IG, YT: @juliaobiologii

P zydełk ce
Spis treści

1. Podstawa programowa
2. Czym są parzydełkowce?
3. Budowa parzydełkowców
4. Odżywianie
5. Rozmnażanie
6. Znaczenie parzydełkowców

i
Wszystkie zdjęcia w tym pliku są udostępnione zgodnie z dotyczącą ich licencją. Zabraniam edytowania

gi
pliku i udostępniania go osobom trzecim bez mojej wiedzy oraz zgody.

Dziękuję za zainteresowanie moimi materiałami - mam nadzieję, że okażą się dla Ciebie pomocne. Jeśli masz
lo
jakiekolwiek uwagi dotyczące notatek - będę bardzo wdzięczna za feedback!
Miłej i owocnej nauki! 📗 ❤
io
1. Podstawa programowa
ob

Formuła 2015 Formuła 2023

lia
ju

2. Czym są parzydełkowce?
@

• zwierzęta dwuwarstwowe, wodne, osiadłe (polip) lub pływające (meduza), tkankowe

• żyją samotnie lub tworzą kolonie; wyłącznie w środowisku wodnym
• posiadają promienistą symetrię ciała (co najmniej 2 osie symetrii)
• wyróżnia się dwie postacie dorosłe: polip i meduza oraz kilka form larwalnych (planula)
• 4 grupy systematyczne: krążkopławy, stułbiopławy, kubopławy (kostkomeduzy), koralowce

3. Budowa parzydełkowców

• ich ciało zbudowane jest z 2 warstw komórek

• warstwy te tworzą tkanki o strukturze zbliżonej do tkanki nabłonkowej i
nerwowej
- zewnętrzna warstwa - epiderma (pochodzenie ektodermalne); okrywa
ciało od zewnątrz
- wewnętrzna warstwa - gastroderma (pochodzenie endodermalne);
wyścieła jamę gastralną
ar
ow
 IG, YT: @juliaobiologii

• między tymi warstwami znajduje się mezoglea - galaretowata substancja; może zawierać komórki
( → mezenchyma)
• na jednym z biegunów ich ciała znajduje się otwór gębowy; pełni on również funkcję odbytu; u
polipa otoczony jest czułkami; służy do pobierania pokarmu, usuwania niestrawionych resztek
pożywienia i uwalniania gamet
• otwór gębowy prowadzi do wnętrza ciała - do jamy chłonąco-trawiącej; w niej zachodzi trawienie i
wchłanianie pokarmu
• nie posiadają układów oddechowego, krwionośnego, wydalniczego; wymiana gazowa,
osmoregulacja i wydalanie zachodzą przez całą powierzchnię ciała
• układ nerwowy i mięśniowy jest słabo rozwinięty
• polip - forma cylindryczna (przypomina kształtem
worek); jest przytwierdzony do podłoża za pomocą
stopy; otwór gębowy znajduje się w części
szczytowej i jest otoczony wieńcem czułków;
warstwa mezoglei jest cienka i rozłożona
równomiernie; może się przemieszczać (pełzając lub
koziołkując); jest długowieczny
• meduza - forma o kształcie dzwonkowatym; forma

i
wolnożyjąca; porusza się dzięki w toni wodnej dzięki

gi
połączeniu biernego dryfowania ze skurczami ciała
(wykorzystuje ruch odrzutowy); otwór gębowy
znajduje się po spodniej stronie, jest otoczony jest
lo
płatami gębowymi; posiada też krótkie czułki
wyrastające z brzegów ciała; warstwa mezoglei jest gruba
• niektóre parzydełkowce występują wyłącznie pod postacią polipa lub meduzy, a inne w swoim cyklu
io
rozwojowym przechodzą oba stadia
• ropalia (ciałka brzeżne) - narząd zmysłu meduz; występują na brzegu dzwonu meduzy; składają się
najczęściej z prostych narządów światłoczułych – oczek, czyli narządów światłoczułych i narządów
ob

równowagi (statocyst)
• układ nerwowy parzydełkowców jest prosty pod względem budowy oraz rozproszony (siateczkowy);
składa się z gwiaździstych komórek nerwowych
• komórki parzydełkowe - knidocyty - wyspecjalizowane komórki służące
lia

do obrony i zdobywania pokarmu; zawierają organ zaczepno-obronny

zwany parzydełkiem lub knidocystą; cytoplazma i jądro komórki
parzydełkowej zostaje zepchnięte ku jej krawędzi; knidocyty zawierają
ju

pęcherzyk, w którym znajduje się jad i zwinięcia nić; przy mechanicznym

lub chemicznym podrażnieniu knidocylu (wyrostka czuciowego), nić zostaje
wyrzucona z dużą siłą i prędkością, wbija się lub oplątuje wokół ciała
@

napastnika albo potencjalnej o ary; przez nić przedostaje się jad do

organizmu o ary, który działa paraliżująco; komórki parzydełkowe nie są
rozłożone równomiernie - najliczniej występują na czułkach i płatach
gębowych
• komórki interstycjalne - komórki o
charakterze embrionalnym; mają
zdolność do przekształcania się w inne
rodzaje komórek
• komórki nabłonkowo-mięśniowe -
umożliwiają wykonywanie ruchów
• komórki nerwowe
• komórki gruczołowe - wydzielają enzymy
trawienne do jamy gastralnej
• jamą gastralna meduz składa się z części centralnej kanałów promienistych; kanały te odchodzą od
części centralnej w kierunku brzegów parasola; wzdłuż krawędzi ciała biegnie kanał okrężny; kanały
te łączą się i tworzą układ pokarmowo-naczyniowy (funkcja trawienna + rozprowadzanie substancji
pokarmowych)
fi
fi
 IG, YT: @juliaobiologii

4. Odżywianie

• drapieżniki
• parzydełkowce odżywiają się zawiesiną organiczną i planktonem (niektóre gatunki polują na większe
zwierzęta)
• upolowany pokarm tra a do jamy gastralnej; następnie zachodzi:
- trawienie pozakomórkowe - wstępne, częściowe trawienie pokarmu; zachodzi pod wpływem
enzymów wydzielanych przez komórki gruczołowe
- trawienie wewnątrzkomórkowe - ostateczny rozkład i przyswajanie pokarmu; odbywa się
wewnątrz komórek trawiennych - na drodze fagocytozy
• kolejny pokarm może być dostarczony po strawieniu pierwszej porcji pokarmu i wydaleniu jej
resztek przez otwór gębowy

5. Rozmnażanie

• rozmnażanie bezpłciowe - głównie u polipów; przez pączkowanie (nowy polip może się oderwać od
macierzystego polipa; jeśli nie → kolonia), podział poprzeczny, podział podłużny, strobilizację

i
- strobilizacja - wielokrotny podział poprzeczny polipa na płaskie krążki; szczytowe krążki

gi
odrywają się i przekształcają się w efyry (młode, słabo rozwinięte meduzy krążkopławów; jest to
forma larwalna; z czasem przekształcają się w dorosłe meduzy)
• rozmnażanie płciowe
lo
- zachodzi u meduz (najczęściej) i polipów
- parzydełkowce są rozdzielnopłciowe
- u meduz gamety powstają w gonadach, a dokładniej z komórek interstycjalnych
io
- zależnie od gatunku zapłodnienie może być zewnętrzne lub wewnętrzne
- zewnętrzne - wodzie; wewnętrzne - wewnątrz ciała dorosłego osobnika
- jajorodność
ob

- przemiana pokoleń (rozmnażające się płciowo meduzy → bezpłciowo polipy → płciowo meduzy);
oba pokolenia parzydełkowców są diploidalne (metageneza; bez przemiany faz jądrowych)

Przemiana pokoleń
lia

• polip osiąga odpowiednią wielkość →

strobilizacja
• powstają efyry
ju

• efyry dojrzewają i przekształcają się w dojrzałe

meduzy
• dojrzałe meduzy wytwarzają gamety
@

• zapłodnienie → zygota
• zygota → planula (dwubocznie symetryczna,
orzęsiona larwa)
• planula opada na dno → polip

6. Znaczenie parzydełkowców
By Hana Janoušková - Own work, CC BY-SA 4.0, https://
commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=107020461
• rafy koralowe
• medycyna, biologia molekularna - białko GFP - badania ekspresji
genów, lokalizacji i transportu białek w komórce
• materiał jubilerski - koral szlachetny
• zagrożenie dla człowieka - kubopławy
fi