Πειραματική διερεύνηση της συμφωνίας

του γένους σε παρατακτικές δομές

υποκειμένων στη Νέα Ελληνική
Δέσποινα Παπαδοπούλου
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
depapa@lit.auth.gr

ΠΜΣ Γλωσσολογίας
Τομέας Γλωσσολογίας, Τμήμα Φιλολογίας, ΑΠΘ
ΘΕΓ86Ο: Ζητήματα γλωσσική επεξεργασίας
1
Δομή παρουσίασης
1 Ερευνητικός στόχος ............................................................................... 3

2 Θεωρητικό πλαίσιο ............................................................................... 4

3 Παρούσα μελέτη ................................................................................. 11

3.1 Πείραμα εκμαίευσης - προφορικής παραγωγής.............................. 12

3.2 Χρονομετρικό πείραμα κατανόησης-αυτορυθμιζόμενης

ανάγνωσης.............................................................................................. 26

4 Συμπεράσματα .................................................................................... 41

2
1 Ερευνητικός στόχος

Στόχος της μελέτης είναι η πειραματική διερεύνηση της συμφωνίας του

γένους στην ελληνική σε δομές που περιλαμβάνουν προ-ρηματικά
παρατακτικά συνδεόμενα [-έμψυχα] υποκείμενα, κατά την παραγωγή
και την κατανόηση από ενήλικες φυσικούς ομιλητές της ελληνικής.

(1) Οι ηλίανθοι και οι τουλίπες είναι πανέμορφοι.

πανέμορφες.
πανέμορφα.

3
2 Θεωρητικό πλαίσιο
2.1 Η θεωρητική ανάλυση του Corbett (1991, 2001, 2006) για τη
συμφωνία του γένους με σύνθετα υποκείμενα
 Στόχος (target) = το στοιχείο που υπόκειται σε συμφωνία

 Ελεγκτής (controller) = το στοιχείο που καθορίζει τη συμφωνία

 Κανόνας επίλυσης (resolution rule) = κανόνας που καθορίζει τη μορφή

ενός στόχου, όταν ο ελεγκτής αποτελείται από συμπλεκόμενα ονόματα.

4
Κανόνες επίλυσης του γένους
Α) Σημασιολογική επίλυση του γένους (π.χ. Tamil)
 Κανόνες επίλυσης με βάση τα σημασιολογικά χαρακτηριστικά των
συμπλεκόμενων ονομάτων, π.χ. [± έμψυχο], [± ανθρώπινο/έλλογο]
 [+/-ανθρώπινος τύπος] για [+/-ανθρώπινες] οντότητες αντίστοιχα

Β) Μορφοσυντακτική επίλυση του γένους (π.χ. γαλλικά)

 Το γένος σε αυτή την περίπτωση καθορίζεται με βάση το μορφολογικό γένος
της εκάστοτε ΟΦ, χωρίς να λαμβάνονται υπόψιν καθόλου σημασιολογικά
χαρακτηριστικά.

Γ) Μικτή σημασιολογική και μοφοσυντακτική επίλυση του γένους (π.χ.

λατινικά)
 Πολλές φορές η συμφωνία του γένους βασίζεται σε αμφότερα τα
σημασιολογικά και μορφοσυντακτικά χαρακτηριστικά των συμπλεκόμενων
ονομάτων.
5
Δ) Συμφωνία με ένα συμπλεκόμενο όνομα (π.χ. σερβοκροάτικα)
 Όταν δεν εφαρμόζονται οι κανόνες επίλυσης, τότε ο στόχος μπορεί να
συμφωνεί πλήρως με ένα από τα συμπλεκόμενα ονόματα είτε με τον
κοντινότερο ελεγκτή είτε με τον πρώτο ελεγκτή.

(2)

6
2.2 Η συμφωνία του γένους σε παρατακτικές δομές
υποκειμένων στην ελληνική γλώσσα
Χειλά-Μαρκοπούλου (2003)
 Έμψυχα ουσιαστικά ίδιου γένους: ταύτιση συντακτικής &
σημασιολογικής συμφωνίας
 Άψυχα ουσιαστικά ίδιου γένους: συντακτική & σημασιολογική
συμφωνία
(3) Η τραπεζαρία και η κουζίνα είναι καθαρές/καθαρά.
 Συμπλεκόμενα ουσιαστικά διαφορετικού γένους: σημασιολογική
συμφωνία [αρσενικό για ανθρώπινες οντότητες και ουδέτερο για μη
ανθρώπινες]
 Συμπλεκόμενα ουσιαστικά αρσενικού και θηλυκού γένους: γραμματική
συμφωνία με βάση την τυπική (default) τιμή γένους (αρσενικό γένος).

7
Kazana (2011)
 Διερεύνηση της επίλυσης του γένους μέσω ερωτηματολογίων
συμπλήρωσης κενών και πολλαπλής επιλογής
 Σημασιολογική συμφωνία για τα έμψυχα συμπλεκόμενα ουσιαστικά
(διαφορετικό γένος ΟΦ: επίλυση στο αρσενικό γένος)
 Συντακτική συμφωνία για τα άψυχα συμπλεκόμενα ουσιαστικά
(διαφορετικό γένος ΟΦ: επίλυση στο ουδέτερο γένος)
 Πραγματολογική συμφωνία για μη αναμενόμενες περιπτώσεις, π.χ.

(4) Οι δρόμοι και οι πλατείες είναι γεμάτοι με κόσμο.

Εισαγόμενο αντικείμενο αναφοράς: Οι χώροι

8
Spyropoulos (2011)

 Πλήρης συμφωνία σε περιπτώσεις σύγκρουσης των τιμών γένους στις

δύο ΟΦ με βάση την τυπική (default) τιμή γένους [αρσενικό για τα
ανθρώπινα και ουδέτερο για τα μη ανθρώπινα]. Το γένος εμπεριέχεται
στο χαρακτηριστικό [+/-ανθρώπινο].

 Μερική συμφωνία: συμφωνία με τη γειτονική ΟΦ σε δομές με μη

ανθρώπινες ΟΦ πληθυντικού αριθμού (γραμμική επεξεργασία;;;).

(5) Οι δρόμοι και οι πλατείες είναι γεμάτες κόσμο.

9
Kaltsa et al. (2016)
 Διερεύνησαν πειραματικά τη συμφωνία ως προς τον αριθμό σε δομές
με υποκείμενα που αποτελούνται από παρατακτικά συνδεόμενες ΟΦ.
(6) α. Εμφανίστηκε/αν η Μαρία και ο Γιάννης μετά την πρόσκληση.
β. Η Μαρία και ο Γιάννης εμφανίστηκε/αν μετά την πρόσκληση.
 Σε χρονομετρικά πειράματα βρέθηκε ότι η επεξεργασία του ενικού
αριθμού προκαλεί περισσότερο επεξεργαστικό βάρος συγκριτικά με την
επεξεργασία του ενικού αριθμού, ενώ δεν προτιμάται με τα προ-
ρηματικά.
 Τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι η πλήρης συμφωνία είναι
επεξεργαστικά λιγότερο χρονοβόρα από τη μερική συμφωνία και ότι η
μερική συμφωνία είναι το αποτέλεσμα προτασικής παράταξης (Aoun et
al., 1994∙ Spyropoulos, 2011).

10
Anagnostopoulou (2017)
 Το τυπικό (default) γένος στην ελληνική επηρεάζεται από το
χαρακτηριστικό [+/- έμψυχο]: αρσενικό για τα έμψυχα και ουδέτερο για
τα άψυχα.

 Μορφοσυντακτική συμφωνία όταν τα συμπλεκόμενα ουσιαστικά

φέρουν ίδια τιμή γένους.
(7) Ο αναπτήρας[μ.ε. ΑΡΣ] και ο φακός[μ.ε. ΑΡΣ] είναι βρώμικοι[τιμή: ΑΡΣ].

 Σημασιολογική συμφωνία όταν τα συμπλεκόμενα ουσιαστικά δεν

φέρουν ίδια τιμή γένους.
(8) Ο άντρας[ε. ΕΜΨΥΧΟ] και το παιδί[ε. ΕΜΨΥΧΟ] είναι έξυπνοι[τιμή: ΕΜΨΥΧΟ].
(9) Ο πίνακας[ε. ΑΨΥΧΟ] και η καρέκλα[ε. ΑΨΥΧΟ] είναι βρώμικα[τιμή: ΑΨΥΧΟ].
ΦΔ: έμψυχο  αρσενικό, άψυχο  ουδέτερο

11
3 Παρούσα μελέτη
3.1 Πείραμα εκμαίευσης - προφορικής παραγωγής
3.1.1 Ερευνητικός στόχος

Στόχος αυτού του πειραματικού έργου είναι να ελεγχθούν οι στρατηγικές

των φυσικών ομιλητών όσον αφορά τη συμφωνία του γένους κατά τη
σύμπλεξη αρσενικών και θηλυκών [-έμψυχων] ουσιαστικών που
λειτουργούν ως υποκείμενα σε προ-ρηματική θέση, τα οποία συμφωνούν
με ένα κατηγορηματικό επίθετο ή μετοχή σε δομές με συνδετικό στοιχείο.

[Η επιλογή των συγκεκριμένων συνθηκών προέκυψε μετά από τη

διεξαγωγή ενός πιλοτικού ερωτηματολογίου.]

12
3.1.2 Μεθοδολογία
 Πείραμα εκμαίευσης – προφορικής παραγωγής (βλ. και Marušič,
Nevins, & Badecker, 2015∙ Willer-Gold et al., 2016).

Συμμετέχοντες

 65 μονόγλωσσοι, τυπικά ανεπτυγμένοι φυσικοί ομιλητές της Ελληνικής

 20-24 ετών (μέσος όρος: 21,37, ΤΑ: 1,67)
 56 γυναίκες και 9 άντρες
 Φοιτητές ανώτερων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της Θεσσαλονίκης

13
Υλικό
 40 πειραματικά ζεύγη προτάσεων
 40 διασπαστές προσοχής
 2 συνθήκες (10 ζεύγη ανά συνθήκη)  2 πειραματικές εκδοχές
 Όλοι οι συμμετέχοντες είδαν όλα τα ζεύγη προτάσεων (το καθένα σε
μία συνθήκη) και εκτέθηκαν σε όλες τις πειραματικές συνθήκες, αλλά
ποτέ δεν είδαν το ίδιο ζεύγος προτάσεων πάνω από μία φορά μέσω
ψευδο-τυχαιοποίησης (pseudorandomization)
συμπλεκόμενα ουσιαστικά σε προ-ρηματική θέση
[ΦΠΔ1 + σύνδεσμος και + ΦΠΔ2 + συνδετικό ρήμα είναι + κατηγορούμενο
+ συμπληρωματικό στοιχείο].

(9) Οι θρόνοι και οι κορώνες είναι φτιαγμένοι/ες/α για βασιλιάδες και

πριγκίπισσες.

14
 Ανάμεσα στα ουσιαστικά, το συνδετικό ρήμα είναι και το
κατηγορούμενο δεν παρεμβάλλεται ποτέ κάτι άλλο. Υπάρχει πάντα ένα
συμπληρωματικό στοιχείο (π.χ. προθετική φράση, δευτερεύουσα
πρόταση κτλ.) μετά το κατηγορούμενο.
 Τα συμπλεκόμενα ουσιαστικά είναι [-έμψυχα] σε πληθυντικό αριθμό
 για να είναι ακριβώς ίδια η μεθοδολογία με αντίστοιχα πειράματα
σε άλλες γλώσσες (βλ. ενδεικτικά Willer-Gold et al., 2016).
 για να αποφευχθεί η επίλυση με βάση τον εξωγλωσσικό κόσμο
(βιολογικό γένος).
 είναι από το ίδιο σημασιολογικό πεδίο και ταιριάζουν νοηματικά με
το κατηγορούμενο και της πρότασης-μοντέλο και της πειραματικής
πρότασης.
 δεν αποτελούν ιδιωτισμό (idiom) ή μέρος γλωσσικής σύναψης
(collocation).

15
Πειραματικές συνθήκες
Συνθήκη 1: Αρσενικό και θηλυκό σε προ-ρηματική θέση
α. Το πρόβλημα είναι έντονο στην οικογένειά τους.
β. Οι καβγάδες και οι φασαρίες__________________________.

Συνθήκη 2: Θηλυκό και αρσενικό σε προ-ρηματική θέση

α. Το πρόβλημα είναι έντονο στην οικογένειά τους.
β. Οι φασαρίες και οι καβγάδες__________________________.

16
Διαδικασία

 Στους συμμετέχοντες παρουσιάζεται αρχικά μία πρόταση-μοντέλο στην

οποία υπάρχει ένα τμήμα σε έντονη γραφή (bold), έπειτα, αφού πατάνε
το πλήκτρο που τους έχει ζητηθεί, εξαφανίζεται η πρόταση-μοντέλο και
εμφανίζεται μόνο ένα κομμάτι σε έντονη γραφή, το οποίο αντικαθιστά το
αντίστοιχο της προηγούμενης, π.χ.

πρόταση-μοντέλο Το πρόβλημα είναι έντονο στην οικογένειά τους.

πρόταση-στόχος Οι καβγάδες και οι φασαρίες ___________________.

 Οι συμμετέχοντες διαβάζουν δυνατά τις προτάσεις του πειράματος στην

οθόνη ενός υπολογιστή (διαφάνειες του “Microsoft Office Power Point 2016”).

 Ηχογραφείται όλη η συνεδρία.

17
Το πρόβλημα είναι έντονο στην οικογένειά τους.

18
Οι καβγάδες και οι φασαρίες ___________________.

19
Ανάλυση δεδομένων

 Οι συμμετέχοντες που δεν απάντησαν σε >10% των πειραματικών

προτάσεων δεν συμπεριλήφθηκαν στα τελικά δεδομένα.
 Από όλα τα πειραματικά αντικείμενα δεν απαντήθηκε, δεν ακουγόταν
ξεκάθαρα ή ανακλήθηκε λανθασμένα το 3,31%. Ως λανθασμένη ανάκληση
θεωρούνται οι περιπτώσεις που ο συμμετέχων χρησιμοποιούσε διαφορετικά
συμπλεκόμενα ονόματα ή άλλαζε τη σειρά της υπό εξέτασης δομής, δηλαδή αν
έσπαγε το συνεχές που αποτελούνταν από τα δύο ονόματα, το βοηθητικό ρήμα
και το κατηγορούμενο.
 Δεν θεωρήθηκαν λάθος οι περιπτώσεις στις οποίες ο συμμετέχων
χρησιμοποιούσε διαφορετικό κατηγορούμενο, το οποίο ήταν σημασιολογικά
ορθό (8 ‱).
 Το 1,85% των συνολικών απαντήσεων αποτελεί τις δεύτερες παραγωγές των
συμμετεχόντων λόγω αυτοδιόρθωσης και είναι αυτές που λήφθηκαν υπόψη.

20
 3.1.3 Αποτελέσματα
100
90
80
71  Οι απαντήσεις των
70
ομιλητών επηρεάζονται
60
από τη σειρά των
50 44
40
συμπλεκόμενων ονομάτων
32
30 24 24
(Α+Θ ή Θ+Α), p<,001
20
10 5
0
Α+Θ Θ+Α
Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο

Απαντήσεις συμμετεχόντων ως προς το γένος(%)

21
Σ1 (προ-ρηματικό Α+Θ)
Οι φακοί και οι λάμπες είναι_____________________________________.

φωτεινοί > φωτεινές: p=,002 (ανά

συμμετέχοντα)∙ p<,001 (ανά πειραματική
32
44
πρόταση)
φωτεινοί > φωτεινά: p=,093 (ανά
συμμετέχοντα)∙ p=,014 (ανά πειραματική
πρόταση)
24
φωτεινές = φωτεινά: p=,250 (ανά
συμμετέχοντα)∙ p=,124 (ανά πειραματική
Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο πρόταση)

Α > Θ/Ο
22
Σ2 (προ-ρηματικό Θ+Α)
Οι λάμπες και οι φακοί είναι _____________________________________.

φωτεινοί > φωτεινές: p<,001 (ανά

24
συμμετέχοντα)∙ p<,001 (ανά
πειραματική πρόταση)
φωτεινοί > φωτεινά: p<,001 (ανά
5
συμμετέχοντα)∙ p<,001 (ανά
71 πειραματική πρόταση)
φωτεινά > φωτεινές: p<,001 (ανά
συμμετέχοντα)∙ p<,001 (ανά
Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο πειραματική πρόταση)


Α>Ο>Θ
23
Σύγκριση Σ1 και Σ2

100
90
Αρσενικό: Θ+Α > Α+Θ [p<,001 (ανά
80
71 συμμετέχοντα)∙ p<,001 (ανά
70
πειραματική πρόταση)]
60
Θηλυκό: Α+Θ > Θ+Α [p<,001 (ανά
50 44 συμμετέχοντα)∙ p<,001 (ανά
40 πειραματική πρόταση)]
32
30 24 24 Ουδέτερο: +Θ > Θ+Α [p<,001 (ανά
20 συμμετέχοντα)∙ p<,001 (ανά
10 5 πειραματική πρόταση)]
0
Α+Θ Θ+Α
Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο

24
3.1.3 Σύνοψη & Συζήτηση
 Οι συμμετέχοντες φαίνεται να χρησιμοποιούν κυρίως τη συμφωνία με
το κοντινότερο όνομα (ΣΚΟ) και σε μικρότερο βαθμό τη σημασιολογική
(ουδέτερο γένος για άψυχες οντότητες) και τη μορφοσυντακτική
(αρσενικό ως αμαρκάριστο γένος) συμφωνία.
 Η ΣΚΟ λόγω έλξης (attraction);
 Έχει υποστηριχθεί ότι οι συμμετέχοντες σε τέτοιου είδους πειράματα
σε ποσοστά περίπου 15% παράγουν ακόμα και αντιγραμματικές
προτάσεις επιλέγοντας τον κοντινότερο σειριακά ελεγκτή για συμφωνία
με τον στόχο ως αποτέλεσμα κάποιου είδους έλξης (βλ. Bock & Miller,
1991∙ Marušič, Nevins, & Badecker, 2015∙ Paspali, 2019∙ Vigliocco & Nicol,
1998∙ πρβλ. Spyropoulos, 2011).
(10) … βρήκε τη συνταγή για το γλυκό σκισμένη / *σκισμένο
[Paspali, 2019]
25
3.2 Χρονομετρικό πείραμα κατανόησης / αυτο-ρυθμιζόμενης
ανάγνωσης

3.2.1 Ερευνητικός στόχος

Στόχος του χρονομετρικού πειράματος είναι να ελεγχθούν κατά την προτασική

επεξεργασία οι προτιμήσεις επίλυσης της συμφωνίας ως προς το γένος σε δομές
με συμπλεκόμενα αρσενικά και θηλυκά μη έμψυχα υποκείμενα σε προ-
ρηματική θέση.

26
3.2.2 Μεθοδολογία

 Χρονομετρικό πείραμα αυτο-ρυθμιζόμενης ανάγνωσης προτάσεων (self-

paced reading task)

Συμμετέχοντες

 43 μονόγλωσσοι, τυπικά ανεπτυγμένοι φυσικοί ομιλητές της Ελληνικής

 20-25 ετών (μέσος όρος: 21.79, τυπική απόκλιση: 1.21)
 35 γυναίκες και 8 άντρες.
 Φοιτητές ανώτερων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της Θεσσαλονίκης.

27
Υλικό
 Το υλικό του συγκεκριμένου πειραματικού έργου αποτελούνταν από 36
πειραματικές προτάσεις και 108 διασπαστές προσοχής (144 προτάσεις).

 Εξετάστηκαν οι συνθήκες κατά τις οποίες ένα επίθετο ή μία μετοχή σε θέση
κατηγορουμένου (και στα τρία γένη ανάλογα τη συνθήκη) συμφωνεί με ένα
σύνθετο υποκείμενο αποτελούμενο από δύο συμπλεκόμενα [-έμψυχα]
διαφορετικού γένους ουσιαστικά (αρσενικού και θηλυκού γένους)
τοποθετημένα σε προ-ρηματική θέση σε κάθε πιθανό συνδυασμό (αρσενικό +
θηλυκό και θηλυκό + αρσενικό).

 6 συνθήκες  6 πειραματικές εκδοχές του πειράματος

 Οι συμμετέχοντες εκτέθηκαν σε όλες τις πειραματικές συνθήκες, αλλά ποτέ

δεν είδαν την ίδια πρόταση πάνω από μία φορά (ψευδο-τυχαιοποίηση).

28
Πειραματικές συνθήκες
Συνθήκη 1: Α+Θ, κατηγορούμενο αρσενικού γένους
Οι άνεμοι και οι καταιγίδες είναι ισχυροί σε αυτές τις περιοχές.
Συνθήκη 2: Α+Θ, κατηγορούμενο θηλυκού γένους
Οι άνεμοι και οι καταιγίδες είναι ισχυρές σε αυτές τις περιοχές.
Συνθήκη 3: Α+Θ, κατηγορούμενο ουδετέρου γένους
Οι άνεμοι και οι καταιγίδες είναι ισχυρά σε αυτές τις περιοχές.
Συνθήκη 4: Θ+Α, κατηγορούμενο αρσενικού γένους
Οι καταιγίδες και οι άνεμοι είναι ισχυροί σε αυτές τις περιοχές.
Συνθήκη 5: Θ+Α, κατηγορούμενο θηλυκού γένους
Οι καταιγίδες και οι άνεμοι είναι ισχυρές σε αυτές τις περιοχές.
Συνθήκη 6: Θ+Α, κατηγορούμενο ουδετέρου γένους
Οι καταιγίδες και οι άνεμοι είναι ισχυρά σε αυτές τις περιοχές.

29
Διαδικασία
 Το πείραμα αυτό-ρυθμιζόμενης ανάγνωσης σχεδιάστηκε και
υλοποιήθηκε με το λογισμικό e-prime 2.0. Οι συμμετέχοντες διάβαζαν
σιωπηλά προτάσεις χωρισμένες σε 4 τμήματα. Η παρουσίαση των
τμημάτων γινόταν γραμμικά και δεν ήταν αθροιστική (non cumulative
technique), καθώς οι συμμετέχοντες πατούσαν το πλήκτρο «διάστημα»
και το επόμενο τμήμα της πρότασης εμφανιζόταν, ενώ παράλληλα
διαγραφόταν ό,τι είχε προηγηθεί.
 Στο 1ο τμήμα εμφανίζονταν τα συμπλεκόμενα ονόματα και στο 2ο
τμήμα το ρήμα είναι. Το 3ο τμήμα είναι το κρίσιμο τμήμα, καθώς υπάρχει
μόνο το κατηγορούμενο, στο οποίο λύνεται η συμφωνία. Στο 4ο τμήμα
υπάρχει ένα συμπληρωματικό στοιχείο (π.χ. προθετική φράση,
δευτερεύουσα πρόταση κτλ.) που έπεται τη δομής, για να είναι
ολοκληρωμένες οι προτάσεις και να προσιδιάζουν στο φυσικό λόγο.

30
Οι άνεμοι και οι καταιγίδες ______________________.

31
___________________ είναι _____________________.

32
________________________ ισχυροί ______________

33
___________________________ σε αυτές τις περιοχές.

 

34
 Στο πειραματικό μέρος εμφανίζονταν ερωτήσεις κατανόησης στο
29,2% των προτάσεων (42 από τις 144 προτάσεις του πειραματικού
έργου).

 Πριν αρχίσει το πείραμα, υπήρχε μία προσομοίωσή του, που περιείχε 7

προτάσεις για εξοικείωση και εξάσκηση εκ των οποίων οι 2 είχαν και
ερώτηση κατανόησης.

35
Ανάλυση δεδομένων

 Στο πείραμα συμπεριλήφθηκαν μόνο οι συμμετέχοντες που είχαν πάνω

από 90% σωστές απαντήσεις στις ερωτήσεις κατανόησης που υπήρχαν.

 Στην ανάλυση των χρόνων αντίδρασης, οι προτάσεις που στο 1ο και στο
3ο σημείο είχαν χρόνο αντίδρασης <300χ.δ. και >5000χ.δ. και στο 2ο
σημείο >4000χ.δ. αντικαταστάθηκαν με τον μέσο όρο του συμμετέχοντα
ανά συνθήκη. Επίσης, οι ακραίες τιμές (outliers), δηλαδή οι χρόνοι
αντίδρασης με 2 τυπικές αποκλίσεις διαφορά από τον μέσο όρο ανά
συμμετέχοντα ανά συνθήκη, αντικαταστάθηκαν με τον μέσο όρο του
συμμετέχοντα ανά συνθήκη. Συνολικά επηρεάστηκε το 4% των
δεδομένων.

36
3.2.3 Αποτελέσματα
798
790
773
770

750 741
728
730
709 713
710

690

670

650
Α+Θ Θ+Α
Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο

Μ.Ο. χρόνων αντίδρασης (msec) ανά συνθήκη στο επίθετο/μετοχή

37
Ένα πολυπαραγοντικό τεστ διακύμανσης επαναλαμβανόμενων
μετρήσεων με την προσαρμογή Bonferroni 2*3 ANOVA με παράγοντες
α. τη σειρά των συμπλεκόμενων ονομάτων (Α+Θ, Θ+Α)
β. το γένος του κατηγορουμένου (Α/Θ/Ο) για όλες τις συνθήκες έδειξε ότι:

 δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική αλληλεπίδραση μεταξύ της σειράς

των ονομάτων και της επιλογής του γένους του κατηγορουμένου
(F(2,41)=1,343, p=,272)

 υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά στο γένος του

κατηγορουμένου (F(2,41)=6,290, p=,004).

38
 800 798
773
750 741
728
709 713
700

650
Α+Θ Θ+Α
Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο

Τιμές γένους ΑΝΑ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΑΝΑ ΠΕΙΡ. ΠΡΟΤΑΣΗ

Ο>Θ p=,009 p=,026
Ο>Α p=,087 p=,066
Α=Θ p=1 p=1

Ο > Α/Θ
39
3.2.4 Σύνοψη & Συζήτηση
 Στην προτασική επεξεργασία προτιμάται η στρατηγική κατά την οποία το
κατηγορούμενο συμφωνεί με όλη την &Φ.

 Πιο εύκολη επεξεργαστικά είναι η συμφωνία με σημασιολογική επίλυση,

καθώς προτιμάται το ουδέτερο γένος, που είναι το τυπικό (default) γένος για τα
[-έμψυχα] ονόματα.

 Δεύτερη φαίνεται να έρχεται η συμφωνία με μορφοσυντακτική επίλυση,

καθώς η προτίμηση του ουδετέρου έναντι του αρσενικού είναι οριακά
στατιστικά σημαντική.

 Στην προτασική επεξεργασία προτιμάται λιγότερο η ΣΚΟ σε αντίθεση με τα

αποτελέσματα του πειράματος παραγωγής που έδειξε ισχυρή προτίμηση των
συμμετεχόντων σε αυτό τον τύπο συμφωνίας.

40
4 Συμπεράσματα
 Τα αποτελέσματα των δύο πειραματικών έργων κατέδειξαν
διαφορετικές στρατηγικές συμφωνίας ως προς το γένος κατά την
κατανόηση και την παραγωγή λόγου.
 Τα αποτελέσματα του πειράματος κατανόησης από την εξέταση δομών
με συμπλεκόμενα [-έμψυχα] υποκείμενα αρσενικού και θηλυκού γένους
σε προ-ρηματική θέση έδειξαν ότι κατά την επεξεργασία είναι
προτιμότερη η συμφωνία με την &Φ και κυρίως μέσω της επίλυσης με
βάση τα σημασιολογικά χαρακτηριστικά των ονομάτων. Τα
αποτελέσματα αυτά συνάδουν με τις συντακτικές αναλύσεις των
Anagnostopoulou (2017) και Spyropoulos (2011).

41
 Τα αποτελέσματα από το πείραμα παραγωγής λόγου έδειξαν ότι οι
φυσικοί ομιλητές της ελληνικής γλώσσας χρησιμοποιούν, εκτός από τη
συμφωνία με τη μέγιστη προβολή &Φ όπως και στο πείραμα κατανόησης,
μερική συμφωνία με το κοντινότερο σειριακά όνομα. Η προτίμηση αυτή
ενδέχεται να σχετίζεται με το φαινόμενο της έλξης, ένα είδος γραμμικής
και εξωγραμματικής συμφωνίας (Spyropoulos, 2011).

42
 Σας ευχαριστώ
για την προσοχή σας!!!

43
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Anagnostopoulou, Ε. (2017). Gender and defaults. A Schrift to Fest Kyle , 23-31.
Bhatt, R. & Walkow, M. (2013). Locating agreement in grammar: An argument from
agreement in conjunctions. Natural Language & Linguistic Theory, 31, 951–1013.
Bošković, Ž. (2009). Unifying first and last conjunct agreement. Natural Language &
Linguistic Theory, 27, 455–496.
_________ (2010). Conjunct-sensitive agreement: Serbo-Croatian vs. Russian.
Proceedings of FDSL, 7.5, 31–48.
Corbett, G. G. (1991). Gender. Cambridge: Cambridge University Press.
_________ (2006). Agreement. Cambridge: Cambridge University Press.
Kaltsa, M., Tsimpli I. M., Marinis T. & Stavrou M. (2016). Processing Coordinate Subject-
Verb Agreement in L1 and L2 Greek. Frontiers in Psychology, 7, 648.
Kazana, D. (2011). Agreement in Modern Greek Coordinate Noun Phrases. Διδακτορική
διατριβή, University of Essex.
Marušič, F., Nevins A., & Badecker B. (2015). The grammars of conjunction agreement in
Slovenian. Syntax, 18(1), 39–77.
Puškar, Z. & Murphy Α. (2015). Closest-conjunct agreement in Serbo-Croatian: A rule-
ordering account. Topics at InfL, 441–482.

44
Spyropoulos, V. (2011). Some remarks on conjunction and agreement in Greek:
Implications for the theory of agreement. Proceedings of the 7th International
Conference of Greek Linguistics, 1–12.
Willer-Gold, J., Arsenijević, B., Batinić, M., Čordalija, N., Kresić, M., Leko, N., Marušič, F.,
Milićev, T., Milićević, N., Mitić, I., Nevins, A., Peti-Stantić, A., Stanković, B., Šuligoj, T.,
& Tušek, J. (2016). Conjunct agreement and gender in South Slavic: From theory to
experiments to theory. Journal of Slavic Linguistics 24(1), 187–224.
Χειλά-Μαρκοπούλου, Δ. (2003). Γένος και συμφωνία στη Nέα Eλληνική. Το Γένος. Αθήνα:
Πατάκης, 132–167.

45