Professional Documents
Culture Documents
AWAMIL
Syekh Nawawi Mandaya
Januari 2024
أعـوذ باهلل من الـشيطان الرجـيـم
Jaluk pangraksa isun, ing Allah saking setan kang den
ranjam
بسم هللا الرحـمن الرحيـم
Kalawan nyebut jenengan Allah, kang maparinan ni’mat
gede, tur kang maparinan ni’mat cilik
ّ اعلم
أن العوامل في النحـو مائـة عامل
Weruhan sira ingsatuhune sakehe amil ingdalem elmu
nahwu, iku jumlah saratus amil.
لـفـظيـة
Sawiji amil Lafdzi
ومـعنويـة
Lan kaping do’ amil ma’nawi
فالـفظية منها على ضـربــين
Mangka utawi amil lafdzi, setengah saking saratus iku
tetep ing’atase rong warna
سـمـاعـيـة
Sawiji amil lafzi sama’i
وقيـاسـيـة
Lan kaping do, amil lafdzi Qiyas
1
سمـاعية منها احد وتسعون عامل
ّ فال
Mangka utawi amil lafdzi sama’i setengah saking saratus
iku sawiji lan sanga puluh amile
والقـيـاسيـة منها سبعة
Lan utawi amil lafdzi Qiyas, setengah saking saratus iku
pitu
والـمعنويـة منها إثـنـان
Lan utawi amil ma’nawi, setengah saking saratus, iku
roro
سمـاعية على ثلثة عشر نوعا
ّ وتـتـنوع ال
Lan den warna-warna’akeun opo amil lafdzi sama’i
ing’atase telu welas warna
(warna Amil anu ka-1)
النوع االول حروف تـجـر االسـم فقط
Utawi warna-warna amil lafdzi sama’i kang awal, iku
pirang-pirang huruf. Kang nga je’er-keun ieu huruf, ing
isim balaka.
وهي تسعة عـشـر حرفـا
Lan utawi ieu huruf, iku sanga welas hurupe
الباء ومن والى وفى وعن وواو القسم
ورب وواوه ّ واللم وباء القسم وتاء القسم
2
وحاشا ومنذ وحتى ومذ والكاف وعلى
وخل وعدا
(Warna amil anu ka-2)
النوع الثانى حروف تـنصب االسـم وتـرفع الـخـبـر
Lan utawi warna-warna amil lafdzi sama’i kang kaping
do’ iku pirang-pirang huruf. Kang nganasabkeun ieu
huruf ing isim, lan nganasabkeun ieu huruf ing khobar.
وهى سـتـة احرف
Lan utawi ieu huruf, iku nenem hurupe.
ّ
ولكن وليت ولع ّل ّ
وكأن ّ
وأن ّ
إن
(Warna Amil anu ka-3)
النوع الثالث حرفان تـرفعان االسـم وتنصبان الخبر.
Utawi warna-warna amil lafdzi sama’i kang kaping telu,
iku huruf roro. Kang ngarofa’keun ieu huruf roro ing
isim.lan nganasabkeun ieu huruf roro, ing Khobar.
وهما ما و ال
Lan utawi karone huruf roro, iku lafadz ma lan La.
الـمـشبــ ّهتـان بلـيـس
Kang nyarupane karone huruf roro,
kalawan lafadz Laesa.
3
(Warna amil anu ka-4)
النوع الـ ّرابـع حروف تنصب االسـم فـقـط.
Utawi warna-warna amil lafdzi sama’i kang kaping
papat, iku pirang-pirang huruf. Kang nganasabkeun ieu
huruf, ing isim balaka.
وهي سبعة احرف
Lan utawi ieu huruf, iku pitu hurupe.
الواو واالّ ويا وأيا وهيا وأي
والهمزة المفتوحة
Lan hamzah kang-den fatahakeun
(Warna amil anu ka-5)
النوع الخامس حروف تنصب الفعل المضارع
Utawi warna-warna amil lafdzi sama’i kang kaping lima,
iku pirang-pirang huruf. Kang nganasabkeun ieu huruf
ing fi’il kang mudhore.
وهى اربعة احرف
Lan utawi ieu huruf, iku papat hurupe
أن ولن وكي واذا
(Warna amil anu ka-6)
سادس حروف تجزم الفعل المضارع
ّ النوع ال
4
Utawi warna-warna amil kang kaping nenem, iku pirang-
pirang huruf. kang ngajajemkeun ieu huruf, ing fi’il kang
mudhore.
وهي خـمسة احرف
Lan utawi ieu huruf, iku lima hurupe
والفي النهى والم االمر ول ّما لم
.وان في الشرط والجزاء
5
النوع الثامن اسـمـاء تـنصب اسـماء النـكرات على
التميـيـز
Utawi warna-warna amil lafdzi amil lafdzi sama’i kang
kaping wolu, iku pirang-pirang isim. Kang
nganasabkeun ieu isim, ing isim nakiroh, ing’atase dadi
tamyiz
وهي اربعة اسمـاء
Lan utawi ieu isim, iku papat isime
احدها عشرة
Utawi salasawijine papat, iku lafadz Asyarotun.
اذا ركبت مع احد
Tatkala den susun-susun ieu lafadz Asyarotun serta
lafadz ahadin.
اواثـنيـن الى تـسعة وتـسـعين
Atawa lafadz isnaeni, maring lafadz tis’atin lan tis’ina
نـحـو رايـت احد عشركوكـبا
Saumpamane lafadz : Nahu roaetu ahada asyaro
kaokaba. Ma’nane “ningali isun ing sawelas lintang”
واثـنـى عشر وارثا
Lan rong welas ahli waris
وثلثـة عـشـررجل الى اخره
6
Lan telu welas wong lanang, maring akhire bingbilangan
وثـانـهاكـم
Lan utawi kaping do’ne papat, iku lafadz “kam”
8
(Warna amil anu ka-11)
النوع الحادى عشر افعال تس ّمى افعال الـمقاربة تـرفع
االسم وتنصب الـخبـر
Utawi warna-warna amil lafdzi sama’i kang kaping
sawelas, iku pirang-pirang fi’il. Kang den arani ieu fi’il,
ing fi’il Muqorobah. Kang ngarofa’keun ieu fi’il
Muqorobah ing isim,lan nganasab keun ieu fi’il
Muqorobah ing Khobar.
وهي اربعة افعال
Lan utawi ieu fi’il, iku papat fi’ile
.وكاد وكرب واوشك عسى
Warna amil ka-12
النوع الثانى عشر افعال الـمدح والذم
Utawi warna-warna amil lafdzi samai’i kang kaping rong
welas, iku pirang-pirang fi’il pangalem lan fi’il
panyacad.
تـرفع االسم الـجـنـس
Kang ngarofa’keun ieu fi’il pangalem lan fi’il panyacad,
ing isim jinis
المعرف بااللف واللم
ّ
9
Kang den tangtua’keun ieu fi’il pangalem lan fi’il
panyacad, kalawan alif lan lam
والـمخصوص بالـمدح والذم
Lang den tangtuakeun fi’il pangaleum lan fi’il panyacad.
وهي اربعة افعال
Lan utawi ieu fi’il, iku papat fi’ile
نعـم وبئـس وساء وحبـ ّذا
(Warna amil anu ka-13)
النوع الثالث عشر افعال الشك واليقين
Utawi warna-warna amil lafdzi sama’i kang kaping telu
welas, iku pirang-pirang fi’il syak lan fi’il Yaqin.
االول
ّ ثـانـيـهما عـبارة عن
Utawi kang kaping do’ne isim roro, iku ibarat saking
kang awal
وتـنصبـهما جميعا على الـمفعولين
Lan nganasab keun ieu fi’il syak lan fi’il Yaqin, ing isim
roro, hale ragem sakarone ing’atase maf’ul roro.
10
وهي سبعة افعال
Lan utawi ieu fi’il iku pitu fi’ile
حسبـت وخلت وظنـنت ورايت وعلمت
.ووجدت وزعـمت
(Bab Amil lafdzi Qiyas)
والـقـياسيـة منـها سبعة
Lan utawi amil lafdzi Qiyas, setengah saking saratus iku
pitu.
احدها الفعل على االطلق
Utawi salasawijine pitu, iku fi’il ing’atase itlaQ
وثانـها اسـم الـفاعل
Lan utawi kaping do’ne pitu, iku isim fa’il
وثالثها اسم الـمفعول
Lan utawi kaping telu’ne pitu, iku isim maf’ul
صـفـة الـمشـبّـهة
ّ ورابعها ال
Lan utawi kaping papate pitu, iku sifat kang musyabbihat
وخامسها اسم المصدر
Lan utawi kaping lima’ne pitu, iku isim masdar
وسادسها كل اسم اضـيـف الى اسم اخر
11
Lan utawi kaping nenemme pitu, iku saban-saban isim.
Kang den mudof’keun ieu isim, maring isim kang
weuweuneh
وسابعها كل اسم تم فاستغنى عن االضافة
Lan utawi kaping pitu’ne pitu, iku saban-saban isim
Tam. Mangka ngeprih sugih ieu isim Tam, saking Idofat
.وهو يقتضى تـميـيـزا إلبـهامه
Lan utawi ieu isim Tam, iku neterapi ieu isim Tam ing
Tamyiz. Karena samare ieu isim Tam.
Bab Amil Ma’nawi
.والمعنوية منـها عددان
Lan utawi amil ma’nawi setengah saking saratus, iku
roro.
العامل فى المبتداء والخبر
Sawiji amil, ingdalem mubtada lan Khobar
وهو االبتداء
Lan utawi ieu amil, iku ibtida
والعامل فى الفعل المضارع
Lan amil, ingdalem fi’il kang Mudhore
وهو وقوعه موقع االسم
12
Lan utawi ieu amil, iku tumibane fi’il ingdalem
panggonan isim
نحو زيد يضرب
Saumpamane lafadz : zaedun yadhribu, ma’nane “utawi
ki zaed, iku mukul ieu ki zaed”
فى موضع زيد ضارب
Ingdalem panggonan lafadz: zaedun dhoribun. Ma’nane
“utawi ki zaed, iku kang mukul”
فهذه مائة عامل
Mangka utawi iki-laiki, iku saratus amil
صغير
ّ اليستغنى منها ال
Mangka oranana ngeprih sugih saking saratus amil, sopo
wong cilik darajate
والكبير
Lan wong kang gede darajate
والرفيع
ّ
Lan kang luhur darajate
والوضيع
Lan kang handap darajate
عن معرفتها
Saking ngaweruhi saratus amil
13
واستعمالها
Lan ngamale saratus amil
في معموالتها
Ingdalem ma’mule saratus amil
واوردنا بيانها على طريق الحساب
Lan ngarepakeun kita, ing pepertela’an saratus amil
ing’atase dadalan kira-kira
.والعدد المقسوم
Lan bingbilangan kang den dum
وباهلل التّوفيق
Lan iku tetep kalawan Allah, utawi jaluk pitulung
صواب
ّ وهللا اعلم بال
Lan utawi Allah, iku kang langkung uninga kalawan
sabenere
14