BUDOWA KOMÓRKI

EUKARIOTYCZNEJ I
FUNKCJE JEJ ELEMENTÓW
Komórka

• Komórka to najmniejsza jednostka strukturalna organizmu zdolna do przeprowadzania wszystkich

czynności życiowych.
Wszystkie komórki eukariotyczne, czyli komórki zwierząt, roślin i grzybów mają błonę komórkową, jądro
komórkowe oraz cytoplazmę.
• Charakterystyczne elementy budowy komórek:
• roślinnych to chloroplasty, duża wakuola oraz ściana komórkowa zbudowana z celulozy.
• zwierzęcych to lizosomy,
• grzybowych to ściana komórkowa zbudowana z chityny.
Składniki komórki eukariotycznej
• Błona komórkowa
• Ściana komórkowa
• Aparaty Golgiego
• Siateczka wewnątrzplazmatyczna
• Cytoplazma
• Cytoszkielet
• Wakuola
• Lizosomy
• Mikrociałaka
• Mitochindrium
• Plastydy
• Rybosomy
• Jądro komórkowe
Schemat komórki zwierzęcej
Schemat komórki roślinnej
Składniki komórki oraz ich funkcje
• - błona komórkowa
• Związkami wchodzącymi w skład błony komórkowej są głównie lipidy oraz białka. Lipidami występującymi najliczniej w błonie komórkowej są fosfolipidy,
glikolipidy, sterole oraz cerebrozydy.
• Białka występujące w błonach dzielimy na hydrofobowe oraz hydrofilowe. Ważną role odgrywają także białka integralne.
• Cechy błony komórkowej:
• półpłynna,
• elastyczna,
• dynamiczna,
• spolaryzowana,
• selektywna.
• - ściana komórkowa
• Składnikami szkieletowymi ( stanowiącymi nawet 40%) ściany pierwotnej są: celuloza, ksyloza albo mannoza występująca w niektórych glonach), chityna
( występuje u grzybów), kwas muraminowy oraz kwas pimelinowy( występują u sinic i bakterii).
• Pozostałe składniki ściany komórkowej pierwotnej to białka, hemicelulozy oraz pektyny, ale również woda.
• REKLAMA
• Ściana pierwotna różni się od ściany wtórnej obecnością substancji inkrustujących. Inkrustacja to proces polegający na odkładaniu się wewnątrz istniejącej już ściany
specyficznych związków, którymi są lignina lub krzemionka i CaCO3 a wtedy proces ten nazywamy mineralizacją.
• Adkrustacja jest procesem odkładania się polisacharydów i tłuszczowców ( kutyny, suberyny, sporopoleniny, w przypadku pyłków roślinnych) na zewnętrznej
ścianie pierwotnej.
Składniki komórki oraz ich funkcje
• - aparaty Golgiego
• Struktury te maja postać ułożonych na sobie spłaszczonych cystern, w których następuje proces obróbki białek i różnego rodzaju innych związków,
które służą zazwyczaj do budowy ściany komórkowej.
• - siateczka wewnątrzplazmatyczna
• W siateczce wewnątrzplazmatycznej podobnie jak w aparacie Golgiego następuje dołączanie lub odłączanie różnych grup funkcyjnych od związków
przeznaczonych do budowy komórki.
• - cytoplazma
• Cytoplazma, zwana także cytozolem, wypełnia wnętrze komórki. To w niej zawieszone są wszystkie inne organelle. Składa się z fazy rozpraszającej,
która stanowi głównie woda oraz z fazy rozpuszczonej, którą stanowią zawieszone w niej substancje białkowe, w tym głównie enzymy, białka
fibrylarne, tłuszczowce, nukleoproteidy, jony Ca, Na, Mg, P oraz kwasy tłuszczowe.
• Cytoplazma wykazuje charakterystyczne, zauważalne pod mikroskopem ruchy:
• - cyrkulacyjne ( odbywa się wokół wodniczek),
• - rotacyjny ( odbywa się wokół jednej centralnej wodniczki),
• - pulsacyjny ( odbywa się w kilku kierunkach, ale zawsze wokół jednej wodniczki).
• - cytoszkielet
• Zasadniczymi składnikami cytoszkieletu są:
• - mikrotubule, które tworzą wrzeciono kariokinetyczne,
• - mikrofilamenty, głównie podporowe o średnicy 12 nanometrów, dzięki nim możliwa jest zmiana kształtu komórki,
• - mikrofilamenty pośrednie.
• Główna rola cytoszkieletu polega na utrzymywaniu wszystkich organelli w jednym położeniu.
Składniki komórki oraz ich funkcje
• wakuola
• Organella ta otoczona jest pojedynczą błoną komórkową, zwana tonoplastem.
• W jej wnętrzu znajduje się sok komórkowy. Płyn ten tworzą zarówno substancje organiczne jak i nieorganiczne. Oprócz wody, ( która stanowi nawet 90% całości),
jonów, oraz związków, które wytracają się z roztworu ( szczawian wapnia), spotykamy tu kwasy organiczne, białka, aminokwasy, oraz cukry. Rolą wodniczki jest
gromadzenie szkodliwych dla komórki związków oraz jej odtruwanie.
• Sok wakuolarny zawiera także glikozydy, takie jak flawony i antocyjany oraz alkaloidy, morfinę i nikotynę. U niektórych gatunków obecne są garbniki.
• Rolą wakuoli jest utrzymywanie komórki w odpowiednim uwodnieniu, gromadzenie szkodliwych metabolitów, a w przypadku wodniczek pokarmowych, także
trawienie pokarmu.
• - lizosomy
• Organelle te charakterystyczne są dla komórki zwierzęcej. Pierwotne lizosomy powstają z aparatów Golgiego albo z siateczki śródplazmatycznej. Zawierają głównie
enzymy hydrolityczne występujące w formie, prekursorowej, czyli nieaktywnej.
• - mikrociałka
• Mikrociałkami znajdującymi się w komórce są peroksysomy ( zawierają głównie oksydazy D lub L aminokwasowi) oraz glioksysomy ( zawierają enzymy biorące
udział w oksydacji).
• Główna rola mikrociałek są polega na przemianach nadtlenku wodoru, uczestnictwie w fotooddychaniu i utlenianiu substratów.
Składniki komórki oraz ich funkcje

• - mitochondrium
• Są to elipsoidalnego kształtu organelle, biorące udział w procesach oddechowych. Otacza je podwójna błona komórkowa. Pomiędzy obiema błonami
znajduje się perymitochondrialna przestrzeń.
• Wnętrze mitochondrium wypełnione jest substancją, zwaną matrix mitochondrialnym. Jest to koloidalny roztwór, w którym zgromadzone są enzymy
wchodzące w Cykl Krebsa. Mitochondria są półautonomicznymi organellami, gdyż posiadają własny materiał genetyczny oraz własny aparat
translacyjny, który przypomina aparat u prokariota.
• - plastydy
• Organelle te charakterystyczne są tylko dla komórki roślinnej. W komórce może występować kilka różnych typów plastydów:
• - proplastydy, stanowiące pierwotną postać większości plastydów,
• - etioplasty, powstają w momencie odcięcia wpływu światła do komórek,
• - leukoplasty, znajdują się one głównie w korzeniach i organach zapasowych, mają zdolność do syntetyzowania i przechowywania skrobi
( amyloplasty), w momencie nastawienia ich na działanie światła przekształcają się w chloroplasty,
• - chloroplasty, dzięki zawartym w nich chlorofilom i innym barwnikom możliwe jest prowadzenie procesów asymilacyjnych,
• - chromoplasty, zawierają one głównie barwniki pomocnicze ( karoteny), nadają kwiatom, owocom, liściom czerwoną lub żółtopomarańczową
barwę.
Składniki komórki oraz ich funkcje
• - rybosomy,
• Organelle te składają się z dwóch podjednostek ( większej i mniejszej). Występują bardzo licznie w komórce. Ich główną rolą jest udział w procesie biosyntezy
białka. Dzięki nim możliwe jest prowadzenie procesy translacji.
• - jądro komórkowe
• Organella ta otoczona jest otoczką, w której znajdują się liczne pory. Dzięki nim możliwe jest przechodzenie transkryptów DNA. Wewnątrz jądra znajduje
się chromatyna, która zawiera zdespiralizowane chromosomy. Czasami w komórce oprócz jądra komórkowego występuje jąderko.