﺴﮏ‪ ،‬از ﻧﻮع ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی وﺳﯿﻊ اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﻣﺜﺎلھﺎی ﺑﯿﻤﻪای ﺷﻤﺎ اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺎﺧﺖ ھﻤﮥ ﻣﺒﻠﻎ ﯾﺎ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﯿﻤﻪﺷﺪه را‬
‫دارﯾﺪ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺮﺗﺒﻂ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺷﻤﺎ در ﮐﺎھﺶ ﯾﺎ ﺣﺬف رﻧﺞ ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﺎﺧﺖ‬
‫ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﯾﻦ اﻣﺮ را ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﻔﮑﺮ ﻋﻤﻠﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫»ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ را در ﻣﻌﺮض ﭼﻨﯿﻦ رﻧﺠﯽ ﻗﺮار ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‬
‫ﻓﻮاﯾﺪ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﺧﻮاھﺪ آورد«‪.‬‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ رﯾﺴﮏ ﮐﻪ ھﻤﮥ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ را ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺎن دﯾﺪ‬
‫ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻣﺸﮑﻼت ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ در ﻣﻮردش ﺑﺤﺚ ﮐﺮدم‪ .‬ﻧﻤﺎی‬
‫ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﺗﻤﺮﮐﺰ را از روی ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﺧﺎص ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻓﻌﻠﯽ ﺑﻪ آﻣﺎر ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎ و‬
‫دﺳﺘﺎوردھﺎی ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎی ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻌﻄﻮف ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎی ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی‬
‫وﺳﯿﻊ‪ ،‬ﻓﮑﺮﮐﺮدن درﺑﺎرۀ ﻧﻘﺸﻪھﺎ و طﺮحھﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﯿﺎﺳﺖ روﯾﺎروﯾﯽ ﺑﺎ رﯾﺴﮏ‪،‬‬
‫ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی وﺳﯿﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﭘﺮرﯾﺴﮏ ﺧﺎﺻﯽ را در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از‬
‫اﻧﺘﺨﺎبھﺎی ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻗﺮار ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫دﯾﺪ ﺑﯿﺮوﻧﯽ و ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ رﯾﺴﮏ دو درﻣﺎن ﺑﺮای ﺳﻮﮔﯿﺮیھﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎری از ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ دو درﻣﺎن‬
‫ﻪرﯾﺰی و اﺣﺘﯿﺎط‬ ‫ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از‪ :‬ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ ﺑﯿﺶ از اﻧﺪازۀ ﺳﻔﺴﻄﮥ ﺑﺮﻧﺎﻣ ​‬
‫اﻏﺮاقﺷﺪه ﻧﺎﺷﯽ از ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ‪ .‬اﯾﻦ دو ﺳﻮﮔﯿﺮی در ﺗﻀﺎد ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪﺷﺪه‪ ،‬اﻓﺮاد و ﺳﺎزﻣﺎنھﺎ را در ﺑﺮاﺑﺮ اﺛﺮ ﻓﻠﺞﮐﻨﻨﺪۀ ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ آنھﺎ را از ﺑﯽﺧﺮدیھﺎی ﻧﺎﺷﯽ از اطﻤﯿﻨﺎن ﺑﯿﺶ‬
‫از اﻧﺪازۀ ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ ﻧﺠﺎت ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﺮای ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪﮔﺎن ﻣﻄﻠﻮب‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮشﺑﯿﻦھﺎ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎﯾﺸﺎن ﻣﺤﺘﺎطﺎﻧﻪﺗﺮ از ﻣﯿﺰان واﻗﻌﯽ آن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪهھﺎی ﺑﺎﺧﺖﮔﺮﯾﺰ ﻧﯿﺰ ﺑﻪدرﺳﺘﯽ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدھﺎی ﺑﺤﺮاﻧﯽ را رد‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ در ﻏﯿﺮ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ھﯿﭻ ﺗﻀﻤﯿﻨﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﮐﻪ‬
‫اﯾﻦ دو ﺳﻮﮔﯿﺮی در ھﺮ ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ را ﺧﻨﺜﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﮐﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ زﯾﺎدی و ﺑﺎﺧﺖﮔﺮﯾﺰی را ﺣﺬف ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﮑﻨﺪ‪ .‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻧﻤﺎی‬
‫ﺑﯿﺮوﻧﯽ و ﺳﯿﺎﺳﺖ روﺑﺮوﺷﺪن ﺑﺎ رﯾﺴﮏ ﺑﺎﯾﺪ ھﺪف ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫رﯾﭽﺎرد ﺗﯿﻠﺮ از ﺑﺤﺜﯽ درﺑﺎرۀ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺑﺎ ﻣﺪﯾﺮان ارﺷﺪ ‪ ٢۵‬ﺑﺨﺶ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻪای ﭘﺮرﯾﺴﮏ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن در اﯾﻦ‬‫ﺑﺰرگ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ .‬او از آنھﺎ ﺧﻮاﺳﺖ ﮔﺰﯾﻨ ​‬
‫اﻧﺘﺨﺎب‪ ،‬ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﯾﮑﺴﺎن‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﯽ از ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﺑﺪھﻨﺪ ﯾﺎ دوﺑﺮاﺑﺮ آن را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪ .‬ھﯿﭻﯾﮏ از ﻣﺪﯾﺮان ﺗﻤﺎﯾﻞ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﻗﻤﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎﮐﯽ را ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺗﯿﻠﺮ رو ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ ﺣﺎﺿﺮ در‬
‫ﺟﻠﺴﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻧﻈﺮ او را ﻣﯽﭘﺮﺳﺪ‪ .‬ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدھﺪ‪» :‬ﻣﻦ دوﺳﺖ‬
‫دارم ھﻤﮥ آنھﺎ اﯾﻦ رﯾﺴﮏ را ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ«‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﮑﺎﻟﻤﻪ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼ ً طﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺐﺑﻨﺪی وﺳﯿﻌﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺠﻤﻮﻋﺎً ‪ ٢۵‬ﺷﺮطﺑﻨﺪی را در ﻧﻈﺮ‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ ﻗﺎﻟ ​‬
‫ﺑﮕﯿﺮد؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎم ﮐﻪ درﺑﺎرۀ ‪ ١٠٠‬ﺑﺎر ﭘﺮﺗﺎب ﺳﮑﻪ ﺑﻪ ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی آﻣﺎری و ﮐﺎھﺶ‬
‫رﯾﺴﮏ ﻣﺠﻤﻮع اﻋﺘﻤﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
 ‫رد ﭘﺎی ﺳﯿﺎﺳﺖھﺎی ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ رﯾﺴﮏ‬

‫»ﺑﻪ او ﺑﮕﻮ ﻣﺜﻞ ﯾﮏ ﺗﺎﺟﺮ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﺪ! ﺑﺎزی‪ ،‬ﺑﺮد و ﺑﺎﺧﺖ دارد‪«.‬‬
‫»ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﺳﮫﺎم ﺧﻮدم را ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﺑﺎر در ﻓﺼﻞ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎﺧﺖﮔﺮﯾﺰﺗﺮ‬
‫از آن ھﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﻧﻮﺳﺎنھﺎی ھﺮ روز ﺳﮫﺎم را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﻢ‪«.‬‬
‫»آن​ھﺎ ھﯿﭻوﻗﺖ واراﻧﺘﯽ اﺿﺎﻓﯽ ﻧﻤﯽﺧﺮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ آنھﺎﺳﺖ‪«.‬‬
‫»ھﺮﮐﺪام از ﻣﺪﯾﺮان ﻣﺎ در ﺣﻮزۀ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﺸﺎن ﺑﺎﺧﺖﮔﺮﯾﺰﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎﻣﻼ ً طﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ؛‬
‫وﻟﯽ ﻧﺘﯿﺠﻪاش ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﺷﺮﯾﮏ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﮐﺎﻓﯽ رﯾﺴﮏ ﻧﮑﻨﺪ‪«.‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺳﯽ و دوم‪ :‬اﻣﺘﯿﺎزدھﯽ‬

‫اﻧﮕﯿﺰهھﺎی اﺻﻠﯽ ﺑﺮای ﮐﺴﺐ ﭘﻮل‪ ،‬اﻟﺰاﻣﺎً ﻣﺎﻟﯽ ﻧﯿﺴﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪﺟﺰ ﺑﺮای ﮐﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻓﻘﯿﺮﻧﺪ و درآﻣﺪﺷﺎن ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺮای ﺑﻘﺎی آنھﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﯿﻠﯿﺎردری ﮐﻪ در‬
‫ﺟﺴﺘﺠﻮی ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﺎرد ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ و ﺑﺮای ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪۀ ﺣﺎﺿﺮ در ﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﺗﺠﺮﺑﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﭘﻮل ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻮل ﺗﻨﮫﺎ ﻣﻌﯿﺎر از اﻣﺘﯿﺎزھﺎی ﻋﺰت ﻧﻔﺲ و‬
‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺟﺎﯾﺰهھﺎ و ﺗﻨﺒﯿﻪھﺎ‪ ،‬وﻋﺪهھﺎ و ﺗﮫﺪﯾﺪھﺎ ھﻤﻪ درون‬
‫ذھﻦ ﻣﺎ ﺟﺎی دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪدﻗﺖ اﻣﺘﯿﺎز آنھﺎ را ﺛﺒﺖ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬آنھﺎ اوﻟﻮﯾﺖھﺎﯾﻤﺎن را‬
‫ﺷﮑﻞ ﻣﯽدھﻨﺪ و اﻧﮕﯿﺰۀ ﮐﺎرھﺎﯾﻤﺎن ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ ﻣﺜﻞ ﻣﺤﺮکھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﯿﻂ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻓﺮاھﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ اداﻣﮥ اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﮥ اﻋﺘﺮاف‬
‫ﺑﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ھﻤﭽﻨﺎن ﺑﺮ ﺑﺎﺧﺖ ﺧﻮد ﭘﺎﻓﺸﺎری ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ رﻓﺘﺎرھﺎی ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺗﻌﺼﺐ ﻣﯽورزﯾﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﺮزی ﻣﺸﺨﺺ و‬
‫ﻓﺮﯾﺒﻨﺪه ﺑﯿﻦ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن و از دﺳﺖ دادن‪ ،‬اﻧﺠﺎمدادن و ﻧﺪادن ﻣﯽﮐﺸﯿﻢ؛ ﭼﻮن‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﯾﮑﯽ ﺑﺰرگﺗﺮ از دﯾﮕﺮی اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻮﻟﯽ ﮐﻪ ﻧﮫﺎﯾﺘﺎً اﯾﻦ ﺟﻮاﯾﺰ و ﻣﺠﺎزات ﺑﺎ آن‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً اﺣﺴﺎﺳﯽ اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺷﮑﻠﯽ از درﮔﯿﺮی ذھﻨﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ در ﺑﺮﺧﻮرد اﻓﺮاد ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهای از ﺳﺎزﻣﺎنھﺎ ﺗﺪاﺧﻞ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪیھﺎ را‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
 ‫ﺣﺴﺎبھﺎی ذھﻨﯽ‬

‫رﯾﭽﺎرد ﺗﯿﻠﺮ ﺳﺎلھﺎی زﯾﺎدی ﻣﺠﺬوب ﺷﺒﺎھﺖ دﻧﯿﺎی ﺣﺴﺎﺑﺪاری و ﺣﺴﺎبھﺎی‬

‫ذھﻨﯽ ﻣﺎ ﺑﺮای ادارۀ زﻧﺪﮔﯽﻣﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﺣﺴﺎبھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮔﺎه ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎﯾﯽ‬
‫ﮐﺎﻣﻼ ً اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ و ﮔﺎه ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻔﯿﺪ در ﭘﯽ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺣﺴﺎبھﺎی ذھﻨﯽ اﻧﻮاع‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﭘﻮل ﺧﻮد را در ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺣﺴﺎب ﻧﮕﮫﺪاری ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺣﺴﺎبھﺎی ﻣﺎ‬
‫ﮔﺎه از ﻧﻮع ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و ﮔﺎه ﻓﻘﻂ ذھﻨﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺮای ﺧﺮﺟﯽ‪ ،‬ﭘﺲاﻧﺪاز ﮐﻠﯽ‪،‬‬
‫ﭘﺲاﻧﺪاز ﺧﺎص ﺑﺮای ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻤﺎن ﯾﺎ ﺿﺮورتھﺎی ﭘﺰﺷﮑﯽ ﭘﻮل دارﯾﻢ‪ .‬ﺑﺮای‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ از اﯾﻦ ﺣﺴﺎب و رﻓﻊ ﻧﯿﺎزھﺎﯾﻤﺎن رﺗﺒﻪﺑﻨﺪی روﺷﻨﯽ دارﯾﻢ‪ .‬ﻣﺎ از ﺣﺴﺎبھﺎ‬
‫ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺧﻮدﮐﻨﺘﺮﻟﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ؛ ﻣﺸﺎﺑﻪ آﻧﭽﻪ در ﺑﻮدﺟﻪﺑﻨﺪی ھﺰﯾﻨﮥ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻣﺼﺮف اﺳﭙﺮﺳﻮ ﯾﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺎﻋﺖھﺎی ورزﺷﻤﺎن اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﯽدھﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﺮای ﺧﻮدﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﺑﮫﺎﯾﯽ ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ؛ ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﭘﺲاﻧﺪاز‬
‫ﭘﻮل در ﯾﮏ ﺣﺴﺎب و ﻗﺮضﮔﺮﻓﺘﻦ از ﮐﺎرتھﺎی اﻋﺘﺒﺎری‪ .‬اﻗﺘﺼﺎدھﺎی ﻣﺪل ﻣﻨﻄﻘﯽ‪،‬‬
‫ﺣﺴﺎبھﺎی ذھﻨﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ دﯾﺪﮔﺎھﯽ ﻣﻔﮫﻮﻣﯽ از ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎ دارﻧﺪ و ﺑﺎ‬
‫رﯾﺴﮏھﺎی ﺧﺎرﺟﯽ ھﺪاﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای اﻧﺴﺎنھﺎ‪ ،‬ﺣﺴﺎبھﺎی ذھﻨﯽ‬
‫ﺐﺑﻨﺪی ﻣﺤﺪودﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ ھﻤﻪﭼﯿﺰ را ﺑﺎ ذھﻨﯽ ﻣﺤﺪود ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل‬ ‫ﺷﮑﻠﯽ از ﻗﺎﻟ ​‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺴﺎبھﺎی ذھﻨﯽ ﺑﻪطﻮر ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺮای ﺣﻔﻆ اﻣﺘﯿﺎزھﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎطﺮ ﺑﯿﺎورﯾﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن ﮔﻠﻒ در ﺿﺮﺑﻪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺑﻮﮔﯽﻧﺸﺪن ﻣﯽزدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﭼﻘﺪر ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ از ﺿﺮﺑﻪھﺎﯾﯽ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﯾﮏ ﺑِﺮدی‬
‫ﻣﯽزدﻧﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن ﺧﻮب ﺑﺮای ھﺮ‬
‫ﺳﻮراخ ﺣﺴﺎب ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪای دارﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﮐﻠﯽ دﻗﺖ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﯽ ﮐﻨﺎﯾﻪآﻣﯿﺰ ﮐﻪ ﺗﯿﻠﺮ در ﯾﮑﯽ از ﻣﻘﺎﻟﻪھﺎی اوﻟﯿﻪ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﮐﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬از ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺟﻠﻮهھﺎی ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﺛﺮ ﺣﺴﺎبھﺎی ذھﻨﯽ ﺑﺮ رﻓﺘﺎر اﻧﺴﺎنھﺎ‬
‫ﭘﺮده ﺑﺮ ﻣﯽدارد‪:‬‬
‫دو طﺮﻓﺪار ﻣﺸﺘﺎق ورزش ﻣﯽﺧﻮاھﻨﺪ ‪ ۶۴‬ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﺳﻔﺮ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﯾﮏ ﻣﺴﺎﺑﻘﮥ‬
‫ﺑﺴﮑﺘﺒﺎل را از ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از آنھﺎ ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ ﺑﻠﯿﺖ ﭘﻮل داده اﺳﺖ و‬
‫دﯾﮕﺮی ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ ﺑﻠﯿﺖ ﻣﯽرﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻠﯿﺖ راﯾﮕﺎﻧﯽ از دوﺳﺘﺶ ھﺪﯾﻪ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺷﺐ ﺑﺎزی اﻋﻼم ﻣﯽﺷﻮد وﺿﻌﯿﺖ ھﻮا ﺗﻮﻓﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺪامﯾﮏ از‬
‫اﯾﻦ دو طﺮﻓﺪار ﺟﺮﺋﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ در ھﻮای ﺗﻮﻓﺎﻧﯽ ﺑﻪ دﯾﺪن ﺑﺎزی ﺑﺮود؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﻓﻮری اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺎ ﻣﯽداﻧﯿﻢ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮی وﺟﻮد دارد طﺮﻓﺪاری ﮐﻪ ﺑﺮای‬
‫ﺑﻠﯿﺖ ﭘﻮل داده اﺳﺖ‪ ،‬آن ﺷﺐ راﻧﻨﺪﮔﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺗﻮﺿﯿﺢ آن ﺑﻪ ﺣﺴﺎبھﺎی‬
‫ذھﻨﯽ ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ‪ .‬ﻓﺮض ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ھﺮ دو طﺮﻓﺪار ﺣﺴﺎﺑﯽ ﺑﺮای دﯾﺪن ﺑﺎزی ﺑﺎز‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻧﺪﯾﺪن ﺑﺎزی اﯾﻦ ﺣﺴﺎبھﺎ را ﺑﺎ ﺗﺮاز ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽﺑﻨﺪد و ﺧﻮاه ﺑﺮای ﺑﻠﯿﺖ ﭘﻮل‬
‫داده ﺑﺎﺷﻨﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ ،‬ﻧﺎاﻣﯿﺪ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺷﺪ؛ وﻟﯽ ﺗﺮاز ﻧﮫﺎﯾﯽ ﺣﺴﺎب ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻠﯿﺖ را ﺧﺮﯾﺪه‪ ،‬ﻣﻨﻔﯽﺗﺮ از دﯾﮕﺮی اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ھﻢ ﺑﺎزی را از دﺳﺖ داده و ھﻢ از‬
‫ﺟﯿﺐ ﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻪﻣﺎﻧﺪن ﺑﺮای او ﺑﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﮕﯿﺰۀ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی دارد ﺗﺎ ﺑﺎزی را ﺑﺒﯿﻨﺪ و ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﺗﻮﻓﺎن راﻧﻨﺪﮔﯽ ﺧﻮاھﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ روشھﺎی ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ﺗﺮاز اﺣﺴﺎﺳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺑﺪون آﮔﺎھﯽ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﺪ‪ .‬اﺣﺴﺎس اﻧﺴﺎنھﺎ ﺑﺮای ﺷﺮاﯾﻂ ﺣﺴﺎبھﺎی ذھﻨﯽ آنھﺎ در‬
‫ﻧﻈﺮﯾﮥ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻗﺘﺼﺎد در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻗﺘﺼﺎد ﻣﯽﻓﮫﻤﺪ ﭘﻮل ﺑﻠﯿﺖ‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻧﻤﯽﺗﻮان آن را ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ و ﺑﮫﺎی آن از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎد اھﻤﯿﺘﯽ ﻧﻤﯽدھﺪ آن را ﺧﺮﯾﺪه ﯾﺎ از دوﺳﺘﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای اﻋﻤﺎل‬
‫رﻓﺘﺎر ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬از اﻣﮑﺎن ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ آﮔﺎه ﺑﺎﺷﺪ‪» :‬اﮔﺮ ﺑﻠﯿﺖ راﯾﮕﺎﻧﯽ از‬
‫دوﺳﺘﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدم‪ ،‬آﯾﺎ ﻗﺒﻮل ﻣﯽﮐﺮدم در ﺗﻮﻓﺎن راﻧﻨﺪﮔﯽ ﮐﻨﻢ؟« ﺑﺮای طﺮح‬
‫ﺳﺆاﻟﯽ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻦ‪ ،‬ذھﻨﯽ ﻓﻌﺎل و ﻣﻨﻈﻢ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران ﻗﺼﺪ ﻓﺮوش ﺳﮫﺎم ﺧﻮد را دارﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺎﯾﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ در‬
‫ﮐﺎر اﺧﺘﻼل اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﻣﯽﺧﻮاھﯿﺪ ھﺰﯾﻨﮥ ﻋﺮوﺳﯽ دﺧﺘﺮﺗﺎن را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺳﮫﺎم ﺧﻮد را‬
‫ﺑﻔﺮوﺷﯿﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻗﯿﻤﺖ ﺧﺮﯾﺪ ھﺮ ﺳﮫﺎم را ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ دارﯾﺪ و ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺳﮫﺎﻣﯽ را‬
‫ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﻗﯿﻤﺘﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ دارد‪» ،‬ﺑﺮﻧﺪه« ﻗﻠﻤﺪاد ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﺎزﻧﺪهﺑﻮدن ﺳﮫﺎم را ﺗﺸﺨﯿﺺ‬
‫ﻣﯽدھﯿﺪ‪ .‬ﺑﯿﻦ ﺳﮫﺎﻣﯽ ﮐﻪ دارﯾﺪ‪ ،‬ﺳﮫﺎم ﮐﺎﺷﯽﺳﺎزی ﺑﻠﻮﺑﺮی)‪ (٣٣۵‬ﺑﺮﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﻣﺮوز آنھﺎ را ﺑﻔﺮوﺷﯿﺪ‪ ۵٠٠٠ ،‬دﻻر ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺳﮫﺎم ﻣﺸﺎﺑﮫﯽ‬
‫در ﺗﯿﻔﺎﻧﯽ ﻣﻮﺗﻮرز)‪ (٣٣۶‬دارﯾﺪ ﮐﻪ ارزش ﻓﻌﻠﯽ آن ‪ ۵٠٠٠‬دﻻر ﮐﻤﺘﺮ از ﻗﯿﻤﺖ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ آن اﺳﺖ‪ .‬ارزش ھﺮ دو ﺳﮫﺎم در ھﻔﺘﻪھﺎی اﺧﯿﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ‬
‫ﮐﺪام ﺳﮫﺎم را ﻣﯽﻓﺮوﺷﯿﺪ؟‬
‫راھﯽ ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺮای ﻗﺎﻋﺪهﻣﻨﺪ ﮐﺮدن اﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﮑﻞ اﺳﺖ‪» :‬ﻣﻦ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﻢ ﺣﺴﺎب ﮐﺎﺷﯽﺳﺎزی ﺑﻠﻮﺑﺮی را ﺑﺒﻨﺪم و آن را ﯾﮏ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺑﺪاﻧﻢ؛ ﯾﺎ‬
‫ﺣﺴﺎب ﺗﯿﻔﺎﻧﯽ ﻣﻮﺗﻮرز را ﺑﺒﻨﺪم و ﯾﮏ ﺷﮑﺴﺖ در آﻣﺎر ﺧﻮد ﻗﻠﻤﺪاد ﮐﻨﻢ‪ .‬ﮐﺪام را‬
‫ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﻢ؟« اﮔﺮ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪﺻﻮرت اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺑﯿﻦ ﮐﺴﺐ ﻟﺬت ﯾﺎ رﻧﺞ ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎً ﺳﮫﺎم ﺑﻠﻮﺑﺮی را ﻣﯽﻓﺮوﺧﺘﯿﺪ و از آن ﻟﺬت ﻣﯽﺑﺮدﯾﺪ‪ .‬ﭘﮋوھﺶھﺎی‬
‫اﻗﺘﺼﺎدی ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺷﺪﯾﺪی ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺳﮫﺎم ﺑﺮﻧﺪه وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺧﻄﺎﯾﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻋﻨﻮاﻧﯽ ﻣﺒﮫﻢ دارد‪ :‬اﺛﺮ ﺗﻤﺎﯾﻠﯽ)‪.(٣٣٧‬‬
‫اﺛﺮ ﺗﻤﺎﯾﻠﯽ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪای از ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬار ﺑﺮای ھﺮ ﺳﮫﺎم‬
‫ﺧﻮد ﺣﺴﺎﺑﯽ دارد ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاھﺪ آنھﺎ را ﺑﺮﻧﺪه ﺑﺒﯿﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬
‫دﯾﺪﮔﺎھﯽ ﻣﻔﮫﻮﻣﯽ ﺑﻪ داراﯾﯽ ﺧﻮد دارد و ﺳﮫﺎﻣﯽ ﻣﯽﻓﺮوﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﺳﻮددھﯽ در آﯾﻨﺪه را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺪه ﯾﺎ ﺑﺎزﻧﺪهﺑﻮدن آن ﺗﻮﺟﮫﯽ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬آﻣﻮس درﺑﺎرۀ ﻣﮑﺎﻟﻤﻪای ﺑﺎ ﯾﮏ ﻣﺸﺎور اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﺎ ﻣﻦ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺸﺎور از ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮد ﻓﮫﺮﺳﺖ ﮐﺎﻣﻠﯽ از ھﻤﮥ ﺳﮫﺎﻣﺶ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺒﻠﻎ ﺧﺮﯾﺪ ھﺮ‬
‫ﯾﮏ ﺑﻪ او ﺑﺪھﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ آﻣﻮس از او ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪» :‬ﻣﮕﺮ ﻧﺒﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻗﯿﻤﺖ‬
‫ﺑﯽﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺎﺷﺪ؟« ﻣﺸﺎور ﺑﮫﺖزده ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ظﺎھﺮاً او ھﻤﻮاره ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺎور ﺑﻮده ﮐﻪ‬
‫وﺿﻌﯿﺖ ﺣﺴﺎبھﺎی ذھﻨﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪای ﻣﮫﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ً‬
‫ﺣﺪس آﻣﻮس درﺑﺎرۀ ﺑﺎور ﻣﺸﺎور اﻗﺘﺼﺎدیاش اﺣﺘﻤﺎﻻ درﺳﺖ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺣﺬف‬
‫ﻗﯿﻤﺖ ﺧﺮﯾﺪاری ﺳﮫﺎم درﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻗﯿﻤﺖ ﺧﺮﯾﺪاری ﺳﮫﺎم ﻣﮫﻢ اﺳﺖ و ﺑﺎﯾﺪ‬
‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﺛﺮ ﺗﻤﺎﯾﻠﯽ‪ ،‬ﺧﻄﺎﯾﯽ ﭘﺮھﺰﯾﻨﻪ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﭘﺮﺳﺶ ﻓﺮوش‬
‫ﺑﺮﻧﺪه ﯾﺎ ﺑﺎزﻧﺪه ﭘﺎﺳﺨﯽ روﺷﻦ دارد؛ زﯾﺮا ھﯿﭻ ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﻧﺪارد‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ داراﯾﯽ‬
‫ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ از اﺣﺴﺎس آﻧﯽ ﺧﻮد اھﻤﯿﺖ ﻣﯽدھﯿﺪ‪ ،‬ﺳﮫﺎم ﺗﯿﻔﺎﻧﯽ ﻣﻮﺗﻮرز‬
‫ﺑﺎزﻧﺪه را ﻣﯽﻓﺮوﺷﯿﺪ و ﺳﮫﺎم ﮐﺎﺷﯽﺳﺎزی ﺑﻠﻮﺑﺮی ﺑﺮﻧﺪه را ﻧﮕﻪ ﻣﯽدارﯾﺪ‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ‬
‫در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬ﻣﺎﻟﯿﺎت‪ ،‬ﻣﺤﺮک ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪی اﺳﺖ‪ :‬ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺑﺎﺧﺖھﺎ‬
‫ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺷﻤﺎ را ﮐﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻓﺮوش ﺳﮫﺎم ﺑﺮﻧﺪه ﺷﻤﺎ را در ﻣﻌﺮض‬
‫ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻗﺮار ﻣﯽدھﺪ‪ .‬اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ اﺑﺘﺪاﯾﯽ زﻧﺪﮔﯽ اﻗﺘﺼﺎدی را ھﻤﮥ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران‬
‫آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﻣﯽداﻧﻨﺪ و ﻋﺎﻣﻠﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه در ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎﯾﺸﺎن طﯽ ﯾﮏ ﻣﺎه از ﺳﺎل‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد! ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران در ﻣﺎه دﺳﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﺎﻟﯿﺎت ھﺴﺘﻨﺪ و‬
‫ﺳﮫﺎم ﺑﺎزﻧﺪۀ ﺑﯿﺸﺘﺮی را ﻣﯽﻓﺮوﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺰﯾﺖ ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ در ﺗﻤﺎم ﺳﺎل ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﯾﺎزده ﻣﺎل ﺳﺎل ﺣﺴﺎبھﺎی‬
‫ذھﻨﯽ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدی ﻏﻠﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﺪﻻل دﯾﮕﺮ ﻣﺘﻀﺎد ﺑﺎ ﻓﺮوش‬
‫ﺳﮫﺎم ﺑﺮﻧﺪه‪ ،‬ﻧﺎھﻨﺠﺎری ﺑﺎزاری ﻣﺴﺘﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﺎھﻨﺠﺎری‪ ،‬ﺳﮫﺎﻣﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪﺗﺎزﮔﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ارزش داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎھﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ روﻧﺪ اﻓﺰاﯾﺸﯽ ﭘﯿﺶ‬
‫ﻣﯽرود‪ .‬اﺛﺮ ﺧﺎﻟﺺ‪ ،‬ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ اﺳﺖ‪ :‬ﺳﻮد ﭘﺲ از ﮐﺴﺮ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻓﺮوش ﺗﯿﻔﺎﻧﯽ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻠﻮﺑﺮی ‪ ٣ /۴‬درﺻﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﺘﻦ ﺣﺴﺎب ذھﻨﯽ ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﯽ ﻟﺬتﺑﺨﺶ‬
‫اﺳﺖ؛ وﻟﯽ اﯾﻦ ﻟﺬت ﺑﮫﺎﯾﯽ دارد‪ .‬اﯾﻦ اﺷﺘﺒﺎه را ھﯿﭻ اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻧﻤﯽﺷﻮد و‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران ﺑﺎﺗﺠﺮﺑﻪ ھﻢ ﮐﻪ از ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺎزهﮐﺎرھﺎ ﮐﻤﺘﺮ در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪهای ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﮥ آﯾﻨﺪۀ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﻓﻌﻠﯽ ﺧﻮد ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻗﺘﺼﺎد ھﺮﮔﺰ ﻧﮕﺮان رﻓﻊ اﺷﺘﺒﺎهھﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺗﺼﻤﯿﻢ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﺑﯿﺸﺘﺮ روی ﺣﺴﺎﺑﯽ ﺑﺎزﻧﺪه ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﺑﮫﺘﺮی‬
‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ھﺰﯾﻨﮥ ﺑﯽﺑﺎزﮔﺸﺖ)‪ (٣٣٨‬ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد؛ ﺧﻄﺎﯾﯽ ﭘﺮھﺰﯾﻨﻪ ﮐﻪ در‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﮐﻮﭼﮏ و ﺑﺰرگ دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬راﻧﻨﺪﮔﯽ در ﺗﻮﻓﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﻠﯿﺘﯽ ﮐﻪ‬
‫ﭘﻮل آن را دادهاﯾﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺎی ھﺰﯾﻨﮥ ﺑﯽﺑﺎزﮔﺸﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺮﮐﺘﯽ را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ روی ﯾﮏ ﭘﺮوژه‪ ۵٠ ،‬ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر ﺧﺮج ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮوژه از‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻘﺐ اﺳﺖ و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎ ﺳﻮد ﻧﮫﺎﯾﯽ آن را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی‬
‫اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﮐﻤﺘﺮ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﭘﯿﺸﺒﺮد ﭘﺮوژه ﺑﻪ ‪ ۶٠‬ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺎز‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد دﯾﮕﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ھﻤﯿﻦ ﻣﺒﻠﻎ روی ﭘﺮوژهای ﺗﺎزه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﺳﻮدآورﺗﺮ از آن اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮﮐﺖ ﭼﻪ ﺧﻮاھﺪ ﮐﺮد؟ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ھﺰﯾﻨﻪھﺎی ﺑﯽﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺗﻦ ﺑﻪ راﻧﻨﺪﮔﯽ در ﺗﻮﻓﺎن دھﺪ و ﭘﻮل‬
‫ﺧﻮﺑﯽ را ﺻﺮف راھﯽ ﻧﺎدرﺳﺖ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﻘﺎرت ﺑﺴﺘﻦ ﺣﺴﺎب ﭘﺮھﺰﯾﻨﻪای را ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺷﮑﺴﺖ ﺑﻪ ﺟﺎن ﺑﺨﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ در اﻟﮕﻮی ﭼﮫﺎرﺗﺎﯾﯽ در ﺧﺎﻧﮥ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ‬
‫ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد؛ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﯿﻦ ﺑﺎﺧﺖ ﻗﻄﻌﯽ و ﻗﻤﺎری ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﻣﻄﺮح‬
‫ﻪﺻﻮرت ﻧﺎﺑﺨﺮداﻧﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﺳﺖ و ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﻗﻤﺎر ﺑ ​‬
‫ش ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ ﺷﮑﺴﺖ‪ ،‬ﯾﮏ اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ؛ وﻟﯽ از‬ ‫از ﻧﻈﺮ ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬ﺷﺘﺎب در ﺗﻼ ِ‬
‫ﭼﺸﻢ ﻣﺪﯾﺮی ﮐﻪ ﭘﺮوژه​ھﺎی ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎن را در اﺧﺘﯿﺎر دارد‪ ،‬اﯾﻦطﻮر ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻟﻐﻮ‬
‫ﭘﺮوژه​ای‪ ،‬ﻟﮑﮥ ﻧﻨﮕﯽ ھﻤﯿﺸﮕﯽ در ﮐﺎرﻧﺎﻣﮥ ﻣﺪﯾﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻼﻗﮥ ﺷﺨﺼﯽ او ﺑﻪ‬
‫ﻗﻤﺎرﮐﺮدن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ اوﻟﯿﻪ را‬
‫زﻧﺪه ﮐﻨﺪ ﯾﺎ ﺣﺪاﻗﻞ روز ﺣﺴﺎبرﺳﯽ را ﺑﻪ ﺗﻌﻮﯾﻖ ﺑﯿﻨﺪازد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ھﺰﯾﻨﻪھﺎی‬
‫ﺑﯽﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺮکھﺎی ﻣﺪﯾﺮ ﻣﺘﺄﺛﺮ از ھﺪفھﺎی ﺷﺮﮐﺖ و ﺳﮫﺎمداراﻧﺶ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺪﻟﯽ آﺷﻨﺎ از آﻧﭽﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ھﯿﺌﺖﻣﺪﯾﺮه ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ از اﯾﻦ درﮔﯿﺮیھﺎ آﮔﺎه اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻠﯽ را ﮐﻪ ﺑﺎر‬
‫ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی اوﻟﯿﻪ را ﺑﻪ دوش ﻣﯽﮐﺸﺪ و ﺟﻠﻮی ﺿﺮر ﺑﯿﺸﺘﺮ را‬
‫ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺑﺮﮐﻨﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﻋﻀﺎی ھﯿﺌﺖﻣﺪﯾﺮه اﻟﺰاﻣﺎً ﺑﺎور ﻧﺪارﻧﺪ ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ‬
‫ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ ﺣﺲ رﻗﺎﺑﺘﯽ ﮐﻤﺘﺮی دارد‪ .‬آنھﺎ ﺗﻨﮫﺎ ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ ﺟﺪﯾﺪ‬
‫ﺣﺴﺎبھﺎی ذھﻨﯽ ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ ﻧﺪارد و ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ھﺰﯾﻨﻪھﺎی ﺑﯽﺑﺎزﮔﺸﺖ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاریھﺎی ﻗﺒﻠﯽ در ارزﯾﺎﺑﯽ ﻓﺮﺻﺖھﺎی ﻓﻌﻠﯽ ﺑﯽاﻋﺘﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻄﺎھﺎی ھﺰﯾﻨﻪھﺎی ﺑﯽﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ اﻧﺴﺎنھﺎ در ﺷﻐﻞھﺎی‬
‫ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ازدواجھﺎی ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ و ﭘﮋوھﺶھﺎی ﺷﮑﺴﺖﺧﻮرده ﭘﺎﻓﺸﺎری ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺟﻮاﻧﯽ را دﯾﺪهام ﮐﻪ ﺑﺮای ﻧﺠﺎت ﭘﺮوژهای از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ ﺗﻘﻼ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ آن را ﺗﺮک و ﭘﺮوژهای ﺗﺎزه را آﻏﺎز ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ‬
‫ﭘﮋوھﺶھﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ ﺣﺪاﻗﻞ در ﺑﺮﺧﯽ زﻣﯿﻨﻪھﺎ اﯾﻦ ﺧﻂ ﺷﮑﺴﺖﭘﺬﯾﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در رﺷﺘﻪھﺎی اﻗﺘﺼﺎدی و ﺗﺠﺎری ﺧﻄﺎی ھﺰﯾﻨﻪھﺎی ﺑﯽﺑﺎزﮔﺸﺖ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و آﻣﻮزش داده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺧﻮب اﯾﻦ آﻣﻮزش‪ ،‬ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن اﯾﻦ رﺷﺘﻪھﺎ ﺑﻪ ﺗﺮک ﭘﺮوژهای ﺷﮑﺴﺖﺧﻮرده اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ‬

‫ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﯾﮏ ﺣﺲ و ﻣﺠﺎزاﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺮای ﺧﻮدﻣﺎن ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺗﺮس‬

‫از ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ ﻋﺎﻣﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺴﯿﺎری از ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﻣﺎ ﻧﻘﺶ دارد‪ .‬ﻋﺒﺎراﺗﯽ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ »اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻧﮑﻦ! ﭘﺸﯿﻤﺎن ﻣﯽﺷﻮی!« ھﺸﺪاری راﯾﺞ اﺳﺖ و ﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﮥ‬
‫ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ واﻗﻌﯽ‪ ،‬ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ اﺣﺴﺎﺳﯽ را دو روانﺷﻨﺎس‬
‫ھﻠﻨﺪی ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﺸﯿﺪه​اﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ را »ھﻤﺮاه ﺑﺎ اﺣﺴﺎﺳﯽ‬
‫ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫﺘﺮ از اﯾﻦھﺎ ﻣﯽﺑﻮدی؛ ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﻓﮑﺮھﺎﯾﯽ‬
‫درﺑﺎرۀ ﺧﻄﺎھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮐﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖھﺎﯾﯽ ﮐﻪ از دﺳﺖ دادﯾﺪ؛ ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻠﻨﮕﺮزدن ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﺮای ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﻄﺎی ﻣﺮﺗﮑﺐﺷﺪه و آرزوی ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن ﯾﮏ ﺣﺎدﺛﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﯾﺎ داﺷﺘﻦ ﻓﺮﺻﺘﯽ دوﺑﺎره«‪ .‬ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ ﺷﺪﯾﺪ ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﺑﺘﻮاﻧﯿﺪ ﺧﻮد را در ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﻏﯿﺮ از آﻧﭽﻪ اﻧﺠﺎم دادهاﯾﺪ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻣﺘﻘﺎﺑﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎی دﯾﮕﺮ ﺑﺮای واﻗﻌﯿﺖ‬
‫اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ھﺮ ﺳﺎﻧﺤﮥ ھﻮاﯾﯽ‪ ،‬داﺳﺘﺎنھﺎی ﺧﺎﺻﯽ درﺑﺎرۀ ﻣﺴﺎﻓﺮاﻧﯽ‬
‫ﻧﻘﻞ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ »ﻧﻤﯽﺑﺎﯾﺴﺖ« در ھﻮاﭘﯿﻤﺎ ﻣﯽﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در آﺧﺮﯾﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻠﯿﺖ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮوازﺷﺎن ﻋﻮض ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ روز ﻗﺒﻞ ﭘﺮواز ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ‬
‫ﻧﺎﭼﺎر ﺳﻔﺮ را ﺑﻪ ﺗﺄﺧﯿﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬وﯾﮋﮔﯽ ﻣﺸﺘﺮک ھﻤﮥ اﯾﻦ داﺳﺘﺎنھﺎی‬
‫ﺗﮑﺎن​دھﻨﺪه‪ ،‬در روﯾﺪادھﺎی ﻧﺎﻣﻌﻤﻮل آنھﺎ اﺳﺖ؛ ﺗﺼﻮﯾﺮﺳﺎزی روﯾﺪادھﺎﯾﯽ‬
‫ﻧﺎﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﺳﺎدهﺗﺮ از روﯾﺪادھﺎی ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻪ ذھﻦ ﺧﻄﻮر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻓﻈﮥ‬
‫ﺗﺪاﻋﯽﮔﺮا‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻤﻮدی از دﻧﯿﺎی طﺒﯿﻌﯽ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ آن اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ روﯾﺪاد ﻏﯿﺮ‬
‫ﻪھﺎ ﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬اﯾﺪۀ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽﺑﻮدن آن در ﺷﺮاﯾﻂ ﯾﮑﺴﺎن را‬ ‫طﺒﯿﻌﯽ ﺿﻤﻦ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟ ​‬
‫ﻧﯿﺰ ﻓﻌﺎل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای درک راﺑﻄﮥ ﺑﯿﻦ ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ و ھﻨﺠﺎر ﺑﻪ داﺳﺘﺎنھﺎی زﯾﺮ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫آﻗﺎی ﺑﺮاون ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﯿﭻوﻗﺖ ﻣﺴﺎﻓﺮی را در ﺟﺎده ﺳﻮار ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬او دﯾﺮوز ﻣﺮدی را‬
‫ﺳﻮار ﮐﺮد و از او ﺳﺮﻗﺖ ﺷﺪ‪.‬‬
‫آﻗﺎی اﺳﻤﯿﺖ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً در ﺟﺎده ﻣﺴﺎﻓﺮان را ﺳﻮار ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬دﯾﺮوز او ﻣﺮدی را ﺳﻮار‬
‫ﮐﺮد و از او ﺳﺮﻗﺖ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺪامﯾﮏ از اﯾﻦ دو ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮی را اﺣﺴﺎس ﺧﻮاھﻨﺪ ﮐﺮد؟‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﺗﻌﺠﺐآور ﻧﯿﺴﺖ‪ %٨٨ :‬از ﭘﺎﺳﺦدھﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ آﻗﺎی ﺑﺮاون و ‪ %١٢‬ﻧﯿﺰ ﺑﻪ‬
‫آﻗﺎی اﺳﻤﯿﺖ رأی دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺳﺮزﻧﺶ ﯾﮑﺴﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ درﺑﺎرۀ‬
‫داﺳﺘﺎنھﺎی ﻗﺒﻠﯽ در ﻣﯿﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﮐﺴﯽ را دﯾﮕﺮان ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﺮزﻧﺶ‬
‫ﺧﻮاھﻨﺪ ﮐﺮد؟‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ %٢٣ :‬ﺑﻪ آﻗﺎی ﺑﺮاون و ‪ %٧٧‬ﺑﻪ آﻗﺎی اﺳﻤﯿﺖ رأی دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ و ﺳﺮزﻧﺶ ھﺮ دو از ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ھﻨﺠﺎرھﺎ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ وﻟﯽ‬
‫ھﻨﺠﺎرھﺎی آنھﺎ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬اﺣﺴﺎﺳﯽ ﮐﻪ آﻗﺎی اﺳﻤﯿﺖ و آﻗﺎی ﺑﺮاون ﺗﺠﺮﺑﻪ‬
 ‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺷﯽ از رﻓﺘﺎر ﻣﻌﻤﻮل آنھﺎ در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣﺴﺎﻓﺮان در ﺟﺎده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻮارﮐﺮدن ﯾﮏ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺑﺮای آﻗﺎی ﺑﺮاون ﻏﯿﺮطﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم اﻧﺘﻈﺎر‬
‫دارﻧﺪ ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ ﺷﺪﯾﺪﺗﺮی اﺣﺴﺎس ﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﯾﮏ ﻧﺎظﺮ داور‪ ،‬ھﺮ دو ﻣﺮد را ﺑﺎ‬
‫ھﻨﺠﺎر رﻓﺘﺎر ﻣﻌﻘﻮل در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣﺴﺎﻓﺮی در ﺟﺎده ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ و اﺣﺘﻤﺎﻻ ً‬
‫آﻗﺎی اﺳﻤﯿﺖ را ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﺎدت او در اﻗﺪام ﺑﻪ رﯾﺴﮏھﺎی ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﺳﺮزﻧﺶ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ وﺳﻮﺳﻪ ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ آﻗﺎی اﺳﻤﯿﺖ اﺳﺘﺤﻘﺎق ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﯽ را داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ آﻗﺎی ﺑﺮاون ﺑﺪﺷﺎﻧﺴﯽ آورده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ‬
‫ﺣﺎل‪ ،‬آﻗﺎی ﺑﺮاون اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺧﻮد را ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﻮد ﺗﻠﻨﮕﺮ ﻣﯽزﻧﺪ؛ ﭼﻮن او‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻮرد رﻓﺘﺎری ﻧﺎﻣﻌﻤﻮل ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪهھﺎ ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ اﺣﺴﺎﺳﯽ‬
‫دردﻧﺎک‪ ،‬در ﺑﺴﯿﺎری از ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮیھﺎ ﻧﻘﺶ دارد‪ .‬ﺣﺲھﺎی دروﻧﯽ و ﺷﮫﻮدی‬
‫ﮏﺷﮑﻞ و ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪه ھﺴﺘﻨﺪ؛ ھﻤﺎنطﻮر‬ ‫درﺑﺎرۀ ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪ طﺮز ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی ﯾ ​‬
‫ﮐﻪ در ﻣﺜﺎل ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺎول ﺳﮫﺎﻣﯽ در ﺷﺮﮐﺖ »اﻟﻒ« دارد‪ .‬در ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ او ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﮫﺎم ﺧﻮد‬
‫ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ »ب« ﺑﻮد؛ وﻟﯽ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻧﮑﺮد‪ .‬ﺣﺎﻻ او ﻓﮫﻤﯿﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺳﮫﺎم‬
‫ﺷﺮﮐﺖ »ب« را ﺧﺮﯾﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﮐﻨﻮن ‪ ١٢٠٠‬دﻻر ﺑﯿﺸﺘﺮ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺮج‪ ،‬ﺳﮫﺎﻣﯽ در ﺷﺮﮐﺖ »ب« داﺷﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺳﮫﺎم ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﮫﺎم‬
‫ﺷ ﺮ ﮐ ﺖ »اﻟﻒ« ﺗﻐﯿﯿﺮ داد‪ .‬او ﺣﺎﻻ ﻓﮫﻤﯿﺪه اﺳﺖ ﺑﺎ ﺧﺮﯾﺪ ﺳﮫﺎم ﺷﺮﮐﺖ »اﻟﻒ«‬
‫‪ ١٢٠٠‬دﻻر ﮐﻢ دارد‪.‬‬
‫ﮐﺪامﯾﮏ اﺣﺴﺎس ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻣﯽﮐﻨﺪ؟‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ واﺿﺢ اﺳﺖ‪ %٨ :‬ﻧﻈﺮﺷﺎن ﺑﻪ ﭘﺎول و ‪ %٩٢‬ﺑﻪ ﺟﺮج ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ھﺮ دو ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬار در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﺮ دوی آنھﺎ اﮐﻨﻮن ﺻﺎﺣﺐ ﺳﮫﺎم ﺷﺮﮐﺖ »اﻟﻒ« ھﺴﺘﻨﺪ و ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ‪ ١٢٠٠‬دﻻر‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﮫﺎ ﺗﻔﺎوت اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺮج اﻗﺪام ﮐﺮده و ﭘﺎول اﻗﺪاﻣﯽ‬
‫ﻧﮑﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺜﺎل ﮐﻮﺗﺎه‪ ،‬داﺳﺘﺎﻧﯽ ﮐﺎﻣﻞ را ﺷﺮح ﻣﯽدھﺪ‪ :‬اﻧﺴﺎنھﺎ اﻧﺘﻈﺎر‬
‫دارﻧﺪ وﻗﺘﯽ ﻧﺘﯿﺠﻪای را از اﻧﺠﺎمدادن ﯾﮏ ﮐﺎر ﻣﯽﺑﯿﻨﻨﺪ‪ ،‬واﮐﻨﺶ اﺣﺴﺎﺳﯽ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﻨﻔﻌﻞﺑﻮدن داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ در ﻗﻤﺎرھﺎ ھﻢ دﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺮدم اﻧﺘﻈﺎر دارﻧﺪ وﻗﺘﯽ ﻗﻤﺎر‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺮﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺤﺎلﺗﺮ از زﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﻤﺎر ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ و‬
‫ھﻤﺎن ﻣﻘﺪار ﭘﻮل را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرﻧﯽ ﺑﺮای ﺑﺎﺧﺖھﺎ ھﻤﯿﻦ ﺷﮑﻞ‬
‫اﺳﺖ و درﺑﺎرۀ ﺳﺮزﻧﺶھﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ ﺻﺤﺖ دارد‪ .‬ﻧﮑﺘﮥ ﮐﻠﯿﺪی‪ ،‬از دﺳﺖ‬
‫دادن و ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎ و ﮐﺎرھﺎی ﭘﯿﺶﻓﺮض اﺳﺖ‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ از ﭘﯿﺶﻓﺮض ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ھﻨﺠﺎر را ﺗﺼﻮر‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭘﯿﺶﻓﺮض ﺑﺎ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺑﺪی ھﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎری اﯾﻦ دو ﻣﻨﺒﻊ اﺣﺴﺎس‬
‫دردﻧﺎﮐﯽ در ﭘﯽ دارد‪ .‬ﮔﺰﯾﻨﮥ ﭘﯿﺶﻓﺮض ﺑﺮای ﺳﮫﺎم‪ ،‬ﻓﺮوش آنھﺎ ﻧﯿﺴﺖ؛ وﻟﯽ‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ھﻤﮑﺎرﺗﺎن را ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺶﻓﺮض‪ ،‬ﺳﻼمﮐﺮدن و اﺣﻮالﭘﺮﺳﯽ ﺑﺎ‬
‫اوﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮوش ﺳﮫﺎم و ﺳﻼم ﻧﮑﺮدن ﺑﻪ ھﻤﮑﺎرﺗﺎن‪ ،‬ھﺮ دو اﻧﺤﺮاف از ﮔﺰﯾﻨﮥ‬
 ‫ﭘﯿﺶﻓﺮض اﺳﺖ ﮐﻪ طﺒﯿﻌﺘﺎً ﻣﺎﯾﻪ ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ ﯾﺎ ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻗﺪرت ﭘﯿﺶﻓﺮض​ﺳﺎزی ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﺸﯿﺪه‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ در ﺑﺎزی ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی‬
‫ﺑﻠﮏﺟﮏ)‪ (٣٣٩‬ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در طﻮل ﺑﺎزی از ﺑﺮﺧﯽ ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ‪» :‬آﯾﺎ‬
‫ﻣﯽﺧﻮاھﯿﺪ ﺷﺮطﺑﻨﺪی ﮐﻨﯿﺪ؟« و از ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ‪» :‬آﯾﺎ ﺑﺎ ھﻤﯿﻦ ﺷﺮط‬
‫اداﻣﻪ ﻣﯽدھﯿﺪ؟« ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪای ﺑﺪ ﭘﯿﺶ‬
‫ﻣﯽآﻣﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺜﺒﺖ ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ ھﻤﺮاه داﺷﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶھﺎ‬
‫ﺑﻪروﺷﻨﯽ ﭘﯿﺶﻓﺮﺿﯽ را اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ »ﭼﻨﺪان ﺗﻤﺎﯾﻠﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر‬
‫ﻧﺪارم«‪ ،‬اﻧﺤﺮاف از اﯾﻦ ﭘﯿﺶﻓﺮض اﺳﺖ و ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺑﺎر ﻣﯽآورد‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ دﯾﮕﺮ‬
‫ﮐﻪ ﮐﺎری ﭘﯿﺶﻓﺮض ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬درﺑﺎرۀ ﻣﺮﺑﯽ ﯾﮏ ﺗﯿﻢ ورزﺷﯽ اﺳﺖ‪ .‬او‬
‫در ﺑﺎزی آﺧﺮ ﻧﺘﯿﺠﻪای ﻧﺎاﻣﯿﺪﮐﻨﻨﺪه ﺑﻪ دﺳﺖ آورده اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرود ﻣﺮﺑﯽ‪،‬‬
‫ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن و ﮐﺎدر ﻓﻨﯽ و ﺗﺎﮐﺘﯿﮏ ﺧﻮد را ﺗﻐﯿﯿﺮ دھﺪ؛ در ﻏﯿﺮ اﯾﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﺳﺮزﻧﺶ و‬
‫ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺑﺎر ﺧﻮاھﺪ آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﮏ ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮد ﻋﺎدتھﺎ و اﻧﺘﺨﺎبھﺎی رﯾﺴﮏﮔﺮﯾﺰ‬ ‫ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرﻧﯽ در رﯾﺴ ِ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻮﮔﯿﺮی در زﻣﯿﻨﻪھﺎی ﺑﺴﯿﺎری رخ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ از‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺧﻮد ﭘﺸﯿﻤﺎن ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎی ﻣﻌﻤﻮل دارﻧﺪ و‬
‫ﻣﺎرکھﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪه را ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬رﻓﺘﺎر ﻣﺪﯾﺮان ﻣﺎﻟﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎﯾﺎن ﺳﺎل ھﻤﯿﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ و ﭼﺸﻢاﻧﺘﻈﺎر ارزﯾﺎﺑﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً داراﯾﯽ‬
‫ﺧﻮد را ﺳﺮ و ﺳﺎﻣﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ و ﻣﻮارد ﻏﯿﺮﻣﺘﻌﺎرف را از آن ﺣﺬف ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ در‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﻣﺮگ و زﻧﺪﮔﯽ ﻧﯿﺰ اﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮرد‪ .‬ﭘﺰﺷﮑﯽ را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﯿﻤﺎری در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮگ دارد‪ .‬درﻣﺎﻧﯽ ﻣﺘﻌﺎرف و اﺳﺘﺎﻧﺪارد و درﻣﺎﻧﯽ ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرفﺗﺮ‬
‫ﺑﺮای او وﺟﻮد دارد‪ .‬ﭘﺰﺷﮏ ﺑﻪ دﻻﯾﻠﯽ ﺑﺎور دارد درﻣﺎن ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف ﺷﺎﻧﺲ زﻧﺪهﻣﺎﻧﺪن‬
‫او را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﻣﺪرک ﻣﺴﺘﺪﻟﯽ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ در دﺳﺖ ﻧﺪارد‪ .‬ﭘﺰﺷﮑﯽ‬
‫ﮐﻪ درﻣﺎن ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف را ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ رﯾﺴﮏ زﯾﺎد ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺳﺮزﻧﺶ و ﺣﺘﯽ‬
‫ﺷﮑﺎﯾﺖ روﺑﺮو اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎدهﺗﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد اﮔﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻌﻤﻮل را ﺑﮑﻨﺪ؛ اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺪ ﺧﻮب ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم و ﺷﮫﺮت‬
‫ﭘﺰﺷﮑﯽ ﮐﻪ ﺟﺴﺎرت رﯾﺴﮏﮐﺮدن داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﺳﻮد اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ‬
‫ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ از ﺑﮫﺎی اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺑﻪطﻮر ﮐﻠﯽ ﻣﻌﻤﻮلﺗﺮ از ﺷﮑﺴﺖ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖﭘﺬﯾﺮی‬

‫ﺑﺎﺧﺖھﺎ در ﺑﺴﯿﺎری زﻣﯿﻨﻪھﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﯿﻦ ﻗﻤﺎرھﺎ‪ ،‬اﺛﺮ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ و واﮐﻨﺶ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﯿﻤﺖھﺎ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺮدھﺎ ارزش دارﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ در ﺑﺴﯿﺎری ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎ‬
‫ﺣﺘﯽ ﺿﺮﯾﺒﯽ ﺑﺰرگﺗﺮ دارد‪.‬‬
‫ﯽﺗﺎن ﻣﺜﻞ ﺳﻼﻣﺖ ﮐﻪ‬ ‫ً‬
‫ﺑﻪطﻮر ﻣﺸﺨﺺﺗﺮ ﺷﻤﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻ در ﺑﻌﻀﯽ ﺟﻨﺒﻪھﺎی زﻧﺪﮔ ​‬
‫ﻣﮫﻢﺗﺮ از ﭘﻮل اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺧﺖﮔﺮﯾﺰﺗﺮ ھﺴﺘﯿﺪ؛ ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺮای ﻧﺘﯿﺠﻪای ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب‬
‫ﻣﺴﺌﻮل ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺷﻤﺎ در ﻓﺮوش داراﯾﯽ ﻣﮫﻢ ﺑﻪﺷﺪت ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬رﯾﭽﺎرد ﺗﯿﻠﺮ در ﭘﮋوھﺶ ﮐﻼﺳﯿﮏ ﺧﻮد روی رﻓﺘﺎر ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﺜﺎﻟﯽ‬
‫ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اراﺋﻪ ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ ﺷﮑﻞ اﺻﻼحﺷﺪه آن را در ﭘﺮﺳﺶ زﯾﺮ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫ﺷﻤﺎ در ﻣﻌﺮض ﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎری ﮔﺮﻓﺘﯿﺪ ﮐﻪ در ﺻﻮرت اﺑﺘﻼ ﺑﻪ آن در طﻮل ﯾﮏ ھﻔﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮﮔﯽ ﺳﺮﯾﻊ و ﺑﺪون درد ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل آﻧﮑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎری ﻣﺒﺘﻼ‬
‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﯾﮏ ﺑﻪ ھﺰار اﺳﺖ‪ .‬واﮐﻨﺸﯽ ﺑﺮای اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎری وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺗﻨﮫﺎ‬
‫ﭘﯿﺶ از ﺑﺮوز ﻋﻼﺋﻢ ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺮای ﺗﮫﯿﮥ واﮐﺴﻦ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﭼﻘﺪر ھﺰﯾﻨﻪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ؟‬
‫ﻞاﻧﺪ ﭘﻮل ھﻨﮕﻔﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺤﺪودی ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﮑﺎن روﺑﺮوﺷﺪن ﺑﺎ‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ﻣﺎﯾ ​‬
‫ﻣﺮگ ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﻧﯿﺴﺖ؛ وﻟﯽ رﯾﺴﮏ آن ﮐﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از آن ﺧﺮاب ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺑﻪ ﻣﺪﻟﯽ دﯾﮕﺮ از اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺮای ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﺑﯿﻤﺎری ذﮐﺮﺷﺪه ﺑﻪ داوطﻠﺒﺎﻧﯽ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮد را در ﻣﻌﺮض‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﯾﮏ ﺑﻪ ھﺰار اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎری ﻗﺮار دھﻨﺪ‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎر درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﮐﻪ اﺟﺎزه ﻧﺪارﯾﺪ واﮐﺴﻦ‬
‫ﺧﺮﯾﺪاری ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫طﺒﻖ اﻧﺘﻈﺎر ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻗﯿﻤﺖ داوطﻠﺒﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻗﯿﻤﺖ واﮐﺴﻦ ﺑﺮآورد ﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﮔﺰارش ﻏﯿﺮ رﺳﻤﯽ ﺗﯿﻠﺮ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ‪ ،‬ﭘﻨﺠﺎه ﺑﻪ ﯾﮏ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻗﯿﻤﺖ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫زﯾﺎد دو وﯾﮋﮔﯽ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ :‬اول آﻧﮑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺳﻼﻣﺘﯽ ﺧﻮد‬
‫را ﻧﻤﯽﻓﺮوﺷﯿﺪ؛ اﯾﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻪﺣﺴﺎب ﻧﻤﯽآﯾﺪ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺷﻤﺎ در‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﺮدن در آن‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﯿﻤﺖ زﯾﺎد ﺑﯿﺎن ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﻣﮫﻢﺗﺮﯾﻦ دﻟﯿﻞ اﯾﻦ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﻮد ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺑﺪ را ﺑﻪ ﻋﮫﺪه ﺧﻮاھﯿﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﯽداﻧﯿﺪ‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﯾﮏ ﺻﺒﺢ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ از ﺧﻮاب ﺑﯿﺪار ﺷﻮﯾﺪ و ﻋﻼﺋﻤﯽ از ﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎری را در ﺧﻮد‬
‫ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﺑﻪزودی ﺧﻮاھﯿﺪ ﻣﺮد؛ در اﯾﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬در ﺷﺮاﯾﻂ‬
‫دوم اﺣﺴﺎس ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ؛ ﭼﻮن ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﺪ اﯾﺪۀ‬
‫ﻓﺮوش ﺳﻼﻣﺘﯽ ﺧﻮد را ﺑﺪون ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖ آن رد ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﺪ‬
‫ﺑﻪ ﮔﺰﯾﻨﮥ ﭘﯿﺶﻓﺮض ﺑﭽﺴﺒﯿﺪ و ھﯿﭻ ﮐﺎری ﻧﮑﻨﯿﺪ و ﺣﺎﻻ ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﻋﻤﺮ ﺑﺎ اﯾﻦ‬
‫اﺣﺴﺎس درﮔﯿﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫در ﭘﺮﺳﺸﯽ ﮐﻪ درﺑﺎرۀ ﺣﺸﺮهﮐﺶھﺎی ﺧﻄﺮﻧﺎک ﺑﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدرھﺎ در ﻣﯿﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬در ﺧﺼﻮص ﺗﻤﺎﯾﻞ آنھﺎ ﺑﻪ ﭘﺬﯾﺮش رﯾﺴﮏ ﺑﯿﺸﺘﺮ ھﻢ ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ آنھﺎ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ از ﺣﺸﺮهﮐﺸﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ رﯾﺴﮏ ﻣﺴﻤﻮﻣﯿﺖ‬
‫ﺗﻨﻔﺴﯽ و ﻣﺴﻤﻮﻣﯿﺖ در ﮐﻮدﮐﺎن آن ھﺮ دو‪ ،‬ﭘﺎﻧﺰده ﻣﻮرد در ھﺮ دهھﺰار ﻣﻮرد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺸﺮه​ﮐﺸﯽ ارزانﺗﺮ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ رﯾﺴﮏ آن ﭘﺎﻧﺰده ﻣﻮرد ﺑﻪ ﺷﺎﻧﺰده ﻣﻮرد‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬از ﭘﺪر و ﻣﺎدرھﺎ ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ ﭼﻘﺪر اﺧﺘﻼف ﻗﯿﻤﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ﺣﺸﺮهﮐﺶ ارزانﺗﺮ‪ ،‬وﻟﯽ ﺧﻄﺮﻧﺎکﺗﺮ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﯿﺶ از دوﺳﻮم ﭘﺪر و ﻣﺎدرھﺎ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ دادﻧﺪ ﺑﺎ ھﯿﭻ ﻗﯿﻤﺘﯽ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪ اﯾﻦ ﺣﺸﺮهﮐﺶ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ! روﺷﻦ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ آنھﺎ ﺑﺎ اﯾﺪۀ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪﮐﺮدن اﯾﻤﻨﯽ و ﺳﻼﻣﺖ ﮐﻮدﮐﺎﻧﺸﺎن ﺑﺎ ﭘﻮل ﺟﺎ ﺧﻮردهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺪۀ ﻣﺤﺪودی ھﻢ درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﺗﺨﻔﯿﻒ ﻗﯿﻤﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻣﯿﺰاﻧﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﯿﺰان ﭘﺮداﺧﺘﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ آن​ھﺎ ﺑﺮای ﺑﮫﺒﻮد ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐﯿﻔﯿﺖ‬
‫ﻣﺤﺼﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ھﺮﮐﺴﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﮐﺮاه ﭘﺪر و ﻣﺎدرھﺎ را در اﯾﻦ ﺳﻮداﮔﺮی ﺑﻔﮫﻤﺪ و ﺑﺎ آﻧﺎن‬
‫ھﻤﺪردی ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﯾﻦ ارزﺷﯽ ﻧﺪارد و اﯾﻦ ﻧﮕﺮش ﻣﻨﺴﺠﻢ ﻧﯿﺴﺖ و‬
‫ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣﺴﺘﻌﺪ آﺳﯿﺐ​زدن ﺑﻪ اﯾﻤﻨﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از آنھﺎ‬
‫ھﺴﺘﯿﻢ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﻋﺎﺷﻖﺗﺮﯾﻦ ﭘﺪر و ﻣﺎدرھﺎ ھﻢ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از ﮐﻮدﮐﺎﻧﺸﺎن ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﮏ‬‫ﻣﺤﺪود زﻣﺎﻧﯽ و ﻣﺎﻟﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﭘﻮﻟﯽ را ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ اﻧﺪﮐﯽ اﻓﺰاﯾﺶ در رﯾﺴ ِ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﺸﺮهﮐﺶ ﭘﺲاﻧﺪاز ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮای ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از ﮐﻮدک در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ دﯾﮕﺮ ﺧﻄﺮھﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد؛ ﻣﺜﻼ ً ﺑﺎ ﺧﺮﯾﺪ ﺻﻨﺪﻟﯽ ﺑﭽﻪ اﯾﻤﻦﺗﺮ ﺑﺮای ﺧﻮدرو ﯾﺎ‬
‫ﺖزدن رﯾﺴﮏ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﭘﻮل‪ ،‬راه ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ‬ ‫ﻣﺤﺎﻓﻆھﺎی ﭘﺮﯾﺰھﺎی ﺑﺮق‪ .‬ﺗﺎﺑﻮی ﺗﺎﺧ ​‬
‫ﺑﺮای ﺻﺮف​ﮐﺮدن ﺑﻮدﺟﮥ اﯾﻤﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ اﮐﺮاه ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺎﺷﯽ‬
‫از ﺧﻮدﺧﻮاھﯽ ﻣﺎ در ﺗﺮس از ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ اﻣﯿﺪﺑﺴﺘﻦ ﺑﻪ ﺑﮫﯿﻨﻪﮐﺮدن اﯾﻤﻨﯽ‬
‫ﮐﻮدک‪ .‬ﻓﮑﺮ »ﭼﻪ ﻣﯽﺷﻮد اﮔﺮ‪...‬؟« ﮐﻪ ﺑﺮای ھﺮ ﭘﺪر و ﻣﺎدر درﮔﯿﺮ در ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪای ﭘﯿﺶ ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ و ﺳﺮزﻧﺶ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از آن ﺣﺸﺮهﮐﺶ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺑﯿﻔﺘﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﭘﺮھﯿﺰ ﺷﺪﯾﺪ از ﭘﺬﯾﺮش رﯾﺴﮏ ﺑﺰرگﺗﺮ ﺑﺮای ﻓﺎﯾﺪهای دﯾﮕﺮ‪ ،‬در رﻓﺘﺎرھﺎ و‬
‫ﻗﺎﻧﻮنھﺎی ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ رﯾﺴﮏ ﻧﻘﺶ ﻣﮫﻤﯽ اﯾﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻪوﯾﮋه در‬
‫اروﭘﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در آﻧﺠﺎ طﺒﻖ اﺻﻞ ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی‪ ،‬ھﺮ اﻗﺪاﻣﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺿﺮر و ﺻﺪﻣﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ طﺮز ﺗﻔﮑﺮ در آﻧﺠﺎ ﺑﺎ اﻗﺒﺎل‬
‫ﮔﺴﺘﺮدهای روﺑﺮو اﺳﺖ‪ .‬در ھﻨﺠﺎرھﺎی ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬اﺻﻞ ﭘﯿﺶﮔﯿﺮی‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ‬
‫اﻣﻨﯿﺖ ھﺮ اﻗﺪاﻣﯽ را ﮐﻼ ً ﺑﻪ ﻋﮫﺪه ﺷﺨﺼﯽ ﻣﯽﮔﺬارد ﮐﻪ آن ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﺪ‬
‫و رﯾﺴﮏ آﺳﯿﺐ ﺑﻪ دﯾﮕﺮان ﯾﺎ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از‬
‫ﺷﺨﺼﯿﺖھﺎی ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺒﻮد ﻣﺪرﮐﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺿﺮر‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺗﻮﺟﯿﻪ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮای ﭘﺬﯾﺮش رﯾﺴﮏ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮥ َﮐﺲ ﺳﺎﻧﺴﺘﺎﯾ ِ‬
‫ﻦ‬
‫قدان‪ ،‬اﺻﻞ ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی ﺑﮫﺎﯾﯽ دارد و اﮔﺮ ﺳﺨﺖﮔﯿﺮاﻧﻪ اﺟﺮا ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﻠﺞﮐﻨﻨﺪه‬ ‫ﺣﻘﻮ ​‬
‫ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬او ﺑﻪ ﻓﮫﺮﺳﺘﯽ از اﺧﺘﺮاعھﺎ و اﺑﺪاعھﺎﯾﯽ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺳﻨﺠﺶ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ؛ ﻣﺜﻞ »ھﻮاﭘﯿﻤﺎھﺎ‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎهھﺎی ﺗﮫﻮﯾﻪ‪،‬‬
‫آﻧﺘﯽﺑﯿﻮﺗﯿﮏھﺎ‪ ،‬ﺧﻮدروھﺎ‪ ،‬ﮐﻠﺮ‪ ،‬واﮐﺴﻦ ﺳﺮﺧﮏ‪ ،‬ﺟﺮاﺣﯽ ﻗﻠﺐ ﺑﺎز‪ ،‬رادﯾﻮ‪ ،‬ﯾﺨﭽﺎل‪،‬‬
‫واﮐﺴﻦ آﺑﻠﻪ و اﺷﻌﻪ اﯾﮑﺲ«‪ .‬اﺻﻞ ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی اﻓﺮاطﯽ‪ ،‬دﻓﺎعﮐﺮدﻧﯽ ﻧﯿﺴﺖ؛ وﻟﯽ‬
‫ﮔﺮﯾﺰ از ﺑﺎﺧﺖ ﺗﻘﻮﯾﺖﺷﺪه در ﻗﺎﻟﺐ ﺣﺲ دروﻧﯽ ﻣﺸﺘﺮک و ﻗﻮی اﺳﺖ؛ ﭼﻮن‬
‫رﯾﺸﻪ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬دارد‪ .‬ﺗﺮدﯾﺪ و دودﻟﯽ ﺑﯿﻦ ﻧﮕﺮﺷﯽ ﺑﻪﺷﺪت ﺑﺎﺧﺖﮔﺮﯾﺰ و‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ رﯾﺴﮏ راه ﺣﻠﯽ ﺳﺎده و آﺳﺎن ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺑﺨﺶ زﯾﺎدی از روزﻣﺎن را ﭼﺸﻢاﻧﺘﻈﺎر دردھﺎی اﺣﺴﺎﺳﯽ اﺛﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﻣﺎ ﯾﺎ در‬
‫ﺗﻼش ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺑﺮوز آن​ھﺎ ﺳﭙﺮی ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس‪ ،‬ﻣﺠﺎزات ﯾﺎ ﮔﺎه ﭘﺎداشھﺎی ﺷﺨﺼﯽ را ﮐﻪ ﺑﺎ اﻣﺘﯿﺎزدھﯽ در‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺟﺪی ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ؟ در اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬اﺛﺮی از اﯾﻦ ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎ‬
‫نھﺎ ﺑﺮای اﻧﺴﺎن ھﺰﯾﻨﻪ دارد‪ .‬اﯾﻦ اﺣﺴﺎس‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ‬ ‫ﻧﯿﺴﺖ و ﺗﺠﺮﺑﻪ آ ​‬
‫اﻧﺠﺎمدادن ﮐﺎری ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه در وﺿﻌﯿﺖ ﻣﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺳﻼﻣﺖ ﯾﺎ ﺑﮫﺒﻮد ﺟﺎﻣﻌﻪ ھﺪاﯾﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ اﺣﺴﺎس ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ و ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ واﻗﻌﯽ ھﺴﺘﻨﺪ و اﯾﻨﮑﻪ در اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﺧﺒﺮی از آنھﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﯽرﺑﻂ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪطﻮر وﯾﮋه آﯾﺎ ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ اﺳﺖ اﺟﺎزه دھﯿﻢ اﻧﺘﺨﺎبھﺎﯾﻤﺎن ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ اﻧﺘﻈﺎرﻣﺎن ﺑﺮای‬
‫ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد؟ ﺿﻌﻒ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺿﻌﻒ و ﺑﯿﮫﻮﺷﯽ واﻗﻌﯿﺖ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ آن ﺳﺎزﮔﺎر ﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ و ﻣﺤﺘﺎط‬
‫ھﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮاﻧﯿﺪ ﺑﮫﺎی داﺷﺘﻦ ﺳﮫﺎم ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ را ﺑﭙﺮدازﯾﺪ؛‬
‫ھﺮﭼﻨﺪ ﺷﺎﯾﺪ آن ﺳﮫﺎم ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺛﺮوت ﻧﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از اﺣﺴﺎس ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭘﯿﺶﮔﯿﺮیھﺎﯾﯽ اﻧﺠﺎم‬
‫دھﯿﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﻣﻔﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ ﺻﺮﯾﺢ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻪطﻮری ﮐﻪ‬ ‫ﯾﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ زﻣﺎﻧﯽ اﻣﻮر ﺑﻪ وﺧﺎﻣﺖ ﺧﻮاھﻨﺪ ﮔﺮاﯾﯿﺪ؛ ﺑ ​‬
‫ً‬
‫ﻢﮔﯿﺮی در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎ‬ ‫اﺣﺘﻤﺎل ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ را دﻗﯿﻘﺎً ﭘﯿﺶ از ﺗﺼﻤﯿ ​‬
‫ﭼﻨﯿﻦ وﺿﻌﯽ روﺑﺮو ﺧﻮاھﯿﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﮐﻪ ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ و ﺳﻮﮔﯿﺮی‬
‫ادراﮐﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﺎ ھﻢ ھﻤﺮاهاﻧﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﯿﺪ اﯾﻦ ﺳﻮﮔﯿﺮی را ﺣﺬف ﮐﻨﯿﺪ‪،‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻣﻔﯿﺪ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬روش ﻣﻦ ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺳﻮﮔﯿﺮی ادراﮐﯽ ﭘﺮھﯿﺰ‬
‫ﮐﺎﻣﻞ از ﻧﮕﺎه ﻋﻠﯿﺘﯽ داﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ و ﻧﯿﺰ ﻋﺰم راﺳﺦ در ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮیھﺎﯾﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪای ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت دارﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﮐﻤﯽ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ را ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ؛ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻧﺪازه ﮐﻪ ﺑﻌﺪھﺎ ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ‪» :‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب را ﮐﺮدم‪«.‬‬
‫دﻧﯿﻞ ﮔﯿﻠﺒﺮت و ھﻤﮑﺎراﻧﺶ ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ اﻧﺴﺎنھﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﯿﺶ از ﺗﺠﺮﺑﮥ واﻗﻌﯽ‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ را ﻣﯽﮐﺸﻨﺪ؛ زﯾﺮا دﻓﺎعھﺎی روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪﺷﺪه را دﺳﺖﮐﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ اﯾﻦ دﻓﺎعھﺎ را »دﺳﺘﮕﺎه اﯾﻤﻨﯽ‬
‫روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ« ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺻﯿﮥ آنھﺎ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ارزش زﯾﺎدی ﺑﺮای ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ‬
‫ﻗﺎﺋﻞ ﻧﺸﻮﯾﺪ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﭘﺸﯿﻤﺎن ھﻢ ﺑﺸﻮﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازهای ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ دردﻧﺎک‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫***‬

‫رد ﭘﺎی اﻣﺘﯿﺎزدھﯽ‬

‫»او ﺣﺴﺎبھﺎی ذھﻨﯽ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﺮای ﭘﻮل ﻧﻘﺪ و اﻋﺘﺒﺎر دارد‪ .‬ﻣﻦ ﻣﺪام ﺑﻪ او‬
‫ﯾﺎدآوری ﻣﯽﮐﻨﻢ ﭘﻮل ﯾﻌﻨﯽ ﭘﻮل‪«.‬‬
‫»ﻣﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﻠﺖ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺳﮫﺎم ﭼﺴﺒﯿﺪهاﯾﻢ ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺧﻮاھﯿﻢ ﺣﺴﺎب ذھﻨﯽﻣﺎن‬
‫را ﺑﺎ ﺷﮑﺴﺖ ﺑﺒﻨﺪﯾﻢ‪ .‬اﯾﻦ اﺛﺮ ﺗﻤﺎﯾﻠﯽ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫»ﻣﺎ ﻏﺬاﯾﯽ ﻋﺎﻟﯽ در آن رﺳﺘﻮران ﭘﯿﺪا ﮐﺮدﯾﻢ و ھﯿﭻوﻗﺖ ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮی را اﻣﺘﺤﺎن‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﻢ؛ ﭼﻮن ﻧﻤﯽﺧﻮاھﯿﻢ ﭘﺸﯿﻤﺎن ﺷﻮﯾﻢ‪«.‬‬
‫نھﺎ‬‫»ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﺮانﺗﺮﯾﻦ ﺻﻨﺪﻟﯽ ﺑﭽﻪ را ﻧﺸﺎن داد و ﮔﻔﺖ اﯾﻦ اﻣﻦﺗﺮﯾﻦ آ ​‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻢ ﺧﻮدم را راﺿﯽ ﮐﻨﻢ ﻣﺪﻟﯽ ارزانﺗﺮ ﺑﺨﺮم‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻮ‬
‫اﺳﺖ‪«.‬‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺳﯽ و ﺳﻮم‪ :‬ﻋﻮاﻣﻞ واروﻧﻪ​ﺳﺎز‬

‫ﺷﻤﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻏﺮاﻣﺖ ﺑﺮای ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎن ﺟﺮاﺋﻢ ﺧﺸﻮﻧﺖآﻣﯿﺰ ھﺴﺘﯿﺪ‪ .‬ﭘﺮوﻧﺪۀ‬
‫ﻣﺮدی را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎزوی راﺳﺘﺶ را ﺑﻪ ﻋﻠﺖ‬
‫اﺻﺎﺑﺖ ﮔﻠﻮﻟﻪ از دﺳﺖ داده اﺳﺖ‪ .‬او ھﻨﮕﺎم ﺧﺮﯾﺪ از ﯾﮏ ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﮐﺖ‪ ،‬ﺣﯿﻦ‬
‫ﺳﺮﻗﺖ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﮥ ﺳﺎرﻗﺎن ﺗﯿﺮ ﺧﻮرده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺰدﯾﮏ ﺧﺎﻧﮥ اﯾﻦ ﻣﺮد دو ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﮐﺖ ﻗﺮار دارد ﮐﻪ او ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از آنھﺎ‬
‫ﻣﯽرود‪ .‬ﺣﺎل ﺑﻪ اﯾﻦ دو ﺷﮑﻞ ﻣﺎﺟﺮا دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫ً‬
‫‪ (١‬ﺳﺮﻗﺖ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ در ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﮐﺘﯽ رخ داده ﮐﻪ او ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﻣﯽرود‪.‬‬
‫‪ (٢‬ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﮐﺘﯽ ﮐﻪ او ﻣﻌﻤﻮﻻ ً از آن ﺧﺮﯾﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﺮاﺳﻢ ﺗﺪﻓﯿﻦ‬
‫ﺷﺨﺼﯽ ﺗﻌﻄﯿﻞ ﺑﻮده و او ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ ﺑﻪ ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﮐﺖ دﯾﮕﺮ رﻓﺘﻪ و ﺗﯿﺮ ﺧﻮرده اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﯾﺎ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﮐﻪ او در ﮐﺪام ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﮐﺖ ﺗﯿﺮ ﺧﻮرده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻏﺮاﻣﺖ‬
‫اﺛﺮی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫ﻗﻀﺎوت ﺷﻤﺎ طﺒﻖ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ در آن‪ ،‬ھﺮ دو داﺳﺘﺎن را‬
‫ﺧﻮاﻧﺪهاﯾﺪ و ﺑﺎ ھﻢ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﺮدهاﯾﺪ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ را ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﯿﺮﯾﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﺼﻮر‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ داﺳﺘﺎن دوم ﻏﺮاﻣﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﯿﺎز دارد‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺮ ﺣﺴﺐ دﻻر ﺑﻪ‬
‫آن اﺧﺘﺼﺎص دھﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮاﻓﻘﯽ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺟﮫﺎﻧﯽ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﻏﺮاﻣﺖ در ھﺮ دو ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻏﺮاﻣﺖ ﺑﺮای ﻧﻘﺺ ﻋﻀﻮ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺤﻞ ﺣﺎدﺛﻪ ﺗﻔﺎوﺗﯽ‬
‫اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ؟ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک دو داﺳﺘﺎن اﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖھﺎ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ داد ﺗﺎ اﺻﻮل‬
‫اﺧﻼﻗﯽ ﺧﻮد را ﺑﺮای ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻋﺎﻣﻞھﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻪ ﻏﺮاﻣﺖ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ زﯾﺮ و رو ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﺮای‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﺣﺎدﺛﻪ از اﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞھﺎ ﺑﻪﺣﺴﺎب ﻧﻤﯽآﯾﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎری دﯾﮕﺮ‬
‫از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻣﻘﺎﯾﺴﻪای ﺻﺮﯾﺢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ آھﺴﺘﮕﯽ ﻓﮑﺮ‬
‫ﮐﺮدﯾﺪ و ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺷﻤﺎ درﮔﯿﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫دﯾﻞ ﻣﯿﻠﺮ)‪ (٣۴٠‬و ﮐﺘﯽ ﻣﮏ ﻓﺎرﻟﻨﺪ)‪ ،(٣۴١‬دو روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺳﻨﺎرﯾﻮھﺎ را‬
‫ﺶ ﺑﯿﻦ‬‫طﺮاﺣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬آنھﺎ را ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﮑﯽ ﺑﻪ ﻋﺪهای دادﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾ ِ‬
‫ﺳﻮژه​ای‪ ،‬ھﺮ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪه ﺗﻨﮫﺎ ﯾﮏ ﺳﻨﺎرﯾﻮ را دﯾﺪه اﺳﺖ و ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای آن ﻏﺮاﻣﺘﯽ‬
‫ﺑﻪ دﻻر ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﺪ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﺣﺪس زدﯾﺪ‪ ،‬آن دو درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﻏﺮاﻣﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺮد در‬
‫ﺻﻮرت ﺗﯿﺮﺧﻮردن در ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻧﺎﻣﻌﻤﻮل ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﮔﻮاری‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﯽ دوﺳﺖ ﻧﺰدﯾﮏ ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﯽ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﮑﺮ ﺟﺎن‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮد‪» :‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻓﺮوﺷﮕﺎه ھﻤﯿﺸﮕﯽ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .«...‬ﺳﺎزوﮐﺎر آﺷﻨﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪١‬‬
‫در ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ و ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺷﺪت‪ ،‬واﮐﻨﺶ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﻪ را ﺑﻪ ﮐﻤﯿﺘﯽ‬
‫ﻣﺎﻟﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﺑﺰرگ را ﺑﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﮥ دو داﺳﺘﺎن ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآورد‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ اﯾﻦ دو آزﻣﺎﯾﺶ ﺗﻀﺎدی ﺷﺪﯾﺪ را آﺷﮑﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ھﺮﮐﺴﯽ ﮐﻪ دو ﺷﺮح‬
‫داﺳﺘﺎن را ﺑﺎ ھﻢ ﺑﺒﯿﻨﺪ )درون ﺳﻮژه​ای(‪ ،‬ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻧﺎﮔﻮاری ﺣﺎدﺛﻪ ارزش‬
‫ﻣﻌﺘﺒﺮی ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﯾﻦ اﺻﻞ ﺗﻨﮫﺎ ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺳﻨﺎرﯾﻮھﺎ ﺑﺎ ھﻢ ھﻤﺮاه ﺑﺎﺷﻨﺪ و اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﭘﯿﺶ روﯾﻤﺎن‬
‫ﻣﯽﮔﺬارد‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً در زﻧﺪﮔﯽ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﯿﻦ ﺳﻮژهای را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎی ﻣﺨﺎﻟﻒ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﻈﺮﻣﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ دھﻨﺪ‪ ،‬ﻏﺎﯾﺐاﻧﺪ و اﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ ﻧﯿﺰ ﺣﮑﻢﻓﺮﻣﺎ اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﺑﺎورھﺎﯾﯽ ﮐﻪ درﺑﺎرۀ اﺧﻼﻗﯿﺎت ﺗﺄﯾﯿﺪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬اﻟﺰاﻣﺎً ﺑﺮ واﮐﻨﺶھﺎی اﺣﺴﺎﺳﯽ ﻣﺎ ﺣﺎﮐﻢ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺣﺲھﺎی‬
‫ﺷﮫﻮدی اﺧﻼﻗﯽ ﮐﻪ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ھﻤﯿﺸﻪ ﭘﺎﯾﺪار و‬
‫ﯾﮑﺴﺎن ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎری ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﮑﯽ و ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک در داﺳﺘﺎن ﺳﺮﻗﺖ از ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﮐﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻪﺳﺎز ﻗﻀﺎوت و اﻧﺘﺨﺎب ﺗﻌﻠﻖ دارد‪ .‬در اﺑﺘﺪای‬ ‫ﻋﻀﻮی از ﺧﺎﻧﻮادۀ ﺑﺰرگ ﻋﻮاﻣﻞ واروﻧ ​‬
‫ﻪﺳﺎز ﺗﺮﺟﯿﺤﺎت ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺴﯿﺎری‬ ‫د ھ ﮥ ‪ ،١٩٧٠‬ﮐﺸﻒ اوﻟﯿﻦ ﻋﻮاﻣﻞ واروﻧ ​‬
‫دﯾﮕﺮ در اﯾﻦ ﺳﺎلھﺎ ﮔﺰارش ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﮐﺸﯿﺪن اﻗﺘﺼﺎد‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ واروﻧﻪﺳﺎز ﺗﺮﺟﯿﺤﺎت در ﺗﺎرﯾﺨﭽﮥ ﮔﻔﺘﮕﻮی ﻣﯿﺎن روانﺷﻨﺎﺳﺎن و‬

‫اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻣﮫﻤﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎرا ﻟﯿﮑﺘﻨﺴﺘﯿﻦ)‪ (٣۴٢‬و ﭘﺎول اﺳﻼوﯾﮏ‪ ،‬دو‬
‫روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﻪ طﺮح ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ﺧﻮد را در داﻧﺸﮕﺎه ﻣﯿﺸﯿﮕﺎن ھﻢزﻣﺎن ﺑﺎ آﻣﻮس‬
‫ﻪ وﯾﮋ ​های را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ‬ ‫ﮔﺬراﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ واروﻧﻪﺳﺎزی را ﮔﺰارش ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﺟ ​‬
‫ﮐﺮد‪ .‬آنھﺎ آزﻣﺎﯾﺸﯽ درﺑﺎرۀ ﺗﺮﺟﯿﺤﺎت ﺑﯿﻦ ﺷﺮطﺑﻨﺪیھﺎ طﺮاﺣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻤﻮﻧﮥ‬
‫اﻧﺪﮐﯽ ﺳﺎدهﺗﺮ آن را ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎ دو ﺷﺮطﺑﻨﺪی ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ روی ﮔﺮدوﻧﮥ ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺎ ‪ ٣۶‬ﺧﺎﻧﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺷﺮطﺑﻨﺪی اول‪ :‬ﺷﺎﻧﺲ ‪ ١١‬ﺑﻪ ‪ ٣۶‬ﺑﺮِد ‪ ١۶٠‬دﻻر و ﺷﺎﻧﺲ ‪ ٢۵‬ﺑﻪ ‪ ٣۶‬ﺑﺎﺧﺖ ‪١۵‬‬
‫دﻻر‪.‬‬
‫ﺷﺮطﺑﻨﺪی دوم‪ :‬ﺷﺎﻧﺲ‪ ٣۵‬ﺑﻪ ‪ ٣۶‬ﺑﺮد ‪ ۴٠‬دﻻر و ﺷﺎﻧﺲ ﯾﮏ ﺑﻪ ‪ ٣۶‬ﺑﺎﺧﺖ ‪ ١٠‬دﻻر‪.‬‬
‫ﮏﮐﺮدن اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪ :‬در‬ ‫از ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﯿﻦ ﺷﺮطﺑﻨﺪی اﯾﻤﻦ و رﯾﺴ ​‬
‫ﯾﮏ ﺷﺮطﺑﻨﺪی ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻗﻄﻌﯽ ﻣﺒﻠﻐﯽ اﻧﺪک را ﻣﯽﺑَﺮﯾﺪ ﯾﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﮐﻤﯽ وﺟﻮد دارد‬
‫ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺒﺮﯾﺪ؛ اﻣﺎ اﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎدی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺒﺎزﯾﺪ‪ .‬اﻣﻨﯿﺖ ﺗﺮﺟﯿﺢ‬
‫داده ﻣﯽﺷﻮد و ﺷﺮطﺑﻨﺪی دوم اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮی ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ اﯾﻦ دو ﺷﺮطﺑﻨﺪی را ﺟﺪا از ھﻢ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﺎﻟﮏ اﯾﻦ ﺷﺮطﺑﻨﺪیھﺎ‬
‫ﺑﻮدﯾﺪ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻗﯿﻤﺖ ﺑﺮای ﻓﺮوش آنھﺎ ﭼﻘﺪر ﺑﻮد؟ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ‬
‫ﮐﺴﯽ ﻣﺬاﮐﺮه ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻗﯿﻤﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﯽ‬
‫از اﯾﻦ ﺷﺮطﺑﻨﺪی در ﻧﻈﺮ دارﯾﺪ‪ ،‬ﭼﻘﺪر اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺟﺎﯾﺰهای ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﺑﺮﻧﺪ ​هﺷﺪن آن ﺑﺮای ﺷﻤﺎ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﻌﯿﯿﻦ ارزش ﺷﺮطﺑﻨﺪی ﺑﺎ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻘﺪار ﻟﻨﮕﺮﮔﺎه ذھﻨﯽ ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ‪ ،‬اﯾﻦ ﺣﺪس را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻗﯿﻤﺖ‬
‫ﻪﺳﺎزی‬ ‫ﻓﺮوش ﺷﺮطﺑﻨﺪی اول ﺑﯿﺸﺘﺮ از دﯾﮕﺮی ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﯾﮏ ﻣﻮرد از واروﻧ ​‬
‫ﺗﺮﺟﯿﺤﺎت اﺳﺖ‪ :‬اﻧﺴﺎنھﺎ ﺷﺮطﺑﻨﺪی دوم را ﺑﻪ اوﻟﯽ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﻨﺪ؛ وﻟﯽ اﮔﺮ‬
‫ﺗﻨﮫﺎ ﯾﮑﯽ از آنھﺎ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮای ﺷﺮطﺑﻨﺪی اول ارزش ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫ﻪﺳﺎزی ﺗﺮﺟﯿﺤﺎت ﺑﻪ ﻋﻠﺖ‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﺟﺮای ﺳﺮﻗﺖ ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﮐﺖ‪ ،‬واروﻧ ​‬
‫ﺗﻤﺮﮐﺰ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک ﺑﺮ ﯾﮑﯽ از ﺟﻨﺒﻪھﺎی اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ رخ داد؛ ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻦ‬
‫واﻗﻌﯿﺖ ﮐﻪ ﺷﺮطﺑﻨﺪی اول ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦﺗﺮ و ﺧﻄﺮﻧﺎکﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺟﻨﺒﻪ در ارزﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﺗﮑﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬وﯾﮋﮔﯽھﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک و ﺗﮑﯽ ﺗﻔﺎوت‬
‫اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻮاری ﺣﺎدﺛﮥ ﺳﺮﻗﺖ در ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﮐﺖ ﻧﺎﻣﻌﻤﻮل و ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ‬
‫ﻗﯿﻤﺖ ﺷﺮطﺑﻨﺪی‪ ،‬در ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک‪ ،‬ﺑﯽارﺗﺒﺎط ﯾﺎ ﻣﺮدود ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬واﮐﻨﺶھﺎی‬
‫اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬در ﺗﻌﯿﯿﻦ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﮑﯽ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﺤﺘﻤﻞﺗﺮی دارﻧﺪ؛ در ﺣﺎﻟﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ اﺗﻔﺎقھﺎ در ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک‪ ،‬ﻗﻀﺎوﺗﯽ ﭘﺮزﺣﻤﺖﺗﺮ و دﻗﯿﻖﺗﺮ را‬
‫ﻣﯽطﻠﺒﺪ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬را درﮔﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻪﺳﺎز ﺗﺮﺟﯿﺤﺎت را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﯾﮏ آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﻮژ ​های ﺗﺄﯾﯿﺪ ﮐﺮد‪ .‬در‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ واروﻧ ​‬
‫اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬ھﺮ ﻓﺮد ﻗﯿﻤﺘﯽ را ﺑﺮای ھﺮ دو ﺷﺮطﺑﻨﺪی از ﺑﯿﻦ ﻓﮫﺮﺳﺘﯽ طﻮﻻﻧﯽ‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺧﻮد ﺑﯿﻦ آنھﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽزﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در اﯾﻦ‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ درﺑﺎرۀ اﯾﻦ ﻧﺎﭘﺎﯾﺪاری ﺧﻮد ﮐﺎﻣﻼ ً ﻧﺎآﮔﺎهاﻧﺪ و ﭘﺲ از ﻣﺘﻮﺟﻪ​ﺷﺪن آن‪ ،‬دﯾﺪن‬
‫واﮐﻨﺶ آنھﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﯾﮑﯽ از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن آزﻣﺎﯾﺸﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺳﺎرا ﻟﯿﮑﺘﻨﺴﺘﯿﻦ آن را در ﺳﺎل ‪ ١٩۶٨‬اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﻣﻌﺮوف در‬
‫اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺌﻮل آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪۀ ﺑﮫﺖزدهای ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺷﺮﮐﺖ​ﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬طﯽ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬ﯾﮏ ﺷﺮطﺑﻨﺪی را ﺑﺮ دﯾﮕﺮی ﺗﺮﺟﯿﺢ داده اﺳﺖ و‬
‫ﺑﻌﺪ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪه ﺑﺮای ﺗﻌﻮﯾﺾ اﯾﻦ دو ﭘﻮل ﺑﺪھﺪ و ﻣﺪام اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺗﮑﺮار ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎدھﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ ﻧﻘﻄﻪﺿﻌﻔﯽ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻮاﻣﻞ واروﻧﻪﺳﺎز ﺗﺮﺟﯿﺤﺎت‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﺑﺮای ﻣﺪل اﻧﺴﺎن ﻣﻨﻄﻘﯽ و ﻧﻈﺮﯾﮥ اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺪل‬
‫ﭼﺎﻟﺸﯽ ﻗﻠﻤﺪاد ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﭼﺎﻟﺶ ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق‬
‫ﻪﺳﺎز ﺗﺮﺟﯿﺤﺎت‪ ،‬دو‬ ‫ﻧﯿﻔﺘﺎد‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﮔﺰارش ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ واروﻧ ​‬
‫مھﺎی دﯾﻮﯾﺪ ﮔﺮﺗﺮ)‪ (٣۴٣‬و ﭼﺎرﻟﺰ ﭘﻼت)‪ (٣۴۴‬ﻣﻘﺎﻟﻪای در‬ ‫اﻗﺘﺼﺎددان ﺳﺮﺷﻨﺎس ﺑﻪ ﻧﺎ ​‬
‫اﻣﺮﯾﮑﻦ اﮐﻮﻧﻮﻣﯿﮏ رﯾﻮﯾﻮ)‪ (٣۴۵‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬آﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‬
‫ﻟﯿﮑﺘﻨﺴﺘﯿﻦ و اﺳﻼوﯾﮏ اﺷﺎره ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺮرﺳﯽ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً اوﻟﯿﻦ ﯾﺎﻓﺘﮥ‬
‫روانﺷﻨﺎﺳﺎن ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻮﺟﻪ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﻘﺪﻣﮥ ﮔﺮﺗﺮ و‬
‫ﭘﻼت ﺑﺮای ﻣﻘﺎﻟﻪھﺎی ﻋﻠﻤﯽ ﺑﻪ طﺮزی ﻧﺎﻣﻌﻤﻮل اﺣﺴﺎﺳﯽ و ﭘﺮھﯿﺎھﻮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪ .‬ﻣﻘﺼﻮد آﻧﺎن ﮐﺎﻣﻼ ً روﺷﻦ ﺑﻮد‪» :‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ​ای از داد ​هھﺎ و ﻧﻈﺮﯾﻪای در‬
‫روانﺷﻨﺎﺳﯽ در ﺣﺎل ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺘﻤﺎً ﻋﻼﻗﻪ و ﺗﻮﺟﻪ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن را ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی آزﻣﺎﯾﺶھﺎﯾﯽ را ﮔﺰارش ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای‬
‫اﻋﺘﺒﺎرﺑﺨﺸﯽ ﺑﻪ ﭘﮋوھﺶ روانﺷﻨﺎﺳﺎن در ﺣﻮزۀ اﻗﺘﺼﺎد طﺮاﺣﯽ ﺷﺪهاﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﮔﺮﺗﺮ و ﭘﻼت ﻓﮫﺮﺳﺘﯽ از ﺳﯿﺰده ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺗﮫﯿﻪ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎی‬
‫اﺻﻠﯽ را ﺗﻮﺿﯿﺢ دھﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻣﺤﺘﺎطﺎﻧﻪ آزﻣﺎﯾﺶھﺎی طﺮاﺣﯽﺷﺪهای را ﺑﺮای‬
‫ﺳﻨﺠﺶ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪھﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻓﺮﺿﯿﻪھﺎی آﻧﺎن‪ ،‬ﺑﯽﺷﮏ از ﻧﻈﺮ‬
‫روانﺷﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬ﺑﺰرگﻣﻨﺸﺎﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﯾﻦ ﻓﺮﺿﯿﻪ‪ ،‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻮﺟﻮد از‬
‫آزﻣﺎﯾﺶھﺎﯾﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪهاﻧﺪ ﮐﻪ روانﺷﻨﺎﺳﺎن اﻧﺠﺎم دادهاﻧﺪ! ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺗﻨﮫﺎ‬
‫نﺷﻨﺎﺳﺎن درﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮﺗﺮ و ﭘﻼت اﻋﺘﺮاف ﮐﺮدﻧﺪ‬ ‫ﯾﮏ ﻓﺮﺿﯿﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ :‬روا ​‬
‫اﯾﻦ ﻓﺮﺿﯿﻪ از ﻧﻈﺮ ﻧﻈﺮﯾﮥ رﺟﺤﺎن اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان رﺿﺎﯾﺖ​ﺑﺨﺸﯽ را دارد؛‬
‫ﭼﻮن »اﻣﮑﺎن ﻣﯽدھﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮدی واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب درﺑﺎرۀ‬
‫آن اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد«؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺨﻄﯽ آﺷﮑﺎر از اﺻﻞ اﻧﺴﺠﺎم‪.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﮐﻪ ﭘﺎﯾﻪھﺎی‬
‫ﻧﻈﺮﯾﻪﺷﺎن ﺑﻪ ﻟﺮزه اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮدﮐﺎوی ﻣﻮﺷﮑﺎﻓﺎﻧﻪای دﺳﺖ ﺑﺰﻧﻨﺪ؛ وﻟﯽ در‬
‫ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ روانﺷﻨﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎورھﺎی ﻧﻈﺮی ﺑﺴﯿﺎر ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪﻧﺪ و ﺑﺮای زﯾﺮ ﺳﺆال ﺑﺮدن آنھﺎ ﺑﻪ ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﯾﺎﻓﺘﮥ‬
‫ﻦﺷﺪۀ ﮔﺮﺗﺮ و ﭘﻼت‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮ اﻧﺪﮐﯽ ﺑﺮ‬ ‫ﺧﺠﺎﻟﺖآور ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟﮥ ﺗﺤﺴﯿ ​‬
‫ﻣﺘﮫﻢﮐﺮدن اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻮدﺷﺎن داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ‬
‫اﺷﺘﯿﺎق ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺟﺎﻣﻌﮥ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﺑﺮای ﺟﺪی داﻧﺴﺘﻦ ﭘﮋوھﺶھﺎی‬
‫روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﮐﻤﮏ ﮐﺮد و ﻣﮑﺎﻟﻤﻪ دو ﺳﻮی ﻣﺮزھﺎی اﯾﻦ دو رﺷﺘﻪ را ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪای‬
‫ﺟﺪﯾﺪ رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﮔﺮوه​ﺑﻨﺪیھﺎ‬

‫»ﺑﻠﻨﺪی ﻗﺎﻣﺖ ﺟﺎن ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟« اﮔﺮ ﺟﺎن ﺣﺪود ‪ ١۵٠‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻦ او ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮ او ﺷﺶﺳﺎﻟﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻠﻨﺪ‬
‫اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺷﺎﻧﺰدهﺳﺎﻟﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻮﺗﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺷﻤﺎ ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮد‬
‫ھﻨﺠﺎرھﺎی ﻣﻌﻤﻮل و ﻣﻘﯿﺎس ﺑﻠﻨﺪﻗﺎﻣﺘﯽ را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺣﺘﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ‬
‫ﺷﺪتھﺎی دو ﮔﺮوه ﻣﺘﻔﺎوت را ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﺆال ﭘﺎﺳﺦ‬
‫د ھ ﯿ ﺪ ‪» :‬ﻏﺬای رﺳﺘﻮراﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﺑﻠﻨﺪﻗﺎﻣﺘﯽ ﺟﺎن ﮔﺮانﻗﯿﻤﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ‬
‫ﻗﯿﻤﺘﯽ دارد؟« ﭘﺎﺳﺦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻦ ﺟﺎن ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ :‬ﮔﺮاﻧﯽ ﻏﺬاﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪاﻧﺪازۀ‬
‫ﺑﻠﻨﺪﻗﺎﻣﺘﯽ ﺟﺎن ﺷﺎﻧﺰدهﺳﺎﻟﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ارزانﺗﺮ از ﺑﻠﻨﺪﻗﺎﻣﺘﯽ ﺟﺎن‬
‫ﺷﺼﺖﺳﺎﻟﻪ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪھﺎ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺟﺎن ﺷﺶ ﺳﺎل دارد و ﻗﺪ او ‪ ١۵٠‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺟﯿﻢ ﺷﺎﻧﺰده ﺳﺎل دارد و ﻗﺪ او ‪ ١۵۵‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﮑﯽ ھﺮﮐﺴﯽ ﺧﻮاھﺪ ﮔﻔﺖ ﺟﺎن ﺧﯿﻠﯽ ﺑﻠﻨﺪ اﺳﺖ و ﺟﯿﻢ ﺑﻠﻨﺪ ﻧﯿﺴﺖ؛‬
‫ﭼﻮن آنھﺎ ﺑﺎ ھﻨﺠﺎرھﺎﯾﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ از ﺷﻤﺎ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﻮد‪» :‬آﯾﺎ ﺟﺎن ﺑﻪ ﺑﻠﻨﺪی ﺟﯿﻢ اﺳﺖ؟«‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﺷﻤﺎ ﻣﻨﻔﯽ‬
‫ﭻﮔﻮﻧﻪ ﺷﮕﻔﺘﯽ در ﮐﺎر ﻧﯿﺴﺖ و اﺑﮫﺎم ﮐﻤﯽ وﺟﻮد دارد؛ اﻣﺎ در‬ ‫ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ھﯿ ​‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎی دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ روﯾﺪادھﺎ و ﭼﯿﺰھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ‬
‫ﺑﺴﺘﺮی ﻣﺸﺨﺺ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ اﻧﺘﺨﺎبھﺎی ﻧﺎھﻤﺎھﻨﮓ و ﻧﺎﻣﻨﺴﺠﻢ‬
‫ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺸﮑﻞﺳﺎز ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﺎدرﺳﺘﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ارزﯾﺎﺑﯽھﺎی ﺗﮏ و ﻣﺸﺘﺮک‬
‫ھﻤﯿﺸﻪ ﻧﺎھﻤﺎھﻨﮓ ﯾﺎ ﻗﻀﺎوتھﺎ ﮐﺎﻣﻼ ً ﺑﯽﻗﺎﻧﻮن ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دﻧﯿﺎی ﻣﺎ ﺑﻪ ﮔﺮوهھﺎﯾﯽ‬
‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ھﻨﺠﺎرھﺎی ﺧﻮد را دارﻧﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺴﺮھﺎی ﺷﺶﺳﺎﻟﻪ ﯾﺎ‬
‫ﻣﯿﺰھﺎ‪ .‬ﻗﻀﺎوتھﺎ و ﺗﺮﺟﯿﺤﺎت درون اﯾﻦ ﮔﺮوهھﺎ ﻣﻨﺴﺠﻢ و ھﻤﺎھﻨﮓاﻧﺪ؛ وﻟﯽ‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺳﻮژ ​هھﺎی ﺑﺮرﺳﯽ​ﺷﺪه از ﮔﺮوهھﺎی ﻣﺘﻔﺎوت ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً‬
‫اﻧﺴﺠﺎم و ھﻤﺎھﻨﮕﯽ از ﺑﯿﻦ ﻣﯽرود‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﭘﺎﺳﺦ دھﯿﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﮐﺪامﯾﮏ را ﺑﯿﺸﺘﺮ دوﺳﺖ دارﯾﺪ‪ ،‬ﺳﯿﺐ ﯾﺎ ھﻠﻮ؟‬
‫‪ -‬ﮐﺪامﯾﮏ را ﺑﯿﺸﺘﺮ دوﺳﺖ دارﯾﺪ‪ ،‬اﺳﺘﯿﮏ ﯾﺎ ﺧﻮرﺷﺖ؟‬
‫‪ -‬ﮐﺪامﯾﮏ را ﺑﯿﺸﺘﺮ دوﺳﺖ دارﯾﺪ‪ ،‬ﺳﯿﺐ ﯾﺎ اﺳﺘﯿﮏ؟‬
‫ﭘﺮﺳﺶ اول و دوم‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮاردی ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﯾﮏ ﮔﺮوه اﺷﺎره دارﻧﺪ و ﺷﻤﺎ ﻓﻮری‬
‫ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﮐﺪام را ﺑﯿﺸﺘﺮ دوﺳﺖ دارﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً در ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﮑﯽ ھﻢ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪای ﯾﮑﺴﺎن ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﯿﺪ‪» :‬ﭼﻘﺪر ﺳﯿﺐ دوﺳﺖ دارﯾﺪ؟« ﯾﺎ »ﭼﻘﺪر ھﻠﻮ دوﺳﺖ‬
‫دارﯾﺪ؟«؛ ﭼﻮن ﺳﯿﺐ و ھﻠﻮ ھﺮ دو ﺑﻪ ﮔﺮوه ﻣﯿﻮهھﺎ ﺗﻌﻠﻖ دارﻧﺪ‪ .‬ھﯿﭻ ﻋﺎﻣﻞ‬
‫ﻪﺳﺎز ﺗﺮﺟﯿﺤﺎﺗﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ زﯾﺮا ﻣﯿﻮهھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ھﻨﺠﺎرھﺎی ﯾﮑﺴﺎن‬ ‫واروﻧ ​‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ھﻢ در ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک ﻣﺎﻧﻨﺪ ارزﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﺗﮑﯽ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶھﺎ‪ ،‬ﺳﺆالھﺎی ﺑﯿﻦ ﮔﺮوھﯽ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﺛﺎﺑﺘﯽ‬
‫ﺑﺮای ﻣﻘﺎﯾﺴﻪھﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺘﯿﮏ و ﺳﯿﺐ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف ﺳﯿﺐ و ھﻠﻮ‪ ،‬ﺳﯿﺐ و‬
‫اﺳﺘﯿﮏ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦھﺎی ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮای ھﻢ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و ﻧﯿﺎز ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ را ﺟﺒﺮان ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﺷﻤﺎ ﮔﺎھﯽ ﺳﯿﺐ ﺑﺨﻮاھﯿﺪ ﯾﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﻣﯿﻞ ﺑﻪ اﺳﺘﯿﮏ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ؛ وﻟﯽ‬
‫ﺑﻌﯿﺪ اﺳﺖ ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ ﯾﮑﯽ از آنھﺎ ﺟﺎی دﯾﮕﺮی را ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ از ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ آن اﻋﺘﻤﺎد دارﯾﺪ اﯾﻤﯿﻠﯽ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮدهاﯾﺪ ﮐﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫دﻟﻔﯿﻦھﺎ در ﺑﺴﯿﺎری ﻣﻨﺎطﻖ ﻣﺨﺼﻮص ﺟﻔﺖﮔﯿﺮی ﺑﺎ آﻟﻮدﮔﯽھﺎی زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ‬
‫ﺗﮫﺪﯾﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎھﺶ ﺟﻤﻌﯿﺖ دﻟﻔﯿﻦھﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻮدﺟﻪای‬
‫ﺧﺎص از ﺳﻮی ﺣﺎﻣﯿﺎن ﺷﺨﺼﯽ ﺑﺮای ﻓﺮاھﻢﮐﺮدن ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻋﺎری از آﻟﻮدﮔﯽ ﺑﺮای‬
‫دﻟﻔﯿﻦھﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﭼﻪ ﭼﯿﺰھﺎﯾﯽ را ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ﺗﺪاﻋﯽ ﮐﺮد؟ ﺧﻮاه ﮐﺎﻣﻼ ً آﮔﺎه ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬اﯾﺪهھﺎ و ﺧﺎطﺮهھﺎﯾﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن ﺑﻪ ﺧﺎطﺮﺗﺎن آﻣﺪ‪ .‬ﭘﺮوژهھﺎی ﺣﻤﺎﯾﺖ و‬
‫ﺣﻔﺎظﺖ از ﮔﻮﻧﻪھﺎی در ﺧﻄﺮ در ذھﻨﺘﺎن ﺟﺎن ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﺧﻮب و ﺑﺪ ﺑﻪطﻮر‬
‫ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮد ﺑﻪ دﺳﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد و ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه دﻟﻔﯿﻦھﺎ در‬
‫ﻣﯿﺎن ﺣﯿﻮانھﺎ و ﮔﻮﻧﻪھﺎی دﯾﮕﺮ ﻓﮑﺮ ﮐﺮدﯾﺪ؛ ﻣﺜﻼ ً دﻟﻔﯿﻦھﺎ از راﺳﻮھﺎ‪ ،‬ﺣﻠﺰونھﺎ ﯾﺎ‬
‫ﻣﺎھﯽھﺎی ﮐﭙﻮر ﺑﺴﯿﺎر ﺟﺬابﺗﺮﻧﺪ و در ﻣﯿﺎن ﮔﻮﻧﻪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه ﺑﺎ آنھﺎ‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺎھﯽ ﻣﻄﻠﻮب دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺆاﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯾﺘﺎن ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ آﯾﺎ دﻟﻔﯿﻦھﺎ را ﺑﯿﺸﺘﺮ از‬
‫ﮐﭙﻮرھﺎ دوﺳﺖ دارﯾﺪ ﯾﺎ ﻧﻪ؛ ﺑﻠﮑﻪ از ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ارزش دﻻری ﮐﻤﮏ‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮوژه را اﻋﻼم ﮐﻨﯿﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺷﻤﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً از ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎی ﻗﺒﻠﯽ ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﮐﻪ‬
‫ھﺮﮔﺰ ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖھﺎﯾﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻤﯽدھﯿﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﺮای ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪ‬
‫ﺧﻮد را در ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻓﺮد ﻣﺸﺎرﮐﺖﮐﻨﻨﺪه در اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎری از ﺳﺆالھﺎی دﺷﻮار دﯾﮕﺮ‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺒﻠﻎ اﯾﻦ درﺧﻮاﺳﺖ ھﻢ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ و ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺷﺪت ﺣﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺮﺳﺶ دﻻری ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺨﺖ‬
‫اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺷﻤﺎ ﭘﺮﺳﺶ دﯾﮕﺮی را آﻣﺎده دارﯾﺪ‪ .‬ﭼﻮن دﻟﻔﯿﻦھﺎ را دوﺳﺖ دارﯾﺪ‪،‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ً اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺣﻔﺎظﺖ از آنھﺎ ﮐﺎری ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎم ﺑﻌﺪی‬
‫ﮐﻪ ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪۀ ﻣﻘﺪار ﭘﻮل اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫ﺷﺪت ﻋﻼﻗﮥ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ دﻟﻔﯿﻦھﺎ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﯿﺰان ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺷﻤﺎ در اﯾﻦ اﻗﺪام‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ از ﮐﻤﮏھﺎی ﻗﺒﻠﯽﺗﺎن ﺑﺮای ﺣﻔﻆ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ‬
‫ﻣﻘﯿﺎﺳﯽ در ذھﻦ دارﯾﺪ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﺎ ﻣﻘﯿﺎس ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاران ﯾﺎ ﺗﯿﻢ‬
‫ﻓﻮﺗﺒﺎل ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪﺗﺎن ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﭼﻪ ﻣﺒﻠﻐﯽ »ﮐﻤﮑﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرگ« ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد و ﭼﻪ‬
‫ﻣﺒﻠﻎھﺎﯾﯽ »ﺑﺰرگ«‪» ،‬ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ« ﯾﺎ »ﮐﻢ« ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﺷﻤﺎ در ﻧﮕﺮﺷﺘﺎن ﺑﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪھﺎ ھﻢ ﻣﻘﯿﺎﺳﯽ در ذھﻦ دارﯾﺪ؛ از »ﺧﯿﻠﯽ دوﺳﺖداﺷﺘﻦ« ﺗﺎ »اﺻﻼ ً دوﺳﺖ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻦ«؛ در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻧﮕﺮش ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﻘﺪار دﻻر ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﯿﺪ و اﯾﻦ ﮐﺎر‬
‫را ﺑﺎ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی از »ﺧﯿﻠﯽ دوﺳﺖداﺷﺘﻦ« ﺑﻪ »ﮐﻤﮑﯽ ﺑﺰرگ« اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﯽدھﯿﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،‬درﺧﻮاﺳﺘﯽ ﻣﺘﻔﺎوت درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫ﮐﺸﺎورزان ﮐﻪ ﺳﺎﻋﺖھﺎی زﯾﺎدی در ﻣﻌﺮض ﺗﺎﺑﺶ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ رﯾﺴﮏ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺳﺮطﺎن ﭘﻮﺳﺖ روﺑﺮو ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎﯾﻨﺎت ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻣﻨﻈﻢ در ﮐﺎھﺶ‬
‫اﯾﻦ رﯾﺴﮏ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻮدﺟﻪای ﺑﺮای ﺗﺄﻣﯿﻦ ھﺰﯾﻨﮥ ﻣﻌﺎﯾﻨﮥ ﮔﺮوهھﺎی ﭘﺮﺧﻄﺮ‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﯾﺎ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻠﯽ ﻣﮫﻢ اﺳﺖ؟ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﮐﺪام ﮔﺮوه را ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ﺗﺪاﻋﯽ ﮐﺮد؟ اﮔﺮ‬
‫آن را ﺑﻪطﻮر ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮد ﻣﺸﮑﻞ ﺳﻼﻣﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﮐﺮدﯾﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺳﺮطﺎن‬
‫ﭘﻮﺳﺖ ﮐﺸﺎورزان رﺗﺒﻪای ﭼﻨﺪان ﺑﺎﻻ در ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص ﻧﺪاده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮان ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎھﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه دﻟﻔﯿﻦھﺎ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‬
‫ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﮔﻮﻧﻪھﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺮآورد اھﻤﯿﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺳﺮطﺎن ﭘﻮﺳﺖ و ﻣﺒﻠﻎ‬
‫ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺮای ﮐﻤﮏ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ﮐﻤﮏ ﺧﻮد ﺑﺮای ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از‬
‫دﻟﻔﯿﻦھﺎ رﺳﯿﺪﯾﺪ‪ .‬در آزﻣﺎﯾﺶھﺎ دﻟﻔﯿﻦھﺎ ﮐﻤﮏ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﺸﺎورزان در‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽھﺎی ﺗﮑﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ دو ﻣﺴﺌﻠﻪ را در ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک ﻗﺮار دھﯿﺪ‪ ،‬ﮐﺪامﯾﮏ‪ ،‬دﻟﻔﯿﻦھﺎ ﯾﺎ‬
‫ﮐﺸﺎورزان‪ ،‬اﺳﺘﺤﻘﺎق درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻤﮏ ﺑﯿﺸﺘﺮی را دارﻧﺪ؟ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک‬
‫وﯾﮋﮔﯽای را ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ در ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﮑﯽ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻧﻤﯽآﻣﺪ؛ اﻣﺎ اﮐﻨﻮن‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ :‬اﯾﻨﮑﻪ ﮐﺸﺎورزان اﻧﺴﺎناﻧﺪ وﻟﯽ دﻟﻔﯿﻦھﺎ اﻧﺴﺎن ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻄﺮح ﻧﺸﺪ؛ ﭼﻮن ھﻤﮥ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ آوردﯾﺪ‪ ،‬وﯾﮋﮔﯽ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬واﻗﻌﯿﺖ اﻧﺴﺎنﺑﻮدن ﮐﺸﺎورزان ﺷﺎﺧﺺ ﻧﺒﻮد؛ ﭼﻮن ھﻤﮥ ﻣﻌﻀﻞھﺎی‬
‫ﺳﻼﻣﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ درﺑﺎرۀ اﻧﺴﺎنھﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی ﻣﺤﺪود ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﮑﯽ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﺗﺎ دﻟﻔﯿﻦھﺎ ﺑﻪ رﺗﺒﮥ ﺷﺪت ﺑﺎﻻﺗﺮی دﺳﺖ ﯾﺎﺑﻨﺪ و ﮐﻤﮏ ﺑﯿﺸﺘﺮی‬
‫ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک‪ ،‬ﺑﺎزآﻓﺮﯾﻨﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪھﺎ را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدھﺪ‪ :‬اﻧﺴﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﺣﯿﻮان؛ وﯾﮋﮔﯽای ﮐﻪ ﺗﻨﮫﺎ در ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ ھﻢزﻣﺎن ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬ﻣﺮدم در ارزﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﻣﺸﺘﺮک ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﮐﺸﺎورزان ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﻔﺎظﺖ از‬
‫ﯾﮏ ﮔﻮﻧﮥ دوﺳﺖداﺷﺘﻨﯽ ﻏﯿﺮ اﻧﺴﺎن‪ .‬ﺑﺎز ھﻤﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮطﺑﻨﺪیھﺎ و ﺳﺮﻗﺖ‬
‫ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻗﻀﺎوت در ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﮑﯽ و ﻣﺸﺘﺮک ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎرﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺮﯾﺴﺘﻮﻓﺮ ھﺴﯽ)‪ ،(٣۴۶‬از داﻧﺸﮕﺎه ﺷﯿﮑﺎﮔﻮ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻋﻮاﻣﻞ واروﻧﻪ​ﺳﺎز‬
‫ﯽﺷﺪه در اﯾﻦ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﺮھﻨﮓ​ھﺎی ﻟﻐﺎت‬ ‫ﺗﺮﺟﯿﺤﺎت‪ ،‬ﻧﻘﺶ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮارد ارزﯾﺎﺑ ​‬
‫ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ دﺳﺖ دوم ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ اﯾﻦ دو ﻓﺮھﻨﮓ ﻟﻐﺎت در ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﮑﯽ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮھﻨﮓ ‪ ١‬ارزش‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی دارد؛ وﻟﯽ در ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک اﯾﻦ رﺟﺤﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﮥ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﻓﺮﺿﯿﮥ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ارزﯾﺎﺑﯽ)‪ (٣۴٧‬ھﺴﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ :‬ﺗﻌﺪاد واژﮔﺎن در‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﮑﯽ ھﯿﭻ ارزﺷﯽ ﻧﺪارد؛ ﭼﻮن ﺗﻌﺪاد را ﻧﻤﯽﺗﻮان ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﺮد؛ وﻟﯽ در‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک ﻓﻮری ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻓﺮھﻨﮓ ‪ ٢‬ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﻋﮑﺲ‪،‬‬
‫ﺑﻪوﺿﻮح ﻣﯽﺗﻮان ﻓﮫﻤﯿﺪ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد واژﮔﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻢﺗﺮ از وﺿﻌﯿﺖ ﺟﻠﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﻪﺳﺎز ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ واروﻧ ​‬

‫دﻟﯿﻞ ﺧﻮﺑﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﺎور ﮐﻨﯿﻢ اﺟﺮای ﻋﺪاﻟﺖ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻧﺒﻮد اﻧﺴﺠﺎمھﺎی‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﭘﺬﯾﺮ در ﺣﻮزهھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺸﯽ از دادهھﺎ از آزﻣﺎﯾﺶھﺎﯾﯽ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ رﻓﺘﺎر ھﯿﺌﺖﻣﻨﺼﻔﻪ و ﺑﺨﺸﯽ ﻧﯿﺰ از ﻣﺸﺎھﺪۀ اﻟﮕﻮھﺎی‬
‫ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاری‪ ،‬وﺿﻊ ﻣﻘﺮرات و دادرﺳﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﯾﮑﯽ از آزﻣﺎﯾﺶھﺎ از ھﯿﺌﺖ​ﻣﻨﺼﻔﻪھﺎی ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ ﺷﺎﻣﻞ اﻋﻀﺎی ھﯿﺌﺖﻣﻨﺼﻔﮥ‬
‫ﺗﮕﺰاس ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﻣﺠﺎزات ﮐﯿﻔﺮی ﭼﻨﺪ ﭘﺮوﻧﺪه را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮوﻧﺪهھﺎ‬
‫دوﺗﺎﯾﯽ اراﺋﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از آن​ھﺎ ادﻋﺎﯾﯽ درﺑﺎرۀ آﺳﯿﺐ ﺟﺴﻤﯽ و دﯾﮕﺮی در‬
‫ﺧﺼﻮص ﺧﺴﺎرت ﻣﺎﻟﯽ ﺑﻮد‪ .‬ھﯿﺌﺖﻣﻨﺼﻔﻪ اﺑﺘﺪا ﯾﮏ ﭘﺮوﻧﺪه و ﺳﭙﺲ ﭘﺮوﻧﺪۀ ھﻤﺮاه‬
‫ﺖﻣﻨﺼﻔﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ آن دو را ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫آن را درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮد‪ .‬از اﻋﻀﺎی ھﯿﺌ ​‬
‫اﯾﻦ ﺧﻼﺻﮥ ﯾﮑﯽ از ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی دوﺗﺎﯾﯽ ﭘﺮوﻧﺪهھﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺮوﻧﺪۀ اول‪ :‬ﮐﻮدﮐﯽ ﺑﺎ آﺗﺶﮔﺮﻓﺘﻦ ﻟﺒﺎﺳﺶ ھﻨﮕﺎم ﺑﺎزی ﺑﺎ ﮐﺒﺮﯾﺖ‪ ،‬دﭼﺎر‬
‫ﺳﻮﺧﺘﮕﯽھﺎﯾﯽ در ﺣﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪۀ ﻟﺒﺎس‪ ،‬آنھﺎ را‬
‫ﺑﻪطﻮر ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﺑﺮاﺑﺮ آﺗﺶ ﻣﻘﺎوم ﻧﺴﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺮوﻧﺪۀ دوم‪ :‬ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﯾﮏ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻮﺟﺐ ﺿﺮر ‪ ١٠‬ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻری ﺑﺎﻧﮑﯽ دﯾﮕﺮ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﯿﻤﯽ از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﭘﺮوﻧﺪۀ اول ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﮑﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﭘﺮوﻧﺪۀ دوم را ﺑﻪ​ﺻﻮرت ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺮوﻧﺪۀ اول ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ در ﻧﯿﻤﯽ دﯾﮕﺮ از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻌﮑﻮس ﺑﻮد‪ .‬در ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﮑﯽ‪،‬‬
‫ھﯿﺌﺖﻣﻨﺼﻔﻪ ﻣﺠﺎزات ﺷﺪﯾﺪﺗﺮی را ﺑﺮای ﭘﺮوﻧﺪۀ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮد؛ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﺖ ﮐﻪ ﺿﺮر ﻣﺎﻟﯽ ھﻨﮕﻔﺖ ﭘﺮوﻧﺪه‪ ،‬ﺑﺮای آنھﺎ ﺗﮑﯿ ​‬
‫ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺸﺘﺮک دو ﭘﺮوﻧﺪه‪ ،‬ھﻤﺪردی ﺑﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻓﺮدی ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ‬
‫ﻏﻠﺒﻪ ﮐﺮد و ھﯿﺌﺖﻣﻨﺼﻔﻪ ﻣﯿﺰان ﺟﺮﯾﻤﮥ ﭘﺮداﺧﺘﯽ ﺑﻪ ﮐﻮدک را ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺟﺮﯾﻤﮥ‬
‫ﺑﺎﻧﮏ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﭘﺮوﻧﺪۀ دوﺗﺎﯾﯽ ﻧﺸﺎن داد ﺟﺮﯾﻤﻪ ﺑﻪ آﺳﯿﺐھﺎی‬
‫ﺷﺨﺼﯽ در ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک ﺣﺪود دوﺑﺮاﺑﺮ ارزﯾﺎﺑﯽھﺎی ﺗﮑﯽ اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪،‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ھﯿﺌﺖ​ﻣﻨﺼﻔﻪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﺮوﻧﺪۀ ﮐﻮدک ﺳﻮﺧﺘﻪ را ﺑﻪﺗﻨﮫﺎﯾﯽ ﻗﻀﺎوت‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺒﻠﻐﯽ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺷﺪت اﺣﺴﺎس ﺧﻮد در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﺟﺮﯾﻤﮥ ﭘﺮداﺧﺘﯽ ﺑﻪ ﮐﻮدک در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺟﺮﯾﻤﮥ ﺳﻨﮕﯿﻦ ﯾﮏ ﻣﺆﺳﺴﻪ‬
‫ﻣﺎﻟﯽ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک‪ ،‬ﺟﺮﯾﻤﮥ ﺑﺎﻧﮏ ھﻤﭽﻨﺎن ﺗﮑﯿﻪ​ﮔﺎه ذھﻨﯽ‬
‫ﺿﺮر ﻣﺎﻟﯽ ﭘﺮوﻧﺪه ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﺟﺮﯾﻤﮥ ﮐﻮدک ﺳﻮﺧﺘﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻧﺸﺎندھﻨﺪۀ ﺧﺸﻢ از ﺳﮫﻞاﻧﮕﺎری ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺻﺪﻣﻪ ﺑﻪ ﮐﻮدک اﺳﺖ‪.‬‬
‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ دﯾﺪﯾﻢ‪ ،‬ﻋﻘﻼﻧﯿﺖ‪ ،‬در ﻣﺠﻤﻮع ﻗﺎﻟﺐھﺎی وﺳﯿﻊﺗﺮ و ﻣﻔﮫﻮﻣﯽﺗﺮی دارد‬
‫و ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک ﺑﻪروﺷﻨﯽ ﺟﺎﻣﻊﺗﺮ از ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﮑﯽ اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺷﻤﺎ در‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک ﺑﺎﯾﺪ ھﺸﯿﺎر ﺑﺎﺷﯿﺪ؛ ﺑﻪ​وﯾﮋه وﻗﺘﯽ ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻤﺎ‬
‫ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬دﯾﺪه​ھﺎی ﺷﻤﺎ را ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﭼﻨﯿﻦ دﺳﺖﮐﺎریھﺎ را ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺮﯾﻊ ﯾﺎد ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺤﯿﻄﯽ را ﮐﻪ‬
‫ﻣﺸﺘﺮی در آن ﮐﺎﻻﯾﯽ را ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ و ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ دھﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺮ اﻧﺘﺨﺎب آنھﺎ‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻏﯿﺮ از اﯾﻦ دﺳﺖﮐﺎریھﺎی ﻋﺎﻣﺪاﻧﻪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﺗﺼﻮر ﮐﺮد ﻗﻀﺎوت‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪای ﮐﻪ ﺣﺘﻤﺎً ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬را درﮔﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺪارﺗﺮ از ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﮑﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺷﺪت ﭘﺎﺳﺦ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﻧﺘﻈﺎر دارﯾﻢ‬
‫ھﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻗﻀﺎوﺗﯽ آﮔﺎھﺎﻧﻪ و ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ داوراﻧﯽ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﺑﺴﺘﺮی ﺟﺎﻣﻊ و وﺳﯿﻊ ﭘﺮوﻧﺪهھﺎی ﻓﺮدی را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ‬
‫از َﮐﺲ ﺳﺎﻧﺴﺘﺎﯾﻦ ﺷﻨﯿﺪم اﻋﻀﺎی ھﯿﺌﺖﻣﻨﺼﻔﻪ ھﻨﮕﺎم ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺠﺎزات ﯾﮏ ﭘﺮوﻧﺪه‬
‫ﺑﻪﺷﺪت از ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ دﯾﮕﺮ ﭘﺮوﻧﺪهھﺎ ﻣﻨﻊ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻌﺠﺐ ﺷﺪم‪ .‬ﻧﻈﺎم‬
‫ﻗﻀﺎوﺗﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ روانﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬طﺮﻓﺪار ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﮑﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎﻧﺴﺘﺎﯾﻦ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای دﯾﮕﺮ درﺑﺎرۀ اﻧﺴﺠﺎم ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻧﻈﺎم ﻗﻀﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ‬
‫ﻣﺠﺎزات ارادی ﺳﺎزﻣﺎنھﺎی دوﻟﺘﯽ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫اﻣﻨﯿﺖ و ﺳﻼﻣﺖ ﺣﺮﻓﻪای و ﺣﻔﺎظﺖ از ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬او ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ‬
‫رﺳﯿﺪ ﮐﻪ »ﺟﺮﯾﻤﻪھﺎ درون ﮔﺮو ​هﺑﻨﺪیھﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻨﻄﻘﯽﺗﺮ ھﺴﺘﻨﺪ؛ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ آﺳﯿﺐھﺎی ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺠﺎزاﺗﯽ ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ روﺑﺮو ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺗﺨﻠﻒھﺎی‬
‫اﻣﻨﯿﺖ و ﺳﻼﻣﺖ ﺣﺮﻓﻪای‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﺠﺎزات ﺑﺮای ﺗﺨﻠﻒھﺎی ﻣﮑﺮر ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺑﻌﺪی‪ ،‬ﺗﺨﻠﻒھﺎﯾﯽ ﻗﺮار دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﺎﻣﺪاﻧﻪ و ﺟﺪیاﻧﺪ؛ در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮐﻢاھﻤﯿﺖﺗﺮﯾﻦ ﺗﺨﻠﻒھﺎ ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪی در ﺣﻔﻆ و رﻋﺎﯾﺖ ﻣﻘﺮرات ﻻزم‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪ «.‬ﺟﺮﯾﻤﮥ »ﺗﺨﻠﻒ ﺟﺪی« در ﺣﯿﻄﮥ اﯾﻤﻨﯽ ﮐﺎرﮔﺮان‪ ،‬ھﻔﺖھﺰار دﻻر ﺧﻮاھﺪ‬
‫ﺑﻮد؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﮔﺮ ادارۀ ﺣﻔﺎظﺖ از ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺗﺨﻠﻔﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺮﯾﻤﻪای‬
‫ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ ‪ ٢۵‬ھﺰار دﻻر روﺑﺮو ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺟﺮﯾﻤﻪھﺎ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ دﯾﮕﺮ‬
‫ﻪھﺎی ﺳﺎﯾﺮ ﺳﺎزﻣﺎنھﺎ ﻋﺠﯿﺐ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ دﯾﮕﺮ ﻣﺜﺎلھﺎی اﯾﻦ‬ ‫ﺟﺮﯾﻤ ​‬
‫ﻓﺼﻞ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ اﯾﻦ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎری​ھﺎ ﺗﻨﮫﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﺧﻮد را ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ دو‬
‫ﻣﻮرد در ﮐﻨﺎر ھﻢ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻈﺎم ﺟﺮﯾﻤﻪھﺎی ارادی ھﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻨﺴﺠﻢ‬
‫اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺑﻪطﻮر ﺟﻤﻌﯽ اﻧﺴﺠﺎﻣﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫***‬

‫ﻪﺳﺎز‬
‫رد ﭘﺎی ﻋﻮاﻣﻞ واروﻧ ​‬

‫»ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺒﯿﻨﻢ دﺳﺘﮕﺎهھﺎی ﺗﮫﻮﯾﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬واﺣﺪھﺎی ‪ BTU‬آنھﺎ‬
‫ھﯿﭻ ارزﺷﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺘﺮک ﺿﺮوری ﺑﻮد‪«.‬‬
‫»ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﺪ اﯾﻦ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ او ﻋﺎﻟﯽ ﺑﻮد؛ ﭼﻮن ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽھﺎی دﯾﮕﺮ ﺧﻮدش‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽھﺎی دﯾﮕﺮان ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ھﻨﻮز ھﻢ ﺿﻌﯿﻒ‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫»ﻣﻌﻤﻮﻻ ً وﻗﺘﯽ ﻗﻀﯿﻪ را ﺑﺎزﺗﺮ و وﺳﯿﻊﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﻋﺎﻗﻼﻧﻪﺗﺮی‬
‫ﻣﯽرﺳﯽ‪«.‬‬
‫»وﻗﺘﯽ ھﺮ دو ﻣﻮرد رو ﺗﮑﯽ و ﺟﺪا ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل اﯾﻨﮑﻪ اﺣﺴﺎس‬
 ‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﮕﯿﺮد زﯾﺎد اﺳﺖ‪«.‬‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺳﯽ و ﭼﮫﺎرم‪ :‬ﻗﺎﻟﺐھﺎ و واﻗﻌﯿﺖ‬

‫اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ و ﻓﺮاﻧﺴﻪ در ﻣﺴﺎﺑﻘﮥ ﻧﮫﺎﯾﯽ ﺟﺎم ﺟﮫﺎﻧﯽ ‪ ٢٠٠۶‬ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﺎزی ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬دو‬
‫ﺟﻤﻠﮥ ﺑﻌﺪی ﻧﺘﯿﺠﻪ را ﺑﺎزﮔﻮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪» :‬اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ ﺑﺮد«‪» .‬ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﺎﺧﺖ«‪ .‬آﯾﺎ اﯾﻦ دو‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ دارﻧﺪ؟ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﻤﺎ از ﻣﻌﻨﯽ دارد‪.‬‬
‫از ﻧﻈﺮ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻨﻄﻘﯽ‪ ،‬دو ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺗﻌﻮﯾﺾ‬
‫ﮐﺮد؛ ﭼﻮن ﺣﺎﻟﺖ ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ از دﻧﯿﺎ را ﺷﺮح ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮥ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن‪ ،‬ﺷﺮاﯾﻂ‬
‫واﻗﻌﯿﺖ آنھﺎ ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﯾﮑﯽ از ﺟﻤﻠﻪھﺎ درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻠﮥ دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ‬
‫درﺳﺖ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬در اﻗﺘﺼﺎد ﻧﯿﺰ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎورھﺎ و ﺗﺮﺟﯿﺤﺎت‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن اﻣﻮر اﻗﺘﺼﺎدی واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ واﻗﻌﯿﺖ اﺳﺖ؛ ﺑﻪﺧﺼﻮص‪ ،‬ﺳﻮژهھﺎی‬
‫اﻧﺘﺨﺎب آنھﺎ ﺣﺎﻟﺖھﺎی دﻧﯿﺎ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ واژهھﺎی اﻧﺘﺨﺎبﺷﺪه ﺑﺮای ﺗﻮﺻﯿﻔﺸﺎن‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮی ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﯽ دﯾﮕﺮی ھﻢ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ در آن‪ ،‬ﻗﺎﻟﺐ »اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ ﺑﺮد« و »ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﺎﺧﺖ«‬
‫ﻣﻌﻨﯽ ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻌﻨﯽ ﺟﻤﻠﻪھﺎ آن ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ در ذھﻦ‬
‫ﺗﺪاﻋﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪» .‬اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ ﺑﺮد« ﻓﮑﺮھﺎﯾﯽ را درﺑﺎرۀ ﺗﯿﻢ اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ و ﻋﻤﻠﮑﺮدش ﺑﺮای‬
‫ﺑﺮدن را ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﻣﯽآورد؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ »ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﺎﺧﺖ« ﻓﮑﺮھﺎﯾﯽ را درﺑﺎرۀ ﺗﯿﻢ‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ و ﮐﺎرھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺎﺧﺖ اﯾﻦ ﺗﯿﻢ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺪاﻋﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ از ﺟﻤﻠﻪ ﺿﺮﺑﮥ‬
‫ﺳ ﺮ »زﯾﺪان«‪ ،‬ﺳﺘﺎرۀ ﻓﺮاﻧﺴﻮی ﺑﻪ ﯾﮏ ﺑﺎزﯾﮑﻦ اﯾﺘﺎﻟﯿﺎﯾﯽ‪ .‬در ﻗﺎﻟﺐ ﺗﺪاﻋﯽھﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫نھﺎ‪ ،‬اﯾﻦ دو ﺟﻤﻠﻪ‬‫اﯾﻦ دو ﺟﻤﻠﻪ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻮع واﮐﻨﺶ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺑﻪ آ ​‬
‫واﻗﻌﺎً »ﻣﻌﻨﺎی« ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﮐﻪ ﮔﺰار ​هھﺎی ﻣﻨﻄﻘﺎً ﯾﮑﺴﺎن‪،‬‬
‫واﮐﻨﺶھﺎﯾﯽ ﻣﺘﻔﺎوت را ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﯽﺑﻮدن اﻧﺴﺎنھﺎ را ﺑﻪاﻧﺪازۀ‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن اﻗﺘﺼﺎدی ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی اﺣﺴﺎﺳﯽ‬

‫ﺐﺑﻨﺪی« را ﺑﺮای ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻧﺎﻣﻮﺟﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﺗﺮﮐﯿﺐﺑﻨﺪی‬ ‫ﻣﻦ و آﻣﻮس ﻋﻨﻮان »اﺛﺮ ﻗﺎﻟ ​‬
‫ﺑﺎورھﺎ و ﺗﻤﺎﯾﻞھﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﯾﮑﯽ از ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﮐﺮدﯾﻢ‪:‬‬
‫آﯾﺎ ﺷﻤﺎ ﻗﺒﻮل ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ در ﻗﻤﺎری ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ‪ %١٠‬ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺮدن ‪ ٩۵‬دﻻر و‬
‫‪ %٩٠‬ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺎﺧﺘﻦ ﭘﻨﺞ دﻻر دارد؟‬
‫آﯾﺎ ﺷﻤﺎ ﺣﺎﺿﺮﯾﺪ ﭘﻨﺞ دﻻر ﺑﺎﺑﺖ ﺷﺮﮐﺖ در ﺑﺨﺖآزﻣﺎﯾﯽای ﺑﭙﺮدازﯾﺪ ﮐﻪ در آن‪%١٠ ،‬‬
‫ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺮدن و ‪ %٩٠‬ﺷﺎﻧﺲ ﻧﺒﺮدن ‪ ١٠٠‬دﻻر وﺟﻮد دارد؟‬
‫اﺑﺘﺪا ﮐﻤﯽ ﺑﮑﻮﺷﯿﺪ ﺧﻮد را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﮐﻨﯿﺪ اﯾﻦ دو ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎ ھﻢ ﯾﮑﺴﺎناﻧﺪ‪ .‬ھﺮ دو‬
‫ﻣﻮرد‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ آﯾﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦ را ﻗﺒﻮل ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ در ﻧﮫﺎﯾﺖ‬
‫ﺷﻤﺎ را ‪ ٩۵‬دﻻر ﭘﻮلدارﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﯾﺎ ﭘﻨﺞ دﻻر ﺑﯽﭘﻮلﺗﺮ‪ .‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺗﺮﺟﯿﺤﺎﺗﺶ ﺑﻪ‬
‫واﻗﻌﯿﺖ ﺑﺴﺘﮕﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ھﺮ دو ﭘﺮﺳﺶ ﭘﺎﺳﺦ ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ ﻣﯽدھﺪ؛ وﻟﯽ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ اﻓﺮادی زﯾﺎد ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺶ دوم ﭘﺎﺳﺦھﺎی ﻣﺜﺒﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی را‬
‫ﺟﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺪی ﺑﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﯽﺗﺮ از ﺑﺎﺧﺖ در ﻗﻤﺎر اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ در‬
‫ﻗﺎﻟﺐ ﺑﮫﺎی ﺑﻠﯿﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﺑﺨﺖآزﻣﺎﯾﯽ ﻧﺒﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺗﻌﺠﺐ ﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫ﺑﺎﺧﺖھﺎ اﺣﺴﺎس ﻣﻨﻔﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ھﺰﯾﻨﻪھﺎ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎبھﺎ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس واﻗﻌﯿﺖ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﻣﺘﺄﺛﺮ از آﻧﭽﻪ رﯾﭽﺎرد ﺗﯿﻠﺮ ﺑﺮاﯾﻤﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﯿﻢ‪ .‬او ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد در‬
‫دوران داﻧﺸﺠﻮﯾﯽ روی ﮐﺎرﺗﯽ ﺑﺮای ﺧﻮد ﯾﺎدداﺷﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ھﺰﯾﻨﻪھﺎ‬
‫ﺑﺎﺧﺖ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬او در ﻣﻘﺎﻟﮥ اوﻟﯿﮥ ﺧﻮد درﺑﺎرۀ رﻓﺘﺎر ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺤﺚ راﺟﻊ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺠﺎزﺷﺪن ﭘﻤﭗﺑﻨﺰﯾﻦھﺎ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻗﯿﻤﺖ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪھﺎی ﻧﻘﺪی و‬
‫اﻋﺘﺒﺎری ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻻﺑﯽ ﮐﺎرتھﺎی اﻋﺘﺒﺎری ﺑﻪﺷﺪت در ﺗﻼش ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺗﻔﺎوت ﻗﯿﻤﺖ را ﻏﯿﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﮐﻨﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪای وﺟﻮد داﺷﺖ‪ :‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت‬
‫ﻗﯿﻤﺖ ﻣﺠﺎز ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻨﻮان ﺗﺨﻔﯿﻒ ﻧﻘﺪی ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ھﺰﯾﻨﮥ اﺿﺎﻓﯽ‬
‫اﻋﺘﺒﺎری‪ .‬روانﺷﻨﺎﺳﯽ آن​ھﺎ درﺳﺖ ﺑﻮد‪ :‬ﻣﺮدم ﺑﺮای ﭘﺮداﺧﺖ ﺗﺨﻔﯿﻒ ﻣﺸﺘﺎقﺗﺮ از‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ھﺰﯾﻨﮥ اﺿﺎﻓﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ دو از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدی ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬
‫وﻟﯽ از ﻧﻈﺮ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺐﺷﻨﺎﺳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺎﻟﺞ ﻟﻨﺪن‬ ‫در آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﺧﯿﺮهﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﮔﺮوھﯽ از ﻋﺼ ​‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای درﺑﺎرۀ اﺛﺮ ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی را ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﻣﻐﺰی درھﻢ آﻣﯿﺨﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺳﻨﺠﺶھﺎی ﻣﻌﺘﺒﺮ از ﭘﺎﺳﺦھﺎی ﻣﻐﺰی‪ ،‬اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ‬
‫ﺳﻨﺠﺶھﺎی زﯾﺎدی را در ﺑﺮ داﺷﺖ‪ .‬ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪ ١۴‬دو ﻣﺮﺣﻠﻪ از اﯾﻦ ﺳﻨﺠﺶھﺎ را‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫اﺑﺘﺪا از ﻓﺮد ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺼﻮر ﮐﻨﺪ ﻣﻘﺪاری ﭘﻮل‪ ،‬در اﯾﻦ ﻣﺜﺎل ‪ ۵٠‬ﭘﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ از او ﻣﯽﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﯿﻦ ﯾﮏ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻗﻄﻌﯽ و ﯾﮏ ﻗﻤﺎر ﮔﺮدوﻧﮥ ﺷﺎﻧﺲ اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﮔﺮدوﻧﻪ روی ﺧﺎﻧﮥ ﺳﻔﯿﺪ ﺑﺎﯾﺴﺘﺪ‪ ،‬او ھﻤﮥ ﭘﻮل را درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و اﮔﺮ‬
‫روی ﺧﺎﻧﮥ ﺳﯿﺎه ﺑﺎﯾﺴﺘﺪ‪ ،‬ھﯿﭻﭼﯿﺰی ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻗﻄﻌﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ارزش‬
‫ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﻗﻤﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﮐﺴﺐ ‪ ٢٠‬ﭘﻮﻧﺪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪١۴‬‬

‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺮای ﺑﯿﺎن ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻗﻄﻌﯽ‪ ،‬دو ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺘﻔﺎوت وﺟﻮد دارد‪:‬‬
‫ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ ‪ ٢٠‬ﭘﻮﻧﺪ و ﺑﺎﺧﺘﻦ ‪ ٣٠‬ﭘﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎی ھﺪف ﻧﯿﺰ ھﺮ دو ﮐﺎﻣﻼ ً ﯾﮑﺴﺎن‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد واﻗﻊﮔﺮا ﺑﻪ ھﺮ دو ﭘﺎﺳﺨﯽ ﯾﮑﺴﺎن ﺧﻮاھﺪ داد و ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻗﺎﻟﺐ‪ ،‬ﻗﻤﺎر ﯾﺎ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻗﻄﻌﯽ را اﻧﺘﺨﺎب ﺧﻮاھﺪ ﮐﺮد؛ وﻟﯽ ﻣﺎ ﻣﯽداﻧﯿﻢ اﻧﺴﺎنھﺎ‬
‫واﻗﻊﮔﺮا ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ دوری از ﻣﻮﺿﻮع ﯾﺎ ﻧﺰدﯾﮏﺷﺪن ﺑﻪ آن‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﻠﻤﻪھﺎ اﻟﻘﺎ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﻧﺘﻈﺎر دارﯾﻢ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺑﺎ ﺷﻨﯿﺪن »ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ« ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺠﺬوب‬
‫ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻗﻄﻌﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺷﻨﯿﺪن »ﺑﺎﺧﺘﻦ«‪.‬‬
‫اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬ﺳﻨﺠﺶھﺎی زﯾﺎدی در ﺑﺮ داﺷﺖ و ھﺮ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی‬
‫ﻣﺘﻌﺪدی روﺑﺮو ﺑﻮد‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﻐﺰی اﻓﺮاد در ھﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺛﺒﺖ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪاً‬
‫ﺳﻨﺠﺶھﺎ ﺑﻪ دو ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪﻧﺪ‪:‬‬
‫نھﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮد ﺑﺎ ﻗﺎﻟﺐ ھﻤﺎھﻨﮕﯽ دارد‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺳﻨﺠﺶھﺎﯾﯽ ﮐﻪ در آ ​‬
‫‪ -‬ﺗﺮﺟﯿﺢ ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻗﻄﻌﯽ در ﻗﺎﻟﺐ »ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ«‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻗﻤﺎر در ﻗﺎﻟﺐ »ﺑﺎﺧﺘﻦ«‪.‬‬
 ‫‪ -٢‬ﺳﻨﺠﺶھﺎﯾﯽ ﮐﻪ در آنھﺎ اﻧﺘﺨﺎبھﺎ ﺑﺎ ﻗﺎﻟﺐ ھﻤﺎھﻨﮕﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﮫﻢ اﯾﻦ ﭘﮋوھﺶ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ رﺷﺘﻪای ﺗﺎزه ﺑﻪ ﻧﺎم »اﻗﺘﺼﺎد ﻋﺼﺒﯽ«)‪ (٣۴٨‬ﯾﺎ‬
‫ﺐﺷﻨﺎﺳﯽ« را ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ رﺷﺘﻪای ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﻣﻐﺰ‬ ‫»اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻋﺼ ​‬
‫ﻓﺮد ھﻨﮕﺎم ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﻣﯽﭘﺮدازد‪ .‬ﻋﺼﺐﺷﻨﺎﺳﺎن ھﺰاران ﻧﻤﻮﻧﻪ از اﯾﻦ‬
‫آزﻣﺎﯾﺶھﺎ را اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ و درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ اﻧﺘﻈﺎر روﺷﻦﺷﺪن ﮐﺪام ﺑﺨﺶ از ﻣﻐﺰ را ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس ﻣﺎھﯿﺖ ھﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬روﺷﻦﺷﺪن ﻣﻐﺰ ﻧﺸﺎﻧﮥ اﻓﺰاﯾﺶ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫اﮐﺴﯿﮋن اﺳﺖ ﮐﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻋﺼﺒﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻣﻐﺰ اﻧﺴﺎن در واﮐﻨﺶ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺳﻮژۀ دﯾﺪاری ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺼﻮر ﺿﺮﺑﻪزدن ﺑﻪ ﺗﻮپ‪،‬‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﭼﮫﺮه ﯾﺎ ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﺑﻪ ﯾﮏ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻓﻌﺎل ﻣﯽ​ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶھﺎی دﯾﮕﺮ ﻣﻐﺰ‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽ روﺷﻦ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﺮد از ﻧﻈﺮ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺷﺪه ﯾﺎ روی ﺣﻞ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪای ﺗﻤﺮﮐﺰ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﻋﺼﺐﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﻪدﻗﺖ از ﮐﺎرﺑﺮد ﻋﺒﺎرت‬
‫»اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﻐﺰ ﻣﺴﺌﻮل اﯾﻦ ﮐﺎر اﺳﺖ‪ «....‬ﭘﺮھﯿﺰ ﮐﺮدﻧﺪ؛ وﻟﯽ درﺑﺎرۀ »ﺷﺨﺼﯿﺖ«‬
‫ﺑﺨﺶھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻐﺰ ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺗﺤﻠﯿﻞ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﻣﻐﺰی در روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی‪،‬‬
‫ﺳﻪ ﯾﺎﻓﺘﮥ اﺻﻠﯽ داﺷﺖ‪:‬‬
‫_ وﻗﺘﯽ اﻧﺘﺨﺎبھﺎی اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻮﺟﻮد ھﻤﺎھﻨﮕﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﻐﺰ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺴﺌﻮل ﺗﺤﺮﯾﮏھﺎی اﺣﺴﺎﺳﯽ اﺳﺖ )آﻣﯿﮕﺪال( ﻓﻌﺎل ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ طﺒﻖ‬
‫اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺎ در ﺻﻮرﺗﯽ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﺑﺎر اﺣﺴﺎﺳﯽ ﻋﺒﺎرت »ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ« و‬
‫»ﺑﺎﺧﺘﻦ«‪ ،‬ﺗﻤﺎﯾﻠﯽ آﻧﯽ ﺑﺮای ﻧﺰدﯾﮏﺷﺪن ﺑﻪ ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻗﻄﻌﯽ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﮑﻞ‬
‫ﺑﺮدن‪ ،‬ﯾﺎ دوری از آن‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﮑﻞ ﺑﺎﺧﺘﻦ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬آﻣﯿﮕﺪال در‬
‫ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﺮکھﺎی اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽرﺳﺪ در درﮔﯿﺮی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﻣﺴﺌﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻪای از ﻣﻐﺰ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً در درﮔﯿﺮیھﺎ و ﺧﻮدﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﺎرزی ﻧﺸﺎن‬ ‫‪ -‬ﻧﺎﺣﯿ ​‬
‫ﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻓﺮد‬ ‫لﺗﺮ ﻣ ​‬‫ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻏﺸﺎی ﮐﻤﺮﺑﻨﺪی ﻗﺪاﻣﯽ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﻓﻌﺎ ​‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﻣﻌﻤﻮل ﻧﺪارد و ﺑﺎ وﺟﻮد ﻋﻨﻮان »ﺑﺎﺧﺖ«‪ ،‬ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻗﻄﻌﯽ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺑﻪروﺷﻨﯽ ﻣﻮﺟﺐ دﺷﻮاری و درﮔﯿﺮی ذھﻨﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ناﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬ ‫‪» -‬ﻣﻨﻄﻘﯽﺗﺮﯾﻦ« ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬ھﻤﺎن ﮐﺴﺎ ​‬
‫اﺛﺮ ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺿﻌﻒ را ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎری در ﺑﺨﺶ‬
‫ﻗﺪاﻣﯽ ﻣﻐﺰ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻮل آﻣﯿﺨﺘﻦ اﺣﺴﺎس و اﺳﺘﺪﻻل در‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮیھﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ اﯾﻨﮑﻪ اﻓﺮاد »ﻣﻨﻄﻘﯽ« ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ درﮔﯿﺮی ﻋﺼﺒﯽ را از‬
‫ﺧﻮد ﺑﺮوز ﻧﺪادﻧﺪ؛ ﺑﻠﮑﻪ اﯾﻦ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن وﯾﮋه ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً‪ ،‬ﻧﻪ ھﻤﯿﺸﻪ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﻼش و درﮔﯿﺮی اﻧﺪﮐﯽ ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ واﻗﻌﯿﺖ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎ در ھﻢ آﻣﯿﺨﺘﻦ‬
‫اﻧﺘﺨﺎبھﺎی واﻗﻌﯽ و اﻟﮕﻮی ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﻋﺼﺒﯽ‪ ،‬ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻪ از ﯾﮏ واژه‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻧﮫﺎﯾﯽ ﻣﺎ اﺛﺮ ﻣﯽﮔﺬارد‪.‬‬
‫آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﮐﻪ آﻣﻮس ھﻤﺮاه ﮔﺮوھﯽ از ھﻤﮑﺎراﻧﺶ در داﻧﺸﮑﺪۀ ﭘﺰﺷﮑﯽ ھﺎروارد‬
‫اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪای ﮐﻼﺳﯿﮏ از ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی اﺣﺴﺎﺳﯽ ﻣﺤﺴﻮب‬
‫ﯽﺷﺪه در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ آﻣﺎری از ﻧﺘﯿﺠﮥ دو درﻣﺎن ﺳﺮطﺎن‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﺰﺷﮑﺎن ﺑﺮرﺳ ​‬
‫رﯾﻪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﭘﺮﺗﻮدرﻣﺎﻧﯽ و ﺟﺮاﺣﯽ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮح ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﮐﻮﺗﺎه​ﻣﺪت‬
‫ﺟﺮاﺣﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺑﻮد‪:‬‬
‫‪ ٩٠%‬از ﺑﯿﻤﺎران در ﯾﮏ ﻣﺎه ﻧﺨﺴﺖ ﭘﺲ از ﺟﺮاﺣﯽ زﻧﺪه ﻣﯽﻣﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ١٠%‬از ﺑﯿﻤﺎران در ﯾﮏ ﻣﺎه ﻧﺨﺴﺖ ﭘﺲ از ﺟﺮاﺣﯽ ﻓﻮت ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ روﺷﻦ اﺳﺖ‪ :‬در ﻗﺎﻟﺐ اول‪ ،‬ﺟﺮاﺣﯽ ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮ اﺳﺖ و ‪ %٨۴‬از ﭘﺰﺷﮑﺎن آن‬
‫را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﻧﺪ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻗﺎﻟﺐ دوم ﻣﺤﺒﻮﺑﯿﺖ آن ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮد؛ ﯾﻌﻨﯽ‬
‫نﺑﻮدن اﯾﻦ دو ﻋﺒﺎرت از ﻧﻈﺮ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﮐﺎﻣﻼ ً واﺿﺢ اﺳﺖ و‬ ‫‪ %۵٠‬از ﭘﺰﺷﮑﺎن‪ .‬ﯾﮑﺴﺎ ​‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪهای ﮐﻪ ﺑﻪ واﻗﻌﯿﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬درﺑﺎرۀ ھﺮ دو ﻋﺒﺎرت ﺗﺼﻤﯿﻤﯽ‬
‫ﯾﮑﺴﺎن ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﺑﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪهاﯾﻢ‪،‬‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ واژهھﺎی اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺑﯽﺗﻔﺎوت ﻧﯿﺴﺖ‪ :‬ﻣﺮگ ﺑﺪ اﺳﺖ و ﻧﺠﺎتﯾﺎﻓﺘﻦ ﺧﻮب‬
‫ﻪﻧﻈﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ظﺎھﺮاً ‪ %٩٠‬ﻧﺠﺎت ﺟﺬاب اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ‪ %١٠‬ﻣﺮگوﻣﯿﺮ ﺗﺮﺳﻨﺎک ﺑ ​‬
‫ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬از ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎی ﻣﮫﻢ اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﺿﻌﻒ ﭘﺰﺷﮑﺎن در ﻗﺒﺎل اﺛﺮ ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی‬
‫اﺳﺖ؛ ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ اﻓﺮاد ﺑﺪون اطﻼﻋﺎت ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻣﺜﻞ ﺑﯿﻤﺎران ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﯾﺎ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن داﻧﺸﮑﺪۀ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ آن در ﻧﻘﻄﮥ ﺿﻌﻒ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪروﺷﻨﯽ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ آﻣﻮزشھﺎی ﭘﺰﺷﮑﯽ ھﯿﭻ ﺣﻔﺎظﺘﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ اﺛﺮ اﯾﺠﺎد‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ »ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ‪ -‬ﺑﺎﺧﺘﻦ« و آزﻣﺎﯾﺶ »ﻧﺠﺎت‪ -‬ﻣﺮگ«‪ ،‬در ﺟﻨﺒﻪای ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻢ ﺑﺎ‬
‫ھﻢ ﺗﻔﺎوت دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﻐﺰی‬
‫ﯽھﺎی ﻣﺘﻌﺪدی را ﺳﭙﺮی ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ در آنھﺎ ﺑﺎ ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی​ھﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ‬ ‫ﮐﺎرآزﻣﺎﯾ ​‬
‫روﺑﺮو ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ اﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖ را داﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اﺛﺮ ﻣﺨﺮب ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی‬
‫ﺑﭙﺮدازﻧﺪ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﯾﮏ ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺸﺘﺮک ﭘﺮﺳﺶ ﺧﻮد را ﺳﺎدهﺗﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ ً‪،‬‬
‫ﺑﺮای ﯾﺎدﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮔﺰﯾﻨﮥ ﺑﺎﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﺎدل ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ آن‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮدی ﺑﺎھﻮش و‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ھﻮﺷﯿﺎر ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺪک ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ از اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺳﺮﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﺑﯿﺮون آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً در ﻣﯿﺎن اﻓﺮاد »ﻣﻨﻄﻘﯽ« ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﮋوھﺸﮕﺮان ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ‬
‫تﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﯿﻤﺎران‬‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬ﭘﺰﺷﮑﺎﻧﯽ ﮐﻪ آﻣﺎر دو درﻣﺎن ﻣﻤﮑﻦ را در ﻗﺎﻟﺐ ﻧﺠﺎ ​‬
‫درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ھﯿﭻ دﻟﯿﻠﯽ ﺑﺮای ﺷﮏﮐﺮدن ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪای ﻣﺘﻔﺎوت در ﻗﺎﻟﺒﯽ دﯾﮕﺮ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﺎﻟﺐ ﮐﺎری دﺷﻮار و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺗﻨﺒﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ‬
‫ﯽﮐﻪ اﻧﮕﯿﺰۀ ﺧﻮﺑﯽ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﻣﺎ ﻣﻨﻔﻌﻼﻧﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎﯾﯽ را‬ ‫زﻣﺎﻧ ​‬
‫ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﯾﻢ ﮐﻪ از ﻗﺎﻟﺐھﺎی ﭘﺮﺳﺶ ﺑﺮﻣﯽآﯾﻨﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ ﻧﺪارﯾﻢ ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﺷﻮﯾﻢ ﺗﺎ ﮐﺠﺎ ﺗﺮﺟﯿﺤﺎت ﻣﺎ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻪ ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻪﺟﺎی ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ واﻗﻌﯿﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺣﺲ​ھﺎی ﺷﮫﻮدی ﺗﮫﯽ‬

‫ﻣﻦ و آﻣﻮس ﺑﺤﺚ ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﺎ ﻣﺜﺎﻟﯽ ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ »ﻣﺴﺌﻠﮥ‬

‫ﺑﯿﻤﺎری آﺳﯿﺎﯾﯽ« ﻣﺸﮫﻮر ﺷﺪ‪:‬‬
‫ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺑﯿﻤﺎری آﺳﯿﺎی ﻧﺎﻣﻌﻤﻮﻟﯽ آﻣﺎده ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرود ‪ ۶٠٠‬ﮐﺸﺘﻪ ﺑﺮﺟﺎی ﺑﮕﺬارد‪ .‬دو ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﻣﻘﺎﺑﻠﮥ ﻣﺘﻔﺎوت اراﺋﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﻋﻠﻤﯽ اﯾﻦ دو ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ »‪ «A‬اﺟﺮا ﺷﻮد‪ ٢٠٠ ،‬ﻧﻔﺮ ﻧﺠﺎت ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ »‪ «B‬اﺟﺮا ﺷﻮد‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﯾﮏﺑﻪﺳﻪ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ‪ ۶٠٠‬ﻧﻔﺮ ﻧﺠﺎت ﯾﺎﺑﻨﺪ‬
‫و ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل دوﺑﻪﺳﻪ ھﯿﭻﮐﺲ ﻧﺠﺎت ﻧﯿﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫اﮐﺜﺮﯾﺖ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ »‪ «A‬را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ :‬آنھﺎ‬
‫ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻗﻄﻌﯽ را ﺑﻪ ﻗﻤﺎرﮐﺮدن ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ در ﻧﮕﺎرش دوم ﺑﻪﮔﻮﻧﻪای‬
‫دﯾﮕﺮ ﺑﯿﺎن ﺷﺪﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ »'‪ «A‬اﺟﺮا ﺷﻮد‪ ۴٠٠ ،‬ﻧﻔﺮ ﺧﻮاھﻨﺪ ﻣﺮد‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ »'‪ «B‬اﺟﺮا ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪاﺣﺘﻤﺎل ﯾﮏﺑﻪﺳﻪ ھﯿﭻﮐﺲ ﻧﺨﻮاھﺪ ﻣﺮد و ﺑﺎ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل دوﺑﻪﺳﻪ ‪ ۶٠٠‬ﻧﻔﺮ ﺧﻮاھﻨﺪ ﻣﺮد‪.‬‬
‫دو ﻧﮕﺎرش را ﺑﻪدﻗﺖ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ھﺮ دو ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ‪ A‬و '‪ A‬و ﻧﯿﺰ ‪ B‬و '‪B‬‬
‫ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬در ﻗﺎﻟﺐ دوم‪ ،‬اﻏﻠﺐ اﻓﺮاد ﻗﻤﺎرﮐﺮدن را ﺑﻪ ﺟﺎن‬
‫ﻣﯽﺧﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت در اﻧﺘﺨﺎبھﺎ در دو ﻗﺎﻟﺐ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ‪ .‬طﺒﻖ اﯾﻦ‬
‫ﻧﻈﺮﯾﻪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯿﺎن ﻗﻤﺎرھﺎ و ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎی ﻗﻄﻌﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﻮب ﯾﺎ ﺑﺪﺑﻮدن‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪﮔﺎن ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎ‬
‫ﻣﻄﻠﻮباﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻗﻄﻌﯽ را ﺑﻪ ﻗﻤﺎرﮐﺮدن ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﻨﺪ و رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ ﺑﺮای اﻧﺘﺨﺎبھﺎی ﻣﺎﻟﯽ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه ﺑﻮد؛ وﻟﯽ اﮐﻨﻮن‬
‫روﺷﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوتھﺎ در ﻗﯿﺎس ﻣﺮگ و زﻧﺪﮔﯽ ھﻢ ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﻧﯿﺰ آزﻣﺎﯾﺶھﺎ درﺑﺎرۀ ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﯾﻼت رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮی‬
‫ﮏﮔﺮﯾﺰی اﻧﺴﺎنھﺎ‪ ،‬واﻗﻌﯿﺖﻣﺤﻮر ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎﯾﻞ اﻓﺮاد ﺑﺮای ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎﯾﯽ‬ ‫و رﯾﺴ ​‬
‫ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺎ ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از آزﻣﺎﯾﺶھﺎی آﻣﻮس‪ ،‬ﻧﮑﺘﻪای ﺑﻐﺮﻧﺞ را ﺑﻪ اﯾﻦ داﺳﺘﺎن اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻣﻮس ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺑﺮای ﮔﺮوھﯽ از ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺳﻼﻣﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ و‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪﮔﺎن درﺑﺎرۀ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪھﺎی واﮐﺴﯿﻨﺎﺳﯿﻮن و دﯾﮕﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪھﺎی ھﻤﮕﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫دﻋﻮتﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬او از اﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد و ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺑﯿﻤﺎری آﺳﯿﺎﯾﯽ را ﺑﻪ‬
‫آنھﺎ اراﺋﻪ ﮐﺮد‪ :‬ﻧﯿﻤﯽ ﻣﺪل ﻧﺠﺎتﯾﺎﻓﺘﻪھﺎ را درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮدﻧﺪ و ﻧﯿﻤﯽ دﯾﮕﺮ آن را در‬
‫ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺮدهھﺎ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ھﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻤﮥ ﻣﺮدم در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺛﺮ‬
‫ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی از ﺧﻮد ﺿﻌﻒ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪ .‬ﮐﻤﯽ ﻧﮕﺮانﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ ﻣﺴﺌﻮﻻﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺖﮐﺎریھﺎی ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ‬ ‫ﺑﺮای ﺳﻼﻣﺖ ھﻤﮥ ﻣﺮدم ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ دﺳ ​‬
‫دﭼﺎر ﺗﺰﻟﺰل ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻋﺎدت ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﻣﮫﻢ ھﻢ ﮐﺎﻣﻼ ً ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﮥ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ از آن ﺗﺄﺛﯿﺮ‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫واﮐﻨﺶ اﻓﺮاد ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﺎھﻤﺎھﻨﮕﯽ ﭘﺎﺳﺦھﺎﯾﺸﺎن روﺑﺮو ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ‬
‫ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ ﻧﺎراﺣﺖﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ آنھﺎ در ﺟﻮاب اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﮐﻪ »ﺷﻤﺎ در‬
‫ﯾﮏ ﻗﺎﻟﺐ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﯾﺪ ‪ ٢٠٠‬ﻧﻔﺮ را ﻧﺠﺎت دھﯿﺪ و در ﻗﺎﻟﺐ دﯾﮕﺮ ﺑﻪﺟﺎی اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻗﻄﻌﯽ ﻣﺮگ ‪ ۴٠٠‬ﻧﻔﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘﯿﺪ ﻗﻤﺎر ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﮐﻪ ﻣﯽداﻧﯿﺪ اﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎبھﺎ‬
‫ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎرﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺗﺼﻤﯿﻤﯽ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﺪ؟«‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺳﮑﻮت از ﺳﺮ ﺷﺮم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺲھﺎی ﺷﮫﻮدی ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب اوﻟﯿﻪ را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮده​اﻧﺪ‪ ،‬از ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺑﺮآﻣﺪه​اﻧﺪ‬
‫و ھﯿﭻ ﭘﺎﯾﻪ و اﺳﺎس اﺧﻼﻗﯽ ﻧﺪارﻧﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﺟﺤﺎن ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ ‪ ٢٠‬ﭘﻮﻧﺪ ﯾﺎ ﭘﺮھﯿﺰ از‬
‫ﺑ ﺎ ﺧ ﺘ ﻦ ‪ ٣٠‬ﭘﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺠﺎت اﻧﺴﺎنھﺎ ﺧﻮب و ﻣﺮگ آﻧﺎن ﺑﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم‬
‫ﺦدادن ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺪارد‪.‬‬‫درﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬آنھﺎ ھﯿﭻ ﻣﻌﯿﺎری ﺑﺮای ﭘﺎﺳ ​‬
‫ﻣﻦ ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮﯾﻦ ﻣﺜﺎل اﺛﺮ ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی ﺧﻮد را ﻣﺪﯾﻮن ﺗﻮﻣﺎس ﺷﻠﯿﻨﮓ)‪ (٣۴٩‬ھﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫او در ﮐﺘﺎب ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﺎم اﻧﺘﺨﺎب و ﭘﯿﺎﻣﺪ)‪ ،(٣۵٠‬آن را ﺷﺮح داده اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺘﺎب ﺷﻠﯿﻨﮓ‬
‫ﭘﯿﺶ از اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻄﺎﻟﻌﻪھﺎی ﻣﺎ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ و ﻣﮫﻢﺗﺮﯾﻦ دﻏﺪﻏﮥ او‬
‫ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی ﻧﺒﻮد‪ .‬او از ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﻮد در ﺗﺪرﯾﺲ در ﮐﻼﺳﯽ در ﻣﺪرﺳﮥ ﮐﻨﺪی)‪(٣۵١‬‬
‫ھﺎروارد ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع درس‪ ،‬ﻣﻌﺎﻓﯿﺖ ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻠﯿﻨﮓ ﺑﻪ‬
‫داﻧﺶ​آﻣﻮزان ﺧﻮد ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﻣﻌﺎﻓﯿﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮای ھﺮ ﮐﻮدک ﻣﺠﺎز اﺳﺖ و ﻣﯿﺰان‬
‫اﯾﻦ ﻣﻌﺎﻓﯿﺖ ﺑﻪ درآﻣﺪ ﻣﺎﻟﯿﺎتدھﻨﺪﮔﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬او ﻧﻈﺮ داﻧﺶآﻣﻮزاﻧﺶ را‬
‫درﺑﺎرۀ اﯾﻦ ﮔﺰاره ﭘﺮﺳﯿﺪ‪:‬‬
‫آﯾﺎ ﻣﻌﺎﻓﯿﺖ ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ ﺑﺮای اﻓﺮاد ﭘﻮﻟﺪار ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻓﻘﯿﺮان ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫ﺣﺲ ﺷﮫﻮدی و دروﻧﯽ ﺷﻤﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﺎ ﺣﺲ داﻧﺶآﻣﻮزان ﺷﻠﯿﻨﮓ ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪:‬‬
‫آنھﺎ ﻣﻌﺎﻓﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺳﻮد ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان را ﮐﺎﻣﻼ ً ﻧﭙﺬﯾﺮﻓﺘﻨﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺷﻠﯿﻨﮓ اﺷﺎره ﮐﺮد ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺎﻟﯿﺎت اﺧﺘﯿﺎری اﺳﺖ‪ .‬او ﺧﺎﻧﻮادۀ ﺑﺪون ﻓﺮزﻧﺪ‬
‫را ﭘﯿﺶﻓﺮض داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ازای ھﺮ ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺸﺨﺼﯽ در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻌﺎﻓﯿﺖ‬
‫ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ از آن ﮐﺴﺮ ﺷﻮد؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺎ ﭘﯿﺶﻓﺮﺿﯽ دﯾﮕﺮ را ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮان‬
‫ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ ﮐﺮد‪ :‬ﺧﺎﻧﻮادهای ﮐﻪ دو ﻓﺮزﻧﺪ دارﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻗﺎﻟﺐ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮادهھﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ ﮐﻤﺘﺮی دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ اﻓﺰودهای ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎر ﺷﻠﯿﻨﮓ از داﻧﺶآﻣﻮزان‬
‫ﺧﻮد ﭘﺮﺳﯿﺪ‪:‬‬
‫آﯾﺎ ﺧﺎﻧﻮادهھﺎی ﺑﺪون ﻓﺮزﻧﺪ ﻓﻘﯿﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ھﻤﺎن اﻧﺪازۀ ﺧﺎﻧﻮادهھﺎی ﺑﺪون ﻓﺮزﻧﺪ‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﻣﺒﻠﻎ اﻓﺰوده را ﺑﭙﺮدازﻧﺪ؟‬
‫اﯾﻦ ﺑﺎر ھﻢ داﻧﺶآﻣﻮزان ﺷﻠﯿﻨﮓ ﺑﺎ ھﻤﺎن ﺷﺮط ﻗﺒﻠﯽ اﯾﻦ اﯾﺪه را رد ﮐﺮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ‬
‫ﺷﻠﯿﻨﮓ ﺑﻪ داﻧﺶآﻣﻮزان ﺧﻮد ﻧﺸﺎن داد ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ھﺮ دو ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد را رد ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ھﺮ دو ﻗﺎﻟﺐ در ﮐﻨﺎر ھﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﯾﮏ‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺪون ﻓﺮزﻧﺪ و ﯾﮏ ﺧﺎﻧﻮاده دارای دو ﻓﺮزﻧﺪ در ﯾﮏ ﻣﺪل ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﻌﺎف از‬
‫ﻣﺎﻟﯿﺎت و در دﯾﮕﺮی ﺑﻪﺻﻮرت ﺟﺮﯾﻤﻪ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﮔﺮ ﻣﺎﯾﻠﯿﺪ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادهھﺎی ﻓﻘﯿﺮ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﺧﺎﻧﻮادهھﺎی ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ از اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺳﻮد ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﺪ ﻓﻘﯿﺮان ﻧﯿﺰ ھﻤﺎن ﺟﺮﯾﻤﻪای را ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ھﺮ ﭘﺮﺳﺸﯽ‬
‫درﺑﺎرۀ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ و ﻓﻘﯿﺮ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻓﻮری ﻣﯽدھﺪ‪ :‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺷﮏ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮد ﻓﻘﯿﺮ رأی ﻣﯽدھﺪ‪ .‬وﯾﮋﮔﯽ ﺗﻌﺠﺐآور ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺷﻠﯿﻨﮓ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎده ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن اﺧﻼﻗﯽ ﻓﺎﻗﺪ اطﻤﯿﻨﺎن ﺷﻮد؛ زﯾﺮا‬
‫درﺑﺎرۀ ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬دو ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ اراﺋﻪ ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬آن ھﻢ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﻔﺎوت‬
‫ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺷﻤﺎ ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﮫﻢ ﺑﻌﺪی ﭼﯿﺴﺖ؟ اﮐﻨﻮن ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﺷﺪﯾﺪ واﮐﻨﺸﺘﺎن ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﺆال‬
‫دارﯾﺪ‪» :‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺎﻟﯿﺎت ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﺎﻧﻮادهھﺎی ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ و ﻓﻘﯿﺮ ﺑﺮﺧﻮرد‬
‫ﮐﻨﺪ؟«‬
‫ﺑﺎز ھﻢ ﺧﻮد را ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﮏ و ﺗﺮدﯾﺪ ﻣﯽﯾﺎﺑﯿﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺣﺴﯽ دارﯾﺪ ﮐﻪ ﺗﻔﺎوت‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻟﻘﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ اﯾﻦ ﺣﺲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﯾﮏ ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ‬
‫اﺧﺘﯿﺎری اﺳﺖ و درﺑﺎرۀ ﻣﺴﺎﺋﻞ واﻗﻌﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﮐﻪ ﭘﺮﺳﺸﯽ اﺳﺖ‬
‫درﺑﺎرۀ وﺿﻌﯿﺖ واﻗﻌﯽ دﻧﯿﺎ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺧﺎﻧﻮادهھﺎ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﺮای ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ھﯿﭻ راھﻨﻤﺎﯾﯽ ﻧﺪارﯾﺪ‪ .‬ﺣﺲ ﺷﻤﺎ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻗﺎﻟﺐھﺎ‬
‫اﺳﺖ؛ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮح واﻗﻌﯿﺖھﺎ‪ ،‬ﻧﻪ ﺧﻮد واﻗﻌﯿﺖھﺎ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﯽ ﮐﻪ درﺑﺎرۀ ﻣﺎھﯿﺖ‬
‫ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪیھﺎ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﺎرز اﺳﺖ‪ :‬ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺮداﺷﺘﯽ ﻗﻠﻤﺪاد ﺷﻮد ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮﺗﺮی ﻧﮫﻔﺘﮥ درون آن را ﭘﻨﮫﺎن ﮐﻨﺪ ﯾﺎ آن را ﺗﻐﯿﯿﺮ دھﺪ‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ در اﯾﻦ ﻣﺜﺎل ﯾﺎ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺑﯿﻤﺎری آﺳﯿﺎﯾﯽ و درﻣﺎن ﺳﺮطﺎن رﯾﻪ‪ ،‬ھﯿﭻ ﺑﺮﺗﺮی ﻧﮫﻔﺘﻪای وﺟﻮد ﻧﺪارد‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ ﯾﺎ ﭘﻨﮫﺎن ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﺎ درﺑﺎرۀ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی‬
‫ﺷﺪه و ﺣﺲ ﻣﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺮحھﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت آن ﻣﺴﺎﺋﻞ‪.‬‬
 ‫ﻗﺎﻟﺐھﺎی ﺧﻮب‬

‫ھﻤﮥ ﻗﺎﻟﺐھﺎ ﺑﺎ ھﻢ ﯾﮑﺴﺎن و ﻣﻌﺎدل ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎھﯽ ﺑﻌﻀﯽ ﻗﺎﻟﺐھﺎ از‬

‫ﻣﺸﺎﺑﻪھﺎی ﺧﻮد در ﺗﻮﺻﯿﻒ ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﮫﺘﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﺮای ﻓﮑﺮﮐﺮدن‬
‫درﺑﺎرۀ آنھﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪھﺎ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫زﻧﯽ دو ﺑﻠﯿﺖ ‪ ٨٠‬دﻻری ﺗﺌﺎﺗﺮ ﺗﮫﯿﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺌﺎﺗﺮ ﻣﯽرﺳﺪ و‬
‫ﮐﯿﻒ ﺧﻮد را ﺑﺎز ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻠﯿﺖھﺎ ﮔﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬آﯾﺎ ﺑﺮای دﯾﺪن‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺶ دو ﺑﻠﯿﺖ دﯾﮕﺮ ﻣﯽﺧﺮد؟‬
‫زﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﺌﺎﺗﺮ ﻣﯽرود ﺗﺎ دو ﺑﻠﯿﺖ ‪ ٨٠‬دﻻری ﺑﺨﺮد و ﻧﻤﺎﯾﺶ را ﺑﺒﯿﻨﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺌﺎﺗﺮ ﻣﯽرﺳﺪ و ﮐﯿﻒ ﺧﻮد را ﺑﺎز ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮد ‪ ١۶٠‬دﻻری ﮐﻪ ﺑﺮای‬
‫ﺧﺮﯾﺪ ﺑﻠﯿﺖ داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﮔﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬او ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از ﮐﺎرت اﻋﺘﺒﺎری ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ ﺑﻠﯿﺖ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ‪ .‬آﯾﺎ ﺑﻠﯿﺖ ﻣﯽﺧﺮد؟‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﮫﺎ ﯾﮏ ﻣﺪل از اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را دﯾﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻗﺎﻟﺐ ﺳﺆال اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ اﻓﺮاد ﺑﺎور دارﻧﺪ زن داﺳﺘﺎن اول‬
‫ﮐﻪ ﺑﻠﯿﺖھﺎ را ﮔﻢ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪون دﯾﺪن ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎزﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬وﻟﯽ زن‬
‫داﺳﺘﺎن دوم ﮐﻪ ﭘﻮل ﺧﻮد را ﮔﻢ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﯿﺖھﺎ را ﻣﯽﺧﺮد‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاﯾﺘﺎن آﺷﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺴﺎبھﺎی ذھﻨﯽ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ‬
‫اﺳﺖ و ﺧﻄﺎی ھﺰﯾﻨﮥ از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ ﻧﯿﺰ در آن ﻧﻘﺶ دارد‪ .‬ﻗﺎﻟﺐھﺎی ﻣﺘﻔﺎوت اﯾﻦ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺣﺴﺎبھﺎی ذھﻨﯽ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ را ﺷﮑﻞ ﻣﯽدھﻨﺪ و ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﺎﺧﺖ ﺑﺴﺘﮕﯽ‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﺣﺴﺎبھﺎ دارد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﻠﯿﺖھﺎی ﻧﻤﺎﯾﺸﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ‪،‬‬
‫طﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ آنھﺎ را ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ھﻤﺎن ﻧﻤﺎﯾﺶ وارﯾﺰ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‬
‫ھﺰﯾﻨﮥ آن دوﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ و دﯾﮕﺮ ﭼﻨﺪان ارزش آن ﺗﺠﺮﺑﻪ را ﻧﺪارد‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪،‬‬
‫ﮔﻢﮐﺮدن ﭘﻮل ﺑﻪ ﺣﺴﺎب »ﺳﻮد ﮐﻠﯽ« ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﯿﻨﻨﺪۀ ﺗﺌﺎﺗﺮ ﺑﺎ اﯾﻦ ﭘﻮل‬
‫ﺗﻨﮫﺎ اﻧﺪﮐﯽ ﻓﻘﯿﺮﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد و ﭘﺮﺳﺸﯽ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً از ﺧﻮدش ﻣﯽﮐﻨﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ آﯾﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ ﭘﻮل از دﺳﺖ داده‪ ،‬ﺗﺼﻤﯿﻤﺶ ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ ﺑﻠﯿﺖ ﻋﻮض ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﺎﺳﺦدھﻨﺪﮔﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺧﯿﺮ‪.‬‬
‫ﻧﮕﺎرﺷﯽ ﮐﻪ در آن‪ ،‬ﮔﻢ​ﮐﺮدن ﭘﻮل اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽﺗﺮی را در‬
‫ﭘﯽ دارد‪ .‬اﯾﻦ ﻗﺎﻟﺐ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﺑﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﻠﯿﺖھﺎ ﮔﻢ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬
‫ھﺰﯾﻨﮥ ﺷﻨﺎور)‪ (٣۵٢‬اﺳﺖ و ھﺰﯾﻨﻪھﺎی از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﯽرﺑﻂ اﺳﺖ و ﺗﻨﮫﺎ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻣﮫﻢ‪ ،‬ﮔﺰﯾﻨﻪھﺎی ﭘﯿﺶ روی ﻓﺮد و ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ آن اﺳﺖ‪ .‬ھﺮ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ آن زن ﮔﻢ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ اﮐﻨﻮن داراﯾﯽ‬
‫ﻢﺷﺪهاش از ﻣﻦ ﺗﻮﺻﯿﻪای ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﮐﻤﺘﺮی دارد‪ .‬اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﺎ ﺑﻠﯿﺖھﺎی ﮔ ​‬
‫ﺑﻪ او ﻣﯽﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اﮔﺮ ﭘﻮل اﯾﻦ ﺑﻠﯿﺖھﺎ را ﮔﻢ ﮐﺮده ﺑﻮدی‪ ،‬ﺑﻠﯿﺖھﺎ را ﻣﯽﺧﺮﯾﺪی؟‬
‫اﮔﺮ ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺑﺮو ﺣﺎﻻ ھﻢ ﺑﻠﯿﺖھﺎ را ﺑﺨﺮ«‪ .‬ﻗﺎﻟﺐھﺎی ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ و ﺣﺴﺎبھﺎی ﻓﺮاﮔﯿﺮﺗﺮ‬
‫ﺑﻪطﻮر ﮐﻠﯽ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽﺗﺮی را در ﭘﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺑﻌﺪی‪ ،‬دو ﻗﺎﻟﺐ ﭘﯿﺶ رو ﺣﺲھﺎی رﯾﺎﺿﯿﺎﺗﯽ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ را ﺑﺮﻣﯽاﻧﮕﯿﺰﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﯾﮑﯽ ﺑﺮ دﯾﮕﺮی ﺑﺮﺗﺮی ﺑﺎرزی دارد‪ .‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪای ﺑﻪ ﻧﺎم »ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ‪ «MPG‬ﮐﻪ‬
‫در ﺳﺎل ‪ ٢٠٠٨‬در ﻣﺠﻠﮥ ﺳﺎﯾﻨﺲ)‪ (٣۵٣‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ ،‬دو روانﺷﻨﺎس ﺑﻪ ﻧﺎمھﺎی‬
‫رﯾﭽﺎرد ﻻرﯾﮏ)‪ (٣۵۴‬و ﺟﮏ ﺳﻮل)‪ ،(٣۵۵‬ﻣﻮردی را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ در آن‪،‬‬
‫ﭘﺬﯾﺮش ﻣﻨﻔﻌﻼﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﻄﺎﯾﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﮫﺎﯾﯽ ﺑﺴﯿﺎر و ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﺟﺪی‬
‫دارد‪ .‬اﻏﻠﺐ ﺧﺮﯾﺪاران ﺧﻮدرو ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺧﺖ ﺧﻮدرو ﺑﻪ دﯾﺪۀ ﯾﮑﯽ از‬
‫ﻋﺎﻣﻞھﺎی ﻣﺆﺛﺮ در ﺗﺼﻤﯿﻢ​ﮔﯿﺮی ﺧﻮد ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﺧﻮدروھﺎﯾﯽ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺼﺮف ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬ھﺰﯾﻨﮥ ﮐﺎرﮐﺮد ﮐﻤﺘﺮی دارﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﻗﺎﻟﺒﯽ ﮐﻪ ﺑﻪطﻮر ﺳﻨﺘﯽ در‬
‫اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺎﯾﻞ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﮔﺎﻟﻦ)‪ ،(٣۵۶‬راھﻨﻤﺎی‬
‫ﺿﻌﯿﻔﯽ ﺑﺮای اﻓﺮاد و ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاران ﺑﺎزار اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ دو ﺻﺎﺣﺐ ﺧﻮدرو‬
‫ﻣﯽﺧﻮاھﻨﺪ ھﺰﯾﻨﻪھﺎی ﺧﻮد را ﮐﺎھﺶ دھﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻢﻣﺼﺮف ﺗﺮ ‪ mpg ١۴‬ﺗﻌﻮﯾﺾ‬ ‫آدام ﺧﻮدروی ﭘﺮﻣﺼﺮف ‪ mpg١٢‬ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺧﻮدروی ﮐ ​‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ ﺑﺴﯿﺎر اھﻤﯿﺖ ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﺧﻮدروی ‪ mpg ٣٠‬ﺧﻮدش را ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮدروﯾﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ‪ mpg ۴٠‬ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ھﺮ دو راﻧﻨﺪه ھﺮ ﺳﺎل ﻣﺴﺎﻓﺖ ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ را راﻧﻨﺪﮔﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮐﺪامﯾﮏ‬
‫ﺳﻮﺧﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی را ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ؟ ﻣﯽﺗﻮان ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮد ھﻤﻪ‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮ‬
‫ﮐﻠﯽ ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ را ﺗﺠﺴﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﻗﺪام ﺑﺖ را ﺑﮫﺘﺮ از اﻗﺪام آدام ارزﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬او ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺧﺖ را ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ‪ ١٠‬ﻣﺎﯾﻞ ﮐﺎھﺶ داده و آدام ﺗﻨﮫﺎ دو ﻣﺎﯾﻞ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ داده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺖ ﺑﻪطﻮر ﻧﺴﺒﯽ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﯾﮏﺳﻮم ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺧﺖ‬
‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ‪ ٣٠‬ﺑﻪ ‪ ،۴٠‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ آدام ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﯾﮏﺷﺸﻢ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ‪١٢‬‬
‫ﺑ ﻪ ‪ ١۴‬ﻣﯿﺰان ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺧﺖ را ﺗﻐﯿﯿﺮ داده اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮐﺎر‬
‫ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬اﮔﺮ ھﺮ دو راﻧﻨﺪه ‪ ١٠‬ھﺰار ﻣﺎﯾﻞ راﻧﻨﺪﮔﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬آدام ﻣﺼﺮف ﺧﻮد را از ﻣﻘﺪار‬
‫ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد ‪ ٨٣٣‬ﮔﺎﻟﻦ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ھﻤﭽﻨﺎن زﯾﺎد ‪ ٧١۴‬ﮔﺎﻟﻦ ﮐﺎھﺶ داده اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ‬
‫آدام ‪ ١١٩‬ﮔﺎﻟﻦ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺧﺖ ﺧﻮدرو را از ‪ ٣٣٣‬ﮔﺎﻟﻦ‬
‫ﺑ ﻪ ‪ ٢۵٠‬ﮔﺎﻟﻦ رﺳﺎﻧﺪه و ‪ ٨٣‬ﮔﺎﻟﻦ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺎﯾﻞ ﺑﺮﺣﺴﺐ‬
‫ﮔﺎﻟﻦ ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ و ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﮔﺎﻟﻦ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﺎﯾﻞ ﯾﺎ ﻟﯿﺘﺮ ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ ١٠٠‬ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ‪،‬‬
‫واﺣﺪی ﻣﺘﺪاول در ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐﺸﻮرھﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺷﻮد‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﻻرﯾﮏ و ﺳﻮل‬
‫اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺧﻄﺎی ﻧﺎﺷﯽ از ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺎﯾﻞ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﮔﺎﻟﻦ‪ ،‬ﻧﻪﺗﻨﮫﺎ اﻓﺮاد‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ را ﺑﻪ ﺧﻄﺎ دﭼﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاران را ھﻢ ﻣﻨﺤﺮف ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫َﮐﺲ ﺳﺎﻧﺴﺘﺎﯾﻦ در دوران رﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﮫﻮری اوﺑﺎﻣﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ رﯾﺎﺳﺖ دﻓﺘﺮ‬
‫اطﻼﻋﺎت و ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاری رﺳﯿﺪ‪ .‬ﺳﺎﻧﺴﺘﺎﯾﻦ ﺑﻪ ھﻤﺮاه رﯾﭽﺎرد ﺗﯿﻠﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ‬
‫ﺗﻠﻨﮕﺮ)‪ (٣۵٧‬را ﺗﺪوﯾﻦ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞھﺎی ﭘﺎﯾﻪای ﺑﺮای اﻋﻤﺎل اﻗﺘﺼﺎد‬
‫رﻓﺘﺎری ﺑﺮ ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاریھﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﺑﺮﭼﺴﺐ ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫»اﻗﺘﺼﺎدی و زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ ﺳﻮﺧﺖ« ﮐﻪ از ﺳﺎل ‪ ٢٠١٣‬روی ﺧﻮدروھﺎ ﺧﻮدﻧﻤﺎﯾﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮای ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺷﺎﻣﻞ واﺣﺪ ﮔﺎﻟﻦ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﺎﯾﻞ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻗﺎﻟﺐ درﺳﺖ ھﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎ ﺧﻄﯽ رﯾﺰﺗﺮ ﺛﺒﺖ ﻣﯽﺷﻮد؛ در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ واﺣﺪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪۀ ﻣﺎﯾﻞ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﮔﺎﻟﻦ ﺑﺎرزﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮی ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺎﺻﻠﮥ زﻣﺎﻧﯽ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻣﯿﺎن اﻧﺘﺸﺎر »ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ‪ «MPG‬ﺗﺎ‬
‫اﻋﻤﺎل آن ﺑﺮای ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻧﺴﺒﯽ ﺧﻄﺎی ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﺮای ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬاری داﻧﺶ‬
‫روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺮ ﺳﯿﺎﺳﺖھﺎی ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﻧﻮﻋﯽ ﺣﺪ ﻧﺼﺎب ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻠﻘﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺑﺴﯿﺎری ﮐﺸﻮرھﺎ‪ ،‬در ﮔﻮاھﯿﻨﺎﻣﻪھﺎی راﻧﻨﺪﮔﯽ ﮔﺰﯾﻨﻪای درﺑﺎرۀ اھﺪای ﻋﻀﻮ در‬
‫ﺻﻮرت ﻣﺮگ ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺼﺎدف وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻗﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از‬
‫ﻗﺪرتﻧﻤﺎﯾﯽھﺎی اﺛﺮ ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﺪاد اﻧﺪﮐﯽ در ﭘﯽ ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ﯾﺎ اﺳﺘﺪﻻل‬
‫درﺑﺎرۀ اھﻤﯿﺖ اھﺪای ﻋﻀﻮ ھﺴﺘﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﺷﻮاھﺪ ﻣﺤﮑﻤﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫اﻓﺮاد ﺑﺪون ﺗﻌﻤﻖ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ دادهھﺎ از ﻣﻘﺎﯾﺴﻪای ﺑﯿﻦ‬
‫اھﺪای ﻋﻀﻮ در ﮐﺸﻮرھﺎی اروﭘﺎﯾﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه ﮐﻪ در ﮐﺸﻮرھﺎی ھﻤﺴﺎﯾﻪ و ﺑﺎ ﻓﺮھﻨﮓ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺰدﯾﮏ‪ ،‬اﺧﺘﻼﻓﯽ‬
‫ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﻘﺎﻟﻪای ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ٢٠٠٣‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‬
‫ﻧﺮخ اھﺪای ﻋﻀﻮ در اﺗﺮﯾﺶ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ‪ %١٠٠‬اﺳﺖ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در آﻟﻤﺎن‬
‫‪ ،%١٢‬در ﺳﻮﺋﺪ ‪ %٨۶‬و در داﻧﻤﺎرک ﺗﻨﮫﺎ ‪ %۴‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺗﻔﺎوتھﺎی ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ‪ ،‬اﺛﺮ ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻧﺤﻮۀ ﺑﯿﺎن ﭘﺮﺳﺸﯽ ﻣﮫﻢ‬
‫ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﮐﺸﻮرھﺎی دارای درﺻﺪ ﺑﺎﻻی اھﺪای ﻋﻀﻮ‪ ،‬ﻧﮕﺎھﯽ ﺣﺬﻓﯽ‬
‫دارﻧﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ اﻓﺮادی ﮐﻪ ﺗﻤﺎﯾﻠﯽ ﺑﻪ اھﺪای ﻋﻀﻮ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﺰﯾﻨﮥ ﺣﺬف را اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ‪ ،‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪ را اﻧﺘﺨﺎب ﻧﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬اھﺪاﮐﻨﻨﺪه ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪،‬‬
‫ﮐﺸﻮرھﺎی ﺑﺎ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﯿﻦ اھﺪای ﻋﻀﻮ‪ ،‬ﻧﮕﺎھﯽ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ دارﻧﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﻓﺮد داوطﻠﺐ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب اﯾﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪ اﺑﺮاز ﺗﻤﺎﯾﻞ ﮐﻨﺪ‪ .‬ھﻤﯿﻦ! ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﮐﻨﻨﺪۀ اﯾﻨﮑﻪ آﯾﺎ‬
‫ﻣﺮدم اﻋﻀﺎی ﺑﺪن ﺧﻮد را اھﺪا ﺧﻮاھﻨﺪ ﮐﺮد ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ ،‬طﺮاﺣﯽ ﮔﺰﯾﻨﮥ ﭘﯿﺶﻓﺮﺿﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای اﺗﺨﺎذ آن‪ ،‬ﻧﯿﺎزی ﺑﻪ ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ ﺻﻨﺪوق اﯾﻤﯿﻞ ﻧﯿﺴﺖ!‬
‫ﺑﺮﺧﻼف دﯾﮕﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی اﺛﺮ ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی ﮐﻪ ردﭘﺎی وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬را ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﯽداد‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﺎر ﺑﻮی ﺗﻨﺒﻠﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺑﻪ ﻣﺸﺎم ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬اﻓﺮاد اﮔﺮ از ﭘﯿﺶ‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺧﻮد را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬طﺒﻖ ھﻤﺎن ﺗﺼﻤﯿﻢ ﭘﯿﺶ ﻣﯽروﻧﺪ؛ وﻟﯽ اﮔﺮ ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺣﺎل ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻓﮑﺮ ﻧﮑﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ زﺣﻤﺖ ﺑﮑﺸﻨﺪ و ﺑﻪ آن ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ‬
‫ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﻨﻢ ﻓﺮم اھﺪای ﻋﻀﻮ ﻣﺴﺌﻠﻪای اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮد ﺑﺮای ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ‬
‫ﯾﮏ ﺳﺆال رﯾﺎﺿﯽ ﭘﺎﺳﺦ دھﺪ‪ .‬در ﯾﮑﯽ از ﺧﺎﻧﻪھﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﮥ؟=‪ ٢×٢‬طﺮح ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ و در ﺧﺎﻧﮥ دﯾﮕﺮ؟=‪ ١٣×٣٧‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ ﻧﺮخ اھﺪای ﻋﻀﻮ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻧﻘﺶ ﻧﺤﻮۀ ﺑﯿﺎن ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺮﺳﺸﯽ ﺑﻪ ذھﻦ ﺧﻄﻮر‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬ﮐﺪام ﺑﯿﺎن ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد؟ در اﯾﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺴﯿﺎر واﺿﺢ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺑﺎور دارﯾﺪ اھﺪای ﻋﻀﻮ ﻓﺮاوان ﺑﺮای ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ‪ ،‬دﯾﮕﺮ در ﻗﺒﺎل ﺑﯿﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺗﻘﺮﯾ ﺒﺎً ‪ %١٠٠‬اھﺪای ﻋﻀﻮ ھﻤﺮاه دارد و روﺷﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﮫﺎ ‪ %۴‬از راﻧﻨﺪﮔﺎن را ﺑﻪ‬
‫اھﺪای ﻋﻀﻮ ﺗﺮﻏﯿﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯽ​اﻋﺘﻨﺎ ﻧﺨﻮاھﯿﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﺑﺎرھﺎ و ﺑﺎرھﺎ ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﺗﺼﻤﯿﻤﯽ ﻣﮫﻢ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺗﺴﻠﻂ وﯾﮋﮔﯽ‬
‫ﮐﺎﻣﻼ ً ﺑﯽرﺑﻂ از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺠﺎﻟﺖآور اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ دوﺳﺖ ﻧﺪارﯾﻢ‬
‫اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ اﻧﺘﺨﺎبھﺎی ﻣﮫﻢ را اﻧﺠﺎم دھﯿﻢ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﻣﺎ از ﻋﻤﻠﮑﺮد‬
‫ذھﻨﻤﺎن ھﻤﺎھﻨﮓ ﻧﯿﺴﺖ؛ وﻟﯽ ﺷﻮاھﺪ اﯾﻦ ﺧﻄﺎھﺎی ادراﮐﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‬
‫اﻧﮑﺎرﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ را ﻧﮑﺘﻪای ﻋﻠﯿﻪ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﻣﻨﻄﻘﯽﺑﻮدن ﺑﻪﺣﺴﺎب ﺑﯿﺎورﯾﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮﯾﻪای ﮐﻪ طﺒﻖ ﻧﺎم‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬روﯾﺪادھﺎی ﻗﻄﻌﯽ را ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽداﻧﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ اﮔﺮ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫اﯾﻦ اﺗﻔﺎقھﺎ رخ ﻧﻤﯽدھﻨﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﯾﮏ اﺗﻔﺎق »ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ« ﻣﺸﺎھﺪه ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻧﻘﺾ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻧﻈﺮﯾﻪھﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﺲ از اراﺋﮥ دادهھﺎی ﻧﺎﻗﺾ ﺧﻮد ﻧﯿﺰ‬
‫زﻣﺎن زﯾﺎدی را دوام ﺑﯿﺎورﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪل اﻧﺴﺎن ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺷﻮاھﺪی ﮐﻪ‬
‫دﯾﺪهاﯾﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻘﺎ اداﻣﻪ داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﮥ اھﺪای ﻋﻀﻮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﺑﺤﺚ ﻣﻨﻄﻖ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﺮ‬
‫دﻧﯿﺎی واﻗﻌﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎوت ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ ﺑﯿﻦ ﭘﯿﺮوان اﯾﻦ ﻣﺪل ﻣﻨﻄﻘﯽ و‬
‫ﺷﮑﺎﮐﺎن ﺑﻪ آن‪ ،‬اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺮوان آن‪ ،‬ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻧﺪ ﻗﺎﻟﺐ ﯾﮏ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮﺗﺮی آن را در ﻣﺴﺌﻠﻪای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ ﺣﺘﯽ ﻋﻼﻗﻪای ھﻢ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎوش درﺑﺎرۀ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﻋﻠﺖ‪ ،‬دﺳﺖ آﺧﺮ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی‬
‫ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ھﺴﺘﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺷﮑﺎﮐﺎن ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺪل ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺷﮕﻔﺖزده ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ آﻣﻮزش دﯾﺪهاﻧﺪ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺪرت ﻋﺎﻣﻞھﺎی ﺧﺮد و ﻧﺎﭼﯿﺰ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ‬
‫اﻣﯿﺪوارم ﺧﻮاﻧﻨﺪۀ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﭼﻨﯿﻦ ﺣﺴﺎﺳﯿﺘﯽ ﮐﺴﺐ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫***‬

‫رد ﭘﺎی ﻗﺎﻟﺐھﺎ و واﻗﻌﯿﺖ‬

‫ﻪاﻧﺪ ﺑﯿﺎن ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺑﮫﺘﺮی دارﻧﺪ ﺗﺎ‬

‫»اﮔﺮ ﭘﯿﺎﻣﺪ را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻟﯽ ﮐﻪ ﻧﮕﻪ داﺷﺘ ​‬
‫اﯾﻨﮑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﻨﻨﺪ ﭼﻘﺪر از دﺳﺖ دادهاﻧﺪ«‪.‬‬
‫»ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻘﻄﮥ ﻣﺮﺟﻊ دوﺑﺎره طﺮح ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻦ اﯾﻦ ﻣﺎل ﻣﺎ‬
‫ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯽ ﭼﻘﺪر ارزش دارد؟«‬
‫»اﯾﻦ ﺑﺎﺧﺖ را ﺑﻪ ﺣﺴﺎب »ﺳﻮد ﮐﻠﯽ« ﺑﻨﻮﯾﺲ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺑﮫﺘﺮی‬
‫داری«‪.‬‬
‫نھﺎ از ﺗﻮ ﻣﯽﺧﻮاھﻨﺪ اﮔﺮ دوﺳﺖ ﻧﺪاری اﯾﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪ را ﺑﺮای ﺣﺬف درﯾﺎﻓﺖ اﯾﻤﯿﻞ‬ ‫»آ ​‬
‫ﻋﻼﻣﺖ ﺑﺰﻧﯽ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺮای درﯾﺎﻓﺖ اﯾﻤﯿﻞ ﮔﺰﯾﻨﻪای را ﻗﺮار ﻣﯽدادﻧﺪ‪ ،‬ﻓﮫﺮﺳﺖ‬
‫ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮی ﻣﯽداﺷﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫***‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬دو ﺧﻮد‬
‫ﻓﺼﻞ ﺳﯽ و ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬دو ﺧﻮد‬

‫اﺻﻄﻼح ﺳﻮدﻣﻨﺪی)‪ (٣۵٨‬در ﺗﺎرﯾﺨﭽﮥ ﺧﻮد دو ﻣﻌﻨﺎی ﻣﺘﻔﺎوت را ﺷﺎھﺪ ﺑﻮده‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺮﻣﯽ ﺑﻨﺘﺎم)‪ (٣۵٩‬در ﮐﺘﺎب ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﺎم »ﻣﻘﺪﻣﻪای ﺑﺮ اﺻﻮل اﺧﻼﻗﯿﺎت و‬
‫ﻗﺎﻧﻮن​ﮔﺬاری«)‪ (٣۶٠‬ﺑﺎ ﺟﻤﻠﮥ ﻣﺸﮫﻮری آﻏﺎز ﻣﯽﮐﻨﺪ‪» :‬طﺒﯿﻌﺖ اﻧﺴﺎن را زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫دو ارﺑﺎب ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ درد و ﻟﺬت ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﮫﺎ اﯾﻦ دو ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ‬
‫ﻣﺎ ﭼﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮑﻨﯿﻢ ﯾﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪ ﭼﻪ ﺧﻮاھﯿﻢ ﮐﺮد‪ «.‬ﺑﻨﺘﺎم در ﭘﺎورﻗﯽ ﻋﺠﯿﺒﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻠﺖ اﺳﺘﻔﺎده از واژه ﺳﻮدﻣﻨﺪی در اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎ ﭘﻮزش ﻣﯽﺧﻮاھﺪ و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ واژهای ﺑﮫﺘﺮ ﺑﯿﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺮای ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﻨﺘﺎم از اﯾﻦ‬
‫ﻋﺒﺎرت‪ ،‬آن را ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻣﯽﻧﺎﻣﻢ‪.‬‬
‫در ﺻﺪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن اﯾﻦ اﺻﻄﻼح را ﺑﺎ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻪ ﮐﺎر‬
‫ﺑﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬آنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﯾﺎ ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازان ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی از آن اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی »ﻣﻄﻠﻮﺑﯿﺖ« اﺳﺖ و ﻣﻦ آن را ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯽﻧﺎﻣﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﺑﻪطﻮر ﮐﺎﻣﻞ درﺑﺎرۀ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬
‫ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺗﺼﻤﯿﻢ اﺳﺖ و ھﯿﭻ ارﺗﺒﺎطﯽ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎی ﻟﺬﺗﯽ ﻧﺪارد؛‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ دو ﻣﻔﮫﻮم ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ھﻤﺮاه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻓﺮد آﻧﭽﻪ از آن ﻟﺬت ﻣﯽﺑﺮد‪،‬‬
‫ﺑﺨﻮاھﺪ و از آﻧﭽﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬت ﺑﺒﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮض ھﻢزﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬در اﯾﺪۀ ﮐﻠﯽ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﯽﺑﻮدن ﮐﺎرﮔﺰاران اﻗﺘﺼﺎدی ﻧﮫﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎرﮔﺰاران ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺳﻠﯿﻘﮥ ﺧﻮد‬
‫را اﮐﻨﻮن و آﯾﻨﺪه ﺑﺪاﻧﻨﺪ و ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﺧﻮﺑﯽ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻋﻼﻗﻪھﺎ را ﺑﻪ اوج‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺗﺠﺮﺑﯽ‬

‫ﺟﺬاﺑﯿﺖ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎری ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺗﺠﺮﺑﯽ و ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ ﺑﺮای ﻣﻦ ﺗﺎزﮔﯽ‬

‫ﻧﺪارد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻣﻦ و آﻣﻮس روی ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﮐﺎر ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎﯾﯽ ﺑﻪ‬
‫اﯾﻦ ﺷﮑﻞ طﺮاﺣﯽ ﮐﺮدم‪ :‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﻓﺮدی ھﺮ روز ﺗﺰرﯾﻘﯽ دردﻧﺎک دارد ﮐﻪ‬
‫ھﯿﭻوﻗﺖ ﺑﻪ آن ﻋﺎدت ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ھﺮ روز درد ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ را ﺗﺤﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬آﯾﺎ ﺑﺮای ھﺮ‬
‫ﻓﺮد ﮐﺎھﺶ ﺗﻌﺪاد ﺗﺰرﯾﻖھﺎ از ‪ ٢٠‬ﺑﻪ ‪ ١٨‬ﺑﻪ ھﻤﺎن اﻧﺪازه ارزش دارد ﮐﻪ ﮐﺎھﺶ‬
‫ﺗﺰرﯾﻖھﺎ از ﺷﺶ ﺑﻪ ﭼﮫﺎر ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ؟ آﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﺗﻮﺟﯿﮫﯽ ﺑﺮای ﺗﻔﺎوت‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﯾﺎﻓﺖ؟‬
‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺟﻤﻊآوری داده​ھﺎ اﻗﺪام ﻧﮑﺮدم‪ ،‬ﭼﻮن ﻧﺘﯿﺠﻪ روﺷﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮدﺗﺎن‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺗﺸﺨﯿﺺ دھﯿﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﮐﺎھﺶ ﺗﻌﺪاد ﺗﺰرﯾﻖھﺎ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﯾﮏﺳﻮم‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ از‬
‫ﺷﺶ ﺑﻪ ﭼﮫﺎر‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﮐﺎھﺶ ﯾﮏدھﻤﯽ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ از ‪ ٢٠‬ﺑﻪ ‪ ١٨‬ھﺰﯾﻨﻪ ﺧﻮاھﺪ‬
‫ﻢ ﺣﺬف دو ﺗﺰرﯾﻖ در ﻣﻮرد اول‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﻮرد دوم اﺳﺖ؛‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺗﺼﻤﯿ ِ‬
‫وﻟﯽ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﺑﯽﻣﻌﻨﺎﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ درد ﺗﺰرﯾﻖھﺎ روز ﺑﻪ روز ﺗﻐﯿﯿﺮی ﻧﮑﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﭼﯿﺰی‬
‫واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﮐﺎھﺶ ﺗﺰرﯾﻘﺎت را ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺗﺰرﯾﻖھﺎ ﺗﻮﺟﯿﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ؟‬
‫ﺑﻪﻋﻼوه ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﺣﺪاﻗﻞ در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮردھﺎ ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻣﻌﯿﺎری‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ آن ﭘﺎﯾﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪهای ﮐﻪ ﺑﺮای ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ آوردن ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺗﺠﺮﺑﯽ ﯾﮑﺴﺎن ﯾﺎ ﭘﺮھﯿﺰ از ﺑﺎﺧﺘﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ارزﺷﯽ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬دﭼﺎر ﺧﻄﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻣﺸﺎھﺪه ﺑﻪ ﭼﺸﻢ‬
‫ﺷﻤﺎ ﮐﺎﻣﻼ ً واﺿﺢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ در ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺗﻨﮫﺎ راه ﺑﺮای ﻗﻀﺎوت درﺑﺎرۀ‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖﺑﻮدن ﯾﮏ ﺗﺼﻤﯿﻢ‪ ،‬ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎری آن ﺑﺎ ﺗﻤﺎﯾﻞھﺎی دﯾﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ و آﻣﻮس‬
‫درﺑﺎرۀ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺤﺚ ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬وﻟﯽ آن را دﻧﺒﺎل ﻧﮑﺮده ﺑﻮدﯾﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺳﺎلھﺎ ﺑﻌﺪ ﺑﺎر‬
‫دﯾﮕﺮ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺮﮔﺸﺘﻢ‪.‬‬
 ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﺧﺎطﺮه‬

‫ﭼﻄﻮر ﻣﯽﺗﻮان ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺗﺠﺮﺑﯽ را اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﮐﺮد؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻪ اﯾﻦ‬

‫ﭘﺮﺳﺶھﺎ ﭘﺎﺳﺦ دھﯿﻢ‪» :‬ھﻠﻦ طﯽ اﯾﻦ درﻣﺎن ﭼﻘﺪر درد ﮐﺸﯿﺪه اﺳﺖ؟« ﯾﺎ »او‬
‫ھﻨﮕﺎم اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﺑﯿﺴﺖدﻗﯿﻘﻪای در ﺳﺎﺣﻞ ﭼﻘﺪر ﻟﺬت ﺑﺮده اﺳﺖ؟« ﻓﺮاﻧﺴﯿﺲ‬
‫اِﺟﻮرث)‪ ،(٣۶١‬اﻗﺘﺼﺎددان ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬در ﻗﺮن ﻧﻮزدھﻢ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﮐﻨﺪوﮐﺎو ﮐﺮد‪ .‬او‬
‫ا ﯾ ﺪ ۀ »ﻟﺬت​ﺳﻨﺞ« را اراﺋﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ اﺑﺰار اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﺧﯿﺎﻟﯽ ﺷﺒﯿﻪ دﺳﺘﮕﺎه​ھﺎی‬
‫اﯾﺴﺘﮕﺎهھﺎی ھﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻄﺢ ﻟﺬت ﯾﺎ دردی را ﮐﻪ‬
‫ﻓﺮد در ﻟﺤﻈﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﻪاﻧﺪازۀ دﻣﺎ ﯾﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﺎروﻣﺘﺮی در طﻮل روز ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ و‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﺎﺑﻌﯽ از زﻣﺎن ﺛﺒﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﮐﻪ ھﻠﻦ ﭼﻘﺪر‬
‫درد ﯾﺎ ﻟﺬت را ﺣﯿﻦ روﻧﺪ درﻣﺎن ﭘﺰﺷﮑﯽاش ﯾﺎ در طﻮل ﺳﻔﺮش ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫»ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻣﺸﺨﺼﮥ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﯿﺴﺘﻢ« ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﻣﻔﮫﻮم اِﺟﻮرث‪ ،‬زﻣﺎن ﻧﻘﺶ‬
‫ﻣﮫﻤﯽ اﯾﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ھﻠﻦ ﺑﻪﺟﺎی ‪ ٢٠‬دﻗﯿﻘﻪ‪ ۴٠ ،‬دﻗﯿﻘﻪ در ﺳﺎﺣﻞ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﺑﻪ‬
‫ھﻤﺎن ﻣﯿﺰان ﻟﺬت ﺑﺒﺮد‪ ،‬ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺗﺠﺮﺑﯽ او دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ؛ ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ‬
‫دوﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪن ﺗﻌﺪاد ﺗﺰرﯾﻖھﺎ دوﺑﺮاﺑﺮ دردﻧﺎک اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﮥ اِﺟﻮرث ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ اﮐﻨﻮن‬
‫ﺑﻪدﻗﺖ ﻣﯽداﻧﯿﻢ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﭼﻪ ﺷﺮاﯾﻄﯽ را در دل ﺧﻮد ﻧﮫﻔﺘﻪ دارد‪ .‬ﻧﻤﻮدارھﺎی‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺷﻤﺎرۀ ‪ ١۵‬ﺗﺠﺮﺑﮥ دو ﺑﯿﻤﺎر را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ ﮐﻮﻧﻮﻟﻮﺳﮑﻮﭘﯽ دردﻧﺎﮐﯽ را‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ و دان ردﻟﻤﺎﯾﺮ)‪(٣۶٢‬‬
‫طﺮاﺣﯽ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ردﻟﻤﺎﯾﺮ‪ ،‬ﭘﺰﺷﮏ و ﭘﮋوھﺸﮕﺮ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻮرﻧﺘﻮ‪ ،‬اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ را در‬
‫اﺑﺘﺪای دھﮥ ‪ ١٩٩٠‬اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ اﮐﻨﻮن ﺑﺎ ﻣﺼﺮف داروھﺎی‬
‫ﺑﯿﮫﻮﺷﯽ و ﺑﯽﺣﺴﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬وﻟﯽ در آن زﻣﺎن اﯾﻦ داروھﺎ ﭼﻨﺪان ﻣﺘﺪاول‬
‫ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬از ﺑﯿﻤﺎران ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد در ھﺮ ‪ ۶٠‬ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺳﻄﺢ درد ﺧﻮد را ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬دادهھﺎ در ﻣﻘﯿﺎﺳﯽ ﺑﯿﻦ ﺻﻔﺮ ﯾﺎ »ﺑﺪون درد« و ‪ ١٠‬ﯾﺎ »درد ﺗﺤﻤﻞﻧﺎﭘﺬﯾﺮ« ﺑﯿﺎن‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﮥ ھﺮ ﺑﯿﻤﺎر طﯽ اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻐﯿﺮ اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎن‬
‫ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﺮای ﺑﯿﻤﺎر ‪ A‬ھﺸﺖ دﻗﯿﻘﻪ و ﺑﺮای ﺑﯿﻤﺎر ‪ B ٢۴‬دﻗﯿﻘﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬آﺧﺮﯾﻦ‬
‫درد ﺻﻔﺮ ﭘﺲ از ﭘﺎﯾﺎن ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺛﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺠﻤﻮع‪ ١۵۴ ،‬ﺑﯿﻤﺎر در اﯾﻦ‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮﯾﻦ زﻣﺎن ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﭼﮫﺎر دﻗﯿﻘﻪ و ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ زﻣﺎن‬
‫‪ ۶٩‬دﻗﯿﻘﻪ ﺛﺒﺖ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﺳﺎده را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ :‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ اﯾﻦ دو ﺑﯿﻤﺎر ﻣﻘﯿﺎس ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﺮای درد داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﮐﺪام ﺑﯿﻤﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ درد ﮐﺸﯿﺪه اﺳﺖ؟ دﺷﻮار ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ھﻤﻪ‬
‫ﺗﻮاﻓﻖ ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ ﺑﯿﻤﺎر ‪ B‬زﻣﺎن ﺳﺨﺖﺗﺮی را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﻤﺎر ‪ B‬در ھﺮ‬
‫ﺳﻄﺢ از درد ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺪتزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺑﯿﻤﺎر ‪ A‬درد را ﺗﺤﻤﻞ ﮐﺮده اﺳﺖ و‬
‫»ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻣﺸﺨﺼﮥ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﯿﺴﺘﻢ« ﺑﯿﻤﺎر ‪ B‬ﺑﻪروﺷﻨﯽ ﺑﺰرگﺗﺮ از ﺑﯿﻤﺎر ‪A‬‬
‫اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻧﮑﺘﮥ اﺻﻠﯽ‪ ،‬طﻮﻻﻧﯽﺗﺮ ﺑﻮدن ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﯿﻤﺎر ‪ B‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ اﯾﻦ‬
‫اﻧﺪازهﮔﯿﺮیھﺎ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺠﻤﻮع ﮔﺰارشھﺎی ﻟﺬتﺳﻨﺞ ﻟﺤﻈﻪای درد ﺗﮑﻤﯿﻞ‬
‫ﮐﺮدهام‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪١۵‬‬

‫ﭘﺲ از ﭘﺎﯾﺎن ﻓﺮاﯾﻨﺪ‪ ،‬از ھﻤﮥ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ »ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻘﺪار درد«‬
‫ﺧﻮد را ﮔﺰارش ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬طﻮری ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﺮدم ﮐﻪ آﻧﺎن ﺗﺸﻮﯾﻖ ﺷﻮﻧﺪ درﺑﺎرۀ‬
‫ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی درد ﺧﻮد ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺠﻤﻮع داد ​هھﺎی دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ﻟﺬتﺳﻨﺞ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎﯾﮥ ﺷﮕﻔﺘﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﯿﻤﺎران ﭼﻨﯿﻦ ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺤﻠﯿﻞ آﻣﺎری‪ ،‬دو‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪ را آﺷﮑﺎر ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎ اﻟﮕﻮﯾﯽ ﻓﺮاھﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ در دﯾﮕﺮ آزﻣﺎﯾﺶھﺎ‬
‫ھﻢ ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮدهاﯾﻢ‪:‬‬
‫• ﻗﺎﻧﻮن اوج – ﭘﺎﯾﺎن‪ :‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﺑﺎزﻧﮕﺮاﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﻄﺢ درد در ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﻟﺤﻈﻪ و ﻧﯿﺰ‬
‫ﭘﺎﯾﺎن ﺗﺠﺮﺑﻪ را ﻣﯽﺗﻮان ﮐﺎﻣﻼ ً ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫• ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ ﻣﺪتزﻣﺎن‪ :‬ﻣﺪتزﻣﺎن ﻓﺮاﯾﻨﺪ ھﯿﭻ ﺗﺄﺛﯿﺮی ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﮐﻠﯽ درد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﯾﻦ دو ﻗﺎﻧﻮن را ﺑﺮ ﻧﻤﻮدار ﺑﯿﻤﺎران ‪ A‬و ‪ B‬اﻋﻤﺎل ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻣﯿﺰان درد در‬
‫ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ )‪ ٨‬از ﻣﻘﯿﺎس ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ‪ (١٠‬ﺑﺮای ھﺮ ﺑﯿﻤﺎر ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ؛ وﻟﯽ آﺧﺮﯾﻦ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﺮای ﺑﯿﻤﺎر ‪ A‬ﻋﺪد ھﻔﺖ و ﺑﺮای ﺑﯿﻤﺎر ‪ B‬ﻓﻘﻂ ﯾﮏ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اوج‪ -‬ﭘﺎﯾﺎن‬
‫ﺑﺮای ﺑﯿﻤﺎر ‪ A‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٧ /۵‬و ﺑﺮای ﺑﯿﻤﺎر ‪ B ۵/ ۴‬اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﻣﯽرود‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎر ‪ A‬ﺧﺎطﺮهای دردﻧﺎکﺗﺮ از اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ دارد‪ .‬ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺪاﻗﺒﺎﻟﯽ ﺑﯿﻤﺎر ‪ A‬ﺑﻮده‬
‫ﮐﻪ اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ در زﻣﺎﻧﯽ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه و ﺧﺎطﺮهای ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﺑﺮ ﺟﺎی‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎ اﮐﻨﻮن درﮔﯿﺮ ﻣﺴﺌﻠﻪای ﺧﺠﺎﻟﺖآور ﺷﺪهاﯾﻢ‪ :‬دو ﻣﻘﺪار ﺑﺮای ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺗﺠﺮﺑﯽ؛‬
‫ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺠﻤﻮع دادهھﺎی دﺳﺘﮕﺎه ﻟﺬتﺳﻨﺞ و ارزﯾﺎﺑﯽ ﺑﺎزﻧﮕﺮاﻧﻪ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوتاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮع داده​ھﺎی دﺳﺘﮕﺎه ﻟﺬتﺳﻨﺞ از ﮔﺰارشھﺎی اﻓﺮاد در ھﺮ ﻟﺤﻈﻪ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪» :‬دو دﻗﯿﻘﻪ درد در ﺳﻄﺢ ‪ ،٩‬دو ﺑﺮاﺑﺮ ﯾﮏ دﻗﯿﻘﻪ درد در ھﻤﯿﻦ‬
‫ﺳﻄﺢ ﻧﺎﮔﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎی اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ و دﯾﮕﺮ آزﻣﺎﯾﺶھﺎ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﯽدھﻨﺪ ارزﯾﺎﺑﯽھﺎی ﺑﺎزﻧﮕﺮاﻧﻪ در ﻗﺒﺎل زﻣﺎن ﺣﺴﺎس ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و دو ﻟﺤﻈﻪ ﺧﺎص‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ اوج ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﭘﺎﯾﺎن ﺗﺠﺮﺑﻪ را ﻣﮫﻢ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﮐﺪامﯾﮏ ﻣﺒﮫﻢ‬
‫اﺳﺖ؟ ﭘﺰﺷﮏ ﺑﺎﯾﺪ ﭼﻪ ﮐﻨﺪ؟ اﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎب در درﻣﺎنھﺎی ﭘﺰﺷﮑﯽ اﻋﻤﺎل ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﻢ‪:‬‬
‫• اﮔﺮ ھﺪف ﮐﺎھﺶ دردی اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺑﯿﻤﺎر ﺑﻪ ﺟﺎی ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻢﮐﺮدن اوج‬
‫ﺷﺪت درد ﻣﮫﻢﺗﺮ از ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن زﻣﺎن ﻓﺮاﯾﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ‪ ،‬آرامﺷﺪن‬
‫آھﺴﺘﻪ و ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﻄﻠﻮبﺗﺮ از آراﻣﺶ ﻧﺎﮔﮫﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ﺑﺎ دردی ﻣﻼﯾﻢ در ﭘﺎﯾﺎن ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺧﺎطﺮه ﺑﮫﺘﺮی از اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫• در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ھﺪف‪ ،‬ﮐﺎھﺶ درد واﻗﻌﯽ ﺑﯿﻤﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺳﺮﯾﻊ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺣﺘﯽ‬
‫اﮔﺮ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ اوج ﺷﺪت درد ﺑﺎﺷﺪ و ﺧﺎطﺮهای ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺪ ﺑﺮای ﺑﯿﻤﺎر ﺑﺎﻗﯽ ﮔﺬارد‪،‬‬
‫ﺑﮫﺘﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮐﺪامﯾﮏ از ھﺪفھﺎ ﺑﺮاﯾﺘﺎن ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪهﺗﺮ ﺑﻮد؟ ﻣﻦ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻧﺪادهام‪ ،‬وﻟﯽ ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﻨﻢ اﮐﺜﺮﯾﺖ درﺧﻮر ﺗﻮﺟﮫﯽ ﺗﻤﺎﯾﻞ دارﻧﺪ ﺧﺎطﺮۀ درد را‬
‫ﺗﺴﮑﯿﻦ دھﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺗﺼﻮر اﯾﻦ دوراھﯽ را ﭼﻮن درﮔﯿﺮی ﺳﻠﯿﻘﻪای دو ﺧﻮْد ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﻣﯽداﻧﻢ‪ .‬اﯾﻦ دو ﺧﻮْد ﺑﺎ دو ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوتاﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮِد‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ​ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ھﻤﺎن ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ »اﻵن درد دارد؟« ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدھﺪ‬
‫و ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ »در ﻣﺠﻤﻮع ﭼﻪ طﻮر ﺑﻮد؟« ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺧﺎطﺮهھﺎ ﺗﻨﮫﺎ ﭼﯿﺰی ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ از ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎی زﻧﺪﮔﯽﻣﺎن ﺣﻔﻆ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺗﻨﮫﺎ ﭼﺸﻢاﻧﺪازی ﮐﻪ ھﻨﮕﺎم ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺗﺠﺴﻢ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮی ﮐﻪ ﯾﮏ ﺑﺎر از ﯾﮑﯽ از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺣﺎﺿﺮ در ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽام ﺷﻨﯿﺪم‪،‬‬
‫ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ دﺷﻮاری ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺧﺎطﺮه و ﺗﺠﺮﺑﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ .‬او درﺑﺎرۀ‬
‫ﮔﻮشدادن ﺑﻪ ﯾﮏ ﺳﻤﻔﻮﻧﯽ طﻮﻻﻧﯽ ﺿﺒﻂ​ﺷﺪه روی ﯾﮏ دﯾﺴﮏ ﮔﻔﺖ‪ .‬در اواﺧﺮ‬
‫ﺶدار ﺑﻮد و ھﻤﯿﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮﺟﺐ اﯾﺠﺎد ﺻﺪای‬ ‫اﯾﻦ ﺳﻤﻔﻮﻧﯽ‪ ،‬دﯾﺴﮏ ﺧ ​‬
‫ﻪﮐﻨﻨﺪۀ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪی ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺪ ﺳﻤﻔﻮﻧﯽ »ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺮابﺷﺪن ھﻤﮥ‬ ‫ﺷﻮﮐ ​‬
‫آن ﺣﺲ ﺗﺠﺮﺑﻪ« ﺷﺪ؛ وﻟﯽ آن ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮی ﻧﮑﺮده ﺑﻮد‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﺧﺎطﺮۀ آن‬
‫ﻪﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪای ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮب داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و‬ ‫ﺧﺮاب ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻮِد ﺗﺠﺮﺑ ​‬
‫ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ آن را ﺧﺮاب ﮐﻨﺪ؛ زﯾﺮا روﯾﺪاد از ﻗﺒﻞ رخ داده و ﺑﺮﮔﺸﺖﻧﺎﭘﺬﯾﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬آن ﻓﺮد ھﻤﮥ آن ﺗﺠﺮﺑﻪ را ﺑﺪ ﻗﻠﻤﺪاد ﮐﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻮن ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﺑﺪ داﺷﺖ؛ وﻟﯽ‬
‫اﯾﻦ ارزﯾﺎﺑﯽ‪ ۴٠ ،‬دﻗﯿﻘﻪ ﻟﺬت ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﺎﯾﯽ را ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬آﯾﺎ ﺗﺠﺮﺑﮥ واﻗﻌﯽ‬
‫ھﯿﭻ ارزﺷﯽ ﻧﺪارد؟‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻧﺪادن ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﺧﺎطﺮۀ ھﻤﺮاه ﺑﺎ آن‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﺧﻄﺎھﺎی ادراﮐﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮدرﮔﻤﯽ در اﯾﻦ ﺗﺸﺨﯿﺺ‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺎور ﮐﻨﯿﻢ‬
‫ﻪﻛﻨﻨﺪه ﺻﺪا ﻧﺪارد‪ .‬ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﮥ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺧﺮاب ﺷﻮد‪ .‬ﺧﻮِد ﺗﺠﺮﺑ ​‬
‫ﮔﺎه ﺧﻄﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ اﯾﻦ ﺧﻮد‪ ،‬اﻣﺘﯿﺎزھﺎ را ﺛﺒﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﺮ آﻧﭽﻪ از زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﯽآﻣﻮزﯾﻢ‪ ،‬ﺣﮑﻢ ﻣﯽراﻧﺪ و ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬آﻧﭽﻪ از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﯽآﻣﻮزﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺮای‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺧﺎطﺮهھﺎی آﯾﻨﺪه اﺳﺖ؛ ﻧﻪ ﺑﮫﺒﻮد ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎی آﯾﻨﺪهﻣﺎن‪ .‬اﯾﻦ‬
‫اﺳﺘﺒﺪاد ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺪام ﺧﻮْد ﻣﺴﺌﻮل اﺳﺖ؟‬

‫ﻣﻦ و ھﻤﮑﺎراﻧﻢ ﺑﺮای ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮﮐﺸﯿﺪن ﻗﺪرت ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه‪،‬‬

‫آزﻣﺎﯾﺸﯽ را طﺮاﺣﯽ ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ از ﯾﮏ ﺷﮑﻨﺠﮥ ﻣﻼﯾﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ را دﺳﺖ ﺳﺮد ﻣﯽﻧﺎﻣﻢ‪ .‬از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﯾﮏ دﺳﺖ‬
‫ﺧﻮد را ﺗﺎ ﻣﭻ در ظﺮﻓﯽ از آب ﺳﺮد ﻓﺮو ﺑﺮﻧﺪ و ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ آنھﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﺸﺪه و‬
‫ﺣﻮﻟﻪای ﮔﺮم ﺑﻪ آنھﺎ داده ﻧﺸﺪه‪ ،‬آن را ﺧﺎرج ﻧﮑﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ دﺳﺖ‬
‫دﯾﮕﺮ ﺧﻮد ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻠﯿﺪھﺎی ﺟﮫﺖ ﯾﮏ ﺻﻔﺤﻪﮐﻠﯿﺪ‪ ،‬ﻣﯿﺰان درد ﻟﺤﻈﻪای را‬
‫ﻪﻛﻨﻨﺪۀ آن​ھﺎ‪ .‬ﻣﺎ دﻣﺎﯾﯽ را‬ ‫ﺛﺒﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ ارﺗﺒﺎطﯽ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ از ﺧﻮِد ﺗﺠﺮﺑ ​‬
‫ﻞﺷﺪﻧﯽ را اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ دردی ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻣﺎ ﺗﺤﻤ ​‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از اداﻣﮥ آزﻣﺎﯾﺶ دﺳﺖ ﺑﮑﺸﻨﺪ‪،‬‬
‫وﻟﯽ ﮐﺴﯽ اﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎب را ﻧﮑﺮد‪.‬‬
‫ھﺮ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪه دو ﻣﺮﺣﻠﮥ آزﻣﺎﯾﺶ دﺳﺖ ﺳﺮد را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮد‪:‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﮥ ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت ﮐﻪ ﻓﺮد ‪ ۶٠‬ﺛﺎﻧﯿﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد را در آب ‪ ١۴‬درﺟﮥ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﻧﮕﺎه‬
‫ﻣﯽدارد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ دردﻧﺎک اﻣﺎ ﺗﺤﻤﻞﮐﺮدﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬در ﭘﺎﯾﺎن ‪ ۶٠‬ﺛﺎﻧﯿﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ از او ﻣﯽﺧﻮاھﺪ دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﯿﺮون آورد و ﺣﻮﻟﻪای ﮔﺮم ﺑﻪ او ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﮥ طﻮﻻﻧﯽﺗﺮ ‪ ٩٠‬ﺛﺎﻧﯿﻪ طﻮل ﻣﯽﮐﺸﺪ‪ .‬ﺷﺼﺖ ﺛﺎﻧﯿﮥ اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﮐﺎﻣﻼ ً ﺑﺎ ﻣﺮﺣﻠﮥ‬
‫ﻧﺨﺴﺖ ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ اﯾﻦ ‪ ۶٠‬ﺛﺎﻧﯿﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺪون ﮔﻔﺘﻦ‬
‫ﺣﺮﻓﯽ ﺷﯿﺮی را ﺑﺎز ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ﺷﯿﺮ آب ﺗﺎ ﺣﺪی ﮔﺮم وارد ظﺮف ﻣﯽﺷﻮد و در‬
‫‪ ٣٠‬ﺛﺎﻧﯿﻪ اﺿﺎﻓﯽ دﻣﺎی آب را ﺣﺪود ﯾﮏ درﺟﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺪار اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎ‬
‫را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺣﺪ ﮐﻤﯽ ﮐﺎھﺶ درد ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﯽدھﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ آزﻣﺎﯾﺶ دﺳﺖ ﺳﺮد ﺧﻮاھﻨﺪ‬
‫داﺷﺖ؛ وﻟﯽ ﺗﻨﮫﺎ دو ﻣﺮﺣﻠﮥ ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت و ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ھﺮ ﯾﮏ ﺑﺎ‬
‫دﺳﺘﯽ ﻣﺘﻔﺎوت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ دو ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺎ ھﻔﺖ دﻗﯿﻘﻪ زﻣﺎن از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪا‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ھﻔﺖ دﻗﯿﻘﻪ ﭘﺲ از ﻣﺮﺣﻠﮥ دوم ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮﺻﺖ داده ﺷﺪ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ آنھﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﯾﮑﯽ از ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎی ﺧﻮد‬
‫را دﻗﯿﻘﺎً ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻗﺒﻠﯽ ﺗﮑﺮار ﮐﻨﻨﺪ و در اﻧﺘﺨﺎب دﺳﺖ ﯾﺎ ﭼﭗ ﻧﯿﺰ ﻣﺨﺘﺎر ھﺴﺘﻨﺪ؛‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻧﯿﻤﯽ از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺮﺣﻠﮥ ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت را ﺑﺎ دﺳﺖ ﭼﭗ و ﻧﯿﻤﯽ ﺑﺎ دﺳﺖ‬
‫راﺳﺖ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﯿﻤﯽ از آنھﺎ اﺑﺘﺪا ﻣﺮﺣﻠﮥ ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت را اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ و ﻧﯿﻤﯽ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺮﺣﻠﮥ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت آﻏﺎز ﮐﺮدﻧﺪ و ﻏﯿﺮه‪ .‬اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﺑﻪدﻗﺖ ﮐﻨﺘﺮلﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻪﻛﻨﻨﺪه و ھﻤﭽﻨﯿﻦ‬ ‫اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺮای اﯾﺠﺎد ﺗﻘﺎﺑﻠﯽ ﻣﯿﺎن ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه و ﺧﻮِد ﺗﺠﺮﺑ ​‬
‫ﻪﻛﻨﻨﺪه‪،‬‬‫رﺿﺎﯾﺘﻤﻨﺪی و ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺗﺼﻤﯿﻢ طﺮاﺣﯽ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬از ﻧﮕﺎه ﺧﻮِد ﺗﺠﺮﺑ ​‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ طﻮﻻﻧﯽﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﯿﻢ ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه ﻧﻈﺮی دﯾﮕﺮ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن اوج‪ -‬ﭘﺎﯾﺎن ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﮥ ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺧﺎطﺮهای ﻧﺎﮔﻮارﺗﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ زﻣﺎن ﻧﯿﺰ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﻔﺎوت ‪ ٩٠‬ﺛﺎﻧﯿﻪ درد و ‪ ۶٠‬ﺛﺎﻧﯿﻪ‬
‫درد ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮدﯾﻢ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬از‬
‫ﻣﺮﺣﻠﮥ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺧﺎطﺮهای ﻣﻄﻠﻮبﺗﺮ ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ ﻧﺎﮔﻮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺗﮑﺮار آن را‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦﭼﻨﯿﻦ ﺷﺪ و ‪ %٨٠‬از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﻣﺮﺣﻠﮥ‬
‫طﻮﻻﻧﯽﺗﺮ ﮐﺎھﺶ درد را ﮔﺰارش ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﮑﺮار اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﻧﺪ و‬
‫ﺗﻦ ﺑﻪ ‪ ٣٠‬ﺛﺎﻧﯿﻪ درد ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﯽدﻟﯿﻞ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﮑﺮار ﻣﺮﺣﻠﮥ طﻮﻻﻧﯽﺗﺮ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮدآزار ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و‬
‫ﻋﺎﻣﺪاﻧﻪ ﺧﻮد را در ﻣﻌﺮض ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺑﺪﺗﺮ ﻗﺮار ﻧﺪادﻧﺪ؛ آنھﺎ ﺻﺮﻓﺎً دﭼﺎر ﺧﻄﺎ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻣﺎ از آنھﺎ ﻣﯽﭘﺮﺳﯿﺪﯾﻢ »ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﯿﺪ ‪ ٩٠‬ﺛﺎﻧﯿﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد را در آب ﻓﺮو ﺑﺒﺮﯾﺪ‬
‫ﯾﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺨﺶ اول آن را اﻧﺠﺎم دھﯿﺪ؟« ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ ﮔﺰﯾﻨﮥ ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮ را اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﯽھﺎی ﻣﺎ ﮐﺎری را‬ ‫ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﻣﺎ از اﯾﻦ واژهھﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﮑﺮدﯾﻢ و آزﻣﻮدﻧ ​‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ طﺒﯿﻌﯽ ﺑﻮد‪ :‬آنھﺎ ﺗﮑﺮار آزﻣﺎﯾﺸﯽ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﺎطﺮهای ﺑﺎ‬
‫ﻧﺎﮔﻮاری ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺮ ﺟﺎی ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬آنھﺎ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﺪام ﻣﺮﺣﻠﻪ طﻮﻻﻧﯽﺗﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ از آنھﺎ ﭘﺮﺳﯿﺪﯾﻢ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﮫﯽ ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺼﻤﯿﻢ آنھﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫ﯾﮏ ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺴﯽ ﺑﻮد‪» :‬ﮔﺰﯾﻨﻪای اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻦ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ دوﺳﺖ داری ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ از آن‬
‫ﺑﯿﺰاری«‪ .‬ﻗﺎﻧﻮنھﺎی ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮدﻧﺪ آﻧﺎن ﭼﻘﺪر از اﯾﻦ دو ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺑﯿﺰارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﺑﯿﺰاری ﻧﯿﺰ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮد اﻧﺘﺨﺎب آنھﺎ ﭼﯿﺴﺖ‪ .‬آزﻣﺎﯾﺶ دﺳﺖ ﺳﺮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻌﻨﺎی‬
‫ﺗﺰرﯾﻖھﺎ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎری ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺗﺼﻤﯿﻢ و ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺗﺠﺮﺑﯽ را آﺷﮑﺎر‬
‫ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﯿﺤﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﻣﺜﺎﻟﯽ دﯾﮕﺮ از اﺛﺮ »ﮐﻤﺘﺮ ﯾﻌﻨﯽ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ« اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﯾﮑﯽ از آنھﺎ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﮐﺮﯾﺴﺘﻮﻓﺮ ھﺴﯽ درﺑﺎرۀ اﻓﺰودن ﭼﻨﺪ ظﺮف ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ ‪ ٢۴‬ﺗﮑﻪای ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺷﮑﺴﺘﻪﺑﻮدن ﺑﻌﻀﯽ از آنھﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﮐﻢ ﺷﺪن ارزش آن ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬دﯾﮕﺮی‬
‫ﻟﯿﻨﺪا ﺑﻮد؛ زﻧﯽ ﻓﻌﺎل در زﻣﯿﻨﮥ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺣﺘﻤﺎل داده ﻣﯽﺷﺪ ﯾﮏ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﻓﻤﯿﻨﯿﺴﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﯾﮏ ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ‪ .‬ﺷﺒﺎھﺖ اﯾﻦ ﻣﻮردھﺎ‬
‫اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬وﯾﮋﮔﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮدی ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ از ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﻣﺴﺌﻮل ھﺮ ﺳﻪ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ اﺳﺖ‪ :‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪھﺎ را ﺑﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦھﺎ‪ ،‬ھﻨﺠﺎرھﺎ و ﻣﺘﻌﺎرفھﺎ‬
‫ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮع‪.‬‬
‫ھﺮ ﻣﺮﺣﻠﮥ آزﻣﺎﯾﺶ دﺳﺖ ﺳﺮد ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از ﻟﺤﻈﻪھﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه‬
‫ﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪای ﻣﺘﻌﺎرف ﺛﺒﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺑﻞ ﭘﯿﺶآﻣﺪه ﻣﻨﺠﺮ‬ ‫ﺑ ​‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﯾﮏ ﻧﺎظﺮ ﻋﯿﻨﯽ ارزﯾﺎﺑﯽ اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﮔﺰارشھﺎی ﺧﻮِد‬
‫ﻪﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ھﻤﺎن »ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻣﺸﺨﺼﮥ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﯿﺴﺘﻢ« اﺳﺖ ﮐﻪ درد طﻮل اﯾﻦ‬ ‫ﺗﺠﺮﺑ ​‬
‫ﻣﺪت را ﺟﻤﻊ ﻣﯽﺑﻨﺪد و ﻣﺎھﯿﺘﯽ ﺟﻤﻌﯽ دارد؛ وﻟﯽ ﺧﺎطﺮهای ﮐﻪ ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه‬
‫دارد‪ ،‬ﻟﺤﻈﻪای ﺷﺎﺧﺺ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ اوج و ﭘﺎﯾﺎن ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺟﺎﻧﻮران را ﺑﺮای ﺣﻔﻆ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ آﻣﺎده ﮐﻨﺪ؛‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ در ﻣﻮاردی ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﯾﮏ ﺳﻨﺠﺎب ﻣﮫﻢ اﺳﺖ »ﺑﺪاﻧﺪ«‬
‫ﻣﺠﻤﻮع ﻏﺬاﯾﯽ ﮐﻪ ذﺧﯿﺮه ﮐﺮده‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻘﺪار اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﺧﺺ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اﻧﺪازۀ ﻏﺬای‬
‫ﺳﻨﺠﺎب ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺨﻮاھﺪ ﺑﻮد؛ وﻟﯽ ﺟﻤﻊ درد ﯾﺎ ﻟﺬت در طﻮل زﻣﺎن ﺑﻪ‬
‫ﻟﺤﺎظ زﯾﺴﺘﯽ ﭼﻨﺪان ﻣﮫﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽرﺳﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﻣﻮشھﺎ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ درد و ﻟﺬت‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺪتزﻣﺎن ﺑﯽﺗﻮﺟﻪ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﯾﮏ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬ﻣﻮشھﺎ ﻣﺪام در‬
‫ﻣﻌﺮض ﻧﻮری ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻧﺪﮐﯽ ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺷﻮک اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ھﻤﺮاه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻮشھﺎ ﺧﯿﻠﯽ ﺳﺮﯾﻊ آﻣﻮﺧﺘﻨﺪ از ﻧﻮر ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ و ﺷﺪت ﺗﺮس آنھﺎ ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺦھﺎی‬
‫ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﻣﺘﻌﺪدی اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﺷﺪ‪ .‬ﯾﺎﻓﺘﮥ اﺻﻠﯽ ﺣﺎﮐﯽ از آن ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺪت‬
‫ﺷﻮک ﺗﺄﺛﯿﺮی اﻧﺪک ﯾﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﯽ در اﯾﻦ ﺗﺮس دارد‪ .‬ﺗﻨﮫﺎ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻣﮫﻢ‪،‬‬
‫ﺷﺪت درد ﻣﺤﺮک اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮐﻼﺳﯿﮏ اﻧﺠﺎم​ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﺤﺮﯾﮏ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﺨﺶھﺎی وﯾﮋهای از‬
‫ﻣﻐﺰ ﻣﻮشھﺎ و ﺑﺨﺶھﺎﯾﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﻣﻐﺰ اﻧﺴﺎنھﺎ‪ ،‬ﺣﺲ ﻟﺬت ﺷﺪﯾﺪی را ﭘﺪﯾﺪ‬
‫ﻣﯽآورد‪ .‬اﯾﻦ ﺣﺲ ﮔﺎه ﺑﻪﻗﺪری ﺷﺪﯾﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻣﻮشھﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر‬
‫اھﺮﻣﯽ اﯾﻦ ﻣﺤﺮکھﺎ را در ﻣﻐﺰ ﺧﻮد ﭘﺪﯾﺪ آورﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻗﺪری ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر اداﻣﻪ‬
‫ﻣﯽدھﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺮای ﺧﻮردن ﺧﻮد ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽﮔﺬارﻧﺪ و از ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ ﺧﻮاھﻨﺪ‬
‫ﻣﺮد‪ .‬ﻣﺤﺮکھﺎی اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻟﺬتﺑﺨﺶ ﺑﺎ ﺷﺪتھﺎ و ﻣﺪتزﻣﺎنھﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ‬
‫اﻋﻤﺎل ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺗﻨﮫﺎ ﺷﺪت آنھﺎ اھﻤﯿﺖ دارد‪ .‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺪت اﯾﻦ‬
‫ﻣﺤﺮکھﺎ ﺗﺎ ﺣﺪی ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺟﺎﻧﻮر ﺑﻪ اداﻣﮥ اﯾﻦ ﻟﺬت ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮنھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪۀ اﻧﺴﺎنھﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺎﺑﻘﮥ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ‬
‫دﯾﺮﯾﻨﻪای دارﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﺖﺷﻨﺎﺳﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻨﻄﻖ‬
‫زﯾﺴ ​‬

‫ﻖھﺎ‪،‬‬‫ﻣﻔﯿﺪﺗﺮﯾﻦ اﯾﺪۀ ﻣﻌﻤﺎی ﺗﺰرﯾﻖھﺎ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺗﺰرﯾ ​‬

‫ﺳﺎلھﺎ ﭘﯿﺶ ذھﻦ ﻣﺮا درﮔﯿﺮ ﮐﺮده ﺑﻮد؛ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از ﺗﺰرﯾﻖھﺎی ﺑﻪ ﯾﮏ‬
‫اﻧﺪازه دردﻧﺎک را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ​راﺣﺘﯽ ﺑﺎ ﺷﻤﺮدن ھﻤﮥ ﺗﺰرﯾﻖھﺎ اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﮐﺮد‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ھﻤﮥ ﺗﺰرﯾﻖھﺎ ﺑﻪ ﯾﮏ اﻧﺪازه ﺑﯿﺰارﮐﻨﻨﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ‪ ٢٠‬ﺗﺰرﯾﻖ‪ ،‬دوﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١٠‬ﺗﺰرﯾﻖ ﻧﺎﮔﻮار‬
‫اﺳﺖ و ﮐﺎھﺶ ﺗﺰرﯾﻖھﺎ از ‪ ٢٠‬ﺑﻪ ‪ ١٨‬ﺑﺎ ﮐﺎھﺶ آن از ‪ ۶‬ﺑﻪ ‪ ۴‬ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﺎ ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺗﺼﻤﯿﻢ ھﻤﺎھﻨﮕﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺸﮑﻠﯽ در ﮐﺎر‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﯿﻦ ﻣﻨﻄﻖ در آزﻣﺎﯾﺶ دﺳﺖ ﺳﺮد ھﻢ ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬ﻣﺮﺣﻠﻪای دردﻧﺎک‬
‫ﮐ ﻪ ‪ ٩٠‬ﺛﺎﻧﯿﻪ طﻮل ﻣﯽﮐﺸﺪ‪ ،‬ﺑﺪﺗﺮ از ‪ ۶٠‬ﺛﺎﻧﯿﮥ آن ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺮدم ﻣﺸﺘﺎق‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺤﻤﻞ دردی طﻮﻻﻧﯽﺗﺮ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺎﯾﯽ از ﺗﺼﻤﯿﻤﺸﺎن ﻣﺸﮑﻞ دارد‪.‬‬
‫در ﻣﻌﻤﺎی ﺗﺰرﯾﻖھﺎ اﯾﻦ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎری ﺑﯿﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻧﺎﺷﯽ از ﮐﺎھﺶ‬
‫ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ ‪ ١٨‬و ‪ ،٢٠‬ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬاری ﮐﻤﺘﺮی دارد و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽآﯾﺪ‬
‫ارزش آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻔﺎوت ‪ ۴‬و ‪ ۶‬ارزش ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در آزﻣﺎﯾﺶ دﺳﺖ ﺳﺮد اﯾﻦ‬
‫ﺧﻄﺎ ﻧﺎﺷﯽ از دو اﺻﻞ ﺣﺎﻓﻈﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ ﻣﺪتزﻣﺎن و ﻗﺎﻧﻮن اوج – ﭘﺎﯾﺎن‪.‬‬
‫ﺳﺎزوﮐﺎرھﺎ ﻣﺘﻔﺎوتاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻧﺘﯿﺠﻪھﺎ ﯾﮑﺴﺎناﻧﺪ‪ :‬ﺗﺼﻤﯿﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﻪدرﺳﺘﯽ ﺑﺎ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ھﻤﺎھﻨﮓ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ را ﺑﻪ ھﻤﺮاه ﻧﺪارﻧﺪ و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﭘﺮﺧﻄﺎی‬
‫اﺣﺴﺎس آﯾﻨﺪه‪ ،‬ھﺮ دو ﺧﺒﺮھﺎی ﻧﺎﮔﻮارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﺎور‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ دﺳﺖ ﺳﺮد ﻧﺸﺎن داد ﻣﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻪطﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺧﻮد‬
‫اﻋﺘﻤﺎد ﮐﻨﯿﻢ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺷﺨﺼﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺧﺎطﺮۀ اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ در‬
‫ﭘﺎﻧﺰده دﻗﯿﻘﮥ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺎ ﻧﮫﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ! ﺳﻠﯿﻘﻪھﺎ و ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ را ﺧﺎطﺮهھﺎ ﺷﮑﻞ‬
‫ﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﺧﺎطﺮهھﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬دادهھﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ ﭼﺎﻟﺸﯽ‬ ‫ﻣ ​‬
‫ﺑﺰرگ ﺑﺮای اﯾﺪۀ اﻧﺴﺠﺎم ﺗﻤﺎﯾﻞھﺎی اﻧﺴﺎن و ﺑﻪ اوج رﺳﺎﻧﺪن آنھﺎ وﺟﻮد دارد؛‬
‫ﺑﺎوری ﮐﻪ ﭘﺎﯾﻪھﺎی ﻣﺪل اﻧﺴﺎن ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺷﺪﯾﺪی ﺑﻪ ﻣﺪت ﺗﺠﺮﺑﮥ‬
‫درد و ﻟﺬت ﺧﻮد دارﯾﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽﺧﻮاھﯿﻢ درد ﮐﻮﺗﺎه ﺑﺎﺷﺪ و ﻟﺬت طﻮﻻﻧﯽﻣﺪت؛ وﻟﯽ‬
‫ﺣﺎﻓﻈﮥ ﻣﺎ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺷﺪﯾﺪﺗﺮﯾﻦ ﻟﺤﻈﮥ ﺗﺠﺮﺑﻪ درد ﯾﺎ ﻟﺬت ﯾﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﯽ اوج آن و اﺣﺴﺎس ﻧﮫﺎﯾﯽ را ﺑﻪ ﺧﺎطﺮه ﻣﯽﺳﭙﺎرد‪ .‬ﺣﺎﻓﻈﻪای ﮐﻪ ﻣﺪت‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ را ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﻣﺎ ﺑﺮای ﻟﺬت ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و دردی ﮐﻮﺗﺎ ​هﻣﺪت ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫***‬

‫رد ﭘﺎی دو ﺧﻮْد‬

‫»ﺗﻮ از ﭼﺸﻢ ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه ﺑﻪ ازدواج ﺷﮑﺴﺖﺧﻮردهات ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﻨﯽ‪ .‬طﻼق ﻣﺜﻞ‬
‫ﺻﺪای ﺧﺮاب آﺧﺮ ﯾﮏ ﺳﻤﻔﻮﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﮐﻪ ﺑﺪ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ‬
 ‫ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ھﻤﮥ آن ﺑﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫»اﯾﻦ ﯾﮏ ﻣﻮرِد ﺑﺪ ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ ﻣﺪت ﺗﺠﺮﺑﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﺑﺨﺶ ﺧﻮب و ﺑﺪ ﺗﺠﺮﺑﻪات‬
‫ﺑﻪ ﯾﮏ اﻧﺪازه ارزش ﻗﺎﺋﻞ ﻣﯽﺷﻮی؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺨﺶ ﺧﻮب آن ده ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫طﻮﻻﻧﯽﺗﺮ از ﺑﺨﺶ ﺑﺪش ﺑﻮد‪«.‬‬
‫***‬
 ‫نﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﻓﺼﻞ ﺳﯽ و ﺷﺸﻢ‪ :‬زﻧﺪﮔﯽ داﺳﺘﺎ ​‬

‫در روزھﺎی ﻧﺨﺴﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪام روی اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬اﭘﺮای ﻻﺗﺮاوﯾﺎﺗﺎی)‪(٣۶٣‬‬

‫وردی)‪ (٣۶۴‬را ﺗﻤﺎﺷﺎ ﮐﺮدم‪ .‬اﯾﻦ اﭘﺮا ﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺷﻮراﻧﮕﯿﺰش ﺷﮫﺮه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﺗﮑﺎندھﻨﺪۀ ﻋﺸﻖ اﺷﺮافزادهای اﺳﺖ ﺑﻪ وﯾﻮﻟﺘﺎ)‪ ،(٣۶۵‬دﺧﺘﺮی‬
‫ﻓﺎﺣﺸﻪ‪ .‬ﭘﺪر ﻣﺮد ﺟﻮان ﻋﺎﺷﻖ‪ ،‬از وﯾﻮﻟﺘﺎ ﻣﯽﺧﻮاھﺪ ﺑﺮای ﺣﻔﻆ آﺑﺮوی ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ‬
‫آنھﺎ و ﻓﺮﺻﺖ ازدواج ﺧﻮاھﺮ آن ﻣﺮد‪ ،‬دﺳﺖ از ﻋﺸﻖ ﺧﻮد ﺑﮑﺸﺪ‪ .‬وﯾﻮﻟﺘﺎ ﺑﺎ‬
‫ازﺧﻮدﮔﺬﺷﺘﮕﯽ ﺗﻈﺎھﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻣﺮدی را ﮐﻪ دوﺳﺖ دارد‪ ،‬ﻧﻤﯽﺧﻮاھﺪ و اﻧﺪﮐﯽ‬
‫ﺑﻌﺪ دﭼﺎر ﺑﯿﻤﺎری ﺳﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در ﭘﺮدۀ آﺧﺮ ﻧﻤﺎﯾﺶ‪ ،‬وﯾﻮﻟﺘﺎ در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮگ اﺳﺖ و‬
‫ﭼﻨﺪ دوﺳﺖ ﺑﺮ ﺑﺎﻟﯿﻨﺶ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﺸﻖ او ﭘﺲ از ﺧﺒﺮدارﺷﺪن از ﻣﺎﺟﺮا ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎرﯾﺲ ﻣﯽآﯾﺪ ﺗﺎ او را ﺑﺒﯿﻨﺪ‪ .‬او ﺑﺎ ﺷﻨﯿﺪن اﯾﻦ ﺧﺒﺮ ﺳﺮﺷﺎر از ﺧﻮﺷﻨﻮدی و ﺷﻌﻒ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬وﻟﯽ ﺣﺎﻟﺶ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ رو ﺑﻪ وﺧﺎﻣﺖ ﻣﯽﮔﺬارد‪.‬‬
‫ﻣﮫﻢ ﻧﯿﺴﺖ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر اﯾﻦ اﯾﺮاد را دﯾﺪه ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ .‬ھﺮ ﺑﺎر ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻨﺶ و ﺗﺮس روﺑﺮو‬
‫ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ ﻋﺎﺷﻖ ﺟﻮان ﺑﻪﻣﻮﻗﻊ ﻣﯽرﺳﺪ؟ اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﻣﻼﻗﺎت اﯾﻦ‬
‫دو ﭘﯿﺶ از ﻣﺮگ وﯾﻮﻟﺘﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻢ اﺳﺖ و اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ‬
‫ھﻤﺨﻮاﻧﯽ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ و ده دﻗﯿﻘﻪ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺧﯿﺮهﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬وﯾﻮﻟﺘﺎ ﺟﺎن ﻣﯽﺳﭙﺎرد‪.‬‬
‫در راه ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺧﻮدم ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم ﭼﺮا اﯾﻦﻗﺪر آن ده دﻗﯿﻘﮥ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﺑﺮاﯾﻤﺎن‬
‫ﻣﮫﻢ اﺳﺖ؟ ﻓﻮری ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﺑﺮاﯾﻢ طﻮل ﻋﻤﺮ وﯾﻮﻟﺘﺎ اھﻤﯿﺘﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺑﺮﺧﻼف ﺗﺼﻮر ﮐﻪ او ‪ ٢٨‬ﺳﺎل داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ در ‪ ٢٧‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﻣﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺒﺮ از دﺳﺖ دادن ﯾﮏ ﺳﺎل زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺎد ﭼﻨﺪان ﺑﺮاﯾﻢ ﺗﮑﺎندھﻨﺪه ﻧﺨﻮاھﺪ‬
‫ﺑﻮد؛ وﻟﯽ اﻣﮑﺎن از دﺳﺖ دادن آن ده دﻗﯿﻘﮥ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﺗﺮﺳﻨﺎک ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺟﺎی ده دﻗﯿﻘﻪ ﯾﮏ ھﻔﺘﻪ ﺑﺎ ھﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﯽ‬
‫ﮐﻪ درﺑﺎرۀ ﻣﻼﻗﺎت دو دﻟﺒﺎﺧﺘﻪ داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮی ﻧﻤﯽﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﻋﺎﺷﻖ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر دﯾﺮ آﻣﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻻﺗﺮاوﯾﺎﺗﺎ ﮐﻼ ً داﺳﺘﺎن دﯾﮕﺮی ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﯾﮏ داﺳﺘﺎن ﺑﺮ ﭘﺎﯾﮥ‬
‫اﺗﻔﺎقھﺎی ﻣﮫﻢ و ﻟﺤﻈﻪھﺎی ﺧﺎطﺮهاﻧﮕﯿﺰش اﺳﺖ و ﮔﺬر زﻣﺎن در آن اھﻤﯿﺘﯽ‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ ﻣﺪتزﻣﺎن در ﯾﮏ داﺳﺘﺎن طﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ و ﻏﺎﻟﺒﺎً در ﭘﺎﯾﺎن آن‪،‬‬
‫ﺷﺨﺼﯿﺖ داﺳﺘﺎن ﻣﻌﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻨﮫﺎ در اﭘﺮا ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺜﻞ ﯾﮏ داﺳﺘﺎن ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و اﻣﯿﺪوارﯾﻢ ﭘﺎﯾﺎن‬
‫ﺧﻮش داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ درﺑﺎرۀ ﻣﺮگ زﻧﯽ ﻣﯽﺷﻨﻮﯾﻢ ﮐﻪ ﺳﺎلھﺎ ﭘﯿﺶ از دﺧﺘﺮ‬
‫ﺧﻮد ﺟﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺧﻮاھﯿﻢ ﺑﺪاﻧﯿﻢ آﯾﺎ ﭘﯿﺶ از ﻣﺮگ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ را ﻣﻼﻗﺎت‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ .‬ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﺣﺴﺎس دﺧﺘﺮ اھﻤﯿﺖ ﻧﻤﯽدھﯿﻢ؛ ﺑﻠﮑﻪ آرزوی‬
‫ﺑﮫﺘﺮﺷﺪن ﺣﮑﺎﯾﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎدر را دارﯾﻢ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ​ﮐﺮدن ﺑﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬اﻏﻠﺐ رﻧﮓ و ﺑﻮی‬
‫ﺖدادن ﺑﻪ ﮐﯿﻔﯿﺖ داﺳﺘﺎنھﺎﯾﺸﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬ ‫اھﻤﯿ ​‬
‫اﺣﺴﺎس آنھﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺷﻨﯿﺪن روﯾﺪادھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻗﺼﮥ زﻧﺪﮔﯽ‬
‫اﻓﺮاد درﮔﺬﺷﺘﻪ را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺷﺪت ﻣﻨﻘﻠﺐ ﺷﻮﯾﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺮای ﻣﺮدی ﮐﻪ ﻣﺮده‬
‫اﺳﺖ و ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ ھﻤﺴﺮش ﻋﺎﺷﻖ او ﺑﻮده‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺗﺮﺣﻢ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ؛ ﭼﻮن‬
‫ﺷﻨﯿﺪهاﯾﻢ ﮐﻪ ھﻤﺴﺮش ﺑﻪ او ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻣﯽﮐﺮده و ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺮای ﭘﻮل و اﻣﻮاﻟﺶ ﺑﺎ او‬
‫ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺮای آن ﻣﺮد ﻣﺘﺄﺳﻒ ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ؛ ﺣﺘﯽ ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻨﮑﻪ او‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺎدی داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﺣﺴﺎس ﺣﻘﺎرت و ﺷﺮم ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﺑﺮای‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪی ﮐﻪ ﮐﺸﻒ ﻣﮫﻤﯽ ﮐﺮده‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﺲ از ﻣﺮﮔﺶ ﻧﺎدرﺳﺘﯽ آن ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺮاﻓﮑﻨﺪﮔﯽ و ﺷﺮﻣﯽ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﮑﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﮫﻢﺗﺮ از‬
‫ھﻤﻪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻪﺷﺪت ﺑﻪ ﺣﮑﺎﯾﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮدﻣﺎن اھﻤﯿﺖ ﻣﯽدھﯿﻢ و ﺑﺴﯿﺎر دوﺳﺖ‬
‫دارﯾﻢ داﺳﺘﺎﻧﯽ ﺧﻮب ﺑﺎ ﻗﮫﺮﻣﺎﻧﯽ ﺑﺰرگ از آب درﺑﯿﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫اد داﯾﻨِﺮ)‪ (٣۶۶‬روانﺷﻨﺎس و داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﺶ در ﭘﯽ ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫آﯾﺎ ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ ﻣﺪت ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﻗﺎﻧﻮن اوج‪ -‬ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺮ ارزﯾﺎﺑﯽھﺎی ھﻤﮥ زﻧﺪﮔﯽھﺎ‬
‫ﺣﺎﮐﻢ اﺳﺖ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ .‬آنھﺎ از ﺷﺮح زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻮﺗﺎھﯽ درﺑﺎرۀ ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﺧﯿﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫ﺟﻦ)‪ (٣۶٧‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺟﻦ زﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ھﺮﮔﺰ ازدواج ﻧﮑﺮد و ﻓﺮزﻧﺪی ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬ ‫ِ‬
‫او در ﯾﮏ ﺗﺼﺎدف راﻧﻨﺪﮔﯽ ﺑﺪون درد و رﻧﺠﯽ دردم ﺟﺎن ﻣﯽﺑﺎزد‪ .‬در ﯾﮑﯽ از‬
‫داﺳﺘﺎنھﺎ ﺟﻦ در طﻮل زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد ﮐﻪ ‪ ٣٠‬ﯾﺎ ‪ ۶٠‬ﺳﺎل طﻮل ﮐﺸﯿﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺷﺎد ﺑﻮده و از ﺷﻐﻞ ﺧﻮد و ﺳﻔﺮھﺎﯾﺶ و وﻗﺖﮔﺬراﻧﯽ ﺑﺎ دوﺳﺘﺎن ﻟﺬت ﻣﯽﺑﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﮕﺎرش دﯾﮕﺮ اﯾﻦ داﺳﺘﺎن‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽ ﺟﻦ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل طﻮﻻﻧﯽﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد و‬
‫اﯾﻦ ﺑﺎر ‪ ٣۵‬ﯾﺎ ‪ ۶۵‬ﺳﺎل ﻋﻤﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺳﺎلھﺎی اﺿﺎﻓﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮﺷﯽ‬
‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﻧﻪ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺳﺎلھﺎی ﻗﺒﻞ‪ .‬ﭘﺲ از ﺧﻮاﻧﺪن زﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻣﻪھﺎی‬
‫ﺟﻦ از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﻪ دو ﭘﺮﺳﺶ ﭘﺎﺳﺦ دھﻨﺪ‪» :‬در ﻣﺠﻤﻮع‪،‬‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﺟﻦ ﭼﻘﺪر ﻣﻄﻠﻮب و ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ؟« و »ﺧﻮﺷﯽ و ﻧﺎﺧﻮﺷﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺟﻦ در زﻧﺪﮔﯽ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮده‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﺎً ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟«‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﻮاھﺪ واﺿﺤﯽ را ﺑﺮای ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ ﻣﺪت ﺗﺠﺮﺑﻪ و اﺛﺮ اوج‪-‬‬
‫ﭘﺎﯾﺎن ﻓﺮاھﻢ آورد‪ .‬در آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﯿﻦ اﻓﺮاد آزﻣﻮدﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ​وﯾﮋه ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬اطﻼﻋﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬دوﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪن‬
‫طﻮل ﻋﻤﺮ ﺟﻦ ھﯿﭻ اﺛﺮی ﺑﺮ ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪی زﻧﺪﮔﯽ او ﯾﺎ ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻞ زﻧﺪﮔﯽ ﺟﻦ‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬روﺷﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ او ﺑﺎ ﯾﮏ ﺑﺮش ﻣﺘﻌﺎرف زﻣﺎﻧﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از ﺑﺮشھﺎی زﻣﺎﻧﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪» ،‬ﺧﻮﺷﯽ ﻣﺠﻤﻮع« او‪،‬‬
‫ﺧﻮﺷﯽ او در دورهای ﻣﻌﻤﻮل از زﻧﺪﮔﯽاش اﺳﺖ و ﺟﻤﻊ ﯾﺎ اﻧﺘﮕﺮال ﺧﻮﺷﯽ او در‬
‫ﻣﺪتزﻣﺎن زﻧﺪﮔﯽاش ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرﻓﺖ‪ ،‬داﯾﻨﺮ و داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﺶ اﺛﺮ »ﮐﻤﺘﺮ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ« را ﻧﯿﺰ‬
‫ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮدﻧﺪ؛ ﻧﺸﺎﻧﻪای ﻗﻮی از ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﯾﺎ ﻧﻤﻮﻧﮥ ﻣﺘﻌﺎرف‪.‬‬
‫اﻓﺰودن ﭘﻨﺞ ﺳﺎل »ﮐﻤﯽ ﺧﻮش« ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮش ﺟﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺖ‬
‫ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ در ارزﯾﺎﺑﯽ ﺧﻮﺷﯽ ﻣﺠﻤﻮع زﻧﺪﮔﯽ او ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺻﺮار ﻣﻦ آنھﺎ دادهھﺎی اﺛﺮ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل اﺿﺎﻓﯽ را در ﺑﺮرﺳﯽ درون آزﻣﻮدﻧﯽھﺎ‬
‫ﺟﻤﻊآوری ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎر ھﺮ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ درﺑﺎرۀ ھﺮ دو زﻧﺪﮔﯽ ﻗﻀﺎوت‬
‫ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﺠﺮﺑﮥ طﻮﻻﻧﯽ ﻣﻦ در زﻣﯿﻨﮥ ﺧﻄﺎھﺎی ﻗﻀﺎوت‪ ،‬ﺑﺎور ﻧﺪاﺷﺘﯿﻢ اﻓﺮاد‬
‫ﻋﺎﻗﻞ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ اﻓﺰودن ﭘﻨﺞ ﺳﺎل »اﻧﺪﮐﯽ ﺧﻮش« ﺑﻪ ﯾﮏ زﻧﺪﮔﯽ آن را ﺑﻪ‬
‫طﺮزی ﭼﺸﻢﮔﯿﺮ ﺑﺪﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﺷﺘﺒﺎه ﻣﯽﮐﺮدم‪ .‬ﺣﺲ دروﻧﯽ ﺑﺪﺗﺮﺷﺪن زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎ‬
 ‫اﯾﻦ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻧﺎاﻣﯿﺪﮐﻨﻨﺪه ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻟﮕﻮی ﻗﻀﺎوتھﺎ ﺑﻪﻗﺪری ﺑﯽﻣﻨﻄﻘﯽ و ﺑﺎورﻧﮑﺮدﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﯿﺪ ﮐﻪ داﯾﻨﺮ و‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﺶ اﺑﺘﺪا ﺗﺼﻮر ﮐﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﺎداﻧﯽ ﺟﻮاﻧﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آزﻣﺎﯾﺶ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻧﺪ؛ وﻟﯽ اﯾﻦ اﻟﮕﻮ در آزﻣﺎﯾﺶ ﭘﺪر و ﻣﺎدرھﺎ و دوﺳﺘﺎن ﺑﺰرگﺗﺮ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻧﯿﺰ ﺗﮑﺮار ﺷﺪ‪ .‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﺣﺴﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎی ﮔﺬرا ﺑﻪ اوج و‬
‫ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد و از ﻣﺪت ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ درد زاﯾﻤﺎن و ﻟﺬت ﺳﻔﺮ ھﻤﯿﺸﻪ ﻣﻐﺎﯾﺮ ﺑﺎ ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ ﻣﺪت‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ اﺳﺖ‪ :‬ھﻤﮥ ﻣﺎ اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ زاﯾﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ ‪ ٢۴‬ﺳﺎﻋﺖ طﻮل ﺑﮑﺸﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺪﺗﺮ از زاﯾﻤﺎﻧﯽ ﺷﺶﺳﺎﻋﺘﻪ اﺳﺖ و ﺷﺶ روز ﻣﺎﻧﺪن در ﺳﻔﺮ‪ ،‬ﺑﮫﺘﺮ از ﺳﻪ روز‬
‫ﻣﺎﻧﺪن اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮﯾﯽ در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎ ﻣﺪت ﺗﺠﺮﺑﻪ اھﻤﯿﺖ دارد؛ وﻟﯽ اﯾﻦ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ‬
‫اﯾﻦ دﻟﯿﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮔﺬر زﻣﺎن‪ ،‬ﮐﯿﻔﯿﺖ ﭘﺎﯾﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ‪ ٢۴‬ﺳﺎﻋﺖ‪،‬‬
‫ﻣﺎدر ﺑﺴﯿﺎر ﺧﺴﺘﻪﺗﺮ و ﺿﻌﯿﻒﺗﺮ از ﮔﺬﺷﺖ ﺷﺶ ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ و ﻣﺴﺎﻓﺮی ﮐﻪ‬
‫ﺷﺶ روز اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﮐﺮده‪ ،‬ﺷﺎدابﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ واﻗﻌﺎً در ارزﯾﺎﺑﯽ ﺟﺴﻤﯽ اﯾﻦ‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ اھﻤﯿﺖ دارد‪ ،‬ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﯾﺎ اﻓﺖ ﺗﺪرﯾﺠﯽ اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎ و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﺣﺴﺎس‬
‫ﻓﺮد در ﭘﺎﯾﺎن آن اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺳﻔﺮھﺎی ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ‬

‫ﯾﮏ ﺳﻔﺮ ﺗﻔﺮﯾﺤﯽ را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﮐﺪامﯾﮏ را ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﯿﺪ‪ :‬ﯾﮏ ھﻔﺘﻪ اﺳﺘﺮاﺣﺖ‬
‫در ﺳﺎﺣﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﯿﺪ و ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ آﻧﺠﺎ رﻓﺘﻪاﯾﺪ؟ ﯾﺎ دوﺳﺖ دارﯾﺪ‬
‫ﺧﺎطﺮهھﺎی ﺟﺪﯾﺪﺗﺮی رﻗﻢ ﺑﺰﻧﯿﺪ؟ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﺮای ﺗﺄﻣﯿﻦ اﯾﻦ دو ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺷﮑﻞ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﺷﮫﺮھﺎی ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﯽ اﺳﺘﺮاﺣﺖھﺎی آراﻣﺶ​ﺑﺨﺸﯽ را وﻋﺪه ﻣﯽدھﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﺑﺮای ﮐﻤﮏﮐﺮدن ﺑﻪ ﻣﺮدم در ﺷﮑﻞدادن داﺳﺘﺎنھﺎ و ﺟﻤﻊﮐﺮدن‬
‫ﺧﺎطﺮهھﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﻮﯾﺮ آﺷﻔﺘﮥ ﮔﺮدﺷﮕﺮان در ﺣﺎل ﻋﮑﺲ​ﮔﺮﻓﺘﻦ‪،‬‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﺟﻤﻊﮐﺮدن ﺧﺎطﺮهھﺎ ھﺪﻓﯽ ﻣﮫﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻘﺸﻪھﺎی ﺳﻔﺮ و‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎی آن را ﺷﮑﻞ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬آن ﻋﮑﺎس‪ ،‬ﺻﺤﻨﮥ ﭘﯿﺶ روﯾﺶ را ﺑﺮای‬
‫ﻆﮐﺮدن ﯾﮏ ﯾﺎدﮔﺎری درون دورﺑﯿﻦ ﺧﻮد ﺛﺒﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺧﺎطﺮهای ﺑﺮای‬ ‫ﺣﻔ ​‬
‫آﯾﻨﺪه ﺷﮑﻞ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﻋﮑﺲھﺎ ﺑﺮای ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه ﻣﻔﯿﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﮔﺮﭼﻪ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﻪﻧﺪرت ﺑﻪ ﺳﺮاﻏﺸﺎن ﻣﯽروﯾﻢ‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻮﺗﺎه ﺑﻪ آنھﺎ ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ؛‬
‫ﻪﮐﻨﻨﺪه‬ ‫وﻟﯽ ﻋﮑﺲ​ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻟﺰاﻣﺎً ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ راه ﻟﺬتﺑﺮدن از ﯾﮏ ﻣﻨﻈﺮه ﺑﺮای ﺧﻮِد ﺗﺠﺮﺑ ​‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫در ﺑﺴﯿﺎری ﻣﻮارد ﺳﻔﺮھﺎی ﮔﺮدﺷﮕﺮی را ﺑﺎ داﺳﺘﺎن و ﺧﺎطﺮهھﺎﯾﯽ ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﯿﻢ‬
‫ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر دارﯾﻢ ﺑﻪ ﯾﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ .‬واژۀ ﺧﺎطﺮهاﻧﮕﯿﺰ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﺮای ﺷﺮح ﻟﺤﻈﺎت‬
‫ﯽدھﺪ‪ .‬در‬ ‫ﺑﺮﺟﺴﺘﮥ ﺳﻔﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد و ھﺪف از اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣ ​‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎی دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ذھﻦ ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ادﻋﺎ ﮐﻪ ﻟﺤﻈﮥ ﺣﺎل ھﺮﮔﺰ ﻓﺮاﻣﻮش‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬ھﻤﯿﺸﻪ ھﻢ دﻗﯿﻖ ﻧﯿﺴﺖ و وﯾﮋﮔﯽ آن ﻟﺤﻈﻪ را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﮥ‬
‫ﺧﺎطﺮهاﻧﮕﯿﺰ‪ ،‬ﺑﻪ طﺮزی ﺧﻮدآﮔﺎھﺎﻧﻪ ارزش ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﮐﻪ در ﻏﯿﺮ اﯾﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻋﺎری از‬
‫آن ﺑﻮد‪.‬‬
‫اد داﯾﻨﺮ و ﮔﺮوھﺶ ﺷﻮاھﺪی ﻓﺮاھﻢ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه‬
‫ﺳﻔﺮھﺎ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬آنھﺎ از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ روزﻧﮕﺎری ﺗﮫﯿﻪ ﮐﻨﻨﺪ و‬
‫ﺗﺠﺮﺑﮥ روزاﻧﮥ ﺧﻮد را در ﺗﻌﻄﯿﻼت ﺑﮫﺎره ﺑﻪ ﺛﺒﺖ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ھﻢ ارزﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﯽ از آﻧﭽﻪ رخ داده ﺑﻮد اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم از آنھﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ آﯾﺎ‬
‫ﺗﻤﺎﯾﻞ دارﻧﺪ ﺗﻌﻄﯿﻼﺗﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ را دوﺑﺎره ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﯽھﺎی آﻣﺎری ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﯽدھﻨﺪ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺗﻌﻄﯿﻼت آﯾﻨﺪه ﮐﺎﻣﻼ ً ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻧﮫﺎﯾﯽ ھﺴﺘﻨﺪ؛ ﺣﺘﯽ‬
‫اﮔﺮ اﯾﻦ ارزﯾﺎﺑﯽ ﭼﻨﺪان ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺗﻮﺻﯿﻒﺷﺪه در روزﻧﮕﺎر ھﻤﺎھﻨﮕﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﺎﻧﻨﺪ آزﻣﺎﯾﺶ دﺳﺖ ﺳﺮد‪ ،‬درﺳﺖ ﯾﺎ ﻧﺎدرﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺴﺎنھﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺧﺎطﺮهھﺎ‬
‫درﺑﺎرۀ ﺗﮑﺮار ﯾﮏ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮏ آزﻣﺎﯾﺶ ذھﻨﯽ درﺑﺎرۀ ﺳﻔﺮ آﯾﻨﺪهﺗﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﯾﻦ اﻣﮑﺎن را ﻣﯽدھﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻧﮕﺮﺷﺘﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮِد ﺗﺠﺮﺑﻪﮐﻨﻨﺪه ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫در ﭘﺎﯾﺎن ﺳﻔﺮﺗﺎن ھﻤﮥ ﻓﯿﻠﻢھﺎ و ﻋﮑﺲھﺎﯾﺘﺎن ﺧﺮاب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺷﻤﺎ ھﻤﮥ‬
‫ﺧﺎطﺮهﺗﺎن را از اﯾﻦ ﺳﻔﺮ ﭘﺎک ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﭼﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮی روی ﻧﻘﺸﻪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﺳﻔﺮﺗﺎن ﻣﯽﮔﺬارد؟ ﭼﻘﺪر ﺗﻤﺎﯾﻞ دارﯾﺪ‬
 ‫در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺳﻔﺮ ﺧﺎطﺮهاﻧﮕﯿﺰ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺑﺮای آن ھﺰﯾﻨﻪ ﮐﻨﯿﺪ؟‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﮑﻪ اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ را ﺑﻪﺻﻮرت رﺳﻤﯽ اﻧﺠﺎم ﻧﺪادهام‪ ،‬ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﻣﺮدم‬
‫درﺑﺎرۀ آن‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺣﺬف ﺧﺎطﺮهھﺎ ﺑﻪﺷﺪت ارزش اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ را ﮐﺎھﺶ‬
‫ﻣﯽدھﺪ‪ .‬در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮارد‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﻣﺮدم ﺑﺎ آن ﻣﺜﻞ دﯾﮕﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻧﺎن اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺎد ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻟﺬت ﺧﻮد‬
‫را ﺑﻪ اوج ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ اﺻﻼ ً ﺑﻪ ﺧﻮد زﺣﻤﺖ ﺳﻔﺮ‬
‫ﻪﮐﻨﻨﺪه ﺑﺮاﯾﺸﺎن‬‫ﻧﻤﯽدھﻨﺪ و ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه اھﻤﯿﺖ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮِد ﺗﺠﺮﺑ ​‬
‫ﻣﺜﻞ ﻏﺮﯾﺒﻪای دﭼﺎر ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ھﺮﮔﺰ ﺧﻮدﺷﺎن ﯾﺎ‬
‫ﺷﺨﺺ دﯾﮕﺮی را ﮐﻪ دﭼﺎر ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻔﺮی در ﺟﻨﮕﻞ ﯾﺎ ﺑﺮای‬
‫ﮐﻮھﻨﻮردی ﻧﻤﯽﻓﺮﺳﺘﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎی دردﻧﺎﮐﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ارزﺷﺸﺎن ﺑﻪ‬
‫اﻧﺘﻈﺎر درد و ﻟﺬت رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ھﺪف آن اﺳﺖ؛ ھﺪﻓﯽ ﮐﻪ ﺧﺎطﺮهاﻧﮕﯿﺰ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮای آزﻣﺎﯾﺶ ﻓﮑﺮی ﺑﻌﺪی‪ ،‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﺟﺮاﺣﯽ دردﻧﺎﮐﯽ در ﭘﯿﺶ دارﯾﺪ و در طﻮل‬
‫ﺟﺮاﺣﯽ ﺑﻪ ھﻮش ﺧﻮاھﯿﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه از درد ﻓﺮﯾﺎد ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ و‬
‫اﻟﺘﻤﺎس ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﺟﺮاح دﺳﺖ از ﮐﺎر ﺑﮑﺸﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ وﻋﺪه داده ﺷﺪه داروﯾﯽ‬
‫ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ داده ﺷﻮد ﺗﺎ ھﻤﮥ اﯾﻦ ﺧﺎطﺮهھﺎ را از ﺣﺎﻓﻈﻪﺗﺎن ﭘﺎک ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﻪ‬
‫اﺣﺴﺎﺳﯽ دارﯾﺪ؟ ﺑﺎز ھﻢ طﺒﻖ ﻣﺸﺎھﺪۀ ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ ﺧﻮد درﯾﺎﻓﺘﻪام ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم‬
‫ﻪﮐﻨﻨﺪه ﺑﯽاﻋﺘﻨﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ اﺻﻼ ً‬ ‫در ﻗﺒﺎل دردھﺎی ﺧﻮِد ﺗﺠﺮﺑ ​‬
‫ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﻣﮫﻢ ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺜﻞ ﻣﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﺑﺮای ﺧﻮدم ﮐﻪ رﻧﺞ ﻣﯽﮐﺸﻢ‪،‬‬
‫دﻟﺴﻮزی ﻣﯽﮐﻨﻢ؛ وﻟﯽ ﺑﻪ ھﻤﺎن اﻧﺪازه ﮐﻪ ﺑﺮای ﯾﮏ ﻏﺮﯾﺒﻪ اﺣﺴﺎس ﻧﺎراﺣﺘﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎر ﻋﺠﯿﺐ اﺳﺖ! ﻣﻦ ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪۀ ﺧﻮدم ھﺴﺘﻢ؛ اﻣﺎ ﺧﻮِد‬
‫ﻪﮐﻨﻨﺪ ​هام ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯾﻢ ﻏﺮﯾﺒﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑ ​‬
‫***‬

‫نﮔﻮﻧﻪ‬
‫رد ﭘﺎی زﻧﺪﮔﯽ داﺳﺘﺎ ​‬

‫»ﻋﺎﺟﺰاﻧﻪ ﺗﻘﻼ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺣﮑﺎﯾﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﯽﻧﻘﺼﺶ را ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺑﺨﺶ آﺧﺮ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ‬
‫اﻓﺘﺎده‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ‪«.‬‬
‫»ﻣﺪﺗﯽ را ﮐﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮد ﺑﺮای ﯾﮏ ﻣﻼﻗﺎت ﯾﮏﺷﺒﻪ ﺻﺮف ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن از ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ‬
‫او ﺑﻪ زﻣﺎن دارد‪«.‬‬
‫»اﻧﮕﺎر ھﻤﻪ ﺳﻔﺮت را ﺻﺮف ﺧﺎطﺮهﺳﺎزی ﻣﯽﮐﻨﯽ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﮫﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ دورﺑﯿﻨﺖ رو‬
‫ﺑﮕﺬاری ﮐﻨﺎر و ﮐﻤﯽ از ﻟﺤﻈﻪ ﻟﺬت ﺑﺒﺮی؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺧﯿﻠﯽ ﺧﺎطﺮهاﻧﮕﯿﺰ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫»او آﻟﺰاﯾﻤﺮ دارد‪ .‬دﯾﮕﺮ ﺣﮑﺎﯾﺖ زﻧﺪﮔﯽاش را ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﻧﻤﯽآورد؛ وﻟﯽ ھﻨﻮز ھﻢ ﺧﻮِد‬
‫ﻪﮐﻨﻨﺪ ​هاش ﺑﻪ زﯾﺒﺎﯾﯽ و ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎس اﺳﺖ‪«.‬‬‫ﺗﺠﺮﺑ ​‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺳﯽ و ھﻔﺘﻢ‪ :‬ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﺸﻨﻮدی‬

‫ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ درﺑﺎرۀ ﺧﺸﻨﻮدی ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺷﺪم‪ .‬ﺧﯿﻠﯽ زود‬
‫ﻓﮫﻤﯿﺪم ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﺮ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪۀ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺮد ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺎﺳﺦھﺎی‬
‫ﻣﯿﻠﯿﻮنھﺎ اﻧﺴﺎن ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔﺬارد‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺷﻤﺎر ﮔﻮﻧﻪھﺎی ﻣﺘﻔﺎوت ﭘﺮﺳﺶ‬
‫ﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ‬ ‫ﺗﺤﻘﯿﻖ ﮐﺎھﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﯿﺎری ﺑﺮای ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ ﻗﻠﻤﺪاد ﻣ ​‬
‫ﭘﺮﺳﺶ ﺑﻪطﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه​ﺗﺎن را ﺧﻄﺎب ﻗﺮار ﻣﯽدھﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ھﻤﻪﭼﯿﺰ‪ ،‬اﯾﻦ روزھﺎ ﭼﻘﺪر از زﻧﺪﮔﯽﺗﺎن راﺿﯽ و ﺧﺸﻨﻮدﯾﺪ؟‬
‫ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪای ﮐﻪ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪھﺎی ﺧﺎطﺮهھﺎی ﻧﺎدرﺳﺖ ﮐﻮﻟﻮﻧﻮﺳﮑﻮﭘﯽ و دﺳﺖھﺎی‬
‫ﺳﺮد دردﻧﺎک داﺷﺘﻢ‪ ،‬طﺒﯿﻌﯽ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺧﺸﻨﻮدی ﮐﻠﯽ از زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﻌﯿﺎری‬
‫ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﺮای ﺧﺸﻨﻮدی ﺷﮏ ﮐﻨﻢ‪ .‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﺧﻮد را‬
‫ﻪﮐﻨﻨﺪه ﺗﻤﺮﮐﺰ ﮐﺮدم‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ‬ ‫ﺷﺎھﺪی ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬روی ﺧﻮِد ﺗﺠﺮﺑ ​‬
‫اﺳﺖ اﮔﺮ ﺑﮕﻮﯾﻢ »ھﻠﻦ در ﻣﺎه ﻣﺎرس ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﻮده اﺳﺖ« اﮔﺮ‪:‬‬
‫او ﺑﯿﺸﺘﺮ وﻗﺖ ﺧﻮد را ﺳﺮﮔﺮم ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎﯾﯽ ﺑﻮده ﮐﻪ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽداده آنھﺎ را اداﻣﻪ‬
‫دھﺪ‪ .‬زﻣﺎن ﮐﻤﯽ را در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮده ﮐﻪ آرزوی ﻓﺮار از آنھﺎ را داﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ اھﻤﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎری دارد‪ ،‬ﭼﻮن زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻮﺗﺎه اﺳﺖ‪ .‬ھﻠﻦ در‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎی ﺧﻨﺜﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯾﺶ ھﯿﭻ ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺪتزﻣﺎن ﭼﻨﺪاﻧﯽ را‬
‫ﺳﭙﺮی ﻧﮑﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻪدادن آنھﺎ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮐﺸﯿﺪن از آنھﺎ‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎی زﯾﺎدی وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ اداﻣ ​‬
‫ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﯿﻢ؛ ﺧﻮاه ﻟﺬﺗﯽ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاه ﻟﺬﺗﯽ ذھﻨﯽ‪ .‬ﯾﮑﯽ از‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ھﻠﻦ در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺠﺬوبﺷﺪن ﺑﻪ ﯾﮏ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺧﺎص‬
‫ﺳﻨﺖ ﻣﯿﮫﺎﯾﯽ آن را ﺟﺮﯾﺎن ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ؛ ﺣﺎﻟﺘﯽ‬ ‫ﺑﻮد؛ ھﻤﺎن ﺣﺎﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﯿﮫﺎی ﭼﯿﮏ ِ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ھﻨﺮﻣﻨﺪان ھﻨﮕﺎم ﺧﻠﻖ ﯾﮏ اﺛﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺮدم‬
‫ھﻨﮕﺎم ﻏﻮطﻪور ﺷﺪن در ﻓﯿﻠﻢ‪ ،‬ﮐﺘﺎب ﯾﺎ ﺟﺪول ﺑﻪ آن ﻣﯽرﺳﻨﺪ‪ .‬در ھﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎ‪ ،‬ﻣﺰاﺣﻤﺖ اﺻﻼ ً ﻣﻄﻠﻮب ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺧﺎطﺮهھﺎﯾﯽ داﺷﺘﻢ از ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ‬
‫دوران ﮐﻮدﮐﯽام ﮐﻪ ھﺮ ﺑﺎر ﻣﺎدرم ﺑﺮای ﺑﺮدن ﻣﻦ ﺑﻪ ﭘﺎرک ﻣﺮا از اﺳﺒﺎبﺑﺎزیھﺎﯾﻢ‬
‫ﺟﺪا ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﮔﺮﯾﻪ ﻣﯽﮐﺮدم‪ .‬ھﺮ وﻗﺖ ﻣﺮا از ﺗﺎب و ﺳﺮﺳﺮۀ ﭘﺎرک ﺟﺪا ﻣﯽﮐﺮد ھﻢ‬
‫ﮔﺮﯾﻪ ﻣﯽﮐﺮدم‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺰاﺣﻤﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪای اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ اوﻗﺎت‬
‫ﺧﻮﺷﯽ داﺷﺘﻢ؛ ھﻢ ﺑﺎ اﺳﺒﺎبﺑﺎزیھﺎﯾﻢ و ھﻢ ﺑﺎ ﺗﺎبھﺎ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﻗﺼﺪ داﺷﺘﻢ ﺷﺎدی ھﻠﻦ را ﺑﻪدﻗﺖ اﻧﺪازه ﺑﮕﯿﺮم و ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮای دو ﺑﯿﻤﺎر‬
‫ﮐﻮﻧﻮﻟﻮﺳﮑﻮﭘﯽ اﻧﺠﺎم دادم‪ ،‬ﺑﺎ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻟﺤﻈﻪھﺎی ﻣﺪاوم زﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺧﻮﺷﯽ او‬
‫تﺳﻨﺞ ﯾﮏ ﻗﺮن ﭘﯿﺶ اِﺟﻮرث اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫را ﺛﺒﺖ ﮐﻨﻢ‪ .‬در اﯾﻦ روش ﻣﻦ از دﺳﺘﮕﺎه ﻟﺬ ​‬
‫ﮐﺮدم‪ .‬اوﻟﯿﻦ ﻣﺎﻧﻊ اﺷﺘﯿﺎق ﻣﻦ ﺑﺮای اﯾﻦ روش‪ ،‬ﺣﺬف ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪۀ ھﻠﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺧﻄﺎ ﺑﺮای ﺧﻮبﺑﻮدن واﻗﻌﯽ ﺧﻮِد ﺗﺠﺮﺑﻪﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﺮدم‬
‫اﯾﻦ ﻣﺎﻧﻌﯽ ﺑﺰرگ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ ﺧﻮب ﺷﺮوع ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﺸﻨﻮدی‬
‫ﻣ ﻦ »ﺗﯿﻤﯽ رؤﯾﺎﯾﯽ« ﺑﻨﺎ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻪ روانﺷﻨﺎس دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ﺗﺨﺼﺺھﺎی‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت و ﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎددان ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ھﻢ ﻣﻌﯿﺎری ﺑﺮای ﻣﯿﺰان ﺧﺸﻨﻮدی ﺧﻮِد‬
‫ﻪﮐﻨﻨﺪه ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺛﺒﺖ ﻣﺪاوم ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﮐﺴﯽ‬ ‫ﺗﺠﺮﺑ ​‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﮔﺰارش ﻟﺤﻈﻪﺑﻪﻟﺤﻈﮥ ﺗﺠﺮﺑﻪاش ﻋﺎدی زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪ‪،‬‬
‫ﺳﻨﺖ ﻣﯿﮫﺎﯾﯽ اﺑﺪاع ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬از‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداری ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﻮد؛ روﺷﯽ ﮐﻪ ﭼﯿﮏ ِ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ﮐﻪ اﯾﻦ روش اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﻨﺎوری ﺷﺎھﺪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺑﺴﯿﺎری ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداری ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪھﺎﯾﯽ روی ﮔﻮﺷﯽھﺎی ھﻤﺮاه اﻓﺮاد‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در زﻣﺎن ﻣﺘﻔﺎوت و اﺗﻔﺎﻗﯽ زﻧﮓ ﻣﯽزﻧﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﭘﺮﺳﺶھﺎی‬
‫روی ﮔﻮﺷﯽ ﻓﺮد ﻧﺸﺎن داده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ ﭘﺮﺳﺶ​ھﺎﯾﯽ درﺑﺎرۀ ﮐﺎری ﮐﻪ ﻣﯽﮐﺮده ﯾﺎ‬
‫ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ھﻤﺮاه او ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﻓﺮد ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪت اﺣﺴﺎس ﺧﻮد‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺗﻨﺶ‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﻧﮕﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺟﺬاﺑﯿﺖ‪ ،‬درد ﺟﺴﻤﯽ و ﻏﯿﺮه‬
‫ﻣﻘﯿﺎﺳﯽ در دﺳﺖ دارد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداری ﺗﺠﺮﺑﻪ ﭘﺮھﺰﯾﻨﻪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺼﻮر اوﻟﯿﮥ‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺳﺎدهﺗﺮ اﺳﺖ و ﭘﺎﺳﺦدادن ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶھﺎ وﻗﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﯽ‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮد؛ اﻣﺎ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل دردﺳﺮﺳﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ روﺷﯽ ﮐﺎرآﻣﺪﺗﺮ ﻧﯿﺎز داﺷﺘﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ روﺷﯽ را ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﺎزآﻓﺮﯾﻨﯽ روز)‪ (DRM) (٣۶٨‬ﭘﺪﯾﺪ آوردﯾﻢ‪ .‬ﻣﺎ‬
‫اﻣﯿﺪوار ﺑﻮدﯾﻢ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداری ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﺎﺷﺪ و اطﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮی را‬
‫ﻓﺮاھﻢ ﮐﻨﺪ‪ .‬از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪهھﺎ ﮐﻪ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اوﻟﯿﻪ ھﻤﮕﯽ زن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻪ‬
‫ﺷﺪ در ﺟﻠﺴﻪھﺎی دوﺳﺎﻋﺘﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﺑﺘﺪا از آنھﺎ ﺧﻮاﺳﺘﯿﻢ روز‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺑﺎزآﻓﺮﯾﻨﯽ ﮐﻨﻨﺪ و آن را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﮑﺎﻧﺲھﺎی ﯾﮏ ﻓﯿﻠﻢ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺨﺶھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺳﺆال درﺑﺎره ھﺮ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ آنھﺎ‬
‫داده ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس روش ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداری ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﻮد‪ .‬آنھﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی درﮔﯿﺮ در‬
‫آن​ھﺎ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﺪامﯾﮏ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻮﺟﻪ آنھﺎ‬
‫را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﻓﮫﺮﺳﺘﯽ از اﻓﺮادی ﮐﻪ ﺑﺎ آنھﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﮫﯿﻪ‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ھﺮ ﯾﮏ اﺣﺴﺎس ﺧﻮد ﺑﯿﻦ ﺻﻔﺮ )ﺑﺪون اﺣﺴﺎس( ﺗﺎ ﺷﺶ‬
‫)اﺣﺴﺎس ﺷﺪﯾﺪ( ﻧﻤﺮه دادﻧﺪ‪ .‬روش ﻣﺎ ﻧﺸﺎن داد ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ‬
‫از ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﺑﺎ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﺑﯿﺎورﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ھﻤﺎن اﺣﺴﺎس را دوﺑﺎره ﺗﺠﺮﺑﻪ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ و ھﻤﺎن ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ را ﺣﺲ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻓﺮض ﮐﺮدﯾﻢ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪدﻗﺖ اﺣﺴﺎس ﻟﺤﻈﻪای ﺧﺎص را ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ‬
‫ﻣﯽآورﻧﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪھﺎی ﻣﺘﻌﺪد ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداری ﺗﺠﺮﺑﯽ اﻋﺘﺒﺎر ‪ DRM‬را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﮐﺮده‬
‫ﺑﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن زﻣﺎن ﺷﺮوع و ﭘﺎﯾﺎن ھﺮ ﺑﺨﺶ از ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﻮد را‬
‫ﻧﯿﺰ ﮔﺰارش ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ ﻣﻌﯿﺎری واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺪتزﻣﺎن ﺑﺮای اﺣﺴﺎس‬
‫آنھﺎ طﯽ روز ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎی طﻮﻻﻧﯽ در ارزﯾﺎﺑﯽھﺎ از زﻧﺪﮔﯽ ﯾﮏ روز‬
‫ﻧﻘﺸﯽ ﻣﮫﻢﺗﺮ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﮥ ﻣﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻨﺠﺶ ﺧﺸﻨﻮدی از زﻧﺪﮔﯽ ھﻢ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﺸﻨﻮدی ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه ﺑﻪﺣﺴﺎب ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬ﻣﺎ از ‪ DRM‬ﺑﺮای ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪۀ ﺧﻮب​ﺑﻮدن اﺣﺴﺎﺳﯽ و ﺧﺸﻨﻮدی از زﻧﺪﮔﯽ در ھﺰاران زن در‬
‫اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬ﻓﺮاﻧﺴﻪ و داﻧﻤﺎرک اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﮥ ﯾﮏ ﻟﺤﻈﻪ ﯾﺎ ﺑﺨﺸﯽ از زﻧﺪﮔﯽ را ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﻣﻘﺪاری ﺷﺎدی ﺑﯿﺎن ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻓﺮاواﻧﯽ از اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺜﺒﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺸﻖ‪ ،‬ﻟﺬت‪ ،‬ﺟﺬاﺑﯿﺖ‪ ،‬اﻣﯿﺪ‪ ،‬ﺷﮕﻔﺘﯽ‬
‫و ﺑﺴﯿﺎری دﯾﮕﺮ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻨﻔﯽ ھﻢ ﮔﻮﻧﻪھﺎی زﯾﺎدی دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﺷﺮم‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﯽ و ﺗﻨﮫﺎﯾﯽ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﮑﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻨﻔﯽ و ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎ‬
‫ھﻢ ھﻤﺮاهاﻧﺪ‪ ،‬دﺳﺘﻪﺑﻨﺪی ﻟﺤﻈﻪھﺎی زﻧﺪﮔﯽ در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺜﺒﺖ ﯾﺎ ﻣﻨﻔﯽ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ رﺗﺒﮥ ﺻﻔﺖھﺎی ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﯽ‪ ،‬ﯾﮏ ﺗﺠﺮﺑﮥ‬
‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﯾﮏ ﺗﺠﺮﺑﻪ را ﻧﺎﮔﻮار ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﻢ ﮐﻪ‬
‫اﺣﺴﺎﺳﯽ ﻣﻨﻔﯽ رﺗﺒﮥ ﺑﺎﻻﺗﺮی از ھﻤﮥ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺜﺒﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ‬
‫درﯾﺎﻓﺘﯿﻢ ﺑﺎﻧﻮان آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ‪ %١٩‬از وﻗﺖ ﺧﻮد را در ﺣﺎﻟﺘﯽ ﻧﺎﮔﻮار ﺳﭙﺮی ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫از ﺑﺎﻧﻮان ﻓﺮاﻧﺴﻮی )‪ (%١۶‬و داﻧﻤﺎرﮐﯽ )‪ (%١۴‬ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎ درﺻﺪ زﻣﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﯾﮏ ﻓﺮد در ﺣﺎل ﻧﺎﺧﻮﺷﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮد‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ‪ U‬ﻧﺎﻣﯿﺪﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﭼﮫﺎر ﺳﺎﻋﺖ از ﺷﺎﻧﺰده ﺳﺎﻋﺖ ﺑﯿﺪاری ﺧﻮد را ﻧﺎراﺣﺖ‬
‫ﺑﻮده‪ ،‬دارای ﻋﺎﻣﻞ ‪ U‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ %٢۵‬اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺎﻣﻞ ‪ U‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻘﯿﺎس رﺗﺒﻪﺑﻨﺪی‬
‫ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻠﮑﻪ اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ھﺪﻓﻤﻨﺪ زﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻋﺎﻣﻞ ‪ U‬ﺑﺮای ﺟﻤﻌﯿﺘﯽ از ‪%٢٠‬‬
‫ﺑ ﻪ ‪ %١٨‬ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﺳﺘﺪﻻل ﮐﻨﯿﺪ زﻣﺎن ﮐﻠﯽ ﻧﺎﺧﻮﺷﯽ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﯾﺎ درد‬
‫اﯾﻦ ﺟﻤﻌﯿﺖ‪ ،‬ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﯾﮏدھﻢ ﮐﺎھﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻣﺸﺎھﺪهھﺎی ﺗﮑﺎندھﻨﺪۀ اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮی ﺗﻘﺴﯿﻢ رﻧﺞ اﺣﺴﺎﺳﯽ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺪودی ﻧﯿﻤﯽ از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﮔﺰارش دادﻧﺪ طﯽ روز ھﯿﭻ اﺣﺴﺎس‬
‫ﻧﺎﺧﻮﺷﯽ و ﺗﺠﺮﺑﮥ ﻧﺎﮔﻮاری ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ روز را‬
‫در ﻧﺎﺧﻮﺷﯽ و اﺿﻄﺮاب ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﻋﺪۀ ﮐﻮﭼﮑﯽ از ﺟﻤﻌﯿﺖ‪،‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ رﻧﺞ را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﯽﺷﻮد؛ ﺧﻮاه ﺑﻪ واﺳﻄﮥ اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎری ﺟﺴﻤﯽ ﯾﺎ‬
‫روﺣﯽ و ﺳﭙﺮیﮐﺮدن دوران ﮔﺬرای ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب آن‪ ،‬ﺧﻮاه ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﺪاﻗﺒﺎﻟﯽ و‬
‫ﻧﺎﮔﻮاریھﺎی زﻧﺪﮔﯽ‪.‬‬
‫ﻋ ﺎ ﻣ ﻞ ‪ U‬را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮای ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ‬
‫زﻣﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﻓﺮد در رﻓﺖوآﻣﺪ ﺷﻐﻠﯽ ﯾﺎ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدر و ھﻤﺴﺮ ﯾﺎ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ‬
‫اﺣﺴﺎس ﻣﻨﻔﯽ دارد‪ ،‬اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬از ﻣﯿﺎن ھﺰار زن آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ در ﺷﮫﺮی در‬
‫ﻣﻨﻄﻘﮥ ﺟﻨﻮﺑﯽ ﻣﺮﮐﺰ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ‪ U‬ﺑﺮای رﻓﺖوآﻣﺪ ﺻﺒﺤﮕﺎھﯽ ‪،%٢٩‬‬
‫ﺑﺮای ﮐﺎر ‪ ،%٢٧‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﮐﻮدک ‪ ،%٢۴‬ﮐﺎرھﺎی ﺧﺎﻧﻪ ‪ ،%١٨‬ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ دﯾﮕﺮان‬
‫‪ ،%١٢‬ﺗﻤﺎﺷﺎی ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن ‪ %١٢‬و راﺑﻄﮥ ﺟﻨﺴﯽ ‪ %۵‬اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺎﻣﻞ ‪ U‬در روزھﺎی ھﻔﺘﻪ‬
‫‪ %۶‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از روزھﺎی ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ھﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﺖ اﯾﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدم‬
‫در روزھﺎی ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ھﻔﺘﻪ زﻣﺎن ﮐﻤﺘﺮی را ﺻﺮف اﻣﻮر ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و از ﺗﻨﺶ و‬
‫اﺿﻄﺮاب ﮐﺎر دور ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺷﮕﻔﺘﯽ اﯾﻦ ﭘﮋوھﺶ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﮥ اﺣﺴﺎس‬
‫ﺳﭙﺮیﮐﺮدن وﻗﺖ ﺑﺎ ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ زﻧﺎن آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ از ﺑﻮدن ﺑﺎ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪﺷﺎن اﻧﺪﮐﯽ ﮐﻤﺘﺮ از اﻧﺠﺎم ﮐﺎرھﺎی ﺧﺎﻧﻪ ﻟﺬت ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﯾﮑﯽ از ﻣﻌﺪود‬
‫ﺗﻀﺎدھﺎی ﻣﯿﺎن زﻧﺎن آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ و ﻓﺮاﻧﺴﻮی اﺳﺖ‪ .‬زﻧﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻮی زﻣﺎن ﮐﻤﺘﺮی را‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد ﻣﯽﮔﺬراﻧﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻟﺬت ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﭼﻮن دﺳﺘﺮﺳﯽ‬
‫ﺳﺎدهﺗﺮی ﺑﻪ ﻣﺮاﮐﺰ ﻧﮕﮫﺪاری از ﮐﻮدک دارﻧﺪ و زﻣﺎن ﮐﻤﺘﺮی را ﺑﻪ راﻧﻨﺪﮔﯽ و‬
‫رﻓﺖوآﻣﺪ ﮐﻮدک ﺑﺮای ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺧﺘﺼﺎص ﻣﯽدھﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎل و ھﻮای ﻓﺮد در ھﺮ ﻟﺤﻈﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺎدی ﻟﺤﻈﻪای و ﮐﻠﯽ او واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ‬
‫ﺧﺸﻨﻮدی اﺣﺴﺎﺳﯽ طﯽ روز و ھﻔﺘﻪ ﻧﯿﺰ ﻧﻮﺳﺎنھﺎی ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی دارد‪ .‬ﺑﺮای‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺣﺎل و ھﻮای ﺷﺨﺺ در ﻣﺤﻞ ﮐﺎر ﺑﻪطﻮر ﻋﻤﺪه ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﺮ‬
‫رﺿﺎﯾﺖ ﮐﻠﯽ از ﺷﻐﻞ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺰاﯾﺎ و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮﺻﺖ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ھﻤﮑﺎران‪ ،‬ﻗﺮار داﺷﺘﻦ در ﻣﻌﺮض ﺻﺪای ﺑﻠﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻓﺸﺎر زﻣﺎﻧﯽ )ﻣﻨﺒﻊ ﻣﮫﻢ اﺛﺮ ﻣﻨﻔﯽ( و ﺣﻀﻮر ﻓﻮری رﺋﯿﺲ ﮐﻪ در ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﻧﺨﺴﺖ‪،‬‬
‫ﺗﻨﮫﺎ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺪﺗﺮ از ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻮدن ﺑﻮد‪ ،‬اھﻤﯿﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬ﮐﻠﯿﺪ ﻣﻌﻤﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻟﺖ‬
‫اﺣﺴﺎﺳﯽ ﻣﺎ ﺑﻪﺷﺪت واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﮐﻨﻮﻧﯽ و ﻣﺤﯿﻂ آﻧﯽ ﺧﻮد ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ؛ اﻟﺒﺘﻪ ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ‬
‫ﮐﯿﻔﯿﺖ ﯾﮏ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﮑﺮھﺎی ﺗﮑﺮارﺷﻮﻧﺪه ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‬
‫ﻪای ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬اﺳﺘﺜﻨﺎھﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ رخ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬اﮔﺮ در‬ ‫اﺗﻔﺎقھﺎی ﻟﺤﻈ ​‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ ﻋﺎدی ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﻟﺤﻈﻪای ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬درد و ﻟﺬت را اﺣﺴﺎس ﺧﻮاھﯿﻢ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮای ﻟﺬتﺑﺮدن از ﺧﻮردن‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ اﻧﺠﺎمدادن اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ .‬ﻣﺎ‬
‫درﯾﺎﻓﺘﯿﻢ زﻧﺎن آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ و ﻓﺮاﻧﺴﻮی ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً زﻣﺎن ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ را ﺻﺮف ﺧﻮردن‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ وﻟﯽ اﺣﺘﻤﺎل آﻧﮑﻪ زﻧﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻮی ﺧﻮردن را ﮐﺎﻧﻮن ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮد ﻗﺮار دھﻨﺪ‪،‬‬
‫دو ﺑﺮاﺑﺮ زﻧﺎن آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ اﺳﺖ‪ .‬آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽھﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺴﺘﻌﺪﺗﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻮردن را ﺑﺎ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﯽ دﯾﮕﺮ در ھﻢ آﻣﯿﺰﻧﺪ و ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﻟﺬﺗﺸﺎن از ﺧﻮردن ﮐﺎھﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﺸﺎھﺪهھﺎ ﮐﺎرﺑﺮدھﺎﯾﯽ ﺑﺮای اﻓﺮاد و ﺟﺎﻣﻌﻪ دارﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از زﻣﺎن ﯾﮑﯽ از‬
‫ﺟﻨﺒﻪھﺎی زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎنھﺎ اﻧﺪک ﺗﺴﻠﻄﯽ ﺑﺮ آن دارﻧﺪ‪ .‬اﻓﺮاد اﻧﺪﮐﯽ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ اراده ﮐﻨﻨﺪ ﺣﺎل ﺧﻮشﺗﺮی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟﯽ ﺷﺎﯾﺪ ﻋﺪهای ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﺳﺎﻣﺎن دھﻨﺪ ﮐﻪ زﻣﺎن ﮐﻤﺘﺮی را در روز در رﻓﺖوآﻣﺪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ زﻣﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮی را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﮐﺎرھﺎﯾﯽ ﮐﻪ از آنھﺎ ﻟﺬت‬
‫ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ اﺧﺘﺼﺎص دھﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ دوﺳﺖ دارﻧﺪ وﻗﺖ ﺑﮕﺬراﻧﻨﺪ‪ .‬اﺣﺴﺎس‬
‫ھﻤﺮاه ﺑﺎ ھﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‪ ،‬راھﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﺮای ﺑﮫﺒﻮد ﺗﺠﺮﺑﻪ اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ راه ﻋﺒﺎرت‬
‫اﺳﺖ از ﺗﻐﯿﯿﺮ زﻣﺎن اﺳﺘﺮاﺣﺖھﺎی ﻣﻨﻔﻌﻼﻧﻪ ﻣﺜﻞ ﺗﻤﺎﺷﺎی ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن ﺑﻪ‬
‫اﺳﺘﺮاﺣﺖھﺎی ﻓﻌﺎﻻﻧﻪﺗﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻌﺎﺷﺮت ﺑﺎ دﯾﮕﺮان و ورزشﮐﺮدن‪ .‬از ﻧﮕﺎه‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺑﮫﺒﻮد رﻓﺖوآﻣﺪ ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر‪ ،‬در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن ﻣﮫﺪ ﮐﻮدکھﺎ ﺑﺮای زﻧﺎن‬
‫ﺷﺎﻏﻞ و ﺑﮫﺒﻮد ﻓﺮﺻﺖھﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮای ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان راهھﺎی ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﮐﺎھﺶ ﻋﺎﻣﻞ ‪ U‬ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﯾﮏ درﺻﺪ ﮐﺎھﺶ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﯽ ﺑﺰرگ‬
‫ﺑﺮای ﺣﺬف ﻣﯿﻠﯿﻮنھﺎ ﺳﺎﻋﺖ رﻧﺞ و ﻧﺎﺧﻮﺷﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﺮﮐﯿﺐ‬
‫ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽھﺎی ﻣﻠﯽ درﺑﺎرۀ اﺳﺘﻔﺎده از زﻣﺎن و ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﺸﻨﻮدی ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫ﭼﻨﺪﯾﻦ روش ﺳﯿﺎﺳﺖھﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﺑﮫﺒﻮد دھﺪ‪ .‬آﻟﻦ ﮐﺮوﮔﺮ)‪ ،(٣۶٩‬اﻗﺘﺼﺎددان‬
‫ﻋﻀﻮ ﮔﺮوه ﻣﺎ‪ ،‬در ﺗﻼش ﺑﺮای ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻋﻀﻮھﺎی اﯾﻦ روش ﺑﻪ آﻣﺎرھﺎی ﻣﻠﯽ‪،‬‬
‫ﭘﯿﺸﮕﺎم ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺪازهﮔﯿﺮیھﺎی ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﺸﻨﻮدی اﮐﻨﻮن ھﺮ روزه ﺑﻪطﻮر ﮔﺴﺘﺮده در‬
‫ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽھﺎی ﻣﻠﯽ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬ﮐﺎﻧﺎدا و اروﭘﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﺆﺳﺴﻪ‬
‫ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ ﮔﺎﻟﻮپ)‪ (٣٧٠‬ﻧﯿﺰ اﯾﻦ اﻧﺪازهﮔﯿﺮیھﺎ را ﺑﻪ ﻣﯿﻠﯿﻮنھﺎ ﭘﺎﺳﺦدھﻨﺪه در‬
 ‫اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و ‪ ١۵٠‬ﮐﺸﻮر دﯾﮕﺮ ﮔﺴﺘﺮش داده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽھﺎ‬
‫ﮔﺰارشھﺎﯾﯽ از اﺣﺴﺎس ﺗﺠﺮﺑﻪﺷﺪه در روز ﻗﺒﻞ را ﺗﮫﯿﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ آنھﺎ‬
‫ﺟﺰﺋﯿﺎت ﮐﻤﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪ DRM‬دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﻣﺘﻌﺪد و ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮﺑﯽ‬
‫را اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ اھﻤﯿﺖ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ‪ ،‬ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺴﻤﯽ و ارﺗﺒﺎط‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را در ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﺸﻨﻮدی ﺗﺄﯾﯿﺪ دارﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪان ﺗﻌﺠﺐآور ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ‬
‫ﺳﺮدرد‪ ،‬اﻧﺴﺎن را درﻣﺎﻧﺪه و ﻋﺎﺟﺰ ﻣﯽﮐﻨﺪ و دوﻣﯿﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﮐﻨﻨﺪۀ اﺣﺴﺎس ﯾﮏ‬
‫روز‪ ،‬ﺗﻤﺎسداﺷﺘﻦ ﯾﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺑﺎ دوﺳﺘﺎن و ﺑﺴﺘﮕﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﮐﻤﯽ اﻏﺮاقآﻣﯿﺰ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﺷﺎدی‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﮥ وﻗﺖ ﮔﺬراﻧﺪن ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دوﺳﺘﺸﺎن‬
‫دارﯾﻢ و دوﺳﺘﻤﺎن دارﻧﺪ‪.‬‬
‫دادهھﺎی ﻣﺆﺳﺴﮥ ﮔﺎﻟﻮپ اﻣﮑﺎن ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﯿﻦ دو ﺟﻨﺒﮥ ﺧﺸﻨﻮدی را ﻓﺮاھﻢ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫• ﺧﺸﻨﻮدی ﮐﻪ اﻓﺮاد در زﻧﺪﮔﯽ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫• ﻗﻀﺎوﺗﯽ ﮐﻪ آنھﺎ ھﻨﮕﺎم ارزﯾﺎﺑﯽ زﻧﺪﮔﯽﺷﺎن دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﮔﺎﻟﻮپ درﺑﺎرۀ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ »ﻣﻘﯿﺎس ﺧﻮد ﻟﻨﮕﺮی ﺗﻼش‬
‫ﮐﺎﻧﺘﺮﯾﻞ«)‪ (٣٧١‬اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫ﻟﻄﻔﺎً ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﭘﻠﻪھﺎی آن از ﺻﻔﺮ در ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺎ ‪ ١٠‬در ﺑﺎﻻ‬
‫ﺷﻤﺎرهﮔﺬاری ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻻی ﻧﺮدﺑﺎن ﻧﺸﺎندھﻨﺪۀ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺮای‬
‫ﺷﻤﺎ و ﭘﻠﮥ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ﻧﺮدﺑﺎن ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺮای ﺷﻤﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﺣﺴﺎس‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ روی ﮐﺪام ﭘﻠﮥ اﯾﻦ ﻧﺮدﺑﺎن ﻗﺮار دارﯾﺪ؟‬
‫ﺑﻌﻀﯽ ﺟﻨﺒﻪھﺎی زﻧﺪﮔﯽ در ارزﯾﺎﺑﯽ ﻓﺮدی ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ از ﺗﺠﺮﺑﮥ زﻧﺪﮔﯽﮐﺮدن ھﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪای در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺤﺼﯿﻼت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﻓﺮدی ﺑﮫﺘﺮ زﻧﺪﮔﯽ ﻓﺮد ﻣﯽﺷﻮد؛ وﻟﯽ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﺸﻨﻮدی ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫ﺧﺎﺻﯿﺖ را ﻧﺪارد‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه اﻓﺮاد ﺗﺤﺼﯿﻞﮐﺮدهﺗﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً‬
‫اﺿﻄﺮاب ﺑﯿﺸﺘﺮی را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎری ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺨﺮب‬
‫ﺷﺪﯾﺪﺗﺮی ﺑﺮ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﺸﻨﻮدی دارد‪ .‬زﻧﺪﮔﯽﮐﺮدن ﺑﺎ ﮐﻮدﮐﺎن ﻧﯿﺰ ھﺰﯾﻨﮥ ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ را‬
‫ﺑﺮ اﺣﺴﺎس روزاﻧﻪ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﮔﺰارشھﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ اﺿﻄﺮاب و ﺧﺸﻢ‬
‫ﻣﯿﺎن ﭘﺪر و ﻣﺎدرھﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﺪاول اﺳﺖ؛ وﻟﯽ اﺛﺮ ﻣﺨﺮب ﮐﻤﺘﺮی ﺑﺮ ارزﯾﺎﺑﯽ زﻧﺪﮔﯽ‬
‫دارد‪ .‬ﺑﺎورھﺎی دﯾﻨﯽ ﻧﯿﺰ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮ اﺛﺮھﺎی ﻣﺜﺒﺖ و ﮐﺎھﺶ اﺿﻄﺮاب‬
‫دارﻧﺪ و در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ از ارزﯾﺎﺑﯽ زﻧﺪﮔﯽ ھﺴﺘﻨﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎﯾﮥ ﺗﻌﺠﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫دﯾﻦ ﺑﺮ ﮐﺎھﺶ ﺣﺲ ﻧﮕﺮاﻧﯽ و اﻓﺴﺮدﮔﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ‪ ۴۵٠‬ھﺰار ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺧﺸﻨﻮدی ﮔﺎﻟﻮپ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽھﺎی روزاﻧﻪ از‬
‫ھﺰار آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺷﮕﻔﺘﯽآور ﺑﺮای ﭘﺮﺳﺶ‬
‫ھﻤﯿﺸﮕﯽ ﺧﺸﻨﻮدی ﻓﺮاھﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬آﯾﺎ ﺑﺎ ﭘﻮل ﻣﯽﺗﻮان ﺷﺎدی را ﺧﺮﯾﺪ؟ ﻧﺘﯿﺠﻪ‬
‫ﺣﺎﮐﯽ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﺮ‪ ،‬ﻓﺮد را درﻣﺎﻧﺪه ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺷﺎﯾﺪ ﺛﺮوت ﻣﻮﺟﺐ رﺿﺎﯾﺖ از‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻮد؛ وﻟﯽ ﺑﻪطﻮر ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﮫﺒﻮد ﺣﺲ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﺸﻨﻮدی ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﻘﺮ ﺷﺪﯾﺪ اﺣﺴﺎس ﺗﺠﺮﺑﻪﺷﺪۀ دﯾﮕﺮ ﻧﺎﮔﻮاری را ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﺧﺎص‬
‫ﺑﯿﻤﺎری ﺑﺮای ﻓﺮد ﺑﺴﯿﺎر ﻓﻘﯿﺮ‪ ،‬دردﻧﺎکﺗﺮ از ﺷﺨﺺ ﻣﺘﻤﻮلﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮدرد در ﻣﯿﺎن‬
‫اﻓﺮادی ﮐﻪ در دوﺳﻮم ﺑﺎﻻی رﻓﺎه اﻗﺘﺼﺎدی ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﻏﻢ و‬
‫ﻧﮕﺮاﻧﯽ از ‪ %١٩‬ﺑﻪ ‪ %٣٨‬ﻣﯽﺷﻮد؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﯾﮏدھﻢ ﻓﻘﯿﺮان ﺟﺎﻣﻌﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺗ ﻐ ﯿ ﯿ ﺮ ‪ %٣٨‬ﺑﻪ ‪ %٧٠‬اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﻧﺮخ ﭘﺎﯾﮥ ﺑﺎﻻﺗﺮ و رﺷﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻔﺎوتھﺎی‬
‫ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ ﺑﯿﻦ اﻓﺮاد ﺑﺴﯿﺎر ﻓﻘﯿﺮ و دﯾﮕﺮان‪ ،‬در ﺗﺄﺛﯿﺮ طﻼق و ﺗﻨﮫﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﺸﺎھﺪه‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮات ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﭘﺎﯾﺎن ھﻔﺘﻪ ﺑﺮ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﺸﻨﻮدی در اﻓﺮاد‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻓﻘﯿﺮ ﮐﻤﺘﺮ از ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻄﺢ اﻗﻨﺎع داراﯾﯽ ﮐﻪ اﻓﺰاﯾﺶ آن دﯾﮕﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮی ﺑﺮ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﺸﻨﻮدی ﻧﺪارد‪ ،‬در‬
‫ﻣﻨﺎطﻖ ﮔﺮانﻗﯿﻤﺖ ‪ ٧۵‬ھﺰار دﻻر اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار در ﻣﻨﻄﻘﻪھﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻗﯿﻤﺖ‬
‫ﮐﻤﺘﺮ‪ ،‬ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﺸﻨﻮدی ﺑﺎ درآﻣﺪھﺎﯾﯽ ﻓﺮاﺗﺮ از اﯾﻦ‬
‫ﺳﻄﺢ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن درآﻣﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﯽﺷﮏ اﻣﮑﺎن‬
‫ﺗﮫﯿﻪ ﻟﺬتھﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺜﻞ ﺳﻔﺮھﺎﯾﯽ دﯾﺪﻧﯽ و ﺑﻠﯿﺖھﺎی اﭘﺮا و ﺑﮫﺒﻮد ﻣﺤﯿﻂ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ را ﻓﺮاھﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺮا اﯾﻦ ﻟﺬتھﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﺗﺠﺮﺑﮥ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻧﻤﯽآﯾﻨﺪ؟ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ درآﻣﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ھﻤﻮاره ﺑﺎ ﮐﺎھﺶ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺷﺎدﺷﺪن از ﻟﺬتھﺎی‬
‫ﮐﻮﭼﮏ زﻧﺪﮔﯽ ھﻤﺮاه اﺳﺖ‪ .‬در ﺗﺄﯾﯿﺪ اﯾﻦ اﯾﺪه‪ ،‬دادهھﺎی ﻣﺴﺘﺪﻟﯽ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫داﻧﺶآﻣﻮزاﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ وﻋﺪۀ ﺛﺮوت وﺳﻮﺳﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻟﺬت ﮐﻤﺘﺮی از ﺧﻮردن ﯾﮏ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺷﮑﻼت در ﭼﮫﺮهﺷﺎن دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد!‬
‫ﺑﯿﻦ اﺛﺮ درآﻣﺪ ﺑﺮ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﺸﻨﻮدی و رﺿﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ ﺗﻀﺎدی ﻣﺸﺨﺺ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫درآﻣﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎ رﺿﺎﯾﺘﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ھﻤﺮاه اﺳﺖ؛ ﺣﺘﯽ ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ از ﺳﻄﺤﯽ ﮐﻪ‬
‫دﯾﮕﺮ ھﯿﭻ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺜﺒﺘﯽ ﺑﺮ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﻣﺎ ﻧﺪارد‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻧﮫﺎﯾﯽ ﺑﻪروﺷﻨﯽ ﺧﻮب ﺑﻮدن در‬
‫ﮐﻮﻟﻮﻧﻮﺳﮑﻮﭘﯽھﺎ اﺳﺖ‪ :‬ارزﯾﺎﺑﯽ اﻧﺴﺎنھﺎ از زﻧﺪﮔﯽﺷﺎن و ﺗﺠﺮﺑﮥ واﻗﻌﯽﺷﺎن‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﯿﺰ ھﺴﺖ‪ .‬آنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺳﺎلھﺎ ﭘﯿﺶ ﮔﻤﺎن‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬رﺿﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻌﯿﺎر ﻧﺎﻗﺼﯽ از ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﺸﻨﻮدی ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﭼﯿﺰی‬
‫ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬
‫***‬

‫رد ﭘﺎی ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﺸﻨﻮدی‬

‫»ھﺪف اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺎھﺶ رﻧﺞ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺎﯾﺪ ھﺪﻓﻤﺎن ﻋﺎﻣﻞ ‪ U‬ﮐﻤﺘﺮ‬
‫در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﻓﺴﺮدﮔﯽ و ﻓﻘﺮ ﺷﺪﯾﺪ ﺑﺎﯾﺪ اوﻟﻮﯾﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫»راﺣﺖﺗﺮﯾﻦ راه ﺑﺮای اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﺎدی‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل اﺳﺘﻔﺎده از وﻗﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯽ‬
‫وﻗﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﮐﺎرھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻟﺬت ﻣﯽﺑﺮی ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯽ؟«‬
‫»ﺑﻌﺪ از ﺳﻄﺢ اﻗﻨﺎع درآﻣﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯽ ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎی ﻟﺬتﺑﺨﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺨﺮی؛ وﻟﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻟﺬتﺑﺮدن از ﭼﯿﺰھﺎی ارزانﺗﺮ را از دﺳﺖ ﻣﯽدھﯽ‪«.‬‬
‫***‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺳﯽ و ھﺸﺘﻢ‪ :‬ﻓﮑﺮ ﮐﺮدن ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ‬

‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺷﻤﺎرۀ ‪ ١۶‬از ﯾﮑﯽ از ﻣﮑﺎﻟﻤﻪھﺎی اﻧﺪروﮐﻼرک)‪ ،(٣٧٢‬اد داﯾﻨﺮ و ﯾﺎﻧﯿﺲ‬

‫ﮔﺌﻮرﮔﻠﯿﺲ)‪ ،(٣٧٣‬از اﻧﺠﻤﻦ اﻗﺘﺼﺎد اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ آﻟﻤﺎن)‪ (٣٧۴‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در‬
‫اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪهھﺎﯾﯽ ﯾﮑﺴﺎن ھﺮ ﺳﺎﻟﻪ از رﺿﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد و‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮھﺎی ﺑﺰرگ رخداده در ﯾﮏ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻤﻮدار ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‬
‫ﻣﯿﺰان رﺿﺎﯾﺖ اﯾﻦ اﻓﺮاد ﺣﻮل زﻣﺎن ازدواج ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺷﻤﺎره ‪١۶‬‬

‫اﯾﻦ ﻧﻤﻮدار ھﺮﮐﺴﯽ را ﺑﻪ ﺧﻨﺪهای ﻋﺼﺒﯽ ﻣﯽاﻧﺪازد و اﯾﻦ واﮐﻨﺶ را ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ‬

‫ﻣﯽﺗﻮان درک ﮐﺮد‪ :‬ﺑﻪ ھﺮ ﺣﺎل‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﻣﺮدم ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﻪ ازدواج ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر‬
‫دارﻧﺪ اﯾﻦ ﮐﺎر‪ ،‬آنھﺎ را ﺷﺎدﺗﺮ ﮐﻨﺪ ﯾﺎ اﻣﯿﺪوارﻧﺪ ﭘﯿﻮﻧﺪی ھﻤﯿﺸﮕﯽ اﯾﻦ ﺧﻮﺷﯽ‬
‫ﮐﻨﻮﻧﯽ را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ‪ .‬دﻧﯿﻞ ﮔﯿﻠﺒﺮت و ﺗﯿﻤﻮﺗﯽ وﯾﻠﺴﻮن اﺻﻄﻼح ﻣﻔﯿﺪی را ﺑﺮای‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﻪ ازدواج اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺑﺴﯿﺎری اﯾﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺧﻄﺎی ﻣﮫﯿﺐ‬
‫»ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻋﺎطﻔﯽ« اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺮوس و داﻣﺎد در روز ازدواج ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﻣﯿﺰان طﻼق‬
‫ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد اﺳﺖ و ازدواجھﺎی ﺷﮑﺴﺖﺧﻮرده ﺣﺘﯽ از طﻼق ھﻢ ﻣﺘﺪاولﺗﺮ‬
‫اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺑﺎور ﻧﺪارﻧﺪ اﯾﻦ آﻣﺎر درﺑﺎرۀ آنھﺎ ھﻢ ﺻﺪق ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎم ﺧﯿﺮهﮐﻨﻨﺪۀ ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪ ١۶‬ﺷﯿﺐ ﺗﻨﺪ ﮐﺎھﺶ رﺿﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻤﻮدار‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ً رد ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻋﺎدتﮐﺮدن ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻟﺬتھﺎی اﺑﺘﺪاﯾﯽ ازدواج‬
‫ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎ ﻣﻌﻤﻮلﺷﺪن ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎ ﻣﺤﻮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﻧﮕﺮش دﯾﮕﺮی ﻧﯿﺰ‬
‫وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﺮ ﺗﺮﻓﻨﺪھﺎی ﻗﻀﺎوت ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎر ﻣﯽﭘﺮﺳﯿﻢ در ذھﻦ‬
‫اﻧﺴﺎنھﺎ ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ زﻧﺪﮔﯽﺷﺎن ﭼﻪ رخ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳﺶ »ﺑﻪطﻮر ﮐﻠﯽ ﭼﻘﺪر‬
‫ﯽ اﯾﻦ‬‫از زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد راﺿﯽ ھﺴﺘﯿﺪ؟« و »اﯾﻦ روزھﺎ ﭼﻘﺪر ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯿﺪ؟« ﺑﻪﺳﺎدﮔ ِ‬
‫ﭘﺮﺳﺶ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ »ﺷﻤﺎرۀ ﺗﻠﻔﻨﺖ ﭼﯿﺴﺖ؟«‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در‬
‫ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽھﺎ طﯽ ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدھﻨﺪ؟ اﮔﺮ اﯾﻦ ﭘﺎﺳﺦ را‬
‫ﻗﻀﺎوﺗﯽ دﯾﮕﺮ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻣﻔﯿﺪ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﭘﺮﺳﺶھﺎی دﯾﮕﺮ‬
‫رخ ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد از ﭘﯿﺶ ﭘﺎﺳﺨﯽ آﻣﺎده در دﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻧﺎن اﯾﻦ ﭘﺎﺳﺦ را در ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ دﯾﮕﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ در آن‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد ﻻزم‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮوه دﯾﮕﺮ ﮐﻪ ﻋﻤﺪۀ اﻧﺴﺎنھﺎ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺑﺮای اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪطﻮر ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی آن را از‬
‫طﺮﯾﻖ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺸﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺳﺎدهﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎز ھﻢ ﭘﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬در‬
‫ﻣﯿﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ اﯾﻦ دﯾﺪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ‪ ١۶‬ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎی دﯾﮕﺮی را در ﺧﻮد ﻧﮫﻔﺘﻪ‬
‫دارد‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺴﯿﺎری از ﭘﺮﺳﺶھﺎی ﺳﺎده ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻠﯽ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﺑﯿﺎورﯾﺪ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای ﮐﻪ از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن درﺑﺎرۀ ﺗﻌﺪاد‬
‫ﻗﺮارھﺎی دوﺳﺘﯽ ﻣﺎه ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬آنھﺎ »ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ اﯾﻦ روزھﺎی«‬
‫ﺧﻮد را ﭼﻨﺎن ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ ﻗﺮارھﺎی دوﺳﺘﯽ ﺗﻨﮫﺎ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻣﮫﻢ زﻧﺪﮔﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﻣﺸﮫﻮر دﯾﮕﺮی ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺳﺒﮏ‪ ،‬ﻧﻮرﺑﺮت ﺷﻮارﺗﺲ و ھﻤﮑﺎراﻧﺶ‬
‫از اﺷﺨﺎﺻﯽ دﻋﻮت ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه آنھﺎ ﺑﺮوﻧﺪ و ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪای را درﺑﺎرۀ‬
‫رﺿﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ ﭘﺎﺳﺦ دھﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶ از ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬از آنھﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ‬
‫ﺷﺪ ﺑﺮﮔﻪای را ﺑﺮای ﻣﺴﺌﻮل آزﻣﺎﯾﺶ ﮐﭙﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﯿﻤﯽ از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﮐﭙﯽ ﯾﮏ ﺳﮑﮥ ‪ ١٠‬ﺳﻨﺘﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻮل آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه آﻧﺠﺎ ﻗﺮار‬
‫داده ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺧﻮشاﻗﺒﺎﻟﯽ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ در رﺿﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ آنھﺎ ﺑﮫﺒﻮدی‬
‫ﺦدادن ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶھﺎی رﺿﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ ﺣﺲ و‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد! ﯾﮑﯽ از راهھﺎی ﭘﺎﺳ ​‬
‫ﺣﺎل آﻧﯽ ﻓﺮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺮﺳﺶ درﺑﺎرۀ ﻗﺮارھﺎی دوﺳﺘﯽ و آزﻣﺎﯾﺶ ﺳﮑﻪ و دﺳﺘﮕﺎه ﮐﭙﯽ‪ ،‬طﺒﻖ اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮدﻧﺪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻠﯽ ﺧﺸﻨﻮدی ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﮐﻤﯽ اﺣﺘﯿﺎط ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد؛ وﻟﯽ اﻟﺒﺘﻪ‬
‫در ارزﯾﺎﺑﯽ زﻧﺪﮔﯽﺗﺎن ﺣﺎل ﻟﺤﻈﻪای ﺷﻤﺎ ﺗﻨﮫﺎ ﭼﯿﺰی ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ذھﻨﺘﺎن‬
‫ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد دارد ﮐﻪ روﯾﺪادھﺎی ﻣﮫﻢ ﮔﺬﺷﺘﮥ ﻧﻪﭼﻨﺪان دور و آﯾﻨﺪۀ‬
‫ﻧﺰدﯾﮑﺘﺎن و ﻧﯿﺰ ﻧﮕﺮاﻧﯽھﺎی ھﻤﯿﺸﮕﯽﺗﺎن ﻣﺜﻞ ﺳﻼﻣﺖ ھﻤﺴﺮﺗﺎن ﯾﺎ دوﺳﺖ‬
‫ﻧﺎﺑﺎب ﻓﺮزﻧﺪ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺘﺎن را ﺑﻪ ﯾﺎد آورﯾﺪ و اﯾﻦھﺎ را ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﯾﺎ ﺷﮑﺴﺖ ﻗﻠﻤﺪاد ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ اﯾﺪۀ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ در ذھﻨﺘﺎن ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد؛ وﻟﯽ ﺑﺴﯿﺎری دﯾﮕﺮ‬
‫ﭘﺪﯾﺪار ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ اﺗﻔﺎقھﺎی ﮐﺎﻣﻼ ً ﺑﯽرﺑﻂ ﻣﺜﻞ ﺳﮑﻪ درون دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ﮐﭙﯽ ھﻢ ﺗﺄﺛﯿﺮی ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽﺗﺎن از زﻧﺪﮔﯽ در ﻣﺪتزﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻮﺗﺎه ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎﯾﯽ ﮐﻮﭼﮏ از اﯾﺪهھﺎی در دﺳﺘﺮس ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد و‬
‫رﻧﮓ و ﺑﻮی ﺳﺒﮏ و ﺳﻨﮕﯿﻦ ﮐﺮدن ﺟﻨﺒﻪھﺎی زﻧﺪﮔﯽ ﻧﻤﯽدھﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﺗﺎزﮔﯽ ازدواج ﮐﺮدهاﻧﺪ ﯾﺎ در ﺷﺮف ازدواج ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺶ‬
‫ﮐﻠﯽ درﺑﺎرۀ زﻧﺪﮔﯽ روﺑﺮو ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ را ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﻣﯽآورﻧﺪ‪ .‬از‬
‫آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ازدواج در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻤﯿﺸﻪ اﺧﺘﯿﺎری و ﺑﻪ دور از ﺟﺒﺮ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ازدواج ﺗﺎزه ﯾﺎ در آﯾﻨﺪۀ ﻧﺰدﯾﮏ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﯾﺎد ﻣﯽآورد‪ ،‬اﺣﺴﺎس‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﮐﻠﯿﺪ ﻣﻌﻤﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺷﻤﺎرۀ ‪ ١۶‬را ﻣﯽﺗﻮان اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﻣﺮدم ﺑﻪ ازدواج ﺗﺎزهﺷﺎن در واﮐﻨﺶ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺸﯽ درﺑﺎرۀ زﻧﺪﮔﯽﺷﺎن‬
‫داﻧﺴﺖ‪ .‬ﻧﮑﺘﮥ ﻣﮫﻢ اﯾﻦ اﯾﺪه‪ ،‬رﻧﮓﺑﺎﺧﺘﻦ آن در ﮔﺬر زﻣﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺎزﮔﯽ آن‬
‫رﻗﺎﺑﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﺳﻄﺢ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻی ﻧﻪﭼﻨﺪان ﻣﻌﻤﻮل رﺿﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ‬
‫در دوران ازدواج ﺣﺪود دو ﺗﺎ ﺳﻪ ﺳﺎل دوام دارد؛ وﻟﯽ اﮔﺮ اﯾﻦ ﺑﺎزﺧﻮرد‬
‫ﻧﺸﺎندھﻨﺪۀ زﻣﺎن در ﺗﺮﻓﻨﺪھﺎی ذھﻦ ﺑﺮای ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺆال ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اطﻼﻋﺎت‬
‫زﯾﺎدی درﺑﺎرۀ ﺷﺎدی ﯾﺎ روﻧﺪ اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ ازدواج ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﯽآورﯾﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ از‬
‫اﯾﻦ ﻧﻤﻮدار ﺑﺮداﺷﺖ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﺎدی ﻓﺮد ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﯽ دوام دارد و ﺳﭙﺲ‬
‫ﺑﻪﻣﺮور ﮐﺎھﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﯾﺎدآوری ازدواﺟﺸﺎن ﺧﻮﺷﺤﺎل‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺸﯽ درﺑﺎرۀ زﻧﺪﮔﯽﺷﺎن اﻟﺰاﻣﺎً از دﯾﮕﺮان ﺷﺎدﺗﺮ‬
‫ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺗﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ زﻣﺎن زﯾﺎدی را طﯽ روز ﺑﻪ ﻓﮑﺮھﺎﯾﯽ ﺷﺎد از ازدواﺟﺸﺎن‬
‫ﻧﯿﻨﺪﯾﺸﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﭼﻨﺪاﻧﯽ روی ﺷﺎدی آنھﺎ ﻧﺪارد‪ .‬ﺣﺘﯽ ﺗﺎزهازدواجﮐﺮدهھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮشاﻗﺒﺎﻟﯽ ﻏﺮق در ﻋﺸﻖ زﻧﺪﮔﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم از روی اﺑﺮھﺎ ﺑﻪ زﻣﯿﻦ‬
‫ﺑﺮﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ و ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻤﮥ ﻣﺎ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﺸﻨﻮدی را واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ و‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﻟﺤﻈﻪایﺷﺎن ﺣﺲ ﺧﻮاھﻨﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪھﺎی ‪ DRM‬ھﯿﭻ ﺗﻔﺎوت ﮐﻠﯽ در ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﺸﻨﻮدی زﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﮐﻨﺎر‬
‫ﺷﺮﯾﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد ﺑﻮدﻧﺪ و دﯾﮕﺮان وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬راز اﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﻪھﺎ در ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ‬
‫ﺳﭙﺮیﮐﺮدن وﻗﺖ ﺑﻮد‪ .‬زﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺷﺮﯾﮏ زﻧﺪﮔﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬زﻣﺎن ﮐﻤﺘﺮی را ﺗﻨﮫﺎ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﻣﺪت​زﻣﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﺑﺎ دوﺳﺘﺎﻧﺸﺎن ھﺴﺘﻨﺪ ﻧﯿﺰ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آنھﺎ زﻣﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮی را ﺑﻪ ﻋﺸﻖورزﯾﺪن اﺧﺘﺼﺎص ﻣﯽدھﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﺎﻟﯽ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ‬
‫زﻣﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮی را ﻧﯿﺰ ﺻﺮف ﮐﺎرھﺎی ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬درﺳﺖﮐﺮدن ﻏﺬا و ﻧﮕﮫﺪاری از ﺑﭽﻪھﺎ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦھﺎ ﮐﺎرھﺎی ﭼﻨﺪان ﻣﺤﺒﻮﺑﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺪت​زﻣﺎن زﯾﺎدی را ﮐﻪ‬
‫زﻧﺎن ﻣﺘﺄھﻞ ﮐﻨﺎر ھﻤﺴﺮ ﺧﻮد ﺳﭙﺮی ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮای ﺑﺮﺧﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻟﺬتﺑﺨﺶﺗﺮ از‬
‫دﯾﮕﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‪ ،‬ازدواج ﺗﺄﺛﯿﺮی در ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﺸﻨﻮدی ﻧﺪارد؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ‬
‫ﭼﻮن ازدواج ﺗﻐﯿﯿﺮی اﯾﺠﺎد ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮھﺎ ﻣﺜﺒﺖ و ﺑﻌﻀﯽ‬
‫دﯾﮕﺮ ﻣﻨﻔﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫از دﻻﯾﻞ وﺟﻮد اﻧﺴﺠﺎم اﻧﺪک ﺑﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﻓﺮد و رﺿﺎﯾﺖ او از زﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬واﺑﺴﺘﮕﯽ‬
‫ﺷﺪﯾﺪ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺷﺎدﺑﻮدن و رﺿﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻪ ژﻧﺘﯿﮏ ذاﺗﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺸﻨﻮدی‬
‫ﺑﻪاﻧﺪازۀ ﻗﺪ و ھﻮش ارﺛﯽ اﺳﺖ و اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ در ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ دوﻗﻠﻮھﺎی ﺟﺪاﺷﺪه‬
‫ھﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟﺪ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻗﺒﺎل ﯾﮑﺴﺎن و ﺑﺮاﺑﺮی داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬از‬
‫ﺖ‬
‫ﻧﻈﺮ ﺷﺎدی ﺑﺎ ھﻢ ﻣﺘﻔﺎوت ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﺧﺼﻮص ﻣﻮﺿﻮع ازدواج‪ ،‬ﻧﺴﺒ ِ‬
‫ﺧﺸﻨﻮدی اﻧﺪک اﺳﺖ؛ زﯾﺮا ﭘﺎی اﺛﺮ ﺗﻌﺎدلﺑﺨﺶ در ﮐﺎر اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮارد دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫درآﻣﺪ زﯾﺎد‪ ،‬اﺛﺮ آن ﺑﺮ رﺿﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ در ﮐﻞ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ‬
‫واﻗﻌﯿﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد ﺑﺮای ﭘﻮل اھﻤﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻗﺎﺋﻞ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻪای ﮔﺴﺘﺮده درﺑﺎرۀ اﺛﺮ ﺗﺤﺼﯿﻼت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐﻪ ﺑﺎ ھﺪف دﯾﮕﺮی اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌ ​‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻮاھﺪ ﺗﮑﺎندھﻨﺪهای از ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺮ ھﺪفھﺎی زﻧﺪﮔﯽ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺮای ھﻤﮥ ﻋﻤﺮ‬
‫اراﺋﻪ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬اﯾﻦ دادهھﺎ از ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪھﺎﯾﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ ​هاﻧﺪ ﮐﻪ در ﺳﺎلھﺎی‬
‫‪ ١٩٩۵‬ﺗﺎ ‪ ١٩٩٧‬در اﺧﺘﯿﺎر ﺣﺪود ‪ ١٢‬ھﺰار ﻧﻔﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬آﻧﺎن در ﺳﺎل ‪ ١٩٧۶‬ﺗﺤﺼﯿﻞ‬
‫در ﻣﺪرﺳﻪھﺎی ﺗﯿﺰھﻮﺷﺎن را آﻏﺎز ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در‬
‫ف »از ﻧﻈﺮ‬‫ﺳﻦ ‪ ١٧‬ﯾﺎ ‪ ١٨‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪای را ﭘﺎﺳﺦ دادهاﻧﺪ ﮐﻪ ھﺪ ِ‬
‫ﻣﺎﻟﯽ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺑﺎﻻﯾﯽ داﺷﺘﻦ« را در ﻣﻘﯿﺎﺳﯽ ﭼﮫﺎرﮔﺎﻧﻪ ﺑﯿﻦ »ﺑﯽاھﻤﯿﺖ« ﺗﺎ‬
‫»ﺿﺮوری« رﺗﺒﻪﺑﻨﺪی ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ اﺷﺨﺎص ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎل‬
‫ﺑﻌﺪ ﭘﺎﺳﺦ دادﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻨﺠﺶ درآﻣﺪ آنھﺎ در ﺳﺎل ‪ ١٩٩۵‬و اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﮐﻠﯽ‬
‫رﺿﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ھﺪفھﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﭘﺮرﻧﮕﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮزده ﺳﺎل ﭘﺲ از اﺑﺮاز ھﺪف ﻣﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎری از‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ درآﻣﺪی ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آن دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﻣﯿﺎن‬
‫‪ ۵٩٧‬ﭘﺰﺷﮏ و ﻣﺘﺨﺼﺺ در اﯾﻦ ﺣﻮزه‪ ،‬ھﺮ اﻣﺘﯿﺎز ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﻣﻘﯿﺎس اھﻤﯿﺖ ﭘﻮل‪ ،‬ﺑﺎ ‪١۴‬‬
‫ھﺰار دﻻر اﻓﺰاﯾﺶ درآﻣﺪ در ﺳﺎل ‪ ١٩٩۵‬ھﻤﺮاه ﺑﻮده اﺳﺖ! ﺣﺘﯽ زﻧﺎن ﻣﺘﺄھﻞ ﺑﯿﮑﺎر‬
‫ھﻢ ﺧﻮاﺳﺘﮥ ﻣﺎﻟﯽ ﺧﻮد را ﺑﺮآورده ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ھﺮ اﻓﺰاﯾﺶ اﻣﺘﯿﺎز در اﯾﻦ ﻣﻘﯿﺎس ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪ ١٢‬ھﺰار دﻻر اﻓﺰاﯾﺶ داراﯾﯽ اﯾﻦ زﻧﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ از درآﻣﺪ ھﻤﺴﺮاﻧﺸﺎن ﺗﺄﻣﯿﻦ‬
‫ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫اھﻤﯿﺘﯽ ﮐﻪ از اﻓﺮاد در ﺳﻦ ‪ ١٨‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﺮای درآﻣﺪ ﺧﻮد ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪۀ‬
‫رﺿﺎﯾﺖ آنھﺎ از درآﻣﺪﺷﺎن در ﺑﺰرگﺳﺎﻟﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ رﺿﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ را در‬
‫ﻣﯿﺎن ﮔﺮوھﯽ ﺑﺎ درآﻣﺪ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﯿﺶ از ‪ ٢٠٠‬ھﺰار دﻻر و ﮔﺮوھﯽ ﮐﻢدرآﻣﺪ رو ﺑﻪ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ۵٠‬ھﺰار دﻻر ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﺑﺮای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ‬
‫ﺑﺎﻻی ﻣﺎﻟﯽ را ھﺪﻓﯽ ﺿﺮوری ﻗﻠﻤﺪاد ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮ درآﻣﺪ ﺑﺮ رﺿﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮد؛ ﯾﻌﻨﯽ ‪ ٠ /٧۵‬در ﻣﻘﯿﺎس ﭘﻨﺞ اﻣﺘﯿﺎزی‪ .‬اﯾﻦ اﺛﺮ ﺑﺮای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫ھﺪف را ﺑﯽاھﻤﯿﺖ ﺗﻠﻘﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٠ /١٢‬ﺑﻮد‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در طﻠﺐ داراﯾﯽ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و آن را ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮﺷﺤﺎلﺗﺮ و راﺿﯽﺗﺮ از دﯾﮕﺮان ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫آنھﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﭘﯽ ﺛﺮوت ﺑﻮدﻧﺪ و آن را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﯿﺎوردﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎراﺿﯽﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ اﺻﻞ درﺑﺎرۀ دﯾﮕﺮ ھﺪفھﺎ ﻧﯿﺰ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ از دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞھﺎ ﺑﺮای‬
‫روﯾﺎروﯾﯽ ﺑﺎ دوران ﺑﺰرگﺳﺎﻟﯽ اﻓﺮاد ﻧﺎراﺿﯽ‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ھﺪفھﺎﯾﯽ ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮار‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ رﺿﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ ﭘﺲ از دو دھﻪ‪ ،‬ﻧﺎاﻣﯿﺪﮐﻨﻨﺪهﺗﺮﯾﻦ ھﺪف ﯾﮏ‬
‫ﺟ ﻮ ا ن »ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در ھﻨﺮھﺎی ﻧﻤﺎﯾﺸﯽ« ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷﺪ‪ .‬ھﺪفھﺎی ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺮ‬
‫اﺗﻔﺎقھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯾﺸﺎن رخ ﻣﯽدھﺪ و ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﮐﺎرﺷﺎن و ﻣﯿﺰان‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ آنھﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔﺬارد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﻪ در ﺗﺮدﯾﺪ ﻣﻦ ﺑﺮای ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺧﺸﻨﻮدی ﺑﯽﺗﻘﺼﯿﺮ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ھﺪفھﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫نھﺎ ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و اﺣﺴﺎﺳﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﺮدم ﺑﺮای ﺧﻮد ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮای آ ​‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻣﮫﻢ​ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﺮ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﺸﻨﻮدی را دﻓﺎع​ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ‬
‫ﻪھﺎی اﻧﺴﺎن‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﻔﮫﻮﻣﯽ از ﺧﺸﻨﻮدی را ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ ﮐﻪ ﺧﻮاﺳﺘ ​‬
‫را ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻔﮫﻮم ﮐﻪ ﺑﻪ اﺣﺴﺎس اﻧﺴﺎنھﺎ در طﻮل‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﺑﯽﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ و ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺮ ﺣﺲ اﻓﺮاد ھﻨﮕﺎم ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد ﺗﻤﺮﮐﺰ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻧﯿﺰ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ ﻧﮕﺎھﯽ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ را ﮐﻪ ﺧﺸﻨﻮدی را‬
‫از ﻣﻨﻈﺮ دو ﺧﻮْد ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ‪ ،‬ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ‪.‬‬
 ‫ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﺗﻤﺮﮐﺰ‬

‫ﻣﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﭘﺎﺳﺦ اﻧﺴﺎنھﺎ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶھﺎی درﺑﺎرۀ‬

‫زﻧﺪﮔﯽﺷﺎن و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺣﺎل آنھﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﺳﺦھﺎﯾﺸﺎن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻮﯾﻢ آنھﺎ‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ دﻗﯿﻘﯽ ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬آنھﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً از ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی‬
‫ﮐﺎوﺷﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﯾﺎ ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در‬
‫اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪھﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﮑﻪ ﻧﮕﺎھﺸﺎن ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺸﯽ درﺑﺎرۀ ﻗﺮارھﺎی‬
‫دوﺳﺘﯽ ﯾﺎ ﺳﮑﻪای در دﺳﺘﮕﺎه ﮐﭙﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﮑﺮدهاﻧﺪ زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﭘﺴﺘﯽ و ﺑﻠﻨﺪھﺎی ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻢﺗﺮی را در ﺧﻮد ﺟﺎی داده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻔﮫﻮم ﺷﺎدی‬
‫ﮏﺑﺎره ﺑﺎ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﯾﮏ ﺳﮑﮥ ده ﺳﻨﺘﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﮑﺮده‪ ،‬وﻟﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬آﻣﺎده اﺳﺖ و‬ ‫ﯾ ​‬
‫ﺑﺨﺸﯽ ﮐﻮﭼﮏ را ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ھﻤﮥ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ھﺮ ﺟﻨﺒﻪای از زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻪ ﺟﻠﺐ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺘﺨﻮش ﺑﺰرگﻧﻤﺎﯾﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺑﻨﯿﺎن ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ‬
‫ﺗﻤﺮﮐﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان آن را در اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻼﺻﻪ ﮐﺮد‪:‬‬
‫»ھﯿﭻﭼﯿﺰ در زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻪ آن اھﻤﯿﺘﯽ ﮐﻪ ھﻨﮕﺎم ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﺑﻪ آن ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪،‬‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪«.‬‬
‫رﯾﺸﮥ اﯾﻦ اﯾﺪه از ﯾﮏ ﻣﺒﺎﺣﺜﮥ ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ درﺑﺎرۀ ﻧﻘﻞ ﻣﮑﺎن از ﭘﺮﯾﻨﺴﺘﻮن ﺑﻪ ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ‬
‫آﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬ھﻤﺴﺮم ﺑﺎور داﺷﺖ ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎﯾﯽھﺎ از ﺳﺎﮐﻨﺎن ﺳﺎﺣﻞ ﺷﺮﻗﯽ‬
‫ﺷﺎدﺗﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدم وﺿﻌﯿﺖ آبوھﻮا ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪۀ ﻣﮫﻤﯽ در ﺧﺸﻨﻮدی‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﺮدم ﮐﺸﻮرھﺎی اﺳﮑﺎﻧﺪﯾﻨﺎوی اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺷﺎدﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدم دﻧﯿﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ‬
‫دﯾﺪهام ﺷﺮاﯾﻂ داﺋﻤﯽ زﻧﺪﮔﯽ اﺛﺮ اﻧﺪﮐﯽ ﺑﺮ ﺧﺸﻨﻮدی دارد‪ .‬ﺗﻼش ﺑﯿﮫﻮدهای‬
‫ﻣﯽﮐﺮدم ھﻤﺴﺮم را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﮐﻨﻢ ﺣﺲ او درﺑﺎرۀ ﺷﺎدی ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎﯾﯽھﺎ ﺗﻨﮫﺎ ﯾﮏ‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻋﺎطﻔﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﯽ از اﯾﻦ ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﮐﺎرﮔﺎھﯽ آﻣﻮزﺷﯽ درﺑﺎرۀ ﻋﻠﻮم‬
‫مﺷﺪن زﻣﯿﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدم‪ .‬ﯾﮑﯽ از ھﻤﮑﺎران اﺳﺘﺪﻻﻟﯽ را ﺑﺮ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﮔﺮ ​‬
‫اﺳﺎس دﯾﺪﮔﺎھﺶ درﺑﺎرۀ ﺧﺸﻨﻮدی ﺳﺎﮐﻨﺎن زﻣﯿﻦ در ﺻﺪ ﺳﺎل آﯾﻨﺪه اراﺋﻪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﭘﺎﺳﺦ دادم‪» :‬ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻀﺤﮏ اﺳﺖ! ﭼﮕﻮﻧﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺮ زﻣﯿﻨﯽ ﮔﺮمﺗﺮ را‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﻧﻤﯽداﻧﯿﻢ زﻧﺪﮔﯽ در ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻧﺪﮐﯽ ﭘﺲ از اﯾﻦ ﻣﻨﺎظﺮه ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻦ و ھﻤﮑﺎرم‪ ،‬دﯾﻮﯾﺪ اﺳﮑﺎر‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪای ﺑﺮای‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ روی دو ﭘﺮﺳﺶ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮدﯾﻢ‪ :‬آﯾﺎ ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎﯾﯽھﺎ ﺷﺎدﺗﺮ از دﯾﮕﺮاناﻧﺪ؟‬
‫ﺑﺎور ﻣﺮﺳﻮم درﺑﺎرۀ ﺷﺎدی ﻧﺴﺒﯽ ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎﯾﯽھﺎ ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﻣﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪھﺎی آﻣﺎری ﺑﺰرﮔﯽ از داﻧﺸﮕﺎهھﺎی اﯾﺎﻟﺘﯽ ﺑﺰرگ در ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ‪ ،‬اوھﺎﯾﻮ و‬
‫ﻣﯿﺸﯿﮕﺎن ﺗﮫﯿﻪ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬از ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﮔﺰارشھﺎی دﻗﯿﻘﯽ درﺑﺎرۀ‬
‫رﺿﺎﯾﺘﺸﺎن از ﺟﻨﺒﻪھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻧﺪﮔﯽ ﺗﮫﯿﻪ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬از ﻋﺪهای دﯾﮕﺮ ﺧﻮاﺳﺘﯿﻢ‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺷﺨﺼﯽ ﺑﺎ ﺳﻠﯿﻘﮥ ﻣﺸﺎﺑﻪ و ارزشھﺎی ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺎ آنھﺎ در‬
‫ﻣﮑﺎﻧﯽ دﯾﮕﺮ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﮥ ﻣﺸﺎﺑﻪ را ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ دادهھﺎی ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ آﻣﺪه روﺷﻦ ﺷﺪ ﻣﻦ در ﻣﺒﺎﺣﺜﮥ ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﭘﯿﺮوز ﺷﺪهام‪ .‬طﺒﻖ اﻧﺘﻈﺎر‪،‬‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻧﮕﺮش ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ درﺑﺎرۀ آب و ھﻮای ﻣﻨﻄﻘﮥ ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎﯾﯽھﺎ از آب و ھﻮای ﻣﻨﻄﻘﮥ ﺧﻮد ﻟﺬت ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن‬
‫ﻣﻨﻄﻘﮥ ﻣﺮﮐﺰی ﻏﺮب از آن ﻧﻔﺮت داﺷﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ آبوھﻮا ﻋﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪان ﻣﮫﻤﯽ در‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺧﺸﻨﻮدی ﻧﺒﻮد؛ در واﻗﻊ‪ ،‬ھﯿﭻ ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﺑﯿﻦ رﺿﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ در ﻣﯿﺎن‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن اﯾﻦ دو ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻧﻤﯽﺧﻮرد‪ .‬ﻣﺎ ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻓﮫﻤﯿﺪﯾﻢ ھﻤﺴﺮ ﻣﻦ‬
‫در اﯾﻦ ﺑﺎور ﺗﻨﮫﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در ھﺮ دو ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن دﯾﺪﮔﺎه ﻧﺎدرﺳﺖ ﺷﺎدﺗﺮﺑﻮدن‬
‫ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎﯾﯽھﺎ را ﺑﻪ اﺷﺘﺮاک ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﻣﺎ ردﭘﺎی اﯾﻦ ﺧﻄﺎ را در ﺑﺎوری‬
‫مﮔﺬاری‬ ‫ﻣﺒﺎﻟﻐﻪﺷﺪه ﺑﻪ اھﻤﯿﺖ آبوھﻮا ﯾﺎﻓﺘﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ اﯾﻦ را ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻧﺎ ​‬
‫ﮐﺮدﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻨﯿﺎن اﯾﻦ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ آبوھﻮا ارزﺷﯽ ﺑﯿﺶ از اﻧﺪازه‬
‫ﻣﯽدھﺪ و دﯾﮕﺮ ﻋﺎﻣﻞھﺎ را ﻧﺎﭼﯿﺰ ﻣﯽﺷﻤﺎرد‪ .‬ﺑﺮای درک ﻗﺪرت اﯾﻦ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ‪،‬‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﭼﻘﺪر از ﺧﻮدروﺗﺎن ﻟﺬت ﻣﯽﺑﺮﯾﺪ؟‬
‫ﺣﺘﻤﺎً ﻓﻮری ﭘﺎﺳﺨﯽ در ذھﻨﺘﺎن ﺟﺮﻗﻪ زد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﭼﻘﺪر ﺧﻮدروﺗﺎن را‬
‫دوﺳﺖ دارﯾﺪ و از آن ﻟﺬت ﻣﯽﺑﺮﯾﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ را ﭘﺎﺳﺦ دھﯿﺪ‪» :‬ﭼﻪ زﻣﺎﻧﯽ از‬
‫ﺧﻮدروﺗﺎن ﻟﺬت ﻣﯽﺑﺮﯾﺪ؟« ﭘﺎﺳﺦ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺷﻤﺎ را ﻣﺘﻌﺠﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫وﻟﯽ ﺳﺎده اﺳﺖ‪ :‬ھﻨﮕﺎم راﻧﻨﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺧﯿﻠﯽ ﺑﻪ ﺧﻮدروﺗﺎن ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﺪ و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪھﺎی دﯾﮕﺮ ﻣﯽاﻧﺪﯾﺸﯿﺪ و ﺣﺎﻟﺘﺎن از آﻧﭽﻪ ﺑﻪ آن ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮ‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎر ھﻢ وﻗﺘﯽ ﻗﺼﺪ داﺷﺘﯿﺪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ ﭼﻘﺪر از ﺧﻮدروﺗﺎن ﻟﺬت‬
‫ﻣﯽﺑﺮﯾﺪ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺸﯽ دﻗﯿﻖﺗﺮ را ﭘﺎﺳﺦ دھﯿﺪ‪» :‬وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﺧﻮدروﺗﺎن ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪،‬‬
‫ﭼﻘﺪر ﻟﺬت ﻣﯽﺑﺮﯾﺪ؟« اﯾﻦ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﯿﺪ زﻣﺎن اﻧﺪﮐﯽ را ﺑﻪ‬
‫تزﻣﺎن ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﮐﺮدﯾﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ‬ ‫ﺧﻮدروﺗﺎن ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ و ﺑﻪ ﻣﺪ ​‬
‫ﺗﻤﺮﮐﺰ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺧﻮدروﺗﺎن را دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً در ﻟﺬت ﺧﻮد ھﻨﮕﺎم‬
‫راﻧﻨﺪﮔﯽ ﺑﺎ آن اﻏﺮاق ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ھﻨﮕﺎم ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﺑﻪ‬
‫ﻣﺰﯾﺖھﺎی ﺧﻮدروی ﺧﻮد‪ ،‬در ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ ﺧﻮدروﯾﯽ ﺗﺎزه ﻧﯿﺰ دﭼﺎر ﺧﻄﺎ‬
‫ﺷﻮﯾﺪ‪.‬‬
‫در ﻗﻀﺎوت درﺑﺎرۀ ﺷﺎدی ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎﯾﯽھﺎ ھﻤﯿﻦ ﺳﻮﮔﯿﺮی رخ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ‬
‫درﺑﺎرۀ ﺷﺎدی ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎﯾﯽھﺎ ﭘﺮﺳﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺷﻤﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺷﺨﺼﯽ‬
‫ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺟﻨﺒﻪای ﻣﺘﻔﺎوت از ﺗﺠﺮﺑﮥ ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎﯾﯽھﺎ را ﺣﺲ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﭘﯿﺎدهروی ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻧﯽ ﯾﺎ ﻟﺬت​ﺑﺮدن از ھﻮای ﻟﻄﯿﻒ زﻣﺴﺘﺎﻧﯽ‪ .‬اﯾﻦ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ‬
‫ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﻠﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎﯾﯽھﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً زﻣﺎن اﻧﺪﮐﯽ را ﺻﺮف‬
‫اﯾﻦ ﺟﻨﺒﻪھﺎی زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎﯾﯽھﺎی ﻗﺪﯾﻤﯽ ھﻨﮕﺎم‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻠﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻓﮑﺮی درﺑﺎرۀ آبوھﻮا ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ھﻢ‬
‫ھﻤﮥ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد را در ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ ﺑﻮدﯾﺪ و ھﺮﮔﺰ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻧﻤﯽﮐﺮدﯾﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽ در‬
‫ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ ﺑﺮاﯾﺘﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ داﺷﺘﻦ ده اﻧﮕﺸﺖ ﭘﺎ ﺑﻮد‪ :‬ﺧﻮب‪ ،‬وﻟﯽ ﻧﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﺑﺮای‬
‫ﻓﮑﺮﮐﺮدن‪ .‬ﻓﮑﺮھﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ھﺮ ﯾﮏ از ﺟﻨﺒﻪھﺎی زﻧﺪﮔﯽ ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻣﺘﻘﺎﺑﻠﯽ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﺗﺎزﮔﯽ ﺑﻪ ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ‬
‫ﺷﺨﺼﯽ از اوھﺎﯾﻮ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺷﺎدی در آب​وھﻮاﯾﯽ ﺑﮫﺘﺮ ﺑﻪ ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺪت ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﺮﺳﺸﯽ درﺑﺎرۀ رﺿﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً او را ﺑﻪ‬
‫ﯾﺎد اﯾﻦ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﻣﯽاﻧﺪازد و ﻓﮑﺮ ﺗﻀﺎد آب​وھﻮاﯾﯽ دو اﯾﺎﻟﺖ را ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ او ﻣﯽآورد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ ﺑﻪ ﺳﻮد ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد و ﺗﻮﺟﮫﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺟﻨﺒﻪ از‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ارزش اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ را دﺳﺘﺨﻮش ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪،‬‬
‫ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ آﺳﻮدﮔﯽ ھﻢ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺧﻮاه ﻓﺮد ﺑﻌﺪ از اﯾﻦ‬
‫ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺷﺎدﺗﺮ ﺷﻮد ﯾﺎ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺧﻮد را ﺷﺎدﺗﺮ ﻣﯽداﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﻓﮑﺮﮐﺮدن درﺑﺎرۀ‬
‫آبوھﻮا ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎوری داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ .‬ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﺗﻤﺮﮐﺰ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﻮد اﻧﺴﺎنھﺎ درﺑﺎرۀ وﺿﻊ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺧﻮد‪ ،‬ﺷﺎدی دﯾﮕﺮان ﯾﺎ ﺷﺎدی‬
‫ﺧﻮد در آﯾﻨﺪه دﭼﺎر ﺧﻄﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﻓﺮد ﻓﻠﺞ ﭼﻪ ﻣﺪتزﻣﺎﻧﯽ از روز را ﺣﺎﻟﯽ ﻧﺎﮔﻮار دارد؟‬
‫ﻗﻄﻌﺎً اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺑﻪ ﻓﺮد ﻓﻠﺠﯽ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﺧﻮد ﻓﮑﺮ‬
‫ﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺣﺪس ﺷﻤﺎ درﺑﺎرۀ ﺣﺎل و ھﻮای اﯾﻦ ﻓﺮد اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﺮ روزھﺎی‬ ‫ﻣ ​‬
‫اوﻟﯿﮥ ﭘﺲ از ﺗﺼﺎدف ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻓﻠﺞﺷﺪن او ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽ​ﺷﻮد؛ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺪﺗﯽ ﭘﺲ از‬
‫واﻗﻌﻪ‪ ،‬ﻣﺼﺪوﻣﺎن ﺗﺼﺎدفھﺎ ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎھﯽ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ‬
‫ﻪﺟﺰ ﭼﻨﺪ اﺳﺘﺜﻨﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺗﺎزه ﻣﻨﺤﺮف ﻣﯽﺷﻮد؛ ﭼﻮن‬ ‫ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‪ ،‬ﺑ ​‬
‫اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﻪ ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺘﯽ آﺷﻨﺎﺗﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﺳﺘﺜﻨﺎھﺎی اﺻﻠﯽ ﻋﺒﺎرت​اﻧﺪ از‪:‬‬
‫درد ﻣﺰﻣﻦ‪ ،‬ﺻﺪای ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪاوم و اﻓﺴﺮدﮔﯽ ﺷﺪﯾﺪ‪ .‬درد و ﺻﺪا ﻋﺎﻣﻞھﺎی‬
‫زﯾﺴﺖﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﺮای ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ ھﺴﺘﻨﺪ و اﻓﺴﺮدﮔﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﺮﺧﮥ ﺧﻮدﺗﻘﻮﯾﺘﯽ‬
‫اﻧﺪﯾﺸﻪھﺎی ﻣﻨﻔﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ‪ ،‬ھﯿﭻ اﻧﻄﺒﺎﻗﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ وﺟﻮد‬
‫ﺞﺷﺪن ﺟﺰو اﯾﻦ اﺳﺘﺜﻨﺎھﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ :‬ﺑﺮرﺳﯽھﺎی دﻗﯿﻖ ﻧﺸﺎن‬ ‫ﻧﺪارد؛ وﻟﯽ ﻓﻠ ​‬
‫ﻣﯽدھﻨﺪ اﻓﺮاد ﻓﻠﺞ ﭘﯿﺶ از ﻧﯿﻤﯽ از وﻗﺖ ﺧﻮد را ﺣﺎﻟﯽ ﺧﻮش دارﻧﺪ و اﯾﻦ ﺗﻨﮫﺎ‬
‫ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ﯾﮏ ﻣﺎه از آن ﺣﺎدﺛﻪ رخ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺧﻮد ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻟﯽ ﻧﺎﺧﻮشﺗﺮ ﺧﻮاھﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻓﺮاد ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫زﻣﺎن ﺧﻮد را در ﺣﺎل ﮐﺎرﮐﺮدن‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﻟﺬتﺑﺮدن از ﻟﻄﯿﻔﻪھﺎ و دوﺳﺘﺎن ھﺴﺘﻨﺪ و‬
‫ھﺮﮔﺎه درﺑﺎرۀ ﺳﯿﺎﺳﺖ در روزﻧﺎﻣﻪھﺎ ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ‬
‫آﻧﺎن درﮔﯿﺮ اﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﺑﺎ دﯾﮕﺮان ﻧﺪارﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﻣﯽﺗﻮان‬
‫اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﺸﻨﻮدی آنھﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﯾﮕﺮان ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﺗﺎزه‪،‬‬
‫ﺧﻮب ﯾﺎ ﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻪطﻮر ﻋﻤﺪه ﺷﺎﻣﻞ ﮐﻤﺘﺮ و ﮐﻤﺘﺮ ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﺑﻪ آن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت‪،‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت زﻧﺪﮔﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻠﺞ ﯾﺎ ازدواج‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖھﺎﯾﯽ ﮔﺬرا ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻓﺮد ﺗﻨﮫﺎ ھﻨﮕﺎم ﺑﺎ درﮔﯿﺮﺷﺪن‪ ،‬آنھﺎ را اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻣﺰﯾﺖھﺎی ﺗﺪرﯾﺲ در ﭘﺮﯾﻨﺴﺘﻮن‪ ،‬راھﻨﻤﺎﯾﯽ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎھﻮش در‬
‫ﭘﺮوژهھﺎی ﭘﮋوھﺸﯽ آنھﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎی ﻣﺤﺒﻮب ﻣﻦ ھﻢ ﭘﺮوژۀ‬
‫ﺑﺮورﯾﺎﮐﻮن)‪ (٣٧۵‬اﺳﺖ ﮐﻪ در آن‪ ،‬دادهھﺎﯾﯽ از ﯾﮏ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ ﺟﻤﻊآوری و ﺗﺤﻠﯿﻞ‬
‫ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬
‫اﻓﺮاد ﻓﻠﺞ ﭼﻪ ﻣﺪتزﻣﺎﻧﯽ را ﺣﺎﻟﯽ ﻧﺎﮔﻮار دارﻧﺪ‪ .‬او ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ‬
‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ دﺳﺘﻪای ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﻪ ﯾﮏ ﻣﺎه ﭘﯿﺶ ﺑﺮای ﻓﺮد رخ داده‬
‫اﺳﺖ و ﮔﺮوه دﯾﮕﺮ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق را ﯾﮏ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﺗﺼﻮر ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬از‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ آﯾﺎ ﻓﺮد ﻓﻠﺠﯽ را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ .‬اﯾﻦ دو ﮔﺮوه در‬
‫ﻗﻀﺎوت درﺑﺎرۀ ﻓﺮدی ﮐﻪ ﺑﻪﺗﺎزﮔﯽ ﻓﻠﺞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ ﯾﮏ ﺷﺨﺺ ﻓﻠﺞ را ﻣﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ ﺗﺨﻤﯿﻦ زدﻧﺪ او ﺣﺪوداً در ‪ %٧۵‬زﻣﺎن ﺧﻮد‬
‫ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮوه دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﻣﯿﺰان را ‪ %٧٠‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ‪،‬‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎ درﺑﺎرۀ ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﻓﻠﺞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻓﺮدی ﻓﻠﺞ را از ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدی را‬
‫‪ %۴١‬ﺣﺪس زدﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﮔﺮوه دﯾﮕﺮ آن را ‪ %۶٨‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬روﺷﻦ اﺳﺖ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻓﺮدی ﻣﻌﻠﻮل را ﻣﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯽﺗﻮﺟﻪ ﺷﺪن او ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ را در ﮔﺬر زﻣﺎن‬
‫ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮدهاﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﮔﺮوه دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﺳﺎزﮔﺎری را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻗﻀﺎوت‬
‫درﺑﺎرۀ ﺷﺎدی ﺑﺮﻧﺪۀ ﯾﮏ ﺑﺨﺖآزﻣﺎﯾﯽ ﯾﮏ ﻣﺎه ﭘﺲ از ﺑﺮد و ﯾﮏ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﺑﺮد ﻧﯿﺰ‬
‫اﻟﮕﻮﯾﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ دارد‪.‬‬
‫ﻣﯽﺗﻮان اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ رﺿﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ اﻓﺮاد ﻓﻠﺞ و دﯾﮕﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ دﭼﺎر ﺳﺎﯾﺮ‬
‫ﺖدرﻣﺎن ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺧﺸﻨﻮد از زﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﺑﯿﻤﺎریھﺎی ﻣﺰﻣﻦ و ﺳﺨ ​‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬در ﺳﻄﺢ ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮی ﺑﺎﺷﺪ؛ زﯾﺮا درﺧﻮاﺳﺖ از آﻧﺎن ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ زﻧﺪﮔﯽﺷﺎن‪،‬‬
‫ﺑﯽﺗﺮدﯾﺪ زﻧﺪﮔﯽ دﯾﮕﺮان و زﻧﺪﮔﯽ ﻗﺒﻠﯽ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﻪ ذھﻦ آﻧﺎن ﻣﺘﺒﺎدر ﺧﻮاھﺪ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪھﺎﯾﯽ ﺗﺎزه در ھﻤﯿﻦ راﺳﺘﺎ ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ ﺑﯿﻤﺎران ﮐﻮﻟﻮﺳﺘﻮﻣﯽ‬
‫ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﺑﺎرز در ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺧﺸﻨﻮدی و ارزﯾﺎﺑﯽ از زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداری‬
‫ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﺑﯿﻦ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺷﺎدی اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺎ اﻓﺮاد ﺳﺎﻟﻢ وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد؛ وﻟﯽ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺮای داﺷﺘﻦ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺪون ﮐﻮﻟﻮﺳﺘﻮﻣﯽ ﺗﻦ ﺑﻪ ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮ‬
‫ﺷﺪن ﻋﻤﺮﺷﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎراﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ دوران را ﭘﺸﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪،‬‬
‫آن را وﺣﺸﺘﻨﺎک ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ ﺑﺮای ﺑﺮﻧﮕﺸﺘﻦ ﺑﻪ آن دوران ﺑﺮ‬
‫ﺳﺎلھﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی ﭼﺸﻢ ﺑﭙﻮﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪۀ ﻣﻨﺒﻊ اﯾﻦ‬
‫ﻪﮐﻨﻨﺪه ﺑﻪراﺣﺘﯽ آن را ﺗﺎب‬ ‫ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ‪ ،‬ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺷﺪﯾﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺧﻮِد ﺗﺠﺮﺑ ​‬
‫ﯽآورد‪.‬‬
‫ﻣ ​‬
‫دﻧﯿﻞ ﮔﯿﻠﺒﺮت و ﺗﯿﻤﻮﺗﯽ وﯾﻠﺴﻮن ﻋﺒﺎرت ﮐﮋﺧﻮاھﯽ)‪ (٣٧۶‬را ﺑﺮای ﺗﻮﺻﯿﻒ‬
‫اﻧﺘﺨﺎبھﺎی ﺑﺪ ﮐﻪ از ﺧﻄﺎھﺎی ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻋﺎطﻔﯽ ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت ﺑﺎﯾﺪ در ھﺮ زﻣﺎﻧﯽ ﺟﺎی ﺧﻮد را ﺑﯿﺎﺑﺪ‪ .‬ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﯾﺎ ﺑﻪ زﺑﺎن‬
‫ﮔﯿﻠﺒﺮت و وﯾﻠﺴﻮن‪ ،‬ﮐﺎﻧﻮنﮔﺮاﯾﯽ‪ ،‬ﻣﻨﺒﻌﯽ ﻏﻨﯽ ﺑﺮای ﮐﮋﺧﻮاھﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪطﻮر‬
‫ﺧﺎص‪ ،‬اﯾﻦ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﻣﺎ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻏﺮاق اﺛﺮ ﺧﺮﯾﺪھﺎی ﻣﮫﻢ و ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫دادهﺷﺪه ﺑﺮ ﺷﺎدی آﯾﻨﺪهﺗﺎن ﻟﻄﻤﻪﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫دو ﺧﺮﯾﺪ ﯾﮏ ﺧﻮدروی راﺣﺖ ﺟﺪﯾﺪ و ﻋﻀﻮﺷﺪن در ﮔﺮوھﯽ ﮐﻪ ھﺮ ھﻔﺘﻪ ﻣﻼﻗﺎت‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮوه ﺑﺎزی ﭘﻮﮐﺮ ﯾﺎ ﯾﮏ ﺟﻤﻊ ﮐﺘﺎبﺧﻮاﻧﯽ‪ ،‬ھﺮ دو ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺟﻨﺒﻪھﺎﯾﯽ‬
‫از زﻧﺪﮔﯽﺗﺎن را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎوت ﻋﻤﺪه‪ ،‬ﮐﻢرﻧﮓ ﺷﺪن ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮدروﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽراﻧﯿﺪ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ھﻤﯿﺸﻪ ﺑﻪ ﺟﻤﻌﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ آن ﺗﻌﺎﻣﻞ‬
‫دارﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮاھﯿﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً در ﺑﺮﺗﺮیھﺎی ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‬
‫ﺧﻮدروﺗﺎن اﻏﺮاق ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ؛ وﻟﯽ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮوز اﯾﻦ ﺧﻄﺎ درﺑﺎرۀ ﺟﻤﻊ ﮔﺮوه‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺗﺎن ﯾﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎی ﭘﺮﺗﻼش ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻨﯿﺲ ﯾﺎ ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﻧﻮاﺧﺘﻦ وﯾﻮﻟﻦﺳﻞ‪،‬‬
‫زﯾﺎد ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﺳﻮد ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎ و اﺷﯿﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﮫﺎ در آﻏﺎز‬
‫ھﯿﺠﺎناﻧﮕﯿﺰﻧﺪ و در ﻧﮫﺎﯾﺖ ﺟﺬاﺑﯿﺖ ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺳﻮﮔﯿﺮی‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬زﻣﺎن ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻧﺨﻮاھﺪ آﻣﺪ و ﺗﺠﺮﺑﻪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﻣﺮور زﻣﺎن‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻻزم را ﺟﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ از ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
 ‫زﻣﺎن و ﺑﺎز ھﻢ زﻣﺎن‬

‫زﻣﺎن در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ از ﮐﺘﺎب ﻧﻘﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪهای ﺑﻪ ﻋﮫﺪه داﺷﺖ‪ .‬ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ‬
‫ﻪﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از ﻟﺤﻈﻪھﺎ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ھﺮ ﯾﮏ‬ ‫زﻧﺪﮔﯽ را از ﻧﻈﺮ ﺧﻮِد ﺗﺠﺮﺑ ​‬
‫ارزﺷﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ارزش ﯾﮏ ﺑﺮش از زﻣﺎن‪ ،‬ﮐﻪ آن را ﻟﺬتﺳﻨﺞ ﻣﺠﻤﻮع ﻧﺎﻣﯿﺪم‪،‬‬
‫ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﺑﺎ ﺟﻤﻊ ارزشھﺎی ﻟﺤﻈﻪھﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد؛ وﻟﯽ ذھﻦ ﻣﺎ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ‬
‫رﻓﺘﺎر ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ داﺳﺘﺎنﮔﻮﯾﯽ ﻣﯽﭘﺮدازد و‬
‫ﭻﯾﮏ از اﯾﻦ دو در ﻗﺎﻟﺐ زﻣﺎن ﺟﺎی ﻧﻤﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬در ﻗﺎﻟﺐ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ھﯿ ​‬
‫داﺳﺘﺎنﮔﻮﯾﯽ ﭘﺮﺳﺸﯽ از زﻣﺎن ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﮥ ﺧﺎص ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد؛ ﺑﻪوﯾﮋه‬
‫آﻏﺎز‪ ،‬اوج و ﭘﺎﯾﺎن‪ .‬ﻣﺪتزﻣﺎن ﻧﯿﺰ ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎ اﯾﻦ ﺗﻮﺟﻪ وﯾﮋه ﺑﻪ‬
‫ﻟﺤﻈﻪھﺎ را در آزﻣﺎﯾﺶ دﺳﺖ ﺳﺮد و داﺳﺘﺎن وﯾﻮﻟﺘﺎ ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮدﯾﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﮔﻮﻧﻪای دﯾﮕﺮ از ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺪتزﻣﺎن را در ﻧﻈﺮﯾﮥ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺷﺎھﺪ ﺑﻮدهاﯾﻢ؛‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺑﺎ ﮔﺬار ﺑﻪ آن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮد در ﺑﺨﺖآزﻣﺎﯾﯽ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺗﺎزهای از ﺛﺮوت را ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآورد ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﺪﺗﯽ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد؛ وﻟﯽ ﺳﻮدﻣﻨﺪی‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﺪت ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر واﮐﻨﺶ ﻓﺮد ﺑﻪ ﺧﺒﺮ ﺑﺮﻧﺪهﺷﺪن اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻢرﻧﮓ‬
‫ﺷﺪن ﺗﻮﺟﻪ ﻓﺮد و دﯾﮕﺮ ﺳﺎزﮔﺎریھﺎ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺎزه ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ ﭼﻮن‬
‫ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺮﺷﯽ از زﻣﺎن ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻤﺮﮐﺰی ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮ ﮔﺬار از ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺪﯾﺪ و‬
‫ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ زﻣﺎن و ﺳﺎزﮔﺎری در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ واﮐﻨﺶ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎریھﺎی داﺋﻤﯽ و‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﺗﻤﺮﮐﺰ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺧﻄﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻧﺴﺎنھﺎ در ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ‬
‫ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪھﺎی ﺧﺎص و ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ‬
‫اﺗﻔﺎقھﺎی ﻟﺤﻈﻪھﺎی دﯾﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬ذھﻦ در داﺳﺘﺎنھﺎ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺮای‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ زﻣﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ده ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬واﻗﻌﯿﺖھﺎی ﺑﺴﯿﺎری را درﺑﺎره ﺷﺎدی آﻣﻮﺧﺘﻪاﯾﻢ؛ وﻟﯽ آﻧﭽﻪ‬
‫در اﯾﻦ ﺑﯿﻦ داﻧﺴﺘﯿﻢ‪ ،‬ﺳﺎده ﻧﺒﻮدن ﻣﻌﻨﺎ و ﻣﺎھﯿﺖ ﺷﺎدی اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ‬
‫از اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت ﯾﺎد ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﮔﺎه ﭘﯿﺸﺮﻓﺖھﺎی ﻋﻠﻤﯽ ﻣﺎ را ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ در اﺑﮫﺎم و‬
‫ﺳﺮدرﮔﻤﯽ ﻓﺮو ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫***‬

‫رد ﭘﺎی ﻓﮑﺮﮐﺮدن درﺑﺎرۀ زﻧﺪﮔﯽ‬

‫»ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮد ﺧﺮﯾﺪن ﯾﮏ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﺧﻮﺷﺤﺎلﺗﺮش ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﻣﻌﻠﻮم‬

‫ﺷﺪ دﭼﺎر ﺧﻄﺎی ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻋﺎطﻔﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪«.‬‬
‫»اﻣﺮوز ھﻨﮕﺎم رﻓﺘﻦ ﺳﺮ ﮐﺎر‪ ،‬ﻣﺎﺷﯿﻨﺶ ﺧﺮاب ﺷﺪ و اﻵن ﺣﺎﻟﺶ ﺑﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز‬
‫وﻗﺖ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ از او درﺑﺎرۀ رﺿﺎﯾﺘﺶ از ﺷﻐﻞ ﺑﭙﺮﺳﯿﻢ‪«.‬‬
‫»او ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮاﻗﻊ ﺧﯿﻠﯽ ﺳﺮﺣﺎل اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ اﮔﺮ از او ﺑﭙﺮﺳﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﻧﺎراﺣﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺆال اﺣﺘﻤﺎﻻ ً او را ﯾﺎد طﻼق ﺗﺎزهاش ﻣﯽاﻧﺪازد‪«.‬‬
‫»ﺧﺮﯾﺪن ﯾﮏ ﺧﺎﻧﮥ ﺑﺰرگ ﺷﺎﯾﺪ ﻣﺎ را در درازﻣﺪت ﺧﻮﺷﺤﺎلﺗﺮ ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ً دﭼﺎر‬
‫ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺷﺪ ​هام‪«.‬‬
‫»ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ وﻗﺘﺶ را ﺑﯿﻦ دو ﺷﮫﺮ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺷﺪﯾﺪ‬
‫ﮐﮋﺧﻮاھﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫***‬
 ‫ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی‬

‫ﮐﺘﺎب را ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ دو ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺧﯿﺎﻟﯽ آﻏﺎز ﮐﺮدم؛ ﺳﭙﺲ ﻣﺪﺗﯽ را ﺑﻪ ﺑﺤﺚ درﺑﺎرۀ‬
‫دو ﮔﻮﻧﻪ ﮔﺬراﻧﺪم و در ﻧﮫﺎﯾﺖ ﺑﻪ دو ﺧﻮْد ﭘﺮداﺧﺘﻢ‪ .‬دو ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻣﻦ‪ ،‬ﯾﮑﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫‪ ١‬دروﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻔﮑﺮ ﺳﺮﯾﻊ را ﺑﻪ ﻋﮫﺪه دارد‪ .‬دوﻣﯿﻦ ﺷﺨﺼﯿﺖ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪٢‬‬
‫آھﺴﺘﻪ و ﭘﺮﺗﻼش اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻨﺪی ﻣﯽاﻧﺪﯾﺸﺪ و ﺑﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﻧﻈﺎرت ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫و ﺑﺎ ﻣﺤﺪودﯾﺖھﺎﯾﺶ ﮐﻨﺘﺮل اوﺿﺎع را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬دو ﮔﻮﻧﮥ ﻣﻦ‪،‬‬
‫ﺷﺨﺼﯿﺖھﺎی ﺧﯿﺎﻟﯽ ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪھﺎ و اﻧﺴﺎنھﺎ‬
‫ﻪﮐﻨﻨﺪه ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﻣﯽﮔﺸﺘﻨﺪ ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ واﻗﻌﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬دو ﺧﻮْد‪ ،‬ﺧﻮِد ﺗﺠﺮﺑ ​‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه ﮐﻪ اﻣﺘﯿﺎزھﺎ را ﺛﺒﺖ و اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ‬
‫ﻦﺑﺎر از ﭘﺎﯾﺎن ﺑﻪ اﺑﺘﺪا ﺧﻮاھﻢ رﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎراﯾﯽ اﯾﻦ ﺳﻪ ﻧﮕﺎه ﻣﯽﭘﺮدازم و اﯾ ​‬
 ‫دو ﺧﻮْد‬

‫اﻣﮑﺎن ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺳﻠﯿﻘﻪھﺎی ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه و ﺧﻮِد ﺗﺠﺮﺑﻪﮐﻨﻨﺪه ﻣﺴﺌﻠﻪای ﺑﻐﺮﻧﺞﺗﺮ از‬
‫ﺗﺼﻮر اوﻟﯿﮥ ﻣﻦ ﺑﻮد‪ .‬در ﯾﮏ آزﻣﺎﯾﺶ اﺑﺘﺪاﯾﯽ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ آزﻣﺎﯾﺶ دﺳﺖ ﺳﺮد‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﺐ‬
‫ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺪتزﻣﺎن و ﻗﺎﻧﻮن اوج‪ -‬ﭘﺎﯾﺎن ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎبھﺎﯾﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﻣﻼ ً‬
‫ﺑﯽﻣﻨﻄﻖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺮدم ﺗﻤﺎﯾﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ در ﻣﻌﺮض دردی ﺑﯿﮫﻮده ﻗﺮار‬
‫ﮔﯿﺮﻧﺪ؟ ﺳﻮژهھﺎی ﻣﺎ اﻧﺘﺨﺎب را ﺑﻪ ﻋﮫﺪه ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﺗﺮﺟﯿﺢ دادﻧﺪ‬
‫آزﻣﺎﯾﺸﯽ را ﺗﮑﺮار ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﺎطﺮۀ ﺑﮫﺘﺮی ﺑﺮای آﻧﺎن داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ ھﺮﭼﻨﺪ رﻧﺞ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺮ اﺳﺎس ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺧﺎطﺮهھﺎ در ﻣﻮارد‬
‫ﺷﺪﯾﺪ ﻣﺜﻞ اﺿﻄﺮاب ﭘﺲ از ﺣﺎدﺛﻪ ﺗﻮﺟﯿﻪﭘﺬﯾﺮ ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻟﯽ ﺗﺠﺮﺑﮥ دﺳﺖ ﺳﺮد‪،‬‬
‫ﺣﺎدﺛﻪای از اﯾﻦ دﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﻧﺎظﺮ ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﺑﺮای ﺷﺨﺼﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﮥ ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺧﻮِد ﺗﺠﺮﺑﻪﮐﻨﻨﺪه رأی ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎبھﺎﯾﻤﺎن ﮐﻪ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﻮدﻣﺎن ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺧﻄﺎ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از‬
‫ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ زﻣﺎن و ﻗﺎﻧﻮن اوج‪ -‬ﭘﺎﯾﺎن در ارزﯾﺎﺑﯽ داﺳﺘﺎنھﺎ در اﭘﺮا و ﻗﻀﺎوت‬
‫درﺑﺎرۀ ﺟﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﮏ اﻧﺪازه ﻣﯽﺗﻮان دﻓﺎع ﮐﺮد‪ .‬ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ را ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺎ ﻟﺤﻈﻪھﺎی ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ آن ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﯿﻢ؛ ﯾﺎ ﺑﺮای اﻧﺘﺨﺎب زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﻄﻠﻮبﺗﺮ ﺑﻪ ﻣﺪت آن ﺗﻮﺟﮫﯽ ﻧﮑﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﮥ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬اﺳﺖ؛ وﻟﯽ وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ‬
‫روش ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﻘﺎطﻊ زﻣﺎﻧﯽ و زﻧﺪﮔﯽھﺎ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﻪھﺎی ﺣﺎﻓﻈﮥ ﻣﺎ ﺗﻠﻘﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺪتزﻣﺎن و ﻗﺎﻧﻮن اوج‪ -‬ﭘﺎﯾﺎن‪ ،‬رﯾﺸﻪ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬دارﻧﺪ؛‬
‫وﻟﯽ اﻟﺰاﻣﺎً ﺑﺎ ارزشھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎور دارﯾﻢ ﻣﺪتزﻣﺎن ﻣﮫﻢ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﺣﺎﻓﻈﮥ ﻣﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﺪ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮنھﺎی ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ارزﯾﺎﺑﯽ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪،‬‬
‫راھﻨﻤﺎھﺎی ﺿﻌﯿﻔﯽ ﺑﺮای ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ھﺴﺘﻨﺪ؛ ﭼﻮن زﻣﺎن اھﻤﯿﺖ دارد‪ .‬واﻗﻌﯿﺖ‬
‫اﺳﺎﺳﯽ وﺟﻮد ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺤﺪود زﻣﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه ﭼﺸﻢ ﺑﺮ آن‬
‫ﻣﯽﺑﻨﺪد‪ .‬ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺪتزﻣﺎن و ﻗﺎﻧﻮن اوج‪ -‬ﭘﺎﯾﺎن‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺳﻮﮔﯿﺮی ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻮد ﻟﺬﺗﯽ ﺷﺪﯾﺪ و ﮐﻮﺗﺎه در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻟﺬﺗﯽ ﻣﻼﯾﻢ وﻟﯽ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت رأی‬
‫ﻣﯽدھﺪ‪ .‬در ﻧﺒﺮدی ﻗﺮﯾﻨﻪ‪ ،‬ھﻤﯿﻦ ﺳﻮﮔﯿﺮی ﺑﺎﻋﺚ ﺷﮑﺴﺖ و رﻧﺠﯽ ﺷﺪﯾﺪ و ﮔﺬرا‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ رﻧﺠﯽ طﻮﻻﻧﯽ و ﻣﻼﯾﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺑﻪ زﻣﺎن ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد در ﺑﺮاﺑﺮ رﻧﺠﯽ ﻣﻼﯾﻢ ﺑﺎ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﺑﮫﺘﺮ ﺳﺴﺖ ﺑﺎﺷﯿﻢ و ﻓﺮﺻﺖ ﺷﺎدﺑﻮدن‬
‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت را ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﺗﻠﺦ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮای رﺳﺎﻧﺪن اﯾﻦ اﯾﺪه ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﮥ رﻧﺞ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫اﯾﻦ ﺗﺬﮐﺮ ﺳﺎده دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪» :‬اﯾﻦ ﮐﺎر رو ﻧﮑﻦ‪ ،‬ﭘﺸﯿﻤﺎن ﻣﯽﺷﻮی‪ «.‬اﯾﻦ ﺗﻮﺻﯿﮥ‬
‫ﺑﻪ​ظﺎھﺮ ھﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪای ﻣﯽرﺳﺪ؛ ﭼﻮن ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‪ ،‬ﺣﮑﻢ ﺧﻮِد‬
‫ﯾﺎدآورﻧﺪه اﺳﺖ و ﻣﺎ اﯾﻦ ﻗﻀﺎوتھﺎ را ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ رأی ﻧﮫﺎﯾﯽ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﯾﻢ‪ .‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪،‬‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﯿﻢ دﯾﺪﮔﺎه ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه ھﻤﯿﺸﻪ ھﻢ ﺻﺤﯿﺢ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﻧﺎظﺮ‬
‫ﺑﯽطﺮف ﮐﻪ ﺑﻪ ﻟﺬتﺳﻨﺞ ﻣﺎ ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻠﯿﻘﻪای ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﺧﻮِد ﺗﺠﺮﺑﻪﮐﻨﻨﺪه‬
‫دارد و ﺷﺎﯾﺪ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد دﯾﮕﺮی ﺑﺪھﺪ‪ .‬ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه ﺑﻪ زﻣﺎن‪ ،‬ﺗﺄﮐﯿﺪ‬
‫اﻏﺮاقﺷﺪهاش ﺑﺮ اوجھﺎ و ﭘﺎﯾﺎنھﺎ و ﺳﺴﺘﯽ آن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺮﮐﯿﺐ ادراکھﺎ ﺑﻪ‬
‫ﮐﺞﻓﮫﻤﯽ ﺗﺠﺮﺑﮥ واﻗﻌﯽ ﻣﺎ ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻣﻔﮫﻮم ﻣﺪتﻣﺤﻮِر ﺧﺸﻨﻮدی‪ ،‬ھﻤﮥ ﻟﺤﻈﻪھﺎ را ﯾﮑﺴﺎن ﻣﯽداﻧﺪ؛ ﺧﻮاه‬
‫ﺧﺎطﺮهاﻧﮕﯿﺰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮاه ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ ﻟﺤﻈﻪھﺎ ارزش ﺑﯿﺸﺘﺮی دارﻧﺪ؛ زﯾﺮا‬
‫ﺧﺎطﺮهاﻧﮕﯿﺰ ﯾﺎ ﻣﮫﻢ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪتزﻣﺎﻧﯽ را ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ ﺳﺮ دوﺋﻞ ﺑﺮای ﻟﺤﻈﻪای‬
‫ﺧﺎطﺮهاﻧﮕﯿﺰ ﺳﭙﺮی ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬در طﻮل ﻣﺪت آن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ ارزش آن‬
‫ﻣﯽاﻓﺰاﯾﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﯾﮏ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﻟﺤﻈﻪھﺎی ﭘﺲ از آن اھﻤﯿﺖ ﯾﺎﺑﺪ؛ ﺑﺮای‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻧﻮاﺧﺘﻦ وﯾﻮﻟﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺳﺎلھﺎ ﮔﻮشﮐﺮدن ﯾﺎ ﻧﻮاﺧﺘﻦ‬
‫ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ در ﺳﺎلھﺎ ﺑﻌﺪ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺣﺎدﺛﮥ ھﻮﻟﻨﺎک ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺧﺘﻼل‬
‫اﺿﻄﺮاب ﭘﺲ از ﺣﺎدﺛﻪ را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮع ﻣﺪتزﻣﺎن رﻧﺞ طﻮﻻﻧﯽﻣﺪت ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ آن‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺳﻨﺠﯿﺪ‪ .‬در دﯾﺪﮔﺎه ﻣﺪت​ﻣﺤﻮر‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﭘﺲ از ﻟﺤﻈﻪای ﺧﺎطﺮهاﻧﮕﯿﺰ ﯾﺎ‬
‫ﻣﻌﻨﺎدار ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪ .‬ﺟﻤﻠﻪھﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ »ھﻤﯿﺸﻪ ﯾﺎدم ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ« ﯾﺎ‬
‫»اﯾﻦ ﻟﺤﻈﮥ ﻣﮫﻤﯽ اﺳﺖ« وﻋﺪهھﺎ و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎﯾﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ‬
‫ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺑﯿﺎن ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻ ً اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﯿﺰ ھﺴﺖ‪ .‬در‬
‫ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎری از ﭼﯿﺰھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ھﻤﯿﺸﻪ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ ﺧﻮاھﯿﻢ داﺷﺖ‪،‬‬
‫ﺧﯿﻠﯽ زودﺗﺮ از ده ﺳﺎل ﺑﻪ دﺳﺖ ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﺧﻮاھﯿﻢ ﺳﭙﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻨﻄﻖ ارزشﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺪتزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﻧﻈﺮﯾﻪای ﮐﺎﻣﻞ‬
‫ﺑﺮای ﺧﺸﻨﻮدی ﻧﯿﺴﺖ؛ زﯾﺮا اﻧﺴﺎنھﺎ ﺑﺎ ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه‪ ،‬داﺳﺘﺎنھﺎ را‬
‫ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ و ﺑﻪ آنھﺎ ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺧﺸﻨﻮدی ﮐﻪ ﺧﻮاﺳﺘﮥ اﻧﺴﺎن را ﻧﺎدﯾﺪه‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻘﺎﯾﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان از ﻧﻈﺮﯾﻪای دﻓﺎع‬
‫ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺮ ﺣﻘﺎﯾﻖ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺮدم و ﺑﻪطﻮر ﺧﺎص ﺑﺮ ﺗﻔﮑﺮ آنھﺎ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻪﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎﯾﺪ ھﺮ دو ﻣﮫﻢ ﺗﻠﻘﯽ ﺷﻮﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﮔﺎه‬ ‫ﺧﻮِد ﯾﺎدآورﻧﺪه و ﺧﻮِد ﺗﺠﺮﺑ ​‬
‫ﺳﻠﯿﻘﻪای ﻣﺘﻔﺎوت دارﻧﺪ‪ .‬ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺪتھﺎی طﻮﻻﻧﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪھﺎ‬
‫دﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﺮﯾﺒﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﮥ اھﻤﯿﺖداﺷﺘﻦ و ﺑﺮﺗﺮی ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ دو ﺧﻮْد‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﭘﺮﺳﺶ ﭘﯿﺶ روی‬
‫ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖھﺎ و ﻧﮕﺮشھﺎی ھﻤﮥ ﺣﻮزهھﺎ ﻣﺮﺗﺒﻂ‬
‫اﺳﺖ؛ ﺑﻪوﯾﮋه ﭘﺰﺷﮑﯽ و ﺳﻼﻣﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﻻزم ﺑﺮای درﻣﺎن ﺑﯿﻤﺎریھﺎی‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺎﺑﯿﻨﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻧﺎﺷﻨﻮاﯾﯽ و ﻧﺎرﺳﺎﯾﯽ ﮐﻠﯿﻮی را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬آﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﯿﺰان ﺗﺮس ﻣﺮدم از اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎریھﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﻮد؟ آﯾﺎ ﻋﺎﻣﻞ‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎﯾﺪ ﻣﯿﺰان درد و رﻧﺞ واﻗﻌﯽ ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺎﺷﺪ؟ آﯾﺎ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻣﮫﻢ و‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺷﺪت اﺷﺘﯿﺎق ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺮای رھﺎﯾﯽ از اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ و ﺑﮫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮای آن ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ؟ در ھﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎهھﺎ‪ ،‬رﺗﺒﻪ و ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻧﺎﺑﯿﻨﺎﯾﯽ‪،‬‬
‫ﻧﺎﺷﻨﻮاﯾﯽ و ﮐﻮﻟﻮﺳﺘﻮﻣﯽ و دﯾﺎﻟﯿﺰ ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬راه ﺣﻞ ﺳﺎدهای ﺑﺮای‬
‫ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ وﻟﯽ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻢ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮان آن را‬
‫ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻣﮑﺎن اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﯿﺎرھﺎی ﺧﺸﻨﻮدی ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖھﺎی‬
‫دوﻟﺖھﺎ در ﺳﺎلھﺎی اﺧﯿﺮ‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪ و ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﺪ داﻧﺸﮕﺎھﯿﺎن و دوﻟﺖھﺎ را در‬
‫اروﭘﺎ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﮑﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ‪ ،‬ﻣﯿﺰان رﻧﺠﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﯽﺷﺪ اھﻤﯿﺘﯽ در آﻣﺎرھﺎی ﻣﻠﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬اﮐﻨﻮن اﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ در ﮐﻨﺎر‬
‫ﺑﯿﮑﺎری‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﺟﺴﻤﯽ و درآﻣﺪھﺎی ﻓﺮدی ﺑﻪ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﻣﮫﻢﺗﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﭘﺮوژه راھﯽ طﻮﻻﻧﯽ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد و اﻧﺴﺎن‬

‫در زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮه‪ ،‬ﮐﺴﯽ را ﻓﺮدی ﻣﻌﻘﻮل ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﺑﺎ او‬
‫ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﺎورھﺎﯾﺶ ﺑﺎ واﻗﻌﯿﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﺳﺎزﮔﺎری دارد و ﺳﻠﯿﻘﻪ و ﺗﻤﺎﯾﻠﺶ‬
‫ھﻢﺳﻮ ﺑﺎ ارزشھﺎ و ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪیھﺎﯾﺶ اﺳﺖ‪ .‬واژۀ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺗﺼﻮﯾﺮی ﺟﺎﻣﻊﺗﺮ و‬
‫ﻣﺴﻠﻂﺗﺮ‪ ،‬ﭘﯿﺶاﻧﺪﯾﺸﯽ و دﻗﺘﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ و ﮔﺮﻣﯽ ﮐﻤﺘﺮی را در ذھﻦ ﻣﺠﺴﻢ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ در زﺑﺎن روزﻣﺮه‪ ،‬ﺷﺨﺺ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻗﻄﻌﺎً ﻣﻌﻘﻮل ﻧﯿﺰ ھﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ‬
‫ﺣﺎل‪ ،‬اﯾﻦ واژهھﺎ ﺑﺮای اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن و ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازان ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﮐﺎﻣﻼ ً‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت دارﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﮫﺎ ﺳﻨﺠﺶ ﻣﻨﻄﻘﯽﺑﻮدن ﻓﺮد‪ ،‬ﻋﺎﻗﻼﻧﻪﺑﻮدن ﺑﺎورھﺎ و ﺗﻤﺎﯾﻞھﺎی او‬
‫ﻧﯿﺴﺖ؛ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ ﺑﺎورھﺎ ﻧﯿﺰ ﺧﻮدﻧﻤﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻓﺮد‬
‫ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ھﻤﮥ ﺑﺎورھﺎﯾﺶ ﺑﺎ وﺟﻮد ارواح ﺳﺎزﮔﺎری داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫اﯾﻦ ﻣﻮﺟﻮدات ﺑﺎور دارد‪ .‬ﻓﺮدی ﮐﻪ ﻣﻨﻔﻮرﺑﻮدن را ﺑﻪ ﻣﺤﺒﻮبﺑﻮدن ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﺪ‪،‬‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻪ ﺷﺮط آﻧﮑﻪ ھﻤﮥ ﺑﺎورھﺎﯾﺶ ﺑﺎ اﯾﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﺳﺎزﮔﺎری‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻨﻄﻘﯽﺑﻮدن اﻧﺴﺠﺎم ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ؛ ﺧﻮاه ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاه‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺷﻮاھﺪ زﯾﺎدی وﺟﻮد دارد‬
‫ﮐﻪ اﻧﺴﺎنھﺎ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد در ﺑﺮاﺑﺮ اﺛﺮ آﻣﺎدهﺳﺎزی‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ‪،‬‬
‫ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی ﻣﺤﺪود‪ ،‬ﻧﻤﺎی دروﻧﯽ ﯾﺎ ﻋﻮاﻣﻞ واروﻧﻪﺳﺎز ﺗﺮﺟﯿﺤﺎت ﺿﻌﯿﻒ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ؛‬
‫وﻟﯽ اﻧﺴﺎنھﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ھﻤﯿﺸﻪ از آنھﺎ ﭘﺮھﯿﺰ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﻨﻄﻘﯽﺑﻮدن‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ اﻧﺴﺠﺎم‪ ،‬ﺷﺪﯾﺪاً ﺳﺨﺖﮔﯿﺮاﻧﻪ اﺳﺖ و ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮد درک ﻗﺎﻧﻮنھﺎی‬
‫ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺿﺮوری ﺷﻮد؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ذھﻨﯽ ﻣﺤﺪود از ﻋﮫﺪۀ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺮﻧﻤﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎنھﺎی ﻣﻌﻘﻮل ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻧﺨﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد؛ وﻟﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ‬
‫آنھﺎ را ﻏﯿﺮﻣﻨﻄﻘﯽ ﻧﺎﻣﯿﺪ‪ .‬ﻏﯿﺮﻣﻨﻄﻘﯽ‪ ،‬واژهای ﻗﻮی و ﺳﻨﮕﯿﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺣﺴﺎس‬
‫و ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ ﻟﺠﻮﺟﺎﻧﻪ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺳﺘﺪﻻلھﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﯽﮐﺸﺪ‪ .‬ﻣﻦ‬
‫وﻗﺘﯽ ﻣﯽﺑﯿﻨﻢ از ﺣﺎﺻﻞ ﮐﺎرم ﺑﺎ آﻣﻮس ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ اﺛﺒﺎﺗﯽ ﺑﺮای ﻏﯿﺮﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﻮدن‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد ﻣﯽﺷﻮم؛ زﯾﺮا ﭘﮋوھﺶھﺎی ﻣﺎ ﺗﻨﮫﺎ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‬
‫اﻧﺴﺎنھﺎ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺑﺎ ﻣﺪل اﻧﺴﺎن ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎنھﺎ ﻏﯿﺮﻣﻨﻄﻘﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﺮای ﻗﻀﺎوتھﺎی دﻗﯿﻖﺗﺮ و‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﺑﮫﺘﺮ و ﺳﯿﺎﺳﺖھﺎ و ﺣﺲھﺎی دروﻧﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ‬
‫اﯾﻦ ادﻋﺎﯾﯽ ﺳﺎده و ﺑﯽﺧﻄﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺟﻨﺠﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ‬
‫داﻧﺸﮑﺪۀ اﻗﺘﺼﺎد ﺷﯿﮑﺎﮔﻮ ﻋﻨﻮان ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎور ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﯽﺑﻮدن اﻧﺴﺎنھﺎ ﺑﻪ‬
‫اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژیای واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﻔﺎظﺖ اﻧﺴﺎنھﺎ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻧﺘﺨﺎبھﺎﯾﺸﺎن‬
‫ﻏﯿﺮﺿﺮوری و ﻏﯿﺮاﺧﻼﻗﯽ ﻣﯽداﻧﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎنھﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﺎﯾﺪ آزاد ﺑﺎﺷﻨﺪ و‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻋﮫﺪه ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﯿﻠﺘﻮن ﻓﺮﯾﺪﻣﻦ)‪ ،(٣٧٧‬ﯾﮑﯽ از‬
‫ﭼﮫﺮهھﺎی ﺷﺎﺧﺺ اﯾﻦ داﻧﺸﮑﺪه‪ ،‬اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه را در ﻋﻨﻮان ﮐﺘﺎب ﺧﻮد ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﯽدھﺪ‪ :‬آزادی اﻧﺘﺨﺎب)‪.(٣٧٨‬‬
‫ﻓﺮض ﻣﻨﻄﻘﯽﺑﻮدن اﻧﺴﺎنھﺎ اﺳﺎس آزادی ﻓﺮدی را ﺷﮑﻞ ﻣﯽدھﺪ‪ :‬در ﺣﻖ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب اﻓﺮاد ﻣﺪاﺧﻠﻪای ﻧﮑﻨﯿﺪ؛ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺸﺎن ﺑﻪ دﯾﮕﺮان ﺻﺪﻣﻪای ﺑﺰﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖھﺎی ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ آزادی ﻓﺮدی ﺑﺎ ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﺎزار ﺑﻪ اراﺋﮥ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻪ‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺸﺘﺎقاﻧﺪ ھﺰﯾﻨﮥ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺮای آن ﺑﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اوج ﺧﻮد ﻣﯽرﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎﻟﯽ ﻣﺸﮫﻮد از ﻣﮑﺘﺐ ﺷﯿﮑﺎﮔﻮ‪» ،‬ﻧﻈﺮﯾﮥ اﻋﺘﯿﺎد ﻋﻘﻼﻧﯽ«)‪ (٣٧٩‬ﻧﺎم دارد‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺷﺮح ﻣﯽدھﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﯾﮏ ﻓﺮد ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺗﻤﺎﯾﻠﯽ ﺷﺪﯾﺪ و ﺟﺎذﺑﻪای آﻧﯽ ﺑﺮای‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺼﻤﯿﻤﯽ ﻣﻨﻄﻘﯽ دارد ﮐﻪ ﺑﻌﺪھﺎ اﻋﺘﯿﺎدی را ﺑﻪ ھﻤﺮاه ﻣﯽآورد‪ .‬ﯾﮏ ﺑﺎر از‬
‫ﮔﺮی ﺑﮑﺮ)‪ ،(٣٨٠‬ﯾﮑﯽ از ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ و ﺑﺮﻧﺪۀ ﺟﺎﯾﺰۀ ﻧﻮﺑﻞ ﺷﻨﯿﺪم در‬
‫ﮐﻼﻣﯽ طﻨﺰآﻟﻮد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ اﻣﮑﺎن را ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ ﭼﺎﻗﯽ ﻣﻔﺮط راﯾﺞ در‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﺎور ﻣﺮدم ﺑﻪ ﯾﺎﻓﺘﻦ درﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮای دﯾﺎﺑﺖ در آﯾﻨﺪهای ﻧﺰدﯾﮏ‬
‫اﺳﺖ«‪ .‬او ﻧﮑﺘﮥ ﺟﺎﻟﺒﯽ را ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬وﻗﺘﯽ ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ اﻧﺴﺎنھﺎ‬
‫ﺑﻪﮔﻮﻧﻪای ﻋﺠﯿﺐ رﻓﺘﺎر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ اﻣﮑﺎن را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ آﯾﺎ دﻟﯿﻞ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﮐﺎر دارﻧﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ .‬ﺑﺮداﺷﺖھﺎی روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺗﻨﮫﺎ ھﻨﮕﺎﻣﯽ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺷﮑﻞ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞھﺎ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻟﯿﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﮑﺮ ﺑﺮای‬
‫ﭼﺎﻗﯽ اراﺋﻪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫در دﻧﯿﺎی ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬دوﻟﺖھﺎ ﺑﺎﯾﺪ از ﺳﺮ راه ﮐﻨﺎر ﺑﺮوﻧﺪ و اﺟﺎزه دھﻨﺪ ﮐﺎرﮔﺰاران‬
‫اﻗﺘﺼﺎدی ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺻﺪﻣﻪای ﻧﻤﯽزﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم دھﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﯾﮏ ﻣﻮﺗﻮرﺳﻮار ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺪون ﮐﻼه اﯾﻤﻨﯽ راﻧﻨﺪﮔﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﯾﮏ طﺮﻓﺪار‬
‫آزادی ﻓﺮدی او را ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎنھﺎ ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﺗﻦ ﺑﻪ ﭼﻪ ﮐﺎری ﻣﯽدھﻨﺪ؛‬
‫ﺣﺘﯽ اﮔﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدهاﻧﺪ زﻧﺪﮔﯽ طﻮﻻﻧﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﯾﺎ ﺧﻮد را در ﻣﻌﺮض ﻣﻮاد‬
‫اﻋﺘﯿﺎدآور ﻗﺮار دھﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎھﯽ ﺟﻨﺒﻪای در اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ :‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮای دوران ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﯽ ﺧﻮد ﭘﻮل اﻧﺪﮐﯽ ﭘﺲاﻧﺪاز ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻓﺮدی‬
‫ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﺧﻮردن ﻏﺬاﯾﯽ ﺣﺴﺎﺑﯽ از ﺻﻮرتﺣﺴﺎب ﮔﻠﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ او اﺣﺴﺎس‬
‫ھﻤﺪردی ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در ﮐﺸﻤﮑﺶ ﻣﯿﺎن ﻣﮑﺘﺐ ﺷﯿﮑﺎﮔﻮ و اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن‬
‫رﻓﺘﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻣﺪل اﻧﺴﺎن ﻣﻨﻄﻘﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﺑﺴﯿﺎری ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آزادی‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻣﻮرد ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ ﻧﯿﺴﺖ و ھﻤﻪ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﻓﻖاﻧﺪ؛ وﻟﯽ‬
‫دﻧﯿﺎی اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن رﻓﺘﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮ از ﮐﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﯽﺑﻮدن‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﺎور دارﻧﺪ‪ .‬ھﯿﭻ اﻗﺘﺼﺎددان رﻓﺘﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺴﺎنھﺎ‬
‫را ﻣﻮظﻒ ﺑﻪ داﺷﺘﻦ رژﯾﻢ ﻏﺬاﯾﯽ ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﺘﻌﺎدل و ﺳﺎﻟﻢ و ﺗﻤﺎﺷﺎی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪھﺎی‬
‫ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮﻧﯽ آﻣﻮزﻧﺪه ﮐﻨﯿﻢ؛ وﻟﯽ در ﻧﮕﺎه آنھﺎ آزادی ﺑﮫﺎﯾﯽ دارد‪ .‬اﯾﻦ ﺑﮫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ‬
‫اﻓﺮادی ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎبھﺎی ﻧﺎدرﺳﺖ و ﺟﺎﻣﻌﻪای ﮐﻪ ﮐﻤﮏ ﺑﻪ آنھﺎ را ﺿﺮوری ﻣﯽداﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺘﻌﺎدل ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺑﺮای ﺣﻔﺎظﺖﮐﺮدن ﯾﺎ ﻧﮑﺮدن از اﻓﺮاد در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻄﺎھﺎﯾﺸﺎن ﺑﻪ ﯾﮏ دوراھﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ راه اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن رﻓﺘﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺪل‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﻣﮑﺘﺐ ﺷﯿﮑﺎﮔﻮ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ درﮔﯿﺮ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ؛ ﭼﻮن‬
‫اﻧﺴﺎنھﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺧﻄﺎ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه‪ ،‬آزادی ھﯿﭻ ﺑﮫﺎﯾﯽ‬
‫ﻧﻤﯽﭘﺮدازد‪.‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ ،٢٠٠٨‬رﯾﭽﺎرد ﺗﯿﻠﺮ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎددان و َﮐﺲ ﺳﺎﻧﺴﺘﺎﯾﻦ‪ ،‬ﮐﺎرﺷﻨﺎس ﺣﻘﻮﻗﯽ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﮐﺘﺎﺑﯽ را ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﻠﻨﮕﺮ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﭘﺮﻓﺮوش ﺑﺪل ﺷﺪ و‬
‫اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن رﻓﺘﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ از آن اﺳﺘﻘﺒﺎل ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﭼﻨﺪﯾﻦ واژۀ ﺟﺪﯾﺪ را‬
‫وارد زﺑﺎن ﮐﺮد؛ از ﺟﻤﻠﻪ اﻧﺴﺎنھﺎ و اﯾﮑﻮنھﺎ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﺑﺮای ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﮐﻤﮏ ﺑﻪ‬
‫اﻧﺴﺎنھﺎ در ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی درﺳﺖ و زﯾﺮ ﭘﺎ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻦ آزادیھﺎﯾﺸﺎن راه ﺣﻞھﺎﯾﯽ‬
‫اراﺋﻪ ﮐﺮد‪ .‬ﺗﯿﻠﺮ و ﺳﺎﻧﺴﺘﺎﯾﻦ از دﯾﺪﮔﺎه طﺮﻓﺪار آزادی ﻓﺮدی ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫دﯾﺪﮔﺎه‪ ،‬دوﻟﺖ و ﺳﺎزﻣﺎنھﺎی دﯾﮕﺮ ﺑﺮای آﮔﺎهﮐﺮدن ﻣﺮدم از اﻧﺘﺨﺎبھﺎﯾﯽ ﮐﻪ در‬
‫درازﻣﺪت ﺑﻪ ﺳﻮدﺷﺎن ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻠﻨﮕﺮی ﺑﻪ آنھﺎ ﻣﯽزﻧﻨﺪ‪ .‬طﺮاﺣﯽ ﻋﻀﻮﺷﺪن‬
‫در ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﺣﻘﻮق ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﯽ‪ ،‬ﭘﯿﺶﻓﺮض ﻧﻤﻮﻧﻪای از اﯾﻦ ﺗﻠﻨﮕﺮھﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺑﺎ ﻋﻀﻮﯾﺖ در ﭼﻨﯿﻦ طﺮﺣﯽ آزادی ﮐﺴﯽ ﻣﻮرد ﺗﻌﺮض ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻓﺮد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺰﯾﻨﮥ رد ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد‪ ،‬از آن‬
‫اﻧﺼﺮاف ﺑﺪھﺪ‪ .‬ھﻤﺎنطﻮر ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ دﯾﺪﯾﻢ‪ ،‬ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ ﮐﻪ ﺗﯿﻠﺮ و‬
‫ﺳﺎﻧﺴﺘﺎﯾﻦ آن را ﻣﮫﻨﺪﺳﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ‪ ،‬اﺛﺮی ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ ﺑﺮ ﻧﺘﯿﺠﻪ دارد‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﺗﻠﻨﮕﺮ ﺑﺮ اﺳﺎس روانﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺤﺮاف از اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻌﻤﻮل ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ھﻤﺖ دارد‬
‫و ﺗﻼﺷﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ را ﻣﯽطﻠﺒﺪ؛ ﺿﻤﻦ آﻧﮑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ ھﻤﺮاه‬
‫دارد و اﺣﺘﻤﺎل ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ را زﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦھﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪی ھﺴﺘﻨﺪ و ﻓﺮدی‬
‫را ﮐﻪ ھﻨﻮز ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﭼﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮑﻨﺪ‪ ،‬راھﻨﻤﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢ درﺳﺖ‬
‫ﺑﮕﯿﺮد‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎنھﺎ ﺑﯿﺶ از اﯾﮑﻮنھﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺿﻌﻒ ﺧﻮد‬
‫ﺑﻪوﯾﮋه ﻟﻐﺰشھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬و ﺗﻨﺒﻠﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن‬
‫ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﻣﮫﻢ را ﺑﻪدﻗﺖ ﻣﯽﮔﯿﺮد و از ھﻤﮥ اطﻼﻋﺎت آﻣﺎده اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ آﯾﮑﻮن ﻣﺘﻦ ﻗﺮارداد را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ و درک ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ اﻧﺴﺎنھﺎ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ً اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﮐﺘﯽ ﮐﻪ ﻗﺮاردادھﺎﯾﯽ را ﺑﺪون ﺧﻮاﻧﺪن و اﻣﻀﺎی‬
‫ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬راھﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﺮای ﻣﺨﻔﯽﮐﺮدن اطﻼﻋﺎت ﻣﮫﻢ در ﻣﺘﻦ‬
‫ﻗﺮارداد دارد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺪ ﻣﻀﺮ ﻣﺪل اﻧﺴﺎن ﻣﻨﻄﻘﯽ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮض ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫اﻧﺴﺎنھﺎ ﻧﯿﺎزی ﺑﻪ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﺪارﻧﺪ و ﺗﻨﮫﺎ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ھﻤﮥ اطﻼﻋﺎت‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺪازۀ ﺑﺮﮔﻪھﺎ و ﻧﻮﺷﺘﻪھﺎ و دﺷﻮاری ﮐﻼم‪ ،‬اطﻼﻋﺎت ﺑﯽرﺑﻂ ﻗﻠﻤﺪاد‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و اﯾﮑﻮنھﺎ ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺑﺮﮔﮥ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﭼﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬اﻓﺮاد‬
‫ﺗﻮﺻﯿﻪﮐﻨﻨﺪۀ ﺗﻠﻨﮕﺮ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖھﺎ را ﻣﻮظﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻗﺮاردادھﺎﯾﯽ ﺳﺎده و ﻣﻨﺎﺳﺐ را‬
‫ﺑﺮای ﺧﻮاﻧﺪن و درک اراﺋﻪ دھﻨﺪ‪ .‬ﻧﺸﺎﻧﮥ ﺧﻮﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﻮﺻﯿﻪھﺎ ﺑﺎ ﺑﻌﻀﯽ‬
‫اﻗﺪامھﺎی ﺷﺮﮐﺖھﺎﯾﯽ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدھﻨﺪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎﻧﺸﺎن‬
‫اطﻼﻋﺎت ﮐﻤﺘﺮی درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬دﻧﯿﺎﯾﯽ ﮐﻪ در آن‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖھﺎ ﺑﺎ اراﺋﮥ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﮫﺘﺮ ﺑﺎ‬
‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻮبﺗﺮ از رﻗﺎﺑﺖ آنھﺎ ﺑﺮای اﺑﮫﺎمﺳﺎزی اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﺑﺎرز طﺮﻓﺪاری از آزادی ﻓﺮدی‪ ،‬ﻧﮕﺮش ﺑﻪ آن در ﻣﯿﺎن طﯿﻒ‬
‫ﮔﺴﺘﺮدهای از دﯾﺪﮔﺎهھﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﺧﺺﺗﺮﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﮥ آن‪» ،‬ﺣﻔﻆ ﻓﺮدای‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ«)‪ (٣٨١‬ﻧﺎم دارد ﮐﻪ در ﮐﻨﮕﺮه‪ ،‬اﺋﺘﻼﻓﯽ از ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎران اﻓﺮاطﯽ و‬
‫ﺟﻤﮫﻮریﺧﻮاھﺎن از آن ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﯾﮏ طﺮح اﻗﺘﺼﺎدی اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖھﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﻮد ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮد اﯾﻦ اﺟﺎزه را ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ ﺑﺨﺸﯽ از ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ او را ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺘﯽ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬در ﭘﯽ ھﺮ رﺷﺪ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدی و درﯾﺎﻓﺖ ﺳﻮد اﻓﺰاﯾﺶ دھﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﺲاﻧﺪاز ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪ‬
‫اﻧﺼﺮاف ﺧﻮد را اﻋﻼم ﻧﮑﻨﺪ‪ ،‬اداﻣﻪ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺑﺘﮑﺎر ﺑﺰرگ را رﯾﭽﺎرد ﺗﯿﻠﺮ و ﺷﻠﻮﻣﻮ‬
‫ﺑﻨﺎرﺗﺰی)‪ (٣٨٢‬در ﺳﺎل ‪ ٢٠٠٣‬اراﺋﻪ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﯾﻦ طﺮح اﺑﺘﮑﺎری‪ ،‬اﮐﻨﻮن ﻧﺮخ‬
‫ﭘﺲاﻧﺪاز اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ و آﯾﻨﺪۀ ﻣﯿﻠﯿﻮنھﺎ ﮐﺎرﻣﻨﺪ روﺷﻦﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﯾﺪه ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس اﺻﻮﻟﯽ روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺪن اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﺎ آن آﺷﻨﺎ‬
‫ﺷﺪهاﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﯾﺪه‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺧﺖ ﻓﻮری را ﺑﺎ ﺑﯽﻧﯿﺎزی ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻓﻮری‬
‫ﺣﺬف ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﺲاﻧﺪاز ﺑﺮای اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﻘﻮق‪ ،‬ﺑﺎﺧﺖ را ﺑﻪ ﺑﺮد ﻣﺒﺪل‬
‫ﻣﯽﺳﺎزد و در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﺑﮫﺘﺮ ﻣﯽﺗﻮان آن را ﺗﺤﻤﻞ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬وﯾﮋﮔﯽ‬
‫ﺧﻮدﺑﻪ​ﺧﻮدی‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﻗﺪﯾﻤﯽ‪ ،‬ﺑﺎ وﯾﮋﮔﯽ ﺗﻨﺒﻠﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪٢‬‬
‫ﻢﺳﻮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ھﻤﮥ اﯾﻦ ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺪون ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﺮدن ﻓﺮد ﺑﻪ ﮐﺎری ﮐﻪ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﻧﺪارد‬ ‫ھ ​‬
‫و راھﻨﻤﺎﯾﯽ ﻧﺎدرﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫روش ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ آزادی ﻓﺮدی در ﺑﺴﯿﺎری ﮐﺸﻮرھﺎ از ﺟﻤﻠﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﮐﺮۀ‬
‫ﺟﻨﻮﺑﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاران از ﺟﻤﻠﻪ وزﯾﺮان دﻣﻮﮐﺮات‬
‫ﻪاﻧﺪ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ واﺣﺪ ﮐﻮﭼﮑﯽ طﺮاﺣﯽ‬ ‫اوﺑﺎﻣﺎ ﻧﯿﺰ آن را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘ ​‬
‫ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻋﻠﻮم رﻓﺘﺎری ﺑﺮای ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ در رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ھﺪفھﺎی‬
‫ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎم رﺳﻤﯽ اﯾﻦ ﮔﺮوه‪ ،‬ﺗﯿﻢ ﺑﯿﻨﺶ​ھﺎی رﻓﺘﺎری)‪ (٣٨٣‬اﺳﺖ؛‬
‫وﻟﯽ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﺧﺎرج از آن ﺑﻪ واﺣﺪ ﺗﻠﻨﮕﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﯿﻠﺮ ﻣﺸﺎور‬
‫اﻋﻀﺎی اﯾﻦ ﮔﺮوه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﮔﺎم ﺑﻌﺪی ﮐﺘﺎب ﺗﻠﻨﮕﺮ‪ ،‬ﺳﺎﻧﺴﺘﺎﯾﻦ ﺑﻪ دﻋﻮت اوﺑﺎﻣﺎ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫اطﻼﻋﺎت و ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺷﺪ؛ ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﮐﻪ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺰرگ ﺑﺮاﯾﺶ ﻓﺮاھﻢ ﮐﺮد ﺗﺎ ﭘﯿﺮوی از‬
‫اﺻﻮل روانﺷﻨﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎد رﻓﺘﺎری را در ﺳﺎزﻣﺎن دوﻟﺘﯽ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ در ﮔﺰارش ﺳﺎل ‪ ٢٠١٠‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﻣﻨﻄﻖ ﺗﻮﺻﯿﻪھﺎی اراﺋﻪﺷﺪه را ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ درک ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬از‬
‫ﺟ ﻤ ﻠ ﻪ »اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﻔﺘﻤﺎﻧﯽ ﺷﻔﺎف‪ ،‬ﺳﺎده‪ ،‬ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﻣﻌﻨﺎدار«‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ آﻧﺎن‬
‫ﮔﺰارهھﺎی زﻣﯿﻨﻪای ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﻧﺤﻮۀ ﺑﯿﺎن‪ ،‬اھﻤﯿﺖ ﻓﻮق​اﻟﻌﺎدهای دارد« را ﺑﻪ رﺳﻤﯿﺖ‬
‫ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﭘﯿﺎﻣﺪ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ‪ ،‬ﯾﮏ ﺑﺎﺧﺖ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﻮد‪ ،‬اﺛﺮی‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ از اراﺋﮥ آن ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﯾﮏ ﺑﺮد دارد‪ .‬ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﻠﻤﻮس اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺶﺗﺮ ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی ﺟﺪﯾﺪ اطﻼﻋﺎت ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺧﺖ آﺷﻨﺎ ﺷﺪﯾﺪ‪ .‬از دﯾﮕﺮ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪھﺎی ﮐﺎرﺑﺮدی ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺛﺒﺖ ﻧﺎم ﺧﻮدﮐﺎر اﻓﺮاد در‬
‫ﺑﯿﻤﻪھﺎی ﺳﻼﻣﺖ اﺷﺎره ﮐﺮد؛ ﻧﮕﺎرش ﺟﺪﯾﺪی از راھﻨﻤﺎی رژﯾﻢ ﻏﺬاﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ھﺮم ﻏﺬاﯾﯽ ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﺼﻮﯾﺮی ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار از ﯾﮏ ﺑﺸﻘﺎب ﻏﺬا اﺳﺖ و‬
‫ﻦطﻮر ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮنھﺎی ﺟﺪﯾﺪ‬ ‫ﺗﻌﺎدل در رژﯾﻢ ﻏﺬاﯾﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ھﻤﯿ ​‬
‫در اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﯿﺎم »‪ %٩٠‬ﺑﺪون ﭼﺮﺑﯽ« ﺑﻪ ﺟﺎی »‪ %١٠‬ﭼﺮﺑﯽ« و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﻧﮓ‪ ،‬اﻧﺪازه و‬
‫ﺧﻂﻧﻮﺷﺘﻪھﺎ و رﻧﮓ زﻣﯿﻨﮥ آنھﺎ اﺷﺎره ﮐﺮد‪ .‬اﻧﺴﺎنھﺎ ﺑﺮﺧﻼف اﯾﮑﻮنھﺎ ﺑﺮای‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی درﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص‪ ،‬راهھﺎﯾﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ و‬
‫ﺑﯽﺿﺮر وﺟﻮد دارد‪.‬‬
 ‫دو ﺳﯿﺴﺘﻢ‬

‫در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ذھﻦ‪ ،‬ﮐﺸﻤﮑﺸﯽ ﺑﯿﻦ دو ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺧﯿﺎﻟﯽ ﺗﺼﻮر ﺷﺪ‪:‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﯾﮏ‪ ١‬ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی و ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﭘﺮﺗﻼش‪ .‬اﮐﻨﻮن ﺑﺎ وﯾﮋﮔﯽھﺎی‬
‫ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ اﯾﻦ دو آﺷﻨﺎ ﺷﺪهاﯾﺪ و ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ واﮐﻨﺶھﺎی آنھﺎ را در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎی‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﯿﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﺎطﺮ دارﯾﺪ اﯾﻦ دو ﺳﯿﺴﺘﻢ وﺟﻮد ﺧﺎرﺟﯽ‬
‫ﻧ ﺪ ا ر ﻧ ﺪ ‪» .‬ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ١‬ﻓﻼن ﮐﺎر را ﻣﯽﮐﻨﺪ«‪ ،‬ﻋﺒﺎرت ﺳﺎدهﺗﺮی اﺳﺖ ﺑﺮای ﺑﯿﺎن‬
‫»ﻓﻼن ﮐﺎر ﺑﻪﺻﻮرت ﺧﻮدﺑﻪ​ﺧﻮد اﻧﺠﺎم ﺷﺪ« و »ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺑﺮای اﻧﺠﺎمدادن ﻓﻼن‬
‫ﮐﺎر دﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺷﺪ« ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ اﺳﺖ‪» :‬ﻣﺤﺮکھﺎ ﺷﺪت ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻣﺮدﻣﮏ‬
‫ﭼﺸﻢھﺎ ﺑﺎز ﺷﺪهاﻧﺪ؛ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺎﻣﻞ وﺟﻮد دارد و ﻓﻼن ﮐﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻣﯿﺪوارم ﺷﻤﺎ ھﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻦ اﯾﻦ ﺑﯿﺎن ﺳﯿﺴﺘﻢھﺎ را ﻣﻔﯿﺪ ﺑﺪاﻧﯿﺪ و ﺣﺲ ﮐﺮده‬
‫ﺑﺎﺷﯿﺪ اﯾﻦ دو ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و درﮔﯿﺮ ﭘﺮﺳﺶھﺎﯾﯽ درﺑﺎرۀ وﺟﻮد‬
‫آنھﺎ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ھﺸﺪار ﻣﮫﻢ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﺑﯿﺎن اداﻣﻪ ﻣﯽدھﻢ‪.‬‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ٢‬ھﻮﺷﯿﺎر‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ از ﺧﻮد دارﯾﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻗﻀﺎوت‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮد؛ وﻟﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً اﺣﺴﺎس و اﯾﺪهھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬را ﺗﺄﯾﯿﺪ‬
‫ﯾﺎ اﺻﻼح ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮﯾﺪ ﮐﻪ درﺑﺎرۀ ﯾﮏ ﭘﺮوژه ﺧﻮشﺑﯿﻦ‬
‫ھﺴﺘﯿﺪ؛ زﯾﺮا ﻣﺪﯾﺮ ﭘﺮوژه‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮاھﺮﺗﺎن ﺷﺒﺎھﺖ دارد ﯾﺎ از ﻓﺮدی ﻣﺘﻨﻔﺮﯾﺪ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ‬
‫اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ ﺷﺒﯿﻪ دﻧﺪانﭘﺰﺷﮑﺘﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ از ﺷﻤﺎ ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺣﺎﻓﻈﻪﺗﺎن را ﺑﺮای ﯾﺎﻓﺘﻦ دﻟﯿﻞ ﻣﻨﻄﻘﯽ زﯾﺮ و رو ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ و ﺑﻪطﻮر ﻗﻄﻊ آن را‬
‫ﻣﯽﯾﺎﺑﯿﺪ؛ ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬داﺳﺘﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﻣﯽﺳﺎزﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎور ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ؛ وﻟﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪٢‬‬
‫ﺗﻨﮫﺎ ﺗﻮﺟﯿﻪ ﺑﺮای ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﻧﯿﺴﺖ؛ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺎﻧﻊ ﻓﮑﺮھﺎی اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ و‬
‫ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮﺟﻪﮐﺮدن‪ ،‬ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺎ را در ﺑﺴﯿﺎری ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎ اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﻄﺮھﺎی راﻧﻨﺪﮔﯽ در ﺟﺎدهای ﺑﺎرﯾﮏ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر در ﺑﺴﯿﺎری‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖھﺎ ﺿﺮوری اﺳﺖ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪﮐﺮدن‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎبﮐﺮدن و اﺳﺘﺪﻻلﮐﺮدن‪.‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﻗﮫﺮﻣﺎن ﻣﻨﻄﻘﯽﺑﻮدن ﻧﯿﺴﺖ؛ وﻟﯽ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽھﺎ و داﻧﺶ در دﺳﺘﺮس آن‬
‫ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ھﻤﯿﺸﻪ ھﻨﮕﺎم اﺳﺘﺪﻻلﮐﺮدن دﻗﯿﻖ ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﻢ و ﺧﻄﺎھﺎ‬
‫ھﻤﯿﺸﻪ ﻧﺎﺷﯽ از ﺣﺲھﺎی دروﻧﯽ و ﻧﺎدرﺳﺖ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫‪ ،٢‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ً دﭼﺎر ﺧﻄﺎ ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ؛ ﭼﻮن راه ﺑﮫﺘﺮ را ﻧﻤﯽداﻧﯿﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﺮداﺧﺘﻢ و ﺻﻔﺤﻪھﺎی زﯾﺎدی را ﺻﺮف وﺻﻒ ﺧﻄﺎھﺎی‬
‫ﻗﻀﺎوتھﺎی ﺣﺴﯽ و اﻧﺘﺨﺎبھﺎی آن ﮐﺮدم؛ وﻟﯽ اﯾﻦ ﺗﻌﺪاد‪ ،‬ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ‬
‫ﺑﺮای اﻋﺠﺎز و ﻧﻘﺾھﺎی ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﺣﺴﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺑﻪدرﺳﺘﯽ رﯾﺸﮥ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺷﺘﺒﺎهھﺎی ﻣﺎﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی درﺳﺖ ﻣﺎ را ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻋﮫﺪه دارد‪.‬‬
‫اﻧﺪﯾﺸﻪھﺎ و ﮐﺎرھﺎی ﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از اﻋﺠﺎزھﺎی‬
‫آن‪ ،‬ﻣﺪﻟﯽ اﺳﺖ از دﻧﯿﺎ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﮐﺎﻣﻞ در ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺗﺪاﻋﯽﮔﺮای ﻣﺎ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﺪل ﺷﮕﻔﺘﯽ را از اﺗﻔﺎقھﺎی ﻣﻌﻤﻮل در ﮐﺴﺮی ﮐﻮﺗﺎه از زﻣﺎن ﺗﺸﺨﯿﺺ‬
‫ﻣﯽدھﺪ و ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮھﺎی ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮﻟﯽ آن ﻣﯽﭘﺮدازد‪.‬‬
‫ﺣﺎﻓﻈﻪ‪ ،‬ﻣﮫﺎرتھﺎی ﺑﺴﯿﺎری را در ﺧﻮد ﺟﺎی داده ﮐﻪ طﯽ زﻧﺪﮔﯽ ھﻤﺮاه ﺑﺎ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪﮐﺮدن ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎ ﮐﺴﺐ ﮐﺮده اﺳﺖ؛ ﻣﮫﺎرتھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪطﻮر ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی‬
‫راه ﺣﻞھﺎی ﻻزم را ﺑﺮای ﭼﺎﻟﺶھﺎی ﭘﯿﺶ رو اراﺋﻪ ﻣﯽدھﻨﺪ؛ از دورزدن ﯾﮏ‬
‫ﺗﺨﺘﻪﺳﻨﮓ ﺑﺰرگ در راه ﺗﺎ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﻋﺼﺒﺎﻧﯽﺷﺪن ﯾﮏ ﻣﺸﺘﺮی‪ .‬ﮐﺴﺐ اﯾﻦ‬
‫ﻣﮫﺎرت ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ ﺗﻤﺮﯾﻦ و ﺑﺎزﺧﻮردی ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺳﺮﯾﻊ‬
‫درﺑﺎرۀ ﻓﮑﺮھﺎ و اﻗﺪامھﺎ اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﯿﺎزھﺎ ﺑﺮآورده ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﮫﺎرت ﺷﮑﻞ‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﻗﻀﺎوتھﺎی ﺣﺴﯽ دﻗﯿﻖﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ھﻤﮥ اﯾﻦھﺎ ﮐﺎر ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪١‬‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدی و ﺳﺮﯾﻊ رخ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﻋﻤﻠﮑﺮدی‬
‫ﻣﺎھﺮاﻧﻪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺳﺮﯾﻊ و ﻣﻨﺎﺳﺐ از ﺣﺠﻢ اﻧﺒﻮھﯽ از اطﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﭼﺎﻟﺶ رخ ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ در دﺳﺘﺮس ﺑﺮای آن‪ ،‬ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻧﺒﻮد ﻣﮫﺎرت ﭼﻪ ﻣﯽﺷﻮد؟ ﮔﺎھﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺴﺌﻠﮥ؟=‪ ١٧ ×٢۴‬ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺨﯽ وﯾﮋه‬
‫ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ روﺷﻦ ﻣﯽﺷﻮد ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬ﺿﺮوری اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺑﻌﯿﺪ‬
‫ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺑﻪ ﻣﺤﺪودﯾﺖھﺎﯾﺶ ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ و در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪھﺎﯾﺶ زﯾﺎدهروی ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬در ﭘﺎﺳﺦدادن ﺑﻪ ﯾﮏ‬
‫ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﭘﺮﺳﺶھﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ دﯾﮕﺮ را ﻧﯿﺰ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و ﺷﺎﯾﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﭘﺮﺳﺸﯽ‬
‫ﺳﺎدهﺗﺮ را ﺑﻪ ﺟﺎی ﭘﺮﺳﺶ ﺧﻮاﺳﺘﻪﺷﺪه اراﺋﻪ دھﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ‬
‫اﻟﺰاﻣﺎً آﺳﺎنﺗﺮ از ﭘﺎﺳﺦ اﺻﻠﯽ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺗﻨﮫﺎ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺳﺎدهﺗﺮی دارد و ﺳﺮﯾﻊ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﺎﺳﺦھﺎی ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﻪطﻮر ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ‬
‫ﺻﺤﯿﺢ ھﺴﺘﻨﺪ و ﮔﺎه ﮐﺎﻣﻼ ً ﻧﺎدرﺳﺖاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳ ﯿ ﺴ ﺘ ﻢ ‪ ،١‬آﺳﻮدﮔﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﺮرﺳﯽ اطﻼﻋﺎت را درک ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ وﻟﯽ‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺎﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ھﯿﭻ ھﺸﺪاری ﻧﻤﯽدھﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦھﺎی ﺣﺴﯽ‬
‫ﺧﻮاه واﻗﻌﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﮫﺎرتھﺎ و ﺧﻮاه ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺮﯾﻊ و ﻣﻄﻤﺌﻦ‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬راه ﺳﺎدهﺗﺮی ﺑﺮای ﺗﺸﺨﯿﺺ اﯾﻦ دو ﭘﺎﺳﺦ از ھﻢ‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬ﺗﻨﮫﺎ راه‪ ،‬ﮐﻨﺪﺷﺪن ﭘﺎﺳﺦدادن ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ دوﺑﺎره و ﯾﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪوﺳﯿﻠﮥ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ٢‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﻣﻄﻠﻮب ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫‪ ،١‬ﺑﺎ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮﻟﯽ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺗﻮپ و ﭼﻮب‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﺧﻄﺎھﺎ ﺑﺪﻧﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﻋﻤﻠﮑﺮدی آن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻗﻞ‪ ،‬اﻧﻄﺒﺎق ﺷﺪت‪ ،‬اﻧﺴﺠﺎم ﺗﺪاﻋﯽھﺎ‪،‬‬
‫ﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ‪،‬‬ ‫ﺧﻄﺎھﺎی ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ و ﻧﯿﺰ ﺧﻄﺎھﺎی ادراﮐﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﮑﯿ ​‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽھﺎی ﺑﺪون ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﺑﯿﺶ از اﻧﺪازه و دﯾﮕﺮ ﺧﻄﺎھﺎ را‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺧﻄﺎھﺎ ﭼﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺮد؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻗﻀﺎوتھﺎ و ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی‬
‫ﺧﻮدﻣﺎن و ﻣﺆﺳﺴﻪھﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪،‬‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ دھﯿﻢ؟ ﭘﺎﺳﺦ ﮐﻮﺗﺎه اﯾﻦ اﺳﺖ‪» :‬ﺑﺪون ﺗﻼش ﮐﺎﻓﯽ‪ ،‬ﮐﺎر ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮان‬
‫ﮐﺮد«‪ .‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽداﻧﻢ ﭼﻨﺪان ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ١‬اﻋﺘﻤﺎد ﮐﺮد؛ ﻣﮕﺮ‬
‫در ﺑﺮﺧﯽ زﻣﯿﻨﻪھﺎ ﮐﻪ آن را ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺳﻦ ﻣﯽداﻧﻢ‪ .‬ﺗﻔﮑﺮ ﺣﺴﯽ ﻣﻦ ﺑﻪ ھﻤﺎن‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻨﯽ و ﺷﺪتﮔﺮاﯾﯽ و ﺳﻔﺴﻄﻪﺟﻮﯾﯽ ﻗﺒﻞ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪھﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫نھﺎ‬‫ﻣﻦ ﺗﻨﮫﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪام ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖھﺎﯾﯽ را ﮐﺴﺐ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ در آ ​‬
‫ﺑﺮوز ﺧﻄﺎ ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ‪» .‬اﯾﻦ ﻋﺪد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﯾﮏ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪» «...‬اﮔﺮ‬
‫طﻮر دﯾﮕﺮی ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﻋﻮض ﻣﯽﺷﻮد‪ «...‬در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ در‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺧﻄﺎھﺎی دﯾﮕﺮان ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ از ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺧﻄﺎھﺎی ﺧﻮدم ﺑﻮدم‪.‬‬
‫در اﺻﻞ‪ ،‬راه ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺧﻄﺎھﺎی ﻧﺎﺷﯽ از ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،١‬ﺳﺎده اﺳﺖ‪ :‬ﺗﺸﺨﯿﺺ‬
‫دھﯿﺪ در ﻣﯿﺪان ﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ھﺴﺘﯿﺪ‪ .‬آھﺴﺘﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﯿﺪ و از ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪٢‬‬
‫ﻧﯿﺮوی ﮐﻤﮑﯽ ﺑﺨﻮاھﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎری اﺳﺖ ﮐﻪ دﻓﻌﮥ ﺑﻌﺪ ﺑﺎ دﯾﺪن ﺧﻄﺎی ادراﮐﯽ ﻣﻮﻟﺮ‬
‫ﻻﯾﺮ ﺧﻮاھﯿﺪ ﮐﺮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺧﻄﺎھﺎی ﭘﯿﮑﺎنداری را در ﺟﮫﺖھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺒﯿﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺧﻮاھﯿﺪ داﻧﺴﺖ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺑﺮداﺷﺘﺘﺎن درﺑﺎرۀ طﻮل ﺧﻄﺎھﺎ اﻋﺘﻤﺎد ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ‬
‫اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﻨﻄﻘﯽ ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻧﯿﺎز ﺷﺪﯾﺪی وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻧﻘﺶ را اﯾﻔﺎ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ھﻤﻪ آرزو داﺷﺘﯿﻢ زﻧﮕﯽ وﺟﻮد داﺷﺖ ﮐﻪ ھﻨﮕﺎم ﺧﻄﺎﮐﺮدن ﺑﺎ ﺻﺪای‬
‫ﺑﻠﻨﺪ و ﮔﻮشﺧﺮاش ﻣﺎ را ھﻮﺷﯿﺎر ﻣﯽﮐﺮد؛ وﻟﯽ ﭼﻨﯿﻦ زﻧﮕﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد و‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺧﻄﺎھﺎی ادراﮐﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮارﺗﺮ از ﺧﻄﺎھﺎی ادراﮐﯽ ﺑﯿﻨﺸﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺰﻣﻪھﺎی ﻣﻨﻄﻖ اﺣﺘﻤﺎﻻ ً ﺑﺴﯿﺎر ﺿﻌﯿﻒﺗﺮ از ﻓﺮﯾﺎدھﺎی ﻗﻀﺎوتھﺎی ﺣﺴﯽ‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ در اﺿﻄﺮاب ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺑﺰرﮔﯽ ھﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬زﯾﺮ ﺳﺆال‬
‫ﺑﺮدن ﺣﺲ دروﻧﯽ ﮐﺎری ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺑﻪ دردﺳﺮ اﻓﺘﺎدهاﯾﺪ‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﭼﯿﺰی‬
‫ﮐﻪ اﺻﻼ ً ﻧﯿﺎز ﻧﺪارﯾﺪ‪ ،‬ﺷﮏ و ﺗﺮدﯾﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻼﺻﮥ داﺳﺘﺎن ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﯿﺪان ﻣﯿﻦ وﻗﺘﯽ دﯾﮕﺮان در ﺣﺎل ﭘﺮﺳﻪزدن در آن ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺎدهﺗﺮ از‬
‫زﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮدﻣﺎن آﻧﺠﺎ ھﺴﺘﯿﻢ‪ .‬ﻧﺎظﺮان از ﻧﻈﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﮐﻢﻣﺸﻐﻠﻪﺗﺮﻧﺪ و‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﻨﺸﮕﺮان‪ ،‬ﺑﺎزﺗﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﻣﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﺮای‬
‫ﻣﻨﺘﻘﺪان و ﻏﯿﺒﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪ​ام؛ ﻧﻪ ﺑﺮای ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪﮔﺎن‪.‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎنھﺎ در ﭘﯿﺶﮔﯿﺮی از ﺧﻄﺎھﺎ ﻋﻤﻠﮑﺮدی ﺑﮫﺘﺮ از اﻓﺮاد دارﻧﺪ؛ زﯾﺮا ﺑﻪطﻮر‬
‫طﺒﯿﻌﯽ آھﺴﺘﻪﺗﺮ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻗﺪرت ﺗﻐﯿﯿﺮ اﻋﻤﺎل ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی ﻣﻨﻈﻢ را دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎنھﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻓﮫﺮﺳﺖھﺎی ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ ﻣﻔﯿﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺮﯾﻦھﺎی ﮐﺎرآﻣﺪﺗﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫نھﺎ‬‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ دارای ﻣﺮﺟﻊ ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎ ​‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد واژﮔﺎﻧﯽ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻓﺮھﻨﮕﯽ را ﺷﮑﻞ دھﻨﺪ ﮐﻪ اﻓﺮاد ﺑﺎ‬
‫ﻗﺪمﮔﺬاﺷﺘﻦ در ﻣﯿﺪان ﻣﯿﻦ ﻣﺮاﻗﺐ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﮥ ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﻗﻀﺎوتھﺎ و ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﺑﺴﯿﺎری اﺳﺖ‪ .‬ھﺮ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪای ﺑﺎﯾﺪ راهھﺎﯾﯽ ﺑﺮای‬
‫اطﻤﯿﻨﺎنﯾﺎﻓﺘﻦ از ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﺤﺼﻮلھﺎ از ﻧﻈﺮ طﺮاﺣﯽ‪ ،‬ﺟﻨﺲ ﻣﻮاد و ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻧﮫﺎﯾﯽ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎ ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از‪ :‬ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی ﯾﮏ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﺟﻤﻊآوری اطﻼﻋﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی و ﺗﻔﮑﺮ و ﻣﺮور‪.‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای ﮐﻪ ﻗﺼﺪ دارد ﻣﺤﺼﻮل ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺧﻮد را ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺪام ﺑﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ھﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪھﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻔﮫﻮم ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‪ ،‬اﻣﺮی ﻣﻌﻤﻮل‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻨﺘﺮل ﮐﯿﻔﯽ ﻣﺪام‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﺑﺮای ﻣﺮور ﮐﻠﯽ ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎی اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎنھﺎ ﺑﻪطﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﻓﺎﺟﻌﻪ آن را ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای‬
‫ﺑﮫﺒﻮد ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی‪ ،‬راه ﺑﺴﯿﺎری ﺑﺎﯾﺪ رﻓﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼ ً‪ ،‬ﻧﺒﻮد آﻣﻮزش ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ ﻣﮫﺎرﺗﯽ‬
‫ﺿﺮوری ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺟﻠﺴﺎت ﮐﺎرآﻣﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﭘﺎﯾﺎن‪ ،‬ﺑﺮای اﻧﺘﻘﺎدی ﺳﺎزﻧﺪه زﺑﺎﻧﯽ ﻏﻨﯽﺗﺮ ﺿﺮوری اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻠﻢ ﭘﺰﺷﮑﯽ‪،‬‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺧﻄﺎھﺎی ﻗﻀﺎوت‪ ،‬ﮐﺎری ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ زﺑﺎﻧﯽ دﻗﯿﻖ ﻧﯿﺎز دارد‪.‬‬
‫ﻧﺎم ﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎری‪ ،‬ھﻤﺎﻧﻨﺪ ﻗﻼﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ھﺮ ﭼﯿﺰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪهای درﺑﺎرۀ آن را ﺑﺮ‬
‫ﻣﻸ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ اطﻼﻋﺎﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ‪ ،‬ﻋﻼﺋﻢ‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺒﺖھﺎ و‬
‫درﻣﺎن‪ .‬ﺑﻪطﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻋﻨﻮانھﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ »اﺛﺮ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ذھﻨﯽ«‪» ،‬اﺛﺮ ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪی‬
‫ﻣﺤﺪود« ﯾﺎ »اﻧﺴﺠﺎم ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ«‪ ،‬ھﺮ ﭼﯿﺰی را درﺑﺎرۀ ﺧﻄﺎ‪ ،‬ﻋﻠﺖھﺎی آن‪،‬‬
‫اﺛﺮھﺎﯾﺶ و ﮐﺎری ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان درﺑﺎرۀ آن اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬در دﺳﺘﺮس ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻗﺮار‬
‫ﻣﯽدھﻨﺪ‪.‬‬
‫راﺑﻄﻪای ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﯿﻦ ﺷﺎﯾﻌﺎت دﻗﯿﻖﺗﺮ ﮐﻨﺎر آبﺳﺮدﮐﻦھﺎی ﺷﺮﮐﺖھﺎ و‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﺑﮫﺘﺮ ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎه ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪﮔﺎن در ﺗﺼﻮر ﺷﺎﯾﻌﺎت و اﻧﺘﻘﺎدھﺎی‬
‫آﯾﻨﺪه ﺑﮫﺘﺮ از ﺷﻨﯿﺪن ﺷﮏھﺎی ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﮫﺘﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ھﺮﮔﺎه ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﺪان ﻓﺮھﯿﺨﺘﻪ و ﻣﻨﺼﻒ ﺧﻮد اﻋﺘﻤﺎد ﮐﻨﻨﺪ و ﻗﻀﺎوت درﺑﺎرۀ ﻧﺤﻮۀ ﺷﮑﻞ​ﮔﯿﺮی و‬
‫ﻧﻪﻓﻘﻂ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻣﻄﻠﻮب ﺗﺼﻤﯿﻤﺸﺎن را ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢھﺎی ﺑﮫﺘﺮی‬
‫ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪١. Halo effect‬‬
‫‪٢. Amos Tversky‬‬
‫‪٣. Rimon‬‬
‫‪۴. Steve‬‬
‫‪:Availability heuristic .۵‬‬
‫یھﺎی ﻣﺎ‬
‫ﻢﮔﯿﺮ ​‬
‫اطﻼﻋﺎت در دﺳﺘﺮس و ﺗﺄﺛﯿﺮی ﮐﻪ ﺑﺮ ﺗﺼﻤﯿ ​‬
‫ﯽﮔﺬارد‪.‬‬‫ﻣ ​‬
‫‪۶. Science‬‬
‫‪٧. Gary Klein‬‬
‫‪٨. Herbert Simon‬‬
‫‪٩. Nassim Taleb‬‬
‫‪١٠. The Black Swan‬‬
‫‪:Framing effect.١١‬‬
‫ﺟﻤﻠﻪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻣﺘﻌﺎدل ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬واﮐﻨﺶھﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ را‬
‫ﺑﺮﻣﯽاﻧﮕﯿﺰﻧﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ آدمھﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﺑﺎ ﻋﻘﻼﻧﯿﺖ رﻓﺘﺎر ﻧﮑﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫در واﻗﻊ‬
‫اﯾﻦ‬
‫»اﺛﺮ ﭼﮫﺎرﭼﻮب« اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮیھﺎ ﺳﺎﯾﻪ ﻣﯽاﻧﺪازد‪) .‬م(‬
‫‪١٢. Experiencing self‬‬
‫‪١٣. Remembering self‬‬
‫‪١۴. Keith Stanovich‬‬
‫‪١۵. Richard West‬‬
‫‪:Psychodrama .١۶‬‬
‫ﺳﺎﯾﮑﻮدراﻣﺎ‪ ،‬روﺷﯽ رواندرﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎر در ﻧﻘﺶآﻓﺮﯾﻨﯽ‬
‫ﯽارادی ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻧﮕﺎھﯽ ژرف ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻮدﺑﻪ​ﺧﻮدی و ﺑ ​‬
‫اﯾﻦ روش را ﺟﯿﮑﻮب ال‪.‬‬
‫ﻣﻮرﻧﻮ‬
‫)‪ (Jacob L. Moreno‬اﺑﺪاع ﮐﺮده اﺳﺖ‪) .‬م(‬
‫‪:Existentialist .١٧‬‬
‫ﻣﮑﺘﺒﯽ ﻓﻠﺴﻔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ وﺟﻮد ﻓﺮدی‪ ،‬آزادی و اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮدی ﺗﺄﮐﯿﺪ دارد‪ .‬از‬
‫ﻣﺸﺎھﯿﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار اﯾﻦ ﻣﮑﺘﺐ ﻣﯽﺗﻮان از داﺳﺘﺎﯾﻮﻓﺴﮑﯽ‪ ،‬ﺳﺎرﺗﺮ و ﻧﯿﭽﻪ ﻧﺎم‬
‫ﺑﺮد‪.‬‬
‫)م(‬
‫‪١٨. Christopher chabris‬‬
‫‪١٩. Daniel simons‬‬
‫‪٢٠. The Invisible Gorilla‬‬
‫‪٢١. Müller-Lyer‬‬
٢٢. Cognitive Illusion
٢٣. Clinical wisdom
٢۴. Psychopathic charm
:Metronome .٢۵
‫ اﯾﻦ‬.‫وﺳﯿﻠﻪای دارای آوﻧﮓ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﻮﺳﺎن آن ﺿﺮب​آھﻨﮓ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫وﺳﯿﻠﻪ را ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ​داﻧﺎن و ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺧﺖ ﮔﺎم و ﺿﺮب ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر‬
.‫ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‬
٢۶.Scientific American
٢٧.Eckhard Hess
٢٨. Belladonna
٢٩. Jackson Beatty
٣٠. Attention and Effort
٣١. Berkeley
٣٢. Mihaly Csikszentmihalyi
:Flow.٣٣
‫ ﺣﺎﻟﺖ ذھﻨﯽ وﯾﮋهای ھﻨﮕﺎم اﻧﺠﺎم ﯾﮏ ﮐﻨﺶ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﯾﮏ‬،‫در روان​ﺷﻨﺎﺳﯽ‬
‫ ﭘﺎﯾﺒﻨﺪی ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﮐﺎر و‬،‫ در اﺣﺴﺎﺳﯽ از ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻧﯿﺮو‬،‫ﮐﻨﺸﮕﺮ در زﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﯾﮏ ﮐﺎر‬
‫ﺧﺸﻨﻮدی در ﻓﺮاﯾﻨﺪ اﻧﺠﺎم ﮐﺎر ﻏﻮطﻪور‬
.‫ﻣﯽﺷﻮد‬
(‫)و‬
٣۴. Optimal experience
٣۵. Roy Baumeister
٣۶. Ego depletion
٣٧. Proceedings of the National Academy of Sciences
٣٨. Shane Frederick
٣٩. Princeton
۴٠. Michigan
۴١. Detroit
۴٢. Keith Stanovich
۴٣. Walter Mischel
۴۴. University of Oregon
۴۵. Cognitive Reflection Test
:Impulsive .۴۶
‫ﻓﺮدی ﮐﻪ ﺑﺎ اﻧﮕﯿﺰۀ آﻧﯽ و ﺑﺪون ﻓﮑﺮ واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﯾﺎ رﻓﺘﺎر‬
(‫ )م‬.‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
۴٧. Rationality and the Reflective Mind
۴٨. Self-reinforcing pattern
۴٩. Associatively coherent
۵٠. David Hume
۵١. An EnquiryConcerning Human Understanding
۵٢. Resemblance
۵٣. Contiguity in time and place
۵۴. Causality
‫ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺳﻮپ اﺳﺘﻔﺎده‬puoS ‫ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺻﺎﺑﻮن و‬paoS ‫ در ﻣﺘﻦ ﮐﺘﺎب از واژۀ‬.۵۵
‫ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی‬taE ‫ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺷﺴﺘﻦ و‬hsaW ‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ از واژهھﺎی‬
(‫ )م‬.‫ﺧﻮردن ﺑﻪ ذھﻦ ﻣﯽرﺳﻨﺪ‬
۵۶. John Bargh
۵٧. Florida effect
۵٨. Ideomotor effect
۵٩. Gary Larson
۶٠. Arizona
۶١. Kathleen Vohs
(‫ )م‬.‫ ﻟﻘﺒﯽ ﻣﺘﺪاول ﺑﺮای رھﺒﺮ ﮐﺮۀ ﺷﻤﺎﻟﯽ‬.۶٢
«‫ »ھﻤﺎن‬.۶٣
۶۴. Lady Macbeth effect
۶۵. Timothy Wilson
۶۶. Strangers to Ourselves
۶٧. Larry Jacoby
۶٨. Becoming Famous Overnight
۶٩. Bono
٧٠. Pastness
٧١. Danny Oppenheimer
٧٢. Princeton
٧٣. Artan
٧۴. Taahhut
٧۵. Robert Zajonc
٧۶. Mere exposure effect
٧٧. University of Michigan
٧٨. Michigan State University
٧٩. Sarnoff Mednick
٨٠. Remote Association Test
٨١. Great Barrier Reef
٨٢. Jon
٨٣. Dale Miller
٨۴. Norm theory
٨۵. Fred
٨۶. Jane
٨٧. Albert Michotte
٨٨. Fritz Heider
٨٩. Mary-Ann Simmel
٩٠. Paul Bloom
٩١. The Atlantic
٩٢. Danny Kaye
٩٣. Ann
٩۴. Daniel Gilbert
٩۵. Stumbling on Happiness
٩۶. Baruch Spinoza
٩٧. Confirmation bias
٩٨. Sam
٩٩. Positive test strategy
١٠٠. Joan
١٠١. Solomon Asch
١٠٢. Alan
١٠٣. Ben
١٠۴. James Surowiecki
١٠۵. The Wisdom of Crowds
WYSIATI: WHAT ‫ در ﻣﺘﻦ ﮐﺘﺎب از ﻣﺨﻔﻒ‬.١٠۶
YOU SEE IS ALL THERE IS
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺳﮫﻮﻟﺖ و ﻣﻌﻨﺎدار ﺑﻮدن اﯾﻦ ﻋﻨﻮان و‬
‫ از اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت‬،«‫ﺗﺸﺎﺑﻪ آن ﺑﺎ ﻣﺜﻠﯽ ﻗﺪﯾﻤﯽ »ﻋﻘﻞ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﭼﺸﻤﺸﺎن اﺳﺖ‬
.(‫ )م‬.‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدم‬
١٠٧. Mindik
١٠٨. David Thornton
١٠٩. Thrifty
١١٠. Alex Todorov
١١١. Sum-like variables
:Exxon Valdez .١١٢
‫ در‬١٩٨٩ ‫ ﻣﺎرس‬٢۴ ‫ﯾﮑﯽ از ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻓﺎﺟﻌﻪھﺎی زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ دﻧﯿﺎ ﮐﻪ در‬
‫اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪۀ آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺣﯿﻦ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻔﺖ ﺑﺎ ﯾﮏ ﮐﺸﺘﯽ ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﻧﺎم رخ‬
.‫داد‬
(‫)م‬
‫‪١١٣. Julie‬‬
‫‪ :Grade Point Average .١١۴‬روش ﻧﻤﺮ ​هدھﯽ ﻣﻌﯿﺎر‪) .‬م(‬
‫‪:Ivy Leave .١١۵‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از ھﺸﺖ داﻧﺸﮕﺎه از ﺟﻤﻠﻪ داﻧﺸﮕﺎهھﺎی ھﺎروارد و ﭘﺮﯾﻨﺴﺘﻮن در‬
‫اﯾﺎﻟﺖھﺎی ﺷﻤﺎل ﺷﺮﻗﯽ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪۀ آﻣﺮﯾﮑﺎ ﮐﻪ ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ داﻧﺸﮕﺎهھﺎی ﺟﮫﺎن‬
‫ﺑﻪﺣﺴﺎب‬
‫ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫)م(‬
‫‪ :Shotgun .١١۶‬ﺗﻔﻨﮕﯽ ﺳﺎﭼﻤﻪای‪) .‬م(‬
‫‪ .١١٧‬ﻋﺒﺎرت ﻣﻌﺮوف ارﺷﻤﯿﺪس ھﻨﮕﺎم ﮐﺸﻒ روش ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ ﭼﮕﺎﻟﯽ ﺣﺠﻤﯽ‪.‬‬
١١٨. George Pólya
١١٩. How to Solve It
١٢٠. Paul Slovic
١٢١. Harvard Wainer
١٢٢. Harris Zwerling
١٢٣. Jack
١٢۴. Jill
:Water Cooler Effect .١٢۵
‫بﺳﺮدﮐﻦ و‬ ​ ‫بﺳﺮدﮐﻦ ﺑﻪ ﭘﺪﯾﺪۀ ﻣﺘﺪاول ﺟﻤﻊ​ﺷﺪن ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﺎر آ‬ ​ ‫اﺛﺮ آ‬
‫ﺗﺒﺎدل اطﻼﻋﺎت و ﺷﺎﯾﻌﻪھﺎی روز ﺷﺮﮐﺖ ﮔﻔﺘﻪ‬
.‫ﻣﯽﺷﻮد‬
(‫)م‬
١٢۶. William Feller
١٢٧. Yom Kippur war
١٢٨. Tom Gilovich
١٢٩. Robert Vallone
١٣٠. Red Auerbach
١٣١. Boston Celtics
١٣٢. Gates Fourdetion
١٣٣. Annenberg Foundation
١٣۴. Pew Charitable Trust
:Anchoring effect .١٣۵
‫ ﻗﻀﺎوتھﺎ و در ﻧﮫﺎﯾﺖ‬،‫ﯾﮑﯽ از ﺳﻮﮔﯿﺮیھﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت‬
‫ﻪﺳﺰاﯾﯽ‬ ​ ‫رﻓﺘﺎر و ﺑﺎورھﺎی ﻓﺮد ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑ‬
.‫دارد‬
(‫)و‬
١٣۶. Priming effect
١٣٧. Eldar shafir
١٣٨. Thomas Gilovich
١٣٩. Rabyn le Boeuf
١۴٠. Nick Epley
١۴١. Tomas Mussweiler
١۴٢. Fritz Strack
١۴٣. San Francisco Exploratorium
‫ درﺧﺘﯽ از ﺗﯿﺮۀ ﺳﺮو روﯾﺎن ﺑﺎ‬:Redwood .١۴۴
(‫ )م‬.‫خرﻧﮓ‬
​ ‫ﭼﻮﺑﯽ ﺳﺮ‬
١۴۵. Campbell
١۴۶. Iowa
١۴٧. Sioux City
١۴٨. Adam Galinsky
١۴٩. Eugene
١۵٠. Oregon Research Institute
١۵١.Ann Arbor
١۵٢. Attention and Effort
١۵٣. Norbert Schwarz
١۵۴. Harward Kunreuther
١۵۵. Sarah Lichtenstein
١۵۶. Baruch Fischhoff
١۵٧. Antonio Damasio
١۵٨. Jonathan Haidt
١۵٩. Cass Sunstein
١۶٠. Timur Kuran
١۶١. Availability Cascade
١۶٢. Love Canal
١۶٣. Alar
١۶۴. Lois Gibbs
١۶۵. The Killing Ground
١۶۶. Meryl Strep
(‫ )م‬.‫ ﺳﺎزﻣﺎن ﻏﺬا و داروی آﻣﺮﯾﮑﺎ‬.١۶٧
١۶٨. Probability neglect
١۶٩. Tom w
١٧٠. Base rate
١٧١. Representativeness
١٧٢. Robyn Dawes
١٧٣. Elvis Persely
١٧۴. Money ball
١٧۵. Billy Beanie
:Bayesian statistics .١٧۶
‫ در اﯾﻦ‬.‫ ﯾﮑﯽ از دو ﻣﮑﺘﺐ ﻣﻮﺟﻮد در ﻋﻠﻢ آﻣﺎر اﺳﺖ‬،‫آﻣﺎر ﺑﯿﺰی ﯾﺎ اﺳﺘﻨﺒﺎط ﺑﯿﺰی‬
‫ اﯾﻦ ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ‬.‫ ﺑﻪ ﺗﺨﻤﯿﻦ اوﻟﯿﻪ از ﻣﺠﮫﻮل ﯾﺎ ﻣﺠﮫﻮﻻت ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‬،‫روش‬
.‫ﯽﺷﻮد‬ ​ ‫از اطﻼﻋﺎت ﯾﺎ ﺑﺎور اوﻟﯿﮥ ﻣﺤﻘﻖ ﮐﻪ ﺑﻪ​ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻊ اﺣﺘﻤﺎل رﯾﺎﺿﯽ ﺑﯿﺎن ﻣ‬
‫ ﺑﻪ ﮔﺮدآوری اطﻼﻋﺎﺗﯽ درﺑﺎرۀ ﻣﺠﮫﻮﻻت‬،‫ ﻣﺤﻘﻖ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم​دادن ﻣﺸﺎھﺪاﺗﯽ‬،‫ﺳﭙﺲ‬
‫ ﺗﺎﺑﻊ اﺣﺘﻤﺎل اوﻟﯿﻪ ﺑﻪروز‬،‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﯽﭘﺮدازد و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ اطﻼﻋﺎت ﺟﺪﯾﺪ‬
‫ ﺑﺎ ﺟﻤﻊآوری اطﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ و ﺑﻪروز رﺳﺎﻧﯽ ﺗﻮاﺑﻊ اﺣﺘﻤﺎل‬.‫رﺳﺎﻧﯽ ﻣﯽ​ﺷﻮد‬
 ‫ل دﻗﯿﻖﺗﺮ و ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺑﮫﺘﺮی ﺑﻪ‬ ِ ‫ﯽﺗﻮان ﺗﻮاﺑﻊ ﺗﻮزﯾﻊ اﺣﺘﻤﺎ‬​ ‫ ﻣ‬،‫ﻣﺘﻨﺎظﺮ ﺑﺎ ﻣﺠﮫﻮﻻت‬
‫دﺳﺖ‬
.‫آورد‬
(‫)و‬
١٧٧. Reverend Thomas Bayes
١٧٨. Stephen Jay Gould
١٧٩. Christopher Hsee
١٨٠. John List
١٨١. Bjorn Borg
١٨٢. British Colombia
١٨٣. Venn diagram
١٨۴. Ralph Hertwig
١٨۵. Tour de France
١٨۶. Icek Ajzen
١٨٧.Richard Nisbett
١٨٨. Eugene Borgida
١٨٩. John Brockman
١٩٠. Edge
‫ ﻧﺸﺮﯾﮥ ورزﺷﯽ‬:Sports Illustrated .١٩١
(‫ )م‬.‫آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺎﯾﻢ‬
١٩٢.Sir Francis Galton
١٩٣. Charles Darwin
١٩۴. Regression towards Mediocrity in Hereditary Stature
١٩۵. David Freedman
١٩۶. Max Bazerman
١٩٧. Judgment in Managical Decision Making
١٩٨. Gary Klein
١٩٩. Sources of power
٢٠٠. Kim
٢٠١. Ruth Beyth
:O. J. Simpson .٢٠٢
‫ ﺑﺎزﯾﮑﻦ ﻓﻮﺗﺒﺎل آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ و ھﻨﺮﭘﯿﺸﮥ اھﻞ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‬،‫اورﻧﺘﺎل ﺟﯿﻤﺰ ﺳﯿﻤﭙﺴﻮن‬
‫ ﻧﯿﮑﻮل‬،‫ ﻣﺘﮫﻢ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﻋﻤﺪ ھﻤﺴﺮ ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮد‬١٩٩۴ ‫ او در ﺳﺎل‬.‫آﻣﺮﯾﮑﺎ اﺳﺖ‬
‫ دادﮔﺎه او‬.‫ اﻣﺎ در دادﮔﺎه ﺗﺒﺮﺋﻪ ﺷﺪ‬،‫ﺳﯿﻤﭙﺴﻮن و ﻣﺮدی ﺑﻪ ﻧﺎم ران ﮔﻠﺪﻣﻦ ﺷﺪ‬
‫ آن‬،‫رﮐﻮرددار ﭘﻮﺷﺶ ﺧﺒﺮی در آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻮد و ﺑﺴﯿﺎری ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮان‬
‫را‬
(‫ )و‬.‫»ﻣﺤﺎﮐﻤﮥ ﻗﺮن« ﻟﻘﺐ دادﻧﺪ‬
٢٠٣. Bill Clinton
٢٠۴. Duluth
٢٠۵. George Tenet
٢٠۶. Condoleezza Rice
٢٠٧. Ben Bradlee
٢٠٨. Philip Rosenzweig
٢٠٩.Built to last
٢١٠. Jim Collins
٢١١. Jerry I. Porras
٢١٢. In search of Excellence
٢١٣. Fortune
٢١۴. Most Adlmired Companies
٢١۵. Richard Thaler
٢١۶. Wall Street
٢١٧. Burton Malkeil
٢١٨. A Random walk Down wall Street
٢١٩. Terry Odean
٢٢٠. UC Berkeley
٢٢١. Brad Barber
٢٢٢. Trading is Hazardous to your Wealth
٢٢٣. Boys Will Be Boys
٢٢۴.Philip Tetlock
٢٢۵.Expert Political Judgment: How Good Is It? How Can We Know?
٢٢۶.Gorbachev
٢٢٧.Dart-throwing monkey
٢٢٨.Isaiah Berlin
٢٢٩.Tolstoy
٢٣٠.Ronald Reagan
٢٣١.Paul Meehl
٢٣٢. Clinical vs. Statistical predictions: Prediction: A Theoretical Analysis
and a Reviewof the Evidence.
٢٣٣.Bordeaux
٢٣۴.Orley Ashenfelter
٢٣۵.The Robust Beauty of Improper linear Models in Decision Making
٢٣۶.Mutiple Regression
٢٣٧.Virginia Apgar
٢٣٨.Atul Gawande
٢٣٩.A Checklist Manifesto
:John Henry .٢۴٠
‫ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ از داﺳﺘﺎنھﺎی ﻓﻮﻟﮑﻠﻮر ﺳﯿﺎ ​هﭘﻮﺳﺘﺎن آﻣﺮﯾﮑﺎ ﮐﻪ در رﻗﺎﺑﺘﯽ ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﭼﮑﺸﯽ ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ در ﮐﻮھﯽ ﺣﻔﺎری ﻣﯽ​ﮐﻨﺪ و ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزی در اﯾﻦ رﻗﺎﺑﺖ ﺟﺎن‬
.‫ﻣﯽﺑﺎزد‬
(‫)م‬
٢۴١. Garry Kasparor
٢۴٢. Deep Blue
٢۴٣. Naturalistic Decision Making
٢۴۴. Sources of Power
٢۴۵.Conditions for Intuitive Expertise: A Failure to Disagree
٢۴۶.Malcolm Gladwell
‫ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﺎ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻧﺎم‬:Blink.٢۴٧
(‫)م‬.‫در اﯾﺮان ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‬
٢۴٨.Harding
٢۴٩.Recognition –primed Decision
٢۵٠.Herbert Simon
‫ ﺷﻌﺮ‬:Lewis Corroll .٢۵١
‫ ﺷﻌﺮی ﺑﺎ واژﮔﺎﻧﯽ ﺑﯽﻣﻌﻨﺎﺳﺖ در‬،‫ذﮐﺮﺷﺪه در ﻣﺘﻦ‬
‫ﮐﺘﺎب »آنﺳﻮی آﯾﻨﺪه« ﮐﻪ‬
(‫ )م‬.‫ﺑﻪ اداﻣﮥ داﺳﺘﺎن آﻟﯿﺲ در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻋﺠﺎﯾﺐ ﻣﯽﭘﺮدازد‬
٢۵٢. Robert Hogarth
٢۵٣. Seymour fox
٢۵۴. Hebrew University
٢۵۵. Donald Rumsfeld
٢۵۶. Unknown unknowns
٢۵٧. Planning fallacy
٢۵٨. Bent flyvbjerg
٢۵٩. Dan lovallo
٢۶٠.Thomas Astebro
٢۶١.The Inventor’s Assistance Program
٢۶٢. Ulrike Malmendier
٢۶٣. Geoffrey Tate
٢۶۴. Vancouver Island
٢۶۵. Alberta
٢۶۶. Marta Coelho
٢۶٧. Colin Camerer
٢۶٨. Disney Studios
‫ روز‬:Memorial Day .٢۶٩
‫ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﮐﺸﺘﻪﺷﺪﮔﺎن ارﺗﺶ در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‬
(‫ )م‬.‫آﻣﺮﯾﮑﺎ‬
(‫ )م‬.‫ ﭼﮫﺎرم ژوﺋﯿﻪ‬:Independence Day.٢٧٠
٢٧١. Giovanni Dosi
٢٧٢. Duke University
‫ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻧﺪ‬:Standard & Poor’s .٢٧٣
‫ ﺳﺎزﻣﺎن آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ اﻋﺘﺒﺎرﺳﻨﺠﯽ‬،‫ﭘﻮرز‬
(‫ )و‬.‫اﺳﺖ‬
٢٧۴. Martin Seligman
٢٧۵. Royal Dutch Shell
٢٧۶. Bernoulli
٢٧٧. Bruno Frey
٢٧٨. Econs
٢٧٩. John von Neumann
٢٨٠. Oskar Morgenstern
٢٨١. Prospect Theory: An Analysis of Decision under Risk
٢٨٢. Econometrica
٢٨٣. Psychophysics
٢٨۴. Gustav Fechner
٢٨۵. St. Petersburg
٢٨۶. Anthony
٢٨٧. Betty
٢٨٨. Daniel Gilbert
٢٨٩. Penny
٢٩٠. Harry Markowitz
٢٩١. loss aversion ratio
٢٩٢. Matthew Rabin
٢٩٣. Monty Python
٢٩۴. Indifference map
٢٩۵. University of Rochester
٢٩۶. Richard Rosett
٢٩٧. University of Chicago Graduate School of Business
٢٩٨. The Russell Sage Foundation
٢٩٩. Jack Knetsch
٣٠٠. Vernon Smith
 ‫ اﻣﺘﯿﺎز ﭘﺎر در ﺑﺎزی‬:Par .٣٠١
‫ ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻌﺪاد ﺿﺮﺑﺎت ﺗﻌﯿﯿﻦﺷﺪه اﻣﺘﯿﺎز‬.‫ﮔﻠﻒ‬
(‫ )و‬.‫آوردن‬
‫ واردﮐﺮدن ﺗﻮپ ﺑﻪ‬:.bridie .٣٠٢
.‫ﺳﻮراخ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺿﺮﺑﮥ ﮐﻤﺘﺮ از ﭘﺎی ﻣﺸﺨﺺﺷﺪه‬
(‫)م‬
‫ در ﻓﺎرﺳﯽ‬:Amygdala .٣٠٣
‫ﯽﺷﻮد ﮐﻪ از واژه ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ‬ ​ ‫ﺑﺎداﻣﻪ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣ‬
،‫ اﯾﻦ ﻋﻀﻮ ﺑﺎداﻣﯽﺷﮑﻞ‬.‫ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ »ﺑﺎدام« ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ‬Amygdala
(‫ )و‬.‫ﻗﺴﻤﺘﯽ از دﺳﺘﮕﺎه ﮐﻨﺎرهای )ﻟﯿﻤﺒﯿﮏ( در ﻣﻐﺰ اﺳﺖ‬
٣٠۴. Paul Rozin
٣٠۵. Bad Is Stronger Than Good
٣٠۶. John Gottman
٣٠٧. Michel Cabanac
٣٠٨. Devin Pope
٣٠٩. Maurice Schweitzer
٣١٠. Bogey
٣١١. Tiger Woods
٣١٢.American Economic Review
٣١٣. David Cohen
٣١۴. Eyal Zamir
٣١۵. Possibility effect
٣١۶. Certainty effect
٣١٧. Maurice Allais
٣١٨. Paul Samuelson
٣١٩. Kenneth Arrow
٣٢٠. Milton Friedman
٣٢١. Jimmie Savage
٣٢٢. Chris Guthrie
‫ در ﺻﺤﻨﮥ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه دو ﺣﺰب ﻣﮫﻢ و ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ دﻣﻮﮐﺮات و‬.٣٢٣
(‫ )م‬.‫ ﺑﺎزﯾﮕﺮان اﺻﻠﯽاﻧﺪ و دﯾﮕﺮ ﺣﺰبھﺎ ﻧﻘﺶ ﮐﻢرﻧﮓﺗﺮی دارﻧﺪ‬،‫ﺟﻤﮫﻮریﺧﻮاه‬
٣٢۴. Craig Fox
٣٢۵. Chicago Bulls
٣٢۶.Lakers
٣٢٧. Money, Kisses, and Electric Shocks: On the Affective Psychology of
Risk
٣٢٨. Seymour Epstein
٣٢٩. Mr. Jones
٣٣٠. Ralph Hertwig
٣٣١. Ido Erev
٣٣٢. Adele
٣٣٣. Brian
‫« اﺳﺘﻔﺎده‬few, you lose a few you win a» ‫ در ﻣﺘﻦ اﺻﻠﯽ ﮐﺘﺎب از ﻋﺒﺎرت‬.٣٣۴
‫ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ دﯾﺪم ﺑﺎ‬.‫ﺷﺪه ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی »ﮐﻤﯽ ﻣﯽﺑﺮﯾﺪ و ﮐﻤﯽ ﻣﯽﺑﺎزﯾﺪ« اﺳﺖ‬
.(‫ )م‬.‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﺶزﻣﯿﻨﮥ ﻓﺮھﻨﮕﯽ و ادﺑﯽ ﻣﻮﺟﻮد از اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻢ‬
٣٣۵. Blueberry Tiles
٣٣۶. Tiffany Motors
٣٣٧. Disposition effect
٣٣٨. Sunk-cost fallacy
٣٣٩. Blackjack
٣۴٠. Dale Miller
٣۴١. Cathy McFarland
٣۴٢. Sarah Lichtenstein
٣۴٣. David Grether
٣۴۴. Charles Plott
٣۴۵. American Economic Review
٣۴۶. Christopher Hsee
٣۴٧. Evaluability hypothesis
:Neuroeconomics .٣۴٨
‫ اﻗﺘﺼﺎد و‬،‫نﺷﻨﺎﺳﯽ‬​ ‫ﻧﺎم ﺷﺎﺧﻪای ﺟﺪﯾﺪ از داﻧﺶ و ﻧﻘﻄﮥ ﺗﻼﻗﯽ روا‬
‫ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت اﻧﺴﺎن از دﯾﺪ اﯾﻦ ﻋﻠﻮم‬،‫ ھﺪف از آن‬.‫ﻋﺼﺐﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺖ‬
.‫اﺳﺖ‬
(‫)و‬
٣۴٩. Thomas Schelling
٣۵٠. Choice and Consequence
٣۵١. Kennedy
:Sunk .٣۵٢
‫ ھﺰﯾﻨﻪای اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺲ از اﯾﻦ‬،‫ ھﺰﯾﻨﮥ ﺷﻨﺎور‬،‫در اﻗﺘﺼﺎد و ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺗﺠﺎری‬
‫ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻧﻤﯽﺗﻮان آن را ﺟﺒﺮان‬
.‫ﮐﺮد‬
(‫)و‬
٣۵٣. Science
٣۵۴. Richard Larrick
٣۵۵. Jack Soll
٣۵۶. Miles per gallon (MPG)
٣۵٧. Nudge
٣۵٨. Utility
٣۵٩. Jeremy Bentham
٣۶٠. Introduction to the Principles of Morals and Legislation
٣۶١. Francis Edgeworth
٣۶٢. Don Redelmeier
٣۶٣. la traviata
٣۶۴. Verdi
٣۶۵. violetta.
٣۶۶. Ed Diener
٣۶٧. Jen
٣۶٨. Day Reconstruction Method
٣۶٩. Alan Krueger
٣٧٠. Gallup World Poll
٣٧١. Cantril Self-Anchoring Striving Scale
٣٧٢. Andrew Clark
٣٧٣. Yannis Georgellis
٣٧۴. German Socio-Economic Panel
٣٧۵. Beruria Cohn
٣٧۶. Miswanting
٣٧٧. Milton Friedman
٣٧٨. Free to Choose
٣٧٩. Theory of Rational Addiction
٣٨٠. Gary Becker
٣٨١. Save More Tomorrow
٣٨٢. Shlomo Benartzi
٣٨٣. Behavioural Insight Team