BÀI 3 VẬN TỐC VÀ TỐC ĐỘ

1 XÁC ĐỊNH TỐC ĐỘ

1. Tốc độ trung bình:

s
➢ Công thức: v tb = (thương số giữa quãng đường đi được và thời gian đi quãng đường đó)
t
➢ Đơn vị của tốc độ
Đơn vị chiều dài m m km km cm
Đơn vị thời gian s phút h s s
Đơn vị tốc độ m/s m/phút km/h km/s cm/s
1
➢ 1km/h = m/s
3, 6
➢ 1m/s = 3,6km/h

2. Tốc độ tức thời

➢ Khái niệm: Tốc độ tức thời là tốc độ tại một thời điểm nào đó trên
đường đi của vật.
➢ Trên xe máy và ô tô, đồng hồ tốc độ (tốc kế) đặt trước mặt người lái
xe, chỉ tốc độ tức thời mà xe đang chạy vào thời điểm người lái xe đọc
chỉ số của tốc kế.
➢ Tốc độ trung bình xét trong khoảng thời gian rất ngắn gọi là tốc độ tức
thời.

1
Ví dụ 1: Bố bạn A đưa A đi học bằng xe máy vào lúc 7 giờ. Sau 5 phút xe đạt tốc độ 30 km/h. Sau 10
phút nữa, xe tăng tốc lên thêm 15 km/h. Đến gần trường, xe giảm dần tốc độ và dừng trước cổng
trường lúc 7 giờ 30 phút.
a. Tính tốc độ trung bình của xe máy chở A khi đi từ nhà đến trường.
Biết quãng đường từ nhà đến trường dài 15 km.
b. Tính tốc độ của xe vào lúc 7 giờ 15 phút và 7 giờ 30 phút. Tốc độ này là tốc độ gì?

Lời giải

………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………

Ví dụ 2: Cho một xe ô tô chạy trên một quãng đường trong 5h. Biết 2h đầu xe chạy với tốc độ trung bình
60km/h và 3h sau xe chạy với tốc độ trung bình 40km/h. Tính tốc độ trung bình của xe trong suốt
thời gian chuyển động.
Lời giải

………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………

Ví dụ 3: Một ôtô đi trên con đường bằng phẳng trong thời gian 10 phút với v = 60 km/h, sau đó lên dốc 3
phút với v = 40km/h. Coi ôtô chuyển động thẳng đều. Tính quãng đường ôtô đã đi trong cả giai
đoạn.

Lời giải

………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………

2
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………

1
Ví dụ 4: Một ôtô chuyển động từ A về B. Chặng đầu xe đi mất tổng thời gian với tốc độ v1 = 45km/h.
3
1
Chặng giữa xe đi mất tổng thời gian với tốc độ v2 = 60km/h. Chặng còn lại xe chuyển động
2
với tốc độ v3 = 48km/h. Tính tốc độ của xe trên cả quãng đường AB.
A. v = 40km/h. B. v = 53km/h. C. v = 46km/h. D. v = 54km/h

Lời giải

………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………

3
 2 XÁC ĐỊNH VẬN TỐC

1. Vận tốc trung bình:

➢ Là đại lượng vecto được xác định bằng thương số giữa độ dịch chuyển của vật và thời gian để vật
thực hiện độ dịch chuyển đó.
d
➢ Công thức: v =
t
d
➢ Độ lớn: v =
t
➢ Chú ý: Vận tốc trung bình (vận tốc) là một đại lượng véctơ có:
• Gốc tại vật chuyển động.
• Có hướng trùng với hướng của độ dịch chuyển d .
• Có độ dài tỉ lệ với độ lớn của vận tốc.

2. Vận tốc tức thời:

➢ Khái niệm: Vận tốc tức thời là vận tốc tại một thời điểm nào đó trên đường đi của vật.
➢ Vận tốc trung bình xét trong khoảng thời gian rất ngắn gọi là tốc độ tức thời.

Ví dụ 1: Một người bơi dọc theo chiều dài 80 m của bể bơi hết 25 s, rồi quay lại chỗ xuất phát trong 32 s.
Xác định vận tốc trung bình và tốc độ trung bình:
a. Trong lần bơi đầu tiên theo chiều dài bể bơi.
b. Trong lần bơi về.
c. Trong suốt quãng đường bơi đi và về.

Lời giải

………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………

Ví dụ 2: Một xe máy chạy từ địa điểm A đến địa điểm B với tốc độ 40 km/h, sau đó xe máy quay trở về
A với tốc độ 50 km/h. Giả sử xe máy luôn chuyển động thẳng đều. Vận tốc trung bình của xe
máy trên cả đoạn đường đi và về là:
A. 0 km/h B. 48,55km/h C. 45km/h D. 44,44km/h

4
 Lời giải

………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………

Ví dụ 3: Một người bơi dọc trong bể bơi dài 50m. Bơi từ đầu bể đến cuối bể hết 20s, bơi tiếp từ cuối bể
quay về đầu bể hết 22s. Chọn chiều dương của độ dịch chuyển là chiều từ đầu bể bơi đến cuối bể
bơi. Tốc độ trung bình và vận tốc trung bình trong trường hợp người này bơi từ cuối bể về đầu
bể là:
A. 2,5m/s; -2,5m/s B. 2,5m/s; 2,5m/s C. 2,27m/s; -2,27m/s D. 2,27m/s; 2,27m/s
Lời giải

………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………