IG, YT: @juliaobiologii

Gąbki
Spis treści

1. Podstawa programowa
2. Czym są gąbki?
3. Budowa gąbek
4. Czynności życiowe
5. Znaczenie gąbek
6. Ważne pojęcia

Wszystkie zdjęcia w tym pliku są udostępnione zgodnie z dotyczącą ich licencją. Zabraniam

i
edytowania pliku i udostępniania go osobom trzecim bez mojej wiedzy oraz zgody.

gi
Dziękuję za zainteresowanie moimi materiałami - mam nadzieję, że okażą się dla Ciebie pomocne.
Jeśli masz jakiekolwiek uwagi dotyczące notatek - będę bardzo wdzięczna za feedback!
Miłej i owocnej nauki! 📗 ❤
lo
io
1. Podstawa programowa

Formuła 2015 Formuła 2023

ob
lia

2. Czym są gąbki?

• zwierzęta beztkankowe, dwuwarstwowe

ju

• najbardziej prymitywne zwierzęta wielokomórkowe

• brak właściwych narządów i tkanek
@

• nieregularny kształt ciała → brak symetrii; niektóre gatunki mają symetrię promienistą
• występują wyłącznie w środowisku wodnym (głównie morza i oceany)
• prowadzą osiadły tryb życia
• występują najczęściej w koloniach
• rozmiary: od kilku milimetrów do kilku metrów
• są bioindykatorami czystości wód (wrażliwość na
zanieczyszczenia)

3. Budowa gąbek

• ciało gąbki kształtem przypomina worek

• dolna część przytwierdzona jest do podłoża
• na górnym biegunie znajduje się otwór wyrzutowy (oskulum)
• jamą wewnętrzna nazywana jest spongocelem
• woda wnika do spongocelu przez pory - otwory wlotowe
• ich ciało zbudowane jest z dwóch warstw komórek Autorstwa Kelvinsong - File:Sea
• między tymi warstwami znajduje się mezohyl (nie mezoglea!) sponge.svg, CC BY-SA 3.0, https://
commons.wikimedia.org/w/index.php?
curid=26460693
 IG, YT: @juliaobiologii

• mezohyl - galaretowata substancja zawierająca różnorodne komórki

• pinakoderma - zewnętrzna warstwa ciała; składa się z komórek okrywających
(pinakocytów - przypominają komórki nabłonka)
• choanoderma - warstwa wewnętrzną ciała; składa się z komórek
kołnierzykowych - choanocytów; choanocyty posiadają wici - ich ruch
wymusza przepływ wody z pokarmem do spongocelu i umożliwia
wychwytywanie cząstek pokarmu
• w mezohylu znajdują się różne rodzaje komórek:
• amebocyty - komórki pełzakowate; zdolne do ruchu - wykorzystują
pseudopodia; uczestniczą w trawieniu; mogą przenosić substancje
pokarmowe do innych komórek; mogą też przekształcać się w inne rodzaje
komórek - są totipotencjalne
• gametocyty - wytwarzają komórki rozrodcze
• mezohyl posiada elementy szkieletu wewnętrznego;
szkielet tworzą wapienne lub krzemionkowe igły (spikule)
lub włókna sponginowe (białko - spongina)
• typy budowy gąbek (na podstawie rozmieszczenia i liczby
choanocytów):

i
• askon - najbardziej prymitywny typ budowy; choanocyty

wyściełają ściany spongocelu
• sykon - choanocyty wyściełają kanały promieniste
• leukon - choanocyty wyściełają kuliste komory
gi
Autorstwa Philcha - Praca własna, CC BY-SA 3.0, https://
commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=5100738

4. Czynności życiowe
lo
io
Odżywianie
• gąbki należą do ltratorów (w większości)
ob

• ltrator - organizm żywiący się pokarmem złożonym z bardzo małych cząstek (żywych bądź
martwych) od ltrowanych z wody
• odżywiają się zawiesiną - wyłapują za pomocą choanocytów cząsteczki pokarmowe zawieszone w
wodzie
lia

Rozmnażanie
• mogą rozmnażać się płciowo lub bezpłciowo
ju

• nie posiadają gonad

• rozmnażanie bezpłciowe: np. fragmentacja, pączkowanie
• rozmnażanie płciowe:
@

• zachodzi rzadko
• większość gąbek to hermafrodyty (obojnak - organizm, który podczas rozmnażania płciowego
występuje jako samic i samica - produkuje plemniki i komórki jajowe)
• gamety powstają z komórek znajdujących się w mezohylu
• do zapłodnienia krzyżowego dochodzi wtedy, gdy plemniki uwalniane na zewnątrz do wody przez
osobnika, który funkcjonuje jako samiec, a następnie wychwytywane są one przez osobnika
funkcjonującego jako samica
• plemniki przedostają się do spongocelu → wydostają się z wnętrza gąbki przez otwór wyrzutowy
→ dostają się do spongocelu innej gąbki → w mezohylu dochodzi do zapłodnienia → zygoty
rozwijają się w orzęsione, swobodnie pływające larwy → osadzają się na odpowiednim podłożu →
rozwijają się w osiadłego osobnika

Oddychanie
• przyjmowana jest przez komórki gąbek na drodze dyfuzji
• do wody uwalniane są: CO2 i produkty przemiany materii

Wydalanie
• na drodze egzocytozy
fi
fi
fi
 IG, YT: @juliaobiologii

5. Znaczenie gąbek

• tworzenie siedlisk - dla ryb, skorupiaków, szkarłupni

• oczyszczanie wód
• bioindykatory
• przemysł farmaceutyczny - produkcja antybiotyków
• gąbki kąpielowe

6. Ważne pojęcia

• amebocyty
• bioindykator
• choanoderma, choanocyty
• mezohyl
• oskulum
• pinakocyty, pinakoderma
• spongocel

i
gi
lo
io
ob
lia
ju
@