KARAHANLILAR DÖNEMİ
Mukarnas görülmektedir.
Kerpiç ve tuğla kullanılmıştır.
Uygur Türklerinin etkileri vardır.
kubbeli mekan önünde açık avlulu 4 eyvanlı plan
Merkezi plan şeması ve merkezi
plan şeması görülmektedir.
Geçiş sistemlerinde tromp yaygındır.
Cephe düzenlemesi ile ana girişin vurgulanmasıilk
olarak Karahanlılarda görülür.
Dekorasyonda sırlı tuğla kullanımı vardır.
Kervansaraylar askeri fonsiyonda da
kullanuldığından buralara ribat adı verilmiştir.
Evyanlı medreselerin ilk örnekleri bu dönemde.
ESERLER
Buhara Hazer Degaron Camii
Merkezi plan şeması kullanılmıştır.
Geçiş sistemi tromptur.
Tromplar iç bükey niş şeklindedir.
MERV TALHATAN BABA CAMİİ
Kalın payeler vardır.
Geçiş sistemi tromptur.
Buhara Muğak Attari Camii
Ateş tapınağı iken bölgenin müslümanlara geç-
mesi ile camii olmuştur.
Çok kubbeli plan şeması görülmektedir.
Ana giriş vurgulanmıştır.
Sırlı tuğla kullanımı vardır.
GAZNELİLER DÖNEMİ
Taş ve tuğla kullanılmıştır.
Çok destekli plan şeması,
mihrab önü kubbeli mekan,
şeması görülmektedir.
ESERLER
Leşker-i Bazar Ulu Camii
Çok destekli plan şeması vardır.
Mihrab önü sahn tek kubbe ile örtülmüştür.
III. Mesut Minaresi
Yapının içe göçen sivri yivli gövdeye sahiptir.
Ribat-ı Mahi
Kubbeli mekan önünde açık avlulu 4 eyvanlı
plan şeması kullanılmıştır.
Eyvan ile kubbeli mekanın bir araye geldiği
ilk eserdir.
Camiye daha sonradan eklemeler yapılmıştır.
BÜYÜK SELÇUKLU
Dönemin en belirgin özellikleri,
(İç bükey nişlerin prizma hali.)
Dört eyvanlı planı geliştirmişler
Bu dönemde Dört eyvanlı, avlulu ve
mihrab önü kubbeli cami tipi vardır
ESERLER
İsfahan Mescid-i Cuma Camii
Mukarnaslar bulunmaktadır.
Girişinde tevazu zinciri bulunur.
Eser belirli dönemlerde hasarlar almış.
Dönem dönem eklemeler yapılmıştır.
Mihrap önü kubbeli plan ve
4 eyvanlı avlu şeması ile
mihrap önü trompla geçilen kubbeli
plan şemaları bir aradadır.
Zevvare Mescid-i Cuma
Mihrab önü kubbeli ve dört eyvanlı
plan şemasına sahiptir. İran'da ilktir.
Ardistan Mescid-i Cuma
Mihrab önü kubbeli ve dört eyvanlı plan
şeması kullanılmıştır.
Süslemelerde alçı ve tuğla kullanılmış.
Diyarbakır Ulu Camii
Şam Emeviye camii ile benzer yapıdadır.
Tek farkı kubbesiz olmasıdır.
Mihraba paralel 3 sahn ve mihraba
dikey bir sahn ile ortadan kesişmekte.
İran Ribat-ı Şerif
Medreseler iki gruptur, açık ve kapalı avlulu medreseler.
Kubbeli mekan önünde 4 eyvanlı açık
avlulu plan şeması vardır.
En önemli özelliği mihrab önü kubbeli ve önünde eyvanlı
Çatıyı 67 direk taşımaktadır. Sadece 4 Tanesi orjinaldir.
Mihraba dikey sahnlardan oluşmaktadır. Orta sahn daha geniş.
ANADOLU SELÇUKLU
Bizans kültürü ile ilk etkileşimler.
Kesme taş kullanımı, taş işçiliğine
dayanan incelikli süsleme ve
abidevi taç kapıları görülür.
Çok destekli plan şeması, bazilikal plan
mihrab önü kubbeli ve önü eyvanlı
Kündekari tekniği vardır.
Çivi ve yapıştırıcı kullanmadan geçme
tekniği ile oluşturulan yapılar.
Mihraba dikey ve yatay sahnlar görülmektedir.
Sırlı tuğla ile yapılan eserler vardır.
Geçiş sistemlerinde yelpaze pandantif görülür.
Bazı eserlerde her ikisini de görebiliriz.
Süslemede çini levhalar görmek mümkünüdür.
Konya Alaeddin Camii
Kindekari tekniği ile yapılmış minberi vardır.
Niğde Alaeddin Camii
Bazalikal tiptedir. Mihraba uzanan 3 sahn vardır.
Mihrab önündeki bölümlerin üzeri kubbe ile
diğer bölümlerin üzeri ise tonozla örtülmüştür.
Orta kısım boş bırakılmıştır.
Sekizgen kaide üzerine silindirik minaresi vardır.
Malatya Ulu Camii
avlu bulunmasıdır.(Büyük selçuklu tarzı)
Çok destekli plan şeması ile yapılmıştır.
Sivrihisar Ulu Camii
Ahşap direkler ile yapılmıştır.
Mihraba yatay sahnlar vardır.
Afyon Ulu Camii
Çok destekli plan şaması ile yapılmıştır.
Sırlı tuğla ile bezemeler yapılmıştır.
Beylikler Dönemi
mekan bütünlüğü,
Çok kubbeli plan şeması, Transept plan,
ESERLER
Candarlıoğlu Mahmut Bey Camii
Çok destekli plan şeması ile yapılmıştır.
Ahşap tavanı ve ahşap sutunlar renkli
kalem işleri ile süslenmiştir.
Antalya Yivli Minare Camii
Çok kubbeli plan şeması ile yapılmıştır.
Bu planın Anadolu'daki ilk örneğidir.
Sutunlardan arındırılarak toplu bir mekan
amaçlanmıştır.
Selçuk İsa Bey Camii
Transept planlı camilerin Anadoludaki ilk örneği.
Mihraba paralel uzanan iki sahn, mihraba dikey
uzanan
bir sahn ile kesişerek üzeri ard arda iki kubbe ile
Manisa Ulu Camii
Cami, medrese ve türbeden oluşur.
Mihraba yatay sahnlar dikey sahnları keserek
transept oluşturmuştur.
Mihrab önü alan büyük bir kubbe ile örtülmüştür.
Revaklı avlusu vardır.
Daha sade taç kapılar tercih edilmiştir.
Adana Ulu Camii
Medrese, camii ve türbeden oluşur.
Mihraba paralel iki sahn ve mehrab önü kubbeli
plan şeması ile oluşturulmuştur.
Minaresi memlük yapılarına benzemektedir.
Kütahya Vacidiye Medresesi
Kapalı avlulu medresedir.
Kubbesi geçişli prizmatik üçgenlerden yapılmış.
Anadulu Selçuklu Eserleri Devamı…
Konya Karatay Medresesi
Kapalı avlulu üzeri kubbe ile örtülmüştür.
Geçiş sistemide yelpaze pandantiftir.
Ortasında havuz ve eyvan vardır.
Üzeri üçgen kuşakla geçilmiş bir türbe bulunur.
Konya İnce Minareli Medrese
Kapalı avlulu medresedir.
Yanında bulunan minare medreseye ait değildir.
Günümüzde var olmayan mescide aittir.