HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

PHÂN VIỆN TẠI TP. HỒ CHÍ MINH

TIN HỌC CƠ BẢN 1

THS. ĐỖ PHƯỚC SANG

TP. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2023

Kiểm tra bài cũ
CÂU 1:
Kể tên những phần mềm độc hại. Ảnh hưởng của
chúng đối với máy tính như thế nào?

2
Kiểm tra bài cũ
CÂU 2:
Để kiểm soát được vấn đề an toàn thông tin cơ bản
khi làm việc với máy tính thì chúng ta phải làm gì?

3
Kiểm tra bài cũ
CÂU 3:
Nêu các kỹ thuật cơ bản trong bảo vệ dữ liệu.

4
Chương II
Sử dụng máy tính cơ bản

5
Nội dung chính
2.1. Làm việc với máy 2.2. Làm việc với hệ điều
tính hành Windows
2.1.1. Trình tự và các 2.2.1. Khái quát chung về
lưu ý thực hiện công hệ điều hành
việc đúng cách, an toàn 2.2.2. Màn hình Desktop
2.1.2. Mở máy, đăng và cách điều hướng
nhập, sử dụng bàn 2.2.3 Khởi động và thoát
phím, chuột, chế độ khỏi hệ điều hành
bàn phím ảo Windows
6
2.1.
Làm việc với máy tính
Let’s start with the first set of slides
“

8
“

9
2.1.1. Trình tự và các lưu ý thực
hiện công việc đúng cách, an toàn
a. Các công việc thông thường khi mở máy
tính
- Trước khi mở máy tính bạn phải cắm điện
vào, bật công tác nguồn (Power) của CPU
sau đó bật màn hình (Monitor), Windown sẽ
tự khởi động. Sau khi khởi động ta nhận
được màn hình chính.

10
2.1.1. Trình tự và các lưu ý thực
hiện công việc đúng cách, an toàn
- Trình tự thông thường các công việc cần
thực hiện khi sử dụng máy tính: Mở máy và
đăng nhập vào hệ thống, sử dụng các công
cụ của hệ điều hành để chuẩn bị môi trường
làm việc, quản lý dữ liệu, chạy các phần mềm
ứng dụng cần thiết, lưu lại hoặc đưa các kết
quả công việc ra ngoài, và kết thúc làm việc,
tắt máy.
11
2.1.1. Trình tự và các lưu ý thực
hiện công việc đúng cách, an toàn
- Người dùng sẽ có tập hợp thông tin về các
lựa chọn tự thiết lập cho mình như màn hình,
các chương trình tự động chạy khi khởi động
máy, tài nguyên/chương trình được phép sử
dụng, v.v...

12
2.1.1. Trình tự và các lưu ý thực
hiện công việc đúng cách, an toàn
b. Kết thúc làm việc, tắt máy
Trước khi tắt máy bạn phải đóng tất cả các
chương trình đang làm việc, và sau đó thoát
khỏi Windows để tránh lỗi cho chương trình
và ổ đĩa.

13
2.1.1. Trình tự và các lưu ý thực
hiện công việc đúng cách, an toàn
- Phải thao tác đúng cách trong các trường
hợp mở/tắt máy, mở/tắt hệ điều hành,
mở/đóng chương trình ứng dụng, tắt một
ứng dụng bị treo (non-responding).
- Biết một số quy tắc an toàn cơ bản, tối
thiểu khi thao tác với máy móc, thiết bị: An
toàn điện, an toàn cháy nổ, và các lưu ý an
toàn lao động khác.
14
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
- Bật máy tính: Với máy tính để bàn
(desktop), trên case (thùng máy) thường sẽ
có 2 nút: nút Power (nút to) dùng để bật/tắt
nguồn điện vào máy tính và nút Reset (nút
nhỏ) có chức năng tắt rồi ngay sau đó bật lại
nguồn điện cho máy tính (còn gọi là khởi
động nóng). Máy xách tay thường chỉ có một
nút Power.
15
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
- Đăng nhập vào Windows: Windows là hệ
điều hành đa người dùng (multiuser). Nhiều
người có thể dùng Windows mà mỗi người
có thể tùy chỉnh Windows theo ý mình mà
không ảnh hưởng đến người khác. Mỗi người
dùng sẽ có một user account (tài khoản
người sử dụng) để truy cập vào Windows và
các tùy chỉnh riêng của người đó sẽ được lưu
trong account đó.
16
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
- Các thao tác với chuột
+ Click (nhấp chuột – bấm nút trái chuột
đúng 1 lần): chọn một đối tượng. Ví dụ muốn
xóa một biểu tượng trên màn hình nền thì
hãy click chuột vào biểu tượng đó cho màu
của nó sẫm lại rồi bấm phím Delete. Thao tác
click chuột cũng có thể được dùng để mở
một chương trình trong menu Start.
17
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
+ Double click (kích đúp – bấm nút trái chuột
2 lần thật nhanh): kích hoạt (mở, chạy) một
đối tượng. Để chạy một chương trình có biểu
tượng trên màn hình nền thì kích đúp chuột
vào biểu tượng đó. Chú ý nếu kích đúp
chuột mà không đủ nhanh thì Windows sẽ
hiểu đây là 2 thao tác click chuột và việc làm
này sẽ thành đổi tên đối tượng
18
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
+ Right click (bấm nút phải chuột đúng 1 lần):
để hiển thị menu ngữ cảnh chứa các thuộc
tính, tùy chỉnh với đối tượng. Ví dụ khi bấm
nút phải chuột vào một biểu tượng trên nền
màn hình, sẽ thấy một menu (bảng chọn)
hiện ra với các lựa chọn là: xóa, đổi tên, di
chuyển, copy biểu tượng.

19
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
- Sử dụng bàn phím
Các phím thông dụng:

20
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
Phím chức năng:

• Từ phím F1 đến F12 được dùng để thực

hiện một công việc cụ thể và được qui định
tùy theo từng chương trình.

21
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
Các phím đặc biệt:

22
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
• Esc (Escape): Hủy bỏ (cancel) một hoạt động
đang thực hiện, thoát ra khỏi một ứng dụng
nào đó đang hoạt động.
• Tab: Di chuyển dấu nháy, đẩy chữ sang phải
một khoảng rộng, chuyển sang một cột hoặc
Tab khác.
• Caps Lock: Bật/tắt chế độ gõ chữ IN HOA
(đèn Caps lock sẽ bật hoặc tắt tương ứng theo
chế độ)
23
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
• Enter: Phím dùng để ra lệnh thực hiện một
lệnh hoặc chạy một chương trình đang được
chọn.
• Space Bar: Phím tạo khoảng cách giữa các ký
tự, trong một số trường hợp phím này còn
được dùng để đánh dấu vào các ô chọn. Lưu ý
mỗi khoảng cách cũng được xem là một ký tự,
gọi là ký tự trắng hay trống.

24
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
• Backspace: Lui dấu nháy về phía trái một ký
tự và xóa ký tự tại vị trí đó nếu có. Các phím
Shift, Alt (Alternate), Ctrl (Control) là phím tổ
hợp chỉ có tác dụng khi nhấn kèm với các phím
khác, mỗi chương trình sẽ có qui định riêng
cho các phím này.

25
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
• Đối với phím Shift khi nhấn và giữ phím này
sau đó nhấn thêm phím ký tự để gõ chữ IN HOA
mà không cần bật Caps lock, hoặc dùng để gõ
các ký tự bên trên đối với phím có 2 ký tự.
• Phím Windows: Mở menu Start của Windows
và được dùng kèm với các phím khác để thực
hiện một chức năng nào đó.
• Phím Menu: Có tác dụng giống như nút phải
chuột.
26
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
Các phím điều khiển màn hình hiển thị:

27
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
• Print Screen (Sys Rq): Chụp ảnh màn hình đang
hiển thị và lưu vào bộ nhớ đệm Clipboard, sau
đó, có thể dán (Paste) hình ảnh này vào bất cứ
ứng dụng nào hỗ trợ hình ảnh, hay các trình xử lý
đồ họa (Paint, Photoshop,…).

28
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
• Scroll Lock: Bật/tắt chức năng cuộn văn bản
hay ngưng hoạt động của một chương trình. Đèn
Scroll Lock hiển thị trạng thái bật/tắt của nút.
• Pause (Break): Có chức năng tạm dừng một
hoạt động đang thực hiện, một ứng dụng nào đó
đang hoạt động.

29
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
Các phím điều khiển trang hiển thị:

30
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
• Insert (Ins): Bật/tắt chế độ viết đè (Overwrite)
trong các trình xử lý văn bản.
• Delete (Del): Xóa đối tượng đang được chọn,
xóa ký tự nằm bên phải dấu nháy trong các
chương trình xử lý văn bản.
• Home: Di chuyển dấu nháy về đầu dòng trong
các chương trình xử lý văn bản.

31
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
• End: Di chuyển dấu nháy về cuối dòng trong
các chương trình xử lý văn bản.
• Page Up (Pg Up): Di chuyển màn hình lên một
trang trước nếu có nhiều trang trong cửa sổ
chương trình.
• Page Down (Pg Dn): Di chuyển màn hình
xuống một trang sau nếu có nhiều trang trong
cửa sổ chương trình.

32
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
Các phím mũi tên:

• Chức năng chính dùng để di chuyển (theo

hướng mũi tên) dấu nháy trong các chương trình
xử lý văn bản, điều khiển di chuyển trong các trò
chơi.
33
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
Cụm phím số:

34
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
• Num Lock: Bật hay tắt các phím số, đèn Num
Lock sẽ bật hoặc tắt theo trạng thái của phím
này. Khi tắt thì các phím sẽ có tác dụng được ký
hiệu bên dưới.
• Các phím số và phép tính thông dụng có chức
năng giống như máy tính cầm tay. Lưu ý dấu chia
là phím /, dấu nhân là phím * và dấu bằng (kết
quả) là phím Enter.

35
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
Các đèn báo:

• Các đèn báo tương ứng với trạng thái bật/tắt

của các nút Num Lock, Caps Lock, Scroll Lock.

36
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
Các dấu chấm nổi:
• Các dấu chấm nằm trên phím F và J giúp người
dùng định vị nhanh được vị trí của hai ngón trỏ
trái và phải khi sử dụng bàn phím bằng 10 ngón
tay.
• Dấu chấm nằm trên phím số 5 bên cụm phím
số giúp định vị ngón giữa tại vị trí số 5 khi thao
tác.

37
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
Các chức năng khác:
• Đối với bàn phím có các phím hỗ trợ Media và
Internet, các phím này được sử dụng như các
lệnh trong các chương trình Media (xem phim,
nghe nhạc,...) và Internet (duyệt Web, Email,...).

38
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
• Nếu bàn phím có thêm các cổng USB, Audio
(âm thanh) thì dây cắm của các cổng này phải
được cắm vào các cổng tương ứng trên máy vi
tính.
• Ngoài ra một số bàn phím có các phím đặc biệt
cần phải được cài đặt chương trình điều khiển
(Driver) trong dĩa CD kèm theo để hoạt động.

39
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
- Cách mở bàn phím ảo:
+ Cách 1: Nhấn các phím Win + Ctrl + O để
bật hoặc tắt bàn phím ảo.

40
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
- Cách mở bàn phím ảo:
+ Cách 2:
✓ Bước 1: Nhấn tổ hợp phím Windows + R để
mở cửa sổ lệnh Run.
✓ Bước 2: Trong cửa sổ lệnh Run, nhập “osk”
vào > Nhấn Enter để mở bàn phím ảo.

41
2.1.2. Mở máy, đăng nhập, sử dụng
bàn phím, chuột, chế độ bàn phím ảo
- Cách mở bàn phím ảo:
+ Cách 3: Mở ứng dụng Settings bằng cách
click chọn biểu tượng Settings ở góc bên trái
Start Menu, Trên cửa sổ Settings, tìm và click
chọn Ease of Access, Click chọn Keyboard, sau
đó tại mục Turns on the on-screen keyboard
chuyển trạng thái tùy chọn sang ON.

42
43
44
2.1.
Làm việc với hệ điều hành
Windows
Let’s start
HỆ ĐIỀU HÀNH
WINDOWS
Phiên bản các hiệu điều hành
Windows qua các thời kỳ

46
https://mobifonemientay.vn/he-dieu-hanh-windows-kham-pha-cac-phien-ban-pho-bien/

47
2.2.1. Khái quát chung về hệ điều hành
* Khái niệm: Hệ điều hành (HĐH) là phần mềm
đầu tiên và quan trọng nhất của hệ thống máy
tính, là cầu nối giữa phần cứng và các phần mềm
khác, giữa người sử dụng với máy tính.

48
2.2.1. Khái quát chung về hệ điều hành
* Phân loại: Theo khả năng thực hiện cùng một
lúc một hay nhiều chương trình
- HĐH đơn nhiệm một người dùng:
+ Trong hệ điều hành loại này, mỗi lần chỉ cho
phép một người đăng nhập vào hệ thống và các
chương trình phải được thực hiện lần lượt.
+ Hệ điều hành không đòi hỏi bộ vi xử lý mạnh.
+ Ví dụ: hệ điều hành MS DOS,...
49
2.2.1. Khái quát chung về hệ điều hành
- HĐH đa nhiệm một người dùng:
+ Với hệ điều hành loại này chỉ cho phép một
người được đăng kí vào hệ thống nhưng có thể
kích hoạt cho hệ thống thực hiện đồng thời
nhiều chương trình.
+ Hệ điều hành đòi hỏi bộ vi xử lý mạnh.
+ Ví dụ: Hệ điều hành Windows 95, Windows
98,...

50
2.2.1. Khái quát chung về hệ điều hành
- HĐH đa nhiệm nhiều người dùng:
+ Hệ điều hành loại này cho phép nhiều người
được đăng kí vào hệ thống. Hệ thống có thể thực
hiện đồng thời nhiều chương trình.
+ Đòi hỏi bộ vi xử lí mạnh, bộ nhớ trong lớn,
thiết bị ngoại vi phong phú.
+ Ví dụ: Windows 2000, Windows Server, Win
XP, ...

51
2.2.2. Màn hình Desktop và cách điều hướng
Sau khi khởi động, màn hình Windows 7 chứa
những thành phần cơ bản như sau:
- Ảnh nền màn hình.
- Các biểu tượng (icon) chương trình. Một số
chương trình cài đặt trên Windows sẽ có biểu
tượng đặt ở màn hình nền, kích đúp chuột vào
đó sẽ chạy chương trình.
- Mouse Pointer: con trỏ chuột là mũi tên di
chuyển cùng hướng khi bạn di chuyển chuột.
52
2.2.2. Màn hình Desktop và cách điều hướng
- Desktop: Đây chính là vùng làm việc hay màn
hình trên đó xuất hiện các cửa sổ, biểu tượng,
trình đơn, hộp thoại và thanh sidebar. Bạn có thể
tùy chỉnh hình thức của desktop.
- Start Button: nút này được sử dụng để khởi
động chương trình, mở văn bản, tìm kiếm các
mục trong máy tính và thông tin trợ giúp cũng
như đăng xuất và tắt máy tính.

53
2.2.2. Màn hình Desktop và cách điều hướng
- Thanh Taskbar:
+ Nút bấm Start: đây là nút dẫn tới menu (bảng
lựa chọn) các chương trình được cài đặt trên
Windows. Trên menu start có hộp tìm kiếm giúp
tìm các chương trình được cài đặt trên máy và
các tùy chỉnh của Control Panel.

54
2.2.2. Màn hình Desktop và cách điều hướng
+ Vùng notification: vùng này để hiển thị trạng
thái của máy tính (như độ to nhỏ (volume) của
loa, tình trạng pin của máy xách tay, ngày giờ
hiện tại) hoặc các thông báo của Windows (như
một thiết bị lưu trữ USB vừa được cắm vào máy
tính, vừa cập nhật xong một bản vá lỗi, tìm thấy
phần mềm độc hại trên USB)

55
2.2.3 Khởi động và thoát khỏi hệ điều hành
Windows
- Khởi động máy tính: cách thông thường là bật
công tắc nguồn điện của máy nút Power và chờ
cho đến khi xuất hiện con chuột với hình mũi
tên.
- Đóng (tắt) máy tính:
+ Bước 1: Nháy chuột vào Start

56
2.2.3 Khởi động và thoát khỏi hệ điều hành
Windows
+ Bước 2: Nháy Shut dow để thoát khỏi
Windows, tắt máy tính. Ngoài ra có thể chọn một
trong các tùy chọn sau:
• Switch user: Chuyển qua lại giữa các tài khoản.
• Lock : Khóa máy tính.
• Log off: Thoát khỏi tài khoản đang mở.
• Sleep: Để ở chế độ ngủ.
• Restart: Khởi động lại Windows.
+ Bước 3: Ngắt contact điện. 57
2.2.3 Khởi động và thoát khỏi hệ điều hành
Windows
Lưu ý: Nên thoát khỏi các chương trình ứng dụng
đang chạy trên máy tính trước khi thoát khỏi
HĐH Windows 7, nếu không có thể gây mất dữ
liệu hoặc lỗi chương trình ứng dụng đang thực
thi

58
 TỔNG KẾT KIẾN THỨC Làm việc với hệ điều
hành Windows

- Khái quát chung về hệ

điều hành (khái niệm,
03 phân loại)

Làm việc với máy - Màn hình Desktop và

tính cách điều hướng

- Khởi động và thoát khỏi

- Trình tự và các lưu ý hệ điều hành Windows
thực hiện công việc
đúng cách, an toàn.

- Mở máy, đăng nhập, sử

dụng bàn phím, chuột, 01 02
chế độ bàn phím ảo. Thực hành
Sử dụng bàn phím, tắt khởi
động máy tính đúng cách

59
BÀI TẬP VỀ NHÀ
◦ Câu 1. Nêu các công việc thông thường
khi mở máy tính.
◦ Câu 2. Hãy nêu các bước khởi động và
thoát khỏi hệ điều hành Windows.
◦ Câu 3. Chức năng chính của Menu Start
và thanh tác vụ (taskbar) trên hệ điều
hành Windows

60
Thanks!
Any questions?
You can find me at:
◦ My phone number is: 0979820933

61