Bi̇tki̇ Kataloğu

kapakBUUUUUU:Layout 1 27.05.
2022 22:42 Page 2
İstanbul Ağaç ve Peyzaj AŞ
BİTKİ KATALOĞU
bitki-son-ic-BUDUR:bitki-son-ic-BUDUR 01.06.2022 16:04 Page 1
BİTKİ KATALOĞU
QR KOD
UYGULAMASI!
Mayıs-bitki-index-baskı-2022:Layout 1 27.05.2022 21:42 Page 1
AĞAÇLAR İĞNE YAPRAKLILAR

AĞAÇLAR GENİŞ YAPRAKLILAR


ÇALILAR
ÇALILAR
ÇALILAR
OTSU BİTKİLER
BİTKİLERİN KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ

sedaHN-SONRA-icler:Layout 1 27.05.2022 22:36 Page 1
Yeşil ve doğa dostu bir İstanbul...

bitki32-33-BUUU:Layout 1 02.06.2022 10:27 Page 11
bitki32-33-BUUU:Layout 1 02.06.2022 10:27 Page 12
AĞAÇLAR İĞNE YAPRAKLILAR

İSTANBUL AĞAÇ VE PEYZAJ AŞ BİTKİ KATALOĞU
Uludağ Göknarı
Pinaceae
Abies nordmanniana subsp.
bornmulleriana
Kuzey Anadolu’da doğal olarak yetişir. Boyu 30-40 m,

tepe tacı genişliği 4-6 m’dir. Dar ve piramidal formlu
bir ağaçtır. Gövde kabuğu gri renklidir. Genç sürgünleri
kahverengidir. Tomurcukları reçineli, fakat tüysüzdür.
İğne yaprakları 2-3 cm uzunluğunda tarak formunda
dizilmiş, üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü çift beyaz
stoma çizgilidir. Silindirik ve dik durumlu kozalakları
15-20 cm uzunluğunda, 4-5 cm çapında, dış pulları
geriye kıvrıktır. Nemli ve serin deniz ikliminde, derin
balçık toprakları üzerinde iyi yetişir. Gölge ağacı olup,
ilkbahar donlarına biraz duyarlıdır, kireçli topraklardan
kaçınır. Park ve bahçelerde geniş çim alanların
üzerinde çok dekoratiftir, grup halinde ya da soliter
olarak kullanılır.
34 AĞAÇLAR İĞNE YAPRAKLILAR AĞAÇLAR GENİŞ YAPRAKLILAR ÇALILAR OTSU BİTKİLER

Gümüşi Göknar
Pinaceae
Abies concolor
Amerika’nın güney kesimlerinde doğal olarak yetişir.

Boyu 25-30 m’dir. Konik formlu bir ağaçtır. Geç
sürgün verir. Gövde kabukları gri renkli, yaşlanınca
çatlaklıdır. Tomurcukları büyük ve reçinelidir. İğne
yaprakları 4-6 cm uzunluğunda, 2.5 mm genişliğinde
alt ve üst yüzü gümüşi, yukarı doğru kıvrık, sıralı ve
kokuludur; beyaz stoma çizgisi yoktur. Erkek çiçekleri
menekşe, dişi çiçekleri mor renklidir. Kozalakları 8-14
cm uzunluğunda, silindirik, pulları önce yeşil, sonra
kahverengiye dönüşür; dış pulları görünmez. Güneşli,
yarı gölge yerlerde ve normal taze topraklarda yetişir;
dona, kuraklığa, hava kirliliğine karşı dayanıklıdır.
Toprak isteği azdır, yarı gölgeye dayanır ve hızlı büyür.
Park ve bahçelerde dekoratif görünümü ile soliter ya
da grup halinde kullanılır.
35
Kafkasya Göknarı /
Doğu Karadeniz Göknarı
Pinaceae
nordmanniana
Kafkaslarda ve Kuzeydoğu Anadolu’nun dağlık kesimlerinde

genelde 800-1700 metre arasında doğal olarak yetişir.
Boyu 40-50 m, tepe tacı genişliği 8 m’dir. Piramidal formlu
bir ağaçtır. Gövde kabuğu koyu renkli, gençliğinde düz
sonraları çatlaklıdır. Sürgünleri zeytin yeşili, düz, ince ve
hafif tüylüdür. Tomurcukları küçük, uçları küt, konik ve
reçinesizdir. İğne yaprakları 3-6 cm uzunluğunda tarak
formunda dizilmiş, bazılarının uçları küt bazılarının kertikli,
kokulu, üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü beyaz iki
stoma bantlıdır. Kozalakları 12-18 (20) cm uzunluğunda,
silindiriktir; dış pulları dışarıdan görülür. Deniz ikliminde;
taze serin ve derin balçık toprakları üzerinde iyi gelişir;
rüzgâra ve dona dayanıklıdır. Yarı gölge ağaç hızlı gelişir.
İyi bir orman ve park ağacıdır ve gruplar halinde
kullanılabilir.
Maymun Çıkmaz Ağacı
Araucariaceae
Araucaria araucana
Şili ve Güneybatı Arjantin’de And Dağları’nın batı yamaçlarında doğal olarak yetişir. Vatanında boyu 25-50 m,
bahçelerde 8-10 m, tepe tacı genişliği 3-6 m’dir. Piramidal formlu bir ağaçtır. Düzgün bir gövde oluşturur.
Dallar gövdeye çevreli dizilmiştir. Yaprakları deri gibi sert, üçgen şeklinde, uçları sivri ve batıcıdır. Alt ve üst yüzü
koyu yeşildir. Birbiri üzerine kiremitvari şekilde ve sarmal olarak dizilmiştir. Yapraklar 10-15 yıl gövde ve sürgün
üzerinde kalır. Erkek çiçekler 8-12 cm uzunluğunda silindirik; dişi çiçekleri 14-20 cm yumurta şeklindedir ve ayrı
ayrı ağaçlarda bulunur. Kozalakları kahverengidir. Kanatsız tohumları 3-4.5 cm’dir. Denizsel iklimin hakim olduğu
bölgelerde, bol güneşli, yarı gölge yerlerde ve kuru-asidik topraklarda yetişir. Özellikle nemli-gevşek topraklarda
iyi gelişir. Donlara (-15°C) dayanıklıdır. Sıcak-kurak iklimlerden kaçınır ve kireçli topraklardan hoşlanmaz.
Çok dekoratif bir park ağacıdır. Ülkemizde, ılıman ve sıcak bölgelerde; kuzey rüzgârlarına karşı korunaklı yerlerde
ve soliter olarak kullanılır.
37
Mavi Atlas Sediri

Pinaceae
Cedrus atlantica ‘Glauca’
Kuzey Afrika’da Cezayir ve Fas’ta Atlas Dağlarında 1000 m’den orman sınırına kadar olan yükselti basamağında
doğal olarak yetişir. Boyu 30-40 m, tepe tacı genişliği 6-8 m’dir. Piramidal formlu bir ağaçtır. Genç bireyler dik
olarak büyür, dallar gövdeye dar bir açı ile bağlanır; tepe çatısı seyrek dallıdır. Kabuğu koyu gri renkli, çatlaklı,
plakalar dökülür. Genç sürgünleri tüylüdür. İğne yaprakları 25 mm uzunluğunda, genellikle mavi ya da mavi-yeşil
renkte; bir rozet içindeki iğne yaprak sayısı 40-50 kadardır. Kozalakları 5-7 cm uzunluğunda, 3.5 cm genişliğinde
fıçı formlu, parlak ve açık kahverengi, 26 ayda olgunlaşır. Akdeniz ikliminin hakim olduğu bölgelerde, kalkerli ve
gevşek topraklarda iyi gelişir, şiddetli soğuklara karşı duyarlıdır; çok soğuk dönemlerde iğne yaprakları dökülebilir,
ama ilkbaharda yeniden bir yapraklanma olur. Çok dekoratif olduğu için park ve bahçelerde soliter olarak kullanılır.

Himalaya Sediri
Pinaceae
Cedrus deodara
Himalayalar’ın kuzeybatı kesiminde Afganistan ve

Belucistan Dağları’nda (1300-3200 m) doğal olarak
yetişir. Boyu vatanında 40-50 m, Avrupa’da 15-20 m,
tepe tacı genişliği 6-8 m’dir. Piramidal formlu ve boylu
bir ağaçtır. Genç bireylerin tepe sürgünü, yatay uzanan
dalların uç kısımları genellikle sarkıktır. Yaşlanınca
tepe çatısı yatay bir form gösterir. Gövde kabuğu
koyu gri ile kahverengi arasında değişen bir renge
sahiptir, çatlaklıdır. Genç sürgünleri sık tüylüdür. Hem
uzun hem de kısa sürgünleri vardır. İğne yaprakları
3-5 cm uzunluğunda, yeşil renkli, ince ve yumuşak,
kısa sürgünler üzerinde 30’u bir arada rozet şeklinde
bulunur. Kozalaklar fıçı biçiminde, 7-12 cm boyunda, gölge yerlerde, kuru asidik topraklarda iyi yetişir. Işık
5-6 cm çapında, uç kısmı yuvarlak, başlangıçta mat ağacıdır. Donlara karşı duyarlıdır. Nem sever, kuru ve
mavi, daha sonra kırmızı kahverengidir. Tohumları kireçli topraklardan kaçar. Hızlı gelişme gösterir. Park
üçgen şeklinde, 1.6-1.7 cm uzunluğundadır. Denizsel ve bahçelerde, çoğunlukla soliter olarak ya da grup ve
iklimin hakim olduğu sıcak bölgelerde, güneşli ve yarı kitle oluşturmak amacıyla kullanılır.
39
Toros sediri
Pinaceae
Cedrus libani
Ülkemizde ve Lübnan’da doğal olarak yetişir.

Burdur’dan Kahramanmaraş’a kadar uzanan Toros
Dağları ile Amanos Dağlarında, Suriye ve Lübnan’da
1200-2000 m arasında saf ve karışık ormanlar
oluşturur. Lübnan’daki 4000 ha’lık doğal yayılış
alanının da bazı yaşlı Sedir ağaçları duvarlar içine
alınarak korunmaktadır. Boyu 25-35 m, önce geniş
piramidal, sık dallı, daha sonra yayvan bir tepe çatısı
oluşturan bir ağaçtır. Dalları kalın, gövdeye dik,
yatay bir düzlem oluşturacak şekilde uzanır. Terminal
sürgünü yana doğru eğiktir. Sürgünleri çıplak ya
da çok az tüylüdür. İğne yaprakları koyu yeşil, sert,
sivri ve batıcı; 15-35 mm, çoğunlukla 25-30 mm
uzunluğunda, kısa sürgünlerde 30-40 adedi bir arada;
2-5 yıl bitki üzerinde kalır. Erkek çiçekleri 4-5 yıllık kısa
sürgünler üzerinde, 3-5 cm uzunluğunda, silindirik
ve sarı renkli; dişi çiçek kurulları açık yeşil renkli veya
kırmızımsı, dikkat çekici değildir. Kozalakları 6,5-10
cm uzunluğunda, 4-6 cm genişliğinde, fıçı formlu,
silindirik; döllenmeden 26 ay sonra olgunlaşır.
Tohumları büyük kanatlı 25 mm sivri uçlu ve reçine
kabarcıklıdır. Akdeniz ikliminin serin kesimlerinde;
sığ, taşlı, kireçli topraklar üzerinde yetişir; derin
topraklarda iyi gelişme gösterir. Işık ağacıdır; tepe
çatısı rüzgâra duyarlıdır. Alçak kesimlerde ve sıcak
yerlerde hızlı gelişirse de Akar hastalığı nedeniyle
kurur. İyi bir park ve bahçe ağacı, büyük alanlarda
gruplar halinde ya da soliter olarak kullanılır.

Küt Yapraklı Yalancı Servi
Cupressaceae Japonya ve Tayvan’da doğal olarak yetişir. Boyu 40
Chamaecyparis obtusa m, tepe tacı genişliği 6 m’dir. Yaşlandığında geniş
piramidal formlu, boylu bir ağaçtır. Gövde kabuğu
kırmızı kahverengi, derin çatlaklıdır. Dallar sık ve geniş
açı ile gövdeye bağlanmış, sürgünler yelpaze ya da
midye kabuğu formundadır. Pul yaprakları kalınca
sürgünlere yatmış durumda; üst yüzü koyu yeşil, soluk
parlak, alt yüzü koyu gri yeşil, gümüşi beyaz renkli, çok
belirgin “Y” harfine benzer ince çizgili; yüzey yaprakları
yumurta şeklinde rombik, dışarıya çıkıntılı sırt kısmı yağ
bezeli, kenar yaprakları yapışık vaziyette, uçları hafif
içeriye doğru kıvrıktır. Çiçekler çok küçük, bu nedenle
dikkat çekmezler, erkek çiçekler solgun sarı renklidir.
Kozalaklar 8-12 mm çapında, kahverengi, yaprakların
yer aldığı sürgünlerin alt yüzünde tek tek bulunur, 8-10
puldan oluşur; olgun halde turuncu renkli ve çıkıntılıdır;
her pulun altında kanatlı ve reçine bezeli ikişer tohum
yer alır. Denizsel iklimin hakim olduğu yerlerde
yetişir, yüksek hava ve toprak nemi ister, derin balçıklı
topraklarda iyi gelişir. Odunu çok değerli olan bir orman
ağacıdır. Park, bahçe ve peyzaj düzenlemelerinde
kullanılan çok sayıda bahçe formları vardır.
41
Yalancı Servi
Cupressaceae
Chamaecyparis lawsoniana
Kuzey Amerika’da Güneybatı Oregon ve Kuzeybatı

Kaliforniya’da Kayalık Dağlarının batı yamaçlarında
doğal olarak yetişir. Boyu 20-50 m, tepe tacı genişliği
6-8 m’dir. Dar piramidal formlu bir ağaçtır. Gövde
kabuğu düzgün, yaşlandığında erguvani kırmızı
kahverengi ve derin uzunlamasına çatlaklıdır. Dalları
kısa, gövdeye geniş bir açı ile bağlanır; sürgünler
bir yelpaze gibi ve aşağı sarkar. Pul yapraklar
uzunlamasına 4 sıra halinde kiremitvari dizilmiş,
uçları çok az sivri, kenar yapraklar yassı uçları serbest,
yüzey yaprakları çok daha küçük, rombik, çoğunlukla
üzerinde yağ bezesi bulunur. Yaprakların üst yüzü koyu yeşil ile gri yeşil arasında değişen bir renkte solgun parlak, alt
yüzü açık yeşil renkte ve çok belirgin olmayan “X” işaretine benzer çizgilidir. Erkek çiçekleri karmen kırmızısıdır. Kozalakları
küçük, yuvarlak 7-10 mm çapında, taze iken yeşil üzeri dumanla kaplı, olgunlaştığında koyu kırmızımsı kahverengi, 6-8
puldan oluşur, pulların sırtı çıkıntılı, her pulun altında dar kanatlı, reçine bezeli ortalama 2-4 tohum bulunur. Denizsel
iklimin hakim olduğu yerlerde; taze, kumlu balçık topraklarda yetişir, kanaatkârdır, ancak az asidik işlenmiş topraklarda
daha iyi gelişir. Kış soğuklarına dayanıklıdır; yarı gölge ağacıdır. Kök mantarlarından zarar görür. Perde ve çit oluşturma
amacıyla ya da dekoratif görünümü ile park ve bahçelerde, çoğunlukla soliter ya da gruplar halinde kullanılır.

Savvara Yalancı Servisi
Cupressaceae
Chamaecyparis pisifera
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 50 m, tepe

tacı genişliği 6 m’dir. Piramidal formlu bir ağaçtır.
Gövde kabuğu kırmızımsı kahverengi, yaşlandığında,
oldukça ince ve düzdür, uzunlamasına şeritler halinde
dökülür. Dalları seyrektir, gövdeden yatay olarak
çıkar; sürgünleri yassı, yelpaze şeklinde yanlara doğru
dallanmış, sarkıktır. Yapraklar karşılıklı, pul formunda,
sürgünlere yatmış pul yaprakların üst yüzü parlak yeşil,
alt yüzü gri yeşil ve beyaz lekeler mevcuttur. Yaprakları
ovuşturulduğunda hafif bir koku verir. Erkek çiçeklerin
1 mm boyunda siyahımsı kahverengi tomurcukları
sonbaharda oluşur; kış sonunda çiçeklenme esnasında
soluk kahverengi bir renk alır. Dişi çiçekler nisan ayında
5 mm boyunda mor kahverengidir. Kozalaklar küçük
ve sayıca bol, yuvarlak 6-7 mm çapında, taze iken
yeşil, olgunlaştığında kahverengi, kozalak pulu sayısı
8-12, her pulun altında 1-2 adet geniş kanatlı tohum
bulunur. Denizsel iklimin hakim olduğu yerlerde;
nemli vadi tabanlarında, dağların yüksek kesimlerinde
iyi yetişir, kış soğuklarına dayanıklıdır, hızlı büyür,
ancak yaz kuraklığından ve kardan zarar görür. Kent
ikliminden etkilenmez. Dekoratif bir park ağacıdır,
soliter olarak kullanılır. Çok sayıda bahçe formu vardır.
43
Japon Çamı
Cupressaceae
Cryptomeria Japonica
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 40-50 m,

Avrupa’da 30 m, tepe tacı genişliği 6 m’dir. Dar kronik
formlu bir ağaçtır. Gençlikte hızlı büyür. Gövde kabuğu
kırmızı kahverengi ile koyu kahverengi arasında,
uzun dar şeritler halindedir. Dallar seyrek ve düzensiz,
aşağıya yönelmiş durumdadır. Genç sürgünleri tüysüz, ve mart aylarında görülür. Kozalaklar 1.5-3 cm çapında,
tomurcukları 2-3 cm uzunluğunda ve pulsuz; yeşil 15-30 pulludur ve 1 yılda olgunlaşır. Kozalak pullarının
iğne yaprakları 3-4 köşeli, 6-25 mm uzunluğunda, kenarında 5-6 kısa, kıvrılmış diken yer alır. Her pul
tırpan gibi kıvrık, koyu yeşil renkli ve ucu sivri, sert ve altında 2-5 tohum bulunur. Tohum kahve renkli, basık
batıcı, her yüzünde stoma bantları bulunmaktadır. Kış biçimlidir ve dar bir kanatla çevrilmiştir. Nemli denizsel
soğuklarında mavi yeşil ya da morumsu bir renk alır. iklimin hakim olduğu bölgelerde taze, nemli ve derin
Bir evciliklidir, erkek çiçekler 6-8 mm uzunluğunda, topraklarda iyi yetişir. Kurutucu rüzgârlardan ve kış
sarı renkli, sonbaharda yaprak koltuklarında tek tek ya güneşinden korumak gerekir. Işık isteği yaşlandıkça
da sürgün uçlarında toplu halde oluşur. Dişi çiçekler artar. Iyi bir park ağacıdır, perdeleme ve grup, kitle
yuvarlak, tek tek kısa sürgünlerin uç kısımlarında şubat oluşturma amacıyla ya da soliter olarak kullanılır.

Leyland Melez Servisi
Cupressaceae kültüvarları arasında en değerli olanıdır. Hızlı gelişen
X Cupressocyparis leylandii bir kültüvardır. Sık dallı ve sık yapraklı bir sütun form
oluşturur, ince dalları ilkbahar aylarında bronz sarı
1980’li yıllarda Hollanda’da geliştirilmiş bir kültüvardır. renklidir. Olgunlaştığında parlak altın sarısı bir renk
Boyu 10 m taç genişliği 5 m civarındadır. 10 yılda 3 alır ve bu nedenle yanmadan güneş ışınlarına en fazla
m boylanabilir. Sütun veya piramit formludur. Pul dayanabilen çeşittir. Boylu, yüksek canlı çitler veya
yapraklara benzeyen yelpaze şeklindeki dalların rüzgâr şeritleri için çok önemli bir kültüvardır. Rüzgâra
uç kısımları altın sarısı renkli, iç kısımlar ise kirli ve kuraklığa karşı toleranslıdır. Yaban hayvanları
beyaz yeşil renktedir. Sarı yapraklı Leylandii servisi tarafından yenilmesi zordur.
45
Arizona Servisi
Cupressaceae Güney Kaliforniya, Arizona, Güneybatı New Mexico,
Cupressus arizonica Teksas, Aşağı Kaliforniya ve Kuzey Meksika’da 1300-
2400 m arasında doğal olarak yetişir. Boyu 12-20
m, tepe tacı genişliği 4-6 m olan geniş oval veya
piramit formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu kırmızımsı
kahverengi ve çatlaklıdır. Yapraklar genellikle 2 mm
uzunluğunda, uçları sivri, gri yeşil, reçine bezeleri çok
belirgin değil, 4 köşeli sürgünler üzerinde yer alır.
Kozalakları 2,5-3 cm çapında, yumurta biçiminde koyu
kahverengi ve mavi dumanlıdır; 2 yılda olgunlaşır,
6-8 adet puldan oluşur, tohumlar uzun oval biçimli
ya da 3 köşeli ve dar kanatlıdır. Sıcak ve kurak iklim
bölgelerinde yetişir; toprak istekleri bakımından
kanaatkârdır. Mavi-gri-yeşil yaprakları ve piramit
formu ile park ve bahçelerde soliter ya da 2-3’lü
gruplar halinde kullanılır.

Monteri Servisi
Cupressaceae
Cupressus macrocarpa
Kuzey Amerika’da Monterey Yarımadası’nda doğal

olarak yetişir. Boyu 20-25 m, tepe tacı genişliği 5 m
olan, genç yaşlarda konik, yaşlandığında geniş piramit
formlu bir ağaçtır. Dalları yanlara doğru yatay olarak
uzanmaktadır. Gövde kabuğu sert, başlangıçta kırmızı
kahverengi, daha sonra gri, levhalar halinde çatlaklıdır.
Sürgünleri dört köşelidir. Pul yaprakları yaklaşık 1.5
mm uzunluğunda, baklava şeklinde, yassı, koyu yeşil
ile açık yeşil arasında değişen renkte, çok belirgin
olmayan reçine bezeleri vardır. Kozalakları yuvarlak
veya geniş elips şeklinde, 2.5-3 cm çapında, ortasında
diken şeklinde çıkıntısı olan, 8-14 adet puldan oluşur.
Başlangıçta yeşil, olgunlaştığında kestane kahverengi
ile koyu kahverengi bir renk alır. Sıcak Akdeniz
ikliminin hüküm sürdüğü yerlerde en iyi şekilde gelişir.
Kış soğuklarına Adi Servi’den daha duyarlıdır. Tuzlu
topraklarda da yetişebilir. Perde ağacı olarak, soliter
ya da grup kompozisyonlarında kullanılır. ‘Goldcrest’
kültivarı piramidal formu, altın sarısı yeşil yaprakları
ve limon gibi kokması nedeniyle Limoni Servi diye
adlandırılır. Dekoratif olması nedeniyle estetik
düzenlemeler ve soliter kullanımlar için çok uygundur.
47
Adi Servi
Cupressaceae
Cupressus sempervirens
Akdeniz Çukuru’nun doğusunda Pelopones, Girit ve

Rodos Adalarında, Güney Anadolu, Kıbrıs, Lübnan,
Suriye ve Filistin’den Kuzey İran’a kadar olan bölgede
doğal olarak yetişir. Boyu 20-30 m, tepe tacı genişliği 2
m’dir. Çok dar, sütun formunda, uzun ve sivri, dallar dik
vaziyette yukarıya yönelmiş ya da dalları yatay uzanan
geniş piramidal formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu
koyu gri, düz, ince, uzun çatlaklı, şerit ve lifler halinde
parçalanır. Sürgünleri yuvarlak 0.7-1 mm çapında
uç kısma doğru daha incedir. Pul yaprakları yaklaşık
1 mm uzunluğunda, baklava biçiminde, yassı, koyu
yeşil, reçine bezeleri çok belirgin değildir. Kozalakları
yumurta ya da küre şeklinde 2-3 cm çapında, kısa
sürgünlerin ucunda ve tek tek, kozalak pulları
6-12, düz ya da ortasında çok küçük bir diken, taze
kozalaklar yeşil ya da zeytini yeşil, daha sonra parlak
kahverengidir. Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü
yerlerde çok yaygındır; genellikle kutsal mekânlarda
ve mezarlıklarda çok iyi gelişmiş örneklerine rastlanır.
Toprak isteği az; kireçli-taşlı topraklarda da iyi yetişir,
kuraklığa dayanıklıdır, ancak şiddetli kış soğuklarına ve
kar baskınına duyarlıdır. Rüzgâra dayanıklı, perde için
çok uygun, makasla budanarak şekil verilebilir.

Mabet Ağacı
Ginkgoaceae
Ginkgo biloba
Doğu Asya’da Çin’de, doğal yayılış gösterir. Boyu 30-40 m, tepe tacı genişliği 7-10 m’dir. Önceleri dar piramidal,
daha sonra geniş, yayvan formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu koyu gri yeşil ve çatlaklıdır. Dallar düzensiz ve birçok
kola ayrılmıştır. Yazın yeşil yapraklar 10 cm genişliğinde, paralel damarlı, uzun saplı, yaprak ayası yelpazemsi,
kalın-derimsi, taze yeşil renkli; sonbaharda altın sarısı bir renk alır. İki evciklidir. Erkek çiçekleri bir sap üzerinde
dizili ve sarkık, dikkat çekmez; dişi çiçekleri uzun bir sapın ucundadır. Nisan - mayıs aylarında çiçeklenir. Dış kısmı
etlenmiş, iç kısmı odunlaşmış 2-2.5 cm çapındaki tohumları olgunlaştığında bütrik aside benzeyen kötü/nahoş
bir koku salar. Ilıman iklim bölgelerinde güneşli ve yarı gölgeli yerlerde kuru nemli kumlu ve killi topraklarda
yetişir. Farklı türdeki topraklara oldukça toleranslıdır, fakat genellikle güneşli alanlarda taze, derin, geçirgen, besin
bakımından zengin hafif asitli ve alkali toprakları tercih eder. Kent iklimine, kış soğuklarına dayanıklıdır; toprak
istekleri bakımından da kanaatkârdır. İyi sürgün verir. İyi bir form kazanması için serbest yetiştirilmelidir. Park ve
bahçelerde soliter veya 2-3’ü bir arada, ya da dar cadde ve yollarda yol ağacı olarak kullanılır. Büyük saksı içinde de
kullanılır. Sıcağa toleranslı, buzlanmaya dayanıklı, hastalık ve zararlılardan etkilenmeyen, hava kirliliğine karşı son
derece dirençli bir tür olması nedeniyle, Japonya’ da şehir içi yol ağacı olarak en çok tercih edilen türlerden biridir.
49
Avrupa Melezi
Pinaceae
Larix decidua
Orta ve Kuzey Avrupa’da, Kutupların güneyinde, Alp

Dağları ve Karpat Dağlarının yüksek kesimlerinde
(2400 m’ye kadar) doğal olarak yetişir. Boyu 30-35
m, tepe tacı genişliği 8-10 m’dir. Düz gövdeli, gevşek
piramidal formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu genç
yaşlarda gri, yaşlanınca kırmızı kahverengi ve çatlaklı;
dalları yatay ve sarkık; sürgünleri ince, açık sarı, tüysüz,
sarkık; tomurcukları 3 mm uzunluğunda, eliptik, sarımsı
kahverengi, reçinelidir. İğne yaprakları yazın yeşil, 10-35
mm uzunluğunda, 1-1.5 mm kalınlığında, uç kısmı
yuvarlak ya da çok kısa sivri, açık yeşil renkli, üst yüzü
düz, alt yüzü “v” şeklinde, sonbaharda parlak altın sarısı
bir renk alır. Yapraklanmamış kısa sürgünler üzerinde,
erkek çiçekleri yumurta biçiminde ya da yuvarlak, 5-10
mm uzunluğunda, kükürt sarısı renginde, dişi çiçekleri,
dik, yumurta biçiminde, 1-1.5 cm uzunluğunda,
pembe ile koyu arasında değişen renkte; Mart - mayıs
aylarında çiçeklenir. Kozalakları 2-6 cm uzunluğunda,
dar oval biçimli, kırmızımsı kahverengi, olgunlaştığında
rengi soluk, kozalak pulları 40-50 adet, kenarları çok
az aşağıya doğru kıvrık veya düz, tohumları küçük,
kahverengi kanatlıdır. Karasal iklim bölgelerinde güneşli
yerlerde, yeterince nemli derin topraklarda iyi yetişir.
Gölgeye dayanıklıdır, ancak mantar oluşumuna yol
açar. Genç yaşlarda çok hızlı büyür. Orta Avrupa’da geniş
parklarda ve mezarlıklarda özellikle seyrek dallanması
nedeniyle dekoratif görünümünden dolayı sık kullanılır.
Hava kirliliğine karşı dayanıklıdır. Geniş, derine giden
kök sistemi sayesinde rüzgârdan etkilenmez. Larix
kaempferi’ye göre kuraklığa daha dayanıklıdır. Park ve
bahçelerde soliter ya da grup halinde kullanılır.

Japon melezi
Pinaceae
Larix leptolepis
Orta Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 30 m, tepe

tacı genişliği 8-10 m olan geniş piramidal formlu ve
boylu bir ağaçtır. Gövde kabuğu kırmızı kahverengi,
yaşlandığında gri kahverengi veya gridir. Gövde
kabuğu derin çatlaklıdır ve çok ince levhalar halinde
dökülür. Dalları yatay ya da yay şeklindedir ve yukarıya
doğru yönelmiştir. Genç sürgünleri kısa ve kalın,
kırmızımsı kahverengi ile turuncu kırmızı arasında değişen renkte, tüylü ya da tüysüzdür. Tohumları küçük, açık
kahverengi, küçük kanadı ise koyu kahverengi rengindedir. Yazın yeşil yaprakları yumuşak, mavi yeşil renkli, alt
yüzü 2 stoma çizgili, ince, 35 mm uzunluğunda ve 40-50 adedi rozet yaprak oluşturur. Sonbaharda altın sarısı bir
renklenme gösterir. Dişi çiçekleri kırmızımsı renkli, erkek çiçekleri sarı renklidir. Kozalakları saplı, yuvarlak, 20-30
mm uzunluğunda, pulları ince, geriye dönük ve çok sayıdadır. Karasal iklimlerde, güneşli ya da yarı gölge yerlerde,
normal-asidik topraklarda yetişir. Hızlı gelişir. Kuraklığa ve rüzgâra duyarlı, kış soğuklarına dayanıklıdır. Park ve
bahçelerde soliter kullanılır. Budama yapılabilir, form verilebilir. Bundan dolayı çit ağacı olarak da kullanılabilir.
51
Kaliforniya Su Sediri
Cupressaceae
Calocedrus decurrens (Torr.) Florin
Kuzey Amerika’da doğal olarak yetişir. Boyu 60 m,

tepe tacı genişliği 6-8 m olan, genç yaşlarda sütun
formlu, yaşlanınca piramidal bir form oluşturan
boylu bir ağaçtır. Gövde kabuğu yaşlı ağaçlarda koyu
kırmızı kahverengi, kalın, düzensiz ve çatlaklıdır.
Dallar ve sürgünleri basıktır; dalların alt ve üst yüzü
aynı renkte, sürgünler ise koyu yeşildir. Pul yapraklar
3-14 mm uzunluğunda, uzun yumurta biçiminde sivri
ve batıcı, koyu yeşil renkli, sürgünlere doğru yatmış
durumda, dörtlü çevresel dizilmiştir; uzun sürgünlerin
yaprakları yaklaşık 3 mm’dir. Kozalaklar taze iken yeşil,
olgunlaşınca kırmızı kahverengi ile açık kahverengi
arasında değişen bir renktedir. Yumurta biçimindeki
kozalaklar 14-25 mm uzunluğunda aşağıya doğru
sarkar. Kozalak pullarının arka kısımlarında kısa, geriye
doğru kıvrılmış mahmuz vardır. Bir kozalakta 4 veya
daha az sayıda, uzunlamasına mızrak şeklinde 8-12
mm uzunluğunda tohum bulunur. Hava ve toprak
neminin yüksek olduğu serin yerlerde, az miktarda
asidik veya alkali, besin maddesi bakımından zengin,
humuslu veya kumlu balçıklı topraklarda iyi yetişir.
Park ve geniş alanlarda soliter veya grup halinde
kullanılır.

Su Ladini
Taxodiaceae Çin’de doğal olarak yetişir. Nemli dağlık kesimlerde
Metasequoia glyptostroboides 700-1300 m yükselti basamağında, besin maddesi
bakımından zengin, iyi drenajlı asidik veya alkalin
balçıklı topraklarda iyi gelişir. Cunninghamia,
Cephalotaxus, Liquidambar ve Castanea ile karışık
ormanlar oluşturur. Boyu 25-35 m, tepe tacı genişliği
7-10 m olan, sık dallı, simetrik piramidal formlu, hızlı
büyüyen boylu bir ağaçtır. Genç dalların kabuğu kırmızı
kahverengi, yaşlı kabuk ise gri kahverengi, çatlaklı,
uzun şeritler halinde soyulur. Yazın yeşil iğne yapraklar
açık yeşil renkli, 20 mm uzunluğunda, sonbaharda
kısa sürgünlerdeki iğne yapraklar dökülür. Sonbahar
renklenmesi sarıdan kırmızı kahverengiye doğru olur.
Erkek çiçek kurulları 5-10 cm uzunluğunda kedicik
şeklindedir. Dişi çiçekler ise 5-6 mm uzunluğunda,
sarımsı yeşil renkte, sürgünlerin uç kısmında yer alır.
Mayıs ayında çiçeklenir. Kozalaklar yumurta şeklinde
veya yuvarlak 2-2.5 cm uzunluğundadır. Güneşli
ve az güneşli yerlerde yetişir. Nemli besin maddesi
bakımından zengin asidik veya alkalin topraklarda iyi
gelişir. Orta derecede kuru, kumlu topraklar üzerinde
de yetişir. Donlara karşı oldukça dayanıklıdır. Farklı
toprak şartlarına ve kent iklimine kolayca uyum sağlar.
İyi bir humus yapıcıdır. Su taşkınlarına da dayanıklıdır.
53
Avrupa Ladini
Pinaceae
Picea abies
Kuzey ve Orta Avrupa’da doğal olarak yetişir. Avrupa

ve Amerika’nın park ve bahçelerinde kültürü yapılan
birçok önemli kültivarı vardır. Boyu 40-50 m, tepe
tacı genişliği 6-8 m olan geniş ve piramidal formlu bir
ağaçtır. Gövde kabuğu genç yaşlarda açık kahverengi,
yaşlandığında koyu kahverengi bir renk alır, küçük
levhalar halinde çatlayıp dökülür. Dallar yatay uzanır,
aşağıya doğru yönelmiştir. Genç sürgünler açık
kahverengi çıplak veya çok az tüylüdür. Sürgünler
üzerinde iğne yapraklar 5-7 yıl kalır. Tomurcuklar
konik uçları sivri ve reçinesizdir. İğne yaprakları 15-25
mm uzunluğunda, sivri batıcı 4 köşeli ve her yanında
stoma çizgileri bulunur. Erkek çiçekler çilek renginde,
olgunlaştığında sarı bir renk alır. Dişi çiçekler tepenin uç
kısımlarında bulunur. İnce yatsı ve kenarları tam değil,
dişlidir. Olgun kozalakları 10-15 cm boyunda, 3-4 cm
genişliğinde pulları seyrek, kaba dişli, uca doğru dar
ve serttir. Kozalak pulları açık kahverengidir. Kanatlı
tohumları 1-1.5 cm uzunluğunda, koyu kahverengidir.
Kışları soğuk geçen karasal iklim bölgelerinde yetişen
bir orman ağacıdır. Güneşli ya da yarı gölge yerlerde ve
kuru nemli topraklarda iyi yetişir. Sıcaklık isteği az, nem
isteği yüksek yarı gölge ağacıdır. Kök sistemi çok sığdır
bu yüzden rüzgâra karşı dayanıksızdır. Kent içindeki
kirli havadan ve zehirli gazlardan çok çabuk etkilenir
ve zarar görür. Piramit ya da konik formu, çok farklı
tekstür ve renkleri dikkat çekicidir. Bu nedenle park ve
bahçelerde küçük gruplar halinde kullanılan dekoratif
bir ağaçtır. Budamaya çok yatkındır; çit tesisinde
yararlanılır. Nemli ve ıslak topraklarda, alkalin ve çok
fazla asidik topraklarda, taşlı kumlu topraklarda, soğuk
iklim bölgelerinde gayet iyi gelişim göstermektedir.

Balkan Ladini
Pinaceae
Picea omorika
Balkanlarda; Sırbistan’da çok sınırlı bir doğal yayılış

alanına sahiptir. Boyu 15-25 m, tepe tacı genişliği
2.5-4 m olan, dar piramidal ya da sütun formlu,
orta boylu bir ağaçtır. Picea omorika alt dallarının
aşağıya doğru sarkmasıyla pituresk bir görünüme
sahiptir. Açık alanlarda dalları yere değer. Her dem
yeşil iğne yaprakları 8-18 mm uzunluğunda ve
2 mm genişliğindedir. Beyaz stoma bandları ile
kaplıdır. Erkek çiçek kurulu kırmızımsı sarı renkli,
dişi çiçek kurulları dik durumlu, erguvani kırmızı
renklidir. Kozalaklar, uzun yumurta biçiminde 3-6 cm
uzunluğunda, 1 cm genişliğindedir. Genç yaşlarda
mor kahverengi, daha sonra parlak kahverengi bir
renk alır. Çok sayıda çiçek kurulu bulunur. Bu durum
genç bitkilerde dahi söz konusudur. Çok sığ bir kök
sistemine sahiptir, ancak Picea abies’e göre biraz daha
derindir. Güneşli, nem oranı yüksek yerleri tercih eder.
Her türlü toprak şartlarında gelişimi mümkündür.
Kuru, kireçli ve kayalık yerlerde orta derecede gelişim
gösterir. Sıkışmış ve su ile doygun hale gelmiş yerlerde
dayanıksızdır. Picea omorika derin ve iyi drenajlı
topraklarda en iyi gelişimini gösterir. Donlara karşı
çok dayanıklıdır. Hastalık ve zararlılardan etkilenmez.
Magnezyum eksikliğinden dolayı, bazen sorunlar
ortaya çıkabilir. Fakat, magnezyum gübresi verilirse,
gelişimini normal olarak sürdürebilir. Kent içi yetişme
ortamlarına adapte olmuştur. Picea abies’e göre
gölgeden daha çok etkilenir. Köklerinin sığ olması
nedeniyle, soliter olarak kullanılması çok uygun
değildir.
55
Doğu Ladini
Pinaceae
Picea orientalis
Kafkasya’da ve ülkemizin kuzey kısımlarında 600-

2100 m yüksekliklerde doğal olarak yetişir. Pinus
silvestris, Abies nordmanniana ve Fagus orientalis
ile toplumlar oluşturur. Boyu 40-60 m, tepe tacı
genişliği 6-8 m’dir. Gövde kabuğu koyu kahverengi,
oldukça ince ve pulludur. Her dem yeşil iğne yaprakları uygun toprak şartlarında kuvvetli yan kökler ya da
çok belirgin koyu yeşil ve deri gibi parlak, 6-8 mm derine inebilen ana kök sistemi oluşturabilir. Toprak
uzunluğunda, Picea cinsinin en kısa yapraklara sahip şartlarına karşı çok toleranslıdır. Özel bir toprak isteği
olan türüdür. Kozalakları silindirik yumurta şeklinde yoktur. Nemli besin maddesi bakımından zengin asidik
5-11 cm uzunluğundadır. Olgunlaşmadan önce mor, ve alkali topraklarda iyi yetişir. Park ve geniş alanlarda
olgunlaştıktan sonra kahverengidir. Güneşli ve yarı yapılan peyzaj düzenlemelerinde grup halinde ya da
gölge yerlerde iyi yetişir. Kök sistemi çok sığdır. Ancak, soliter olarak kullanılır.

Mavi Ladin
Pinaceae
Picea pungens ‘Glauca’
Kuzey Amerika ve Kayalık dağlarında 2000-3300 m

yükseltilerde, genellikle nemli, bazen ıslak çakıllı
ve balçıklı topraklarda görülür. Boyu 30-40 m, tepe
tacı genişliği ise 6-8 m olan asimetrik piramidal
formlu, orta boylu bir ağaçtır. Bir noktadan çıkan,
yatay uzanan oldukça kalın dalları vardır. Kabukları
gri kahverengi ile koyu kahverengi arasında değişen
bir renkte, derin çatlaklı ve pullar halindedir. Her
dem yeşil yaprakları radyal dizilmiştir, serttir.
2-3 cm uzunluğunda, yukarıya doğru yönelmiş,
batıcı, mavimsi yeşil, çok ender olarak hepsi yeşil
olabilir. Kozalaklar, uzun silindirik biçimde 6-10 cm
uzunluğunda, açık kahverengidir. Güneşli yerlerde
yetişir. Toprak isteği az, her türlü toprak şartlarına
uyum gösterir. Kuru, orta derecede nemli, asidik
ve alkali topraklarda iyi gelişir. Donlara karşı çok
dayanıklıdır. Geç don tehlikelerinde tolerans gösterir.
Diğer ladin türlerine göre, kuraklığa daha çok
dayanıklıdır. Hava kirliliğine tolerans gösterir. Kent
Picea pungens ‘Hoopsii’
içinde sıcak, kuru atmosferik şartlardan etkilenmez.
Boyu 12-15 m, tepe tacı genişliği 2-3 m olan, geniş,
yatay, uçlarda hafif yukarı dönük dallarıyla çok düzgün
konik formu vardır. Uzun, sert, sivri birbirlerine çok Picea pungens ‘Glauca’
yakın, parlak çelik mavisi iğneler; ilkbaharda, güneş Boyu 3-4.5 m, tepe tacı genişliği 12-15 m’dir. En yaygın
gördüklerinde, gümüşi parıltılar yayarlar. Uzun ve olarak kullanılan bodur ibrelidir. Yoğun, küre biçimli ve
silindirik, 6-10 cm boyunda, sarkık, özellikle bitkinin hafif koniktir. Nemli ve gevşek toprakları tercih ederse
üst bölümünde oluşan açık kahverengi kozalakları de, her tür toprağa uyum sağlar. Gümüşi mavi yaprakları
vardır. Çok kireçli ve kuru olmadığı sürece, her toprağa vardır. Aşırı sıcaklara ve kuraklığa toleranslıdır. Hava
uyum sağlar. Kullanıldığı yerler; kırlarda, binaların kirliliğine karşı dayanıklıdır.
önlerinde izole şekilde; parklarda üçlü guruplar
halinde çok etkili olurlar.
57
Halep Çamı
Pinaceae
Pinus halepensis
Akdeniz bölgelerinin doğal ağaç türlerinden biridir.

Doğal yayılışının önemli bir kısmı Batı Akdeniz
sahilleridir. 1700 m’ye kadar ormanlar oluşturur.
Ülkemizde Kadirli, Milas, Urla, Çeşme ve Selçuk
civarında lokal yayılış alanları vardır. Boyu 10-
15 m, tepe tacı genişliği 6-8 m’dir. Eğri gövdede
yaşlandığında dağınık tepe çatısı oluşturan önemli bir
orman ağacıdır. Gövde kabuğu başlangıçta düzgün
kırmızı kahverengi ile grimsi kahverengi bir renktedir.
Yaşlanınca açık gri bir renk alır ve çatlar kabuklar pullar
haline dönüşür. Sürgünler çok ince, sarı ya da yeşil
daha sonra gri renklidir. Tomurcuklar küçük, silindirik
ve reçinesizdir. İğne yaprakları ikili, bazen üçlü, açık
yeşil renkte 6-15 cm uzunluğunda, kenarları ince
dişli, sürgünlerin ucunda püsküller halinde yer alır.
Kozalakları 8-12 cm uzunluğunda, dar konik biçimli,
kalın ve uzun saplı, kıvrık ve sarkık, açık tuğla kırmızısı
ya da sarı renklidir.
Tek tek ya da birkaçı bir arada bulunur.

Tohumları oval biçimde siyah renklidir. Sıcak ve ılıman
iklim bölgelerinin ağacıdır. Donlara duyarlı, kuraklığa
dayanıklı, toprak isteği az, her türlü toprak şartlarında
gayet iyi gelişir. Plastik görünümü nedeniyle, park
ve bahçelerde soliter olarak kullanılır. Kumulların
bitkilendirilmesinde önemli bir rol alır.

Dağ Çamı
Pinaceae
Pinus mugo
Orta ve Güney Avrupa’nın dağlık kesimlerinde doğal

olarak yetişir. Boyu 4.5-6 m, tepe tacı genişliği 4-5 m’dir.
Çok gövdeli, genellikle yerde sürünen, yanlara doğru
yayılan yukarıya doğru yönelmiş ve tekrar aşağıya
doğru sarkan dalları ile boylu bir çalı ya da geniş tepe
çatılı bir ağaç formundadır. Gövde kabuğunun rengi,
gri kahverengi ile koyu kahverengi arasında değişir.
İnce tekstürlü pullar hallindedir. Her dem yeşil iğne yaprakları ikili olarak bulunur ve orak biçimindedir. İğne
yaprakları sürgünün ucuna doğru kıvrılmıştır ve çok az da sarmal oluşturmuştur. 3-4 cm uzunluğunda koyu yeşil
renklidir. Erkek çiçek kurulları fıçı şeklinde sarı renktedir. Yeşil çiçek kurulları ise uzun sürgünlerin uç kısımlarında
pembemsi kırmızı renktedir. Haziran temmuz aylarında çiçek açar. Kozalaklar yumurta biçiminde ya da konik 2-6 cm
uzunluğunda, 1.5-4 cm genişliğinde sarı kahverengi ile koyu kahverengi arasında değişen bir renktedir. Kök sistemi
oldukça sığ yanlara doğru uzanan bir kök sistemi şeklindedir. Yoğun bir şekilde dallanmıştır. Güneşli ve az gölgeli
yerlerde iyi gelişir. Toprak şartları bakımından çok toleranslıdır. Orta derecede kuru veya nemli her türlü toprak
üzerinde yetişebilir; asit ve alkalin toprak ayrımı yapmaz. Donlara karşı çok dayanıklı bir bitkidir. Dağların yüksek
kesimlerindeki turbalıklarda ve deniz kıyılarında gayet iyi bir şekilde gelişir. Kar baskısına karşı dayanıklıdır. Döküntü
konilerinin bulunduğu yamaçlarda yanlara doğru yayılan bir kök sistemi oluşturur. Endüstri bölgelerinde ve kent
içende hava kirliliğine, gölgeli yetişme ortamına ve rüzgâra karşı direnç gösterir.
59
Karaçam
Pinaceae belirgin şekilde koyu yeşil ve serttir, batıcıdır ve 8-12
Pinus nigra cm uzunluğundadır. Kozalakları 5-9 cm uzunluğunda,
hemen hemen simetrik, açık kahverengi tohumları
dökülmüş, kozalaklar bahar ayında düşer. Ana kökler
Avrupa ve ülkemizde doğal olarak yetişen birçok alt
oldukça kalın, güçlü ve derine doğru gider. Güneşli
türü bulunmaktadır. Ülkemizdeki alt türü Pinus nigra
yerlerde iyi gelişir. Bütün toprak türlerinde gayet
subsp. pallasiana’dir. Boyu 20-30 m, tepe tacı genişliği
iyi gelişir. Kuru ve nemli, iyi drenajlı, besin maddesi
8-10 m’dir. Genç yaşlarda geniş konik şamdan formlu
bakımından fakir asidik ve aşırı alkalin topraklarda
simetrik dallanma gösterir ve olgunlaştığında pitoreks
dahi, gayet iyi gelişim gösterir. Kuru ve sıcak gelişme
bir görünüm kazanır. Yaşlandığında dallar yanlara
ortamlarına da kolayca uyum sağlar. Donlara karşı son
doğru uzar, şemsiye şeklinde düzleşmiş bir tepe tacı
derece dayanıklıdır. Rüzgâra dayanıklılığı da çok iyidir.
ortaya çıkar; hızlı büyüyen bir türdür. Gövde kabuğu
Orta derecede tuza karşı toleranslıdır. Yaz kuraklığına
derin ve kaba bir şekilde çatlamıştır. Gri siyah kabuk
ve sıcaklığa ise alışılmışın dışında dayanıklıdır.
pulları olgunluk çağında oldukça dekoratiftir. Her
Atmosferik kirliliğe dayanıklılık gösterir. Kent içi iklim
dem yeşil iğne yaprakları ikili olarak bulunur. Çok
şartlarına toleranslıdır.

Sahil Çamı
Pinaceae Tohumları kanatlıdır. Her dem yeşil olan iğne
Pinus pinaster yaprakları 10-20 cm uzunluğunda, parlak yeşil renkli,
sivri uçlu ve batıcıdır. İğne yaprakları dibinden birbirine
bağlayan kın uzun ve koyu renklidir. Genç yaşlarda
Batı Akdeniz ülkelerinde doğal olarak yetişir. Boyu
dalları yere kadar uzanır. Daha sonra düzgün bir gövde
20-25 m, tepe tacı genişliği 4-10 m’dir. Yuvarlak formlu
çoğunlukla da düzensiz tepe tacı geliştirir. Uzun parlak
bir ağaçtır. Gövde kabuğu gri kırmızı kahverengi ve
yeşil iğne yaprakları ve kozalaklarıyla dikkat çeker.
genç yaşlardan itibaren çatlaklıdır. İleri yaşlarda kabuk
kalınlaşır, çatlaklar derinleşir.
61
Fıstık Çamı
Pinaceae
Pinus pinea
Akdeniz’i çevreleyen ülkelerde doğal olarak yetişir.

Ülkemizde Ege ve Akdeniz bölgeleri dışında Karadeniz
bölgesinde de lokal yayılış gösterir. Boyu 25 m,
tepe tacı genişliği 10-15 m’dir. Gençlikte top formlu
daha sonraları tepe tacı çok geniş yayılmış hafif
kubbemsidir. Yatay ve yukarıya uzanan dalları şemsiye
şeklindeki tepe çatısı ile diğer çam türlerinden
kolaylıkla ayırt edilir. Gövdesi düzgün, kırmızımtırak
gri renkli, kalın olan kabuğu düzensiz derin çatlaklıdır.
Sürgünleri önceleri koyu yeşil, sonraları sarımsı
kahverengidir. Tomurcuklar 6-12 mm uzunluğunda,
oval, uçları sivri ve reçinesizdir. Tomurcuk pullarının
uçları geriye doğru kıvrılmıştır. İğne yapraklar
parlak yeşil renkte kenarları dişlidir. 10-15 cm
uzunluğunda 2’li kalın kenarları ince dişli sert ve
hafifçe dönük fakat batıcı değildir. Ağaç üzerinde
3 yıl kadar kalır. Kozalakları 8-12 cm uzunluğunda
yumurtamsı, olgunlaşmadan önce yeşil, daha sonra
parlak kırmızımsı kahverengidir. 50-100 tohum
taşıyan kozalaklar 2-3 yılda olgunlaşır ve tohumlar
dağılır. Tohumları 15-20 mm uzunluğunda, 5-8 mm
genişliğinde kalın kabuklu çok küçük kanatlı tohumun
iç kısmı (çam fıstığı) yenir. Sıcak ve kurak Akdeniz
ikliminin tipik ağacıdır. Güneşli yerleri sever; çok az da
olsa gölgeye dayanıklıdır. Rüzgâra ve kirece tolerans
gösterir. Donlara karşı duyarlıdır. Toprak isteği azdır;
güçlü kazık kök oluşturur ve hızlı gelişir. Çevre ve
peyzaj düzenlemeleri için önemlidir. İyi bir gölge
ağacıdır. Kumulların stabilizasyonunda önemli rol
oynar. Yol ağacı olarak ya da soliter olarak kullanılır.

Sarıçam
Pinaceae
Pinus sylvestris
Avrupa ve Doğu Asya’da doğal olarak yetişir. Çam

türleri içinde en geniş doğal yayılış alanına sahip
olandır. Orta Avrupa’da tepelik arazilerden Alpler'e
kadar yayılış gösterir. Ülkemizde Sarıkamış, Ardahan,
Posof yörelerinde çoğunlukla saf ormanlar kurar,
bu yörelerde 2000 ve üstü rakımlara çıkabilir. Ayrıca
Batı ve Orta Anadolu’da doğal olarak yayılır. Boyu
10-30 m, tepe tacı genişliği 7-10 m’dir. Genç bitkilerin
açık alanlarda eşit boy ve tepe tacı genişliğine sahip
olduğu gözlenir. Genç yaşlarda seyrek dallı konik,
yaşlandığında tek taraflı geniş şemsiye şeklindeki
tepe çatısı ve düz uzun gövdesi ile dikkat çeker. Tepe
çatısının üst dallarında ve gövdede kabuk kahverengi
kırmızı renktedir. İnce levhalar halinde pul pul dökülür.
Bu özellik Pinus sylvestris özgüdür. Yaşlı gövdeler
kahverengi kırmızı ile siyah arasında değişen bir renge, Yetişme ortamı ve su isteği bakımından oldukça
çatlaklı ve pullu bir kabuğa sahiptir. Her dem yeşil iğne kanaatkârdır. En fakir kumlu topraklar üzerinde bile
yapraklar kın içinde ikili olarak bulunur; genellikle yetişir; kuru, nemli, asidik, alkali her türlü toprak
çok az dönmüştür. 4-7 cm uzunluğunda mavi yeşil şartlarında iyi gelişir, fakat en iyi gelişimini derin
veya gri yeşil renktedir. Yumurtamsı konik formlu nemli asidik topraklarda gösterir. Donlara karşı
olan kozalaklar 2.5-7 cm uzunluğunda, 2-3.5 cm alışılmışın dışında dayanıklıdır. Erken ve geç donlardan
genişliğinde gri kahverengidir. Taban suyu seviyesinin da etkilenmez. Sıcak, kurak, rüzgârlı yerlerde kent
yüksek olduğu killi topraklar üzerinde veya turba ve içinde gayet iyi gelişir. Yollara atılan tuzlardan ve hava
taşlı topraklar üzerinde sığ bir kök sistemi oluşturur. kirliliğinden olumsuz etkilenir. Pitoreks görünümü
Toprak özellikleri farklı ise kazık kök görülür. Güneşli nedeni ile park ve bahçelerde tek başına ya da gruplar
yerlerde yetişir. Çok iyi toprak şartlarına sahip yerlerde halinde kullanılır. Serbest geliştiğinde, yerlere kadar
de gölgeye dayanır. uzanan bir dallanma yapar ve çok güzel bir habitus
oluşturur. Rüzgâr alan yerler ve endüstri bölgeleri için
uygundur.
63
Ağlayan Çam /
Himalaya Çamı
Pinaceae
Pinus wallichiana
Himalayalar’da doğal olarak yetişir. Boyu 15-30 m,

tepe tacı genişliği 8-15 m’dir. Seyrek dallı geçirgen
konik bir tepe tacına sahiptir. İğne yaprakları 20 cm
uzunluğunda gümüşi mavi renkte sarkık vaziyettedir.
Bu nedenle çok dekoratiftir. Genç dallarda lacivertimsi
rengi ve çiçekli olması gövdesinin koyu renkli olması
nedeniyle kabuk çok dikkat çekicidir. Açık kahve
silindirik kozalaklar 25 cm uzunluğundadır. Her tür
toprakta yetişebilir. Ancak güzelliğini nemli, gevşek,
baskısı az olan topraklarda ortaya çıkarır. Çok kuru
iklimler için uygun değildir. Odunu dayanıksız
olduğu için kuvvetli rüzgârlara karşı korunaklı yerlere
dikilmelidir.

Amerikan Bataklık Servisi
Cupressaceae
Taxodium distichum
Kuzey Amerika’ da New Jersey’den Kentucky’e uzanan

ve Missouri, Arkansas ve Oklahoma’yı kapsayan bölge
ile güneyde Florida ve Teksas‘da, özellikle Mississipi
nehri bataklıklarında ve Meksika’da doğal olarak
yetişir. Boyu 30-40 m, tepe tacı genişliği 10-12 m’dir.
Genellikle konik, yaşlanınca geniş dağınık formlu bir
ağaçtır. Gövde dolgun, kabuğu ince, kırmızı ile gri
kahverengi arasında değişen bir renkte, uzunlamasına
çatlaklı, dallar yatay, aşağıya doğru yönelmiştir. Taze
uzun sürgünleri kahverengi ile kırmızı kahverengi
arasında, tüysüz, üzeri çok az duman renginde bir
tabaka ile kaplıdır. Yazın yeşil yalancı tüysü yaprakları
sapsız ya da kısa saplı, yaprakçıkları 5-20 mm
uzunluğunda, 1-2 mm genişliğinde, açık yeşil; kısa
sürgünleri 5-10 cm uzunluğunda; sonbaharda kırmızı
kahverengi bir renk alır. 1 yılda olgunlaşan kozalakları
2-3 cm uzunluğunda, yuvarlak ya da oval biçimli ve
sapsızdır. Ilıman iklimlerde; bol güneşli ya da yarı
gölge yerlerde, nemli ıslak topraklarda ve bataklıklarda
yetişir; kil ya da killi balçık topraklarda iyi gelişirler.
Kışa ve kent iklimine dayanır, ama gençlikte donlara
duyarlıdır, ışık isteği fazladır. Su basar sahalarda, ıslak
topraklarda, su kıyılarında soliter ya da küçük gruplar
halinde kullanılır. Kış döneminde çıplak görünüşleriyle
de ilginç ve dekoratiftir.
65
Adi Porsuk
Taxaceae
Taxus baccata
Avrupa, Ön Asya, Kafkasya, Kuzey İran, Kuzeybatı Afrika

ve Madeira’da doğal olarak yetişir. Ülkemizde Karadeniz
ve Marmara bölgesinde, Batı Anadolu’da, Akdeniz
bölgesinin kıyı kesiminde ve Amanos Dağları’nda küçük
gruplar halinde yayılış gösterir. Boyu 12-20 m, tepe
tacı genişliği 10-15 m’dir. Gençliğinde geniş piramidal,
yaşlandığında yuvarlak formlu, çok gövdeli bir ağaçtır.
Gövdeler genellikle birbirlerine yapışık vaziyettedir.
Gövde kabuğu kırmızı kahverengi, yaşlandığında gri
kahverengi ve ince levhalar halindedir. Dallar yukarıya
yönelmiş ya da yatay, oldukça sık, odunu reçinesizdir.
Genç sürgünleri yeşil, tomurcukları 3-4 mm, tomurcuk
pulları yumurta biçiminde yuvarlak, sıkı bir şekilde
birbirine yapışıktır. İğne yaprakları yassı, 1.5-3.5 cm
uzunluğunda, 2-2.5 mm genişliğinde mızrak şeklinde,
uç kısmı sivri, üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü açık
veya gri yeşil renkli, dik duran dallarda ışınsal (radiyal),
yatay dallarda iki sıra halinde tarak gibi dizilmiş ve
tırpan gibi kıvrıktır. Çiçekleri iki evciklidir. Tohumun diş
kısmı Arillus adı verilen kırmızı renkli, etli bir yapıyla
çevrelenmiştir. Tohum, kabuk, sürgünler ve yaprakları
zehirlidir. Tohum 6-7 mm uzunluğunda, 3.5 mm
genişliğinde elips şeklinde sivri, yassı veya üç köşelidir.
Taxus baccata ‘Fastigiata’
İrlanda’da elde edilmiştir. Boyu 5-7 m, genişliği 2-3 m
Ilıman iklim bölgelerinde besince zengin, taze ve serin,
olan, sütun formlu bir varyetedir. Koyu yeşil ibrelerle
kireçli balçık ve kil topraklarında iyi gelişir. Gölgeye çok
kaplıdır. Dekoratif, kırmızı Arilluslu meyveleri vardır.
dayanıklıdır. Kent iklimine, rüzgâra ve donlara dirençlidir.
Kütük sürgünü verir. Budama için çok uygundur. Park ve
bahçelerde grup ve kümeler içinde ya da soliter olarak
kullanılır. Canlı çit tesisinde, bir plastik obje için fon
oluşturmada, en önemli süs bitkilerinden biridir.

Batı Mazısı
Cupressaceae
Thuja occidentalis
Kuzeydoğu Amerika ve Kanada’da soğuk, serin

yerlerde, bataklık, nehir ve göl kıyılarında boreal
ormanlarda doğal olarak yetişir. Boyu 15-20 m, tepe
tacı genişliği 3-4 (-6) m olan sık ve çatallı bir dallanma
gösteren, piramidal formlu bir ağaçtır. Gövde ve
dalların kabuğu ince, boyuna çatlaklı, lifli, kahverengi
veya kırmızı kahverengi; dallar kısa, dağınık, aşağıya
doğru sarkar, uç kısımları yukarıya yönelmiştir. Genç
sürgünlerin üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü açık yeşil, kışın
bronz kahverengidir. Pul yapraklar 1-4 mm boyunda,
1-2 mm eninde, ucu sivri, üst ve alt yüzü mat sarımsı
yeşil, yassı sürgünlerde çapraz karşılıklı dizilmiş,
sırtlarında yuvarlak çıkıntılı yağ bezeleri vardır. 1
yılda olgunlaşan, oval biçimli ve 1 cm büyüklüğünde
8-10 pullu kozalakları sürgünlerinin ucunda yer alır,
üreyimli olan bir pul altında 2 yassı ve küçük kanatlı
tohum bulunur. Ilıman iklimlerde; bol güneşli, yarı
gölge yerlerde kuru nemli topraklarda yetişir. Soğuk
yerlerde, derin ve gevşek balçık topraklar üzerinde iyi
gelişir. Hava kirliliğine dayanıklı değildir. Çit ve yeşil
perde tesisi için uygundur. Park ve bahçelerde küçük
gruplar ya da soliter olarak kullanılır, budamaya çok
elverişlidir. Park ve bahçelerde kullanılan çok sayıda
kültivarı vardır.
67
Boylu Mazı
Cupressaceae
Thuja plicata
Amerika ve Kanada’da genellikle nemli yerlerde karışık iğne yapraklı ormanlarda doğal olarak yetişir. Boyu 12-15
m, tepe tacı genişliği 4-6 m olan piramidal bir tepe çatısına sahip orta boylu bir ağaçtır. Gövde kırmızı kahverengi
veya gri kahverengi, dar şeritler halinde boyuna çatlaklı, lifli; gövdeden yatay olarak çıkan, aşağıya sarkan dalların
uçları yukarı yönelmiştir. Sürgünleri çok uzun ve birbirine paralel; pul yaprakları sürgünlere karşılıklı olarak
dizilmiş, yaprakların üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü mavimsi yeşil ve beyazımsı stoma lekeli, pul yaprakları
aromatiktir. Erkek çiçek kozalakları uzun yumurta biçiminde, 12 mm uzunluğunda; yazın yeşil, kışın kahverengiye
döner. Kozalaklar bir yılda olgunlaşır. Dişi çiçek kozalakları 10-12 puldan oluşur. Olgun kozalakların pulları deri gibi
sert, 3 çifti üreyimli; her pulun altında 2-3 adet kanatlı ve reçineli tohum bulunur. Serin deniz ikliminde yetişir;
derin ve serin humuslu topraklarda ve yüksek hava nemi olan yerlerde iyi yetişir, toprak bakımından kanaatkârdır;
hızlı büyür, gençlikte donlara ve kuraklığa oldukça duyarlıdır. Güneşli ve yarı gölgeli yerlerde yetişir. Dekoratif bir
türdür, park ve bahçelerde soliter kullanılır. Park ve bahçelerde süs bitkisi olarak kullanılan birçok kültivarı vardır.
Kanada Tsugası
Pinaceae Amerika ve Kanada’da derin vadilerde ve yamaçlarda
Tsuga canadensis doğal olarak yetişir. Boyu 15-20 m, tepe tacı genişliği
6-8 (12) m’ olan geniş piramidal formlu orta boylu
bir ağaçtır. Gövde kabuğu koyu kahverengi, yaşlı
gövdelerde kalın ve derin çatlaklıdır. Sürgünleri ise
ince, sarı ile gri kahverengi arasında değişen renkte ve
tüylü; tomurcukları açık kahverengi, küçük, simetrik
oval, sivri; iğne yaprakları 18 mm uzunluğunda, 1,5
mm genişliğinde ucu yuvarlak, tarak gibi dizilmiş, üst
yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü beyaz stoma çizgili,
yeşil kenar bantları stoma çizgilerinden daha kalındır.
Kozalakları oval, 17-25 mm uzunluğunda, 12-18 mm
genişliğinde, oval, kısa saplı, sarkık, pulları deri gibi
sert, gri kahverengi, kenarları yuvarlak, hafif dişlidir;
1 yılda olgunlaşır. Denizsel iklime sahip yerlerde
nemli, derin ve serin balçık topraklarında iyi gelişir;
soğuğa ve gölgeye dayanır; kar baskısına, yangına
karşı duyarlıdır. Park ve bahçelerde soliter ya da küçük
gruplar halinde kullanılır.
69

Gümüşi Akasya / Mimoza

Fabaceae
Acacia dealbata
Avusturalya ve Tazmanya’da doğal olarak yetişir.

Boyu15-30 m, tepe çapı genişliği 6 m’dir. Yuvarlak ve
gevşek formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu düzgün, açık
gri renklidir. Dalları incedir. Yaprakları her dem yeşil,
bileşik tüysü, 25-30 çift yaprakçıktan oluşur; ince hafif
dokulu ve güzel görünümlüdür. Çiçekleri sarı renkli,
güzel kokulu, çiçek kurulları 7-12 cm uzunluğundadır.
Ocak - mart aylarında çiçeklenir, çiçekli dalları kesilerek
vazolarda kullanılır. Bol ışıklı, sıcak ve korunaklı, yeterli
derecede hava ve toprak nemine sahip olan yerlerde
iyi gelişir; donlara ve rüzgâra duyarlıdır; balçıklı kum
topraklarını sever, kirece dayanıklıdır. Akdeniz, Ege,
Marmara ve Karadeniz gibi ılıman ve sıcak, deniz
ikliminin hakim olduğu kıyı bölgelerinde, kuzeye
kapalı korunaklı yerlerde, park ve bahçelerde, büyük
gruplar halinde ya da çim alanları üzerinde soliter

Üç Dişli Akçaağaç
Sapindaceae Doğu Çin, Tayvan ve Japonya’nın dağlık kesimlerinde
Acer buergerianum doğal olarak yetişir. Doğal yetişme ortamında 15 m, Orta
Avrupa’da 8-10 (15) m boylanan, dalları yukarıya doğru
yönelmiş, kompakt, yuvarlak formlu boylu bir çalı veya
kısa boylu bir ağaçtır. Orta derecede hızlı bir büyüme
gösterir. Dalların kabukları tüysüz ve pürüzsüzdür. Yaşlı
ağaçların kabukları ise derin çatlaklı, dikdörtgen plakalar
halindedir. Yazın yeşil yaprakları 10 cm uzunluğunda,
4-8 cm genişliğinde, 3 loblu, uç kısımları sivri kenarları
çok az tırtıklı veya tamdır. Yaprağın üst yüzü koyu yeşil
alt yüzü mavi yeşildir, taze iken tüylüdür. Yaprak sapı 7
cm uzunluğundadır. Sonbaharda kan kırmızısı ile kırmızı
turuncu arasında değişen çok gösterişli bir renklenme
olur. Çiçekler sarı renklidir; geniş, tüylü çiçek kurulları
halinde bulunur. Mayıs ayında çiçeklenir. Kanatlı
meyveleri paraleldir; genellikle üst üste biner. Korunaklı,
az gölgeli ya da kısmen gölgeli olan yerlerde iyi yetişir.
Donlara karsı oldukça dayanıklıdır. Genel olarak güneş
ve rüzgârdan olumsuz etkilenir. Bu nedenle korunaklı
yerlere getirilmelidir. Yaprakları çok dikkat çekicidir; bu
özelliği nedenilyle Bonzai yetiştiricileri tarafından tercih
edilen bir türdür.
73
Ova Akçaağacı
Aceraceae
Acer campestre
Avrupa ve Batı Asya’da doğal olarak yetişir. Boyu 10-15

m, tepe çapı genişliği 6 m’dir. Yuvarlak formlu bir
ağaçtır. Gövde kabuğu kalın, düzensiz ve çatlaklıdır. Sık
dallanma yapar. Dal ve sürgünlerinde oluklu mantar
oluşumu görülür. Yaprakları 5-10 cm büyüklüğünde,
yeşil ve 3-5 lobludur. Sonbahar renklenmesi sarı ya da
kırmızımsı sarıdır. Sarı renkli olan çiçekleri etkisizdir.
Meyveleri kanatlıdır. Tohum kanatları 2-3 cm ve
180 derece açılıdır. Sıcak sever. Güneşli ve yarı gölge
yerlerde, kuru-taze, killi ve balçıklı topraklarda da
yetişir. Kirece dayanıklıdır. Rüzgârlı ve sisli yerlerde
yetişebilir. Çok hızlı gelişen, hava kirliliğine dayanıklı
çok değerli bir çit bitkisidir. Gölgede çok iyi yetişir.
Donlara karşı dayanıklıdır. Budama için çok uygundur.
Dallarının çok sık olması ve rüzgâra dayanıklılığı
nedeniyle rüzgâr perdeleri ve kuşlar için ideal bir türdür.

Beş Parmak Akçaağaç
Sapindaceae
Acer cappadocicum
Orta Asya, İran ve Kafkasya’da doğal olarak yetişir.

Boyu 12-15 m, tepe tacı genişliği 5-7 m olan, geniş ve
sık dallı, kompakt görünümlü, oval formlu orta boylu
bir ağaçtır. Yazın yeşil yaprakları 5-7 lobludur. Taze
yaprakları parlak yeşil renkli, oldukça sık gri damarlıdır.
Sonbahar renklenmesi sarıdır. 8-14 cm uzunluğunda
sarı yeşil çiçekleri canlı yeşil renklenme takip eder.
Verimli ve nemli topraklarda iyi yetişir.
Acer cappadocicum ‘Aureum’ Acer cappadocicum ‘Rubrum’

Boyu 10-15 m, tepe tacı genişliği 6-10 m’dir. Sık dallı, Boyu 15 m olan, geniş yuvarlak tepe tacına sahip orta
geniş, yuvarlak, tepe çatılı ve orta büyüklükte bir boylu bir ağaçtır. Parlak kırmızı renkli sürgünleri, ikinci
kültivardır. Yıllık boy gelişimi 40 cm yanlara doğru yılda yeşil bir renk alır. Yapraklar yazın yeşil, karşılıklı,
gelişimi ise 35 cm’dir. Dallar pürüzsüz ve parlak yeşil 5 ile 7 loblu, 8-14 cm uzunluğundadır. Taze yapraklar
renklidir. İkinci yılda kırmızı portakal rengi, gri beyaz kan kırmızısı ile siyah kırmızı arasında değişen bir
uzunlamasına şeritler haline dönüşür. Yapraklar renktedir ancak daha sonra yeşile dönmektedir.
yazın yeşil, karşılıklı, 5 ile 7 lobludur. Loplar uzun ve Sonbahar aylarında fevkalade güzel altın sarısı renk
sivri uçlu, üçgen şeklinde, genellikle kuyruk şeklinde alır. Açık sarı renkli çiçek kurulları mayıs ve haziran
uzamıştır ve 8-10 cm genişliğindedir. Yaprak ayası aylarında oluşur. Kanatlı meyveleri yanlara doğru
dar başlangıçta sarı yeşil ile sarı arasında daha sonra açılmıştır ve 3-5 cm uzunluğundadır. Güneşli, kısmen
açık yeşile dönüşür. Sonbahar aylarında çok belirgin gölgeli yerlerde yetişir. Genel olarak her tür toprağa
bir şekilde altın sarısı bir renk alır. Donlara karşı çok kolaylıkla uyum sağlar. Hem kireçli hem de asidik
toleranslıdır. Büyümesi daha azdır. Çiçek meyve topraklarda gelişir fakat alkali ve iyi drenajlı, taban
yetişme ortamı ve toprak istekleri Acer cappadocicum suyu seviyesi çok az değişen yerlerde çok daha iyi bir
‘Rubrum’a benzer. gelişim gösterir. Donlara karşı toleranslıdır. Kent içinde
kullanılması çok uygun değildir. Eğer kullanılacaksa
sıcak, güneşli ve yarı gölgeli yerlere getirilmelidir.
75
Dişbudak Yapraklı Akçaağaç

Aceraceae
Acer negundo
Kuzey Amerika’da doğal olarak yetişir. Boyu 15-20 m, tepe tacı genişliği 6-8 m’dir. Yuvarlak formlu bir ağaçtır.
Gövde kabuğu grimsi bej renkli ve düzensiz çatlaklıdır. Sürgünleri açık yeşildir. Bileşik tüysü yaprakları
3-5 yaprakçıktan oluşur; 5-10 cm uzunluğundadır ve üst yüzü parlak yeşildir. Sonbaharda sarı renklenme
gösterir. Çiçekleri beyazımsı yeşil ve etkisizdir. Mart ve nisan aylarında çiçeklenir. Kanatlı meyveleri 3-4 cm
büyüklüğündedir. Gençlikte hızlı büyür. Güneşli ve yarı gölgeli, kuru nemli, taze balçık topraklar üzerinde iyi
yetişir. Sıcaklık isteği değişkendir. Su baskınlarına ve rüzgâra karşı dayanıksızdır. Kent içinde yol ağacı olarak, park
ve bahçelerde kitle ve grup halinde ya da soliter olarak kullanılır.
Japon Akçaağacı
Aceraceae Japonya ve Kore’de doğal olarak yetişir. Boyu 10 m,
Acer palmatum tepe tacı genişliği 8 m’dir. Yatay dallanmış, şemsiye
şeklinde, pituresk görünümlü bir forma sahiptir. Kabuk
açık kahverengi ve pürüzsüzdür. Dalları ve sürgünleri
ince, aşağıya doğru sarkar. Kış tomurcukları morumsu
sarıdır. Yapraklar 10 cm genişliğinde ve 5-7 lobludur.
Lobların kenarları testere dişli, ucu sivri ve yaprak
tabanı yürek şeklindedir. Sonbaharda kırmızı bir
renklenme gösterir. Çiçek kurulu 10-20 erguvani renkli
çiçekten oluşur ve yarı sarkıktır. Kanatlı meyveleri 1-2
cm uzunluğundadır. Eylül ve aralık ayları arasında
olgunlaşır. Güneşli, yarı gölgeli, rüzgâra kapalı,
geç donların görülmediği, hava neminin yüksek
olduğu yerlerde; nemli, çok az asidik kumlu humuslu
topraklarda iyi gelişir. Dikimi hafif yükseltilmiş
düzlüğe yapılmalı, güneş alan yerlerde kök bölgesi
malçlanmalıdır. Küçük bahçelerde, soliter ya da kap
içinde kullanılır.
Kültivarlari:
‘Atropurpureum’ çeşidinin yaprakları 5-7 loblu,
erguvani koyu kırmızı, sonbaharda daha parlak olan
kırmızı bir renklenme gösterir. ‘Dissectum’ çeşidinin
yaprakları çok ince parçalara ayrılmıştır, yazın sarımsı-
yeşil renkli, sonbaharda çok güzel sarı bir renk alır.
‘Dissectum Atropurpureum’ çeşidinin yaprakları
erguvani kestane renkli, sonbaharda kan kırmızısı bir
renk alır. Genellikle kısa boyludur.
77
Çınar Yapraklı Akçaağaç

Aceraceae
Acer platanoides
Avrupa, Kafkaslar ve ülkemizde (Trakya, Marmara,

Ege ve Karadeniz) doğal olarak yetişir. Boyu 20-30
m’dir. Yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu
uzunlamasına çatlaklıdır. Sürgünleri parlak kahve
renkli ve tüysüzdür. Yaprakları 5 sivri loblu, 10-18 arazinin yeşillendirmesinde, rüzgâr perdelerinde ya
cm büyüklüğündedir ve çınar yapraklarını andırır. da bahçelerde soliter olarak kullanılır. Ayrıca iyi bir arı
Sonbaharda açık sarı ya da kırmızı renklenme gösterir. konukçusudur. Kültür çeşitleri daha dekoratiftir.
Yaprakları yeşilimsi sarı renkte, salkım formlu ve Acer platanoides ‘Globosum’ Boyu 5-6 m, tepe tacı
etkisizdir. Meyveleri kanatlı, 4-5 cm uzunluğundadır. genişliği 3 m’dir. Yaprakları 10-16 cm uzunluğunda ve
Sıcak-serin iklimlerde, kuru-taze derin topraklarda 5 loblu, taze yeşil renkli, sonbaharda da açık sarıdır.
iyi yetişir fakat fakir ve ağır killi topraklara da uyum Güneşli yerlerde, kuru-taze topraklarda yetişir. Ekstrem
sağlar. Güneşli, yarı gölge yerlerde yetişir. Yayvan kök kent iklimine dayanıklıdır. Küçük tepe tacı nedeniyle,
yapar. Kontinental iklime dayanıklıdır. İyi bir park dar sokak ve yol ağacı olarak ya da küçük bahçelerde
ve alle ağacıdır. Ağaç grupları oluşturmada, çıplak soliter olarak kullanılır.

Kırmızı Çınar Yapraklı
Akçağaç
Aceraceae 1946 yılından beri fidanlıklarda kültivar olarak
Acer platanoides ‘Crimson King’ üretilmektedir. Boyu 6-10 m, tepe tacı genişliği 3-4
m olan sık dallı, yuvarlak ve sütun formlu, yaprak
döken kısa boyu bir ağaçtır. Yaprakları 10-15 cm
uzunluğunda, 5-7 loblu, yapraklanma sırasında
koyu kırmızımsı kahverengi, daha sonra yazın bile
yoğunluğunu kaybetmeyen koyu kırmızı renklidir.
İlkbaharda yapraklar oluşmaya başladığında, dik
salkımlarda toplanan çiçekler, sarı taç yaprakları ile
stamenler ve canlı kırmızı çanak yaprakları ile sepaller
arasındaki kontrast oldukça değişik ve ilgi çekicidir.
Ayrık kanatlı meyveleri kahverengidir. Ekim ayında
olgunlaşır.Turba ve bataklıklar dışında her tür toprakta
yetişir. Kent içi yetişme ortamı şartlarına, donlara
ve hava kirliliğine karşı dayanıklıdır. Çevrelenmiş,
kuşatılmış alanlar ile kent içi yolların kenarlarında
kullanılması uygun olan bir kültivardır.
79
Kraliyet Kırmızısı
Çınar Yapraklı Akçaağaç
Aceraceae
Acer platanoides ‘Royal Red’
Amerika Birleşik Devletleri Oregon’daki (Pasific Coast

Nurseries) fidanlıklarında 1963 yılında geliştirilmiş bir
kültivardır. Boyu 15-20 m, tepe tacı genişliği 6-10 m
olan, seyrek dallı, konik ya da geniş yuvarlak formlu,
tepe sürgünü çok dikkat çekici, kısa boylu bir ağaçtır.
Yazın yeşil yaprakları karşılıklı, 5-7 lobludur. 18 cm
uzunluğunda, taze iken canlı kan kırmızısı renginde,
daha sonra deri gibi parlak, erguvani siyah ile
kırmızı arasında değişen bir renge sahiptir. Sonbahar
renklenmesi kırmızıdır. Çiçek kurulları dik durumlu,
saplıdır. Yapraklanmadan önce çiçeklenir. Parlak ve
koyu kırmızı stigma ve sepaller ile sarı renkli petal
ve stamentler dikkat çekici bir kontrast oluşturur.
Meyveleri, kök sistemleri, yetişme ortamı ve toprak
istekleri bakımından ana türe benzemektedir. Turba
ve bataklıklar dışında her tür toprakta yetişir. Kent
içinde hava kirliliğine dayanıklıdır. Güneşli ve yarı
gölgeli yerlerde, taze kumlu, balçıklı, çok az asidik
veya alkali, humus tabakası ile kaplı topraklarda çok iyi
gelişir. Küçük bahçeler ve yol ağaçlandırması için çok
uygundur.

Dağ Akçaağacı / Yalancı Çınar
Yapraklı Akçaağaç
Aceraceae
Acer pseudoplatanus
Avrupa ve Batı Asya’nın dağlık kesimlerinde doğal

olarak yetişir. Ülkemizde ise doğal yayılışı çok sınırlıdır.
Boyu 25-30 m, tepe tacı genişliği 15-20 m’dir. Yuvarlak,
formlu boylu bir ağaçtır. Gövde kabuğu incedir ve
pullar halinde soyulur. Sürgünler zeytini yeşil, kış
tomurcukları ise yeşil renktedir. Yapraklar karşılıklı,
8-18 cm genişliğinde ve 5 lobludur. Çınar yaprağını
andırır. Üst yüzü koyu-yeşil, alt yüzü grimsi tüylüdür.
Sonbaharda sarı ya da kahverengimsi sarı bir renk alır.
Çiçekleri sarımsı-yeşil, 12 cm uzunluğunda, aşağıya
doğru sarkan çiçek kurulları mayıs ve haziran aylarında
oluşur. Arılar için önemli bir besin kaynağıdır. Kanatlı
meyveleri kırmızımsı renktedir. Kanatları arasında
dar bir açı vardır. Ilıman ve serin iklimlerde (dağlık
bölgelerde), güneşli ve yarı gölgeli yerlerde, kuru-taze,
derin balçıklı topraklar üzerinde iyi yetişir. Nem sever.
İyi bir park ve yol ağacıdır. Grup kompozisyonlarında,
soliter ve kitle ağacı olarak kullanılır. Çok dekoratif
kültür çeşitleri de önemlidir.
81
Şeker Akçaağacı
Aceraceae
Acer saccharum
Kuzey Amerika’nın doğusunda ve Kanada’da doğal

olarak yetişir. Boyu 15-20 m, tepe tacı genişliği 8-10
m’dir. Kalın dallı ve yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövde
kabuğu gri renkli ve çatlaklıdır. Dal ve sürgünleri gri
veya yeşilimsi kahverengidir. Yazın yeşil yaprakları
8-15 cm büyüklüğünde ve 3-5 lobludur. Yaprak sapı
uzun, yapraklar ince, üst yüzü mat yeşil, alt yüzü
berrak yeşil ve tüysüzdür. Sonbaharda altın sarısı veya
portakal kırmızısı bir renk alır. Çiçekler yeşilimsi sarı
renklidir. Çiçek kurulu 3-7 cm, şemsiye şeklinde, tüylü,
ince uzun saplıdır. Çanak yapraklar çan biçimindedir.
Nisan ayında yapraklanmadan önce çiçeklenir.
Kanatlı meyveleri 4 cm, tüysüz, uca doğru geniş,
birbirine paraleldir. Meyve sapı 2-4 cm boyundadır.
Güneşli ve gölgeli yerlerde, geçirgen ve çok az asidik
olan topraklarda gayet iyi gelişir. Dona dayanıklıdır.
Budamaya iyi tolerans gösterir. Sonbahar renklenmesi
dikkat çekici olduğundan geniş alanlarda soliter ya da
grup olarak kullanıldığında çok etkileyicidir.

Kırmızı Çiçekli Atkestanesi
Hippocastanaceae
Aesculus carnea
Kuzey Amerika’nın doğusunda doğal olarak yetişir.

Boyu 15-20 m, tepe tacı genişliği 8-12 m’dir. Yuvarlak
formludur. Yaprakları sürgüne karşılıklı dizilmiş, ışınsal
loplu yaprakları 8-15 cm uzunluğunda, kenarları
dişli 5 yaprakçıktan oluşmuştur. Yaprakların üst yüzü
koyu yeşil, hafif parlak ve düzdür. Sonbaharda sarımsı
kahverengi bir renk alır. Çiçekleri açık kırmızı, başak
formlu çiçek kurulu 10-20 cm uzunluğundadır. Mayıs
ayında çiçeklenir. Meyveleri top gibi yuvarlak ve
3-4 cm çapındadır. Sıcak, güneşli ve gölge yerlerde,
derin ve taze topraklarda iyi yetişir. Kent iklimine ve
kısa süreli kuraklığa dayanıklıdır. Dekoratif olması
nedeniyle çok değerli bir park ve yol ağacıdır. Koyu
gölge verir. Hava kirliliğine karşı toleranslı olduğundan
kent içinde ve endüstri bölgelerinde de kullanılabilir.
83
At Kestanesi
Hippocastanaceae
Aesculus hippocastanum
Balkan yarımadasında doğal olarak yetişir. saplıdır. İçinde parlak koyu kahverengi kabuklu 1-2
Boyu 20-25 m, tepe tacı genişliği 15-20 m’dir. tohum (kestane) bulunur. Ilıman iklim bölgelerinde,
Yuvarlak formlu, kalın dallı ve kaba dokulu bir sıcak, güneşli ve yarı gölge yerlerde; normal, derin,
ağaçtır. Gövde kabuğu kırmızımsı kahverengi ve taze ve yarı nemli balçıklı topraklarda iyi yetişir. Derine
çatlaklıdır. Tomurcukları çok iri, kırmızı kahverengidir. kök salar. İyi bir toprak tutucudur. Taşlık, kayalık
Yaprakları karşılıklı, ışınsal olarak dizilmiş ve 25 yerlerde bile iyi gelişir. Çok iyi bir park ve yol ağacıdır.
cm uzunluğundadır, 5-7 yaprakçıktan oluşmuştur. Koyu gölge oluşturur. Soliter olarak kullanıldığında
Yaprakların üst yüzü koyu yeşildir. Sonbaharda canlı simetrik formuyla çok etkileyicidir. Sıkılaşmış
berrak sarı ile kahverengi arasında bir renk alır. topraklarda iyi gelişim gösteremez. Erimiş tuzlardan
Çiçekleri beyaz, sarı ve kırmızı noktalar şeklinde da olumsuz etkilenir. Arılar için önemli bir besin
lekelidir. Başak formlu çiçek kurulu 20-30 cm kaynağıdır. Çok iyi bir kitle, park, gölgeleme ve alle
uzunluğundadır. Mayıs ayında çiçeklenir. Meyveleri ağacıdır. Kaba dokusu nedeniyle kapalı mekânlardan
3-4 cm çapında, üzeri etli, parçalı, kalın, dikenli ve kısa uzaklarda kullanılmalıdır.

Beyaz Çiçekli At Kestanesi
Hippocastanaceae
Aesculus hippocastanum ‘Baumannii’
Fransa’da geliştirilmiş olan bir kültivardır. Boyu 20-30 m,

tepe tacı genişliği 12-15 m’dir. Ana türe çok benzeyen
fakat onun kadar büyük olmayan bir kültivardır. Boylu
kubbe şeklinde simetrik bir tepe çatısına sahiptir.
10-25 cm uzunluğundaki bileşik palmat yapraklar 5-7
yaprakçıklıdır. Koyu yeşil renkli yaprakların sonbahar
renklenmesi ise parlak canlı kahverengi arasında
değişir. Saf beyaz ve çoğunlukla katmerli steril çiçeklere
sahiptir. Çiçeklenme dönemi ana türden daha uzundur.
Çok ender olarak meyve oluşturur. Kök ve yetişme
ortamı özellikleri, toprak istekleri bakımından ana türe
benzer. Çok ender olarak meyve oluşturduğundan yol
ağaçlandırması için çok uygundur.
85
Gülibrişim
Fabaceae Asya’nın tropikal bölgelerinde ve İran’da doğal olarak yetişir.
Albizzia julibrissin İnce ve hafif dokulu bir ağaçtır. Boyu 10-12 m, tepe tacı
genişliği 6 m’dir. Yayvan ve dağınık formlu bir ağaçtır. Hızlı
büyür. Gövde kabukları tanelidir. Çift katlı tüysü bileşik
yaprakları 40-60 yaprakçıktan oluşur. Haziran ve temmuz
aylarında açan çiçekleri açık pembe renkli ve güzel kokuludur.
Baklaları 10-20 cm uzunluğunda ve tanelidir. Sıcak ve ılıman
iklimlerde yetişir. Güneşli yerleri, taze, serin ve derin toprakları
sever, ağır topraklarda da yetişebilir. Donlara ve rüzgâra karşı
duyarlıdır. Ön bahçelerde, bina yakınlarında, parklarda soliter
ya da küçük gruplar halinde kullanılır. Rüzgârdan korunaklı
yerlere getirilmelidir.

Adi Kızılağaç
Betulaceae
Alnus glutinosa
Avrupa ve Asya’da doğal olarak yetişir. Boyu 15-20

(25) m, tepe tacı genişliği 10-12 (14) m’dir. Oval
formlu seyrek dallanma gösteren pituresk formlu bir
ağaçtır. Gövde ve sürgünler yeşil kahverengi, taze
sürgünler yapışkan, kabuk daha sonra koyu yeşil ve
uzunlamasına çatlaklıdır. Yaprakları çok sıralı sarmal
dizilmiş, ters oval biçimli, 4-10 cm uzunluğunda, 3-7
cm genişliğinde, yapışkan, üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü
açık yeşil ve kenarları hafif dişlidir. Sonbaharda ya da
kışın görünen kozalakçıkları 1-2 cm büyüklüğündedir.
Sıcak ve serin iklimlerde, güneşli ve yarı gölge
yerlerde, minerallerce zengin, taze ıslak ve hafif asidik
topraklarda, azotça zengin sularda ve turbalıklarda
yetişir. Toprak ıslaklığına 1-2 ay dayanır. Köklerindeki
yumrular yardımıyla, havanın azotunu tutarak kuru
ve fakir topraklarda da yetişebilir. 20 m’ye kadar
yayılan zengin kökleriyle toprak içindeki besinlere de
ulaşabilir. Kent iklimine ve rüzgâra dayanıklıdır. Rüzgâr
koruyucu olarak ya da maden ocaklarından çıkarılan
mineral toprak yığınlarının ağaçlandırılmasında,
akıcı yamaçların tutulmasında, erozyon kontrolünde
kullanılır. İyi bir toprak ıslah ağacıdır. Gruplar halinde
ya da soliter kullanılır.
87
Ak Huş
Betulaceae
Betula alba
Avrupa ve Asya’da, ülkemizde Kuzeydoğu ve Doğu

Anadolu’da doğal olarak yetişir. Boyu 20-30 m, tepe
tacı genişliği 6 m olan, yuvarlak formlu bir ağaçtır.
Gövde kabuğu beyaz ve ince, enine bantlar halindedir.
Dalları ve sürgünleri incedir. Yaşlandıkça aşağı sarkar.
Taze sürgünleri yapışkandır, kuruduğunda siğil gibi
görünür. Yaprakları 3-7 cm uzunluğunda, 2.5-4 cm
genişliğinde, üçgenimsi, sivri uçlu ve kenarları çift
dişlidir. Üst yüzü canlı, berrak yeşil, alt yüzü açık
yeşildir. Sonbaharda koyu sarı renklenme gösterir.
Yaprak saplı 2-3 cm uzunluğundadır ve hava esintisiyle
titrer. Erkek çiçek kurulları (kedicikleri) 8-10 cm; dişi
çiçekler 2-4 cm uzunluğunda, 1 cm çapında, önce dik,
sonra sarkık, başta yeşil, olgunlaşınca kahverengidir.
Tohumları kanatlıdır. Haziran ve ağustos ayları
arasında olgunlaşır. Çimlenme yeteneğini 6 ay, en
fazla 1 yıl içinde kaybeder. Serin ve ılıman iklimlerin
ağacıdır. Bol güneşli - yarı gölge yerlerde, kuru kumlu
topraklar üzerinde ve ıslak topraklarda (turbalıklarda)
yetişir. Genç yaşlarda yavaş, sonra hızlı büyür. Kütük
sürgünü verir. Ağır topraklarda yetişebilir, kent iklimine
dayanır. İyi bir park ve yol ağacıdır. Çim alanlar
üzerinde soliter olarak kullanılır.

Sarkık Dallı Huş
Betulaceae
Betula pendula ‘Youngii’
İngiltere’de aşıyla üretilmiş bir kültivarıdır. Formu aşılama yerine göre değişmektedir. Ayak kısmından aşılanırsa,
fidanlıkta herekle desteklenen gövde 6-7 m boya ulaşır. Dallar gövdenin üstünden yere kadar uzanarak gövdeyi
adeta sarar. Tepe desteksiz kaldığı noktada yere doğru eğilir ve sarkar. Bitki baştan aşılanırsa, kıvrık uçlarla yay
şeklinde çakışan dallarla toprağa doğru, neredeyse değecek şekilde düzensiz bir taç oluşturur. 4-6 m tepe tacı
genişliği, 5-8 m boylanma yapar. Gövde kabuğu, ilk 2-3 yılda gri kahverengidir. İncecik şeritler halinde ayrılır, sonar
alçıtaşı gibi beyazlaşır.
89
Japon Kağıt Dutu / Çin Dutu

Moraceae
Broussonetia papyrifera
Çin ve Japonya’da doğal olarak yetişir. Doğal yetişme

ortamında boyu 15 m’dir. Orta Avrupa’da ise 4-5 m’dir.
Çok gövdeli çalı, bazen geniş oval biçimli seyrek dallı,
tepe tacı yaşlandığında pitoresk bir görünüm arz
eden kısa boylu bir ağaçdır. Gövde kabuğu gri yeşil ile
zeytini yeşil arasında değişen bir renktedir. Sürgünleri
tüylüdür. Dallar biraz dik ve iç içe geçmiştir. Beyaz
bir özü vardır. Yaprakları yazın yeşil, almaçlı dizilmiş,
değişik biçim ve büyüklükte, geniş yumurta biçiminde,
tam ya da 2-3 lopludur ve incir yaprağına benzer.7-20
cm uzunluğundaki yaprakların üst yüzü zümrüt yeşili
kaba tüylü, alt yüzü yumuşak tüylüdür. Yaprak sapı
3-10 cm uzunluğundadır. İki evciklidir. Erkek çiçek
kurulları yeşil renkli, aşağıya doğru sarkan başak
şeklindedir. Mayıs ayında çiçeklenir. Meyveler top
şeklinde 2 cm çapındadır. Turuncu kırmızı ile kırmızı
arasında değişen renktedir. Çok hoş olmayan bir tadı
vardır. Orta Avrupa’da ender olarak olgunlaşır. Yanlara
doğru yayılan etsi kök sistemine sahiptir. Güneşli, az
gölgeli, sıcak, az korunaklı yerlerde ve Orta Avrupa’da
üzüm bağlarının yetiştiği bölgelerde gayet iyi
gelişmektedir. Orta derecede kuru ya da nemli, çok az
miktarda asidik veya kalkerli ve iyi drenajlı topraklarda
gayet iyi gelişir. Donlara karşı hassastır. Sıcak yerleri
sever. Yaprak ve meyveleri, akraba olduğu incir ve
dut meyvelerine benzer. Çok sert geçen kışlardan
ve donlardan zarar görebilir fakat tekrar gelişimini
sürdürür. Park ve bahçelerde soliter olarak kullanılır.

Adi Gürgen
Betulaceae
Carpinus betulus
Avrupa’dan İran’a kadar olan bölgede, ülkemizde

güney bölgelerin dışında doğal olarak yetişir. Boyu
20-25 m, tepe tacı genişliği 7-12 m’dir. Yuvarlak
formlu bir ağaçtır. Tomurcukları sivri, iki sıralı ve
almaçlıdır. Yapraklar almaçlı, oval veya uzunlamasına
elips şeklindedir. 7-14 cm uzunluğunda ve 3-6 cm
genişliğindedir. Sivri uçlu, kenarları ince, çift testere
dişlidir. Üst yüzü canlı yeşil mat, alt yüzü açık yeşildir.
Sonbaharda altın sarısı bir renk alır. Bir evciklidir.
Sarı renkli erkek kedicikleri 4-7 cm, yeşil renkli dişi
kedicikleri 3 cm uzunluğundadır. Çiçekleri dikkat
çekmez. Tozlaşma rüzgârla olur. Kanat biçiminde olan
meyve örtüsü (brahte) üç lobludur. Orta lob uzundur.
Tohum bu lobların ortasında bulunur. Meyve demeti
salkım şeklinde ve dekoratif görünümlüdür. Ilıman
iklimlerde, bol güneşli-gölge yerlerde kuru-nemli ya
da ıslak, kireçli, ağır balçık ve killi topraklar üzerinde
yetişir. En iyi gelişimi derin ve taze topraklarda
gösterir. Mikoriza oluşturur. Yarı gölge ağacıdır,
gölgede iyi yetişir. Sıcağa ve yaz kuraklığına da oldukça
dayanıklıdır fakat çok sıcak yerlere ve güneye bakan
yamaçlara getirilmemelidir. Kent iklimine, donlara ve
fazla suya dayanır. Rüzgârlı yerlere de uyum gösterir.
En önemli çit bitkilerinden biridir. Budamalara
dayanıklıdır. Bol miktarda sürgün verir. Geniş çim
alanlarında tek başına soliter olarak kullanıldığında
çok etkileyicidir. Düzenlenmiş bahçe ve peyzajlarda
daha çok budanarak şekil verilmiş ağaç ve çalı
formunda görülmektedir. Kuşları barındırır ya da kuş
konukçusudur.
91
Doğu Gürgeni
Betulaceae
Carpinus orientalis
Ülkemizde, daha çok Akdeniz bölgesinde yetişir. Çok az miktarda Karadeniz bölgesinde de yayılış gösterir. Boyu
5-6 m’dir. Yuvarlak bir tepe çatısı oluşturur. İyi sürgün verir. Yaprakları 3-5 cm uzunluğunda, 2-3 cm genişliğinde,
üstü parlak koyu yeşildir. Tohumların oturduğu brahteler daha küçük (3-6 cm), oval, kenarları düzensiz dişli, orta
kanat çok farklı değildir. Tohumu küçüktür. Deniz ikliminin hakim olduğu yerlerde, kuru ve yarı nemli, kumlu-
balçık topraklar üzerinde yetişir. Kireçli topraklara da dayanır. İyi bir çit bitkisidir. Grup tesislerinde, rüzgâr perdesi
oluşturmada kullanılır.

Anadolu Kestanesi
Fagaceae
Castanea sativa
Kuzey Avrupa ve Batı Asya’da, ülkemizde Karadeniz

ve Marmara orman bölgelerinde doğal olarak yetişir.
formlu, kaba dallı ve boylu bir ağaçtır. Genç dalları
zeytin yeşili, daha sonra kırmızımsı kahverengidir.
Sürgünleri koyu esmer renkli ve tüylüdür. Yaprakları
8-20 cm uzunluğunda, 3-6 cm genişliğinde, mızrak
biçiminde ve kenarları sivri kaba dişlidir. Üst yüzü
parlak koyu yeşil, alt yüzü açık yeşildir, sonbaharda sarı
veya kahverengi olur. Haziran ve temmuz aylarında
açan yeşilimsi beyaz erkek çiçekleri (kedicikleri) (10-20
cm) ve dik durumludur. Meyveleri saran kupula, ince
batıcı sık dikenlerle kaplıdır. Meyveler ekim ayında
olgunlaşır. Sıcak iklimlerde, kuru, derin, verimli ve
kireçli topraklarda yetişir. En iyi gelişimi mineral
bakımından zengin, gevşek humuslu topraklarda
gösterir. Sürgün verme yeteneği yüksektir. Orta Avrupa
park ve peyzajlarının, yazın yeşil kışın yaprağını döken
en güzel, en etkileyici ağaçlarından biridir. Gruplar
halinde ya da soliter olarak kullanılır. İyi bir kitle
ağacıdır. 1000 yıl kadar yaşar.
93
Katalpa
Bignoniaceae
Catalpa bignonioides
Kuzey Amerika’da doğal olarak yetişir. Boyu 12-15

m, tepe tacı genişliği 6-10 m’dir. Yuvarlak formlu bir
ağaçtır. Gövde kabuğu derin çatlaklı ve esmer renklidir.
Yazın yeşil yaprakları karşılıklı, daha çok üçlü sarmal
dizilişli, yürek biçiminde, 10-20 cm uzunluğunda,
düz kenarlı ve uzun saplıdır. Üst yüzü canlı berrak
yeşil, alt yüzü tüylüdür. Sonbaharda açık sarı bir renk
alır. Çiçekler çan şeklinde, 4-5 cm çapında, beyaz
renkli ve sarı şeritlidir. Taban kısmı erguvani lekeli ve
çok dekoratiftir. Dik durumlu çiçek kurulu 15-20 cm
uzunluğundadır. Haziran ve temmuz aylarında çiçek
açar. Uzun, sarkık formlu, fasulye biçimli, kapsülleri
35 cm boyunda ve 6-8 mm kalınlığındadır. Tohumlar
yassı, çift tarafı tüy demetlidir ve çok fazla sayıdadır.
Ilıman ya da sıcak iklimlerde yetişir. Yetişme ortamı
isteği bakımından kanaatkârdır fakat özellikle besin
maddesi bakımından zengin topraklarda, rüzgârdan
korunmuş güneşli ve yarı gölgeli yerlerde iyi gelişir.
Kuru topraklara, kent iklimine ve hava kirliliğine
oldukça dayanıklıdır. Kısa gövdeli, geniş tepe çatılı,
geç yapraklanan bir park ve yol ağacıdır. Çiçek açtığı
dönemlerde gezinti yerlerinde çok etkileyicidir. Çim
alanlarında, bina önlerinde soliter olarak kullanılır.

Çin Katalpası
Bignoniaceae
Catalpa bungei
Kuzey Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 10 m, tepe

tacı genişliği 5-8 m’dir. Geniş yumurta formundadır.
Yaprağın üst yüzü mat yeşil ve çıplak, alt yüzü gri
yeşil çok az tüylüdür. 15 cm uzunluğundadır. Çiçekleri
kurullar halinde, açık pembe ile beyaz arasında
değişen renkte, iç kısımlarında erguvani kırmızı lekeler
bulunur. Haziran ve temmuz aylarında çiçek açar. Çok
bol çiçekli değildir. Gövde kabuğu oldukça ince, açık
gri ile kahverengi arasında değişen bir renktedir ve
uzunlamasına çatlaklıdır. Meyveleri fasülyeyi andırır,
yemek için uygun değildir. Kökü oldukça kalın ve
etsi, yürek kök sistemi geliştirir. Kanaatkâr bir türdür
fakat besin maddesi bakımından zengin geçirgen
toprakları tercih eder. Rüzgârdan korunaklı güneşli ve
yarı gölgeli yerlerde yetişir. Catalpa bungei (geniş tepe
taçlı trompet ağacı) bahçe ve parklarımızda çok ender
olarak görülen bir çeşittir. Görsel özelliklerinden dolayı
soliter kullanılmaya çok elverişlidir.
95
Adi Çitlenbik
Ulmaceae
Celtis australis
Güney Avrupa, Kuzey Afrika ve Türkiye’de doğal olarak

Yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu gri renkli ve
düzgündür. Yazın yeşil yaprakların dizilişi almaçlı, 5-12
cm uzunluğunda, elips şeklinde, yaprak tabanı yürek
biçiminde, sivri uçlu, derimsi, kenarları keskin testere
dişli, üst yüzü koyu yeşil ve pürüzlü, alt yüzü gri yeşil
ve yumuşak tüylüdür. Mayıs-haziranda açan çiçekleri
etkisizdir; dikkat çekmez. Meyveleri, 9-12 mm çapında,
yuvarlak, uzun saplı; önce turuncu, sonra siyaha yakın
koyu erguvani renklidir. Ilıman iklim bölgelerinde;
güneşli ve yarı gölgeli yerlerde; kuru ve humuslu
topraklar ile ağır balçık ya da taşlı mineral topraklarda
yetişir; özellikle besin maddesi bakımından zengin
gevşek topraklarda çok iyi gelişir; kuraklığa ve kent
iklimine dayanıklıdır. Park ve bahçelerde kitle veya grup
halinde ya da soliter olarak kullanılır. Kent içinde çok
değerli bir yol ağacıdır. İngiltere’de XVI. Yüzyıldan beri bu
amaçlarla kullanılmaktadır. Ülkemizde cami ve türbelerle
mezarlıklarda yetişmiş ve yetiştirilmiş çok sayıda kalın
gövdeli ve geniş tepe çatılı örnekleri bulunmaktadır.
Çin Erguvanı
Fabaceae
Cercis chinensis
Çin’de doğal olarak yetişir. Doğal yetişme ortamında

boyu 15 m’dir. Çalı formunda gelişen çeşitleri ise
sadece 4.5-7.5 m’dir. Dekoratif amaçlı kullanılmak
üzere yetiştirildiğinde çalı formundadır. Dallanma,
gövdesinin alt kısmında başlar ve vazo şeklinde bir
görünüm arz eder. Gövde kabuğu açık gri kahverengi,
genç iken pürüzsüz daha sonra çok fazla derin olmayan
çatlaklar görülür. Dal ve sürgünleri oldukça ince
zikzaklı gri kahverengi daha açık renkte lentisellere
sahip yaprak tomurcukları küçük fakat yuvarlak ve
çiçek tomurcukları kümeler şeklinde yaslı sürgün
ve dalların üzerinde toplanmış vaziyette görülür.
Yaprakları yazın yeşil almaçlı dizilmiş, sade yürek
şeklinde veya yuvarlak, 4-7 cm uzunluğunda ve
genişliğindedir. Kalın mum gibi yaprak sapları her
iki uçta da şişmiş vaziyettedir. Yaprağın üst yüzü
koyu yeşildir. Çiçekler çok gösterişli koyu pembe
veya erguvaniye yakın renkte, bezelye şeklinde, 1
cm uzunluğunda, çok sayıda ve kümeler halindedir.
Çiçeklenme erken ilkbaharda yapraklanmadan çok
önce olur. Meyve yassı kuru bakla şeklindedir. 5-10 cm
uzunluğunda, çok sayıda ve koyu kahverengidir. Yarım
cm uzunluğunda tohum içerir. Yaz sonunda meyve
olgunlaştığında bakla kahverengi bir renk alır ve kurur.
Kireçli toprakları sever fakat hafif asidik topraklarda
da yaşar.
97
Erguvan
Fabaceae
Cercis siliquastrum
Güney Avrupa, Akdeniz kıyıları ve Türkiye’de doğal Bu görünümü ile çok dekoratiftir. Ağustos ayından
olarak yetişir. Boyu 10 m, Orta Avrupa’da ise sadece itibaren 12 cm uzunluğunda, yassı, kahverengi baklaları
6-8 m’dir. Yuvarlak tepe çatısına sahip bir ağaç ya olgunlaşır. Kış aylarında bitki üzerinde kalır. Bol güneş
da boylu çalıdır. Kabuk ince levhalar halinde, zeytini alan veya yarı gölge ve korunaklı sıcak yerlerde, kuru ve
kahverengi ya da kahverengimsi siyahtır. Genç taze topraklar üzerinde, hatta kireçli, balçık topraklarda
sürgünleri kırmızımsı kahverengidir. Yazın yeşil yetişir. Kent iklimine dayanıklıdır. Genç bitkiler donlara
yapraklar deri gibi parlak, almaçlı dizilmiş, daire karşı özellikle çok hassastır. Uzun süren, sıcak ve kurak
şeklinde ve 10-13 cm uzunluğundadır. Yaprak tabanı hava şartlarından etkilenmez. Hemen hemen hiçbir
geniş yürek biçimindedir. Üst yüzü koyu mavimsi bulaşıcı enfeksiyona maruz kalmaz. Çok dekoratif olan
yeşil,alt yüzü açık yeşildir. Yaprak sapları ve damarları bu tür soliter ya da küçük gruplar halinde kullanılır.
kırmızı renklidir. Nisan ve mayıs aylarında açan purpur- Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü bölgeler dışında,
pembe (erguvani) renkli çiçekleri 2 cm uzunluğundadır. özellikle kuzey bölgelerimizde, sıcak ve korunaklı
Yapraklanmadan önce, gövdede ve kalın dallarda, 4-6’sı yerlerde gayet iyi yetişmektedir.
(6-10’u) bir arada açar, baharı müjdeler.

Akdeniz Bodur Palmiyesi
Arecaceae Güney Avrupa, İspanya, İtalya’nın güneyi, Sicilya,
Chamaerops humilis Sardunya ve Malta ile Kuzey Afrika kıyılarında Fas ve
Libya’da doğal olarak yetişir. Boyu 90-150cm, tepe tacı
genişliği 2-3m’dir. Yayvan formlu bir ağaçtır. Yaprakları
yelpaze biçimli ve 45 cm kadar genişliğinde, mavimsi
yeşil renkli ve çok dekoratiftir. Yaprak sapı uzun ve
dikenlidir. Mart-mayıs aylarında çiçeklenir. Meyve
1-4 cm uzunluğunda, yuvarlak veya yumurta şeklinde,
kırmızımsı kahverengidir, sonbaharda olgunlaşır.
Çoğunlukla sıcak yerlerde ve derin topraklar üzerinde
iyi yetişir; soğuğa dayanıklıdır, ancak çok soğuk
yerlerden ve uzun süreli donlardan kaçınır. Park ve
bahçelerde soliter ya da küçük gruplar veya canlı çit
olarak kullanılır, saksılarda da yetişir.
99
Türk Fındığı
Betulaceae
Corylus colurna
Doğu Avrupa, Batı Asya ve ülkemizde Karadeniz

bölgesinde doğal olarak yetişir. Boyu 20-25 (30)m,
tepe tacı genişliği 8-12 m’dir. Oval-piramidal simetrik
formlu bir ağaçtır. Gövde kabukları grimsi-beyazdır.
Dal ve sürgünler gri ya da açık sarımsı-gri renktedir.
Yaşlanınca mantarımsı bir yapıya sahip olur. Yazın
yeşil yapraklar geniş yumurta biçiminde, 8-12 cm
uzunluğunda, 6-8 cm genişliğinde, çift testere dişli, üst
yüzü koyu yeşil ve sığ lobludur. Sonbaharda altın sarısı
bir renk alır. Hava şartlarına bağlı olarak şubat-mart aylarında çiçek açar. Kedicikler sarı renkli ve dekoratif görünümlüdür.
Bu dönemde arılar için iyi bir besin kaynağı oluşturur. Meyve yuvarlak, dip tarafı sivridir. Meyveyi saran dış kabuklar, ince-
dar şeritler halinde ve saçaklıdır. Meyveler eylül-ekim aylarında olgunlaşır. Derin, kısmen balçıklı ve kalkerli toprakları,
güneşli ve yarı gölgeli yerleri tercih eder. Kent içinde hava kirliliğine, kış aylarında donlara karşı dayanıklıdır.Hastalıklardan
ve böceklerden etkilenmez. Park ve yol ağacı olarak kullanılır. Özellikle soliter olarak çok değerlidir.
Lambert Fındığı
Betulaceae
Corylus maxima
Doğu Avrupa’da ve ülkemizde Karadeniz bölgesinde

doğal olarak yetişir. Boyu 8 -10 m, tepe tacı genişliği
4-6 m’dir. Yuvarlak formlu bir çalıdır. Yaprakları 8-10
cm uzunluğunda, 7-11 cm genişliğindedir ve Corylus
colurna’yı andırır. Yaprakların üst yüzü koyu-yeşil,
seyrek tüylü, alt yüzü yumuşak tüylüdür. Meyveleri
2-2.5 cm uzunluğunda, 1-1.5 cm genişliğindedir.
Uzunca silindirik biçimlidir, tek tek ya da 2-3’ü bir
arada bulunur. Meyveleri örten kupulalar, meyveden
uzundur ve uç kısmında daralır, meyveyi tamamen
örter. Nemli deniz ikliminin hüküm sürdüğü yerlerde,
nemli taze derin toprakları, özellikle de hafif kumlu-
balçık toprakları tercih eder. Yarı gölge ve ışıklı yerleri
sever. Kent iklimine ve gölgeye dayanır. Kısa boylu
bir ağaç ya da boylu bir çalı olarak kitle ve gruplara
karıştırılır. Park ve bahçelerde kullanılır.
Corylus maxima ‘Atropurpurea’ Sürgünleri açık
kırmızı, parlak daha sonra koyu kırmızıdır. Yazın yeşil
yaprakları 10 cm uzunluğunda, geniş-yuvarlak bordo-
kırmızı renklidir. 3-4 m boyunda, geniş-şemsiyemsi
bir tepe tacı oluşturur. Kedicikleri kırmızı, 6 cm uzun
ve dekoratiftir. Ana tür gibi yarı gölge ve ışıklı yerleri
sever. Kent iklimine ve gölgeye dayanır. Nemli-taze
derin, hafif kumlu-balçık toprakları tercih eder. Soliter
ya da gruplar halinde kullanılır.
101
Alıç
Rosaceae
Crataegus monogyna
Avrupa’dan Afrika’ya kadar doğal olarak yetişir. Boyu

4-8 m, tepe tacı genişliği 3 m’dir. Yuvarlak formlu bir
ağaçtır. Tek dikenli, 2-2.5 cm uzunluğunda sürgünlere
sahiptir. Yazın yeşil yaprakları 3-7 loblu, geniş-oval
biçimli ve 4-5 cm uzunluğundadır. Lobları derin ve
uçları küt, sivri, basit ya da çift dişlidir. Yaprakların üst
yüzü koyu, alt yüzü gri yeşil veya beyazımsı yeşil ve
tüylüdür. Yan yaprakları tamamen yuvarlaktır. Mayıs
ve haziran aylarında açan çiçekleri beyaz renkli, çiçek
kurulu şemsiye formludur. 12-18 çiçekten oluşur.
Küremsi meyveleri koyu kırmızı, sarı turuncu renkli,
parlak ve tek tohumludur. Sıcak ve kuru karasal
iklimlerde, güneşli ya da gölge yerlerde, normal ve
asidik balçık topraklar üzerinde iyi yetişir. Gölgeye,
kent iklimine dayanıklıdır. Öncü ve iyi bir çit bitkisidir.
Rüzgâr perdesi tesisinde, kum ve madeni toprakların
tespitinde, yamaçların, şevlerin ve refüjlerin
yeşillendirilmesinde, gruplar halinde ya da soliter
kullanılır. Plastik görünümlü ve dekoratiftir.
Doğu Akdikeni / Kırmızı Alıç
Rosaceae
Crataegus orientalis
Güneydoğu Avrupa ve Batı Asya’da doğal olarak yetişir.

Ülkemizde, Batı ve Güneydoğu bölgeleri dışında, doğal
yayılış gösterir. Boyu 4-5 m, tepe tacı genişliği 3-4
m’dir. Yayvan yuvarlak formlu kısa boylu bir ağaçtır.
Dalları dikenli ve sürgünleri tüylüdür. Yazın yeşil
yaprakları 4-5 cm uzunluğundadır. Uç kısmı 3 derin
loblu, alt ve üst yüzü gümüşi gri yeşil ve tüylüdür.
Çiçekleri 2 cm çapında ve beyaz renklidir. Çiçek
kurulu şemsiye şeklindedir. Haziran ayında çiçeklenir.
Meyveleri 1.5-2 cm çapında, turuncumsu kırmızı veya
kırmızı renkli ve tüylüdür, yenilebilir ancak mayhoş bir
tadı vardır. Karasal iklimin hakim olduğu bölgelerde,
sığ ve kuru balçık toprakları üzerinde yetişir. Işık
sever, dona, kuraklığa ve rüzgâra dayanıklıdır. Çiçek,
meyve ve yaprak özellikleri ve genel görünümü ile
dikkat çekicidir. Rüzgâr perdesi tesisinde,grup ve kitle
oluşturmada ya da soliter olarak kullanılır.
103
Büyük Dikenli Alıç

Rosaceae
Crataegus x lavallei ‘Carrierei’
Boyu 5-8 m, tepe tacı genişliği 3-7 m’dir. Asimetrik

büyüyen kısa boylu bir ağaçtır. Parlak yapraklara
sahiptir ve diğer ateş dikenlerine göre daha az
dikenleri vardır. Yapraklar yazın yeşil, çok sıralı
sarmal dizilmiş, sade, eliptik, oval formlu, 5-10 cm
uzunluğunda ve ince, uzun damarlıdır. Çiçekleri beyaz
krem renkli veya gridir ve ilkbahar aylarında oluşur.
Meyvesi yuvarlak, 1-2 cm büyüklüğünde, turuncu
kırmızı renkte ve kümeler halinde olup gösterişlidir.
Meyve ve yaprakları çöp problemine neden olmaz.
Tek gövdeden oluşur. Gövde üzerinde diken
bulunmaz. Dalları hafif yana sarkıktır. Budanması
gerekmez. Sonbahar sürgünlerinin yeşil renkli ve orta
kalınlıktadır. İlkbahar aylarına kadar bitki üzerlerinde
kalır. Sonbahar renklenmesi bronz kırmızıdır. Çok
dikkat çekici bir ağaçtır. Bütün yıl boyunca bu özelliğini
korur. Tretuvarlarda yollarda kullanılabilir. Bonzai
şeklinde de değerlendirilmesi mümkündür. Çim alanı
üzerinde de 3-4 m, 4-6 m ve 6 m veya daha geniş
olarak kullanılabilir. Güneşli yerlerde killi, kumlu,
balçıklı, alkali ve asidik drenajı iyi olan topraklarda
iyi gelişir. Kuraklığa oldukça dayanıklıdır. Tuz
serpintilerine karşı toleransı düşüktür. Orta Avrupa’da
kırsal kesimlerde çok yaygın olarak yol ağacı şeklinde
kullanılmaktadır. Bahar aylarında beyaz çiçekleri,
sonbahar renklenmesi ve çekici meyveleri ile bahçe
için fevkalade önemli bir çit bitkisidir. Yol boyunca
yapılacak bitkilendirmeler için kullanıldığında serbest
büyüyen bitkiler seçilmelidir.
Yalancı Palmiye /
Sago Palmiyesi
Cycadaceae
Cycas revoluta
Japonya’da Kyushu adasının güneyinde ve Ryukyu

adalarında doğal olarak yetişir. Boyu 1.50-5 m, tepe
tacı genişliği 1.80-3 m’dir. Gövde 20-25 cm çapında,
kümelenmiş yaprakların dökülmesiyle ortaya çıkar.
Dökülen yaprakların dip kısımlarının ortaya çıkardığı
desenler dikkat çekicidir. Yaşlı bireyler bazen dallanmış
gövdelere sahip olabilir. Yaprakları her dem yeşil, tüysü
ve 90-150 cm uzunluğundadır. Yaprakçıklar 7-8 cm
boyunda, koyu yeşil, mum gibi ve oldukça serttir. İki
evciklidir. Gerçek çiçek oluşturmaz. Erkek bireylerin
kozalakları sürgün uçlarından çıkar, çam kozalaklarına
benzer 60 cm kadar uzunluğundadır. Dişi bireylerde
başkalaşmış yapraklardan oluşan bronz renkli, oval,
2.5- 7.5 cm uzunluğunda, makrosporofilde turuncu-
kırmızı tohumlar iki ayda olgunlaşır. Sıcak bölgelerde
iyi gelişir. -7 °C’ye kadar yetişebilir. İyice geliştikten
sonra kuraklığa dayanıklıdır. Su ve nem isteği orta
derecede, drenajı iyi, besin maddesi bakımından

zengin topraklarda en iyi gelişimini gösterir. Palmiye
olarak adlandırılan Cycas revoluta gerçek palmiye
değildir. Yeryüzünün ilk tohumlu bitkilerinden olan
Cycad grubuna dahildir.
105
Kuş İğdesi
Elaeagnaceae
Elaeagnus angustifolia
Akdeniz kuşağından Orta Asya’ya ve Çin’e kadar doğal

olarak yetişir. Boyu 5-7 m, tepe tacı genişliği 3-6 m’dir.
Yuvarlak formlu bir ağaçtır. Sürgünleri gevrek ve sık
dikenlidir. Yaz yeşili yaprakları 4-8 cm uzunluğunda,
oval mızrak formlu, üst yüzü mat koyu yeşil, alt yüzü
gümüşi beyaz renklidir. Haziranda açan çiçekleri çan
şeklinde,1 cm genişliğinde, içleri sarı, dışları gümüşi
renkli ve kokuludur. Çiçek kurulları 1-3 çiçekten oluşur.
Meyveleri başlangıçta gümüşi, sonra koyu turuncu topraklarda da yetişebilir. Gri/gümüşi yaprakları ve
renkte, zeytin iriliğinde ve biçimindedir. Meyvelerin sarkık silueti ile plastik görünümlü ve çok dekoratiftir.
içi unlu ve tatlıdır ama bazılarınca sevilir, aşılı olanları Park ve bahçelerdeki kompozisyonlarda, keza kırsal
daha makbuldür. Bu nedenle Elaeagnus angustifolia kesimlerde kontrastlar elde etmede çok başarılı olur.
Kuş İğdesi adını alır. Daha çok kontinental iklimlerde; Yeşil ya da rüzgâr perdesi oluşturmada, kumulların
güneşli, sıcak ve kuru yerlerde (yamaçlarda); sığ-kuru, durdurulmasında ve erozyon kontrolünde (toprakların
çok fakir topraklarda yetişir. Kirece ve tuzlu topraklara, tutulmasında) küme ve gruplar halinde ya da soliter
kent iklimine, dayanır, hatta deniz suyu ile ıslanan kullanılır. Aynı zamanda çok iyi arı besleme ağacıdır.
Malta Eriği
Rosaceae Boyu ve genişliği 5-9 m’dir. Güneşli yerlerde büyümesi
Eriobotrya japonica halinde tepe tacı daha dardır. Yaprakları 15-30 cm
uzunluğunda, 5-10 cm genişliğinde deri gibi sert ve
dişlidir. Yaprakların üst yüzü parlak koyu yeşil renkli, alt
yüzü pas renginde tüylüdür. Taze dallar yumuşak tüylü,
küçük beyaz renkli çiçeklere sahiptir. Çiçek kurulları
sonbahar aylarında açar ve kokuludur fakat gösterişli
değildir. Meyveler 2.5-5 cm uzunluğunda, turuncu ile
sarı arasında değişen bir renktedir ve tatlı aromatiktir.
Tohumlar meyvenin ortasında yer alır. -7 °C’a kadar
dayanır. -12 °C’ta etkilenmediği görülmüştür fakat
meyveler bundan zarar görür. Belli bir yaşa eriştikten
sonra kuraklığa dayanıklılık gösterir. İyi drene edilmiş
topraklarda çok iyi gelişir fakat en iyi gelişimini nemli
topraklarda yapar. Budamaya dayanıklıdır. Meyve
elde edilmek isteniyorsa, ince dallar uzaklaştırılarak
bitkinin iç kısmına güneşin ulaşması sağlanmalıdır.
Böylece daha fazla meyve elde edilir. Çim alanlarda
veya avlularda, gölgeli ve güneşli yerlerde, kafesler
üzerinde espalye olarak yetiştirilebilir. Aynı zamanda
çok uzun süre saksı içinde yetiştirmek de mümkündür.
Yaprakları da iç mekân düzenlemesinde kullanılabilir.
107
Mavi Okaliptus
Myrtaceae
Eucalyptus globulus
Kuzeydoğu Avustralya’da su taşkınlarına maruz

yerlerde, ülkemizde ise Çukurova, Tarsus gibi sıcak
yörelerimizde yaygın olarak yetiştirilmektedir. Boyu
30-40 m, tepe tacı genişliği 15 m’dir. Çok hızlı büyüyen
bir ağaçtır. Bu nedenle ülkemizde özellikle bataklıkların
kurutulmasında çok iyi sonuçlar alınmıştır. Geniş
yuvarlak formlu bir ağaçtır. 2-3 m gövde çapı yapabilir.
Gövde kabuğu gri bej kahverengidir. Kabuk levhalar
halindedir, dökülür. Her dem yeşil yaprakları 15-20 cm
uzunluğunda, 1.5-3 cm genişliğinde, damarları 45°
açılıdır. Kapsülleri 2x2 cm, 4 köşeli, topaç şeklinde, 4-5
gözlü, sapsız ya da kısa saplıdır. Ocak ve şubat aylarında açan çiçekleri etkili değildir. Sapları 10-15 cm olan çiçek kurulları
oluşturur. Meyveleri kapsül şeklinde, 7-8 mm uzunluğunda, 4-6 mm genişliğinde ve 4 gözlüdür. Tohumları 1.0 mm çapında,
bariz köşelidir. Güneşli, sıcak, taban suyu yüksek, su baskınlarına maruz kalan, ıslak yerlerde ya da bataklıklarda, ağır
balçık ve hafif kumlu topraklar üzerinde iyi yetişir. Çok iyi sürgün verir. Çok hızlı büyür. Çok fazla su harcar. Akdeniz ve Ege
bölgelerimizde, sıcak ve ıslak, taban suyu yüksek yerlerde, parklarda gölge ağacı veya soliter olarak kullanılır.
Doğu Kayını
Fagaceae
Fagus orientalis
Güneydoğu Avrupa, Kuzey Kafkasya, Kuzey İran ve

ülkemizde Karadeniz kıyısı ve Marmara bölgesinde,
yazın yeşil, kışın yaprağını döken orman kuşağında
10 m’dir. Yuvarlak formlu bir ağaçtır, düzgün gövde
yapar. Yaprakları 6-12 cm uzunluğunda, 4-6 cm
genişliğinde, sivri uçlu, ters oval biçimli ve 7-10 çift
damarlıdır. Taze yaprakları açık yeşil renkli, kenarları
düz, alt yüzü ince tüylü, sapı 5-15 mm’dir. Kupula
2 cm büyüklüğündedir. Üstündeki çıkıntılar geniş
şeridimsidir. Deniz ikliminin hakim olduğu yerlerde;
taze, derin balçıklı topraklar üzerinde iyi yetişir. Güneş,
sıcak ve nem sever. Gölgeye de çok dayanır ancak uzun
süre siper altında kalırsa tepe çatısı yanlara doğru
yayılır. İyi bir park ağacıdır ancak yavaş büyür. Direkt
güneş ışığı altında, gövde kabuğu yanabilir. Grup ve
kitle oluşturma, alle tesisi için çok uygundur ya da
parklarda gölge ağacı veya soliter olarak kullanılır.
109
Avrupa Kayını
Fagaceae
Fagus sylvatica
Avrupa’dan Kafkaslar’a kadar doğal yayılış gösterir.

Ülkemizde de Istranca Dağları’nda doğal olarak yetişir.
formlu bir ağaçtır. Yazın yeşil yaprakları, almaçlı, 5-10
cm uzunluğunda, geniş eliptik oval formludur. Yaprak
kenarı hafif dalgalıdır. Taze genç yapraklar tüylü,
olgunlaştığında tüysüz, üst yüzü parlak koyu yeşil,
alt yüzü açık yeşildir. Sonbaharda canlı sarı ile kırmızı
kahverengi arasında değişen bir renk alır. Çiçekler tek
evciklidir, göze çarpmaz, fark edilmez. Hem çok güneşli
ve hem de gölge olan yerlerde, kuru taze topraklarda
iyi yetişir. Taze kireçli toprakları tercih eder fakat hafif
asitli ve besin maddesi bakımından fakir topraklarda
da yetişebilir. Gölgeye dayanıklı fakat geç donlara ve
aniden maruz kalması durumunda güneş ışınlarına
oldukça duyarlıdır. Kökler kazı işlerinden kaynaklanan
mekanik etkilere karşı oldukça hassastır. Boylu, iyi
gelişmiş fidanlar, dikildikleri yılın yaz aylarında bol bol
sulanmalıdır. Yuvarlak tepe çatısıyla oldukça estetiktir.
Park ve bahçelerde soliter kullanılır. Aynı zamanda çok
iyi bir kitle ve gölge ağacıdır. Küçük bahçeler için Fagus
sylvatica çit ve topiary bitkisi olarak kullanılabilir.
Fagus sylvatica ‘Atropurpurea’ Boyu 15-20 m, genişliği
8-10 m’dir. Genç yaşta konik formda gelişirken, yetişkin
formu yuvarlaktır. Yapraklar ilkbaharda yoğun kırmızı,
sonbaharda yeşil ve kırmızıdır. Meyveleri kırmızımsı
kahverengidir.
Amerikan Dişbudağı
Oleaceae
Fraxinus americana
Kuzey Amerika’nın doğusunda doğal olarak yetişir.

Boyu, doğal yetişme ortamlarında 35-40 m, tepe tacı
genişliği 15-20 m’dir. Geniş oval formlu bir ağaçtır.
Avrupa’da 15-20 m boylanır. Gövde kabuğu gri renkli,
derin çatlaklıdır. Yazın yeşil yaprakları karşılıklı, 5-9
yaprakçıklı bileşik tüysü, 10-40 cm uzunluğundadır.
Yaprakçıklar oval formlu, 6-15 cm uzunluğunda, üst
yüzü koyu yeşildir. Sonbaharda erguvani kırmızı ile
sarı arasında değişen bir renk almaktadır. Çiçekleri
Fraxinus excelsior gibi etkisizdir. Meyvesi 3-5 cm
uzunluğunda, 1-1.5 cm genişliğinde ve kanatlıdır. Tek
kanatlı meyveleri bir araya gelerek salkımlar oluşturur.
Ilıman iklim bölgelerinde, derin, taze balçık ya da kil
toprakları üzerinde iyi gelişir. Işık ağacıdır, yarı gölgeye
de dayanır. Avrupa’da daha çok dekoratif görünümü
nedeniyle yol ağacı ya da soliter olarak kullanılır. Hızlı
gelişen bir park ağacıdır. Amerika’da ise bu özelliği
nedeniyle ormancılıkta da önemlidir.
111
Dişbudak
Oleaceae
Fraxinus angustifolia ‘Raywood’
Avusturalya’da seleksiyonu yapılmış ve 1907 yılında

Notcut fidanlıkları tarafından İngiltere’ye getirilmiştir.
Boyu 15-18 m, genişliği 10-12 m’dir. Orta boylu ya da
boylu bir ağaçtır. Tepe çatısı yumurta biçimde ve biraz
asimetrik yarı açık bir taca sahiptir. Düzgün gövdesi
ve yukarıya yönelmiş dalları, göreceli olarak ince
sürgünleri bulunur. Genelde orta derecede büyüme
enerjisine sahiptir. Genç sürgünleri tüysüz kahverengi
dallar gri koyu kahverengi ile kahverengi siyah
arasında tomurcuklar tüylüdür. Yazın yeşil yaprakları
karşılıklı birleşik tek tüysü 12 ile 15 cm uzunluğunda
9-13 yaprakçıktan oluşmaktadır. Yaprakçıklar
uzunlamasına yumurta biçiminde sapları yoktur. Tam
ya da az belirgin şekilde testere dişlidir. Yaprağın üst
yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü açık renkte tüysüzdür.
Sonbahar renklenmesi bordo renklidir. Özellikle kuru,
iyi drene olmuş topraklarda daha iyi olur. Meyve
yoktur. Kök sistemi çok sığdır. Çoğunlukla yatay olarak
dağılmış çok sayıda ince kılcal köklerden ve dik olarak
uzanan yan köklerden oluşur. Ana kökler daha çok sığ
ve yanlara doğru yayılmıştır. Güneşli ve çok az gölgeli
yerlerde yetişir. Özel bir gelişme ortamı isteği yoktur.
Adi Dişbudak
Oleaceae
Fraxinus excelsior
Avrupa, Anadolu, Kuzey Afrika ve Ortadoğu’da akarsu yataklarında ve su basar ormanlarda (Longozlarda) doğal
olarak yetişir. Boyu 25-30 m, tepe çatısı genişliği 20-30 m’dir. Yuvarlak ya da oval formlu boylu bir ağaçtır. Gövde
kabuğu, zeytin yeşili ile gri yeşil, çatlayarak ince elmas desenli kabuk halini almaktadır. Dallar gri ya da yeşilimsi
gridir. Tomurcuklar piramit biçimli, siyahımsı, sürgün üzerinde karşılıklıdır. Yazın yeşil yapraklar, karşılıklı, 7-15
yaprakçıklı, 20-40 cm uzunluğunda bileşik tek tüysüdür. Yaprakçıklar 4-10 cm, oval, sivri uçlu, kenarları ince dişli
üst yüzü koyu-yeşil, tüysüz ve parlak, alt yüzü açık mavimsi yeşildir. Çiçekleri sarı renklidir. Çiçek kurulu salkım
şeklinde, son yıla ait sürgünlerin uç kısmında yer alır. Mayıs ayında yapraklanmadan önce çiçek açar. Tek kanatlı
meyveleri açık kahverengi, 3-4 cm uzunluğunda, dar dil biçimindedir. Kanat ucu yuvarlaktır. Eylül- ekim aylarında
olgunlaşır. Ilıman iklim bölgelerinde; güneşli ve az güneşli yerlerde kuru, nemli balçıklı ve killi topraklarda iyi
gelişir. Işık ağacı olmasına rağmen, bir süre yarı gölgeye dayanır. Su isteği fazladır. Kent iklimine, kirli havaya,
deniz suyuna ve fazla suya (su baskınlarına 2-3 ay) dayanabilir. Geç donlara duyarlıdır. Kitle ve grup oluşturmada
alle tesisinde ya da soliter olarak kullanılır.
113
Çiçekli Dişbudak
Oleaceae
Fraxinus ornus
Güney Avrupa, Doğu Akdeniz ve ülkemizin kıyı

kesimlerinde doğal olarak yetişir. Boyu 8-10 m, tepe
tacı genişliği 4-8 m’dir. Ovale yakın düzensiz formlu
bir ağaçtır. Gövde kabukları gridir, yaşlanınca koyu
gri bir renk alır. Sürgünleri zeytin yeşili ya da gri yeşil
renklidir, parlaktır. Yazın yeşil, karşılıklı, tüysü bileşik
yaprakları, 7-9 yaprakçıklı, 20-25 cm uzunluğunda,
yaprakçıklar 3-5 cm, üst yüzü mat mavimsi yeşil
ve tüylüdür. Sonbaharda yapraklar önce sarı, daha
sonra bronz bir renk alır. Beyaz krem renkli çiçekleri,
15 cm uzunluğunda salkım şeklinde çiçek kurulu Kentlerde ve endüstri bölgelerinde kirli havaya
oluşturur. Mayıs ve haziran aylarında açan çiçekleri dayanır. Nem isteği Fraxinus excelsior’dan azdır. Kireçli
güzel kokuludur. Kanatlı meyveleri 2-2.5 cm, kanat toprakları sever ve rüzgâra dayanıklıdır. Kent içinde
ucu kertikli ya da kesik biçimdedir. Ilıman iklim dar caddelerde yol ağacı, park ve bahçelerde gruplar
bölgelerinde çok ya da az güneşli yerlerde ve kuru halinde ya da soliter olarak kullanılır.
humuslu sıcak topraklarda yetişir. Sıcağı ve kireci sever.
Gladiçya
Fabaceae
Gleditsia triacanthos
Kuzey Amerika’nın doğu ve güney bölgelerinde doğal

olarak yetişir. Boyu 20-30 m, tepe tacı genişliği 8-15
(-20)m’dir. Tepe tacı gevşek, seyrek dallı yuvarlak formlu
bir ağaçtır. Sürgünler zigzaglı, kırmızı kahverengi, daha
sonra zeytin yeşili kahverengi ve gri, tek ya da üç çatallı,
8 cm kadar uzunlukta, kahverengi dikenlerle kaplıdır.
Yaşlı gövdelerde dikenler 20 cm kadar olabilir. Gövde
kabuğu gri kahverengi, plakalar halinde soyulur. Yazın
yeşil yaprakları 20 cm uzunluğunda, tek ya da çift katlı
tüysü, 20-30 yaprakçıktan oluşur, mızrak şeklindeki
yaprakçıklar 1x3 cm büyüklüğündedir. Sonbaharda
yapraklar altın sarısı bir renk alır ve kışın dökülür.
Çiçekleri yeşilimsi-beyaz, küçük ve etkisiz, 5-7 cm
uzunluğunda hoş kokulu, nektar bakımından zengin
çiçek salkımları oluşturur. Haziran ve temmuz aylarında
çiçeklenir. Meyveleri bakla şeklinde, 3 cm genişliğinde,
30-40 cm uzunluğunda, deri gibi parlak koyu kahverengi,
yassı, orak veya muz gibi eğri ve uzun eksen etrafında
kıvrılmıştır. Dekoratif ve ilkbahara kadar dallarda kalır.
Tohumları tespih tanesi kadar, yassı, sert ve parlak
kahverengi, oval ve 5-6x10-12 mm büyüklüğündedir.
Güneşli ve az güneşli, asidik ve alkali topraklar üzerinde
yetiştirilebilir. Kent iklimine dayanıklıdır. Hızlı gelişen,
yetişme ortamı istekleri az olan, hastalık ve zararlılardan
uzak, kirliliğe ve aynı zamanda kuraklığa karşı dayanıklı,
farklı toprak şartlarına ve tuz etkisine karşı adaptasyon
sağlayabilen bir park ağacıdır. Park ve bahçelerde
soliter, dar mekânlarda yol ağacı olarak ya da saksı
içinde kullanılır. Budamaya çok uygundur. Endüstri
bölgelerinde dikenli çit tesisinde kullanılır. Dikenlerinden
dolayı çocuk oyun alanlarına getirilmesi sakıncalıdır.
115
Gladiçya
Fabaceae
Gleditsia triacanthos ‘Sunburst’
Amfac Cole fidanlıklarında 1954 yılında elde edilmiştir. Boyu 8-12 m, genişliği 6-7 m’dir. Geniş tepe çatılı,
silindirik formlu ve seyrek dallıdır. Parlak gri renkte bir kabuğa sahiptir. Sürgünlerin uçları altın sarısı rengindedir.
Dikenleri yoktur. Almaçlı dizilmiş, tek ya da çift tüysü yapraklıdır. Yaprakçıkların uzunluğu 2-3 cm dar ve sivri
uçludur. 20-30 cm uzunluğunda yaprak üzerinde yer alır. Yapraklar altın sarısı renklidir, daha sonra açık sarı bir
renk alır, sonbaharda ise kahverengiye dönüşür. Beyaz çiçekleri küçük çiçek kurullarında toplanmıştır. Çiçeklenme
haziran ayında olur. Meyveleri yoktur. Kök sistemi, yetişme ortamı ve toprak isteği ve diğer özellikleri ana türe
benzemektedir. Don zararlarına karşı ana türe göre daha hassastır.
Çin Hatmisi / Japon Gülü
Malvaceae
Hibiscus rosa-sinensis
Her dem yeşil bir çalıdır. En önemli çiçekli çalılardan

bir tanesidir. Tropik bölgelerde, Kaliforniya’nın en ve dayanıklılığın artması için sulama derine gidecek
sıcak olan bölgelerinde boyu 4,5 m’dir. Deri gibi parlak şekilde sık sık yapılmalıdır. Varyetelerin hepsi afitlere
yaprakları büyüklük ve tekstür bakımından farklılıklar karşı dayanıksızdır veya hassastır. Perde bitkilenmesi
gösterebilir. Büyüme şekli de sık dallı kısa boylu olarak kullanılabilir. Bunun dışında saksıda ya da
veya seyrek dallı açık formlu olabilir. Çiçekleri 6-12 espalya şeklinde ya da çalı olarak kısa boylu ağaç
cm genişliğinde olabilir. Tek tek ya da ikisi bir arada şeklinde yetiştirilmesi mümkün. Olgun bitkilerin daha
bulunur. Çiçek rengi beyaz ile kırmızı arasında değişen iyi gelişmesi için yaşlanmış dalların ilkbahar başlarında
renklerde olabilir. Pembe, sarı, kayısı renginde ve hatta 1/3 oranında kesilip alınması gerekir. İlkbahar ve
portakal renginde çiçekleri olabilir. Drenajı iyi olan yaz aylarında dalların uç kısmının kesilmesi çiçek
topraklarda iyi yetişir. Bunu anlayabilmek için önce verimini artırır. Dallanması kötü olan genç bitkiler
yaklaşık 45 cm derinliğinde ve 45 cm genişliğinde bir makaslanmalıdır. Böylece ilkbaharda iyi bir dallanma
çukur açılır ve su ile doldurulur. Eğer su 1 saat içinde strüktürü oluşturma imkanına sahip olurlar. ABD’nin
boşalmamışsa o zaman bir başka dikim yeri aranır. batı bölgelerinde kullanılan çok sayıda varyeteleri
Genellikle drenajı artırabilmek için bitki yükseltilmiş bulunur.
yastıklarda ya da saksıda yetiştirilir. Bitkiler yetişme Bunlardan birkaçı aşağıda verilmiştir.
ortamı şartları bakımından güneşli sıcak dondan ve ‘Agnes Galt’, ‘America Beuty’, ‘Brilliant’, ‘Butterfly’,
rüzgârdan korunmuş yerlerde gayet iyi yetişir. Sıcak ‘California Gold’, ‘Delight’, ‘Crown of Bohemia’,
olan iç kısımlarda genellikle öğleden sonra güneşin ‘Flamingo Plume’, ‘Florida Sunset’
çok sıcak ve kısmen gölgeli olması halinde gayet
iyi yetişir. Kış aylarında sıcaklıkları sık sık -1 °C’ın
altına düştüğü yerlerde donlara karşı en dayanıklı
olan varyeteler bile çatı örtüsü eklinde bir korumaya
ihtiyaç duyarlar. Ya da her dem yeşil bir ağacın altında
yetişirler. Sıcaklıklar daha da aşağı düşüyorsa bitkiler
saksılara dikilmeli ve kış boyunca iç mekânlarda
tutulmalıdır. Bir yıllık bitkiler şeklinde yetiştirilmesi
isteniyorsa yeni elde edilen bitkiler her sonbahar dışarı
dikilmelidir. Nisan ayından eylül ayına kadar bitkiler
aylık olarak gübrelenmelidir. Saksı bitkilerine ayda
iki defa gübre verilmelidir. Gelişimin daha iyi olması
117
Ağaç Hatmi
Malvaceae
Hibiscus syriacus
Çin ve Hindistan’da doğal olarak yetişir. Boyu1.5-2

m, tepe tacı genişliği 3-4 m’dir. Dik boylanır. Orta
büyüklükte bir çalıdır. Gelişimi yavaştır. Çok yaşlı
bireylerde boy ve tepe genişliği eşit olabilir. Gövde
kabuğu gridir. Genç yaşlardan yumuşak tüylerle
kaplıdır. Yazın yeşil bir çalıdır. Yapraklanma geç olur.
Soğuk geçen ilkbaharlarda yeni süren yapraklar
genellikle sarı-beyaz renktedir. Sonbahar aylarında
ise yapraklar sarı bir renk alır. Çiçekleri çok büyüktür.
Çok çekici ve güzel görünümlüdür. Bitki üzerinde tek
tek bulunur. Ebegümeci çiçeklerini andırır. Haziran
sonundan eylül sonuna kadar çiçekler bitki üzerinde
kalır. Meyveleri kapsül şeklindedir. Kahverengi
kapsüller 5 gözlüdür. Etli ve sığ kök sistemi, çoğunlukla
yatay olarak yayılan kılcal köklerden oluşmaktadır.
Güneşli ve çok az gölgeli korunaklı yerlerde gayet
iyi gelişir. Besin maddesi bakımından zengin, nemli
ya da orta derecede kuru, drenajı iyi, kumlu balçıklı,
orta derecede asidik ya da alkalin topraklarda çok iyi
gelişir. Besin maddesi bakımından fakir topraklarda ise
çiçeklenme az olur. Genç yaşlarda don zararlarına karşı
oldukça dayanıksızdır. Sert geçen kışlarda donar ve
ölür. Fakat bu durum Hibuscus’u çok fazla etkilemez.
Daha sonra yapılacak olan makaslama ve don zararı
sonuncunda bitki kendisini kolaylıkla yenileyebilir.
Çok uzun süren kuraklık dönemlerinde tomurcuklarını
dökerek reaksiyon gösterir. Sıcak yerleri tercih eder.
Kent içindeki yetişme ortamlarına da tolerans gösterir.
Çoban Püskülü
Oleaceae
Ilex aquifolium
Avrupa ve Kuzeybatı Avrupa’da doğal olarak yetişir.

Orta Avrupa’da daha çok Kuzey Almanya’nın tepelik
kesimlerinde ve Alp dağlarının eteklerinde görülür.
Boyu 3-6 m, tepe tacı genişliği 3- 5m’dir. Kayın ve
kayın ladin ormanlarının alt tabakasını oluşturur. Çok
ender olarak meşe gürgen ve meşe huş ormanlarında
da görülür. Yetişme ortamları olarak orta derecede
kuru veya nemli besin maddesi bakımından zengin
orta derecede asit veya asidik çoğunlukla kumlu veya nötr topraklarda iyi gelişir. Aynı şekilde çok az derecede
taşlı balçıklı humuslu ya da ham humuslu topraklarda alkali topraklarda kısmen gölgeli yerlerde kuru
yetişir. Farklı büyüme şekilleri gösterir. Yaprakları yetişme ortamlarında bile gelişimi mümkündür. Genç
her dem yeşil almaçlı dizelmiş. Yumurta şeklinde yaşlarda don zararlarına karşı çok hassastır. Gölge ya
veya mızrak gibi 3-8 cm uzunluğundadır. Kaba deri da yarı gölge bitkisidir. Radikal budamalardan sonra
gibi yaprakların kenarları düzensiz dalgalı dikenli kendini kolaylıkla yeniler. Endüstriyel bölgelerde gaz
üst yüzü deri gibi parlak koyu yeşil alt yüzü açık yeşil zararlarına ve asit ihtiva eden dumanlara karşı çok
renklidir. Yapraklar ağaç üzerinde 1 ile 3 yıl kalır. Yaşlı dayanıklıdır. 300 yaşına kadar erişebilir. Gövde çapı 50
bitkilerin yaprakları daha az dikenlidir. Bazen tam cm olabilir. Meyveleri zehirlidir. Dikkat edilmesi gerekir.
kenarlıda olabilir. İki evciklidir. Küçük beyaz çiçekleri Ilex aquifolium ‘Pyramidalis’
4 taç yaprağına sahiptir. 4 anteri ise sterildir. Erkek Daha hızlı yetişen boylu her dem yeşil boylu bir çalı
çiçeklerin yumurtası ve taç yaprağı yoktur. Mayıs ve veya kısa boylu ağaçtır. Boyu 6 m’dir. Konik bir büyüme
haziran ayında çiçek açar. Parlak kırmızı meyveleri çok şekline sahiptir. Koyu yeşil, dikenli, dar yumurta
bol sayıdadır. Kış aylarında bitki üzerinde kalır. Çok biçimindeki yaprakları ile dikkat çeker. Çiçekleri küçük
çekicidir ancak zehirlidir. Kök sistemi etsidir. Kalın ana ve beyazdır. Tozlaşma meydana gelmişse çok sayıda
kökler derin ince kılcal kökler ise toprağın üst kısmını parlak sarı üzümsü meyveleri görülür. Güneşli yerlerde
kaplar. Orman topraklarında kökleri sayesinde yayılış gayet iyi yetişir. Drenajı iyi olan nemli topraklarda
gösterir. Az gölgeli veya gölgeli yerlerden atmosfer kumlu killi, kireçli ve balçıklı özelliklere sahip yetişme
nemliliğinin yüksek olduğu güneşli ve rüzgârlardan ortamlarında iyi yetişir. Çiçekli çitlerin ve yastıkların en
korunmalı yerlerde gayet iyi gelişir. Besin maddesi gözde bitkilerindedir. İnformal düzenlenmiş bahçelerde
bakımından çok fakir olmayan toprakları tercih eder. canlı çit veya perde olarak kullanılabilir. En önemli
Özellikle kuru nemli asidik bakımından zengin asidik özelliği sarı meyvelerinin olmasıdır.
119
Adi Ceviz
Fabaceae Ön Asya’da ve Balkanlar’da doğal olarak yetişir.
Juglans regia Ülkemizin hemen her bölgesinde meyve ağacı olarak
yetiştirilir. Boyu 30 m, tepe tacı genişliği 15-20 m’dir.
Geniş ve yuvarlak formlu ağaçtır. Gövde kabuğu
ilk yaşlarda düzgün, gümüşi gri, daha sonra gri
kahverengi ve siyahımsı kahverengi ve derin çatlaklıdır.
Genç sürgünleri parlak zeytin yeşili ve tüysüzdür.
Yazın yeşil yaprakları, çok sıralı sarmal dizilmiş, bileşik
tüysü, 5-9 yaprakçıklı, 20-50 cm uzunluğundadır.
Yaprakçıklar geniş eliptik, tam kenarlı, 6-12 cm
uzunluğunda, üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü mat
açık yeşildir. Parmakların arasında ufalanıp ezildiğinde
baharat kokusu verir. Erkek çiçek kurulu, önceki yıla
ait sürgünün ucunda, 5-10 cm uzunluğunda, sarı
yeşil renkte ve sarkıktır. Dişi çiçekleri yeni sürgünlerin
ucunda oluşur.1-3’ü bir aradadır. Meyveleri 3-6 cm
çapında, etli olan dış kabuğu koyu yeşil renklidir.
Ilıman iklim bölgelerinde derin, nemli, taze humuslu
topraklarda yetişir. Işık ağacıdır, gölgeye dayanır. Kış
ve ilkbahar donlarına duyarlıdır. Kazık kök yapar. Geniş
tepesi ve koyu gölgesi ile iyi bir kitle ağacıdır. Park
ve bahçelerde soliter kullanılır. Meyve ağacı olarak
yetiştirilir.
Güvey Kandili
Sapindaceae
Koelreuteria paniculata
Çin, Japonya ve Kore’de doğal olarak yetişir. Boyu

15 m, tepe tacı genişliği 6-8 m’dir. Avrupa’da ve
ülkemizde genellikle eğik, çok gövdeli, seyrek dallı
yuvarlak formlu, boylu çalı ya da kısa boylu ağaç olarak
görülür. Gövde kabuğu açık veya gri kahverengi çok
az çatlaklıdır. Taze, son yıla ait sürgünleri tüylü, yaşlı
dalların kabuğu kahverengidir. Yazın yeşil yaprakları
bileşik tek veya çift tüysü, karşılıklı 7-15 yaprakçıklı,
35 cm kadar uzunluğundadır. Yaprakçıklar uzun
oval formlu, 3-8 cm boyunda ve düzensiz küçük
lobludur. Kaba dişli dip kısımdaki loblar genellikle
derindir. Sonbaharda yapraklar önce sarı daha Ilıman iklim bölgelerinde, güneşli ve sıcak yerlerde,
sonra turuncu kahverengi bir renk alır. Temmuz ve kumlu ve humuslu bahçe toprağında iyi gelişir.
ağustos aylarında açan sarı renkli çiçekleri 10 mm İşlenmiş herhangi bir toprakta hem gölge hem de
çapındadır. Çiçek kurulu 35 cm kadar, dik durumlu güneşli yerlerde yetişebilir. Gençlik çağında donlara
birleşik salkım formludur. Arılar için iyi bir besin karşı duyarlıdır. Kesim ve budama gibi mekanik
kaynağı oluşturur. Eylülde görünen ve kış ortasına yaralanmalara son derece dayanıklıdır. Çok dekoratif
kadar dallarda kalan, uzun yumurta biçiminde feneri ve gösterişli olması nedeniyle park ve bahçeler için
andıran meyveleri 4-5 cm, açık kiremit kırmızısı çok değerli bir türdür. Grup ve çalı kitlesi oluşturma
renkli ve üç parçalı bir kapsüldür. İçinde parlak siyah amacıyla ya da dar mekânlarda yol ağacı ve soliter
renkli 5-7 mm büyüklüğünde 3 adet tohum bulunur. olarak kullanılır.
121
Sarı Salkım
Leguminosae
Laburnum x watereri ‘Vossii’
L.alpinum ile L.anagyroides melezidir.

Boyu 5-6 m, genişliği 3-4 m’dir. Zeytini yeşildir daha
sonra gri yeşile döner. Yaprakları yazın yeşil, almaçlı,
yaprakçıklar 3-8 cm uzunlamasına eliptik şeklindedir.
Yaprak üst yüzü deri gibi parlak koyu yeşildir. Yaprak
sapı 10 cm uzunluğundadır. Çiçekler altın sarısı renkte,
50 cm kadar uzunluktadır. Bol çiçekli güzel kokulu
çiçek kurulları oluşturur. Çiçeklenme mayıs ile haziran
ayı başlarına kadar devam eder. Meyveleri ayrılabilir
kapsüller halindedir. Zehirlidir.
Oya Ağacı
Lythraceae
Lagerstroemia indica
Doğu Asya’da başta Çin ve Japonya olmak üzere doğal olarak yetişir. Tropik ve subtropik bölgelerde ve Akdeniz
ülkelerinde süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Boyu 6-7 m, tepe tacı genişliği 3-5 m’dir. Güzel çiçeklerinden dolayı
ülkemizde de çok popülerdir. “İspanyol Leylağı” veya “Oya” olarak bilinmektedir. Yuvarlak formlu ve kısa boylu
bir ağaçtır. Gövde kabuğu ince ve düzgün, pembemsi kahverengidir. Sürgünleri açık pembe bej renginde, dört
köşeli ve tüysüzdür. Yazın yeşil yaprakları almaçlı dizilmiş, kısa saplı, eliptik veya yumurta biçiminde ve 2-7 cm
uzunluğundadır. Üst yüzü parlak yeşil, tüysüz, alt yüzünde damar boyunca tüylüdür. Yaz başında açan çiçekleri
genellikle Mor ve beyaz renklerde, dik, başak formlu ve terminal durumlu ve 4 -20 cm uzunluğunda çiçek kurulları
oluşturur. Meyveleri nohut büyüklüğünde kapsüldür. Tropik ve subtropik bölgelerin türü olmakla beraber, ılıman
bölgelerde de iyi yetişir. Güneşli sıcak yerleri sever, nemli ya da kuru topraklarda yetişir. Kent içinde park ve
bahçelerde, dar yollarda yol ağacı, grup ve kitle bitkilendirmelerinde ya da tek başına soliter olarak kullanılır.
Erken ilkbaharda budama yapılırsa daha fazla çiçeklenir.
123
Defne
Lauraceae
Laurus nobilis
Güneydoğu Avrupa’da ve ülkemizde doğal olarak

Bazen boylu çalı, bazen de ağaç formundadır. Dik
olarak büyür. Dalları oldukça sıktır. Her dem yeşil
yaprakları sert, ters ve uzun mızrak biçimli, kenarları
dalgalı, her iki uç kısımda da incelmiş gibi görünür.
Yapraklar dekoratif olmalarının yanında aromatiktir.
Parfüm, likör ve yiyeceklere aroma vermek için çeşitli
mutfaklarda kullanılır. Iki evciklidir. Nisan ayında
çiçeklenir. Krem renkli çiçekleri çok dikkat çekici değildir. Olgunlaşma döneminde siyah renkli meyveler oluşturur. Şiddetli
bir şekilde yapılan ve sık sık tekrarlanan budamalara dayanıklıdır. İstenilen şekil verilebilir. Her türlü toprak şartlarında
yetişme imkanı vardır. Kuru olan topraklarda bile yetişir. Deniz tuzlarının serpintilerine ve kent içindeki hava kirliliğine karşı
oldukça dirençlidir. Kuzey ülkelerinde iç mekânlarda ve törenlerde kullanılmak üzere saksılarda da yetiştirildiği görülür.
Japon Kurtbağrı
Oleaceae Japonya ve Kore’de doğal olarak yetişir. Vatanında
Ligustrum japonicum boyu 6 m olan boylu çalı veya kısa boylu ağaçtır. Orta
Avrupa’da sadece 1-3 m’dir. Her dem yeşil yaprakları
karşılıklı, geniş yumurtamsı 4-10 cm uzunluğunda
ve sivri uçludur. Yaprak üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü
açık yeşil ve genellikle orta damarı ve yaprak kenarları
kırmızıdır. Beyaz çiçekleri 10-20 cm uzunluğunda
konik çiçek kurulları oluşturur. Haziran ile ağustos ya
da eylül ayına kadar çiçekli kalır. Çiçeklenmeden sonra,
küçük, yuvarlak, başlangıçta yeşil, olgunlaştığında
siyah renkli üzümsü meyveler, uzun süre bitki üzerinde
kalır. Kök sistemi yürek şeklinde ve kılcal kökleri çok
sık bir ağ oluşturur. Yetişme ortamı açısından çok
kanaatkârdır.Toprak isteği çok azdır. Güneşli ve yarı
gölgeli yerleri tercih eder. Canlı çitlerin oluşturulması
için çok uygundur. Kolayıkla makaslanabilir. Ayrıca
soliter olarak ya da bonzai şeklinde kullanılması da
mümkündür. Ülkemizde yaygın olarak kullanılan
Ligustrum Japonicum’un önemli bir kültivarı, Ligustrum
japonicum ‘Texanum’dur.
Ligustrum japonicum ‘Texanum’
Ana tür Ligustrum japonicum’a çok benzer fakat
daha kısa boyludur. Boyu 2-3 m’dir. Dalları daha sık
ve yaprakları daha fazladır. Her dem yeşil yaprakları
çok sert, 6-8 cm uzunluğunda, 3-4 cm genişliğinde,
oval formlu, üst yüzü çok parlak koyu yeşil, alt yüzü
bezelye yeşili renklidir. Haziran ve temmuz aylarında
açan çiçekleri beyaz renkli, başak formlu ve kokuludur.
Meyveleri siyah renklidir. Dayanıklı ve güçlüdür. Çok
kireçli olmadığı sürece toprak konusunda çok seçici
değildir.
125
Kurtbağrı
Oleaceae
Ligustrum lucidum
Çin ve Kore’de doğal olarak yetişir. Boyu 3-8 m, tepe tacı genişliği 4-6 m olan, dik büyüyen, geniş yuvarlak formlu,
boylu bir çalı veya kısa boylu bir ağaçtır. Genç bireylerde sürgünler tüysüz ve lentisellidir. Her dem yeşil yaprakları
8-12 cm uzunluğunda, 6 cm kadar genişlikte, yumurta biçiminde, mızrağımsı ve ucu sivridir. Yaprak tabanı geniş
kama şeklinde, üst yüzü koyu yeşil deri gibi parlak, alt yüzü açık renklidir. Her iki yüzünden görülebilen 4-6
damarlıdır. Çiçekleri küçük, beyaz krem renkli, yoğun kokulu, dik piramit şeklinde, 12-20 cm uzunluğundadır.
Salkım kurullar oluşturur. Çiçeklenme mayıs sonundan ağustosa kadar sürer. Meyveleri küçük yuvarlak formlu,
olgunlaşırken donuk siyah renklidir; aylarca bitkinin üzerinde kalır. Her türlü toprağa uyum sağlar, tuza, rüzgâra ve
kirliliğe karşı dirençlidir. Şiddetli derecede ve sık sır yapılan budamalara dayanıklıdır. Her dem yeşil çok güzel çitler
oluşturur; bahçelerde, kent içinde gölgeli yollarda ve denize yakın yerlerde kullanılır. Önemli kültivarlarından biri
de Ligustrum lucidum ‘Excelsum Seperbum’dur.
Ligustrum lucidum ‘Excelsum Superbum’

Yaprakları renkli olan bu kültivar (RHS İngiliz Hortikültür Derneği)’nin ödülünü almıştır. Boyu ve tepe tacı genişliği
4-8 m’dir. Çok güzel görünümlü, her dem yeşil, büyük parlak canlı yeşil yapraklarıyla dikkat çeker. Yapraklarının
kenarı krem rengi ile sarı renk arasında değişen bir renktedir. Güzel görünümlü çiçek kurullarını oluşturan beyaz
çiçekleri kokuludur. Yaz sonlarında ve güz başında çiçek açar. Meyveleri parlak siyah üzümsü meyve şeklindedir.
Gövdesi yarısına kadar dallardan temizlenerek küçük bir ağaç haline getirilir. Bu haliyle 4 m boyunda ve
genişliğinde çok dikkat çekici bir ağaç haline dönüşür. 20 yıl içinde perenniyal bordürler ve çim alanlar için ideal bir
soliter bitki haline gelir. Drenajı iyi, besin maddesi bakımından zengin topraklarda, güneşli, yarı gölgeli yerlerde ve
soğuk rüzgârlardan korunmuş alanlarda gayet iyi yetişir.
Anadolu Sığlası
Hamamelidaceae Muğla, Fethiye, Köyceğiz ve Marmaris yörelerinde
Liquidambar orientalis doğal olarak yetişir. Ülkemizin endemik ağaç
türüdür. Boyu 10-15 m, tepe tacı genişliği 8-10
m’dir. Kalın dallı, geniş tepe çatılı, yuvarlak formlu
bir ağaçtır. Gövde çoğunlukla 3- 5 m’den sonra
dallanır; yaşlı ağaçların gövde kabuğu koyu renkli ve
derin çatlaklıdır. Genç sürgünler kırmızı kahverengi,
tüysüz, çoğunlukla kalın bir mantar tabakasıyla
kaplı, bu nedenle sürgünler yuvarlak değil, köşelidir.
Yazın yeşil yaprakları, almaçlı dizilmiş, 5 derin loblu,
5-7 cm büyüklüğünde; lobların ucu küt ya da sivri
kenarları kaba dişli, üst yüzü parlak yeşil, alt yüzü
açık yeşil tüysüz ya da çok az tüylü, yaprak sapı 3-6
cm; sonbahar renklenmesi açık sarıdır. Çiçekleri
yeşilimsi yapraklarla birlikte açar, erkek çiçekleri
uzun bir sap ucunda yaprakların koltuğunda, salkım
halinde; dişi çiçeklerin 1-2’si yaprakların koltuğundan
çıkar. Çiçeklenme ve yapraklanma aynı dönemde
olur. Meyveleri küre şeklinde 2-2.5 cm çapında,
olgunlaştığında açık kahverengi, sapları uzun, küçük
kanatlı tohumlar 1-1.5x3-4 mm büyüklüğünde, siyah
renklidir. Çok sıcak ve çok nemli ıslak yerler ideal
yetişme ortamlarıdır; yavaş büyür, çok bol sürgün verir,
sığ kök yapar. Güney bölgelerimizde ve taban suyu
yüksek yörelerde, grup ve kitle halinde ya da soliter
127
Amerikan Sığla Ağacı

Hamamelidaceae
Liquidambar styraciflua
Amerika’nın doğusunda, yazın yeşil geniş yapraklı karışık

ve saf ormanlarda doğal olarak yetişir. Düzgün gövdeli
önemli bir orman ağacıdır. Boyu 15 m, tepe tacı genişliği
6 m olan genç yaşlarda dik büyüyen, seyrek dallı, boşluklu
ve şemsiye formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu oldukça
kalın ve çatlaklıdır. Gövde, dal ve sürgünlerde mantar
oluşumu görülür. Sürgünler kırmızı kahverengidir. Yazın
yeşil yaprakları, almaçlı dizilmiş, 10-18 cm genişliğinde, el
ayası şeklinde ve 5-7 lobludur. Loblar sivri uçlu, kenarları
keskin dişli, üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü açık yeşil
ve tüysüz, sadece ana damarların birleştiği yerlerde
tüy demetleri görülür. Sonbahar renklenmesi açık sarı,
karmen kırmızısı ve menekşe rengindedir. Yaprak sapı
6-12 cm’dir. Yapraklar sürgünler üzerinde tek tek bulunur
ve uzun süre dallarda kalır. Çiçekleri yeşilimsi sarı renklidir.
Çiçek kurulu 2 cm çapında bir başçık durumundadır ve çok
dikkat çekmez. Mart ve mayıs ayları arasında çiçeklenir.
Küre biçimindeki meyveleri 2-3 cm çapında, uzun saplı
bir kapsül şeklinde, sert ve sivri uçludur. Ilıman iklim
bölgelerinde, güneşli ve yarı gölge yerlerde kuru taze
topraklarda iyi yetişir. Ekstrem kent iklimine dayanıklıdır.
Kolay uyum sağlar. Tepe tacı çok geniş olmadığında değerli
bir yol ağacıdır. Parklarda ve düzenlenmiş peyzajlarda
grup halinde ya da soliter veya saksı içinde kullanılır.
Lale Ağacı
Magnoliaceae
Liriodendron tulipifera
Kuzey Amerika’nın doğusunda, nemli, iyi drenajlı

yerlerde, özellikle vadilerde ve nemli yamaçlarda yer
alan karışık ormanlarda doğal olarak yetişmektedir.
Boyu 25-35 m, tepe tacı genişliği 15-20 m olan,
düzgün gövde ve piramidal tepe tacı oluşturan boylu
bir ağaçtır. Olgunluk çağında, ana dallar burkulmuş
gibi, alt dallar aşağıya doğru sarkık, yanlara doğru
uzanan düzensiz yan dalları ile pituresk bir görünüm
oluşturur. Yazın yeşil yaprakları, almaçlı dizilmiş, dikkat
çekici, yaklaşık olarak kare veya orta lobu ve iki büyük
lobu ile birlikte semer şeklindedir. Yaprakların üst
yüzü canlı yeşil, sonbahar renklenmesi altın sarısıdır.
Çiçekler büyüklük ve şekil bakımından laleye benzer.
Ana renk kükürt sarısı ile sarı yeşil arasındadır. Turuncu
renkli çiçek tozu kesecikleri çiçeklerin iç tarafında ve
taç yaprakların altındadır. Çiçeklenme mayıs sonu ile
haziran sonu arasındadır. Dik duran kozalak şeklindeki
meyveleri 6-7 cm uzunluğundadır. Sığ kök sistemine
sahiptir. Genellikle yatay olarak uzanan çok sayıda
kılcal köklerden oluşur. Köklerinin gelişebilmesi için
geniş alanları tercih eder. Güneşli yerlerde iyi yetişir.
Besin maddesi bakımından zengin, derin ve nemli,
drenajı iyi, asidik ya da nötr toprakları tercih eder. Kuru
yetişme ortamlarında da yetişir ancak gelişimi çok iyi
değildir. Orta Avrupa’da parklarda çok sık görülen bir
ağaçtır. Federal Almanya’da 1914 yılında Reutlingen
Arberetumun’a dikilmiş olan Lale Ağacı, 1980 yılında
30 m boya ulaşmıştır.
129
Ayı Dutu
Moraceae
Maclura pomifera
Kuzey Amerika’da Arkansas, Oklahama ve Teksas’a

kadar olan bölgede doğal olarak yetişir. Ayrıca Kuzey
Amerika’nın doğusunda doğallaşmıştır. Boyu 15-20
m, tepe tacı genişliği 6-8 m olan dağınık ve yuvarlak
formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu derin çatlaklı
ve boz renklidir. Yazın yeşil yaprakları, sivri, yürek
biçiminde ve 5-12 cm uzunluğundadır. Sonbahar
renklenmesi sarıdır. Çiçekleri, iki evcikli, kompoze,
2-3 cm çapında ve top biçimlidir. Sürgünleri açık yeşil
ve 1-1.5 cm uzunluğunda dikenlidir. 1 cm çapında
olan tohumlan vardır. Meyveleri 10-12 cm çapında,
turunç ya da portakal büyüklüğünde, dut gibi
bileşik, olgunlaştığında sarı renkli, üzeri pütürlü ve
dekoratiftir; yenmez. Sıcak ılıman iklimlerde, nemli ya
da yarı nemli topraklarda, güneşli yerlerde iyi yetişir.
İyi sürgün verir. Güçlü sürgün verme yeteneği ve
dikenli sürgünlerinden dolayı, sık dallı geçilmez çitler
oluşturmada kullanılır ya da gruplara karıştırılır veya
soliter olarak kullanılır.
Büyük Çiçekli Manolya
Magnoliaceae
Magnolia grandiflora
Kuzey Amerika’da doğal olarak yetişir. Kuzey Karolina’dan

Florida ve Teksas’a kadar yayılış gösterir. Boyu 20-30
m, tepe tacı genişliği 8-10 m olan, sık dallı, piramidal
formlu, her dem yeşil, boylu bir ağaçtır. Gövde kabuğu
gri ile kahverengi arasında değişen renkte, genç yaşlarda
düz pürüzsüz, yaşlandığında ise çok az miktarda çatlaklı,
pullu ve küçük plakalar halindedir. Genç yaşlarda dal ve
sürgünler pas renginde tüylerle kaplı, bazıları ise tüysüz
ve pürüzsüz, bazıları da yaşlanıncaya kadar tüylüdür. Her
dem yeşil yaprakları, almaçlı dizilmiş sade yapraklardır.
10-20 cm uzunluğunda yumurta veya ters yumurta Her bir çiçek, kısa sağlam tüylü bir sap üzerinde yer
biçiminde ve deri gibi sert yaprakların üst yüzü parlak alır. Kokusu oldukça yoğundur. İlkbahar sonu veya yaz
koyu yeşil, alt yüzü pas renginde, tüylüdür. Kremsi beyaz başında çiçek açar. Kozalakları silindirik biçimli, 7.5-10
renkli çiçekler 17.5-20 cm genişliğindedir ve 6-12 taç cm uzunluğunda, erguvani kırmızı renktedir. Kırmızı
yapraktan oluşur. parlak tohumlar eylül ekim aylarında olgunlaştığı
zaman, parlak tohumları ip şeklindeki parçacıklara asılı
vaziyette aşağı sarkar. En iyi yetişme ortamları, güneşli
ve yarı gölgeli yerlerdir. Gevşek, nemli, besin maddesi
bakımından zengin, asitli topraklarda iyi gelişir. Tuz
oranı yüksek olan topraklarda da geliştiği görülmüştür.
Sığ kök sistemi nedeniyle, derin dikim yapıldığında iyi
gelişemez. Fidanlıkta ya da saksıda iyi gelişmiş olan
örnekleri ağır, sıkışık ve drenajı az olan topraklara
dikildiğinde iyi gelişemez, bodur bir hal alır ve yıl
boyunca yapraklarını döker. 7’nci yıla kadar çiçek vermez.
Boy artımı azaldığında çiçek vermeye başlar. Özellikle
gösterişli, kokulu çiçek ve yaprakları nedeniyle avlularda,
yollarda süs ağacı ya da gölge ağacı olarak dikilir.
Tohumları birçok kuş ve memeliler tarafından tüketilir.
Deri gibi parlak, büyük yaprakları ve beyaz çiçekleri
dekorasyonlarda, çiçek aranjmanlarında değerlendirilir.
Çok güzel olmasına rağmen, yıl boyu dökülen yaprakları
nedeniyle bakımı oldukça zordur.
131
Kobushi Manolyası /
Japon Manolyası
Magnoliaceae
Magnolia kobus
Japonya’da nemli, humus bakımından zengin

topraklarda doğal olarak yetişir. Boyu 8-10 m, tepe tacı
genişliği 4-8 m olan başlangıçta piramidal, daha sonra
geniş yuvarlak formlu, boylu bir çalı veya kısa boylu
bir ağaçtır. Doğal yetişme ortamında 20-30 m kadar
boylanır. Yazın yeşil yaprakları almaçlı dizilmiş, ters
yumurta biçiminde, 6-10 cm uzunluğunda ve 5-10 cm
genişliğindedir. Yaprağın en geniş yeri orta kısmı, uca oldukça dekoratiftir. Asya kökenli manolyalar arasında
doğru birden sivrilir. Yazın zümrüt yeşili, sonbaharda donlara karşı en dayanıklı olan türdür. -34 C kadar
sarı bir renk alır. Çiçekleri, beyaz ile çok açık pembe donlardan etkilenmez. Humus bakımından zengin,
arasında değişen renkte ve 10 cm genişliğindedir, nemli topraklarda yetişir. Derin ve besin değeri yüksek,
6 petalden oluşur. Yapraklanmadan önce çiçeklenir. humuslu, asidik ve kalkerli toprakları tercih eder.
Nisan ortasından başlayıp mayıs başına kadar çok bol Kökleri genellikle etsi, ana kök hem derine hem de
miktarda çiçek verir. İlk çiçeklenmesi 10-15 yaşından yanlara doğru uzanır. Güneşli ve hafif gölgeli yerlerde
sonra başlar. Fıçı formundaki silindirik meyveleri yetişir. Geç donlardan zarar görmemesi için korunaklı
ekim ayında olgunlaşır. Kırmızımsı tohum kapsülleri alanlar tercih edilmelidir. Soliter olarak kullanılır.
Mulan Manolyası /
Yaprak Döken Manolya
Magnoliaceae
Magnolia liliiflora
Orta Çin bölgesinde yamaçlarda ve ormanlarda 300-

1600 m arasında doğal olarak yetişir. Boyu ve tepe
genişliği 3-5 m, dalları yanlara doğru ya da yukarıya
doğru yönelmiş, seyrek dallı, nadiren çok gövdeli
bir çalıdır. Sürgünleri, uç kısımları hariç, tüysüz;
tomurcukları tüylüdür. Yazın yeşil yaprakları, ters
yumurta biçiminde, 10-18 cm uzunluğunda ve uç
kısmı sivridir. Yaprak tabanı geniş kama şeklinde, üst
yüzü koyu yeşil ve çok az tüylü, alt yüzü açık yeşildir.
Damarların üzeri tüylü, yaprak sapı 2 cm’dir. Çiçekleri
vazo şeklinde, dış kısmı pembe erguvani kırmızı, iç
kısmı beyaz, 7 cm genişliğinde, iç tepaller 6 adet
8-10 cm, dış tepaller 3 adet mızrak şeklinde, 3 cm
sarımsı yeşil veya kırmızımsıdır. Nisan ve haziran ayları
arasında çiçek açar. Çiçekleri hermofrodittir. Hafif
kumlu topraklarda, orta balçıklı, ağır killi topraklarda
yetişir ancak iyi drene olmuş toprakları tercih eder.
Asidik ve nötr topraklar için uygundur. Tercih ettiği
topraklar nemli topraklardır.Hava kirliliğine karşı
toleranslıdır. Piyasada en fazla ‘Nigra’ kültivarı
bulunmaktadır.
Magnolia liliflora ‘Nigra’
Ana türe göre, daha sık dallı, çiçekleri 10-12 cm
uzunluğunda, tepallerin dış kısmı koyu erguvani
kırmızı, iç kısmı pembemsi beyazdır. En fazla kullanılan
ve çiçek rengi en koyu olan kültivardır.
133
Saray Manolyası /
Saray Lalesi
Magnoliaceae
Magnolia x soulangeana
Fransa’da Soulange Bodin fidanlığında M. denudata ile

M. liliiflora’nın çaprazlanması sonucu elde edilmiştir.
Boyu ve tepe tacı genişliği 4.5-7.5 m olan geniş oval
formlu, kısa boylu, çok dekoratif bir ağaçtır. Yazın yeşil
yaprakları almaçlı dizilmiş, 15 cm uzunluğunda, ters
oval ve eliptik biçimlidir. İlkbaharda yapraklanmadan
önce açan, güzel kokulu, beyaz çiçekleri 7.5-15 cm
genişliğinde, beyazımsı pembe renkli, dış kısmı
erguvani kırmızı şeritlerle bezeli ve çanak formludur.
Güneşli veya yarı gölgeli yerlerde, nemli, iyi drenajlı,
özellikle asidik ve nötr topraklarda iyi yetişir. Kuvvetli
alkalen topraklarda ise yaprakları sararır. Toprağın çok
fazla nemli olması, köklerin gelişimini engeller. Formel
düzenlenmiş bahçelerde veya orman içinde yer alan
bahçe düzenlemelerinde vurgu amacıyla, odak noktası
olarak kullanılır. Manolyaların çiçek tomurcukları,
geç donlara karşı çok hassastır. Bu nedenle rüzgâr
alan yerlere dikilmemesi gerekir. Kış sonlarına doğru
budama yapılabilir ya da saplarındaki öz suyunu
kaybetmemesi için yaz sonunda ve mümkün olduğu
kadar az miktarda budama yapılmalıdır. Üretimi
tohum ve çelikle yapılır.
Yıldız Çiçekli Manolya
Magnoliaceae sarı ile kahverengi arasında değişen bir renk alır.
Magnolia stellata Çiçekleri beyaz, yıldız şeklinde, güzel kokulu 7.5-10
cm genişliğinde, petallerin sayısı 12-15’tir. Çiçeklenme
yapraklanmadan önce mart ve nisan aylarında olur.
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 2-3 m, tepe
Yaşlı ağaçlar kozalak şeklinde meyveler oluşturur.
tacı genişliği 3 m olan, sık dallı, geniş ve yuvarlak
Kökleri etsi ve oldukça hassastır. Yanlara sığ ve derin
formlu, yavaş gelişen bir çalı veya boylu bir çalıdır.
olarak yayılır. Taze, nemli, geçirgen, besin maddesi
Yetişme ortamının çok uygun olduğu yerlerde 5 m
bakımından zengin, asidik, humuslu toprakları tercih
kadar boylanabilir. Yazın yeşil yaprakları, almaçlı
eder. Güneşli, kısmen gölgeli ve korunaklı yerlerde
dizilmiş, eliptik veya ters yumurta biçiminde, 6-10 cm
iyi yetişir. Soliter olarak, saksıda veya diğer çiçekli
uzunluğunda, 5 cm genişliğinde, üst yüzü açık yeşil
çalılarla yapılacak kompozisyonlarda, pereniyallerle
ile zümrüt yeşili arasında değişen bir renkte, çok az
oluşturulan bordürlerde çiçekleri ile çok etkili olur.
derecede parlak, alt yüzü açık yeşildir. Sonbaharda
135
Süs Elması
Rosaceae
Malus floribunda
Japonya’da kültür formu çok yaygındır. Boyu 4 - (10)

m, tepe tacı genişliği 3 - (6) m’dir. Sık dallı, geniş tepe
çatılı, yuvarlak formlu bir ağaçtır. Genç sürgünleri
tüylü, tomurcukları karmen kırmızısıdır. Yazın yeşil
yaprakları 4-8 cm uzunluğunda, oval eliptik formlu,
uç kısmı sivri, tabanı kama şeklinde, keskin dişli ve diş
uçları kıl gibi sivridir. Uzun sürgünlerdeki yapraklar
daha büyük, dişleri daha derin, lobsuz ya da derin
olmayan 2 adet sığ lobludur. Yaprağın alt yüzü tüylü
ya da büyük ölçüde tüysüzdür. Yaprak sapı 1.5-2.5
cm’dir. Çiçek tomurcukları koyu karmen kırmızısıdır.
Açıldığında pembe renkli, daha sonra hemen solan
çiçekleri 2.5-3 cm genişliğindedir. Çiçek sapları 2.5- 3.5
cm uzunluğunda, çanak yaprak gibi kırmızı renkli ve
çok az tüylüdür. Çanak yaprakların ucu sivridir. Dişi
organ 4 parçalıdır. Mayıs ayında çiçeklenir. Meyveleri
6-8 mm çapında, sarımsı yeşil ile kırmızıya kadar
değişen renktedir. Ilıman iklim bölgelerinde güneşli
yerlerde gayet iyi gelişir. Normal bahçe toprağında
çok iyi yetişir. Hava kirliliğine dayanıklıdır. Çiçeklenme
döneminde çok gösterişli ve dekoratif olduğundan
çok değerli bir park ve bahçe ağacıdır. Soliter olarak
kullanılır.
Tesbih Ağacı
Meliaceae
Melia azedarach
Avusturalya ve Güneydoğu Asya’da doğal olarak yetişir. Boyu 12 m, tepe tacı genişliği 6-8 m’dir. Doğal yetişme
ortamlarında bazen 30 m kadar boylanabilir. Çiçekleri oldukça küçük, açık eflatun renkte 5 tane taç yaprağa
sahiptir. Çiçekler genellikle çiçek kurullarında bulunur. Meyveleri 1.5 cm çapında etsi meyve, olgunlaştığında sarı
renk alır. Meyveler insan ve hayvanlar için zararlıdır fakat kuşlar tarafından yenilir. Bu sayede tohumu birçok yere
dağılmaktadır. 6-8 meyve insanlar için ölüm tehlikesi oluşturabilir. Genelde gölge ağacı olarak bilinir. Yaprakları
oldukça fazladır. Parklarda, kamuya açık bahçelerde ve yeşil alanlarda, akarsu yataklarının kenarındaki setlerde
ve yürüyüş yolu kenarında yol ağacı olarak kullanılabilir. Eflatun renkli çiçekleri ve sarı meyveleri çok çekici bir
süs bitkisi haline getirir. Sert tohumları, aynı zamanda el sanatlarında kullanılabilir. Güneşli yerleri tercih eder.
Gölgede de yetişir. Donlara karşı dayanıklıdır. Çok farklı toprak şartlarına kolayca adapte olur. İlkbahar aylarında
çiçek açar, daha sonra meyvelerini oluşturur. Bu genellikle ağustostan-mart ayına kadar devam eder. İyi bir gövde
ve dallanma strüktürü elde edebilmek için budama yapılması gerekir. Budamada tepe çatısını oluşturan dalların
seyreltilmesi çok önemlidir. Böylece kalın dalların oluşması sağlanır. Bitki sürekli sulanmaya ihtiyaç duymaz.
Tohum ve kök sürgünleriyle kolaylıkla üretilebilir.
137
Dut
Moraceae
Morus alba
Kuzey Hindistan, Orta Asya ve Çin’e kadar uzanan

bölgede, besin maddesi bakımından zengin,
çoğunlukla kalkerli topraklar üzerinde doğal olarak
yetişir. Boyu 10-15 m, tepe tacı genişliği 6-8 m olan,
seyrek dallı, yuvarlak formlu ve orta boylu bir ağaçtır.
Gövde kabuğu gri ve çatlaklı, sürgünleri gri veya gri
sarıdır. Yazın yeşil almaçlı dizilmiş, geniş yumurta
biçiminde çok farklı şekilde loplara sahip, 8-20 cm
uzunluğundadır. Yaprak üst yüzü pürüzsüz ya da çok
hafif derecede pürüzlü, açık yeşil ve deri gibi parlaktır.
İpek böcekleri için önemli bir bitkidir. Çiçekleri fıçı
şeklinde aşağıya doğru sarkan çiçek kurullarında yer
alır, dikkat çekmez. Mayıs ve haziran ayında çiçeklenir.
Meyveleri beyaz ile pembe arasında değişen çok
farklı renklerde olabilir. Böğürtlenlere benzer, tatlıdır,
yenir, bazen tatsız da olabilir. Güneşli, sıcak, korunaklı
yerlerde iyi yetişir. Çok fazla nemli olmayan, besin
maddesi bakımından zengin ve kireçli toprakları tercih
eder. Bu tür topraklarda sürgünler daha iyi gelişir.
Genellikle kanaatkârdır. Fakir, kumlu topraklarda
da gelişimini sürdürür. Genç bitkiler donlara karşı
dayanıksızdır. Sıcak yerleri tercih eder. Kuraklığa
dayanıklılık gösterir. Morus alba ‘Pendula’ en önemli
kültivarıdır.
Morus alba ‘Pendula’
Ana türün aşılanması ile elde edilen, kısa boylanan
ve dalları aşağı doğru sarkan, parklarda ve avlularda
kullanılan çok dekoratif bir kültivardır.
Çınar Yapraklı Meyvesiz Dut
Moraceae
Morus alba ‘Fruitless’
Morus alba gövdesinde aşılamayla üretilen bir

kültivardır. Park ve ev bahçeleri için daha uygun
olan formlardandır. Özellikle çok sıcak olan
bölgelerde ve çöllerde gölge ağacı olarak kullanılır.
İklimin sıcak olduğu yerlerde, alkali topraklarda
çok hızlı gelişir. Kuraklığa dayanıklıdır. Gübreleme
ve yeterli derecede yapılacak sulama ile gelişimi
hızlandırabilir. Amerika’da, Güney Kaliforniya’da ve
kıyı bitkilendirmelerinde başarıyla kullanılmış; 3 yıl
içinde boyu 10 m tepe genişliği 6 m’ye ulaşmıştır. Serin
iklimlerde ise gelişimi daha yavaş olmuştur. ‘Kingan’
ve ‘Stribling’ diğer önemli kültivarlarıdır. Yeni bitkiler
dikkatli bir şekilde dikilmelidir, bu yapıldığında
büyük tepe çatıları oluşturur. Ancak genç gövdeler
şiddetli rüzgârlardan etkilenir. İlk yıllarda dallar çok
uzun olabilir ve ağırlıklarından dolayı aşağı doğru
sarkar. Bu nedenle bu tür dallar kısa kesilmelidir.
Böylece yukarıya doğru yönelmiş olan tomurcuklara
gelişme şansı verilmiş olur. Çok şiddetli budamalar
yapılmamalıdır. Bu tür budamalar çürümelere neden
olabilir.
139
Zeytin Ağacı
Oleaceae
Olea europaea
Akdeniz çevresinde yer alan ülkelerde doğal yayılış fakir topraklarda da yetişir. Asidik nötr veya bazik
gösterir. Ülkemizde de Marmara, Ege ve Akdeniz’de topraklar için çok uygundur. Gölgede gelişmez, kuru
doğal olarak yetişmektedir. Boyu 10 m, tepe tacı ve nemli toprakları tercih eder. Kuraklığa da tolerans
genişliği 8 m olan, yuvarlak, yanlara doğru yayılan gösterir. Peyzajda, saksı içinde, espalya şeklinde
yatay bir forma sahip, pituresk görünümlü bir ağaçtır. budamalar yaparak veya soliter bitki ya da yol ağacı
Her dem yeşil yaprakları deri gibi parlak, üst yüzü olarak kullanılabilir. Balçıklı topraklarda çok iyi gelişir.
gri yeşil, alt yüzü mavimsi gümüşi renklidir. Rüzgârlı Verimsiz topraklara da toleranslıdır. İyi drenajlı derin
havalarda gri ya da gümüşi renkli görünümü ile çok toprakları tercih eder. Bitki geliştikten sonra yaz
ilginçtir. Mayıs ayında açan çiçekleri küçük, beyazımsı kuraklığına direnci artar, kuru topraklarda gelişimini
yeşil renkli, kokulu ve kısa salkımlar halindedir. sürdürür. Güneşli yerleri tercih eder. Tuzlu rüzgârları
Çiçekleri hermafrodittir. Tozlaşma rüzgârla olur. tolere eder. Zeytin ağaçları yavaş büyür fakat çok
Meyveleri 3.5 cm uzunluğundadır ve sonbahar uzun ömürlüdür. 6 yaşından sonra ürün vermeye
sonunda olgunlaşır, rengi yeşilden siyaha dönüşür, başlar ve tohumla üretilir. Yaz başlangıcında fidanlar
yağ içerir. Hafif, kumlu, orta derecede balçıklı ve yetiştirilmesi istenen yere dikilir. Kış donlarına karşı
ağır killi topraklarda iyi yetişir. Ancak drenajı iyi olan korunaklı yerler tercih edilmelidir.
toprakları tercih eder. Besin maddesi bakımından
İmparator Pavlonyası
Paulowniaceae
Paulownia tomentosa
Orta Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 10-15 m, tepe

tacı genişliği 5-8 m olan, sık ve kalın dallı geniş
yuvarlak formlu bir ağaçtır. Yazın yeşil ve geniş oval
ya da yürek biçimli yaprakları 12-25 cm uzunluğunda,
uçları sivri, tam kenarlıdır. Yaprakların üst yüzü canlı
yeşil ve tüylü, alt yüzü gri yeşil ve yumuşak tüylerle
kaplıdır. Yaprak sapı 8-10 cm uzunluğundadır. Nisan ve
mayıs aylarında açan çiçekleri, 5-6 cm büyüklüğünde
ve ağzı yırtık borazan biçimlidir. Çiçeklenmeyi
yapraklanma izler. Çiçek renkleri pembe mor ya da açık
mavi eflatun, içleri sarı çizgilidir ve hoş kokar. 10-15
cm uzunluğunda bir eksen üzerindeki çiçek kurulu,
bileşik salkım biçimlidir. Meyveleri kozayı andırır
biçimde, kapsül şeklinde, 4-5 cm uzunluğunda ve 2-3
cm çapındadır. Meyvelerin ucu sivri ve sapı da uzundur.
Meyvelerin içinde bol sayıda dört yanı kanatlı 3 mm x
2 mm büyüklüğünde hafif tohumlar bulunur. Ilıman
iklimlerde, bol güneşli ve yarı gölge yerlerde, kuru taze
derin topraklarda iyi gelişir, kireç sever. Ancak rüzgâra
karşı korunması gerekir. Çok dekoratif bir ağaçtır, park
ve bahçelerde, çim alanları üzerinde, rüzgâra karşı
korunaklı yerlerde soliter ya da gruplar içinde kullanılır.
141
Kanarya Adaları Hurma Ağacı

Arecaceae
Phoenix canariensis
Kanarya Adaları’nda doğal olarak yetişir. Boyu 9-12 m,

tepe tacı genişliği 3-4 m olan dar formlu bir ağaçtır.
Yaprakları uzun ve geniş tüysü biçimlidir, ağacın tepe
kısmında toplanmıştır ve aşağı doğru sarkar. Çiçekleri
ve meyveleri yaprak diplerinden çıkar ve büyük bir
salkım halinde aşağı doğru sarkar. Meyveleri 1.5-2 cm
genişliğinde ve 3-5 cm uzunluğunda, yumuşak, çok
tatlı ve lezzetlidir. Tohumu 6-8 mm genişliğinde ve 2-3
cm uzunluğunda ve serttir. Humusça zengin, gübreli,
kumlu balçık ya da kum toprağında, sıcak yerlerde iyi gelişir, kireçten kaçınır. Fazla su ve kuraklık köklerine zarar verir,
deniz ikliminden hoşlanır, rüzgâra karşı korunaklı yerler ister. Akdeniz ve Ege bölgelerimizde, deniz kıyılarında, güneşli
ve korunaklı yerlerde, park ve bahçelerde soliter, grup ya da kıyı ağacı olarak kullanılır. Sıcak ülkelerde ve iç mekânlarda
yetiştirilir. Ülkemizde de güney ve batı sıcak bölgelerimizde, sera ve salonlarda yetiştirilir ve kullanılır.
Alev Ağacı
Rosaceae
Photinia serratifolia
Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu ve genişliği 4-8 m’dir.

Sık dallı, simetrik tepe tacı oluşturan, vazo ya da
yuvarlak formlu bir çalıdır. Kabuğu ince ve çarpmalara
karşı dayanıksızdır. Budamalarla şekil verilebilir. Çok
gövdelidir. Dalları yukarıya doğru yönelmiştir. Tek
gövdeye dönüştürülmesi halinde, dikkat çekici bir
form kazanır. Yapraklar geniş, her dem yeşil, almaçlı
dizilmiş, basit yaprak kenarları dişli, eliptik, yumurta
biçiminde 10-20 cm uzunluğundadır. Sonbahar
aylarında renklenme görülmez. Çiçekleri beyaz renkli,
çok gösterişlidir. İlkbahar ve yaz aylarında çiçek
açar. Hoş olmayan kokuya sahiptir. Meyveleri 1 cm
uzunluğunda, etsi, yuvarlak ve kırmızı renklidir. Yaban
hayatı için bir önem arz etmemektedir. Döküldüğünde
bir problem oluşturmaz. Ağaç üzerinde uzun süre kalır
ve dikkat çekicidir. Amerika’da özellikle enerji nakil
hatlarının geçtiği yerlerde kullanılmaktadır. Ömrünü
uzatabilmek amacıyla ana dallar makaslanmaktadır.
Güneşli ve iyi drenajlı topraklarda çok iyi yetişir.
Orta derecede bir büyüme enerjisine sahiptir.
Genç ağaçlar da makaslanmaya tolerans gösterir.
Çit oluşturulduğunda bitkinin alt dalları budanır.
Boylu olduğundan dolayı çok iyi bir fon oluşturur.
Kumlu ve killi topraklara iyi adapte olmuştur. Asitli
ve alkali topraklar üzerinde de yetişir. Kuru yetişme
ortamlarında yetiştirilmesi gerekir. Kuraklığa çok
dayanıklıdır. ABD’de otoyolların orta şeritlerinde, çok
gövdeli bireyleri yol ve iç avlu ağacı olarak kullanılır.
143
Londra Çınarı
Platanaceae
Platanus x acerifolia
Platanus occidentalis ve Platanus orientalis türlerinin

melezidir. Boyu 30-40 m, tepe tacı genişliği 15-
25 m’dir. Kalın dallı, yuvarlak formlu bir ağaçtır.
Gövde kabuğu yeşilimsi beyaz ya da sarımsıdır;
büyük plakalar halinde kavlar. Soliter olarak serbest
büyüdüğünde, yaşlı ağaçlarda alt dallar bazen toprağa
kadar sarkar. Yazın yeşil, almaçlı yaprakları 12-25 cm
genişliğinde ve 3-5 lobludur. Yaprakların üst yüzü
parlak koyu yeşildir. Yapraklar uzun süre ağaç üzerinde
kalır; sonbahar renklenmesi sarıdır. Çiçekleri dikkat
çekmez; çiçeklenme ile yapraklanma aynı dönemde
olur. Meyvesi 2-2.5 cm çapında, dikenli küre şeklinde endüstri gazlarına, ekstrem iklim koşullarına
bileşik meyvedir. Çoğunlukla ikisi, bazen tek bir tane dayanıklıdır. Budamaya karşı toleranslıdır. Küp, prizma
veya üçü bir arada 10 cm uzunluğunda bir sap üzerinde veya topiary şeklinde budanabilir. Sık dallanması ve
yer alır ve ilkbahara kadar bitki üzerinde kalır. Ilıman kent iklimine dayanıklı olması nedeniyle kentlerde ve
iklimlerde, güneşli, sıcak yerlerde çok farklı toprak parklarda yol ağacı olarak, kitle ve grup şeklinde veya
şartlarında yetişir ancak en iyi gelişimi, nötr veya soliter olarak kullanılır. Gezinti ve yürüyüş yerleri için
çok az alkali özelliğe sahip derin balçıklı topraklarda estetik açıdan en değerli ağaçlardan biridir. Şemsiye
gösterir. Sıcak yerleri sever, mekanik yaralanmalara, formlu kültivarları vardır.
145
Doğu Çınarı
Platanaceae
Platanus orientalis
Güneydoğu Avrupa’dan Batı Asya’ya (Himalayalara)

kadar olan geniş bölgede doğal yayılış gösterir.
Ülkemizde de her bölgede akarsu yataklarında, çeşme
ve kaynakların bulunduğu yerlerde yetişir. 25-30
m boylanır. Yanlara ve yukarıya doğru uzanan kalın
güçlü dallarıyla çok geniş ve yüksek, yuvarlak bir tepe
çatısı oluşturur. Tek başına bulunduğu yerlerde tepe
çatısının genişliği 20-25 m olabilir. 5 m’den daha
fazla gövde çapı yapar. Kalın ve sağlam gövdenin
kabuğu gri ile yeşilimsi beyaz arasında değişen bir
renge sahiptir. Gövdenin dallara kadar olan kısmı
genellikle kabukludur. Kabuğu yavaş yavaş ve küçük
pulcuklar halinde kavlar. Bu özelliği nedeniyle batı
çınarından kolayca ayrılır. Yazın yeşil, almaçlı dizilmiş
yaprakları 15-30 cm genişliğinde ve 5-7 lobludur.
Lobları derin oyuntulu kenarları düz veya kaba dişlidir.
Yaprakların üst yüzü deri gibi parlak ve açık yeşil
renklidir. Mayıs ayında çiçek açar, sarı yeşil çiçekleri
top şeklinde başçıklar oluşturur. Meyveleri 2-2.5 cm
çapında, dikenli kahverengi küre şeklinde bileşik
meyvedir. 2-6 tanesi, uzun bir sap üzerinde yer alır,
kış aylarında da uzun süre bitki üzerinde kalır. Ilıman
iklim bölgelerinde, tam güneşli veya yarı güneşli
olan yerlerde, derin ve yeterince nemli, nötr veya
çok alkali toprakları tercih eder. Genel olarak lokal
iklim koşullarına kolaylıkla uyum sağlar. Genç bitkiler
donlara karşı biraz hassas, sıcağa ise çok dayanıklıdır.
Yürek şeklinde kazık kök oluşturur. Çok güçlü, ihtişamlı
görünümüyle yollar ve parklar için ideal bir ağaçtır.
Park ve bahçelerde iyi bir kitle,gölge ve yol ağacıdır,
soliter de kullanılır.
Akkavak
Salicaceae
Populus alba
Kuzey Afrika, Güney ve Orta Avrupa ile Orta Asya’ya kadar uzanan çok geniş bir alanda doğal yayılış gösterir.
Ülkemizde doğal olarak yetişir. Boyu 30 m, tepe tacı genişliği 10-12 m olan kalın dallı, yuvarlak formlu bir ağaçtır.
Gövde kabuğu grimsi beyaz renklidir, yaşlandığında kabuk üzerinde derin çatlaklar oluşur. Genç sürgünleri ve
tomurcukları yumuşak beyaz tüylerle kaplıdır. Yaprak sapları tüylü, 6-12 cm uzunluğunda, yaprakların üst yüzü
koyu yeşil, alt yüzü beyaz yumuşak tüylüdür. Yapraklar yumurta biçiminde, 4-8 cm uzunluğunda ve 3-6 cm
genişliğindedir. Kaba dişli lobludur fakat uzun sürgünlerde 3-5 lobludur. Yaprak tabanı yürek şeklindedir. Iki
evciklidir. Erkek çiçekleri (kedicikler) 3-7 cm uzunluğundayken dişi çiçekler biraz daha kısadır. Tohumları küçüktür
ve tüy demetleriyle kaplıdır. Kent içinde mümkünse erkek fertlerin kullanımına özen gösterilmelidir. Tohumların
pamukçuk şeklindeki tüy demetleri alerjiye sebep olabilir. Karasal iklimlerde, akarsu yataklarında ve alüvyon
arazide iyi gelişir. Taze nemli, besin maddesi bakımından zengin, az asidik topraklardan çok alkali topraklara kadar
değişen yetişme ortamlarında gayet iyi gelişir. Adaptasyon yeteneği çok yüksektir, besin maddesi bakımından
fakir olan topraklarda ve hatta tuzlu topraklarda bile yetişebilir. Dona ve kuraklığa dayanıklıdır. Bol miktarda kök
sürgünü verir. Park ve bahçelerde gruplar ve kitleler halinde ya da soliter veya yol ağacı olarak kullanılır.
147
Melez Akkolade Kirazı

Rosaceae P. sargentii ve P. subhirtella melezidir. İngiltere’de
Prunus ‘Accolade’ elde edilmiştir. 6-8 - (10) m boylanır ve 4-6 - (8)
m genişliğinde bir tepe çatısı oluşturur. Geniş
huni şeklindeki gevşek tepe çatısı, kat kat dizilmiş
dalları ve kavisli sarkık sürgünleri ile pituresk bir
forma sahiptir. Yaşlandığında şemsiye şeklini alır.
Kabuğu açık kahverengidir. Yazın yeşil, almaçlı, 7-12
cm uzunluğunda, 5 cm genişliğinde, elips ya da
uzunlamasına elips şeklindeki yaprakların kenarı ince,
sivri ve testere dişlidir. Yapraklanma zamanında koyu
bronz renkli, daha sonra yaz aylarında zümrüt yeşilidir.
Yaprak sapı koyu yeşildir. Yaprak orta damarı kırmızı
renklidir, sonbaharda yapraklar çok dikkat çekici sarı
turuncu bir renk alır. Çiçekleri pembe renkli, 4 cm
çapında, genellikle üç çiçekten oluşan salkım şeklinde
ve yarı katmerlidir. Nispeten erken çiçek açar. Nisan ayı
başında sarkık sürgünleri tamamen çiçeklerle kaplanır.
Meyve oluşturmamaktadır. Yürek şeklinde derine
giden ana kök ile kalın güçlü yan köklerden oluşan
kök sistemi oldukça iyi gelişmiştir. Taze veya nemli
derin toprakların bulunduğu güneşli yerlerde, özellikle
balçıklı topraklar üzerinde çok iyi gelişir. Donlara karşı
çok dayanıklıdır. Kent iklimini de toleranslıdır. Uzun
süre çiçekli kalması ve yapraklarının sonbaharda
olağanüstü güzel bir renge dönüşmesi nedeniyle çok
çekici bir görünüme sahiptir. Küçük bahçeler, parklar
ve yol kenarları için ideal bir kültivardır. Çok dikkat
çekici pituresk görünümünden dolayı soliter ağaç
Kiraz (Kuş kirazı)
Rosaceae
Prunus padus
Avrupa, Kafkasya, Batı Sibirya ve ülkemizde doğal

olarak yetişir. Boyu 15-20 m, tepe tacı genişliği 3-4 m
olan, yuvarlak formlu, boylu bir çalı ya da kısa boylu bir
ağaçtır. Gövde kabuğu kahverengi kırmızı renkte, daha
sonra parlak yüzük şeklinde çizgilerin hakim olduğu bir
kabuğa dönüşür. Yazın yeşil yaprakları çok sıralı sarmal çapındadır, yenir. Meyveleri temmuz ayında oluşur.
dizilmiş, uzun yumurta biçiminde, kaba ve düzensiz Sığ bir kök sistemine sahiptir. Genellikle yatay olarak
dişlidir. 15 cm uzunluğunda, üst yüzü koyu yeşildir. uzanan çok yoğun kılcal kökler hakimdir. Ana yan
Sonbaharda çok dikkat çekici bir renk alır; rengi sarı kökler çok güçlüdür. Genellikle levha halinde, dik
turuncu ve kırmızıya dönüşür. Çiçekleri beyaz renklidir. kökleri ise daha az gelişmiştir. 50-70 yaşındaki yaşlı
Çiçek kurulları oluşturur. Tek tek çiçeklerin genişliği 2.5 ağaçların kökleri, kumlu topraklarda 2.80-3.25 m
cm kadardır. Nisan mayıs aylarında yapraklanmadan kadar derinliğe gitmektedir. Güneşli ve yarı gölgeli
önce çiçeklenir. Çok gösterişli dekoratif bir çiçek yerlerde yetişir. Genellikle toprak isteği çok azdır. Besin
ağacıdır. Tatlı meyveleri, siyah kırmızı renkli ve 1 cm maddesi bakımından zengin, derin, orta derecede
nemli balçıklı topraklarda, nötr ya da alkali topraklarda
ve kireçli topraklarda çok iyi gelişir. Drenajın iyi
olmadığı alanlarda yetişmesi mümkün değildir.
Besin maddesi bakımından fakir, kumlu topraklarda
gelişimi çok iyi değildir. Donlara karşı çok dayanıklıdır.
Işık isteği çok yüksek olan bir türdür. Sıcak gelişme
ortamlarını tercih eder. Balçıklı toprakların gösterge
bitkisidir. Kök çanağından sürgünler üretir. Asitli
topraklarda yetiştirilmesi halinde zararlılar tarafından
etkilenebilir. Kuş kirazının çiçekleri don zararlarına
karşı çok dayanıksızdır. Nemli deniz iklimlerini tercih
eder. Rüzgâra kapalı olan yerlerde iyi gelişir. Gölgeye
çok dayanıklıdır. İyi sürgün verir ve budanabilir. Ana
tür ve kültür çeşitleri değerli süs bitkilerindendir.
Grup kompozisyonları oluşturulurken, yeşil çitler ve
yeşil perdeler oluşturulurken çoğunlukla kullanılan
bitkilerdendir. Ayrıca, soliter olarak da kullanılır.
149
Kiraz Eriği
Rosaceae Güneşli ve az gölgeli yerlerde yetişir. Kanaatkâr bir
Prunus cerasifera türdür. Her tür toprak tipinde iyi gelişim gösterir
fakat orta derecede kuru veya nemli, besin maddesi
bakımından zengin, balçıklı toprakları tercih eder.
İran, Güneybatı Sibirya, Kafkasya, Kırım ve ülkemizde Nötr veya alkali topraklarda da gelişimi gayet iyidir.
doğal olarak yetişir. Avrupa’da 400 yıl önce kültüre Kış donlarına karşı çok toleranslıdır. Kent içi için çok
alınmış ve birçok bölgesinde doğallaşmıştır. Boyu 5-8 uygundur. Hem kuru hem de nemli şartlara tolerans
m, tepe tacı genişliği 4-6 m olan, dalları yukarı doğru gösterir. Ayrıca rüzgâra karşıda dayanıklıdır. Peyzaj
yönelmiş, sık dallı, asimetrik tepe çatılı boylu çalı veya düzenlemelerinde çok sık kullanılan 2 önemli kültivarı
kısa boylu ağaçtır. Sürgünleri tüysüz yeşildir. Dalları gri Kırmızı Yapraklı Erik olarak bilinmektedir.
kahverengi olup 2 cm uzunluğundadır ve dikenlerle
kaplıdır. Yaşlı kabuklar siyah renklidir. Yaprakları Prunus cerasifera ‘Pissardii’
yazın yeşil, almaçlı dizilmiş eliptik veya yumurta Yaprakları kırmızı kahverengidir, daha sonra yavaş
biçiminde 5-7 cm uzunluğunda, zümrüt yeşil ile canlı yavaş çok belirgin olmayan erguvani bir renk alır.
yeşil renktedir. Çiçekler beyaz renkli, çoğunlukla Çiçekleri beyaz ile açık pembe arasında değişen bir
tek tek 2-2.5 cm genişliğindedir ve uzun saplara renktedir. Meyveleri küre şeklinde, 3 cm çapında ve
sahiptir. Çiçekler yapraklanmadan önce oluşur. Bazen erguvani kırmızıdır.
yapraklanma ve çiçeklenme, mart ayının sonunda ve Prunus cerasifera ‘Nigra’
nisan ayının başında aynı zamanda olabilir. Meyveleri Sürgünlerin kesiti kırmızıdır. Yaprakları, ‘Pissardii’nin
yuvarlak veya yumurta biçiminde, 2-3 cm çapında, yapraklarından daha büyüktür ve koyu siyahımsı
sarı veya kırmızı, sulu ve tatlıdır. Çok iyi gelişmiş bir kırmızı renktedir. Sonbaharda bu rengini korur, solmaz.
kök sistemine sahiptir. Ana kökler derine gider. Derine Çiçekleri pembe renklidir.
giden köklerden yan kökler oluşur.
Mahlep / Yabani kiraz
Rosaceae
Prunus mahaleb
Güney ve Güneydoğu Avrupa ile Batı Asya’da

dolayısıyla, ülkemizde doğal olarak yetişir. Boyu
6-10 m, tepe tacı genişliği 5-6 m olan, başlangıçta
konik, seyrek dallı, 10-15 yıl sonra geniş tepe taçlı,
yuvarlak formlu, dalları aşağı doğru sarkan, boylu
bir çalı veya kısa boylu bir ağaçtır. Orta derecede hızlı
veya yavaş büyür. İlk yıllarda 30-50 cm, daha sonraki
yıllarda sadece 15-20 cm boylanma yapar. Yaprakları
yazın yeşil, almaçlı dizilmiş, daire ya da geniş oval
biçimli ve 3-6 cm büyüklüğündedir. Yaprakların üst
yüzü açık yeşil, alt yüzü gri yeşil, kenarları dişlidir.
Çiçekleri 1.5 cm genişliğindedir. 6-10 çiçekten oluşan
çiçek kurullarında yer alır. Beyaz renkli çiçekleri hoş
kokuludur. Meyveleri bezelyeyi andırır, siyah renkte
5-6 mm çapındadır. Kurutulan meyveleri baharat
olarak kullanılır. Yürek şeklinde bir kök sistemi
oluşturmuştur; kanaatkâr bir türdür. Güneşli yerlerde
iyi yetişir. Sıcağa ve donlara karşı dayanıklıdır. Kent
içi hava kirliliğine tolerans gösterir. Rüzgâra karşıda
dirençlidir. Kireç ihtiva eden, kuru ve taze topraklarda
gayet iyi gelişir. Kurakçıl, öncü bir türdür. Kentlerin
ve endüstri bölgelerinin kirli havasına karşı uyum
sağlamıştır. İyi bir toprak koruyucudur. Kuru, taşlı, sığ,
kumlu ve kireçli topraklarda yapılacak bitkilendirme
çalışmalarında ve rüzgâr perdelerinde kullanılır. Çit
elemanı olarak da değerlidir.
151
Japon Dağ Kirazı

Rosaceae
Prunus sargentii
Japonya, Kore ve Sahalin adasında doğal olarak

kısa boylu bir ağaçtır. İngiltere’de çok uygun toprak
şartlarında 20 yaşındaki bir bitki 7.5 m boya ve 9 m
tepe tacı genişliğine ulaşmıştır. Gövde kabuğu parlak
kestane renginde, sürgünler kırmızı ve tüysüzdür.
Boylu çalı ve kısa boylu ağaç şeklinde gelişen Prunus
sargentii ana dalları yukarıya doğru yönelmiş, huni
formunda açık, olgun çağlarda yanlara doğru yayılmış,
çok gösterişli pituresk bir form oluşturur. Yazın yeşil
yaprakları almaçlı dizilmiş, ters yumurta biçiminde,
10-12 cm uzunluğunda, 6 cm genişliğinde, yaprak
kenarları dişlidir. Yeni süren yapraklar bronz renklidir.
Yaz aylarında yeşil bir renk alır. Sonbahar renklenmesi
turuncu ile kan kırmızısı arasında değişmektedir.
Renklenme eylül sonu ile ekim başında başlar. Çiçekleri
pembe renkli, tek tek çiçeklerin genişliği 4 cm, 2-4
tanesi bir araya gelerek çiçek kurulları oluşturur.
Çiçeklenme nisan ayında görülür. Meyveler yumurta
biçiminde, 1 cm çapında, parlak erguvani siyahımsı
sulu meyvelerin az miktarda acımsı bir tadı vardır.
Güneşli ve rüzgârdan korunmuş olan ortamlarda
yetişir. Nemli, besin maddesi bakımından zengin,
kumlu, balçıklı nötr ve alkali topraklarda gayet iyi
gelişir. Genel olarak kanaatkâr bir türdür. İşlenmiş tüm
bahçe topraklarına tolerans gösterir. Donlara karşı çok
toleranslı olması nedeniyle dikkat çeker. Kent iklimine
dayanıklılık gösterir. Peyzaj düzenlemelerinde oldukça
sık kullanılır ancak bir melezi olan Prunus ‘Accolade’
daha fazla tercih edilir.
Kanzan Kirazı
Rosaceae
Prunus serrulata ‘Kanzan’
Ana tür Japonya, Çin ve Kore’de doğal olarak yetişir.

Boyu 7-10 m, tepe tacı genişliği 5-8 m olan, huni
biçiminde tepe çatısına sahip, dalları yukarıya
doğru yönelmiş, olgun çağda aşağıya doğru sarkan
dalları ile dikkat çeken, boylu çalı ya da kısa boylu
bir ağaçtır. Gövde kabuğu kırmızı kahverengi, daha tek çiçeklerin genişliği 6 cm kadardır. 2-5 çiçeğin yer
sonra kahverengi gri, çatlaklıdır. Yaprakları yazın yeşil, aldığı çiçek kurullarında bulunur. Alışılmışın dışında,
almaçlı dizilmiş, eliptik formlu, uç kısmı sivri 8-12 cm çok fazla sayıda çiçek oluşturan bir kültivardır. Çiçek
uzunluğundadır. Genç yaprakları bronz rengindedir. tomurcukları koyu kırmızıdır. Mayıs ayının başında
Yaz aylarında parlak yeşil bir renk alır. Sonbaharda çiçek açar. Çiçekler renk tonunu değiştirmez. Güneşli
ise sarı turuncu bir renge dönüşür. Çiçekleri çok sık, yerlerde yetişir. Dona karşı çok dayanıklıdır. Alle ağacı
katmerlidir, 30 petalden oluşur, pembe renklidir. Tek ya da soliter olarak kullanılır.
153
Higan Kirazı
Rosaceae
Prunus subhirtella
Bu kiraz türünün doğal yayılış alanları

bilinmemektedir. Çok uzun bir zamandan beri
Japonya’da kültür bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Boyu
10 (-18) m tepe tacı genişliği 4-8 m’dir. Boylu, geniş
tepe çatılı, sık dallı, dalları yukarı doğru yönelmiş,
sürgünleri aşağıya doğru sarkan bir türdür. Yazın yeşil
yaprakları yumurta biçiminde ya da uzunlamasına
yumurta formunda, 3-8 cm uzunluğunda, sivri,
yaprak kenarı tek veya çift dişli, üst yüzü taze yeşil, alt
yüzünde başlangıçta damarların üzeri tüylü, yaprak
sapı 6 mm ve tüylüdür. Çiçek tomurcukları koyu
kırmızı veya karmin kırmızısı renkte, açıldığı zaman
açık pembeye veya beyaza dönüşür. Çiçeklenme mart sonunda başlar, nisan ortalarına kadar devam eder. Meyveleri
küçüktür; siyah renkli ve sulu meyveler şeklindedir. Çok az sayıda meyve verir. Sonbaharda sarı bir renk alır. Diğer özellikleri
Prunus Serrulata’ya benzemektedir. Güneşli yerlerde sıcak olan yetişme ortamlarında çok iyi yetişir. Genellikle donlara
karşı dayanıklıdır. Kent içi hava kirliliğine toleranslıdır. Çiçeklerinin etkilenmemesi için rüzgâra karşı korunması gerekir.
Taze, nemli, nötr veya alkali, besin maddesi bakımından zengin, kumlu balçıklı topraklar üzerinde gayet iyi gelişir. Soğuk
yerlerde, ağır ve ıslak topraklarda yetiştirilmesi halinde kendine özgü özelliklerini göstermesi mümkün değildir.
Kanatlı Ceviz
Juglandaceae
Pterocarya fraxinifolia
Kuzey İran, Kafkasya ve ülkemizde nemli ormanlarda

15 m olan, çok gövdeli, boyu tepe tacı genişliğiyle eşit,
çok sayıda kök sürgünü veren ve kökleriyle çok geniş
bir alanı kaplayan, boylu bir ağaçtır. Yanlara doğru
yayılan tepe çatısına sahiptir. Hızlı gelişen bir türdür.
Kök kısmında çok sayıda gövde oluşur; kök kısmından
çıkan gövdeler diyagonal bir şekilde yukarıya uzanır.
Dalları zeytin yeşili kahverengi ile gri yeşil arasında
değişen renge sahiptir. Öz kısmı bölümlere ayrılmıştır.
Gövdesi siyah gri renkli, yaşlı kabuğu da açık renkli ve
uzunlamasına çatlaklarla bezenmiştir. Tomurcuklar
pulsuzdur. Pas renginde küçük sapsız tomurcuklar,
tomurcuk sapı ile yaprak izi arasında yer alır. Yazın
yeşil tüysü yaprakları, almaçlı dizilmiştir ve 50 cm
uzunluğundadır.
13-21 yaprakçıktan oluşur. Yaprakçıklar uzun yumurta
veya uzun mızrak şeklinde, 8-12 cm uzunluğundadır
ve üst yüzü koyu yeşildir. Sonbahar renklenmesi sarıdır.
Çiçekler yeşil renkli, aşağıya doğru sarkan kediciklerde
yer alır. Erkek çiçekler 20 cm uzunluğundadır. Mayıs
ayında çiçeklenir. Meyveler yarım daire şeklinde
kanatlıdır. 40 cm uzunluğunda bir sap üzerinde çok
sayıda meyve yer alır. Kök sistemi yanlara doğru
yayılmış, ana yan kökler oldukça sığdır. Sık bir şekilde
dallanmıştır. Islak yetişme ortamlarında çok fazla yapar. Ancak kuru, normal topraklarda da gelişir.
sürgün verir ve tepe tacının sınırları dışına taşar. Donlara karşı dayanıklıdır. Çok erken yapraklanması
Güneşli ve az gölgeli yerlerde iyi yetişir farklı topraklara nedeniyle geç donlardan zarar görebilir. Kuru yetişme
ve pH değerlerine kolaylıkla uyum sağlar ve kirece ortamlarına ve kent iklimine çok iyi uyum sağlar. Kök
karşı toleranslıdır. Optimum gelişimini ıslak, nemli sistemi geliştikten sonra sıcaklık, rüzgâr ve çok uzun
ve besin maddesi bakımından zengin topraklarda süren su taşkınlarının zararlarına karşı direnç gösterir.
155
Süs Armudu
Rosaceae
Pyrus calleryana ‘Chanticleer’
Ana tür Çin’de akarsu kenarlarında ve ormanlık kırmızıya dönüşür. Renklenme geç başlar ve kasımın
alanlarda doğal olarak yetişir. Boyu 8-12 m, tepe tacı sonlarına kadar devam eder. Az güneş alan, nemli
genişliği 5 m olan, dar konik bir tepe tacına sahip, ortamlarda, yeşil yapraklar aralık ayının başlangıcına
yan dalları yukarıya doğru yönelmiş, yaşlandığında kadar ağaç üzerinde kalır. Çiçekleri beyazdır. Çok
seyrek dallı piramidal bir forma sahip olan ağaçtır. sayıda şemsiye şeklinde çiçek kurulları oluştururlar.
Yaprakları yazın yeşil, almaçlı, yumurta biçiminde Her bir çiçek 2 cm çapındadır. Yapraklanmadan önce
veya yuvarlak, uç kısmı sivri, 8-12 cm uzunluğunda, veya aynı anda çiçeklenir. Gösterişli çiçekleriyle
8 cm genişliğindedir ve üst yüzü parlak koyu yeşildir. dikkat çeken bir ağaçtır. Nisan sonu ile mayıs başında
Çok erken yapraklanır. Sonbahar renklenmesi sarıdan çiçeklenir. Meyveleri yuvarlak veya uzunlamasına
turuncuya ve turuncudan kırmızıya veya erguvani yuvarlak biçimde, bezelye büyüklüğünde, 1 cm
çapında, yeşilimsi kahverengidir, dikkat çekici değildir.
Kök sistemi oldukça güçlü ve derindir. Güneşli
yerlerde yetişmesi, odunun olgunlaşması, sonbahar
renklenmesi üzerinde etkili olur. Yetişme ortamına çok
kolaylıkla uyum sağlar. Bütün açık arazilerde her türlü
toprakta gelişir ve hatta kuru yetişme ortamlarına bile
dayanıklılık gösterir fakat az nemli, besin maddesi
bakımından çok fazla zengin olmayan alkali toprakları
tercih eder. Çok uygun olmayan yetişme ortamlarında
genç bitkiler çevresi 25-30 cm olan gövdeler oluşturur.
Donlara karşı hassastır fakat zaman içinde yeterli
derecede dayanıklılık kazanır. Yapraklar çok uzun süre
bitki üzerinde kalır. Nemli topraklarda, zaman zaman
ocak ayına kadar, bitki üzerinde yapraklar görülür.
Erken başlayan kar yağışları dalların kırılmasına
neden olur. Çok derine giden kök sistemleri ve yaprak
strüktürü sayesinde aşırı sıcaklara karşı dirençlidir.
Hava kirliğine karşı da duyarsızdır. Şişmiş kökleri çok
sayıda fidecik oluşturmasına avantaj sağlar. Yol ağacı
Armut Ağacı
Rosaceae
Pyrus communis
Avrupa’nın tamamında, Anadolu ve Kafkasya’da sürgünleri kaplar ve ağaca dekoratif bir görünüm
doğal olarak yetişir. Ülkemizde çok geniş bir yayılış kazandırır. Nisan ve mayıs aylarında çiçek açar.
alanına sahiptir. Anadolu ve Kafkasya armudun ana Meyveleri uzunca, bir tarafı şişkin, diğer tarafı dar,
yurdu sayılmaktadır. Boyu (5-15-20) m, tepe tacı ince kabuklu, tatlı, sulu ve lezzetlidir. Güneşli ve yarı
genişliği 5-10 m olan, konik veya kubbe şeklinde tepe gölgeli yerlerde yetişir. Aşırı sıcaklara toleranslıdır.
tacına sahip, kısa boylu bir ağaçtır. Yaşlandığında Sıcak yetişme ortamlarını sever, donlara karşı orta
asimetrik, pitureks bir görünüm alır. Çok yavaş büyür. derecede dayanıklı, geç donlara duyarlıdır. Rüzgâra
Kısa sürgünleri genellikle dikenlidir. Genç sürgünler karşı dayanıklılığı da orta derecededir. Kuru ve taze,
tüysüz, çıplak ya da çok az tüylüdür. Yaprakları yazın besin maddesi bakımından zengin, nötr ve alkali
yeşil, çok az yuvarlak ya da geniş yumurta biçiminde, topraklarda iyi yetişir. Kireçli toprakları sever, iyi drene
2.5-7 cm uzunluğunda, ucu sivri, bir tarafı yürek olmuş bütün toprak türlerinde iyi gelişim gösterir,
ya da geniş kama şeklinde, kenarı çok ince dişlidir. sadece ağır topraklarda gelişimi çok iyi değildir. Meyve
Yaprak üst yüzü mat koyu yeşil, tüysüz, alt yüzü açık ağacı olarak ekonomik değeri büyüktür. Bu nedenle
yeşildir. Sonbaharda önce sarı, sonra turuncu, kırmızı ülkemizde daha çok meyve bahçesi tesisinde bazen
ve kan kırmızı bir renk alır. Sonbahar renklenmesi rüzgâr perdesi oluşturmada yararlanılır. Espalye olarak
ekim ayından itibaren başlar. Çiçekleri beyaz da yetiştirilebilir. Park ve bahçelerde soliter olarak
renkli, 2 ila 3 cm genişliğindedir. İlkbaharda bütün kullanılır.
157
Söğüt Yapraklı Armut

Rosaceae
Pyrus salicifolia
Anadolu, Kafkasya ve İran’da doğal olarak yetişir.

Ülkemizdeki doğal yayılışı oldukça lokaldir. Boyu 5-9 m,
tepe tacı genişliği 3 m’dir. Dik büyüyen, ince dallı, sarkık
sürgünlü, yuvarlak kısa boylu bir ağaçtır. Sürgünleri
ilk yılda çok sık bir şekilde gri beyaz keçemsi tüylerle
kaplıdır. Yazın yeşil yaprakları 3-9 cm uzunluğunda,
dip tarafında ve uç kısmında daralmış eliptik ve mızrak
biçimindedir. Tam kenarlı, başlangıçta her iki yüzü
gümüşi gri tüylü, daha sonra üst yüzü tüysüz parlak, alt
yüzü tüylüdür. Yaprak sapı 3-15 mm uzunluğundadır.
Yapraklanmadan önce, nisan ayında açan beyaz
çiçekleri 2 cm çapında, 6-8’i bir arada şemsiye şeklinde
çiçek kurulu oluşturur. Meyveleri armut biçiminde, Pyrus salicifolia ‘Pendula’
2-3 cm uzunluğunda, yeşil ve sert, sapı kalın ve Dalları çok belirgin bir şekilde sarkık ve dikenli,
kısadır. Güneşli yerlerde, taze ıslak topraklarda yetişir, yaprakları ana türe göre biraz daha uzun, diğer
aşırı soğuk ve aşırı sıcağa dayanıklıdır. Pitoresk özellikleri ana türe benzemektedir. Konut alanlarında
formu nedeniyle, park ve bahçelerde ve özellikle dar yol ağacı, villa bahçelerinde ise soliter olarak kullanılır.
mekânlarda soliter olarak kullanılır. Pitoresk formu ana türe göre daha belirgindir.
Saçlı Meşe
Fagaceae
Qercus cerris
Orta ve Güney Avrupa ile Ön Asya’da doğal olarak

yetişir. Ülkemizde orman bölgelerinin tamamında
yayılış gösterir. Boyu 25-30 m, tepe tacı genişliği 10-20
m’dir. Tepe çatısı yaşlı bireylerde giderek genişleyen ve
yukarıya doğru dallanan, yuvarlak formlu bir ağaçtır.
Gövde kabuğu kalın, koyu gri renkli ve uzunlamasına
derin çatlaklıdır. Sürgünler yumuşak tüylerle kaplıdır.
Tomurcuklar yumurta biçimindedir ve özellikle uç
tomurcukların yanında kalıcı, ince uzun iplik gibi
kulakçıklar bulunur. Yazın yeşil yapraklar uzun ters
yumurta biçiminde, uzunluğu 6-12 cm, genişliği 3-6
cm’dir. Her bir tarafta 4-9 sığ ya da derin düzensiz
loblar vardır. Lob uçları sivri ve dikenimsi, yaprak üst
yüzü koyu yeşil ve seyrek tüylü, alt yüzü gri yeşil ve sık
tüylüdür. Sonbahar renklenmesi sarı kahverengidir.
Yaprak sapı 10-20 mm uzunluğundadır. Meyveler
tek tek ya da 2-4 tanesi bir aradadır. Palamut 3-4
cm uzunluğunda, 1-2 cm genişliğinde, çoğunlukla
basık fıçı şeklinde, sapsız ya da çok kısa kalın saplıdır.
Yaklaşık 1/2’lik kısmı kadehin içindedir. Kadeh pulları
iplik gibi ve geriye kıvrılmıştır. Meyveler ikinci yılda
olgunlaşır. Ilıman iklim bölgelerinde, güneşli kuru
yamaçlarda ve sığ topraklarda yetişir. Kanaatkâr bir
türdür. Rüzgâra, şehir iklimine, dona, aşırı sıcaklara
ve kuraklığa karşı dayanıklıdır. Park ve bahçeler için
çok önemli bir ağaçtır. Özellikle yaprak şeklinin çok
değişken olması nedeniyle çok dekoratiftir. Soliter ya
da yol ağacı olarak kullanılır.
159
Kermes Meşesi
Fagaceae
Quercus coccifera
Batı Asya’da Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü

bölgelerde doğal olarak yetişir. Ülkemizde Güney, Batı
ve Kuzey Anadolu kıyı bölgelerinde kızılçam orman
toplumlarının, maki ve psödomaki formasyonlarının
önemli bir elemanıdır. Boyu 15-20 m’dir. Yuvarlak
formlu, geniş tepe çatılı bir ağaçtır. Otlatma ve
yakacak odun temini için kullanılan yerlerde tahrip
sonucu 2-3 m boyunda çalı formundadır. Gövde
kabuğu genç bireylerde düzgün, koyu gri renkli ve
düzensiz çatlaklıdır. Genç sürgünler yıldız tüylü, daha
sonra tüysüz ve çıplaktır. Tomurcuklar kırmızımsı
kahverengi, 3-4 mm büyüklüğünde ve tüysüzdür.
Yapraklar her dem yeşil, deri gibi sert, geniş elips ya
da yumurta biçiminde, 1.5-5 cm uzunluğunda, 1-3
cm genişliğindedir. Uç kısmı sivri, dip tarafı yuvarlak
ya da yürek gibi, kenarları ondüleli, batıcı sivri uçlu
dişlidir. Yaprak üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü
donuk yeşil, her iki yüzü tüysüzdür. Sapı çok kısadır.
Meyveler kısa saplı, kadehin pulları dört köşeli, uçları
sivri ve batıcıdır. Kadehin orta kısmındaki pullar ise
geriye doğru kıvrıktır. Yumurta biçimindeki palamut
parlak, açık renkli, 2 yılda olgunlaşır ve yarısı kadehe
gömülüdür. Budama için çok uygun, form verilebilir.
Otlatma sonucu ortaya çıkan formları oldukça ilginçtir.
Pırnal Meşe
Fagaceae Akdeniz çukurunun batısında Kuzey İspanya, Kuzeybatı
Quercus ilex Fransa ve Portekiz’e kadar olan bölgede doğal olarak
yetişir. Ülkemizde Kuşadası, Çanakkale, İzmir, İstanbul,
Zonguldak, Sinop ve Samsun yörelerinde çok lokal
bir yayılış gösterir. Boyu 12-15 m, tepe tacı genişliği
4-6 m’dir. Yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu
gri kahverengi, genç yaşlarda düzgün pürüzsüz,
yaşlandığında ince, küçük levhalar halinde parçalanır.
Sürgünleri gri renkli, keçe gibi tüylüdür. İkinci yılda
tüyler dökülür, çıplaktır. Yaprakları her dem yeşil, deri
gibi sert, çok farklı formlarda, 3-7.5 cm uzunluğunda
ve 1-4.5 cm genişliğinde, çoğunlukla eliptik, mızrak
biçimli, sivri, dip kısmı yuvarlak, tam kenarlı ya da
gelişi güzel dişli, üst yüzü parlak koyu yeşil ve tüysüz,
alt yüzü sarımsı beyaz renkli ve keçemsi tüylüdür.
Yaprak sapı 6-15 mm uzunluğundadır. Meyveler
2-3’ü bir arada, yumurta biçiminde, ucu sivri, 2-3.5
cm uzunluğunda, 1.5 cm genişliğindedir. Kadeh
palamutun 1/2’ini sarmış durumda, kadehin pulları
ince ve kadehe yapışık vaziyettedir. Akdeniz ikliminin
hüküm sürdüğü bölgelerde iyi drenajlı topraklarda
iyi yetişir. Aşırı soğuklardan etkilenir. Ilıman iklim
bölgeleri ve özellikle kıyılar en uygun olan yetişme
ortamlarıdır. Park ve bahçelerde en çok kullanılan
meşe türüdür. Gruplara karıştırılır. Budanarak
biçimlendirilir ya da soliter olarak kullanılır. Budama
ve gölgeye dayanıklıdır. Kuvvetli rüzgârlara dirençli,
sağlam ve dayanıklı bir çit oluşturmak için en uygun
olan türlerden biridir.
161
Bataklık Meşesi
Fagaceae
Quercus palustris
Kuzey Amerika’nın doğusunda akarsu yataklarında doğal olarak yetişir. Boyu 25-30 m, tepe tacı genişliği 15-
20 m’dir. Dik büyüyen, düz silindirik gövdeli, geniş piramidal formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu düzgün, parlak
görünümlü, az çatlaklıdır. Alt dallar yatay, yaşlı gövdelerde aşağıya doğru yönelmiştir. Sürgünler başlangıçta tüylü,
daha sonra çıplak, parlak kestane rengindedir. Yazın yeşil yaprakları ters yumurta biçiminde, 7-15 cm boyunda,
her iki kenarı 2-3 lobludur. Loblar orta damara ulaşacak kadar derin ve sivri uçludur. Yaprak üst ve alt yüzü canlı
berrak yeşil, tüysüzdür. Sadece damarların birleştiği yerlerde kahverengi tüy demetleri görülür. Bu özelliği ile
Quercus rubra’dan kolayca ayırt edilir. Yaprak sapı ince, 2-5 cm uzunluğundadır. Sonbahar renklenmesi turuncu
kırmızı, koyu kırmızı ya da kırmızı kahverengidir. Meyveleri 1-1.5 cm genişliğinde, yarıküre şeklinde, sapsız ya
da kısa saplı, dip tarafı yassıdır. Kupula 1/3’ünü sarmaktadır. Ilıman iklim bölgelerinde, bol güneşli ya da yarı
gölge yerlerde, kuru humuslu ya da nemli topraklarda iyi yetişir. Endüstri bölgelerinde kirli hava ve ekstrem kent
iklimi koşullarına dayanıklıdır ancak endüstri gazlarına doğrudan maruz kalırsa bundan olumsuz etkilenir. Park
ve bahçelerde soliter, grup veya kitle halinde kullanılır. Yaşlı gövdelerde alt dallar aşağıya sarktığından dolayı yol
ağacı olarak kullanılması çok uygun değildir. Toprak ıslahı çalışmaları ve ıslak yetişme ortamlarının iyileştirilmesi
için kullanılabilecek ideal öncü türlerden biridir.
Sapsız Meşe
Fabaceae
Quercus petraea
Avrupa’nın Kuzey ve Kuzeydoğusu hariç tamamında,

Anadolu, Kafkasya ve İran’da doğal olarak yetişir.
Ülkemizde Trakya, Marmara, Karadeniz yapraklı
ormanlarının önemli bir elemanıdır. Boyu 25-30
m, tepe tacı genişliği 10-20 m’dir. Sık dallı, simetrik
tepe çatılı, geniş yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövde
kabukları muntazam, dar aralıklı ve boyuna derin
çatlaklı, gri kahverengidir. Sürgünleri tüysüzdür. Yazın
yeşil yaprakları eliptik ters oval, 5-17 cm uzunluğunda,
dibe doğru geniş kama biçimindedir. Düzenli derin
olmayan yuvarlak lobların uç kısmı sivridir. Her bir
kenarı 5-7 lobludur. Yaprakların üst yüzü parlak koyu
yeşil, alt yüzü gri yeşildir. Sonbahar renklenmesi
kahverengidir. Yapraklar uzun süre dallarda kalır.
Yaprak sapı 1-2 cm uzunluğundadır. Orta damar gibi
sarı renklidir. Meyveler palamut şeklinde, 3-4 cm
uzunluğunda, silindirik ve sivri uçludur. Kadehi 1-2 cm
genişliğinde, yarımküre biçiminde, sapsız, bir çoğu bir
aradadır. Sık pullarla kaplı kadeh meyvenin 1/4’ünü
örter. Karasal iklimlerde, güneşli ya da yarı gölge
yerlerde, taze asidik ya da kurak topraklarda yetişir.
Kent iklimine dayanır. İyi bir kitle elemanı ve önemli
bir alle ağacı olur. Park ve bahçelerde soliter ya da grup
halinde, rüzgâr koruyucusu olarak kullanılır.
163
Saplı Meşe
Fabaceae
Quercus robur
Avrupa, Anadolu ve Kafkasya’da doğal olarak yetişir.

Ülkemizde Trakya, Marmara ve Kuzey Anadolu yapraklı
ormanlarının önemli bir türüdür. Boyu 25-30 m, tepe
tacı genişliği 15-20 m’dir. Kalın dallı, geniş yuvarlak
formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu kalın, boyuna derin
çatlaklı, koyu kahverengidir. Sürgünler başlangıçta az
tüylü, daha sonra tüysüz, parlak zeytuni yeşil ve kırmızı çiçeklenir. Meyve 2-3.5 cm uzunluğunda, 1-1.5 cm
kahverengidir. Tomurcuklar yuvarlakça açık kahverengi genişliğinde uzun yumurta biçiminde palamuttur.
ve tüysüzdür. Yazın yeşil yaprakları 10-15 cm Bir veya birkaçı 5-12 cm uzunluğunda bir sap
uzunluğunda, çok farklı ve çeşitli formlarda, genellikle üzerindedir. Palamutların 1/2-1/3’ü kadeh tarafından
ters yumurta biçimindedir. Tomurcukların uç kısmı sarılmış, kadeh pulları basık, üç köşelidir. Ilıman iklim
yuvarlak, dip tarafı iki kulakçıklı, her iki tarafı 3-6 geniş bölgelerinde, güneşli ya da yarı gölge yerlerde ve taze
düzensiz yuvarlak lobludur. Yaprakların üst yüzü parlak asidik topraklarda, taban suyu yüksek düzlüklerde,
koyu yeşil, alt yüzü açık mavi yeşil tüysüzdür. Sapı çok akarsu yataklarında, derin topraklar üzerinde gayet
kısa 4-8 mm’dir. Sonbahar renklenmesi başlangıçta iyi gelişir. 2-3 ay süren su taşkınlarından etkilenmez
canlı sarı, daha sonra sarımsı kahverengidir. Yapraklar ancak taban suyu seviyesinin düşmesi halinde tepe
ilkbahara kadar bitki üzerinde kalır. Tek evciklidir. Erkek çatısında kurumalar görülür. Toprak isteği az olduğu
çiçekler 2-4 cm uzunluğunda sarı yeşil kedicikler, dişi için, kıyı, yamaç ve tepelik arazilerde toprak kayması
çiçekler uzun saplı başaklar halindedir. Nisan ayında ve erozyon kontrolü için çok uygundur. Bu amaçla
kullanıldığında dikim yapıldıktan sonra ilk yıllarda
ekstra sulama yapılması, köklerin derine ulaşmasını
ve iyi bir kök sisteminin gelişmesini sağlar; farklı
toprak tiplerine toleranslıdır. Dona, kent iklimine, sert
rüzgârlara ve kuraklığa dayanıklıdır. Park ve bahçeler
için, özellikle yaşlı bireyleri çok değerlidir. Soliter
olarak çok etkileyici, yol ağacı ve rüzgâr perdesi olarak
kullanıldığında ise çok fonksiyoneldir.
Kırmızı Amerikan Meşesi
Fabaceae Kuzey Amerika’nın güneydoğusunda doğal olarak
Quercus rubra yetişir. Boyu 25-30 m, tepe tacı genişliği 15-20 m’dir.
Geniş yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövdesi oldukça
düzgün, gövde kabuğu ince, tane bakımından
zengin, genç bireylerde uzun süre düz ve çatlaksız;
yaşlandığında pürüzlü, çok derin olmayan az sayıda
çatlaklı ve kaba görünümlüdür. Dallanma gövdenin
oldukça alt kısmından başlamaktadır. Sürgünler
başlangıçta tüylü, daha sonra çıplaktır. Yazın yeşil
yaprakları ters yumurta formlu, 12-22 cm boyunda,
dip kısmı kama şeklinde, her iki kenarı 3-5 lobludur.
Loblar yuvarlak derin, düzensiz ve üç sivri uçludur.
Yaprak üst yüzü mat koyu yeşil, alt yüzü sarımsı yeşil
veya gri yeşil ve her iki yüzü tüysüzdür. Yaprak sapı 2-5
cm uzunluğundadır. Sonbahar renklenmesi turuncu
kırmızı, koyu kırmızı ya da kırmızı kahverengidir.
Meyveleri 2-3 cm uzunluğunda, yumurta şeklinde, kısa
saplı, dip tarafı yassıdır. Kupula 1/3’ünü sarmaktadır.
Meyveler ikinci yılda olgunlaşmaktadır. Ilıman iklim
bölgelerinde, güneşli ya da yarı gölge yerlerde, kuru
ya da taze nemli, asidik veya az alkali topraklarda iyi
yetişir. Erken ve geç donlara karşı hassastır. Kent içi
ve civarında besin maddesi bakımından fakir olan
yetişme ortamlarında yapılacak bitkilendirmeler için
uygun bir türdür. Park ve bahçelerde soliter, grup veya
kitle halinde ya da yol ağacı olarak kullanılır.
165
Mantar Meşesi
Fabaceae
Quercus suber
Akdeniz’in çevresinde doğal olarak yetişir. Bu bölgeyi

karakterize eden bir türdür. Her dem yeşil boylu
bir ağaçtır. Gençlik çağında çok yavaş büyür. Fakat
yaşlandığında çok kalın bir gövde, geniş yanlara doğru
uzanmış, düzensiz kıvrılmış dallar, yuvarlak bir tepe
tacı oluşturur. Gövdenin ve dalların kabuğu başlangıçta
düzgün pürüzsüz ve gri renktedir. Daha sonra çatlaklı
süngerimsi ve alışılmadık derecede kalın bir kabuk
oluşturur. 7 ve 8’inci yılda mantar haline dönüşür.
Mantar elde etmek amacıyla oluşturulmuş çok sayıda
plantasyon alanları vardır. Çıplak dallar ve gövdeler
kırmızı bir renk alır. Yaprakları 5 cm uzunluğunda, 2 cm
genişliğinde yumurta biçiminde ve deri gibidir. Yaprak
kenarları dişli ve sivridir. Yaprağın üst yüzü koyu yeşil,
alt yüzü gümüşi renktedir. Meyveler tek tek yarıya
kadar kupulayla sarılmış vaziyettedir. Özel yetişme
ortamı istekleri vardır. -5°C’nin altında gelişmesi
mümkün değildir. Düşük sıcaklıkların süresi uzarsa,
nem oranının yüksek olması gerekir. Toprak asidik ya
da yarı asidik olmalı fakat kireç ihtiva etmemelidir.
Her türlü budamaya karşı dayanıklıdır. Bundan dolayı
çok çeşitli şekiller verilebilir. Çok gövdeli ponpon
burkulmuş gövdeler ve acayip şekillerle dikkat çeken
birçok topiary şekilleri görmek mümkündür.
Amerikan Sumağı
Anacardiaceae Kuzey Amerika’nın doğusunda doğal olarak yetişir.
Rhus typhina Boyu ve genişliği 4-6 m’dir. Dik büyüyen, genellikle
çok gövdeli, sık ve sert, boynuza benzer dallara sahip,
boylu bir çalı veya kısa boylu bir ağaçtır. 10-12 yaşına
kadar oldukça hızlı büyür. Daha sonra gelişimi yavaşlar.
Yaşlı kabuk koyu kahverengi, incedir, yaralandığında
süte benzeyen bir sıvı salgılar. Kavisli genç dalları
tüylerle kaplıdır ve kadife görünümlüdür. Yazın yeşil
yaprakları 15-22 cm uzunluğunda, 11-29 tırtıklı
yoğun yeşil renkli yaprakçıklardan oluşur. Yaprakları
sonbaharda kırmızı veya turuncu rengini alır. 20 cm
uzunluğundaki çiçekleri salkımlarda toplanır. Meyveleri
kış boyunca bitki üzerinde kalır. İyi drenajlı, besin
maddesi bakımından zengin topraklarda fakat aynı
şekilde setlerde, yol şevlerinde, terk edilmiş işlenmeyen
arazilerde, çok kuru çorak yerlerde de yetişir. Kirliliğe
karşı çok dirençlidir. Güneşli alanlarda yetişir.
167
Yalancı Akasya
Fabaceae
Robinia pseudoacacia
Kuzey Amerika’nın doğu sahillerinde doğal olarak

seyrek dallı, yuvarlak veya şemsiye formlu bir ağaçtır.
Gövde kabuğu gri kahverengi ve derin çatlaklıdır. Dal
ve sürgünleri dikenlidir. Taze sürgünler yeşil, kırmızı
kahverengi, çıplak veya çok az tüylü, köşeli ve batıcı
dikenleri vardır. Yazın yeşil yaprakları, çok sıralı sarmal
dizilmiş, bileşik tek tüysü, 9-19 yaprakçıklı, 20-30
cm uzunluğundadır. Yaprakçıklar 3-6 cm eliptik veya
oval, kısa saplı, üst yüzü taze canlı yeşil, alt yüzü
mat gri yeşil renklidir. Sonbahar renklenmesi sarıdır.
Çiçekleri beyaz renkli, yaprak koltuklarında 10-25 cm
uzunluğunda çiçek kurulları aşağıya sarkan salkım
şeklindedir. Nektar bakımından zengindir. Mayıs getirilmiş ve özellikle Macaristan ve Romanya’da Tuna
ve haziran aylarında çiçeklenir. Meyveleri 5-10 cm nehrinin taşkın alanlarında ormanlar oluşturulmuştur.
uzunluğundadır. Baklalar yassıdır. 3-10 adet tohum Kök ve kütük sürgünü verme özelliğine sahiptir.
sert kabuklu mercimeğe benzeyen açık kahverengidir. Ayrıca köklerinde oluşan mikorizalar havanın
Ilıman iklim bölgelerinde, bol güneşli ya da güneşli azotunu tuttukları için, toprağı iyileştirme özelliği
yerlerde, kuru humuslu topraklarda yetişir ancak de vardır. Rüzgâra karşı çok hassastır. Açık alan
derin ve sıcak topraklarda yani kumlu balçık ve kumlu düzenlemelerinde, toprak ıslahı çalışmalarında, geniş
taşlı topraklarda, daha iyi gelişim gösterir. Sonbahar alanlarda, park ve bahçelerde grup ve kitleler halinde
donlarından zarar görürler. 1601 yılında Avrupa’ya ya da yol ağacı olarak kullanılır.
Kırmızı Çiçekli Yalancı Akasya
Fabaceae Kuzey Amerika’da doğal olarak yetişir. Boyu 6-10 m,
Robinia pseudoacacia ‘Casque Rouge’ tepe tacı genişliği 5-8 m olan, hızlı gelişen, geniş
ve açık tepe tacına sahip bir kültivardır. Yaprakları
2-2,5 cm genişliğinde 3,5-5 cm uzunluğunda,
mızrak şeklinde ve yeşildir. 2-3 cm uzunluğunda
ve genişliğinde olan mor-kırmızı çiçekleri 15 cm
uzunluğundaki çiçek salkımlarını oluşturur. Çiçeklenme
dönemi mayıs sonu haziran başıdır. Besin maddesi
bakımından orta derecede zengin, iyi drene olmuş
nemli topraklarda iyi yetişir. Güneşli ve rüzgârdan
korunmuş yerleri tercih eder. Nemli ya da kuru, alkali
ya da asidik her tür bahçe toprağında yetişebilir. Fakir
ve kurak toprakları da tolere eder. Yüksek sıcaklıkları
ve donları tolere eder. Ilık bölgeleri tercih eder.
Hava kirliliğine dayanıklıdır. Rüzgâr etkilerine karşı
duyarlıdır.
169
Top Akasya
Fabaceae
Robinia pseudoacacia ‘Umbraculifera’
Kuzey Amerika ve Meksika’da doğal olarak yetişir.

1601 yılında Avrupa’ya getirilmiştir. ‘Umbraculifera’
varyetesi 1813 yılında Avusturya’da bulunmuştur. Boyu
4-6 m olan, yavaş büyüyen, sık ince dallı, budama
yapılmadan top gibi yuvarlak bir tepe çatısı oluşturan,
çok güzel görünümlü kısa boylu bir ağaçtır. Kabuğu
açık kahverengi ve dikensizdir. Dalları çok incedir.
Çok fazla miktarda sürgün verir, aşırı derecede güçlü
budamaya dayanıklıdır. Yazın yeşil, almaçlı, 7-19
oval elips yaprakçıktan oluşan tüysü yaprakları 15
cm uzunluğunda, üst yüzü zümrüt yeşili, alt yüzü gri
yeşildir. Sonbahar renklenmesi sarıdır. Top akasya ağacı
ne çiçek ne de meyve oluşturur. Donlara dayanıklı,
sıcağı seven, aşırı sıcaklığa ve kuraklığa toleranslı,
kentsel ve endüstriyel bölge şartlarında gayet iyi
gelişir. Özellikle dar ve sıkışık alanlar için en uygun ve
en değerli ağaçlardan biridir.
Aksöğüt
Salicaceae
Salix alba
Kuzey Afrika, Avrupa, Batı ve Güney Asya, Himalayalar,

Tibet ve Batı Sibirya’da doğal olarak yetişir. Boyu 15-20
m, tepe tacı genişliği 10-12 m olan, yuvarlak formlu
bir ağaçtır. Gövde kabuğu gri renkli, oldukça kalın ve
uzunlamasına çatlaklıdır. Taze sürgünleri başlangıçta
ipek gibi yumuşak, beyaz tüylerle kaplı, daha sonra
çıplak, sarımsı kahverengidir. Yaprakları mızrak şeklinde,
6-10 cm uzunluğunda, uç kısmı sivri, dip kısmı kama
şeklindedir. Kenarları çok sık ince dişli, başlangıçta
yaprağın her iki yüzü ipek gibi yumuşak, çok sık tüylerle
kaplı, daha sonra üst yüzü tüysüz ve yeşil renklidir. Alt
yüzü mavi yeşil ve tüylüdür. Yaprak sapı 6-12 mm’dir.
Nisan ve mayıs aylarında yapraklanma ile birlikte 7 cm kadar uzunluğunda kedicikler oluşur. Erkek çiçekler 2, dişi
çiçekler 1 nektar bezesine sahiptir. Akarsu yataklarında, derin ve nemli topraklarda iyi gelişir, öncü bir ağaçtır. Fazla
suya, rüzgâra dayanıklıdır. Su taşkınlarınada 1-2 ay dayanabilir. Park ve bahçelerde soliter ya da grup halinde kullanılır.
171
Salkım Söğüt
Salicaceae Çin, Japonya ve Transkafkasya’da doğal olarak yetişir.
Salix babylonica Boyu 10-12 m, tepe tacı genişliği 8-10 m olan,
yuvarlak, sarkık formlu bir ağaçtır. Salkım söğüdün
gövde ve dalları genç yaşlarda yanlara doğru yayılarak
oval bir tepe çatısı oluşturur. Daha sonra yaşlanınca
dallar aşağıya doğru yönelir ve salkım söğütün
karakteristik formu ortaya çıkar. Gövde kabuğu
siyahımsı gri ve derin oluk şeklinde çatlaklıdır. Genç
sürgünleri başlangıçta ipeksi tüylerle kaplı, daha
sonra pürüzsüz parlak kahverengi, güneşe dönük
kısmı kırmızıya dönüşür. Yazın yeşil yaprakları, almaçlı,
mızrak biçiminde, 8-16 cm uzunluğunda, dar ve
uçları sivri, kenarları çok ince dişli, üst yüzü koyu yeşil,
alt yüzü gri yeşil ve pürüzsüzdür. Çiçekleri çok narin
görünümlü, gümüşi yeşil, 2-4 cm kısa gövdeli kedicik
şeklindedir. Çiçeklenme yapraklanma ile aynı zamanda
olur. Sıcak yerlerde ve derin topraklarda iyi gelişir.
Çok estetik görünümlüdür. Özellikle su kıyılarında ve
çayır alanları üzerinde soliter ya da birkaçı bir arada
kullanılır. Fidanların tepesini dikimden sonra bir kaç yıl
uygun budama yaparak yükseltmek ve biçimlendirmek
gerekir.
Keçi Söğüdü
Salicaceae Avrupa’dan Kuzeydoğu Asya’ya kadar uzanan çok
Salix caprea geniş bir bölgede doğal olarak yetişir. Boyu 5-8 m,
tepe tacı genişliği 3 m olan, geniş yuvarlak formlu
ve boylu bir çalıdır. Gövde kabuğu kül rengindedir.
Sürgünleri erkek bireylerde önce gri tüylü sonra
parlak kırmızı kahverengi, dişi bireylerde ise yeşildir.
Yazın yeşili yaprakları almaçlı dizilmiş, oval biçimli,
2-5 cm genişliğinde 3-10 cm uzunluğunda eliptik,
uçları sivri ya da küt, kenarları tam ya da dalgalı veya
dişlidir. Üst yüzü mat koyu yeşil tüysüz, alt yüzü gri
yeşil tüylüdür. Erkek kedicikleri 5 cm uzunluğunda,
dik durumlu, dişiler 8 cm uzunluğundadır.
Çiçeklenmesi, yapraklanmadan önce olur. Nemli ya
da kuru topraklarda, akarsu yatağı gibi ıslak yetişme
ortamlarında yetişir, kireçli topraklarda da çok iyi
gelişir. Hızlı gelişen çok iyi bir öncü bitkidir. Geniş
bir alana yayılan kök sistemi sayesinde işlenmemiş
toprakların bitkilendirilmesinde ve heyelan riski
bulunan yamaçların ve setlerin tutulmasında
kullanılabilecek önemli türlerden biridir. Ayrıca arılar
için iyi bir besin kaynağı oluşturur.
173
Tirbişon Söğüdü
Salicaceae
Salix matsudana
Çin, Mançurya ve Kore’de doğal olarak yetişir. Boyu 8-10 m dağınık bir tepe tacı yapar. Yaprak döken ve hızlı
büyüyen bir türdür. Sürgünleri sarı yeşil, tüysüz ve 8-10 cm uzunluğundadır. Yaprakları dar, şeridimsi, 5-8 cm
uzunluğunda, kenarları keskin dişlidir. Meyveleri açık kahve renkli 0.5 cm büyüklüğünde kapsül meyve olup yaz
başında olgunlaşır. Erkek kedicikler 2-3 cm, dişiler ise 1-2 cm uzunluğunda, beyazdır. Yetişme ortamı özellikleri
diğer söğütler gibidir. Güneşli ve ışıklı yerleri tercih eder. Hava kirliliğine ve rüzgâra dayanıklıdır. Tepe çatısı ve
dalları plastik bir özelliği çok yüksektir; bu nedenle park ve bahçelerde soliter kullanılır.
Japon Soforası
Fabaceae
Styphnolobium japonicum
Çin, Kore ve Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 15-

20 m, tepe tacı genişliği 12-18 m olan, yuvarlak formlu
bir ağaçtır. Dalları uzun, hafif kıvrıktır. Sürgünleri
parlak koyu yeşil ve az sayıdadır. Yazın yeşil yaprakları,
çok sıralı sarmal dizilmiş, bileşik tek tüysü, 25 cm
uzunluğunda, 7-17 yaprakçıklıdır. Yaprakçıkları eliptik
oval mızrak biçimli, 5 cm uzunluğunda, kısa saplı, üst
yüzü parlak yeşil, tüysüz, alt yüzü mavi yeşil ve çok az
tüylüdür. Sonbaharda açık sarı bir renk alır. Çiçekleri
sarımsı beyaz, 1-1.5 cm uzunluğunda ve kokuludur.
Ağustos’ta çiçek açar. Terminal durumlu çiçek kurulları
30 cm uzunluğundadır ve çok sayıda çiçekten oluşur.
Meyveleri 5-8 cm uzunluğunda, 1-6 tohumlu, aşağıya
sarkan yuvarlak formlu bakla şeklindedir. Ilıman iklim
bölgelerinde, güneşli yerlerde taze ve kuru kumlu,
çakıllı balçıklı veya balçıklı, az asidik veya çok alkali
topraklarda iyi yetişir. Yaşlı ağaçlar donlara karşı çok
dayanıklıdır. Sıcak kent iklimine ve hava kirliliğine
karşı toleranslıdır. Dekoratif görünümü sayesinde kent
içinde park ve bahçelerde soliter ya da grup ve kitle
oluşturmada kullanılır. Yol ağacı ve rüzgâr perdesi
tesisi için de oldukça uygundur. Arılar için önemli bir
besin kaynağıdır.
175
Adi Üvez / Kuş Üvezi

Rosaceae
Sorbus aucuparia
Avrupa ve Asya ile ülkemizde doğal olarak yetişir.

Boyu 10-15 m, tepe tacı genişliği 6 m olan, yuvarlak
ve gevşek formlu, çok gövdeli ağaçtır. Genç gövde
kabuğu düzgündür. Yaşlanınca kabuk uzunlamasına
çatlar. Taze sürgün ve tomurcukları yumuşak tüylü,
sonra kaygan ve gri kahverengidir. Yaz yeşili yaprakları,
bileşik tüysü, 20 cm uzunluğunda, 9-15 adet
yaprakçıktan oluşur. Yaprakçıklar 3-4 cm uzunluğunda,
dar mızrağımsı biçimli ve tüylü, uçları sivri, kenarları
dişli, üst yüzü koyu donuk yeşil, alt yüzü gri yeşil renkli
ve tüylüdür. Sonbahar renklenmesi sarı turuncu ya
da turuncu kırmızıdır. Mayısta açan çiçekleri beyaz renklidir. Çiçek kurulları şemsiye formlu salkım durumludur. Meyveleri
fındık büyüklüğündedir. Meyve kurulu 1.5 cm genişliğinde, rengi ağustos ayından itibaren parlak açık kırmızı ya da mercan
kırmızısıdır. Güneşli ya da yarı gölge yerlerde ve humuslu asidik topraklarda yetişir. Rutubetli yerlerde hatta turbalıklarda
da yetişebilir. Donlara dayanır. Işık ağacıdır. Gençlikte hızlı gelişir. İyi sürgün verir. Öncü bir ağaç türü sayılır. Park ve
bahçelerde grup halinde, soliter ya da yol ağacı olarak kullanılır. Üretimi tohumla ya da aşı ile yapılır. 70-80 yıl kadar yaşar.
Amerikan Ihlamuru
Tiliaceae kısmı kıl gibi sivridir. Yaprak üst yüzü koyu yeşil, çok az
Tilia americana parlak ve çıplak, alt yüzü açık yeşildir. Sadece yaprak
damarlarının üstünde seyrek tüyler veya tüy demetleri
Kuzey Amerika’da Quebec’ten Manitoba’ya güneyde yer almaktadır. Çiçekleri açık sarı renkli, 1.5 cm
Virjinya, Alabama, Arkansas, Teksas’a kadar uzanan genişliğinde, 6-15 çiçekli, tüysüz, sarkık çiçek kurulları
bölgede doğal olarak yetişir. Boyu 40 m, tepe tacı oluşturur. Haziran ve temmuz aylarında çiçeklenir.
genişliği 8-10 m’dir. Geniş yuvarlak formlu bir ağaçtır. Meyveleri yumurtamsı yuvarlak, 1 cm boyunda ve
Sürgünleri çıplak, zeytin yeşili veya kahverengimsidir. üzeri tüylüdür. Ilıman iklim bölgelerinde hemen
Yapraklar yazın yeşil, almaçlı, yumurta biçiminde veya hemen her türlü toprak şartlarında yetişebilir. Kurak
yuvarlak 25 cm uzunluğundadır. Yaprak ucu birden topraklara da uyum gösterir. Park ve bahçelerde soliter
sivrilmiştir. Yaprak tabanı yürek şeklinde ya da değildir. kullanılır. Ayrıca iyi bir yol ağacıdır.
Yaprak az çarpık, yaprak kenarı kaba dişli, dişlerin uç
177
Küçük Yapraklı Ihlamur

Tiliaceae
Tilia cordata
Orta Avrupa’nın alçak kesimlerinde ve Alpler'in 1500 uç tomurcukları 7 mm, deri gibi parlak, kırmızı
m ye kadar olan yükseltilerinde doğal olarak yetişir. kahverengi, genellikle görülebilir pullarla kaplıdır.
Yazın yeşil; sıcak, nemli ormanlarda ve meşe gürgen Yapraklar yazın yeşil, almaçlı, ters yürek biçiminde
ormanlarında doğal olarak yetişir. Orta derecede veya yuvarlak formlu, 3-10 cm uzunluğunda ve
kuru veya nemli, humus bakımından zengin, sığ genişliğinde, yaprağın üst yüzü koyu yeşil, çok az
veya derin, az asidik ya da alkali topraklarda, killi konveks, alt yüzü mavimsi gri yeşil, orta damarın
topraklarda doğal olarak yetişir. Boyu 18-25 m, tepe üzerinde kırmızı kahverengi tüyler bulunur. Sonbahar
tacı genişliği 10-12 m olan piramidal formlu, sık renklenmesi sarıdır, genellikle canlı sarı bir renk
dallı, geniş tepe çatılı, ileri yaşlarda kubbemsi forma alır. Çiçekler sarı beyaz şemsiye şeklindeki çiçek
sahip olan boylu bir ağaçtır. Açık yerlerde tek başına kurullarında bulunur. 5-11 çiçekten kurullar oluşur.
yetiştirilirse, olgunlaştığında yukarıya doğru uzanan Tatlı bir kokusu vardır. Temmuz ayının başlarında
dallar aşağı doğru sarkar. Sürgünler parlak tüysüz, çiçeklenmeye başlar. Yumurta biçiminde veya yuvarlak
başlangıçta kırmızı kahverengi, gölgede kalan kısmı meyveler çok ince bir kabukla sarılmıştır. Üzerinde
açık kahverengi, daha sonra bakır kahverengiye çıkıntılar görülür. Kazık kök sistemi ilk 7-8 yıllık
dönüşür. Gölgede kalan yerlerde sürgünler zeytini sürede gelişir. Daha sonra güçlü asimetrik sığ bir kök
kahverengidir. Tomurcuklar 6 mm büyüklüğünde, sistemine dönüşür. Genellikle yatay olarak uzanan çok
yoğun kılcal köklerin hakim olduğu bir kök sistemidir.
Meşe, akçaağaç, gürgen, kayın, karaağaç, kızılağaçtan
daha sık bir kök sistemi vardır. Güneşli ve kısmen
gölgeli yerlerde daha iyi gelişir. Orta derecede kuru,
nemli, besin maddesi bakımından zengin az asidik
ve alkali topraklarda daha iyi gelişir. Küçük yapraklı
ıhlamur besin maddesi bakımından fakir olan, ancak
aşırı derecede kuru olmayan yerlerde kolaylıkla uyum
sağlar ve gelişir. Donlara karşı çok toleranslıdır. Yarı
gölgeli, ancak sıcak olan yerlerde gayet iyi gelişir.
Sıcak ve kuru havaya, kent iklimine, geçici kuraklığa,
rüzgârlara karşı oldukça toleranslıdır. Küçük yapraklı
ıhlamur 1000 yaşına kadar yaşayabilir. Çiçekleri arılar
için önemli bir besin kaynağıdır. Transplantasyonu
oldukça kolaydır.
Küçük Yapraklı Ihlamur
Tiliaceae
Tilia cordata ‘Greenspire’
Amerika’da Princeton fidanlığında ıslah edilmiştir.

Boyu 15-20 m, tepe tacı genişliği 10-12 m olan düz,
tek bir gövdeden çıkan dalları diyagonal olarak yukarı
doğru uzanan, alt kısımları ise aşağı doğru sarkan,
simetrik, geniş, oval bir tepe tacına sahip orta boylu
bir ağaçtır. Yaprakları yazın yeşil, almaçlı, ters yürek
şeklinde veya yuvarlak, 6-10 cm uzunluğunda ve
genişliğindedir. Yaprak üst yüzü koyu yeşil ve deri
gibi parlak, çok az miktarda konvekstir. Sonbahar
renklenmesi sarıdır. Çiçekleri sarımsı beyaz renklidir.
Çok yoğun kokuludur. Haziran ve temmuz aylarında
çiçeklenir. Meyveleri 6 mm uzunluğunda, oval küre
formlu, hafif şekilde damarlı, olgunlaşırken gri
yeşil renklidir. Orta derecede nemli, besin maddesi
bakımından zengin, az asidikten alkaliye kadar
değişen özelliklere sahip topraklarda en iyi sonuç verir.
Ancak, tüm ıhlamurlar arasında, çok kuru olmadığı
sürece güçsüz topraklara da uyum sağlayan türdür.
Çok rustik, düşük sıcaklıklara karşı dirençli, sıcağa,
geçici kuraklığa ve kirliliğe dayanıklıdır. Donlara karşı
toleranslıdır. Sıcaklığa ve kent iklimine direnç gösterir.
Tilia cordata ile karşılaştırıldığında istekleri daha azdır.
179
Kırım Ihlamuru
Tiliaceae
Tilia x euchlora
Tilia cordata ve Tilia dasystyla arasında bir hibrit form kazanır. Dalları orta derecede güçlüdür. Yukarıya
olduğu tahmin edilmektedir. Boyu 15-20 m, tepe doğru yönlenmiş ya da yatay uzanmaktadır. Gövdenin
tacı 10-12 m’dir. Orta boylu bir ağaçtır. Konik bir alt kısmında ise dallar aşağı doğru yönelmiştir. Orta
tepe tacına sahiptir. Dik büyüyen bir ana gövdeye derecede veya hızlı büyüyen bir kültivardır. Sürgünleri
sahiptir. Yaşlandığında yüksek kubbe şeklinde bir sarı daha sonra yeşil ve canlı yeşil tüysüz en sonunda
ise gri bir renk alır. Gövde kabuğu açık gri ile siyah
arasında değişen bir renge sahiptir. Tomurcuklar sarı,
yeşil, kırmızı ve kahverengi arasındadır. Parlaktır.
Yapraklar yazın yeşil, almaçlı dizilmiş, yuvarlak
yumurta şeklindedir. Uç kısmı sivri, tabanı çarpık yürek
şeklinde, üst yüzü koyu yeşildir. Sonbahar renklenmesi
sarıdır. Çiçekler sarı renkli şemsiye şeklindeki çiçek
kurullarında 3-7’si bir arada sarkık vaziyette bulunur.
Temmuz ayında çiçek açar. Yaklaşık olarak yuvarlak
veya yumurta şeklinde 5 tane çıkıntısı vardır. Uzun
süre bitki üzerinde kalır. Sığ bir kök sistemine sahiptir.
Genellikle yanlara doğru yayılan kılcal kökler hakimdir.
Toprağın üst tabakalında çok yoğun bir kök oluşum
görülür. Güneşli yerlerde iyi gelişir. Toprak istekleri
Tilia cordata’nın isteklerine çok benzer. Orta derecede
kuru veya nemli, besin maddesi bakımından zengin,
az miktarda asidik alkali topraklarda iyi gelişir. Donlara
karşı dayanıklıdır, sıcak yerleri tercih eder. Aşırı
sıcaklara geçici kuraklığa dayanır. Kent içinde iyi gelişir.
Rüzgâra karşı dayanıklıdır. İyi yetişme ortamlarında
yetişmesi halinde böcek enfeksiyonu çok az
miktardadır. İdeal bir park ağacıdır. Kültüvarla arkadlar
ve kutu formları için çok uygundur. Makaslanmaya çok
dayanıklıdır. Kendi kendini kolaylıkla yeniler.
Avrupa Ihlamuru
Tiliaceae
Tilia europaea ‘Pallida’
Boyu 25-35 m, tepe tacı genişliği 12-15 m olan,

başlangıçta piramidal, olgunlaştığında ise yüksek
bir kubbeyi andıran, dalları aşağı sarkan forma sahip
bir ağaçtır. Dalları kırmızı kahverengi, gölgede kalan
kısımları kahverengi turuncu ile kahverengi zeytini
yeşil arasında değişir. Yaşı ilerlediğinde, kabuk gri
kahverengi bir renk alır. Tomurcuklar 5 mm, terminal
tomurcuk ise 8 mm’dir. Tomurcuklar koyu kırmızı ile
mor kırmızı arasında değişen renkte, çoğunlukla 3
adet görülebilen pulla kaplıdır. Yaprakları yazın yeşil
ve almaçlı dizilmiştir. Yaprak tabanı yürek şeklinde bulunur. Sonbaharda sarı renk alır. Çiçekleri sarı
ve çarpıktır. Yaprak ayası genellikle yatay, 6-10 cm renklidir. 3-7 çiçek bir araya gelerek şemsiye şeklinde
uzunluğundadır. Yaprakların üst yüzü koyu yeşil, çiçek kurulları oluşturur. Güzel kokuludur. Haziranda
tüysüz, alt yüzü açık yeşildir. Yaprak damarları üzerinde çiçek açar. Yuvarlak meyvelerinin kabukları serttir ve
sarı ile beyaz arasında değişen renkte tüy demetleri kabuk üzerinde çizgi halinde çıkıntılar bulunur. Kök
sistemi oldukça sığdır. Yatay olarak yanlara doğru
yayılan kılcal damarların oluşturduğu bir kök sistemine
sahiptir. Toprak tabakasının üst kısımlarında yoğun bir
kök oluşumu görülür. Güneşli yerlerde besin maddesi
bakımından zengin, derin, orta derecede kuru veya
nemli topraklar üzerinde yetişir. En iyi gelişimi nemli,
orta derece asidik ve alkali topraklarda gösterir.
Donlara karşı toleranslı olması, sıcağı sevmesi, kısa
süreli kuraklığa dayanıklılığı, kent içinde iyi gelişimi,
yaşlı ağaçların sürgün vermesi, rüzgâra dayanıklılığı
en önemli özellikleridir. Diğer özellikleri ise Tilia
Cordata’ya benzer. Yaprakları yansıtıcı özelliklere
sahiptir. Tozun yapışmasını ve ısınmasını engeller,
özellikle kent içindeki yollar için çok uygun olan
ağaçtır.
181
İSTANBUL AĞAÇ VE PEYZAJ AŞ BİTKİ KATALOĞU yumurta şeklinde ya da yuvarlak küre şeklinde,
odunsudur. Kahverengi meyvelerin çok belirgin 5 çizgi
halinde çıkıntı ve kalın kabuklarıyla dikkat çeker. Kök
sistemi Tilia cordata’nın kök sistemi gibidir. İlk 7-8 yıl
Büyük Yapraklı Ihlamur içinde kazık kök oluşturur. Daha sona bu kazık kök
asimetrik bir durum alır. Çoğunlukla yatay yanlara
Tiliaceae doğru yayılan kılcal kökler hakimdir. Meşe, gürgen,
Tilia platyphyllos kayın, huş, akçaağaç, kızılağaç ve karaağaca göre
daha yoğun bir kök sistemi vardır. Bu haliyle çınarın
kök sistemine büyük benzerlik gösterir. Güneşli ve
Batı, Orta ve Güneydoğu Avrupa’da ve ülkemizde doğal yarı gölgede serin ve nemli ortamda iyi yetişir.Nemli
yetişir. Boyu 30-35 m, tepe tacı genişliği 18-25 m besin maddesi bakımından zengin derin alkali ya da
olan, başlangıçta geniş oval, daha sonra yuvarlak ve çok az asidik kalkerli toprakları tercih eder. Donlara
yaşlandığında da kubbemsi bir forma sahip, sağlam karşı dayanıklıdır. Fakat geç donlardan etkilenir. Çünkü
kalın gövdeli boylu bir ağaçtır. Açık alanlarda kısa, Tilia cordata’dan daha önce çiçek açar. Sıcak kuru
çok kalın bir gövde oluşturur. Dallanma gövdenin atmosfer şartlarına ve kuraklığa dayanıklılık gösterir.
alt kısımlarından başlar, dar açılıdır, ana dallar tepe Genel olarak yarı gölgede gelişen bir ağaçtır. Nemli
çatısının içine kadar uzanır, alt dalları ise aşağı ortamlarda daha iyi gelişir. Tuzlara karşı dirençsizdir.
sarkıktır. Genç yaşlarda (20 yaşına kadar) hızlı gelişir. Mazı arılarına karşı hassastır. Bal arıları için çok iyi
Küçük yapraklı ıhlamurlara göre çok daha büyük ve çok bir besin kaynağı oluşturur. Yapraklarının toprağı
daha ihtişamlı görünüme sahiptir. Sürgünlerin güneş iyileştirme özelliği vardır. Çünkü çok çabuk çürür ve
gören kısımları kırmızı mor, gölgede olan kısımları ise yaprakları protein, kireç ve çok az miktarda organik
açık kırmızı kahverengidir, daha sonra kahverengiye asit ihtiva eder. Bu nedenle çürüdüğünde çok iyi bir üst
dönüşür. Kış aylarındaki sürgünler tüysüzdür. Bazen toprak oluşturur. Yoğun kök sistemi nedeniyle toprağın
uç kısımlar az tüylü olabilir. Tomurcuklar kırmızı mor, stabilizasyonuna da katkıda bulunur. Yaşlı gövde ve
6 mm uzunluğunda deri gibi parlaktır. Genellikle köklerden sürgünler verir. Bu nedenle gençleştirilmesi
3 adet görülebilir pul ile çevrilmiştir. Çiçekleri sarı kolaydır. Rüzgâra karşı dayanıklıdır. Biyolojik ömrü
renklidir. Tatlı kokusu vardır. Haziran ve eylül aylarında 1000-1500 yıl arasında değişir.
çiçeklenir. Çiçeklenme 15-20 yıl sonra başlar. Meyveleri
Gümüşi Ihlamur
Tiliaceae
Tilia tomentosa
Balkan Yarımadası ve Kuzey’de Macaristan ve Batı

Ukrayna ile ülkemizde yazın yeşil geniş yapraklı
ormanlarda doğal olarak yetişir. Boyu 20-30 m, tepe
tacı genişliği 10-12 m olan sık dallı, geniş yuvarlak
formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu genç yaşlarda düz,
daha sonraları çatlaklıdır. Dallar dik büyüyen gövde
ile dar bir açı oluştururlar. Genç sürgünleri gri tüylü
ve beyazımsı yeşil, daha sonra tüysüz ve kırmızımsı
kahverengi ile zeytin yeşili arasında bir renktedir.
Yaprakları yazın yeşil, almaçlı, yürek şeklinde, 6-10 cm
uzunluğunda, dip kısmı çarpık, kenarları keskin dişli;
üst yüzü koyu yeşil,seyrek tüylü, daha sonra tüysüz, alt
yüzü, gümüşi beyaz, yıldız tüylerle kaplı; sonbaharda
yapraklar altın sarısı bir renk alır; yaprak sapı 2-3.5
cm, ince keçemsi tüylerle kaplıdır.Çiçekleri mat beyaz
renkli, 5-10 çiçekli sarkık bir çiçek kurulu oluşturur;
haziran-temmuz aylarında çiçeklenir. Meyveleri sivri
yumurta biçiminde, 8 mm uzunluğundadır. Ilıman
iklim bölgelerinde güneşli yerlerde ve nemli taze
topraklarda iyi yetişir; kentlerde de hava kirliliğine ve
egzoz gazlarına dayanıklıdır. Park ve bahçelerde soliter
ya da grup veya kitle halinde, kent içinde de yol ağacı
183
Çin Palmiyesi
Arecaceae
Trachycarpus fortunei
Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 12 m’dir. Ülkemizde

en yaygın olarak kullanılan palmiyelerden birisidir.
Gövdesi silindiriktir, dallanmaz. Genellikle kahverengi
liflerle kaplıdır. Tepede küme şeklindeki bir arada
toplanmış olan yapraklar yelpaze şeklindedir.
Yelpaze formlu yaprakları 90 cm uzunluğunda ve
1.20 m genişliğindedir. Yaprak parçaları merkeze
kadar ayrılmış vaziyettedir. Yaprak sapı uzundur.
Yaprak üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü gri yeşildir.
Tek cinsli ve hermafrodittir. Çiçekleri küçük, sarı
renkli, çok sayıda bir arada, çok dallı uzun salkımlar
halindedir. Meyveleri küremsi veya böbrek şeklinde,
12 mm boyundadır. Çiçek ve meyve salkımları 60
cm uzunluğundadır, tepedeki yaprakların arasından
dışarı çıkar ve aşağı sarkar. Gelişimi oldukça yavaştır.
Subtropik bölgeler için çok uygun bir palmiye türüdür.
Dekoratif olması nedeniyle park ve bahçelerde soliter,
grup ya da sıralar halinde çok yaygın olarak kullanılır.
Dağ Karaağacı
Ulmaceae
Ulmus glabra
Kuzey ve Orta Avrupa ile Batı Asya’da doğal olarak doğru yayılan kökler, derinliği 1.5-1.6 m’yi bulan kazık
yetişir. Kalın gövdeli, yanlara doğru yayılan sık dallı kök sistemi geliştirir. Kök tabanında ya da kökün yayılış
yuvarlak tepe çatılı bir ağaçtır. Boyu 25-30 m, tepe gösterdiği yerlerde birçok sürgün verir fakat istilacı
tacı genişliği 20 m’dir. Düzgün bir gövdesi vardır. özelliği yoktur. Güneşli ve yarı gölgeli yerlerde iyi
Ana dalları tepe tacının iç kısımlarına kadar uzanır. gelişir. Başlangıçta büyük boylu ağaçların gölgelerine
Alt kısımlardaki dallar aşağı sarkar. Hızlı büyüyen bir oldukça dayanıklıdır. Besin maddesi ve su ihtiyacı
türdür. Sürgünleri başlangıçta gri yeşil olup beyaz bakımından değerlendirildiğinde kanaatkâr bir türdür.
tüylü, sonra açık gri renk alır. Tomurcukları konik Nemli, açık, derin ve besin maddesi bakımından
biçimli, 3.5 mm uzunluğunda ve kahverengidir. az miktarda asidik ile çok fazla miktarda alkali
Çiçek tomurcukları yuvarlak 5 mm uzunluğundadır. kireçli zengin topraklarda gayet iyi gelişir. Donlara
Yaprakları yazın yeşil almaçlı, geniş yumurta toleranslıdır. Sıcaklık isteği az, yarı gölgeli yerlerde
biçiminde, asimetrik, oldukça büyük ve 10-16 cm gayet iyi gelişir. Nem isteği diğer karaağaçlara göre
uzunluğundadır. Yaprakların üst yüzü koyu yeşil ve daha azdır. Öncü bir karaktere sahiptir. Bu nedenle su
çok pürüzlü, genellikle çok değişkendir. Sonbahar baskınına uğramış olan yerlerde kısa süre herhangi bir
aylarında sarı renk alır. Çiçekler kahverengi mor zarar görmeden varlığını sürdürebilir. Toprağı tespit
renklidir. Mart ve nisan aylarında yapraklanmadan etme özelliği vardır. Kökün taban kısmında ya da yan
önce kurullar şeklinde görülür. Kanatlı nuks meyvesi köklerinin bulunduğu yerlerden çıkan sürgünleri ile
ters yumurta biçiminde veya elipsoiddir. Derine giden toprağı tespit eder. Yaprakları çok çabuk ayrışır. Toprağı
kök sistemi vardır. Başlangıçta bir kazık kök geliştirir. iyileştirme özelliğine sahiptir. Biyolojik ömrü 400 yıl
Olgun çağa geldiğinde ise oldukça sağlam yanlara kadardır.
185
Kaliforniya Yelpaze Palmiyesi

Palmae
Washigtonia filifera
ABD’nin güneybatı bölgeleri ve Meksika’nın kuzeyinde doğal olarak yetişir. Boyu 13-14 m, tepe tacı genişliği 3-4.5
m’dir. Tepe tacı açık yeşil renkli yelpazeyi andıran yapraklar tarafından oluşturulmuştur. Yaprak saplarının kenarları
dişlidir. Çiçekleri krem beyaz renkte ve salkım halindedir. İki evciklidir. Dişi bireyler bahar sonu ile yaz başı arasında
mavimsi siyah renkli meyveler oluşturur. Çekirdekli sulu meyveleri yenilebilir. Bakım tedbiri olarak soğuktan zarar
görmüş yaprakların alınması yeterlidir. Bunun dışında bitki budama istemez. Hem sıcak hem de ılık olan yerlerde
gayet iyi yetişir. Işık isteği çok fazladır. Bu nedenle tüm gün güneş alan yerlere dikilmelidir. Yarı gölge yerlerde
de yetişir. Sürekli nemli bir ortam bulduğunda çok hızlı gelişir. Bitki genç ise her hafta ya da iki haftada bir derin
sulama yapılabilir. Olgunluk çağında kuraklığa daha dayanıklıdır. Ayda bir sulama yeterli olur. Her türlü toprak
şartlarında yetişir. Üretimi tohumla olur. Tohumlar ekilmeden önce etli kısım ayrılmalıdır.
Meksika Yelpaze Palmiyesi
Palmae
Washigtonia robusta
Amerika ve Meksika’da çölleri çevreleyen vadi ve

kanyonlarda doğal olarak yetişen bir palmiye türüdür.
Florida ve Kaliforniya’da çok yaygın olarak kullanılan bir
türdür. Donlara karşı dayanıklılık göstereceği her yerde
yetiştirilmektedir. Boyu 30 m’dir. Eşit aralıklarla yol Bu nedenle Kaliforniya’da bazı belediyeler bu ölmüş
ağacı olarak dikildiğinde veya yüksek binaların yanına yaprakların uzaklaştırılması için mücadele vermektedir.
getirildiğinde çok etkileyici bir görünüm oluşturur. Fakat ağaçlarda bu işlemleri gerçekleştirme çok
Ağacın alt kısımları çıplaktır. Tek tek gövdeler 25-30 kolay olmamaktadır. Florida’da ise durum biraz
cm çapındadır. Yapraklar deri gibi parlak yeşil, 1.5 m farklıdır. İklimin nemli olması ve sık sık esen şiddetli
uzunluğunda ve 1 m genişliğindedir. Yaprakları taşıyan rüzgârlar palmiyelerin gövdesini temizlemektedir.
yaprak sapları portakal renginde ve yaprak saplarının Bu nedenlerden dolayı da Florida’da bu tür çok fazla
kenarı testere dişli olup dikenlidir. Gövde üzerinde boylanmamaktadır. Yaz başlarında büyük açık bej
kurumuş halde uzun süre kalan yaprak kalıntıları hem renginde dallı çiçek kurulları 2-3 m uzunluğunda ve
yangın tehlikesini artırmakta hem de fareler gibi diğer beyaz çiçeklidir. Olgunlaştığında 1.3 cm uzunluğunda
canlılar için sığınma ve barınma imkanı sunmaktadır. siyah meyveler oluşturur. Çimlenme yeteneği çok
yüksektir. Besin maddesi bakımından orta derecede
zengin, iyi drenajlı topraklarda gayet iyi yetişir. Fakat
besin maddesi bakımından fakir ve kumlu topraklarda
bile gelişimini sürdürür. En iyi gelişimini güneşli
yerlerde gösterir. Fakat kısmen gölgeli yerlerde de
yetişebilir. Kuraklığa karşı çok dayanıklıdır fakat yeterli
miktarda nem sağlanacak olursa daha iyi gelişir. -7°C'ye
kadar soğuğa dayanabilir. Bu sıcaklıkta yapraklar zarar
görür. Üretimi tohumlarla olur. 2 ay içinde çimlenirler.
Formal gruplar yol ağaçlandırmaları geniş alanlarda
yapılacak olan düzenlemelerde kullanılabilir. Genç
bitkiler ise saksılarda teraslara ve iç avlulara tropikal
bir hava vermek amacıyla yetiştirilir. Sadece çok geniş
alanlarda kullanılmalıdır. Ev bahçeleri ve küçük avlular
için çok uygun değildir. En önemli özelliklerinden biri
tuzlara karşı toleranslı olmasıdır. Oldukça hızlı büyür.
Transplantasyonu çok kolaydır.
187
Hünnap
Rhamnaceae
Ziziphus jujuba
Doğal yayılışı bilinmemektedir fakat Güney Asya

olduğu tahmin edilmektedir. Lübnan, İran, Pakistan,
Hindistan, Bangladeş, Nepal, Kore yarımadası, Güney
ve Orta Çin’de yetişmektedir. Boyu 5-11 m, tepe tacı
genişliği 3-9 m’dir. Yuvarlak oval formlu bir boylu çalı
ya da kısa boylu ağaçtır. Olgun çağda kabuğu pürüzsüz
kahverengi bir renk alır. Dalları oldukça dikenlidir. Bu
dikenler düz ya da çengel şeklindedir. Tomurcukları
dar konik gövde üzerindeki dikenlere çok benzer. nedenle yoğun trafik olan yerlerde sorun oluşturabilir.
Yazın yeşil yaprakları 2.5-7 cm uzunluğunda 1-3 cm Güneşli az miktarda alkali ya da asidik iyi drene
genişliğindedir. Yaprağın üst yüzü cilalı parlak ve koyu olmuş topraklarda çok iyi gelişir. Kuraklık şartlarına
yeşildir. Almaçlı dizilmiş, basit oval ya da yumurtamsı dayanıklılık gösterir. Kumlu killi ve balçıklı topraklarda
mızrak biçimindedir. Yaprak tabanı sivri yuvarlak, gayet iyi gelişir. Bataklık toprakların da veya ağır killi
yapraklar 3 damarlıdır ve kenarları dişlidir. Yaprak sapı topraklarda gelişimi çok iyi olmaz. -15°C’ye kadar
3-6 mm uzunluğundadır. Sonbaharda yaprak sarı renk dayanıklıdır ve diğer Ziziphus türleri içinde en dayanıklı
alır. Çiçekler küçük 5 mm genişliğindedir. Beyaz ile olanıdır. Bitkinin sürgün verme özelikleri vardır. Bu
yeşil arasında değişen renklerdedir. Çok az kokuludur. nedenle makaslanarak kontrol altında tutulmalıdır.
Çiçeklenme çok uzun süre devam edebilir. Rüzgârla ve Sulama sayesinde meyve erimi artırılabilir. Dengeli bir
böceklerle tozlaşma olmaktadır. Meyveleri yenilebilir. gübrelemede az miktarda da olsa gelişiminde olumlu
1.2-2.5 cm uzunluğunda eriğe benzeyen meyveye bir etki yapar. Kurakçıl bitkilendirmeler için uygun
sahiptir. C vitamini bakımından çok zengindir. Meyvenin olan bir türdür. Dekoratif değeri sınırlıdır. Daha çok
içinde tek bir tohum vardır. Çok fazla meyve üretir bu meyvelerinden dolayı yetiştirilmektedir.
189
ÇALILAR
Büyük Çiçekli Güzellik Çalısı

Caprifoliaceae
Abelia x grandiflora
Boyu ve genişliği 1.5-2 m’dir. Yavaş büyüyen çalıdır. Yukarıya yönelmiş alt sürgünleri aşağıya sarkar. Vazo ile
yuvarlak form arasında değişen bir form gösterir. Yaprakları kışın yeşil ve karşılıklıdır. Yumurta şeklinde olup uçları
sivridir. 1.5-4.5 cm uzunluğundadır. Yaprağın ortasından uç kısma doğru dişlidir. Yapraklar sürdüğünde kırmızı
kahverengi daha sonra parlak yeşil renktedir. Soğuk bölgelerde bitki yaklaşık olarak yaprakların yüzde 50’sini
döker. Kalan yapraklar kahverengi bronz ile erguvani kırmızı arasında değişen bir renk alır. Çiçekleri çok boldur.
Beyaz ile açık pembe rengindedir. Güzel kokar. Çan şeklindeki çiçek demetleri dalların uç kısmında yer alır. Her
yıl yeni sürgünler oluşturur. Çiçeklenme temmuz ile eylül ayları arasındadır. Meyve küçük kahverengi yumurta
biçiminde fakat çok dikkat çekmez. Kökleri çok sık ve yatay olarak uzanır. Güneşli ve az gölgeli yerleri tercih eder.
Korunaklı yerlerde derin iyi drenajlı az miktarda alkali veya asidik balçıklı ve killi topraklarda iyi yetişir. Kısa süren
kuraklıklara dayanıklıdır. Kış aylarında meydana gelen don zararlarını çabuk atlatır. Güzel bir çit bitkisidir. Fakat
soliter olarak ya da saksıda iyi gelişir, çok gösterişlidir.
Ağaç Küpesi
Malvaceae
Callianthe megapotamica
(sin:Abutilon megapotamicum)
Brezilya’da doğal olarak yetişir. Boyu 3 m’dir. Ilıman

iklimlerde her dem yeşil veya yarı her dem yeşildir.
Çiçeklenmesi haziran-temmuz aylarında; çan biçimli
çiçekleri (çiçek kurulları) sarkık, çanak yaprakları
kırmızı, taç yaprakları sarı, arterleri kırmızıdır; çiçekleri
5-7 cm büyüklüğündedir. Kışı şiddetli olan yerlerde
korunmalıdır. Çiçeklenmeden sonra dallarını da
budamak gerekir. Kış bahçesinde duvar diplerinde
soliter ya da küçük gruplar halinde kullanılır. Kumlu,
killi ve ağır killi topraklar için uygundur. Yarı gölge veya
gölgede büyüyebilir. Nemli toprakları tercih eder.
193
Kaymak Çalısı
Myrtaceae Kuzey Amerika’nın orta kesimlerinde doğal olarak
Feijoa sellewiana yetişir. Boyu 2-6 m, genişliği 1-2 m’dir. Boylu bir çalı
(Sin:Acca sellowiana) veya kısa boylu bir ağaçtır. Toprağın hemen üzerinde
dallanmaya başlar. Yanlara doğru dallanır. Çok yavaş
büyür. Yaprakları her dem yeşildir. Yapraklar deri gibi
kalın yumurta biçiminde, 8 cm uzunluğunda, 4 cm
genişliğinde, üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü beyaz
gümüşi renktedir. Beyaz çiçeklerinin taç yapraklarının
uç kısmı kırmızı lekelere sahiptir. Mum gibidir, geriye
doğru kıvrılmıştır. Çiçekler 4 cm genişliğindedir. Koyu
kırmızı, yoğun çiçek kurulları oluşturur. İğne şeklindeki
stamenleri çok uzundur. Çiçeğin dış kısımlarına taşar.
Erken yaz aylarından kış aylarına kadar çiçekli kalır.
Meyveleri şeftali şeklindedir. Eriğe benzer. Yeşil ile
kırmızı arasında değişen bir renge sahiptir. Guava
veya ananas tadındadır. Güneşli yerlerde iyi gelişir.
Donlara karşı oldukça hassastır. Gelişim dönemleri
arasında görülen kuraklıklara karşıda oldukça
toleranslıdır. Donlara karşı en dayanıklı subtropikal
bitkilerden biridir. Humuslu, gevşek ve iyi drenajlı
topraklarda çok iyi gelişir. Tuzlara karşı toleranslıdır.
Düzenli olarak makaslanması gerekir ya da bitkinin
tabanında seyreltme yapılır. Ayrıca kafesler üzerine
sardırıldığında da oldukça dekoratiftir.
Büyük Cezair Menekşesi
Apocynaceae
Vinca major
Her dem yeşil, sürünücü dalları aşağı sarkık, çok yıllık

otsu bitki veya yarı çalılardır. Orta derecede hızlı büyür.
Yaprakları her dem yeşil üçgen şeklindedir. Koyu
yeşil ile siyah yeşil arasında değişir. Büyük tek başına
duran çiçekleri dikkat çekicidir. Çok sayıda çiçek açar.
Açık mavi renklidir. Nisan-mayıs aylarında çiçeklenir.
Güneşli ve gölgeli yerlerde yetişebilir. Aşırı sıcağa karşı
toleranslıdır. Sıcak yetişme ortamları ister. Donlara
karşı hassas olduğundan sadece ılıman veya korunaklı
yerlerde iyi yetişir. Herhangi bir zarar görmesi
halinde yeniden kendisini yeniler. Kent iklimine karşı
dayanıklıdır. Endüstri ve sanayi bölgelerinde gayet iyi
yetişir. Orta derecede kuru veya nemli toprakları tercih
eder. Kuraklığa karşı toleranslı oluşu abartılmamalıdır.
Az miktarda asidik ya da çok alkali, iyi drenajlı, besin
maddesi bakımından zengin topraklarda iyi gelişir.
Ağır topraklarda yetiştirildiğinde donlara karşı oldukça
dayanıklıdır.
195
Japon Aralyası
Araliaceae Japonya ve Kore’ de doğal olarak yetişir. Boyu 3-4 m’dir.
Fatsia japonica (Aralia) Yaprakları büyük 40-50 cm palmiyemsi biçimli 7-9 parçalı,
derin loblu, üst yüzü parlak koyu-yeşil, alt yüzü soluk-yeşil
renklidir. Derimsi ve her dem yeşil, kenarları sivri dişli olan
yaprakları 7-30 cm uzunluğundadır. Çiçekleri eylül-ekimde
açan şemsiye biçimli, krem-beyaz renklidir. Meyveleri küremsi
ve olgunken siyah renklidir. Tam güneşli veya kısmi gölge
yerlerde ve kumlu, nemli iyi drene edilmiş topraklarda iyi
gelişir. Tropikal görünümü sayesinde haklı bir popülerliğe
sahiptir. Park ve bahçelerde soliter olarak kullanılır.
Deniz Semizotu / Tuz Çalısı
Chenopodiaceae
Atriplex halimus
Güney Avrupa’da doğal olarak yetişir. Yarı her dem yeşil

çalıdır. Derin bir kök sistemine sahiptir. Boyu yaklaşık
olarak genişliği kadardır. Boyu 2 m’dir. Yaprakları
gümüşi gri, yuvarlak, 1.5- 5 cm uzunluğundadır.
Kitle halinde yapılacak bitlendirmelerde kullanılır.
Yaprakları almaçlı dizilmiş gümüşi ve etsi özelliktedir.
Yumurta şeklinde ya da üçgenimsi yumurta
şeklindedir. Çiçekleri erkek, dişi ya da biseksüel
çiçekler halindedir. Erkek çiçekler sürgün ve dalların
uç kısımlarında, yeşil çiçekler ise alt kısımlarında
bulunur. Çiçeklenme haziran ayından eylül ayına kadar
olur. Tohumları aralık ayında olgunlaşır. Tohumları
siyahtır. Yangına karşı dayanıklıdır. Makaslanmış ya
da doğal hali ile gelişen çitlerin oluşturulmasında
kullanılır. Bitkilerin aralarındaki mesafe 1.2-1.8 m
olmalıdır. Kuraklığa, tuzluğa ve alkali topraklara çok iyi
uyum sağlamıştır. Tuzlanmış, killi, balçıklı toprakların
bitkilendirilmesinde kullanılabilir. Sıcak ve soğuk
varyasyonlarına dayanıklıdır. 150-500 mm yağış alan
alanlarda gayet iyi gelişir. Dik yamaçlarda sığ ve fakir
topraklar ile jipsli topraklarda iyi gelişim gösterir.
197
Japon Akubası
Cornaceae
Aucuba japonica ‘Variegata’
Ana tür Japonya ve Kore’de doğal olarak yetişir. Boyu

ve genişliği 2 m’dir. Her dem yeşil çalıdır. Dalları kalın
yeşil ve tüysüzdür. Yaprakları derimsi ve karşılıklıdır.
Eliptik yumurta şekli ile yumurtamsı mızrak şeklinde
değişen yaprak formuna sahiptir. Yaprakları üzerinde
farklı büyüklük ve sıklıkta sarı lekeler vardır. Yaprak 8-20
cm uzunluğunda ucu sivridir. Çok belirgin olamayacak
şekilde kaba testere dişlidir. Alt ve üst yüzü parlak
yeşildir. Çiçekleri çok fazla dikkat çekmez. Bir cinsli iki
evciklidir. Meyveleri 1-1.5 cm uzunluğundadır. Eliptik
formlu kırmızı genellikle de kurullar şeklindedir. Serin
iç mekânlar, merdiven boşlukları ve koridorlar için
dekorasyon olarak çok uygundur. Uzun ömürlü olması
nedeniyle dış mekânlarda aranılan bir türdür.
Buda Bambusu
Poaceae
Bambusa ventricosa
Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 4.5-9 m arasında

değişir. Gövde çapı 5 cm’ye kadar ulaşabilir. Grup
oluşturur. Saksılarda veya yetişme ortamının kötü
olduğu yerlerde büyüdüğünde interloplar şişer. İyi
yetişme ortamında çok boylu olabilir. Bu nedenle dev
bambular grubuna girmektedir. Doğu ülkelerinde
besin kaynağı, giyim, inşaat, mobilya ve benzer pek
çok çeşitli yerlerde kullanılan bir materyal özelliğine
sahiptir. Yaşlı bambuların, erken ilkbaharda, dipten
kesilmeleri gerekir. Ilıman iklimleri tercih eder.
199
Kadın Tuzluğu
Berberidaceae Orta Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 3-4 m’dir. Her
Berberis julianae dem yeşil çok sık dallanan bir çalıdır. Sürgünleri belirgin
derecede köşelidir ve 4 cm uzunluğunda dikenlerle
kaplıdır. Oval yapraklar 10 cm uzunluğunda deri gibi
parlaktır. Kenarları dikenli dişlidir. Yaprağın üst yüzü
parlak koyu yeşildir. Bazı yapraklar sonbaharda sarı
veya kırmızı bir renk alır. 1 cm genişliğindeki çiçekler
tam sarı renkte olup ve 8-15 adet çiçekten oluşan
çiçek kurullarını oluşturur. Çiçeklenme mayıs-haziran
aylarında olur. Meyveler elips şeklinde siyahımsı mavi
çıplak 8 mm uzunluğundadır. Dik büyüyen en güzel
Berberis’lerden biridir. Donlara karşı dayanıklıdır. Soliter
bitki olarak kullanılması çok uygundur. Özel bir yetişme
ortamı isteği yoktur.
Kadın Tuzluğu
Berberidaceae
Berberis thunbergii
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 2-3 m’dir.

1864 yılında Rus botanikçi Maksimoviç tarafından
keşfedildikten sonra berberislerin içinde en fazla
kullanılanı olmuştur. Yanlara uzanan kaba köşeli
kırmızımsı kahverengi gövdesi dikkat çekicidir. Çiçekler
sarı renkli, genellikle bir taç yaprağın dış kısmında bir
kırmızılık görülür. Mayıs ayında çiçeklenir, çiçeklerin
çapı 1 cm kadardır. Meyveler genellikle mercan
kırmızısı rengindedir ve kış aylarına kadar bitkinin
üzerinde kalır. Yaprakları sonbahar aylarında portakal
rengi ile ateş kırmızısı arasında renk değiştirir. En
kanaatkâr ve en değerli çit bitkilerimizden biridir.
Makaslamaya gerek duymaz. Diğer kültivarlar gibi
asidik toprakları tercih eder, endüstri bölgeleri için çok
uygun olan bir türdür.
201
Kırmızı Yapraklı
Kadın Tuzluğu
Berberidaceae
Berberis thunbergii ‘Atropurpurea’
Çin ve Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 2-3

m’dir. Yaprağını döken çalıdır ve dik olarak büyür.
Genellikle boylandığı kadar bir genişliğe sahiptir.
Köşeli sürgünleri başlangıçta parlak kırmızı sonra koyu
kırmızı ve tek tek diken yapraklarla kaplıdır. Almaçlı
dizilmiş oval yapraklar 3.5 cm uzunluğunda erguvani
kırmızı ile kahverengi kırmızı arasında değişen
renktedir. Sonbaharda çok gösterişli karmen kırmızısı
bir renk alır. Mayıs ayında bol miktarda sarı, kırmızı ile
karışık renkli çiçekler kısa şemsiye şeklindeki kurullarda
görülür. Çiçekler 1-2 cm çapındadır. Eylülden itibaren
mercan kırmızısı 7-8 mm uzunluğunda elips şeklinde
meyveleri oluşur. Kış ortalarına kadar bitki üzerinde
kalır. Çok sık ince köklere sahiptir. Taze kumlu ve
balçıklı topraklar üzerinde güneşli ve yarı gölge yerleri
tercih eder. Donlara ve kuraklığa karşı çok dayanıklı bir
çalıdır. Rüzgâra ve kent iklimine toleranslıdır. Birçok
kuş türüne ev sahipliği yapar. Arılar için önemli bir
beslenme kaynağıdır. Dikenli olması nedeniyle en fazla
kullanılan çit bitkilerinden biridir.
Gelin Duvağı
Nyctaginaceae Güney Kaliforniya’dan alçak Florida’ya kadar geniş
Bougainvillea glabra Choisy yetişme alanına sahip olan bölgelerde doğal olarak
‘Sanderiana’ yetişir. Boyu 8-10 m’dir. Dikenli, odunsu bir sarılıcıdır.
Sürgünleri hemen hemen çıplaktır. Çok hızlı büyür.
Her dem yeşil yumurta şeklindeki yaprakların uç
kısımları sivri uzunlamasına oval biçimindedir. 12 cm
uzunluğunda tam kenarlıdır. Yaprak rengi, zümrüt yeşil
ile koyu yeşil arasında değişir. Yapraklar yarı parlaktır.
Yaprak kenarları beyaz krem rengindedir. Çiçekleri
dikkat çekici değildir, pipo şeklinde kısa, dışarıya
uzanmış kenarları, iç kısmı krem, dış kısmı zeytin
yeşili veya gri yeşildir. 3 tane çok dikkat çekici mor ile
kırmızı renkli brahteler tarafından sarılmıştır. Bütün yıl
boyunca çiçek açar. Güneşli yerlerde iyi yetişir. Donlara
karşı hassastır. Makaslanmaya tolerans gösterir.
Çiçeklendikten sonra makaslanması gerekir. Drenajı iyi
olan her türlü toprakta gelişir.
203
Kelebek Çalısı
Buddlejaceae
Buddleja davidii
Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 3-5 m’dir. Hızlı gelişen

bir çalıdır. Yaprakları karşılıklı yumurtamsı mızrak
şeklinde 5-10 cm uzunluğunda, uç kısmı sivri, yaprak
tabanı kama şeklinde, yaprak kenarı çok az dişli,
yaprak üst yüzü koyu yeşil ve başlangıçta tüylü, alt
yüzü beyaz ile açık yeşil arasında keçe gibi tüylüdür.
Çiçekleri kokuludur. Son yıla ait sürgün üzerinde yer
alır. 10-30 cm uzunluğunda dik duran ya da aşağıya
doğru sarkan birçok çiçekten oluşan salkım şeklindeki
çiçek kurullarında yer alır. Bahçe formlarında çiçeklerin
rengi beyaz, mavi, pembe veya erguvani kırmızı
olabilir. Taç yaprak borusu 1 cm uzunluğundadır.
Temmuz ile eylül arasında çiçek açar. Meyve kapsül
şeklindedir. 6-8 mm uzunluğundadır. Güneşli, sıcak
mevkilerde ve yamaçlarda yetişen kelebek çalılarının
çoğunluğu ılıman kuşaklarda yetişmelerine karşın,
kışlara ve donlara dayanıklıdır.
Buddleja davidii ‘Ile de France’
Fransa’da elde edilmiş bir kültüvardır. Boyu 2.5 m’dir.
Geniş, yukarıya doğru büyüyen çalının sürgünleri,
aşağıya doğru sarkar. Oldukça küçük yapraklara
sahiptir. 30-35 cm uzunluğunda, 4 cm genişliğinde
koyu mor renkli çiçek kurulları bitkinin alt dallarında
oldukça az fakat üst dallarında çok yoğundur.
Küçük Yapraklı Şimşir
Buxaceae
Buxus microphylla
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu ve genişliği

yaklaşık olarak 2-3 m’dir. Sık dallanan geniş ve yukarıya
doğru büyüyen orta boylu bir çalıdır. Genç sürgünleri
dört köşelidir. Her dem yeşil karşılıklı yaprakların üst
yüzü deri gibi parlak, alt yüzü açık yeşil renktedir.
2.2 cm uzunluğundadır. Nisan ve mayıs aylarında
çok küçük sarı-yeşil çiçekler açar. Meyveleri yumurta
biçiminde kapsüller halindedir. Tek bir siyah tohum
barındırır. Yürek şeklinde kök sistemi oluşturur. Hem
yüzeye yakın hem de derine giden kökleri vardır. Taze,
drenajı iyi, besin maddesi bakımından zengin, çok az
miktarda asidik ya da alkali olan topraklar üzerinde
güneşli ve kısmi gölge yerlerde çok iyi yetişir. Kış
soğuklarına dayanıklıdır. Bu bakımdan hem soliter
olarak hem de grup bitkilendirmelerinde başarılı bir
şekilde kullanılır. Bordürler çit bitkilendirmeleri ağaç
altı bitkilendirmeleri için idealdir. Saksıda da iyi yetişir.
205
Adi Şimşir
Buxaceae
Buxus sempervirens
Güneybatı Avrupa ile Orta Avrupa’nın batı kesiminde,

Kuzey Afrika’da, Batı Asya’da alçak kesimlerden dağlık
kesimlere kadar doğal yayılış gösterir. Boyu 8 m, sık
dallı, boylu çalı veya kısa boylu ağaçtır. Yaşlandığında
dalları aşağıya doğru sarkar. Gövde kabuğu gri
kahverengi, pürüzlüdür. Sürgünleri dört köşeli, yeşil
renkte, yoğun tüylüdür. Sonraları sürgünler yuvarlaktır.
Her dem yeşil yaprakları, yumurta biçiminde veya
uzunlamasına elips formunda, 1-2 cm uzunluğunda,
üst yüzü koyu yeşil, deri gibi parlak, alt yüzü daha açık,
orta damar boyunca tüylüdür. Çiçekleri soluk yeşil,
filamentleri sarı renktedir. Nisan ve mayıs aylarında
çiçeklenir. Doğal yetişme ortamında çok farklı türler ve
bahçe formları bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi de
Buxus sempervirens ‘Bullata’dır.
Buxus sempervirens ‘Bullata’
Boyu ve genişliği 2-3 m’dir. Dik ve hızlı büyüyen bir
çalıdır. Yaprakları koyu mavi yeşil geniş yumurta
biçiminde 2.5 cm uzunluğunda yuvarlaktır.
Kanaatkârdır. Hava kirliliğinden etkilenmez. Donlara
çok dayanıklıdır. Seyrek ve serbest büyüyen çalılar için
yarı gölge ve gölgeli alanlar çok uygundur. Şimşirler
kış donları bittikten sonra budanabilir. Çit bitkisi olarak
çok uygundur. Hava kirliliğine ve soğuğa dayanıklıdır.
Hoş Meyve
Lamiaceae Temmuz ve ağustos aylarında açan leylak renginde
Callicarpa bodinieri ‘Profusion’ çiçeklere sahiptir. Eylül ve ekim ayları arasında koyu
kırmızımsı mor meyveleri nedeniyle çok dikkat çeker.
Hatta genç bitkiler bile çok sayıda meyve oluşturur.
Boyu 2-4 m, genişliği 2.5 m’dir. Yazın yeşil yaprakları
Ancak meyveleri zehirlidir. Açık alanlarda yetiştirilmesi
karşılıklı, elips formunda, sivri uçlu, 5-12 cm
halinde kış aylarında korunması gereklidir. Kışları çok
uzunluğunda, mat yeşil, sonbahar renklenmesi açık
sert geçmesi halinde zarar görür fakat bahar aylarında
sarı ile turuncu arasında değişmektedir. Callicarpa
tekrar sürgün verir. Güneşli, bol güneşli yerlerde ve
bodineri var. Giraldii fidanlarından ortaya çıkmış olan
kuru-humuslu topraklarda yetişir. Kışın korunması ve
bir seleksiyondur. Korunaklı alanlarda bol sayıda
bakılması gerekir. Soliter ya da grup içinde kullanılır.
çiçek oluşturan bir çalıdır. Çiçekleri 2 cm genişliğinde
şemsiyeye benzeyen kurullar halindedir.
207
Şişe Fırça Çalısı

Myrtaceae
Callistemon citrinus
Avusturalya’da doğal olarak yetişir. Boyu 3-5 m, sık

dallı bir çalıdır. Her dem yeşil, mızrak biçimli yapraklar
5-7 cm uzunluğunda, 1-1.5 cm genişliğinde, tazeyken
çok ince tüylü ve bakır rengindedir. Canlı renklere
sahip, 15 cm uzunluğundaki çiçek kurulları, yoğun
başaklar şeklinde ya da yuvarlak salkım şeklinde
genellikle uzun ipe benzer stamenler tarafından
oluşturulur. Bu nedenle de fırçayı andırdığından
dolayı fırça çalısı olarak adlandırılır. Çiçeklenmenin
ardından odunsu kapsüller oluşur. Bu kapsüller
yıllarca bitkinin üzerinde kalır. Güneşli yerlerde
iyi gelişir. Kuraklığa dayanıklılığı iyidir. Fakat en
iyi gelişimini iyi drene olmuş topraklarda gösterir.
Genellikle tuzlu alkali toprakları toleranslıdır. Fakat
bazen yapraklarında sararma görülür. Piyasada en çok
görülen fırça çalısı türüdür. Hızlı gelişir, budanması
kolaydır. İnformal espalyeler şeklinde duvarların kısa
sürede örtülmesinde kullanılabilir. Callistemon citrinus
türü kısa boylu ağaçlar şeklinde de terbiye edilerek
büyütülebilir. Makaslanmış çitler, informal perdeler
veya rüzgâr perdeleri olarak kullanılabilir.
Kamelya
dişlidir. Yaprakların uzunluğu yaklaşık olarak 6-8
Theaceae cm'dir. Şubat sonundan mayıs sonuna kadar basit
Camellia japonica kırmızı çiçekler açar. Çiçekler 3-4 cm boyundadır.
Japon Kamelyası rüzgârdan korunmuş kısmen
Japonya ve Kore’de doğal olarak yetişir. Boyu 5-7 m gölgeli ya da güneşli yerlerde, kumlu, kumlu balçıklı,
ve genişliği 2.5-3 m’dir. Sık dallı dik büyüyen boylu bir geçirgen ve orta derecede az asidik olan topraklarda
çalıdır. Kışların ılıman geçtiği bölgelerde ve vatanında çok iyi yetişir. Bitkileri kış güneşinden koruyabilmek
daha da boylu olabilir. Her dem yeşil, almaçlı dizilmiş için önlemler alınmalıdır. Bunun için sazlar veya
basit yaprakların üst yüzü deri gibi parlak, koyu yeşil, samanla bitkiler korunur. Park ve bahçelerin en gözde
alt yüzü ise açık yeşildir. Yapraklar yumurta biçiminde bezeme elemanlarıdır. Tek tek, gruplar halinde, kenar
ya da geniş eliptik formludur. Uç kısmı çok sivri yaprak tarhlarında kullanılır. Özellikle büyük çiçekli çeşitleri
tabanı kama şeklindedir. Yaprak kenarı çok az testere de vardır.
209
Acem Borusu
Bignoniaceae
Campsis radicans
Kuzey Amerika’da doğal olarak yetişir. Boyu 10 m’dir.

Hava kökleri ile sarılır. Yapraklar karşılıklı, tüysü
yaprak, büyük çiçekler de trompeti andırır. Çiçek
kurulları 4-12 çiçekten oluşur. Çanak yapraklar 5-7
cm uzunluğundadır. İç kısmı sarı-portakal rengi, dış
kısmı ise 3-4 cm genişliğinde scarlet kırmızısıdır.
Normal-taze bahçe toprağında, güneşli-gölge ve
oldukça korunaklı yerlerde yetişir. Duvarları örtmede
ve bezemede çok kullanılır.
Mavi Sakal Çiçeği
Arthur Simmonds Lamiaceae Ingiltere kökenli bir kültivardır. Boyu 1.5-2 m’dir.
Caryopteris x clandonensis Uzun oval biçimli, 3-8 cm uzunluğunda, tomurcukları
koyu lacivert-mavidir. Çok bol çiçekli yaprağını
döken bir çalıdır. Ağustos ayı ile eylül arasında çiçek
açan, koyu mavi renkli çiçekleri ile bilinen bir çalı
türüdür. Tomurcukları koyu mor-mavi renktedir.
Güneşli yerlerde kumlu toprak üzerinde çok iyi
gelişir. Özellikle kaya bahçeleri için çok uygundur.
Setlerin bitkilendirilmesinde ve step bahçeleri
oluşturulmasında kullanılır. Kaya bahçelerinde renk
verir. Kök boğazı kış aylarında kapatılmalıdır.
211
Kalifornia Leylağı
Rhamnaceae
Ceanothus x delilianus
Boyu 1-1.5 m, genişliği 1.5 m’dir. Çoğunlukla

yaprağını döker. Kısa boylu çalılardır. Doğal yetişme
ortamlarında ağaca benzer formlarda da görülebilir.
Yaprakları da çok farklı şekillerde ortaya çıkar. Yaz
yeşili yaprakları 4-8 cm uzunluğunda eliptik, uzun
oval biçimli, üst yüzü koyu- yeşil alt yüzü saçlı ya da
tüylüdür. Çiçekleri genellikle küçük beyaz ya da canlı
mavidir. Küçük dik duran şemsiyeler şeklindedir. Daha
sonra bir araya gelerek salkımları oluşturur. Sıcak,
güneşli, iyi korunmuş, humus bakımından zengin,
iyi drene olmuş topraklarda iyi gelişir. Kış aylarında
köklerin korunması gerekir. Çok soğuk geçen kışlardan
sonra ışık için budama yapılır. En iyi dikim zamanı
ilkbahar aylarıdır. Küçük bahçelerde soliter ya da saksı
içinde kullanılır.
Ceanothus x delilianus ‘Glorie des Versailles’
Boyu 1.5 m’dir. Çok yaygın donlara karşı çok dayanıklı
bir varyetedir. Temmuz ayından ekim ayına kadar koyu
mavi çiçekleri bitki üzerinde kalır.
Japon Ayvası
Rosaceae
Chaenomeles japonica
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 1-2 m’dir. Bu dikenli çalı Chaenomeles speciosa’dan daha küçüktür. Yaprakları
deri gibi parlak koyu yeşil renklidir. Yaz yeşili yaprakları 3-5 cm uzunluğunda, geniş, oval biçimli, derimsi ve
parlak koyu yeşildir. Çiçekleri kiremit kırmızısı renginde olup 3 cm çapındadır. Mart ve nisan ayında çiçeklenir.
Meyveleri ceviz büyüklüğünde, sarı renklidir. Meyvelerin üzerinde portakal renginde noktalar vardır. Çok fazla
yüksek olamayan çitler için fevkalade değerli güzel bir çalıdır. Toprak seçiciliği yoktur. En gevşek topraklarda dahi
yetişebilir. Park ve bahçelerde tek tek ya da grup teşkilinde alanların yeşillendirilmesinde kullanılır.
213
Japon Ayvası
Rosaceae
Chaenomeles speciosa
Orta Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 3 m’dir. Boyu

genişliğinden daha fazladır. Hava kirliliğine karşı
dayanıklıdır. Tüysüz sürgünleri ve parlak yaprakları
dikkat çekicidir. Çiçekleri 4 cm genişliğindedir. Mart
ile nisan arasında çiçek açar. Meyveleri C. japonica’ya
göre daha büyüktür. Orta boydaki çitler için çok uygun
bir türdür.
Kısmet Ağacı
Verbenaceae
Clerodendrum trichotomum
Çin’de doğal olarak yetişir. Dik büyüyen, hızlı gelişen,

boylu çalı ya da kısa boylu ağaçtır. Çok sayıda stolonlar
oluşturur. Boyu 8 m’dir. Orta Avrupa’da ise 2-3 m
boyunda ve genişliğindedir. Açık yeşil yapraklarının her
iki yüzü de yumuşak tüylüdür. Eliptik ve uçları sivridir.
Yapraklarının uzunluğu 10-20 cm’dir. Yapraklarının
kenarları düz, çok ince kertikli ve dişlidir. Sürgünleri
kırmızımsı ve dikkat çekicidir. Kokulu ve beyaz çiçekleri,
yeşilimsi pembe çanak yapraklara sahiptir. Ağustos
ve eylül aylarında 20 cm genişliğinde çiçek kurulları
oluşturur. 6-8 mm uzunluğunda ve yuvarlak meyveleri
açık mavi renktedir. Meyveleri parlak kırmızı ve etli
sepaller üzerinde yer alır. Soliter veya grup şeklinde
kullanılabilen çok gösterişli güzel bir çalıdır. Özellikle
ılıman iklim bölgeleri için çok uygundur. Derin, gevşek
humuslu topraklarda, güneşli ve yarı gölge yerlerde
optimal büyüme şeklini ve en fazla çiçeklenmeyi
gösterir. Genç yaşlarda donlara karşı biraz hassastır.
Fakat donduğunda köklerinden tekrar yenilenir.
Donlara karşı dayanıklılık yaşlandıkça giderek artar.
Kumlu, balçıklı ve killi topraklarda yetişebilir. Asidik
ve alkalin topraklarda iyi bir gelişim gösterir. Gölgeye
dayanıklı değildir. Nemli toprakları sever.
215
Kırmızı Kabuklu Süs Kızılcığı

Cornaceae
Cornus alba
Kuzey Asya’da doğal olarak yetişir. Kuzey Amerika’da

yetişen Cornus stolonifera’nın yakın akrabasıdır. Boyu
3-5 m’dir. Dik büyüyen orta derecede gelişen bir çalıdır.
Yaprakları yumurtamsı elips biçiminde 4-6 cm, sivri,
üst yüzü berrak yeşil alt yüzü mavimsi yeşildir. Dallarla
yapılan ve üzeri örtülen plantasyonlarda önce kan
kırmızısı renkte sürgünler verir. Daha sonra kırmızı yeşil
bir renk alır. Mayıstan hazirana kadar geçen sürede
5 cm genişliğinde krembeyaz renkli çiçek kurulları
oluşturur. Meyveler mavimsi beyaz renktedir. Nemli ve
gölgeli yerlerde bile kullanılabilir. Rüzgâr perdesinde
kullanılır.
Cornus alba ‘Sibirica’
Boyu 3- 5m’dir. Orta derecede hızlı büyüyen geniş tepe
çatısına sahip etkileyici bir çalıdır. Parlak kan kırmızısı
gövde kabuğu ve mayıs ayında açan beyaz çiçekleri
ile dikkat çeker. Hava kirliliğine karşı çok dayanıklıdır.
Kuru ve nemli yerlerde sorunsuzca yetişebilir.
Çiçek Kızılcığı
Cornaceae
Cornus florida
Kuzey Amerika’da doğal olarak yetişir. Boyu ve genişliği

4-6 m’dir. Yazın yeşil, geniş yapraklı ormanların çalı
tabakasında, yol kenarlarında ve tarlalarda görülür.
Yavaş büyüyen yanlara doğru genişleyen boylu bir
çalı veya kısa boylu bir ağaçtır. Gövdeleri oldukça kısa,
dalları ise oldukça dekoratiftir. Çok yaşlı olan ağaçlar
daha geniş olabilir. Genç sürgünler yeşil ile erguvani
kırmızı arasında değişir. Yaşlı kabuklar dikdörtgen
şeklinde çatlamış kabuklara sahiptir. Görünümü
timsahın sırtını andırır. Yazın yeşil yaprakları
karşılıklı yumurta biçiminde ya da eliptik, 7-15 cm
uzunluğunda kısa sivri uçlu kenarları çok az dalgalı,
üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü beyazımsıdır. Sonbahar
renklenmesi kan kırmızısı ile mor renk arasında
değişir. Çiçekleri yeşilimsidir. 12 mm büyüklüğündeki
çiçek başçıkları 4 adet beyaz gösterişli taşıyıcı yaprak
(brakte) ile çevrilidir. Çiçekler çok sayıdadır ve 9
cm genişliğinde çok çekici çiçek kurulları oluşturur.
Çiçeklenme mayıs ve haziran aylarında olur. Meyveleri
yumurta biçiminde 1.5 cm çapında kan kırmızısı
rengindedir. Çok yoğun yayılış gösteren kılcal kök
sistemleri toprağın en üst tabakasını kaplar. Güneşli
ve yarı gölgeli yerlerde iyi yetişir. Kök sisteminin yer
aldığı alan bitkilendirme suretiyle ya da malçlanarak
nemli tutulmalıdır. Nemli, açık, besin maddesi ve
humus bakımından zengin, az miktarda asidik ve nötr
topraklarda çok iyi gelişir. Durgun sulara ve kireçlere
karşı toleranslı değildir.
217
Japon Süs Kızılcığı

Cornaceae
Cornus kousa
Japonya ve Kore’de doğal olarak yetişir. Boyu 5-7

m, genişliği 4-5 m’dir. Geniş tepe çatısına sahip kısa
boylu bir ağaç ya da boylu çalıdır. Yavaş büyür. Ana
dalları vazo şeklindedir. Yan dallar ters şeklindedir.
Yaşlandıkça dallar yatay tabakalar halinde ortaya
çıkar. Yapraklar karşılıklıdır. Eliptik ya da yumurta
biçimindedir. 5-9 cm uzunluğundadır. Kenarları hafif
dalgalı yaprağın üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü mavi
yeşildir. Sonbahar renklenmesi parlak canlı sarı ile kan
kırmızısı arasında değişir. Çiçeklenme haziranda olur.
Yeşilimsi sarı çiçek başçıkları, 4 büyük beyaz brahte
tarafından sarılmıştır. Buna ek olarak pembe meyveleri
2 cm çapında, yuvarlak ve yenilebilir, çileğe benzer.
Güçlü bir ana kökü ve çok sayıda kılcal kökü vardır. Üst
toprak çok güçlü bir şekilde kökler tarafından tutulur.
Kireçli ve drenajı kötü olan topraklardan kaçınır. Orta
hafif toprakları tercih eder. Çok değerli bir soliter
bitkidir.
Sarı Çiçekli Kızılcık
Cornaceae
Cornus mas
Avrupa ve Anadolu’da doğal olarak yetişir. Boyu 3-5

m’dir. Genellikle çok gövdeli yavaş büyüyen boylu çalı
ya da kısa boylu ağaç formundadır. Yaşlandıkça ağaç
formunu alır. Özellikle uygun olan yerlerde ve doğal
yetişme ortamında geniş yumurta biçiminde ya da
yuvarlak tepe çatısı küçük bir ağaç halinde gelişmesini
sağlar. Genç sürgünleri ince tüylü ve yeşildir. Daha
sonra güneş gören yerlerde kahverengi kırmızı bir
renk alır. Kabuk pullar halinde dökülür. Yazın yeşil
karşılıklı yaprakları 8-10 cm uzunluğundadır. Eliptik
ya da yumurta biçiminde yaprağın her iki yüzü ince
tüylüdür. Üst yüzü parlak koyu yeşil alt yüzü daha açık
renktedir. Sonbaharda önce sarıya daha sonra kırmızı
turuncu renge dönüşür. Şubat ayında yapraklanmadan
önce altın sarısı çiçeklerini açar. Küre şeklindeki çiçek
kurulları 2 cm genişliğindedir. Esas çiçeklenme mart ile
nisan aylarında olur. Uzun ve aşağıya sarkan meyveleri
sarıdan, canlı parlak kırmızı renge dönüşerek
olgunlaşmayı tamamlar. Yaz sonunda tam anlamı ile
olgunlaştığında koyu kırmızı-siyah arasında bir renk
alır. Tam anlamı ile olgunlaşmış meyveler C vitamini
bakımından çok zengindir, tatlı ekşi arasında çok
güzel bir tadı vardır. Meyve suyu, marmelat ve diğer
amaçlarla kullanılabilir. Yürek şeklinde çok yoğun kök
sistemi oluşturur. Güneşli, kısmen gölgeli, humus
bakımından zengin, balçıklı, gevşek balçıklı toprakları
tercih eder ve bu ortamlarda optimal gelişimini
gösterir. Donlara karşı ve kent iklimine çok dayanıklıdır.
Kızılcık ağacı erken çiçek açtığı için park ve bahçeler
için çok önemli bir soliter odunsu bitkidir.
219
Kırmızı Sürgünlü Kızılcık

Cornaceae Avrupa ve ülkemizde doğal olarak yetişir. Boyu 3-5
Cornus sanguinea m’dir. Yukarıya doğru dallanan ve sürgün uçları
aşağıya doğru sarkan bir çalıdır. Yaprakları 4-8 cm
boyunda, 3-6 cm genişliğinde geniş eliptik biçimli
koyu yeşil renkli, sivri uçlu ve düzgün kenarlıdır.
Yan damarlar yaprak kenarında sonlanmaz, uca
kadar uzanır. Sonbaharda kırmızı renk alır. Siyah
meyvelerinin üzerinde beyaz noktalar vardır. Mayıs
ve haziran aylarında çiçeklenir. Yetişme ortamı isteği
azdır. Kalkerli toprakların üzerinde ya da az kireçli
topraklarda iyi yetişir. Gölgeli yerlerin bitkisi olarak
bilinmektedir. İyi bir çit bitkisi ve toprak örtücü olarak
bilinir. Sadece kuru yamaçlarda toprağı tutmak
amacıyla kullanılmaz. Aynı zamanda yoğun kök
sistemi nedeniyle akarsu yataklarında üst tabakadaki
toprakları da tutmaya yarar. Arılar ve kuşlar için önemli
ve değerli bir besin kaynağıdır.
Fındık
Betulaceae
Corylus avellana
Avrupa ve ülkemizde doğal olarak yetişir. Boyu 5-7

m’dir. Yapraklanmadan çok önce kedicikleri oluşur.
Yaprakları 5-12 cm boyunda, 5-11 cm genişliğinde
yuvarlak çift dişli ve sivri damla uçludur. Üst yüzü
koyu yeşil, tüysüz, alt yüzü yeşil ve damarlar boyunca
tüylüdür. Yaprak sapı 6-15 mm boyundadır. Erkek ve
dişi çiçekler aynı ağaç üzerinde yer alır. Dişi çiçekler
5-8 mm boyunda, koza biçiminde kızıl kahverengi
pullu tomurcuğun içinden iplik gibi uzamıştır. Arılar
için çok önemli bir besin kaynağıdır. Hava kirliliğine
karşı çok dayanıklıdır. Hem gölgeli hem de rüzgârlı
yerlerde gayet iyi gelişir. Toprak yüzeyine yakın
kısımda geniş alanlar kapsayan kökleri ve kök sistemi
sayesinde üst toprağı gayet iyi bir şekilde tutar.
Zayıflamış, besin maddesi bakımından fakir kumlu,
ıslak arazilerden kaçınmalı ve zengin topraklar tercih
edilmelidir. Rüzgâr perdesi ve işlenmemiş toprakların
bitkilendirilmesinde en önemli bitkilerden biridir.
221
Peruk Çalısı / Duman Ağacı

Anacardiaceae
Cotinus coggygria ‘Atropurpurea’
Güneydoğu Avrupa’dan Doğu Asya’ya kadar doğal

yayılış gösterir. Boyu 3-5 m’dir. Genişliği boyundan
daha fazladır. Orta derecede büyüme enerjisine
sahiptir. Yuvarlak bir tepe çatısı oluşturur. Sürgünler
küçük lentisellerle kaplıdır. Yazın yeşil çok sıralı sarmal
yaprakları, 5-8 cm uzunluğunda, oval ya da ters oval ve
oldukça incedir. Sonbahar aylarında sarı turuncu rengi
kan kırmızımsı renge dönüşür. Poligam bir bitkidir.
Sarımsı yeşil çiçekleri haziran ile temmuzda oluşur.
15-20 cm uzunluğunda çiçek kurulları oluşturur. Çiçek
kurulları uç kısımlarında genişler. Özellikle peruğa
benzeyen meyveleri dikkat çekicidir. Ağustos ve eylül
aylarında olgunlaşır. Ana kökler oldukça kalın ve sığdır.
Yan kökler derine gider. Az geçirgen topraklar ve
güneşli yerler ideal yetişme ortamını oluşturur. Kuru,
taze, nötr alkali orta derecede zengin, kumlu ve kumlu
balçıklı toprakların hepsinde gayet iyi yetişir. Aşırı sıcak
ve kuraklığa dayanıklıdır. Zaman zaman sürgünlerde
mantarlanma olur.
Franchetti Dağ Muşmulası
Rosaceae
Cotoneaster franchetti
Batı Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 2 m’dir. Yarı her

dem yeşil bir çalıdır. Yapraklar geniş mızrak şeklinde
2-3 cm uzunluğundadır. Yaprağın üst yüzü koyu yeşil
ve parlak mat rengindedir. Sonbahar aylarında kısmen
sarı, portakal veya kırmızı bir renge dönüşür. Çiçek
kurullarında 5-11 çiçek bir araya gelmiştir. Beyazımsı
pembe renklidir. Haziran ayında çiçeklenir. Dalları
aşağıya doğru dikkat çekici bir şekilde sarkar. Genç
sürgünleri ve yaprakları gümüşi gridir. Meyveleri
portakal kan kırmızısı renktedir ve uzun süre bitkinin
üzerinde kalır. Uygun olmayan yerlerde ve kış aylarında
koruma gerektirebilir. Orta Avrupa’da makaslanmamış
çitler için kullanılabilecek en güzel, en değerli
varyetelerden biridir. Budanmadan çit tesisinde, soliter
ve grup içinde ya da saksıda kullanılır.
223
Yayılıcı Dağ Muşmulası

Rosaceae
Cotoneaster horizontalis
Batı Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 1.5 m’dir. Yelpaze

şeklinde yerde yatık vaziyette gelişir. Yapraklar
hemen hemen yuvarlaktır. Sonbahar aylarında
kırmızı veya turuncu bir renk alır. Pembe kırmızı renkli
çiçekleri haziran ayında bol miktarda görünür ve çok
etkileyicidir. Çiçeklenmeyi takip eden aylarda kan
kırmızısı meyveler olgunlaşır aralık ayına kadar bitki
üzerinde kalır. Kış soğuklarına kadar çok dayanıklıdır,
hatta İsveç’te bile yetişebilmektedir. Arılar için çok
önemli bir besin kaynağıdır. Hava kirliliğine karşı
dayanıklıdır. Soliter, grup içinde, kaya bahçelerinde
ve duvar diplerinde, yeşil alan uygulamalarında,
yamaçlarda duvarları örtmede ve saksı içinde kullanılır.
Sarkık Dallı - Söğüt Yapraklı
Dağ Muşmulası
Rosaceae
Cotoneaster salicifolius
french ‘Pendulus’
Boyu 3 m’dir. Yarı her dem yeşil çok dekoratif bir çalıdır. Koyu yeşil yaprakları 6 cm uzunluğunda ve eliptiktir.
Dalları yere kadar uzanır ve kırmızı meyveleri ile kaplıdır. Hava kirliliğine karşı çok dayanıklıdır. Soliter çalı olarak
fevkalade güzel etkiler oluşturabilir. Kaya bahçeleri, toprağı kaplama ve diğer amaçlar için kullanılabilir. Bu amaçla
kullanılıyorsa tek tek bitkiler başlangıçtan itibaren çok fazla yüksek olmayacak şekilde makaslanmalıdır. Bu sayede
sarılıcı özelliği çok iyi bir şekilde ortaya çıkar. Özellikle sonbahar aylarında etkileyicidir. Çünkü bu dönemde bitki
tamamen meyveleri ile kaplanmış olur. Çok sert geçen kışlarda çok az da olsa koruma önlemleri gerekli olur. Hava
kirliliğine karşı dayanıklıdır. Çok değerli olan bu tür, genellikle soliter ya da saksı içinde kullanılır. Cotoneaster
salicifolius ’Pendulus’ Dalları aşağıya doğru sarkar, bağlanmadıklarında toprakta yatık vaziyette durur. Yaprakları
4-7 cm uzunluğunda, üst yüzü parlak ve düz alt yüzü daha açık renkte, meyveleri yuvarlak ve kırmızı, 6-8 mm
çapında ve çok sayıdadır.
225
Dağ Muşmulası Hibritleri

Rosaceae
Cotoneaster x watereri
Boyu 4 m’dir. Çok değerli, yarı her dem yeşil ve

yukarıya doğru dallanan bir kültürvardır. Hava
kirliliğine karşı çok dayanıklıdır. Yaprakları oldukça
büyüktür. 9 cm uzunluğunda ve 3 cm genişliğindedir.
Meyveleri açık kırmızı renkte ve çok sayıdadır. Çiçek
kurulları gibi bir araya gelmiştir. Ağustos ayından
aralık ayına kadar bitki üzerinde kalır. Büyük çiçekli
yarı her dem yeşil cotoneasterler arasında en değerli
olanıdır. Nemli olduğu kadar çok kurak yerlerde, fakir
ve kireçli topraklarda yetişebilir. Kanaatkârdır. Örtücü
olarak kullanılır. Park ve bahçeler için mükemmel bir
soliter bitkidir.
Fildişi Salkım / Katırtırnağı
Fabaceae Boyu 2 m’dir. Sık dallı, geniş, dağınık formlu çalıdır.
Cytisus x praecox Yazın yeşil yaprakları 2 cm uzunluğunda ve mızrak
biçimindedir. Mayıs ayında çiçek açar. Bol sayıda
bulunan krem renkli çiçekleri açık yeşil sürgünlerin
üzerinde yer alır. Kış donlarına karşı çok dayanıklıdır.
Stockholm’de dahi yetişmektedir. Hava kirliliğine
karşı dayanıklıdır. Özellikle koniferlerin ön tarafına
getirildiğinde çok güzel bir görünüm oluşturur.
Kaya bahçeleri için çok değerli bir bitkidir. Toprak
işlemenin ve bitkilendirmenin gerekli olduğu yerlerde
kullanılabilecek önemli bitkilerden biridir.
227
Kuşçubuğu / Poruk
Fabaceae Batı, Güney ve Orta Avrupa’da doğal olarak yetişir.
Cytisus scoparius Ancak dünyanın pek çok yerine süs bitkisi olarak
götürülmüş ve oralarda doğallaşmıştır. Boyu 1.5-3
m, genişliği 1.5 m olan, sık ve ince dallardan oluşan,
dik büyüyen çalıdır. Sürgünleri yeşil ve 5 köşelidir,
taze iken tüylüdür.Yazın yeşil, almaçlı dizilmiş bileşik
yaprakları 3 yaprakçıktan oluşur; mızrak biçiminde 1-2
cm uzunluğunda, alt yüzü kadife gibi tüylüdür. Mayıs
ve haziranda açan küçük çiçekleri altın sarısı renginde
2 cm genişliğindedir. Meyveleri 4-5 cm uzunluğunda
yassı ve siyahtır. Güneşli yerlerde, çok nemli ve kireçli
olan topraklar hariç her tür bahçe toprağında iyi
gelişme gösterir.
Kış Defnesi
Thymelaeaceae Tek tek bitkiler başlangıçtan itibaren çok fazla yüksek
Daphne odora olmayacak şekilde makaslanmalıdır. Özellikle sonbahar
aylarında etkileyicidir. Çünkü bu dönemde bitki
tamamen meyveleri ile kaplanmış olur. Çok sert geçen
Boyu 3 m’dir. Her dem yeşil, çiçekleri kokulu çok
kışlarda çok az da olsa koruma önlemleri gerekli olur.
dekoratif bir çalıdır. Koyu yeşil yaprakları 6 cm
Hava kirliliğine karşı dayanıklıdır. Çok değerli olan bu
uzunluğunda ve eliptiktir. Dalları yere kadar uzanır
tür, genellikle soliter ya da saksı içinde kullanılır.
ve kırmızı meyveleri ile kaplıdır. Kaya bahçeleri,
toprağı kaplama ve diğer amaçlar için kullanılabilir.
229
Havlu Püskülü
Saxifragaceae
Deutzia gracilis
Doğal olarak Japonya’da yetişir. Boyu 50- 100 cm’dir.

Küçük, silindir formlu, sık dallı, güzel görünümlü
bir çalıdır. Dik olarak büyür. Yaşlandığında genişliği
boyundan daha fazladır.Yazın yeşil yaprakları,
karşılıklı, yumurta biçiminde ya da eliptiktir.
Yaprakları 3-6 cm uzunluğunda, uçları sivri, kenarları
düzensiz dişli ve zümrüt yeşili rengindedir. Mayıs
ile haziran ayları arasında çiçeklenir. Çok sayıda çan
şeklinde beyaz renkli çiçekleri vardır. Çiçekleri 2 cm
genişliğinde dik duran 4-8 cm boyunda çiçek kurulları
üzerinde yer alır. Toprak isteği çok azdır. pH değeri
değişik olan topraklara kolaylıkla uyum sağlar. Ancak
drenajı iyi besin maddesi bakımından zengin güneşli
yerleri tercih eder. Özellikle soliter bitki olarak çiçek
yastıklarında ve saksılarda çok güzel bir etki oluşturur.
Kısa boylu çitlerin oluşturulması da mümkündür.
İlkbahar aylarında çiçekli haliyle gösteri alanlarında da
kullanılabilir. Yaşlı bitkilerin daha fazla çiçek vermesi
için dalların sık sık alınması ve budanması tavsiye
edilir. Çiçekleri gösterişli ve dikkat çekicidir. Soliter ya
da grup bitkilendirmelerinde kullanılır.
Mavi Yapraklı Drasena
Agavaceae
Dracena indivisa
Her dem yeşil, palmiyeye benzeyen çalı ve

ağaçlardandır. Genellikle piyasada Dracaena adı
altında satılır. Avize çiçeği ve Agave yaprağına
benzeyen kılıç şeklinde yapraklara sahiptir.
Fidanlıklarda ve peyzajda ise genellikle palmiyeler
arasında gösterilir. Bu bitkinin gövdesi 7.5 m, tacı sert,
büyük ve 180 cm uzunluğunda, 15 cm genişliğinde,
şemsiye şeklindedir. Beyaz çiçekleri 120 cm
uzunluğunda çiçek kurulları oluşturur. Farklı boylarda
gruplar halinde dikilmesi uygundur.
231
Süs İğdesi
Elaeagnaceae
Elaeagnus pungens ‘Maculata’
Kuzey Çin ve Japonya’da doğal olarak yetişir. Her dem

yeşil ve yavaş büyüyen bir çalıdır. Boyu 1-2 m’dir.
Genişliği de aynı şekildedir. Büyüme şekli çalımsı
dikine büyüyen seyrek olan ve yoğun bir şekilde
dallanan dikenli sürgünlerine bağlı olarak kompakt bir
görünüm arz eder. Her dem yeşil almaçlı dizilmiş olan
yaprakları yumurta biçiminde olup uç kısımlarında
daralarak sivrilir. 10 cm uzunluğundaki yaprağın üst
yüzü deri gibi parlak, koyu yeşil, yaprağın ortasında
koyu sarı renkli leke bulunmaktadır. Gümüşi beyaz
renkli çok belirgin olmayan çok az kokulu çiçekleri,
ekim ve kasım aylarında görülür. Meyveler çok az
sayıda olgunlaşır. Etli kökleri oldukça yüzeydedir, çok
fazla dallanma yapmaz. Drenajı iyi, orta derecede
nemli, kireç olmayan topraklarda, korunmuş olan
yerlerde ve güneşli yetişme ortamlarında iyi yetişir.
Sıcağı seven bu odunsunun kökleri ve yaprakları
donlardan ve kış güneşinden korunması gerekir.
Özellikle yaprağını döken ya da koniferlerin ön
kısımlarında renkli, çekici ve sarı yapraklarıyla çok
dikkat çeker.
Süpürge Çalısı
Ericaceae
Erica carnea ‘Winter Beauty’
Asli tür Avrupa’da doğal olarak yetişir. Ancak çok

sayıda kültivar vardır. ‘Winter beauty’ kültivarı ise
25-35 cm boylarında, her dem yeşil bir çalıdır. Koyu
yeşil renkli, kısa iğne yaprakları çevrel dizilmiştir. Erica
Carnea, King George’un geliştirilmiş bir formudur.
Kısa sürgünlere, koyu yeşil yapraklara ve kompakt
bir forma sahiptir. Kasım-aralık ile mart-nisan ayları
arasında erken çiçek açan bir kültivardır. Çiçekleri açık
pembe kırmızıdır. Bol sayıda çiçek açar. Çok değerli
bir kültivardır. Ülkemizde henüz park ve bahçelerde
yer almamıştır. Ancak toprakların tutulmasında, kuru
yamaçların yeşillendirilmesinde kullanılabilir.
233
Yaprak Döken Taflan

Celastraceae
Euonymus alatus
Doğu Asya’da doğal olarak yetişir. Boyu 3 m’dir. Geniş,

simetrik ve dikkat çekici bir büyüme şekline sahiptir.
Hava kirliliğine karşı dayanıklıdır. Parlak karmen
kırmızısı rengindeki sonbahar yaprakları uzun süre
bitkinin üzerinde kalır. Güzel görünümlü kırmızı
meyvesi yine aynı şekilde bitkinin üzerinde kalır. Dallar
özellikle geniş mantar şeritleri tarafından kaplıdır.
En güzel etkiyi kış aylarında yapar. Avrupa’da erken
sürgün veren en güzel çalılardan biridir. Soliter olarak
kullanılması çok uygundur.
Yayılıcı Taflan
Celastraceae
Euonymus fortunei ‘Emerald’n Gold’
Hindistan, Endonezya, Japonya, Kore, Mianmar ve

Pakistan’da deniz seviyesinden 4000 m yükseltiye
kadar doğal yayılışa sahiptir. Hava köklerine sahip,
10 m’ye kadar boylanabilen her dem yeşil çalıdır.
Yapraklar derimsi, yumurtamsı veya elips şeklinde,
uçları sivri, dipte kama şeklinde, kenarları ince testere
dişli, tüysüzdür. Kapsül meyve; kırmızımsı kahverengi,
5-6 mm çapında, küremsi ve siğilsiz, arillus kırmızıdır.
Çiçeklenme zamanı nisan-temmuz, tohum olgunlaşma
zamanı ise eylül-aralık aylarıdır. Peyzaj alanlarında,
ağaçların kademesinde, park bahçelerde ve bordür
bitkisi olarak kullanılır. Toprak yüzeyini kapatır ve
otlanmayı da önlemesi nedeniyle tercih edilir.
235
Japon Taflanı
Celastraceae Japonya’da doğal olarak yetişir. Orta boylu ya da boylu
Euonymus japonica çalıdır. Boyu 2-4 m’dir. Genişliği 3-5 m’dir. Dik büyür.
Çok sayıda sürgünleri vardır. Yoğun dallanma gösterir.
Orta derecede hızlı büyüyen bir çalı türüdür. Yılda
20-30 cm boy yapar. Beyazımsı yeşil çiçekleri dikkat
çekmez. Mayıs ile haziran ayında çiçeklenir. Meyveleri
kapsül şeklindedir. Açık pembe veya beyaz renklidir.
Tohumları dikkat çekecek derecede büyük ve turuncu
renklidir. Yetişme ortamının iyi olduğu yerlerde
çok fazla sayıda tohum oluşur. Tohumları zehirlidir.
Her dem yeşil yaprakları eliptiktir ve parlak koyu
yeşil renkte olup deri gibi kalındır. Güneşli ve gölge
yerlerde iyi yetişir. Sıcağa dayanıklıdır. Donlara karşı
duyarlı, rüzgâra karşı ise çok dayanıklıdır. Kent içinde
hava kirliliğinden etkilenmez gayet iyi gelişir. Tuzlu
havaya da toleranslıdır. Orta derecede kuru ya da taze
topraklarda az miktarda asidik ve alkali her türlü bahçe
toprağında gayet iyi gelişir. Tuza karşı da orta derecede
toleranslıdır. Makaslanmaya çok iyi gelir. Topiary
sanatında kullanılabilir ya da tel kafesler üzerinde
yetiştirilebilir.
Altın Çanağı
Olaceae
Forsythia x intermedia ‘Goldzauber’
Boyu 1.8-2 m, genişliği 1-1.5 m’dir. Sık dallı yukarıya doğru dallanmış geniş bir çalıdır. Sürgünleri zeytini sarıdır.
Dalların uç kısımları aşağıya doğru sarkar. Pitoresk görünümlüdür. Yazın yeşil yaprakları karşılıklıdır. Uzunlamasına
yumurtamsı ya da mızrak şeklindedir. Uzunluğu 8-12 cm’dir. Yaprak kenarının sadece orta kısmının alt tarafı
testere dişlidir. Büyük uzun dallar üzerinde bazen yapraklar 3 parçalıdır. Mart ve nisan aylarında çiçek açar. Çok
yoğun altın sarısı renkte çiçeklenir. Çiçekler uzun süre bitki üzerinde kalır. 3 ve 4 çiçekten oluşan gruplar henüz
yapraklanmamış dallar üzerinde bulunur. Etli, çok seyrek ve yayılmış ana köklere sahiptir. Güneşli ve yarı gölgeli
yerleri tercih eder. Çok kuru olmayan, taze, nemli, az derecede asidik veya alkali, besin maddesi bakımından
zengin toprakları tercih eder. Tek başına soliter olarak ya da mahremiyeti sağlamak amacıyla gruplar halinde ve
çit şeklinde kullanılır. Bu şekilde kullanıldığında çok güzel bir görünüm verir. Donlara karşı oldukça dayanıklı bir
odunsudur. Özellikle bu çeşidi geç donlara karşı dayanıklılık gösterir. -8°C'de bile bütün çiçeklerini korur. Forsythia
x intermedia ‘Goldzauber’ kültivarı orta boylu, sürgünleri ince ve altın sarısı, çiçekleri de orta büyüklüktedir.
237
Yelpaze Çalısı
Hamamelidaceae
Fothergilla major
ABD’nin güneydoğusunda yetişir. Boyu 3 m, genişliği

1-2 m’dir. Fothergilla cinsi tebeşir döneminde yaygın
olan efsuni fındık çalılarının dahil olduğu çok güzel,
çok dikkat çekici birçok çalı ve ağacı içinde barındıran
familyadan ayrılmış bir cinstir. Fothergilla major yavaş
büyür. Çok sayıda yukarıya doğru yönelmiş sürgünleri
ve üzerinde az miktardaki kısa dalcıklarla sık yoğun
yuvarlak bir büyüme şekline sahiptir. Yazın yeşil
yaprakları, almaçlı, dizilmiş, 5-10 cm uzunluğunda,
yuvarlak ya da geniş oval biçiminde, deri gibi çok az
tüylüdür. Yaprakların üst yüzü parlak yeşil, alt yüzü
mavi-yeşil renktedir. Sonbahar renklenmesi çok dikkat
çekicidir. Parlak altın sarısı ile turuncu ve kırmızı
arasında değişen renklere sahip olur. Mayıs ayında
yapraklanma başladığında uzun kulakçıklı, beyaz
çiçeklerle kaplı çiçek kurulları oluşur. Bal kokusuna
sahiptir. Genç bitkiler derine giden kökler oluşturur.
Daha sonraki yıllarda çok büyük oranda kılcal köklerde
oluşur. Güneşli ve kısman gölgeli yerleri sever.
Rüzgârdan korunmuş, taze, nemli, humuslu, kireçsiz
ve besin maddesi bakımından zengin topraklarda
çok iyi gelişir. Dikkat çekici şekle sahip olan çiçekleri
ve harikulade güzel sonbahar renklenmesi ile her tür
bahçe için çok değerli bir süs çalısıdır.
Gülbağ 1071
Rosa hybrida
Ağaç ve Peyzaj AŞ ile Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü’nün ortaklaşa yürüttüğü gül
ıslah çalışmaları sonucunda Türkiye’nin ilk yerli gül çeşidi “Gülbağ 1071” tescil edildi. 2013 yılında başlayan proje
son yıllarda hız kazandı ve ilk meyvesini de Gülbağ 1071 ile verdi. Şehir peyzajında kullanıma uygun olan Gülbağ
1071’in bazı özellikleri;
Çalı büyüme tipinde, yarı dik gelişen, Katmerli ve pembe çiçek rengi,
Orta büyüklükte, yeşil ve parlak yapraklı, Soğuğa ve sıcağa dayanıklılığı ile dış mekân
Yan dallarda, çok sayıda uzun süre çiçeklenme, kullanımına uygundur.
239
Gardenya
Rubiaceae önlenmelidir. Çapalamanın yerine bitkiler malçlanmalıdır.
Gardenia jasminoides Şırınga şeklinde bitkiler sabahın erken saatlerinde
sulanmalı çiçeklenme döneminde ise bu yapılmamalıdır.
Eğer su tuz bakımından zengin ise sulamaya devam
Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 1.5-2 m, genişliği ise
edilebilir. Suda geri kalacak olan tuzlar ve diğer maddeler
1.5-2 m’dir. Deri gibi parlak canlı yeşil yaprakları vardır.
yaprakları yakabilir. O nedenle dikkatli davranmalıdır.
Katmerli beyaz çok güzel kokulu çiçeklere sahiptir.
Suyun az olduğu yerlerde toprağın nemli olmasına
Yetişme ortamı şartları iyi olması halinde çok hızlı gelişir.
dikkat edilmelidir. Oluşabilecek tuzlanmayı önlemek
Yeterli miktarda sıcaklığa ve suya ihtiyaç gösterir. 20°C
amacıyla ayda bir defa çok fazla miktarda su verilerek
ve daha düşük sıcaklığa dayanıklı olmasına rağmen yaz
tuzlar yıkanabilir. Büyüme döneminde asit itfa eden bitki
sıcaklığı olmadığı zamanlarda büyüme ve çiçeklenme
gübreleriyle her üç dört haftada gübrelenmelidir. Bu
çok az görülür ya da hiç görülmez. Kötü topraklarda ise
gübreler kan unu ya da balık emülsiyonu şeklinde olabilir.
yetişmesi çok zordur. Denize yakın kıyıların vadilerinde
Cholorosise karşı demir sülfat ve demir chelate gerekir.
güneşli yerlerde çok iyi yetişir. İç kısımların sıcak
Kurumuş ve sıkışmış dallar kesilerek uzaklaştırılmalı
vadilerinde ise en iyi şekilde ağaç altlarında filtre edilmiş
soğumuş olan yapraklar da alınmalıdır. Afitleri ve öz
gölgelerde gelişim gösterir. Çöl demir bölgelerinde ise
suyu emici böcekleri uzaklaştırmak amacıyla çok amaçlı
daha çok kuzey ve doğu bakılı yerlere getirilmelidir.
spreyler kullanılmalıdır. Saksılarda yükseltilmiş olan
Toprak drenajı iyi olmalı fakat suyu da tutmalıdır.
yastıklarda çitler şeklinde ya da perde şeklinde ya da
Toprağın kurumasını önlemek amacıyla turba yosunları
soliter şekilde kullanılabilir. Bunlar için uygun varyeteleri
kullanılmalı ve toprak ıslak tutulmalıdır. Bitki ancak
vardır: ‘August Beauty’, ‘Mystery’, ‘Radicans’, ‘Veitchii’,
açelya ve Rhododendronlar kadar boylanabilir. Ondan
‘Veitchii I mproved’.
dolayı diğer bitkilerle çok sık dikilmemeli ve kök rekabet
Büyücü Fındığı /
Sihirli Fındık
Hamamelidaceae
Hamamelis japonica
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 10 m’dir.

Orta Avrupa’da genellikle boyu 3-5 m’dir. İlginç
görünümlü geniş bir çalıdır. Kış aylarında çiçek açar.
Hava kirliliğine karşı dayanıklıdır. Yaprakları 5-10 cm
uzunluğunda Alnus incana’nın yapraklarına benzer.
Sonbaharda çok dikkat çekici kırmızı bir renk alır. Taç
yaprakları canlı sarı renkte ve 2 cm uzunluğundadır.
Çanak yapraklar geriye kıvrılmış ve erguvani renktedir.
Hava şartlarına göre ilk çiçek açan bitkilerdendir. Ocak
ve mart aylarında çiçeklenir. Çok değerli bir soliter
bitkidir.
241
Gösterişli Veronica
Plantaginaceae Yeni Zelanda’da deniz kenarındaki dik kayalıklarda
Hebe speciosa doğal olarak yetişir. İrlanda’nın benzer yetişme
ortamlarında da doğallaşmıştır. Boyu 1.5 m’dir. Her
dem yeşil bir çalıdır. Çiçekleri hermafrodittir. Tozlaşma
arılarla olur. Hafif kumlu ve orta derecede balçıklı
topraklarda iyi yetişir. İyi drene olmuş toprakları tercih
eder ancak besin maddesi bakımından fakir olan
topraklarda da yetişebilir. Asidik, nötr ve bazik olan
topraklarda özellikle alkali derecesi çok yüksek olan
topraklarda gayet iyi gelişir. Güneşli yerlerde yetişir.
Nemli toprakları tercih eder. Fakat bitkiler verimsiz
olan topraklarda donlara karşı daha dayanıklıdır.
Denize açık olan yerlerde deniz tuzlarına karşı çok
toleranslıdır. Atmosferik kirliliği de tolere eder. Çit
olarak kullanılır. Birçok toprakta çok ıslak yani turbalık
özelliğine sahip değilse ya da çok kuru değilse her
türlü toprakta yetişebilir. Kuraklığa karşı dayanıksız
ancak rüzgâra ve denizden gelen esintilere dayanıklılık
gösteren bir türdür. Dekoratif değeri çok yüksektir.
Kelebekleri kendine çeker. Bu cinse ait bitkiler, bal
mantarına karşı oldukça direnç gösterir. Üretimi için
tohumlar ilkbahar aylarında seralara ekilir. Tohumların
üzerine kurumaması için kompost atılır. Genç fidecikler
büyüdüklerinde yerlerinden alınır ve dış mekâna
götürülür. Olgun odunsulardan çelikler elde etmek
suretiyle yetiştirilmesi mümkündür.
Kaya Sarmaşığı
Araliaceae
Hedera helix
Avrupa’nın tamamında ve Kafkaslar’a kadar ulaşan bölgede doğal olarak yetişir. Çok uzun ömürlü bir bitkidir.
Toprak üzerinde sürünen her dem yeşil bir çalıdır. Köklerinin yardımı ile ağaçlar üzerine ve duvarlar üzerine de
tırmanabilir. 30 m yüksekliğe kadar tırmandığı görülmüştür. Gelişmemiş formları, her dem yeşil yaprakları 2 sıra
halinde dizilmiştiar. Bunlar genellikle 3-5 lobludur. Yaprak tabanı yürek şeklindedir. Yaprak üst yüzü koyu yeşil ve
beyaz damarlarla kaplanmıştır. Olgun formlarda ise yapraklar almaçlı, lobsuz ve sivri uçludur. Baklava şeklinde
ya da yaklaşık olarak yürek biçimindedir. 8-10 yaşından sonra çiçeklenmeye başlar. Çok ileri yaşlara kadar çiçek
açmaya devam eder. Çiçekleri kokuludur ve yeşilimsi sarı renklidir. Yuvarlak şemsiye şeklinde kurullar oluşturur
ve birçok böcek türü için çok iyi bir besin kaynağıdır. Çiçeklenmeden sonra yuvarlak, bezelye büyüklüğünde
meyveler oluşturur. Başlangıçta kırmızımsı mor daha sonra yavaş yavaş mavi-siyah bir renk alır. Meyveler aynen
yapraklar ve sürgünler gibi az miktarda zehirlidir. Genç sürgünler üzerinde ışığa duyarlı tutunucu kökler 0.1 cm
uzunluğundadır. Gölgeli yerlerde yüzeylere yapışma yeteneği çok yüksektir. Kaya sarmaşığı orta derecede kuru,
nemli, humuslu, besin maddesi bakımından zengin ve çok az miktarda asidik veya alkali topraklarda, kısmen
güneşli veya gölgeli yerlerde iyi yetişir. Nemli iklimleri sever. Kışları sert geçmeyen nemli iklim bölgelerinde çok iyi
yetişir ve yaz kuraklığına dayanıklılık gösterir.
243
İrlanda Kaya Sarmaşığı

Araliaceae
Hedera Hibernica
1838 yılında İrlanda’da ıslah edilmiş ve geliştirilmiş

bir çeşittir. Boyu 6-20 m’dir. Sarılıcı bir çalıdır. Geniş
alanları kaplayan bir yer örtücüdür. Hava kökleri
sayesinde duvarlara ve ağaçlara tırmanır. Hızlı gelişen
bir türdür. Tek bir bitki 3 ile 4 yıl sonra 9 m² bir alanı
kaplar. Gövde kabuğu yeşil renklidir. Çok sık gri
yıldız tüylerle kaplıdır. Sürgünlerin uç kısımları koyu
kahverengi kırmızı renklidir. İnternodlar 5 ile 7 cm’dir.
Her dem yeşil yaprakları almaçlı dizilmiştir, 5 lopludur.
Loplar üçgen şeklindedir. Orta lop yan loplara göre
biraz daha uzundur. Hedera helix’ in yapraklarından
daha büyüktür. 7 ile 7.7 cm genişliğindedir. Yaprakların
üst yüzü mat yeşil renktedir. Açık gri veya açık yeşil
damarlarla kaplıdır. Yaprak sapları mor yeşildir. Hafif
yukarıya doğru dönmüş yapraklar bu varyete için çok
tipiktir. Yeşil sarı çiçekleri yuvarlak şemsiyeler şeklinde
eylül ile ekim aylarında oluşur. Meyveleri bezelye
büyüklüğünde siyah mavidir. Son zamanlarda yapılmış
testlere göre meyveler son derecece zehirlidir. Kök
sistemi çok sığdır. Yatay olarak uzanan çok sayıda
kılcal köklerden oluşmaktadır. Kış donlarına karşı
Hedera helix kadar dayanıklı değildir. Karasal iklim
bölgelerinde ağır don şartlarından ve kış güneşinden
olumsuz etkilenir. Gölgeli alanları daha çok tercih
eder. Diğer özellikleri Hedera helix’in özelliklerine
benzemektedir.
Sarılıcı / Tırmanıcı Ortanca
Hydrangeaceae
Hydrangea anamola subsp. Petiolaris
Japonya, Kore ve Tayvan’da doğal olarak yetişir.

Hızlı büyüyen bir türdür. Hava kökleri ve tutunucu
kökleriyle vatanında 15-20 m boylanabilir. Orta
Avrupa’da en fazla 7 m’ye kadar tırmanmaktadır.
Soliter bitki olarak yetiştirildiğinde ise 2 m boylanır.
Sürgünleri kırmızıkahverengidir. Yaşlı kabukları şeritler
halinde dökülür.Yaprakları yürek şeklindedir.Üst yüzü
parlakyeşil, uzunluğu 10 cm kadardır. Çiçekler dağınık
bir vaziyette 15-20 cm genişliğinde basık şemsiye
şeklindedir. Çiçek kurulunun dışındaki beyaz kenar
çiçekleri çok dikkat çekicidir. Çiçeklenme haziran ve
temmuz aylarında olur. Donlara dayanıklıdır. Özellikle
kayaların ve duvarların kaplanmasına çok uygundur.
Ağaç gövdelerine de sarılabilir. Yine aynı şekilde sıcak
ve güneşli alanlarda yer örtücü olarak da kullanılabilir.
Etkili olabilmesi için fazla sayıda kullanılması
önemlidir. Çok değerli sarılıcı bir bitkidir. Genellikle
asidik toprakları tercih eder.
245
Büyük Yapraklı Ortanca

Hydrangeaceae
Hydrangea macrophylla
Japonya’da Hounshu bölgesinde doğal olarak yetişir.

Boyu 1-3 m’dir. Genç sürgünleri ve çiçek kurulları
tüysüzdür.Sürgünleri ve yaprakları kalın etlidir.
Yaprakları geniş yumurta biçiminde ya da eliptik
şeklinde, 15-20 cm uzunluğunda, uç kısmı sivri, tabanı
geniş kama şeklinde, kaba testere dişli, üst yüzü parlak
koyu yeşil ve alt yüzü açık yeşildir. Yaprak sapı 1-4 cm
uzunluğundadır. 10-20 cm genişliğinde mavi ya da
pembe çiçeklerden oluşan şemsiye şeklindeki çiçek
kurulunun steril çiçekleri, pembe renkli ve 1-3 cm
genişliğindedir. Çiçeklenme haziran ile ağustos ayları
arasında olur. Normal şartlar altında bütün Hydrangea
macrophylla çiçekleri pembe çiçeklidir. Mavi renkli
çiçeklere sahip olabilmek için asit topraklara ihtiyaç
vardır. Asidik toprakların pH değeri 4.5 olmalıdır. Mavi
rengi belirleyen en önemli unsur alüminyum iyonların
konsantrasyonlarıdır. O nedenle sulama esnasında
amonyum ya da alüminyum sülfat kullanılarak elde
edilebilir. Bir lt suya 3 gram katılır. 1 haftada 4 veya
5 defa sulanır. Çiçekler oluşurken 1 haftada 5 defa
sulanır. Fakat yine de bazı kırmızı renkli çiçeklere sahip
olan kültivarlar mavi renge dönüşmeyebilir.
Ortanca
Hydrangeaceae alt yüzü fırça gibi tüylüdür. Yaprak sapı 1.25-2.5 cm
Hydrangea paniculata arasındadır. Çiçekleri beyazdır. Steril kenar çiçekleri
önce beyaz daha sonra pembe bir renk alır. Yaklaşık
3 cm genişliğindedir. Düzenli bir şekilde bir araya
Japonya, Güneydoğu Çin, Sachalin ve Güney Kurillen
gelerek konik formlu 15-20 cm uzunluğunda çiçek
adalarında doğal olarak yetişir. Boyu 2 m’dir.
kurulların oluşturur. Ağustos ve eylül aylarında
Devamlı makaslanmak suretiyle çok sık dallı bir
çiçeklenir. Korunmuş güneşli ve yarı gölgeli yerlerde,
hale getirilebilir. Vatanında ağaç formunda gelişir
besin maddesi bakımından zengin, iyi drenajlı, taze ve
ve 10 m kadar boylanır. Genç sürgünleri tüylüdür.
nemli asidik ve nötr toprakları tercih eder. Grup ya da
Yaprakları eliptik ya da yumurta biçiminde, 10-15
soliter olarak kullanıldığında yoğun, sık dallarıyla ve
cm uzunluğunda, uç kısmı sivri, tabanı yuvarlak ya
çok sayıda çiçekleriyle yaz sonunda çok etkileyici bir
da kama biçiminde, kenarı dişli, üst yüzü tüysüz ve
görünüme sahip olur.
247
Koyun Kıran
Hypericaceae
Hypericum calycinum
Ülkemizde doğal yayılış gösterir. Boyu 30-50 cm

kökleri sayesinde toprak üzerinde yayılış gösterir.
Çiçekleri 4-5 cm genişliğinde altın sarısı rengindedir.
Haziran ve ağustos aylarında çiçek açar. Çok önemli
bir yer örtücüdür. Şevlerde ve setlerde çok iyi gelişir.
Güneşli ve gölgeli alanlarda kuru kumlu topraklar
üzerinde iyi gelişim gösterir. Hypericum moserianum’a
göre daha dayanıklıdır. Hava kirliliğine karşı dayanıklı
bir bitkidir.
Japon Çoban Püskülü
Aquifoliaceae
Ilex crenata
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 2-3 m, genişliği

1-2 m’dir Geniş ve yayılıcı formda gelişen her dem yeşil
bir türdür. Koyu yeşil yaprakları 2-3 cm uzunluğunda
ve ovaldir. Eylül ve kasım aylarında görülen meyveleri
siyah renktedir. Güneşli ve yarı gölgeli alanlarda yetişir.
Gölge alanları daha çok tercih eder. Kuraklığa, fazla
sıcaklığa ve kışın rüzgâra dayanıklı değildir. Dona ve
hava kirliliğine karşı dayanıklıdır. İyi drenajlı, nemli
ve hafif asitli topraklarda yetişir. Topiary sanatında
ve çitlerin oluşturulmasında kullanılmaktadır. Soliter
olarak ve grup bitkilendirmelerinde kullanılır.
249
İspanya Yasemini /
Kral Yasemini
Oleaceae Loplar eliptik veya ters yumurta biçimindedir.Taç
Jasminum grandiflorum yaprakları boru şeklinde iki stamenin yer aldığı
flamentler üzerinde oluşur. Sera içinde tutulacak
olursa yıl boyu çiçek açar. Çiçek genişliği 2-2.5 cm’dir.
Güney Asya’da Arap yarımadasında, Kuzeydoğu Çok güçlü kokuya sahiptir. Açık havada yetiştirildiğinde
Afrika’da, Afrika göller bölgesinde, Çin’de doğal olarak yaz boyu çiçek açar. Özellikle çiçek kokusundan dolayı
yetişir. Boyu 2 m’dir.Yazın yeşil sarılıcı bir bitkidir. çok önemlidir. İyi bir şekilde yetiştirilmeleri için normal
Yaprakları karşılıklı 10-12 cm uzunluğunda ve 5-12 bahçe toprağına, sıcak ve güneşli yerlere ihtiyacı vardır.
yaprakçıktan oluşan tek tüysü yapraktır. Yaprak Kış aylarında sıcaklık 0°C’nin altına düştüğünde bakım
eliptik yuvarlak ya da oval şekildedir. Çiçekleri beyaz yapılması gerekir. Saksıda yetiştirilmesi mümkündür.
renkli, uç kısımları genellikle dıştan pembe renklidir Saksıda yetiştirildiğinde sık gübreleme ve sulama
ve kokuludur. Brahteler spatula şeklindedir. Çanak yapılması gerekir.
yaprakları tüysüzdür ve 5 loplu yıldıza benzer.
Kış Yasemini
Oleaceae Doğu Çin ve Doğu Asya’da doğal olarak yetişir.
Jasminum nudiflorum Desteklenmesi halinde 3 m boylanır. Genişliği 2-3
m’dir. Dört köşeli yeşil, daha sonra açık kahverengiye
dönen gövde kabuğuna sahiptir. Yazın yeşil yaprakları
karşılıklı 3 yaprakçıktan oluşur. Yaprakçıklar 1-3 cm
uzunluğunda, mızrak şeklinde ve koyu yeşil renktedir.
Çiçekleri sarı renktedir ve Forsythia’nın çiçeklerine
benzer. 5-6 taç yaprağa sahiptir. Hava şartlarına bağlı
olarak çiçeklenme aralık ayından nisan ayına kadar
devam eder. İyi drenajlı ve hafif asidik toprakları tercih
eder. Ilık, güneşli ve korunan alanlarda yetişir. Kirliliğe
karşı dayanıklıdır.
251
Gerçek Yasemin
Oleaceae
Jasminum officinale
Yarı her dem yeşil veya yaprağını döken sarılıcı bir

çalıdır. Jasminum grandiflorum’a benzer. Fakat
grandiflorum daha uzundur. Küçük çiçekleri yaklaşık
1.5 cm’dir. Küçük çiçekleriyle grandiflorum’a göre daha
narin ve incedir. Bileşik yaprakları 5-9 yaprakçığa
sahiptir. Çiçekleri beyaz ve açık pembe renktedir ve
yaz başından güz sonuna kadar çok yoğun kokuya
sahiptir. Sıcak yerde makaslanarak çit bitkisi şeklinde
kullanılabilir. Soğuk olan yerde kışın kapalı alana
alınmalıdır. Çok uzun yeşil olması nedeniyle çok
kullanılır. İç mekân bitkisi olarak kullanıldığı gibi iç
avlu ve teraslarda da kokusu nedeniyle kullanılabilir.
Jasminum officinale güneşli ya da kısmen gölgeli
sıcak yerlerde gayet iyi gelişir. Normal besin maddesi
bakımından orta derece zengin nemli bahçe
toprağında gayet iyi gelişir. Büyümenin sürekli olarak
kontrol altında tutulması için makaslama yapılır. İç
mekânlarda çok hızlı büyür bu nedenle önlemler
alınmalıdır. Çiçeklenmeden sonra aşırı bir şekilde
budanması uygun olacaktır. Sık sık saksı değişmelidir.
Yani çiçeklenmeden sonra makaslanma yapılırsa
saksısının da aynı anda değişmesi gerekir. Yüksek
miktar nem ve ışık ister. Bunlar sağlanırsa çiçeklenme
daha güçlü olur. Çiçeklenme mayıs ayından eylül ayına
kadardır. Dış mekânlarda ve kısmi güneşli yerlerde
tutulmalıdır. Vejetasyon dönemlerinde yeterince nemli
ve drenajı iyi olan yerlerde daha iyi gelişim gösterir.
Her türlü zararlıya karşı oldukça dayanıklıdır.
Adi Ardıç
Cupressaceae
Juniperus communis
Kuzey Yarım Küre'de Avrupa, Yakındoğu, Orta Asya,

Kuzey Amerika ve Kuzey Afrika’da doğal olarak yetişir.
Boyu 5-8 (-15) m, farklı genişliklerde, çalı formunda
ya da çok gövdeli kısa boylu ağaçtır. Gövde kabuğu gri
kahverengi, başlangıçta düz, daha sonra çatlaklı lifler
halinde soyulur. Yaprakları 10-15 mm uzunluğunda,
1-2 mm genişliğinde, yeşil ile mavi yeşil renkleri
arasında, üst yüzünde beyaz stoma çizgileri bulunur,
batıcıdır. Kozalakları koyu kahverengi yuvarlak
üzümsüdür ve 2-3 yıl sonra olgunlaşır. Güneşli yerlerde
yetişir. Kuru ve nemli, besin maddesi bakımından
fakir asidik ve alkali topraklarda iyi yetişir. Derin
köklenme yapar, donlanmaya karşı çok dayanıklıdır.
Yaz kuraklığına ve gölgeye tolerans gösterir. Hava
kirliliğinden etkilenir.
Juniperus communis ‘Green Carpet’
Boyu 25 cm, genişliği 1.5-2 m’dir. Çok yavaş büyüyen
bir ardıç türüdür. Oldukça yatay, sürünücü bir forma
sahiptir. Yaprakları canlı, yeşil, daha sonra koyu yeşile
döner. Sonbahar renklenmesi ise bronz rengindedir.
Donlara karşı dayanıklı bir yer örtücüdür. Güneşli yerler
ve işlenmiş her türlü bahçe toprağında çok iyi gelişim
gösterir.
253
Yayılıcı Ardıç
Cupressaceae Kuzey Amerika’da doğal olarak yetişir. Boyu 20-30 cm,
Juniperus horizontalis genişliği 1.5-2 m’dir. Horizontal olarak yayılan bodur
bir çalıdır, yoğun bir şekilde toprağı kaplar. Bazen
üst üste biner. Çok yavaş büyür. Meyveleri küçük ve
mavi üzümsü kozalaklar şeklindedir. Çok ender olarak
meyve oluşturur. Pul şeklindeki yaprakları yeşil ya da
çelik mavisi rengindedir. Kış aylarında ise kan kırmızısı
bir renk alır. Güneşli ve hafif gölgeli yerlerde iyi yetişir.
Sıcağa toleranslıdır. Kış donlarına karşı dayanıklıdır.
Rüzgârdan etkilenmez. Kuru veya nemli, asidik veya
alkali topraklarda yetişir. Toprak isteği azdır ve kolay
uyum sağlar. Ağır topraklar üzerinde gelişimi çok iyi
değildir. Olumsuz etkilenir. Tuzlara karşı bir miktar
dayanıklıdır. En önemli kültivarı Juniperus horizontalis
‘Glauca’dır.
Sürünücü Mavi Yıldız Ardıç
Cupressaceae Çok değerli, yavaş büyüyen, sık dallı ve asimetrik yarı
Juniperus squamata ‘Blue Star’ küre şeklinde boylanan Juniperus squamata ‘Meyeri’nin
bodur bir kültivarıdır. Yapraklar çok sık bir arada bulunur.
Uçları sivri ve çelik mavisi renklidir. Özellikle kış donlarına
karşı çok dayanıklıdır. Mezarların bitkilendirilmesi ve
kaya bahçeleri için çok uygun bir varyetedir. İyi gelişmesi
için işlenmiş topraklara ihtiyaç duyar.
255
Japon Sürünücü Ardıcı

Cupressaceae
Juniperus procumbens ‘Nana’
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 40 cm, genişliği

1 m’dir. Yatık, yayılıcı kompakt forma sahiptir. Çok az
yukarıya doğru yönelmiş sürgünleri vardır. Yaprakları
çok belirgin şekilde mavi-yeşildir. Kış aylarında biraz
daha koyu bir renk alır. İşlenmiş olan her türlü bahçe
toprağında yetişir. Taze iyi drenajlı asidik ve alkali
toprakları tercih eder. Işıklı yerlerde sağlam görünümlü
donlara karşı dayanıklı olan bu tür özellikle kabirlerin
bitkilendirilmesinde, taş ve kaya bahçelerinin
oluşturulmasında uygundur. Bir hat boyunca ya da
duvarların üzerine dikildiğinde aşağıya sarkan dalları
özellikle çok dekoratiftir.
Katmerli Kanarya Gülü
Rosaceae Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 1.5-2 m, genişliği
Kerria japonica ‘Pleniflora’ 1.5-2 m’dir. Tek bir türe sahip olan bir cinstir. İngiliz
bahçe mimarı William Kerr’in adı verilmiştir. Hızlı
büyüyen bir türdür. Dik büyür ve çok dallıdır. Çubuk
şeklindeki yeşil dallar özellikle kış aylarında çok güzel
bir görünüm arz eder. Yazın yeşil yaprakları çok sıralı
sarmal, 5-7 cm uzunluğunda oval ya da eliptik keskin
dişli, üst yüzü parlak yeşil, sonbahar aylarında yeşilimsi
sarı bir renk alır. Katmerli, küremsi ve altın sarısı olan
çiçekleri mart ve mayıs aylarında çok bol sayıda açar.
İkinci çiçeklenme eylül ayında olur. Kökleri toprak
yüzeyine yakın bir şekilde yayılmıştır. Pleniflora çeşidi
ana türe göre daha az kök sürgünü oluşturur. Kerria
çalısı gölgeye çok dayanıklıdır ve gölgede çok daha
fazla çiçeklenir. Güneşli yerlerde çiçekleri çoğunlukla
çabuk solar. Drenajı iyi olan, gevşek, çok fazla asidik
ve kuru olmayan topraklarda en iyi gelişimini gösterir.
Sığ topraklar kök sürgünlerinin oluşmasını bir dereceye
kadar engeller. Böylece bitki çok daha fazla sayıda
çiçek oluşturur. Çok bol sayıda çiçekli olması ve sık dallı
büyümesi bu çalıyı hem soliter hem de grup halinde
kullanılmasına olanak sağlar.
257
Ağaç Minesi
Verbenaceae
Lantana camara
Asya’nın tropik bölgelerinde doğal olarak yetişir.

Boyu 1-2 m, genişliği de 1-2 m’dir. Sık dallı geniş bir
çalıdır. Yaprakları her dem yeşil, koyu renkte ve ovaldir.
Değişik renklerdeki çiçekleri oldukça gösterişlidir.
İlkbaharın son döneminden sonbahara kadar aralıksız
olarak çiçek açar. Deniz tuzlarına karşı dayanıklıdır.
Gruplar halinde ya da çiçekli bordürler oluşturacak
şekilde kullanılır. Balkon ve teraslarda da yetiştirilmesi
mümkündür fakat bitkinin tamamının zehirli olduğu
dikkate alınmalıdır.
Dar Yapraklı Lavanta
Lamiaceae
Lavandula angustifolia
Güney Avrupa’da İspanya’dan Yunanistan’a kadar olan bölgede doğal olarak yetişir. Boyu 30-50 cm’dir. Bodur çalı
ya da yarı çalıdır. Yastık şeklinde sık yoğun dallanma gösterir, yavaş büyür. Yaşlandığında budanmazsa büyüme
şeklini kaybeder. Uzun ömürlüdür. Genişliği de boyu kadardır. Çok sayıda çiçekler yoğun, uzun başaklar şeklindedir.
Erguvani mavi renkte çiçekleri vardır. Temmuz ayının başından ağustos ayına kadar çiçek açar. Çiçekleri çok
yoğun kokulu ve aromatiktir. Yaprakları her dem yeşil mızrak şeklinde, gri yeşil renkte ve çok aromatiktir. Açık,
tamamen güneşli olan yerlerde çok iyi yetişir. Sıcağa toleranslıdır. Sıcak yetişme ortamlarını tercih eder.Genellikle
donlara dayanıklıdır. Kuru ve taze, az asidik veya çok alkali, iyi drenajlı, mineral topraklarda gayet iyi yetişir. Uzun
ömürlüdür. Ağır nemli topraklarda ise çok kısa süre içinde ölür. Çiçeklendikten sonra çalının orta kısmında yer alan
yeşil yaprakları kalacak şeklinde budama yapılabilir, böylece yuvarlak ve sık dallı büyüme şekli korunmuş olur.
259
Salkımçalı
Ericaceae tarafından örtülmüştür. Çiçekler beyaz renklidir.
Agarista populifolia Çiçeklenme mayıs ve haziran aylarında olur. Gölgeye
(Sin:Leucothoe walterii) ve hava kirliliğine dayanıklı çok önemli bir çalıdır.
Dallar örgü için kullanılabilecek değerli bir materyal
oluşturur. Humuslu asidik toprakları sever. Yarı gölge
Amerika’nın güneydoğusunda doğal olarak yetişir.
yerlerde dikim esnasında humuslu toprak kullanılması
Boyu 1-2 m’dir. Parlak koyu yeşil yaprakları sonbaharda
durumunda en zayıf topraklar üzerinde dahi gelişim
çok dikkat çekici kırmızı bir renk alır. Kış aylarında
gösterir. Göletlerin kıyısında ve setlerin üzerinde
ise kırmızı kahverengiye dönüşür. Yapraklar 7 cm
yapılacak bitkilendirmeler için çok uygundur. Fakat en
uzunluğunda, defne yaprağına benzer ve aşağıya
iyi performansı daima boylu ağaçların altında yapılan
doğru sarkan dallar üzerinde yer alır. 4-7 cm
bitkilendirmelerde gösterir.
uzunluğundaki çiçek kurulları genellikle yapraklar
Hanımeli
Caprifoliaceae
Lonicera caprifolium
Orta Avrupa’da ve Batı Asya’da doğal olarak yetişir.

Boyu 3-5 m’dir. Yarı gölgeli ve nemli alanlarda orta
derecede hızlı büyüyen bir çalıdır. Toprak isteği
çok fazla değildir. Yazın yeşil yaprakları eliptik, 10
cm uzunluğunda, 6 cm genişliğinde ve koyu yeşil
renktedir. Çiçekler 4-5 cm uzunluğunda, sarımsı beyaz,
çoğunlukla dış kısımları hafif kırmızımsıdır. Çiçekleri
yoğun kokuludur. Mayıs ve haziran aylarında çiçeklenir.
Yuvarlak meyveleri eylül ayında mercan kırmızısı bir
renk alır. Duvarlarda, pergolalarda ve diğer küçük
sarılıcılar için oluşturulmuş kafeslerde çok güzel ve
etkileyicidir.
261
Parlak Hanımeli
Caprifoliaceae Batı Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 1.5 m, sık dallı,
Lonicera pileata (Sin:Lonicera nitida) sürgünleri karşılıklı, başlangıçta erguvani renkli ve
sık tüylü bir çalıdır. Geniş yumurta biçiminde her
dem yeşil, 6-12 mm uzunluğunda üst yüzü parlak
koyu yeşil, alt yüzü açık renktedir. Yaprak sapı 1 mm
uzunluğundadır. Çiçekleri krem-beyaz renkli, 6-12 mm
uzunluğunda ve güzel kokuludur. Meyveleri yuvarlak,
6 mm çapında, erguvani mor renktedir. Çok sayıda
önemli kültivarları vardır.
Lonicera nitida ‘Elegant’ Boyu 1.5 m’dir. Her dem yeşil,
genişliği boyundan daha fazla olan, gölgeye dayanıklı
bir varyetedir. Küçük çitler ve bordürler, ağaçların
altını kaplamak için ve yer örtücü olarak çok uygundur.
Yetişme ortamı istekleri L. pileata’ya göre daha azdır.
Lonicera nitida ‘Maigrün’ Ana türden ve Jürgl, Sürth
çeşitlerinden daha parlak yeşil yapraklı, daha sık
dallı olması ve kış aylarında çok belirgin olan yeşil
renkleriyle ayrılır. Kış donlarına karşı çok dayanıklı ve
ıslah edilmiş değerli bir varyetedir.
Sarı Boya Çalısı
Berberidaceae
Mahonia aquifolium
Kuzey Amerika’nın batısında doğal olarak yetişir. Çok

yaygın ve bilinen her dem yeşil çalıdır. Boyu 1 m’dir.
Hava kirliliğine karşı çok dayanıklı olan bir türdür.
Yaprakları parlak, tüysü, kenarları dikenli ve dişlidir.
Sonbahar aylarında kırmızı bir renk alır. Sarı renkli
çiçekleri çiçek kurulu oluşturur. Mart ve nisan aylarında
çiçeklenir. Mavi-siyah meyveleri mavimsi yeşil bir
görünüm alır. Gölgeye çok iyi dayanıklılık gösterir.
Çitler, bitkilendirilen alanların kenarlarında ve boylu
ağaçların altında çok iyi gelişir ve çok kullanılan bir yer
örtücüdür.
263
Bol Çiçekli Sarı Boya Çalısı

Berberidaceae İngiltere’de doğal olarak yetişir. Boyu 2-3.5 m,
Mahonia x media ‘Charity’ genişliği 2-3 m’dir. Her dem yeşil bir çalıdır. Gövde
kabuğu gri renktedir. Çok sayıda canlı, sağlam kök
sürgünleri vardır. Yaprakları tek katlı, tüysü, 50 cm
uzunluğundadır. Çok sayıda oval yaprakçıktan oluşur.
Yaprakçık sert, kenarı yeşil dikenli ve parlak yeşil
renktedir. Altın sarısı renkli çok sayıda çiçekleri başak
şeklindeki kurulları üzerinde yer alır. Arılar için iyi bir
besin kaynağı oluşturur. Çok dekoratif açık mavi renkli
salkım şeklindeki meyveleri çiçeklenmeden sonra
hemen oluşur ve çok uzun süre bitki üzerinde kalır.
Şubat ve mart aylarında aynı bitkilerde son çiçeklerle
birlikte meyveleri görmek mümkündür. Nemli ve
verimli toprakları sever.
Mandevilla
Apocynaceae Amerika’nın tropikal bölgelerinde doğal olarak yetişir.
Mandevilla splendens Boyu 2-7 m, genişliği 1-1.5 m’dir. Dekoratif yaprakları
ve çok güzel dikkat çekici çiçekleri ile önemli bir
tırmanıcı bitkidir. İyi bir şekilde gelişebilmesi için
kafeslere, parmaklıklara sardırılması gerekir. Teraslar ve
verandalar için de idealdir. Dışarıya dikildiğinde hafif
verimli, geçirgen toprak ister. Çiçeklenme süresince
bol miktarda sulanır. Kışın ise suya çok fazla ihtiyaç
göstermez. Salon ya da sera bitkisidir. Her dem yeşil
sarılıcı bitkidir. Daha çok saksılarda yetiştirilir. Sarılıcı
gövdeleri koyu yeşil deri gibi parlak oval yapraklar
oluşturur. Yaprakları 3.5-20 cm uzunluğundadır. Nisan
ve kasım ayları arasında yapraklarının arasında çiçek
kuruları çıkar. Çiçekler 5-10 cm genişliğinde saf pembe
renklidir. Eğer gölgede yetişirlerse daha da koyu bir renk
alabilir. 10 cm’lik saksılardaki küçük bitkiler gibi çiçek
açar. Bitkilerin iyi gelişebilmesi için kafes çerçeveler ya
da herekler kullanılmalıdır. Genç bitkilerin uçlarının
alınması bitkilerin daha iyi gelişmesini sağlar. Besin
maddesi bakımından zengin toprak, yeterli miktarda
suya sahipse güneşli kıyı bölgelerinde ya da kısmen
gölgeli iç bölgelerde daha iyi yetişir. Kırmızı örümcek
maytları spreylerle yok edilmelidir.
265
Yaban Mersini
Myrtaceae
Myrtus communis
Ortadoğu, Güney Avrupa ve Türkiye’de doğal olarak

yetişir. Boyu 5 m’dir. Sık yapraklı, dik büyüyen geniş
bir çalıdır. Yaprakları her dem yeşil, kaba, deri gibi
sert, sivri uçlu mızrak şeklinde, kısa saplı, üzerindeki
noktalarda bezeler parlak, aromatiktir. Yaprakları 5 cm
uzunluğundadır. Çiçekleri beyaz, kase şeklinde, çok
sayıda petale sahip, 3 cm kadar genişliğinde yaprak
ekseninde tek tek aromatiktir. Yaz ve erken sonbaharda
çiçek açar. Meyveler mavi-siyah renkli ya da kan
kırmızısı renginde, uzun, eliptik ve üzümsü meyveler
şeklinde, 1 cm uzunluğundadır. Korunaklı, güneşli ve
yarı gölgeli yerlerde yetişir. Donlara karşı dayanıklıdır.
Taze, nemli, orta derecede besin maddesi bakımından
zengin, asidik, iyi drenajlı yerlerde iyi yetişir. Kış
aylarındaki nemliliği sever.
Cennet Bambusu
Berberidaceae
Nandina domestica
Boyu 2-2.5 m, genişliği 1.5 m’dir. Bambuya benzeyen orta boylu bir çalıdır. Dik, yukarıya doğru yönelmiş, birkaç
dallı ve uzun sürgünleri vardır. Yavaş büyür. Yaprakları her dem yeşildir. Bazen yarı her dem yeşil olarak da görülür.
3’lü tüysü yaprakları, 90 cm kadar uzunluğunda, sürdüğünde pembe, kırmızı ya da bronz renkli daha sonra açık
yeşildir. Sonbahar aylarında kan kırmızısı bir renk alır. Korunmuş güneşli, yarı gölgeli yerlerde çok iyi gelişir.
Donlara karşı az da olsa dayanıklıdır. Budamaya uygundur. Rüzgârdan korunması gerekir. Taze, nemli, asidik, iyi
drenajlı topraklarda iyi gelişir. Kireçli su ile sulanmaması gerekir. Nandina bitkisi, tek başına kullandığında çok
etkileyicidir. Fakat meyve oluşumunu artırabilmek için seyrek bir şekilde 2’li ya da 3’lü gruplar da oluşturulabilir.
267
Zakkum
Apocynaceae
Nerium oleander
Boyu 3-6 m, genişliği 1-3 m’dir. Hızlı büyüyen

orta boylu bir çalı ya da kısa boylu bir ağaçtır. Dik
büyür. Yanlara doğru yayılır. Geniş alanlar kaplar.
Yaprakları her dem yeşil, deri gibi sert, mızrak
şeklinde, koyu yeşil ile gri yeşil arasında değişir. 15
cm kadar uzunluğundadır. Çiçekleri beyaz ile kan
kırmızısı arasında değişen renktedir. Çiçekleri huni
şeklindedir, sade ya da katmerli olabilir. Vinca’nın
yapraklarına benzer, sürgün uçlarında yer alan çiçek
kurullarında bulunurlar. Güzel kokuludur. 7 cm kadar
uzunluğundadır. Yaz aylarından sonbahar aylarına
kadar çiçek açar. Dik duran kırmızımsı, kahverengi
uzun kapsülleri 18 cm kadardır. Tohumları koyu
kahverengi renginde, tüylü ve demetler halindedir.
Tohumları zehirlidir. Güneşli, korunmuş veya yarı
gölgeli yerlerde iyi yetişir. Donlara karşı çok hassastır.
Kış sonuna doğru, seralarda radikal bir şekilde
gövdeleri kesilmelidir. Besin maddesi bakımından
zengin, balçıklı, nemli, iyi drenajlı topraklarda yetişir.
Bitki tamamen zehirlidir. Cildin teması halinde
kızarıklıklar meydana gelebilir.
Koku Çiçeği
Oleaceae
Osmanthus heterophyllus
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 2.5-5 m’dir.

Yuvarlak dalları yukarı doğru yönelmiş, sık dallı
bir çalıdır. Yaprakları eliptik, yumurtamsı ya da
uzunlamasına eliptiktir. Yaprakları 2-6 cm uzunluğunda,
deri gibi parlak ve oldukça kabadır. Yaprağın her iki
kenarı 2 ile 4 adet dikenli büyük dişlidir. Yaprağın üst
yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü sarı yeşil ve damarlıdır.
Kokulu eksen şeklinde çiçek kurulları oluşturur. Eylül ve
ekim aylarında çiçek açar. Meyveleri yumurta şeklinde,
yaklaşık 12 mm uzunluğunda ve mavi renklidir.
269
Amerikan Duvar Sarmaşığı

Vitaceae
Parthenocissus quinquefolia
Kuzey Amerika’da doğal olarak yetişir. Boyu 10

m’dir. Sarılıcı bir türdür. Parlak koyu yeşil yaprakları
5 yaprakçıktan oluşur. Yaprakçıklar 6-12 cm
uzunluğundadır. Genç sürgünler kırmızımsıdır.
Sonbahar aylarında çok güzel bir kırmızı renk alır.
Sülüklerinin 5-8 kolu vardır. Kollarının uç kısımlarında
kendiliğinden yapışan ufak dolgular bulunur.
Pergolalara, yaşlı ağaçlara ve yamaçlara kolaylıkla
tırmanır. Tel örgü olması halinde duvarlara da
kolaylıkla tırmanır. Güneşli, besin maddesi bakımından
zengin ve drenajı iyi olan topraklarda çok iyi gelişir.
İşlenmiş her türlü toprakta gelişebilir.
Çarkıfelek
Passifloraceae
Passiflora caerulea
Güney Amerika’nın orta ve batı kesiminde doğal

olarak yetişir. Boyu 7.5 m’dir. Her dem yeşil ve hızlı
gelişen bir sarmaşık türüdür. Yaprakları 5-7 loblu,
18 cm uzunluğundadır. Yazın açan çiçekleri 6 cm
büyüklüğünde, yıldız gibi yaygın çanak yapraklı,
yeşilimsi-beyaz ve mavi renkli ve çok sayıdadır. Daha
iç kısımlarda, tepede mavi flamentlerden oluşan
bir taç, ortada beyaz renkli ve altta mavi-purpur
renklidir. Meyveleri oval formlu, etli, koyu sarı ya da
turuncu renklidir. 3.75 cm uzunluğundadır. Sıcak,
güneşli, güçlü rüzgârlardan korunan ortamları tercih
eder. Toprak konusunda seçici olmadığı gibi aksine
çiçeklenmeye zarar verebilecek aşırı büyümeyi
engellemek için azotta zayıf toprak ister. Soğuğa karşı
dayanıklıdır. Sıcak bölgelerde, duvarların yüzeylerinde
ve genellikle kaya bahçelerinde kullanılır.
271
İnci Mersini
Ericaceae
Gaultheria mucronata ‘Alba’
(Sin:Pernettya mucronata)
Küçük ve her dem yeşil çalıdır. Boyu ve genişliği 50

cm -1 metredir. Dik büyüyen ve dağınık bir büyüme
şekline sahip bodur çalıdır. Stolonlar oluşturur. Çift
evciklidir. Çiçekleri çan şeklinde olup beyaz ve pembe
renklidir. Mayıs ve haziran aylarında çiçeklenir.
Daha sonra küre şeklinde üzümsü meyveleri oluşur.
Meyveleri beyaz bazen hafif pembemsi olabilir.
Meyveler bitkinin üzerinde aralık ayına kadar kalır
ve sonbahar aylarında çok sempatik bir görünüm
oluşturur. Meyveleri çok gösterişli olmasının yanında
zehirlidir. Asidik nemli besin maddesi bakımından
zengin topraklarda iyi yetişir. En iyi gelişimini
rüzgârdan korunmuş olan yerlerde, güneşli ve yarı
gölgeli yerlerde gösterir. Doğal yetişme ortamlarında
turbalık, fundalık bitkileri ve Rhododendronlar ile
birlikte görünür. Yeterli miktarda meyve elde edilmek
istenirse dişi ve erkek bitkiler bir arada dikilmelidir.
Erkek ve dişi bitkilerin oranı 1/5 olmalıdır.
Filbahri
4.5-9 cm uzunluğunda, koyu yeşil mat renginde ve
Hydrangeaceae az miktarda pürüzlüdür. Çiçekleri beyaz renkli ve tek
Philadelphus coronarius tek bulunur, 3 cm genişliğindedir. 5-9 çiçekten oluşan
kurulları vardır. Haziran başında çiçeklenir. Çiçeklerinin
çok yoğun kokusu vardır. Yatay olarak yayılan çok
Boyu 2-3 (-4) m genişliği 1.5-2 (-3) m olan dik
sayıda kılcal kökten oluşan sığ bir kök sistemine
büyüyen bir çalıdır. Olgunlaştığında yan dalları aşağıya
sahiptir. Güneşli veya yarı gölge yerlerde, işlenmiş
doğru sarkar. Gövde kabuğu kestane rengindedir.
bahçe toprağında iyi gelişir. Donlara karşı toleranslıdır.
Hafif parlar, çok fazla soyulmaz. Yazın yeşil yaprakları
Rüzgâra dirençlidir. Tranplantasyondan etkilenmez.
karşılıklıdır. Yaprakları yumurta biçiminde, sivri,
Kent içinde gayet iyi yetişir.
273
Büyük Çiçekli Filbahri

Hydrangeaceae
Philadelphus inodorus var. grandifloras
Kuzey Amerika’nın doğusunda Virginiana’da Subasar

ormanlarda nehir yataklarında ve nemli yamaçlarda
doğal olarak yetişir. Boyu 3-4-5 m, genişliği 3 m olan,
dik büyüyen boylu bir çalıdır. İkinci yıl sürgünleri
kahverengidir. Kolaylıkla soyulur. Olgunlaştığında
aşağıya doğru sarkan dalları ile pituresk bir görünüme
sahiptir. Hızlı büyür. Yazın yeşil yaprakları; karşılıklı
yumurta biçiminde, 5-11 cm uzunluğunda ve koyu
yeşil renklidir. Çiçekleri beyaz renkli, büyük, 5 cm
genişliğindedir ve sarı stamenleri ile dikkat çeker.
Tek tek veya 7-9 çiçekten oluşan kurullar halindedir.
Kokusu yoktur. Haziran ayında çiçeklenir. Güneşli ve
az gölgeli yerlerde yetişir. Her türlü işlenmiş bahçe
toprağında gelişimi oldukça iyidir. Donlara karşı çok
dayanıklıdır.
Alev Çalısı
Rosaceae
Photinia x fraseri ‘Red Robin’
Yeni Zelanda’da geliştirilmiş bir varyetedir. Boyu 3-4 m, genişliği 3-5 m’dir. İlk başta dik, sonra yuvarlak, hemen
ardından da oldukça sıkı ve çok dallı çalıdır. Yaprakları her dem yeşil, sert, almaşık, oval formlu, 8-12 cm
uzunluğunda ve 4-6 cm genişliğindedir. Sürgünleri parlak kırmızı renklidir. Deri gibi olan yapraklarının kenarları
keskin dişlidir. Yapraklar daha sonra parlak yeşil bir renk alır. Sonbaharda yaprakları koyu kırmızı rengini alır. Mayıs
ve haziran aylarında açan çiçekleri küçük ve hafif pembe hareli beyazdır. Çiçekleri şemsiye şeklinde çiçek kurullarını
oluşturur. Meyveleri yuvarlak, 0.5 cm genişliğinde ve kırmızı renklidir, daha sonra siyaha döner. Korunaklı, güneşli ve
yarı gölge alanlarda yetişir. Çok nemli olmayan, iyi drenajlı, humuslu, gevşek ve kuru olmayan toprakları tercih eder.
Hafif kireçli toprakları tolere edebilir. Donlara karşı hassas bir türdür. Bu nedenle korunaklı yerlerde kullanılmalıdır.
Kompakt ve altta boşluklar bulunmayan çitler oluşturur. Saksı bitkisi olarak da kullanılır.
275
Virginia İspiryası
Rosaceae
Physocarpus opulifolius
Kuzey Amerika’da doğal olarak yetişir. Boyu 3-5 m’dir.

Toprak koruma amacıyla yapılacak bitkilendirmeler
için kullanılır. Gövde kabuğu şeritler halinde soyulur.
Çiçekler beyaz ve kırmızımsı değişen bir renge sahiptir.
Bol çiçekli çiçek kurulları haziran ve temmuz aylarında
oluşur. Durgun sulardan etkilenmez. Ağaç altında
ve gölgede iyi yetişir. Toprak isteği çok azdır. Soliter
kullanılır.
Pieris
Ericaceae ve beyaz renklidir. Çiçeklenme mart ve mayıs ayları
Pieris japonica arasında olur. Çiçek kurulları çok güzel kokuludur
ve 15 cm uzunluğundadır. Çiçeklenmeden sonra
yuvarlak, kapsül şeklinde meyveler oluşur. Meyveler
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 2-3 m’dir. Yavaş
5-6 cm çapında gri kahverengidir. Sığ kökleri çok
büyüyen bir çalıdır. Düzensiz gövdeleri hafif aşağı
sayıda kılcal köklerden meydana gelmiştir. Yarı gölge
doğru sarkan, yan dallarıyla birlikte sık, geniş, dağınık,
ve gölgeli yerlerde asidik, besin maddesi bakımından
hemen hemen yuvarlak bir büyüme şekli oluşturur.
orta derecede zengin, taze ya da nemli toprakları
Yaşlı bireyler 10 adet sağlam burkulmuş gövdelerden
tercih eder. Pieris Japonica toprağın sıkışmasına karşı
oluşmuştur. Yaprakları her dem yeşil, almaçlı, uzun
duyarlıdır. Fakat kış donlarına ve kent iklimine karşı
mızrak şeklinde, 3-8 cm uzunluğunda, çok sivri uçlu,
dayanıklıdır. Ayrıca yaz kuraklığından da etkilenmez.
kaba testere dişlidir. Yaprakların üst yüzü deri gibi
Pitoresk görünümlü bir çalı olan Pieris Japonica, uzun
parlak koyu yeşil, alt yüzü de ince koyu bezelerle
süre çiçekli kalması ve bol çiçek taşıması nedeniyle çok
kaplıdır. Çiçekler dalların uç kısımlarında kurullar
dekoratif bir bitkidir. İzole veya farklı çeşitlerle grup
halindedir. Beyaz çiçekler vadi zambağına benzer
halinde bitki tarhlarında, saksılarda kullanılabilir.
277
Çin Pitosporumu / Çıtkırıldım

Pitos / Kolonya çalısı
Pittosporaceae Boyu 2-10 m, genişliği 1.5-3 m’dir. Boylu çalı
Pittosporum tobira kısa boylu ağaçtır. Sık dallı, yukarı doğru yönelen
dallarıyla dikkat çeker. Yavaş büyüyen bir çalıdır. Her
dem yeşil, ters yumurta biçimindeki yaprakları; 10
cm uzunluğunda ve deri gibi serttir. Yaprakların üst
yüzü parlak koyu yeşil alt yüzü açık yeşildir. Çiçekleri;
beyaz, daha sonra sarımsı ve büyük çan şeklinde olup
2.5 cm genişliğindedir ve güzel kokuludur. Çiçekleri
sürgün uçlarında gruplar halinde yer alır. İlkbahar ile
ilkyaz arasında çiçeklenir. Yuvarlak, odunsu ve sarı
kahverengi kapsüllerinin içerisinde kırmızı tohumları
vardır. Tohumları 1.5 cm kadar uzunluktadır. Korunaklı,
güneşli ve yarı gölgeli yerlerde iyi yetişir. Az da olsa
dona karşı dayanıklıdır. Bahar aylarında radikal
bir şekilde gövdeleri gök boğazına kadar kesilerek
gençleştirilir. Taze, nemli, balçıklı, besin maddesi
bakımından zengin, iyi drenajlı kış aylarında kuru
topraklarda iyi yetişir.
Pittosporum tobira ‘Nana’ Bodur Pitosporum
Boyu 0.8- 1m, genişliği 1-1. 5m’dir. Alt dalları toprağa
doğru yatmış şekildedir. Yuvarlak şekilde gelişir ve
bodur formludur. Budama yapılması gerekir. Yetiştirme
ortamı ihtiyaçları Pittosporum tobira gibidir.
Mavi Yasemin
Plumbaginaceae Güney Afrika’da doğal olarak yetiştir. Boyu 3-6 m,
Plumbago auriculata genişliği 1-3 m’dir. Çok dallı ve sarılıcı bir bitkidir.
(Sin:Plumbago capensis) Başlangıçta dik büyür. Daha sonra dik açılarla ve
yanlara doğru uzanan dallarıyla gelişimini sürdürür.
Yaprakları; her dem yeşil, uzunlamasına yumurta
biçiminde ve mat renktedir. Çok küçük yaprak uçlarına
sahiptir. Yaprağın üst yüzü orta derecede ya da açık
yeşildir, zaman zaman mavi-gri bir renk de alabilir. Alt
yüzünde çok sayıda küçük beyaz pullar görülür. Yaprağın
uzunluğu 6 cm kadardır. Tüp şeklinde, açık mavi çok
sayıda çiçekleri sürgün uçlarında şemsiye şeklindeki
çiçek kurullarında yer alır. Çiçekler 4 cm kadar uzundur.
Phlox’un yapraklarına benzer. Çiçek kurulları 15 cm
uzunluğundadır. Çiçekler yaz boyunca bitki üzerinde
kalır. Korunaklı güneşli yerlerde iyi gelişir. Az da olsa
donlara karşı dayanıklıdır. Orta sıcaklıktaki seralarda
korumak gerekir. İlkbahar aylarında gerekli olduğunda
gövdeler seyreltilir. Budamaya tolerans gösterir. Kış
aylarında kuru, balçıklı, besin maddesi bakımından
zengin, iyi drenajlı topraklarda çok iyi yetişir.
279
Parmak Otu
Rosaceae
Dasiphora fruticosa
(Sin:Potentilla fruticosa)
Kuzey Avrupa’da doğal olarak yetişir. Çok soğuk

zonların dışında, nemli ve kuru topraklarda yayılış
gösterir. Boyu 1.5 m, genişliği 1.5 m olan, sık dallı
küçük bir çalıdır. Yazın yeşil yaprakları; almaçlı, 3-7
eliptik ve mızrak şeklinde uzun yaprakçıklara sahiptir.
1-3 cm uzunluğunda yeşil renklidir. Haziran ayı
başından ekim ayına kadar çok sayıda çiçek oluşturur.
Çiçekleri sarı renklidir ve 3 cm genişliğindedir. Sığ,
yayılıcı, derine giden ana köklerin yanında çok sayıda
kılcal kök oluşturur. Güneşli ve az gölgeli yerlerde, iyi
drenajlı topraklarda ve her türlü bahçe toprağında iyi
yetişir. Donlara karşı dayanıklıdır. Güneşli alanlarda
daha fazla çiçek açar. Mayıs ayından ağustos ayına
kadar canlı sarı renkli çiçekleriyle dikkat çeker.Toprak
isteği çok azdır. Bol güneşli-güneşli yerlerde, kuru
asidik topraklarda yetişir. Gruplamalarda ya da çit
tesisinde ve çiçek tarhlarında kullanılır.
Nar Ağacı
Punicaceae iyi gelişir. Az da olsa donlara dayanıklıdır. Soğuk
Punica granatum seralarda, kuraklığa dayanıklı, tuzlara toleranslı bir
çalıdır. Radikal bir şekilde yapılacak olan budama
ilkbahar aylarında yapılmalıdır.
Boyu 6-7 m, genişliği 5 m’dir. Gövde ve dalları dikenli
ve yuvarlak formlu, çalı ya da kısa boylu ağaçtır. Punica granatum ‘Nanum’ Bodur Nar Ağacı
Çok sayıda yukarıya yönelmiş sürgün çıplak ve dik Boyu 80-150 cm, genişliği 40-50 cm’dir. Yaprakları
açılıdır. Yavaş büyüyen bir türdür. Yazın yeşil yaprakları bakır kırmızısıyken sonradan parlak yeşile ve
yumurtamsı mızrak şeklinde ya da oval, deri gibi sonbaharda altın sarısına döner. Güneşli alanlarda
parlak açık yeşil, tam kenarlı ve 8 cm uzunluğundadır. yetişir. Ağustos ayından kasım ayına kadar turuncu
Sürgünler kırmızı bakır rengindedir ve damarlarla meyveleri bulunur. Ana tür ile aynı yetiştirme ortamı
kaplıdır. Sürgünler sonbahar aylarında çok yoğun bir ihtiyaçlarına sahiptir. Balkon ve teraslar için idealdir.
sarı renk alır. Korunaklı yerlerde ve güneşli ortamlarda
281
Ateş Dikeni
Rosaceae
Pyracantha coccinea
Boyu 1.80-2.20 m, genişliği 2-3 m’dir. Sık dallı, dikenli,

kompakt gelişim gösteren, geniş, her dem yeşil bir Pyracantha coccinea ‘Navaho’
çalıdır. Yaprakları uzunlamasına mızrak biçimli, dar Navaho varyetesi güneşli yerlerde ve iyi drenajlı
ve koyu yeşildir. Haziran ayında çok sayıda çiçek açar. topraklarda çok iyi gelişir. Bu yetişme ortamlarında
Çiçekleri beyaz renklidir. Daha sonra oluşan kırmızı ateş yanığına karşı çok dayanıksızdır. Çok gövdeli ve
turuncu renkli meyveleri bir sonraki ilkbahara kadar her dem yeşil çalıdır. Yuvarlak forma sahiptir. Ortalama
bitkinin üzerinde kalır. Verimli, iyi drenajlı topraklarda tekstürü peyzaj ile çok iyi bir uyum sağlar. Bir veya iki
iyi gelişir. Sonbahar aylarında bronz renk alır. İlkbahar ince tekstürlü veya kaba tekstürlü ağaç ve çalılarla çok
sonuna doğru dal ve sürgünlerin uç kısımlarında beyaz iyi kompozisyon oluşturur. Bu varyete zaman zaman
çiçeklerin oluşturduğu çok gösterişli çiçek kurulları bakım ve budama gerektirebilir. En uygun budama
görülür. Sonbahar ortalarından kış başlarına kadar zamanı kış aylarını sonlarına doğrudur. Özellikle aşırı
geçen süre içinde kırmızı renkli meyveleri kurullar soğukların tehdidi geçtikten sonra budama yapılması
halinde çok dikkat çekicidir. Düz kahverengi kabuğu uygundur. Bahçe çalışmaları yapılırken Navaho’nun
özellikli bir görsel etki uyandırmaz. aşağıdaki özelliklerine özellikle dikkat edilmesi gerekir.
Dikenli bir çalıdır. Navaho varyetesi peyzajda çit ve
perde oluşturmada, bahçe düzenlemesinde, aksent
bitkisi olarak ve kitle bitkilendirmesinde kullanılır.
Navaho en iyi güneşli yerlerde ya da kısmen gölgeli
yerlerde yetişebilir. Kuru ve nemli yetişme ortamlarına
kolay uyum sağlar. Ev bahçelerinin düzenlenmesinde
kullanımı kolaydır ve toprak isteği azdır. Ancak asidik
topraklarda daha iyi yetişir. Alkali topraklardaki
yaprak sararmaları Navaho’da görülebilir. Kent
iklimine ve kent merkezi yetişme ortamı şartlarına
dayanıklıdır ve iyi gelişir. Korunaklı yerlerde kullanılırsa
performansı daha da yüksek olur. Gövdelerinin toprak
seviyesinden 30 cm’lik kısmı yapraksızdır. Bu nedenle
enerji nakil hatlarının geçtiği yerlerde yapılacak olan
bitkilendirmelerde kullanılması çok uygundur. Orta
derecede büyüme enerjisine sahiptir. Yaklaşık 40 yıl
kadar yaşar.
Açelya
Ericaceae Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 1.5-2 m’dir.
Rhododendron indicum Ağustos ayında çiçek açar. Çiçeklenme ekime kadar
devam eder. Çiçek rengi kırmızı, pembe, yavruağzı gibi
farklı renklerde olabilir. Güneyde yetişen Rhododendron
indica türleri beyaz renklidir. Organik maddelerce
zenginleştirilmiş asidik toprakları sever. Kimyasallar
sprey şeklinde verilmemelidir. Hassas türler olduğu
için geleneksel bakım yöntemleriyle gübrelemeler
yapılmalıdır. Sulama esnasında da kök bölgesine su
verilmesi çok daha uygun olacaktır. Sert çelikler en
iyi üretim materyalidir. Soğuğa ve dona dayanıklıdır
fakat kuraklıktan etkilenir. Yazın yağışlı kışın kuru
iklim bölgelerinde çok iyi gelişim gösterir. Oldukça
dayanıklıdır fakat güneş ışığının kırılmış haliyle
verilmesi daha uygun olacaktır. Kış aylarında ise güneşli
yerlerde de bulunmasında bir sakınca yoktur. Asitli,
iyi drenajlı, humuslu ve besin bakımından zengin
topraklarda yetişir. Çit bitkisi olarak kullanılabilir.
283
Mor Çiçekli Orman Gülü

Ericaceae
Rhododendron ponticum
Güneydoğu Bulgaristan, Yunanistan, Batı Kafkasya,

Güney İspanya, Orta ve Güney Portekiz ve ülkemizde
doğal olarak yetişir. Boyu 3-5 m’dir. Her dem yeşil
bir çalıdır. Geç çiçeklenen ve kış donlarına daha
dayanıklı olan roseum formu peyzaj düzenlemelerinde
daha yaygın olarak kullanılır. Sürgünleri tüysüzdür.
Yaprakları uzunlamasına yaprak şeklinde 6-18 cm
uzunluğunda her iki ucu sivri, yaprağın üst yüzü koyu
yeşil, alt yüzü açık yeşil, her iki yüzü tüysüz ve yaprak
sapı 1-2 cm uzunluğundadır. 10-15 adet çiçek bir
arada bulunur. Taç yaprak geniş huni formludur. 4-5
cm genişliğinde eflatun pembe ile erguvani pembe
arasında değişen bir renktedir. Yeşilli sarı işaretler
vardır. Erkek organları 10 adet ve taban kısmı tüylüdür.
Yumurtalık çıplaktır. Mayıs ayında çiçek açar. Asidik
topraklarda yetişir. Nemli toprakları tercih eder.
Gruplamalarda ya da soliter olarak kullanılır.
Yeni Zelanda Keteni
Xanthorrhoeaceae
Phormium tenax
Yeni Zelanda’da doğal olarak yetişir. Boyu 3 m’dir. Her

dem yeşil ve bodur çalı yapılıdır. Yaprakları 180 cm
uzunluğunda, mavi-yeşil renkli, kılıç biçimli, uçları sivri
alt tarafta toplanmıştır ve çok kalın derimsi yapıdadır.
Çiçekleri büyük ve grup halinde birlikte çıkar; donuk-
kırmızı renkli ve uzun süre dayanır. Başak biçimli çiçek
kurulu, yatay olarak dallanır. Çok soğuk bölgelere
dayanamaz ama yine de dayanıklı sayılır. Gruplar,
bordürler, çitler oluşturur; teraslarda, kış bahçelerinde
ve saksıda yetiştirildiğinde de çok dekoratif ve
dayanıklıdır.
Phormium tenax ‘Atropurpureum’
Phormium tenax ile çok benzerdir.
Koyu kırmızı yaprakları vardır.
Phormium tenax ‘Variegatum’
Yapraklarının kenarları geniş şekilde sarı renklidir.
Dış kısımdakiler dökülür.
285
Yıldız Yasemini
Apocynaceae Hindistan ve Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 5-9
Trachelospermum jasminoides m’dir. Her dem yeşil, çok dallı ve sık bir sarılıcıdır. Kök
(Sin:Rhyncospermum jasminoides) kısmı odunsudur. Nemli yerlerde kökler oluşturur.
Yavaş büyüyen bir türdür. Yaprakları eliptik ile mızrak
şeklinde olabilir. Deri gibi parlak koyu yeşildir.
Yapraklar 10 cm uzunluğundadır. Kış aylarında bronz
kırmızı bir renk alır. Yaprak sapları koparıldığında süte
benzer bir özsuyu görülür. Balçıklı, besin maddesi
bakımından zengin ve iyi drenajlı topraklarda gelişimi
çok iyidir. Son yıllarda kullanımı yaygınlaşmış,
peyzaj uygulama çalışmalarında piramit ve değişik
formlarıyla kullanımı artmıştır.
Biberiye
Lamiaceae
Rosmarinus officinalis
Boyu 0.5-1 m’dir. Sık dallı yarı çalıdır. Yukarıya doğru büyüyen yuvarlak formlu, dalları sert bir biçimde yukarıya
yönelmiş, kök kısmı ise odunlaşmıştır. Her dem yeşil ince şerit ya da iğne şeklinde yaprakları deri gibi serttir.
Yaprakların üst yüzü koyu yeşil ile gri yeşil arasında değişirken, alt yüzü de tüylüdür. Yaprak kenarları aşağıya doğru
kıvrılmıştır. Yaprakları 5 cm uzunluğundadır ve aromatiktir. Korunduğunda güneşli alanlarda yetiştirilebilir ancak
yeterli derecede kış donlarına karşı dayanıklı olmadığı bilinmelidir. Soğuk seralarda tutulması gerekir. Makaslanmaya
çok iyi cevap verir. İyi drenajlı, taşlı, kuru, besin maddesi bakımından fakir alkali topraklarda çok iyi yetişir.
Çiçeklenmeden sonra yaprakların dökülmesini engellemek amacıyla makaslanmalıdır. Fazla rüzgârlı yerler gelişmesi
için uygun değildir. Örtü ve çit elemanı olarak park ve bahçelerde, taş bahçelerinde, gruplar halinde kullanılır.
287
Köpük Çalısı
Rutaceae
Skimmia japonica
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 1 m’dir. Küçük sık

dallı bir çalıdır. Her dem yeşil gölgeyi seven bir çalıdır.
Yaprakları deri gibidir. Erkek bireyler genellikle beyaz
bir yaprak kenarına sahiptir. Sürgünleri açık renklidir.
Güzel kokulu, sarı ve beyaz çiçeklere sahiptir. 5-8 cm
uzunluğunda çiçek kurulları oluşturur. Çiçeklenme
mayıs ayında olur. Çok bol miktarda yuvarlak ve
kırmızı meyvesi vardır. Ekim ayı ile ilkbahar ayları
arasında meyveler oluşur. Hem erkek hem de dişi
bitkiler eşit oranda çok yaygındır. Kış donlarına karşı
çok dayanıklıdır. Hava kirliliğine karşı çok dayanıklıdır.
Gölge alanlarda; salon ve balkonlarda, açıkta, donsuz,
yarı gölge ve siperli yerlerde ve humuslu-asidik
topraklarda iyi yetişir. Hava kirliliğine dayanıklıdır.
Soliter olarak kullanılır.
Latin Yasemini
Solanaceae
Solanum jasminoides
Brezilya’da doğal olarak yetişir. Boyu 8-10 m, genişliği

ise 4-6 m’dir. Çok zarif, her dem yeşil ve tırmanıcı
bitkidir. Oval, sivri, 3-5 cm boyunda koyu yeşil renkli
yapraklarla örtülen, ince esnek dalları vardır. Mayıs
ayından kasım ayına kadar olan çiçekleri yıldız
şeklinde, ortası sarı, lila ve mavi renklidir. Her türdeki
bahçe toprağında yaşar. Kış sonunda güçlü bir budama
daha bol çiçeklenme sağlar. Kısa sürede duvarları,
çitleri, pergolaları vb. kaplamak için idealdir.
289
Katır Tırnağı
Fabaceae
Spartium junceum
Akdeniz kuşağında ve Güney Avrupa’da doğal olarak

yetişir. Boyu 3m’dir. Dağınık formlu ve her dem yeşildir.
Yaprakları 1-2.5 cm büyüklüğünde ve mavi-yeşil
renklidir. Yeşil sürgünleri, çoğunlukla seyrek yapraklı
ya da yapraklardan yoksundur. O zaman, yaprağın
fonksiyonunu üstlenir. Sürgünleri sepet örmede
kullanılır. Yazın geç açan çiçekleri, canlı sarı renkli,
kokulu ve güzeldir; 3-3.5 cm uzunluğunda, 2-2.5 cm
genişliğindedir. Çiçek kurulu seyrek salkım biçimlidir.
Meyveleri bakla gibi, 7.5 cm uzunluğunda, ipek gibi
gri tüylerle kaplıdır. Tohumları bol, parlak kırmızı-sarı
renkli ve sert kabukludur. Güneşli ve kurak yerlerde,
fakir-kuru-kum topraklarında yetişebilir. Yamaç
topraklarının tutulmasında, park ve bahçelerde grup
teşkilinde kullanılır.
Keçi Sakalı
Rosaceae
Spiraea japonica
(Sin:Spiraea x bumalda)
Boyu 1.5 m’dir. Dik büyür. Çok az dallanan bir çalıdır.

Sürgünleri üzerinde uzunlamasına çizgiler vardır
ya da tamamen yuvarlaktır, tüysüzdür ya da sadece
başlangıçta çok az tüyler bulunur. Yaprakları yumurta
biçiminde ya da uzunlamasına yumurta şeklindedir.
2-8 cm uzunluğunda, sivri ya da çok sivridir. Yaprak
tabanı kama şeklinde ya da yuvarlak, yaprak kenarı
çift dişli, yaprağın alt yüzü açık ya da gri yeşil,
damarların üzeri çoğunlukla tüylüdür. Yaprak sapı
1-3 mm uzunluğundadır. Çiçekler açık ya da koyu
pembe renkte ve 4-6 mm genişliğindedir. 15-20 cm
geniş yatay şemsiye şeklindeki çiçek kurulları, uzun
sürgünlerin uç kısımlarında yer alır. Erkek organlar taç
yapraklardan çok daha uzundur. Çanak yapraklar dik
durur. Bezelerin oluşturduğu halka sadece birkaç tane
lop ile belirginleşmiştir. Temmuz ve ağustos aylarında
çiçek açar. Meyveler tüysüzdür.
291
Şahane İspir
Rosaceae
Spirea x vanhouttei
Boyu 3-4 m’dir. Sürgünleri uzun oldukça dekoratiftir. Aşağıya doğru kıvrılmıştır. Yumurta biçimindeki yaprakları
çok fazla derin olmayan 3 ve 5 lobludur. Yaprakların üst yüzü koyu yeşil, çiçekler saf beyaz, 8 mm genişliğinde düz
yatay çiçek kurullarında toplanmış vaziyettedir. Mayıs ayının sonundan haziran ayına kadar dalların her tarafı bol
miktarda çiçekle kaplanır. En fazla yaygın ve en değerli melezlerden biridir. Gölgeye tolerans gösterir ve yetişme
ortamı isteği azdır. Çit bitkisi veya çiçekli çalı olarak önemli bir türdür. Gölgeye ve dona dayanıklıdır. Çit tesisinin
yapımında ve süs bitkisi olarak kullanılır.
Beyaz İnci Çalısı
Caprifoliaceae Kuzey Amerika’da, Kanada’nın Quebec bölgesinden
Symphoricarpos albus Alaska’ya kadar olan bölgede, güneyde Pensinvalya,
Virginya ve Michigan’da doğal olarak yetişir. Boyu
1m’dir. Sık dallı kök sürgünleri oluşturan bir çalıdır.
Dalları oldukça incedir. Dik büyür. Sürgünleri de
ince tüylüdür. Yaprakları yuvarlak ile yumurta
biçiminde eliptik arasında değişen formdadır. 4-6 cm
uzunluğunda uç kısmı küt, taban kısmı yuvarlaktır.
Uzun sürgünlerde yer alan yapraklar genellikle daha
büyük ve lobludur. Yaprakların üst yüzü koyu yeşil
ve alt yüzü yumuşak tüylüdür. Çiçekleri kırmızımsı
5-6 mm uzunluğunda, 4 cm genişliğinde başaklar
ya da salkımlar genişliğinde çiçek kurulları oluşturur.
Yumurtalık borusu taç yapraklar tarafından sarılmış
olan erkek organlara göre çok daha kısadır. Çiçeklenme
haziran ile eylül arasında olur. Meyve küre şeklinde
yumurta biçimindedir. 1-1.5 cm çapında kar beyazı
renktedir. Eylül ve kasım aylarında dallarda kalır.
Güneşli ve gölge yerleri tercih eder. Kuru ve asidik
topraklarda yetişir. Hava kirliğine ve gölgeye
dayanıklıdır. Çit ve gruplar halinde kullanılır.
293
Adi Leylak
Oleaceae
Syringa vulgaris
Güneydoğu Avrupa’da doğal olarak yetişir. Boyu 6

m, tepe genişliği 3 m olan boylu bir çalıdır. Yazın
yeşil yaprakları 5-12 cm uzunluğunda, oval ya da
geniş oval biçimli, uçları sivri, üst yüzü taze yeşil,
alt yüzü açık yeşildir. Çiçekler; erguvani renkte ve
kokuludur, 20 cm uzunluğunda çiçek kurullarında yer
alırlar. Mayıs ayında çiçeklenir. Güneşli ve yarı gölge
yerlerde, humuslu nemli topraklarda iyi yetişir. Kalkerli
toprakları sever. Çok önemli bir çit bitkisidir. Aynı
zamanda rüzgâr perdesi oluşturabilir. Set yamaçlarının
tespit edilmesinde çok etkilidir. Parklarda, bahçelerde
ve soliter ya da grup halinde kullanılır. Her türlü
budamaya uygundur.
İlkbahar Ilgını
Tamaricaceae
Tamarix tetrandra
Balkan yarımadasının doğusunda, Kırım’da ve Batı boruları 3-5 adettir. Nisan ve mayıs aylarında çiçek açar.
Asya’da doğal olarak yetişir. Boyu 5 m’dir. Çalı ya da Geniş yapraklı çalılarla birlikte kullanılması oldukça
kısa boylu bir ağaçtır. Dalları hemen hemen siyah zordur. Bu nedenle iğne yapraklı ağaçların altına
kabukludur. Yumurta biçiminde mızrak şeklindeki getirilmesi ve çim alanlarında soliter olarak kullanılması
yaprakları dip kısma doğru daralır. Yaprak kenarı güneşe daha doğrudur. Güneşli sıcak yerlerde hafif asitli iyi
bakıldığında saydam görünümlüdür. Çiçekler pembe toprakları tercih eder ama Tamarix’in kuru ve en kumlu
renklidir. Çanak ve taç yaprakları 4 adettir. 4-5 cm topraklarda bile yetişir ve en sert deniz rüzgârlarına
uzunluğunda salkım şeklinde bir önceki yıla ait dalların dayanıklılık gösterir. Çok iyi öncü bir bitkidir; kumlu
üzerinde salkım şeklinde çiçek kurulları oluşturur. arazinin, kıyı bantlarının, kumulların tutulmasında,
Yaprakçıklar geniştir. Çiçek sapından belirgin bir rüzgâr perdelerinin tesisinde ve kıyılarda ve batak
şekilde daha uzundur. Çanak yapraklar 2 mm’den daha topraklarda kullanılır. Bu yüzden peyzaj mimarlığında
uzundur. Çiçeklenmeden sonra dökülürler. Yumurtalık kullanılan en önemli bitkilerden biridir.
295
Yabani Mersin
Ericaceae
Vaccinium vitis-idaea
Orta Kuzey Avrupa, Kuzey Asya, Kuzey Amerika’da

doğal olarak yetişir. Boyu 10-30 cm’dir. Küçük
sürünücü her dem yeşil bir çalıdır. Dalları yukarı doğru
yönelmiştir. Yapraklar ters yumurta biçiminde, 1 cm
uzunluğunda, üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü açık
yeşildir. Siyah noktalarla kaplıdır. Çiçekler küçük beyaz
çiçek kurulları oluşturur. Beyaz ile pembe arasında
değişen renge sahip çiçekler, mayıs ile haziran
aylarında açar. Meyveler bezelye büyüklüğünde, saf
kırmızı renkte, yenilebilir asidik tada sahiptir. Gölge
yerler için çok iyi bir yer örtücüdür.
Adi Kartopu
Caprifoliaceae
Viburnum opulus
Avrupa’nın tamamında, Kuzey Avrupa’da, Kafkasya’dan

Sibirya’ya kadar geniş bir alanda, nemli ormanlarda
ve akarsu yataklarında yayılış gösterir. Boyu 4 m,
genişliği 3-4 m’dir. Yazın yeşil yaprakları; karşılıklı,
3-5 loblu, 8-12 cm uzunluğunda, üst yüzü açık yeşil,
alt yüzü gri yeşil, tüylüdür. Sonbahar renklenmesi
koyu kırmızı ile turuncu kırmızı arasında değişir. Çiçek
kurulları 8-10 cm genişliğinde, düz, krem beyaz renkli
ve şemsiye şeklindedir. Çiçeklenme mayıs ve haziran
aylarında olur. Çan şeklindeki minyatür çiçekler steril
çiçeklerin oluşturduğu bir çelenk tarafından sarılmıştır.
Büyük kenar çiçekleri sterildir. Eylül ayından itibaren
bezelye büyüklüğünde, küre şeklinde ve parlak kırmızı
renkte üzümsü meyvelerini oluşturur. Meyveler kış
ortalarına kadar bitkinin üzerinde kalır. Yenilmez fakat
olgunlaştığında zehirli değildir. Güneşli ve kısmen
gölgeli yerlerde hafif asidik ve alkali topraklar üzerinde
iyi bir gelişim gösterir. Kuşların korunması için çok
önemli bir çalı türüdür ve çok çekicidir. Aynı şekilde
rüzgâr perdesi oluşturmak ve toprağı tutmak amacıyla
kullanılabilecek çok uygun bir türdür. Yamaçların
tutunmasında, otoyol refüjlerinde ve kuş konukçusu
olarak, park-bahçelerde grup ve soliter halinde
kullanılır. En önemli kültüvarı Viburnum opulus
‘Roseum’dur. Hafif pembemsi beyaz top şeklinde
çiçekleri vardır.
297
Kokulu Kartopu
Caprifoliaceae
Viburnum x burkwoodi
Boyu 2-3 m’dir. Seyrek dallı, kış donlarına çok

dayanıklı, her dem yeşil ya da yarı her dem yeşil
bir çalıdır. Yaprakları parlak koyu yeşildir. Çiçekleri
başlangıçta pembe daha sonra beyaz, 6 cm
genişliğinde çiçek kurulları oluşturur. Nisan ve mayıs
aylarında çiçeklenir. İkinci çiçeklenmesini sonbaharda
yapar. Çiçekleri güzel kokuludur. Çiçekler tek tek 1 cm
kadar olabilir. Sürekli olarak sürgün uçlarının alınması
iyi gelişmesi için tavsiye edilir. İşlenmiş hafif asidik
topraklarda çok iyi gelişir. Yetişme ortamı şartları
bakımdan kötü olan yerlerde kullanılabilecek bir
türdür. Çok önemli bir soliter bitkidir. Bordürlerde,
mezarlıklarda ve benzer yerlerde kullanılabilir.
Yaprak Döken Tüylü Kartopu
Caprifoliaceae
Viburnum plicatum
Çin ve Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 2-3

m’dir. Geniş, yuvarlak formlu bir bitkidir. Yazın yeşil
yaprakları; 10 cm uzunluğunda, geniş-oval eliptik ve
ters-oval biçimli, kertik dişli, üst yüzü koyu yeşil, altı
yıldızımsı ve tüylüdür. Sonbaharda yaprakları koyu
kırmızı ile koyu mor kahverengi arasında değişen
renklerdedir. 6-8 cm genişliğinde beyaz-krem renkli
çiçekleri, katmerli top çiçek kurulları oluşturur. Sonra
pembemsi bir renk alır ve solar. Özellikle korunmuş
alanlarda çok sayıda çiçekleri ile dikkat çeker. İşlenmiş
ve hafif asidik topraklarda iyi gelişme gösterir. Çok
değerli bir soliter çalıdır.
299
Defne Yapraklı Kartopu

Caprifoliaceae
Viburnum tinus
Güney Avrupa’da, Akdeniz bölgesinde ve ülkemizde

doğal olarak yetişir. Boyu ve genişliği 1.5-2.5 m’dir. Her
dem yeşil ve çok sık dallı bir çalıdır. Dalları düz yukarıya
doğru uzanır. Sürgünleri çıplak bazen tüylüdür.
Karşılıklı yaprakların üst yüzü koyu yeşil, alt yaprakları
daha açık yeşildir. Ana damar yüzeyinde tüyler vardır.
Yumurta şeklinde veya uzunlamasına elips şeklindedir.
Yaprak ucu sivridir. Yaprak kenarı tamdır. 3-10 cm
uzunluğundadır. Yaprağın taban kısmı kama şeklinde
veya yuvarlaktır. Çiçeklenme önce tomurcuklarda
başlar, pembemsi beyaz veya beyaz çiçekler, ocak ve
şubat aylarında görülür. Hafif asidik, besin bakımından
zengin ve taze topraklarda yetişir. Güneşli, kısmi
gölgeli ve korunan yerleri tercih eder. Grup halinde ya
da soliter kullanılır. Topiary sanatında piramit veküre
formlarını oluşturmak için uygundur.
Viburnum tinus ‘Lucidum’
Güney Avrupa’da doğal olarak yetişir. Boyu 1.5-2.5
m’dir. Hızlı büyüyen, her dem yeşil, dik ve sık gelişen
bir çalıdır. Oval formlu, 3-10 cm uzunluğunda, çok
sert, yeşil renkli, sonbaharda genellikle canlı bir
kırmızı rengini alan büyük yaprakları vardır. İlkbahar
sonunda apikal şemsiyeler halinde toplanan, 5-7
cm genişliğinde ve aromatik kokulu beyaz çiçekleri
vardır. Hafif asidik, besin bakımından zengin ve taze
topraklarda yetişir. Güneşli, kısmi gölgeli ve korunan
yerleri tercih eder. Saksılarda ve topiary sanatının
uygulanmasında kullanılır.
Gelin Tacı
Caprifoliaceae
Weigela florida
Kuzey Çin, Güneydoğu Mançurya ve Kore’de doğal

olarak yetişir. Boyu 3-3.5 m’dir. Orta boylu bir çalıdır.
Sık dallı dik büyüyen, yaşlı bitkilerde yan dallarının
aşağıya doğru sarktığı orta boylu bir çalıdır. Çok
hızlı büyür. Genellikle hibritlerinden daha büyüktür.
Sürgünleri çok güçlüdür. Yazın yeşil yaprakları eliptik,
6-10 cm uzunluğunda, üst yüzü açık, yeşil alt yüzü
tüylüdür ve kış aylarına kadar bitkinin üzerinde
dökülmeden kalır. Taç yaprakları pembemsi beyaz,
üzeri pembe lekeler şeklinde, özellikle bitki solmaya
başladığında daha belirgin hale gelir. Tek tek çiçekler
2.5-3 cm genişliğinde, loplar 1 cm uzunluğunda

oldukça serbest bulunur. Mayıs ayının ortalarından
itibaren haziran ayına kadar çiçek açar. Kökleri
sığdır ve toprak yüzeyine yakındır. Güneşli ve çok az
gölgeli yerlerde iyi yetişir. Her türlü bahçe toprağında
yetişmesine rağmen özellikle nemli bahçe topraklarını
tercih eder. Açık alanlarda asidik ya da az alkali
topraklarda iyi yetişir. Donlara karşı dayanıklıdır.
Transplantasyon için çok uygundur. Yaşlı bitkiler
dahi kolaylıkla transplantasyon edilebilir. Gölgede
yetişebilir ancak daha az çiçeklenir. Hemen hemen
hiçbir hastalık görülmez.
301
Mor Salkım
Fabaceae
Wisteria sinensis
Çin’de doğal olarak yetişir. Yazın yeşil çok güçlü büyüyen

ve boylanan bir sarılıcıdır. Gövdeleri saat hareketinin
aksi yönünde sarılır. Boyu 8-10 m, genişliği 4-8 m’dir.
Genellikle 11(7-15) yaprakçıktan oluşan tek tüysü
bileşik yapraklar sürgüne çok sıralı sarmal dizilir.
Yaprakçıklar uzun yumurta ya da yumurtamsı mızrak
şeklinde, başlangıçta tüylü daha sonra tüysüzdür.
Sonbahar renklenmesi sarıdır. Çiçekler mor-mavi
renkli, 15-30 cm uzunluğunda kurullar halindedir.
Çiçek kurullarının bütün çiçekleri aynı zamanda açılır.
Çiçeklenme yapraklanmadan önce olur. Mayıs ve
haziran aylarında çiçeklenir. Uzun yeşil bakla şeklindeki
meyveleri çok sayıda tohum ihtiva eder ve zehirlidir. asidik ve nötr topraklar üzerinde gelişir. Suyla dolgun
Etsi, güçlü, geniş kök sistemi oldukça sığdır. Ancak hale gelmiş sıkışmış topraklarda gelişimi durur.
kumlu topraklarda yetiştirildiğinde kökler derine gider. Genel olarak donlara toleranslıdır. Fakat geç donlara
Korunaklı, güneşli ve az gölgeli yerlerde iyi yetişir. En özellikle çiçeklenme dönemindeki donlara karşı çok
iyi gelişimi taze, besin maddesi bakımından zengin, hassastır. Sıcak yerleri tercih eder fakat çok fazla ısınan
açık, drenajı iyi topraklar üzerinde yapar. Wisteria; kent iklimindeki yetişme ortamlarında da gelişimini
sürdürülebilir. Yaz aylarında çok fazla su ihtiyacı
vardır. Alkali topraklar üzerinde yapraklarında demir
eksikliğinden dolayı sararma görülür. Çok güçlü bir
şekilde sarılan sürgünleri borulara kolaylıkla sarılabilir.
Kış aylarında fareler köklerinden beslenir. Genç
bitkiler zarar görebileceğinden dolayı sürekli kontrol
edilmelidir. Bu bitkiler çok az çiçek açar ve bu durum
uzun yıllar devam eder. Bol çiçek veren anaçlardan elde
edilen çeliklerin kullanılması özellikle tavsiye edilir.
Güneşli ve kısmi gölgeli alanları tercih eder. Taze, nemli,
gevşek ve iyi drenajlı topraklarda yetişir. Pergolalarda ve
parklarda dekoratif amaçlı kullanılır. Küçük ağaç formlu
görüntüsü de oldukça dikkat çekicidir.
Avize Çiçeği
Agavaceae bulunur. Çiçekler beyaz renklidir ve yaklaşık 5 cm
Yucca filamentosa uzunluğundadır. Bitki çiçeklenip meyve verdikten
sonra ölür fakat yan tomurcuklarından yeni bir bitki
oluşur. Çok sayıda yaprakları farklı renklerde olan
Kuzey Amerika’nın güneydoğusunda North Carolina’dan
seleksiyonlar vardır. Bunların içinde en bilineni ‘Gold
Florida’ya ve batıda Tennessee’den Mississippi’ye
Sword’, ‘Bright Edge’dir. Güneşli yerleri tercih eder fakat
kadar uzanan bölgede doğal yetişir. Doğal yayılış
yarı gölgeye de tolerans gösterir. Orta derecede nemli
ortamında, kumlu kayalık habitatlarda, tarlalarda, yol
kuru topraklarda iyi yetişir. Kuraklığa karşı toleranslıdır.
şevlerinde ve açık ormanlarda görülür. Yayılış alanının
Tohumla kök çelikleriyle veya sürgünlerden elde
dışında çok geniş bir bölgede doğallaşmıştır. Küçük
edilen çeliklerle üretilir. Eğer bir avize çiçeğinin
bir palmiye gibi görünse de zambakgiller familyasının
transplantasyonu yapılacak olursa 1 yıl sonra daire
bir üyesidir. Her dem yeşil yaprakları yaklaşık 2.5 cm
şeklinde küçük bitkilerinin büyüdüğü görülecektir.
genişliğinde ve 60- 90 cm uzunluğundadır. Yapraklar
Bunlar kökün kenarındaki fidelerden oluşmaktadır.
bitkinin kök kısmından tek bir noktadan çıkar. Bir
Karışık bordürlerde ve doğal alanlarda kullanılır. En
rozet formu oluşturur. Yaprakların kenarı uzun bukleli
uygun kullanım yeri kaya bahçeleridir. Diğer perenyaller
ipliklerle donanmıştır. Yaprak büyüdükçe onlar da
arasında çok iyi vurgu elemanı olabilir. Kuraklığa çok
soyulmaktadır ve sonra da yaşlı yaprakların üzerinde
toleranslıdır. İç mekânda da saksıda sulamadan gayet
düşmektedir. Çiçek kurulu çok dikkat çekicidir. 3.5 cm
iyi yetişir. Agaveler, gramineler, kaktüs ve palmiyelerle
uzunluğunda bir sap üzerinde yer alır. İklim ne kadar
birlikte kuraklığa dayanıklı peyzaj oluşturulmasında
sıcaksa o kadar uzun, kış ayları ne kadar soğuksa o
ilginç tekstür ve formlarla birlikte etkili olur.
kadar kısadır. Çiçek kurulu üzerinde çok sayıda çiçek
303
Yukka
Agavaceae
Yucca gloriosa
Amerika’da doğal olarak yetişmektedir. Boyu 2-2.5

m, genişliği 2-3 m’dir. Sivri, keskin uçlu, yürek formlu,
lacivertimsi yeşil renkte, 60 cm uzunluğunda, 5 cm
genişliğinde mızrak yapraklara sahiptir. Olgun yaşlara
ulaştığında alttaki yapraklar dökülmeye başlar.
Dallanarak geniş pituresk bir görünüm oluşturur. Yazın
ve sonbaharda çan biçimindeki beyaz ve yeşil çiçekleri
son derece dekoratiftir. Güneşli ve sıcak yerlerde yetişir.
Çim alanları üzerinde soliter ya da küçük gruplar
halinde kullanılır.
305
OTSU BİTKİLER
Yalancı Keçisakalı
Saxifragaceae
Astilbe x arendsii ‘Hybrid Rotlicht’
Boyu ve genişliği 60-100 cm’dir. Dik ve sık olarak

büyüyen gövdeleri, yoğun yapraklarıyla dikkat çeker.
Bileşik tüysü yaprakları sürdüğünde kahverengi
kırmızı veya bronz yeşildir. Zamanla yeşile döner.
Sonbaharda sarı renk alır. Genellikle seyrek büyük
olan çiçekleri varyetelere bağlı olarak beyaz, pembe,
karmen kırmızısı renklerinde olabilir. Haziran ile
ağustos ayları arasında çiçek açar. Kış aylarında bakır
renginde kahverengi tohumları oluşur. Az gölgeli
ya da yarı gölgeli yerlerde yetişir. Sıcaklığa karşı
duyarlıdır. Serin, nemli yerleri sever. Yağışın bol olduğu
yerlerde kış donlarına karşı dayanıklıdır. Rüzgâra karşı
korunaklı olan yerlerde gayet iyi gelişir. Taze, nemli,
kuraklık dönemlerinde çabuk kuruyan, besin maddesi
bakımından zengin, humuslu, kumlu balçık ya da
balçık topraklarda en iyi gelişimini gösterir.
Zembil Otu
Poaceae
Briza maxima
Akdeniz bölgesinde doğal olarak yetişen, 1 yıllık

gramine türüdür. Boyu 30-60 cm’dir. Yaprakları 15 cm
uzunluğunda, 6 mm genişliğindedir. Tohumları taşıyan
başaklar 1.5 cm veya daha uzundur. Kağıdı andırır
ve saman renklidir. Kuruduğu zaman çok ince iplik
halindeki gövdeler üzerinde hareket eder. Başaklar
çıngıraklı yılanın çıngırağını andırır. Tohumları, bitkiler
nerede büyüyecekse oraya saçılmalı, daha sonra
aralarında 30 cm mesafe olacak şekilde birbirlerinden
ayrılmalıdır. Çok narin, güzel görünümü ile kuru
çiçek aranjmanlarında buketlerin oluşturulmasında
kullanılan dekoratif gramine türüdür. Genellikle yol
kenarlarında ve tarlalarda doğal olarak yetişir.
309
Kül Çiçeği
Asteraceae
Jacobaea maritima
(Sin:Cineraria maritima)
Genişliği 60-75 cm’dir. Yarı çalı olarak gelişen bir perenyaldir. Yanlara doğru yayılan bir yer örtücüdür. Keçe gibi
beyaz yaprakları çok sayıda düzensiz loplara ayrılmıştır. Çiçek kurulları halindeki sarı ya da krem renginde olan
çiçekleri hemen hemen her mevsimde açar. Eğer bitki uzun süre bakım yapılmazsa, makaslanmazsa bitkinin
görünümü bozulur. Yetiştirilmesi oldukça kolaydır. Çok az miktarda sulanması gerekir. Parlak çiçekli, güneşi seven,
1 yıllık ve çok yıllıklarla birlikte kullanılması uygun olur. Gece bahçelerinde çok dikkat çekici bir bitkidir.
Pampas Otu
Poaceae getirebilmek oldukça zordur. Kökler ve gövdeler sert
Cortaderia selloana odunsu, yaprak kenarları ise keskin dişlidir. Kontrol
altında tutabilmek için en iyi yöntem belli dönemlerde
toprak seviyesinde yakılmasıdır. Kökleri soğuktan
Arjantin’de doğal olarak yetişir. Boyu 2.5 m’dir. Her ve donlardan etkilenmez. Her türlü toprakta gayet
dem yeşil, çok büyük süs bitkisidir. Kışları çok soğuk iyi gelişir. Hem kuru hem nemli asit veya alkali
geçen bölgelerde yapraklarını döker. Ilıman iklimlerde topraklarda, çöl bölgelerinde kurutucu rüzgârlara
zengin topraklarda çok hızlı büyür. Yapraklarının kenarı karşı oldukça dayanıklıdır. Sahil bölgelerinde ise nemli
dişlidir. Yaprakları bir fıskiyeyi andırır. Yaz sonlarında rüzgârlara dayanıklılık gösterir. Çok kötü yetişme
ise gövdelerinin üzerinde beyaz veya pembe renkli, ortamı şartlarına rağmen iyi gelişme göstermesinden
30-90 cm uzunluğunda çiçek kurulları vardır. Yaprak dolayı büyük setlerin bitkilendirilmesinde ve rüzgâr
kümesinin çok büyük olması küçük bahçelerde büyük perdelerinin oluşturulmasında çok önemli bir bitkidir.
problemlere neden olabilir. Çünkü küçük bir duruma
311
Papirüs /
Bodur Japon Şemsiyesi
Cyperaceae
Cyperus papyrus
Avrupa’da doğal olarak yetişen, çok yıllık otsu

bitkilerdir. Boyu 1.8-3 m’dir. Güzel görünümlü, koyu
yeşil gövdelere sahip bir bitkidir. Çiçek kurulları
yeşil ipliğe benzeyen, yaklaşık 40 cm uzunluğunda,
küçük yapraklardan daha uzun kurullara sahiptir.
5 cm derinliğinde havuz suyunda saksılarda ya da
tuğlalar veya ters çevrilmiş saksılar üzerine konularak
derin sularda yetiştirilebilir. Sert rüzgârlara karşı
korunması gerekir. Besin maddesi bakımından zengin,
nemli topraklarda gayet iyi gelişir. Genellikle çiçek
aranjmanlarında kullanılır.
Mavi Margarit
Asteraceae
Felicia amelloides
Boyu 45 cm, genişliği 120-150 cm’dir.

Makaslanmadığında bu boyutlara ulaşmaktadır.
Yarı çalı halinde yetişen bir perenyaldir. Margarit
olarak isimlendirilir. Ancak hakiki margaritler
(Chrysanthemum frutescens) ile ilgisi yoktur. Aromatik
yeşil yapraklara sahiptir. Yapraklar yumurta biçiminde
ve 2.5 cm uzunluğundadır. 3 cm genişliğinde gökyüzü
mavisi çiçeklere sahiptir. Solan çiçeklerin sürekli olarak
uzaklaştırılması gerekir. Çok ılık geçen kış aylarında
bile çiçek açar. Saksılarda ve konteynırlarda yetişebilir.
Yükseltilmiş bir yastık veya duvar üzerine de dikilebilir.
Önemli olan güneşli bir kısma getirilmesidir. Çok hızlı
büyür. Büyümesi esnasında düzensiz bir görünüm
oluşturmaya başladığında makaslama ile istenen form
verilebilir. Böylece kesme çiçekler elde edilebilir. Yaz
sonlarında gelecek yıl daha fazla çiçek vermesi için
radikal bir makaslama yapılabilir. Sıcak bölgeleri en
güzel perenyallerinden bir tanesidir. İki tane önemli
kültivarı vardır. ‘San Gabriel’ çiçek bakımından çok
zengindir. Dikkat çekici mavi çiçekleri çok sıcak güneş
altında kalsalar dahi solmaz. ‘Santa Anita’ ise daha
büyük çiçeklere sahiptir. 6-7.5 cm büyüklüğünde mavi
çiçekleriyle dikkat çeker.
313
Yumak Otu
Poaceae
Festuca ovina ‘Glauca’
Dekoratif bir Graminae türüdür. Mavi-gri gövde

ve yaprakları 10-25 cm yüksekliğinde birbirinden
ayrılmış kümeler oluşturur. Yaprak renginin güzelliği
mavi, fırça gibi saçları andıran yaprakları demetler
halinde ki büyüme şekli bu bitkiye çok önemli bir
yer örtücü haline getirmektedir. Güneşli ve kısmen
gölgeli olan yerlerde kullanılabilir. Yamaçlarda
yetiştiği gibi düz olan yerlerde de gayet iyi bir şekilde
yetişir. Basılmaya dayanıklı değildir. Çiçeklendikten
sonra ya da bitkinin görünümünün bozulmaya
başlamasıyla birlikte makaslanmaya ihtiyaç gösterir.
Genellikle geometrik modeller oluşturulacak şekilde
kullanılmalıdır. Tamamen kapalı bir bitki örtüsü
oluşturmaz. Bu nedenle istenmeyen bitkiler düzenli
olarak temizlenmelidir. Çok fazla büyümüş olan
bitki yumakları çıkarılıp parçalara ayrılmalı ve küçük
parçalar tekrar dikilmelidir. Dikim aralıkları 15-35 cm
olabilir. Buradaki dikim aralıkları yaratılmak istenen
etkiye bağlı olarak azaltılabilir. Islak ve drenajı kötü
olan topraklarda yetişmesi çok güçtür.
Gavura Çiçeği
Onagraceae
Oenothera linheimeri
(Sin:Gaura lindheimeri)
Amerika’nın güneybatısında doğal olarak yetişir. Boyu 90-120 cm’dir. Yapraklar sapsız olup doğrudan gövde
üzerinde yer alır. Yapraklar 3.5-9 cm uzunluğundadır. Dallanmış haldeki çiçek kurulları, 2.5 cm uzunluğunda
beyaz çiçeklere sahiptir. Beyaz çiçekler gövdenin üzerinde bulunan çok sayıda pembe tomurcukların açılmasıyla
ortaya çıkar. Uzun çiçeklenme süresi, bir defada birkaç kez çiçek açması bitkiyi çok değerli bir hale getirir. Çiçekler
geçtiğinde tohum taşıyan çiçek kurulları kesilip uzaklaştırılmalıdır. Böylece görünümü iyileşir ve tohumlarının
saçılması önlenir. Güneşli yerlere dikilmelidir. Bakım yapılamaması halinde gelişiminde bir bozulma görülmez.
Güneybatı Amerika’nın bahçelerinin en uzun ömürlü, çok yıllık otsu bitkilerinden biridir.
315
Okyanus Mersini
Myrtaceae
Leptospermum scoparıum
Avustralya ve Yeni Zelanda’da doğal olarak yetişen,

3 m’ye kadar boylanabilen, sık dallı, her dem yeşil
çalılardır. Eliptik, geniş mızraksı veya ters mızraksı
yaprakları 2 cm uzunluğunda, tazeyken ipeksi
tüylüdür. Sürgüne dizilişi çok sıralı sarmaldır. Ilkbahar
sonu, yaz başında açan bol ve gösterişli çiçekler 1.5 cm
çapında beyaz ya da pembemsi beyaz renklidir ve tek
tek açar. Katmerli, daha büyük çiçekli ve pembe, beyaz,
kırmızının farklı tonlarında açan kültüvarları vardır.
Meyve kapsüldür. Sıcaklık isteği fazladır. Dallanma
şekli nedeniyle hiçbir zaman sert bir görünüm
göstermez. Önemli ve oldukça yararlı bir peyzaj
bitkisidir.
Zebra Sazı / Çin Otu
Poaceae
Miscanthus sinensis
Uzakdoğu Asya’da doğal olarak yetişen çok yıllık otsu

bitkilerdir. Boyu 150-180 cm, genişliği 150-300 cm’dir.
Dik büyür. Orta derecede yoğun masif bir bitkidir. Hızlı
gelişir. İnce dokuludur. Yapraklarının dizilişi almaçlıdır.
Basit sade yapraklar, kenarı testere dişli ve mızrak
şeklindedir. Yaprak damarları birbirine paraleldir.
Yazın yeşil, kışın yaprağını döker. Yapraklarının
uzunluğu 90 cm’dir. Çok değişik renklerde olabilir.
Sonbaharda kahverengi olur ve görünümü çok
güzeldir. Çiçeklerin rengi kırmızıdır. Yaz çiçeklenmesi
ile sonbahar çiçeklenmesi farklı özelliklere sahiptir.
Çok gövdeli grup halinde gövdeler bir araya gelmiştir.
Güneşli yerlerde çok iyi gelişir. Zaman zaman ıslak,
asidik, kumlu, balçıklı, killi ve az miktarda alkali
topraklara tolerans gösterir. Kuraklığa orta derecede
dayanıklıdır. Toprak tuzluluğuna toleransı çok azdır.
Dikim aralıkları 90-150 cm olmalıdır. Kış aylarında
bitki, alışılmışın dışında formu, uzun süre bitki
üzerinde kalan meyveleri, gösterişli gövdeleri ve kış
aylarındaki çiçekleriyle çok dikkat çekicidir. Alışılmışın
dışında dekoratif özellikleri nedeniyle bitki daha fazla
kullanılmalıdır. İşgalci bitki olma potansiyeli çok şekilde düşünülebilir. Mesela bir ticaret merkezinin
yüksektir. O nedenle çok dikkat edilmelidir. Dikkate çevresinde ince yumuşak bir tekstürü oluşturmak
değer herhangi bir zararı görülmemektedir. Peyzajda amacıyla kullanılabilir. Çok küçük hafif esintiler bile
genellikle soliter, perde oluşturmak amacıyla kullanılır. yaprakları hareket ettirebilir. Bu da peyzajı canlandırır.
Bazen grup bitkilendirmelerinde bazen de ince Birçok kişi Miscanthus’u toprak seviyesine kadar keserek
tekstürlü yapraklarının etkisinden yararlanılarak dikkat yeniden canlandırmaktadır. Öyle yapılması halinde 1
çekici kitleleri oluşturmak için kullanılır. Özellikle su yıl önceye ait olan kahverengi olan ve yeşil yapraklar
bahçelerinde gölet veya havuzların yakınında çok etkili birbirine karışmaz. Sıcak mevsimlerin bitkisidir.
olur. Bir vurgu amacıyla kullanılabilir ya da çok geniş Transplantasyonu yapılmak istenirse ilkbahar aylarında
alanlarda peyzaj düzenlemelerinde kitle oluşturacak taşınmalıdır. Taşınacağı yerde drenaj çok iyi olmalıdır.
317
Akşam Çuha Çiçeği

Onagraceae
Oenothera biennis var. grandiflora
Boyu 1.5 m, genişliği 10-50 cm’dir. Dik olarak büyüyen

iki yıllık otsu bitkilerdir. Rozet yaprakları tersine uzun
şekildedir. Yaprakların yer aldığı çiçek kurulları kase
şeklindeki kokulu sarı çiçeklerle kaplıdır. Çiçekleri
yaz aylarında ve sonbaharda akşam saatlerinde
açar. Yaprağını döker. Çiçekleri kokuludur. Yaprakları
ilkbaharda yeşil, çiçekleri yaz ve sonbahar aylarında
sarıdır. Güneşli ve yarı gölgeli yerlerde yetişir. Güneye
ve batıya bakan yamaçları tercih eder. Rüzgâra karşı
korunması gerekir. Balçıklı ve kumlu, iyi drenajlı,
nötr, alkali, asidik topraklarda yetişir. Besin maddesi
bakımından fakir ve orta derecede zengin, iyi drenajlı
güneşli yerlerde iyi yetişir. Tohumla üretilmesi
mümkündür. Erken yaz aylarında ekim yapılır.
Çiçekli bordürlerde ve yastıklarda kullanılır. Villa
bahçelerinde ve informal bahçelerde yabani bitkilerin
yer aldığı çayırlıklarda kullanılabilir. Çiçeklenmeden
sonra kuruyan çiçeklerin uzaklaştırılması gerekir.
Zararlılardan pek fazla etkilenmez.
Çeşme Çayırı
Poaceae
Pennisetum alopecuroides
Çin’de doğal olarak yetişen çok yıllık otsu bitkilerdir.

Boyu ve genişliği 1 m’dir. Fakat kültivarları daha
küçüktür. Işınsal büyüme şekli yeni yapraklarla
birlikte oluşmaya başlar. Sonbahar aylarında sona
erer. Dik yuvarlak bir büyüme şekli vardır. Çiçeklenme Yaz aylarında, kurak dönemlerde zaman zaman çok
başlamadan önce olgunlaşmış yapraklar aşağıya doğru fazla sulamak gerekebilir. Kuraklıktan etkilendiği zaman
sarkar. Yapraklanma oldukça erken başlar. Sıcak havalar yapraklar döner, şekillerini kaybeder. Yaprak uçları
başlayıncaya kadar yavaş büyür. Başlangıçta zümrüt kahverengi renk alır. Güneşli ve yarı gölgeli yerlerde
yeşili renkte aşağı doğru sarkan yaprak örtüsü daha iyi yetişir. Nemli, drenajı iyi topraklarda gelişimi çok
sonra sarımsı yeşil bir renk alır. Donlardan sonra açık bir iyidir. Besin maddesi bakımından fakir, zaman zaman
tan rengine dönüşür. Yeşil çiçekleri eylül başlarında açar. kuraklığın görüldüğü yerlerde, yarı gölgede gelişimi
Çiçek rengi ilk başta yeşil, pembe, mor tonlar alırken, azalır. Odak noktası oluşturmak amacıyla soliter
olgunlaştığında açık tan rengini alır. Çiçek kurulları olarak kullanılabilir. Yükseltilmiş yastıklarda girişlerde,
12 cm uzunluğunda ve fırça şeklindedir. Çiçeklenme bordürlerde, grup ve kitle bitkilendirmelerinde kullanılır.
görülemez. Bölünme suretiyle üretilmesi mümkündür. Su yüzeylerinin yakınlarına getirilir.
319
Kış Kirazı / Güvey Feneri

Solanaceae
Physalis alkekengi ‘Franchetti’
Boyu 40-70 cm’dir. Düzensiz sık bir forma sahiptir.

Çok sayıda kök sürgünleri vardır. Desteğe ihtiyaç
gösterir. Yapraklar yürek şeklinde uçları sivri, koyu
yeşil sonbahar aylarında sarı bir renk alır. Krem
renkli ve yıldız şeklindeki çiçekleri çok fazla dikkat
çekmez. Yaprakların arasında gizlenmişlerdir. Haziran
ayında çiçek açar. Kirazı andıran meyveleriyle
güzel bir görünüm oluşturur. Parlak turuncu renkli
meyveleri, balon şeklinde olup taç yapraklarının
kapanması sonucu oluşur. Minyatür çiçek fenerlerine
benzer. Meyvelerin içinde turuncu, kırmızı kirazı
andıran üzümsü tohumlar bulunur. Daha sonra taç
yapraklar solduğunda, damarları görülen kurumuş
meyveler haline gelir. Bu durumda turuncu-kırmızı
meyveleri kolaylıkla görülebilir haldedir. Tadı oldukça
ekşidir. Güneşli ve sürekli olarak nemli olan yerlerde
yetişir. Bunun dışında hafif gölge veya yarı gölgeli
yerlerde de yetişmesi mümkündür. Aşırı sıcaklara
karşı toleranslıdır. Sıcak yerleri sever. Donlara karşı
genellikle dayanıklıdır. Rüzgâra karşı ise korunması
gerekir. Taze ve nemli topraklarda özellikle meyveler
oluştuğu zaman kuru yerlerde, iyi drenajlı topraklarda,
humuslu ve balçıklı yetişme ortamlarında iyi yetişir.
Eğer toprak besin maddesi bakımından zengin ise çok
fazla sayıda yaprak oluşturur. Buna karşılık meyve
sayısı oldukça azdır. Kış kirazının meyveleri Physalis
peruviana (Altın Çilek) ile karıştırılmamalıdır. Physalis
alkekengi meyveleri yenilebilir değildir ve çok az
miktarda zehirlidir.
Tutya Çiçeği
Asparagaceae
Polianthes tuberosa
Meksika’da doğal olarak yetişen, yumrulu, çok yıllık

otsu bitkilerdir. Çiçekleri beyaz tüp şeklinde başağı
andıran çiçek kurullarında gevşek bir şekilde yer
alır. Çiçeklenme zamanı yaz ortası ile güz sonu
arasındadır. Rozet yaprakları uzun dar gramine
yapraklarına benzer. Sade olan formları çok narin
görünümlüdür. Katmerli olan varyetesi ‘The Pearl’
en fazla bilineni ve en fazla bulunanıdır. Uzun ince
yumruyu andıran kökleri daima yeşil bir sivri uca
sahiptir. Bu da bitkinin canlı ve sağlıklı olduğunu
gösterir. Yetiştirilmesi esnasında yumrulu begonyalar
gibi iç mekânlarda yetiştirilmeli, toprak ısındıktan
sonra dışarıya dikilmelidir. Dikim derinliği 5 cm olmalı
ve bitkiler arasındaki mesafe 5-15 cm olmalıdır. Sürekli
olarak sıcak, kısmen gölgeli yerlere ihtiyaç gösterir.
Yapraklandıktan sonra su verilmeli veya büyüme
döneminde miktarı artırılmalıdır. Toprak veya su alkali
özelliğe sahipse verilecek gübreler, asidik özelliğe
sahip gübreler arasında seçilmelidir. Sıcak bölgelerde
bahçe bitkisidir. Soğuk bölgelerde saksılarda yetiştirilir.
Don tehlikesi geçtikten sonra dış mekânlara alınır.
Özellikle güçlü ve kuvvetli kokusu ile dikkat çeker.
Yapraklar sonbahar aylarında sararıp kuruduğunda
topraktan çıkarılmalı ve sıcak bir yerde saklanmalıdır
ya da 3 yumru 15 cm’lik bir saksı içine dikilmeli
ve yukarıda anlatıldığı şekilde bakım yapılmalıdır.
Genellikle yumru kökler 1 yıl sonra çiçek açar. Her 4
yılda bir bitki kökleri ayrılmalıdır.
321
Adi Adaçayı
Lamiaceae Asya ve Akdeniz bölgesinde doğal olarak yetişir. Boyu
Salvia officinalis 60 cm, genişliği 20 cm’dir. Yarı çalıdır. Yastık şeklinde
büyür. Sürgünleri sürünücüdür. Tüy demetleri 30 cm
kadar uzunluğundadır. Kışın gri yeşil yaprakları büyük,
oval, aromatik güzel kokuludur ve süs değeri vardır.
Çiçekleri mor mavi renkli olup haziran ve ağustos
ayları arasında çiçeklenir. Güneşli yerleri özellikle de
sıcak ortamları tercih eder. Kolaylıkla uyum sağlar,
çoğunlukla donlara karşı dayanıklıdır. Kuru, iyi drenajlı,
besin maddesi bakımından zengin, kireçli, kumlu,
çakıllı, balçık toprakları tercih eder. Gerektiğinde
gövdeleri kök hizasından kesilmelidir. Fakat bu işlemin
her sene yapılması zorunlu değildir. Gruplar halinde
kullanılır.
Pelin Otu / Santolin
Asteraceae
Santolina chamaecyparissus
Güney Avrupa’da doğal olarak yetişen, 50 cm

boylarında, yuvarlak tepeli çalılardır. Boyu 75 cm’dir.
Yaprakları ince parçalara ayrılmıştır ve tam gümüşi gri
renklidir. Dalları beyaz tüylerle kaplıdır. Yaz ortasında
açan çiçekleri 2 cm genişliğinde ve koyu sarı renklidir.
Güneşli alanları tercih eder. Soliter ya da grup halinde
kullanılır.
323
Kekik
Lamiaceae
Thymus vulgaris
Avrupa, Güney İtalya ve ülkemizde doğal olarak yetişir.

Boyu ve genişliği 30-50 cm’dir. Çok dallı, yuvarlak
formlu ve sert yapılıdır. Geç ilkbahar ve erken yaz
aylarında pembe ve beyaz çiçek açar. Bitkinin hoş
bir aromatik kokusu ve sıcak keskin bir tadı vardır.
Doğrudan güneş alan yerlerde iyi yetişir. Kuraklığa
yüksek derecede toleranslıdır. Kaya bahçelerinin
vazgeçilmez bitkisidir. Çok iyi bir yer örtücüdür.
Sosyete Sarımsağı
Amaryllidaceae
Tulbaghia violacea
Güney Afrika’da doğal olarak yetişir. Boyu 30-60 cm’dir.

Bitkinin yaprakları grimsi yeşil renktedir. Çiçekleri
2-3 cm uzunluğunda ve grup halindedir. Kuraklığa
ve soğuğa dayanıklıdır. Güneşli ve gölge yerlerde
yetişebilir. İyi drenajlı ve verimli topraklarda daha
iyi gelişim gösterir. İlkbahar ve yaz aylarında, suya
gereksinimleri vardır fakat kışın fazla su istemez.
Peyzajda bordür bitkisi olarak veya kaya bahçelerinde
grup halinde kullanılır.
325
Yüzyıl Bitkisi / Sabırlık

Agavaceae
Agave Americana
Orta Amerika’nın kurak bölgeleri ve Akdeniz ülkelerinde doğal olarak yetişir. Boyu 1.5-2 m, genişliği 2-3 m’dir.
Büyüme şekli boyundan fazla yayılan ve yavaş gelişen bir bitkidir. Bol ışık ve sıcaklık sever. Su istekleri azdır. Bir
kez meyve veren stolonlu çok yıllık bir bitkidir. Yapraklar tabanda rozet formunda ve etli, tabanlarında geniş
bir kınla sarılı, 100-200 x 7-25 cm, hemen hemen tüysüz, kenarda dikenli, dişli ve uçta sağlam yapılı siyah, 2-3
cm’lik bir dikenle sonlanır. Çiçek durumu dar piramit şeklinde; sarımsı yeşil renkte, uçta küt, beyaz uzun yumuşak
sık tüylüdür. Tüm yaşamı boyunca iri etli yapraklarında, sadece bir kez açacak çiçek için besin biriktirir. Sapıyla
birlikte yaklaşık 4.5-6 (7.5) m uzunluğundaki çiçeğin ömrü tam olarak bilinememektedir. Bitki ömrü ise 25 yıldır.
Bu nedenle Century Plant (Asırlık Bitki) adı ile tanınmıştır. Kış soğuklarından hoşlanmaz. Özellikle güney ve batı
bölgelerimizin kıyı kesimlerinde, açık alanda ve çim alanları üzerinde, grup ya da soliter olarak kullanılır.
327
BİTKİLERİN KARAKTERİSTİK
ÖZELLİKLERİ
YOL AĞAÇLARI
1 Acer campestre Ova Akçaağacı
2 Acer negundo Dişbudak Yapraklı Akçaağaç
3 Acer platanoides ‘Royal Red’ Kraliyet Kırmızısı Çınar Yapraklı Akçaağaç
4 Acer pseudoplatanus Dağ Akçaağacı / Yalancı Çınar Yapraklı Akçaağaç
5 Acer saccharum Şeker Akçaağacı
6 Aesculus carnea Kırmızı Çiçekli At Kestanesi
7 Aesculus hippocastanum Beyaz Çiçekli At Kestanesi
8 Aesculus hippocastanum ‘Baumannii’ Beyaz Çiçekli At Kestanesi
9 Alnus glutinosa Adi Kızılağaç
10 Betula pendula ‘Youngii’ Sarkık Dallı Huş
11 Carpinus betulus Adi Gürgen
12 Castanea sativa Anadolu Kestanesi
13 Paulownia tomentosa İmparator Pavlonyası
14 Platanus acerifolia ‘Tetto Lata’ Şemsiye Çınar
15 Populus alba Ak Kavak
16 Prunus accolade Melez Akkolade Kirazı
17 Prunus avium Kuş Kirazı
19 Prunus sargentii Japon Dağ Kirazı
20 Prunus serrulata ‘Kanzan’ Kanzan Kirazı
21 Pyrus calleryana ‘Chanticleer’ Süs Armudu
330 BİTKİLERİN KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ

HIZLI BÜYÜYEN TÜRLER
2 Acer platanoides Çınar Yapraklı Akçaağaç
3 Acer platanoides ‘Crimson King’ Kırmızı Çınar Yapraklı Akçaağaç
6 Acer saccharum Şeker Akçaağacı
7 Betula pendula ‘Youngii’ Sarkık Dallı Huş
8 Cornus alba ‘Sibirica’ Kırmızı Kabuklu Süs Kızılcığı
9 Cornus stolonifera Kırmızı Sürgünlü Kızılcık
10 Cotoneaster dammeri Dağ Muşmulası
11 Forsythia intermedia ‘Goldzauber’ Altın Çanak / Paris Mimozası
12 Fraxinus excelsior Adi Dişbudak
13 Gleditsia triacanthos Gladiçya
14 Larix decidua Avrupa Melezi
15 Liquidambar styraciflua Amerikan Sığla Ağacı
16 Liriodendron tulipifera Lale Ağacı
17 Metasequoia glyptostroboides Su Ladini
18 Paulownia tomentosa Pavlonya
19 Platanus x acerifolia Londra Çınarı
22 Quercus rubra Kırmızı Amerikan Meşesi
23 Quercus palustris Bataklık Meşesi
24 Robinia pseudoacacia Yalancı Akasya
25 Tilia americana Amerikan Ihlamuru
26 Tilia europaea ‘Pallida’ Avrupa Ihlamuru
27 Thuja occidentalis Batı Mazısı
28 Wisteria sinensis Mor Salkım
331
ÇİÇEK ÖZELLİĞİ OLAN TÜRLER
1 Acer platanoides Çınar Yapraklı Akçaağaç
5 Aesculus hippocastanum ‘Baumannii’ Beyaz Çiçekli At Kestanesi
6 Berberis julianae Kadın Tuzluğu
7 Berberis thunbergii Kadın Tuzluğu
8 Buddleja davidii Kelebek Çalısı
9 Caryopteris x clandonensis Mavi Sakal Çiçeği
10 Catalpa bignonioides Katalpa
12 Ceanothus sp. Kalifornia Leylağı
13 Cercis siliquastrum Erguvan
14 Cornus florida Çiçek Kızılcığı
15 Cornus kousa Japon Süs Kızılcığı
16 Cornus mas Sarı Çiçekli Kızılcık
17 Cornus sanguinea Kırmızı Sürgünlü Kızılcık
18 Corylus avellana Adi Fındık
19 Corylus colurna Türk Fındığı
20 Cotinus coggygria ‘Atropurpurea’ Duman Ağacı / Peruke Çalısı

21 Crataegus lavallei ‘Carrieri’ Büyük Dikenli Alıç
22 Crataegus monogyna Alıç
23 Deutzia gracilis Havlu Püskülü
24 Elaeagnus angustifolia Kuş İğdesi
25 Elaeagnus x ebbingei Melez Süs Iğdesi
26 Fothergilla major Güzel Kızılağaç
27 Fraxinus ornus Çiçekli Dişbudak
29 Gleditsia triacanthos ‘Sunburst’ Gladiçya
30 Hamamelis japonica Büyücü Fındığı/Sihirli Fındık
31 Hibiscus syriacus Ağaç Hatmi
32 Hydrangea macrophylla Büyük Yapraklı Ortanca
33 Hydrangea paniculata Sarılıcı Ortanca
34 Hypericum calycinum Koyun Kıran
35 Laburnum watereri ‘Vossii’ Sarı Salkım
36 Lavandula angustifolia Lavanta
38 Lonicera tatarica Tatar Hanımeli
39 Magnolia kobus Kobushi Manolyası
40 Magnolia liliiflora ‘Betty’ Mulan Manolyası
333
41 Magnolia x soulangeana Soulange Manolyası / Saray Lalesi
42 Magnolia stellata Yıldız Çiçekli Manolya
43 Malus floribunda Süs Elması
44 Osmanthus heterophyllus Osmanthus
45 Philadelphus inodorusgrandiflorus Filbahri
46 Pieris japonica Pieris
47 Potentilla fruticosa Parmak Otu
49 Prunus cerasifera Kırmızı Yapraklı Erik
50 Prunus fruticosa ‘Globosa’ Beyaz Çiçekli Süs Vişnesi
51 Laurocerasus officinalis Karayemiş / Laz Kirazı
52 Laurocerasus officinalis ‘Herbergii’ Süs Kirazı
53 Prunus sargentii Japon Dağ Kirazı
54 Prunus serrulata ‘Kanzan’ Kanzan Kirazı
55 Prunus subhirtella Kar Kirazı
56 Pyrus calleryana ‘Chanticleer’ Süs Armudu
57 Pyrus communis Armut Ağacı
59 Robinia pseudoacacia casque rouge Kırmızı Çiçekli Yalancı Akasya
60 Robinia pseudoacacia ‘Umbraculifera’ Top Akasya

61 Rhododendron ‘Germania’ Orman Gülü
62 Robinia hispida Tüylü Yalancı Akasya
63 Salix caprea Keçi Söğüdü
64 Spiraea vanhouttei Şahane Ispir
65 Skimmia japonica Köpük Çalısı / İskimya
66 Sorbus aucuparia Adi Üvez / Kuş Üvezi
67 Sophora japonica Japon Soforası
68 Syringa vulgaris Adi Leylak
69 Tilia euchlora Kırım Ihlamuru
70 Tilia europaea ‘Pallida’ Avrupa Ihlamuru
71 Tilia cordata Küçük Yapraklı Ihlamur
72 Tilia cordata ‘Greenspire’ Ihlamur
73 Tilia platyphyllos Büyük Yapraklı Ihlamur
74 Tilia tomentosa Gümüşi Ihlamur
75 Viburnum burkwoodii Kokulukartopu
76 Viburnum plicatum Yaprak Döken Tüylü Kartopu
77 Viburnum tinus Defne Yapraklı Kartopu
78 Viburnum opulus Adi Kartopu
79 Vinca major Büyük Cezayir Menekşesi
80 Weigela florida Gelin Tacı
335
DÖRT MEVSİM ÇEKİCİLİĞİNİ KAYBETMEYEN TÜRLER
ERKEN İLKBAHAR YAZ SONBAHAR KIŞ

İLKBAHAR
Açık
Süslü turuncudan
Acer Japon Renkli
1 yaprak kırmızıya
palmatum Akçaağacı sürgünler şekilleri sonbahar
renkleri
Kırmızı
Kırmızı- Açık
Berberis Kadın Kırmızı sonbahar
2 Kahverengi kırmızı
thunbergii Tuzluğu sürgünler yaprakları
yapraklar meyveler
sarı çiçekler
Beyaz gövde Sarı Beyaz

Akhuş
3 Betula alba kabuğu sarı sonbahar gövde
Ağacı sürgünler renkleri kabuğu
Betula Sarkık Beyaz gövde Sarı Beyaz

4 Pendula Dallı kabuğu sarı sonbahar gövde
‘Youngii’ Huş sürgünler renkleri kabuğu
Kırmızımsı filizler,
Çiçekler
Chaenomeles Japon beyaz- pembe- Açık sarı Devamlı
5 kısmen
japonica Ayvası kırmızı meyveler meyveler
görünürlerşir çiçekler
Kırmızımsı filizler,
Çiçekler
Chaenomeles Japon beyaz- pembe- Açık sarı Devamlı
6 kısmen
speciosa Ayvası kırmızı meyveler meyveler
görünürlerşir çiçekler
Kırmızı
Cornus alba Kırmızı Kırmızımsı Alacalı Kırmızımsı Renkli
7 Kabuklu
‘Sibirica’ gövde filizler yapraklar sonbahar renkleri gövde
Süs Kızılcığı


İLKBAHAR
Beyazdan Kırmızı
Cornus Japon
8 pembeye sonbahar
kousa Süs Kızılcığı çiçekler renkleri
Sarı turuncu
Cornus Sarı Çiçekli Hafif kokulu
9 sonbahar
mas Kızılcık sarı çiçekler renkleri
Parlak kırmızı
Cotnus Duman ağacı/ Kırmızı ve
10 sonbahar
coggygria Peruke çalısı siyah filizler renklenmesi
Erken Beyaz ve Kırmızı sonbahar Kırmızı meyveler,

Cotoneaster Yayılıcı Dağ
11 filizlenme, pembe filigran
horizontalis Muşmulası renklenmesi
taze yeşil çiçekler dallanma
Turuncu
12 Crataegus lavallei Beyaz Gösterişli
sonbahar
‘Carrieri’ çiçekler dikenler
renklenmesi
Elaeagnus Beyaz çiçekler Nadiren

Alaca Yapraklı Gri f
13 pungens Hep yeşil ve güçlü vanilya kırmızı meyveler,
Gümüşi Iğde ilizler
'Mal- culata' kokusu hep yeşil
Kırmızı
Güzel Beyaz çiçekler,
14 Fothergilla major sonbahar
Kızılağaç güçlü bal kokusu renklenmesi
337

İLKBAHAR
Hoş kokulu, Kırmızı ya

Kırmızı ya da
Hamamelis Büyücü Fındığı/ sarı veya da turuncu
15 turuncu sonbahar
japonica Sihirli Fındık kırmızı çiçeklenme
renklenmesi
çiçekler başlar
Sarı ya da turuncu Kabarcık

Koelreuteria Güvey Kırmızımsı Sarı
16 sonbahar gibi şişmiş
paniculata Kandili filizler çiçekler renklenmesi meyveler
Güçlü kokulu
Magnolia Büyük Çiçekli Kırmızımsı Gümüşi
17 beyaz veya
grandifolia Manolya filizler tomurcuklar
pembe çiçekler
Sarımsı
Güçlü kokulu Kırmızımsı
Magnolia Kobushi kahverengi Gümüşi
18 beyaz veya filizler, some still
kobus Manolyası sonbahar tomurcuklar
pembe çiçekler flowering renklenmesi
Sarımsı
Magnolia Güçlü kokulu
Mulan Kırmızımsı kahverengi Gümüşi
19 liliiflora beyaz veya
Manolyası filizler sonbahar tomurcuklar
‘Betty’ pembe çiçekler renklenmesi
Sarımsı
Güçlü kokulu
Magnolia Yıldız Çiçekli Kırmızımsı kahverengi Gümüşi
20 beyaz veya
stellata Manolya filizler sonbahar tomurcuklar
pembe çiçekler renklenmesi
Sarımsı
Güçlü kokulu
Magnolia x Saray Kırmızımsı kahverengi Gümüşi
21 beyaz veya
solulan-geana Lalesi filizler sonbahar tomurcuklar
pembe çiçekler renklenmesi
Parlak kırmızı
22 Photinia x fraseri Alev Hep yeşil filizler, beyaz Hep yeşil Hep yeşil Hep yeşil
'Red robin’ Çalısı çiçekler


İLKBAHAR
"Yeşil ve Kırmızı Turuncu sarı Parlak

Hafif kokulu
23 Prunus avium Kuş Kirazı altın-bronz ya da siyah sonbahar kızıl kahve
beyaz çiçekler rekli filizler" meyveler renklenmesi gövde
Pembe çiçekler,
Prunus Japon parlak Kızıl kahve Kırmızı sonbahar Parlak kahve
24 sargentii Dağ Kirazı kahverengi filizler renklenmesi gövde
gövde
"Pembeya da
Prunus beyaz çiçekler, Kırmızımsı Turuncu sarı
Kanzan
25 serrulata parlak ya da yeşil-altın sonbahar Gövde
Kirazı
‘Kanzan’ kahverengi rengi filizler renklenmesi
gövde"
Turuncu sarı
26 Rhodo-dendron Orman Rhodo- dendron Rhodo- dendron sonbahar
'Germania' Gülü 'Germania' 'Germania' renklenmesi
Tatlı kokulu, Turuncu sarı

27 Rhododen-dron Kırmızımsı
Açelya ışıltılı renkli sonbahar
indica filizler
çiçekler renklenmesi
Tatlı kokulu, Turuncu sarı

28 Rhodo-dendron Kırmızımsı
Açelya ışıltılı renkli sonbahar
ponticum filizler
çiçekler renklenmesi
Turuncu-Koyu
pembe/kırmızı
Viburnum Adi Önceki yıldan Beyaz
29 sonbahar
opulus Kartopu gelen meyveler çiçekler renklenmesi,
kırmızı meyveler
339
SONBAHAR RENKLENMESİ YAPAN BİTKİLER
ANA RENKLER
1 Acer campaste Ova Akçaağacı Sarı, Turuncu
2 Acer platanoides Çınar Yapraklı Akçaağaç Sarı, Sarı-Turuncu
3 Acer pseudoplatanus Dağ Akçaağacı Sarı
4 Acer saccharum Şeker Akçaağacı Sarı, Yeşil-Sarı
5 Aesculus hippocastanum Beyaz Çiçekli At Kestanesi Sarı
6 Aralia elata Japon Bahçe Aralyası Sarı-Turuncu
7 Berberis thunbergii Kadın Tuzluğu Sarı-Turuncu, Kırmızı
8 Betula alba Akhuş Ağacı Sarı
9 Betula pendula ‘Youngii’ Sarkık Dallı Huş Sarı
10 Campsis radicans Acem Borusu Sarımsı Yeşil, Sarı
11 Carpinus betulus Adi Gürgen Sarı
12 Castanea sativa Anadolu Kestanesi Sarı, Sarı-Kahverengi
13 Cercidiphyllum japonicum Pasta Ağacı / Katsura Ağacı Sarı, Sarı-Turuncu
14 Cornus florida Çiçek Kızılcığı Bronz Kırmızı
15 Cornus kousa Japon Süs Kızılcığı Turuncu-Kırmızı
16 Cornus sanguinea Kırmızı Sürgünlü Kızılcık Kan Kırmızı
17 Corylus avellana Adi Fındık Sarı, Sarı-Turuncu
18 Corylus colurna Türk Fındığı Sarı
19 Cotinus coggygria ‘Atropurpurea’ Duman Ağacı / Peruke Çalısı Turuncu-Kırmızı
20 Cotoneaster frigida ‘Cornubia’ Sarı-Turuncu, Kırmızı
21 Cotoneaster franchetti Yabani Muşmula Sarı-Turuncu, Kırmızı
22 Cotoneaster horizontalis Yayılıcı Dağ Muşmulası Sarı-Turuncu, Kırmızı

Sarkık Dallı-Söğüt Yapraklı
23 Cotoneaster salicifolius ‘Pendulus’ Sarı-Turuncu, Kırmızı
Dağ Muşmulası
24 Euonymus alatus Yaprak Döken Taflan Kırmızı
25 Fagus sylvatica Avrupa Kayını Sarı-Turuncu, Sarı-Kahverengi
26 Fraxinus angustifolia ‘Raywood’ Dişbudak Kızıl-Kahverengi
27 Gleditsia triacanthos Gladiçya Sarı-Yeşil
28 Hamamelis japonica Büyücü Fındığı / Sihirli Fındık Sarı-Turuncu, Kırmızı

SONBAHAR RENKLENMESİ YAPAN BİTKİLER
ANA RENKLER
29 Kerria japonica 'pleniflora' Kanarya Gülü Sarı
30 Liquidambar styraciflua Amerikan Sığla Ağacı Koyu Kırmızı, Kırmızı
31 Liriodendron tulipifera Lale Ağacı Sarı, Sarı-Kahverengi
32 Parthenocissus quinquefolia Duvar Sarmaşığı Kırmızı
33 Prunus avium Kuş Kirazı Sarı, Turuncu
34 Laurocerasus officinalis Karayemiş Turuncu-Kırmızı
35 Pterocarya fraxinifolia Kanatlı Ceviz Sarı-Yeşil
36 Pyrus calleryana ‘Chanticleer’ Süs Armudu Turuncu-Kırmızı, Kırmızı
37 Quercus palustris Bataklık Meşesi Sarı-Turuncu
38 Quercus robur Saplı Meşe Sarı-Kahverengi
39 Quercus rubra Kırmızı Amerikan Meşesi Turuncu-Kırmızı
40 Rhododendron ‘Germania’ Orman Gülü Turuncu-Kırmızı, Kırmızı, Sarı
41 Rhododendron indica Açelya Turuncu-Kırmızı, Kırmızı, Sarı
42 Rhododendron japonica Açelya Turuncu-Kırmızı, Kırmızı, Sarı
43 Rhododendron ponticum Mor Çiçekli Orman Gülü Kırmızı, Kırmızı, Sarı
44 Sorbus aucuparia Adi Üvez / Kuş Üvezi Sarı-Turuncu, Kırmızı
45 Spiraea japonica 'Bumalda' İspir Mor-Kırmızı
46 Spiraea vanhouttei Şahane Ispir Beyaz –Sarı /turuncu
47 Syringa vulgaris Adi Leylak Leylak rengi/Mor
48 Tilia americana Amerikan Ihlamuru Sarı
49 Tilia cordota ‘Greenspire’ Ihlamur Sarı
50 Tilia euchlora Kırım Ihlamuru Sarı
51 Tilia europaea ‘Pallida’ Avrupa Ihlamuru Sarı
52 Tilia platyphyllos Büyük Yapraklı Ihlamur Sarı
53 Tilia tomentosa Gümüşi Ihlamur Sarı
54 Ulmus glabra Dağ Karaağacı Sarı
55 Vaccinium vitis-idaea Yabani Mersin Sarı, Turuncu
56 Viburnum plicatum Yaprak Döken Tüylü Kartopu Mor-Kırmızı, Turuncu
341
HER DEM YEŞİL AĞAÇLAR VE ÇALILAR
NEREDEYSE HER DEM

HER DEM YEŞİL
YEŞİL
1 Uludağ Göknarı √
bornmulleriana
2 Abies concolor Gümüşi Göknar √
3 Abies grandis √
4 Doğu Karadeniz Göknarı √
nordmanniana
Şili Arokaryası /
5 Araucaria araucana √
Maymun Çıkmaz Ağacı
6 Aucuba japonica Japon Akubası √
7 Bambusa ventricosa Bambu √
8 Berberis julianae Kadın Tuzluğu √
10 Buxus microphylla Küçük Yapraklı Şimşir √
11 Buxus sempervirens Adi Şimşir √
12 Buxus sempervirens ‘Bullata’ Adi Şimşir √
13 Casuarina equisetifolia Demir Ağacı √
14 Ceanothus Kalifornia Leylağı √
15 Cedrus atlantica cv. ‘Glauca’ Atlas Sediri √
16 Cedrus deodora Himalaya Sediri √
17 Cedrus libani Toros Sediri √
18 Chamaecyparis lawsoniana Lawson Yalancı Servi √
19 Chamaecyparis obtusa Küt Yapraklı Yalancı Servi √
20 Chamaecyparis pisifera Savvara Yalancı Servi √
21 Chamaerops humilis Akdeniz Bodur Palmiyesi √
22 Cotoneaster frigida ‘Cornubia’ √ √
23 Cotoneaster dammeri Dağ Muşmulası √ √

NEREDEYSE HER DEM

HER DEM YEŞİL
YEŞİL
24 Cotoneaster franchetii Yabani Muşmula √
25 Cotoneaster horizontalis Yayılıcı Dağ Muşmulası √
26 Cotoneaster microphyllus Küçük Yapraklı Dağ Muşmulası √ √

Sarkık Dallı Söğüt Yapraklı
27 Cotoneaster salicifolius √ √
Dağ Muşmulası
28 Cryptomeria japonica Japon Çamı √
29 Cupressus arizonica Arizona Servisi √
30 Cupressus macrocarpa Monteri Servisi √
31 Cupressus sempervirens Adi Servi √
32 Elaeagnus ebbingei Melez Süs Iğdesi √ √
33 Elaeagnus pungens Kuş İğdesi √
34 Erica carnea Süpürge Çalısı √
35 Euonymus fortunei Yayılıcı Taflan √
36 Hedera helix Adi Orman Sarmaşığı √
37 İlex aquifolium Çoban Püskülü √
38 İlex crenata Çoban Püskülü √
39 Juniperus chinensis ‘Blue Alps’ Ardıç √
40 Juniperus communis ‘Green Carpet’ Ardıç √
41 Juniperus horizontalis Ardıç √
42 Juniperus sabina ‘Tamariscifolia’ Ardıç √
43 Juniperus squamata ‘Blue Carpet’ Ardıç √
44 Juniperus squamata ‘Blue Star’ Ardıç √
45 Juniperus virginiana ‘Skyrocket’ Ardıç √
46 Juniperus x media ‘Pfitzeriana’ Ardıç √
343
NEREDEYSE HER DEM

HER DEM YEŞİL
YEŞİL
47 Lavandula angustifolia Lavanta √
48 Leucothoe walteri Salkımçalı √
49 Calocedrus decurrens Kaliforniya Su Sediri √
50 Lonicera nitida Parlak Hanımeli √ √
51 Mahonia aquifolium Sarı Boya Çalısı √
52 Osmanthus heterophyllus Osmantus √
53 Pernettya mucronata İnci Mersini √
54 Phoneix canariensis Kanarya Adaları Hurma Ağacı √
55 Photinia fraseri ‘Red Robin’ Alev Çalısı √
56 Picea abies Avrupa Ladini √
57 Picea glauca conica Konik Ladin √
58 Picea omorika Balkan Ladini √
59 Picea orientalis Doğu Ladini √
60 Picea pungens ‘Glauca’ Mavi Ladin √
61 Pieris japonica Pieris √
62 Pinus halepensis Halep Çamı √
63 Pinus mugo Dağ Çamı √
64 Pinus nigra Karaçam √
65 Pinus pinaster Sahil Çamı √

NEREDEYSE HER DEM

HER DEM YEŞİL
YEŞİL
66 Pinus pinea Fıstık Çamı √
67 Pinus sylvestris Sarıçam √
68 Pinus wallichiana Ağlayan Çam / Himalaya Çamı √
69 Laurocerasus officinalis Karayemiş √
70 Pyracantha coccinea Ateş Dikeni √
71 Rhododendron ‘Germania’ Orman Gülü √
72 Rhododendron indica Açelya √
73 Rhododendron japonica Açelya √
74 Rhododendron ponticum Mor Çiçekli Orman Gülü √
75 Skimmia japonica Köpük Çalısı / İskimya √
76 Taxus baccata Adi Porsuk √
77 Thuja occidentalis Batı Mazısı √
78 Thuja pilicata Boylu Mazı √
79 Vaccinium vitis-idea Yaban Mersini √
80 Viburnum burkwoodi Kokulu Kartopu √
81 Viburnum tinus Defne Yapraklı Kartopu √
82 Washigtonia robusta Meksika Yelpaze Palmiyesi √
83 Washingtonia filifera Çöl Palmiyesi √
345
KÖK SİSTEMİ TİPİNE GÖRE AĞAÇLAR
KÖK KÖKÜN MEKANİK YER ALTI

KAPLAMA
SiSTEMi ZEMiNi ETKiLERE HATLARINA
TOLERANSI
TiPi KALDIRMASI TEPKiSi TEPKİSİ
Abies nordmanniana Uludağ

1 subsp. Göknarı Yürek / Derin Mümkün Mümkün Hassas Asla
bornmulleriana
2 Abies concolor Gümüşi Yürek / Derin Mümkün Mümkün Hassas Asla

‘Argenta’ Göknar
3 Abies grandis Yürek / Derin Mümkün Mümkün Hassas Asla
Abies Doğu
4 nordmanniana Karadeniz Yürek / Derin Mümkün Mümkün Hassas Asla
subsp. Göknarı
nordmanniana
5 Acer campestre Ova Yürek Nadir Mümkün Toleranslı Nadir

Akçaağacı
6 Acer negundo Dişbudak Yapraklı Sığ Mümkün Hassas Hassas Sık

Akçaağaç
7 Acer palmatum Japon Sığ Asla Mümkün Değil Hassas

Akçaağacı
Acer platanoides Kırmızı

8 ‘Crimson King’ Çınar Yapraklı Sığ / Yürek Mümkün Mümkün Toleranslı Gözlenen
Akçaağaç
9 Acer platanoides Kraliyet Kırmızısı

‘Royal Red’ Çınar Yapraklı Akçaağaç Sığ / Yürek Mümkün Mümkün Toleranslı Gözlenen
10 Acer platanoides Çınar Yapraklı Sığ / Yürek Mümkün Mümkün Toleranslı Gözlenen
Akçaağaç
Dağ Akçaağacı/ Oldukça

11 Acer pseudoplatanus Yalancı Çınar Yapraklı Derin Nadir Toleranslı Toleranslı Sık
Akçaağaç
12 Acer saccharum Şeker Akçaağacı Aşırı Sığ Güçlü Oldukça Hassas Tercih Edilen
Toleranslı
13 Aesculus carnea Kırmızı Çiçekli Sığ / Yürek Güçlü Hassas Hassas

At Kestanesi
14 Aesculus Beyaz Çiçekli Sığ/ Yayılıcı Güçlü Hassas Hassas Tercih Edilen
hippocastanum At Kestanesi
15 Alnus glutinosa Adi Kızılağaç Sığ Nadir Mümkün Toleranslı Sık


KAPLAMA
TOLERANSI
16 Betula pendula Sarkık Dallı Huş Aşırı Sığ Güçlü Mümkün Değil Hassas Nadir
‘Youngii’
17 Carpinus betulus Adi Gürgen Yürek / Kuvvetli Nadir Düşük Hassas
18 Castanea sativa Anadolu Kestanesi Derin / Yoğun Nadir Mümkün
19 Catalpa big- Katalpa Yürek / Etli Asla Düşük Hassas

nonioides
20 Cedrus atlantica cv. Atlas Sediri Yürek / Derin Nadir Mümkün Hassas Asla
‘Glauca’
21 Cedrus deodora Himalaya Sediri Yürek / Derin Nadir Mümkün Hassas Asla
22 Cedrus libani Toros Sediri Yürek / Derin Nadir Mümkün Hassas Asla
23 Cercidiphyllum Pasta Ağacı / Sığ / Yürek Güçlü

japonicum Katsura Ağacı
24 Cercis siliquastrum Erguvan Sığ Mümkün
25 Chamaecyparis Küt Yapraklı Yalancı Sığ / Yoğun Mümkün Hassas Hassas Asla
obtusa Servi
26 Chamaecyparis Lawson Yalancı Sığ / Yoğun Mümkün Hassas Hassas Asla

lawsoniana Servi
27 Chamaecyparis Savvara Yalancı Sığ / Yoğun Mümkün Hassas Hassas Asla

pisifera Servi
28 Chamaerops Akdeniz Bodur Sığ / Yoğun Mümkün Hassas Hassas Asla

humilis Palmiyesi
29 Corylus colurna Türk Fındığı Yürek Mümkün Düşük Hassas
30 Crataegus Alıç Derin Nadir Hassas Hassas Asla

monogyna
347

KAPLAMA
TOLERANSI
31 Crataegus lavallei Derin Nadir Mümkün Toleranslı Asla

‘Carrieri’
32 Fagus sylvatica Avrupa Kayını Sığ / Yürek Mümkün Mümkün Değil Hassas Asla
Fraxinus
33 angustifolia Dişbudak Derin Düşük Toleranslı
‘Raywood’
34 Fraxinus excelsior Adi Dişbudak Derin / Yayılıcı Nadir Mümkün Toleranslı Sık
35 Fraxinus ornus Çiçekli Dişbudak Yürek / Derin Mümkün Mümkün Hassas
36 Ginkgo biloba Mabet Ağacı Yürek Nadir Hassas Hassas
37 Gleditsia triac- Gladiçya Sığ Nadir Mümkün Toleranslı

anthos
38 İlex aquifolium Çoban Püskülü Yürek Nadir Hassas Hassas Asla
39 Koelreuteria Güvey Kandili Sığ Nadir Hassas Hassas Asla

paniculata
40 Laburnum wa- Sarı Salkım Sığ / Boşluklu Mümkün Düşük Hassas Asla
tereri ‘Vossii’
41 Larix decidua Avrupa Melezi Yürek / Derin Mümkün Mümkün Toleranslı
42 Larix leptolepis Japon Melezi Yürek / Derin Mümkün Mümkün Toleranslı
43 Liquidambar Amerikan Sığla Yürek Mümkün Düşük Hassas Gözlenen

styraciflua Ağacı
44 Liriodendron Lale Ağacı Sığ Mümkün Hassas Hassas

tulipifera
45 Magnolia gran- Büyük Çiçekli Sığ Mümkün Mümkün Değil Hassas Asla
difolia Manolya


KAPLAMA
TOLERANSI
46 Magnolia kobus Kobushi Manolyası Sığ Mümkün Mümkün Değil Hassas Asla
47 Magnolia
liliiflora ‘Betty’ Mulan Manolyası Sığ Mümkün Mümkün Değil Hassas Asla
Magnolia x Soulange
48 soulangeana Manolyası / Saray Sığ Mümkün Mümkün Değil Hassas Asla
Lalesi
49 Magnolia stellata Yıldız Çiçekli Sığ Mümkün Mümkün Değil Hassas Asla
Manolya
50 Malus floribunda Süs Elması Sığ / Yürek Mümkün Hassas Hassas Mümkün
51 Metasequoia Amerikan Bataklık Sığ Güçlü Hassas Hassas Mümkün

glyptostroboides Servisi
52 Paulownia İmparator Derin Mümkün Düşük Toleranslı

tomentosa Pavlonyası
53 Picea abies Avrupa Ladini Sığ Mümkün Hassas Hassas Asla
54 Picea omorika Balkan Ladini Sığ Mümkün Hassas Hassas Asla
55 Picea orientalis Doğu Ladini Sığ Mümkün Hassas Hassas Asla
56 Picea pungens cv. Mavi Ladin Sığ Mümkün Hassas Hassas Asla
‘Glauca’
57 Pinus halepensis Halep Çamı Sığ / Derin Güçlü Mümkün Toleranslı Asla
58 Pinus mugo Dağ Çamı Sığ / Derin Güçlü Mümkün Toleranslı Asla
59 Pinus nigra Karaçam Sığ / Derin Güçlü Mümkün Toleranslı Asla
60 Pinus pinaster Sahil Çamı Sığ / Derin Güçlü Mümkün Toleranslı Asla
349

KAPLAMA
TOLERANSI
61 Pinus pinea Fıstık Çamı Sığ / Derin Güçlü Mümkün Toleranslı Asla
62 Pinus sylvestris Sarıçam Sığ / Derin Güçlü Mümkün Toleranslı Asla
63 Ağlayan Çam /
Pinus wallichiana Himalaya Sığ / Derin Güçlü Mümkün Toleranslı Asla
Çamı
64 Platanus acerifolia Şemsiye Çınar Yürek Güçlü Oldukça Toleranslı Toleranslı Sık
‘Tetto Lata’
65 Populus alba Ak Kavak Sığ Güçlü Oldukça Toleranslı Toleranslı Tercih Edilen
66 Prunus accolade MelezKirazı

Akkolade Yürek Mümkün Hassas Hassas Mümkün
67 Prunus aman- Amanogava Kirazı Yürek Mümkün Hassas Hassas Mümkün

ogawa
68 Prunus avium Kuş Kirazı Yürek Mümkün Düşük Hassas Gözlenen
69 Prunus cerasifera Kırmızı Yapraklı Erik Yürek Mümkün Hassas Hassas Mümkün
70 Prunus fruticosa Beyaz Çiçekli Süs Yürek Mümkün Hassas Hassas Mümkün
‘Globosa’ Vişnesi
71 Laurocerasus Karayemiş/ Laz Yürek Mümkün Hassas Hassas Mümkün

officinalis Kirazı
72 Prunus mahaleb Mahleb/ Yabani

Kiraz Yürek Mümkün Hassas Hassas Mümkün
73 Prunus sargentii Japon Dağ Kirazı Yürek Mümkün Hassas Hassas Mümkün
74 Prunus serrulata Kanzan Kirazı Yürek Mümkün Hassas Hassas Mümkün

‘Kanzan’
75 Prunus subhirtella Kar Kirazı Yürek Mümkün Hassas Hassas Mümkün


KAPLAMA
TOLERANSI
76 Prunus virginiana Yürek Mümkün Hassas Hassas Mümkün

‘Shubert’
77 Pterocarya frax- Kanatlı Ceviz Sığ / Yayılıcı Güçlü Mümkün Toleranslı Tercih Edilen
inifolia
78 Pyrus calleryana Süs Armudu Derin Nadir Mümkün Toleranslı Mümkün

‘Chanticleer’
79 Pyrus communis Armut Ağacı Yürek / Derin Mümkün Mümkün Toleranslı
80 Pyrus salicifolia Söğüt Yapraklı Derin Toleranslı Mümkün

Armut
81 Qercus cerris Saçlı Meşe Derin Nadir Mümkün Toleranslı Gözlenen
82 Quercus coccifera Kermes Meşesi Sığ Mümkün Hassas Hassas Gözlenen
83 Quercus palustris Bataklık Meşesi Sığ Güçlü Hassas Hassas Gözlenen
84 Quercus petraea Sapsız Meşe Derin Nadir Mümkün Toleranslı Sık
85 Quercus pontica Doğu Karadeniz Derin Nadir

Meşesi
86 Quercus robur Saplı Meşe Derin Nadir Mümkün Toleranslı Sık
87 Quercus rubra Kırmızı Amerikan Sığ Güçlü Hassas Hassas Sık

Meşesi
88 Rhus typhina Sumak Sığ / Yayılıcı Güçlü Hassas Hassas
89 Robinia pseudo- Yalancı Akasya Sığ Mümkün Düşük Toleranslı Asla

acacia
90 Salix alba Ak Söğüt Sığ Güçlü Oldukça Toleranslı Toleranslı Tercih Edilen
351

KAPLAMA
TOLERANSI
91 Salix babylonica Salkım Söğüt Sığ Güçlü Oldukça Toleranslı Toleranslı Tercih Edilen
92 Salix caprea Keçi Söğüdü Sığ Güçlü Oldukça Toleranslı Toleranslı Tercih Edilen
93 Salix matsudana Tirbişon Söğüdü/

Helezoni Söğüt Sığ Güçlü Oldukça Toleranslı Toleranslı Tercih Edilen
94 Salix purpurea Erguvani Söğüt Sığ Güçlü Oldukça Toleranslı Toleranslı Tercih Edilen
95 Sophora japonica Japon Soforası Sığ Güçlü Düşük Hassas
96 Sorbus aucuparia Adi Üvez/ Kuş Üvezi Sığ / Yürek Güçlü Mümkün Hassas Asla
97 Sorbus inter- İsveç Üvezi Yürek Mümkün Mümkün Toleranslı Asla

media
98 Taxodium Amerikan Bataklık Sığ / Yayılıcı Mümkün Düşük Toleranslı Mümkün

distichum Servisi
99 Taxus baccata Adi Porsuk Yürek Mümkün Düşük Asla
100 Thuja occidentalis Batı Mazısı Sığ / Yoğun Mümkün Düşük Hassas Asla


KAPLAMA
TOLERANSI
101 Thuja pilicata Boylu Mazı Sığ / Yoğun Mümkün Düşük Hassas Asla
102 Tilia americana Amerikan Ihlamuru Yürek Mümkün Hassas Hassas
103 Tilia cordata Ihlamur Yürek / Yoğun Güçlü Düşük Toleranslı Asla
‘Greenspire’
104 Tilia cordata Küçük Yapraklı Yürek / Yoğun Güçlü Düşük Toleranslı Asla
Ihlamur
105 Tilia euchlora Kırım Ihlamuru Yürek Güçlü Düşük Hassas
106 Tilia europaea Avrupa Ihlamuru Yürek / Kuvvetli Güçlü Düşük Toleranslı Asla
‘Pallida’
107 Tilia platyphyllos Büyük Yapraklı Yürek / Kuvvetli Güçlü Düşük Toleranslı Asla
Ihlamur
108 Tilia tomentosa Gümüşi Ihlamur Yürek / Kuvvetli Güçlü Düşük Toleranslı Asla
109 Tsuga canadensis Kanada Tsugası Sığ Mümkün Hassas Hassas Asla
353
GÖVDE KABUK ÖZELLİKLERİNE GÖRE TÜRLER
KABUK RENGİ NOT
Yaşlandığında
1 Betula pendula ‘Youngii’ Sarkık Dallı Huş Beyaz Siyah Renkli
2 Cornus alba ‘Sibirica’ Kırmızı Kabuklu Süs Kızılcığı Kahverengimsi Kırmızı
4 Cytisus scoparius Katır Tırnağı Koyu Yeşil
5 Kerria japonica ‘Pleniflora’ Kanarya Gülü Yeşil
Açık Yeşil ve Büyük Kısımlar Halinde

6 Platanus x acerifolia Londra Çınarı Kahverengi Soyulur
Parlak Kırmızı
7 Prunus serrulata ‘Kanzan’ Kanzan Kirazı Kahverengi Yatay Kısımlar Halinde

IŞIK İSTEĞİ ÇOK FAZLA OLAN TÜRLER
GÖLGE
REAKSİYONU
1 Araucaria araucana Şili Arokaryası / Maymun Çıkmaz Ağacı

2 Betula alba Akhuş Ağacı Kıvrımlı Köklerde
3 Buddleja davidii Kelebek Çalısı Çiçek Yokken
4 Caryopteris x clandonensis Mavi Sakal Çiçeği Kısa Ömürlü
5 Cercis siliquastrum Erguvan Kıvrımlı Köklerde
6 Cedrus atlantica ‘Glauca’ Atlas Sediri Yapraklarını Kaybeder
7 Cedrus deodora Himalaya Sediri Yapraklarını Kaybeder
8 Cytisus praecox Fildişi Salkım Kısa Ömürlü
9 Elaeagnus x ebbingei Melez Süs Iğdesi Kıvrımlı Köklerde
10 Elaeagnus angustifolia Kuş İğdesi Kıvrımlı Köklerde
11 Fraxinus ornus Çiçekli Dişbudak Çiçek Yokken
12 Gleditsia triacanthos ‘Sunburst’ Gladiçya Kıvrımlı Köklerde
13 Hibiscus syriacus Ağaç Hatmi Kıvrımlı Köklerde, Çiçek Yokken
14 Jasminum nudiflorum Sarı Çiçekli Yasemin Çiçek Yokken
15 Juniperus horizontalis Ardıç
355
GÖLGE
REAKSİYONU
16 Lavandula angustifolia Lavanta Çiçek Yokken, Kısa Ömürlü

17 Larix decidua Avrupa Melezi Tipik Ayrılmış Tepe Çatısında
18 Koelreuteria paniculata Güvey Kandili Çok Kıvrımlı Köklerde
19 Liquidambar styraciflua Amerikan Sığla Ağacı Tipik Ayrılmış Tepe Çatısında
20 Picea orientalis Doğu Ladini
21 Pinus pinea Fıstık Çamı
22 Picea pungens ‘Glauca’ Mavi Ladin
23 Paulownia tomentosa İmparator Pavlonyası Tipik Ayrılmış Tepe Çatısında
24 Platanus x acerifolia Londra Çınarı Hafif Gölgeyi Tolere Eder.
25 Populus alba Ak Kavak Kısa Ömürlü
26 Prunus accolade Melez Akkolade Kirazı Tipik Ayrılmış Tepe Çatısında, Kıvrımlı Köklerde

GÖLGE
REAKSİYONU
27 Prunus avium Kuş Kirazı Tipik Ayrılmış Tepe Çatısında, Kıvrımlı Köklerde
28 Pyrus calleryana ‘Chanticleer’ Süs Armudu Dona Karşı Hassas
29 Pyrus salicifolia Söğüt Yapraklı Armut Kısa Ömürlü
30 Rhus typhina Sumak Kısa Ömürlü
31 Robinia pseudoacacia Yalancı Akasya Kıvrımlı Köklerde, Çiçek Yokken
32 Salix alba Ak Söğüt Kıvrımlı Köklerde, Çiçek Yokken
33 Salix babylonica Salkım Söğüt Kıvrımlı Köklerde, Çiçek Yokken
34 Sophora japonica Japon Soforası Kıvrımlı Köklerde, Dona Karşı Hassas
35 Taxodium distichum Amerikan Bataklık Servisi Tipik Ayrılmış Tepe Çatısında
36 Tilia tomentosa Gümüşi Ihlamur Kırılmaya Karşı Hassas
357
GÖLGE TOLERANSI OLAN TÜRLER
YARI GÖLGE TAM GÖLGE

1 Uludağ Göknarı √ √
bornmulleriana
2 Acer palmatum Japon Akçaağacı √
3 Aucuba japonica Japon Akubası √
5 Berberis thunbergii Kadın Tuzluğu √
6 Carpinus betulus Adi Gürgen √ √
8 Cornus alba ‘Sibirica’ Kırmızı Kabuklu Süs Kızılcığı √ √
9 Cornus florida Çiçek Kızılcığı √ √
10 Corylus avellana Adi Fındık √
11 Crataegus monogyna Alıç √
12 Crataegus orientalis Doğu Akdikeni/ Kırmızı Alıç √
13 Elaeagnus x ebbingei Melez Süs Iğdesi √
15 Euonymus japonica Japon Taflanı √ √
16 Hedera helix Adi Orman Sarmaşığı √ √
17 Hydrangea anomala petiolaris Sarılıcı-Tırmanıcı Ortanca √
18 Fagus orientalis Doğu Kayını √
19 Fagus sylvatica Avrupa Kayını √
20 Fothergilla major Güzel Kızılağaç √ √
21 Hydrangea anomala petiolaris Sarılıcı-Tırmanıcı Ortanca √ √
22 Hydrangea macrophylla Büyük Yapraklı Ortanca √ √
23 İlex aquifolium ‘Pyramidalis’ Piramit Formlu Çoban Püskülü √ √
24 Kerria japonica ‘Pleniflora’ Kanarya Gülü √ √
25 Ligustrum japonicum Japon Kurtbağrı √ √
26 Ligustrum japonicum Japon Kurtbağrı √ √

GÖLGE TOLERANSI OLAN TÜRLER
YARI GÖLGE TAM GÖLGE

27 Lonicera caprifolium Hanımeli √ √
28 Leucothoe walteri Salkımçalı √ √
29 Magnolia stellata Yıldız Çiçekli Manolya √
30 Mahonia aquifolium Sarı Boya Çalısı √ √
31 Mahonia x media charity Sarı Çiçekli Sarı Boya Çalısı √ √
32 Osmanthus heterophyllus Osmanthus √ √
33 Parthenocissus quinquefolia Duvar Sarmaşığı √ √
34 Philadelphus coronarius Filbahri √
35 Picea orientalis Doğu Ladini √
36 Picea pungens ‘Glauca’ Mavi Ladin √
37 Pieris japonica Pieris √ √
38 Laurocerasus officinalis ‘Herbergii’ Karayemiş √ √
39 Rhododendron ‘Germania’ Orman Gülü √
40 Rhododendron indica Açelya √
41 Skimmia japonica Köpük Çalısı / İskimya √ √
42 Spiraea japonica ‘Bumalda’ İspir √
43 Spiraea vanhouttei Şahane Ispir √
44 Taxus baccata Adi Porsuk √ √
45 Thuja occidentalis Batı Mazısı √ √
46 Thuja pilicata Boylu Mazı √ √
47 Tsuga canadensis Kanada Tsugası √ √
48 Ulmus glabra Dağ Karaağacı √
48 Viburnum plicatum Yaprak Döken Tüylü Kartopu √
50 Viburnum tinus Defne Yapraklı Kartopu √ √
51 Vinca major Büyük Cezayir Menekşesi √ √
52 Weigela florida Gelin Tacı √
359
RÜZGÂR TOLERANSI OLAN TÜRLER
EKSTREM TÜM
DURUMLAR DURUMLAR
Şili Arokaryası / Maymun Çıkmaz
1 Araucaria araucana √ √
Ağacı
2 Acer campestre Ova Akçaağacı √ √
3 Acer platanoides Çınar Yapraklı Akçaağaç √
Dağ Akçaağacı / Yalancı Çınar
4 Acer pseudoplatanus √ √
Yapraklı Akçaağaç
5 Alnus glutinosa Adi Kızılağaç √
6 Betula alba Akhuş √
7 Betula pendula ‘Youngii’ Sarkık Dallı Huş √
8 Carpinus betulus Adi Gürgen √ √
9 Castanea sativa Anadolu Kestanesi √
11 Cornus mas Sarı Çiçekli Kızılcık √
12 Cornus sanguinea Kırmızı Sürgünlü Kızılcık √
13 Corylus colurna Türk Fındığı √
14 Cotoneaster dammeri Dağ Muşmulası √
15 Elaeagnus x ebbingei Melez Süs Iğdesi √
16 Elaeagnus angustifolia Kuş İğdesi √
17 Forsythia intermedia ‘Goldzauber’ Altın Çanağı √
18 Fagus sylvatica Avrupa Kayını √ √
19 Fraxinus excelsior Adi Dişbudak √
20 Ginkgo biloba Mabet Ağacı √
21 İlex aquifolium Çoban Püskülü √
22 Juglans regia Adi Ceviz √ √
23 Metasequoia glyptostroboides Amerikan Bataklık Servisi √
24 Physocarpus opulifolius Virginia İspiryası √

RÜZGÂR TOLERANSI OLAN TÜRLER
EKSTREM TÜM
DURUMLAR DURUMLAR
25 Parthenocissus quinquefolia Duvar Sarmaşığı √
26 Pinus mugo Dağ Çamı √ √
27 Pinus sylvestris Sarıçam √
28 Populus alba Ak Kavak √
29 Prunus mahaleb Mahleb / Yabani Kiraz √ √
30 Pyrus communis Armut Ağacı √
31 Qercus cerris Saçlı Meşe √ √
32 Pyracantha coccinea Ateş Dikeni √
33 Quercus petraea Sapsız Meşe √
34 Quercus robur Saplı Meşe √
35 Salix alba Ak Söğüt √
36 Spiraea japonica ‘Bumalda’ İspir √
37 Spiraea vanhouttei Şahane Ispir √
38 Syringa vulgaris Adi Leylak √
39 Taxus baccata Adi Porsuk √
40 Thuja occidentalis Batı Mazısı √
41 Thuja pilicata Boylu Mazı √
42 Tsuga canadensis Kanada Tsugası √
43 Ulmus glabra Dağ Karaağacı √
44 Viburnum opulus Adi Kartopu √
45 Viburnum burkwoodii Kokulu kartopu √
46 Viburnum tinus lucidum Berrak Kartopu √
47 Viburnum plicatum Yaprak Döken Tüylü Kartopu √
48 Viburnum tinus Defne Yapraklı Kartopu √
361
SU TOLERANSI YÜKSEK OLAN BİTKİLER
1 Acer campestre Ova Akçaağacı

7 Alnus glutinosa Adi Kızılağaç
8 Carpinus betulus Adi Gürgen
9 Catalpa bignonioides Katalpa
10 Cercidiphyllum japonicum Pasta Ağacı / Katsura Ağacı
12 Fraxinus excelsior Adi Dişbudak
13 Gleditsia triacanthos ‘Sunburst’ Gladiçya
14 Hedera helix Adi Orman Sarmaşığı
16 Liquidambar styraciflua Amerikan Sığla Ağacı
17 Lonicera caprifolium Hanımeli
19 Magnolia kobus Kobushi Manolyası
20 Metasequoia glyptostroboides Su Ladini
21 Pinus sylvestris Sarıçam
22 Pinus wallichiana Ağlayan Çam / Himalaya Çamı

SU TOLERANSI YÜKSEK OLAN BİTKİLER
23 Platanus x acerifolia Londra Çınarı

25 Quercus palustris Bataklık Meşesi
26 Quercus robur Saplı Meşe
27 Salix alba Ak Söğüt
28 Salix babylonica Salkım Söğüt
29 Taxodium distichum Amerikan Bataklık Servisi
30 Tilia cordata Küçük Yapraklı Ihlamur
31 Ulmus glabra Dağ Karaağacı
32 Cornus alba ‘Sibirica’ Kırmızı Kabuklu Süs Kızılcığı
33 Cornus florida Çiçek Kızılcığı
35 Cornus stolonifera Kırmızı Sürgünlü Kızılcık
36 Fothergilla major Güzel Kızılağaç
37 Hydrangea macrophylla Büyük Yapraklı Ortanca
38 Hydrangea paniculata Sarılıcı Ortanca
39 Leucothoe walteri Salkımçalı
40 Magnolia stellata Yıldız Çiçekli Manolya
41 Euonymus fortunei Yayılıcı Taflan
42 Viburnum opulus Adi Kartopu
43 Parthenocissus quinquefolia Duvar Sarmaşığı
44 Wisteria sinensis Mor Salkım
363
KURAKLIĞA DAYANIKLI TÜRLER

3 Buddleja davidii Kelebek Çalısı
5 Cedrus atlantica ‘Glauca’ Atlas Sediri
6 Cedrus deodora Himalaya Sediri
7 Cercis siliquastrum Erguvan
8 Cornus mas Sarı Çiçekli Kızılcık
10 Cotinus coggygria ‘Atropurpurea’ Duman Ağacı / Peruke Çalısı
12 Crataegus monogyna Alıç
13 Crataegus orientalis Doğu Akdikeni/ Kırmızı Alıç
14 Cotoneaster franchetti Yabani Muşmula
15 Elaeagnus x ebbingei Melez Süs Iğdesi
16 Elaeagnus angustifolia Kuş İğdesi
17 Cytisus praecox Fildişi Salkım
18 Ginkgo biloba Mabet Ağacı
20 Jasminum nudiflorum Sarı Çiçekli Yasemin
22 Juniperus chinensis ‘Blue Alps' Ardıç
23 Juniperus communis ‘Green Carpet' Ardıç
24 Juniperus x media Ardıç
25 Hedera helix Adi Orman Sarmaşığı
26 Koelreuteria paniculata Güvey Kandili
27 Ligustrum japonicum Japon Kurtbağrı
28 Osmanthus heterophyllus Osmanthus

KURAKLIĞA DAYANIKLI TÜRLER
29 Paulownia tomentosa İmparator Pavlonyası

30 Parthenocissus quinquefolia Duvar Sarmaşığı
31 Physocarpus opulifolius Fizokarpus
32 Picea orientalis Doğu Ladini
33 Picea pungens ‘Glauca’ Mavi Ladin
34 Pinus nigra Karaçam
35 Pinus mugo Dağ Çamı
36 Pinus sylvestris Sarıçam
38 Prunus fruticosa ‘Globosa’ Beyaz Çiçekli Süs Vişnesi
39 Prunus mahaleb Mahleb / Yabani Kiraz
40 Pyrus communis Armut Ağacı
41 Pyrus salicifolia Söğüt Yapraklı Armut
42 Pyracantha coccinea Ateş Dikeni
43 Rhus typhina Sumak
46 Qercus cerris Saçlı Meşe
47 Quercus petraea Sapsız Meşe
48 Rhus typhina Sumak
51 Sophora japonica Japon Soforası
52 Tamarix tetrandra İlkbahar Ilgını
53 Syringa vulgaris Adi Leylak
54 Tilia tomentosa Gümüşi Ihlamur
365
KENT İKLİMİNE TOLERANSLI TÜRLER
OLUMSUZ
TOLERANSLI
TEPKİ
OLANLAR
VERENLER
1 Acer campestre Ova Akçaağacı √√ *
2 Acer negundo Dişbudak Yapraklı Akçaağaç √√ *
3 Acer platanoides Çınar Yapraklı Akçaağaç √√ *
4 Acer saccharum Şeker Akçaağacı √√
6 Alnus glutinosa Adi Kızılağaç √√ *
7 Aucuba japonica Japon Akubası √√
10 Betula pendula ‘Youngii’ Sarkık Dallı Huş √√ *
11 Castanea sativa Anadolu Kestanesi √√
12 Catalpa bignonioides Katalpa √√
13 Cedrus atlantica ‘Glauca’ Atlas Sediri √
14 Chaenomeles japonica Japon Ayvası √
15 Chaenomeles speciosa Japon Ayvası √
17 Cornus alba ‘Sibirica’ Kırmızı Kabuklu Süs Kızılcığı √
18 Cornus florida Çiçek Kızılcığı √√ *
19 Cornus mas Sarı Çiçekli Kızılcık √ *
20 Cornus sanguinea Kırmızı sürgünlü Kızılcık √√
21 Cotoneaster horizontalis Yayılıcı Dağ Muşmulası √
Cotoneaster microphyllus var.
22 Küçük Yapraklı Dağ Muşmulası √
cochleatus

OLUMSUZ
TOLERANSLI
TEPKİ
OLANLAR
VERENLER
Sarkık Dallı - Söğüt Yapraklı Dağ
23 Cotoneaster salicifolius ‘Pen- dulus ' √
Muşmulası
24 Corylus avellana Adi Fındık √
25 Crataegus lavallei ‘Carrieri’ Büyük Dikenli Alıç √ *
26 Crataegus monogyna Alıç √√ *
27 Elaeagnus angustifolia Kuş İğdesi √√ *
28 Elaeagnus punges ‘Maculata’ Alacalı Yapraklı Gümüşi İğde √
29 Erica carnea ‘Winter Beauty' Süpürge Çalısı √
31 Fagus sylvatica Avrupa Kayını √ *
32 Forsythia intermedia Altın Çanak / Paris Mimozası √
33 Fraxinus excelsior Adi Dişbudak √√ *
34 Fraxinus angustifolia ‘Raywood’ Dişbudak √
35 Gleditsia triacanthos Gladiçya √√
36 Hamamelis japonica Büyücü Fındığı / Sihirli Fındık √
37 Hypericum calycinum Koyun Kıran √ *
38 Juniperus chinensis ‘Blue Alps' Ardıç √√ *
39 Juniperus communis ‘Green Carpet' Ardıç √√ *
40 Juniperus horizontalis Ardıç √√ *
41 İlex aquifolium Çoban Püskülü √√
42 ilex crenata Çoban Püskülü √
43 Liriodendron tulipifera Lale Ağacı √√ *
44 Lonicera nitida ‘Elegant’ √
367
OLUMSUZ
TOLERANSLI
TEPKİ
OLANLAR
VERENLER
45 Lonicera nitida 'Maigrun’ √
46 Mahonia aquifolium Sarı Boya Çalısı √ *
47 Metasequoia glyptostroboides Amerikan Bataklık Servisi √√
48 Morus alba ‘pendula’ Sarkık Dut √
49 Osmanthus heterophyllus Osmanthus √
50 Paulownia tomentosa İmparator Pavlonyası √
51 Picea omorika Balkan Ladini √ *
52 Picea pungens ‘Glauca’ Mavi Ladin √√ *
53 Philadelphus coronarius Filbahri √
54 Physocarpus opulifolius Virginia İspiryası √ *
55 Pieris japonica Pieris √
56 Platanus x acerifolia Londra Çınarı √√
57 Prunus avium Kuş Kirazı √
58 Prunus cerasifera Kırmızı Yapraklı Erik √
59 Laurocerasus officinalis Karayemiş / Laz Kirazı √
60 Prunus mahaleb Mahleb / Yabani Kiraz √
61 Prunus serrulata ‘Kanzan’ Kanzan / Sakura √
62 Pyracantha coccinea Ateş Dikeni √√ *
63 Pyrus calleryana ‘Chanticleer’ Süs Armudu √
64 Quercus palustris Bataklık Meşesi √√
65 Quercus petraea Sapsız Meşe √√
66 Quercus rubra Kırmızı Amerikan Meşesi √√

OLUMSUZ
TOLERANSLI
TEPKİ
OLANLAR
VERENLER
67 Rhododendron japonica Açelya √
68 Rhus typhina Sumak √√ *
69 Robinia pseudoacacia Yalancı Akasya √√ *
70 Salix alba Ak Söğüt √√ *
71 Skimmia japonica Köpük Çalısı / İskimya √
72 Sophora japonica Japon Soforası √√ *
73 Sorbus aucuparia Adi Üvez / Kuş Üvezi √ *
74 Spiraea vanhouttei Şahane Ispir √√
75 Symphoricarpos albus Beyaz Inci Çalısı √√
76 Syringa vulgaris Adi Leylak √√ *
77 Taxodium distichum Amerikan Bataklık Servisi
78 Taxus baccata Adi Porsuk √√
79 Thuja occidentalis Batı Mazısı √√
80 Thuja pilicata Boylu Mazı √√
81 Tilia americana Amerikan Ihlamuru √
82 Tilia cordata Küçük Yapraklı Ihlamur √√ *
83 Tilia tomentosa Gümüşi Ihlamur √ *
84 Viburnum opulus Adi Kartopu √√
85 Vinca major Büyük Cezayir Menekşesi √
369
ÇİT BİTKİLERİ
UZUN KAFES NORMAL ÇİT
1 Acer campestre Ova Akçaağacı √ √

2 Berberis julianae Kadın tuzluğu √ √
3 Berberis thunbergii Kadın tuzluğu √ √
4 Buddleja davidii Kelebek çalısı √
5 Buxus sempervirens ‘Bullata’ Adi şimşir √ √ √
6 Carpinus betulus Adi Gürgen √ √ √
7 Ceanothus sp. Kalifornia leylağı √
8 Chaenomeles japonica Japon ayvası √ √
9 Chaenomeles speciosa Japon ayvası √ √
10 Chamaecyparis lawsoniana Lawson Yalancı Servi √ √
11 Crataegus monogyna Alıç √ √
12 Cornus mas Sarı çiçekli kızılcık √
13 Cotoneaster horizontalis Yayılıcı dağ muşmulası √ √
Cupressocyparis leylandii ‘Gold Leyland melez servisi ‘Gold
14 √ √
Rider’ Rider’
15 Deutzia gracilis Havlu püskülü √
16 Elaeagnus angustifolia Kuş İğdesi √
17 Ginkgo biloba Mabet ağacı √
18 llex crenata Çoban püskülü √ √ √

ÇİT BİTKİLERİ
19 Fagus sylvatica Avrupa Kayını √ √

Forsythia intermedia
20 Altın çanak / Paris mimozası √ √
‘Goldzauber’
21 Juniperus chinensis ‘Blue Alps’ Ardıç √ √
Juniperus communis ‘Green
22 Ardıç √
Carpet’
23 Juniperus virginiana ‘Skyrocket’ Ardıç
24 Larix decidua Avrupa melezi √ √
25 Lavandula angustifolia Lavanta √
26 Ligustrum japonicum Japon kurtbağrı √ √ √
27 Lonicera tatarica Tatar hanımeli √
28 Magnolia liliiflora ‘Betty’ Mulan manolyası √
Soulange manolyası /
29 Magnolia x soulangeana √
Saray lalesi
30 Mahonia aquifolium Sarı boya çalısı √
31 Malus floribunda Süs elması √
32 Metasequoia glyptostroboides Su ladini √ √
33 Osmanthus heterophyllus Osmanthus √ √
34 Picea abies Avrupa ladini √ √
35 Picea omorika Balkan ladini √
371
ÇİT BİTKİLERİ
36 Platanus x acerifolia Londra çınarı √

37 Potentilla fruticosa Parmak otu √ √
38 Prunus cerasifera Kırmızı yapraklı erik √ √
Laurocerasus officinalis
39 Karayemiş √ √
‘Herbergii’
40 Pinus mugo Dağ çamı √ √
41 Spiraea japonica 'Bumalda' İspir √
42 Symphoricarpos albus Beyaz inci çalısı √
43 Syringa vulgaris Adi leylak √
44 Quercus cerris Saçlı meşe √
45 Quercus petraea Sapsız meşe √ √
46 Quercus robur Saplı meşe √ √ √
47 Tilia cordata Küçük yapraklı ıhlamur √ √ √
48 Thuja occidentalis Batı Mazısı √ √ √
49 Tsuga canadensis Kanada Tsugası √
50 Viburnum tinus Defne yapraklı kartopu √ √

SARILICI BİTKİLER
YAPRAK ÇİÇEK MEYVE YÜKSEKLİK
1 Campsis radicans Acem Borusu Yaprakdöken Kırmızı Yeşil 6-15 Cm
Euonymus fortunei
2 Yayılıcı Taflan Her dem yeşil 2-5 Cm
radicans
3 Hedera helix Adi Orman Sarmaşığı Her dem yeşil Sarı Siyah 10-20 Cm
Hydrangea anomala
4 Sarılıcı-Tırmanıcı Ortanca Her dem yeşil Beyaz Kahverengi 8-12 Cm
petiolaris
5 Jasminum nudiflorum Sarı Çiçekli Yasemin Yaprakdöken Sarı 2-3 Cm
6 Lonicera caprifolium Hanımeli Yaprakdöken Beyaz Kırmızı 2-5 Cm
Parthenocissus
7 Duvar Sarmaşığı Yaprakdöken Yeşil Siyah 10-15 Cm
quinquefolia
8 Wisteria sinensis Mor Salkım Yaprakdöken Mavi Yeşil 6-15 Cm
373
DİKİM SULAMA VE HAVALANDIRMA TEKNİKLERİ
5 cm 150 cm 5 cm
12 m3

Ağaç dikim çukurları daima yeterince geniş ve derin olmalıdır. Özellikle de çukur derinliğinin üstten
1/3’lük kısmı gevşek olmalıdır; çünkü bu kısım kök gelişiminin en yoğun bir şekilde gerçekleştiği
bölümdür.
Bu nedenle toprak, bu kısımda mümkün olduğu kadar gevşek olmalıdır. Dikim çukurlarının kazılması
esnasında humus bakımından zengin olan 30-35 cm’lik kısmı, alt topraktan ayrılarak, ayrı toprak
yığınları halinde toplanıp, biriktirilmelidir. Bitki dikileceği zaman tekrar sıra ile doldurulmalıdır.
Bu esnada toksik gazların oluşumunu engellemek için üst toprağı 35 cm’den daha derine koymamak
gerekir. Dikim çukurlarının alt kısmı steril ve geçirgen alt toprak ile doldurulmalıdır.
Dikim çukurunda ağacın çökmesini önlemek için, toprak ya her 30 cm’de bir sıkıştırılmalı ya da
dolgunun özelliğine bağlı olarak, dikim çukurunu 10 cm’lik bir su tabakasıyla doldurup, daha sonra
kurumaya bırakılmalıdır. Burada peyzaj mimarı, orman mühendisi, ziraat mühendisi gibi uzman
kişilerin önerileri doğrultusunda toprak katkı maddeleri ve toprak iyileştiricileri ilave edilebilir.
Tohumlar toprağa milyonlarca yıldan beri düşmektedirler. Her yerde tohumu örten toprak, tohumdan
daha kalın olduğu için, tohumlar çimlenemezler. Bu nedenle tohumdan yetişmiş olan bütün bitkiler
toprak seviyesinden biraz daha yüksekte olacak şekilde dikilmelidir. Eğer bir ağaç, yeni açılmış bir dikim
çukuruna dikiliyorsa, ağacın fidanlıkta saksı içindeki toprak seviyesinden 3 cm kadar daha yüksek olacak
şekilde, dikilmesine dikkat edilmelidir. Söğüt (Salix) ve Kavak (Populus) için bu kuralın geçerli olmadığı
mutlak surette belirtilmelidir. Söğüt ve kavaklar fidanlıktaki toprak seviyesinden yaklaşık olarak 25 cm
daha aşağıda olacak şekilde dikilmelidir. Dikimden bir yıl sonra, gövdeden çıkan yeni güçlü kökler söğüt
ve kavaklara özel bir dayanıklılık ve stabilite kazandırır.
Ağaçların yetiştirildiği fidanlıklarda kullanılan top şeklindeki kök torbaları kolaylıkla ayrışan ve
çözünen materyallerden oluşmaktadır. Bu nedenle dikim esnasında kök torbaları çıkarılmamalıdır.
Çünkü bunlar bitkinin daha stabil olmasını sağlamaktadır, zira bunlar yeni kılcal köklerin oluşmasını
kolaylaştırmaktadır.
375
150 cm
12 m3
5 cm

Yeni bir ağaç dikileceği zaman, o ağaç türünün yetişmesi için uygun bir yer seçilmeli ve seçilen yerde o
ağaç türü çok uzun yıllar yaşayabilmeli ve olgunluk, yaşlılık çağına erişebilmelidir.
Doğal yetişme ortamı şartları, ağaçların su ve besin maddesi ihtiyacını yeterli olacak şekilde her zaman
karşılaması mümkün olmayabilir. Lokal olarak toprak özellikleri ve derin toprak tabakalarının durumu
ağaçların gelişimi için çok önemlidir.
Örneğin doğada tek başına gelişen bir ağaç, köklerini kolaylıkla geliştirebileceği en az 200 m3 bir
alana ve dolasıyla hacme ihtiyaç gösterir; köklenme derinliği en az 1,5 m olmalıdır. Eğer bu özelliklere
sahip yeterli mekân bulunmuyorsa, o zaman yetişme ortamını optimum duruma getirebilmek için,
daima bazı önlemlerin alınması gerekli olacaktır. Araç trafiğinin veya diğer teknik amaçlı kullanımların
bulunduğu alanlar ağaçlarla bitkilendirileceği zaman her bir ağaç için en azından 12 m3’lük bir hacmin
bulunması gerekir.
Ağaç dikim çukuru da 1,5 m’den daha derin olmamalıdır. Kullanım amacına ve yüzeysel yüke bağlı
olarak, aşağıda açıklanan farklı dikim çukuru açma teknikleri bulunmaktadır.
1. Ağaç dikim çukurunun üzeri kapatılmamalı, gerekli olduğunda da çok az kapatılmasına dikkat
edilmelidir. Dikim çukurunun yüzeyinde hiçbir durumda bir yük bulunmamalıdır; bunun anlamı şudur:
Dikim çukurunun zemini ve dolgular için temele ihtiyaç yoktur.
2. Ağaç dikim çukuru kısmen veya tamamen trafik amaçlı kullanılacaksa, o zaman bunun anlamı şudur:
Zemin ve dolgular için temele ihtiyaç vardır.
Ağaçları koruyabilmek için çok farklı teknikler geliştirilmiştir. Bu teknikler hem gerekli olan
havalandırmayı hem de optimum düzeyde su ihtiyacını sağlamakta, aynı zamanda her bir ağaç türüne
kendine özgü kök gelişimi için imkanlar yaratmaktadır.
377
150 cm
12 m3
5 cm

Sürekli derin havalandırma yöntemleri, çeşitli yapı malzemeleriyle kaplanmış alanları, örneğin kent
içindeki yolları ağaçların dikim yerleri olarak kullanılmasını sağlar. Araç trafiğinden kaynaklanan sürekli
titreşim ve ağaçların dikiminden önce yapılan inşaat çalışmaları sonucu toprağın aşırı derecede sıkışmış
olması köklerin gerektiği kadar havalanmasını engeller. Teknik Planlama Bürosu (Toprak ve Peyzaj)’ dan
Fransız mühendis Xavier Marie açık gözenekli lav taşlarını (tane büyüklüğü 5/30) kullanarak geliştirdiği
metotla, karışık toprakta boşluklar yaratarak ağacın köklerine yeterli miktarda hava ulaşmasını
sağlamıştır.
Lava taşları, aynı zamanda toprak subsratı gibi içinde taşıyıcı bir strüktür oluştururlar. Sonuçta ortaya
çıkan boşluklar dağılmış olan toprakla doldurulur; ve böylece daima geçirgen kalır. Lava taşlarının
%60’ı gereklidir, çünkü bu orandaki lava taşları toprağın pH değeri üzerine herhangi bir etki yapmaz.
Fransa’nın Ile de France bölgesinde Saint-Quentin-en-Yvelines kentinde 2000 yılında yapılan
rekonstrüksiyon çalışmaları esnasında 1000 adet Tilia europaea ‘Pallida Type Lappen’anayol ana arter
boyunca bu yöntem kullanılarak dikilmiştir. Çok yoğun bir trafiğe rağmen, proje son beş yılda çok
başarılı olmuş ve olumlu sonuçlar elde edilmiştir.
Aynı tip ağaçlarla Almanya’daki Lappen Fidanlığı’nda yapılan denemede de elde edilen sonuçlar bu
başarıyı teyid etmektedir. Yüzey havalandırması ise, üst toprak materyalleri su ve havayı geçirme
özelliklerine sahip ise, mümkündür. Bu tarz havalandırma, çevredeki toprakların hem dikey hem de
yatay olarak kök mekânı şeklinde açılmasını ve gelişmesini sağlar.
Havalandırma sistemi, her bir ağaç için kullanılan en az iki drenaj sisteminden oluşmaktadır. Hava
landırma sisteminde kullanılan drenaj setleri o şekilde yerleştirilmelidir ki, içeriye giren su ağaçlara
herhangi bir zarar vermemelidir. Drenaj setleri arasındaki aralık mesafesi 5m’yi geçmemelidir.
379
Yüzeyi havalandırma için kullanmanın mümkün olmadığı, kök gelişimine imkan tanıyan sınırlı yerlerde, derin
havalandırma yöntemiyle optimize edilmiştir. Bu tür havalandırma ağaç köklerinin toprağın derinliklerine gitmesini
sağlar. Örneğin bu havalandırma tekniği, Almanya’nın Münster kentinde başarılı bir şekilde uygulanmıştır. Dikim
çukurunun tabanında, çapı en az 30 cm derinliği 1,5 m olan dört adet çukur kazılmıştır. Dikim çukuru zemininin
hemen altında yer alan geçirgen olmayan tabakalar delinerek toplam derinlik yaklaşık 3 m’ye ulaşmıştır.
Drenaj boruları ağaç dikim çukurunun tabanını ulaşmakta ve buradan alttaki çukurlara geçmekte ve dolaysıyla
gömülmektedir. Çevresinde ise, tercihen açık gözenekli (5/25) büyüklüğünde filtre materyali yer almaktadır. Drenaj
boruları dolmamalıdır. DN100 kapalı plastik borular dikim çukuru içinde kullanılmalıdır. Bu borular doldurulmamalı
150 cm
5 cm 5 cm
12 m3

ve drenaj borularına bağlanmalıdır. Derin çukurların bulunduğu yerde uzun delikli boruları da kullanmak
mümkündür. Havalandırma sistemi yüzeye ızgaralarla örtülü final elemanlarla bağlanmıştır. Yer döşemeler,
bisiklet yolları ve trafiğe açık asfalt veya benzeri materyal ile kaplanmış alanlar için önerilen dikim çukurları:
Kaplanmış alanın altında çukur şeklinde havalandırma bodies ağaç dikim çukuru ile doğrudan bağlantılı olarak
gerçekleştirilirler. Çukur genişliği en azından 30 cm, derinliği ise, en azından ağaç dikim çukurunun derinliği kadar
olmalıdır.
12 m3
5 cm
381
Kullanılacak dolgu materyalinin tane büyüklüğü 8/45 olmalıdır. Dikey plastik borular (DIN 100) dikim çukurunun
temeli ile bağlantıyı sağlar. Borular arasındaki mesafe 5 m’yi geçmemelidir. Hava girişi, aralarındaki mesafe 5 m’yi
geçmeyen ve sızan suyun ağaca zarar vermeyecek şekilde aranje edilmiş olan drenaj setlerinden oluşmaktadır. Bu
tip havalandırma dikim çukurunun yan tarafında kök gelişimini iyileştirmek için kullanılır. Bitkileri yeni dikilmiş
olan yerlerinde, rüzgâra karşı koruma ve hiç zarar görmeden yeni köklerini geliştirebilmesi için bir çok farklı yöntem
vardır. Bitki türüne ve büyüklüğüne bağlı olarak destekleyici hereklerden oluşan uygun bir çerçeve oluşturulabilir.
Bir başka yöntemde toprağın altında sabitleme kemerleri ve vidaları kullanarak sistemler oluşturmaktır.
5 cm 150 cm 5 cm
12 m3
12 m3

Bu yöntem bitkilerin görünmeyecek şekilde bağlanması düşünülüyorsa uygulanabilir. Gövde ve köklerde

yaralanmaları önleyebilmek için en azından 4 cm genişliğinde bir destek yüzeyine sahip kayışlar kullanılmalıdır.
Ancak, her durumda yapılması gereken dikim yapılacak yerin, lokal olarak yetişme ortamı şartları göz önünde
bulundurulmalı ve çalışmaları yöneten mühendislerin talimatlarına uyulmalıdır.
Yeni dikilmiş olan bir ağacın iyi bir şekilde köklenmesi güvence altına alınmak isteniyorsa, ağaç sulandığı zaman
yeterli miktarda suyun toplanabileceği bir sulama çanağının oluşturulması önemlidir. İdeal bir sulama çanağının
genişliği daima topraklı kök genişliğinin iki katı kadar olmalıdır. Dikilecek olan ağacın büyüklüğüne bağlı olarak,
sulama çanağı kenarının yüksekliği 12-30 cm arasında olmalıdır. Bir sulama çanağı, genel olarak iki yıldan daha
fazla süre korunmalı ve kullanılmalıdır.
Yeni dikilen ağaçlar daima dikimden hemen sonra zaman geçirmeksizin sulanmalıdır. Böylece dikim çukurundaki
toprak giderek yerleşir ve topraklı köke yapışır. Bu sulama, aynı zamanda nakliye ve depolama esnasında meydana
gelen su kayıplarını telafi eder.
Lappen Fidanlık yetkililerinin uzun yıllara dayanan tespitlerine göre suya en fazla ihtiyaç duyulan dönem
daima ilkbahar büyüme dönemi ile ikinci büyüme dönemi (Lammas growth) takriben 24 Haziran civarında
görülmektedir. Ortalama hava ve yetişme ortamı koşullarında 10 günlük aralıklarla yapılmış olan sulamalarda en
iyi sonuç elde edilmiştir.
Bundan başka, kış ve yaz güneşinin etkisiyle meydana gelen kurutma ve radyasyon zararlarını önlemek amacıyla,
standart fidan ve yol ağacı gövdeleri yeterli derecede korunması gerekir.
Orta Avrupa’da birçok fidanlıkta, çok kolay ve çok hızlı bir şekilde monte edilebilen saz veya kamıştan yapılmış
hasır örgüler, gövde için gerçekten çok etkili iyi bir ısı izolasyonu ve buharlaşmaya karşı iyi bir korumanın garantisi
olarak görülmektedir.
Birçok kez transplante edilmiş olan fidanlık bitkilerinin topraklı köklü balyalarında kökler topraktan daha fazla
yer kaplamaktadır. Topraklı köklü balya, ağacın tepe çatısından, başka bir deyişle düşen yağmur tanesinin eriştiği
alandan çok daha küçüktür. Bu nedenle, her yeni dikilmiş olan bir ağacın yeni kılcal kökleri tepe çatısının dışına
geçinceye kadar sulanmalıdır. Bu yaklaşık olarak üç yıl içinde gerçekleşir. Ağacın dikiminden hemen sonra, söz
konusu türe uygun olacak şekilde, uzman kişilerin gözetim ve denetiminde, dikilen ağaç budanmalıdır.
Bütün bitkilerin büyüme ve gelişimleri için suya ihtiyacı vardır. Bitkiler topraktan suyu alır, alınan su yapraklar
vasıtasıyla buharlaşır. Gerekli olan yeni su, yağışlardan ya da yağışların yerine geçen sulamadan sağlanır. Bitkilerin
yararlanabileceği su miktarı, toprağın su tutma kapasitesine, anakaya özelliklerine ve köklerin genişlik ve
derinliğine bağlıdır. Köklerin büyük çoğunluğu, toprağın 40 cm derinliğe kadar olan üst kısmında bulunur. Derine
383
giden köklere sahip bitkiler kurak dönemlerde doğal olarak yerin derinliklerine bulunan sulardan yararlanırlar. Her
yıl, bitkiler için kuraklığın işaretleri ortaya çıktığında gerekli olabilecek sulamaların zamanında yapılabilmesi için,
gözlemler kesinlikle gereklidir. Kuraklık belirtisi olarak dışarıdan görülebilecek işaretler, yaprakların kıvrılması,
güneşe karşı duran yaprakların kapanması, yaprak örtüsü renginin solması, yaprak renginin değişmesi ve
yaprakların erken dökülmesidir. Bitkilerin yararlanabileceği su miktarı, toprağın su tutma kapasitesine, ana kaya
özelliklerine ve köklerin genişlik ve derinliğine bağlıdır. Köklerin büyük çoğunluğu, toprağın 40 cm derinliğe kadar
olan üst kısmında bulunur. Derine giden köklere sahip bitkiler kurak dönemlerde doğal olarak yerin derinliklerine
bulunan sulardan yararlanırlar. Aşağıdaki tablo, toprak tipine ve köklenme derinliğine bağlı olarak, gerekli olan su
miktarını göstermektedir.
150 cm 5 cm

“Bahçeye dair her şey”

sloganıyla hizmet veren Bahçe Market’lerimizde,
iç ve dış mekan süs bitkilerinden meyve
ağaçlarına, peyzaj malzemelerine ve bahçe
ekipmanlarına kadar toplamda 4.500’e yakın
farklı ürün bulunmaktadır.
ALİBEYKÖY BAHÇE MARKET

5. Levent Mah. Fatih Sultan Mehmet Bulv. No:33 34060 Alibeyköy - Eyüpsultan - İST
Tel: 0212 600 00 00
SARIYER BAHÇE MARKET GÖZTEPE MİNİ BAHÇE MARKET

Büyükdere Fidanlığı, Sarıyer Bağdat Caddesi, Göztepe 60. Yıl Parkı,
Tel: 0212 271 40 29 Göztepe - Kadıköy
Tel: 0216 360 58 10
EMİRGAN MİNİ BAHÇE MARKET HIDİV MİNİ BAHÇE MARKET

Emirgan Korusu, Çubuklu Mah. Hekimler Sitesi Cad.
Emirgan - Sarıyer Hıdiv Kasrı Ana Girişi, Çubuklu - Beykoz
Tel: 0212 277 25 17 Tel: 0216 322 61 80
ZİNCİRLİKUYU MİNİ BAHÇE MARKET KARACAAHMET MİNİ BAHÇE MARKET

Zincirlikuyu Mezarlığı, Karacaahmet Mezarlığı, Tunusbağı Cad.
Büyükdere Cad. Levent - Şişli Zeynep Kamil - Üsküdar
Tel: 0212 211 71 62 Tel: 0216 651 32 54
FLORYA MİNİ BAHÇE MARKET PENDİK MİNİ BAHÇE MARKET

Florya Sosyal Tesisleri Yerleşkesi, Yenişehir Mahallesi, Millet Caddesi
Florya - Bakırköy No:30, Pendik
Tel: 0212 663 18 03 Tel: 0216 583 00 60
BAŞAKŞEHİR MİNİ BAHÇE MARKET ATAŞEHİR BAHÇE MARKET

Sular Vadisi, Başak Mah. Mevlana Celalettin Atatürk Mah. Ataşehir Bulvarı,
Caddesi, No: 9/3, Başakşehir No: 1/7 Ataşehir / İstanbul
Tel: 0212 487 45 21
MÜŞTERİ
DESTEK
HATTI
0 850 533 10 40

Bi̇tki̇ Kataloğu

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bi̇tki̇ Kataloğu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

kapakBUUUUUU:Layout 1 27.05.

2022 22:42 Page 2

İstanbul Ağaç ve Peyzaj AŞ

AĞAÇLAR İĞNE YAPRAKLILAR

AĞAÇLAR GENİŞ YAPRAKLILAR

AĞAÇLAR GENİŞ YAPRAKLILAR

AĞAÇLAR GENİŞ YAPRAKLILAR

BİTKİLERİN KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ

Yeşil ve doğa dostu bir İstanbul...

AĞAÇLAR İĞNE YAPRAKLILAR

Kuzey Anadolu’da doğal olarak yetişir. Boyu 30-40 m,

34 AĞAÇLAR İĞNE YAPRAKLILAR AĞAÇLAR GENİŞ YAPRAKLILAR ÇALILAR OTSU BİTKİLER

Amerika’nın güney kesimlerinde doğal olarak yetişir.

Kafkaslarda ve Kuzeydoğu Anadolu’nun dağlık kesimlerinde

Mavi Atlas Sediri

38 AĞAÇLAR İĞNE YAPRAKLILAR AĞAÇLAR GENİŞ YAPRAKLILAR ÇALILAR OTSU BİTKİLER

Himalayalar’ın kuzeybatı kesiminde Afganistan ve

Ülkemizde ve Lübnan’da doğal olarak yetişir.

40 AĞAÇLAR İĞNE YAPRAKLILAR AĞAÇLAR GENİŞ YAPRAKLILAR ÇALILAR OTSU BİTKİLER

Kuzey Amerika’da Güneybatı Oregon ve Kuzeybatı

42 AĞAÇLAR İĞNE YAPRAKLILAR AĞAÇLAR GENİŞ YAPRAKLILAR ÇALILAR OTSU BİTKİLER

Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 50 m, tepe

Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 40-50 m,

44 AĞAÇLAR İĞNE YAPRAKLILAR AĞAÇLAR GENİŞ YAPRAKLILAR ÇALILAR OTSU BİTKİLER

46 AĞAÇLAR İĞNE YAPRAKLILAR AĞAÇLAR GENİŞ YAPRAKLILAR ÇALILAR OTSU BİTKİLER

Kuzey Amerika’da Monterey Yarımadası’nda doğal

Akdeniz Çukuru’nun doğusunda Pelopones, Girit ve

48 AĞAÇLAR İĞNE YAPRAKLILAR AĞAÇLAR GENİŞ YAPRAKLILAR ÇALILAR OTSU BİTKİLER

Orta ve Kuzey Avrupa’da, Kutupların güneyinde, Alp

50 AĞAÇLAR İĞNE YAPRAKLILAR AĞAÇLAR GENİŞ YAPRAKLILAR ÇALILAR OTSU BİTKİLER

Orta Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 30 m, tepe

Kuzey Amerika’da doğal olarak yetişir. Boyu 60 m,

52 AĞAÇLAR İĞNE YAPRAKLILAR AĞAÇLAR GENİŞ YAPRAKLILAR ÇALILAR OTSU BİTKİLER

Kuzey ve Orta Avrupa’da doğal olarak yetişir. Avrupa

54 AĞAÇLAR İĞNE YAPRAKLILAR AĞAÇLAR GENİŞ YAPRAKLILAR ÇALILAR OTSU BİTKİLER

Balkanlarda; Sırbistan’da çok sınırlı bir doğal yayılış

Kafkasya’da ve ülkemizin kuzey kısımlarında 600-

56 AĞAÇLAR İĞNE YAPRAKLILAR AĞAÇLAR GENİŞ YAPRAKLILAR ÇALILAR OTSU BİTKİLER

Kuzey Amerika ve Kayalık dağlarında 2000-3300 m

Akdeniz bölgelerinin doğal ağaç türlerinden biridir.

Tek tek ya da birkaçı bir arada bulunur.

58 AĞAÇLAR İĞNE YAPRAKLILAR AĞAÇLAR GENİŞ YAPRAKLILAR ÇALILAR OTSU BİTKİLER

Orta ve Güney Avrupa’nın dağlık kesimlerinde doğal

60 AĞAÇLAR İĞNE YAPRAKLILAR AĞAÇLAR GENİŞ YAPRAKLILAR ÇALILAR OTSU BİTKİLER

Akdeniz’i çevreleyen ülkelerde doğal olarak yetişir.

62 AĞAÇLAR İĞNE YAPRAKLILAR AĞAÇLAR GENİŞ YAPRAKLILAR ÇALILAR OTSU BİTKİLER

Avrupa ve Doğu Asya’da doğal olarak yetişir. Çam

Himalayalar’da doğal olarak yetişir. Boyu 15-30 m,

64 AĞAÇLAR İĞNE YAPRAKLILAR AĞAÇLAR GENİŞ YAPRAKLILAR ÇALILAR OTSU BİTKİLER

Kuzey Amerika’ da New Jersey’den Kentucky’e uzanan

Avrupa, Ön Asya, Kafkasya, Kuzey İran, Kuzeybatı Afrika

66 AĞAÇLAR İĞNE YAPRAKLILAR AĞAÇLAR GENİŞ YAPRAKLILAR ÇALILAR OTSU BİTKİLER

Kuzeydoğu Amerika ve Kanada’da soğuk, serin

AĞAÇLAR GENİŞ YAPRAKLILAR

Gümüşi Akasya / Mimoza

Avusturalya ve Tazmanya’da doğal olarak yetişir.

72 AĞAÇLAR İĞNE YAPRAKLILAR AĞAÇLAR GENİŞ YAPRAKLILAR ÇALILAR OTSU BİTKİLER

Avrupa ve Batı Asya’da doğal olarak yetişir. Boyu 10-15

74 AĞAÇLAR İĞNE YAPRAKLILAR AĞAÇLAR GENİŞ YAPRAKLILAR ÇALILAR OTSU BİTKİLER

Orta Asya, İran ve Kafkasya’da doğal olarak yetişir.

Acer cappadocicum ‘Aureum’ Acer cappadocicum ‘Rubrum’

Dişbudak Yapraklı Akçaağaç

Çınar Yapraklı Akçaağaç