12.

A crise da Restauración, a
desarticulación do sistema canovista.
 Consultas sobre a Composición 13. A crise da Restauración

Nesta pregunta o alumnado debería explicar dende o desastre do 98

ata a Semana Tráxica, tocando ademais os seguintes aspectos: o
rexeneracionismo, a oposición ao sistema (carlismo, nacionalismos e
rexionalismos, republicanos e movemento obreiro), a guerra de
Marrocos e o crecente papel do exército na vida política (Lei de
Xurisdicións de 1906), as reformas de Maura e Canalejas para superar
a crise e os seus fallidos resultados.
 1898 - 1930

Cronoloxía

1898 A crise do sistema da Restauración 1931

1902 Reinado de Alfonso XIII
1923 1930
Crise do sistema da Dictadura de
Restauración Primo de Dictablanda
Rivera

IIª República
03

1. Introdución a crise da Restauración co desastre de 1898

2. A maioría de idade de Alfonso XIII e a oposición ao sistema

3. Proceso de modernización do movemento sindical

4. A Semana Tráxica e as súas consecuencias (1909-1917)

Rematamos comentario de texto
1. Introdución ao comentario de texto da
crise da Restauración co desastre de 1898
 QUE FOI O
SISTEMA DA
RESTAURACIÓN?

Dende 1876 ata 1923, estivo vixente en España o

chamado sistema da Restauración ou sistema canovista. Un
sistema político aparentemente constitucional e parlamentario,
pero nada democrático xa que beneficiaba ós grupos
dominantes. A Restauración foi un longo período da nosa historia
contemporánea, un tempo de estabilidade constitucional, de
modernización económica e de alonxamento do exército da
vida política, pero tamén foi unha época de dominio da
burguesía oligárquica, de caciquismo e de fraude electoral.
 POR QUE ENTRA
EN CRISE O
SISTEMA?

A quenda pacífica entra en crise a finais do s. XIX a raíz principalmente do

aumento dos grupos sociais que non se sentían representados polo sistema
turnista. Estes grupos, principalmente urbanos, consolídanse co
desenvolvemento da industrialización e o aumento consecuente da taxa de
urbanización. As clases medias urbanas abrazan o republicanismo, o
movemento obreiro se consolida ao igual que o nacionalismo periférico e
actuarán como opositores ao réxime oligarca. Outros elementos
desestabilizadores serán o asasinato en mans dun anarquista de Cánovas en
1897 e a morte de Sagasta en 1903 provocando o fraccionamento e
descomposición dos partidos dinásticos e, sobre todo, a crise de 1898, que
sería a principal crise da rexencia de María Cristina de Habsburgo.
 Hª DE
PPROMESAS
INCUMPRIDAS

GOBERNO LONGO DE
SAGASTA:PERIODO DE
ILUSIÓN

POUCAS POLÍTICA
NEGATIVA TOTAL SEMPRE PERDE
MEDIDAS PROTECCIONISTA
A AUTONOMÍA CUBA
TOMARON ESPAÑOLA

1886 TERCEIRO EN
PROBLEMÁTICA
DISCORDIA

ABOLICIÓN DA
ESCRAVITUDE
EEUU

“CHEGA TARDE”
 A GUERRA DE CUBA E
FILIPINAS

“A Guerra chica” 1895 - 1898

Insurrección cubana (José Martí) e Filipina (José Rizal)

Represión española (Valeriano Weyler)

Weyler

“trochas”
Campos de concentración
“Política de reconcentración”

El general Weyler, primeiro como

represor de Cuba e despois como
gobernador militar de Barcelona,
unha das bèstias negras do¡Cu-Cut! Comandantes da rebelión
 A perda de Cuba

“A Guerra chica” 1895 - 1898

Insurrección cubana (José Martí) e as Filipinas (José Rizal)

Represión española (Valeriàno Weyler)
Intervención americana
Expansionismo americano
Voladura do “Maine”
Campaña patriótica bélica
Doctrina Monroe

Hearst,
William
Randolph
A PERDA DE CUBA

“A Guerra chica” 1895 - 1898

Insurrección cubana (José Martí) e as Filipinas (José Rizal)

Represión española (Valeriano Weyler)
Intervención americana
Expansionismo americano
Voladura do “Maine”
Campaña patriótica bélica
Derrota española Almirante Cervera

Derrotas navais de Cavite (Filipinas) e Santiago de Cuba

Tratado de París (1898)
6 A perda de Cuba

“A Guerra chica” 1895 - 1898

Insurrección cubana (José Martí) e as Filipinas (José Rizal)

Represión española (Valeriano Weyler)
Intervención americana
Expansionismo americano
Voladura do “Maine”
Campaña patriótica bélica
Derrota española

Derrotas navais de Cavite (Filipinas) e Santiago de Cuba

Tratado de París (1898)
Consecuencias

Perdas económicas e humáns (crise)

Crise cultural (Xeneración do 98)
Crise social (Rexeneracionismo, Joaquin Costa)
Joaquín Costa
 INSURRECCIÓN
CUBANA

REACCIÓN
DATAS TIPO DE GUERRA 1897
DENDE ESPAÑA

SITUACIÓN
MARTÍNEZ MORRE
1892 1895 GUERRILLAS SOLDADO
CAMPOS CÁNOVAS
ESPAÑOL

COMEZA CONCILIACIÓN
JOSÉ MARTÍ TERRIBLE WEYLER
REVOLTA INDEP. LIBERAL

“GRITO DE
FUNDA PCR
BAIRE”
 A GUERRA DE FILIPINAS

• 1896-1897
• Por que interesa Filipinas?
• Protagonista JOSÉ RIZAL
 ECONÓMICAS ESCASAS REPATRIACIÓN DE CAPITAIS

IDEOLÓXICA

MORAL

PSICOLÓXICA

EXPANSIÓN MOVEMENTOS
CONSECUENCIAS

AUTONOMÍA
NACIONALISTAS

REXENERACIONISMO JOAQUÍN COSTA MODERNIZAR CIRUXÍA DE FERRO

CRÍTICOS

XERACIÓN DO 98
REXENERACIÓN
PESIMISTAS
MORAL,CULTURAL E SOCIAL

EXTENDESE CAMBIO MENTALIDADE

DOS MILITARES
INXERENCIA POLÍTICA CULPAN AOS POLÍTICOS
ANTIMILITARISMO

NON SE ASUMEN NON HAI CAMBIOS

RESPONSABILIDADES POLÍTICOS
 CAMBIAMOS DE
SÉCULO

2. A maioría de idade de Alfonso XII

e a oposición ao sistema
 MAIORÍA IDADE
DE ALFONSO XIII
1902

EMPEZA A CRISE
DEFINITIVA DO
SISTEMA

CARACTERÍSTICAS
INTENTO POR
1ºTERZO DO XX

MOITA ALFONSO XIII

MODERNIZAR E MÁIS OPOSICIÓN INTERVENCIONISM
FRACASARÁ INESTABILIDADE CONFLICTIVIDADE
DEMOCRATIZAR POLÍTICA ENTROMETIDO O MILITAR
SOCIAL

NON SE
DESAPARECEN
CUESTIONA O DESIGUALDADES REVISTA CUT-CUT
VELLOS LÍDERES
SISTEMA

MOITOS CAMBIOS LEI DE

DE GOBERNO XURISDICIÓNS
 TENDENCIAS DO
REFORMISMO

FARTOS DO
SISTEMA
CORRUPTO

XENERACIONISMO
OS DE DENTRO DO OS DE FORA DO
INTELECTUAL E
SISTEMA.. SISTEMA…
LITERARIO

FAN UNHA CRÍTICA REVOLUCIÓN NECESIDADE DE

EXEMPLO É NECESARIO..
DE.. DENDE ARRIBA RENOVAR..

FALSEAMENTO MAURA MOBILIZAR

DENDE O PODER PROGRAMAS
ELECTORAL OPINIÓN PÚBLICA

CANALEJAS

DIRIXENTES
 1898 - 1930

O reformismo conservador e o liberal

Os partidos dinásticos continúan alternándose no poder, continúa o caciquismo

Intervencionismo de Alfonso XIII
Desaparición de líderes carismáticos e unha forte inestabilidade política

Partido conservador Antonio Maura (1907-1909)

Rexeneracionismo conservador “Revolución dende arriba”

Eduardo Dato Apoio nas masas neutras

Apartar casta caciquil
Integrou catalanismo
Medidas proteccionistas
Lei electoral
Lei Descanso dominical e de folga
Apartar a Coroa do executivo
Antoni Maura
É substituido a causa da represión da
semana tràxica de 1909 e o seu
autoritarismo

Partido liberal José Canalejas (1910-12)

Rexeneracionismo liberal “Revolución dende arriba”
Romanones...
Modernización da vida política
Lei do Cadeado e separar Igrexa-
estado
Substitución do imposto de consumos
Lei de Recrutamento
Leis para melloras laborais
Canalejas
Lei de Mancomunidades
A OPOSICIÓN AO
SISTEMA
 O
REPUBLICANISMO

PRINCIPAL
OPOSICIÓN

1903 PARTIDO
IMPORTANTE UNIÓN REPUBLICANO OUTROS
REPUBLICANA RADICAL

SALMERÓN LERROUX
MOITO VOTO EN DESAPARECEN
INTENTANDO BLASQUISMO
ZONAS URBANAS VELLOS LÍDERES 1908
AGRUPAR

PI Y MARGALL PARTIDO
ANTICATALANISTA
(1901) REFORMISTA

ANTICLERICAL
 PARTIDO SOCIALISTA
OBREIRO ESPAÑOL

1900
FORZA PEQUENA

BEN
PROGRAMA 1910
ORGANIZADO EN..

AGRUPACIÓNS: PARTICIPAR EN
1º DEPUTADO
LOCAIS ELECCIÓNS
PABLO IGELSIAS
PROVINCIAIS
COMITÉ NACIONAL
ALIANZAS COS
REPUBLICANOS
1908

SEN GRANDES
ACCIÓNS
REVOLUCIONARIAS
 CARLISMO

XX
PRESENZA

DESPUTAS
CARLOS VII DIVIDIDOS EN PARTICIPAN
INTERNAS
“RIP” DOUS PARTIDOS POLITICAMENTE
1914

TRADICIONALISTA
DON XAIME DE
BORBÓN
INTEGRISTA
 CATALANISMO

CRECEMENTO NO 1º
1/3 XX

SOLIDARITAT
LLIGA CATALANA
1914
REGIONALISTA
(coalición electoral)

MANCOMUNIDADE 1907
LÍDERES PROGRAMA AUTONOMÍA
CATALANA

CONSERVADOR VITORIA ELECTORAL

PRAT DE LA RIBA NON A LEI DE
XURISDICIÓNS

ESQUERRA
AUTONOMÍA
REPUBLICANA
 NACIONALISMO
VASCO

PNV CRECE

ARANA SUAVIZA
DESPUTAS INTERNAS 1916
DESCURSO

VERTENTES
MORRE EN 1903 CAMBIO DE NOME

INDEPENDENTISTAS COMUNIÓN
NACIONALISTA
VASCA

AUTONOMISTAS
 SOLIDARIDAD GALLEGA
1906
REXIONALISMO E NACIONALISMO

A NOSA TERRA
GALEGO

TRADICIONALISTA CATÓLICA E RURAL

1916
IRMANDADES DA FALA
A CORUÑA
PARTICIPACIÓN
LIBERAL-DEMOCRÁTICA
POLÍTICA
NÓS
DICTADURA PRIMO DE
RIVERA
SEMINARIO DE
ESTUDOS GALEGOS
3. Proceso de modernización do movemento sindical

CAMBIA O MOVEMENTO OBREIRO???

HAI MÁIS OBREIROS????

HAI MÁIS FOLGAS E PROTESTAS???

HAI LEXISLACIÓN OBREIRA???

CRECEN OS SINDICATOS???

CRECEMENTO DO PSOE????’
 SINDICALISMO E
AXITACIÓN SOCIAL

CAMBIOS
IMPORTANTES NO
CAMBIO DE SÉCULO

HAI LEXISLACIÓN
MÁIS OBREIROS.. 1900-1911
LABORAL?

ANOS INTENSOS DE IMPORTANTÍSIMO

MÁIS SINDICATOS.. A PARTIRES DE 1900 PERO …..
AXITACIÓN OBREIRA 1911

NON HAI
FOLGA XERAL REFORMISMO
NOVOS SINDICATOS MAXISTRATURAS
REVOLUCIONARIA SOCIAL
LABORAIS

PETICIÓNS CLÁSICAS TÍMIDO

 UXT

MEDRA MOITO

PROGRAMA

SINDICATO DE MÉTODOS DE
PRESENCIA EN..
MASAS LOITA

SOCIALISTAS E NORTE
NON FOLGA
SOCIALISTAS
MADRID

NEGOCIACIÓN ANDALUCÍA
 CNT

CATALUÑA

1910 MÉTODOS DE
1907 EVOLUCIÓN
CNT ACCIÓN

FOLGAS
SOLIDARIDAD PROHIBIDO DE
PROGRAMA
OBRERA 1911-1914
BOICOTS

APOLÍTICO
DERRUBALO
CAPITALISMO FOLGA XERAL
REVOLUCIONARIA
REIVINDICATIVO

REVOLUCIONARIO
4. A Semana Tráxica e as súas consecuencias (1909-1917)
 A POLÍTICA
COLONIAL EN
MARROCOS

1909-17

LEMBRADES QUE
CONFERENCIA DE REACIÓN
FACEMOS EN INTERESES
ALXECIRAS BÉRBERER
ÁFRICA?

1906 BARRANCO DO
SONAMOS SER
PRESTIXIO ECONÓMICOS LOBO
NOVA POTENCIA

PROTECTORADO
MINEIROS ENVIO DE
ORGULLO RESERVISTAS
RIF
FERROCARRIL
IFNI
REPARTO ÁFRICA
RIO DE OURO
 ESTOUPIDO ESPONTÁNEO
26 DE XULLO 1909
FOLGA REPUBLICANOS
BARCELONA ANARQUISTAS
SOCIALISTAS

ANTIMILITARISTA
TEN COMPOÑENTE
ANTICLERICAL

RESPOSTA DO GOBERNO ESTADO DE GUERRA

CONDEAS A MORTE
ACUSACIÓNS SEN BASE
FERRER Y GUARDIA
 CONSECUENCIAS
POLÍTICAS

DUREZA NA REORGANIZACIÓN
REPRESIÓN DA OPOSICIÓN

PROBLEMAS INDIGNACIÓN EN FORTALECIDOS MEDRAN OS

NACE
PARTIDOS QUENDA EUROPA REPUBLICANOS ANARCOS

CONXUNCIÓN MOVEMENTO
QUENDA DE
MAURA NON!! FALTOS DE LÍDERES REPUBLICANO- NACIONALISTA DE
CANALEJAS
SOCIALISTA ESQUERDAS

DIMITE
INESTABILIDADE
PERMANENTE
La Ley de Jurisdicciones fue una ley española que estuvo en vigor entre 1906 y 1931. Fue
impulsada por el conde de Romanones, con claro apoyo de Alfonso XIII, como reacción
ante los hechos del ¡Cu-Cut!.

La Ley de Jurisdicciones ponía bajo jurisdicción militar las ofensas orales o escritas a la
unidad de la patria, la bandera y el honor del ejército. Varios de los artículos suponían un
importante recorte a las libertades públicas, en particular a la libertad de expresión. En
Cataluña, los catalanistas la interpretaron como un ataque a su región.
 SEMANA TRÁXICA

• Protesta iniciada en Barcelona o 26 de xullo de 1909 e

dura ata o 31. Empeza cunha folga xeral, convocada
por socialistas e anarquistas, contra a orde de
embarque de reservistas (a maioría dos soldados eran
pais de familia) a guerra de Marrocos e pola actuación
do goberno. Moi violenta e con carácter
antimilitarista e anticlerical. Con fondas
consecuencias: dimite Maura e nace o nacionalismo
de esquerdas
 REXENERACIONISMO
• Corrente intelectual, política e literaria de finais do s. XIX e principios
do s. XX que partía da análise dos problemas que padecía España para
tratar de rexenerala e modernizala. Xurdiu a partir do desastre de
1898 e o seu principal representante foi Joaquín Costa que
propugnaba acabar co caciquismo, reducir a pobreza e fomentar a
educación.