Nazwa Typ/ Budowa Układ rozrodczy Układ trawienny i wydalniczy Układ Układ nerwowy Układ

Gromada krwionośny oddechowy

/Rząd/ Rodzina
Mysz morska Pierścienice/ *Pełzająca *rozdzielnopłciow Parzyste narządy na każdym Dobrze centralizacja Całą
(złotorunka) Wieloszczety *Parapodia a segmencie ciała (metanefrydia) wykształcony powierzchnią
*Segmentacja homonimiczna (metamery) *larwa-trochofora ciała
*metamery w
których znajdują
się gonady mają
inną budowę zew.
Mogą się odrywać
Dżdżownica Pierścienice/ *segmenty homonimiczne *Obojnaczy układ *występują gruczoły wapienne *Zamknięty Budowa: j.w.
ziemna Skąposzczety/ *segment głowy, tułowia, tylny rozrodczy w (gruczoł Morrena) –neutralizują kw. *2 główne *obrączka okołoprzełykowa
Dżdżownice *powierzchnia ciała wilgotna i ślizga przedniej części humusowe, regulują równowagę naczynia: *łańcuch nerwowy brzuszny
*siodełko ciała jonową środowiska wew. -grzbietowe *nerwy obwodowe
*ciało otoczone worem powłokowo- Budowa: Układ wydalniczy: Brzuszne *komórki czuciowe
mięśniowym: *gonady męskie i *Para narządów wydalniczych na *5 serc
-nabłonek jednowarstwowy żeńskie każdym segmencie ciała z wyjątkiem bocznych
-warstwa włókien mięśniowych *przewody seg. ost. i seg. z narządami
ułożonych okrężnie wyprowadzające rozrodczymi
*warstwa włókien mięśniowych *zbiorniki *Komórki chloragogenowe
ułożonych podłużnie nasienne
Nitecznik Pierścienice/ *segmenty pozbawione parapodiów *hermafrodyczne Parzyste narządy na każdym zamknięty centralizacja j.w.
mułowy/ Skąposzczety *szczecinki osadzone w worze *siodełko segmencie ciała- metanefrydia
Rurecznik powłokowo- mięśniowym wytwarzające
kokon
Pijawka Pierścienice/ *34 segmenty ciała *obojnacze *otwór gębowy (3 fałdy, 3 szczęki); otwarty Jak u dżdżownic j.w.
lekarska Pijawki *spłaszczone grzbietowo-dobrzusznie *w sąsiedztwie ujście gruczołów ślinowych
*przyssawki na przednim i tylnym końcu otworów wytwarzających hirudynę (zapobiega
ciała rozrodczych krzepnięciu krwi) *przełyk
*przednia mniejsza- gębowa siodełko *wole (11 par bocznych zachyłków)
*tylna- służy do przytwierdzania wytwarzające gdzie magazynowana jest krew
*1 segment wew.=> 3-5 seg. zew. kokon *wchłanianie pokarmu w końcowym
odcinku żołądka
*jelito końcowe *otwór odbytowy
Pijawka rybia j.w. *34 segmenty ciała j.w. j.w. j.w. j.w. j.w.
*spłaszczone grzbietowo-dobrzusznie
*2 duże przyssawki- gębowa i odbytowa;
służą do poruszania się
Przekopnica Stawonogi/ *głowotułów *larwa- Pływik *w części przedniej i tylnej wyściółka j.w. *parzysty boczny łańcuch Skrzela
Skorupiaki/ *brak odnóży na odwłoku *jaja otoczone chitynowa zwojów skórne
Skorupiaki *telson zakończony widełkami grubymi *uwypuklenia jelita *w zwoju mózgowym
niższe *para złożonych oczu powłoczkami wyróżnia się:
(Podraczki)/ *pancerz *rzadko pojawiają -centra korzeniowe,
Liścionogi *odnóża w ciągłym ruchu się samce czynnościowe, endokrynalne.
*rozdzielnopłciow *występują komórki zmysłu
e chemicznego
*dymorfizm *statocysty- narządy zmysłu
płciowy równowagi
*partenogenetycz
 ny rozród
Rozwielitka Stawonogi/ *czułki II pary- lokomotoryczne *larwa- Pływik; 2 Budowa: *otwarty j.w. Wyrostki
Skorupiaki/ *przejrzysty pancerz rodzaje jaj: *otwór gębowy *różowe serce skrzelowe
Podraczki/ *4-6 par odnóży ze szczecinkami *letnie- *jelito
Wioślarki *cyklomorfoza- zmiana kształtu ciała partenogenetyczn *otwór odbytowy
zależnie od pory roku e; rozwój w
*heterogenia komorze lęgowej
* zimowe-
zapłodnione. Na
dnie zbiornika
Oczlik Stawonogi/ *głowotułów *larwa- Pływik j.w otwarty j.w. Skrzela skórzaste
Skorupiaki/ *2 pary czułków Worki rozrodcze
Podraczki/ *16 segmentów ciała gdzie samice
Widłonogi *segmentowany odwłok z widełkami i składają jaja
workami rozrodczymi *oko naupliusowe
*2 pary czułków *5 par dwugałęzistych
odnóży
Splewka Stawonogi/ *niewyraźna segmentacja *larwa- Pływik Budowa: j.w. j.w. j.w.
Skorupiaki/ *spłaszczone grzbietowo-brzusznie Gruczoły *otwór gębowy
Podraczki/ *głowotułów -> wyposażony w parę rozrodcze w *szczęka II pary
Tarczenice oczu, 2 pary czułków, przydatki gębowe dwupłatowym *jelito
(2 przyssawki i ostro zakończony ryjek) odwłoku
*odwłok *3 pary odnóży służących do
pływania
Kaczenica Stawonogi/ *bocznie spłaszczona skorupka *Hermafrodyta j.w. j.w. j.w. j.w.
Skorupiaki/ zbudowana z 5 płytek wapiennych *larwa nauplius
Podraczki/ *odnóża
Wąsonogi *strona brzuszna i str. Grzbietowa
*przytwierdza się mięsistą łodyżką dzięki
gruczołom cementowym
Pękla j.w. *przytwierdz się szeroką podeszwą j.w. j.w. j.w.
*ciało bryłowate
*otoczone licznymi, regularnymi
płytkami wapiennymi
*oko naupliusowe
*3 pary odnóży tułowiowych
Stawonogi/ RAKOWCE- STAŁA LICZBA j.w. j.w. Wyroski
Skorupiaki/ SEGMENTÓW 5-g; 8- t; 7- od. (w skrzelowe
Rakowce odróżnieniu od podraczków)
(Pancerzowce) *telson *19 par odnóży
Np. Podwój Stawonogi/ *ciało pozbawione pancerza j.w. j.w.
wielki/ Stonóg Skorupiaki/ *spłaszczone grzbietowo-brzusznie
murowy/ Rakowce/ *7 segmentów tułowiowych i 6
Ośliczka Równonogi odwłokowych
pospolita *czułki I i II pary, żuwaczki, szczęki I i II
pary i oczy
*odnóża tułowiowe (8 par) są
jednogałęziste, odwłokowe (6 par)
dwugałęziste
Krewetka Stawonogi/ *głowotułów okryty pancerzem j.w. j.w.
bałtycka Skorupiaki/ *czułki II pary z egzopodiami
Rakowce/ *odnóża tułowne
Dziesięcionogi *segmentowany odwłok z telsonem
pływające *odnóża odwłokowe
*5 par odnóży
*spłaszczone bocznie
Np. Stawonogi/ *ciało przejrzyste j.w. j.w. Nitkowate skrzela
Euphausia Skorupiaki/ *spłaszczone bocznie (epipodity)
superba (kryl) Rakowce/ *odnóża tułowiowe dwugałęziste
Eufauzje przystosowane do pływania mają długie
endopodity i krótsze egzopodity
*6 par dwugałęzistych odnóży
odwłokowych, ostatnia para skierowana
do tyłu
1)Rak Stawonogi/ Różnice *dymorfizm Budowa: j.w. *2 pnie nerwowe Skrzela- pierzaste
rzeczny/ Skorupiaki/Rak Kształt kleszczy: płciowy *otwór gębowy *Serce *w każdym wyrostki
2)Rak owce/Kroczące/ 1) długie, szerokie, nie zwierają *komora lęgowa- *przełyk *Bezbarwna krew segmencie zwoje (2 bruzdy
stawowy/ Raki się szczelnie szerszy odwłok u *2 części żołądka- żujący i trawiący nerwowe skrzelowe)
3)Rak słodkowodne 2) wąskie, wydłużone, szczelnie samic *jelito *nerwy obwodowe
pręgowaty/ zwierające *jajnik *otwór odbytowy
4)Rak 3) małe, szczelnie się zwierające zawierający liczne Narządy wydalnicze- gruczoły
sygnałowy Pancerz grzbietowy: jaja zielone (zbiorniczek i kanaliki)
2) i 3) – pokryty licznymi kolcami *2 krótkie
1)- po jednym kolcu z każdego boku jajowody
Ubarwienie pancerza seg odwłoka: *jądro u samców
1) i 2) – jednolite z2
3)- poprzeczne plamy czerwono- nasieniowodami
brązowe

*ciało okryte twardym pancerzem z

kolcem czołowym
*Nogi tułowiowe silnej budowy
*głowotułów i odwłok
*bruzda karkowa oddziela 2 części ciała
*5-g; 8- t; 7- od
*5 par odnóży (funkcje: czuciowe,
gębowe, kroczne, rozrodcze, pływne)

Stawonogi/ *głowotułów rozszerzony i spłaszczony

Skorupiaki/ *odwłok uwsteczniony i podwinięty na
Rakowce/ stronę brzuszną
Kroczące/ *szczypce dobrze rozwinięte
Dziesięcionogi/ *czułki krótkie
Kraby *3 pary odnóży; I para- kroczne
*poruszają się szybko krocząc bokiem,
nieliczne pływają
Np. Pandinus Stawonogi/ *głowotułów -> jednolita tagma, od str *rozdzielnopłciowe Budowa: *otwarty *część mózgowa płuca
imperator lub Szczękoczułko grzbietowej tarcza. Ma małe *gonady i przewody *jelito przednie, *narządem *brzuszny łańcuch
Skorpion wce/Pajęczaki/ szczypcowate chelicery służące do wyprowadzające środkowe i tylne pulsującym jest nerwowy ze
włoski Skorpiony rozrywania zdobyczy *otwór odbytowy rurkowate serce zwojami
* bardzo długie pedipalpy ze szczypcami (trawienie na zewnątrz zlokalizowane w nerwowymi
*4 pary odnóży krocznych z pazurami przewodu pokarmowego; odwłoku
*para oczu środkowych i 2-5 par oczu ofiara zostaje oblana
bocznych płynem zawierającym
*odwłok segmentowany, bez odnóży enzymy trawienne)
lokomocyjnych
-przedodwłok z kolcem jadowym, Układ wydalniczy:
otworem płciowym, grzebieniam, *gruczoły biodrowe lub
stigmami cewki Malpighiego
-zaodwłok który może się wyginać

Pająk Stawonogi/ *niesegmentowany głowotułów *jajorodne j.w. j.w. j.w. Płuca, tchawki
Szczękoczułko *ciało gęsto owłosione *jaja składane w kokonach
wce/ Pajęczaki/ *chelicery (szczękoczułki) złożone z 2 *rozdzielnopłciowe
Pająki członów-> zdobywanie pożywienia i
obrona
gruczoł jadowy
*Kilkuczłonowe pedipalpy
-podstawowy wyrostek służący do żucia
-reszta-> narządy dotykowe i chwytne
-u samców na członie końcowym narząd
do przenoszenia spermy
*4 pary odnóży lokomocyjnych
*niesegmentowany odwłok ->
przetchlinki; otwór płciowy; kędziałki
przędne (3 pary) i gruczoły przędne;
otwór odbytowy
Rozkruszek Stawonogi/ *oskórek miękki, zgrubienia tworzą *otwór płciowy (genitalny) j.w. tchawki
mączny Szczękoczułko tarcze lub płytki *dymorfizm płciowy
wce/ Pajęczaki/ *segmentacja zanikła *u samców przyssawki
Roztocze/ *gnatosoma i idiosoma płciowe
Acaridida *gnatosoma-> 2 pary odnóży gębowych – Rozwój z przeobrażeniem:
chelicery (pobieranie pokarmu) i jajo, larwa, 1-3 stadia
pedipalpy (węch,smak) u niektórych nimfalne, postacie dorosłe
ryjek
*idiosoma- owalna, 4 pary odnóży
krocznych;
*gruczoły woskowe
*bruzda sejugalna
Świerzbowiec Stawonogi/ *gnatosoma z długimi i wąskimi *u samca koło odbytu 2 j.w.
Szczękoczułko chelicerami (służą do nakłuwania skóry) przyssawki kopulacyjne
wce/ Pajęczaki/ *idiosoma
Roztocze/ *4 pary odnóży krocznych
Acaridida *odnóża gębowe

Nużeniec psi/ Stawonogi/ *gnatosoma-> sztylecikowate chelicery i Cały rozwój trwa 3 tyg. j.w.
Nużeniec Szczękoczułko 3-członowe pedipalpy
ludzki wce/ Pajęczaki/ *zredukowane odnóża kroczne
Roztocze/
Actinedida/
Nużeńcowate
Wielkopąkow Stawonogi/ *I i II para odnóży lokomocyjnych Samica żyje 3-6 tyg składa
iec Szczękoczułko *tarcza grzbietowa 50-100 jaj w pąkach czarnej
porzeczkowy wce/ Pajęczaki/ *odwłok porzeczki
Roztocze/ *szczecina końcowa
Actinedida/
Szpecielowate
Ptaszyniec Stawonogi/ *wytrzymały na głód
kurzy Szczękoczułko Budowa:
wce/ Pajęczaki/ -tritosternum
Roztocze/ -peritrema
Gamasida -płytrka peritremalna
-stigma
-płytka analna
-płytki oskórkowe
Verra j.w. *idiosoma *dymorfizm płciowy
jacobsoni *peritermy *zimują zapłodnione samice.
*na odnóżach i wzdłuż boków idiosomy Wiosną dostają się do
długie kolce komórek plastra jaja.
*na stopach przylgi Potomstwo pasożytuje na
czerwiu, poczwarce.
Rozwój pokolenia 6-9 dni,
samice żyją 2-10 miesięcy.
Kleszcz psi Stawonogi/ *tarcza grzbietowa Rozwój z przeobrażeniem Budowa:
Szczękoczułko *peritremy *mięśnie gardzieli
wce/ Pajęczaki/ *stigma *jelito przednie,
Roztocze/ *pedipalpy i chelicery środkowe i tylne
Kleszcze *pochewki chelicer *otwór odbytowy
*hypostom-> przeprowadzenie krwi z (trawienie na zewnątrz
żywiciela do układu pokarmowego przewodu pokarmowego;
*część schitynizowana + błoniasta- ofiara zostaje oblana
>samica płynem zawierającym
*część zchitynizowana->samiec enzymy trawienne)

Wij drewniak Stawonogi/ *głowa i 19 segmentów Rozwój w którym występuje *otwór gębowy Tchawki
i Tchawkodyszne *oczy kilka linień trwa od roku do (żuwaczki, warga górna, 2
Skolopendra / Wije/ *para szczękonóży zakończonych kolcem kilku lat pary szczęk)
Pareczniki *otwór gruczołu jadowego *samice niektórych opiekują
*3 ost. segmenty znacznie większe- się potomstwem
narząd dotyku *segmenty pregenitalny i
*telson genitalny
*chitynowy pancerz