TS en 1367-2 PDF

TÜRK STANDARDI
TURKISH STANDARD
TS EN 1367-2
Nisan 2011
ICS 91.100.15
AGREGALARIN TERMAL VE BOZUNMA ÖZELLİKLERİ

İÇİN DENEYLER - BÖLÜM 2: MAGNEZYUM SÜLFAT
DENEYİ
Tests for thermal and weathering properties of aggregates -

Part 2: Magnesium sulfate test
TS EN 1367-2 (2011) standardı, EN 1367-2 (2009) standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Standardizasyon
Komitesi’nin (CEN, Avenue Marnix 17 B-1000 Brussels) izniyle basılmıştır.
Avrupa Standardlarının herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları Avrupa
Standardizasyon Komitesi (CEN) ve üye ülkelerine aittir. TSE kanalıyla CEN’den yazılı izin alınmaksızın
çoğaltılamaz.
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
ANALiZ ZEMiN VE KAYA MEKANiK LAB.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 07.05.2013
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak
gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın
uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.
− Bu standardı oluşturan İhtisas Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini
bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını
şükranla anarız.
Kalite Sistem Belgesi

İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.
Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun
olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün
garantisi altında olduğunu ifade eder.
TSEK
Kritere Uygunluk Belgesi (TSEK Markası Kullanma Hakkı)
Kritere Uygunluk Belgesi; Türk Standardları bulunmayan konularda firmaların ürünlerinin ilgili uluslararası
standardlar, benzeri Türk Standardları, diğer ülkelerin milli standardları, teknik literatür esas alınarak Türk
Standardları Enstitüsü tarafından kabul edilen Kalite Faktör ve Değerlerine uygunluğunu belirten ve
akdedilen sözleşme ile TSEK Markası kullanma hakkı verilen firma adına düzenlenen ve üzerinde TSEK
Markası kullanılacak ürünlerin ticari Markası, cinsi, sınıfı, tipi ve türünü belirten geçerlilik süresi bir yıl olan
belgedir.
DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.
Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.
TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.
ICS 91.100.15 TÜRK STANDARDI TS EN 1367-2/Nisan 2011
Ön söz
- Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN 1367-2 (2009) standardı esas alınarak, TSE Maden İhtisas
Grubu’nca TS EN 1367-2 (1999)’nin revizyonu olarak hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun
12 Nisan 2011 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.
- Bu standardın daha önce yayımlanmış bulunan baskıları geçersizdir.
- EN 1367 standard serisi, “Agregaların termal ve bozunma özellikleri için deneyler” genel başlığı altında
aşağıdaki bölümlerden ibarettir:
- Bölüm 1: Donmaya ve çözülmeye karşı direncin tayini

- Bölüm 2: Magnezyum sülfat deneyi
- Bölüm 3: "Sonnenbrand bazalt" için kaynatma deneyi
- Bölüm 4: Kuruma büzülmesinin tayini
- Bölüm 5: Termal şoka direncin tayini
- Bölüm 6: Tuzun (NaCl) bulunduğu ortamda donma ve çözülmeye direncin tayini
- Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent
hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
İçindekiler
1 Kapsam .................................................................................................................................................... 1
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar........................................................................................... 1
3 Terimler ve tarifler................................................................................................................................... 1
3.1 Laboratuvar numunesi.......................................................................................................................... 1
3.2 Deney numunesi................................................................................................................................... 1
3.3 Deney numunesi kısmı ......................................................................................................................... 2
4 Prensip ..................................................................................................................................................... 2
5 Numune alma........................................................................................................................................... 2
6 Cihazlar ve malzemeler .......................................................................................................................... 2
7 Reaktifler.................................................................................................................................................. 3
8 Deney numunelerinin hazırlanması ...................................................................................................... 4
9 İşlem ......................................................................................................................................................... 4
10 Hesaplanma ve sonuçların gösterilmesi .............................................................................................. 5
11 Deney raporu ........................................................................................................................................... 5
Ek A (Bilgi için) - Kesinlik................................................................................................................................ 6
Ek B (Bilgi için) - Tane büyüklüğü aralığı 10 mm ila 14 mm dışında olan agregaların deneyi ................. 7
Ek C (Bilgi için) - Tam kalitenin değerlendirilmesi ....................................................................................... 8
Kaynak ............................................................................................................................................................ 11
Agregaların termal ve bozunma özellikleri için deneyler -

Bölüm 2: Magnezyum sülfat deneyi
1 Kapsam
Bu standard, tip deneylerinde ve anlaşmazlık durumlarında magnezyum sülfata daldırma ve takiben etüvde
kurutma yoluyla periyodik işleme maruz bırakılan agregaların davranışlarını değerlendirmede kullanılan bir
referans yöntemi kapsar. Diğer amaçlar için (özellikle fabrika üretim kontrolü), referans yöntem ile uygun bir
çalışma ilişkisi kurulması şartıyla diğer yöntemler de kullanılabilir.
Not - Çoğu agregalar, bu yöntem kullanılarak performans deneyine tabi tutulabilir. Ek A’da verilen kayaç
tipleri için kesinlik belirlenmiştir. Deney bütün kayaç tipleri için uygun olmayabilir ve karbonatlı
agregalar ve çok miktarda magnezyumlu mineraller veya kriptokristalen kuvars ihtiva eden
agregalarda ihtiyatlı olunmalıdır.
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır.
Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen
atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması
şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi halinde en son baskısı
kullanılır.
EN, ISO, IEC Adı TS No1) Adı

vb. No (İngilizce) (Türkçe)
EN 932-1 Tests for general properties of TS EN 932-1 Agregaların genel özellikleri için
aggregates - Part 1: Methods for deneyler - Kısım 1: Numune alma
sampling metotları
EN 932-2 Tests for general properties of TS EN 932-2 Agregaların genel özelikleri için
aggregates - Part 2: Methods for deneyler - Bölüm 2: Lâboratuvar
reducing laboratory samples numunelerinin azaltılması metodu
EN 932-3 Tests for general properties of TS 10088 Agregaların genel özellikleri için
aggregates - Part 3: Procedure EN 932-3 deneyler - Bölüm 3: Petrografik
and terminology for simplified tanımlama işlemi ve terminoloji
petrographic description
EN 932-5 Tests for general properties of TS EN 932-5 Agregaların genel özellikleri için
aggregates - Part 5: Common deneyler - Bölüm 5: Genel cihazlar
equipment and calibration ve kalibrasyon
EN 933-2 Tests for geometrical properties TS EN 933-2 Agregaların geometrik özellikleri için
of aggregates - Part 2: deneyler - Kısım 2: Tane boyutu
Determination of particle size dağılımı tayini - Deney elekleri, elek
distribution - Test sieves, göz açıklıklarının anma büyüklükleri
nominal size of apertures
ISO 649-1 Laboratory glassware - Density TS 2460-1 Laboratuvar cam malzemeleri -
hydrometers for general ISO 649-1 Yoğunluk hidrometreleri - Kısım 1:
purposes - Part 1: Specification Özellikler
3 Terimler ve tarifler
Bu standardın amaçları için aşağıdaki terimler ve tarifleri uygulanır:
3.1 Laboratuvar numunesi

Laboratuvar deneylerinde kullanılan numune.
3.2 Deney numunesi

Bir deney yöntemi, bir özelliğin birden fazla tayinini gerektirdiğinde tek bir tayinde kullanılan numune.
1)
TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı, 3. ve 4. kolonda verilmiştir. * işaretli
olanlar bu standardın basıldığı tarihte İngilizce metin olarak yayımlanmış olan Türk Standardlarıdır.
1
3.3 Deney numunesi kısmı

Tamamı bir tek deneyde kullanılan numune.
4 Prensip
Tane büyüklüğü 10 mm ila 14 mm arasında olan agregalardan oluşan iki deney numunesi, doymuş
magnezyum sülfat çözeltisine 5 kere daldırılır ve takiben (110 ± 5) °C’ta etüvde kurutulur. Magnezyum
sülfatın tekrar su alması ve agrega numunesinde tekrarlanan kristalizasyon ile agrega boşluklarında zararlı
etkiler ortaya çıkar. Tane büyüklüğü 10 mm’den daha küçük malzemelerin oluşmasına yol açan zararlı
etkilerin neden olduğu ufalanma ölçülür.
Not - Bu işlem, diğer tane büyüklüklerindeki agregalara (Ek B) veya tane büyüklüğü kombinasyonlarındaki
agregalara (Ek C) uygulanabilir.
5 Numune alma
Deneyde kullanılacak laboratuvar numunesi EN 932-1’e uygun olarak alınmış olmalıdır.
6 Cihazlar ve malzemeler
Aksi belirtilmedikçe, bütün cihazlar EN 932-5’de belirtilen genel özelliklere uygun olmalıdır.
6.1 Deney elekleri, EN 933-2’ye uygun ve elek göz açıklığı 10 mm ve 14 mm olan.
6.2 Terazi, 2 kg kapasiteli ve 0,1 gram doğrulukla tartabilen.
6.3 Pirinç veya paslanmaz çelik telden sepetler, deney numunelerini çözeltiye daldırmak için
en az iki tane. Uygun bir tasarım, Şekil 1’de verilmiştir.
6.4 Kaplar, çözeltiye daldırılan agrega hacminin en az beş katı hacme sahip Madde 6.3’te gösterilen
sepetlerin kolayca içeriye yerleştirilmesi ve dışarı alınması için kullanılan ve Madde 9.1’e uygun en az ayırma
açıklığını sağlayan.
6.5 Tank veya tank odacıkları, daldırma işlemleri esnasında kaplardaki çözeltinin sıcaklığını (20±2)
°C’ta muhafaza edebilen.
6.6 Cebri hava dolaşımlı kurutma etüvü, yeterli kapasitede. Etüv, sıcaklığı (110 ± 5) °C’ta
tutabilmelidir.
6.7 Yoğunluk hidrometresi, ISO 649-1’e uygun olan, 1,284 g/mL ila 1,300 g/mL aralığındaki
yoğunlukları 0,001 g/mL doğrulukla ölçmek amacıyla ortalama yüzey gerilimi 55 mN/m için 20 °C’ta
taksimatlandırılan.
6.8 Desikatör, Madde 6.3’te listelenen sepetlerin en az ikisini alabilecek yeterli büyüklükte olan.
6.9 Termometre, aralığı 0 °C - 120 °C olan ve 1 °C doğrulukla ölçme yapabilen.
6.10 Kronometre, zaman periyotlarının tam aralığını ± 1 dakika doğrulukla ölçebilen.
2
Ölçüler mm’dir.
Meş büyüklüğü: 4
Not - Boyutlar bağlayıcı değildir ve sadece yol göstermek amacıyla verilmiştir. Temel özellikler, sepetlerin,
magnezyum sülfat çözeltisinin rahatlıkla sirkülâsyonuna ve numunenin tamamen batmasına müsaade
edecek büyüklükte olmasıdır. Sepetin tel örgüsü, agregayı taşıyacak yeterli sağlamlıkta olmalı, fakat
deneyin başlangıcında tanelerin geçebileceği kadar iri olmamalıdır.
Şekil 1 - Magnezyum sülfat deneyi için tipik bir sepet örneği
7 Reaktifler
7.1 Damıtık veya deiyonize su.
7.2 Baryum klorür çözeltisi (% 5’lik), 5 g baryum klorürün 100 mL damıtık suda çözülmesiyle
elde edilen.
7.3 Doygun magnezyum sülfat çözeltisi, reaktif kalitedeki magnezyum sülfat heptahidratın
damıtık veya deiyonize su içerisinde çözülmesi ile elde edilebilen.
7.3.1 Çözelti, 1 L su için 1500 g kristal tuzun yavaş yavaş ilave edilmesi ile hazırlanır. Her bir deney için en
az 3 L çözelti gereklidir.
3
Not - Deney esnasında çözeltide değişiklik meydana gelmesi durumunda, yukarıda verilen tarife göre yedek
olarak ikinci bir çözelti hazırlanması tavsiye edilir (Madde 9.3).
Çözeltinin hazırlanması esnasında sıcaklık 25 °C ila 30 °C arasında tutulur ve kristaller ilave edilirken çözelti
iyice karıştırılır. Çözelti hazırlandıktan sonra sıcaklık (20 ± 2) °C’a düşürülür ve bu sıcaklık (48 ±1 ) saat
süreyle muhafaza edilir.
7.3.2 Kullanımdan önce, çözeltinin bir kısmının cam kavanoza süzülmesi, yoğunluğun hidrometreyle
ölçülmesi ve tekrar kaba dökülmesi suretiyle yoğunluğunun (1,292 ± 0,008) g/mL’ye ulaşıp ulaşmadığı
kontrol edilmelidir.
8 Deney numunelerinin hazırlanması

8.1 Yeterli miktarda iki deney numunesi elde etmek için laboratuvar numunesi EN 932-2’ye göre azaltılır
ve Madde 8.3’te belirtildiği gibi her biri 10 mm - 14 mm tane büyüklüğü aralığında en az 500 g kütleli 2 deney
numunesi elde edilir.
Not - Diğer tane büyüklüklerindeki deneyler için yol gösterici bilgiler Ek B’de, bütün tane büyüklüklerindeki
deneyler için yol gösterici bilgiler ise Ek C’de verilmiştir.
8.2 Her bir deney numunesi (110 ± 5) °C’luk etüvde (24 ± 1) saat süreyle kurutulur ve desikatörde
laboratuvar sıcaklığına soğutulur.
8.3 Her bir deney numunesi 10 mm ve 14 mm göz açıklıklı eleklerle elenir, elek altı ve elek üstü atılarak
her biri yaklaşık 500 gramlık bir kütlede iki numune elde edinceye kadar eleme işlemine devam edilir.
8.4 Her bir deney numunesi damıtık suyla tozlarından arınıncaya kadar yıkanır, süzülür ve Madde 8.2’de
belirtildiği gibi etüvde kurutulur.
8.5 Sadece tane büyüklüğü aralığı 10 mm ila 14 mm olan malzemenin kullanılmasını sağlamak için eleme
işlemi Madde 8.3’e göre tekrarlanır.
8.6 Her deney numunesinden (420 ± 0,1) g ve (430 ± 0,1) g aralığında olacak şekilde deney numuneleri
tartılır ve kütleleri kaydedilir (M1). Deney numuneleri işaretlenmiş iki tel sepete aktarılır. Takip eden bütün
çalışma safhalarında malzeme aşınma kaybını en aza indirgemek için sepetlerin sallanmasından
sakınılmalıdır.
9 İşlem
9.1 Her bir sepet, agreganın üst kısmı 20 mm’lik çözelti ile tamamen kaplanacak şekilde (17 ± 0,5) saat
süreyle (20 ± 2) °C’taki doygun magnezyum sülfat çözeltisi ihtiva eden kap içerisine daldırılır. Her bir sepet,
kap kenarları ve yığılmış tuz kekleri arasında en azından 20 mm açıklık bulunmalıdır.
Deneyin herhangi bir aşamasında sepetlerden herhangi birinden tüm bir agrega tanesinin kaybolmamasına
özel dikkat gösterilmelidir. Buharlaşma ve kirlenmeden sakınmak için kabın kapağı kapatılmalıdır.
9.2 Daldırma işleminden sonra her bir sepet çözeltiden çıkartılarak (2 ± 0,25) saat süreyle suyu süzülür ve
takiben hemen kapağı kapatılır. Her bir sepet, Madde 8.2’deki gibi kurutulur ve (5 ± 0,25) saat süreyle
laboratuvar sıcaklığına kadar soğutulur.
9.3 Bir sonraki daldırma işleminden önce, kabın tabanında toplanmış olabilen tuz kekleri kırılır ve çözelti
iyice karıştırılarak 30 dakika süre ile beklemeye bırakılır. Kaptaki çözeltinin yoğunluğu Madde 7.3.2’ye göre
kontrol edilir. Yoğunluk, belirtilen aralığın dışında ise çözelti, Madde 7.3.1’e göre hazırlanmış ve
kullanılmamış olan doygun çözeltiyle değiştirilir.
Daldırma işlemi esnasında aşırı derecede agrega ayrışması söz konusu olduğunda, çözeltinin ölçülen
yoğunlukları, süspansiyon halindeki ince tanelerden veya iyon değişim etkisinden dolayı doğru olmayabilir.
Bu gibi durumlarda çözelti taze bir çözelti ile değiştirilir.
4
9.4 Madde 9.1 ila Madde 9.3’te belirtilen işlemler, her bir döngü (48 ± 2) saat olmak üzere 5 döngü olarak
tekrarlanır.
Not - Deneye ara verilmesi gerekiyorsa (hafta sonu vb. nedeniyle), bu ara verme kurutma işleminin sonunda
yapılabilir. Kaplar, laboratuvar sıcaklığında muhafaza edilmelidir. Toplam olarak 72 saate kadar ara
verilmesi mümkündür.
9.5 Beş döngünün tamamlanmasının ardından Madde 9.2’de belirtildiği gibi soğutma işlemi yapıldıktan
sonra her bir sepetteki agrega, yıkama suyunda magnezyum sülfat kalmayıncaya kadar musluk
suyuyla yıkanır.
Not - Bu durum, 10 mL yıkama suyunun bir kaç damla baryum klorür çözeltisi kullanılmak sureti ile
bulanıklığının kontrol edilmesi ve aynı şekilde işleme tabi tutulmuş eşit hacimdeki taze musluk
suyunun bulanıklığı ile karşılaştırma yapılması sureti ile ispatlanabilir.
9.6 Her bir deney numunesi Madde 8.2’de belirtildiği gibi kurutulur. Deney numunesi 10 mm’lik elekle elle
elenir ve agrega elek üstü kütlesi (M2) 0,1 g doğrulukla kaydedilir.
10 Hesaplanma ve sonuçların gösterilmesi

10.1 Her bir deney numunesinin magnezyum sülfat değeri (MS), kütlece yüzde olarak aşağıdaki eşitliğe
göre hesaplanır ve her bir değer bir ondalıklı olarak kaydedilir:
100 (M1 − M2 )
MS =
M1
Burada;
M1 : Deney numunesinin ilk kütlesi (± 0,1 gram doğrulukla),
M2 : 10 mm’lik elekte kalan agreganın nihai kütlesi (± 0,1 gram doğrulukla)
dir.
10.2 Elde edilen her iki sonucun ortalama değeri hesaplanır ve en yakın tam sayıya yuvarlatılarak
kaydedilir.
11 Deney raporu2)
Deney raporu aşağıdaki bilgileri ihtiva etmelidir:
a) Bu standarda atıf (TS EN 1367-2 şeklinde),

b) Madde 10.2’ye göre magnezyum sülfat değeri (MS),
c) İki deney numunesinin ayrı ayrı magnezyum sülfat değerleri (deneye tabi tutulan her bir tane büyüklüğü
için),
d) Teslim edilen agreganın kaynağı, tipi ve tane büyüklüğü de dâhil olmak üzere numuneyi tanıtıcı bilgiler,
e) Deneye tabi tutulan tane büyüklüğü (veya büyüklükleri),
f) Mevcutsa numune alma belgesinin bir kopyası.
2)
TSE Notu : Deney raporu, burada istenilen bilgilere ilâveten, TS EN ISO/IEC 17025’te verilen bilgileri de
ihtiva edecek şekilde düzenlenebilir.
5
Ek A
(Bilgi için)
Kesinlik
11 ayrı laboratuvarı kapsayan bir deney 1985/86’da yapılmıştır.
10 tonluk partilerden oluşan malzemeden 100 kg’lık laboratuvar numunesi oluşturulmuştur. Takiben her bir
laboratuvar numunesinden iki deney numunesi kısmı elde edilmiştir.
İki laboratuvara ait ortalama değerler değerlendirme dışı bırakılmıştır. Numune azaltma işlemlerinde ve
numune almada ortaya çıkan numune değişkenliği, EN 932-2’de belirtilen numune alma hatası ve numune
azaltma hatasına göre Vr ve Vs (ISO 5725-2’de tanımlandığı gibi) ile doğru orantılıdır.
Çizelge A.1’deki kesinlik verileri, yaklaşık olarak aşağıdaki basitleştirilmiş eşitliklerle gösterilir (burada
x=MS’dir):
r1 = (0,18 × (100 − x))
R1 = (0,31 × (100 − x))
R 2 = (0,34 × (100 − x))
Bu eşitlikler, Çizelge A.1’de verilen değerler arasında kalan yüzde seviyeleri için r, R1 ve R2 değerlerinin
enterpolasyon yoluyla yaklaşık olarak bulunmasında kullanılabilir.
Çizelge A.1 - Magnezyum sülfat değerleri için kesinlik verileri (x = İstatistiksel seviyede ortalama MS)
x r1 R1 R2 vVr vVL vVs Kesinlik deneyinde

% % % % % % % kullanılan kayaç tipi
70,9 7,3 19,6 19,8 2,61 6,47 1,06 Oolitik kireçtaşı
38,2 10,7 17,8 19,4 3,80 5,07 2,75 Litik kumtaşı
19,1 9,1 16,4 19,5 3,25 4,86 0,59 Kuvars dolerit
9,0 5,2 8,2 8,2 1,66 2,27 0,00 Olivin bazalt
5,5 3,7 5,7 5,9 1,33 1,55 0,53 Kavkılı kireçtaşı
4,4 4,7 6,8 9,7 1,69 1,75 2,48 Olivin bazalt
3,6 3,0 4,1 4,8 1,01 0,99 0,92 Litik kumtaşı
3,2 1,5 2,6 2,8 0,53 0,75 0,36 Kuvars dolerit
6
Ek B
(Bilgi için)
Tane büyüklüğü aralığı 10 mm ila 14 mm dışında olan agregaların deneyi
Çizelge B.1 - Tavsiye edilen deney elekleri, tel sepetler ve deney numunesi kütleleri
Tane büyüklüğü Deney Deney eleği Tel sepetler

(mm) numunesinin
kütlesi Elek altı Elek üstü Meş Yükseklik Çap
(g) (mm) (mm) büyüklüğü (mm) (mm)
(mm)
14,00’ten büyük 800 - 830 28,00 20,00 3,35 160 120
600 - 630 20,00 14,00 3,35 160 120
10,00’dan küçük 300 - 310 10,0 6,30 1,18 120 95
200 - 210 6,30 5,00 1,18 120 95
200 - 210 5,00 3,35 0,60 120 95
200 - 210 3,35 2,36 0,60 120 95
100 - 110 2,36 1,18 0,15 80 65
100 - 110 1,18 0,60 0,15 80 65
100 - 110 0,60 0,30 0,15 80 65
10,00’dan küçük 300 - 310 10,0 6,30 1,18 120 95
(tam kalitenin 200 - 210 6,30 4,00 0,60 120 95
değerlendirilmesinde 200 - 210 4,00 2,00 0,60 120 95
kullanma için) 100 - 110 2,00 1,00 0,15 80 65
100 - 110 1,00 0,50 0,15 80 65
100 - 110 0,50 0,25 0,15 80 65
7
Ek C
(Bilgi için)
Tam kalitenin değerlendirilmesi
C.1 Cihaz ve malzemeler

C.1.1 Genel
Madde 6.1 ila Madde 6.10’da belirtilen cihaz ve malzemeler ile aşağıdakiler kullanılır:
C.1.2 Elekler, EN 933-2’ye uygun ve göz açıklıkları 20 mm, 6,3 mm, 4 mm, 2 mm, 1 mm, 0,5 mm ve 0,25
mm olan.
C.1.3 Pirinç ve paslanmaz çelikten tel sepetler (en az 2 adet), 10 mm - 14 mm tane büyüklüğü
aralığı dışındaki deney numunelerinin çözeltiye daldırılması için. Uygun bir tasarım Şekil 1’de gösterilmiştir,
ancak ilgili boyutlar Ek A’da verilmiştir.
C.2 Reaktifler
Madde 7.1 ila Madde 7.3’te belirtilen reaktifler kullanılır.
C.3 Deney numunelerinin hazırlanması

C.3.1 Laboratuvar numunesi Madde 8.1’e göre azaltılır; ancak iki deney numunesinin her biri, Madde
C.3.3’e göre işleme tabi tutulduğunda, ilgili bütün tane büyüklükleri için Çizelge B.1’de belirtilen kütleler ile
birlikte 10 mm - 14 mm tane büyüklüğü aralığında en az 500 g oluşturacak yeterli kütlede olmalıdır.
C.3.2 Her bir deney numunesi Madde 8.2’ye göre kurutulur.
C.3.3 Deney numunesi kısmının tane büyüklüğü dağılımı, 20 mm, 10 mm, 6,3 mm, 4 mm, 2 mm, 1 mm,
0,5 mm ve 0,25 mm göz açıklıklı elekler kullanılarak Madde 8.3’e göre tayin edilmelidir. İri agregalar için 20
mm göz açıklıklı elek üzerinde kalan taneler ile 1 mm göz açıklıklı elekten geçen taneler atılmalı ve deney
sonucunun hesaplanmasında dikkate alınmamalıdır. Azaltılmış numuneden geriye kalan miktar, deney
numunesi kısmı olarak dikkate alınmalıdır. Tane büyüklüğü dağılımı, en yakın tam sayıya yuvarlanmış
olarak, ince agregalar için 0,25 mm’lik elekten geçenlerin yüzdesiyle birlikte her bir elek çifti arasında kalan
deney numunesi kısmının kütlesinin yüzdesini verecek şekilde kaydedilmelidir.
C.3.4 Deney numunesi kısmının kütlesinin % 5’inden daha az kütleye sahip elek üstü malzeme atılmalıdır.
Bununla birlikte, atılan elek üstü malzeme yüzdesi, deney sonucunun hesaplanmasında dikkate alınmalıdır.
C.3.5 Kütlesi Çizelge B.1’e uygun bir deney numunesi, Madde C.3.4’ün tamamlanmasından sonra elek
üstünde kalan malzemeden alınmalıdır. Azaltılmış kütlede bir deney numunesi oluşturulmasına yetecek
miktarda malzeme olmaması halinde, Madde C.3.1’den başlayarak işlem tekrarlanmalıdır. Kaydedilen tane
büyüklüğü dağılımı, elenen malzemeden elde edilen olmalıdır.
C.3.6 Bir veya daha fazla deney tane büyüklüğü kütlesinin Ek B’de belirtilen tane büyüklükleri için istenen
kütleyi aşması durumunda, numune doğru kütlenin elde edilmesi amacıyla azaltılmalıdır.
C.3.7 Her bir deney numunesi Madde 8.4’e göre yıkanır.
C.3.8 Sadece ilgili tane büyüklüğündeki malzemenin kullanılmasını temin etmek için Madde C.3.3’te
belirtilen eleme işlemi tekrarlanır.
C.3.9 Çizelge B.1’de verilen ilgili deney numunesi kütleleri ± 0,1 g doğrulukla tartılır ve kütleler kaydedilir
(M1). Deney numuneleri, etiketli iki tel sepete aktarılır. Aşınmayla kütle kaybının önlenmesi amacıyla
müteakip aşamalarda sepetlerin sallanmamasına dikkat edilir.
C.4 İşlem
Madde 9.1 ila Madde 9.6’daki işlemler, Madde 9.6’daki “10 mm’lik elek”, daha küçük tane büyüklüğüne sahip
agregaya uygun elek ile değiştirilmek suretiyle her bir deney numunesi için gerçekleştirilir.
8
C.5 Hesaplama ve sonuçların gösterilmesi
C.5.1 “10 mm’lik elek”, daha küçük tane büyüklüğüne sahip agregaya uygun elek ile değiştirilmek suretiyle
her bir deney numunesinin magnezyum sülfat değeri Madde 10.1’e göre hesaplanır.
C.5.2 Deney numunesi kısmının kütlesinin % 5’inden daha az kütleye sahip olduğu için deneye tabi
tutulmayan tane büyüklüklerinin aşağıdakilere eşit bir magnezyum sülfat değerine sahip olduğu var
sayılmalıdır:
a) Bitişik iki ayrı tane büyüklüğündeki numunelerin deneyi sonucunda bulunan magnezyum sülfat değerinin
ortalaması veya
b) Bitişik iki ayrı tane büyüklüğünden sadece birinin (daha büyüğü veya daha küçüğünün) deneye tabi
tutulması durumunda, söz konusu bu tane büyüklüğündeki bir numunenin deneyi sonucunda bulunan
magnezyum sülfat değeri veya
c) Biri bitişik, diğeri de sonraki tane büyüklüğündeki her iki tane büyüklüğünün deneye tabi tutulması,
ancak, bitişik tane büyüklüklerinin deneye tabi tutulmaması durumunda, söz konusu bu iki tane
büyüklüğündeki numunelerin deneyi sonucunda bulunan ortalama magnezyum sülfat değeri veya
d) Birbirine en yakın tane büyüklüklerine ait, öncelik sırasına göre daha büyük veya daha küçük olan tane
büyüklüğündeki bir numunenin deneyi sonucunda bulunan magnezyum sülfat değeri.
C.5.3 İnce agrega numuneleri için, 0,25 mm’lik elekten geçen malzemenin, 0,5 mm’lik elekten geçen,
ancak 0,25 mm’lik elekte tutulan numuneninkine eş değer bir magnezyum sülfat değerine sahip olduğu var
sayılmalıdır.
C.5.4 Her bir agrega deney numunesi kısmının magnezyum sülfat değeri, her bir agrega tane büyüklüğü
aralığı için bulunan magnezyum sülfat değerinin, deney numunesi kısmındaki bu tane büyüklüğü aralığına ait
malzemenin kütle oranıyla çarpımıyla elde edilen değerlerin toplamı olmalıdır.
C.5.5 Agreganın magnezyum sülfat değeri, deney numunesi kısımları için elde edilen iki sonucun
ortalaması olmalıdır. Agreganın her bir tane büyüklüğü aralığı için magnezyum sülfat değeri, deney
numunelerinden elde edilen iki sonuç için bir ondalıklı olarak kaydedilecek magnezyum sülfat değerlerinin
ortalaması olmalıdır.
Not - Çizelge C1 ve Çizelge C.2’de, birisi iri agrega, diğeri de ince agrega için olmak üzere iki örnek içeren
uygun bir çalışma çizelgesi gösterilmiştir.
C.5.6 En büyük tane büyüklüğü aralığı için magnezyum sülfat değeri, deneye tabi tutulan herhangi bir tane
büyüklüğü aralığının en büyük magnezyum sülfat değeri olmalıdır.
Çizelge C.1 - İri agregalı örnek (6 mm anma tek tane büyüklüğü)
Deney Magnezyum Ağırlıklı magnezyum

Elek büyüklüğü Deney numunesi kütlesi
numunesi kısmı sülfat değeri sülfat değeri
Geçen Kalan Toplam kütlenin Deney Deney (orijinal kütlenin
İlk (g) (%)
(mm) (mm) %’si olarak) öncesi (g) sonrası (g) %’si olarak)
37,5 20 0 – – – – 0
20 10 0 – – – – 0
10 6,3 26,4 606,4 303,2 278,2 8,2 2,18
6,3 4 34,7 104,4 104,4 98,6 6,0 2,09
4 2 34,7 104,4 104,4 98,6 6,0 2,08
2 1 4,2 † – – – 6,0 ‡ 0,25
Toplam 100 Toplam 6,60
37,5 20 0 – – – – 0
20 10 0 – – – – 0
10 6,3 28,7 621,8 304,7 280,2 8,0 2,31
6,3 4 33,1 103,3 103,3 97,2 6,0 1,99
4 2 33,1 103,3 103,3 97,1 6,0 1,98
2 1 5,1 218,6 104,1 98,2 5,7 0,29
Ortalama 7
† Toplam numunenin kütlece % 5’inden küçük (deney numunesi yok).

‡ Madde C.5.2 (b)’de 6,3 mm - 2 mm’lik tane büyüklüğü aralığı için olanınkine eş değer olarak alınmıştır.
9
Çizelge C.2 - İnce agregalı örnek (iri kum)
Deney Magnezyum Ağırlıklı magnezyum

Elek büyüklüğü Deney numunesi kütlesi
numunesi kısmı sülfat değeri sülfat değeri
Geçen Kalan (toplam kütlenin İlk kütle Deney Deney (orijinal kütlenin
(%)
(mm) (mm) %’si olarak) (g) öncesi (g) sonrası (g) %’si olarak)
10 6,3 4,6 † – – – 11,9 ‡ 0,55
6,3 4 5,4 102,1 102,1 89,9 11,9 0,65
4 2 5,4 102,0 102,0 89,9 11,9 0,64
2 1 17,0 213,8 101,8 94,2 7,5 1,27
1 0,5 25,2 195,1 107,3 102,8 4,2 1,06
0,5 0,25 26,2 218,6 104,1 99,3 4,6 1,21
0,25 – 16,2 – – – 4,6 * 0,75
10 6,3 4,4 † – – – 11,2 ‡ 0,49
6,3 4 5,5 104,1 104,1 92,4 11,2 0,62
4 2 5,4 104,1 104,1 92,4 11,2 0,61
2 1 17,3 213,6 106,8 98,3 8,0 1,38
1 0,5 25,1 203,4 101,7 96,8 4,8 1,21
0,5 0,25 26,1 200,6 100,3 96,1 4,2 1,09
0,25 – 16,2 – – – 4,2 * 0,68
Ortalama 6
† Toplam numunenin kütlece % 5’inden küçük (deney numunesi yok).

‡ Madde C.5.2 (b)’de 6,3 mm - 4 mm’lik tane büyüklüğü aralığı için olanınkine eş değer olarak alınmıştır.
* Deney gerekmez; ancak kütle kaybı Madde C.5.3’te 0, 5 mm - 0,25 mm’lik tane büyüklüğü aralığına karşılık gelen
değer olarak alınır.
10
Kaynak
[1] ISO 5725-2: 1994, Accuracy (trueness and precision) of measurement methods and results - Basic
method for the determination of repeatability and reproducibility of a standard measurement method.
11

TS en 1367-2 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS en 1367-2 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TÜRK STANDARDI

AGREGALARIN TERMAL VE BOZUNMA ÖZELLİKLERİ

Tests for thermal and weathering properties of aggregates -

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Kalite Sistem Belgesi

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

- Bu standardın daha önce yayımlanmış bulunan baskıları geçersizdir.

- Bölüm 1: Donmaya ve çözülmeye karşı direncin tayini

Agregaların termal ve bozunma özellikleri için deneyler -

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

EN, ISO, IEC Adı TS No1) Adı

3.1 Laboratuvar numunesi

3.2 Deney numunesi

3.3 Deney numunesi kısmı

6.1 Deney elekleri, EN 933-2’ye uygun ve elek göz açıklığı 10 mm ve 14 mm olan.

6.2 Terazi, 2 kg kapasiteli ve 0,1 gram doğrulukla tartabilen.

6.9 Termometre, aralığı 0 °C - 120 °C olan ve 1 °C doğrulukla ölçme yapabilen.

6.10 Kronometre, zaman periyotlarının tam aralığını ± 1 dakika doğrulukla ölçebilen.

Şekil 1 - Magnezyum sülfat deneyi için tipik bir sepet örneği

8 Deney numunelerinin hazırlanması

10 Hesaplanma ve sonuçların gösterilmesi

a) Bu standarda atıf (TS EN 1367-2 şeklinde),

11 ayrı laboratuvarı kapsayan bir deney 1985/86’da yapılmıştır.

r1 = (0,18 × (100 − x))

R1 = (0,31 × (100 − x))

R 2 = (0,34 × (100 − x))

x r1 R1 R2 vVr vVL vVs Kesinlik deneyinde

Tane büyüklüğü Deney Deney eleği Tel sepetler

C.1 Cihaz ve malzemeler

C.3 Deney numunelerinin hazırlanması

C.3.2 Her bir deney numunesi Madde 8.2’ye göre kurutulur.

C.3.7 Her bir deney numunesi Madde 8.4’e göre yıkanır.

C.5 Hesaplama ve sonuçların gösterilmesi

Çizelge C.1 - İri agregalı örnek (6 mm anma tek tane büyüklüğü)

Deney Magnezyum Ağırlıklı magnezyum

† Toplam numunenin kütlece % 5’inden küçük (deney numunesi yok).

Çizelge C.2 - İnce agregalı örnek (iri kum)

Deney Magnezyum Ağırlıklı magnezyum

† Toplam numunenin kütlece % 5’inden küçük (deney numunesi yok).

You might also like