‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ‪،‬‬

‫ﺗﻌﺎرﻳﻒ و اﺻﻄﻼﺣﺎت ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‬

‫‪1‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪ .1-1‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ اﺻﻮﻻً ﺑﻪ وﺳﺎﺋﻠﻲ اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر و ﺑﺪون ﻛﻤﻚ‬
‫ﺧﺎرﺟﻲ ﻳﻚ ﺳﻠﺴﻠﻪ اﻋﻤﺎل ﺧﻮد را ﺑﺮرﺳﻲ و اﮔﺮ اﺧﺘﻼﻓﻲ ﺑﺎ وﺿﻊ ﻳﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ آن را‬
‫اﺻﻼح ﻛﻨﻨﺪ در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎ ذﻛﺮ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﺋﻲ ﺑﺎ ﻃﺮزﻛﺎر و اﺟﺰاء ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ‬
‫آﺷﻨﺎ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬
‫‪ . 2-1‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل درﺟﻪ ﺣﺮارت‬
‫ﺷﻜﻞ زﻳﺮ را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻳﻢ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺪﺳﺖ آوردن آب ﮔﺮم ﺑﺎ دﻣﺎي ﻣﻌﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬دﻣﺎﺳﻨﺠﻲ درﺳﺖ در‬
‫ﻣﺤﻞ ﺧﺮوﺟﻲ آب ﮔﺮم ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻴﻢ ﺗﺎ دﻣﺎي واﻗﻌﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ اﻳﻦ دﻣﺎ ﺧﺮوﺟﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻛﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ دﻣﺎﺳﻨﺞ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ و درﺟﻪ آن را ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻣﻘﺪار ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﺷﺪه)‪(desired value‬ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻘﺪار دﺑﻲ ﺑﺨﺎر را ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻦ ﺷﻴﺮ ﺑﺨﺎر ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺗﺼﺤﻴﺤﻲ‬
‫ﻻزم ﻛﻨﺪ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ دﻣﺎﺳﻨﺞ دﻣﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ دﻣﺎي آن ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه)اﻧﺴﺎن( ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺘﺮل را در ﺟﻬﺖ ﻣﺨﺎﻟﻒ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﺗﺎ دﻣﺎ‪ ،‬در‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪1-1‬‬
‫ﻛﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺘﺮل درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﺨﺰن ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺘﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد)‪(manual control‬ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﮕﺎه‬
‫ﻛﺮدن اﭘﺮاﺗﻮر ﺑﻪ دﻣﺎﺳﻨﺞ دﻣﺎ را ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻦ و ﺑﺎزﻛﺮدن ﺷﻴﺮ ﺑﺨﺎر در ﻳﻚ اﻧﺪازه ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ ﻣﻲ دارد‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﺧﺮوﺟﻲ)دﻣﺎي آب( ﺑﻪ ﻛﻤﻚ دﻣﺎﺳﻨﺞ ﺗﻌﻴﻴﻦ و ﺑﺎ دﻣﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه و ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻟﺬا اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻴﺪﺑﻚ ﺑﺎ ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺴﺘﻪ دﺳﺘﻲ‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﻮق ﺑﻪ ﺟﺎي اﻧﺴﺎن)ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه( ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻳﻚ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﺧﻮدﻛﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺷﻜﻞ زﻳﺮ‬

‫‪2‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪2-1‬‬
‫در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬دﻣﺎي واﻗﻌﻲ آب ﮔﺮم ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي دﻣﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺳﭙﺲ ﻣﻘﺪار آن ﺑﻪ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﺧﻮدﻛﺎر ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻘﺪار اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه )‪ measurement value‬ﻳﺎ ‪process‬‬
‫‪(value‬ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه )‪ desired value‬ﻳﺎ ‪(set point‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺪه و در ﺻﻮرت اﺧﺘﻼف‬
‫ﺑﺼﻮرت ﺧﻮدﻛﺎر ﺑﻪ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺨﺎر ﻓﺮﻣﺎن ﺻﺎدر ﻣﻲ ﺷﻮد و آن را ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺎز ﻳﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﻄﺎﺋﻲ ﻛﻪ در ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﺧﻮدﻛﺎر ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ ﭘﺲ از ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه)‪(Actuator‬وارد ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﺧﻮدﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد را ﻛﻨﺘﺮل اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ) ‪Automatic‬‬
‫‪(control‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮات دﻣﺎي ﻣﺤﻴﻂ و دﻣﺎي آب ﺳﺮد ورودي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻏﺘﺸﺎﺷﺎت‬
‫ﺧﺎرﺟﻲ)‪(disturbace‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل دﺳﺘﻲ و ﺧﻮدﻛﺎر ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ در اوﻟﻲ ﭼﺸﻢ ﻫﺎي اﻧﺴﺎن ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان وﺳﻴﻠﻪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي دﻣﺎ و ﻣﻐﺰ او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﻨﺪه ﺧﻄﺎ و ﻓﺮﻣﺎن دﻫﻨﺪه ﻗﺴﻤﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه و‬
‫ﻣﺎﻫﻴﭽﻪ ﻫﺎي او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻓﻮق ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻠﻮك دﻳﺎﮔﺮام زﻳﺮ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪3-1‬‬

‫‪ .3-1‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻊ‪:‬‬

‫‪3‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪4-1‬‬
‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﻮق ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺳﻄﺢ آب‪ ،‬در ﻳﻚ ارﺗﻔﺎع ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺳﻄﺢ آب در‬
‫ﻣﺨﺰن را در ﻳﻚ ﺣﺪ ﻣﻄﻠﻮب ﻧﮕﺎه دارﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺪ ﻣﻄﻠﻮب ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻳﺎ ‪ set point‬ﻳﺎ ﻣﻘﺪار‬
‫ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل )‪(desired value‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺨﺰن ﺷﺮوع ﺑﻪ ﭘﺮ ﺷﺪن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ارﺗﻔﺎع اﻳﻦ ﻣﺨﺰن‬
‫در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﺮوﺟﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﺮوﺟﻲ در ﻫﺮ زﻣﺎن ﺗﻮﺳﻂ وﺳﻴﻠﻪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي‬
‫ﺳﻄﺢ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه و در ﻗﺴﻤﺖ دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد و اﺧﺘﻼف‬
‫دوﻣﻘﺪار ﺑﻌﺪ از ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﻄﺎ ﺑﻪ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ آن و ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ‬
‫اﺧﺘﻼف‪ ،‬ﺷﻴﺮ آب ورودي را ﺑﺎز ﻳﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ و اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺗﺎ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻄﻠﻮب ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﺮﺳﺪ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ وﻗﺘﻲ اﺧﺘﻼف ﺻﻔﺮ ﺷﻮد ﺳﻄﺢ ﻫﻤﻮاره ﺛﺎﺑﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ اﻳﻦ‬
‫ﺳﻄﺢ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات دﺑﻲ ﺧﺮوﺟﻲ و ورودي آب ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﺠﺪداً ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺘﺮل‬
‫اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺣﺎل اﮔﺮ اﺟﺰاء ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻠﻮك ﻣﺠﺰا ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛﻨﻴﻢ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪5-1‬‬
‫ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺘﻲ)‪(manual‬ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ اﭘﺮاﺗﻮر ﻫﻢ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ‬
‫ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ارﺗﻔﺎع ﻣﺨﺰن ﻧﮕﺎه ﻛﺮده و ﻫﺮ وﻗﺖ ارﺗﻔﺎع از آن ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺎﻻ و ﻳﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ را‬
‫ﻧﺸﺎن داد‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﻛﺮدن ﺷﻴﺮ ورودي ﺑﺎﻋﺚ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻦ آب ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻳﻚ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺳﻄﺢ و دﺳﺘﮕﺎه ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻨﺪه اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻮدﻛﺎر‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻧﺤﻮه ﻛﻨﺘﺮل ارﺗﻔﺎع ﻣﺨﺰن ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪6-1‬‬
‫‪ .4-1‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﻣﺨﺰن‬

‫ﺷﻜﻞ ‪8-1‬‬
‫دراﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺪف ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﮔﺎز ﻣﺨﺰن در ﻳﻚ ﻓﺸﺎر ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﻧﺮخ ﻣﺼﺮف ﮔﺎز در ﺧﺮوﺟﻲ ) ‪ (Qo‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﺼﺮف زﻳﺎدﺗﺮ ﺷﺪه‬
‫ﻓﺸﺎر داﺧﻞ ﻣﺨﺰن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﻪ ﺳﻌﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻴﺰان ﮔﺎز ورودي ﺑﻪ ﻣﺨﺰن ) ‪ (Qi‬ﻓﺸﺎر داﺧﻞ‬
‫ﻣﺨﺰن را در ﻫﺮ ﺣﺎل روي ﻣﻘﺪاري ﻛﻪ در ﻧﻘﻄﻪ ‪ set point‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ اﻟﺒﺘﻪ در‬
‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺼﺮف در ﺧﺮوﺟﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات دﻣﺎي ﻣﺤﻴﻂ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺸﺎر‬
‫داﺧﻞ ﻣﺨﺰن ﮔﺮدد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮاﺣﻞ اﺧﺘﻼل ﻳﺎ اﻏﺘﺸﺎش)‪(Disturbance‬در ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻨﺘﺮل دﺳﺘﻲ)‪(manual‬ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﻣﺨﺰن‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ رﮔﻮﻻﺗﻮر ﻓﺸﺎر ﺗﻨﻈﻴﻢ دﺳﺘﻲ ﻛﻪ روي‬
‫ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺼﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻓﺸﺎر ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ از روي دﺳﺘﮕﺎه ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ در ﻣﻘﺪار دﻟﺨﻮاه ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ‬

‫‪5‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫داﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ درواﻗﻊ ﻣﻐﺰ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ در اﻳﻨﺠﺎ‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ )‪(s-p‬ﺑﺎ ﻓﺸﺎر داﺧﻞ ﻣﺨﺰن)ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ( ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﻌﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫رﮔﻮﻻﺗﻮر ﻓﺸﺎر دﺳﺘﻲ و اﻋﻤﺎل آن ﺑﻪ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻓﺸﺎر داﺧﻞ ﻣﺨﺰن را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ درﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﻓﺸﺎر داﺧﻞ ﻣﺨﺰن اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه و ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﻳﺎ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻨﺪه ﺷﺪه و ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﻄﻠﻮب ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد در ﺻﻮرت ﺧﻄﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ روي رﮔﻮﻻﺗﻮر ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل اﻋﻤﺎل ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻦ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ورودي‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻓﺸﺎر‬
‫داﺧﻞ ﻣﺨﺰن ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻛﻪ ﺑﻠﻮك دﻳﺎﮔﺮام اﺟﺰاء ﻛﻨﺘﺮل اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪9-1‬‬
‫در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎ ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﭘﺮوﺳﻪ و اﻃﺎق ﻓﺮﻣﺎن از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ )در ﻣﺤﻠﻬﺎﺋﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺧﻄﺮ اﻧﻔﺠﺎر وﺟﻮد دارد( و ﻳﺎ ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﻏﻴﺮه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺷﻜﻞ ﺑﻌﺪ ﻧﺤﻮه ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر داﺧﻞ ﻣﺨﺰن ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪9-1‬‬
‫‪.5-1‬ﺗﻌﺎرﻳﻒ و اﺻﻄﻼﺣﺎت در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ‪:‬‬
‫در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻌﺎرﻳﻒ و اﺻﻄﻼﺣﺎت ﻛﻪ ﺑﺮاي درك ﺑﻬﺘﺮ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻻزم ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ‬
‫ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل )‪ :(plant‬ﻫﺮ وﺳﻴﻠﻪ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻮره ﮔﺮﻣﺎ زا ﻳﺎ‬
‫ارﺗﻔﺎع ﻣﺨﺰن آب‪ ...‬دﺳﺘﮕﺎه ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ)‪ :(process‬در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻟﻐﺎت‪ ،‬واژه ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اي اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ از‬
‫ﻳﻚ ﺳﺮي ﺗﺤﻮﻻت زﻧﺠﻴﺮه اي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻧﺘﻴﺠﻪ اي ﻣﻄﻠﻮب ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ)‪ :(System‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از اﺟﺰا را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﻳﺎ ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﻌﻴﻨﻲ ﻃﺒﻖ ﺿﻮاﺑﻂ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد از‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼً اﻧﺴﺎن ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ اﺳﺖ ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﺟﺰﺋﻲ ﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﺮدش ﺧﻮن‪ ،‬ﺗﻨﻔﺲ‪،‬‬
‫اﻋﺼﺎب و ﺣﺮﻛﺖ‪...‬‬

‫‪7‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫و ﻳﺎ ﻣﻮﺗﻮر ﻳﻚ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻧﻴﺰ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ و ‪...‬‬
‫در ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺳﻴﺴﺘﻢ دو ﻛﻠﻤﻪ اﺟﺰا و ﻛﺎر ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ دارﻧﺪ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻫﺪف از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ و ﻃﺮح ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎ را ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻫﺪف از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻲ ﺑﺮدن ﺑﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻛﺎر آن اﺳﺖ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت و راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ‬
‫اﺟﺰا آﻧﻬﺎ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺼﻮد از ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻳﺎﻓﺘﻦ و ﺗﺮﻛﻴﺐ اﺟﺰاﺋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ آﻧﻬﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎر ﺑﺨﺼﻮﺻﻲ را‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ .6-1‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﺧﻮدﻛﺎر ‪:‬‬
‫اﺻﻮﻻً ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻮدﻛﺎر ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر و ﺑﺪون ﻛﻤﻚ ﺧﺎرﺟﻲ‬
‫ﻳﻚ ﺳﻠﺴﻠﻪ از اﻋﻤﺎل ﺧﻮد را ﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬اﮔﺮاﺧﺘﻼﻓﻲ ﺑﺎ وﺿﻊ ﻳﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﺻﻼح ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﭼﻨﻴﻦ وﺳﺎﺋﻞ و ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺗﺎ ﺣﺪود زﻳﺎدي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﻣﺘﻔﻜﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻳﺎ‬
‫وﻇﻴﻔﻪ اي ﻛﻪ از ﻗﺒﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻌﻴﻨﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم‬
‫ﻳﻚ ﺳﺮي ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻌﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫در ﻛﻨﺘﺮل ﻋﺎﻣﻞ را ورودي ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﻧﺘﻴﺠﻪ را در ﺧﺮوﺟﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﺑﻠﻮك دﻳﺎﮔﺮام ذﻳﻞ‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪10-1‬‬
‫ﻣﺜﻼً ﻛﻠﻴﺪ ﺑﺮق را ﻣﻲ ﺗﻮان ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎده ﻓﺮض ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر دادن زﺑﺎه ﻛﻠﻴﺪ)ورودي( ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﺑﺮق)ﺧﺮوﺟﻲ( در ﻣﺪار ﺟﺎري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﺎ ﻣﺜﻼً دﻣﺎي ﻣﺤﻴﻂ روي ﻳﻚ دﻣﺎﺳﻨﺞ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺟﻴﻮه در‬
‫ﻟﻮﻟﻪ دﻣﺎﺳﻨﺞ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮده و ارﺗﻔﺎع آن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ دﻣﺎﺳﻨﺞ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻓﺮض ﻛﺮد ﻛﻪ ورودي آن دﻣﺎي ﻣﺤﻴﻂ و ﺧﺮوﺟﻲ آن ارﺗﻔﺎع ﺟﻴﻮه در ﻟﻮﻟﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪11-1‬‬

‫‪8‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﻳﺎ ﻣﺜﻼً در ﻳﻚ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ورودﻳﻬﺎي آن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﭘﺎ روي ﭘﺪال ﮔﺎز ﻳﺎ ﺗﺮﻣﺰ و ﻋﻤﻞ دﺳﺖ ﻛﺎري ﻓﺮﻣﺎن‬
‫و ﺧﺮوﺟﻴﻬﺎي آن را ﺳﺮﻋﺖ و ﺟﻬﺖ ﺣﺮﻛﺖ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ‪:‬‬
‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﺑﺘﻮان ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻨﺎﺳﺐ ورودي‪ ،‬ﺧﺮوﺟﻲ را ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ داد ﻳﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﺮد‪ .‬در ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﭘﺮوﺳﻪ ﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮارد ﻫﺪف‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ)‪ (Regulation‬ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎر)‪(set point‬ﻣﻄﻠﻮب و ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻛﻨﺘﺮل ‪:‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻪ دو ﻧﻮع ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺎز و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات‬
‫ورودي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاﺳﺎس اﻃﻼع از ﻣﺪل ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﻳﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد و ﺑﺪون اﻃﻼع از‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در آن ﺻﻮرت ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺎز )‪(open loop system‬ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻴﻢ‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ورودي ﺑﺮاﺳﺎس اﻃﻼع از ﺧﺮوﺟﻲ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﺣﻠﻘﻪ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ)‪(closed loop sestem‬ﻳﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻴﺪﺑﻚ)‪(Feed back‬ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺎز‪:‬‬
‫ﺑﻠﻮك ﻛﻠﻲ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎ ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺎز در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﻠﻮك دﻳﺎﮔﺮام‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻪ ﻫﺮ ﺑﻠﻮك ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﭘﻴﻜﺎﻧﻬﺎي ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ آن ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ‬
‫ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎي ورودي و ﺧﺮوﺟﻲ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪12-1‬‬

‫در اﻳﻦ ﻧﻮع ﺳﻴﺴﺘﻢ ورودي ﺑﺮاﺳﺎس اﻃﻼع ﻗﺒﻠﻲ از ﻣﺪل ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻌﻴﻦ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫اﻋﻤﺎل ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﺷﻜﻞ ﺳﻴﮕﻨﺎل ورودي را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﻣﺤﺮك داراي ﺗﻮازن زﻳﺎد ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺎس ﺳﻴﮕﻨﺎل درﻳﺎﻓﺘﻲ از ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺮوي ﻻزم را اﻋﻤﺎل ﻧﻤﻮده و‬
‫ﺣﺮﻛﺎت ﻻزم را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﻛﺎر دﺳﺘﮕﺎه ﻳﺎ ﭘﺮوﺳﻪ ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻨﺘﺮل و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﺑﺎ ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺎز در اﺛﺮ ﺧﻄﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺪل ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﺎ ﺗﺤﺮﻳﻜﺎت ﺧﺎرﺟﻲ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ‪،‬‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ دﺳﺘﮕﺎه ﻋﻤﻮﻣﺎً داراي ﻣﻘﺪاري ﺧﻄﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪9‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫و اﮔﺮ ﺿﻤﻦ ﺣﺮﻛﺖ اﺣﻴﺎﻧﺎً ﺷﺨﺺ ﻛﻤﻲ ﺑﻪ ﭼﭗ و راﺳﺖ ﻣﻨﺤﺮف ﺷﻮد)اﺧﺘﻼﻻت در ﺧﺮوﺟﻲ( اﺧﺘﻼف‬
‫ﺑﻴﻦ ﻣﺤﻞ ﻫﺪف ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ)ورودي( و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺷﺨﺺ)ﺧﺮوﺟﻲ( ﺗﺄﺛﻴﺮي در ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﺻﻮﻻً ﺷﺨﺺ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﺴﺘﻪ دﻗﻴﻘﺎً ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻣﻘﺼﺪ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل دﻳﮕﺮ در ﺧﺼﻮص ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎ ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺎز ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎر ﻟﺒﺎﺳﺸﻮﺋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻋﻤﺎﻟﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﺗﺎﻳﺪ زدن‪،‬‬
‫ﺷﺴﺘﺸﻮ‪ ،‬آب ﻛﺸﻴﺪن‪ ،‬ﺧﺸﻚ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺮﺣﻠﻪ اي اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺪون آﻧﻜﻪ ﺧﺮوﺟﻲ آن ﺑﺮ روي‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﺗﺄﺛﻴﺮي ﺑﮕﺬارد‪.‬‬
‫و ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ وﻗﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻗﺖ زﻳﺎدي ﻻزم ﻧﺒﺎﺷﺪ و اﻏﺘﺸﺎش ﺧﺎرﺟﻲ و ﻋﻼﺋﻢ ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ روي‬
‫روي آن اﺛﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل دﻳﮕﺮ در ﻣﻮرد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺎز‪ ،‬ﭘﺮواز ﺧﻠﺒﺎن ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﻳﺎ ﻧﺎﺧﺪا ﻳﻚ ﻛﺸﺘﻲ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻗﻄﺐ‬
‫ﻧﻤﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ اﻳﺪه آل ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻗﻄﺐ ﻧﻤﺎ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و از ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻨﺤﺮف‬
‫ﻧﺸﻮد‪ .‬وﻟﻲ اﮔﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا و ﺑﺎد ‪ ...‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ اﻧﺴﺎن ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﺴﻴﺮ آﻫﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ از ﻣﺴﻴﺮ اﺻﻠﻲ و ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺧﻮد ﻣﻨﺤﺮف ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺴﺘﻪ‪:‬‬
‫ﺑﻠﻮك ﻛﻠﻲ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎ ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺴﺘﻪ )ﻓﻴﺪﺑﻚ( ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪13-1‬‬
‫در اﻳﻨﺠﺎ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاﺳﺎس ورودي ﻣﺮﺟﻊ و ﺧﺮوﺟﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻣﻘﺪار ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮ و ﻣﺒﺪل ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻨﺪه ارﺳﺎل ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﻄﺎ ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه‬
‫اﻋﻤﺎل ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ .7-1‬اﻏﺘﺸﺎﺷﺎت ﻳﺎ اﺧﺘﻼل )‪: (disdurbance‬‬

‫اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ورودي ﻫﺎي ﻓﺮﻋﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ورودي ﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻳﺎ ﻣﺰاﺣﻢ در‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻄﻠﻮب ﻧﺮﺳﺪ‪.‬‬

‫‪10‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﻣﺜﻼً در ﭘﺮواز ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﺑﺪون ﺧﻠﺒﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺸﺎر ﺟﻮ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ درﺟﻪ ﺣﺮارت‪ ،‬ﺑﺎد و ﻃﻮﻓﺎن‪ ...‬ﻛﻪ ﺑﺮوي ﺳﻜﺎن‬
‫ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ وارد ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺟﺰء اﻏﺘﺸﺎﺷﺎت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ اﺛﺮ ﺑﺎد و ﻃﻮﻓﺎن روي آﻧﺘﻦ ﻫﺎ‪ ...‬ﻛﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎز اﺛﺮ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ را از ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻄﻠﻮب ﺧﺎرج ﻧﻤﺎﻳﺪ و در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺴﺘﻪ اﺛﺮات آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﺼﻮرت ﻓﻴﺪﺑﻚ ﺑﺎ ورودي اﺻﻠﻲ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﻴﺮه ‪:‬‬
‫در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻛﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻮﻧﺪ ﻣﺜﻼً ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻛﻪ در اﻳﻦ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎ ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻛﻪ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل دارﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻣﺎ‪ ،‬ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن‪،‬‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ‪ ،‬ﭼﮕﺎﻟﻲ و ﻧﻈﻴﺮ اﻳﻨﻬﺎ در ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﻣﻮرد ﭘﺎﻻﻳﺶ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮﻫﺎي ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﺼﻮرت ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎي ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﻳﺎ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه و ﺑﻪ اﺗﺎق ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪14-1‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﺮ در اﺗﺎق ﻛﻨﺘﺮل‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻣﺪاوم ﺷﺮاﻳﻂ و ﺣﺎﻻت ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ را ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ)‪(SET POINT‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﻮده و ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﺮوﺟﻲ)اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻳﺎ‬
‫ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ( ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ اﻋﻤﺎل ﻧﻤﻮده و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺮﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎﺋﻲ ﻛﻪ در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻈﻴﺮ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ رواﺑﻂ ﭘﻴﭽﻴﺪه اي وﺟﻮد دارد ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ در ﺻﻮرت ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﻜﻲ از ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻘﻴﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻣﺜﻼً اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫دﻣﺎي ﻣﺎﻳﻊ داﺧﻞ ﻣﺨﺰن ﭘﺎﻻﻳﺶ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر داﺧﻞ ﻣﺨﺰن ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻟﺬا ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﻚ ﻣﺘﻐﻴﺮ و ﺑﺮاي‬
‫ﺟﺒﺮان ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از آن در ﻛﻞ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻧﻘﺎط ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺗﻤﺎم ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ دوﺑﺎره ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬاري ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ روي ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ و ﻣﺸﻜﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﺠﺪد آﻧﻬﺎ ﺑﺠﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ از ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ ﺑﻌﺪ‬

‫‪11‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪15-1‬‬
‫ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ وارد ﺷﺪه و ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﺑﺼﻮرت‬
‫ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻫﺎي ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮاي ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ارﺳﺎل ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ ‪.‬‬

‫‪12‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‬

‫اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه ﻫﺎي ﺳﻴﮕﻨﺎل‬

‫)‪(TRANSMITTERS‬‬

‫‪13‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪ .1-2‬اﺟﺰاي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﺣﻠﻘﻪ ﻛﻨﺘﺮل ‪:‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ اول ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ از اﺟﺰاء ذﻳﻞ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ .1‬اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه ﻫﺎي ﺳﻴﮕﻨﺎل)‪(TRANSMITTERS‬‬
‫‪ .2‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻨﺪه و ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ)‪(CONTROLLERS‬‬
‫‪ .3‬ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ)‪(ACTUATORS‬‬
‫‪ .4‬دﺳﺘﮕﺎه ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل)‪(PLANT‬‬

‫ﺑﻠﻮك دﻳﺎﮔﺮام اﺟﺰاي ﻓﻮق در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪:‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪1-2‬‬
‫‪ .2-2‬اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه ﻫﺎي ﺳﻴﮕﻨﺎل)‪: (Transmiters‬‬
‫در واﺣﺪﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺰرگ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻣﺤﻮﻃﻪ ﮔﺴﺘﺮده اي اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ادوات و دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي را ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ در ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم اﻃﺎق ﻓﺮﻣﺎن ﻳﺎ ﻣﺮﻛﺰ ﻛﻨﺘﺮل ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‬
‫ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ اﻣﻜﺎن اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي و ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ و ﻣﺤﻮﻃﻪ آن ﺗﻮﺳﻂ اﭘﺮاﺗﻮر در ﻫﺮ‬
‫ﻟﺤﻈﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮاردي ﻻزﻣﺴﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎ و ﻓﺮﻣﺎﻧﻬﺎ از ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺑﻪ اﻃﺎق ﻛﻨﺘﺮل و ﺑﺮﻋﻜﺲ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر از دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮﻫﺎ ‪ Transmitters‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮﻫﺎ روي ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ و ﻣﺨﺎزن در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻣﺤﻮﻃﻪ در ﻧﻘﺎط اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻧﺼﺐ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ‬
‫ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮﻫﺎ از ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ اﺻﻠﻲ ﺣﺲ ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺒﺪل و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ در ﺷﻜﻞ ‪ 2-1‬ﺳﻪ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ اﺻﻠﻲ ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ و راﺑﻄﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪2-2‬‬
‫ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻫﺮ ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻓﻮق داراي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﺎﻣﻼً ﺧﻄﻲ ﺑﻮده و ﺗﺎﺑﻊ ﺗﺒﺪﻳﻞ آﻧﻬﺎ ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺘﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮﻫﺎ ﻧﻴﺰ در اﻧﻮاع اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻴﻦ ‪4‬‬
‫ﺗﺎ ‪ 20‬ﻣﻴﻠﻲ آﻣﭙﺮ و ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮﻫﺎي ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ‪ 3‬ﺗﺎ ‪ psi 15‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻛﻤﻴﺖ ورودي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪14‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ‪ 2-2‬ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻳﻚ ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﺣﺲ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را ﺑﺮاي ﻣﺤﺪوده ﻋﻤﻞ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب و ﺧﺮوﺟﻲ آن را ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﻪ ﻛﻤﻴﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻳﺎ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ و ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ﻣﺒﺪل را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻳﺎ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻻزم ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﻳﻚ ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ را ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻋﻼﺋﻢ ﺧﺮوﺟﻲ آن را ﻛﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻛﻤﻴﺖ ورودي اﺳﺖ ﻣﻲ ﺗﻮان‬
‫از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻴﻢ ﻳﺎ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﺜﻼً اﻃﺎق ﻛﻨﺘﺮل و ﻏﻴﺮه اﻧﺘﻘﺎل داد‪.‬‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﻣﺒﺪل و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاي اﻧﻮاع ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮﻫﺎ ﻳﻜﺴﺎن ﺑﻮده ﻓﻘﻂ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺣﺲ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاي ﻛﻤﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً در ﻣﻮرد ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺣﺲ ﻛﻨﻨﺪه ﺣﺴﺎس ﺑﻪ درﺟﻪ ﺣﺮارت و در ﻣﻮرد ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ ﺣﺲ ﻛﻨﻨﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﺣﺴﺎس‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ ازاء ﺻﺪدرﺻﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ورودي ﺑﻴﻦ ‪4‬ﺗﺎ‪ 20‬ﻣﻴﻠﻲ آﻣﭙﺮ ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮﻫﺎي ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﺑﻪ ازاء ﺻﺪ درﺻﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ورودي ﺑﻴﻦ ‪3‬ﺗﺎ‪ psi15‬ﻓﺸﺎر ﻫﻮا ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺪرج ﻛﺮدن ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮه ﻛﺮدن ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮﻫﺎ ﻃﺒﻖ دﺳﺘﻮر ﺳﺎزﻧﺪه‪ ،‬ﺑﺎ دادن ورودي ﻫﺎي ﻣﻌﻴﻦ و ﻣﻌﻠﻮم‪،‬‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً اﮔﺮ ورودي ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﺑﺎﻳﺪ ‪ 3Psi‬و اﮔﺮ‬
‫ورودي ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ‪ 15Psi‬را ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬
‫‪ .3-2‬ﻣﺒﺪل ﻫﺎ ﻳﺎ ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮﻫﺎ)‪(Transducers‬‬
‫در ﻛﻨﺘﺮل و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺿﺮورت اﻳﺠﺎب ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻼﺋﻢ ﺣﺎﺻﻞ از اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل از ﻳﻚ‬
‫ﻛﻤﻴﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻛﻤﻴﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻓﺸﺎر ﻫﻮا ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ .‬ﻟﺬا ﺷﻨﺎﺧﺖ اﺻﻮل ﻛﺎر و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن داﺧﻠﻲ اﻳﻦ ﻣﺒﺪﻟﻬﺎ ﻗﺒﻞ از ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ادوات‬
‫ﻛﻨﺘﺮل و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺿﺮورت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﺒﺪل ﻳﺎ ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از ﻗﻄﻌﺎت ﻳﺎ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻛﻤﻴﺘﻲ را‬
‫درﻳﺎﻓﺖ و ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آن ﻛﻤﻴﺘﻲ از ﺟﻨﺲ دﻳﮕﺮ را ﺗﺤﻮﻳﻞ دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً و ﺑﺪون درﻳﺎﻓﺖ‬
‫اﻧﺮژي از ﺧﺎرج ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﻛﻪ دراﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﺒﺪل را ﺣﺲ ﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ‪Sensor‬ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺨﺰن‬
‫ﺟﻴﻮه و ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎرﻳﻚ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ آن‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺒﺪل اﺷﻞ ﻣﺪرج ﻧﻴﺰ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻳﻚ‬
‫ﺗﺮﻣﻮﻣﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻋﻤﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ درﻳﺎﻓﺖ اﻧﺮژي از ﺧﺎرج ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ را ﻳﻚ ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮ ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ را‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﻫﻮا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬و ﻳﺎ ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰم‬
‫درﻳﺎﻓﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ از ﺧﺎرج اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪15‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪ .4-2‬اﻧﻮاع ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮﻫﺎ ‪:‬‬

‫ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮﻫﺎ ﻛﻤﻴﺘﻬﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ و ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ را ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل در ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻮده و از ﻧﻈﺮ ﻛﻨﺘﺮل و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺻﻨﻌﺘﻲ‬
‫اﻫﻤﻴﺖ دارﻧﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮﻫﺎي ﻛﻤﻴﺖ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻋﻼﺋﻢ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ)‪4‬ﺗﺎ‪20‬ﻣﻴﻠﻲ آﻣﭙﺮ(‬
‫‪ .2‬ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮﻫﺎي ﻛﻤﻴﺖ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ)‪3‬ﺗﺎ‪(Psi15‬‬
‫‪ .3‬ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮﻫﺎي ﻋﻼﺋﻢ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﺑﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫‪ .4‬ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮﻫﺎي ﻋﻼﺋﻢ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ‬

‫ﻛﻪ در زﻳﺮ ﺑﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻫﺮ ﻳﻚ از آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬

‫‪ .1-4-2‬ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮﻫﺎي ﻛﻤﻴﺘﻬﺎي ﻏﻴﺮ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻋﻼﺋﻢ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪:‬‬
‫ﻋﻤﻞ اﻳﻦ ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻛﻤﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ)ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن‪ -‬درﺟﻪ ﺣﺮارت و ‪(...‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﻼﺋﻢ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ)‪4‬ﺗﺎ‪ 20‬ﻣﻴﻠﻲ آﻣﭙﺮ( ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﻤﻴﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺸﺎر‪ ،‬درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻣﺎﻳﻊ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻣﺨﺰن و ‪ ...‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ ﺣﺲ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﻮده و ﺳﭙﺲ ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ را ﺑﻪ ﻋﻼﺋﻢ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي اﺻﻠﻲ ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮﻫﺎ در ﺷﻜﻞ ‪ 3-2‬ﺑﻄﻮر ﺳﺎده ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-2‬اﺟﺰاء ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮ ﻛﻤﻴﺖ ﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻋﻼﺋﻢ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻣﻜﺎﻧﻴﻤﺰ و ﻃﺮزﻛﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮﻫﺎي ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻋﻼﺋﻢ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را در‬
‫ﺷﻜﻠﻬﺎي ﺑﻌﺪي ﻣﻲ ﺗﻮان دﻳﺪ‪.‬‬

‫‪16‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪4-2‬‬
‫ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ﻓﻮق ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ در ﻳﻚ ﻃﺮف اﻫﺮم ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺮﻛﺖ ﺗﻴﻐﻪ ﺟﻠﻮي ﻻﻣﭗ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺘﻮﺳﻞ ﺷﺪه‬
‫و ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻓﺘﻮﺳﻞ ﻛﻪ در ﺑﻴﺲ ﺗﺮاﻧﺰﻳﺴﺘﻮر واﻗﻊ اﺳﺖ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﻲ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪4‬ﺗﺎ‪ 20‬ﻣﻴﻠﻲ آﻣﭙﺮ‬
‫را ﺑﺪﺳﺖ آورد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪5-2‬‬
‫در اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻧﻴﺰ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ اﻫﺮم ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد وﻟﺘﺎژ ﻣﺘﻐﻴﺮ در اﻧﺪوﻛﺘﺎﻧﺲ ﮔﺮدﻳﺪه و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫اﺳﻴﻼﺗﻮر ﺟﺮﻳﺎن ﺧﺮوﺟﻲ ‪4‬ﺗﺎ ‪ 20‬ﻣﻴﻠﻲ آﻣﭙﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻴﺪﺑﻚ ﻣﻨﻔﻲ در ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮﻫﺎ‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺎﻳﺪاري ﻋﻤﻞ ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﺗﻘﻮﻳﺖ را ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﻓﻴﺪﺑﻚ ﻣﻨﻔﻲ اﻟﺰاﻣﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻞ ﻓﻴﺪﺑﻚ ﻣﻨﻔﻲ‪ ،‬ﻛﺎر ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ از دﺳﺖ دادن ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ آن‪،‬‬
‫ﭘﺎﻳﺪارﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﻓﻴﺪﺑﻚ ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﺎﺷﺪ و اﻳﻦ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﺿﺮﻳﺐ‬
‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ .2-4-2‬ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮﻫﺎي ﻛﻤﻴﺖ ﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻋﻼﺋﻢ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ‪:‬‬
‫ﻛﺎر اﻳﻦ ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮﻫﺎ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻛﻤﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ)ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن‪ ،‬درﺟﻪ ﺣﺮارت و‬
‫‪ (...‬ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﺸﺎر ﻫﻮا)از‪3‬ﺗﺎ‪(Psi15‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻜﻞ ‪ 3-2‬ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻓﻘﻂ روﺷﻬﺎي ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻋﻼﺋﻢ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ )‪(Pneumatic‬را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫‪17‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﻗﺒﻞ از ﺑﺤﺚ ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻋﻼﺋﻢ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﻻزم اﺳﺖ اﺑﺘﺪا در ﺧﺼﻮص ﻃﺮز ﻛﺎر‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﻼﭘﺮ و ﻧﺎزل در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﻲ داده ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .5-2‬ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﻛﺎر ﻓﻼﭘﺮ و ﻧﺎزل در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻚ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﻼﭘﺮ و ﻧﺎزل از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻓﻼﭘﺮ و ﻧﺎزل ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ‬
‫اﺳﺎس ﻛﺎر ﻛﻠﻴﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي و ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ از ﺷﻜﻞ زﻳﺮ‬
‫ﭘﻴﺪا اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼﺋﻢ ورودي ﺑﺼﻮرت ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻓﻼﭘﺮ وارد ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﻼﭘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮراخ ﻧﺎزل ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻮاي ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ‪) P1‬ﺑﻄﻮر اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪20PSIG‬ﻳﺎ ‪ 2/76‬ﺑﺎر(‬
‫وارد ﻟﻮﻟﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪه و ﭘﺲ از ﻋﺒﻮر از ﺳﻮراخ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ‪ P2‬از ﭘﺸﺖ ﻧﺎزل ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺪﻳﻬﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻣﻘﺪار ﺧﺮوﺟﻲ ‪ P2‬ﺗﺎﺑﻊ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﻼﭘﺮ ﺗﺎ ﻧﺎزل اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼً اﮔﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﻼﭘﺮ از ﻧﺎزل ‪ 0/5‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺮوﺟﻲ ﻫﻮا از ﻧﺎزل وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ‪ ، P2‬ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺣﺪاﻗﻞ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪6-2‬‬
‫در ﻋﻤﻞ ﻗﻄﺮ دﻫﺎﻧﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا در ﺣﺪود ‪ 0/5‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ و ﻗﻄﺮ ﺳﻮراخ دﻫﺎﻧﻪ ﻧﺎزل ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً دو‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ آن اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﺸﺎر ﭘﺸﺖ ﻧﺎزل ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﻼﭘﺮ ﺗﺎ ﻧﺎزل رﺳﻢ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺮاي رﺳﻢ اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ارﻳﻔﻴﺴﻲ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ‪ 0/25‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ و ﻧﺎزﻟﻲ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ دﻫﺎﻧﻪ ‪ 0/63‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲ ﺷﻮد در ﻟﺤﻈﻪ اي ﻛﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﻼﭘﺮ ﺗﺎ ﻧﺎزل ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ‪0/1‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻓﺸﺎر ﺧﺮوﺟﻲ ‪ 10‬ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ ﺟﻴﻮه اﺳﺖ و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻧﻮك ﻧﺎزل ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً‬
‫ﻣﺴﺪود ﺷﺪه و ﻣﻘﺪار ‪ P1‬ﻳﻌﻨﻲ ‪ 210‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﺟﻴﻮه ﻳﺎ ‪ 2/76‬ﺑﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪18‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪7-2‬‬
‫‪ .6-2‬رﻟﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ‪:‬‬
‫در ﺷﻜﻞ ‪ 9-2‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن داﺧﻠﻲ ﻧﻮع ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻌﻤﻮل رﻟﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ) ‪PNEU-BOOSTER‬‬
‫‪(RELAY‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻋﻼﺋﻢ ﺿﻌﻴﻒ ﺧﺮوﺟﻲ از ﭘﺸﺖ ﻧﺎزل ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ‪ P2‬روي‬
‫دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ اﺛﺮ ﻛﺮده و ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻤﻮدي ﻗﻄﻌﻪ ‪ C‬ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﺳﺎﭼﻤﻪ ‪ B‬ﻣﻲ ﮔﺮدد در اﺛﺮ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ‪ 20‬ﭘﻮﻧﺪ ﺑﺮ اﻳﻨﭻ ﻣﺮﺑﻊ)‪(PSI‬وارد ﻟﻮﻟﻪ ‪ 0‬ﺷﺪه و ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺸﺎر از ‪ 3-15PSI‬در‬
‫آن ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ رﻟﻪ ﻃﻮري ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﺸﺎر در ﻟﻮﻟﻪ‪ ،N‬ﺷﻴﺮ ﺳﻪ راه‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﺳﺎﭼﻤﻪ ‪ B‬در ﺣﺪود ‪ 0/03‬اﻳﻨﭻ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﻼﺋﻢ ‪ P2‬از ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ‪ PSI5‬ﻓﺸﺎر ﻋﻼﺋﻢ ﺧﺮوﺟﻲ در ﻟﻮﻟﻪ ‪0‬ﺑﻴﻦ ‪ PSI 15-3‬ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪8-2‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺷﻜﻞ ‪ 6-2‬ﻋﻤﻞ ﻳﻚ ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﺋﻲ‬
‫)‪ (SISPLACEMENT‬ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻋﻼﺋﻢ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺎﻳﺪاري و ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮ از ﻓﻴﺪﺑﻚ ﻣﻨﻔﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد اﺻﻮل ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻃﺮز‬
‫ﻛﺎر ﻓﻴﺪﺑﻚ ﻣﻨﻔﻲ در ﺗﺮاﺳﺪﻳﻮﺳﺮﻫﺎي ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻚ را در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻣﻲ ﺗﻮان دﻳﺪ ﻛﻪ در آن ﻋﻤﻞ ﻓﻴﺪﺑﻚ‬
‫ﻣﻨﻔﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺎﻧﻮس ﻓﻴﺪﺑﻚ در ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ورودي اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪19‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪9-2‬‬
‫‪ .7-2‬ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮﻫﺎي ﻋﻼﺋﻢ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻋﻼﺋﻢ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ)‪: (P/E TRANSDUCER‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ورودي اﻳﻦ ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮﻫﺎ ﻋﻼﺋﻢ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﻓﺸﺎر ﻫﻮا ﺑﻮده و از ﻃﺮﻓﻲ ﻓﺸﺎر ﻳﻜﻲ از‬
‫ﻛﻤﻴﺖ ﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﺳﺖ و ﺑﺮاﺣﺘﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻟﺬا ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮ‬
‫ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﺑﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ)‪ (P/E TRANSDUCER‬ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﺑﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎل اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 10-2‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻫﺎي ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﺑﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬

‫ﻛﻪ در ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮ ﻓﻮق ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ورودي ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ‪ 3-15PSI‬ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻠﻮز ﺑﻪ ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎه وارد ﻣﻲ ﺷﻮد‬
‫ﺑﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎل اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﺗﻘﻮﻳﺖ آن در ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎل اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪4‬ﺗﺎ‪ 20‬ﻣﻴﻠﻲ آﻣﭙﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .8-2‬ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮﻫﺎي ﻋﻼﺋﻢ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ )‪: ( P/E TRANSDUCERS‬‬
‫در اﻳﻨﺠﺎ ﻋﻼﺋﻢ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺎﺻﻴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ و ﺳﭙﺲ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ ‪ 2-11‬ﺑﻪ ﻋﻼﺋﻢ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪20‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪11-2‬‬

‫‪21‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي و اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎي ﻓﺸﺎر‬
‫) ‪Measurement and Pressure‬‬
‫‪(Transmitter‬‬

‫‪22‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪ .1-1-3‬واﺣﺪﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻓﺸﺎر‪:‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن واﺣﺪﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻓﺸﺎر ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﺧﺎرج ﻗﺴﻤﺖ ﻧﻴﺮو ﺑﺮ ﺳﻄﺢ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ واﺣﺪﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻧﻴﺮو و ﺳﻄﺢ در ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻴﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .2-1-3‬واﺣﺪﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻧﻴﺮو‪:‬‬
‫ﻗﺒﻞ از ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﻧﻴﺮو در ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻻزم اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﺟﺮم‪ ،‬وزن‪ ،‬ﻧﻴﺮو ﻛﻪ در ﻓﻬﻢ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺟﺮم)‪ :(m‬ﺟﺮم ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻣﻘﺪار ﻣﺎده اي ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺟﺴﻢ وﺟﻮد دارد و ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ واﺣﺪﻫﺎي ﮔﺮم)‪(gr‬و ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم)‪(Kgr‬و ﭘﻮﻧﺪ)‪(Lb‬ﺳﻨﺠﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ وزن)‪ :(w‬وزن ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺴﻢ وارد ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺷﺘﺎب ﺛﻘﻞ دارد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ وزن ﻳﻚ ﺟﺴﻢ در ﻛﺮه زﻣﻴﻦ ﺑﺎ وزن ﻫﻤﺎن ﺟﺴﻢ در ﻛﺮات دﻳﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪ اﺟﺴﺎم ﺑﺎ‬
‫ﺷﺘﺎﺑﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ g = 9 / 81m / s 2‬ﺑﻄﺮف زﻣﻴﻦ ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن وزن ﺟﺴﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺮو)‪ :(f‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻴﻮﺗﻦ)ﻗﺎﻧﻮن ﺳﻘﻮط اﺟﺴﺎم( ﻧﻴﺮو ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب ﺟﺮم در ﺷﺘﺎب‬
‫‪F = m.a‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ‪ :Kgf‬ﻧﻴﺮوي وارد ﺑﺮ ﺟﺴﻢ ﺑﻪ ﺟﺮم ﻳﻚ ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم را ﺑﻪ ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم ﻧﻴﺮو ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ (Kgf).‬ﻛﻪ‬
‫ﻫﺮ ‪ Kgf‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 10N‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪F = m.g = 1Kg × 9 / 81m / s 2 ≈ 10N‬‬
‫ﭼﻪ ﺟﺮﻣﻲ در زﻣﻴﻦ ﺑﺎ ﺷﺘﺎب ‪ g = 9 / 81m / s 2‬داراي وزن ﻳﻚ ﻧﻴﻮﺗﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪1N = m × 9 / 81m / s 2 ⇒ m = 0 / 102kg‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﭘﻮﻧﺪ ﻧﻴﺮو)‪ :(Lbf‬اﮔﺮ ﺟﺮم ﺟﺴﻤﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻳﻚ ﭘﻮﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ)‪ =0/454kg‬ﭘﻮﻧﺪ‪(1‬ﭼﻪ ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﺑﺮ آن‬
‫وارد ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪f = 0/ 4544 × 9 / 81 = 4 / 453 N‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳﻚ ﭘﻮﻧﺪ ﻧﻴﺮو ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪ 4/4544‬ﻧﻴﻮﺗﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺎل ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﻮق در ﺟﺪول زﻳﺮ واﺣﺪﻫﺎي ﻓﺸﺎر در ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ واﺣﺪ‬ ‫‪C −G −S‬‬ ‫‪M − KS‬‬ ‫‪M −K −S‬‬ ‫‪F − Lbf − S‬‬

‫‪23‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫)ﻋﻠﻤﻲ(‬ ‫)ﻋﻤﻠﻲ(‬
‫ﻧﻴﺮو‬ ‫‪gr.cm / s 2‬‬ ‫‪Kg.m / s 2‬‬ ‫‪Kgf‬‬ ‫‪ Lbf‬وﻧﺪ ﻧﻴﺮو‬
‫دﻳﻦ‬ ‫ﻧﻴﻮﺗﻦ‬ ‫ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم ﻧﻴﺮو‬

‫ﺳﻄﺢ‬ ‫‪Cm 2‬‬ ‫‪m2‬‬ ‫‪cm2 , m2‬‬ ‫‪in 2‬‬

‫ﻓﺸﺎر‬ ‫‪dync‬‬
‫‪2‬‬
‫‪= bar‬‬
‫‪N‬‬
‫‪2‬‬
‫‪= Pascal‬‬
‫‪Kgf Kgf‬‬
‫‪,‬‬
‫‪Ibf‬‬
‫‪(Ps.I )o‬‬
‫‪cm‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪m 2 cm 2‬‬ ‫‪in‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺟﺪول ‪1-3‬‬
‫‪(Poudforce-Square inich) P-S-I‬‬
‫‪ .2-3‬ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻓﺸﺎر ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺒﺪأ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ‪:‬‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻓﺸﺎر ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﺸﺎر ﻣﺒﺪأ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﺸﺎر ﻣﺒﺪأ در واﻗﻊ ﻫﻤﺎن ﻓﺸﺎر‬
‫اﺗﻤﺴﻔﺮ ﻳﺎ ﻓﺸﺎر ﺟﻮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﻓﺸﺎر اﺗﻤﺴﻔﺮ)ﺟﻮ( ‪:‬‬

‫ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻓﺸﺎري ﻛﻪ ﻫﻮاي اﻃﺮاف زﻣﻴﻦ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ وارد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﺸﺎر ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع و وﺿﻌﻴﺖ‬
‫ﻫﻮا ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺒﺪأ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻓﺸﺎر ﺟﻮﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ درﻳﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺶ ﺗﺮﻳﭽﻠﻲ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪760mmHg = 14 / 7 PSI = 1Bar = 1Kgf / cm 2‬‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻓﺸﺎر ﺟﻮ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ آزﻣﺎﻳﺶ ﺗﺮﻳﭽﻠﻲ‪ :‬ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻄﻮل ﻳﻚ ﻣﺘﺮ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻃﺮف آن ﺑﺴﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ ﭘﺮ از ﺟﻴﻮه ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺖ دﻫﺎﻧﻪ ﻟﻮﻟﻪ را ﻣﺴﺪود ﻛﺮده و آن را ﺑﻄﻮر واروﻧﻪ در داﺧﻞ‬
‫ﻇﺮﻓﻲ ﻛﻪ داﺧﻞ آن ﻧﻴﺰ ﺟﻴﻮه اﺳﺖ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻴﻢ‪ .‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺟﻴﻮه در ﻟﻮﻟﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦ آﻣﺪه و در‬
‫ارﺗﻔﺎع ‪ 76‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮي)‪ 760‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ( ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ)آزﻣﺎﻳﺶ در ﺳﻄﺢ درﻳﺎ( در اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ در‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻي ﻟﻮﻟﻪ ﺧﻸ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪1-3‬‬
‫‪ .2‬ﻓﺸﺎر ﻧﺴﺒﻲ‪:‬‬

‫‪24‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﻓﺸﺎر ﻧﺴﺒﻲ‪ ،‬ﻓﺸﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺸﺎر اﺗﻤﺴﻔﺮ ﺳﻨﺠﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻓﺸﺎر ﻧﺴﺒﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ‪2bar‬‬
‫ﻓﺸﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه دوﺑﺎر ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻓﺸﺎر ﺟﻮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻧﺴﺒﻲ ﻣﺜﺒﺖ را ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻓﺸﺎر‬
‫ﺟﻮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ را ﻓﺸﺎر ﮔﻴﺞ ﮔﻮﻳﻨﺪ)‪ .(Gauge-P‬در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻓﺸﺎر ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ Psi‬ﺑﺎﺷﺪ ﻋﻼﻣﺖ‬
‫اﺧﺘﺼﺎري ﻓﺸﺎر ﻧﺴﺒﻲ را ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ ‪ P-S-I-G‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻧﺴﺒﻲ ﻣﻨﻔﻲ ﻛﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ از ﻓﺸﺎر ﺟﻮ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ را ﻓﺸﺎر ﺧﻸ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﻓﺸﺎر ﻣﻄﻠﻖ)‪:(Absolute-P‬‬

‫ﻣﺒﺪأ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻓﺸﺎر ﻣﻄﻠﻖ ﺧﻸ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻓﺸﺎري در آﻧﺠﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﺸﺎر‬
‫ﻧﺴﺒﻲ‪ +‬ﻓﺸﺎر اﺗﻤﺴﻔﺮ= ﻓﺸﺎر ﻣﻄﻠﻖ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﻣﻄﻠﻖ را در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻓﺸﺎر ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ PSI‬ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ‬
‫‪ P-S-I-A‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ در اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻫﺎي ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ و ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻓﺸﺎر ﻧﺴﺒﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻓﻮق ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺠﻬﺎ زﻳﺮ در ﺻﻨﻌﺖ ﻛﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ ﻧﺴﺒﻲ)‪:(PARTIAL-P-G‬‬

‫اﻳﻦ ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺠﻬﺎ ﻓﺸﺎر داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ)‪(Line‬ﻳﺎ ﻣﺨﺎزن را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺸﺎر اﺗﻤﺴﻔﺮ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ ﻣﻄﻠﻖ)‪:(ABSOLUTEP-G‬‬

‫اﻳﻦ ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺠﻬﺎ ﻓﺸﺎر را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻸ ﻛﻪ داراي ﻓﺸﺎر ﺻﻔﺮ اﺳﺖ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﻣﺠﻤﻮع ﻓﺸﺎر درون ﻟﻮﻟﻪ)ﻣﺨﺎزن( و ﻓﺸﺎر ﺟﻮ را ﻧﺸﺎ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ ﻛﻤﭙﻮﻧﺪ)‪:(Compound‬‬

‫ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ ﻛﻤﭙﻮﻧﺪ ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ ﻓﺸﺎر ﺧﻸ و ﻫﻢ ﻓﺸﺎر ﻧﺴﺒﻲ را اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫داراي ﺻﻔﺮ در وﺳﻂ ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺪرج ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر زﻳﺮ ﺻﻔﺮ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻓﺸﺎر ﺧﻸ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻي ﺻﻔﺮ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻓﺸﺎر ﻧﺴﺒﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .3-3‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻓﺸﺎر ﺑﺮﺣﺴﺐ ارﺗﻔﺎع ﺳﺘﻮﻧﻲ از ﻣﺎﻳﻌﺎت ‪:‬‬
‫از آﻧﺠﺎﺋﻴﻜﻪ ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﻧﻴﺮو وارد ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ در ﻣﻮرد اﺟﺴﺎم ﺳﺎﻛﻦ ﻧﻴﺮو ﺑﺮاﺑﺮ وزن اﺳﺖ)‪(F=W‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫‪25‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪W‬‬
‫=‪d‬‬ ‫‪⇒ W = V .d‬‬
‫‪V‬‬
‫‪V = h. A‬‬
‫‪W = h. A.d‬‬
‫‪W h. A.d‬‬
‫=‪P‬‬ ‫=‬ ‫‪= h.d‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬
‫از راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع و وزن ﻣﺨﺼﻮص ﻣﺎﻳﻊ )‪ (d‬ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد و ﺳﻄﺢ‬
‫ﻇﺮف ﺗﺄﺛﻴﺮي در ﻣﻘﺪار ﻓﺸﺎر ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﻪ ﻓﻮق ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع ﻟﻮﻟﻪ و اﺳﻢ ﻣﺎﻳﻊ داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد ﻣﺜﻼً ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﺟﻴﻮه و ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ ﺟﻴﻮه و ﻏﻴﺮه‪.‬‬
‫‪ .4-3‬ﺟﺪول ﺗﺒﺪﻳﻞ واﺣﺪ ﻫﺎي ﻓﺸﺎر‪:‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ واﺣﺪﻫﺎي ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ از ﺟﺪول ﺗﺒﺪﻳﻞ واﺣﺪﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪2-3‬‬
‫‪ .5-3‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻓﺸﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﻧﻮﻣﺘﺮ )‪: (Manometers‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﺎﻧﻮﻣﺘﺮﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺠﻬﺎي اوﻟﻴﻪ ﻣﻮﺳﻮﻣﻨﺪ از ﺷﻴﺸﺔ ﻣﺤﻜﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﺻﻔﺤﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ‬
‫اﻳﻨﭻ و ﻣﺘﺮ و ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﻣﺪرج ﺷﺪه و ﻣﺎﻳﻊ درون آﻧﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺟﻴﻮه ﻳﺎ آب ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﻣﺎﻧﻮﻣﺘﺮﻫﺎ ﺑﺮاي اﻧﺪازه‬
‫ﮔﻴﺮي ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻛﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻧﻮاع ﻣﺎﻧﻮﻣﺘﺮﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻣﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﻳﻚ ﺷﺎﺧﻪ اي)‪(Single Leg manometere‬‬
‫‪ .2‬ﻣﺎﻧﻮﻣﺘﺮ دو ﺷﺎﺧﻪ اي)‪(V-Tube manometer‬‬

‫‪26‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪ .3‬ﻣﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﻧﻮع ﻣﻮرب)‪(Inclinde manometer‬‬

‫ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي و ﺧﻮاﻧﺪن ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻛﻢ و ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ از ﻣﺎﻧﻮﻣﺘﺮﻫﺎي ﺑﺮﺣﺴﺐ اﻳﻨﭻ آب اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‬
‫وﻟﻲ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻓﺸﺎر ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ از ﻣﺎﻧﻮﻣﺘﺮﻫﺎي ﺟﻴﻮه اي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫اﺷﻜﺎل زﻳﺮ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺎﻧﻮﻣﺘﺮﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪2-3‬‬
‫ﻧﻜﺎت ﻣﻬﻤﻲ ﻛﻪ در ﻣﻮاﻗﻊ ﻛﺎر ﺑﺎ ﻣﺎﻧﻮﻣﺘﺮﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻣﺎﻧﻮﻣﺘﺮﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ در ﻫﻨﮕﺎم ﻛﺎر ﻛﺎﻣﻼً ﺗﺮاز ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬در ﻣﻮاﻗﻊ ﺧﻮاﻧﺪن درﺟﺎت ﻣﺎﻧﻮﻣﺘﺮﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻊ درون آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ دﻗﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻄﺢ آزاد ﻣﺎﻳﻌﺎت ﭼﺴﺒﻨﺪه آب در ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺑﺎرﻳﻚ‪ ،‬ﻓﺮو رﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺳﻄﺢ آزاد ﻣﺎﻳﻌﺎت ﻏﻴﺮ ﭼﺴﺒﻨﺪه‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻴﻮه ﺑﺮآﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻓﺸﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺠﻬﺎي ﺑﺮدن ﺗﻴﻮپ ‪:‬‬
‫ﺑﺮدن ﺗﻴﻮب‪ :‬ﺑﺮدن ﻧﺎم داﻧﺸﻤﻨﺪي اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﺨﺘﺮع اﻳﻦ ﺗﻴﻮب اﺳﺖ ﺑﻨﺎم او ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮدن ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﻨﺲ ﺑﺮدن ﺗﻴﻮب از ﺑﺮﻧﺰ ﻳﺎ ﻧﻴﻜﻞ ﺳﺨﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .1‬ﺗﻴﻮب ‪ C‬ﺷﻜﻞ )‪(C-TUBE‬‬
‫‪ .2‬ﺗﻴﻮب ﻓﺎﻧﻮﺳﻲ)‪(BELLOWS TUBE‬‬
‫‪ .3‬ﺗﻴﻮب ﺣﻠﻘﻮي)‪(HELICAL TUBE‬‬
‫‪ .4‬ﺗﻴﻮب ﺣﻠﺰوﻧﻲ)‪(SPIRAL TUBE‬‬
‫‪ .5‬دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ )‪(Diaphragm‬‬
‫‪ .6‬ﻛﭙﺴﻮل)‪(Gapsule‬‬

‫ﺗﻴﻮب ‪ C‬ﺷﻜﻞ ‪:‬‬

‫‪27‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﭼﻮن ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ‪ C‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ C-TUBE‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﺮ آن آزاد ﻣﺘﻜﻲ ﺑﻪ اﻫﺮﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫دراﻧﺘﻬﺎي آن ﭼﺮخ دﻧﺪه اي ﻗﺮار دارد‪ .‬اﻳﻦ اﻫﺮم ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺣﻮل ﻧﻘﻄﻪ ‪ F‬ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ و ﭼﺮخ دﻧﺪه را ﻛﻪ‬
‫ﻳﻚ ﻋﻘﺮﺑﻪ روي ﻣﺤﻮر آن ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ در آورد‪ .‬ﺳﺮ دﻳﮕﺮ ﺗﻴﻮب ﺛﺎﺑﺖ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‪ ،‬ﺳﻮﻛﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺪﻧﻪ ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ ﻣﺤﻜﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺤﻞ ورود ﻓﺸﺎر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻘﺪر ﻓﺸﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻴﻮب ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎز‬
‫ﺷﺪه و ﻋﻘﺮﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﺻﻔﺤﻪ آن ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﭘﻮﻧﺪ ﺑﺮ اﻳﻨﭻ ﻣﺮﺑﻊ )‪ (PSI‬ﻳﺎ ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم‬
‫ﻧﻴﺮو ﺑﺮ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ و ﻳﺎ واﺣﺪ دﻳﮕﺮ ﻓﺸﺎر ﻣﺪرج ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎز و ﺟﻤﻊ ﺷﺪن ﺗﻴﻮب ﺑﻴﻦ ‪ 0/25‬ﺗﺎ ‪ 0/4‬اﻳﻨﭻ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﮔﺮ ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﺎز ﺷﻮد ﻓﻨﺮﻳﺖ ﺧﻮد را از دﺳﺖ داده و ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ اﻧﺪازه ﺻﺤﻴﺢ را ﻧﺸﺎن‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪3-3‬‬
‫‪ .6-3‬ﺣﺪود رﻧﺞ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ ﻫﺎ ‪:‬‬
‫ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ ﻫﺎي ﻣﺎﻧﻮﻣﺘﺮي ‪:‬‬

‫‪28‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪ .1‬ﻣﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﻣﺨﺰن دار‪ :‬از اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺎﻧﻮﻣﺘﺮﻫﺎ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻛﻢ از ﺻﻔﺮ ‪ 12‬اﻳﻨﭻ آب و‬
‫ﻓﺸﺎرﻫﺎي زﻳﺎد از ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ‪ 48‬اﻳﻨﭻ ﺟﻴﻮه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻣﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﻣﺎﻳﻞ‪ :‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺎﻧﻮﻣﺘﺮﻫﺎ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻛﻢ ﺗﺎ ﻧﻴﻢ اﻳﻨﭻ آب ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ .3‬ﻣﺎﻧﻮﻣﺘﺮﻫﺎي ‪ U‬ﺷﻜﻞ‪ :‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻓﺸﺎر ﻛﻢ از ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ‪ 4‬اﻳﻨﭻ آب و‬
‫ﻓﺸﺎرﻫﺎي زﻳﺎد از ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ‪ 48‬اﻳﻨﭻ ﺟﻴﻮه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ ﻫﺎي ﺑﺮدن ﺗﻴﻮﭘﻲ ‪:‬‬

‫‪ .1‬ﺗﻴﻮپ ‪C‬ﺷﻜﻞ‪ :‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ ﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ‪ 1600PSI‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺗﻴﻮپ ﺣﻠﺰوﻧﻲ‪ :‬از اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺛﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ‪ 200PSI‬را‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺗﻴﻮپ ﺣﻠﻘﻮي‪ :‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺗﺎ ‪ 6000PSI‬را اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .4‬ﺑﻠﻮز‪ :‬از اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي آن ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﺻﻔﺮ‬
‫ﺗﺎ ‪ 15PSI‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .5‬ﻛﭙﺴﻮل‪ :‬از دو دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﻣﺎﻳﻊ ﻗﺮار‬
‫دارد و در دﺳﺘﮕﺎه ‪ d/p Cell‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .7-3‬دﺳﺘﮕﺎه اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه ﻓﺸﺎر)‪ (Pressure-Transmitter‬ﻧﻮع ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ‪:‬‬

‫وﺳﻴﻠﻪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻓﺸﺎر ﻳﺎ ﺳﻨﺴﻮر ﻓﺸﺎر از ﻧﻮع ﺑﻠﻮز )‪(Bellows‬ﻳﺎ ﺑﺮدن ﺗﻴﻮپ)‪(Borden tube‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﻛﭙﺴﻮل و در اﻧﺪازه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺸﺎر‬
‫ﻣﻘﺪار آن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي درك ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻃﺮزﻛﺎر اﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ دﻗﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬

‫‪29‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪4-3‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﺸﺎر ﭘﺮوﺳﺲ ﻣﺜﻼً از ‪(0-50) PsI‬ﺑﻠﻮز ﻳﺎ ﺑﺮدن ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮده ﺑﻪ ﻣﻴﻠﻪ )‪(Force Bar‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد و از آﻧﺠﺎﺋﻴﻜﻪ اﻳﻦ ﻣﻴﻠﻪ ﺑﻪ ﻓﻼﭘﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺮﻛﺖ ﻓﻼﭘﺮ در ﺟﻠﻮي ﻧﺎزل ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﻼﭘﺮ را‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎزل ﻧﺰدﻳﻚ و ﻳﺎ دور ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و اﻳﻦ ﻓﺸﺎر ﭘﺸﺖ ﻧﺎزل)‪(N-B-P‬از ﻃﺮﻳﻖ رﻟﻪ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﺧﺮوﺟﻲ‪ 3‬اﻟﻲ‪15‬‬
‫ﭘﻮﻧﺪ ﺑﺮ اﻳﻨﭻ ﻣﺮﺑﻊ را ﻣﻲ ﺳﺎزد‪ .‬وﺟﻮد ﺑﻠﻮز ﻓﻴﺪﺑﻚ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻐﻴﺮ در ﺧﺮوﺟﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ‬
‫ﻫﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﺮوﺳﺲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺮﻛﺖ ﻓﻼﭘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد و اﻳﻦ ﻓﻴﺪﺑﻚ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻌﺎدل ﻓﻼﭘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻤﻞ آن‬
‫ﻋﻜﺲ ﻧﻴﺮوي ﭘﺮوﺳﺲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻫﺮم)‪(Range row‬را ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻌﺎدل در ﻣﻲ آورد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﭘﺮوﺳﺲ را اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ ﻫﻮاي ‪ (3-15)PSI‬ﻛﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه )‪(Indecator‬ﻳﺎﺛﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪه)‪(Recorder‬و‬
‫ﻳﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه)‪(Controller‬ﻣﻲ ﻓﺮﺳﺘﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ‪:‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪5-3‬‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻣﻘﺪار ﻓﺸﺎر را ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ و ﺑﺮاي اﻃﻼع از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻓﺸﺎر از‬
‫دﺳﺘﮕﺎه‪) Recorder‬ﺛﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪه( ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي دﺳﺘﮕﺎه اﻧﺘﻘﺎل دﻫﺪه ﻓﺸﺎر ﻓﻮق ﺳﻪ ﺧﻂ ﻫﻮا وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫‪ .1‬ﻫﻮاي ﺗﻐﺬﻳﻪ ‪ Supply‬ﻛﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 20PSI‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻮاي ﻓﺮﺳﺘﻨﺪه ﻓﺸﺎر ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻫﻮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي)‪(mesurment‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﻫﻮاي ﺧﺮوﺟﻲ ‪ Out put‬ﻛﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 3-15PSI‬ﺑﻮده و ﺑﻪ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻳﺎ ﻣﺤﺮك ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‬
‫ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﺑﺎﻻ ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ ﻓﺸﺎر ﻓﻮق از ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ اﺻﻠﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﺣﺲ ﻛﻨﻨﺪه)‪ (Sensor‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﻛﻪ از ﻧﻮع ﺑﻠﻮز ﻳﺎ ﻛﭙﺴﻮل ﻓﺸﺎر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر را ﺣﺲ‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻣﺒﺪل)‪ (Transducer‬ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ را ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻓﻼﭘﺮ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﺎزل ﺑﻪ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪30‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪ .3‬ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻮاي ﭘﺸﺖ ﻧﺎزل و رﻟﻪ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻪ در ﺑﻠﻮك دﻳﺎﮔﺮام زﻳﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪6-3‬‬
‫‪ .8-3‬اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه ﻓﺸﺎر)‪: (Pressure Transmitter‬‬
‫اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻓﺸﺎري ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﭙﺴﻮل آن وارد ﻣﻲ ﺷﻮد ﻓﺸﺎر ﻫﻮاي ‪ PSI 3-15‬را اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه و ﻳﺎ ﺛﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪه اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻳﻚ اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه ﻓﺸﺎر‬
‫ﻫﻮاي ﺧﺮوﺟﻲ ﺻﺪ در ﺻﺪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ اﻳﻦ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدن ﺑﺎ ﻣﺘﻌﺎدل ﻛﺮدن ﻧﻴﺮوي ﺣﺎﺻﻠﻪ‬
‫از ﻓﺸﺎر ﻫﻮاي ﺧﺮوﺟﻲ و ﻧﻴﺮوي ﺣﺎﺻﻠﻪ از ﻓﺸﺎر ﺑﺮ ﻛﭙﺴﻮل ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم دﺳﺘﮕﺎه اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه )‪(Force Balance‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻌﺎدل ﻧﻴﺮو ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻛﻪ ﻋﻤﻞ ﺗﻌﺎدل ﻧﻴﺮوﻫﺎ ﭼﻄﻮر اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد در ﺷﻜﻞ ﺑﻪ دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ ‪ A‬و‬
‫ﻣﻴﻠﻪ ﻧﻴﺮوي ‪(Range bar) B‬و ﻓﻴﺪﺑﻚ ﺑﻠﻮز ‪ K‬ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪7-3‬‬
‫ﻣﻴﻠﻪ ﻧﻴﺮو‪ B‬و ﻣﻴﻠﻪ داﻣﻨﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻫﺮم ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻴﻐﻪ ﻓﻠﺰي ‪ C‬ﺿﻤﻦ اﻳﻨﻜﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻧﺸﺖ‬
‫ﺳﻴﺎل ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎه ﺑﺮاي اﻫﺮم ‪ B‬ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﭼﻮن ﭼﺮخ داﻣﻨﺔ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات)‪(Range Wheel‬ﻧﻴﺰ ﺿﻤﻦ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺿﺮﺑﺪري)‪(Span‬را ﺑﺎ آن ﻣﻲ ﺗﻮان اﻧﺠﺎم داد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬

‫‪31‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎه ﺑﺮاي اﻫﺮم ‪ E‬اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺎﻻي ﻣﻴﻠﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻣﻨﺤﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد وﺑﺎ ﺧﻮد ﻓﻼﭘﺮ را ﺑﻪ ﻃﺮف ﻧﺎزل ﻣﻲ‬
‫ﺑﺮد ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ آن اﻳﺠﺎد ﻓﺸﺎر ﭘﺸﺖ ﻧﺎزل و ﻓﺸﺎر ﻫﻮا ﺧﺮوﺟﻲ از رﻟﻪ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺸﺎر ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ وارد ﻓﻴﺪﺑﻚ ﺑﻠﻮز ‪ K‬ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ آن ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻴﺮو ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد اﻳﻦ ﻧﻴﺮو ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد اﻳﻦ ﻧﻴﺮو ﻣﻴﻠﺔ داﻣﻨﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮات ‪ E‬را ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ در ﻣﻲ اورد و اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺎﻻي ﻣﻴﻠﻪ داﻣﻨﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮات ‪ E‬ﺑﻪ‬
‫ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻣﻨﺤﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺎ ﺧﻮد ﻓﻼﭘﺮ را از ﻧﺎزل دور ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻴﻐﺔ ﻓﻠﺰي ‪ D‬ﻣﺤﻞ ﺗﻼﻗﻲ ﺑﻴﻦ دو‬
‫ﻧﻴﺮو ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﻓﻼﭘﺮ اﺛﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد‪ .‬ﺷﺮط ﭘﺎﻳﺪار ﻣﺎﻧﺪن ﻓﻼﭘﺮ در ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺘﻌﺎدل ﺷﺪن اﻳﻦ‬
‫دو ﻧﻴﺮو اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .9-3‬اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ‪ (Diffential Pressure (d/p)Transmitter‬ﻧﻮع‬
‫ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ‪:‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻃﺮزﻛﺎر اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺷﺒﻴﻪ اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه ﻓﺸﺎر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻳﻚ ﻓﺸﺎر‪ ،‬دو‬
‫ﻓﺸﺎر ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻃﺮف ﺳﻴﺎل ﺑﻪ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻛﭙﺴﻮل آن وارد ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ﺑﻜﺎر‬
‫ﻣﻲ رود‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﺮوﺟﻲ)‪ (3-15PSI‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪8-3‬‬

‫‪32‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي واﻧﺘﻘﺎل درﺟﻪ ﺣﺮارت‬
‫) ‪Measurement and Temprature‬‬
‫‪(Transmitter‬‬

‫‪33‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪ .1-4‬واﺣﺪﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي درﺟﻪ ﺣﺮارت ‪:‬‬

‫درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﮔﺮاد) ‪:( C o‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻧﻘﻄﻪ اﻧﺠﻤﺎد آب را ﺻﻔﺮ و ﻧﻘﻄﻪ ﺗﺒﺨﻴﺮ آب را ‪ 100‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺒﻴﺮﻳﻢ ﺑﻴﻦ ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ﺻﺪ را ﺑﻪ ﺻﺪ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺴﺎوي ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻴﻢ و ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺖ را ﻳﻚ درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﮔﺮاد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﻢ‪.‬‬
‫درﺟﻪ ﻓﺎرﻧﻬﺎﻳﺖ)‪:(F‬‬
‫در درﺟﻪ ﺑﻨﺪي ﻓﺎرﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﻘﻄﻪ اﻧﺠﻤﺎد آب را ‪ 32‬و ﻧﻘﻄﻪ ﺗﺒﺨﻴﺮ آب را ‪ 212‬در ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻳﻢ و ﺑﻴﻦ ‪ 32‬و‬
‫‪ 212‬را ﺑﻪ ‪ 180‬ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ و ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺖ را ﻳﻚ درﺟﻪ ﻓﺎرﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﻢ‪.‬‬
‫درﺟﻪ ﻛﻠﻮﻳﻦ)‪:(K‬‬
‫در درﺟﻪ ﺑﻨﺪي ﻛﻠﻮﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺻﻔﺮ ﻣﻄﻠﻖ آب ﻳﻌﻨﻲ ‪ − 237 o‬را ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ آب ﻛﺎﻣﻼً‬
‫ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد در ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻳﻢ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻜﻮس ﻧﻘﻄﻪ ﺻﻔﺮ ﻣﻄﻠﻖ را ﺻﻔﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻧﻘﻄﻪ ﺻﻔﺮ‬
‫درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﮔﺮاد ‪ 237 o‬و ﻧﻘﻄﻪ ﺗﺒﺨﻴﺮ آب ‪ 373 o‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻣﻮارد ﻓﻮق ﺑﻄﻮر ﺧﻼﺻﻪ در ﺟﺪول ذﻳﻞ آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﮔﺮاد‬ ‫درﺟﻪ ﻓﺎرﻧﻬﺎﻳﺖ‬ ‫درﺟﻪ ﻛﻠﻮﻳﻦ‬
‫ﻧﻘﻄﻪ اﻧﺠﻤﺎد آب‬ ‫‪0‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪273‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﺗﺒﺨﻴﺮ آب‬ ‫‪100‬‬ ‫‪212‬‬ ‫‪373‬‬
‫ﺟﺪول ‪1-4‬‬
‫راﺑﻄﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ واﺣﺪﻫﺎي درﺟﻪ ﺣﺮارت‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﺳﻪ ﻧﻮع واﺣﺪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻓﻮق‬
‫ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫)‪(1-4‬‬
‫⎧‬
‫)‪C = (F − 32‬‬
‫‪5‬‬
‫‪C F − 32‬‬ ‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪9‬‬
‫)‪1‬‬ ‫=‬ ‫⎨⇒‬
‫‪100‬‬ ‫‪180‬‬ ‫‪⎪ F = 9 C + 32‬‬
‫⎩⎪‬ ‫‪5‬‬
‫‪2) K o = C o + 273‬‬
‫‪ .2-4‬دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي درﺟﻪ ﺣﺮارت ‪:‬‬

‫‪34‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﻪ دو روش ﻏﻴﺮ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .1-2-4‬روش اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﻪ روش ﻏﻴﺮ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪:‬‬
‫ﻛﻪ در اﻳﻦ روش از اﻧﺒﺴﺎط ﻣﺎﻳﻌﺎت‪ ،‬ﮔﺎزﻫﺎ و ﻓﻠﺰات اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .1‬اﻧﺒﺴﺎط ﻣﺎﻳﻌﺎت و ﮔﺎزﻫﺎ ‪:‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﻘﺪاري ﺟﻴﻮه ﻳﺎ اﺗﺮ و ﻳﺎ اﻟﻜﻞ در ﻣﺨﺰن ﺷﻴﺸﻪ اي ﻛﻪ داراي ﻟﻮﻟﻪ ﻣﺪرج اﺳﺖ‪ ،‬رﻳﺨﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﻳﻚ دﻣﺎﺳﻨﺞ ﻳﺎ ﻣﻴﺰان اﻟﺤﺮاره)‪(Tharmometer‬را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ در اﺛﺮ اﻓﺰاﻳﺶ درﺟﻪ‬
‫ﺣﺮارت ﻣﺤﻴﻂ اﻃﺮاف آن‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻣﺎﻳﻊ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻃﺒﻖ راﺑﻄﻪ ) ‪ VT = Vo (1 + γt‬و ﻣﻘﺪار دﻣﺎ‪ ،‬از‬
‫روي آن ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪1-4‬‬

‫اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﻴﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﺣﺠﻢ ﻣﺎﻳﻊ ﭼﻮن ﺣﺠﻢ ﻟﻮﻟﻪ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر در ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻃﺒﻖ‬
‫‪⎛T‬‬ ‫⎞ ‪VP‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻮﻳﻞ ﻣﺎرﻳﻮت ⎟⎟ ‪ ⎜⎜ 1 = 1 1‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻓﺸﺎر را ﺑﻪ ﺑﻠﻮز)‪(Bellows‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﻨﻴﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‬
‫⎠ ‪⎝ T2 V2 P2‬‬
‫و ﻋﻘﺮﺑﻪ ﺑﺎﺷﺪ را ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ در آورده و‬ ‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ ﻛﻪ داراي ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺪرج‬
‫درﺟﻪ ﺣﺮارت را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪2-4‬‬ ‫ﺷﻜﻞ‬

‫در اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺠﺎي ﻣﺎﻳﻊ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ از ﮔﺎز ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ ﭼﻮن ﺣﺠﻢ ﻟﻮﻟﻪ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ ﻓﺸﺎر در ﻟﻮﻟﻪ در‬
‫اﺛﺮ اﻓﺰاﻳﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد و اﻳﻦ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﺑﻠﻮز ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه وﺑﺎﻋﺚ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻘﺮﺑﻪ ﻣﻲ‬
‫ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ .2‬اﻧﺒﺴﺎط ﻓﻠﺰات ﺑﺮ اﺛﺮ درﺟﻪ ﺣﺮارت ‪:‬‬

‫اﮔﺮ ﻳﻚ ﻣﻔﺘﻮل ﺣﺮارت داده ﺷﻮد ﻃﻮل آن زﻳﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد از اﻳﻦ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي درﺟﻪ‬
‫ﺣﺮارت ﺑﻬﺮه ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫) ‪LT = Lo (1 + αt‬‬ ‫)‪(2-4‬‬

‫‪35‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر دو ﻧﻮار ﺑﺎرﻳﻚ دو ﻓﻠﺰ ﻣﺨﺘﻠﻒ)‪(bemetal‬ﻛﻪ ﺿﺮﻳﺐ اﻧﺒﺴﺎط ﻳﻜﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از دﻳﮕﺮي ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻛﺮده و ﻳﻚ ﻃﺮف آن را ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ و ﺳﺮ دﻳﮕﺮ آزاد را ﺑﻪ ﻋﻘﺮﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ﻣﺪرج ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﻋﻤﺎل درﺟﻪ ﺣﺮارت اﻧﺘﻬﺎي آزاد ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮدن ﺿﺮﻳﺐ اﻧﺒﺴﺎط ﻃﻮﻟﻲ‬
‫دو ﻓﻠﺰ ﻣﺬﻛﻮر در ﺟﻬﺖ ﻣﺤﻮر ﺣﺮﻛﺖ ﭘﻴﭽﺸﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻘﺮﺑﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻣﻘﺪار‬
‫درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪3-4‬‬

‫اﻳﻦ ﺗﺮﻣﻮﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺎﻳﻌﻲ ﻳﺎ ﻓﻠﺰي ﺟﻬﺖ ﻧﺼﺐ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي درﺟﻪ ﺣﺮارت در ﻣﺤﻞ ﻣﺨﺼﻮص‬
‫ﺑﻨﺎم)‪(Themo well‬ﻛﻪ در ﻗﻄﺮ ‪ Line‬ﻳﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪4-4‬‬

‫‪ .2-2-4‬روش اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﻪ روش اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪:‬‬

‫‪ .1-2-2-4‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺮﻣﻮﻛﻮﭘﻞ )‪:(Thermocouple‬‬
‫ﻫﺮ ﮔﺎه دو اﻧﺘﻬﺎي دو رﺷﺘﻪ ﺳﻴﻢ ﻏﻴﺮ ﻫﻢ ﺟﻨﺲ را ﺑﻪ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ وﺻﻞ ﻛﺮده و ﻧﻘﻄﻪ اﺗﺼﺎل را ﺣﺮارت‬
‫دﻫﻴﻢ)‪(Hot Junction‬در دوﺳﺮ آن اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ)ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻟﻜﺘﺮون آزاد ﻳﻜﻲ از‬
‫ﻓﻠﺰﻫﺎ( ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻲ وﻟﺘﻤﺘﺮ وﺻﻞ ﻛﻨﻴﻢ وﻟﺘﺎژ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ و اﮔﺮ ﺻﻔﺤﻪ ﻣﻴﻠﻲ وﻟﺘﻤﺘﺮ را ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﺑﺎ ﺣﺮارت ﻣﺪرج ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ درﺟﻪ ﺣﺮارت را اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪5-4‬‬

‫ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ وﻟﺘﺎژ دوﺳﺮ ﻛﻮﭘﻞ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﭼﻨﺪ ﺗﺮﻣﻮﻛﻮﭘﻞ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﻃﺮي ﺳﺮي ﺑﻬﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻘﻮﻳﺖ اﻳﻦ وﻟﺘﺎژ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ از ﻳﻚ آﻣﭙﻠﻲ ﻓﺎﻳﺮ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ)‪(op-amp‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ‪:‬‬

‫‪36‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ‪6-4‬‬
‫روش ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺳﻴﻢ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ ﺗﺮﻣﻮﻛﻮﭘﻞ ‪:‬‬
‫ﺗﺮﻣﻮﻛﻮﭘﻞ)ﻣﺲ‪ -‬ﻛﻨﺴﺎﻧﺘﻴﻦ( )‪)(Cupper-Constantan‬ﻧﻮع ‪(T‬رﻧﮓ ﺳﻴﻢ ﻣﺴﻲ ﻣﺜﺒﺖ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ دﻣﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ‪ 400‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﮔﺮاد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﻣﻮﻛﻮﭘﻞ)‪)(Iron-Constantan‬ﻧﻮع ‪(G‬را از روي رﻧﮓ ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﺗﺸﺨﻴﺺ دادزﻳﺮا ﻫﺮ دو ﺗﻴﺮه ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫وﻟﻲ ﺑﺎ ﻳﻚ آﻫﻦ رﺑﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺳﻴﻢ ﻣﺜﺒﺖ آﻫﻦ را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ دﻣﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ‪ 850‬درﺟﻪ‬
‫ﺳﺎﻧﺘﻲ ﮔﺮاد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﻣﻮﻛﻮﭘﻞ)‪)(Chromel-Alumel‬ﻧﻮع ‪(K‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻴﺰ ‪ Alumel‬ﻧﻴﺰ ﺑﺼﻮرت ﺿﻌﻴﻔﻲ ﺟﺬب آﻫﻦ‬
‫رﺑﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد ﭘﺲ ﺳﻴﻢ ﻣﺜﺒﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ دﻣﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ‪ 1100‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﮔﺮاد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﻣﻮﻛﻮﭘﻞ ﻫﺎ را ﻣﺜﻞ ﺗﺮﻣﻮﻣﺘﺮﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﻧﺼﺐ در ﺗﺮﻣﻮول)‪ (Thermo well‬ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .2-2-2-4‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺮﻣﻴﺴﺘﻮر)‪(Thermally sensitive resistor Thermistor‬‬
‫ﻣﺜﻞ ‪ (Positve Temp-Coeffient) PTC‬ﻛﻪ در اﺛﺮ اﻓﺰاﻳﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﻘﺎوﻣﺖ آﻧﻬﺎ زﻳﺎد ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد و )‪ NTC(Negative Temp-Coeffient‬ﻛﻪ در اﺛﺮ اﻓﺰاﻳﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﻘﺎوﻣﺖ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺎوﻣﺘﻬﺎي ﻣﺘﻐﻴﺮ در دﺳﺘﮕﺎه ﭘﻞ ﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي درﺟﻪ‬
‫ﺣﺮارت ﻣﺤﻞ ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ روﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪7-4‬‬
‫ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي ﺗﻘﻮﻳﺖ اﻳﻦ وﻟﺘﺎژ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ورودي ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه ‪ op-Amp‬اﻋﻤﺎل ﻧﻤﻮده و ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﺪه درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪37‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪8-4‬‬
‫‪ .3-2-2-4‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي دﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻓﻠﺰات)‪: (RTD‬‬
‫ﺗﺮﻣﻮﻣﺘﺮ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻓﻠﺰات در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻳﻚ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻲ ﻛﻮﭼﻚ از ﻓﻠﺰات ﺧﺎص ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ آن در اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻣﺎ‪ ،‬ﻛﻢ و زﻳﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﺮﻣﻮﻣﺘﺮﻫﺎ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﻪ ‪RTD‬‬
‫)‪ (Resistance Temperature Detector‬ﻣﻌﺮوﻓﻨﺪ‪ .‬ﺟﺪول ﻓﻠﺰات ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ در ﺳﺎﺧﺖ ‪ RTD‬زﻳﺮ‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪Material‬‬ ‫‪Temp Range o C‬‬ ‫‪α : Tempcoefficient Ω / o C‬‬
‫‪Nickel‬‬ ‫‪− 80to + 320‬‬ ‫‪0/ 0067‬‬
‫‪Copper‬‬ ‫‪− 200 to + 260‬‬ ‫‪0/ 0038‬‬
‫‪Nickel+Iron‬‬ ‫‪− 200 to + 260‬‬ ‫‪0/ 0046‬‬
‫‪Platinum‬‬ ‫‪− 200 to + 850‬‬ ‫‪0/ 0039‬‬
‫ﺟﺪول ‪3-4‬‬

‫‪ RTD‬ﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻫﺎي ده اﻫﻤﻲ ﺗﺎ ﻛﻴﻠﻮاﻫﻤﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪RTD .‬ﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در داﺧﻞ‬
‫ﻏﻼف ﺷﻴﺸﻪ اي ﻛﻪ ﺑﻪ "‪"RESISTANCE BULB‬ﻣﻌﺮوﻓﻨﺪ ﻗﺮار داده ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﺗﺮﻣﻮﻛﻮﭘﻠﻬﺎ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ‪ RTD‬ﻫﺎ ﻧﻴﺰ در ﻏﻼف ﻓﻠﺰي و ﻳﺎ ﺳﺮاﻣﻴﻜﻲ ﺟﺎﺳﺎزي ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪RTD‬ﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻣﻮاردي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده واﻗﻊ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ دﻗﺖ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي دﻣﺎ زﻳﺎد ﺑﻮده و ﻣﺤﺪوده‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي آن ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﺤﺪوده ﺧﺎص از درﺟﻪ ﺣﺮارت )اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي‬
‫آن ﺑﺮاي ﺗﺮﻣﻮﻛﻮﭘﻠﻬﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ( ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده واﻗﻊ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﻓﺮاواﻧﻲ اﻧﻮاع ﺗﺮﻣﻮﻛﻮﭘﻠﻬﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ‪RTD‬ﻫﺎ در ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﻴﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ‪RTD‬ﻫﺎ ﻣﻘﺪار ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ‪ 1C o‬دﻣﺎ را‬
‫‪TEMPERATURE‬‬ ‫‪COEFFICIENT‬‬ ‫‪OF‬‬ ‫)‬ ‫ﺣﺮارﺗﻲ‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ‬
‫‪(RESISTANCE‬ﻧﺎﻣﻴﺪه و آﻧﺮا ﺑﺎ ‪ α‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺟﺪول ﻓﻮق ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ RTD‬از ﺟﻨﺲ ﭘﻼﺗﻴﻦ داراي ﺿﺮﻳﺐ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪ 0/0039‬اﻫﻢ ﺑﺮ درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﮔﺮاد)در ﻣﺤﺪوده درﺟﻪ ﺣﺮارت ‪ o C o‬ﺗﺎ ‪( 100C o‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺧﻴﻠﻲ از‬
‫ﻓﻠﺰات ﺿﺮﻳﺐ ﻓﻮق ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﻘﺎوﻣﺖ ‪RTD‬ﻧﻴﺰ زﻳﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺟﺪول ﻓﻮق‬
‫ﻧﻴﻜﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ دﻣﺎ را داﺷﺘﻪ و ﭘﻼﺗﻴﻦ ﺧﺎص ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺧﻄﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎ درﺟﻪ ﺣﺮارت را دارا ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﭘﻼﺗﻴﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 10-OHM –CM‬در دﻣﺎي ‪ 20C o‬ﺑﻮده و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫ﻧﻴﻜﻞ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 6/844‬اﻫﻢ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ)در ﻫﻤﺎن دﻣﺎ( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎ دﻣﺎ را ﻃﺒﻖ ﻓﺮﻣﻮل‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪:‬‬

‫‪38‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫و ﻳﺎ ) ‪R = Ro(1 + αT‬‬
‫‪dR‬‬
‫‪= αRo‬‬ ‫)‪(3-4‬‬
‫‪dT‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮل اﺧﻴﺮ ﻳﻚ راﺑﻄﻪ ﺧﻄﻲ ﺑﻮده وﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻮرد ‪RTD‬ﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از ﭘﻼﺗﻴﻦ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده واﻗﻊ‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬در ﻧﻴﻜﻞ ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻣﺎ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺧﻄﻲ ﻧﺒﻮده و راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ از ﻓﺮﻣﻮل‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪).‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي دﻣﺎﻫﺎي ﻛﻤﺘﺮ از ‪ + 100C o‬و ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪.( − 50C o‬‬
‫(‬
‫‪R = Ro 1 + αT + β T 2 + λT 3 + ....‬‬ ‫)‬ ‫)‪(4-4‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل و ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه دﻣﺎ ﺑﺎ ‪: RTD‬‬
‫ﻣﺪار ﺳﺎده ﭘﻞ و ﺳﺘﻮن ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن دﻣﺎي ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫‪RTD‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪:‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪9-4‬‬
‫از آﻧﺠﺎﺋﻴﻜﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ‪RTD‬ﻣﻌﺎدل ‪X‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻟﻬﺬا ﮔﺎﻟﻮاﻧﻮﻣﺘﺮ ‪) G‬ﻳﻌﻨﻲ آﻣﭙﺮ ﻣﺘﺮ ﺣﺴﺎس ‪ DC‬ﺑﺎ‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﺻﻔﺮ در وﺳﻂ ﺻﻔﺤﻪ( ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ دﻣﺎ درﺟﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﻮد‪ .‬در ﻋﻤﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺸﺎن‬
‫دﻫﺪه دﻣﺎ در ﻓﺎﺻﻠﻪ دوري از ﻣﺤﻞ ﻧﺼﺐ ‪RTD‬ﻫﺎ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﻟﻬﺬا ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﻴﻤﻬﺎي‬
‫اﺗﺼﺎل ‪ L‬ﻧﻴﺰ ﺟﺰﺋﻲ از ﻣﻘﺎوﻣﺖ ‪ X‬ﺑﺤﺴﺎب ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪10-4‬‬
‫ﭼﻮن راﺑﻄﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪ E = E21 + E14 = E23 + E 34‬در زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ وﻟﺘﺎژ در ﮔﺮه ‪ 1‬ﺑﺎ ﮔﺮه ‪ 3‬ﻣﺴﺎوي ﺑﺎﺷﺪ‬
‫راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ ﻟﻬﺬا ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﭘﻞ و ﺳﺘﻮن را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫‪39‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪X = S ( A / B ) − 2L‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬
‫=‬ ‫)‪(4-5‬‬
‫‪X + 2L S‬‬
‫ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻳﻚ ﺳﻴﻢ اﺿﺎﻓﻲ ﺗﺎ ﻣﺤﻞ ﻧﺼﺐ ‪ RTD‬و ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﺰﺋﻲ در ﻣﺪار ﭘﻞ و ﺳﺘﻮن ﻣﻲ ﺗﻮان اﺛﺮات‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﻴﻤﻬﺎي اﺗﺼﺎل را در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه از ﺑﻴﻦ ﺑﺮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫ﻣﻌﺎدل ‪) L‬ﻃﻮل ﺳﻴﻢ راﺑﻂ( در ﻫﺮ دو ﺷﺎﺧﻪ ﭘﻞ و ﺳﺘﻮن اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﭘﻞ و ﺳﺘﻮن در ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻌﺎدل ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ در ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫‪( A + L ) / (CX + L ) = B / S‬‬ ‫‪X = S [( A + L ) / B ] − L‬‬ ‫)‪(5-5‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪11-4‬‬
‫ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮدن ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻮﻣﺘﺮ)ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮ( ﺷﻤﺎره ‪) C‬ﺑﺮاي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮔﺎﻟﻮاﻧﻮﻣﺘﺮ ‪ ،G‬ﺗﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ(‬
‫ﻣﻲ ﺗﺎن دﻣﺎي ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ‪RTD‬را ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً از ﮔﺎﻟﻮاﻧﻮﻣﺘﺮ ﻗﺮاﺋﺖ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪ .4-2-2-4‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي دﻣﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻨﺴﻮر ﻣﺪار ﻣﺠﺘﻤﻊ درﺟﻪ ﺣﺮارت ‪:‬‬
‫)‪(Intereged –Cilcuit Temperature sensors‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎ ﺑﺼﻮرت ﻣﺪارﻫﺎي ﻣﺠﺘﻤﻊ)‪(IC‬ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ درﺟﻪ ﺣﺮارت در ﺧﺮوﺟﻲ آﻧﻬﺎ وﻟﺘﺎژ ﻳﺎ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼً ‪ IC‬ﺷﻤﺎره ‪ LM 335‬داراي وﻟﺘﺎژ ﺧﺮوﺟﻲ ‪ 10mv / K o‬و ‪ IC‬ﺷﻤﺎره ‪LM 334‬‬
‫داراي وﻟﺘﺎژ ﺧﺮوﺟﻲ ‪ 10mv / F o‬و ‪ IC‬ﺷﻤﺎره ‪ AD 592‬داراي ﺟﺮﻳﺎن ﺧﺮوﺟﻲ ‪ 10µA / K o‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪوده اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي و ﻣﻮارد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻌﻀﻲ از اﻳﻦ ‪IC‬ﻫﺎ در ﺟﺪول زﻳﺮ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪TEMPERATURE RANGES‬‬
‫‪Divice‬‬ ‫) (‬
‫‪Range o C‬‬ ‫‪Use‬‬
‫‪LM 135‬‬ ‫‪-55to+150‬‬ ‫‪Military‬‬
‫‪LM 235‬‬ ‫‪-40 to+125‬‬

‫‪40‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪LM 335‬‬ ‫‪-40 to+100‬‬ ‫‪Industrial‬‬

‫‪Commercial‬‬
‫ﺟﺪول‪4-4‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي دﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮﻣﻮﻛﻮﭘﻞ‪ RTD ،‬و ﺗﺮﻣﻴﺴﺘﻮر داراي‬
‫ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎﻻ و ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺧﻄﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﺟﺪول زﻳﺮ ﻣﺰاﻳﺎ وﻣﻌﺎﻳﺐ‬
‫ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺪول و ﻧﻤﻮدار ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺐ ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ درﺟﻪ ﺣﺮارت ‪:‬‬
‫ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺐ ‪ 4‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﻨﺴﻮر اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﺎ رﺳﻢ ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ در ﺟﺪول ﺑﻌﺪ ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﺟﺪول‪5-4‬‬

‫ﺣﺪود و ﻧﻤﻮدار اﻧﻮاع ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي درﺟﻪ ﺣﺮارت ‪:‬‬

‫داﻣﻨﻪ دﻣﺎ ﺳﻨﺞ ﻫﺎي ﭘﺮ ﺷﺪه از ﻣﺎﻳﻌﺎت‪:‬‬

‫‪41‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺣﺪاﻗﻞ‬ ‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ‬
‫‪Hg :‬‬ ‫‪− 39 o c‬‬ ‫→‬ ‫‪338 o c‬‬
‫‪XeleN‬‬ ‫‪:‬‬ ‫‪− 40 o c‬‬ ‫→‬ ‫‪400 o c‬‬
‫‪C 2 H 5 oH :‬‬ ‫‪− 46 o c‬‬ ‫→‬ ‫‪150 o c‬‬

‫ﺟﺪول ‪6-4‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪12-4‬‬

‫‪ .3-2-4‬ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ درﺟﻪ ﺣﺮارت)‪(Temp-Trasmitter‬‬

‫‪ .1-3-2-4‬ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ درﺟﻪ ﺣﺮارت ‪:‬‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارﺗﻜﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و اﻳﻦ ﻓﺸﺎر ﻣﺘﺄﺛﺮ از درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﻪ‬
‫ﺑﻠﻮز و از آﻧﺠﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﻣﻴﻠﻪ ‪ Force bar‬و ﺑﻪ ﻓﻼﭘﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪42‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪13-4‬‬
‫ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻓﻮق ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ اﺻﻠﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺣﺲ ﻛﻨﻨﺪه‪ :‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺑﻠﻮز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﻣﺘﺄﺛﺮ از درﺟﻪ ﺣﺮارت را ﺣﺲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻣﺒﺪل‪ :‬ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ را ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻓﻼﭘﺮ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﺎزل ﺑﻪ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه‪ :‬ﺗﻘﻮﻳﺖ اوﻟﻴﻪ در ﭘﺸﺖ ﻧﺎزل)‪ (N-B-P‬و رﻟﻪ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻳﻚ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻫﻮا ‪ 3-15 PSI‬ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ از‬
‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ اﻃﺎق ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻨﺘﻘﻞ)‪ (Transmit‬ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫و در ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ وﻟﺘﺎژ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺮارت در ﺗﺮﻣﻮﻛﻮﭘﻠﻬﺎ و ﻳﺎ ﺗﺮﻣﻴﺴﺘﻮرﻫﺎ و ﻳﺎ‬
‫‪RTD‬ﻫﺎ و ‪ ...‬ﺑﻌﺪ از ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺑﻪ اﺗﺎق ﻛﻨﺘﺮل اﻧﺘﻘﺎل داده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺗﺎق ﻛﻨﺘﺮل‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻳﺎ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﺑﺎﺷﺪ از ﻣﺒﺪﻟﻬﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻚ)‪ (I/P‬و ﻳﺎ ﺑﺎﻟﻌﻜﺲ )‪ (P/I‬ﻣﻲ ﺗﻮان‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪43‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي و اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻌﺎت‬
‫) ‪Measurement and level‬‬
‫‪(Transmitter‬‬

‫‪44‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪ .1-5‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻌﺎت ‪:‬‬

‫در اﻛﺜﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻃﻼع از وﺿﻌﻴﺖ ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻌﺎت درون ﻣﺨﺎزن ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﻤﻞ اﻳﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻧﺒﻮده زﻳﺮا ﺟﺪار ﻣﺨﺎزن ﻓﻠﺰي ﺑﻮده و وﺿﻊ داﺧﻠﻲ آﻧﻬﺎ از ﺑﻴﺮون ﻗﺎﺑﻞ روﻳﺖ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﺻﻨﻌﺖ روش ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻌﺎت ﻣﺨﺎزن وﺟﻮد دارد ﻛﻪ در اﻳﻦ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ روش آﺷﻨﺎ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻤﻖ ﺳﻨﺞ ﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﺘﺮ ﻳﺎﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ ﻣﺪرج ﺷﺪه اﻧﺪ ودر ﻣﺨﺎزن ﺳﺮﺑﺎز اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪1-5‬‬
‫‪ .2‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﻨﺎورﻫﺎ ﻳﺎ ﻓﻼﺗﺮ)‪(Floater‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪2-5‬‬
‫‪ .3‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ ارﺗﻔﺎع ﻣﺎﻳﻌﺎت ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﻪ ‪ P=h‐d‬ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻴﻨﻴﻤﻢ‬
‫ﺳﻄﺢ راﺻﻔﺮ ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ و ﻣﺎﻛﺴﻴﻤﻢ ﺳﻄﺢ راﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺮﺣﺴﺐ ارﺗﻔﺎع ﺳﻄﺢ‬
‫ﻣﺪرج ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﺨﺎزن ﺳﺮﺑﺎز و ﺳﺮ ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪45‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ‪3-5‬‬
‫‪ .4‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺎﺻﻴﺖ دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﻣﺎﻳﻊ داﺧﻞ ﻇﺮف از ﻃﺮﻳﻖ دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ‬
‫ﻓﺸﺎر داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﺣﺎوي ﻫﻮا ﻳﺎ روﻏﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع ﺳﻄﺢ ﻋﻘﺮﺑﻪ ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺪرج اﻧﺪازه‬
‫ﮔﻴﺮي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪4-5‬‬
‫‪ .5‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺷﻨﺎوري‪:‬‬

‫ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ارﺷﻤﻴﺪس وﻗﺘﻲ ﺟﺴﻤﻲ در ﻣﺎﻳﻌﻲ ﻓﺮو رود ﺑﻪ اﻧﺪازه وزن ﻣﺎﻳﻊ ﻫﻢ ﺣﺠﻤﺶ از وزن آن‬
‫ﻛﺎﺳﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد در اﻳﻦ روش اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي دﺳﺘﮕﺎه ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺷﻨﺎور از ﻓﻮﻻد زﻧﮓ ﻧﺰن ﺑﺼﻮرت‬
‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و اﻳﻦ ﺷﻨﺎور را درون ﻣﺨﺰن ﻳﺎ داﺧﻞ ﻣﺤﻔﻈﻪ اي ﻛﻪ ﺧﺎرج از ﻣﺨﺰن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و‬
‫ﺗﻮﺳﻂ دو ﻟﻮﻟﻪ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﻣﺨﺰن وﺻﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺼﻮرت ﻣﻌﻠﻖ ﻧﮕﻪ ﻣﻲ دارد ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻊ در ﻣﺨﺰن‬
‫ﻳﺎ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺑﺎﻻ آﻣﺪه و ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺷﻨﺎور در ﻣﺎﻳﻊ ﻓﺮو رود وزن آن ﻛﻢ ﺷﺪه و ﺑﺎﻋﺚ ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﮔﺮدﺷﻲ)ﮔﺸﺘﺎور( ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ وزن ﺷﻨﺎور ﺿﺮﺑﺪر ﻃﻮل ﻣﻴﻠﻪ ﺷﻨﺎور)‪ (Fload Rod‬ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪ Troque Tube‬ﭼﺮﺧﺶ ﻛﺮده و ﺑﺎﻋﺚ ﭘﻴﭽﺶ اﻧﺘﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﻟﻮﻟﻪ ‪ E‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و در درون‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ‪ E‬ﻣﻴﻠﻪ و ‪ F‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﺮ آن ﺑﻪ ‪ Torque Tube‬وﺻﻞ اﺳﺖ و ﺳﺮ دﻳﮕﺮش ﺑﻪ ﻋﻘﺮﺑﻪ‬

‫‪46‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه وﺻﻞ اﺳﺖ وﻗﺘﻲ ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺎﻻ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﺑﺎﻻ آﻣﺪه و ﻋﻘﺮﺑﻪ ﻣﻘﺪار ارﺗﻔﺎع را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ‪:‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪5-5‬‬
‫‪ .6‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺳﻄﺢ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻄﺢ ﺳﻨﺞ ﺷﻴﺸﻪ اي‪:‬‬

‫در دﻳﮕﻬﺎي ﺑﺨﺎر و ﻳﺎ ﻣﺨﺎزن ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻊ درون ﻣﺨﺰن را دﻳﺪ از اﻳﻦ روش اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﺷﻴﺸﻪ اي ﺑﺎ اﺳﺘﺤﻜﺎم زﻳﺎد اﺳﺖ ﻛﻪ دو ﺳﺮ آن از ﻃﺮﻳﻖ اﺗﺼﺎل و‬
‫ﺷﻴﺮ ﺟﺪا ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﺑﺪﻧﻪ ﻣﺨﺰن وﺻﻞ اﺳﺖ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ‪:‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪6-5‬‬
‫‪ .2-5‬اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻌﺎت)‪(Level Transmitter‬‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻌﺎت از ﻣﺤﻞ ﭘﺮوﺳﻪ ﺑﻪ اﺗﺎق ﻓﺮﻣﺎن ﺟﻬﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻌﺎت از روﺷﻬﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎ ﺳﻪ روش اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻌﺎت آﺷﻨﺎ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬
‫‪ .1-2-5‬اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه ﻣﻘﺪار ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺑﺎ ﻛﻤﻚ دﺳﺘﮕﺎه اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه ﻓﺸﺎر و اﺧﺘﻼف‬
‫ﻓﺸﺎر‪:‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻊ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ ﻓﺸﺎر اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ارﺗﻔﺎع ﻣﺎﻳﻊ درون ﻣﺨﺰن ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه ﺑﻪ‬
‫ﺷﺮح زﻳﺮ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ دﻟﺨﻮاه ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪47‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪ .1‬در ﻣﺨﺰن ﺳﺮﺑﺎز‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻣﻘﺪار ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻊ)‪ (level‬را ﺑﻪ اﻃﺎق ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﻨﻴﻢ از ﻳﻚ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه ﻓﺸﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ )‪(1‬‬
‫‪ .2‬در ﻣﺨﺰن ﺳﺮﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ از اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ‪ D/P CELL‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ )‪(2‬‬

‫)‪( 2‬‬ ‫)‪( 1‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪7-5‬‬
‫ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ)‪ (1‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﺨﺰن ﻛﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع ﻣﺨﺰن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه ﻓﺸﺎر در ﺧﺮوﺟﻲ ﻓﺸﺎر ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ‪ 3-15PSI‬ﺑﻪ اﻃﺎق ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫و در ﺷﻜﻞ )‪ (2‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﺨﺰن ﻛﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع ﻣﺨﺰن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ دو‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ‪ HIGH, LOW‬دﺳﺘﮕﺎه اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر اﻋﻤﺎل ﻧﻤﻮده و ﻓﺸﺎر ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ‪ 3-15PSI‬از ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫‪ D/P CELL‬ﺑﻪ اﻃﺎق ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .2-2-5‬اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻄﺢ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺎﻧﻮن ارﺷﻤﻴﺪس ‪:‬‬
‫ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ وزﻧﻪ ﺷﻨﺎور ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎزوﻳﻲ ﺑﻪ ﻓﻼﭘﺮ ﺑﺮدن ﺗﻴﻮپ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻓﻼﭘﺮ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﺎزل‬
‫در اﺛﺮ ارﺗﻔﺎع ﺳﻄﺢ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﺮوﺟﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ اﺗﺎق ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪48‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪8-5‬‬
‫‪ .3-2-5‬اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻌﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ‪:‬‬
‫ﻛﻪ در اﻳﻦ روش ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﻨﺎور ﻣﻘﺪار ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﻄﺢ ب ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻮﻣﺘﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه و ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ‪S-P‬‬
‫ﻣﻘﺪار اﺧﺘﻼف ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﺪه و ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻊ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد)ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ( در اﻳﻦ ﺳﺪﺗﮕﺎه ﺧﺮوﺟﻲ ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ‪ 10‬وﻟﺖ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺮاﻧﺴﺪﻳﻮﺳﺮ‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎل ‪ 15PSI‬ﺗﺎ ‪ 3‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه و ﺑﺮاي ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﻛﺮدن ﺷﻴﺮ آب اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪9-5‬‬

‫‪49‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي و اﻧﺘﻘﺎل ﻓﻠﻮي ﺳﻴﺎﻻت‬
‫)‪(measurement and flow transmitter‬‬

‫‪50‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪.1-6‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻓﻠﻮي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮﻧﻮﻟﻲ و ﺻﻔﺤﻪ ارﻳﻔﻴﺲ‪:‬‬

‫در ﻣﺼﺮﻓﻬﺎﺋﻲ ﻛﻪ دﻗﺖ زﻳﺎد ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ از ﻛﻨﺘﻮر ﺟﻬﺖ اﻧﺪازﻫﻊ ﮔﻴﺮي ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻳﻌﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪1-6‬‬
‫وﻟﻲ در ﺻﻨﻌﺖ از ﺧﻮاص دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻳﻌﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﺑﺮﻧﻮﻟﻲ ﻣﻘﺪار دﺑﻲ ﻓﻠﻮي ﺑﺎ ﺟﺬر اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ Q = K ∆p‬ﻣﻘﺪار ﻣﺎﻳﻊ‬ ‫)‪(1-6‬‬
‫ﭼﻮن در اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻓﻮي ﻟﻮﻟﻪ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر دارﻳﻢ از ﻟﻮﻟﻪ و ﻧﭽﻮري و ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮﻧﻮﻟﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ را ﻛﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻃﺒﻖ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪2-6‬‬
‫ﻛﻪ در دو ﻗﺴﻤﺖ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﺠﻤﻮع دو اﻧﺮژي)اﻧﺮژي ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ‪ E P‬واﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸﻲ ‪( EC‬ﻣﻘﺪاري ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ و در‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻗﻄﺮ ﻛﻢ ﻟﻮﻟﻪ)ﻓﺸﺎر ﻛﻢ و ﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎد( و در ﻗﺴﻤﺖ ﻗﻄﺮ ﺑﺰرگ ﻟﻮﻟﻪ)ﻓﺸﺎر زﻳﺎد و ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻢ( ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪E P1 + EC1 = E P2 + EC 2‬‬ ‫)‪(2-6‬‬
‫‪ E F = M .P‬اﻧﺮژي ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ‬ ‫)‪(3-6‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ‪ EC = MV 2‬اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸﻲ‬ ‫)‪(4-6‬‬
‫‪2‬‬
‫‪V12‬‬ ‫‪V22‬‬
‫‪MP1 + M‬‬ ‫‪= MP2 + M‬‬ ‫)‪(5-6‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﭼﻮن ﻣﻘﺪار ﻣﺎﻳﻊ در ﺗﻤﺎم ﻟﻮﻟﻪ ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ دارﻳﻢ‬

‫= ‪∆P = P1 − P2‬‬
‫‪2‬‬
‫(‬
‫‪1 2‬‬
‫‪V2 − V12‬‬ ‫)‬ ‫)‪(6-6‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮﻧﻮﻟﻲ‬

‫‪51‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫)‪(7-6‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ‪ = Q = A.V‬دﺑﻲ ﻣﺎﻳﻊ‬
‫ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ‬
‫ازﻃﺮﻓﻲ‬
‫‪A2‬‬
‫= ‪A 1 V1 = A2V2 ⇒ V1‬‬ ‫‪V2‬‬
‫‪A1‬‬

‫⎛‬ ‫⎛‬ ‫‪d‬‬ ‫⎞‬

‫‪4‬‬
‫⎞‬ ‫‪⎛ ⎛d‬‬ ‫⎞‬
‫‪4‬‬
‫⎞‬
‫‪2∆P = ⎜V2 − ⎜⎜ ⎟⎟ V22 ⎟ = V22 ⎜1 + ⎜⎜ 2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫⎟⎟‬ ‫⎟‬
‫⎜‬ ‫⎠ ‪⎝ d1‬‬ ‫⎟‬ ‫‪⎜ ⎝ d1‬‬ ‫⎠‬ ‫⎟‬ ‫)‪(8-6‬‬
‫⎝‬ ‫⎠‬ ‫⎝‬ ‫⎠‬

‫‪2∆P‬‬
‫= ‪V2‬‬ ‫)‪(9-6‬‬
‫‪d‬‬
‫‪1 + ( 2 )4‬‬
‫‪d1‬‬

‫‪∆P‬‬
‫× ‪Q = A2V2 = A2‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪= K ∆P‬‬
‫‪⎛d‬‬ ‫⎞‬ ‫)‪(10-6‬‬
‫‪1 + ⎜⎜ 2‬‬ ‫⎟⎟‬
‫‪⎝ d1‬‬ ‫⎠‬

‫ﻛﻪ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻓﻠﻮي)دﺑﻲ ﻣﺎﻳﻊ( ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آن ﺑﻮده و ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي اﺳﺖ‪ .‬و ﻫﻤﻴﻦ‬
‫اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر را ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ دو ﻃﺮف ‪ d/p cell‬اﻋﻤﺎل ﻧﻤﻮده و ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل واﻳﺠﺎد ﺳﻴﮕﻨﺎل ‪3-15PSI‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻛﻪ در ﻋﻤﻞ ﭼﻮن از ﻧﻈﺮ ﻧﺼﺐ و اﻗﺘﺼﺎدي ﻟﻮﻟﻪ و ﻧﭽﻮري ﺑﺼﺮﻓﻪ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ از ﺻﻔﺤﺎت ﺳﻮراخ دار ﺑﻨﺎم‬
‫)‪(orifeice plate‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در ﻣﺴﻴﺮ ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺎﻳﮕﺬاري ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ‬

‫ﻛﻪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ ﺻﻔﺤﻪ ﻛﺎر ﻫﻤﺎن ﻟﻮﻟﻪ و ﻧﭽﻮري را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬در اﺷﻜﺎل زﻳﺮ اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ﻟﻮﻟﻪ و‬
‫ﻧﭽﻮري و اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه ﻓﻠﻮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ارﻳﻔﻴﺲ و ‪ d/p cell‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫اورﻓﻴﺲ ﭘﻠﻴﺖ‬

‫‪52‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪3-6‬‬
‫‪ .1-1-6‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎﻻت ﺑﺎ ﺻﻔﺤﻪ ﺳﻮراﺧﺪار ﻳﺎ "‪"ORIFICE‬‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎﻻت ﺟﺎري در ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز از اﻫﻤﻴﺖ‬
‫ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻴﺰان ﻳﺎ دﺑﻲ ﺳﻴﺎﻻت ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻨﻮﻋﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺘﺪاول ﺗﺮﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي دﺑﻲ ﺳﻴﺎﻻت ﺻﻔﺤﻪ ﺳﻮراﺧﺪار ﻳﺎ "‪ "ORIFICE‬ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺘﻴﺎز ﻣﻬﻢ "‪ "ORIFICE‬ﺳﺎدﮔﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد آن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺒﻨﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎل ﺗﻮﺳﻂ‬
‫اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه اﻳﺠﺎد اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر در رﻓﻴﻦ ﺻﻔﺤﻪ ﺳﻮراﺧﺪار اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎل در ﺣﺎل ﻋﺒﻮر‪،‬‬
‫‪(Q = C‬‬ ‫)‬
‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺟﺬر اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺻﻔﺤﻪ ﺳﻮراﺧﺪار ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪∆P .‬‬

‫‪ .2-1-6‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺑﺎ ‪: ORIFICE‬‬

‫ﻓﺮﻣﻮل ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻧﺪازه ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎ ‪ ORIFICE‬ﺑﺮاي ﻣﺎﻳﻌﺎت راﺑﻄﻪ ‪ Qh = C hw‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در آن=‬
‫‪ = Qh‬ﻣﻴﺰان ﻣﺎﻳﻊ ﻋﺒﻮر داده ﺷﺪه از ‪ ORIFICE‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﮔﺎﻟﻦ ﺑﺮ ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪ = hw‬اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر دو ﻃﺮف ‪ ORIFICE‬ﺑﺮﺣﺴﺐ اﻳﻨﭻ آب‬
‫‪ =C‬ﺿﺮﻳﺐ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار آن از راﺑﻄﻪ ‪ C = f b × f g × f r‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎ‬
‫ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ = f b‬ﻓﺎﻛﺘﻮر اﺳﺎﺳﻲ ‪ ORIFICE‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ اﻧﺪازه روزﻧﻪ و ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬
‫‪ = f gt‬ﻓﺎﻛﺘﻮر ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻧﺴﺒﻲ و دﻣﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻧﺴﺒﻲ و دﻣﺎي ﻣﺎﻳﻊ در ﺣﺎل ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ = f r‬ﻓﺎﻛﺘﻮر ﻋﺪد رﻳﻨﻮﻟﺪز ﻳﺎ ﻓﺎﻛﺘﻮر ﮔﺮاﻧﺮوي و ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻧﺴﺒﻲ ﻣﺎﻳﻊ در ﺣﺎل ﺟﺮﻳﺎن و اﻧﺪازه روزﻧﻪ و ﻗﻄﺮ‬
‫ﻟﻮﻟﻪ و اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬
‫‪ .3-1-6‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺎزﻫﺎ ﺑﺎ ‪: ORIFICE‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮﻟﻲ ﻛﻠﻲ آن ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﮔﺎزﻫﺎ ‪ Qh = C hw. Pf‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در آن‬
‫‪ = Qh‬ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺎز ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻓﻮت ﻣﻜﻌﺐ ﺑﺮ ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪ = hw‬اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﻃﺮﻓﻴﻦ ‪ ORIFICE‬ﺑﺮﺣﺴﺐ اﻳﻨﭻ آب‬
‫‪ = P f‬ﻓﺸﺎر اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﮔﺎز در ﺣﺎل ﻋﺒﻮر از ﺻﻔﺤﻪ ﺳﻮراﺧﺪار ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻓﺸﺎر ﻣﻄﻠﻖ )‪(PSIA‬‬

‫‪53‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪ =C‬ﻳﻚ ﺿﺮﻳﺐ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار آن ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد و از راﺑﻄﻪ‬
‫‪ C = f b × f pb × f tb × f g × f tf × f r × y × f pv‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ﻓﻮق ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ = f b‬ﻓﺎﻛﺘﻮر اﺳﺎﺳﻲ ‪ ORIFICE‬ﻛﻪ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازه روزﻧﻪ و اﻧﺪازه ﻟﻮﻟﻪ دارد‪.‬‬
‫‪ = f pb‬ﻓﺎﻛﺘﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي دارد‪.‬‬
‫‪ = f tb‬ﻓﺎﻛﺘﻮر دﻣﺎي ﭘﺎﻳﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي دارد‪.‬‬
‫‪ = f g‬ﻓﺎﻛﺘﻮر ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻧﺴﺒﻲ ﮔﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ = f tf‬ﻓﺎﻛﺘﻮر دﻣﺎي ﮔﺎز در ﺣﺎل ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻣﻴﺰان دﻣﺎي ﮔﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ = f r‬ﻓﺎﻛﺘﻮر ﻋﺪد رﻳﻨﺪﻟﺪز ﻳﺎ ﻓﺎﻛﺘﻮر ﮔﺮاﻧﺮوي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ اﻧﺪازه روزﻧﻪ ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ‪ ،‬اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر و ﻓﺸﺎر‬
‫اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﮔﺎز ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬
‫‪ =Y‬ﻓﺎﻛﺘﻮر اﻧﺒﺴﺎط ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﺎﺑﻌﻲ از اﻧﺪازه روزﻧﻪ و ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ و اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر و ﻓﺸﺎر اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫= ‪ f pv‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ‪z‬‬ ‫‪ f pv‬ﻓﺎﻛﺘﻮر اﻧﺤﺮاف ﮔﺎزﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ و از راﺑﻄﻪ‬
‫‪z‬‬
‫درﺟﻪ اﻧﺤﺮاف ﮔﺎز ﻳﺎ ‪ COMPRESSIBILITY FACTOR‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺎز ﻳﺎ ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺎ ‪ ORIFICE‬ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎي ﻻزم را ﺑﺎ داﺷﺘﻦ‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﻌﻠﻮم از ﻗﺒﻴﻞ ﻓﺸﺎر اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ‪ ،‬دﻣﺎ‪ ،‬اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﮔﺮاﻧﺮوي‪ ،‬ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻧﺴﺒﻲ‪ ،‬وﻏﻴﺮه وﺑﺎ رﺟﻮع ﺑﻪ‬
‫ﺟﺪاول ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺎ ‪ORIFICE‬ﻫﺎ ﺑﺪﺳﺖ آورد ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﻗﺮار دادن در ﻓﺮﻣﻮل ﻓﻮﻗﺮاي ﻣﺎﻳﻌﺎت و‬
‫ﮔﺎزﻫﺎ اﻧﺪازه ﺟﺮﻳﺎن را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫اﻧﻮاع ارﻳﻔﻴﺲ ﭘﻠﻴﺖ ‪:‬‬
‫‪ .1‬ارﻳﻔﻴﺲ ﭘﻠﻴﺖ ﻣﺘﺤﺪ اﻟﻤﺮﻛﺰ‪ :‬ﻛﻪ ﺳﻮراخ آن در وﺳﻂ ﺻﻔﺤﻪ ﻗﺮار دارد و ﺑﺮاي ﻣﻮاد ﻧﻔﺘﻲ ﺳﺒﻚ و‬
‫ﺑﺪون رﺳﻮب ﮔﺎزﻫﺎ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪4-6‬‬

‫‪ .2‬ارﻳﻔﻴﺲ ﭘﻠﻴﺖ ﺧﺎرج از ﻣﺮﻛﺰ‪ :‬ﻛﻪ ﺳﻮراخ آن در وﺳﻂ ﺻﻔﺤﻪ ﻗﺮار ﻧﺪارد‪.‬ﺧﺎرج از ﻣﺮﻛﺰ اﺳﺖ و‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻮاد ﻧﻔﺘﻲ رﺳﻮﺑﺪار و ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪5-6‬‬

‫‪54‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪ .3‬ارﻳﻔﻴﺲ ﭘﻠﻴﺖ ﻗﻄﻌﻪ اي)ﻧﻴﻢ داﻳﺮه ﺷﻜﻞ(‪ :‬ﻛﻪ ﺳﻮراخ آن ﺧﺎرج از ﻣﺮﻛﺰ و ﺑﺼﻮرت ﻗﻄﻌﻪ اي از‬
‫داﻳﺮه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻛﺎرﺑﺮد آن ﺑﺮاي ﻣﻮارد رﺳﻮب دار اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪6-6‬‬

‫‪ .2-6‬ﻓﻠﻮي ﺳﻨﺞ ﺗﻮرﺑﻴﻨﻲ و اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه ﻓﻠﻮي ﺑﺎاﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮرﺑﻴﻦ ‪:‬‬

‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻨﺞ ﺗﻮرﺑﻴﻨﻲ وﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎل ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎل اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻌﺎدل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻨﺞ ﺗﻮرﺑﻴﻨﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ از ﻳﻚ ﻗﺴﻤﺖ ﮔﺮدﻧﺪه ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﻣﺤﻮري ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي‬
‫از ﻳﺎﺗﺎﻗﺎﻧﻬﺎ در داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و وﻗﺘﻴﻜﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎل از ﻣﻴﺎن ﭘﺮه ﻫﺎي ﺗﻴﻐﻪ اي ﻧﺼﺐ ﺷﺪه در‬
‫روي ﮔﺮدﻧﺪه ﻣﻲ ﮔﺬرد‪ ،‬ﮔﺮدﻧﺪه ﺷﺮوع ﺑﻪ ﭼﺮﺧﻴﺪن ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺳﺮﻋﺖ ﭼﺮﺧﺶ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﺳﻴﺎل ﻛﻪ از داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻲ ﮔﺬرد ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺮه ﻫﺎي ﻟﻮﻟﻪ اي در اﻃﺮاف ﮔﺮدﻧﺪه ﻗﺮار دارﻧﺪ اﺛﺮات ﺣﺮﻛﺘﻬﺎي ﮔﺮداﺑﻲ در ﺳﻴﺎل را ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﺧﺘﻼﻓﺎﺗﻲ‬
‫در ﭼﺮﺧﺶ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ داﺋﻢ ﻛﻮﭼﻜﻲ در زﻳﺮ ﮔﺮدﻧﺪه ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻴﻜﻪ ﮔﺮدﻧﺪه ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه آن ﻗﻄﻌﻪ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﻣﻲ ﭼﺮﺧﺪ در ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻲ ﭘﻴﻜﺎپ در ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻗﺮار دارد و‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ اﻟﻘﺎء ﻣﻴﺸﻮد در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻴﺪاﻧﻲ در اﻃﺮاف ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﺎ ﻋﺒﻮر ﻫﺮﻳﻚ از ﭘﺮه ﻫﺎي ﮔﺮدﻧﺪه از ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﭼﻮن ﻣﻴﺪان اﻃﺮاف ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ را ﻗﻄﻊ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬
‫ﻟﺬا از ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﭘﻴﻜﺎپ ﭘﺎﻟﺴﻬﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﻳﻦ ﭘﺎﻟﺲ ﻫﺎ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﺎﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻴﺎن دو ﻟﻮﻟﻪ‬
‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺷﻤﺮدن ﺗﻌﺪاد ﭘﺎﻟﺴﻬﺎ در ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻌﻴﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎل را ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻜﻞ ﺑﻌﺪ‪:‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪7-6‬‬

‫‪55‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪ .3-6‬ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻨﺞ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ‪:‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻨﺞ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺑﺎاﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ اﺻﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻳﻚ ﻫﺎدي در داﺧﻞ ﻳﻚ ﻣﻴﺪان‬
‫ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ وﻟﺘﺎژي در ﻫﺎدي اﻟﻘﺎء ﻣﻲ ﮔﺮدد در ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻨﺞ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ‪ ،‬ﻣﻴﺪان ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ اﻟﻜﺘﺮو ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ در اﻃﺮاف ﻟﻮﻟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ودر آن ﺑﻄﻮر داﺋﻤﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻋﺒﻮر ﻣﻲ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻴﺎل ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﻳﺪ از ﺟﻨﺲ ﻫﺎدي اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ از داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻏﻴﺮ ﻓﻠﺰي‬
‫ﺑﻮده و در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻫﻮاﺋﻲ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻃﻮل ﻣﺆﺛﺮ ﺳﻴﺎل در ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ‬
‫داﺧﻠﻲ ﻟﻮﻟﻪ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻫﻮاﺋﻲ ﻗﺮار دارد ﭼﻮن ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻟﻮﻟﻪ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ ﻃﻮل ﻫﺎدي ﻫﻢ ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺘﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻮن ﻫﻢ ﻃﻮل ﻫﺎدي وﻫﻢ ﻣﻴﺪان ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ داراي ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻟﺬا وﻟﺘﺎژ اﻟﻘﺎء ﺷﺪه ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺘﻲ دارد ﻛﻪ ﻫﺎدي ﻣﻴﺪان را ﻗﻄﻊ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬وﻟﺘﺎژ اﻟﻘﺎء ﺷﺪه در ﻫﺎدي ﺗﻮﺳﻂ دو اﻟﻜﺘﺮود ﻛﻪ در ﻃﺮﻓﻴﻦ‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ﻏﻴﺮ ﻓﻠﺰي ﻛﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪8-6‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻨﺞ ﺗﻮرﺑﻴﻨﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪9-6‬‬

‫‪56‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ ‪:‬‬

‫‪57‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪ .1-7‬ﭘﻼگ ﺷﻴﺮ ﻳﺎ دروازه ﺷﻴﺮ ‪:‬‬

‫وﺳﻴﻠﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ راﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﺑﺪﻧﻪ و ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺤﺮﻛﻪ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﻴﻠﻪ آن ﺑﻪ ﻣﻴﻠﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺘﺤﺮك‬
‫ﺷﻴﺮ وﺻﻞ ﺷﺪه و ﺑﺎ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺷﺪن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ روي ﻧﺸﻴﻤﻨﮕﺎه ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ و ﻳﺎ از ﻧﺸﻴﻤﻨﮕﺎه ﺟﺪا ﺷﻮد‬
‫و ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ راه ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن را ﺑﺴﺸﺘﻪ و ﻳﺎ ﺑﺎز ﻛﻨﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﭘﻼگ ﻫﺎي ﺷﻴﺮ را‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪7-1‬‬
‫ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل از ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭘﻼگ )‪ (plug‬ﺑﻪ دو ﻧﻮع ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪single seat plug .١‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﺳﺎده اﺳﺖ وﻟﻲ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر دو ﻃﺮف ﭘﻼگ ﺷﻴﺮ‪ ،‬ﭘﻼگ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺗﺤﺖ‬
‫دو ﻧﻴﺮوي ﻧﺎﻣﺴﺎوي ﻗﺮار دارد و اﮔﺮ ﻓﺸﺎر ورودي)‪ (up steam‬روي ﭘﻼگ ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﻴﺮ ﺧﻮدﻛﺎر ﻧﻴﺰ ﺑﺎ‬
‫ﭘﺎﺋﻴﻦ آﻣﺪن ﺑﺨﻮاﻫﺪ روي ﻧﺸﻴﻤﻨﮕﺎه )‪ (seat‬ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﭘﻼگ ﺑﺎ ﺿﺮﺑﻪ و ﻣﺤﻜﻢ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﻧﺸﺴﺖ ودر اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬راه ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺻﺪ در ﺻﺪ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ‬

‫‪58‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪2-7‬‬
‫‪Double seat plug .٢‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﻴﺮ داراي ﭘﻼگ دوﮔﺎﻧﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻧﺎﻣﺴﺎوي ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻨﺎوب رو و‬
‫زﻳﺮﭘﻼﮔﻬﺎ اﺛﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺛﺮ آﻧﻬﺎ ﺧﻨﺜﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻳﻌﻨﻲ ﻧﻴﺮوﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﻌﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺷﻴﺮ را ﺑﺎز‬
‫ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﻌﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺷﻴﺮ را ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺴﺎوﻳﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﻴﺮوي‬
‫ﻻزم ﺑﺮاي ﺑﻜﺎر اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺷﻴﺮ ‪ Double seat‬ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ Single seat‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻠﺖ‬
‫از اﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﻴﺮﻫﺎ در ﻣﺤﻠﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﻟﻮﻟﻪ زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪3-7‬‬
‫‪ .2-7‬ﻃﺮزﻛﺎر ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻮارد اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ در آوردن ﺷﻴﺮﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻧﻤﺎي ﻳﻚ‬
‫ﺷﻴﺮﻛﺘﻨﺮل ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ دو دروازه اي ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎﻧﻬﺎ ﻳﺎ ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎي ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﺧﺮوﺟﻴﺎز ﻛﻨﺘﺮﻟﺮ‬
‫در ﻧﻘﻄﻪ ‪ A‬وارد ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺑﺎﻻي دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ ‪ D‬ﺷﺪه و آﻧﺮا ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺳﺎﻗﻪ ‪ B‬ﻛﻪ اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺎﻻي آن ﺑﻪ دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ دروازه ﻫﺎي ‪ G‬ﻣﻨﺘﻘﻞ وﺑﺎﻋﺚ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺷﻴﺮ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺷﻴﺮ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ اداﻣﻪ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوي ﻓﻨﺮ ‪ S‬ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي ﺑﺎﻻي دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ ﻣﺘﻌﺎدل ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻈﻴﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻤﻞ در ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺎز ﺷﺪن ﺷﻴﺮ ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪59‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪4-7‬‬

‫در ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎزوي ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻي دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ ﺑﻴﻦ دو ﺣﺪ ‪ 3‬اﻟﻲ‬
‫‪ 15‬ﭘﻮﻧﺪ ﺑﺮ اﻳﻨﭻ ﻣﺮﺑﻊ ﺑﻄﻮر ﺧﻄﻲ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺷﻜﻞ‪ 7-4‬ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﻫﻮا ﺷﻴﺮ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ‬
‫ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺑﺎز ﺷﺪن ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ اﻟﺒﺘﻪ در ﻋﻤﻞ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ زﻳﺮا ﻋﻮاﻣﻠﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ‬
‫ﺑﻮدن ﻓﻨﺮ‪ ،‬ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﻮدن ﺳﻄﺢ ﻣﺆﺛﺮ دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ وﻧﻴﺮوﻫﺎي اﺻﻄﻜﺎﻟﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ودر اﺛﺮ اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً داراي ﺧﻄﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل از ﻧﻈﺮ ﻧﻮع ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر وارده ﺑﺮ دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ ﺑﺎز ﻳﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد ﺑﻪ دوﻧﻮع ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .1‬ﺑﺎ ﻓﺸﺎر وارده ﺑﺮ دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ ﺑﺎز ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدي ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺻﻄﻼﺣﺎً ﺑﻪ‬
‫)‪ (Air‐to-open‬ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ و ﻣﺨﺘﺼﺮاً ﺑﺎ )‪(A-T-O‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﻴﺮﻫﺎ‬
‫‪ Direct‬ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪60‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪ .2‬ﺑﺎ ﻓﺸﺎر وارده ﺑﺮ دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدي ﺑﺎز اﺳﺖ ﻛﻪ اﺻﻄﻼﺣﺎً ﺑﻪ )‪Air-to-‬‬
‫‪ (close‬ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ و ﻣﺨﺘﺼﺮاً ﺑﺎ )‪ (A-T-C‬ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﻴﺮﻫﺎ‬
‫‪ reverse‬ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬و ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات دو ﻧﻮع ﻓﻮق ﺑﺼﻮرت ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪5-7‬‬

‫واﻧﺘﺨﺎب ﻫﺮ ﻳﻚ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي اﻳﻤﻨﻲ ﻣﺎده ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل دارد ﻣﺜﻼً ﺷﻴﺮ ﺧﻮدﻛﺎري ﻛﻪ ﺳﺮراه ﻋﺒﻮر‬
‫ﮔﺎز ﺑﺮاي ﺳﻮﺧﺖ ﻳﻚ ﻛﻮره ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﻧﻈﺮ اﻳﻤﻨﻲ ﻃﻮري ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﻫﻮاي دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﻠﻲ‬
‫ﻗﻄﻊ ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻴﺮ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد ﺗﺎ ﮔﺎز اﺿﺎﻓﻲ وارد ﻣﺤﻔﻈﻪ اﺣﺘﺮاق ﻧﺸﺪه و ﺑﺎﻋﺚ اﻧﻔﺠﺎر و اﻳﺠﺎد ﺧﻄﺮ ﻧﮕﺮدد‪.‬ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ از ﻧﻮع )‪ (A-T-O‬ﻳﺎ ‪ Direct‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدي ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ Reverse, Direct‬ﻛﺮدن ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل‪:‬‬
‫درﻋﻤﻞ در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻧﻮع ﺷﻴﺮ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ در اﺧﺘﻴﺎر دارﻳﻢ ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدي ﺑﺎز‬
‫)‪(Normaly-open‬ﻳﺎ در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدي ﺑﺴﺘﻪ )‪(Normally-close‬ﻫﺴﺘﻨﺪ در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ در ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﻚ ﭘﺮوﺳﻪ و در ﻟﻮﭘﻬﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻴﺮ ﺑﺼﻮرت ‪ Direct‬وﻳﺎ ﺑﺼﻮرت ‪Reverse‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼً اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻓﺸﺎرﮔﺎز داﺧﻞ ﻳﻚ ﻣﺨﺰن را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻴﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل را در ورودي ﻣﺨﺰن‬
‫ﺑﺼﻮرت ‪ Reverse‬و ﻳﺎ در ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺼﻮرت ‪ Direct‬ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از ﺷﻴﺮﻫﺎ ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺟﺎﺑﺠﺎﺋﻲ دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را دارﻧﺪ ﻳﺎ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻴﭻ ﻫﺎي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﭘﻮزﻳﺸﻴﻨﺮﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺷﻴﺮا را ﺑﺼﻮرت ‪ Direct‬و ﻳﺎ ‪ Reverse‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪.‬‬
‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﭘﻮزﻳﺸﻨﺮ)ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه( وﻟﻮ و ﻛﺎرﺑﺮد آن‪:‬‬
‫در ﻣﻮاردﻳﻜﻪ ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ در آوردن ﺳﺎﻗﻪ ﺷﻴﺮ ﻧﻴﺮوي ﻧﺴﺒﺘﺎً زﻳﺎدي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻄﺢ دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ‬
‫را ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد و اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺰرگ ﺷﺪن ﺣﺠﻢ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺑﺎﻻي دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ ﮔﺸﺘﻪ ودرﻋﻤﻞ‪،‬‬

‫‪61‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺣﺮﻛﺖ ﺳﺎﻗﻪ ﺷﻴﺮ ﺑﺎ ﺗﺄﺧﻴﺮ زﻳﺎد ﺗﻮأم ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاي رﻓﻊ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ودرﺳﺖ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮدن ﺷﻴﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺣﺪ‬
‫اﻣﻜﺎن از ﻋﻼﺋﻢ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﺑﺎﺟﺮﻳﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﺸﺎر روي دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ‬
‫ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ وﺣﺴﺎﺳﻴﺖ و ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻤﻞ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل زﻳﺎد ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻤﻞ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﻼﺋﻢ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻮزﻳﺸﻨﺮ ﻳﺎ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭘﻮزﻳﺸﻨﺮ وﻟﻮ)‪(Valve positioner‬ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮد‬
‫ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻪ ﻋﻨﻮان واﺳﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه و ﺷﻴﺮﻛﻨﺘﺮل ﻧﺼﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ درﻳﺎﻓﺖ ﻫﻮاي ﻛﻤﻜﻲ از‬
‫ﺗﻐﺬﻳﻪ )‪(Supply‬ﻓﺸﺎر ﻻزم را ﺑﺮاي درﺳﺖ ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺤﺮك آﻣﺎده ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻳﻚ ﻧﻮع ﭘﻮزﻳﺸﻨﺮ وﻟﻮ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬دراﻳﻨﺠﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ اﻫﺮم وﺿﻌﻴﺖ‬
‫ﻣﺤﻮر ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﺤﺮك ﺷﻴﺮ ﺣﺲ ﺷﺪه وﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﺑﻪ ﻓﻼﭘﺮ ﻛﻪ رو ﺑﻪ روي ﻧﺎزل ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ‬
‫ﮔﺮدد واﻳﻦ ﻧﻴﺮو ﭼﻮﻧﺪر ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ﻧﻴﺮوي اوﻟﻴﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﻜﻢ ﻧﻴﺮوي ﻣﺘﻌﺎدل ﻛﻨﻨﺪه را ﺑﺎزي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪6-7‬‬

‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺧﺮوﺟﻲ از ﻛﻨﺘﺮﻟﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻠﻮز ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻓﻼﻟﭙﺮ وارد ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻫﻮاي ﭘﺸﺖ ﻧﺎزل ﻛﻪ‬
‫ﺑﻜﻤﻚ ﻫﻮاي ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺷﻴﺮ وارد ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺎﻋﺚ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻨﺎﺳﺐ آن ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻧﻮع دﻳﮕﺮ از ﭘﻮزﻳﺸﻨﺮ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﺑﻄﻮر ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻋﻼﺋﻢ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ از ﻛﻨﺘﺮﻟﺮ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً وارد ‪ Bellows‬ﺷﺪه و ﭘﺲ از ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺟﺮﻳﺎن از ﻃﺮﻳﻖ ‪ S‬وارد ﻣﺤﻔﻈﻪ دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ‬
‫ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪62‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪7-7‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻓﻮق‪ ،‬ﻋﻼﺋﻢ ﺧﺮوﺟﻲ از ﻛﻨﺘﺮﻟﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻃﻮل ‪ Bellows‬ﺷﺪه و ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﻴﻴﺮ وﺿﻌﻴﺖ‬
‫درﻳﭽﻪ ﻫﺎي ‪ V1 , V2‬و در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ وﺿﻌﻴﺖ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﻫﻮا در ﻣﺤﻔﻈﻪ ‪ M‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﻼﺋﻢ‬
‫ورودي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮده و از ﻃﺮﻳﻖ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ‪ S‬ﺑﻪ دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻤﻮدي ﻣﻴﻠﻪ ‪ D‬ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ از ﻃﺮﻳﻖ اﻫﺮم ﻫﺎي ‪ L‬و ﺑﺎداﻣﻚ ‪ C‬و ﻏﻠﻄﻚ ‪ R‬ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ‬
‫درﻳﭽﻪ ﻫﺎي ‪ V1 , V2‬ﻣﺘﻨﻘﻞ و در ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ وﺿﻌﻴﺖ اوﻟﻴﻪ آن ﻫﺎ را ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ در ﻣﻲ آورد‪.‬‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻴﻠﻪ ‪ D‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ اداﻣﻪ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﻮﺛﺮ در ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺘﻌﺎدل ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ‬
‫ﻣﻴﻠﻪ ‪ D‬دﻗﻴﻘﺎً در ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و از ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎز ﻣﻲ اﻳﺴﺘﺪ ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺎداﻣﻚ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ) ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻣﻴﻠﻪ ‪ D‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻼﺋﻢ ورودي‬
‫از ﻛﻨﺘﺮﻟﺮ ( را ﺑﻪ دﻟﺨﻮاه ﺗﻐﻴﻴﺮ داده و ﻧﻘﺺ ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ ﺑﻮدن ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل را ﺧﻨﺜﻲ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﭘﻮزﻳﺸﻨﺮ وﻟﻮ ﻧﻮع اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ‪:‬‬

‫) ‪( Electric Pneumatic – Valve – Positioner‬‬

‫ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻳﻚ ﭘﻮزﻳﺸﻨﺮ ﻧﻮع اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪63‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪8-7‬‬
‫ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻳﻦ ﭘﻮزﻳﺸﻨﺮ وﻟﻮ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻧﻮع ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ آن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫از ﻛﻨﺘﺮﻟﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺮﻳﺎن اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪ 4‬ﺗﺎ ‪ 20‬ﻣﻴﻠﻲ آﻣﭙﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎ ﻋﺒﻮر از ﻳﻚ ﺳﻴﻢ‬
‫ﭘﻴﭻ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮده ﻛﻪ روي ﻓﻼﭘﺮ اﺛﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد و ﺑﺎ ﺗﻘﻮﻳﺖ‬
‫ﻫﻮاي ﭘﺸﺖ ﻧﺎزل ﺑﺎﻋﺚ ﻋﻤﻞ ﺷﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺎ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻴﺮ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ را‪ ،‬در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻨﺘﺮﻟﺮ ﺑﺼﻮرت ‪ Direct‬ﻳﺎ ‪ Reverse‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪ .3-7‬ﻣﻮارد ﻛﺎرﺑﺮد ﭘﻮزﻳﺸﻨﺮ وﻟﻮ ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺟﻬﺖ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻛﺮدن ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﻤﻞ ‪ plug‬ﺷﻴﺮ ) ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺷﻴﺮ ( ﺑﺎ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﺮوﺟﻲ از‬
‫ﻛﻨﺘﺮﻟﺮ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در اﺛﺮ اﺻﻄﻜﺎك‪ ،‬ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ ﺑﻮدن ﻓﻨﺮ و ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﻮودن ﺳﻄﺢ ﻣﻮﺛﺮ دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ‬
‫ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎ ﻧﺼﺐ ﭘﻮزﻳﺸﻨﺮ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﻫﻮاي ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻣﺤﺮﻛﻪ ) ‪ ( Actuator‬ﺑﺎﻋﺚ ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﻫﺎي ﻓﻮق ﺷﺪه و ﺷﻴﺮ درﺳﺖ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻛﻨﺘﺮﻟﺮ از ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺴﺒﺘﺎً زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ و اﮔﺮ ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻨﺘﺮﻟﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻪ ﺷﻴﺮ‬
‫ﺧﻮدﻛﺎر ﺑﺮود ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﺴﺎﻓﺖ زﻳﺎد ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﺎﺧﻴﺮ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﻫﻮا ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ‬
‫ﺟﺎ ﻧﺼﺐ ﻳﻚ ﭘﻮزﻳﺸﻨﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻋﻤﻞ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻫﻮاي روي ﺷﻴﺮ ﺧﻮدﻛﺎر ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .3‬در ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻨﺘﺮﻟﺮ ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮﻟﺮ ﺑﺮود‪ ،‬ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ در‬
‫ﺳﺮ راه ﻫﺮ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻳﻚ ﭘﻮزﻳﺸﻨﺮ ﻧﺼﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ‬

‫‪64‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪9-7‬‬
‫‪ .4‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ اﻧﺪازه ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺒﻮري ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺣﺠﻢ دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺤﺮﻛﻪ زﻳﺎد و اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﻫﻮاي ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻴﺰ ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪.‬‬

‫در وﻟﻮ ﭘﻮزﻳﺸﻨﺮ ﺳﻪ ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن ﻓﺸﺎر ﺗﻐﺬﻳﻪ ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﻫﻮاي ﺧﺮوﺟﻲ از ﻛﻨﺘﺮﻟﺮ و ﻓﺸﺎر ﻫﻮاﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ وارد ﺷﻴﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬وﺟﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬
‫در دﺳﺘﮕﺎه )‪ (V/P‬ﻳﻚ ﻛﻠﻴﺪ دو ﺣﺎﻟﺘﻪ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ دادن آن ﻣﻲ ﺗﻮان ‪ V/P‬را از ﻣﺪار ﺧﺎرج‬
‫ﻛﺮد و ﺑﺮوي ‪ By Pass‬ﻗﺮار داد ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 7-9‬ﻳﻚ‬
‫ﭘﻮزﻳﺸﻨﺮ وﻟﻮ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ .4-7‬ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪:‬‬
‫‪ .1-4-7‬ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﺳﻠﻮﻧﻮﺋﻴﺪي ‪:‬‬
‫ﺳﺎده ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺳﻠﻮﻧﻮﺋﻴﺪي وﻟﻮ اﺳﺖ‪ .‬در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻳﻚ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﺳﻠﻮﻧﻮﺋﻴﺪي‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﻛﺮدن ﺷﻴﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ ،‬دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه از ﻳﻚ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ‪،‬‬
‫ﻫﺴﺘﻪ و ﭘﻮﺳﺘﻪ آﻫﻨﻲ و ﻓﻨﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﺛﺮ ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ از ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺷﺪه و ﻣﻴﺪان ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺮﻛﺖ ﻫﺴﺘﻪ آﻫﻨﻲ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ و ﺟﻤﻊ ﺷﺪن ﻓﻨﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﻜﻞ‬
‫از ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﺳﻠﻮﻧﻮﺋﻴﺪي ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎز ﻛﺮدن ﺷﻴﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ ﺷﻴﺮ ﺳﻠﻮﻧﻮﺋﻴﺪي در‬
‫اﺛﺮ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺑﺎز و در اﺛﺮ ﻗﻄﻊ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻜﻤﻚ ﻧﻴﺮوي ﻓﻨﺮ ﺑﺴﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪65‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪10-7‬‬
‫‪ .2-4-7‬ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮوﻣﻮﺗﻮري ‪:‬‬
‫ﻧﻮع دﻳﮕﺮي از ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي دو ﺟﻬﺘﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ از‬
‫ﺣﺮﻛﺖ دوراﻧﻲ ﻣﺤﻮر اﻳﻦ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺟﻌﺒﻪ دﻧﺪه ﻛﺎﻫﻨﺪه ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم‬
‫اﻋﻤﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﻨﺘﺮل‪ ،‬از ﻗﺒﻴﻞ ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﻛﺮدن ﺷﻴﺮ‪ ،‬درﻳﭽﻪ و ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ زاوﻳﻪ ﻣﺤﻮر و اﻣﺜﺎل آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ اﺟﺰاي اﺻﻠﻲ ﻳﻚ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻮﺗﻮري ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮ وﺿﻌﻴﺖ ﺷﻴﺮ ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪11-7‬‬

‫‪66‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫در ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﻣﻮﺗﻮري ﺗﻚ ﻓﺎز ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮ دادن ﺟﻬﺖ ﮔﺮدش ﻣﻮﺗﻮر ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻳﻚ ﺧﺎزن‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺳﺮﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ دو ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﻣﻴﺪان ﺗﺤﺮﻳﻚ وﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪12-7‬‬
‫اﻳﻦ ﺧﺎزن ﺑﺎ اﻳﺠﺎد اﺧﺘﻼف ﻓﺎز در ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن دو ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ‪ ،‬ﺟﻬﺖ اوﻟﻴﻪ دوران ﻣﻮﺗﻮر را ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ در اﺛﺮ وﺻﻞ ﺷﺪن ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺎﻛﺖ ‪ 1‬ﺟﺮﻳﺎن در ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﻣﻴﺪان‪ 90 ،I‬درﺟﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫در ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﻣﻴﺪان ‪ ،II‬ﺗﻘﺪم ﻓﺎز ﭘﻴﺪا ﻛﺮده‪ ،‬ﺷﺮوع ﺑﻪ دوران ﻣﻮﺗﻮر در ﺟﻬﺖ ﻣﻴﺪان ‪ I‬ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬و‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺟﺮﻳﺎن از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﻨﺘﺎك ‪ 2‬وﺻﻞ ﺷﻮد ﻣﻮﺗﻮر در ﺟﻬﺖ ﻣﻴﺪان ‪ II‬ﺑﻪ ﮔﺮدش درﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬‬
‫‪ .3-4-7‬ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺳﻴﻠﻨﺪر و ﭘﻴﺴﺘﻮن ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ اﺳﺖ ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﻫﺎ در دو ﻧﻮع ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ ‪ SINGLE ACTING‬و دو ﻃﺮﻓﻪ ‪ DOUBLE ACTING‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻧﻮع ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎزوي ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻛﻪ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﭘﻴﺴﺘﻮن اﺳﺖ‪ ،‬در اﺛﺮ ورود روﻏﻦ ﺑﻪ زﻳﺮ ﭘﻴﺴﺘﻮن‬
‫ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﻠﻮ راﻧﺪه ﺷﺪه و ﻛﺎر ﻻزم را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺑﺮﮔﺸﺖ آن در اﺛﺮ ﻧﻴﺮوي ﻓﻨﺮ ﻳﺎ ﺑﺎر ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ روي‬
‫آن اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻚ ﻫﺎي ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‪:‬‬
‫در ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي دو ﻃﺮﻓﻪ ﻫﺮ دو ﺣﺮﻛﺖ رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺖ ﭘﻴﺴﺘﻮن در اﺛﺮ ﻓﺸﺎر روﻏﻦ ﺑﻮده و ﭘﻴﺴﺘﻮن را‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ دﻟﺨﻮاﻫﻲ در ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻮد ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫در ﻫﺮ دو ﻧﻮع ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﭘﻴﺴﺘﻮن ﺑﺎ دﺑﻲ روﻏﻦ ورودي ﺑﻪ داﺧﻞ ﭘﻴﺴﺘﻮن‬
‫و ﻧﻴﺮوي ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر روﻏﻦ و ﺳﻄﺢ ﭘﻴﺴﺘﻮن ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻃﺮزﻛﺎر ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ دو ﻃﺮﻓﻪ ﺑﺎ ﺷﻴﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﻳﺎ ﭘﺎﻳﻠﻮت ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﻋﻤﻮدي ﻣﺤﻮر ‪ P‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎورد‪.‬‬

‫‪67‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ‪13-7‬‬

‫‪68‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‬

‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و ﻋﻼﺋﻢ ﻧﻘﺸﻪ ﺧﻮاﻧﻲ‬

‫در اﺑﺰار دﻗﻴﻖ‬

‫‪69‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫در ﺗﻬﻴﻪ ﻃﺮح اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت و ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﺗﻮﻟﻴﺪي و ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻴﻔﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل‪ ،‬از‬
‫اﻫﻤﻴﺖ زﻳﺎدي ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن ﻳﺎ ﺧﻮدﻛﺎر ﻧﻤﻮدن ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت و ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ اوﻟﻴﻪ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﭘﺮوژه اﺣﺪاث ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﺟﺪﻳﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﻮدﻛﺎر ﻧﻤﻮدن ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﻣﻮﺟﻮد‬
‫ﻗﺪﻳﻢ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻫﺮ دو ﺻﻮرت ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت "‪"Process Engineers‬اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎﻓﻲ درﺑﺎره ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ و‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت در آن ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت را ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺖ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ ﻛﻨﺘﺮل "‪"Control Engineer‬ﻗﺮار‬
‫دﻫﻨﺪ و ﺳﭙﺲ ﮔﺮوه ﻣﺘﺨﺼﺺ اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آن اﻃﻼﻋﺎت و ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﻗﺒﻠﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي و ﻛﻨﺘﺮل ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﻃﺮح و ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎ و ﻣﺪارات ﻓﻨﻲ ﻻزم ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﭘﺮوژه و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ دﺳﺘﻮر اﻟﻌﻤﻞ ﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري و ﺗﻌﻤﻴﺮات ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي و ﻛﻨﺘﺮل‬
‫را ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .1-8‬ﻋﻼﺋﻢ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪:‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ و درك ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي از ﺗﻌﺪادي ﻋﻼﺋﻢ و ﺣﺮوف اﺧﺘﺼﺎري و اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻛﻨﺘﺮل از دو ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﺘﺎﻧﺪارد )‪ (ISA‬و )‪(DIN‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫‪) ISA‬ﻣﺨﻔﻒ ‪ (INSTRUMENT SOCIETY OF AMERICA‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻮدن‬
‫در اﻛﺜﺮ ﻣﻤﺎﻟﻚ ﻣﻨﺠﻤﻠﻪ اﻛﺜﺮ ﺻﻨﺎﻳﻊ اﻳﺮان در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .1-1-8‬ﺣﺮوف ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﻲ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎ و ادوات ‪:‬‬
‫در اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ ISA‬ﻫﺮ دﺳﺘﮕﺎه اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻳﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎ ﺗﻌﺪادي ﺣﺮوف و اﻋﺪاد ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد اﻳﻦ‬
‫ﺣﺮوف ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻛﻠﻴﻪ وﻇﺎﻳﻒ و ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎي دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ‪ TRC-2‬ﻛﻪ در‬
‫آن ﺣﺮوف اول از ﺳﻤﺖ ﭼﭗ)‪(T‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻣﺘﻐﻴﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻳﺎ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي آن در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﻣﺜﺎل ﻓﻮق درﺟﻪ ﺣﺮارت ‪ Temperature‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﺮوف ﺑﻌﺪي‬
‫)‪(RC‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه اﻋﻤﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎه اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ در ﻣﺜﺎل ﻓﻮق ‪ R‬ﺑﺮاي ﺛﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ‬
‫‪ C,Recorder‬ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ‪ Controller‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻋﺪد‪ 2‬ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﺧﻂ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺷﻤﺎره ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﻲ دﺳﺘﮕﺎه ﻳﺎ ﺣﻠﻘﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .2-1-8‬ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎ و ﻣﺪارك ﻓﻨﻲ ‪:‬‬
‫ﺑﺮاي ﻧﺼﺐ‪ ،‬راه اﻧﺪازي‪ ،‬ﻋﻴﺐ ﻳﺎﺑﻲ و ﺗﻌﻤﻴﺮات ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻛﻨﺘﺮل و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي از ﺗﻌﺪادي ﻧﻘﺸﻪ و ﻣﺪارك‬
‫ﻓﻨﻲ و دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪PROCESS FLOW DIAGRAM‬‬ ‫‪ .1‬ﻓﻠﻮ دﻳﺎﮔﺮام ﭘﺮوﺳﺲ‬
‫‪INSTRUMENT FLOW DIAGRAM‬‬ ‫‪ .2‬ﻓﻠﻮ دﻳﺎﮔﺮام ادوات‬

‫‪70‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪FUNCTION FLOW DIAGRAM‬‬ ‫‪ .3‬ﻓﻠﻮ دﻳﺎﮔﺮام ﻋﻤﻠﻴﺎت رﻳﺎﺿﻲ‬

‫‪SPECIFIATION SHEETS‬‬ ‫‪ .4‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻲ ادوات‬
‫‪INSTRUCTION MANUALS‬‬ ‫‪ .5‬دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻫﺎي ﺗﻨﻈﻴﻢ و ﻧﮕﻬﺪاري‬
‫درك ﻃﺮزﻛﺎر و ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺴﺘﻠﺰم آﺷﻨﺎﺋﻲ ﺑﺎ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎ و ﻣﺪارك ﻓﻮق ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻟﺬا‬
‫ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﻣﻔﻬﻮم اﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ درك ﻛﺮده و ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﻮق‬
‫وﻓﻖ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ دو ﻧﻘﺸﻪ ‪1‬و‪ 2‬از ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﻓﻮق ﻣﻲ ﭘﺮدازﻳﻢ‪:‬‬
‫‪ .3-2-8‬ﻓﻠﻮدﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ ﭘﺮوﺳﺲ ‪: PROCESS FLOW DIAGRAM‬‬
‫در اﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪ ﻗﻄﻌﺎت و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻬﻢ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت از ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺨﺎزن‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﺷﻴﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺒﺪﻟﻬﺎي ﺣﺮارﺗﻲ‪ ،‬دﻳﮓ‬
‫ﺑﺨﺎر‪ ،‬ﭘﻤﭗ‪ ،‬ﺗﻮرﺑﻴﻦ و اﻣﺜﺎل آﻧﻬﺎ ﺑﻄﻮر ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ داده ﻣﻲ وﺷﺪ و ﻋﻼوه ﺑﺮ آن ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺣﺪاﻛﺜﺮ و‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻛﻤﻴﺖ ﻫﺎ وﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﻮاد ﭘﺮوﺳﺲ در ﻧﻘﺎط ﻣﻬﻢ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻘﺸﻪ ﻓﻮق ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس ﭘﺮوﺳﺲ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻬﻨﺪس ﻛﻨﺘﺮل ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻣﻬﻨﺪس ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋﺎت‬
‫اﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪ‪ ،‬ﻓﻠﻮدﻳﺎﮔﺮام ادوات را ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .4-2-8‬ﻓﻠﻮدﻳﺎﮔﺮام ادوات ‪: INSTRUMENT FLOW DIAGRAM‬‬
‫ﻋﻼﺋﻢ اﺧﺘﺼﺎري ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻓﻠﻮدﻳﺎﮔﺮام ادوات ﺷﺎﻣﻞ ادوات اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي و ﻛﻨﺘﺮل‪ ،‬ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﻋﻼﺋﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻫﺎ و ﻓﺮﻣﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﻬﺎﺋﻲ ) ‪Actuators Final‬‬
‫‪(Elements‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﻓﻠﻮدﻳﺎﮔﺮام ادوات‪ ،‬ﻫﺮ دﺳﺘﮕﺎه اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻳﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ داﻳﺮه اي ﺑﻪ ﻗﻄﺮ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ‪ 10‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در داﺧﻞ آن ﺣﺮوف و ﺷﻤﺎره ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﻲ دﺳﺘﮕﺎه ﻳﺎ ﺣﻠﻘﻪ ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎل ﺣﻠﻘﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 2‬را‬ ‫ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻣﺜﻼً اﻳﻦ ﻋﻼﻣﺖ‬
‫ﺛﺒﺖ و ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻳﻚ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﺛﺒﺎت ﻧﻴﺰ ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ )‪(FLOW Recorder Controler‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه روي ﺗﺎﺑﻠﻮي اﺗﺎق ﻛﻨﺘﺮل ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﺑﺎ ﻗﺮار‬
‫و اﮔﺮ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه در ﭘﺸﺖ ﺗﺎﺑﻠﻮي اﺗﺎق‬ ‫‪FR‬‬ ‫دادن ﺧﻄﻲ در وﺳﻂ داﻳﺮه ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫‪C‬‬
‫ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه‬ ‫‪F‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﺧﻂ ﭼﻴﻦ در وﺳﻂ ﻣﺸﺨﺺ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﻛﻨﺘﺮل واﺧﻄﺎر)‪(Flow Control Alarm‬ﺣﻠﻘﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 4‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﺎﺑﻠﻮي ﻛﻨﺘﺮل در‬
‫ﻫﻤﺎن ﻣﺤﻞ اﻧﺠﺎم ﭘﺮوﺳﺲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻮﺳﻂ داﻳﺮه اي ﺑﺎ دو ﺧﻂ در داﺧﻞ آن ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ F‬ﻛﻪ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻨﺪه دﺳﺘﮕﺎه ﻛﻨﺘﺮل و ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه درﺟﻪ ﺣﺮارت ) ‪Temperature Indicator‬‬
‫‪(Controler‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه ﻛﻤﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻳﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﺪ در اﻳﻦ‬
‫ﺻﻮرت ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد اﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ دواﻳﺮ ﻣﻤﺎس ﺑﺮ ﻫﻢ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه آن دﺳﺘﮕﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ‬

‫‪71‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺿﻤﻦ ﻛﻨﺘﺮل‪ ،‬ﺛﺒﺖ‪ ،‬اﺧﻄﺎر ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﺎ دو ﻗﻠﻢ اﺿﺎﻓﻲ درﺟﻪ ﺣﺮارت و ﻓﺸﺎر را ﻧﻴﺰ ﺛﺒﺖ ﻛﻨﺪ و‬
‫ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ از ﺷﻤﺎره ﻫﺎي ﻫﺮ داﻳﺮه دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻫﺮ ﻛﻤﻴﺘﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻳﻚ ﺣﻠﻘﻪ ﻛﻨﺘﺮل و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي اﺳﺖ‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫و ﻋﻼﻣﺖ ﻗﻔﻞ ﺷﺪن دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫‪ .3-8‬ﻋﻼﺋﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎ و ﻓﺮﻣﺎﻧﻬﺎ ‪:‬‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺧﻄﻮط ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻄﻮر ﻣﺸﺨﺼﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ﺧﻄﻮط اﺻﻠﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ و ﻛﺎﻧﺎﻟﻬﺎ‬
‫و ﻏﻴﺮه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻼﺋﻢ ﺣﺎﺻﻞ از اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي و ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻪ روﺷﻬﺎي زﻳﺮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻧﻘﻄﻪ اي ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ دﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ -‬ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي اﺗﺼﺎل دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻪ ﭘﺮوﺳﺲ ﻳﺎ اﺗﺼﺎل ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‬
‫‪ -‬ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﻋﻼﺋﻢ ﻳﺎ ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎي ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ‬
‫‪ -‬ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﻋﻼﺋﻢ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫‪ -‬اﻧﺘﻘﺎل ﻋﻼﺋﻢ از ﻃﺮﻳﻖ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﺋﻴﻦ‬
‫‪ -‬ﺧﻄﻮط ﻋﻼﺋﻢ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‬
‫‪ -‬ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﻋﻼﺋﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻣﻮاج اﻟﻜﺘﺮو ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ‬
‫ﻳﺎ ﺻﻮﺗﻲ‬
‫‪ -‬ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه‬
‫‪ -‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت داﺧﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ)ارﺗﺒﺎط اﻃﻼﻋﺎت و ﻳﺎ ﻧﺮم‬
‫اﻓﺰاري(‬
‫‪ -‬ﺳﻴﮕﻨﺎل اﻟﻜﺘﺮو ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ‬
‫‪ -‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‬
‫‪ -‬ﺳﻴﮕﻨﺎل دوﺗﺎﺋﻲ)‪ (ON-OFF‬ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ‬
‫‪ -‬ﺳﻴﮕﻨﺎل دوﺗﺎﺋﻲ)‪(ON-OFF‬اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫‪ .1-3-8‬ﻋﻼﺋﻢ ﻣﺤﺮﻛﻬﺎ‪(Actuators) :‬‬
‫‪ -‬ﻣﺤﺮك ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ دﻳﺎﻓﺮاﮔﻤﻲ‬
‫‪ -‬ﻣﺤﺮك ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ دﻳﺎﻓﺮاﮔﻤﻲ ﺑﺎ ﻣﺒﺪل‪) I/P‬ﺟﺮﻳﺎن و ﻓﺸﺎر ﻫﻮا(‬
‫‪ -‬ﻣﺤﺮك ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﺳﻴﻠﻨﺪر و ﭘﻴﺴﺘﻮن ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ‬
‫‪ -‬ﻣﺤﺮك ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﺳﻴﻠﻨﺪر و ﭘﻴﺴﺘﻮن دو ﻃﺮﻓﻪ‬
‫‪ -‬ﻣﺤﺮك ﻣﻮﺗﻮري اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫‪ -‬ﻣﺤﺮك دﺳﺘﻲ‬

‫‪72‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪ -‬ﻣﺤﺮك اﻟﻜﺘﺮوﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‬
‫‪ 2-3-8‬ﻋﻼﺋﻢ ﺷﻴﺮﻫﺎ ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺷﻴﺮ دروازه اي )‪(General mbol‬‬
‫‪ -‬ﺷﻴﺮ زاوﻳﻪ اي )‪(Angle‬‬
‫‪ -‬ﺷﻴﺮ ﭘﺮواﻧﻪ اي ﻳﺎ دﻣﭙﺮ )‪(Batterfly‬‬
‫‪ -‬ﺷﻴﺮ ﺳﻪ راه)‪(Three-Way‬‬
‫‪ -‬ﺷﻴﺮ ﮔﺮدون)‪(Rotary Valva‬‬
‫‪ -‬ﺳﻠﻮﻧﻮﺋﻴﺪ )‪(Solenoid‬‬
‫‪ .4-8‬اﺧﺘﺼﺎرات در ﻣﻮرد ﻧﻮع ﺗﻐﺬﻳﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺪار‪:‬‬
‫‪AS=AIR SUPPLY‬‬ ‫‪ -‬ﻫﻮاي ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻳﺎ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻲ‬
‫‪IA=INSTRUMENT AIR‬‬ ‫‪ -‬ﻫﻮاي دﺳﺘﮕﺎه‬
‫‪PA=PLANT AIR‬‬ ‫‪ -‬ﻫﻮاي ﻣﻮﺟﻮد در ﺧﻂ ﻛﺎرﮔﺎه‬
‫‪ES=ELECTRIC SUPPLY‬‬ ‫‪ -‬ﺗﻐﺬﻳﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫‪GA=GAS SUPPLY‬‬ ‫‪ -‬ﮔﺎز ﺗﻐﺬﻳﻪ‬
‫‪HS.HYDRAULIC SUPPLY‬‬ ‫‪ -‬ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‬
‫‪NS=NITROGEN SUPPLY‬‬ ‫‪ -‬ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺑﺎ ﮔﺎز ازت‬
‫‪SS=STEAM SUPPLY‬‬ ‫‪ -‬ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺑﺨﺎر‬
‫‪WS=WATER SUPPLY‬‬ ‫‪ -‬آب ﺗﻐﺬﻳﻪ‬
‫‪ .5-8‬اﺧﺘﺼﺎرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎ و اﺟﺰاي ﺳﻨﺠﺶ و ﻛﻨﺘﺮل ‪:‬‬
‫‪ .1-5-8‬اﺧﺘﺼﺎرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي و ﻛﻨﺘﺮل ﺟﺮﻳﺎن)دﺑﻲ(‬
‫‪FE=Flow Element‬‬ ‫‪ -‬ﺟﺰء ﺟﺮﻳﺎن )دﺑﻲ(‬
‫‪FT=Flow Transmitter‬‬ ‫‪ -‬ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪ -‬ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ آﺷﻜﺎر ﺳﺎز ‪FIT= Flow Indicating Transmitter‬‬
‫‪FI=Flow Indicator‬‬ ‫‪ -‬آﺷﻜﺎر ﺳﺎز ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪FR=Flow Recorder‬‬ ‫‪ -‬ﺛﺒﺎت ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪FC=Flow Controller‬‬ ‫‪ -‬ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪FIC=Flow Indicating Controller‬‬ ‫‪ -‬آﺷﻜﺎر ﺳﺎز و ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪FRC=Flow Recording Controller‬‬ ‫‪ -‬ﺛﺒﺖ و ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪FCV=Flow Control Valve‬‬ ‫‪ -‬ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﺟﺮﻳﺎن‬

‫‪73‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

FFC=Flow Ratio Controller ‫ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻧﺴﺒﺖ دو ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ‬-

FFRC=Flow Rtio Controller ‫ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دو ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ‬-
(With one pen to record flow ratio) ‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻳﻚ ﺛﺒﺎت ﻳﻚ ﻗﻠﻤﻲ‬
FG=Flow Sight Glass (‫ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺟﺮﻳﺎن)ﺷﻴﺸﻪ اي‬-
FQI=Flow Totalizer ( ‫ ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ و ﻏﻴﺮه‬،‫ ﺷﻤﺎرﺷﮕﺮ ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن)ﻟﻴﺘﺮ‬-
FS=Flow Switch ‫ ﻛﻠﻴﺪ ﺟﺮﻳﺎن‬-
FSL=Flow Switch Low ‫ ﻛﻠﻴﺪ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﺎﻳﻴﻦ‬-
FSH=Flow Switch High ‫ ﻛﻠﻴﺪ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎﻻ‬-
FSHL= Flow Switch High Low ‫ ﻛﻠﻴﺪ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ‬-
FA=Flow Alarm ‫ آﻻرم)اﻋﻼم ﺧﻄﺮ( ﺟﺮﻳﺎن‬-
FAL=Flow Alarm Low ‫ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬،‫ آﻻرم‬-
FAH=Flow Alarm High ‫ ﺑﺎﻻ‬،‫ آﻻرم‬-
FAHL=Flow Alarm High Low ‫ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ‬،‫ آﻻرم‬-
FALL=Flow Alarm Low Low ‫ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬،‫ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬،‫ آﻻرم‬-
FAHH=Flow Alarm High High ‫ ﺑﺎﻻ‬،‫ ﺑﺎﻻ‬،‫ آﻻرم‬-
FO=Flow Orifice ‫ ﺻﻔﺤﻪ ﺳﻮراخ دار‬-
‫ اﺧﺘﺼﺎرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي و ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻄﺢ‬.2-5-8
LE= Level Element ‫ ﺟﺰء اوﻟﻴﻪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺳﻄﺢ‬-
LT=Level Transmitter ‫ ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ ﺳﻄﺢ‬-
LIT=Level Indicating Transmitter ‫ ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ ﺳﻄﺢ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ آﺷﻜﺎر ﺳﺎز‬-
LI=Level Indicator ‫ آﺷﻜﺎر ﺳﺎز ﺳﻄﺢ‬-
LR=Level Recorder ‫ ﺛﺒﺎت ﺳﻄﺢ‬-
LC=Level Recorder ‫ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﺳﻄﺢ‬-
LIC=Level Indicating Co ntroller ‫ آﺷﻜﺎر ﺳﺎز و ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﺳﻄﺢ‬-
LRC=Level Recording Controller ‫ ﺛﺒﺖ و ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﺳﻄﺢ‬-
LCV=Level Control Valve ‫ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻄﺢ‬-
LG=Level Gage ‫ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺳﻄﺢ‬-
LS=Level Switch ‫ ﻛﻠﻴﺪ ﺳﻄﺢ‬-

74
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

LSL=Level Switch Low ‫ ﻛﻠﻴﺪ ﺳﻄﺢ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬-

LSH=Level Switch High ‫ ﻛﻠﻴﺪ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ‬-
LSHL=Level Switch High Low ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ‬،‫ ﻛﻠﻴﺪ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ‬-
LA=Level Alarm ‫ آﻻرم ﺳﻄﺢ‬-
LAL=Level Alarm Low ‫ آﻻرم ﺳﻄﺢ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬-
LAH=Level Alarm High ‫ آﻻرم ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ‬-
LAHL=Level Alarm High Low ‫ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬،‫ آﻻرم ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ‬-
‫ اﺧﺘﺼﺎرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي و ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر‬.3-5-8
PE= Pressure Element ‫ ﺟﺰء ﻓﺸﺎر‬-
PT=Pressure Transmitter ‫ ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ ﻓﺸﺎر‬-
PIT=Pressure Indicating Transmitter ‫ ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ ﻓﺸﺎر ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ آﺷﻨﺎ ﺳﺎز‬-
PI=Pressure Indicator ‫ آﺷﻜﺎر ﺳﺎز ﻓﺸﺎر‬-
PR=Pressure Controller ‫ ﺛﺒﺎت ﻓﺸﺎر‬-
PC=Pressure Controller ‫ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺸﺎر‬-
PIC= Pressure Indicating Controller ‫ آﺷﻜﺎر ﺳﺎز و ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺸﺎر‬-
PRC= Pressure Recording Controller ‫ ﺛﺒﺖ و ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺸﺎر‬-
PCV= Pressure Control Valve ‫ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر‬-
PG= Pressure Gage ‫ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻓﺸﺎر‬-
PS= Pressure Switch ‫ ﻛﻠﻴﺪ ﻓﺸﺎر‬-
PSL= Pressure Switch Low ‫ ﻛﻠﻴﺪ ﻓﺸﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ‬-
PSH= Pressure Switgh Hihg ‫ ﻛﻠﻴﺪ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ‬-
PSHL= Pressure Switch High Low ‫ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬،‫ ﻛﻠﻴﺪ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ‬-
PA= Pressure Alarm ‫ آﻻرم)اﻋﻼم ﺧﻄﺮ( ﻓﺸﺎر‬-
PAL= Pressure Alarm Low ‫ آﻻرم ﻓﺸﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ‬-
PAH= Pressure Alarm High ‫ آﻻرم ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ‬-
PAHL= Pressure Alarm High Low ‫ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬،‫ آﻻرم ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ‬-
PALL= Pressure Alarm Low Low ‫ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬،‫ آﻻرم ﻓﺸﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ‬-
PAHH= Pressure Alarm High High ‫ ﺑﺎﻻ‬،‫ آﻻرم ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ‬-

75
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪ .4-5-8‬اﺧﺘﺼﺎرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي و ﻛﻨﺘﺮل درﺟﻪ ﺣﺮارت‬

‫‪TE=Temperature Element‬‬ ‫‪ -‬ﺟﺰء ﺣﺮارﺗﻲ‬
‫‪ -‬ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ ﺣﺮارت ‪TT= Temperature Transmitter‬‬
‫‪ -‬ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ ﺣﺮارت ﻫﻤﺮاه آﺷﻜﺎر ﺳﺎز ‪TIT= Temperature Indicating Transmitter‬‬
‫‪ -‬آﺷﻜﺎر ﺳﺎز ﺣﺮارت ‪TI= Temperature Indicator‬‬
‫‪ -‬ﺛﺒﺎت ﺣﺮارت ‪TR= Temperature Recorder‬‬
‫‪ -‬ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﺣﺮارت ‪TC= Temperature Indicating Controller‬‬
‫‪TIC= Temperature Indicating‬‬ ‫‪ -‬ﺛﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻛﻨﺘﺮل ﺣﺮارت ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ آﺷﻜﺎر ﺳﺎز‬
‫‪Controller‬‬
‫‪ -‬ﺛﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪه و ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﺣﺮارت ‪TRC= Temperature Recording Controller‬‬
‫‪ -‬ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﺣﺮارت ‪TCV= Temperature Control Valve‬‬
‫‪ -‬ﻛﻠﻴﺪ ﺣﺮارت ‪TS= Temperature Switch‬‬
‫‪ -‬ﻛﻠﻴﺪ ﺣﺮارت ﭘﺎﻳﻴﻦ ‪TSL= Temperature Switch Low‬‬
‫‪ -‬ﻛﻠﻴﺪ ﺣﺮارت ﺑﺎﻻ ‪TSH= Temperature Switch High‬‬
‫‪ -‬ﻛﻠﻴﺪ ﺣﺮارت ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ‪TSHL= Temperature Switch High Low‬‬
‫‪ -‬آﻻرم ﺣﺮارت ‪TA= Temperature Alarm‬‬
‫‪ -‬آﻻرم ﺣﺮارت ﭘﺎﻳﻴﻦ ‪TAL= Temperature Alarm Low‬‬
‫‪ -‬آﻻرم ﺣﺮارت ﺑﺎﻻ ‪TAH= Temperature Alarm High‬‬
‫‪ -‬آﻻرم ﺣﺮارت ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ‪TAHL= Temperature Alarm High Low‬‬
‫‪ -‬آﻻرم ﺣﺮارت ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ‪TALL= Temperature Alarm Low Low‬‬
‫‪ -‬آﻻرم ﺣﺮارت ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺑﺎﻻ ‪TAHH= Temperature Alarm High High‬‬
‫اﺧﺘﺼﺎرات ﻓﻮق ﻓﻘﻂ ﭼﻬﺎر ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺳﻄﺢ و ﺣﺮارت را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي‬
‫ﭘﺮوﺳﺴﻲ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻓﻮق اﻟﺬﻛﺮ ﺧﺘﻢ ﻧﺸﺪه و از ﺗﻨﻮع زﻳﺎدي ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ ﺟﺪول ﺑﻌﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم‬
‫را در ﻣﻮرد اﺧﺘﺼﺎرات ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﺳﻨﺠﺶ و ﻛﻨﺘﺮل ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭘﺮوﺳﺴﻲ ﺑﺮاي ﻛﻤﻴﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ ISA‬ﻛﻪ در ﻓﻠﻮدﻳﺎﮔﺮام ادوات )‪ (Instrument Flow diagram‬ﻛﺎرﺑﺮد وﺳﻴﻊ دارد‪،‬‬
‫اراﺋﻪ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪76‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺟﺪول ‪1-8‬‬

‫‪77‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‬
‫آﻧﺎﻻﻳﺰر ﻫﺎ‬

‫‪78‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪ .1-9‬اﻧﻮاع آﻧﺎﻻﻳﺰرﻫﺎي ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه‬

‫‪CO .1‬آﻧﺎﻻﻳﺰر‬
‫‪ PH .2‬آﻧﺎﻻﻳﺰر‬
‫‪ .3‬ﻛﻨﺪاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﻪ آﻧﺎﻻﻳﺰر‬
‫‪ H2‬آﻧﺎﻻﻳﺰر‬ ‫‪.4‬‬
‫‪ O2‬آﻧﺎﻻﻳﺰر‬ ‫‪.5‬‬
‫‪ Cas .6‬ﻛﺮوﻣﻮﺗﻮﮔﺮاف ‪Gas chromotogragh Analyzer‬‬
‫‪ H2S‬دﺗﻜﺘﻮر‬ ‫‪.7‬‬
‫‪ CL2‬دﺗﻜﺘﻮر‬ ‫‪.8‬‬
‫ﺳﻴﻠﻴﺲ آﻧﺎﻻﻳﺰر‬ ‫‪.9‬‬
‫‪Oil in water .10‬‬
‫اﺳﺎس ﻛﺎر اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه ﺑﺮ ﺳﻨﺴﻮر اﺳﺘﻮار اﺳﺖ ﻛﺎر اﺻﻠﻲ آن اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻛﻴﻔﻲ و ﻛﻤﻲ ﻛﻤﻴﺘﻬﺎي‬
‫ﻏﻴﺮ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﺗﺒﺪﻳﻞ آن ﺑﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -PH‬ﻛﻨﺪاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﻪ – ﻏﻠﻈﺖ و ‪ ...‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در زﻳﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي‬
‫آﻧﺎﻻﻳﺰر آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي آﻧﺎﻻﻳﺰر در ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه ﻧﺼﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس‬
‫ﺧﻮاص ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﻮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻫﺪاﻳﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻮاد اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در ﺳﻨﺴﻮر اﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎل‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﺪه و ﮔﺎﻫﻲ اﻳﻦ ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎي ﺧﺮوﺟﻲ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ﻫﺎي ﺧﻮد ﻛﻨﺘﺮل دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎ آﻧﺎﻟﻴﺰ و ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﺲ ازﭘﺮدازش ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﻓﺮﻣﺎن در آﻳﻨﺪ و ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل اﻋﻤﺎل ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .2-9‬آﻧﺎﻻﻳﺰر ‪oil in water‬‬

‫ﺷﺮح ﻛﺎر‪ .‬ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ‪ line‬ﺑﺎرﻳﻚ ﻳﻚ ‪ sample‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﺑﺘﺪا ‪ sample‬وارد‬
‫ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﻋﻤﻮدي ﺷﺪه و ﻫﻮاي اﺑﺰار دﻗﻴﻖ ‪ 1 – 0/2‬از زﻳﺮ وارد ﻟﻮﻟﻪ ﺷﺪه اﻳﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ آب و ﻫﻮا‬
‫از ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺧﺎرج و روﻏﻦ ﻳﺎ ‪ oil‬ﻣﻮﺟﻮد در آب در ﻫﻤﺎن ﻣﺴﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﺎﻻ رود و از ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻋﺒﻮر‬
‫ﻛﺮده ﺗﺎ آب ﻣﻮﺟﻮد در آن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد و ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻨﺴﻮر ﺛﺒﺖ ﺷﺪه و آﻻرم اﻋﻼم ﻣﻲ ﺷﻮد اﻳﻦ آﻧﺎﻻﻳﺰر در‬
‫ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺮﮔﺸﺖ آب ﺑﻪ ‪ cooling water‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻋﻤﻞ روﻏﻦ ﻓﻴﻠﺘﺮ از ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺧﺎرج‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .3-9‬آﻧﺎﻟﻴﺰر ﻫﺎي ‪: boiler‬‬

‫‪79‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﻧﻮع آﻧﺎﻻﻳﺰر‬
‫‪boiler feed water .1‬‬
‫‪super heat .2‬‬
‫‪boiler water .3‬‬
‫‪saturate super heat .4‬‬
‫ﭼﻬﺎر ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓﻮق ﺑﺮاي ﺗﺴﺖ در آﻧﺎﻻﻳﺰر ﻛﻨﺪاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﻪ و دو ﻧﻤﻮﻧﻪ آب ﺑﺮاي ﺗﺴﺖ ‪ PH‬ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه وارد ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻴﺰان ﻛﻨﺪاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﻪ اﺑﺘﺪا ‪ Sample‬آب وارد رزﻳﻦ ﺷﺪه ﭼﻮن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن‬
‫ﻳﻜﺴﺮي ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ درﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺨﺎر و ﺗﺴﺎﻋﺪ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﺗﺎ ﻣﻘﺪار اﻛﺘﻴﻮ رزﻳﻦ ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻮاد‬
‫ﻓﻮق را ﺧﻨﺜﻲ ﻛﺮده وﻣﻘﺪار ﻛﻨﺪاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﻪ واﻗﻌﻲ را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺳﻨﺴﻮر ﻛﻨﺪاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﻪ )ﺳﺨﺘﻲ آب(‬
‫وارد ﺷﺪه وﻣﻴﺰان آن ﺗﻮﺳﻂ دو اﻟﻜﺘﺮود اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد ﻋﻼوه ﺑﺮ آن ﻳﻚ اﻟﻜﺘﺮود دﻣﺎي آب را‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و آب ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺷﻮد)رزﻳﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد(‪.‬‬
‫در ﻣﻮاردي ﻛﻪ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ‪ PH‬ﺑﺎﺷﺪ آب ﺧﺮوﺟﻲ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ‪ PH‬ﻣﺘﺮ رﻓﺘﻪ و ﻣﻴﺰان ‪ PH‬اﻧﺪازه‬
‫ﮔﻴﺮي ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ رزﻳﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺟﻬﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺟﺎري ﺑﻮدن ﻣﺎﻳﻊ درون ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ از ‪ Water flow‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺮح ﻛﺎر ﺳﻨﺴﻮر ﻛﻨﺪاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﻪ ‪ :‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻫﺪاﻳﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫ﺷﺮح ﻛﺎر ﺳﻨﺴﻮر ‪PH‬‬
‫داراي دو اﻟﻜﺘﺮود ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬
‫‪Refrenc elect‬‬
‫‪Magring elect‬‬
‫‪+‬‬
‫و ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ درﺻﺪ ﻳﻮن ‪ H‬رﺳﺎﻧﺎﻳﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ و ‪ PH‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .4-9‬آﻧﺎﻻﻳﺰر ﺳﻴﻠﻴﺲ‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ ﻓﺸﺎر ﺧﺮوﺟﻲ از ﻣﺨﺰن ‪ line 3‬ﺑﻪ ﻣﻮازي ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه ﺑﺮاي اﻧﺪازه‬
‫ﮔﻴﺮي ﻣﻴﺰان ﺳﻴﻠﻴﺲ در ‪) DM‬آب ﺻﻨﻌﺘﻲ( از ﻫﺮ ‪ line 3‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮي ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻠﻮﻣﺮﺋﻴﻚ ﻳﻜﻲ از‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ وارد ‪ tank ever flow‬ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺟﻤﻊ ﺷﻮد ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﭼﻮن ‪ cell‬و ﻫﻤﺰن ﺳﺮﻫﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﻳﻦ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﺳﻪ ﻣﺎده دﻳﮕﺮ ‪ R3 ,R2 ,R1‬ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪه و ﺗﺴﺖ ﺳﻴﻠﻴﺲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد اﻳﻦ ﻛﺎر ﻫﺮ ‪ 10‬دﻗﻴﻘﻪ )ﻳﺎ‬
‫در زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻛﺎر( اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪80‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل آب ﺑﺨﺎر‬

‫‪81‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫در واﺣﺪﻫﺎي ﺗﺎﺑﻊ آب ﺑﺨﺎر ﺳﻪ ﻧﻮع ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫اﻟﻒ( ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﮔﺴﺘﺮده ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻛﻨﺘﺮﻟﻬﺎي دﻳﮕﻬﺎي ﺑﺨﺎر از ﻧﻮع ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ) ‪Distributed‬‬
‫‪(control system -dcs‬و دﻳﮕﺮي اﻃﻼﻋﺎت ودﻳﮕﺮ اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﻨﺘﺮل ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﻳﮕﺮ‬
‫واﺣﺪﻫﺎي ﺑﺮ روي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﻮق ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ب( ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺷﺪه‪.‬‬
‫)‪Program able logi control (PLC‬‬
‫ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آب ﺻﻨﻌﺘﻲ ﭘﺎﻟﻴﺸﺮﻫﺎ و روﻏﻦ ﮔﻴﺮﻫﺎ و ﻛﻤﺒﻮﺳﻮرﻫﺎي ﻫﻮا ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ج( ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻮﺧﺖ رﺳﺎﻧﻲ ﺑﺮج ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻨﺪه و آب ﺧﺎم آب‬
‫آﺷﺎﻣﻴﺪﻧﻲ و آﺗﺶ ﻧﺸﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﻀﻲ از اﻃﻼﻋﺎت واﺣﺪ ﻓﻮق ﺑﺮ روي ‪ DCS‬ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﺧﻂ اﺻﻠﻲ آب ﺧﺎم ﺗﻮﺳﻂ ‪ PIC‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد و از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ‪ PV‬ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﺗﻮرﺑﻴﻦ‬
‫ﺗﻠﻤﺒﻪ ﺑﺨﺎري را ﺑﺎز و آن راﺗﺤﺖ ﺳﺮوﻳﺲ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ‪ PAL, PSL‬ﻋﻤﻞ و آﻻرم آن در اﺗﺎق ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺨﺎر روﺷﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .1-10‬ﻧﺤﻮه ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﺷﺒﻜﻪ آب آﺗﺶ ﻧﺸﺎﻧﻲ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ‪ PIC‬ﻛﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﻛﻨﺘﺮل آن ﺑﺮ روي ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﺨﺰن آب آﺗﺶ ﻧﺸﺎﻧﻲ ﻗﺮار دارد ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﺷﻮد‬
‫در ﺻﻮرت ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﺷﺒﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺴﺘﻪ و از ﻃﺮﻳﻖ ﺳـﻮﺋﻴﭻ ‪ PSL - SET 7BAR‬ﺗﻠﻤﺒـﻪ ﺑﺮﻗـﻲ‬
‫ﺳﺮوﻳﺲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﺗﻠﻤﺒﻪ ﺑﺮﻗﻲ ‪ B,D‬در ﺻﻮرت اداﻣﻪ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر آب ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺨﺎر و اﺗﺎق ﻛﻨﺘﺮل ادارة‬
‫آﺗﺶ ﻧﺸﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺳﺮوﻳﺲ ﮔﺬاري ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫‪ .2-10‬ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر آب آﺷﺎﻣﻴﺪﻧﻲ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ‪ PIC‬و از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺮ روي ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ از ﺗﻠﻤﺒﻪ ﺑﻪ ﻣﺨﺰن ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻤﻠﻴﺎت واﺣﺪ آب ﺻﻨﻌﺘﻲ‬
‫اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﻮﺳﻂ ‪ PLC‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ .1-2-10‬ﻛﻨﺘﺮل ﺟﺮﻳﺎن آب ﺧﺎم ورودي‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن آب ﺧﺎم ورودي ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻪ ﻋﺪد ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻨﺞ ﻛـﻪ از ﻗﺒـﻞ‬
‫از ورودي ﺑﻪ ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي ذﻏﺎﻟﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .2-2-10‬ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر آب ﺧﺎم ورودي ﺗﻮﺳﻂ ‪ PLC‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲ ﮔﺮدد اﻳﻦ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪة ﻓﺸﺎر در ﻣﺤﻞ ﻗﺮار‬
‫دارد ورودي ‪ 4Bar ,7Bar‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺻﻮرت اﻓـﺖ ﻓﺸـﺎر آب ﺧـﺎم ورودي ﺗﻮﺳـﻂ ‪psl,‬‬
‫‪ psl‬آﻻرم ﻻزم روي ﭘﺎﻧﻞ اﺻﻠﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ .3-2-10‬ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻄﺢ آب ﻣﺨﺰن ﮔﺎززدا‬
‫ﺳﻄﺢ آب داﺧﻞ ﻣﺨﺰن ﮔﺎززدا ﺗﻮﺳﻂ ‪ LIC‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪82‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﺻﻮرت ﻛﺎﻫﺶ ﺳﻄﺢ آب داﺧﻞ ﻣﺨﺰن ﻳﻚ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺸﺘﺮك ﺑـﺮ روي ‪ LV‬ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ آب‬
‫ﺧﺎم ورودي ﺑﻪ دوﻇﺮف ﻛﺎﺗﻴﻮﻧﻲ ‪ B,A‬و ﮔﺎز زداي رﻓﺘﻪ و ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎز ﻛـﺮده و آب‬
‫ﺧﺎم ﺑﻴﺸﺘﺮي وارد ﻛﺎﺗﻴﻮﻧﻲ و ﮔﺎززدا ﻣﻲ ﮔﺮدد و در اﺛﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳـﻄﺢ آب درون ﻣﺨـﺰن ﮔـﺎززدا ﺑـﺮﻋﻜﺲ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻮﺋﻴﭻ ‪ LSHH-‬در ﺻﻮرت ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﺳﻄﺢ ﻣﺨﺰن ﻋﻼﻣـﺖ ﻫﺸـﺪار دﻫﻨـﺪه روي ﭘﺎﻧـﻞ‬
‫اﺻﻠﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و درﺻﻮرت ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ‪ LSLL,LL‬ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺴﺘﻦ ﺗﻠﻤﺒﻪ ‪ A,B,C‬را ﺻﺎدر ﻣـﻲ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫از اﺗﺎق ﺳﻄﺢ آب داﺧﻞ ﻣﺨﺰن ﮔﺎززدا ﺗﻮﺳﻂ ‪ LIC‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﺻﻮرت ﻛﺎﻫﺶ ﺳﻄﺢ‬
‫آب داﺧﻞ ﻣﺨﺰن ﻳﻚ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺮ روي ‪ LV‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آب ﺧﺎم ورودي ﺑﻪ دو ﻇﺮف ﻛﺎﺗﻴﻮﻧﻲ ‪B,A‬‬
‫و ﮔﺎززداي رﻓﺘﻪ و ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎز ﻛﺮده و آب ﺧﺎم ﺑﻴﺸﺘﺮي وارد ﻛﺎﺗﻴﻮﻧﻲ و ﮔﺎززدا ﻣﻲ‬
‫ﮔﺮدد و در اﺛﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ آب درون ﻣﺨﺰن ﮔﺎززدا ﺑﺮ ﻋﻜﺲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻮﺋﻴﭻ ‪ LSHH‬در ﺻﻮرت ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﺳﻄﺢ ﻣﺨﺰن ﻋﻼﻣﺖ ﻫﺸﺪار دﻫﻨﺪه روي ﭘﺎﻧﻞ‬
‫اﺻﻠﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و در ﺻﻮرت ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ‪ LSLL, LL‬ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺴﺘﻦ ﺗﻠﻤﺒﻪ ‪ A,B,C‬را ﺻﺎدر‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ .4-2-10‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻘﺪار ﺳﺨﺘﻲ آب ﺧﺮوﺟﻲ)ﻛﻨﺪاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﺮ(‬
‫اﻳﻦ ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎه ﻛﻨﺪاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﺮ آﻧﺎﻻﻳﺰر اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ اﺣﻴﺎء ﭘﺲ از‬
‫رﺳﻴﺪن ﻛﻨﺪاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﺮ ﺑﻪ زﻳﺮ ‪ 3 µs / cm, 8 µs / cm‬ﺧﻂ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ در ﺳﺮوﻳﺲ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‬
‫و در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻛﻨﺪاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﺮ ﺑﻪ ‪ 8 µs / cm‬و ﺑﺮاي ﺧﻂ ﺳﻮم ﺑﻪ ‪ 3 µs / cm‬ﻧﺮﺳﺪ ﺧﻂ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫‪ RECYCLE‬ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه و ﺑﻌﺪ از‪ 20‬دﻗﻴﻘﻪ در ﺻﻮرت ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﻴﺎﻣﺪن ﻛﻨﺪاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﺮ ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اﺣﻴﺎء‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد در ﺣﺎﻟﺘﻴﻜﻪ ﺧﻂ در ﺳﺮوﻳﺲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ در ﺻﻮرت اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﻨﺪاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﺮ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اﺣﻴﺎء ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺧﻂ در ﺳﺮوﻳﺲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ در ﺻﻮرت اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﻨﺪاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﺮ ﺑﻪ ‪ 10µs / cm‬و ﺑﺮاي ﺧﻂ ﺳﻮم‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ از آﻳﻨﻮﻧﻲ ﺑﻪ ‪ 3 µs / cm‬ﺧﻂ ﭘﺲ از ‪ 5‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اﺣﻴﺎء ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ‪ 4‬ﺣﺎﻟﺖ ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫‪ Auto‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ Auto‬و از ‪ PLC‬ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬
‫‪ S-Auto‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻴﻤﻪ ‪ Auto‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ OSS‬از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲ ﮔﻴﺮد وﻟﻲ ﻣﺮاﺣﻞ اﺣﻴﺎ ﺗﻮﺳﻂ اﭘﺮاﺗﻮر اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪83‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪ Man‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺘﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪ .3-10‬ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭘﺎﻟﻴﺸﺮ ‪:‬‬
‫ﻛﻠﻴﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻳﻦ واﺣﺪ ﺗﻮﺳﻂ ‪ PLC‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻛﻨﺘﺮل ﺟﺮﻳﺎن ﺧﺮوﺟﻲ‪ :‬اﻳﻦ ﻛﻨﺘﺮل از ﻳﻚ ﻛﻨﺘﺮﻟﺮ ﺟﺮﻳﺎن ‪ FIC‬و ﭼﻬﺎر ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪة ﺟﺮﻳﺎن‬
‫اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ‪ FIC‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه اﺻﻠﻲ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﻨﻈﻴﻢ اوﻟﻴﻪ ﺑﺮاي ﭼﻬﺎر ﻛﻨﺘﺮﻟﺮ دﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﻓﺮﺳﺘﺪ و ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﻫﺎي اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ‪ set point‬ﻫﺎي ﺧﻮد ﻓﺮﻣﺎن را اﺟﺮا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻫﺮ ﻛﺪام از ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي‬
‫ﻓﺮﻋﻲ داراي ‪ HIC‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و در ﻣﻮاﻗﻊ اﺣﻴﺎء ﻛﺎرآﻳﻲ‬
‫دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ب( ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻘﺪار ﻛﻨﺪاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﻪ آب ﺧﺮوﺟﻲ و اﺣﻴﺎء‪.‬‬
‫دوﻋﺪد ﻛﻨﺪاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﺮ آﻧﺎﻻﻳﺰر روي ﭘﺎﻧﻞ اﺻﻠﻲ ﻗﺮار دارد‪ .‬آﻧﺎﻻﻳﺰر ‪ AITS‬ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ‪ Auto‬ﻗﺮار‬
‫دارد ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻣﻘﺪار ﻛﻨﺪاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﺮ آب ﺧﺮوﺟﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار‬
‫ﻛﻨﺪاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ ﺗﻮﺳﻂ ‪ AAH‬آن روي ﭘﺎﻧﻞ اﺻﻠﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻛﻨﺪاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﺮ آﻧﺎﻻﻳﺰر دﻳﮕﺮ ‪ AITS‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﻨﺪاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﺮ آﻧﺎﻻﻳﺰر ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﺮده و در ﺣﺎﻟﺖ‬
‫‪ Auto‬ﺑﺮاي ﭘﺎﻟﻴﺸﺮي ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ اﺣﻴﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و در ‪step‬ﻧﻬﺎﻳﻲ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻴﺮ ﺑﺮﻗﻲ ﭘﺎﻟﻴﺸﺮ در‬
‫ﺣﺎل اﺣﻴﺎء ﺗﻮﺳﻂ ‪ plc‬ﻣﻘﺪار ﻛﻨﺪاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﺮ را اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﭘﺲ از رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ‪ 2µs / cm‬ﭘﺎﻟﻴﺸﺮ را‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ Auto‬ﺳﺮوﻳﺲ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬

‫‪ .4-10‬ﻧﺤﻮه ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻤﻠﻴﺎت روﻏﻦ ﮔﻴﺮي‬

‫ﻛﻠﻴﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﻮﺳﻂ ‪ PLC‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺟﺮﻳﺎن ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﻮﺳﻂ ‪ 3‬ﻋﺪد ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪة ﺟﺮﻳﺎن ﺧﺮوﺟﻲ از روﻏﻦ ﮔﻴﺮﻫﺎ ‪ FIC‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و‬
‫ﻣﻘﺪار زﻳﺎد ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻮﺳﻂ ‪ FQAH‬روي ﭘﺎﻧﻞ اﺻﻠﻲ ﻋﻼﻣﺖ ﻫﺸﺪار دﻫﻨﺪه ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .5-10‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻘﺪار روﻏﻦ ﻣﻮﺟﻮد در آب ﻣﻘﻄﺮ‬

‫آب ﻣﻘﻄﺮ ورودي ﺑﻪ روﻏﻦ ﮔﻴﺮﻫﺎ اﺑﺘﺪا ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ آﻧﺎﻻﻳﺰر اﻧﺪازه ﮔﻴﺮ ﻣﻘﺪار ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮر در آب آﻧﺎﻟﻴﺰ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد )‪(AT‬و در ﺻﻮرت وﺟﻮد ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮر در آب ﺗﻮﺳﻂ )‪(AI‬ﻋﻼﻣﺖ ﻫﺸﺪار دﻫﺪه در اﺗﺎق ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﺑﺨﺎر ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪84‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪ .6-10‬ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﻫﻮا‬

‫* ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﻫﻮا ﺗﻮﺳﻂ ‪ PLC‬و اﺗﺎق ﻛﻨﺘﺮل اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﻫﻮاي ﺧﺮوﺟﻲ اﺻﻠﻲ‬
‫اﻳﻦ ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻮﺳﻂ دو ﻋﺪد ﻛﻨﺘﺮﻟﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ در اﺗﺎق ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻓﺸﺎر ﺧﻂ اﺻﻠﻲ ﺗﻮﺳﻂ ‪ PI‬ﺑﻪ دو ﻋﺪد ﻛﻨﺘﺮﻟﺮ ﻳﺎد ﺷﺪه ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪه و ﻓﺮﻣﺎن ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﺧﻂ ﻫﻮا ﺗﻮﺳﻂ‬
‫‪ PC‬ﺑﻪ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ارﺳﺎل و ﻣﻘﺪار ﻫﻮا ﺑﻪ اﺗﻤﺴﻔﺮ را ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻓﺸﺎر ﻫﻮاي ارﺳﺎﻟﻲ ﺑﻪ واﺣﺪ‬
‫ﻫﻴﺮوﻛﺮاﻛﺮ را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ‪ SET Point‬آن در اﺗﺎق ﻛﻨﺘﺮل در ﻣﻮﻗﻊ اﺣﻴﺎء واﺣﺪ ﻓﻮق ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﺴﻴﺮ ﻫﻮاي ﺧﺮوﺟﻲ ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ‪ DR‬دو ﻋﺪد ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺸﺎر ﺧﻂ ‪ PC‬وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫اﻳﻦ دو در ﺻﻮرت اﻓﺰاﻳﺶ و ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﻫﻮاي اﺑﺰار دﻗﻴﻖ ﺑﺮ روي ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ‪ PV‬ﺻﺎدر ﺷﺪه و ﻓﺸﺎر‬
‫ﺧﻂ ﻫﻮاي اﺑﺰار دﻗﻴﻖ را ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻣﺎزاد ﻫﻮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺟﻬﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻓﺸﺎر ﻫﻮاي واﺣﺪ ﺑﻪ ﺧﻂ ﻣﻲ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ب( ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﻫﺮ ﻛﺪام از ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ‪ :‬اﻳﻦ ﻛﻨﺘﺮل از ﻃﺮﻳﻖ ‪ PLC‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺎ راه اﻧﺪازي‬
‫ﻛﻤﭙﺮﺳﻮز ﻓﺮﻣﺎﻧﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻮﺋﻴﭻ ﺑﺮﻗﻲ ﺑﺮاي ‪ UV‬ارﺳﺎل ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻓﺸﺎر روﻏﻦ ﺗﺎ ﭘﺸﺖ ‪UV‬‬
‫ﺷﻴﺮ ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺸﺎر روﻏﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎز ﺷﺪن اﻳﻦ ﺷﻴﺮ ﺷﺪه و ﻫﻮا را وارد ﻛﻤﭙﺮﺳﻮز ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎل اﮔﺮ ﻓﺸﺎر ﺧﻂ ﺑﺎﻻ رود ﻓﺮﻣﺎن ‪ PSHL‬ﺑﺮاي ﺑﺪون ﺑﺮق ﻛﺮدن ‪ UV‬ارﺳﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺴﺘﻦ‬
‫ﺷﻴﺮ ﻓﻮق ﻣﻲ ﮔﺮدد و اﻓﺖ ﻓﺸﺎر روﻏﻦ ﺗﺎ ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺸﺖ ﺷﻴﺮ ‪ UV‬ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺴﺘﻦ ﻗﺎدر ‪ %13‬ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد ﻫﻮا ﺑﻴﻦ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﻣﺮﺣﻠﻪ اوﻟﻴﻪ و ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ و ‪ Blow off cooler‬ﭼﺮﺧﺶ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ .7-10‬ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻤﻠﻴﺎت آب‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻄﺢ آب ﺗﻐﺬﻳﻪ داﺧﻞ ﻣﺨﺎزن ﻫﻮا ﮔﻴﺮ‪ :‬اﻳﻦ دو ﻋﺪد ‪ Ltc‬ﻛﻪ در اﺗﺎق ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺨﺎر ﻗﺮار دارﻧﺪ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻣﻴﺰان آب ‪ DM‬ورودي ﺑﻪ ﻫﻮازدا را ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺳﺮرﻳﺰ ﻣﺨﺎزن ﻫﻮاﮔﻴﺮ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻋﺪد ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﺳﻄﺢ آب ‪ LC‬ﻣﺠﻬﺰ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫روي ‪ %85‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺳﻄﺢ آب داﺧﻞ ﻣﺨﺰن ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه ﺑﺮﺳﺪ ﻳﻚ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﻫﻮاﻳﻲ ﺑﻪ روي ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ‪ LV‬رﻓﺘﻪ و اﻳﻦ ﺷﻴﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎز ﺷﺪه و آب داﺧﻞ ﻣﺨﺎزن از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ‪ 16‬اﻳﻨﭻ ﺗﺎ ‪ %75‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﭘﺲ از ﻛﺎﻫﺶ ﺳﻄﺢ ﻣﺨﺎزن ﻣﺠﺪداً ﻓﺮﻣﺎن ﻫﻮاﻳﻲ دﺳﺘﻮر ﺑﺴﺘﻦ‬
‫ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺰﺑﻮر را ﺻﺎدر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .8-10‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮﺟﻮد درآب ﺗﻐﺬﻳﻪ‪:‬‬

‫‪85‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ‪AIT‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد آﻧﺎﻻﻳﺰر ﻓﻮق داراي ﻳﻚ ﺳﻮﺋﻴﭻ ﺗﻌﻴﻴﻦ وﺿﻌﻴﺖ ‪ HS‬ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺮ روي‬
‫‪ DCS‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﺘﺨﺎب دارد ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺘﻲ آن ﺧﺮوﺟﻲ از ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻇﺮوف ﻫﻮازدا را‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد اﮔﺮ ﺳﻮﺋﻴﭻ در ﺣﺎﻟﺖ ‪ Auto‬ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ‪ Timer‬در ﻓﻮاﺻﻞ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻌﻴﻨﻲ ﻫﺮ ﻳﻚ از‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎ ﺑﺼﻮرت ﺗﻨﺎوﺑﻲ اﻧﺘﺨﺎب و ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﮋن اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ .9-10‬ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﺧﻂ آب ﺗﻐﺬﻳﻪ دﻳﮕﻬﺎي ﺑﺨﺎر‪:‬‬
‫ﻓﺸﺎر ﺧﻂ آب ﺗﻐﺬﻳﻪ دﻳﮕﻬﺎي ﺑﺨﺎر ﺗﻮﺳﻂ ‪ 5‬ﻋﺪد ﺗﻠﻤﺒﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎي ‪ A,B,C‬و ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎي ‪ C,D‬ﺑﺨﺎر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﺮ ﻛﺪام از ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎي ‪ 341M H‬ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎي ﺑﺮﻗﻲ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﺣﺎﻟﺖ ‪ Auto St.By‬را دارﻧﺪ ﺳﻮﺋﻴﭻ ﻫﺎي روي ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﻠﻤﺒﻪ‬
‫ﻫﺎي ﺑﺮﻗﻲ ‪ psl‬روي ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﻠﻤﺒﻪ ‪ A‬و ‪ PSL‬روي ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﻠﻤﺒﻪ ‪ B‬ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﺗﻠﻤﺒﻪ اي ﻛﻪ روي‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ‪ Auto‬و ﺑﻪ ﺻﻮرت آﻣﺎده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ در ﺻﻮرت اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺧﻂ ﺳﻮﺋﻴﭻ ﻋﻤﻞ ﻛﺮده و ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻳﺎد ﺷﺪه‬
‫در ﺳﺮوﻳﺲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻓﺸﺎر ﺧﻂ آب ﺗﻮﺳﻂ ‪ plc‬ﻛﻪ در اﺗﺎق ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺨﺎر ﻗﺮار دارد ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻨﺘﺮﻟﺮ ﻣﺰﺑﻮر دو ﻋﺪد ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ‪ PV‬را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻳﻜﺴﺎن ﺑﺎز ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻣﻘﺪاري از آب‬
‫ﺗﻐﺬﻳﻪ را ﺑﻪ ﻣﺨﺎزن ﻫﻮاﮔﻴﺮ ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺸﺎري ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻳﻦ ﺷﻴﺮﻫﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .10-10‬ﻧﺤﻮه ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﺧﻂ آب ‪ D.M‬ﺗﻐﺬﻳﻪ دﻳﮕﻬﺎي ﺑﺨﺎر‬
‫ﻓﺸﺎر ﺧﻂ آن ‪ DM‬ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻨﺘﺮﻟﺮﻫﺎي ﻓﺸﺎر ‪ PSL, PIC‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫در ﺻﻮرت اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ‪ PV‬در ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎي ‪ A/B/C‬ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺸﺖ آب ﺑﻪ‬
‫ورودي ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﺷﻮد)‪ (Demineralization‬در ﺻﻮرت ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 10Bar‬ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر‬
‫‪ PLC‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺨﺎر ورودي ﺑﻪ ﺗﻠﻤﺒﻪ ﺗﻮرﺑﻨﻲ را ﺑﺎز ﻛﺮده و ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻓﻮق در ﺳﺮوﻳﺲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬در‬
‫ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎي ﺑﺮﻗﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﺪﻛﻲ اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ PSL‬ﺗﻠﻤﺒﻪ ﺑﺮﻗﻲ ﻳﺪك را در ﺳﺮوﻳﺲ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ .11-10‬ﻧﺤﻮه ﻛﻨﺘﺮل ﺟﺮﻳﺎن آب ﻣﻘﻄﺮ ﮔﺮم و ﻣﻘﺪار ﻓﺸﺎر آن‬

‫ﺳﻄﺢ ﻣﺨﺎزن آب ﻣﻘﻄﺮ ﮔﺮم و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻄﺢ آب ﻣﻘﻄﺮ ﮔﺮم درون وﻟﻮ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ LIC‬از ﺳﻄﺢ ﻣﺨﺰن وﻟﻮ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻓﺮﻣﺎن ﻫﻮاﻳﻲ را ﺑﺮ روي دو ﻋﺪد ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ‪ LIC‬ﻣﻲ ﻓﺮﺳﺘﺪ‬
‫اﻳﻦ دو ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ SPLIT‬ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ در ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ‪%100‬‬

‫‪86‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺑﺎز اﺳﺖ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ‪ %100‬ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ و در وﺿﻌﻴﺖ ‪ %50‬ﻫﺮ دو ﻛﻨﺘﺮل ‪ %50‬ﺑﺎز و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل‬
‫‪ A‬ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ‪ B‬ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻌﺪي روي ﺳﻄﺢ ﻣﺨﺰن آن ﻧﻘﻄﻪ ﮔﺮﻣﺎﺳﺖ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ ‪ LIC‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺎﻧﻚ و ‪ LIC‬ﻣﺮﺑﻮط‬
‫ﻣﺨﺰن ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ‪ HS‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬ﻓﺮﻣﺎن ﻫﻮاﻳﻲ اﻳﻦ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﺳﻄﺢ ﻣﺨﺎزن‬
‫روي ‪ 2‬ﻋﺪد ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻳﻜﻲ ‪ LVA‬و دﻳﮕﺮ ‪ . LVB‬ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و اﻳﻦ دو ﻋﺪد ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺎي ﻗﺒﻞ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺤﻮ ﻛﻪ در ﺻﻮرت اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ ﻣﺨﺎزن آب ﻣﻘﻄﺮ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل‬
‫‪ A‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺑﺴﺘﻦ و ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ‪ B‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺑﺎزﻛﺮدن ﻧﻤﻮده و آب ﻣﻘﻄﺮ ﮔﺮم ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺨﺎزن ﻫﻮاﮔﻴﺮ‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﺣﺎﻟﺘﻴﻜﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﺨﺰن ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ ﺷﺮوع ‪ B‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺑﺴﺘﻦ و ﺷﻴﺮ ‪ A‬ﺑﺎزﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫آب ﻣﻘﻄﺮ ﮔﺮم ‪ HPC, LPC‬ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎي ‪ A,B,C‬ﻫﺮ ﻛﺪام ﺑﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﻪ ﺗﻠﻤﺒﺔ ‪ C‬ﺑﺨﺎري ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت آﻣﺎدة اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﺑﻮده وﺗﻮﺳﻂ ‪ PIC‬ﻛﻪ روي ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎي ﻗﺮاردارد و در اﺛﺮﻓﺸﺎر ﺧﻂ ﺑﻪ‬
‫‪ PV‬ﺑﺨﺎر ورودي ﺑﻪ ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﺗﻠﻤﺒﻪ ‪C‬ﻓﺮﻣﺎن داده و ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﺗﻮرﺑﻴﻦ وارد و ﺗﻠﻤﺒﻪ در ﺳﺮوﻳﺲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬
‫ﻓﺸﺎر ﺧﻂ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﭘﺲ ازﻋﺒﻮر از ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي دوﻗﻠﻮ از ﻃﺮﻳﻖ ‪ HV‬ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ‪ HIC‬در اﺗﺎق‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ وارد ﻣﺨﺎزن ﻫﻮاﮔﻴﺮ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .12-10‬ﻧﺤﻮة ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻤﻠﻴﺎت دﻳﮓ ﺑﺨﺎر‬

‫ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﻳﮕﻬﺎي ﺑﺨﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﮔﺴﺘﺮده)‪(DCS‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل دﻳﮕﻬﺎي ﺑﺨﺎر ﻣﺸﻌﻞ ﺑﺮ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ذﻳﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻛﻨﺘﺮل اﺣﺘﺮاق‬
‫ب( ﻛﻨﺘﺮل آب ﺗﻐﺬﻳﻪ‬
‫ج( درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﺨﺎر‬
‫د( ﻛﻨﺘﺮل از راه دور‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺘﺸﻜﻞ از وﺳﺎﻳﻞ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎي ‪ 4‬ﺗﺎ ‪20‬ﻣﻴﻠﻲ آﻣﭙﺮ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﮔﺴﺘﺮده ‪ TDCS 3000‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﻗﻲ ﺑﻪ ﻫﻮاﻳﻲ ‪ I/P‬ﺑﺮاي ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن‬
‫ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل و دﻳﮕﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬راه اﻧﺪازي دﻳﮕﻬﺎي ﺑﺨﺎر ﻣﺎﻧﻨﺪ روﺷﻦ ﻛﺮدن ﻣﺸﻌﻠﻬﺎ‪،‬‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎ دﻣﻨﺪه ﻫﺎي ﻫﻮا ﺷﻴﺮﻫﺎ و ﺑﺴﺘﻦ دﻳﮕﻬﺎي ﺑﺨﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺎﺑﻠﻮي ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺤﻠﻲ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻛﻨﺘﺮل اﺣﺘﺮاق ﺟﺮﻳﺎن آب ﺗﻐﺬﻳﻪ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﺨﺎر ﺗﻮﺳﻂ‬
‫‪ CRT‬از اﺗﺎق ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺮﻛﺰي اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪87‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدي واﺣﺪ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل دﻳﮓ ﺑﺨﺎر را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارد‪ .‬ﺑﺮاي راه اﻧﺪازي و‬
‫ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ دﻳﮓ ﺑﺨﺎر ﺑﺎ ﺑﺎرﻛﻢ ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ دﺳﺘﻲ‪ MAN‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل اﺣﺘﺮاق ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻴﺰان ﺳﻮﺧﺖ ﻫﻮا ﺑﺮاي ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻦ ﻓﺸﺎر ﺑﺨﺎر در ﺣﺪود ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻮﺧﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﻫﻮا و ﻛﻨﺘﺮل اﻛﺴﻴﮋن ﺟﺪاي از‬
‫ﻛﻨﺘﺮل اﺻﻠﻲ دﻳﮓ ﺑﺨﺎر ‪ BMC‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل اﺻﻠﻲ ‪BMC‬‬
‫ب( ﻛﻨﺘﺮل اﺻﻠﻲ ﻣﺸﺘﺮك‬
‫ج( ﻛﻨﺘﺮل اﺻﻠﻲ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ‬
‫اﻟﻒ( ﻛﻨﺘﺮل اﺻﻠﻲ ﻣﺸﺘﺮك‪ :‬وﻗﺘﻲ دﻳﮕﻬﺎي ﺑﺨﺎر ﻣﻮازي ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻮﺋﻴﭻ ‪ COM/IND‬روي‬
‫‪ CRT‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺸﺘﺮك داراي دو ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ ﻓﺸﺎر ‪ PI‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﺳﺮ ﺷﺎﺧﺔ‬
‫اﺻﻠﻲ ‪ 43‬ﺑﺎر ﻗﺮار داﺷﺘﻪ و ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻮﺋﻴﭻ ‪ HS‬ﺑﺮ روي ‪ CRT‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﺮوﺟﻲ از ﺳﻮﺋﻴﭻ‬
‫ﻓﻮق ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ‪ Setting‬در ‪ PIC‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻣﻴﺰان ﻛﻞ ﺑﺨﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪي از‬
‫‪ HIC, FY‬ﺟﻤﻊ ﺷﺪه و ﺧﺮوﺟﻲ آن ﺑﻪ اﻳﺴﺘﮕﺎه اﺻﻠﻲ ﻫﺮ ﻳﻚ از دﻳﮕﻬﺎي ﺑﺨﺎر ارﺳﺎل ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ب( ﻛﻨﺘﺮل اﺻﻠﻲ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ‪ :‬در ﻫﻨﮕﺎم راه اﻧﺪازي دﻳﮓ ﺑﺨﺎر ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ درﺳﺮوﻳﺲ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻮﺋﻴﭻ ‪ IND/COM‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ دﻳﮕﻬﺎي ﺑﺨﺎر ﻣﻮازي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻳﻦ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮاﺑﻊ ﻛﻨﺘﺮل اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺸﺘﺮك اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ از ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ‬
‫ﻓﺸﺎر ‪ PI‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﺧﺮوﺟﻲ ﺳﻮﭘﺮﻫﻴﺖ دﻳﮓ ﺑﺨﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .13-10‬ﻣﺪار ‪(Cross Limit Circuit) CLS‬‬
‫ﺣﻔﻆ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻴﻦ ﺳﻮﺧﺖ و ﻫﻮا ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﻣﺪار ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﺷﻮد ﺳﻴﮕﻨﺎل اﺻﻠﻲ دﻳﮓ ﺑﺨﺎر ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫از ‪ HIC‬ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﻫﻮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ‪ FY F,G‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬اﮔﺮ ﺳﻴﮕﻨﺎل اﺻﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻓﻮق ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮاي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻴﺰان ﺳﻮﺧﺖ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺪارﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻴﺰان ﻫﻮا ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود‪.‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻮﺧﺖ‬

‫ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﺮوﺟﻲ از ‪ CLC‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻴﮕﻨﺎل ورودي ﺑﺮاي ﻣﺪار ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻮﺧﺖ)ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻔﺮﻳﻖ و‬
‫ﺿﺮب ﻛﻨﻨﺪه ‪ Fy‬و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪه ‪ HIC‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻮﺧﺖ ﺗﻮﺳﻂ ‪ HIC‬ﺑﺮ روي ‪ CRT‬ﻣﻌﻴﻦ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ .14-10‬ﺣﺎﻟﺖ اﺣﺘﺮاق ﻣﺨﻠﻮط ﺳﻮﺧﺖ‬

‫‪88‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺣﺎﻟﺘﻬﺎي ذﻳﻞ ﺑﺮاي وﻗﺘﻲ ﻛﻪ دو ﻧﻮع ﺳﻮﺧﺖ ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد در ﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫* ﻧﻔﺖ ﻛﻮره و ﮔﺎز‬
‫* ﻧﻔﺖ ﻛﻮره وﻧﻔﺘﺎ‬
‫* ﻧﻔﺘﺎ و ﮔﺎز‬
‫ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺣﺎﻟﺘﻬﺎي ﻓﻮق ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺎﺳﻲ ﺣﺎﻟﺖ اﺣﺘﺮاق ﻣﺨﻠﻮط ‪ MFM‬روي ‪ CRT‬در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻣﺪار‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻤﺎم ﺳﻮﺧﺘﻬﺎ دﺳﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﺷﻮد در ﺣﺎﻟﺖ اﺣﺘﺮاق ﻧﻔﺘﻜﻮره و ﻧﻔﺘﺎ ﻗﺒﻞ از اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺎﺳﻲ‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻮع ﺳﻮﺧﺖ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﺸﻌﻠﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺎﺑﻠﻮ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺤﻞ روﺷﻦ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﻌﻠﻮم ﮔﺮدد‪ .‬زﻳﺮا در‬
‫ﻳﻚ ﻣﺸﻌﻞ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻧﻤﻲ ﺗﻮان از اﻳﻦ دو ﻧﻮع ﺳﻮﺧﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد اﮔﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻔﺖ ﻛﻮره و ﮔﺎز اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﺷﻮد ﺳﻴﮕﻨﺎل ورودي ﺑﻪ ﻣﺪار ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻔﺘﺎ ﺗﻮﺳﻂ رﻟﺔ اﻧﺘﻘﺎل ‪ ys‬ﺻﻔﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺮاي ﺣﺎﻟﺘﻬﺎي‬
‫دﻳﮓ ﻧﻴﺰ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل اﺣﺘﺮاق ﻣﺨﻠﻮط ﺳﻮﺧﺖ ﻫﺎ و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻮﺧﺖ ﻓﻘﻂ در ﺣﺎﻟﺘﻴﻜﻪ ﻣﺪارﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻫﻮا و ﺳﻮﺧﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﺑﺎﺷﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻳﻜﻲ ﻳﺎ ﻫﺮ دو ﻣﺪار ﺳﻮﺧﺘﻬﺎ دﺳﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻮﺧﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ واﻗﻌﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻮﺧﺖ‬
‫ﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻋﻤﻞ اﻧﺘﻘﺎل از ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺪار ﻛﻨﺘﺮل دﺳﺘﻲ ﺑﻪ اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﺑﻪ آراﻣﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .15-10‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻴﺰان ﺳﻮﺧﺖ ﮔﺎز‬
‫ﻣﻴﺰان ﺳﻮﺧﺖ ﮔﺎز ﺗﻮﺳﻂ ارﻳﻔﺲ و ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ ‪ FT, FE‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮ ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬و ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ وارد ‪Fy‬‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد ﺑﺮ روي ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﺼﺤﻴﺢ وزن ﻣﺨﺼﻮص ﮔﺎز در‪ Fy‬درﺟﻪ ﺣﺮارت ‪ TT‬و ﻓﺸﺎر‪PT‬‬
‫در‪ Fy‬وﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﺎﻟﺮي در ‪ Fy‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻣﻴﺰان ﺳﻮﺧﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز از ‪ys‬‬
‫در ‪ FIC‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﺮوﺟﻲ از ‪ FIC‬ﺑﺎ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻛﻨﺘﺮل ﺣﺪاﻗﻞ ﻓﺸﺎرﻛﻪ ﻗﺴﻤﺘﻲ ازﻣﺪار ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ورودي ﻣﺸﻌﻞ ﮔﺎز‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ وﻣﻘﺪار ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﮔﺮدد ﺳﭙﺲ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻓﻮق ﺷﺒﻴﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻮﺧﺖ ‪ FV‬را ﺑﺎز و‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ .16-10‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻴﺰان ﻧﻔﺖ ﻛﻮره‬

‫ﻣﻴﺰان ﻧﻔﺖ ﻛﻮره ﺗﻮﺳﻂ ارﻓﻴﺲ و ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﺮوﺟﻲ از ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫‪ FY A‬وارد ‪ FIC‬ﺷﺪه ﺑﺎ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻣﻴﺰان ﺳﻮﺧﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ‪ ys‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻮﺧﺖ ‪ FV‬را ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ .17-10‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻴﺰان ﻫﻮا‬

‫‪89‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﻫﻮا ﺗﻮﺳﻂ درﻳﭽﻪ ورودي دﻣﻨﺪه ﻫﺎي ﻫﻮاي دﻳﮓ ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺜﺒﻴﺖ و اﻳﻤﻨﻲ اﺣﺘﺮاق ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﻫﻮا ﺗﻮﺳﻂ وﻧﭽﻮري ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪه در ﻛﺎﻧﺎل ﻫﻮا و ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ ‪ FT‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻴﮕﻨﺎل‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ از ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮاز ﻃﺮﻳﻖ ‪ Fy‬و ﻣﺪار ﺟﺒﺮان درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﺘﺸﻜﻞ از ‪ FY, TT‬و ﻣﺪار ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﺗﺼﺤﻴﺢ اﻛﺴﻴﮋن وارد ‪ FY‬ﻣﻲ ﺷﻮدو ﺑﺎ ﻫﻮاي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻌﺪاد دﻣﻨﺪه ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫در ﺳﺮوﻳﺲ اﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ‪ Fy‬ﻋﻤﻞ ﻛﺮده و ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﺮوﺟﻲ از آن وارد ‪ FIC‬ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﺮوﺟﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ‪ HIC, HIC‬ﻛﻪ داراي دو ﺣﺎﻟﺖ دﺳﺘﻲ و اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ درﺻﺪ ﺑﺎز ﺑﻮدن‬
‫درﻳﭽﻪ ﻫﺎي ﻫﻮاي ورودي و درﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻘﺪار ﻫﻮا را ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻫﻮاي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺪار ‪ CLC‬و ﻣﺪار ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺣﺪاﻗﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا ﺑﻪ ‪ FIC‬وارد ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬ﺣﺪاﻗﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا ‪ %25‬ﻣﻘﺪار ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ داﺋﻤﻲ ﻫﻮا ‪MCR‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .18-10‬ﻛﻨﺘﺮل اﻛﺴﻴﮋن ﮔﺎزﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻮاي اﺿﺎﻓﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﮋن ﮔﺎزﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﮋن ﺗﻮﺳﻂ آﻧﺎﻻﻳﺰر ‪ AT‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه و ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﺮوﺟﻲ آن ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮﻟﺮ‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﮔﺎزﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ وارد ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻣﻴﺰان ﺑﺨﺎر ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺗﻨﻈﻴﻢ اﻛﺴﻴﮋن را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ‪ BIAS‬از ﻃﺮﻳﻖ ‪ HIC‬ﺗﻐﻴﻴﺮ داد‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﺪاوم ﺑﻴﻦ ﺳﻴﮕﻨﺎل و آﻧﺎﻻﻳﺰر و اﻛﺴﻴﮋن و ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬
‫ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻓﻮق ﻳﻜﺴﺎن ﺷﻮﻧﺪ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﺮوﺟﻲ از ﻛﻨﺘﺮﻟﺮ ﺑﻪ ﺣﻠﻘﺔ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻫﻮا ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺷﺪ و ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ .19-10‬ﻛﻨﺘﺮل آب ﺗﻐﺬﻳﻪ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻄﺢ آب در ﻣﺨﺰن ﺑﺨﺎر ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن آب ﺗﻐﺬﻳﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﺳﻪ ﺣﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫ﺳﻄﺢ آب در ﻣﺨﺰن ﺑﺨﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ ‪ LT‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه و در ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار‬
‫‪ Setting‬در ﻛﻨﺘﺮﻟﺮ اﺻﻠﻲ ﺳﻄﺢ آب ‪ LIC A,B‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺧﺮوﺟﻲ آن ﺑﺎ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﺑﺨﺎر ‪ FI‬ﺟﻤﻊ و ‪ Setting‬ﻛﻨﺘﺮﻟﺮ ﻣﻴﺰان آب ﺗﻐﺬﻳﻪ را ﻣﻲ ﺳﺎزد‪ .‬ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﺮوﺟﻲ از ﻛﻨﺘﺮﻟﺮ ﻓﻮق ﻣﻘﺪار ﺑﺎز‬
‫ﺑﻮدن ﺷﺒﻴﻪ ﻣﺮﺑﻮط را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي راه اﻧﺪازي ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎ ﺑﺎرﻛﻢ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻚ ﻋﺎﻣﻠﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ‬
‫ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺎﻟﺖ از ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻚ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﺑﻪ ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻠﻲ در ﺣﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ و ﻳﺎ دﺳﺘﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺳﻮﺋﻴﭻ ‪ HS‬روي ‪ CRT‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .20-10‬ﻛﻨﺘﺮل دﻣﺎي ﺑﺨﺎر‬

‫‪90‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﻛﻨﺘﺮل درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﺨﺎر ﺧﺮوﺟﻲ ازﺳﻮﭘﺮ ﻫﻴﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ دﻳﮓ ﺑﺨﺎر ﻣﺪ ﻧﻈﺮ اﺳﺖ ﻛﻨﺘﺮل درﺟﻪ ﺣﺮارت در‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﺰرﻳﻖ آب ﺑﻪ ﺧﺮوﺟﻲ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺳﻮﭘﺮﻫﻴﺖ اوﻟﻴﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬درﺟﻪ ﺣﺮارت‬
‫ﺑﺨﺎر در ﺧﺮوﺟﻲ ﺳﻮﭘﺮﻫﻴﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺮاﻧﺴﻴﻤﺘﺮ ‪ TT‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه و ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺧﺮوﺟﻲ ‪ TIC‬ﺑﺎ‬
‫‪ Setting‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎي ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻬﺒﻮد ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻛﻨﺘﺮل در ‪ Ty‬ﺟﻤﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻴﮕﻨﺎل‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ آب ﺗﺰرﻳﻘﻲ ﺑﻪ ﺳﻮﭘﺮﻫﻴﺖ را ﺗﻮﺳﻂ ‪TV‬ﻛﻨﺘﺮل و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ .21-10‬ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ‬
‫‪ -‬ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﺑﺨﺎر ﭘﻮدر ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻔﺖ ﻛﻮره ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺜﺒﻴﺖ و ﺣﻔﻈﺖ ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﻤﻨﻲ و اﺣﺘﺮاق ﻣﺸﻌﻞ ﻓﺸﺎر‬
‫ﺑﺨﺎر ﭘﻮدر ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﺘﺮل ‪ PDV‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﻴﺰان ‪ Setting‬آن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻓﺸﺎر‬
‫ﻧﻔﺖ ﻛﻮره ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﺑﺨﺎر ﭘﻮدر ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻔﺘﺎ‪ :‬ﺗﻮاﺑﻊ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺨﺎر ﭘﻮدر ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻔﺘﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻔﺖ ﻛﻮره‬
‫‪ -‬ﻛﻨﺘﺮل دﻣﺎي ﻫﻮاي ﺧﺮوﺟﻲ از ﮔﺮم ﻛﻨﻨﺪة ﻫﻮا)‪(S.A.H‬‬
‫ﻫﺪف از اﻳﻦ ﻛﻨﺘﺮل ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ دﻣﺎي ﻫﻮاي ﺧﺮوﺟﻲ از )‪ (S.A.H‬در ﺣﺪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ اﮔﺮ ﻓﺸﺎر‬
‫ﺑﺨﺎر ‪ SAH‬ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻴﺰان ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺳﻴﮕﻨﺎل اﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎ اوﻟﻮﻳﺖ ‪ 1‬ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ﮔﺮم ﻛﻨﻨﺪه را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﺗﻮﺳﻂ ‪ PIC‬ﺻﺎدر ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﻨﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ‪ TV, TI‬ﻛﻪ از ﻳﻚ ‪ TIC‬واﻗﻊ در اﺗﺎق ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲ ﮔﻴﺮد دﻣﺎي‬
‫ﻫﻮاي ﺧﺮوﺟﻲ از ﮔﺮم ﻛﻨﻨﺪه را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻄﺢ آب ﻇﺮف ﺗﺨﻠﻴﻪ داﺋﻤﻲ ‪A,B‬‬
‫ﻫﺪف از اﻳﻦ ﻛﻨﺘﺮل ﺣﻔﻆ ﺳﻄﺢ آب در ‪ A,B‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺨﻠﻴﻪ از ﺧﺮوﺟﻲ ﻫﺎي‬
‫ﻛﻮﻟﺮﻫﺎي ‪ A/D‬ﺑﻪ واﺣﺪ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ آﺑﻬﺎي آﻟﻮده ﺗﻮﺳﻂ ‪ LV‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اداري دو ﺣﻠﻘﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺮاي‬
‫ﭼﻬﺎر دﻳﮓ ﺑﺨﺎر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ دور ﺗﻮرﺑﻴﻦ دﻣﻨﺪة ﻫﻮا ‪:‬‬
‫دور ﺗﻮرﺑﻴﻦ دﻣﻨﺪة ﻫﻮا ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺘﻲ از اﺗﺎق ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺮ روي ‪ CRT‬وﺗﻮﺳﻂ ‪ HC‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ‬
‫ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ .22-10‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل و اﻳﻤﻨﻲ ﻣﺸﻌﻞ‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻳﻦ ﻣﺸﻌﻞ و دﻳﮓ ﺑﺨﺎر ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪه و ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﻠﻲ آن ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ اﺟﺰاي ذﻳﻞ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ .1‬رﻟﻪ ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮو ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ‬

‫‪91‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪ .2‬رﻟﻪ ﻫﺎي ﺑﺮﻗﻲ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ‬

‫‪ .3‬ﺗﻮاﺑﻊ داﺧﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺬف ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺳﻮﺋﻴﭻ ﻫﺎي ﻛﻨﺎرﮔﺬر‬
‫‪ -3-1‬روﺷﻦ ﻛﺮدن‬
‫‪ -3-2‬ﺑﺴﺘﻢ ﻣﺸﻌﻞ و دﻳﮓ ﺑﺨﺎر‬
‫‪ -3-3‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻻزم ﺑﺮاي ﺷﺮوع ﮔﺎززداﻳﻲ‬
‫‪ -3-4‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻗﻄﻊ رﻟﻪ ‪MFT‬‬
‫‪ -3-5‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻗﻄﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺳﻮﺧﺖ ﻫﺎ‬
‫‪ -3-6‬ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﭘﺎﻳﻠﻮك‬
‫‪ -3-7‬ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﻣﺸﻌﻞ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺳﻮﺧﺖ ﻫﺎ‬
‫‪ .23-10‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻘﺪار ﻛﻨﺪاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﺮ آب دﻳﮕﻬﺎي ﺑﺨﺎر‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻟﺤﻈﻪ اي ﻳﺎ ﻣﻮﻗﺖ‬
‫ب( ﺗﺨﻠﻴﻪ داﺋﻢ‬
‫‪ .24-10‬ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮج ﻫﺎي ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻨﺪه‪:‬‬
‫‪ -‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل اﺗﻮﻣﺎﻳﻚ ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎي ﺑﺮﺟﻬﺎي ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫در ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺳﻪ ﺗﻠﻤﺒﻪ در ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﻮده و ﺗﻠﻤﺒﻪ ﭼﻬﺎرم ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﺪك ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻴﮕﻨﺎل‬
‫ﻓﺸﺎر ﺧﺮوﺟﻲ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎي ﻓﻮق ﻗﺒﻞ از ﺷﻴﺮ ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ ﺑﻪ ‪ low signal selector‬ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎي‬
‫دﻳﮕﺮ ارﺳﺎل ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺳﺮوﻳﺲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺳﻴﮕﻨﺎل ‪ out put‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1‬ﺑﺎر و ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻳﺪﻛﻲ ﺳﻴﮕﻨﺎل ‪ 0.2 Bar‬ارﺳﺎل‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎي ‪ A,B,C‬در ﺳﺮوﻳﺲ و ﺗﻠﻤﺒﻪ ‪ D‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﺪك ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از ‪py‬ﻫﺎ دو ‪ op‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪1‬‬
‫‪ Bar‬وﻳﻚ ‪ op‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 0.2Bar‬ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪Py‬ﻫﺎي ﻓﻮق ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ را اﻧﺘﺨﺎب و ﻫﻤﻮاره ﺷﻴﺮﻫﺎي ﺑﺨﺎر ﺗﻠﻤﺒﻪ در ﺳﺮوﻳﺲ را ﺑﺎز ﻧﮕﻪ ﻣﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ‪py‬ﻫﺎي ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻳﺪﻛﻲ ﻫﻤﻮاره ﺳﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎل ‪ 1 Bar‬ارﺳﺎل ﺷﺪه و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﻴﺮ ﺑﺨﺎر ورودي ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻳﻜﻲ از ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎ در ﺳﺮوﻳﺲ ‪ TRIP‬ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﮕﻨﺎل ‪ 0.2Bar‬ﻓﺮﺳﺘﺎده ودر ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻳﻜﻲ از ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎي‬
‫ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻳﺪﻛﻲ ‪ 0.2Bar‬ﺷﺪه و ﻣﺴﻴﺮﺑﺨﺎر ورودي ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﺑﺎز ﺷﺪه و ﺗﻠﻤﺒﻪ در ﺳﺮوﻳﺲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ .25-10‬ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺳﻮﺧﺖ رﺳﺎﻧﻲ‬
‫‪ .1-25-10‬ﺳﻮﺧﺖ ﺳﻨﮕﻴﻦ‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر‬

‫‪92‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﺳﻂ ‪ PIC‬ﺟﻬﺖ ﺳﻮﺧﺖ ﺳﻨﮕﻴﻦ دﻳﮕﻬﺎي ﺑﺨﺎر و ‪ PIC‬ﺟﻬﺖ ﺳﻮﺧﺖ ﺳﻨﮕﻴﻦ واﺣﺪﻫﺎي‬
‫ﭘﺎﻻﻳﺶ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺮﺑﻮط ﺑﺮ روي ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻓﺸﺎرﺧﻂ را ﺣﺪود ‪-18 Bar‬‬
‫‪ 16/5‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ب‪-‬ﻛﻨﺘﺮل درﺟﻪ ﺣﺮارت‬
‫درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺳﻮﺧﺖ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ‪ TV‬ﻛﻪ اوﻟﻲ روي ﺧﻂ دﻳﮕﻬﺎي ﺑﺨﺎر و دوﻣﻲ روي‬
‫ﺧﻂ واﺣﺪﻫﺎي ﭘﺎﻻﻳﺶ ﻗﺮار دارد و ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻴﺰان ﺗﺰرﻳﻖ ‪ MPS‬ورودي ﺑﻪ ﻣﺒﺪﻟﻬﺎ درﺟﻪ ﺣﺮارت را ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺒﺪل ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺸﺘﺮك ﺑﻴﻦ ﺧﻂ دﻳﮕﻬﺎي ﺑﺨﺎر و ﭘﺎﻻﻳﺶ ﻗﺮار دارد و ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪن ﺑﻪ ﺟﺎي‬
‫ﻫﺮ ﻛﺪام از آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻣﺒﺪل ﻣﺰﺑﻮر ﺑﻪ ﺟﺎي ﻫﺮ ﻛﺪام از آﻧﻬﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺳﻮﺋﻴﭻ ‪ HS‬ﻳﻜﻲ از ﻛﻨﺘﺮﻟﺮﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ‪ TIC‬ﺟﻬﺖ ﺻﺪور ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻪ ‪ TV‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ج‪-‬ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻄﺢ ﻣﺨﺎزن ﺳﻮﺧﺖ ﺳﻨﮕﻴﻦ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ‪ LI‬ﺑﻪ اﺗﺎق ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮﺳﺘﺎده و ﻣﻘﺪار ‪ High, Low‬آن ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻼﺋﻢ ﻫﺸﺪار دﻫﻨﺪه ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﺨﺰن ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻋﻼﻣﺖ ﻫﺸﺪار دﻫﻨﺪه ‪ Low‬ﻇﺎﻫﺮ ﺷﻮد ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻮﺋﻴﭻ‬
‫ﺑﺮﻗﻲ ‪ LSL‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺗﺎﻧﻚ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪.‬‬
‫د‪ -‬ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ‪ PIC‬ﻛﻪ ﻓﺮﻣﺎن آن ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﺻﺎدر ﺷﺪه از ‪ FIC‬ﺟﻤﻊ ﺷﺪه ﺑﻪ روي ﺷﻴﺮﻛﻨﺘﺮل ﺟﺮﻳﺎن ‪ FV‬رﻓﺘﻪ و ﺑﺎ‬
‫ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن اﻳﻦ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﺧﻂ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎي ﺳﻮﺧﺖ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت آﻣﺎده ودﻳﮕﺮي در ﺗﻮرﺑﻴﻦ را ﺑﺎز وﺗﻠﻤﺒﻪ ﺗﻮرﺑﻴﻦ در‬
‫ﺳﺮوﻳﺲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و اﮔﺮ ﺗﻠﻤﺒﻪ ﺑﺨﺎري در ﺳﺮوﻳﺲ و ﺑﺮق آﻣﺎده ﺑﺎﺷﺪ ‪ PSL‬ﻣﻮﺗﻮر‪ ،‬ﺗﻠﻤﺒﻪ روﺷﻦ ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .26-10‬ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺮوﻳﺲ دﻫﻨﺪه ‪:‬‬
‫واﺣﺪ آب ﺑﺨﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺧﻮد ﻧﻴﺰ از آن ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ -‬ﺑﺨﺎر ﻓﺸﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ ‪4 Bar‬‬
‫‪ -‬ﺑﺨﺎر ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪20 Bar‬‬
‫‪ -‬ﺑﺨﺎر ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ‪40 Bar‬‬
‫‪ -‬آب ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻨﺪه‬

‫‪93‬‬
 ‫اﺑﺰاردﻗﻴﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫‪ -‬آب ﺗﻐﺬﻳﻪ دﻳﮓ ﺑﺨﺎر‬

‫‪ -‬ﻫﻮاي اﺑﺰار دﻗﻴﻖ‬
‫‪ -‬آب واﺣﺪ‬
‫‪ -‬آب ﺳﺮوﻳﺲ‬
‫‪ -‬آب آﺗﺶ ﻧﺸﺎﻧﻲ‬
‫‪ -‬ﺑﺮق‬

‫‪94‬‬