SAYFA CUMHURİYET

t »--------- w r

OLAYLAR YE GÖRÜŞLER

Biraz da ben konuşayım İstek, İngiliz işgal kuvvetlerinden gel­ adım-adım yürüdüğünü kanıtlar. 3- Mustafa Kemal’e verilen para:
ÇELİK GÜLERSOY miş. Damat Ferit’ten dinlemiş olarak, Harbiye Nazırlığı, o yolda bir basa­ Dahiliye Nazın’nın, eli altındaki örtülü
feylosof iki-üç yerde böyle yazıyor. maktır, sadece. Bunu Atatürk değil, baş ödenekten verdiği 4 bin liradan ibaret.
aştaki sözler bana ait de­ teye almıştır. Eh, İngilizler de herhalde bir İstik­ düşmanı Rıza Tevfik söylüyor. Bir sah­ Rıza Tevfik, bunu, ‘normal harcırah’

B
ğil! Çünkü ben çok ko­ Ali Kemal’in güpegündüz Beyoğ- lâl Savaşı başlatsın, kazanacağı zaferle ne var ki, çok ilginç: Filozof, Edime olarak nitelendiriyor. Son zamanların
nuşmaz isem de, epeyce lu’ndan kaçırılıp İzmit’te linç edilmesi de, Ingiltere’nin ve Yunanistan’ın siya­ Mebusu olarak Avrupa’ya gitmiştir. bir safsatasını da, hatırlayın: Padişah,
yazıyorum. “ Biraz ko­ üzerine, filozofumuz da, birçoklan gibi, si yaşamını altüst etsin diye, yollamadı­ Trenle dönerken, Bulgar sınınnda vagon çiftliğini ve atlannı satmış da, bilmem
nuşmak ve meram an­ İngiltere Sefaretine sığınmıştır. İlginç lar, Mustafa Kemal’i. ‘Resmi ideolo­ değişimi sırasında, Sofya Elçimiz Fethi kaç bin altını, Mustafa Kemal’e vermiş.
latmak” isteyen kişi, bir önlemini de, şimdi öğreniyoruz: jin in öğrettiği gibi amaç, özellikle Ka­ Bey ile ataşesi Mustafa Kemal’e rast­ O hengâmeli günlerde çiftlik satılabilir
Rıza Tevfik. Bu başlık altında anılarını
Bavulunu aylar önce, Galata’da, tam va­ radeniz Bölgesinde Rum-Türk yerel ça­ lar. Onları özel vagonuna alır. Fethi Bey, mi? O kadar parayı kim, nereden bulur?
toplamış. Biraz dediği, 400 sayfa. pur iskelesinin karşısında bir Rum tüc­ tışmalarının durdurulması idi. Bunun eski dostudur. Onunla sohbetler eder­ Vahidettin gibi ‘nekes’ bir adam, bu­
Genelde ‘resmi ideolojiye’ karşı olan cara bırakmış! için kullanılabilecek eldeki tek ‘ele­ ken, Mustafa Kemal’in keskin ve dik­ nu yapar mı?
kişileri ve kaynaklan seçmeye başlayan Ingiliz vapuru, bütün Kurtuluş Savaşı man’, hem İttihatçı karşıtlığı ile tanın­ katli bakışları ile kendilerini sadece Rıza Tevfik, günümüzün bu gülünç
İletişim Yayınevi, bu kitabı niye basmış, karşıtlannı Mısır’a götürür. Bunun öm­ mış hem de büyük prestij sahibi olan dinlediği, ahval üzerine tek kelime et­ iddiasını bilmeden, duruma aydınlık
anlayamadım! rü, kısa bir süre Amerika’da kızının ya­ Anafartalar kahramanı idi. mediği, dikkatini çekmiştir. Sonra, Tev­ getiriyor: Bir at satışı vardır, ama tama­
Çünkü Hazret’in anılan, son yıllarda nında, sonra Ürdün’de ve Lübnan'da sü­ ‘Nitekim’, paşanın bambaşka bir yol fik Fikret'in Rumelihisan’ndaki evinde men ters yönde: Mustafa Kemal, değer­
moda edilmeye çalışılan bir akımın, rünmekle geçer. Yaşlı adam, İnönü’nün tuttuğunu görünce, hemen azlini iste­ düzenlenen bir törende bir araya gelirler. li birkaç atını satarak, İstanbul’a gelmiş
‘resmi ideoloji’ olarak adlandırdığı, restorasyon döneminde yurda döner ve yenler, yine İngilizler olmuş! Orada Paşa’nm sadece parlak kariyer sa­ ve Anadolu’ya da, yanındakilerin mas­
cumhuriyeti kuranlann öğrettiklerini bü­ 1949’da ölür. 2- Mustafa Kemal’in uzun süre payi­hibi bir general değil, lisana ve edebi­ rafını da üstlenerek, o birkaç kuruşla,
yük oranda doğrulayan, inanılmaz bilgi­ Fırtınalı, isyancı, yanılgılarla dolu, tahtta bir post kapmak uğraşı içinde ol­ yata hâkim, kültürlü bir adam olduğu­ geçmiştir.
lerle dolu. ama hiçbir yere satılmamış, dürüst ve te­ duğu, ancak bunu başaramayıncaAna- nu gözlemler. Daha sonra da. Liman Bu 4 bin lira, günümüzün değeri ile
Önce anılann sahibini, gençler için bi­ miz bir hayat. Serüvenini okurken, içim dolu’ya geçtiği, laik ve ulusal Cumhu­ von Sanders’ten, Paşa hakkında övgü ne kadar bir şey? O zamanki alım gü­
raz tanıtayım: Yakın tarihimizin çok il­ sızlamadı değil. “ UyuşukOsmanlı’nın riyet karşıtlarının, son yıllardaki te­ dolu izlenimlerini dinler. Bunlarla Rı­ cü neydi? Bunu da aydınlatmak üzere.
giye değer bir simasıdır, bu ‘filozof:’ kurtuluşu için tek yolun, çalışmak ve melsiz iddialarından biridir. Bu yolu, za Tevfik, Mustafa Kemal hakkında Rıza Tevfik'in ileriici sayfalarda ak­
İsyancı bir tabiata sahip. Güç okumuş. üretim olduğunu” daha o zaman anla­ adı İsviçreli, kendisi HollandalI, herhal­ bir kanaat sahibi olmuştur: “ Bu tardığı bilgilerden, size bir ölçü vere­
Ite-kaka, doktor yapılmış. Ama, lirik bir mış ve yazmış olan bir adam, nasıl olur de çok ön yargılı ve de görevli bir “ta­ adam, belli bir hedefe doğru yürüye­ yim: Enver Paşa, harp içinde ordunun
şair. Türkçesi enfes. ‘Darülfünunda da buna açılan kapının köhne Dersa- rihçi’ açtı. Bizim yenilerde, bu teze ba­ cek!” Bu inancını bir kabine toplantısın­ moralini yükseltmek üzere. Cenap Şe-
hocalık’lan var, yazarlık ediyor, çok ki­ adet’te değil, umutlu ve ışıklı Ankara’da yıldı. Rıza Tevfik ise, öyle demiyor. Pa- da, hükümeteaçık-açık anlatır: “ Bu pa­ habettin ve Süleyman Nazif gibi ünlü
tap okuyor. Dünyanın Anglo-Sakson ke­ olduğunu görmez? Çok yazık. şa’nın başından beri ne kadar, ‘içten ha­ şayı, Anadolu'ya göndermekle yanlış birkaç kişiye, ‘hamâsî manzûme’ler si­
simine hayran. Politikacılığı, çok zorla­ Fakat, işte bu kişilikteki bir insanın, zırlıklı ve kararlı’ olduğunu, uzun-uzun iş yapıyorsunuz! Ben onu tanıdım ve pariş eder ve 3 bin liradan, 30 bin lira­
ma. Dönemin hain tipi, Damat Ferit’ten cumhuriyetin öğrettiklerini doğrulayan anlatıyor. ruhunu okudum. Onu İstanbul’da tu­ ya kadar telif ücreti öder!
nefret ediyor. Fakat istibdadın her tür­ bilgiler aktarması, bizim için çok ilginç Mustafa Kemal’in, zaten başından be­ tup, İttihatçıları temizletmek, daha Yine Vahidettin’in, Avrupa’da gezip
lü çilesini çektiği halde, o çöküş yılla­ bir durumdur. ri karşı olduğu 1. Cihan Savaşı’na Os- akıllı iştir. Anadolu operasyonunu da dolaşmakta olan şehzadeleri ve hanım
rında, ‘saltanat ve hanedan çevresinde Onun kitabından, iki yazı çıkaraca­ manlı ortaklığının sonunda, Suriye cep­ başarı ile yapar. Ama bu, ilk fırsatta sultanları, İstanbul'a geri getirmesi için,
toplanma’ inancına kapılıyor. Vahidet- ğım. Bu birincisinde, şu üç ilginç nok­ hesini bırakıp, payitahta geldiği, kendi­ isyan bayrağını açmak ve kendi kafa­ İsviçre’de oturan Ayşe Sultan’a, Damat
tin de, kendisine ve şiirlerine iltifat edin­ tayı kamuoyuna getireyim: sinin Harbiye Nazın olacağı bir hükü­ sındaki modeli uygulamak doğrultu­ Ferit ile gönderdiği çekin üzerinde, 90
ce, bizimki. Damat Ferit’in ardına takı­ 1- Mustafa Kemal’i Anadolu’yametin kurulması için temaslar yaptığı, sunda olacaktır.” bin frank yazar...
lıp, Paris’e giderek Sèvres idamına im­ gönderen, ne Padişah imiş, ne de Sad­ bilinen bir şeydir. Ama bundaki amacı­ Damat Ferit, Paris’te iken, Mustafa İşte böyle efendim. Bunlan, günümü­
za koymaktan, kendisini alamıyor. Ge­ razamı! Son yılların pompaladığı bir yo­ nın, çürüyen bir düzende kendisine Kemal’in apoletlerini çıkardığını öğre­ zün sorumsuz yeni yetmelerinin, bilgi­
rek bu imza cürmü, gerekse İstiklâl Sa­ rum ne diyor? Paşayı “Anadolu’ya, va­ son bir post kapmak olduğunu, yazıp nince ‘şoke’ olur. Rıza Tevfik ise, ‘hiç lerine sunanm.
vaşı boyunca Anadolu'ya karşı tavrı tanı kurtarması” için, Vahidettin yol­ söylemek, bilim adına çok ayıp bir şey. şaşırmaz’. Bu sayfalan, yeni çok bil­ ikinci bir yazım, Sevrcs’in imzalandı­
sonucunda, Ankara, kendisini kara lis­ lamış! Ri7.a Tevfik hiç öyle demiyor: Her şey, büyük adamın bir hedefe mişler, döne-döne okumalı. ğı ortam üzerine olacak.

Taha Toros Arşivi

* 0 0 1 5 1 4 5 4 3 0 0 6 *