‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬

‫[ ‪]1‬‬
‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬

‫د کــتاب پېـــژندنه‪:‬‬
‫==================‬
‫د کتاب نوم‪ :‬د قران کریم ځانګړتیاوې‬
‫ليــكوال ‪ :‬محمد جمیل زینو‬
‫‪ :‬انــــدیال ساپی‬ ‫ژبــاړن‬
‫كمــپوز ‪ :‬اسیر مشواڼی‬
‫چاپ کال ‪ /۱۳۹۶ :‬ملریز ‪ ۲۰۱۷‬م‬
‫چاپ شمیر ‪۱۱۰۰ :‬‬
‫خپرندوی‪ :‬شهباز خپرندویه ټولنه – جالل اباد افغانستان‬

‫[ ‪]2‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬

‫یو څو خبــرې‬
‫الحمد لله والصالة والسالم عىل عبده املصطفى وعىل آله ومن‬
‫وااله أما بعد‪:‬‬
‫د الله جل جالله په فضل او کرم ما د محتم وووو نووببی‬
‫امیری هغه ژباړلې وساله وکتله چې قران کریم د ځانګړتیاوو‬
‫په باوه کې ست عامل محمد جمیل زینو لیکلی ده‪.‬‬
‫یقینا ډیره مفیده او خوندووه ده‪ ،‬ما تری هم په کتلو کې استفاده‬
‫وکړه‪ ،‬او خپل ټول پښتنو وووڼو څخه هیله لرم چې له داسې‬
‫وسالو او کتابونو څخه استفاده وکړي او خپل دینی واتلونکی‬
‫ووښانه کړي‪.‬‬
‫په پای کې مې له ټولو علامءو او لیکواالنو څخه هیله دا ده‬
‫چې پدې الوه کې لیکنې او ژباړې وکړي او په دینی معلوماتو د‬
‫پښتو ژبه ال بډایه کړي‪.‬‬

‫په دونښت‬
‫عبد العلیم فراست‬

‫[ ‪]3‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬

‫دژبــاړن ســـریزه‬
‫الحمد لله الذي يخص من يشاء من عباده مبا شاء من املحامد‪،‬‬
‫ويوفق إىل الخري خلصاءه‪.‬‬
‫الحمد لله الذي جعلنا من أمة محمد صيل الله عليه وسلم وخصها‬
‫بني األمم‪ ،‬فجعلها خري أمة أخرجت للناس تأمر باملعروف وتنهى‬
‫عن املنكر وأوسل إليها خري وسله نبيه وصفيه وخليله محمد بن‬
‫عبدالله صيل الله عليه وسلم‪ ،‬وأنزل عليها خري كتبه وأفضلها‬
‫وأسامها وأعالها‪.‬‬
‫أما بعد‪...‬‬
‫قران كريم هغه ست‪ ،‬معجز او وووستی الهي کتاب دی‪ ،‬چې الله‬
‫جل جالله په خپل استازي او وووستي پېغمرب محمد صلی الله‬
‫علیه وسلم د تاید او ډاډ لپاوه د تلپاتې معجزې په توګه نازل کړ‪،‬‬
‫تر څو دګردې نړۍ انسانان د کفر‪ ،‬رشک‪ ،‬بدعت‪ ،‬ظلم‪ ،‬زوو‪،‬‬
‫زیايت‪ ،‬بی اتفاقۍ او ناپوهۍ څخه دایامن‪ ،‬توبید‪ ،‬سنت‪ ،‬عدل‪،‬‬
‫یووايل او پوهې لوو ته واوبيل‪ ،‬او برشيت د الوښوونې‪،‬‬
‫وګرځي‪.‬‬ ‫کامیابۍ‪ ،‬رسلوړۍ او نجات سب‬

‫[ ‪]4‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫لدې امله یې د نووو اسامين کتابونو څخه توپیر وموند او د‬
‫داسې ځانګړنو لرونکی شو چې په مخکینو اسامين کتابونو کې‬
‫یې شتون نه دولود‪.‬‬
‫په پښتو ژبه کې د قران کریم د بیال بېلو موضوع ګانو په اړه‬
‫جال لیکنې شوي‪ ،‬خو دقران کریم د ځانګړتیاوو په اړه کومه‬
‫ځانګړی لیکنه زما تر ستګو نشوه‪ ،‬نو پدې اساس می هوډ وکړ‬
‫تر څو دیادې موضوع په اړه عربۍ ژبې د نامتو لیکوال محمد‬
‫جمیل زینو لنډه او هر اړخیزه مقاله پښتو ته وژباړم‪ ،‬ترڅو‬
‫قران کریم د مینوالو تنده ووخړوب کړي‪.‬‬
‫د الله جل جالله څخه سوال کوم چې دغه کوچنی عمل د‬
‫وګرځوي‪.‬‬ ‫لیکوال‪ ،‬ژباړن‪ ،‬او لوستونکو د ثواب سب‬
‫په پای کې د شهباز خپرندویه ټولنې مرشښاغيل بزب الله شهباز‬
‫ساپي او د محتم وووو اسیر مشواڼي نړۍ مننه کوم چې دکتاب‬
‫په چاپ کې یې وارسه هر اړخیزه مرسته وکړه‪ ،‬کوو یې ودان‪.‬‬

‫انـــدیال ســـاپی‬
‫اسالمي پوهنتون مدینه منووه‬
‫‪2007/09/26‬م‬
‫[ ‪]5‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬

‫لنــــــډیز‬
‫قران کریم ډیرې ځانګړتیاوې لري‪ ،‬چې الله جل جالله پدې‬
‫كتَاب َعزِيز‬ ‫ایت کې بیان کړي‪ ،‬الله جل جالله فرمایې‪َ ((:‬وإِنَّه لَ ِ‬
‫ب ِ‬
‫كيم‬ ‫خلْ ِف ِه تَنْزِيل ِم ْن َ‬
‫ني يَ َديْ ِه َوالَ ِم ْن َ‬ ‫(‪ )۴۱‬الَ يَأْتِي ِه الْبَ ِ‬
‫اطل ِم ْن بَ ْ ِ‬
‫ب ِميد))‪ .‬فصلت‪۴۲-۴۱ :‬‬
‫َ‬
‫ژباړه‪ :‬یقینا دا قران یو پیاوړی کتاب دی‪ ،‬باطل نه مخامخ پرې‬
‫واتالی يش او نه د شا لخوا‪ ،‬دبکیم او ستایل شوي ذات له‬
‫لووي نازل دی‪.‬‬
‫وسول صلی الله علیه وسلم د قران په اړه فرمایې‪ ":‬ت َ َركْت ِفيك ْم‬
‫اب اللَّ ِه َوسنَّتِي‪َ ،‬ولَ ْن يَتَ َف َّرقَا َ‬
‫بتَّى يَ ِر َدا‬ ‫ني لَ ْن ت َِضلُّوا بَ ْع َده َام‪ :‬كِتَ َ‬
‫شَ يْئَ ْ ِ‬
‫ض "(‪.)1‬‬ ‫يل الْ َ‬
‫ح ْو َ‬ ‫َع َ َّ‬
‫ژباړه‪ :‬په تاسو کې ما دوه شیان پریښي چې له هغې وووسته به‬
‫بی الوې نشۍ‪ ،‬دالله کتاب او زما سنت‪ ،‬او هیڅکله به جال‬
‫نشۍ تر څو چې ما رسه په بوض (کوثر) ووینۍ‪.‬‬

‫(‪ )1‬باكم په مستدوک کې ووایت کړي دبدیث شمیر (‪.)۳۱۹‬‬

‫[ ‪]6‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫د انګلستان پخوانی صدو اعظم جالدستون د قران په هکله‬
‫وایې‪ :‬ترڅو چې د مسلامنانو ترمنځ قران موجود وي نو اووپا‬
‫نيش توانیدالی چې په ختیځې اسالمي نړۍ برالسې يش‪.‬‬

‫[ ‪]7‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬

‫د قــران کــریم ځانـــګړتیاوې‬

‫قران کريم دنووو الهي كتابونو په پرتله د زیاتو ځانګړتياوو‬
‫دولودونکی دی چې ځینې په الندې ډول دي‪:‬‬
‫(‪ )1‬لومړۍ ځانګړنه‪:‬‬
‫قرآن کريم دالله جل جالله کالم دی او د الله جل جالله له‬
‫لووي په محمد صىل الله عليه وسلم ناﺯل شوی‪ ،‬د فاتحې په‬
‫سووت پيليږي او د ناس په سووت پاى ته ويس‪.‬‬

‫(‪ )2‬دوهمه ځانګړنه‪:‬‬

‫د قران کريم تالوت او لوستل عبادت (بنده ګي) ده او په تالوت‬
‫يې لوستونکي ته ثواب ويس‪ ،‬ځکه وسول صيل الله عليه وسلم‬
‫ح َسنَة‬ ‫اب اللَّ ِه فَلَه بِ ِه َ‬
‫ب َسنَة‪َ ،‬وال َ‬ ‫فرماييل دي‪َ ":‬م ْن قَ َرأ َ َ‬
‫ب ْرفًا ِم ْن كِتَ ِ‬
‫ب ْرف‬ ‫ك ْن أَلِف َ‬
‫ب ْرف َوالَ م َ‬ ‫رش أ َ ْمثَال ِ َها‪ ،‬الَ أَقول امل َ‬
‫ب ْرف‪َ ،‬ولَ ِ‬ ‫بِ َع ْ ِ‬
‫ب ْرف "(‪.)1‬‬ ‫َو ِميم َ‬

‫(‪ )1‬امام ترمذي ووايت کړی دبدیث شمیره (‪.)۱۹۱۰‬‬

‫[ ‪]8‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫ژباړه‪ :‬چا چې د الله جل جالله له کتاب څخه يو برف تالوت‬
‫کړ دهغه لپاوه به نيکي وي او يوه نيکي به يې يو په لسه‬
‫بسابيږي‪ ،‬دا زه نه وايم چې (امل) يو برف دى بلکې الف‬
‫ځانله ‪،‬الم ځانله او ميم ځانله برف دى‪.‬‬
‫همداونګه قران مجيد د ﺯيات شمري سووتونو د لوستلو په غووه‬
‫وايل کې يو شمري صحيح بدیثونه هم واغيل دي‪.‬‬
‫لکه د بقرې‪ ،‬آل عمران‪ ،‬ملك‪ ،‬كهف‪ ،‬اخري سووتونه او داسې‬
‫نوو ‪...‬‬

‫(‪ )3‬دوميه ځانګړنه‪:‬‬

‫پرته د قران کريم له لوستنې ملونځ نه صحيح کيږي‪ ،‬وسول الله‬
‫ص َال َة ل ِ َم ْن لَ ْم يَ ْق َرأ ْ بِفَاتِ َ‬
‫ح ِة‬ ‫صيل الله عليه وسلم فرماييل دي‪ ":‬الَ َ‬
‫اب"(‪.)1‬‬ ‫ال ْ ِ‬
‫كتَ ِ‬
‫ژباړه‪ :‬د هغه چاملونځ ناسم دى (نه کيږي) چې د فاتحې سووت‬
‫و نه لويل‪.‬‬

‫(‪)1‬امام بخاوی ووایت کړی د بدیث شمیره (‪.)756‬‬

‫[ ‪]9‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫(‪ )4‬څلوومه ځانګړنه‪:‬‬
‫قران کريم د هر ډول السوهنې او بدلون څخه سالمت او په‬
‫امن کې دی‪.‬‬
‫حن نَ َّزلْنَا ال ِّذكْ َر َوإِنَّا لَه‬
‫الله جل جالله فرمايلې دي‪ ((:‬إِنَّا نَ ْ‬
‫حا ِفظونَ))‪ .‬الحجر‪9:‬‬
‫لَ َ‬
‫ژباړه‪ :‬يقينا مونږ قرآن ناﺯل کړی او مونږ يې ساتنه کوو‪.‬‬
‫کوم چې نوو اسامين کتابونه دي لکه تووات او انجيل‪ ،‬په هغې‬
‫کې خپلو پېرويانو السوهنه کړې او اصيل منځپانګه يې ووته‬
‫بدل کړې ده‪.‬‬

‫(‪ )5‬پنځمه ځانګړنه‪:‬‬

‫قران کريم له تناقض (ټکر) څخه سامل او ژغوول شوی‪ ،‬ځکه‬
‫الله جل جالله فرمايلې دي‪ ((:‬أَف ََال يَتَ َدبَّرو َن الْق ْرآ َن َولَ ْو كَا َن ِم ْن‬
‫جدوا ِفي ِه ا ْ‬
‫ختِ َالفًا كَثِ ً‬
‫ريا))‪ .‬النساء‪82:‬‬ ‫ِعنْ ِد غ َْريِ اللَّ ِه لَ َو َ‬
‫ژباړه‪ :‬ايا دوى په قران کې سوچ او فکر نکوي؟ که چیرته دا‬
‫قران د بل چا له لووي وی نو هرو مرو به یې په دې کې ﺯيات‬
‫شمري اختالف مونديل وی‪.‬‬

‫[‪]10‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫(‪ )6‬شپږمه ځانګړنه‪:‬‬
‫د ﺯړه له تله د قران کريم ﺯده کړه او بفظ اسانه دی ‪ ،‬په دې اړه‬
‫َّسنَا الْق ْرآ َن لِل ِّذكْ ِر فَ َه ْل ِم ْن‬
‫الله جل جالله فرمايلې‪َ ((:‬ولَ َق ْد يَ َّ ْ‬
‫م َّدكِر))‪.‬القمر‪40:‬‬
‫ژباړه‪:‬بېشکه مونږ قران د نصيحت او يادونې لپاوه اسان کړی‪،‬‬
‫آيا شته څوک نصيحت قبلونکی؟‪.‬‬

‫(‪ )7‬اوومه ځانګړنه‪:‬‬

‫قران کريم يو معجز (انسانان يې له جوړيدو عاجزه او ناتوانه‬
‫دي) کتاب دی‪ ،‬هيڅوک نيش کوالی چې دده د يو سووت په‬
‫څېر بل سووت جوړکړي‪ ،‬الله جل جالله يې عربو ته دجوړېدو‬
‫چلنج (بلنه) ووکړه‪ ،‬هغوی ناتوانه شول او له جوړېدو يې پاتې‬
‫واغلل‪.‬‬
‫الله عزوجل فرمايي‪ ((:‬أ َ ْم يَقولو َن اف َْتَاه ق ْل فَأْتوا بِسو َوة ِمثْلِ ِه))‪.‬‬
‫يونس‪38:‬‬

‫[‪]11‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫ژباړه‪ :‬ایا ! دوى وايي چې دا قران يې له ځانه جوړ کړی؟ نو ته‬
‫ووته ووايه که چېرته داسې وي نو دده د يو سووت په څېر‬
‫سووت واوړئ‪.‬‬

‫(‪ )8‬امته ځانګړنه‪:‬‬

‫د قران کريم په لوستونکي باندې دالله جل جالله له لووي‬
‫وبمت‪ ،‬سکون او اوامتيا ناﺯليږي‪.‬‬
‫جتَ َم َع قَ ْوم ِف بَيْت‬
‫ځکه وسول صيل الله عليه وسلم فرماييل‪َ ":‬ما ا ْ‬
‫اب اللَّ ِه َويَتَ َدا َوسونَه بَيْنَه ْم‪ ،‬إِالَّ‬
‫اىل‪ ،‬يَتْلو َن كِتَ َ‬
‫وت اللَّ ِه ت َ َع َ‬
‫ِم ْن بي ِ‬
‫ب َّفتْهم الْ َم َالئِكَة‪،‬‬ ‫كينَة‪َ ،‬وغ َِشيَتْهم ال َّر ْ‬
‫ب َمة‪َ ،‬و َ‬ ‫الس ِ‬
‫َت َعلَيْهِم َّ‬ ‫نَ َزل ْ‬
‫َوذَكَ َرهم اللَّه ِفي َم ْن ِع ْن َده"(‪.)1‬‬
‫ژباړه‪:‬نه واټولیږي يو قوم د الله تعالی له کووونو څخه په يو‬
‫کوو کې‪ ،‬چې دالله جل جالله کتاب لويل او په خپل مينځ کې‬
‫يې په زده کړه بوخت وي‪ ،‬مګر په هغوي به دالله جل جالله له‬
‫لووي اوام او ډاډ ناﺯل يش‪ ،‬د الله جل جالله په وبمت کې به‬

‫(‪ )1‬سنن أيب داود دبدیث شمیره(‪.)۱۴۵۵‬‬

‫[‪]12‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫پټ يش‪ ،‬مالئکې به تري چاپیره يش‪ ،‬او الله جل جالله به يې د‬
‫هغه چا په وړاندى يادونه وکړي چې له هغه رسه دي(مالئکې)‪.‬‬

‫(‪ )9‬نهمه ځانګړنه‪:‬‬

‫قران کريم يواځې د ژونديو لپاوه دی نه د مړو لپاوه‪.‬‬
‫الله جل جالله د قران په اړه فرمایي‪((:‬لِي ْن ِذ َو َم ْن كَا َن َ‬
‫بيًّا))‪.‬‬
‫يس‪70:‬‬
‫ژباړه‪ :‬ددې لپاوه چې ويره ووکړي دا قران هغه چاته چې ژوندى‬
‫وي‪.‬‬
‫اوبل ځاى فرمايي ‪َ ((:‬وأ َ ْن لَيْ َ‬
‫س لِ ْ ِ‬
‫ْلن َْسانِ إِالَّ َما َس َعى))‪ .‬النجم‪39:‬‬
‫ژباړه‪ :‬نشته دانسان لپاوه بدله (المل د ثواب او عذاب د ژغوولو)‬
‫مګر د هغه څه ده چې ده يې کوښښ کړی وي‪.‬‬
‫امام شافعي ‪-‬وبمه الله‪ -‬دپووتني ايت نه استدالل کوي او وايي‪:‬‬
‫د قران د تالوت بښلو (ډالۍ کولو) ثواب مړي ته نه ويس ځکه‬
‫دا د دوى د عمل او کړنې څخه نه دی‪.‬‬
‫او کوم چې د اوالد تالوت دی د هغه ثواب موو او پالو ته ويس‬
‫ځکه اوالد د موو او پالو له کوښښ څخه وي‪.‬‬

‫[‪]13‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫لکه څرنګه چې وسول الله صيل الله عليه وسلم فرمایيل ‪ ":‬أَن َ‬
‫ْت‬
‫َو َمال َك ِألَب َ‬
‫ِيك"(‪.)1‬‬
‫ژباړه‪ :‬ته او مال دې دپالو يې‪.‬‬
‫دبديث په بل ووايت کې واځي‪َ ":‬وإِ َّن أ َ ْوالَ َد ك ْم ِم ْن ك َْسبِك ْم"(‪.)2‬‬
‫ژباړه‪ :‬ستاسې اوالدونه ستاسې له کړنې او کوښښ څخه دي‪.‬‬

‫(‪ )10‬لسمه ځانګړنه‪:‬‬

‫قران کريم زړه د منافقت او رشکي ناووغيو څخه ژغووي او‬
‫ځينې سووتونه يې د بدين ووغتيا لپاوه هم واغيل‪ ،‬لکه د فاتحې‬
‫سووت‪ ،‬اخري سووتونه (معوﺫتني) او داسې نوو‪ ...‬چې په‬
‫صحيحو بديثونو کې يې يادونه شوې ده‪.‬‬
‫له همدې امله الله وب العزت فرمايلې دي‪ ((:‬يَاأَيُّ َها النَّاس قَ ْد‬
‫ب َمة‬‫الصدو ِو َوه ًدى َو َو ْ‬ ‫جا َءت ْك ْم َم ْو ِعظَة ِم ْن َوبِّك ْم َو ِشفَاء ل ِ َام ِف ُّ‬
‫َ‬
‫لِلْم ْؤ ِم ِن َ‬
‫ني))‪ .‬يونس‪57:‬‬

‫(‪ )1‬سنن ابن ماجه د بديث شمريه(‪.)2291‬‬

‫(‪)2‬سنن ابن ماجه د بديث شمريه(‪.)2290‬‬
‫[‪]14‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫ژباړه‪ :‬اى خلکو! يقينا دا قران تاسو ته د وب له لووي وعظ‬
‫کونکی واغلی دی‪ ،‬د هغه څه لپاوه دوملنه ده چې په سينو کې‬
‫دي او د مؤمنانو لپاوه الوښونه او وبمت دی‪.‬‬
‫په بل ايت کې الله جل جالله فرمايي‪َ ((:‬وننَ ِّزل ِم َن الْق ْرآنِ َما ه َو‬
‫ب َمة لِلْم ْؤ ِم ِن َ‬
‫ني))‪ .‬اإلرساء‪82:‬‬ ‫ِشفَاء َو َو ْ‬
‫ژباړه‪:‬مونږ ناﺯلو قران چې د مومنانو لپاوه دوملنه او وبمت دي‪.‬‬

‫(‪ )11‬يوولسمه ځانګړنه‪:‬‬

‫قران کريم دخپل لوستونکي لپاوه دقيامت په ووځ دالله جل‬
‫جالله په وړاندې سپاوش کوي‪.‬‬
‫ځکه پيغمرب صيل الله عليه وسلم فرماييل دي‪":‬اقْ َرءوا الْق ْرآنَ‪ ،‬فَ ِإنَّه‬
‫حابِ ِه"(‪.)1‬‬ ‫يَأْ ِيت يَ ْو َم الْ ِق َيا َم ِة شَ ِفي ًعا ِأل َ ْ‬
‫ص َ‬
‫ژباړه‪ :‬قران ولويل ځکه دا به د قيامت په ووځ واځي او د خپل‬
‫لوستونکي لپاوه به سفاوش کوي‪.‬‬

‫(‪ )1‬امام مسلم ووايت كړی د بدیث شمیره (‪.)۲۵۲‬‬

‫[‪]15‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫(‪ )12‬دولسمه ځانګړنه‪:‬‬
‫قران کريم په هغه اسامين کتابونو باندې څاوونکى‪ ،‬ساتونکى‪،‬‬
‫پريکړه کونکى دی چې د قران څخه مخکې ناﺯل شوي دي‪.‬‬
‫اب بِالْ َ‬
‫ح ِّق‬ ‫په دې اړه الله جل جالله فرمايي‪َ ((:‬وأَنْ َزلْنَا إِلَيْ َك الْ ِ‬
‫كتَ َ‬
‫اب َوم َه ْي ِمنًا َعلَيْ ِه))‪ .‬املائدة‪48:‬‬ ‫ني يَ َديْ ِه ِم َن الْ ِ‬
‫كتَ ِ‬ ‫ص ِّدقًا ل ِ َام بَ ْ َ‬
‫م َ‬
‫ژباړه‪:‬مونږ تا ته په وښتني رسه کتاب (قران) واستولی دی‪،‬‬
‫تائیدکونکى دی دمخکنيو کتابونو او په هغوی څاوونکى دی‪.‬‬
‫امام بافظ ابن کثري ‪-‬وبمه الله‪ -‬د مهيمن کلمې د تفسري په اړه د‬
‫ويناو واټولولو نه وووسته وايي‪":‬دا ويناوې ټولې رسه نږدې‬
‫معنې لري‪ ،‬چې د مهيمن کلمې ته شاملې دي‪ ،‬دا په مخکنيو‬
‫کتابونو ګواه‪ ،‬پريکړه کونکى او ساتونکى دی‪.‬‬
‫دا ست کتاب تر ټولو وووسته ناﺯل شوی او داسامين کتابونو پاى‬
‫ده‪ ،‬دنيکبختۍ ټول شيان يې په ځان کې وانغښتي او تر ټولو‬
‫پووه دی‪ ،‬هغه ښيګڼې پکې هم واټولې شوي چې په مخکنيو‬
‫کتابونو کې يې شتون دولود‪ ،‬هغه د پام وړشيان پکې هم‬

‫[‪]16‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫ووﺯيات شوي دي چې په مخکنيو کتابونو کې موجود نه وو او‬
‫الله جل جالله يې دساتنې وعده کړې ده"(‪.)1‬‬

‫(‪)13‬دياولسمه ځانګړنه‪:‬‬
‫قران کريم په خپلو ويناو کې وښتنې او په ابکامو کې منصف‬
‫دی‪.‬‬
‫َّت كَلِ َمت َوبِّ َك ِص ْدقًا‬
‫الله جل جالله ويلې دي‪َ ((:‬ومتَ ْ‬
‫َو َع ْد ًال))‪.‬األنعام‪115:‬‬
‫ژباړه‪ :‬ستا د وب وينا په وښتني او انصاف رسه پووه شوه‪.‬‬
‫قتاده ‪-‬وبمه الله‪ -‬فرمایي‪ ":‬الله جل جالله په وينا او خرب‬
‫ووکولو کې وښتنی دی‪ ،‬په غوښتنو کې منصف دی‪ ،‬د څه په اړه‬
‫چې يې خرب ووکړي بق او ثابت دي‪ ،‬چې وښتنويل یې د ملر په‬
‫څري ځالنده ده‪ ،‬شک او ګامن پکې هيڅ ځاى نلري‪ ،‬په څه چې‬
‫يې امر کړي انصاف دی چې پرته لدې نوو انصاف وجود نلري‪،‬‬

‫(‪ )1‬تفسیر ابن کثیر (‪.)65/۲‬‬

‫[‪]17‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫له باطلو شيانو يې منع کړې او داځکه چې قران يواځې له‬
‫باطلو شيانو منع کوي"(‪.)1‬‬
‫لکه څرنګه چې الله جل جالله فرماييل دي‪ ((:‬يَأْمره ْم‬
‫ح ِّرم َعلَيْهِم‬ ‫وف َويَنْ َهاه ْم َعنِ الْمنْكَ ِر َوي ِح ُّل لَهم الطَّيِّ َب ِ‬
‫ات َوي َ‬ ‫بِالْ َم ْعر ِ‬
‫خ َبائِثَ ))‪ .‬األعراف‪157:‬‬
‫الْ َ‬
‫ژباړه‪:‬دوی ته په نيکيو امر کوي او له بديو يې منع کوي‪ ،‬ګټوو‬
‫او پاک شيان يې ووته بالل کړي‪ ،‬ناپاکه اوچټل شيان يې پرې‬
‫برام کړي‪.‬‬

‫(‪ )14‬څواولسمه ځانګړنه‪:‬‬

‫له کومو کيسو چې په قران کې يادونه شويده بقيقت او وښتنې‬
‫دي‪ ،‬خيال او تصوو ندی‪ ،‬دموىس عليه السالم او فرعون کيسه‬
‫وښتني ده‪.‬‬
‫وىس َو ِف ْر َع ْو َن‬
‫الله وب العزت فرمايي‪ ((:‬نَتْلو َعلَيْ َك ِم ْن نَ َب ِإ م َ‬
‫بِالْ َ‬
‫ح ِّق))‪ .‬القصص‪3:‬‬

‫(‪ )1‬وګووه تفسیر ابن کثیر (‪.)167/۲‬‬

‫[‪]18‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫ژباړه‪:‬مونږ بيانوو تا ته کيسه د موىس عليه السالم او فرعون په‬
‫وښتني رسه‪.‬‬
‫ددې په څري د غاووالو (اصحاب الکهف) کيسه هم وښتني ده‬
‫ص َعلَيْ َك نَبَأَه ْم بِالْ َ‬
‫ح ِّق))‪.‬‬ ‫حن نَق ُّ‬
‫الله جل جالله فرمايي‪ ((:‬نَ ْ‬
‫الكهف‪13 :‬‬
‫ژباړه‪ :‬مونږ بیانوو تاته کیسه د دوي په ویښتني رسه‪.‬‬
‫د هر څه په باوه کې چې قران کريم کې الله وب العزت کيسې‬
‫کړي ثابت او څرګند دي پدې اړه الله جل جالله فرمايي‪ ((:‬إِ َّن‬
‫َصص الْ َ‬
‫ح ُّق))‪ .‬آل عمران‪62 :‬‬ ‫َهذَا لَه َو الْق َ‬
‫ژباړه‪:‬يقينا دا بيان ويښتني او پربقه دي (په دی کې دموسی‬
‫علیه السالم مخکی ذکر شوی ټولو کیسو ته اشاوه ده)‪.‬‬

‫(‪ )15‬پنځلسمه ځانګړنه‪:‬‬

‫قران کريم د دنيا او اخرت غوښتنې او تقاضې رسه يو ځاى‬
‫کړي‪ ،‬برشيت ته يې د انسانيت او نيکمرغۍ الو ووپه ګوته‬
‫کړې‪ ،‬انسان يې ديته هڅوىل تر څو د اخرت د تياويو ترڅنګ‬
‫خپلې دنياوي چاوې هم مخ په وړاندې بوځي‪.‬‬

‫[‪]19‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫يام آت ََاك اللَّه‬‫لکه څرنګه چې الله جل جالله فرمايي‪َ ((:‬وابْتَغِ ِف َ‬
‫ب ِسن ك ََام أ َ ْ‬
‫ب َس َن اللَّه‬ ‫س ن َِصيبَ َك ِم َن ال ُّدنْيَا َوأَ ْ‬
‫اْل ِخ َر َة َوالَ تَنْ َ‬
‫ال َّدا َو ْ‬
‫إِلَيْ َك))‪ .‬القصص‪77 :‬‬
‫ژباړه‪ :‬په هغه څه کې د خپل وووستني کوو لټون وکړه چې الله‬
‫جل جالله تاته دوکړی‪ ،‬له دنيا څخه خپله برخه مه هريوه‪،‬‬
‫دخلکو رسه ابسان وکړه لکه څرنګه چې الله جل جالله له‬
‫تارسه ابسان کړی دی‪.‬‬

‫(‪ )16‬شپاړسمه ځانګړنه‪:‬‬

‫په قران کريم کې دعقيدې‪ ،‬عباداتو‪ ،‬معامالتو‪ ،‬ابکاماتو‪،‬‬
‫سياست او اقتصاد په اړه هغه ټول قوانني شتون لري چې د ټولې‬
‫نړۍ برشيت ووته اړتيا لري‪.‬‬
‫همدا واﺯ د ټولنيز ژوند پر مخ وړلو لپاوه پکې د چاوو د سمون‬
‫او اصالح او نووو اړونده مسائلو په هکله قوانني او ابکام‬
‫ﺫ کر دي‪ ،‬چې د عميل کولو په صووت کې يې انسان د دخوښې‬
‫او هوسا ژوند څخه برخمن کيداى يش‪.‬‬
‫اب ِم ْن َ ْ‬
‫يشء))‪.‬‬ ‫الله جل جالله فرمايې‪َ ((:‬ما فَ َّرطْ َنا ِف الْ ِ‬
‫كتَ ِ‬
‫األنعام‪38 :‬‬
‫[‪]20‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫ژباړه‪ :‬ماپه کتاب(قران)کې دهيڅ يش يادونه نده پريښې‪.‬‬
‫اب تِبْ َيانًا‬ ‫بل ځاى الله جل جالله فرمايې‪َ ((:‬ونَ َّزلْنَا َعلَيْ َك الْ ِ‬
‫كتَ َ‬
‫ني))‪ .‬النحل‪89 :‬‬ ‫رشى لِلْم ْسلِ ِم َ‬ ‫ب َم ًة َوب ْ َ‬ ‫لِك ِّل َ ْ‬
‫يشء َوه ًدى َو َو ْ‬
‫ژباړه‪:‬مونږ تاته کتاب دواستولی دی چې د هر څه بيانونکى دی‪،‬‬
‫د مسلامنانو لپاوه الوښونه‪ ،‬وبمت او ﺯيرى دی‪.‬‬
‫امام قرطبي وبمه الله د لومړين ايت د تفسري په اړه ليکي‪ ":‬له‬
‫کتاب څخه مراد لوح محفوظ دی پدې کې ټول هغه‬
‫بوادث(پیښې) ثبت دي چي وووسته واقع کيږي‪.‬‬
‫ځينې مفَّسين وايي‪ ":‬د کتاب نه مراد قران کريم دی يعنې مونږ‬
‫په قران کې د اوامرو په اړه هيڅ ندي پريښي مګر په هغې مو‬
‫دليل واوړی دی يابه دا دليل څرګند او واضحه وي او يا به په‬
‫اجاميل توګه ﺫکر وي‪ ،‬چې تفصيل او بيان به يې دوسول الله صيل‬
‫الله عليه وسلم د اباديثو‪ ،‬اجامع او د هغه قياس له الوې شوې‬
‫وي چې د کتاب په نص رسه ثابت وي‪ ،‬بيا وايي د الله وب العزت‬
‫وينا وښتینې ده‪ ،‬په قران کې د هيڅ څه په اړه يادونه نده پاتې‪،‬‬
‫بلکې هرومرو يې تفصيل يا تأصيلﺫکر شوی"(‪.)1‬‬

‫(‪ )1‬تفسري قرطبى (‪.)420/6‬‬

‫[‪]21‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫امام طربي وبمه الله د وووستني ايت د تفسري الندې ليکي‪ ":‬اى‬
‫محمده! مونږ پر تا قران ناﺯل کړی چې د ټولو هغه مهمو شيانو‬
‫څرګندونکی دی چې وګړي يې پيژندلو ته اړتيا لري‪.‬‬
‫لکه بالل‪ ،‬برام‪ ،‬ثواب‪ ،‬عذاب‪ ،‬الوښوونه‪ ،‬بې الويتوب‪ ،‬دهغه‬
‫چا لپاوه وبمت دی چې وښتونی يې وګڼي‪ ،‬د الله جل جالله په‬
‫ټولو اوامرو(بتی الوسع) عمل وکړي د منکراتو او نواهيو(منع‬
‫شويو شيانو) څخه ځان وسايت‪ ،‬دالله جل جالله او هغه د وسول‬
‫پريوي وکړي او قراين الوښوونې عميل کړي‪،‬بالل ته بالل‬
‫ووايي او برام ته برام"(‪.)1‬‬

‫(‪)17‬ولسمه ځانګړنه‪:‬‬
‫قران کريم دانسانانو او پرييانو په نفسونو ځواکمن او غښتىل‬
‫اثر لري‪.‬‬
‫داسالم په ملړيو کې دمرشکينو څخه ﺯيات شمري کسان له قرانه‬
‫متأثره شول او اسالم يې ديو سپيڅلې دين په توګه ومانه‪.‬‬

‫(‪ )1‬تفسري الطربي (‪.)161/8‬‬

‫[‪]22‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫همداونګه په اوسنيو وختو کې هم ﺯيات شمري خلک له قرانه‬
‫متأثره کيږي‪ ،‬دبقانيت څيړنه او سپړنه يې کوي‪ ،‬دژوند په‬
‫چاوو کې يې د ابكاماتو پىل کيدو ته ليواله وي او په پاى کې‬
‫اسالم ته غاړه ږدي‪ ،‬دهغي کسانو کيسې ﺯيايت دي چې دقران له‬
‫اوويدو متأثره شوي اوداسالم مباوک دين يې قبول کړي دي‪.‬‬
‫دپرييانو دتاثري په اړه الله عزوجل فرمايې‪ ((:‬إِنَّا َس ِم ْعنَا ق ْرآنًا َع َ‬
‫جبًا‬
‫ب ًدا))‪ .‬الجن‪2-1:‬‬ ‫رش َك ِب َربِّنَا أَ َ‬
‫(‪ )1‬يَ ْه ِدي إِ َىل ال ُّرشْ ِد فَآ َمنَّا بِ ِه َولَ ْن ن ْ ِ‬
‫ژباړه‪ :‬يقينا مونږ د ناشنا مضمون واال قران كريم اوويدلی‪ ،‬سمې‬
‫الوې ته الوښوونه کوي ‪،‬مونږ پري اميان واوړى او هيڅ چرته‬
‫به دخپل وب رسه رشيک پيدا نه کړو‪.‬‬
‫د مرشکينو له ډلې څخه هم هغه کسان ﺯيات دي چې دقران له‬
‫اوويدو متأثره شوي خو اسالم يې ندى منىل‪.‬‬
‫وليد بن مغرية به قران داوويدو پرمهال ويل‪ :‬ﺯما دپه الله قسم‬
‫وي چې دا قران شعر‪ ،‬جادو‪ ،‬چټيات او ليونتوب ندى‪ ،‬بلکې‬
‫دالله جل جالله کالم دي‪ ،‬ددې لپاوه خوږواىل او غښتىل اثر دى‪،‬‬
‫کيداى نه يش‪.‬‬ ‫وي او هيڅ ىش پري غال‬ ‫دابه تل غال‬

‫[‪]23‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫(‪ )18‬اتلسمه ځانګړنه‪:‬‬
‫په انسانانو کې ترټولو غووه هغه څوک دى چې قران كريم ﺯده‬
‫کړي او نووو ته يې وښايي‪.‬‬
‫خ ْريك ْم َم ْن‬
‫پدى هکله وسول صيل الله عليه وسلم فرمايلې دي‪َ ":‬‬
‫ت َ َعلَّ َم الق ْرآ َن َو َعلَّ َمه"(‪.)1‬‬
‫ژباړه‪ :‬غووه په تاسو کې هغه څوک دي چې قران ﺯده کړي او‬
‫نووو ته يې وښايي‪.‬‬

‫(‪ )19‬نوولسمه ځانګړنه‪:‬‬

‫دقران کريم لوستونکى به له غووه مالئکو رسه وي‪.‬‬
‫الس َف َر ِة‬
‫وسول صيل الله عليه وسلم ويلې دي‪ ":‬ال َْام ِهر بِالْق ْرآنِ َم َع َّ‬
‫ْرب َو ِة‪َ ،‬وال َِّذي يَ ْق َرأ الْق ْرآ َن ويَتَتَ ْعتَع ِفي ِه‪َ ،‬وه َو َعلَيْ ِه شَ اقٌّ ‪ ،‬لَه‬ ‫ال ْ ِ‬
‫ك َر ِام ال َ َ‬
‫ج َرانِ "(‪.)2‬‬ ‫أَ ْ‬
‫ژباړه‪ :‬په قران باندى پوهه کس به له عزمتندو مالئکو رسه وي‪،‬‬
‫او هغه څوک چې قران كريم په سختۍ او تکليف رسه لويل‬

‫(‪ )1‬امام بخاوی ووایت کړی د بدیث شمیره (‪.)۵۰۲۷‬‬

‫(‪ )2‬امام مسلم ووایت کړی د بدیث شمیره (‪.)۲۴۴‬‬
‫[‪]24‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫دهغه لپاوه دوه اجرونه دي‪ ،‬لومړي دتالوت او دويم دتکليف او‬
‫مشقت‪.‬‬

‫(‪)20‬شلمه ځانګړنه‪:‬‬
‫قران کريم دانسانانو او پرييانو لپاوه الوښونکى او ﺯيري‬
‫ووکونکى دى‪.‬‬
‫ځکه الله جل جالله فرمايلې دي‪ ((:‬إِ َّن َهذَا الْق ْرآ َن يَ ْه ِدي لِلَّتِي‬
‫ات أ َ َّن لَه ْم أ َ ْ‬
‫ج ًرا‬ ‫ح ِ‬‫الصال ِ َ‬
‫ني الَّ ِذي َن يَ ْع َملو َن َّ‬ ‫ِه َي أَقْ َوم َوي َب ِّ‬
‫رش الْم ْؤ ِم ِن َ‬
‫ريا))‪ .‬اإلرساء‪9 :‬‬
‫كَ ِب ً‬
‫ژباړه‪ :‬يقينا قران كريم سمې الوې ته الوښوونه کوي او هغه‬
‫کسانوته ﺯيرى ووکوي چې نيک عملونه کوي چې ددوى لپاوه‬
‫لوى اجر دى‪.‬‬

‫(‪ )21‬يويشتمه ځانګړنه‪:‬‬

‫قران کریم انسان ته ووبی خوښي‪ ،‬د زړه سکون‪ ،‬ډاډ‪ ،‬ثبات او‬
‫اوام ووبښی‪ ،‬یقین پرې پیاوړی کیږي‪،‬ګرد مؤمنان پدې عقیده‬

‫[‪]25‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫دي چې قران کریم دزړونو دخوښۍ او سکون تر ټولو سته‬
‫وسيله ده چې خوښی دزړه ترتله وسوي‪.‬‬
‫الله جل جالله پدی اړه فرمایې‪ ((:‬الَّ ِذي َن آ َمنوا َوتَطْ َم ِ ُّ‬
‫ئ قلوبه ْم‬
‫ئ الْقلوب))‪ .‬الرعد‪۲۸ :‬‬ ‫ِب ِذكْ ِر اللَّ ِه أَالَ ِب ِذكْ ِر اللَّ ِه تَطْ َم ِ ُّ‬
‫‪‎‬ژباړه‪‎:‬دا‪‎‬هغه‪‎‬کسان‪‎‬دي‪‎‬چې‪‎‬ایامن‪‎‬یې‪‎‬راو ‪‎‬ړی‪‎‬او‪‎‬ددوی‪‎‬زړونو‪‎‬ته‪‎‬‬
‫دالله ‪‎‬جل ‪‎‬جالله ‪‎‬په ‪‎‬یادونه(ذکر)تسيل ‪‎‬حاصلیږي‪،‬یواځې ‪‎‬دالله‪‎‬‬
‫جل‪‎‬جالله‪‎‬په‪‎‬یادونې‪‎‬رسه‪‎‬زړونه‪‎‬ډاډ‪‎‬مومي‪.‬‬
‫کله چې مسلامن ته اندېښنه غم او تکلیف وويس نو الزمه ده‬
‫چې د خوږ غږلرونکی قاوی په اواز قران کریم واووي لکه‪:‬‬
‫منشاوي‪ ،‬عبد الربمن السدیس او داسی نوو‪...‬‬
‫ب ِّسنوا‬
‫همدا المل دی چې وسول صيل الله علیه وسلم فرمایلې ‪َ ":‬‬
‫الص ْوتَ الْ َ‬
‫ح َس َن يَزِيد الْق ْرآ َن ب ْسنًا "(‪.)1‬‬ ‫الْق ْرآ َن بِأَ ْ‬
‫ص َواتِك ْم‪ ،‬فَإِ َّن َّ‬
‫ژباړه‪:‬قران کریم پخپلو اوازنو رسه خایسته کړي‪ ،‬یقینا خوږ‬
‫اواز دقران کریم ښکال او ښایست ال زیاتوي‪.‬‬

‫(‪ )1‬سنن الدوامي د بديث شمريه (‪.)3544‬‬

‫[‪]26‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫که له یو پلوه قران کریم مؤمن ته ووبي خوښي‪ ،‬سکون او‬
‫اوام ووبښي نو له بل پلوه دټولینزې او اخالقي ووزنې او‬
‫اصالح‪ ،‬د اذهانو د ووښانولو او الوښونې دنده هم پر غاړه لري‪.‬‬

‫(‪ )۲۲‬دویشتمه ځانګړنه‪:‬‬

‫د قران کریم په زیاتو سووتونو کې دتوبید لوو ته بلنه ووکړی‬
‫شوې او په تیره بيا په عبادت کې توبید الوهیت ته لکه‪:‬‬
‫دعا‪،‬کومک او مرسته غوښتل‪ ،‬لکه څرنګه چې یې مونږ د‬
‫فاتحی سووت په پیل کې وینو الله جل جالله فرمايې‪ ((:‬إِيَّ َ‬
‫اك‬
‫اك ن َْستَ ِعني))‪ .‬الفاتحة‪5 :‬‬
‫نَ ْعبد َوإِيَّ َ‬
‫ژباړه‪:‬مونږ خاص تالره عبادت کوو او خاص له تانه مرسته او‬
‫کومک غواړو‪.‬‬
‫همدا ونګه د اخالص‪،‬فلق‪ ،‬او ناس سووتونو په اخر کې په‬
‫څرګنده توګه توبید ښکاوي‪ ،‬ددې برسیره دقران کریم په زیاتو‬
‫سووتونو کې د توبید په اړه ایاتونه شته لکه‪ :‬د جن په سووت‬
‫کې چې واغيل الله جل جالله فرمایې‪َ ((:‬وأ َ َّن الْ َم َسا ِ‬
‫ج َد لِلَّ ِه ف ََال‬
‫ت َ ْدعوا َم َع اللَّ ِه أَ َ‬
‫ب ًدا))‪ .‬الجن‪۱۸ :‬‬

‫[‪]27‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫ژباړه‪:‬جوماتونه یواځې دالله جل جالله دعبادت لپاوه دي‪ ،‬دالله‬
‫تعالی رسه بل څوک رشیک مه وابولئ‪.‬‬

‫(‪ )۲۳‬دوویشتمه ځانګړنه‪:‬‬

‫قران کریم داسالمي رشیعت لومړنی مصدو(رسچینه) دی چې‬
‫داسالمي نظام او قانون مرجع ګڼل کیږي‪.‬‬
‫په محمد صيل الله علیه وسلم ددې لپاوه نازل شوی ترڅو انسانان‬
‫دظلم‪ ،‬زوو‪ ،‬زیايت‪ ،‬رشک‪،‬کفر او ناپوهۍ له تیاوو څخه دایامن‪،‬‬
‫توبید‪ ،‬عدل اومساوات وڼا ته واوبيل‪.‬‬
‫ج‬ ‫الله جل جالله پدی اړه فرماييل دي‪ ((:‬كِتَاب أَنْ َزلْنَاه إِلَيْ َك لِت ْ‬
‫خ ِر َ‬
‫ِص ِ‬
‫اط الْ َعزِي ِز‬ ‫ت إِ َىل النُّو ِو بِ ِإذْنِ َوبِّ ِه ْم إِ َىل ِ َ‬‫اس ِم َن الظُّل َام ِ‬‫النَّ َ‬
‫يد))‪ .‬إبراهيم‪1 :‬‬ ‫ح ِم ِ‬
‫الْ َ‬
‫ژباړه‪:‬مونږ تاته دا کتاب ددې لپاوه نازل کړی‪،‬ترڅو خلک د‬
‫وب په بکم له تووتم څخه وڼا ته‪ ،‬او دهغه ذات الوې ته‬
‫واوبايس چې ځواکمن او ستايل شوی دی‪.‬‬
‫دکوم وخت نه چې دقران کریم نزول پیل شو نو دټولنې څخه‬
‫دناپوهۍ‪ ،‬ظلم او بی اتفاقۍ ټغر ټول شو او پر ځای يې دعلم‪،‬‬
‫پوهې‪ ،‬عدل‪ ،‬مساوات او اتحاد زوینې وړانګې وځلیدې‪.‬‬
‫[‪]28‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫(‪ )۲۴‬څلووویشتمه ځانګړنه‪:‬‬
‫قران کریم دپټو او ناڅرګنده شیانو څخه یادونه کړې او دهغه‬
‫واتلونکو پیښو په اړه يې خرب ووکړی‪ ،‬چې دوبی پرته پرې‬
‫علم او پوهه نه وي لکه څرنګه چې الله جل جالله فرمايلې‪((:‬‬
‫َسي ْه َزم الْ َ‬
‫ج ْمع َوي َولُّو َن ال ُّدب َر))‪ .‬القمر‪45 :‬‬
‫ژباړه‪ :‬زو دی چې هغه ډله(مرشکین) به ماتې وخووي او ستاسې‬
‫په لوو به شاګانې کړي‪.‬‬
‫همدغه وه چې مرشکینو دبدو د غزا په ووځ ماتې وخوړه او‬
‫دجنګ له میدانه وتښتېدل‪.‬‬
‫همداونګه قران دډیرو پټو(غیبی) شیانو په اړه خرب ووکړی‪ ،‬چې‬
‫وووسته هرومرو ثابت او څرګند شوي معنی دا چې قران کریم‬
‫یو جامع او شامل کتاب دي چې ټولې ښیګڼې یې په ځان کې‬
‫وانغښتې دي‪.‬‬
‫(‪ )۲۵‬پنځوویشتمه ځانګړنه‪:‬‬
‫قران کریم د تالوت دپیل په وخت (أعوذ بالله من الشیطان‬
‫الرجیم) ویل‪ ،‬الله جل جالله فرمایې‪ ((:‬فَ ِإذَا قَ َرأْتَ الْق ْرآ َن ف ْ‬
‫َاستَ ِع ْذ‬
‫بِاللَّ ِه ِم َن الشَّ يْطَانِ ال َّرج ِ‬
‫ِيم))‪ .‬النحل‪۹۸ :‬‬

‫[‪]29‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫ژباړه‪ :‬کله چې ته په قران لوستلو پیل وکړئ‪ ،‬نو په الله پووی له‬
‫وټل شوي شیطان څخه پناه وغواړه‪.‬‬

‫(‪ )۲۶‬شپږویشتمه ځانګړنه‪:‬‬

‫قران کریم ته غوږ نیول او چوپ کیدل واج دي‪ ،‬الله وب‬
‫َاستَ ِمعوا لَه َوأَن ِْصتوا‬
‫العزت فرمایيل دي‪َ ((:‬وإِذَا ق ِرئَ الْق ْرآن ف ْ‬
‫لَ َعلَّك ْم ت ْر َ‬
‫بمونَ))‪ .‬األعراف‪۲۰۴ :‬‬
‫ژباړه‪ :‬کله چې ستاسې په وړاندې قران لوستل کیږي‪ ،‬نو هغه‬
‫واووئ او چوپ اوسئ ښایي پر تاسو وبم ويش‪.‬‬
‫کله چې په تاسې قران لوستل کیږي نو هغه ته غوږ ونیسئ‬
‫ترڅو پر ایتونو يې پوهه شۍ‪ ،‬اوهغه ته چوپ پاتې شئ ترڅو‬
‫زده يې کړئ‪ ،‬ښايي وب پر تاسو وبم وکړي(‪.)1‬‬

‫(‪ )۲۷‬اوه ویشتمه ځانګړنه‪:‬‬

‫قران کریم هر اړخیز او شامل کتاب دي‪ ،‬دمختلفو عامه‬
‫موضوعاتو په يې اړه تګالوه اختیاو کړې لکه‪:‬‬

‫(‪ )1‬تفسري الطربي وګووه‪.‬‬

‫[‪]30‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫امر(غوښتنه)نهی(منع کول)وعده‪ ،‬ویره‪ ،‬متثیل او وعظ د پټو‬
‫شیانو په اړه څرګندونې‪ ،‬دکایناتو په اړه پوهه‪ ،‬انسان دبیا‬
‫واژوندي کیدو اوبساب لپاوه دیوځای واټولیدو دالیل‪.‬‬
‫خو که چیرته مونږ په قران کریم کې ددغې موضوعاتو په اړه‬
‫فکر وکړو نو دبالغت او فصابت (ښکال ‪ ،‬ووښانتیا)په ووستي‬
‫پړاو کې به يې بیامومو‪،‬همداونګه دنظم‪ ،‬توافق(یوځیوالی)او‬
‫ووتوالی په ووستي بد کې وینو‪،‬چې اخر یې له اوله رسه او‬
‫اول يې له اخررسه یو شان والی لري‪،‬لوستونکی یې دستړتیا‬
‫ابساس نکوي‪ ،‬دسوچ اوفکر خاوند په کې شک نکوي‪ ،‬ایامن‬
‫او یقین پیاوړی کوي او دسمې الوې په لوو الوښوونه‬
‫کوي‪ ،‬خو دا لدې امله چې قران کریم داړیکو اونږدې والی په‬
‫وووستۍ پړاو کې دی چی اول یې داخر لپاوه ویښتنويل ده‪.‬‬
‫چې دبیالبیلو خپرندویه‬ ‫دقران کریم اولنی نظم اوترتی‬
‫اوعلمی ټولنو او مختلفو چاپ خانو له لووې چاپیږی خورسه‬
‫لدې یوشان ایتونه‪،‬سووتونه‪ ،‬معناګانې او موضوعات لري چې دا‬
‫دقران کریم په ویښتنويل یو مادی دلیل دي چې دا دالله جل‬
‫جالله کتاب دی او دبرش په الس ندې جوړشوي‪ ،‬چې دهر‬
‫معلومات وړاندې کوي‪ ،‬اودهر ټولګې‬ ‫لوستونکی لپاوه مناس‬
‫[‪]31‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫لپاوه دپرلپيس فصلونو جال باب پرانیزي‪ ،‬بلکي قران کریم دالهی‬
‫وبی هغه ټولګه ده چې بکمت یې غوښتنه کړي او فطرت‬
‫ووته خلک وابليل‪ ،‬هیڅ نیمګړتیا او تناقض په کې نه لیدل‬
‫کیږي‪ ،‬او یو له بله رسه داسی ووتوالی لري ته به وایي چې ګویا‬
‫دا یوه موضوع ده(‪.)1‬‬
‫پدی اړه شیخ زوقانی ‪-‬وبمه الله‪ -‬وایې‪":‬هغه خالصه او نچوړ‬
‫چې مونږ یې دهر سووت او هرې برخې په اخر کې وینو او‬
‫اوویدونکي ترپایه پووې خپلو اوویدو ته وابيل‪ ،‬هرګټه‬
‫اخستونکی ترې په مختلفو ډولو خپله ګټه اخيل داسې ده لکه‬
‫څرنګه چې انسان په یو ښکيل باغ کې قدم وهي چې دبیالبیلو‬
‫میوو ونې لري چې له یوې برخې نه بلې برخې ته په ووتلو له‬
‫مختلفه میوو خوند اخيل‪ ،‬یاهغه دستخوان چې له مختلفه‬
‫خوواکونو ډک وي چې وږی انسان یې له مختلفو ونګونو خپله‬
‫اړتیا پووه کوي"(‪.)2‬‬

‫(‪ )1‬وګووه وساله – موهم االختالف والتناقض ف القران الكريم‪ -‬د شيخ يارس أبمد‬
‫عيل الشاميل ليكنه‪.‬‬
‫(‪ )2‬وګووه مناهل العرفان (‪.)80/۱‬‬
‫[‪]32‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫دکتوو محمد عبد الله دواز وایې‪":‬کله چې ته یو اوږد منسجم‬
‫سووت لولئ‪ ،‬نو ناپوهه ګامن کوي چې مخلوطې معناګانې بی‬
‫ځایه واټولې شوي‪ ،‬له خلکو جدا ودانې تصادفی یوځای شوي‪.‬‬
‫خو کله چې ته سوچ وکړئ نو د دې پیاوړي ودانۍ جوړښت د‬
‫کلی مقاصدو پر اصولو او اساس شوي وي‪ ،‬چې هر اصل یې‬
‫جال برخې او فصلونه لري چې ته يې له یوې برخې نه بلې ته‬
‫داسې انتقالیږي لکه سړی چې په یوه ودانی کې له یوې خونی‬
‫نه بلې ته انتقالیږي‪ ،‬چې په یو وخت ډیزائن شوي وي‪ ،‬په‬
‫برابرولو او تقسیمولو کې یې د هیڅ يش ګډوډي نه ابساسیږي‪،‬‬
‫لکه څرنګه چې ته د یو وابد جنس په اجزاءو کې پووه یووايل‬
‫ویني‪.‬‬

‫[‪]33‬‬
 ‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫لدې هر څه ووخوا په ټوله کې سووت په یو ټاکلې لوو ووان‬
‫وي‪ ،‬او په ګډه رسه یو ځانګړی هدف وړاندې کوي‪ ،‬لکه‬
‫څرنګه چې د ا نسان بدن دیوې تنی شکل اختیاووي‪ ،‬د یو ګډ‬
‫هدف په وړاندې کولو کی له یو بل رسه همکاوي کوي رسه‬
‫لدې نه چې بدن دهر غړی وظیفه جدا وي(‪.)1‬‬

‫پای‬
‫اندیال ساپی‬
‫د امام بخاوی پوهنتون پیښوو‬
‫‪2007/06/۲۰‬م‬

‫(‪ )1‬وګووه النباء العظیم (مخ ‪.)۱۵۵‬‬

‫[‪]34‬‬
‫=================== د قران کريم ځانګړتیاوې‬
‫مأخــــذونه‪:‬‬
‫‪۱‬ـ صحیح البخاوي‪.‬‬
‫‪ _2‬صحيح مسلم‪.‬‬
‫‪_3‬سنن التمذي‪.‬‬
‫‪ _4‬مستدوك الحاكم‪.‬‬
‫‪ _5‬تفسري ابن كثري‪.‬‬
‫‪ _6‬تفسري القرطبي‪.‬‬
‫‪ _7‬تفسري الطربي‪.‬‬
‫‪ _8‬موهم االختالف والتناقض ف القران الكريم‪.‬‬
‫‪ _9‬النبأ العظیم‪.‬‬
‫‪ _10‬مناهل العرفان‪.‬‬

‫[‪]35‬‬