EL BİLEK FİLMLERİ

El bilek röntgeni sağ el ile iş görenlerin sol elinden, solak olanların ise sağ ellerinden
alınır. Bunun nedeni ise fonksiyona bağlı olarak sağ ve sol el filmleri arasında bazı
farklılıkların oluşmasıdır. Daha çok kullanılan elde daha hızlı gelişim olduğu ve bunun da
yanıltıcı sonuçlara neden olduğu görülmüştür.
El bilek röntgeni çekilirken 18x24 cm boyutlarında film kaseti hazırlanır. Sefalometrik
film çekim makinesinde kasetin üzerine el yerleştirilir ve santral ışın elin ortasına gelecek
şekilde ayarlanır. Parmaklar açık pozisyonda el yerleştirilir ve film çekilir.
Kemik yaşı el bilek röntgeni üzerinde görülen 29 adet kemiğin kalsifikasyon
durumları incelerek belirlenmektedir. Kemik yaşını belirlerken hastanın kemik yaşı 15.2’dir
gibi bir terim kullanılmaz. Hastanın B&G’inin %40 tamamlanmış, %60 büyümesi daha vardır
denilebilir. Bu aşamaları belirleyebilmek için ise el bilek röntgeni atlasları yapılmıştır.
Bu atlas hazırlanırken doğumdan itibaren önemli sistemik rahatsızlık geçirmemiş
sağlıklı kız ve erkek çocukların el bilek röntgenleri çekilerek boy uzunlukları ölçülmüştür.
Kızlar ve erkekler için ayrı değerlendirmeler yapılmıştır. Belirli zamanlarda hep aynı durumu
gösteren kriterlere olgunluk göstergeleri (maturity indicators) denmiştir. Bu olgunluk
göstergeleri kemik yaşının belirlenmesinde rol oynamaktadırlar.
Genelde ortodonti kliniklerinde William Walter Greulich ve Idell Pyle’ın hazırladığı el
bilek röntgeni atlası kullanılmaktadır. Bu atlasta kızlar ve erkekler için ayrı ayrı olmak üzere
her yaş için tipik el bilek filmlerinin görüntüleri vardır. Her kemik yaşı içinde çocuğun
büyümesinin % kaçının tamamlandığı gösterilmektedir. Ayrı bir tablo olarakta belirli bir
kemik yaşında çocuğun boy uzunluğu kaç ise; erişkin yaşa geldiğinde boyunun kaç olacağı
verilmiştir.
Slayt
Bir bireyde B&G her zaman aynı hızda değildir. Bu B&G aşamaları bir eğri ile
gösterilir. Bebeklikten, çocukluğa oradan puberteye ve erişkin hale gelene kadar görülen hız
grafiği.
Slayt
Ortodontik tedavide, buluğ çağı büyüme atılımının (pubertal growth spurt) başlayıp
başlamadığının, başladıysa hangi safhada olduğunun bilinmesi, büyük önem taşımaktadır.
Bunun tanısı için el bilek röntgeninde, bazı olgunluk göstergelerine (maturity indicators)
bakmak gerekmektedir. El bilek filmlerine bakarken parmaklar 1’den 5’e kadar
numaralandırılır. Parmak kemikleri asıl olarak 3 ana bölümde incelenir. Distal, medial ve
proximal. Aslında her kemiğin belirttiği bir büyüme aşaması vardır ama bizler için önemli
olan sadece birkaç temel aşamaya değineceğiz.
Slayt
Buluğ çağı gelişim atılımı başlangıcının iki göstergesi vardır. Birinci sesamoid
kemiğin kireçlenmeye (kalsifikasyon) başlamasıdır. Daha önceki yaşlarda çekilen el bilek
röntgeni üzerinde görülemeyen sesamoid kemik, kalsifiye olmaya başlayınca röntgen
üzerinde görülmeye başlar.
Bu nedenle kendi kliniklerinde el bilek röntgeni çekme imkanı olmayan bazı hekimler,
baş parmağın proximal phalanx’ı ile tarak kemiği (I. Metacarp) arasındaki eklemden, bir
periapikal röntgen çekerek, sesamoid kemiğin kalsifikasyona başlayıp başlamadığını görmeye
çalışırlar.
Buluğ çağının gelişim başlangıcının diğer bir göstergesi de, orta parmağın medial
phalanx epifizi ile diafizinin eşit genişlikte olmasıdır.
Buluğ çağı büyüme büyüme atılımı tepe noktasının, yani buluğ çağı maksimum
büyümesinin göstergesi, orta parmak medial phalanx epifizinin diafizini kep gibi örtme
(capping) tanısı, epifizin distal kısmında keskin kenar oluşması ve epifizin proksimal
kısmında da tümsek bir görünüm ile karakterizedir.
Buluğ çağı gelişim atılımının bittiğinin, orta parmak distal phalanx epifizi ile
diafizinin kaynaşmasıdır. Bu epifiz ile diafizin kaynaşmaya başlaması, buluğ çağı büyüme
hızının en fazla olduğu tepe noktasına erişilmesinden en az bir yıl sonra gerçekleşmekte ve bu
esnada kızlarda bluğ çağı gelişim atılımının bittiğini gösterse de, büyüme henüz bitmemiş,
hızı azalmış buluğ sonrası büyüme devam etmektedir
Radius epifizi ile diafizinin kaynaşması, yüz suturlarında gerçekleşn büyüme ve
gelişimin de bittiğini göstermektedir. Buna karşın radius epifizi ile diafizi kaynaşmasından
sonra da, boy ve kondil büyümesi 1-2 yıl daha devam etmektedir.
Mustafa Ülgen’in kitabı
Büyüme eğrisi şekli Y. Tosun
El-bilek çizimi M.ÜLGEN
SERVİKAL OMURLAR
Lamparski ilk olarak servikal omurların B&G belirlenmesinde kullanılacağını
belirtmiştir. Servikal omurların kullanılmasının amacı B&G dönemini belirlemek için ek bir
film alınmasına gerek kalmaması yani radyasyonun fazladan alınmasının önlenmesidir. İlk
servikal omur atlas ve axis kemiklerinin birleşmesinden oluşur ve B&G dönemlerinin
belirlenmesinde kullanılmaz. 2, 3, 4 asıl olarak incelenir.

CVMI 1: başlangıç safhası

C 2, 3, 4’ün alt sınırları düz, üst sınırları posteriordan anteriora eğimli, % 80-100 büyüme
potansiyeli
CVMI 2: hızlanma evresi
C 2 ve 3’ün alt sınırında konkavite oluşmaya başlıyor. C4’ün alt sınırı düzdür. C 3 ve 4
dikdörtgen şeklinde. % 65-85 büyüme var.
CVMI 3: geçiş safhası
C 2 ve3’ün konkaviteleri belirgin, C4’te konkavite oluşmaya başlıyor. C3 ve 4 dikdörtgen
şeklinde. % 25-65 büyüme var.
CVMI 4: yavaşlama evresi
C2, 3, 4’ün alt sınırında belirgin konkaviteler var. C3 ve 4 kare şekline yakın. % 10-25
büyüme var.
CVMI5: olgunlaşma evresi
C2, 3, 4’ün alt sınırlarında arttırılmış eğriler vardır. C3 ve 4 kare şeklinde % 5-10 büyüme
var.
CVMI 6:tamamlanma safhası
C 3 ve 4’ün boyu eninden uzundur. Pubertal gelişim bitmiştir.
AJO 2006 benim araştırmam