Tarih Ders Notları (Sosyal Hocam)

Konu Anlatan
Tarih ve Zaman İbrahim Ulaş BALDEMİR
instagram.com/sosyalhocamm
twitter.com/sosyalhocamm
facebook.com/sosyalhocamm
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
T • İnsanların geçmişteki her
türlü faaliyetleri İslamiyet’in Türkler arasında hızla
yayılmasında Abbasilerin hoşgörü
politikasının etkisi büyük olmuştur.
Emeviler gibi ırkçı siyaset izlemeyen
A • İnsanların ve olayların
birbiri ile olan ilişkileri
Abbasiler Türklere özel bir önem
vererek onlar için Samarra şehrini
kurmuşlar ve Avasım denilen sınır
şehirlerinde onların askerî gücünden
yararlanmışlardır.
R • Sebep-sonuç ilişkisi Yukarıda verilen durumda, tarihin
tanımında yer alan ögelerden hangisine
değinilmemiştir?
A) Yer B) Zaman
İ • Yer ve Zaman C) Sebep – sonuç D) İnsan faaliyetleri
E) İnsan ilişkileri
H • Belgelere dayalı olarak

inceleyen
Tarih ve Zaman
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Tarihin konusu insan ve insan
faaliyetleridir.
Dersinde "Coğrafi Keşifleri"
anlatan tarih öğretmeni bu
insan faaliyetini tarihin
konusuna giren hangi konu
alanında ifade etmiştir?
A) Dini
B) Ekonomik
C) Askerî
D) Mimari
E) Siyasi
Tarih ve Zaman
Sosyal Hocam ©
Tarih Biliminin Özellikleri Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Tarih bilgisi ve bilincinin sağladığı
• Tarihi bir olayın tekrar gerçekleşmesi yararlar arasında aşağıdakilerden
mümkün değildir. hangisi yer almaz?
A) Toplumumuzu ve değerlerimizi
• Tarih de deney ve gözlem olmaz. iyi anlamamızı sağlar.
• Tarihi olayın meydana geldiği yer ve B) Geçmişi ve insanlığın ortak
hafızasını tanımamızı sağlar.
zaman bellidir. C) İçinde yaşadığımız dünyayı
• Tarihi olay belgelere dayanarak daha iyi anlamamızı sağlar.
D) Gelecek hakkında akılcı
incelenir. planlamalar yapmamıza
• Bir olayın sonucu başka bir olayın yardımcı olur.
E) Geçmişteki insanları günümüzün
nedenidir. değerlerine göre yargılamamızı
• Geleceğe ışık tutar. sağlar.
• Tarihi olayda hiçbir zaman kesinlik

yoktur.
Tarih ve Zaman
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
Tarama soru çıkar?
• Bilgi ve verilerin bulunması Tarihî bir olayı doğru anlamaya
Tarih Biliminin
yarayan her türlü malzemeye kaynak
Tasnif ya da belge denir. Bir olayla ilgili
araştırma yapılırken önce kaynak
Yöntemi
• Elde edilen bilgileri sınıflama (belge) taraması yapılır. Kaynaklar ise
sözlü kaynaklar ve yazılı kaynaklar
Tahlil olmak üzere ikiye ayrılır.
Buna göre tarihi bir olayla ilgili
• Yeterliliği çözümeleme raştırma yapan bir tarihçinin
başvuracağı yazılı kaynaklar arasında
Tenkit aşağıdakilerden hangisi bulunmaz?
A) Anıtlar
B) Kitabeler
• Güvenirliliği tespit etme C) Fermanlar
D) Destanlar
Terkip E) Paralar
• Birleştirme - Sentez
Tarih ve Zaman
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Tarih öğretmeni İbrahim Bey,
Osmanlının Kuruluş Dönemi‘ni anlatmak
adına sınıfa Orhan Bey döneminde
basılan gümüş sikke, dönemin
seyyahlarından birinin hatıratı, Bizans
ile yapılan antlaşmanın metni, ferman
ve Kemal Tahir’in “Devlet Ana” isimli
eserini getirerek, öğrencilerine bu
materyallerden hangisinin birinci el
kaynaklar içerisinde yer alamayacağını
sormuştur.
Öğrencilerin bu soruya aşağıda yer
alan hangi cevabı vermesi durumunda
doğru bir dönüt verilmiş olacaktır?
A) Gümüş sikke B) Hatırat
C) Antlaşma metni D) Ferman
E) Kemal Tahir’in eseri
Tarih ve Zaman
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
Tarihe Yardımcı Bilim Dalları soru çıkar?
Çorum yakınlarında yapılan bir
arkeolojik kazı alanında Hitit
döneminden kalma anallara
ulaşılmıştır.
Bu kazı alanında tarihe yardımcı;
I. epigrafi,
II. nümizmatik,
III. paleografya
bilim dallarının hangilerinden
yararlanılır?
A) Yalnız I
B) Yalnız III
C) I ve III
D) II ve III
E) I, II ve III
Tarih ve Zaman
Sosyal Hocam ©
Hikayeci Tarih Yazıcılığı
• İlk olarak Eski Yunanda MÖ V.yüzyılda yaşamış olan Herodotos (Herodot)’un yazdığı Tarih
Bu sayfadan
(Historia) bu türün ilk örneğidir. Bu tür tarih yazıcılığında hikâye ve efsanelerle dolu
bilgiler nakledilir.
nasıl soru çıkar?
• Genellikle yer ve zamandan bahsedilmekle birlikte sebep ve sonuç ilişkileri üzerinde çok
durulmaz.
Aşağıdakilerden hangisi
Öğretici Tarih Yazıcılığı
tarihte kullanılan ‘’Tarih
• Bu tarzın ilk temsilcisi Thukydides (Tukidides)’tir. Öğretici tarzda eser veren tarihçiler,
mensup oldukları toplumu harekete geçirerek millî birlik ve ahlaki değerleri geliştirmeyi yazıcılığı’’ türlerinden
istemişlerdir. biri değildir?
• Bu tarz tarih yazıcılığında topluma fayda sağlamak amaçlanır.
Araştırıcı Tarih Yazıcılığı A) Hikayeci
• Bu tarz tarih yazıcılığında tarihî olaylar tek bir sebebe dayandırılmamış, dönemin B) Öğretici
toplumsal, ekonomik, siyasi, dinî, kültürel yapıları ayrıntılarıyla ele alınmıştır. C) Araştırıcı
• Ayrıca eserlerde araştırıcı tarih yazıcılığında olayların gelişimi, yeri, zamanı, sebep ve D) Sosyal Tarih
sonuçları ve bunlar arasındaki ilişkiler bir bütün olarak değerlendirilmiştir.
E) Genelleyici
Kronik Tarih Yazıcılığı
• Olayları oluş sırasına göre inceleyen tarih yazıcılığı türüdür. Yoruma yer vermez, neden-
sonuç ilişkisi incelenmez. Örnek: Hititlerin tanrılarına hesap vermek amacıyla hazırladıkları
anallar
Sosyal Tarih Yazıcılığı
• Öğretici tarihin duygusal yönlerine yer vermeyen, öğüt ve nasihatı amaç edinmeyen tarih
yazıcılığı türüdür. Bu tür yazım şeklinde olayların neden ve sonuçları somut esaslara
dayandırılmaya çalışılır.
Tarih ve Zaman
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Tarih bilimi, olayların ve olaylarda rolü
olan kahramanların katkılarının doğru
ve sağlıklı şekilde değerlendirilmesinde
önemli rol oynar.
Tarihin bu işlevini yerine getirebilmesi
için aşağıdakilerden özellikle hangisine
dikkat edilmelidir?
A) Kahramanların yargılanmasına
B) Olayların günümüz şartlarına göre
değerlendirilmesine
C) Olayların, gerçekleştiği günün
şartlarına göre değerlendirilmesine
D) Olayların en önemli unsurlarının yer
ve zaman olarak kabul edilmesine
E) Olaylar üzerinde deneysel ve
gözlemsel incelemelere önem
verilmesine
Tarih ve Zaman
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
MÖ 610
MS 622
MS 1453
Tarih ve Zaman
Sosyal Hocam ©
TÜRKLERİN KULLANDIĞI TAKVİMLER Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Hicri takvim kullanan devletlerden Büyük
Selçuklu Devleti'nin Celali takvimini ve
Osmanlı Devleti'nin Rumi takvimini bu hicri
takvimin yanı sıra kullandıkları görülmektedir.
Sözü geçen devletlerin ikinci birer takvim
daha kullanmalarının nedeni aşağıdakilerden
hangisiyle daha iyi açıklanabilir?
A) Ay yılı esaslı takvimin terk edilmek
istenmesiyle
B) Güneş yılı esaslı takvimin yeni icat edilmiş
olmasıyla
C) Türk olmayan uygarlıkların miraslarından
uzak kalınmak istenmesiyle
D) Ekonomik işleri düzenlemede güneş yılı
esaslı bir takvime ihtiyaç duyulmasıyla
E) Dinî açıdan önemli olan gün ve gecelerin
güneş yılı esaslı bir takvimle belirlenmek
istenmesiyle
Tarih ve Zaman
Sosyal Hocam ©
Bilinmesi Gereken Kavramlar
 Tari̇h: Tarih geçmiş zamanlarda yaşayan insan topluluklarının her türlü faaliyetlerini kaynaklara
dayalı olarak, yer ve zaman bildirerek, sebep - sonuç ilişkisi içinde anlatan bilim dalıdır.
 Vakıa: Olan şey, gerçek, olgu.
 Kaynak: Tarihî bilgiye kaynaklık eden malzemelerdir.
 Vakanüvis: Osmanlı İmparatorluğu döneminde, zamanın olaylarını saptayıp tarihe geçirmekle
görevli devlet tarihçisi.
 Tasnif: Tarihi araştırmada ulaşılan kaynakları belirli bir sistem içerisinde zamana, mekana ve
konuya göre sınıfl andırmadır.
 Kronoloji: Geçmişten günümüze meydana gelen olay ve olguların zamanını tespit ederek
sıralamadır.
 Takvi̇m: Zamanı yıllara, aylara, haftalara ve günlere ayıran yöntem.
 Mi̇llî Kültür: Bir millete kimlik kazandıran, diğer milletlerle arasındaki farkı belirlemeye yarayan,
tarih boyunca meydana getirilen o millete ait maddî ve manevî değerlerin uyumlu bir bütünüdür.
 Anakroni̇zm: Değişik çağları birbirine karıştırma, bir olayın zamanı ile ilgili yanılma.
 Ahistorik: İncelenen olay-nesnenin sanki hiçbir tarihi yokmuş gibi tarihsel temele dayandırmadan
açıklama
 Diyokranizm: Tarihsel olay ve olguların zaman içerisinde değişimini inceleme
 Historizm: Nesne ve olayların tarihsel şartlara bağlı olarak ortaya çıkması ve zamanla gelişmesi
 Senkronizm: Eş zamanlı ele alma
Tarih ve Zaman
Sosyal Hocam ©
Konu Anlatan
İbrahim Ulaş BALDEMİR
İnsanlığın İlk
Dönemleri
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
Taş Çağı soru çıkar?
Eski Taş Orta Taş Yeni Taş Yazıdan önceki dönem hakkında
aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
(Paleolitik) (Mezolitik) (Neolitik) A) İlk köy ve şehirler
MÖ 600.000 - MÖ 10.000 - MÖ 8.000 - oluşturulmuştur.
5.500 8.000 5.500 B) Ticarette takas usulü terk
edilmiştir.
• Avcılık & • Avcılık & • Yerleşik Hayat
C) Mikrolit denen küçük aletler
Toplayıcılık Toplayıcılık • Tarım
yapılmıştır.
• Çakmak taşından • Mikrolit aletler • Hayvancılık
D) Et, yabani meyveler ve çeşitli
kesici aletler • Yerleşim • Yerleşim bitkiler tüketilmiştir.
• Ateşin Keşfi Merkezleri: Merkezleri: E) Sözlü kültür ve kuşaklar arası
• Yerleşim Baradiz, Tekkeköy Çatalhöyük, kültür aktarımı yaygın
Merkezleri: Çayönü, olmuştur.
Karain, Beldibi, Göbeklitepe,
Belbaşı ve Sakçagözü.
Yarımburgaz
Mağaraları.
İnsanlığın İlk Dönemleri

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
Maden Çağı soru çıkar?
Bakır Çağı'na ait olarak Türkiye’de
Bakır Çağı Tunç Çağı Demir Çağı bulunan merkezler Samsun’da
İkiztepe, Denizli'de Beycesultan,
(Kalkolitik) Çorum'da Alacahöyük, Çanakkale'de
Kumtepe ve Truva'dır.
Buna göre, ilgili yerleşim yerlerinin
• Bakır araç- • Site adı verilen • Demir işlendi. ortak özellikleri arasında
aşağıdakilerden hangisi sayılamaz?
gereç devletler • İmparatorluklar A) Tarihî madenî eser kalıntıları
• Altın, gümüş kuruldu. kuruldu. barındırma
işlemeciliği • Anadolu • Yerleşim B) Yazıdan önceki döneme ait olma
C) Aynı coğrafi bölgelerde bulunma
• Yerleşim yazıyla tanıştı. Merkezleri: D) Tarih Öncesi'ne ait olma
merkezleri: • Yerleşim Alacahöyük, E) Anadolu’da yer alma
Alacahöyük, Merkezleri: Hacılar, Truva,
Truva, İkiztepe Kültepe, Alişar
Ahlatlıbel

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Günümüze kadar keşfedilen en erken tarihli
dinî mimari içinde yer alan Göbeklitepe’de
bulunan yapılar dinî ve ayinsel bir amaç
taşıyordu. 12 bin yıllık geçmişe sahip bu dinî
mimarinin yanında taş aletler, heykeller ve
bitki kalıntıları da bu alanda yer almaktadır.
Buna göre Göbeklitepe arkeoloji alanı ile ilgili
aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Dünyanın en eski tapınakları arasında yer
almaktadır.
B) İnsanların ibadet ihtiyacını karşılayan bir
alandır.
C) İnsanların yerleşik hayata geçtiklerinin
göstergesidir.
D) Günlük hayatta kullanılan eşyalar ile dinî
eserler bir arada yer almıştır.
E) Özel mülkiyet anlayışı gelişmeye
başlamıştır.

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Yazının icadı sayesinde insanların
sosyal, siyasi ve ekonomik hayatlarının
kolaylaştığı görülmektedir.
Yazıdan önceki dönemde insanların;
I. para kullanma,
II. devlet yıllığı tutma,
III. kanunları kaydetme,
IV. örfe göre hareket etme
imkân veya kolaylıklarından hangilerine
sahip olduğu savunulamaz?
A) Yalnız I
B) Yalnız IV
C) I, II ve III
D) II, III ve IV
E) I, II, III ve IV

Sosyal Hocam ©
Yazı ilk olarak 3200’lü senelerde çivi yazısı olarak Bu sayfadan nasıl
_______________ uygarlığı tarafından icat edilmiştir. soru çıkar?
Sümerlerin tapınaklarda toplanan
vergilerin kayıtlarını tutmaya
•Toplumlar arasındaki
ihtiyaç duymaları sonucunda çivi
iletişim daha da yazısı icat edilmiştir.
kuvvetlenmiş, Buna göre, yazının bulunmasında
Yazılı eserler sayesinde elde edilen
aşağıdakilerden hangisi etkili
bilgiler gelecek kuşaklara rahatlıkla olmuştur?
Yapılan anlaşmalar yazı
aktarılabilmiş, A) Askerî teşkilatlanmalar
aracılığıyla kayıt altına B) Ekonomik gereklilikler
alınmış, Kişilerin sahip oldu
düşünce ve bilgiler yazı ile
C) Dinî zorunluluklar
saklanabilmiş ve D) Manevi ihtiyaçlar
yaygınlaştırılmış, E) Siyasi ittifaklar
Eğitim ve öğretim basılan kitaplar
sayesinde yaygınlaşmış ve kolaylaşmış,
Kanun ve kurallar yazı ile kalıcı hale

getirilmiştir.

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
KONARGÖÇERLER VE YERLEŞİKLER
soru çıkar?
Konar-göçer toplumların Yerleşik toplumların Çok eski dönemlerinden beri, yaz ve
kış yer değiştirerek konargöçer hayat
özellikleri özellikleri süren topluluklar ile sabit yerlerde
• Sürekli bir yerde ikamet • Kalıcı olarak ikamet ikamet ederek yerleşik yaşayan
topluluklar olagelmiştir.
etmezler. ederler. İnsanların bu yaşam tarzlarını tercih
• Mevsimlere göre hareket • Kentler ve köyler etmelerinde;
I. coğrafi şartlar,
ederler. kurarlar. II. iklimsel koşullar,
• Geçimlerini hayvancılıkla • Geçimlerini tarım ve III. geçim imkânları
sağlarlar. hayvancılıkla sağlarlar. unsurlarından hangileri etkili olmuştur?
A) Yalnız I
• Ticaretle uğraşırlar. • Ticaretle uğraşırlar. B) Yalnız II
• Mimari eserler yok. • Mimari eserler yaparlar. C) Yalnız III
D) I ve III
• Küçük topluluklar halinde • Geniş topluluklar halinde E) I, II ve III
yaşarlar. yaşarlar.

Sosyal Hocam ©
İlk Çağ'da Başlıca Medeniyet Havzaları Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Çin, Hint, İran, Anadolu,
Mezopotamya, Mısır, Doğu Akdeniz,
Ege ve Yunan coğrafyaları önemli
gelişmelere öncülük etmiş
coğrafyalardır.
Bu coğrafyaların ortak özelliği
aşağıdakilerden hangisidir?
A) İlk Çağ'ın önemli medeniyet
havzaları olmaları
B) Siyasi çalkantılardan uzak yerler
olmaları
C) Dünyanın fakir coğrafyaları
olmaları
D) Yeni Dünya karaları olmaları
E) Aynı kıtada bulunmaları

Sosyal Hocam ©
soru çıkar?
İlk Çağ'ı başlatan olay, insanlık ve
tarih bilimi ile tarihçiler açısından
çok önemli bir gelişme kabul
edilmektedir.
İlk Çağ'ı başlattığı kabul edilen bu
olay aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yazının icat edilmesi
B) Alfabenin icat edilmesi
C) İlk insanın dünyada ortaya
çıkması
D) Batı Roma İmparatorluğunun
yıkılması
E) Roma İmparatorluğunun
parçalanması

Sosyal Hocam ©
soru çıkar?
Aşağıdakilerden hangisi dünyanın ilk
medeniyetleri arasında kıtalararası
bir etkileşimin yaşandığını gösterir?
A) Hindistan ve Mezopotamya'da
tarımla uğraşılması
B) Sümer çivi yazısının Asurlular
tarafından kullanılması
C) Fenike alfabesinin Yunanlılarca
alınıp geliştirilmesi
D) Çinlilerin icat ettiği matbaanın
Orta Asya'da da kullanılması
E) Çin'deki kâğıt yapımının
Müslüman Araplarca da
öğrenilmesi

Sosyal Hocam ©
İlk Çağ'da Tüccar Kavimler Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Ülkeleri dışında ele geçirilen toprakları
kendilerine bağlayarak bazen de kendi
vatandaşlarını o bölgeye yerleştirerek
genellikle ticari faaliyetlerde kullanılmak
amacıyla oluşturulan idarelere koloni, bu
kolonilerin devletler tarafından edinilip
kullanılmasına ise kolonilicilik denir.
Buna göre İlk Çağ’da kurulan aşağıdaki
medeniyetlerden hangisinin kolonicilik
faaliyetlerinde bulunduğu söylenemez?
A) İyonlar
B) Fenikeliler
C) Urartular
D) Asurlular
E) Yunanlılar

Sosyal Hocam ©
İlk Çağ'da Siyasi Organizasyon Türleri Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
• Monarşi: Siyasal gücün bir tek kişinin Eskiden beri devlet yapılanmasına
elinde bulunduğu yönetim biçimi. ihtiyaç duyan insan toplulukları, İlk
Çağ'da da irili ufaklı çok sayıda siyasi
• Aristokrasi: Devlet yönetiminin soylular oluşum ortaya koymuşlardır.
elinde bulunduğu düzen. İlk Çağ'daki siyasi organizasyonlar ile
ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
• Cumhuriyet: Devleti yöneten(ler)in A) İmparatorluk tarzı oluşumlar
"seçim"le iş başına geldiği siyasi rejim. yaygındır.
B) Mutlaki monarşik yapılanmalar
• İmparatorluk: Kendi topraklarında görülür.
oturan çeşitli milletleri egemenliği C) Demokratik yapılanmalar oldukça
yaygındır.
altında toplayan devlet biçimi. D) Gücünü tanrıdan aldığını vurgulayan
• Tiranlık: Var olan yönetimi devirip iktidarlar vardır.
E) Cumhuriyetçi yapılanmaların ilk
zorla ele geçirilen zorba yönetim. temelleri atılmıştır.
• Demokrasi: Halkın iradesinin ülke
yönetimine yansımasıdır.

Sosyal Hocam ©
Siyasi Gücün Meşruiyet ve Maddi Kaynakları Bu sayfadan nasıl
Medeniyet Yönetimi Gücün Meşruiyet Kaynağı soru çıkar?
İlk Çağ'da karizmatik iktidar denen
Mezopotamya Sümerler-Asurlar- • Sümerlerde yönetici olan iktidar tipi yaygın olarak görülmüştür.
Uygarlıkları Babiller: “Ensi”ler yani rahip - krallar; Yalnızca bu bilgiye göre, İlk Çağ'daki
Teokratik monarşi en yüksek rahip, yargıç ve yönetim anlayışı hakkında
aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
Hammurabi: komutandı.
A) Gücünü halktan alan iktidarlar
Mutlak Monarşi • Asur ve Babillerde ise kral, yaygındır.
büyük tanrıların B) Seçimle başa gelen yönetimler
yeryüzündeki temsilcisiydi. yaygındır.
(Rahip Kral) C) Demokratik siyaset için yapılan
• Babil Kralı Hammurabi çalışmalar yaygındır.
D) Gücünü ilahi kaynağa dayandıran
adaletin kralı. iktidarlar yaygındır.
Anadolu Hititler-Urartular: • Hititlerde kralların, gücünü E) Fiziki yönden yüksek özelliklere
Uygarlıkları Teokratik monarşi tanrıdan aldığına inanılır ve sahip yöneticilerin hâkimiyeti
yaygındır.
İyonlar: Aristokrasi emirleri tanrının emriymiş
ve monarşi gibi görülürdü.
• Urartularda krallar
yaptıkları işleri tanrıları
“Haldi” adına yaparlardı.

Sosyal Hocam ©
Siyasi Gücün Meşruiyet ve Maddi Kaynakları Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Medeniyet Yönetimi Gücün Meşruiyet Kaynağı İlk Çağ'da Atina'yı bir dönem dokuz soylu
birlikte yönetmiştir. Hititlerde kralın
Yunan Aristokrasi • Yöneticilerin din adına söz sahibi yanında kraliçe tavananna ve bir soylu
meclisi olan Pankuş Meclisi etkili olmuştur.
Medeniyeti olması yönüyle yönetimleri Klistenes Atina'da reform yaparak halkın
teokratikti. seçtiği kişileri de yönetimde etkili kılmıştır.
• İyonlar, genel olarak Yunan Büyük İskender Doğu'da tanrı-kral ilan
edilmiştir. Sümer, İyon ve Yunan ülkeleri
tanrılarına inanırlardı. şehir devletleri şeklinde yönetilmiştir.
Buna göre, İlk Çağ hakkında
İran Teokratik • Perslerde hükümdarlar gücünün aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Uygarlığı monarşi kaynağını tanrılardan alırlardı. A) Aristokratik yönetimler görülmüştür.
B) Demokratik gelişmeler yaşanmıştır.
• Elamlar, prenslerini ve krallarını C) Mutlakiyetçi yönetim görülmüştür.
hem yönetici hem de din adamı D) Bazı bölgelerde siyasi birlik yoktur.
sayıyorlardı. E) Laik yönetim uygulanmıştır.
Mısır Teokratik • İlk dönemlerinde krallar, tanrının

Uygarlığı monarşi yeryüzündeki temsilcisi sonra
firavunlar tanrı-kral.

Sosyal Hocam ©
KANUNLAR DOĞUYOR Bu sayfadan nasıl
Kanun Kaynağı Özellikleri soru çıkar?
İlk Çağ'da Babil Kralı Hammurabi ve
Urkagina Dinsel Sümer Kralı Urkagina tarafından oluşturulmuş yazılı Hitit Kralı Telepinuş gibi yöneticilerin
Kanunları (İlahi) hukuk kurallarının ilk örneğidir. kendi iradeleri ile önemli kanun
metinleri ortaya koydukları
görülmektedir.
Tevrat (On Dinsel Hz. Musa'ya bildirilen On Emir'i içerir. Yahudi Buna göre, bu devletlerdeki hukuk
Emir) (İlahi) inancına göre Tanrı ile İsrailoğulları arasında hakkında aşağıdakilerden hangisi
yapılan ahdi (anlaşma) içerir. Yahudiler’in kutsal söylenebilir?
kitabına Hristiyanlar, günümüzde “Ahd-i Atîk” (Eski A) Hükümdar iradesine dayalı ortaya
çıkmıştır.
Ahit) demektedir.
B) Demokratik kaynaklı ortaya
Hitit Dinsel Hititler yalnız insanları değil hayvanları ve bitkileri konmuştur.
Kanunları (İlahi) korumak için de yasalar çıkarmıştır. Hitit C) Yaptırımı genelde manevi olmuştur.
kanunlarında; evlenme, boşanma, nikâh, nişan gibi D) Sözlü kurallardan oluşmuştur.
aileyle ilgili hususlara yer verilmiştir. E) Aşırı derecede esnektir.
Hammurabi Tanrı Babil Kralı Hammurabi'nin dişe diş, göze göz yani
Kanunları Samaş ''kısas'' özellikli hazırlattığı 282 maddelik
kanunlardır.

Sosyal Hocam ©
 Konar-göçer: Göçebe bir hayat süren, bir yere sürekli yerleşmeyen (aşiret, oba vb.), göçerkonar.
 Efsane: Çok eski çağlardan beri süregelen, kaynağı ve ilk söyleyeni belli olmadığı halde yüzyıllar boyunca
halkın benimseyerek sonraki kuşaklara aktardığı; genellikle olağanüstü hikâyelerdir.
 Artı Ürün: Üreticinin ihtiyacını aşan ürüne denir.
 İmparatorluk: Topraklarında oturan çeşitli milletleri egemenliği altında toplayan devlet biçimi.
 Site: İlk Çağ'da, bir ya da birkaç kentten oluşan ve kendi yasalarıyla yönetilen devlet.
 Feodalizm: Ortaçağ Avrupasında toprağı ve üzerinde yaşayan köylüleri bir kişinin malı sayan rejim,
derebeylik.
 Teçhizat: Bir iş ya da görevin yapılması için sahip olunan alet-edevat. Silah dışındaki savaş gereçleri,
donatı.
 Karum: Asur dilinde liman ve rıhtım anlamına gelen, asıl anlamıyla “kentin yanında kurulan ticaret
merkezi”dir.
 Höyük: Tarih boyunca türlü nedenlerle yıkılıp yok olmuş yerleşme bölgelerinde, yıkıntıların üst üste birikmesi
nedeniyle oluşmuş, çoğu kez içinde tarihsel kalıntıların gömülü bulunduğu yayvan toprak tepe.
 Koloni: Bir devletin siyasi, ekonomik veya sosyal nedenlerle, kendi sınırları dışında ele geçirip yönettiği
topraklara ya da ülkeye denir.
 Meşruiyet: Yasaya, töreye vb. uygunluk, geçerlilik, yasallık.
 Satrap: Satraplık, İran medeniyetinde ülke topraklarının ayrıldığı idari birimlere (eyaletlere) verilen ad veya
Perslerin valilik atamaları olarak da adlandırabileceğimiz sistemdir.
 Kadim: Başlangıcı geçmişin derinliklerinde bulunan, pek çok eskiye uzanan, öncesiz.

Sosyal Hocam ©
Anlatan
Konu İbrahim Ulaş BALDEMİR
Orta Çağ’da
Dünya
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Yanda 1200'lü yıllarda Avrupa'daki
siyasi oluşumları gösteren bir harita yer
almaktadır.
Bu haritaya bakılarak ve tarihî gerçekler
dikkate alınarak, Orta Çağ'daki siyasi
durum ve yapılanmalar hakkında
aşağıdakilerden hangisi savunulabilir?
A) Farklı tarzda siyasi yapılanmalar vardır.
B) Roma İmparatorluğu kurulmak
üzeredir.
C) Kavimler Göçü henüz
gerçekleşmemiştir.
D) Monarşik yapılanma tercih
edilmemiştir.
E) Şehir devleti şeklinde yapılanma
yaygındır.
Orta Çağ’da Dünya

Sosyal Hocam ©
Orta Çağ’daki Siyasi Yapılar Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Bu haritaya göre Moğol Devleti hakkında

aşağıdakilerden hangisi öncelikle
beklenir?
A) Federatif yönetim
B) Çok uluslu ülke yapısı
C) Demokratik siyasi yapılanma
D) Savunma ağırlıklı askerî politika
E) Şehir devletleri şeklinde yapılanma

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Haçlı Seferleri sonucunda Avrupalılar
tarafından öğrenilen barutun ateşli
silahlarda kullanılması, Avrupa’yı
siyasal yönden etkilemiştir. Ateşli
toplar sayesinde feodal beylerin
şatoları yıkılmış, derebeylik rejimi
zayıflamıştır.
Derebeylik rejiminin zayıflamasıyla
Avrupa’da hangi siyasal yapılar
güçlenmiştir?
A) Konfederasyonlar
B) Kiliseye bağlı siyasi yapılar
C) Mutlak Krallıklar
D) Şehir Devletleri
E) Üniter Devletler
Orta Çağ’da Gücün Meşruiyet ve Maddi Kaynakları Sosyal Hocam ©

Orta Çağ’da Gücün Meşruiyet ve Maddi Kaynakları Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Üreticinin ihtiyacını aşan ürüne ‘’artı
ürün’’ denir. Bu durum değiş tokuşu
ve çiftçi, esnaf, tüccar, din adamı,
savaşçı gibi toplumsal oluşumların
ortaya çıkarmıştır.
Buna göre artı ürünün
aşağıdakilerden hangisine neden
olduğu söylenebilir?
A) Merkezi krallıkların zayıflamasına
B) Sosyal sınıfların ortaya çıkmasına
C) Toplumsal sınıf farkının azalmasına
D) Tüketimin azalmasına
E) Devlet teşkilatlanmasının
hızlanmasına

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Kast sistemi içerisinde ifade edilen
‘’bir kişinin toplumsal konumunun yaşamı
boyunca belirlendiği toplumsal bir
düzendir.’’ ifadesiyle anlatılmak istenen
aşağıdakilerden hangisi olamaz?
A) Bir daha terk edemeyeceği bir kast
içinde doğduğu
B) İçine doğduğu kastta eş seçebildiği
ve bu kast içinde öldüğü
C) Kastlar arasında geçiş olmadığı
D) İçine doğduğu kasttan dini öğretileri
yerine getirirse çıkabileceği
E) Her kast bireyinin alabileceği eğitim
ve yapabileceği meslek türlerinin
belli olduğu
Toplumsal Tabakalaşma
Sosyal Hocam ©
Karum: Asurlu tüccarların toplandığı semtler olan karumlar, şehrin Bu sayfadan nasıl
hemen dışında ticari işlerin görüldüğü yerdir.
soru çıkar?
Agora: Şehir devletlerinde ticari faaliyetlerin yapıldığı yer olup Günümüzde İstanbul
kent meydanı, çarşı, pazar yeri anlamına gelir. Manifaturacılar Çarşısı gibi bazı
mekânlarda kumaş ve bunun benzeri
ürünlerin satıcıları yani aynı işi
Arasta: Aynı esnaf grubuna ait dükkânların bir arada
bulunduğu çarşılardır. yapan esnaf bir arada toplanmıştır.
Eskiden de bu tür oluşumlar Türk-
İslam dünyasında görülmüştür.
Han: Kervanların ve yolcuların konakladığı yapılardır. İstanbul Manifaturacılar Çarşısı
aşağıdaki eski ticari
yapılanmalardan hangisi içerisinde
Ribat: Sınır bölgelerinde kurulan askerî amaçlı gözetleme değerlendirilebilir?
merkezleridir. Zamanla ticari merkez haline gelmiştir. A) Panayır B) Arasta
C) Kervansaray D) Açık pazar
Kervansaray: Ticaret yolları üzerinde bulunan konaklama E) Ribat
tesisleridir.
Bedesten: Çeşitli eşyaların satıldığı kapalı çarşı.
Orta Çağ’da Ticaret

Sosyal Hocam ©
ve

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Orta Çağ medeniyetlerinin bazılarında
ordular, genel olarak piyade, süvari ve
savaş arabalı askerlerden oluşurdu. Bu
askerler silah olarak ok, yay, kalkan,
mızrak ve kılıç gibi silahlar kullanırlardı.
Kuşatmalarda ise mancınık, kule, koçbaşı
kullanılan teçhizatlar arasındaydı.
Orta Çağ medeniyetlerinin orduları için;
I. Farklı askerî birliklerinden
oluşmuşlardır.
II. Hafif ve taşınabilir silahlar
kullanmışlardır.
III.Kuşatma ve savaşlarda ağır zırhlı
birliklerden faydalanmışlardır.
yargılarından hangileri ileri sürülemez?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I ve III
Orta Çağ’da Ordu

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
• Justinianus Kanunları'na göre; başkasının
sağlığını ve hayatını kötü etkileyecek büyü
yapan, ölümle cezalandırılır.
• Cengiz Yasaları'na göre; yalan söyleyen ve
sihirbazlıkla uğraşan ölümle cezalandırılır.
Yukarıda sözü edilen yasalar hakkında
ortak olarak aşağıdakilerden hangisi
söylenebilir?
A) İmparatorların demokratik çabalarının
sonucunda ortaya çıktıkları
B) Farklı coğrafyalara ait olup sert
düzenlemeler içerdikleri
C) Katı kuralların Doğu'da ortaya çıkmış
örnekleri oldukları
D) Başkalarını zarara uğratan fiiller için hafif
cezalar öngördükleri
E) Kısas esasına dayalı kanunlar oldukları
Orta Çağ’da Hukuk

Sosyal Hocam ©
 Konar - göçer: Göçebe bir hayat süren, bir yere sürekli yerleşmeyen (aşiret, oba vb.),
göçerkonar.
 Kast Sistemi: Hindistan'ın ve Afrika'nın bazı bölgelerinde günümüzde de uygulanan bir
sistemdir. Sınıf ayrılıklarına dayanır.
 Skolastik Düşünce: Düşünmeyi ve düşünerek ortaya çıkan özgür düşünceleri reddederek
sadece kilisenin dediklerinin doğru olduğunu kabul eden düşünce sistemidir.
 Vassal: Avrupa feodal sisteminde, derebeyine hizmetleri karşılığında kendisine toprak ve
köylü tahsis edilen kişidir.
 Süzeren: Halkın himayesi altına girdiği kişilerdir.
 12 Levha Kanunları: Günümüz Avrupa Hukuku'nun temelini oluşturan Roma Hukuku’nun
gelişiminde, yazılı olmayan hususların yazılı biçimde hukuki kurallar haline getirilmesi devrine
ait hukuk kaynağıdır.
 Feodalizm: Başta Orta Çağ Avrupası olmak üzere tarihin birçok evresinde rastlanan
toplumsal, siyasal ve ekonomik örgütleniş biçimidir.
 İpek Yolu: Çin'den başlayarak Anadolu ve Akdeniz aracılığıyla Avrupa’ya kadar uzanan ve
dünyaca ünlü ticaret yoludur.
 Kervansaray: Kervanların ticaret yolları üzerinde kurulan konak yeridir.

Sosyal Hocam ©
Anlatan
İlk ve Orta
Çağlarda Türk instagram.com/sosyalhocamm
Dünyası twitter.com/sosyalhocamm
Sosyal Hocam ©
KÜLTÜR OCAĞI: ORTA ASYA Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Orta Asya Türkleri göçebe yaşayan
ve mücadeleci karaktere sahip
insanlardı. Hayat tarzları, sürekli yer
değiştirmelerini gerektiriyordu.
Buna göre, Orta Asya Türklerinde
aşağıdaki silahlardan hangisinin
bulunup kullanılması öncelikle
beklenmez?
A) Ağır kuşatma topları ve
mancınıklar
B) Mızrak ve hançerler
C) Kargı ve kalkanlar
D) Kılıç ve süngüler
E) Ok ve yaylar
İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası

Sosyal Hocam ©
Türk Adına Verilen Anlamlar Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Türk adından ilk defa Türk yazılı
kaynaklarında değil Çin yıllıklarında
bahsedilmiştir.
Bu durumun temel nedeni
aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?
A) İlk yazıyı Sümerlerin bulmuş
olmasıyla
B) Yazının henüz icat edilmemiş
olmasıyla
C) Dünyadaki tek yazının Çin yazısı
olmasıyla
D) İlk alfabeyi Fenikelilerin icat etmiş
Coğrafi Ad Olarak Türkiye
olmasıyla
• Türkiye kelimesi, ilk olarak VI. yüzyılda Bizans kaynaklarında E) Göçebe yaşayan Türklerin yazıya
“Orta Asya” için kullanmıştır. erken dönemlerde geçmemiş olmasıyla
• Bizans kaynakları, IX ve X. yüzyıllarda Volga’dan, Orta
Avrupa’ya kadar uzanan sahaya da Türkiye adını vermiştir.
• XI-XIII. yüzyıllarda Mısır ve Suriye’ye Türkiye denmiştir.
Anadolu ise XII. yüzyıldan itibaren Türkiye olarak tanınmaya
başlanmıştır.

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
ORTA ASYA KÜLTÜR BÖLGELERİ
soru çıkar?
Orta Asya Kültür Bölgeleri hakkında
aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Anav Kültürü: Türk kültürünün önemli bir
unsuru olan at, ilk defa bu kültürde
görülmüştür.
B) Afanesyevo Kültürü: Türklere ait en eski
kültür bölgesi olarak kabul edilmektedir.
C) Andronova Kültürü: İskit kültürünü
oluşturan atlı-göçebe kültürünün Orta
Asya'ya yayılmasını sağlamışlardır.
D) Karasuk Kültürü: Dünyanın pek çok
bölgesine göre demiri daha erken
işlemeye başlamışlardır.
E) Tagar Kültürü: Kendinden önceki Türk
kültürlerinin bir sentezi ve gelişmiş
şeklidir.

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
BOYLARDAN DEVLETE
soru çıkar?
Türkler tarih boyunca irili ufaklı, kısa
ya da uzun ömürlü pek çok devlet
kurmuşlardır.
Türklerin tarih boyunca devlet
kurabilmeleri onların;
I. teşkilatçı
II. maniheist
III. savaşçı
özelliklerinden hangilerinin doğrudan
göstergesidir?
A) Yalnız I
• Ana yurtta kurulan ilk Türk devletleri, boy birliği şeklinde ortaya B) Yalnız II
çıkmıştır. C) Yalnız III
• Eski Türk toplumunun sosyal yapısı; oguş (aile), urug (aileler D) I ve III
birliği), boy (ok), budun (millet) ve il (devlet) şeklinde birbirine sıkı E) I, II ve III
sıkıya bağlı olan unsurlardan meydana gelmiştir.
• Boylar konfederasyonu üzerinde yükselen bu ilk Türk devletleri,
boylar arasında birlikteliği sağladıkları dönemlerde, güçlerinin
zirvesine ulaşmıştır.

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
Türk Devletlerinde Gücün Meşruiyet Kaynağı
soru çıkar?
Eski Türklerde kut anlayışına
• Türklerde devleti yönetme yetkisinin kağana, inanılmasının;
I. halkı yönetmenin kolaylaşması,
Gök Tengri tarafından verildiğine inanılırdı. II. hükümdarın otoritesinin
Dolayısıyla Türklerde gücün kaynağı ilahidir. artması,
• İlk Türk devletlerinde siyasi iktidar kavramı “kut” III.demokratik iktidar anlayışının
güçlenmesi
tabiri ile ifade edilmiştir. sonuçlarından hangilerine yol
• Türklerde kağan, hem bütün devlet teşkilatının açtığı savunulabilir?
A) Yalnız I
başı hem de toplumun lideri durumundaydı. B) Yalnız III
• Türk devletlerinde hükümdarlara; şanyü, tanhu, C) I ve II
D) II ve III
han, yabgu, ilteber, idikut, erkin ve kağan gibi E) I, II ve III
unvanlar verilmişti.
• Hükümdarlık sembolleri arasında taht, davul,
otağ, kotuz, tuğ ve yay gösterilebilir.

Sosyal Hocam ©
İLK TÜRK DEVLETLERİ Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Asya Hun Devleti (MÖ 220-MS 216)
(I) Tarihte Türk adını ilk defa resmî devlet
• Bilinen ilk teşkilatlı Türk Devleti'dir. ismi olarak kullanan Kök Türkler, Bumin
• Devletin merkezi Ötüken Kağan liderliğinde Töles boylarını
kendilerine bağladı. (II) Askerî ve nüfus
• Bilinen ilk hükümdarı Teoman olarak güçlerini artırdıktan sonra Avar
• En parlak dönemi Mete Han Devletini yıkıp, 552 yılında Kök-Türk
• Mete döneminde Çin baskı altına alınmış orduda onlu Devleti’ni kurdu. (III) Bumin Kağan, İl
Kağan unvanını alarak ülkenin batı kısmının
teşkilat uygulanmıştır. idaresini kardeşi İstemi Yabgu’ya verdi.
• Hun Devleti zamanla Doğu ve Batı olmak üzere ikiye Kök Türk Devleti ile numaralarla verilen
ayrılmıştır. bilgilerden hangisinde iki yönetime
değinilmiştir?
A) Yalnız I
I. Kök Türk Devleti (552-630) B) Yalnız II
C) Yalnız III
• Türk adını ilk defa resmî devlet ismi olarak kullanmışlardır. D) I ve II
• Avarları yıkarak kurulmuşlardır. E) I, II ve III
• Kurucusu Bumin Kağan'dır.
• En parlak dönemi Mukan Kağan dönemidir.
• I. Kök Türk Devleti zamanla Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayrılmıştır.

Sosyal Hocam ©
İLK TÜRK DEVLETLERİ Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
İslamiyet öncesi Türk Devletleri kendi öz
II. Kök Türk Devleti (682-742) kültürünün korunmasına ve geliştirilmesine
• Kurucusu Kutluk Kağan büyük önem vermişlerdir.
Aşağıdakilerden hangisi bu doğrultuda
• Kutluk'un en büyük yardımcısı vezir Tonyukuk yapılan çalışmalar arasında
• Kapgan Kağan döneminde Türk boyları hakimiyet altına gösterilemez?
A) Komşularıyla ekonomiyi geliştirmek için
alındı. ticari ilişkilerde bulunmaları
• Devletin en parlak dönemi Bilge Kağan dönemi B) Destanlarında milli kahramanlarını ön
plana çıkarmaları
• Türk tarihinin ilk yazılı belgeleri Orhun Kitabeleri bu C) Dini kelimelerin, terimlerin Türkçe
dönemdedir. karşılığını kullanmaları
D) Kendilerine ait alfabe oluşturmaları ve
bu alfabeyi kullanmaları
Uygur Devleti (744-840) E) Çin gibi kalabalık ve yabancı kültürle iç
içe yaşamaktan uzak durmaları
• Kurucusu Kutluk Bilge Kül Kağan
• Moyen Çur döneminde devletin sınırları genişledi
• Bögü Kağan zamanında Mani dini kabul edildi
• Uygurlar yerleşik hayata geçen ilk Türk devleti

Sosyal Hocam ©
TÜRK TÖRESİ Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Eski Türk devlet ve toplumlarında
geçerli olan töre, örf ve gelenekler ile
idari ve sosyal anlayışa dair pek çok
bilgiyi Orhun Abideleri'nden elde etmek
mümkündür.
Aşağıdakilerden hangisinin, bu bilgiler
arasında yer alması beklenemez?
A) İslamiyet'in önemli etkiye sahip
olduğu
B) Sosyal devlet anlayışının geçerli
olduğu
C) Türklerin bazen zor durumlara
düştüğü
D) Hakanlığın, Gök Tanrı'nın bağışı
olduğu
E) Örf ve geleneklerin önemli olduğu

Sosyal Hocam ©
Türklerde Askerî Kültür Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Roma, Bizans ve Moğol ordularında Türk
savaş taktikleri kullanılmıştır.
Bu durum, aşağıdakilerden hangisinin bir
göstergesidir?
A) Tüm orduların Türk ordusunu örnek
aldıklarının
B) Türk askeriyesinin, üstün özelliklere
sahip olduğunun
C) Türklere ait olmayan orduların,
örneklik özelliği taşıdıklarının
• Türklerin askeri alandaki savaşçı kimliklerinin D) Türklerden başka toplumlarda
askerliğin bilinmediğinin
gelişmesinde; disiplinli, teşkilatçı ve mücadeleci E) Türklerin, kendi taktiklerini, dünyaya
olmalarında yaşadıkları sert coğrafya ile diğer milletler armağan etmek niyetiyle
uyguladıklarının
ve Türk boyları arasındaki mücadelelerin etkisi büyüktür.
• Türklerde eli silah tutan herkes askerdir.
• Tarihte düzenli ilk Türk ordusunu Mete Han MÖ 209’da
kurmuştur.
• Mete Han on bin kişiden oluşturduğu tümenleri binlere;
binleri, yüzlere; yüzleri de onlara ayırmıştır
Sosyal Hocam ©
DİĞER TÜRK DEVLETLERİ Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Avrupa Hun Devleti Avarlar (558-805): Avrupa Hunları, Avrupalıları birçok
noktada etkilemişlerdir. Fakat
Balamir tarafından kurulmuştur. Uldız Çinliler Juan Juanlar
kendileri de bazı noktalarda
zamanında Türkler ilk kez Anadolu'ya demişlerdir. Bayan Han etkilenmişlerdir.
girmiştir. En parlak dönem Attila zamanında Orta Avrupa’da Aşağıdaki konulardan hangisi,
dönemidir. Onun döneminde Batı devlet kurmuşlar ve İstanbul’u belirtilen durumlara örnek
Roma baskı altında tutulmuş, Doğu iki kez kuşatmışlardır. verilemez?
Roma ile Margus ve Anatolyus A) Avrupalıların onlu sistemi
antlaşmaları imzalanmıştır. ordularında kullanmaları
B) Avrupalıların at koşumlamaları ve
eyerlemeleri
C) Avrupalıların pantolon ve ceket
Karluklar (627-1212) Hazarlar (630-968) giymeleri
Talas Savaşı’nda Çin'e karşı Bizans, Sasani ve Müslüman D) Avrupa'da İslamiyet'in yayılması
E) Hunların Hristiyanlaşmaları
Arapları desteklediler. İslamiyet'i Araplarla siyasi ilişkilerde
kabul eden ilk Türk bulundular. Museviliği benimseyen
boylarındandırlar. Karahanlıların tek Türk topluluğudur ve Ruslar
kurulmasında etkili oldular. tarafından yıkılmıştır.

Sosyal Hocam ©
Tuna Bulgar Devleti İtil (Volga) Bulgar Türgişler Bu sayfadan nasıl
(679-869) Devleti (680- (659-766)
Büyük Bulgarya 1391) Emevilerle soru çıkar?
Hanlığının kurucusu Büyük Bulgar mücadele ederek Kırgızlar, Uygur Devleti'ni yıkıp Orhun
Kubrat’ın oğlu Asparuh Arapların Orta bölgesini ele geçirerek Ötüken'de 840
Devleti'nin yılında devlet kurmuşlardır.
tarafından kurulmuştur. yıkılmasıyla İtil Asya’da Buna göre, aşağıdakilerden hangisi
Boris Han Dönemi’nde bölgesinde kuruldu. hâkimiyet söylenemez?
(864) Hristiyanlığı Almış Han kurmasını A) Uygurların siyasi ve askerî gücü
resmen kabul etmiştir. engellemiştir. Kırgızlara karşı koymaya yetmemiştir.
zamanında İslam’a B) 9. yüzyılda Müslüman Türk toplulukları
girdiler. Kendi adlarına arasında problem yaşanmıştır.
para C) Türklerin kutsal saydığı yerlerde Türk
bastırmışlardır. devletleri kurulmuştur.
D) Türkler arasında siyasi mücadeleler
yaşanmıştır.
Oğuzlar (766-1000) Kırgızlar (840-1207) E) Orta Asya'da siyasi hareketlilik
görülmüştür.
X. yüzyılın sonlarına doğru 840 yılında Ötügen'i alarak
İslamiyet’i kabul eden Uygur Devleti’ne son verdiler.
Oğuzlar, Büyük Selçuklu ve 1207 yılında Cengiz Han
Osmanlı gibi kuşatıcı tarafından yıkılmıştır. Daha sonra
imparatorluklar Rus egemenliğine giren Kırgızlar
kurmuşlardır. 1991’de bağımsız oldular.

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
İLK TÜRK DEVLETLERİNİN TİCARİ POLİTİKALARI
soru çıkar?
Hunlar ve Kök Türkler gibi göçebe
• Eski Türk topluluklarında ve devletlerinde ticaret, büyük toplumlar ile Çinliler gibi yerleşik
ölçüde “değiş tokuş” esasına dayanmaktaydı. toplumların üretip sattıkları
• Türkler, değiş tokuş için en çok atı kullanmışlardı. ürünler de farklıdır.
• Türkler; özellikle Bizans, Çin ve Sasani gibi komşu Aşağıdakilerden hangisi, Orta
ülkelerden vergi, haraç ve savaş tazminatı adı altında temin Asya Türklerinin Çinlilere
ettikleri paralarla ihtiyaçları olan malları satın alırlardı. ağırlıklı olarak pazarladıkları
ürünler arasında sayılamaz?
• İpek Yolu güzergâhının, çok erken dönemlerden itibaren A) Silah
Türklerin sahip olduğu topraklardan geçmesi bölgedeki B) At koşum takımı
Türk güçlerini ekonomik anlamda olumlu etkilemiştir. C) Deri
• Uygurlar, alım satım ve borç alıp vermede belirli bir para D) Hububat
ve ölçü sistemine sahip olmuştur. E) Canlı at
• Hazar ülkesi; ulaşımın hızlandığı, mal değişiminin arttığı,
Doğulu ve Batılı milletlerden kitleler hâlinde ticaret ve
sanatla uğraşan insanların kaynaştığı bir yer hâline
gelmiştir.

Sosyal Hocam ©
göçerkonar.
 Efsane: Çok eski çağlardan beri süregelen, kaynağı ve ilk söyleyeni belli olmadığı halde
yüzyıllar boyunca halkın benimseyerek sonraki kuşaklara aktardığı; genellikle olağan üstü
hikayelerdir.
 İmparatorluk: Topraklarında oturan çeşitli milletleri egemenliği altında toplayan devlet biçimi.
 Teçhizat: Bir iş ya da görevin yapılması için sahip olunan alet-edevat. Silah dışındaki savaş
gereçleri, donatı
 Koloni: Bir devletin siyasi, ekonomik veya sosyal nedenlerle, kendi sınırları dışında ele geçirip
yönettiği topraklara ya da ülkeye denir.
 Meşruiyet: yasaya, töreye vb. uygunluk, geçerlilik, yasallık.
 Kadim: Başlangıcı geçmişin derinliklerinde bulunan, pek çok eskiye uzanan, öncesiz.
 Töre: Bir toplumda yazılı olmayan, gelenekleşmiş kanun ve kurallardır.
 Orhun Kitabeleri: Türk tarihinin belli bir dönemini hikaye ettikten başka bilinen en eski Türk
yazısının ve bilhassa Türk dil ve edebiyatının çok
 önemli belgesidir.
 Kurultay: Altay budunlarında politik ve askeri kararların alındığı meclise verilen addır. Eski
Türklerde kurultaya daha çok “toy” adı verilmiştir.

Sosyal Hocam ©
Anlatan
İslam
Medeniyetinin instagram.com/sosyalhocamm
Doğuşu twitter.com/sosyalhocamm
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
İslamiyet Öncesi Arap Yarımadası’nda
toplumda hürler ve köleler vardı. Hürler,
tüm haklara sahiptiler. Herhangi bir
hakka sahip olmayan köle ve cariyeler
alınıp satılır ve miras olarak
bırakılırlardı. Bir köle, ancak belirli
şartlarda kölelikten kurtulabiliyordu.
Buna göre, İslamiyet Öncesi Arap
Arap Yarımadası’nın Genel Özellikleri Yarımadası’ndaki toplum yapısı için
• İslam öncesi döneme Cahiliye Devri denilmekteydi. aşağıdakilerden hangisi
• En yaygın inanç türü putperestlikti. Her kabilenin putları temsili olarak söylenemez?
Kabe’de bulunurdu. Bunun yanında, Hristiyanlık, Musevilik ve Hanefilik gibi A) Toplumsal sınıf farklılıkları
dinler de mevcuttu. bulunmaktadır.
• Arap Yarımadası’nın kültürel ve merkezi Mekke idi. B) İnsanlar eşit haklara sahip
• Halk; Bedeviler ve Medeniler diye ikiye ayrılmıştı. değillerdir.
• Bedeviler göçebe, Medeniler ise yerleşik yaşamı benimsemişlerdi. Araplar C) Toplumsal birliktelik
kabileler halinde yaşardı. Kabilelerin başında Şeyh adlı bir yönetici bulunmamaktadır.
bulunurdu. D) Siyasi birlik sağlanmıştır.
• Toplumsal yaşamda eşitlik olmayıp, kan davaları yaygındı. Kan davalarına E) Sınıflar arasında kısıtlı geçişler
ara verilen aylarda Ukaz Panayırı düzenlenirdi. vardır.
İslam Medeniyetinin Doğuşu

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
HZ. MUHAMMED soru çıkar?
Hz. Muhammed'in Doğumu: 571 Mekke müşriklerinin çoğu
Muhammed’in İslam dinine olan çağrısına
Hz.
Babası Abdullah Annesi Amine olumlu cevap vermemişlerdir. Bu şekilde

davranmamalarının nedeni ise sadece
8 yaşına kadar dedesi Abdulmuttalib yanında gelen yeni dine inanmak istememeleri
Amcası Ebu Talib - Ticari faaliyetler değil, mevcut düzen içerisinde yeni dinin
köklü değişiklikleri getirmesiydi.
Hz. Hatice – Ticaret ile kurulan ilişki - Evlilik Mekke müşriklerinin, Hz. Muhammed’in
getirdiği İslam karşı
610 - Hira Mağarası - İlk vahiyler çıkmalarında;
dinine
İlk inananlar: Hz. Hatice, Zeyd bin Harise, Hz. I. puta tapmanın yasaklanması,
II. köleliğin kaldırılması,
Ebu Bekir, Hz. Ali III. tüm insanların eşit kabul edilmesi
durumlarından
Habeşistan'a Hicret olduğu söylenebilir?
hangilerinin etkili
619 - Senet'ün Hüzün (Hüzün Yılı) - Hz. Hatice A) Yalnız I B) I ve II

C) Yalnız III
ve Ebu Talib'in vefatı D) II ve III E) I, II ve III
Akabe Biatları

Sosyal Hocam ©
İSLAMİYET YAYILIYOR Bu sayfadan nasıl
610 yılında Hz. Muhammed (s.a.v.) İslam’ın emirlerini yaymaya başladı.
soru çıkar?
Mekkeli müşriklerin İslamiyet’in
Medine Sözleşmesi (622) Mute Savaşı (629)
yayılmasını engellemek için
Medeni'de yaşayan halklarla Bizanslılarla gerçekleştirilen ilk Müslümanlara baskı ve işkence yapmaları
imzalanan toplum sözleşmesi savaş üzerine Müslümanlar Mekke’den
Bedir Savaşı (624) Mekke’nin Fethi (630) Medine’ye hicret etmişlerdir.
Mekkelilere karşı kazanılan ilk Mekke'nin müşriklerden alınması Buna göre, aşağıdakilerden hangisinin
zafer Huneyn Seferi (630) hicretin sonuçları arasında yer aldığı
söylenemez?
Uhud Savaşı (625) Putperest kabilere karşı A) Medine İslam Site Devleti kurulmuştur.
Mekkeliler karşısında alınan mücadele B) İslamiyet yeni yayılma alanı
başarısızlık Ta'if Seferi (630) bulmuştur.
Hendek Savaşı (627) Taiflilere karşı mücadele C) Müslümanlar Mekkelilerin baskısından
Mekkeliler karşısında son savunma Tebük Seferi (631) kurtulmuşlardır.
D) Müslümanlar, Arap Yarımadası’nın en
savaşı Arabistan dışına yapılan ilk
büyük gücü hâline gelmişlerdir.
Hudeybiye Antlaşması (628) sefer E) Ensar ile muhacir birbirlerine kardeş
Mekkeli müşriklerin Müslümanların Veda Haccı (632) ilan edilmiştir.
siyasi varlığını tanıması Hz. Muhammed'in evrensel
Hayber’in Fethi (629) nitelikli konuşması
Yahudilere karşı başarı ve Şam
ticaret yolunun güvenliği

Sosyal Hocam ©
Dört Halife Dönemi (632-661)
Bu sayfadan nasıl
Hz. Ebubekir Dönemi Hz. Ömer Dönemi soru çıkar?
(632-634) (634-644) Halifeliğinin ilk zamanlarında İslam
• Yalancı Peygamberlerle, • İran ile Kadisiye ve Nihavend Devleti içerisinde karışıklıklar
dinden dönenlerle, Savaşları yapılarak İran yaşanmıştır. İslam’dan dönerek devlete
isyan eden kabilelerle Ridde
zekat vermeyenlerle alınmıştır. Dört halife dönemi Savaşları’nı yapan - - - - , bu kişi ve
mücadele edildi. içerisinde en çok fetihlerin kabilelere karşı uzun süre mücadele
• Halifeye, devlet yapıldığı dönemdir. etmiş ve hepsini itaat altına alarak ülke
memurlarına maaş • Topraklar yönetim birimlerine içinde birlik ve düzeni sağlamıştır.
Metinde boş bırakılan yere aşağıdaki
bağlandı. ayrıldı. halifelerden hangisi getirilirse doğru
• Kuran-ı Kerim kitap • İlk kez divan kuruldu ve Kadılık olur?
haline getirildi. sistemi oluşturuldu. A) Hz. Ebubekir
• İlk kez Arap yarımadası • İlk düzenli ordu kuruldu. B) Hz. Ömer
dışında fetihlere “Ordugah” şehirleri kuruldu. C) Hz. Osman
D) Hz. Ali
başlandı. Suriye ve Irak • İkta sistemi kuruldu. E) Ömer bin Abdülaziz
üzerine bir ordu • Beytül Mal oluşturuldu.
gönderildi. • Hicri Takvim ilk kez kullanılmaya
başlandı.

Sosyal Hocam ©
Dört Halife Dönemi (632-661) Bu sayfadan nasıl
Hz. Osman Devri (644-656) Hz. Ali Dönemi (656-661) soru çıkar?
• Libya, Tunus fethedildi. • Hz. Ayşe, Talha ve Zubeyr ile Kur’ân-ı Kerim; Hz. Ebubekir
Dönemi’nde toplatılarak bir kitap hâline
• Türkler ile savaşlar başladı. Hz. Ali arasında gerçekleşen getirilirken, Hz. Osman Dönemi’nde ise
• Kıbrıs vergiye bağlandı. Cemel Vakası (Deve Olayı) çoğaltılarak önemli merkezlere
• İlk İslam Donanması Suriye mücadeleyi Hz. Ali gönderilmiştir.
valisi Muaviye tarafından kazanmıştır. İki halife döneminde gerçekleştirilen
kuruldu Bizans donanması • Hz. Ali ile Muaviye arasında bu uygulamaların ortak amacı
aşağıdakilerden hangisidir?
ile ilk savaş yapılmıştır. geçen Sıffın Savaşı’nı Hz. Ali A) Kur’ân-ı Kerim’in özgün hâlini
(Zâtüssavârî Savaşı) kazanmıştır. korumak
• İlk kez Kuran-ı Kerim • Hakem olayından sonra B) Toplumsal barışı sağlamak
çoğaltılmıştır. Müslümanlar, Hz. Ali C) Devletin sınırlarını genişletmek
• Hz. Osman’ın memurlukları taraftarları, Hz. Muaviye D) Arapçanın geniş alanlara
yayılmasını sağlamak
kendi soyundan olan taraftarları ve Hariciler E) İslam dinin daha kolay yayılmasını
Emevilere vermesi üzerine, olmak üzere üçe ayrılmıştır. sağlamak
İslam dinideki ilk • Bu dönemde iç karışıklıklar
karışıklıklar ortaya çıkmıştır. çok olduğu için yapılan
fetihler durmuştur.

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl soru çıkar?
Emevi Halifesi Muaviye Dönemi'nde toplanan bir şuranın
aldığı karar doğrultusunda Muaviye’nin oğlu Yezid ilk defa
veliaht tayin edilmiş ve babasının ölümünden sonra halife
olmuştur.
EMEVİLER Bu bilgiye göre Emeviler için,
I. Arap milliyetçiliği politikası uygulamışlardır.
II. Halifeliği saltana dönüştüren bir uygulamaya geçmişlerdir.
III. İslamiyet’in geniş alanlara yayılmasını engellemişlerdir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E)
II ve III

Sosyal Hocam ©
Endülüs Emevileri (756-1031) Bu sayfadan nasıl
Abdurrahman - Kurtuba soru çıkar?
Kadiks Savaşı - Avrupa'da ilerleyiş başladı Endülüs Emevilerinin ve
Puvatya Savaşı – Avrupa’da ilerleme durdu İspanya’da kurulan diğer
Endülüste bulunan toplumsal sınıflar
Müslüman devletlerin;
• Araplar: Arap ülkelerinden Endülüs'e gelenler.
I. Avrupa toplumlarını
• Berberiler: Kuzey Afrika’nın yerlilerinden olup Endülüs'e
İslam’la tanıştırma,
gelenler.
• Muvelledun: İspanya’nın yerli halkından Müslüman olanlar. II. Bölgede İslamiyet’i yayma,
• Mustarepler: İspanya’nın yerli insanları. Bunlar Müslüman III. İslam mimarisini Avrupa'ya
olmadıkları halde İslam kültürünün tesiri altında kaldı. taşıma
• Yahudiler: Müslümanlar Endülüs'ü fethettiğinde oradaki çalışmalarının hangilerinde
Yahudiler. etkili oldukları söylenebilir?
Endülüs Emevi Devleti’nin yıkılmasından sonra İspanya’da; A) Yalnız I B) I ve II C)
Bağımsız Emirlikler Dönemi (1031-1091) Yalnız III
Murâbıtlar Dönemi (1091-1147) D) II ve III E) I, II ve III
Muvahhidler Dönemi (1147-1229)
Beni Ahmer Devleti Dönemi (1238-1492) yaşanmıştır.

Sosyal Hocam ©
Abbasi Halifesi Harun Reşid, oluşturduğu muhafız birliğini
Türklerden meydana getirmiştir. Bizans’tan gelebilecek tehditleri
önlemek amacıyla Türklerden oluşan avasım şehirleri
kurulmuştur.
ABBASİLER Bu bilgiler, Abbasiler ile ilgili olarak öncelikle
aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
A) Türklere karşı hoşgörülü bir yönetim sergilendiğinin
B) Arap milliyetçiliği politikasının terk edildiğinin
C) Türklerin savaşçılık özelliklerinden yararlanıldığının
D) Türklerin zamanla Arap kültürünü benimsediklerinin
E) Abbasilerin İslamiyet’i yaymaya çalıştıklarının

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Abbasiler, Togaçoğlu Muhammet'i Mısır valisi
olarak görevlendirmişlerdir. O ise burada
İhşitler Devleti'ni kurmuştur. Devlet,
Müslümanların kutsal topraklarına hâkim olan
ilk Türk-İslam devletidir. Şii Fatımiler Devleti,
İhşitlerin siyasi varlığına son vermiştir.
Bu bilgilerden yola çıkılarak
aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Mısır, Türk devletleri arasında el
değiştirmiştir.
B) Halifelik makamı Müslüman Türklere
geçmiştir.
C) Abbasiler Devleti'nin merkezî otoritesi
güçlüdür.
D) Hicaz'a hâkim olan ilk Türk-İslam devleti
İhşitler Devleti'dir.
E) Abbasiler, kendi valilerine devlet kurma
yetkisi vermişlerdir.
MISIR’DA KURULAN TÜRK DEVLETLERİ

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Memlük Devleti 1250 ile 1517 yılları
arasında hüküm sürmüştür. Devlet, 1299
yılında kurulan Osmanlı Devleti tarafından
yıkılmıştır. Böylece Memlük toprakları ve
halifelik makamı da Osmanlılara geçmiştir.
Verilen gelişmeler dikkate alındığında
aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşmak
mümkün değildir?
A) İslam dünyasının liderliği el
değiştirmiştir.
B) Memlük ve Osmanlı devletleri
birbirleriyle çağdaştırlar.
C) Memlük ve Osmanlı devletleri Orta ve
Yeni çağlarda hüküm sürmüşlerdir.
D) İslam coğrafyasında siyasi sınırlar
gayrimüslimlerin lehine değişmiştir.
E) Memlük ve Osmanlı devletleri Yeni
Çağ'da birbirleriyle mücadele etmişlerdir.
MISIR’DA KURULAN TÜRK DEVLETLERİ

Sosyal Hocam ©
İSLAM KÜLTÜR VE UYGARLIĞI
Sosyal Hocam ©
ÖNEMLİ DİVANLAR Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Divanü’l Haraç: Mali işler I. Devletin mali işlerine bakan ®
Divanü Beytülmâl
II. Askerî işlere bakan ® Divanü’l-
Divanü’l Ceyş: Askeri işler Ceyş
III. Resmî yazışmalara bakan ®
Divanü İnşa
Divanü’l Beytü’l Mal: Hazine - Gelir, giderler IV. Posta ve istihbarat hizmetlerine
bakan ® Divanü’l-Berid
V. Dışişlerine bakan ® Divan-ı
Divanü’l Berid: Posta - Casusluk işleri Mezalim
Yukarıda Abbasiler ile ilgili verilen
Divanü’l Mezalim: Adalet işleri. görev - durum eşleştirmelerinden
hangisi yanlıştır?
A) I B) II C) III D) IV
Divanü’l Darp: Devletin Para basma işleri. E) V

Sosyal Hocam ©
Sosyal Hocam ©
Sosyal Hocam ©
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
• Bir araştırma ve eğitim kurumu olarak
Abbasi Halifesi El-Memun tarafından
kurulmuştur.
• Bu kurumun en önemli görevi dönemin
ünlü astronom, matematikçi ve
hekimlerini bir araya getirmek ve
bilimin çeşitli alanlarındaki başlıca
eserleri Arapçaya çevirmektir.
• Kurum, zaman içerisinde Orta Çağ’ın
en zengin kütüphanesi ve ilmî
araştırma merkezi hâline gelmiştir.
Bu bilgiler, aşağıdaki kurumlardan
hangisiyle ilgilidir?
A) Beytü’l-Hikme B) Beytülmâl
C) Divan-ı Mezalim D) Divanü’l-
Berid
E) Divanü’l-Ceyş

Sosyal Hocam ©
 Cahiliye Dönemi: Arap toplumunun İslam öncesi dönemine verilen ad.
 Hicret: Hz. Muhammed'in Miladî 622 yılında Mekke'den Medine'ye göç etmesi olayıdır.
 Medine Sözleşmesi: Hz Muhammed'in Medine'de huzur ve barış ortamını sağlamak için bütün
gruplar arasında 622 yılında düzenlenen bir antlaşmadır.
 Beytü'l-Mal: İslam devletlerinde devlet hazinesidir.
 Mevali: Emevilerin Arap olmayan Müslümanlara verdikleri isim.
 Beytü'l-Hikme: Abbasi Devleti Dönemi'nde Bağdat'ta bilimsel faaliyetler için kurulan
medreselere verilen isim.
 Samarra: Abbasilerin Bağdat yakınlarında Türk askerler için oluşturduğu şehir.
 Bedevi: Göçebe Araplara verilen isimdir.
 Biat: Ahdetme, söz verme, birinin hâkimiyetini kabullenme, ona bağlılığını sunma.
 Hanif: İslamiyet'ten, Hz Muhammed'in peygamberliğinden önce Allah'ın birliğine inanan ve ona
ortak koşmayan, Arabistan'da putlara tapmayıp Hz. İbrahim'in dini üzerine bulunan kişilere
verilen isim.
 Ensar: Hicret'le Mekke'den gelen Müslümanlara ev sahipliği yapan Medineli Müslümanlar.
 Muhacir: Hz. Muhammed'e uyarak Mekke'den Medine'ye göç eden müslümanlar.

Sosyal Hocam ©
Anlatan
İlk Türk İslam
Devletleri
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
TÜRKLERİN İSLAMİYET’İ KABULÜ
soru çıkar?
Türklerin İslamiyet’i kabul
etmesinde birçok faktör etkili
olmuştur. Bunlardan biri de
Türklerin inançlarının İslamiyet
inancı ile gösterdiği benzerliklerdir.
Buna göre eski Türk inancı ile
İslamiyet arasındaki benzerlikler
arasında aşağıdakilerden hangisi
gösterilemez?
A) Tek tanrı inancı
B) Ahiret inancı
C) Ahlak anlayışı
D) Kutlamalar
E) Yardımseverlik anlayışı
İlk Türk İslam Devletleri

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Türkler, İslamiyet’i kendi istekleriyle kabul
etmişlerdir. Türklerin İslâmiyet’i kabul
etmeleri hem İslâm âlemi hem de dünya
tarihi açısından büyük sonuçlar doğurmuştur.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi, Türklerin
İslamiyet’i kabul etmelerinde etkili olan
faktörler arasında gösterilemez?
A) Gök tanrı ve İslam inançlarında tek
tanrıya inanılması
B) Ahlak anlayışlarında benzerlik görülmesi
C) Türklerde Gök tanrı için İslamiyet’te de
Allah için kurban kesilmesi
D) Türklerin adaleti hâkim kılmak adına
yaptıkları savaşlar ile İslamiyet’teki cihat
inancının benzerlik göstermesi
E) Totemçilik ve büyücülük uygulamaları

Sosyal Hocam ©
Mekke

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Orta Asya’da kurulan İlk Türk-İslam devleti
olan Karahanlılar Devleti, Türkçeyi resmî
dil olarak kullanmıştır. Bu dönemde ilk
Türk - islam eserleri yazılmıştır.
Bu duruma bakılarak Karahanlılar ile
ilgili aşağıdakilerden hangisi
söylenemez?
A) Ulusal benliklerini korumuşlardır.
B) İslamiyet’in Asya’da yayılıp
güçlenmesinde etkili olmuşlardır.
C) Türkçenin gelişimine katkıda
bulunmuşlardır.
D) Resmî dili Türkçe olan Türk İslam
devletini kurmuşlardır.
E) İkili devlet teşkilatına göre ülkeyi
yönetmişlerdir.
Karahanlı Devleti (840-1212)

Sosyal Hocam ©
ÖSYM EN ÇOK BUNU SORUYOR
Karahanlılar, İslamiyet’i kabul etmesine
rağmen milli benliklerini
korumuşlardır.
Bunu gösteren uygulamalar;
• Türkçe’yi resmi dil ilan etme
• Arap alfabesi yerine Uygur
alfabesini kullanma
• İlk Türk devletine ait yönetim
geleneklerini devam ettirme(İkili
teşkilat, Kut inancı, boylar
federasyonu)
Sosyal Hocam ©
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Hindistan üzerine on yedi sefer yapan
Gazneli Mahmut, bu seferler sonucunda
ülkesinin topraklarını Ganj Nehri’ne
kadar genişletti.
Buna göre Gazneli Mahmut’un
Hindistan’a yaptığı bu seferler ile
ilgili;
I. İslamiyet geniş bir alana yayılmıştır.
II. Gazneliler Devleti’nin saygınlığı
artmıştır.
III. Gazneliler Devleti’nde kültürel birlik
ve beraberlik sağlanmıştır.
sonuçlarından hangilerinin yaşandığı
söylenebilir?
A) Yalnız I B) I ve II C) I
ve III
D) II ve III E) I, II ve III
Gazneli Devleti (969-1187)

Sosyal Hocam ©
Sosyal Hocam ©
Sosyal Hocam ©
Merkezi Harezm şehri olan ve ismini Bu sayfadan nasıl
kurulduğu yerden alan devletin bilinen ilk soru çıkar?
hükümdarı Anuş Tigin’dir. • Büyük Selçuklu Devleti’nin çökmesi
• Harezmşahların, Moğollar tarafından
Kendilerini Büyük Selçuklu Devleti’nin mağlup edilmeleri
• Moğolların 1220 yılında Irak-ı Acem ve
mirasçısı olarak kabul eden Harzemşahlar Azerbaycan’a girerek birçok Türk şehrini
Harezm Bölgesi’nde Moğollarla sürekli yağmalamaları
Bu gelişmelerin öncelikle aşağıdakilerden
mücadele etmişlerdir. hangisine ortam hazırladığı söylenebilir?
A) Anadolu’ya yapılan Türk göçlerinin
1218’de meydana gelen ve tarihte Otrar hızlanmasına
B) Bizans’ın direniş gücünün kırılmasına
Faciası olarak bilinen savaş Moğollar ile C) Türk devletlerinin siyasi gücünü
Harzemşahlar arasında olmuştur. noktalamasına
D) Anadolu’da ilk Türk beyliklerinin
Celâleddin Harzemşah döneminde Anadolu kurulmasına
E) Bizans’a yönelik Türk askerî seferlerinin
Selçuklu Devleti ile yapılan 1230 Yassıçemen artmasına
Savaşı’nı kaybeden ve dağılma sürecine
giren Harzemşahlar 1231’de kesin olarak
yıkılmıştır.
Harzemşahlar Devleti (1097-1231)

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
✎ Hindistan’da Timur’un torunu Muhammed soru çıkar?
Babür Şah tarafından kurulmuştur.
✎ Hindistan’da siyasî birliği ilk kez sağlayan Hindistan’da siyasi
devlettir. faaliyet gösteren Türk
Devletleri arasında
✎ Babür Devleti aynı zamanda Hindistan’da
kurulan son Türk devletidir. aşağıdakilerden hangisi
gösterilemez?
✎ 1723’te Haydarabat ve Delhi olmak üzere
ikiye ayrılan devlet, İslâmiyet’in Hindistan’da A)Gazneliler
yerleşmesini sağlamıştır. B)Babür Devleti
C)Yeni Delhi Sultanlığı
✎ Sömürgeci politikalar sonucunda bu devlete
1858’de İngilizler son vermiştir. D)Ak Hun Devleti
E)Harzemşahlar
✎ Dünyanın yedi harikasından biri olan Tac
Mahâl bu dönemde inşa edilmiştir.
Babür Devleti (1526-1858)

Sosyal Hocam ©
Moğol İmparatorluğu (1196-1227) Bu sayfadan nasıl
✎ Timuçin (Cengiz Han) tarafından kurulmuştur. soru çıkar?
✎ Başkent Moğolistan bölgesindeki Karakurum Moğol İmparatorluğu’nun hukuk ve askerlik işlerini
(Harhorin)’dur. düzenleyen kanunlara “Cengiz Han Yasası” denilmiştir.
Bu yasaların bir kısmı Cengiz Han tarafından
✎ Cengiz Han döneminde yayılmacı bir politika izleyen Moğol oluşturulurken, kalan kısmı da nesilden nesile aktarılan
Türk ve Moğol törelerinin yazılı hâle getirilmesiyle
İmparatorluğu’nun sınırları, düzenlenmiştir. Cengiz Han’ın 33 defter şeklinde
Baltık Denizi’ne ve Macaristan’a kadar ulaşmıştır. düzenlediği bu yasalar, İslamiyet’i kabul eden Moğol
hanedanları tarafından da uygulanmıştır.
✎ Cengiz Han’ın ölümünden sonra imparatorluk Buna göre Moğol hukuku için aşağıdakilerden
hangisi söylenirse yanlış olur?
parçalanmıştır. A) Bir kısmı, yazısız hukuk kurallarının kullanılmasıyla
✎ Moğol İmparatorluğu’nda; oluşturulmuştur.
B) Türk ve Moğol töreleri yazılı hâle getirilerek
Kut anlayışı benimsenmiştir. kullanılmıştır.
C) İslam öncesi ve sonrasında Moğollar tarafından
Ülke sorunları Kurultay adı verilen danışma kullanılmıştır.
meclisinde görüşülmüştür. D) Temeli törelere ve Cengiz Han’ın hukuk kurallarına
dayanmaktadır.
Töreler yazılı hale getirilerek “Cengiz Yasası” E) Moğol ve Türk toplumlarının kaynaşmasını
sağlamıştır.
oluşturulmuştur.
Orduda “Onlu Sistem” uygulanmıştır.
Ülke toprakları hanedanın ortak malı sayılmıştır.
✎ Cengiz Han’ın ölümünden sonra devlet parçalanmış ve yeni
devletler kurulmuştur.
YAKIN DOĞU VE ASYA’DA KURULAN DİĞER DEVLETLER
Sosyal Hocam ©
Moğol İmparatorluğu’nun Parçalanmasıyla Bu sayfadan nasıl
Kurulan Devletler
1. Altın Orda Devleti (1227-1502)
soru çıkar?
✎ Cengiz Han’ın torunu, Cuci’nin de oğlu olan Batu Han tarafından Moğol İmparatorluğu’nun
Deşt-i Kıpçak (Kıpçak Bozkırı) ve Karadeniz’in kuzeyinde kurulmuştur. yıkılmasından sonra 1280-1368
✎ Özbek Han döneminde İslâmiyet devletin resmî dini olarak kabul yılları arasında Çin’de hakimiyet
edilmiştir.
süren, aynı zamanda
2. İlhanlı Devleti (1256-1336)
✎ Cengiz Han’ın torunu Hülâgu Han tarafından İran’da kurulmuştur. Türkleşmeyen ve İslâmiyet’i
✎ Başkent Tebriz’dir. kabul etmeyen tek Moğol devleti
✎ Hülâgu Han, Batınîlik faaliyetlerine karşı mücadele etmiş ve 1256 yılında aşağıdakilerden hangisidir?
Alamut Kalesi’ni yıkarak tüm Batınîleri ortadan kaldırmıştır. A) Altın Orda Devleti
✎ İlhanlılar 1258’de ise Bağdat’ı alarak Abbasî Devleti’ne son B) İlhanlı Devleti
vermişlerdir.
C) Karahitay Devleti
✎ 1243’te Kösedağ Savaşı’nda Anadolu Selçuklu Devleti’ni mağlup
ederek, 1336 yılına kadar Anadolu’ya hakim olmuşlardır. D) Çağatay Hanlığı
3. Çağatay Hanlığı (1227-1369) E) Kubilay Hanlığı
✎ Cengiz Han’ın oğlu Çağatay Han tarafından Doğu Türkistan’da
kurulmuştur.
✎ İslâmiyet’i kabul etmişler, Türklerin yoğun olarak yaşadığı bölgede
kuruldukları için zamanla Türkleşmişlerdir.
4. Kubilay Hanlığı (1280-1368)
✎ Cengiz Han’ın torunu Kubilay Han tarafından Pekin’de kurulmuştur.
✎ Türkleşmemiş ve İslâmlaşmamıştır.
Sosyal Hocam ©
Timur İmparatorluğu (1369-1507) Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
“Uluğ Bey 1446 yılında babası hükümdar
✎ Timur tarafından Çağatay Devleti’nin
Muînüddin Şah Ruh’un ölümü üzerine Timur
topraklarında kurulmuştur. Başkent Semerkant’tır. Devleti’nin hükümdarı oldu. Saltanat yılları
✎ Timur, hükümdar ailesine üye olmadığı için “Han” sırasında matematik ve astronomi ile yakından
olmamış, Çağatay ailesinden bir kişiyi göstermelik ilgilendi. Fen bilimleri ve astronomiye merakı,
olarak tahta çıkarmıştır. Kendisi “Emir” unvanı kullanmıştır. kendisini dünya tarihinin en büyük
✎ Timur İmparatorluğu, Altın Orda Devleti’ne son vererek bu bölgede astronomlarından biri hâline getirdi. Uluğ Bey
Rusların güçlenmesine ortam hazırlamış, ayrıca 1402 Ankara hakan olunca, Osmanlı Devleti ile
Savaşı’nda Osmanlı Devleti’ni mağlup ederek Osmanlı’da Fetret münasebetlerini sıklaştırmaya ve geliştirmeye
gayret etti.”
Devri’nin yaşanmasına neden olmuştur.
Yukarıdaki bilgiler dikkate alındığında Uluğ
✎ Timur İmparatorluğu’nda; Bey için;
Ülke toprakları hanedanın ortak malı sayılmıştır. I. Bilimin gelişmesi adına medrese ve
Savaşlarda yararlılık gösteren kişilere “Suyurgal” denilen rasathaneler
topraklar verilmiştir. yaptırmıştır.
İkta Sistemi uygulanmıştır. II. Astronomi ilminin gelişmesi için çalışmıştır.
Hüseyin Baykara, Ali Şîr Nevaî, Ali Kuşçu gibi bilim adamları bu III. Gökyüzünü araştırmaya merak ve hevesi
dönemde yaşamış, ayrıca Timur’un da torunu olan Uluğ Bey kendi vardır.
IV. Gök kubbenin sırrını çözmeye çalışmıştır.
adına Semerkant’ta kurduğu rasathanede Ali Kuşçu ile birlikte önemli
ifadelerinden hangileri söylenebilir?
çalışmalar yapmıştır. A) Yalnız I B) Yalnız III C) I
ve II
D) III ve IV E) I, II, III ve
IV
Sosyal Hocam ©
göçerkonar.
 Gök Tanrı: Kök Tengri inancıdır. Eski Türkçede Tanrı sözcüğü Tengri biçiminde söylenirdi.
 Oğuz: Harezm bölgesinde yaşayan ve XI. yüzyıldan başlayarak kendilerine Türkmen de
denilen, daha sonra batıya göçerek bugünkü Türkmen, Azeri, Gagavuz ve Türkiye Türklerinin
temelini oluşturan büyük bir Türk boyudur.
 Atabey: Eski Türk devletlerinin kimilerinde, özellikle de Selçuklularda, şehzadelerin eğitimiyle
ya da bir eyaletin bağımsız olarak yönetimiyle görevlendirilmiş vezirlere verilen sandır.
 Türkmen: Oğuz Türklerinden bir boy ya da bu boydan olan kimseler.
 Divân-ı Saltanat: İlk Türk-İslam devletlerinde özellikle de Büyük Selçuklu Devleti’nde önemli
konuların görüşüldüğü, önemli devlet konuları hakkında kararların verildiği en büyük divandır.
 Emir-i Dad: Selçuklular'da başta devlet aleyhine işlenen cürümler olmak üzere şer'î davaların
dışındaki örfî davalara hükümdar adına bakan görevlidir.
 Siyasetname: Arap, Fars, Hint ve Türk edebiyatlarında devlet adamlarına yöneticilik sanatına
ilişkin bilgiler veren yapıtların genel adıdır.
 Melik: Bir şehir veya bölgenin idaresiyle görevli hanedan mensubu yüksek devlet görevlileri için
kullanılan unvandır.

Sosyal Hocam ©
Anlatan
Türkiye Tarihi
I. Beylikler Dönemi
Sosyal Hocam ©
Sosyal Hocam ©
“Anadolu’ya yönelik olarak başlatılan ilk Türk akınları Batı Hun Devleti ve Sibirler
zamanında gerçekleştirilmiştir. Büyük Selçuklu Devleti Dönemi’nde ise Tuğrul Bey ve
Sultan Alparslan tarafından sürdürülen bu akınlarla Türkler, bölgeye kalıcı olarak
yerleşmiştir. Dönemin kaynaklarında bu süreç itibariyle Anadolu “Türkiye” ismiyle
anılmaya başlanmıştır.”
Bir tarihçinin yukarıdaki görüşü göz önüne alındığında, Anadolu’nun, aşağıdaki
özelliklerinden hangisinin Türklerin bölgeye yerleşmesinde etkili olduğu
söylenemez?
A) Bölgenin su kaynaklarının ve otlaklarının yeterli olması
B) Anadolu’nun denizcilik faaliyetlerine uygun olması
C) Türklerin bölgeye yaptıkları göç hareketine direnecek güce sahip askerî bir
organizasyonun bulunmaması
D) Bölgenin nüfus yoğunluğunun göç dalgalarına göre düşük seviyede kalması
E) Bizans’ın bölgedeki farklı Hristiyan mezheplere karşı baskıcı bir politika izlemesi
Sosyal Hocam ©
Sosyal Hocam ©
SALTUKLULAR (1072 – 1202) Bu sayfadan nasıl
• Ebü'l Kasım Saltuk soru çıkar?
Bey Anadolu’da Aşağıdakilerden hangisi Türklerin
kurulan ilk Anadolu’ya yerleşmesini kolaylaştıran
nedenler arasında yer almaz?
• Erzurum, Pasinler, A) Anadolu’da iklim geçişlerinin diğer
bölgelere göre daha yumuşak olması
Tercan, İspir, Oltu, Tortum, Micingerd, B) Dört mevsim sınıflandırılmasının tamamının
bu topraklarda yaşanması
Bayburt ve civarında C) Toprakların tarıma ve hayvancılığa
• Varlığına ilk defa Kitabu'l İnba (XII. yy) elverişli ve verimli olması
D) Yeryüzü şekillerinin insan yaşamına uygun
• Mama Hatun olması
E) Sömürge altına alınacak alanların
• Saltukluların bıraktığı önemli eserler: varlığının olması
Kale Camii, Tepsi Minare, Ulu Cami, Üç

Kümbedler, Mama Hatun Kervansaray
ve Türbesi, Micingerd Kalesi
Sosyal Hocam ©
MENGÜCEKLİLER (1080 – 1228) Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Türklerin
• Mengücek Gazi
• Kemah merkezli
• İslam Tıp âlimi Muvaffakuddin
Abdüllatif-i Bağdadi
• Mengüceklilerin bıraktığı önemli
eserler: Divriği kalesi, Divriği Kale
Camii, Divriği Ulu Camii, Divriği
Darü’ş-şifa, Divriği Sitte Melik
Türbesi, Kamereddin Türbesi,
Nureddin Salih Türbesi
Sosyal Hocam ©
DANİŞMENTLİLER (1080 – 1228) Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
• Danişment Ahmet Gazi
• Sivas
• Anadolu’da ilk kez para
bastıran beylik
• En parlak dönemini yaşatan
hükümdar Emir Gazi
• Danişmentname
• Danişmentlilerin bıraktığı önemli eserler:
Kayseri Ulucamii, Niksar Ulucamii, Kayseri
Kölük Camii, Kayseri Kölük Medreseleri,
Amasya Halifet Gazi türbesi, Niksar Melik
Gazi türbesi ve Tokat-Niksar Yağıbasan
Medresesi
Sosyal Hocam ©
ARTUKLULAR (1202 – 1409) Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
• Artuk Bey’in ölümünden sonra oğulları tarafından
Anadolu’da I. Beylikler
kuruldu.
Dönemi olarak adlandırılan
• Üç kol hâlinde yönetim süreçte,
Hasankeyf Artukluları (1102-1231)
I. Artukoğulları
Mardin Artukluları (1108-1409)
Harput Artuklularıdır (1112-1234)
II. Karesioğulları
III. Candaroğulları
• El Cezeri beyliklerinden hangilerinin
• Belih Çayı Muharebesi (Sökmen Bey - Urfa kurulduğu söylenebilir?
Kontluğu) A) Yalnız I
• Artukluların bıraktığı önemli eserler: Malabadi B) Yalnız II
Köprüsü, Hatuniye Medresesi, Koçhisar Ulu Camii, C) I ve II
D) I ve III
Muzafferiye Medresesi, Semanin Medresesi,
E) II ve III
Şehidiye Medresesi, Hüsamiye Medresesi,
Haburman Köprüsü, Anbar Çayı Köprüsü
Sosyal Hocam ©
ÇAKA BEYLİĞİ (1081 – 1093) Bu sayfadan nasıl soru
çıkar?
• Çaka Bey
• İlk Türk Donanması
• Midilli, Rodos, Sakız,
İstankoy fethi
• I. Kılıçarslan
Sosyal Hocam ©
Sosyal Hocam ©
Anlatan
Konu
İbrahim Ulaş BALDEMİR
Türkiye Selçuklu Devleti
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
Anadolu (Türkiye) soru çıkar?
Selçuklu Devleti (1077- Süleyman Şah’ın fetihleri Anadolu’nun
Türkleşme sürecini hızlandırmış ve
1308) ülkenin sınırları Adana, Tarsus ve
Hatay’a kadar genişlemiştir.
✎Kutalmışoğlu Süleyman Şah Buna göre Selçuklar için
tarafından İznik merkez olmak üzere aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Dönemin en güçlü devleti olduğu
1077 yılında kurulmuştur. B) Fetih politikasına önem verdiği
✎Süleyman Şah’ın fetihleri Anadolu’nun C) Büyük Selçuk Devleti’nin devamı
olduğu
Türkleşme sürecini hızlandırmış ve D) Anadolu’yu tamamen Türkleştirdiği
ülkenin sınırları Adana, Tarsus ve E) Bizans ile savaştığı
Hatay’a kadar genişlemiştir.

✎Süleyman Şah’ın ölümü üzerine yerine
I. Kılıç Arslan hükümdar olmuştur.
Sosyal Hocam ©
I. Kılıç Arslan Dönemi Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
✎Haçlıların baskısı nedeniyle I. İznik
merkez İznik’ten Konya’ya II. Bursa
III. Konya
taşınmıştır. Yukarıdakilerden hangileri
✎Çaka Beyliği’ne son verilmiştir. Türkiye Selçuklu Devleti’ne
✎Bu dönemde Haçlı ordusuyla başkentlik yapmıştır?
A) Yalnız I B) Yalnız II
mücadele etmek ve Anadolu C) I ve II D) I ve III
Türk Birliğini sağlamak E) I, II ve III
devletin iki temel politikası

olmuştur.
Sosyal Hocam ©
Haçlı Seferleri
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
I. Mesut Dönemi soru çıkar?
✎ Haçlılara karşı yürütülen mücadeleler
Aşağıdakilerden hangisi, Haçlı
hızla devam etmiş ve başarı Seferlerinin sonuçlarından biri
sağlanmıştır. değildir?
A) Kudüs Müslümanların elinde
✎ Sivas ve Malatya’yı Danişmentlilerden kalmıştır.
alan Sultan I. Mesut kendi adına ilk B) Akdeniz’de ticaret gelişmiştir.
C) Avrupa’da derebeylik (feodalite)
madenî (bakır) parayı (sikke) güç kazanmıştır.
bastırmıştır. D) Kâğıt, matbaa, barut, pusula gibi
malzemeler Avrupa’ya taşınmıştır.
✎ Bu dönemde ilk kez Batı kaynaklarında E) Avrupa’da ticaretle uğraşan
burjuva sınıfı ortaya çıkmıştır.
Anadolu “Türkiye” adıyla geçmiştir.
✎ Bu dönemde ayrıca ilk imar ve
şehirleşme faaliyetleri başlamıştır.

Sosyal Hocam ©
II. Kılıç Arslan Dönemi Bu sayfadan nasıl
✎ Bu dönemde gümüş ve altın para basılmıştır. soru çıkar?
✎ Kayseri-Aksaray’da bulunan ve Anadolu’daki ilk Sultan II. Kılıç Arslan Döneminde, Türkiye
kervansaray olarak kabul edilen Selçukluları’nda ekonomik durum yüksek
Alay Han bu dönemde yapılmıştır. düzeye ulaşmıştır.
✎ Danişmetlilere son verilmiştir. Bu dönemde görülen;
I. imar çalışmalarının fazla olması,
✎ Dönemin en önemli gelişmesi Bizans ile yapılan
II. surlar içinde birer kaleden ibaret
Miryokefalon Savaşı’dır. (1176) olan kasabaların büyümesi,
✎ Miryokefalon Savaşı Anadolu Selçuklu Devleti’nin III. kervansaray mimarîsine önem
zaferiyle sonuçlanmıştır. verilmesi
✎ Savaşın sonucunda; durumlarından hangileri ekonomideki
bu başarının kanıtları arasındadır?
Bizans yenilmiş ve vergiye bağlanmıştır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
Anadolu kesin ve ebedî olarak Türk Yurdu haline D) I ve II E) I, II ve III
gelmiştir.
Bizans Türkleri Anadolu’dan atamayacağını anlamış
ve savunmaya çekilmiştir.

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
I. Gıyaseddin Keyhüsrev soru çıkar?
Dönemi I. Gıyaseddin Keyhüsrev döneminde
✎ Trabzon Rum İmparatorluğu’nu yenerek ticareti geliştirmek için Antalya
fethedilmiş, Koca Hasan Medresesi
Samsun ve çevresini ele geçirmiş, böylece yapılmış, Gevher Nesibe Darü’ş-şifası
Karadeniz ticaret yollarını güvence altına inşa edilmiştir.
Buna göre I. Gıyaseddin Keyhüsrev
almıştır. döneminde aşağıdaki hangi alana
✎ Aynı amaç doğrultusunda Antalya yönelik çalışma yapıldığı söylenemez?
A) Askeri
fethedilmiştir. B) İktisadi
✎ Anadolu Selçuklu dönemine ait ilk medrese C) Sağlık
olan Kayseri’deki Koca Hasan Medresesi D) Diplomatik
E) Eğitim
bu dönemde yapılmıştır.
✎ Anadolu’daki ilk hastane olarak bilinen
Kayseri Gevher Nesibe Dârü’ş-şifâsı bu
dönemde yapılmıştır.
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
I. İzzeddin Keykâvus soru çıkar?
Dönemi I. İzzeddin Keykâvus Dönemi’nde Kıbrıs

Krallığı ile ticari antlaşma imzalanmış,
✎ Bu dönemde Kıbrıs Krallığı ile ticarî Sinop ele geçirilmiş ve burada ilk tersane
kurulmuştur.
antlaşmalar imzalanmıştır. Buna göre I. İzzettin Keykâvus
✎ Karadeniz ticaret yollarını güvence döneminde aşağıdaki hangi alana
yönelik çalışma yapıldığı söylenemez?
altına almak amacıyla Sinop ele A) Askeri
geçirilmiştir. B) İktisadi
C) Sağlık
✎ Donanmaya ve ticarete önem verilmiş, D) Diplomatik
E) Mimari
bu doğrultuda Sinop’ta Anadolu
Selçuklu Devleti’nin ilk tersanesi
kurulmuştur.

Sosyal Hocam ©
I. Alâeddin Keykubat Dönemi Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Türkiye Selçuklu Devleti Dönemi’nde
Anadolu’da Türkmen beyleri boylarıyla
✎ Anadolu Selçuklu Devleti’nin en parlak dönemidir. birlikte uç bölgelere yerleştirilmiştir.
✎ Devletin merkezi olan Konya, kültür ve sanat merkezi haline Bu uygulamanın, aşağıdaki
gelmiştir. amaçlardan hangisine yönelik olduğu
✎ Mengüceklilere ve Harput Artuklularına son verilmiştir. söylenemez?
✎ Bu dönemde özellikle Alanya (Alaiye) ve Karadeniz’in A) Anadolu’nun Türkleştirilmesi
kuzeyindeki Suğdak ticaret merkezi alınarak denizcilik ve B) Sınır güvenliğinin sağlanması
ticarette önemli gelişmeler sağlanmıştır. C) Göçebe Türkmenler yurt verilmesi
✎ Ticaretin gelişmesi için Anadolu’da çok sayıda han ve kervansaray D) Türkmenlerin askeri gücünden
yapılmıştır. yararlanılması
✎ Yabancılara bazı ticarî ayrıcalıklar verilerek mallarına ilk kez E) Anadolu’da Türk siyasi birliğinin
“devlet sigortası” uygulanmıştır. sağlanması
✎ Ayrıca bu dönemde 1230’da Harzemşahlar ile Yassıçemen
Savaşı yapılmış, savaş sonucunda Harzemşahlara son verilmiştir. Bu
durum Anadolu Selçuklu devleti ile Moğollar arasındaki tampon
bölgede otorite boşluğuna neden olmuştur.
✎ Yassıçemen Savaşı sonrasında devlet dağılma sürecine girmiştir.
Sosyal Hocam ©
II. Gıyaseddin Keyhüsrev Dönemi Bu sayfadan nasıl
✎ Bu dönemde devletin dağılma süreci hızlanmıştır. Bunda ortaya çıkan
gelişmeler etkili olmuştur. soru çıkar?
Baba İshak (Babaîler) İsyanı (1240) Türkiye Selçuklu Devleti ile Moğolların karşı
✎ Bu isyanın ortaya çıkmasında otorite boşluğu ve ekonomik sıkıntılar karşıya gelmesinin en önemli nedenlerinden
önemli rol oynamıştır. Özellikle Moğol baskısından kaçarak Anadolu’ya biri de Alaâddin Keykubad’ın ölümü sonrası
göç eden, ancak yer ve otlak sıkıntısı çeken Türkmenler ekonomik başa geçen II. Gıyseddin Keyhüsrev
sıkıntı içine girmişlerdir. Dönemi’nde çıkan Baba İshak Ayaklanması’nın
✎ Böyle karışık bir ortamda, bir Türkmen Şeyhi olan Baba İshak üç yıl gibi uzun bir sürede güçlükle
Adıyaman’da isyan çıkarmıştır. Ancak isyan güçlükle de olsa bastırılabilmesi olmuştur.
bastırılabilmiştir. (1240) Kösedağ Savaşı’nın çıkmasında,
✎ Babaîler Ayaklanması olarak da bilinen bu isyan, devletin I. Merkezî otoritenin zayıflaması
güçsüzleşmesine yol açmış ve dağılma sürecini daha da hızlandırmıştır. II. Anadolu birliğinin bozulması
Kösedağ Savaşı (1243) III. Siyasi birliğin dağılması
Anadolu Selçuklu Devleti & Moğollar [İlhanlı] gelişmelerinden hangilerinin etkili olduğu
✎ Anadolu’daki karışıklıklardan yararlanmak isteyen Moğollar ile söylenebilir?
yapılmıştır. A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
✎ Anadolu Selçuklu Devleti savaşta ağır bir yenilgi almıştır. D) II ve III E) I, II ve III
✎ Savaşın sonucunda;
Anadolu Selçuklu Devleti’nin yıkılış süreci hızlanmıştır.
Anadolu’da siyasî birlik bozulmuş ve Anadolu beylikleri bağımsız
olmuşlardır.
Anadolu’daki şehirler harabeye dönmüştür.

Sosyal Hocam ©
Anlatan
Diğer Devletler
II. Beylikler
Sosyal Hocam ©
1. Eretna Devleti (1335-1381) Bu sayfadan nasıl
✎ Sivas-Erzincan-Kayseri çevresinde Alâeddin soru çıkar?
Eretna Bey tarafından kurulmuştur.
✎ Bir dönem Memlûklara bağlı yaşamış, ancak Kısa zamanda Orta Anadolu’ya hakim olan
Kadı Burhaneddin Devleti’nin, yayılmacı
yeniden bağımsızlığını ilân etmiştir. politikaları nedeniyle Osmanlı, Karakoyunlu
✎ Vezir Kadı Burhaneddin Ahmet, çocuk yaşta ve Akkoyunlu devletleriyle ilişkileri
bozulmuştur.
tahta geçen Mehmet Bey’i tahttan uzaklaştırıp Bu durum aşağıdakilerden hangisinin
devlete son vermiştir. göstergesidir?
A) Anadolu Türk siyasi birliğinin sağlandığı
2. Kadı Burhaneddin Devleti (1381-1398) B) Türk Devletlerinin Bizans'la mücadele
✎ Oğuzların Salur boyundan olan vezir Kadı ettiği
Burhaneddin Ahmet tarafından, Sivas C) Siyasi otoritenin güçlendiği
D) Türk Devletleri arasında çıkar çatışması
merkezde kurulmuştur. olduğu
✎ Kısa zamanda Orta Anadolu’ya hakim olan E) Devletin kısa sürede yıkıldığı
devletin, yayılmacı politikaları nedeniyle

Osmanlı, Karakoyunlu ve Akkoyunlu
devletleriyle ilişkileri bozulmuştur.

Sosyal Hocam ©
Sosyal Hocam ©
II. Beylikler Dönemi
Sosyal Hocam ©
TYT YORUM

Sosyal Hocam ©
TYT YORUM

Sosyal Hocam ©
TYT YORUM

Sosyal Hocam ©
TYT YORUM

Sosyal Hocam ©
Anlatan
Beylikten Devlete
Osmanlı
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl soru
çıkar?
HARİTAYI YORUMLAYALIM
Beylikten Devlete Osmanlı

Sosyal Hocam ©
Osmanlı Tarihinin çıkar?
En Eski Kaynakları
Dört yüz çadırdan müteşekkil bir aşiretin tesis ettiği küçük bir uç
beyliği olarak tarih sahnesine çıkmış olan Osmanlıların etnik
kökeni ve kuruluşu problemi yerli ve yabancı pek çok bilim
adamının dikkatini çekmiş ve 20. yüzyılın ilk yıllarından itibaren
bu konuda hararetli tartışmalar vuku bulmuştur. Herbert Adams
Ahmedî’nin Gibbons ile temelleri atılıp günümüze kadar devam eden
“Yahşî Fakih gizemle dolu bu dünyanın, M. Fuat Köprülü, Paul Wittek, Halil
Menâkıbnâmesi” “İskendernâme”si
İnalcık, Colin Imber, R. Paul Lindner, Cemal Kafadar ve daha
(Günümüzde mevcut (Günümüzde mevcut) pek çok konuğu olmuştur.
değil)
Osmanlının kuruluşu üzerine bu kadar çok farklı görüşün
ortaya çıkmasının temel sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
1. görüş 2. görüş A) Dönemi aydınlatacak kaynakların yetersizliği ve mevcut
kaynaklardaki bilgilerin çelişkilerle dolu olması
Aşıkpaşazâde, Neşrî Ahmedî, Enverî, Ruhi B) Osmanlı ile ilgili bilgilere Bizans, Arap ve Çin
Osmanlı ve Oruç Bey gibi tarihçiler; Çelebi ve Karamanî kaynaklarından ulaşılıyor olması
hanedanının Ertuğrul Gazi’nin babası Mehmet Paşa; C) Kuruluş yıllarında Osmanlı tarihçiliğinin Arap dili üzerinden
menşeine dair Süleyman Şah, Fırat Ertuğrul Gazi’nin yapılıyor olması
2 görüş var Irmağı’nı geçerken babası Gündüz Alp D) Osmanlının ulus tarihi kavramına uygun olmayan tarihsel
gelişim süreci olması
boğuldu, Caber Kalesi’ne derler.
E) Yazılı kayıtların Osmanlı ülkesine uzun yıllar sonra girmiş
defnedildi. derler. olması

Sosyal Hocam ©
OSMANLI KURULUŞ TEZLERİ Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
PAUL WİTTEK
“Osmanlı Beyliği’nin çok güçlü bir
Osmanlı beyliği’nin kuruluşunu “gaza tezi” ile açıkladı.
devlet olarak ortaya çıkmasının
Osmanlıların, kayı aşireti ile de alakası yok dedi. sebebi, bu beyliği kuranların gaza
düşüncesiyle hareket etmesidir”
diyen bir tarihçi, bu görüşünü
PROF. DR. MEHMET FUAD KÖPRÜLÜ Osmanlının hangi niteliğine
Fuad köprülü, kuruluş aşamasındaki bütün meseleyi, bağlamıştır?
Ahlat'tan Domaniç'e gelen Ertuğrul bey ve neslinin insan A) Diplomatik
yapısına bağlamaya çalışmaktadır. B) Stratejik
C) Dinî
PROF. DR. HALİL İNALCIK D) Milliyetçi
Bizans sınırında gaza ideolojisiyle donanmış nüfus E) Kültürel
potansiyeli, iyi yönlendirilmiş ve yeni bir Türk Beyliği’nin
doğuşunu sağlamıştır.
Osmanlı 1302’de kurulmuştur. Der.

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
Coğrafi konumun elverişli olması... Bizans’ın durumu...
soru çıkar?
Osmanlı Devleti Balkanlarda fetih politikası
Balkanlardaki çatışma... Anadolu’da güçlü bir
devletin olmaması... izleyerek bu coğrafyaya hükmetmiştir.
Osmanlı Devleti Balkanlardaki fetih
sürecinde;
Diğer Türk beylikleri ile iyi ilişkiler kurulması... I. Gaza ve cihat
Gaza ve cihat anlayışı... II. İskân
III. İstimalet
politikalarından hangilerini uygulamıştır?
Hoşgörülü ve adil bir devlet politikası A) Yalnız I
uygulanması... İskân politikasının uygulanması... B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
Hükümdarların kişisel becerileri... Merkezi
otoritenin kuvvetli tutulması... E) I, II ve III
Ahilerin desteğinin sağlanması...
Osmanlının Kısa Sürede Büyümesi

Sosyal Hocam ©
Âşıkpaşazâde göre Osman han sıfatıyla

kanun koymuş, belli başlı alp yoldaşlarına
beyliğin belli kısımlarını tımar, daha doğrusu
il-yurtluk tayin etmiştir.
Buna göre Osman Bey’in,
I. Türk devlet geleneğine göre teşkilâtlanma
II. Gaza ve cihad anlayışıyla hareket etme
III. Batı yönünde fetih politikası izleme
gayelerinden hangilerini taşıdığı öne
sürülebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
Kuruluş Döneminde Padişahlar

Sosyal Hocam ©
Orhan Bey Dönemi’nde Karesioğulları ve Ahi Beyliği

Osmanlı topraklarına katılmış; I. Murat Dönemi’nde
Germiyanoğulları beyliğinden Kütahya, Simav, Tavşanlı
ve Emet çeyiz yoluyla Osmanlıya katılmış;
Hamitoğullarından da 80 bin altın karşılığında Akşehir,
Beyşehir, Seydişehir, Yalvaç ve Isparta alınmıştır.
Tüm bu faaliyetler göz önüne alındığında
aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Gaza ve cihat anlayışıyla hareket edilmiştir.
B) Tüm beyliklerden para yoluyla topraklar alınmıştır.
C) Anadolu Türk Siyasi Birliği sağlanmaya çalışılmıştır.
D) Vergi gelirlerinde azalmalar meydana gelmiştir.
E) Batı yönlü fetih hareketi izlemiştir.

Sosyal Hocam ©

Sosyal Hocam ©

Sosyal Hocam ©
Aşağıdakilerden hangisi Ankara Savaşı

sonuçları arasında yer almaz?
A) Anadolu’da Timur istilası nedeniyle düzen
bozulmuştur.
B) İstanbul’un fethi yarım yüzyıl kadar
gecikmiştir.
C) Osmanlının Balkanlardaki ilerleyişi
durmuştur.
D) Anadolu’da Bizans’a bağlı olarak Türk
beylikleri tekrardan kurulmuştur.
E) Osmanlı 11 yıl sürecek olan Fetret
Devri’ne girmiştir.

Sosyal Hocam ©
II. Mehmet’in küçük yaşta tahta geçmesinden

yararlanmak isteyen Avrupa devletleri, Edirne -
Segedin Antlaşması’na uymayarak Macarlar ve
Lehlilerin önderliğinde oluşturulan Haçlı tehlikesi üzerine
Osmanlı devlet adamları II. Mehmet’in babasının tekrar
tahta geçmesini istediler.
Buna göre devlet adamlarının;
I. Sultan II. Mehmet’i tecrübesiz görmeleri
II. Sultan II. Murat’ın savaş tecrübesi ve kabiliyetinin
daha yüksek olduğunu bilmeleri
III. Bizans’ın etkisinde kalmaları
IV. Kişisel menfaatlerini düşünmeleri
sebeplerinden hangileriyle hareket ettiği söylenemez?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV

Sosyal Hocam ©
Anlatan
Dünya Gücü Osmanlı
1. Bölüm
Sosyal Hocam ©
Fatih Sultan Mehmet Dönemi Bu sayfadan nasıl soru
✎ II. Mehmet, 1451’de ikinci kez tahta çıktıktan sonra öncelikle
İstanbul’un fethi için hazırlıklara başlamıştır. Fatih, 2 yıl süren bu
çıkar?
hazırlık döneminde:
Çanakkale ve İstanbul Boğazları’nın güvenliğini sağlamak için İstanbul’un fethinden sonra Ortodoks
Yıldırım Bayezid döneminde yapılan Anadolu Hisarı’nın Kilisesi Osmanlı himayesine alınmış; ayrıca
karşısına Rumeli Hisarı (Boğazkesen)’i yaptırmıştır. Ermeni Kilisesi'nin teşkilâtlanmasına olanak
Ayrıca Kuzey Ege’nin güvenliği için de Çimenlik Kalesi,
sağlanmıştır.
Kilitbahir Kalesi ve Bozcaada Kalesi’ni yaptırmıştır.
“Şahi” adlı güçlü ve büyük toplar döktürmüştür. Osmanlı Devleti'nin, izlediği bu
Bizans’a yardımı önlemek için Edirne’de bir ordu bulundurmuş politikayla aşağıdakilerden hangisini
Güçlü bir donanma oluşturmuştur. amaçladığı savunulamaz?
❆ İstanbul’un Fethedilmesinin Sebepleri A) Ortodoksları kontrol altında tutmayı
Hz. Muhammed’in İstanbul’un fethedileceğini belirtmesi ve B) Katolik Kilisesi'ne karşı güç
onun fetheden ordu ve komutanları övmesi (Dinî neden) oluşturmayı
Devletin toprak bütünlüğünün sağlanmak istenmesi (Siyasî
C) Ortodoksların devlete bağlılığını
neden)
İstanbul’un jeopolitik/coğrafî konumu ve ticarî merkez olması artırmayı
(Siyasî neden) D) Dinsel farklılıkları ortadan kaldırmayı
Bizans’ın entrikalarına son verilmek istenmesi (Siyasî neden) E) Hristiyan dünyasının birleşmesini
Boğazlara ve İpek Yolu ticaretine hâkim olmak istenmesi. önlemeyi
(Ekonomik neden)

Sosyal Hocam ©
İstanbul’un Fethinin Sonuçları Bu sayfadan nasıl soru
Türk Tarihi Açısından
Osmanlının iki kıta arasındaki bütünlüğü sağlanmıştır. çıkar?
Boğazların egemenliği Osmanlı’ya geçmiştir.
Başkent İstanbul’a taşınmıştır. (Yıkılışa kadar İstanbul başkent İstanbul'un fethi; askerî, siyasî ve ekonomik
olacaktır.) açıdan hem Osmanlı tarihi hem de dünya
Osmanlıların İslâm dünyasındaki saygınlığı artmıştır. tarihi açısından önemli gelişmelere yol
Osmanlı Devleti’nde “Yükselme Dönemi” başlamıştır. açmıştır.
Devlet İmparatorluk haline gelmiştir.
Aşağıdakilerden hangisi, İstanbul'un
Ticaret yollarının (İpek Yolu) denetimi Türklerin eline geçmiştir.
II. Mehmet “Fatih” (Fetheden) unvanını almıştır. fethinin dünya tarihi açısından önemli bir
Türklerin Avrupa’da ilerleyişi hızlanmıştır. sonucu olarak gösterilemez?
Dünya Tarihi Açısından A) Osmanlı toprak bütünlüğünün sağlanması
Türkler dünya siyasetinin ve Avrupa tarihinin önemli unsuru B) Derebeyliklerin yıkılması ve mutlak
olmuştur. krallıkların kurulmaya başlaması
Bizans İmparatorluğu sona ermiştir. C) Büyük topların surları yıkabileceğinin
Fetih sırasında kullanılan topların güçlü surları yıkabileceği anlaşılması
görülmüştür. D) İstanbul'dan kaçan Bizanslı bilginlerin
Ortaçağ sona ermiş, Yeniçağ başlamıştır. İtalya'da Rönesans'a zemin hazırlaması
Avrupalılar ilk kez İstanbul’da elçilikler kurmaya başlamıştır.
E) Orta Çağ'ın sonu Yeni Çağ'ın başlangıcı
Derebeylikler yıkılmış, mutlak krallıklar kurulmaya başlamıştır.
Avrupa’da Coğrafi Keşiflerin ve Rönesans’ın oluşumu olarak kabul edilmesi
hızlanmıştır.

Sosyal Hocam ©
❆ Batı Siyaseti (Fetihler) Bu sayfadan nasıl soru
✎ Fatih Sultan Mehmet İstanbul’un fethinden sonra çıkar?
Avrupa’dan gelebilecek tepkileri önlemek, sınırları
genişletmek, İslamiyet’i yaymak, Avrupa’daki Hıristiyan Fatih Sultan Mehmet döneminde;
birliğini bozmak, Balkan uluslarını yönetim altına almak ve
• Candaroğullarından Samsun'un
doğudan gelen Türkmenlere yurt bulmak amaçlarıyla
batıya yönelik seferler yapmıştır. Bu doğrultuda; alınması
1459’da Belgrat dışında tüm Sırbistan, 1460’ta Mora • Kırım'ın Osmanlı hâkimiyetine girmesi
Yarımadası, 1462’de Eflak, 1464’te Bosna ve Hersek, • Akkoyunlular'ın yenilgiye uğratılması
1476’da Boğdan, 1479’da Arnavutluk fethedilmiştir. faaliyetlerine dayanarak
❆ Anadolu Siyaseti (Fetihler) aşağıdakilerden hangisinin
✎ Fatih Sultan Mehmet Batı’daki faaliyetlerden sonra amaçlandığı savunulamaz?
Anadolu’ya yönelmiştir. A) Anadolu Türk birliğini
✎ 1459’da Amasra fethedilmiş, 1460’ta Candaroğulları gerçekleştirmenin
yıkılmış ve Sinop alınmıştır. Ayrıca 1461’de Trabzon alınarak B) İslamiyet'i yaymanın
Pontus Rum Devleti’ne son verilmiş, 1466’da ise C) Karadeniz'de üstünlük sağlamanın
Karamanoğullarının bir kısım toprağı ele geçirilmiştir. D) Hakimiyet sahasını genişletmenin
✎ 1473 Otlukbeli Savaşı’nda Akkoyunlu hükümdarı Uzun
E) İpek Yolu'nda denetim kurmanın
Hasan mağlup edilmiş ve Doğu Anadolu’da güvenlik
sağlanmıştır.

Sosyal Hocam ©
❆ Denizlerdeki Fetihler
✎ 1456’da Cenevizliler’den İmroz, Taşoz, Bozcaada, Gökçeada, Bu sayfadan nasıl soru
Semadirek ve Limni adaları, Venedikliler’den Eğriboz ve Midilli
alınmıştır. (1462)
çıkar?
✎ Karadeniz’deki ticaret yoluna tamamen hâkim olmak isteyen Fatih,
Gedik Ahmet Paşa komutasındaki bir donanma ile 1475’te
Osmanlı Devleti yükselme döneminde
Kırım’ı ele geçirmiştir. Böylece; Hristiyan dünyasını siyasî, dinî ve
Karadeniz bir Türk gölü haline gelmiştir. ekonomik yönden bölme politikası
Kırım Hanlığı Osmanlı devletine bağlanmıştır.
Karadeniz’deki Ceneviz limanları Osmanlı’ya geçmiştir. izlemiştir.
İpek yolunun denetimi tamamen Osmanlıların eline geçmiştir. Buna göre;
Rodos, kuşatılmasına rağmen alınamamıştır. I. Mora ve Eflâk’ın alınması,
✎ Ege Denizi, Boğazlar ve Karadeniz ticareti için Venediklilerle
1463- 1479 yılları arasında on altı yıl süren bir savaş yaşanmıştır. II. İstanbul'un fethinden sonra, Fener
Osmanlı’nın üstünlüğüyle sonuçlanan savaşlarda Venedik barış Rum Patrikhanesi'nin İstanbul'da
istemiştir. 1479’da yapılan barışa göre;
Venedikliler Osmanlılardan aldıkları yerleri geri verecek,
bırakılması,
Osmanlılar Venedik’ten aldıkları yerleri geri verecek, III. Venedik’e imtiyazlar verilmesi
Venedik her yıl Osmanlı’ya 10 bin Venedik altını savaş gelişmelerinden hangileri, bu
tazminatı verecek.
✎ Ayrıca Venedik’e şu imtiyazlar verilmiştir; politikanın uygulandığının doğrudan
Venedikliler İstanbul’da Balyos denilen devamlı elçi kanıtı değildir?
bulundurabilecek, A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
Balyoslar Osmanlı sınırlarındaki Venedikli vatandaşların
davalarına bakabilecek D) I ve II E) II ve III
Venedik bayrağı çeken herhangi bir gemiye saldırılmayacaktı.

Sosyal Hocam ©
II. Bayezid Dönemi (1481-1512) Bu sayfadan nasıl soru
✎ II. Bayezid dönemi yükselme devri içinde “duraklama devri” olarak
görülür. çıkar?
✎ Bu dönemde fetihler durma noktasına gelmiş, siyasî faaliyetler
azalmıştır. Bunun en önemli sebebi Cem Sultan Meselesi’nin bir
dış sorun haline gelmesidir. II. Bayezid döneminin Yükselme
✎ Cem Sultan II. Bayezid’in hükümdarlığını tanımayarak Bursa’ya
gelmiş, hâkimiyet alâmeti olarak adına hutbe okutup para
Dönemi içinde ‘Duraklama Dönemi’
bastırmıştır. Devletin paylaşılmasını ve Anadolu’nun kendisine olarak anılmasında;
verilmesini istemiştir. Konya’ya gelip Karamanoğullarının desteğini
alan Cem, Mısır’a gidip Memlûklardan da destek almıştır.
I. Cem Sultan Olayı’nın yaşanması,
✎ Ancak aldığı yardımlarla Anadolu’ya giren Cem Sultan Akşehir’de II. eğitim çalışmalarına önem
yapılan savaşı kaybetmiş ve Rodos şövalyelerine sığınmak zorunda
kalmıştır. (1492)
verilmesi,
✎ Böylece Cem Sultan sorunu bir iç sorunken Avrupa sorunu haline III. Avrupa devletlerinin Osmanlı
gelmiştir. Önce Fransa daha sonra Vatikan’a gönderilen Cem Sultan
1495’te hastalanarak (kimine göre zehirlenerek) ölmüştür.
aleyhine ittifaklar kuramaması
✎ 1484’te Kili ve Akkerman kaleleri alınarak Boğdan’ın fethi durumlarından hangilerinin etkili
kesinleşmiş, böylece Osmanlı ve Kırım toprakları karadan
birleşmiştir. Bunun üzerine bölgeye asker gönderen Leh kuvvetleri ile
olduğu savunulabilir?
yapılan mücadelede Leh ordusu geri püskürtülmüştür. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
✎ İspanya’da baskı altında olan Yahudiler Osmanlı topraklarına
yerleştirilmiştir.
D) I ve II E) II ve III
✎ II. Bayezid dönemindeki bir diğer gelişme ise, Safevî Devleti’nin
kışkırtmasıyla Anadolu’da ortaya çıkan Şahkulu Ayaklanması’dır.
Şiîliği yaymayı hedefleyen bu ayaklanma güçlükle de olsa bastırılmıştır.

Sosyal Hocam ©
 Fatih: Büyük bir şehri, bir ülkeyi, önemi bir kaleyi kontrolü altına alan, fetheden hükümdar
veya komutanlara verilen unvan.
 Feth-i Mübin: İslam Dünyası’nda İstanbul’un Fethi’ne verilen isimdir.
 Yavuz: güçlü, çetin, keskin, sert.
 Kanuni: yasayla ilgili, yasaya uygun, yasal, yasalı.
 Kapitülasyon: Bir ülkede, yurttaşların zararına olarak, yabancılara verilen ayrıcalık hakları.
 İmtiyaz: Devletin, kendisine ait bazı alanlarda belirli külfet ve yükümlülüklere tabi olarak
belirli kişilere vermiş olduğu özel hak ve çıkarlar.
 Preveze Savaşı: (27 Eylül 1538) Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki Osmanlı
donanmasının Andrea Doria komutasındaki Haçlı donanmasını Adriyatik Denizi’ndeki Preveze
Kalesi (Preveze) önünde yendiği bir deniz savaşıdır.
 Coğrafi Keşifler: 15. ve 16. yüzyıllarda Avrupalılar tarafından yeni ticaret yollarının
okyanusların ve kıtaların bulunmasına yönelik yapılan keşif seferleridir.
 Hilafet: Hz. Peygamber’den sonraki devlet başkanlığı kurumunu ifade eder.
 Protestan: Hristiyanlıkta reform yapılmasını isteyen, buna çalışan bir akım sonucu doğmuş
olan mezheptir.

Sosyal Hocam ©
Anlatan
2. Bölüm
Sosyal Hocam ©
Yavuz Sultan Selim Bu sayfadan nasıl soru
(I. Selim) Dönemi (1512-1520) çıkar?
✎ Yavuz Sultan Selim, babasının tahtı terk etmesiyle
yeniçerilerin de desteğini alarak hükümdar olmuştur. I. Devletin teokratik yapısının
(1512) 1513’te Şehzâde Korkut boğdurulmuş, Şehzâde güçlenmesi,
Ahmet de yakalanıp idam edilmiştir. Böylece taht II. Baharat Yolu’nda denetim
kavgaları önlenmiş ve merkezî otorite sağlanmıştır. Yavuz sağlanması,
döneminde; III. Doğu Akdeniz’de Osmanlı
1514’te Safevîlerle yapılan Çaldıran Savaşı egemenliğinin artması
kazanılmış ve böylece Doğu Anadolu Osmanlı egemenliğine Yukarıda verilen gelişmelerden
girmiştir. hangilerinin Yavuz Sultan Selim’in Mısır
1515 yılında Turnadağ Savaşı ile Dulkadiroğulları Seferi sonucunda gerçekleştiği
Beyliği ortadan kaldırılmış, Ramazanoğulları Beyliğinin de savunulabilir?
Osmanlı otoritesine itaat etmesiyle Anadolu Türk siyasî
birliği kesin olarak sağlanmıştır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
❆ Osmanlı-Memlûk İlişkileri ve Mısır Seferi D) II ve III E) I, II ve III
(1516-1517)
✎ 1516 Mercidabık Savaşı ile Memlûklar mağlup edilmiş
ve Suriye ele geçirilmiştir.
✎ 1517 Ridâniye Savaşı ile Memlûklar kesin olarak
yenilmiş ve Mısır fethedilmiştir.
Sosyal Hocam ©
Kanunî Sultan Süleyman Bu sayfadan nasıl soru
(I. Süleyman) Dönemi (1520- çıkar?
1566) Kanunî Sultan Süleyman tahta çıktığında
✎ Yavuz Sultan Selim’in ölümünden sonra, başka taht kavgalarına rastlanmamasında,
I. taht için rakip olmaması,
erkek kardeşi olmadığı için taht mücadeleleri ile
II. devletin güçlü bir orduya ve dolu bir
uğraşmadan tahta çıkmıştır. hazineye sahip olması,
✎ Kanunî babasından; dolu bir hazine, güçlü bir III. yeniçerilerin hükümdarı desteklemesi
ordu, tecrübeli devlet adamları, güçlü temeller durumlarından hangilerinin etkili olduğu
üzerine oturmuş bir devlet ve güvenliği sağlanmış savunulabilir?
bir Doğu bölgesi devralmıştır. A) Yalnız I
✎ Kanunî dönemi, Osmanlı Devleti’nin bir anlamda B) Yalnız II
C) Yalnız III
“zirve” dönemidir. Avrupalılar I. Süleyman’ı
D) I ve II
“Muhteşem Süleyman” ya da “Büyük Sultan” E) II ve III
adıyla anmışlardır.
✎ Kanunî, Osmanlı tarihinde en uzun süre tahta
kalan padişahtır. (46 yıl) (Osmanlı tarihinde en
kısa süre tahta kalan padişah ise V. Murat’tır.
(93 gün)
Sosyal Hocam ©
✎ Kanunî döneminin başlangıcında iç isyanlar ortaya çıkmıştır.
Bunlar; çıkar?
Canberdi Gazâli İsyanı: Memlûk komutanlarından
Canberdi Gazali, Memlûk devletini yeniden kurmak için
ayaklanmıştır. İsyan kısa sürede bastırılmıştır.
Ahmet Paşa İsyanı: Geleneklere göre sadrazam olma Kanunî dönemi iç
sırası kendisindeyken, padişahın bir değişiklik yaparak
sadrazamlığa İbrahim Ağa’yı ataması ve Ahmet Paşa’yı Mısır
isyanlarından biri
valiliğine göndermesi üzerine, Ahmet Paşa’nın Mısır’da değildir?
çıkardığı bir ayaklanmadır. İsyan bölgedeki Yeniçeriler
tarafından bastırılmıştır. A) Ahmet Paşa İsyanı
Kalender Çelebi İsyanı: Tımarlarının elinden alınmasını
bahane eden Kalender Çelebi sipahileri ile birlikte
B) Kalender Çelebi İsyanı
ayaklanmış, tımarı geri verilerek isyan bastırılmıştır. C) Canberdi Gazâli İsyanı
Baba Zünnûn İsyanı: Vergi sorunu yüzünden çıktığı için,
bu isyan ekonomik karakterlidir. Yozgat’ta Bozoklu bir boy beyi
D) Şeyh Bedreddin İsyanı
olan Baba Zünnûn tarafından çıkarılan bu isyan kısa E) Baba Zünnûn İsyanı
sürede kontrol altına alınmıştır.

Sosyal Hocam ©
✎ Kanunî döneminde; Bu sayfadan nasıl soru
1521’de Belgrat fethedilmiştir. çıkar?
1526’da Mohaç Meydan Muharebesi’nde (2 saatte) Macarlar mağlup
edilmiştir. Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki
1529’da Viyana kuşatılmışsa da kış şartları nedeniyle kuşatma Osmanlı donanmasının Haçlı
kaldırılmıştır. donanmasına karşı kazandığı Preveze
1532’de Almanya Seferi düzenlenmiş ve 1533 yılında da Avusturya ile Deniz Savaşı’nın günümüzde yıl
İstanbul Antlaşması imzalanmıştır. dönümünün “Donanma Günü” olarak
1538’de Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki Osmanlı donanması, kutlanması aşağıdakilerden hangisinin
Haçlıları Preveze Deniz Savaşı’nda yenilgiye uğratmıştır. Böylece göstergesidir?
Akdeniz “Türk Gölü” olmuştur. A) Türk tarihinin en büyük denizcisinin
İran’a düzenlenen sefer sonrasında 1555’te Amasya Antlaşması
Barbaros Hayrettin Paşa olduğunun
imzalanmıştır.
Kanunî döneminin en ünlü minyatür sanatçısı Matrakçı Nasûh, 1533-
B) Bu savaşın tarihteki tek deniz zaferi
1535 yılları arasında gerçekleşen Irakeyn Seferiyle ilgili olarak yazdığı ve olduğunun
128 minyatürden oluşan “Beyân-ı Menâzil-i Irakeyn” adlı eseri ile C) Türk tarihinin süreklilik gösterdiğinin
ünlüdür. D) Osmanlıdaki donanma sisteminin devam
Hint ticaret yolunu ele geçirmek amacıyla düzenlenen ve Pirî Reis ile ettiğinin
Seydi Ali Reis’in kaptan-ı deryalık yaptığı Hint Deniz Seferleri’nde E) Türklerde ilk defa denizcilik
başarı sağlanamamıştır. Sefer dönüşü Pirî Reis “Kitâb-ı Bahriye”, faaliyetlerinin Osmanlıyla başladığının
Seydi Ali Reis ise “Mir’âtü’l Memâlik” (Memleketlerin Aynası) isimli
eserleri yazmışlardır.

Sosyal Hocam ©
Sokullu Mehmet Paşa Dönemi Bu sayfadan nasıl soru
(1564-1579) çıkar?
✎ Enderun’da yetişmiş bir devşirme olan Sokullu Mehmet Paşa
Kanunî, II. Selim ve III. Murat dönemlerinde sadrazamlık yapmıştır.
✎ Kanunî’nin ölümünden sonra önce II. Selim, daha sonra III. Murat
I. II. Murat
tahta geçmiştir. Ancak her iki padişahın döneminde de Sokullu II. II. Selim
Mehmet Paşa etkili olmuştur. Bu yüzden bu döneme Sokullu III. Kanunî Sultan Süleyman
Dönemi adı verilmiştir.
✎ Sokullu Dönemi’nde;
Enderun’da yetişmiş bir devşirme
1568’de Yemen Osmanlı’ya bağlanmış, ayrıca Sakız Adası olan Sokullu Mehmet Paşa,
fethedilmiştir. yukarıda verilen Osmanlı
1570’te Akdeniz ticaretine hâkim olmak amacıyla Kıbrıs fethedilmiştir.
1571’de Haçlı donanmasıyla İnebahtı Deniz Savaşı yapılmış,
padişahlarından hangilerinin
ancak bu savaşta başarı sağlanamamıştır. İnebahtı’da Osmanlı donanması döneminde sadrazamlık yapmıştır?
yakılmıştır. Sadece Uluç Ali Paşa komuta ettiği filoyu kurtarmış, bu A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
başarısından dolayı Kaptan-ı Deryalığa getirilerek Kılıç Ali Paşa
adını almıştır.
1574’te Tunus’un alınmasıyla Kuzey Afrika’nın fethi tamamlanmıştır.
1576’da Vâdiü’s-Seyl Savaşı ile Fas Osmanlı egemenliğine girmiştir.
Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa tarafından Don-Volga Kanalı,
Süveyş Kanalı ve Karadeniz-Marmara Kanalı olmak üzere 3 proje
hazırlanmış, ancak başarı sağlanamamıştır.

Sosyal Hocam ©
 Fatih: Büyük bir şehri, bir ülkeyi, önemi bir kaleyi kontrolü altına alan, fetheden hükümdar
veya komutanlara verilen unvan.
 Feth-i Mübin: İslam Dünyası’nda İstanbul’un Fethi’ne verilen isimdir.
 Yavuz: güçlü, çetin, keskin, sert.
 Kanuni: yasayla ilgili, yasaya uygun, yasal, yasalı.
 Kapitülasyon: Bir ülkede, yurttaşların zararına olarak, yabancılara verilen ayrıcalık hakları.
 İmtiyaz: Devletin, kendisine ait bazı alanlarda belirli külfet ve yükümlülüklere tabi olarak
belirli kişilere vermiş olduğu özel hak ve çıkarlar.
 Preveze Savaşı: (27 Eylül 1538) Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki Osmanlı
donanmasının Andrea Doria komutasındaki Haçlı donanmasını Adriyatik Denizi’ndeki Preveze
Kalesi (Preveze) önünde yendiği bir deniz savaşıdır.
 Coğrafi Keşifler: 15. ve 16. yüzyıllarda Avrupalılar tarafından yeni ticaret yollarının
okyanusların ve kıtaların bulunmasına yönelik yapılan keşif seferleridir.
 Hilafet: Hz. Peygamber’den sonraki devlet başkanlığı kurumunu ifade eder.
 Protestan: Hristiyanlıkta reform yapılmasını isteyen, buna çalışan bir akım sonucu doğmuş
olan mezheptir.

Sosyal Hocam ©
Anlatan
Değişen Dünya Dengeleri
Karşısında Osmanlı Siyaseti
I. Bölüm instagram.com/sosyalhocamm
Sosyal Hocam ©
I. DURAKLAMANIN Bu sayfadan nasıl soru
NEDENLERİ çıkar?
A. İÇ NEDENLER
1. Merkezî Yönetimin Bozulması Osmanlı Devleti’nin duraklama
✎ Şehzâdelerin sancağa çıkma uygulamasına son verilerek Kafes
Usulü’ne geçilmesi, böylece yönetime deneyimsiz ve yeteneksiz
dönemine girmesinde etkili olan,
padişahların gelmesi I. doğal sınırlara ulaşması,
✎ Padişahların tecrübesiz olması nedeniyle, devlet adamlarının ve II. eğitimde yozlaşmanın
özellikle de saray kadınlarının yönetimde etkili olması
✎ Çocuk yaştaki padişahların yönetime gelmesi yaşanması,
✎ Sık sık taht değişikliklerinin yaşanması III. ordu ve donanmanın bozulması
✎ Rüşvet ve iltimas (adam kayırma) ile yönetime yeteneksiz kişilerin
getirilmesi
gelişmelerinden hangilerinin iç
nedenler arasında olduğu
2. Ordu ve Donanmanın Bozulması savunulabilir?
✎ Devşirme sisteminin ve buna bağlı olarak Yeniçeri Ocağı’nın
bozulması
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
✎ Yeniçeri Ocağı için geçerli olan “Ocak, devlet içindir.” anlayışı D) I ve III E) II ve III
yerine “Devlet, ocak içindir.” anlayışının benimsenmesi
✎ Tımar sisteminin bozulması ve buna bağlı olarak güvenlik ve üretim
faaliyetlerinde sorunların ortaya çıkması
Değişen Dünya Dengeleri Karşısında Osmanlı Siyaseti

Sosyal Hocam ©
3. Ekonomi ve Maliyenin Bozulması Bu sayfadan nasıl soru
✎ Tımar sisteminin bozulmasına bağlı olarak tarım gelirlerinin çıkar?
azalması
✎ Savaşların sonuçsuz kalması nedeniyle ganimetlerin ve XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde
vergilerin azalması
✎ Sık sık yaşanan padişah değişikliklerinin hazineye yük olması
“Beşik Ulemâlığı” sisteminin ortaya
(Cülûs Bahşişi) çıkmasının,
✎ Lüks ve israf sonucunda saray masraflarının artması I. ekonomi,
4. Sosyal Yapının Bozulması II. ordu,
✎ Tımar sisteminin bozulmasıyla güvenlik sorunlarının artması ve III. eğitim
isyanların çıkması alanlarından hangilerini olumsuz
✎ Üretim ve güvenlik sorunu nedeniyle şehirlere göçlerin etkilediği savunulabilir?
artması A) Yalnız I B) Yalnız II
✎ Halkın devlete olan güveninin azalması
C) Yalnız III D) II ve III
5. Eğitim Sisteminin Bozulması E) I, II ve III
✎ Osmanlı Devleti’nin bilim alanında Avrupa’ya ayak
uyduramaması ve geri kalması
✎ Medreselerde fen derslerinin (fizik, kimya, vb.)
okutulmaması
✎ İlmiye (Ulema) sınıfının bozulması
Sosyal Hocam ©
B. DIŞ NEDENLER Bu sayfadan nasıl soru
1. Devletin Doğal Sınırlara Ulaşması
✎ Osmanlı Devleti’nin İran, Avusturya gibi devletlerle komşu olması çıkar?
✎ Çöl, okyanus, dağlar gibi doğal nedenlere bağlı olarak ilerlemenin
durması Osmanlı Devleti’nin “Duraklama”
2. Coğrafî Keşifler Sonrası Ticaret nedenleri iç ve dış olmak üzere iki
Yolarının Değişmesi gruba ayrılır.
✎ Coğrafî Keşifler sonucu Avrupa devletlerinin yeni ticaret yolları bulması Buna göre,
ve Osmanlı Devleti’nin denetiminde olan ticaret yollarının önemini
kaybetmesi
I. Coğrafî Keşiflerin gerçekleşmesi,
II. devşirme sisteminin bozulması,
3. Reform ve Rönesans Hareketleri III. maliyenin bozulması
✎ Almanya’da ortaya çıkan Reform hareketleri özgür düşünceye ortam
hazırlarken, İtalya’da ortaya çıkan Rönesans hareketleri de gelişmelerinden hangilerinin dış
Avrupa’yı bilim ve teknik alanında geliştirmiştir. nedenler arasında olduğu
✎ Osmanlı Devleti ise bu gelişmelere ayak uyduramamış ve Avrupa’nın
gerisinde kalmıştır.
savunulabilir?
4. Osmanlı Devleti’ne Karşı Avrupa’nın A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III
Kutsal İttifak Oluşturması
✎ Avrupalı devletlerin Osmanlı Devleti’ne karşı birleşmesi ve kurdukları
ittifaklarla Osmanlı’nın ilerleyişini durdurmaları

Sosyal Hocam ©
II. DURAKLAMA DÖNEMİ Bu sayfadan nasıl soru
çıkar?
İSYANLARI
A. İSTANBUL (MERKEZ) Osmanlı Devleti’nde XVII.
İSYANLARI yüzyılda iç isyanların
✎ XVII. yüzyılda İstanbul’da Yeniçerilerin çıkardığı isyanlardır. çıkmasında,
✎ Temel sebebi merkezî otorite boşluğuna bağlı ekonomik I. yönetim,
sıkıntılardır.
✎ İsyanlar rejime değil, kişiye yönelik ortaya çıkmıştır. II. maliye,
✎ Bu isyanların en önemlisi II. (Genç) Osman’a karşı çıkan isyandır. III. ordu
Yeniçeri Ocağı’nı kaldırmayı düşünen Genç Osman, bu düşüncesi
nedeniyle yeniçeriler tarafından öldürülmüştür. (Yeniçeri Ocağı’nı alanlarından hangilerindeki
kaldırmaya yönelik ilk adımı atan padişahtır.) bozulmaların etkili olduğu
✎ IV. (Avcı) Mehmet döneminde de ayaklanan Yeniçeriler,
sıkıntıların sorumlusu olduğunu düşündükleri 36 devlet adamının savunulabilir?
idamını istemişlerdir. Öldürülen devlet adamları çınar ağaçlarına asıldığı A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
için Osmanlı tarihinde bu olaya Çınar Olayı ya da Vaka-i Vakvâkiye
denilmiştir. D) II ve III E) I, II ve III
✎ Ayaklanmalar Yeniçerilere birtakım tavizler verilerek
sonuçlandırılmıştır.
✎ Bu isyanlar sonucu;
Merkezî otorite zayıflamıştır.
Değişen Dünya
Yönetimde Dengeleri
Yeniçerilerin Karşısında
etkisi artmıştır. Osmanlı Siyaseti
Halkın devlete olan güveni azalmıştır. Sosyal Hocam ©
B. CELÂLİ (ANADOLU) çıkar?
İSYANLARI
✎ XVII. yüzyılda Anadolu’da çıkan isyanlara Celâli İsyanları adı XVII. yüzyılda ortaya çıkan
verilmiştir. Bu isim, Yavuz döneminde Yozgat’ta çıkan isyanlarda aşağıdakilerden
Bozoklu Celâl Ayaklanması’ndan gelmektedir.
hangisinin etkili olduğu
✎ İsyanların temel sebebi, tımar sisteminin bozulmasına ve
merkezî otoritenin bozulmasına bağlı olarak ortaya çıkan savunulamaz?
ekonomik sıkıntılardır. A) Maliyenin bozulması
✎ XVI. yüzyılın sonlarından itibaren ortaya çıkan Celâli İsyanları B) Merkezî otoritenin zayıflaması
arasında en önemli olanları Karayazıcı, Tavil Ahmet,
Canbolatoğlu, Kalenderoğlu, Katırcıoğlu, Gürcü Nebî C) Tımar sisteminin bozulması
ve Deli Hasan isyanlarıdır. D) Milliyetçilik hareketlerinin
✎ Anadolu’da çıkan bu isyanlar sonucu; başlaması
Merkezî otorite zayıflamıştır.
Eyâlet yönetimi bozulmuştur.
E) Toplumsal yapının bozulması
Halkın can güvenliği kalmamıştır.
Devlete olan güven azalmıştır.

Sosyal Hocam ©
C. EYÂLET İSYANLARI çıkar?
✎ XVII. yüzyılda merkezî otoritenin
zayıflamasıyla birlikte merkezden uzak Aşağıdakilerden hangisi
eyâletlerde de (Eflâk, Boğdan, Bağdat, Duraklama Dönemi’nin
özelliklerinden biri değildir?
Kırım, Yemen, Trablusgarp) ayaklanmalar
A) Gelir kaynaklarının azalması
çıkmıştır. B) İç isyanların çıkması
✎ Bu ayaklanmaları bazı yerel yöneticilerin C) Doğuda ve batıda en geniş
isyanları izlemiştir. Sivas Valisi Vardar Ali sınırlara ulaşılması
Paşa ve Erzurum Valisi Abaza Mehmet D) Yükselme dönemine göre daha
Paşa bunlar arasında yer almaktadır. çok fetih yapılması
E) Yeniçerilerin yönetimde etkili
✎ Bu isyanların temel sebebi ise eyâletlerde
olması
devlet denetimini azaltmaktır.
✎ Eyâlet isyanları da merkezî otoriteyi
zayıflatmıştır.

Sosyal Hocam ©
 Millet sistemi: Devletin adalet ve hoşgörü politikasına dayanan; Müslüman olsun
gayrimüslim olsun tüm halkın “Osmanlı” sayılması esasına dayanan sistemdir.
 Mezhep: Dinin inanç esaslarını veya amelî hükümlerini anlama ve yorumlama
konusunda kendine özgü yaklaşımlara sahip düşünce sistemidir.
 Vakıf: İslâm ülkelerinin toplum ve kültür hayatında önemli rol oynayan hayır
müessesesidir.
 Lonca: Osmanlılar’da teşkilâtlanmış esnaf grupları için kullanılan bir terimdir.
 Çifthane: Toprakların büyük çiftlikler hâline getirilmesini önleyen ve ekonominin
temeli olan tarımın belirli ellerde toplanmasına izin vermeyen sistemdir.
 Narh: Fiyat takdir edilmesi ve sınırlandırılması anlamında fıkıh terimidir.
 Ümmet: Bir peygamberin tebliğ ettiği dine inanan veya o dine muhatap olanların
meydana getirdiği topluluk anlamında terimdir.
 Mirî: Osmanlı Devleti’nde mülkiyeti devlete ait olup tasarruf hakkı kullananlara
devredilmiş arazidir.

Sosyal Hocam ©
Anlatan
Değişen Dünya Dengeleri
II. Bölüm instagram.com/sosyalhocamm
Sosyal Hocam ©
DURAKLAMA DÖNEMİ’NDE BAZI SİYASÎ Bu sayfadan nasıl soru
GELİŞMELER çıkar?
✎ III. Murat döneminde 1577-1590 yılları arasında İran’la yapılan savaşlar
sonucunda imzalanan Ferhat Paşa (İstanbul) Antlaşması ile
Osmanlı Devleti doğuda en geniş sınırlarına ulaşmıştır.
Zitvatorok Antlaşması'na göre Avusturya
✎ 1596’da III. Mehmet döneminde Avusturya ile yapılan Haçova Savaşı arşidükü protokolde Osmanlı padişahına
kazanılmıştır. Haçova Savaşı Osmanlı Devleti’nin batıda kazandığı son denk sayılacaktır.
meydan savaşıdır. Bu durumla ilgili aşağıdakilerden hangisi
✎ I. Ahmet döneminde 1606’da Avusturya ile Zitvatoruk Antlaşması söylenebilir?
imzalanmıştır. Bu antlaşma ile Avusturya arşidükü (prensi) Osmanlı A) Avusturya'nın yeni kurulmuş bir devlet
padişahı ile denk sayılmış ve Osmanlı Devleti’nin Avusturya üzerindeki olduğu
üstünlüğü son bulmuştur. B) Avusturya'nın Osmanlı'dan daha
✎ Yine I. Ahmet döneminde İran’la imzalanan 1611 Nasuh Paşa
kalabalık bir nüfusu olduğu
Antlaşması ile Ferhat Paşa Antlaşması ile kaybedilen yerler geri
alınmıştır. Ancak 1617-1618 yıllarında yapılan savaş sonunda imzalanan
C) Avusturya'nın Osmanlı ile siyasi ilişkilerini
Serav Antlaşması ile sınırlar Nasuh Paşa Antlaşması’ndaki eski kesmek istediği
şekline geri dönmüştür. D) Osmanlı'nın siyasi üstünlüğünü kaybettiği
✎ II. (Genç) Osman döneminde düzenlenen Lehistan (Hotin) Seferi ise E) Osmanlıların Avrupa'nın baskısı altında
başarıyla sonuçlanmış ve 1621’de Hotin Antlaşması imzalanmıştır. kaldığı
✎ 1664’te Osmanlı-Avusturya arasında imzalanan Vasvar Antlaşması
ile Osmanlı son kez Avusturya’dan savaş tazminatı almıştır.
✎ IV. Murat döneminde düzenlenen Revan ve Bağdat seferleri sonucunda
1639’da Osmanlı Devleti ile İran arasında Kasr-ı Şirin Antlaşması
imzalanmıştır.
Sosyal Hocam ©
DURAKLAMA DÖNEMİ’NDE BAZI SİYASÎ Bu sayfadan nasıl soru
GELİŞMELER çıkar?
✎ IV. Mehmet döneminde ise Lehistan ile yapılan
mücadeleler sonucunda 1672’de Bucaş Antlaşması Osmanlı Devleti 1699’da Karlofça Antlaşması ile
imzalanmıştır. Bucaş Antlaşması ile Osmanlı Devleti topraklarının bir kısmını kaybetmiştir. XVIII. yüzyılda ise
kaybettiği toprakları geri alabilmek için mücadele
batıda en geniş sınırlarına ulaşmıştır.
etmiş, fakat bu mücadelesinde de emellerine
✎ 1676-1681 yılları arasında gerçekleşen Osmanlı-Rus ulaşamamış, yüzyılın sonuna doğru yeni topraklar da
savaşları sonucunda Osmanlı Devleti ile Rusya arasında kaybetmiştir.
Bu paragrafa göre;
1681’de Bahçesaray (Çehrin) Antlaşması I. Ülke sınırları XVII. yy sonunda küçülmüştür.
imzalanmıştır. II. XVII ve XVIII. yy'larda yapılan savaşlar sonunda
✎ Yine IV. Mehmet döneminde, Sadrazam Merzifonlu sınırları değişmiştir.
III. Avrupa hukukundan yararlanmak istemiştir.
Kara Mustafa Paşa tarafından 1683’te Viyana IV. Osmanlı Devleti fetih politikasından vazgeçmiştir.
kuşatılmış, ancak bu kuşatma bozgunla sonuçlanmıştır. Bu yargılarından hangisine ulaşılamaz?
A) Yalnız I
bozgun Osmanlı Devleti’ni Balkanlar’dan atma düşüncesiyle
B) Yalnız II
Kutsal Haçlı İttifakı’nın ortaya çıkmasına yol açmıştır. C) III ve IV
✎ Yaklaşık 16 yıl süren Osmanlı-Kutsal Haçlı İttifakı D) Yalnız IV
E) I ve IV
savaşları sonunda Osmanlı Devleti barış istemek zorunda
kalmıştır.
✎ Osmanlı Devleti 1699’da Avusturya-Lehistan-Venedik ile
Karlofça Antlaşması’nı, Rusya ile de 1700’de
Değişen Antlaşması’nı
İstanbul Dünya Dengeleri imzalamıştır.
Sosyal Hocam ©
XVII. YÜZYIL Bu sayfadan nasıl soru
çıkar?
ISLAHATLARININ GENEL
ÖZELLİKLERİ Aşağıdakilerden hangisi XVII. yüzyıl
ıslahatlarının genel özellikleri
Baskı, şiddet ve korkuya dayalıdır. arasında gösterilemez?
Islahatlarda Avrupa örnek alınmamıştır. A) Baskı, şiddet ve korkuya dayalıdır.
Sadece askerî ve ekonomik alanlarda ıslahat B) Islahatlarda Avrupa örnek
yapılmıştır. alınmıştır.
Eğitim, hukuk ve yönetim alanlarında ıslahat C) Sadece askerî ve ekonomik
yapılmamıştır. alanlarda ıslahat yapılmıştır.
Köklü ıslahatlar yapılamamış, yüzeysel kalmıştır. D) Eğitim, hukuk ve yönetim
İsyanları önlemeye yönelik olduğu için askerî alanlarında ıslahat yapılmamıştır.
niteliklidir. E) Köklü ıslahatlar yapılamamış,
Islahatların amacı merkezî otoriteyi arttırmaktır. yüzeysel kalmıştır.
Topluma inilemediğinden kalıcı olamamıştır.
Islahatlar kişilere bağlı kalmış, devlet politikası
haline gelememiştir.
Sosyal Hocam ©
1. III. Mehmet Dönemi Islahatları çıkar?
✎ Sancağa çıkan ve bu sistemde eğitim gören son padişahtır. Tahta
çıktığı gece 19 erkek kardeşini (bazı tarihçilere göre 20 kız kardeşini Aşağıdakilerden hangisi XVII. yüzyıl
de) boğdurtmuştur. ıslahatlarının özelliklerinden biri
✎ III. Mehmet, Kanunî’den sonra ordunun başında sefere çıkan ilk
padişahtır.
değildir?
✎ Şehzâde eğitiminde önemli bir yere sahip olan Sancak Sistemi A) Islahatlar kişilere bağlı kalmış,
kaldırılmıştır. devlet politikası haline
2. I. Ahmet Dönemi Islahatları gelememiştir.
✎ Sancak sisteminin kaldırılmasından sonra onun yerine Kafes B) Islahatlarda Avrupa örnek
Sistemi getirilmiştir. alınmamıştır.
✎ Bir bakıma oda hapsi anlamına gelen Kafes Sistemi, yönetim C) Köklü ıslahatlar yapılamamış,
tecrübesinden yoksun deneyimsiz kişilerin padişah olmasına yol
açmıştır. yüzeysel kalmıştır.
✎ I. Ahmet sancağa çıkmadan tahta geçen ilk padişahtır. D) Daha çok maliye, hukuk ve yönetim
✎ Bu dönemde verâset sisteminde değişikliğe gidilmiştir. Yapılan alanlarında ıslahat yapılmıştır.
değişiklikle, tahta geçecek kişiler için “en büyük ve olgun olan”
(Ekber ve Erşed) kuralı getirilmiştir. Bu değişiklikteki amaç taht
E) Baskı, şiddet ve korkuya dayalıdır.
kavgalarını önlemektir.

Sosyal Hocam ©
3. Kuyucu Murat Paşa ve Tiryaki Bu sayfadan nasıl soru
Hasan Paşa’nın Çalışmaları çıkar?
✎ I. Ahmet dönemi sadrazamlarından biri olan Kuyucu Murat Paşa
ile Tiryaki Hasan Paşa, Celâli İsyanları’nı bastırmak ve merkezî XVII. yüzyılda ıslahatların
otoriteyi güçlendirmek için baskı ve şiddete başvurmuştur. Ancak ağırlıklı olarak askerî ve malî
tamamen askerî tedbirlere yönelik olduğu için uzun sürmemiş,
isyanlar yeniden başlamıştır. alanda yoğunlaşması,
I. savaşlarda alınan yenilgilerin
artması,
4. II. (Genç) Osman Dönemi II. tımar sisteminin bozulması,
Islahatları III. saray masraflarının artması
✎ II. (Genç) Osman, şeyhü’l-islâmın “fetva vermek” dışındaki tüm durumlarından hangilerinin
yetkilerini elinden alarak ilmiye sınıfının devlet işlerine karışmasını
önlemeye çalışmıştır. sonuçları arasında gösterilebilir?
✎ İlk kez saray dışından evlenerek saray kadınlarının etkinliğini A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
azaltmıştır.
✎ XVII. yüzyılda sosyal alanda ıslahat yapan ilk Osmanlı padişahıdır.
✎ Başkenti İstanbul’dan Anadolu’ya taşımayı düşünmüştür.
✎ İlk kez Yeniçeri Ocağı’nı kaldırmayı düşünmüş, ancak bu düşüncesi
hayatına mâl olmuştur. (Yedikule Zindanları’nda boğularak
öldürülmüştür.)
Sosyal Hocam ©
5. IV. Murat Dönemi Islahatları Bu sayfadan nasıl soru
✎ Baskı ve şiddete dayanan kuvvetli bir disiplin sağlamıştır. çıkar?
✎ Yeniçeri Ocağı’nı yeniden düzenlemiştir.
✎ İstanbul’da gece sokağa çıkma yasağı, içki ve tütün yasağı
getirmiş, kahvehaneleri kapattırmıştır. I. Koçi Bey,
✎ Devlet sorunlarını ve bu sorunların çözüm yollarını tespit etmek için II. Kâtip Çelebi,
ilk kez devlet adamlarına çeşitli raporlar hazırlatmıştır. III. Evliyâ Çelebi
✎ Bu raporlardan en önemlisi 1631’de hazırlanan ve IV. Murat’a
sunulan Koçi Bey Risâlesi’dir. Ancak sorunların çözümüne Yukarıdakilerden hangileri XVII.
yönelik olan bu risâle, IV. Murat’ın ölümü nedeniyle uygulanamamıştır. yüzyılda Osmanlı Devleti’ni içinde
✎ IV. Murat döneminde risâle hazırlayan bir diğer önemli kişi Kâtip bulunduğu kötü durumdan
Çelebi’dir. Tarih, coğrafya, tıp, astronomi gibi pek çok alanda
kendisini geliştirmiş olan Kâtip Çelebi, 4 bölümden oluşan kurtarmak amacıyla çareler aramış
“Düsturü’l Amel li-Islahi’l Halel” adlı risâlesinde, Osmanlı ve çeşitli raporlar hazırlamıştır?
Devleti’nin ömrünün uzaması için çeşitli önlemlere ve önerilere yer A) Yalnız I B) Yalnız II
vermiştir.
✎ Bu iki risâle yazarı dışında Lütfi Paşa, Gelibolulu Mustafa Âli, C) I ve II D) I ve III
Veysî ve Aziz Efendi gibi pek çok risâle yazan önemli devlet adamı E) II ve III
olmuştur.
✎ Bu dönemde kasideleriyle ünlü şair Nef’i’dir. Zarrî (zararlı)
mahlasıyla şiirler yazan Nef’i, hiciv (eleştiri) şiirleri nedeniyle Sultan
IV. Murat tarafından boğdurulmuştur.

Sosyal Hocam ©
IV. Mehmet Dönemi Islahatları Bu sayfadan nasıl soru
✎ IV. Mehmet 6-7 yaşlarındayken padişah olduğu için saraydaki ağalar çıkar?
ve özellikle de vâlide sultanın etkisi altında kalmıştır.
✎ IV. Mehmet ilerleyen dönemlerde iktidarının güçlendirmiş,
Tarhuncu Ahmet Paşa ve Köprülü Mehmet Paşa gibi önemli Osmanlı Devleti’nde Köprülü Mehmet Paşa
devlet adamlarına sadrazamlık görevi verip otoritesini sadrazamlık makamına getirilirken birtakım
sağlamlaştırmak istemiştir. Bu yüzden IV. Mehmet dönemine şartlar öne sürmüştür.
damgasını vuran asıl ıslahatçılar bahsettiğimiz bu kişilerdir. Köprülü Mehmet Paşa’nın bazı şartlar öne
sürmesiyle;
Köprülü Mehmet Paşa I. rejimi değiştirmek,
✎ IV. Mehmet dönemi sadrazamlarındandır. Sadrazamlığı koşullu II. istediklerini rahatça yapabileceği bir ortam
olarak kabul eden ilk devlet adamıdır. hazırlamak,
✎ Sadrazamlık kendisine devlet tarafından önerilmiş, bu görevi belirli III. gayr-i müslimlere verilen ayrıcalıklara son
şartlarla kabul etmiştir. İleri sürdüğü başlıca koşullar şunlardır; vermek
Saray devlet işlerine karışmayacak amaçlarından hangilerine ulaşmak istediği
Devlet işleriyle ilgili sunacağı her türlü teklif kabul edilecek savunulabilir?
Memurları istediği şekilde atayabilecek A) Yalnız I B) Yalnız II
Kendisi hakkında şikâyet olduğunda yargılama olmadan C) Yalnız III D) I ve II
cezalandırılmayacak E) II ve III
✎ Köprülü Mehmet Paşa öncelikle iç sorunlara yönelmiştir. Yönetim
konusunda ihmalleri olanları cezalandırmış, sipahilerin
ayaklanmalarını yeniçerilerin yardımıyla bastırmıştır.
✎ Merkezî otorite bu dönemde yeniden güçlendirilmiştir.

Sosyal Hocam ©
 Birun: Osmanlı sarayının (Topkapı Sarayı) birinci ve ikinci yer denilen meydanlarındaki
müesseseleri ifade eden bir tabir
 Enderun: Osmanlılar’da idarî ve askerî kadronun yetiştirilmesi için teşkil edilen saray eğitim
kurumudur.
 Harem: Osmanlı saray teşkilâtında Harem-i Hümâyun tabiri hem haremi hem de Enderun’u
içine alır. Enderun padişah, saray ve devlet hizmetinde bulunacak erkeklerin, harem ise
kadınların yetiştirilmesi için bir eğitim kurumudur.
 Kazasker: İslâm tarihinde askerler arasındaki davalara bakan ordu kadısı, Osmanlılar’da
Dîvân-ı Hümâyun’un üyesi, yargı ve eğitim teşkilâtının sorumlusudur.
 Müsadere Sistemi: Devletin verdiği görevler sırasında edinilen mal varlığının kamuya ait
sayılması kuralıdır.
 Hanedan: Hükümdar ya da devlet büyüğü gibi bir kişiye dayanan soy, böyle bir soydan olan
büyük aile.
 Kanunname: Osmanlılar’da devlet tarafından belirlenen ve derlenen kanunları ifade eden bir
terimdir.
 Siyasetname: Devlet yönetimine dair eserlerin ortak adıdır.

Sosyal Hocam ©
Anlatan
Değişim Çağında Osmanlı
Sosyal Hocam ©
XVIII.YÜZYIL SİYASİ OLAYLARI Bu sayfadan nasıl soru
Edirne Olayı çıkar?
➢ Karlofça antlaşmasından sonra padişah II. Mustafa’nın Edirne’ye
çekilmesi ve bu sırada Şeyhülislam Feyzullah Efendi’nin III. Ahmet, Osmanlı Devleti’nin kaybettiği
uygulamalarının diğer devlet adamları tarafından tepkiyle toprakları geri almak için mücadele etmiştir. Bu
karşılanması üzerine İstanbul’da isyan çıkmıştır. İsyancılar Edirne’ye doğrultuda; İstanbul Antlaşması ile Rusya’ya
yürüyerek II. Mustafa’yı tahttan indirip yerine III. Ahmet’i tahta bırakılan Azak Kalesi, Prut Antlaşması’yla;
çıkarmışlardır. Karlofça Antlaşması ile Venedik’e bırakılan Mora
ise Pasarofça Antlaşması ile geri alınmıştır.
1711-Osmanlı-Rus Savaşı ve Prut Antlaşması Bu duruma bağlı olarak III. Ahmet Dönemi dış
politikası hakkında;
➢ İsveç Kralı Demirbaş Şarl’ın Osmanlı Devleti’ne sığınması üzerine
I. fetih politikalarını devam ettirme,
Rusya, Demirbaş Şarl’ı takip bahanesiyle Osmanlı sınırlarını ihlal
II. denge siyasetini benimseme,
etti. Bunun üzerine Sadrazam Baltacı Mehmet Paşa komutasındaki III. kaybedilen yerleri geri alma
Osmanlı ordusu Eflak’a girdi. Rus Çariçesi Katerina’nın barış isteği hedeflerinden hangilerinin amaçlandığı
üzerine Prut antlaşması imzalandı. Bu antlaşmaya göre; söylenebilir?
→ Azak Kalesi ve çevresi Osmanlılara verilecek. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
→ Ruslar, İstanbul’da sürekli bir elçi bulundurmayacaktı. D) I ve III E) I, II ve III
NOT: Osmanlı Devleti bu antlaşmayla Karlofça ve İstanbul
antlaşmalarında kaybettiği toprakları geri alma ümidini kazandı.

Sosyal Hocam ©
1715-1718-Osmanlı-Venedik ve Avusturya Savaşları Bu sayfadan nasıl soru
 Mora halkının Venedik idaresinden memnun olmayıp çıkar?
Osmanlı Devleti’nden yardım istemesi üzerine Venedik ile
savaş yapılmış ve bir çok kale alınmıştır. Pasarofça Antlaşması ile Belgrad’ın
 Fakat bu olay Karlofça Antlaşmasının garantör devleti Avusturya’ya bırakılması sonucu Osmanlı
olan Avusturya’nın Osmanlı Devleti’ne savaş açmasına Devleti, kaybedilen yerleri geri alma
sebep olmuştur. Avusturya ile yapılan Petervaradin politikasından eldeki toprakları koruma
Savaşıyla Osmanlı devleti yenilince barış istemek zorunda politikasına dönmüştür.
Osmanlı dış politikasındaki bu değişim
kaldı.
aşağıdakilerden hangisine bağlanabilir?
 Bunun üzerine Avusturya ile Pasarofça antlaşması A) Celali İsyanlarının çıkmasına
imzalandı. Bu antlaşmaya göre; B) Kapıkulu Ocaklarının kaldırılmasına
→ Belgrad, Banat Avusturya’ya verildi. C) Askeri ve siyasi başarısızlıklara
→ Mora ve Girit Osmanlı’da kalacaktır. D) Avrupalıların izlediği Osmanlı
NOT: Osmanlı devleti bu antlaşmayla kaybettiği toprakları politikasının değişimine
geri alma ümidi sona erdi. Bu antlaşma ile Batı’nın üstünlüğü E) Lale Devri’nin başlamasına
kabul edilip Lale Devrine girildi. Aynı zamanda bu savaş ve
antlaşmada aracı olan devletler; İngiltere ve Hollanda’dır. Bu
yüzden bu iki devlete kapitülasyon verilmiştir.

Sosyal Hocam ©
1722-1746-Osmanlı-İran Savaşları Bu sayfadan nasıl soru
 Osmanlı Devleti’nin batıda Pasarofça antlaşmasıyla uğradığı çıkar?
zararlarını İran’dan kazanacağı topraklarla gidermek istemesi
üzerine Osmanlı Devleti İran topraklarına girmiştir. Rusya’nın da 1700-1774 yılları arasında
İran topraklarına girmesiyle Osmanlı Devleti ve Rusya arasında
imzalanan;
savaş tehlikesi oluşmuştur.
 Fransa’nın arabulucuğu ile Rusya ve Osmanlı arasında 1724’de I. Prut
İstanbul antlaşması imzalanmıştır. Böylece Osmanlı ve Rusya II. Pasarofça
arasında yapılan ilk ittifak oldu. Bu antlaşmayla İran toprakları III. Belgrad
Osmanlı Devleti ve Rusya arasında paylaşıldı. IV. Küçük Kaynarca
1736-1739 Osmanlı-Avusturya ve Rusya Savaşları
antlaşmalarından hangileri ile
➢ Rusya’nın Lehistan’ın iç işlerine karışması üzerine yapılan
savaşlarda Osmanlı Devleti hem Rusya’ya hem de Avusturya’ya karşı Osmanlı Devleti toprak
önemli başarılar elde etmiştir. Fransa’nın arabuluculuk etmesi ile kaybetmiştir?
Belgrad Antlaşması(1739) imzalanmıştır. Bu antlaşmaya göre; A) I ve III B) II ve IV
→ Ruslar savaşta aldıkları yerleri geri verecek. C) I, III ve IV D) II, III ve IV
→ Rusya, Karadeniz’de savaş gemisi ve tersane bulundurmayacak.
E) I, II, III ve IV
(Osmanlı devleti, Karadeniz egemenliğini son kez korumuştur.)
→ Avusturya, Pasarofça antlaşmasıyla aldığı yerleri geri verecek.

Sosyal Hocam ©
1768-1774-Osmanlı Devleti-Rus Savaşı ve Küçük Kaynarca Bu sayfadan nasıl soru
Antlaşması
 Rus çariçesi II. Katerina’nın Balkanlara ulaşmak için Lehistan’ı ele çıkar?
geçirmek istemesi ve Rusların Balkanlarda katliam yapması üzerine
Osmanlı Devleti ile Rusya arasında savaş çıkmıştır. Küçük Kaynarca Antlaşması’nda “Kırım’a
 Ruslar bu savaşta İngiltere’nin de desteğini alarak Çeşme’ye kadar bağımsızlık verilecek fakat dinî yönden
gelmiş ve Osmanlı Donanmasını Çeşme’de yakmıştır. (İnebahtı’dan halifeye bağlı kalacak.” kararı alınmıştır.
sonra Osmanlı Donanması ikinci defa yakılmıştır.) Osmanlı Devleti’nin antlaşmaya böyle
 Zor durumda kalan Osmanlı barış istemek zorunda kalmış ve 1774 bir madde koydurması;
tarihinde Küçük Kaynarca antlaşması imzalanmıştır. I. genişleme politikasını sürdürmek,
Bu antlaşmaya göre; II. Kırım ile kültürel bağları devam
• Kırım bağımsız olacak ama dini bakımından Osmanlı’ya bağlı ettirmek,
kalacak.
III. halifeliği siyasi bir araç olarak
• Rusya, Karadeniz’de tersane ve donanma bulundurabilecek.
kullanmak
• Rusya İstanbul’da devamlı bir elçi bulundurabilecek.
durumlarından hangilerini amaçladığını
• Rusya, Osmanlı ülkesinde istediği yerde konsolosluk açabilecek.
• Rusya’ya kapitülasyonlar yararlanabilecek. kanıtlar?
• Osmanlı Devleti Rusya’ya savaş tazminatı ödeyecekti. (Osmanlı ilk A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
defa savaş tazminatı ödemiştir.) D) II ve III E) I, II ve III
• Rusya, Osmanlı idaresindeki Ortodoksları himaye edebilecekti.

Sosyal Hocam ©
1787-1792-Osmanlı-Rus ve Avusturya Savaşları Bu sayfadan nasıl soru
 Avusturya ve Rusya’nın ittifak kurarak Grek ve Dakya çıkar?
projelerini gerçekleştirmek istemesi savaşın başlamasında
etkili olmuştur. XVIII. yüzyıl sonlarında Osmanlı ile
 Grek: Türkler Avrupa’dan atılacak ve İstanbul merkez savaşan Avusturya, Fransız İhtilali
olmak üzere bir Grek devleti kurulacaktır. Grek projesi sonrası Ziştovi Antlaşması’nı
‘‘Doğu sistemi’nin en büyük projesi’’ olarak imzalayarak savaştan çekilmiştir.
adlandırılmaktadır. Avusturya’nın bu tavrı;
 Dakya: Bu projeye göre Osmanlı Devleti’nin Balkanlardaki I. imparatorluk yapısı,
topraklarında Dakya adında Rusya ve Avusturya’ya bağlı II. egemenliğinde birçok ulus
bir devlet kurulacaktır. barındırması,
 Savaş devam ederken 1789 tarihinde Fransa’da İhtilal III. bir kara devleti olması
çıkınca bu ihtilalin kendi ülkesine sıçramasından endişe özelliklerinden hangileri ile
duyan Avusturya Ziştovi antlaşması ile geri çekilmiştir. Bu açıklanabilir?
antlaşmayla Avusturya ile süren savaşlar sona ermiştir. A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
 Tek kalan Rusya ile de Yaş antlaşması imzalanmıştır. Bu D) II ve III E) I, II ve III
antlaşmaya göre; Osmanlı Devleti, Kırım’ın Rusya’ya ait
olduğunu onaylamıştır.

Sosyal Hocam ©
XVIII.YÜZYIL ISLAHATLARI VE ISLAHATÇILARI Bu sayfadan nasıl soru
LALE DEVRİ(1718-1730) (III.AHMET) çıkar?
• Pasarofça antlaşması ile başlayıp Patrona Halil İsyanına kadar
devam etmiştir. Dönemin padişahı; III.Ahmet Sadrazamı Nevşehirli Lale Devri’nde Tercüme Encümenliği
Damat İbrahim Paşa'dır. ile Doğu’nun ve Batı’nın birçok eseri
• Avrupa'da ilki Paris'te olmak üzere geçici elçilikler açılmıştır. İlk Türkçeye kazandırılmıştır.
geçici elçi ise 28.Mehmet Çelebidir. 28.Mehmet Çelebi Paris Aşağıdakilerden hangisi bu
anılarını Sefaretname adlı eserinde toplamıştır. Sefaretname
durumun sonuçları arasında
Osmanlı’nın batıya açılan ilk penceresidir.
• Batı'dan getirilen ilk yenilik matbaa'dır. İbrahim Müteferrika ve gösterilemez?
Sait efendi ile özel matbaayı açtılar. Bu matbaada basılan ilk A) Kültür hayatının canlanması
eser Vankulu Lugati'dir. Yazarı ise Vani Efendi'dir. Tulumbacılar B) Farklı kültürlerle etkileşimin
ocağı kurulmuştur. artması
• Tercüme encümenliği kurulmuştur. Tercümesi yapılan ilk batı eseri
C) Türkçe eser sayısının artması
Aristo'nun Fizik adlı eseridir. Tercümesi yapılan ilk doğu eseri
Müneccimbaşı Ahmed Dede'nin Müneccim Tarih'i adlı eseridir. D) Resmi kayıtların Türkçe tutulması
• İlk kez çiçek aşısı İran'dan getirilmiştir. E) Dil bilen olmanın avantajlı hâle
• Mimaride batı üslubu kullanıldı. İlk batı üslubu III. Ahmet gelmesi
Çeşmesidir.
• III. Ahmet tahttan indirilip I. Mahmut başa getirilmiştir. Sadabad
Sarayı yıkılmış ama Matbaa'ya dokunulmamıştır.

Sosyal Hocam ©
I. MAHMUT Bu sayfadan nasıl soru
 İlk kez batı tarzında askeri ıslahatlar yapılmıştır.
 Yabancı uzmanlar Osmanlı'ya getirilmiştir.(Comte De Boneval)
çıkar?
 Fransızların Belgrad antlaşmasında arabulucuğundan dolayı
Fransızlara verilen kapitülasyonlar sürekli hale gelmiştir. Osmanlı Devleti’nde XVIII. yüzyılda
 Teknik askeri personel yetiştirmek için Hendesehane kapitülasyonların ekonomi üzerindeki
baskısının artmasında, aşağıdakilerden
kurulmuştur. Hendesehane Osmanlı'daki ilk teknik askeri
hangisinin etkili olduğu savunulamaz?
okuldur.
A) Ekonomik kriz nedeniyle dışa
III. OSMAN bağımlılığın artması
 Nur-u Osmaniye camisi yaptırıldı. B) Osmanlıda üretimin küçük atölyelerde
 En uzun kafeste kalan padişahtır. sürdürülmesi
III. MUSTAFA C) Avrupa’da Sanayi Devrimi’nin başlaması
 İlk defa Esham senetleri hazırlanmıştır. Esham senetleri kağıt D) Sömürgelerden getirilen malların
paraya geçişin aşamasıdır. Osmanlı pazarına düşük gümrükle
 Macar asıllı Baron Dö Tott,Sürat topçuları ocağını kurmuştur. sokulması
 Deniz mühendishanesi anlamına gelen Mühendishane-i Bahr-i E) Ayrılıkçı ulus isyanlarının ekonomiyi
Humayun kurulmuştur.(Çeşme baskınından dolayı)(İstanbul olumsuz etkilemesi
Teknik Üniversitesinin temeli sayılır-1773)
 Koca Ragıp paşa ve Cezayirli Hasan paşa önemli
sadrazamlardır.

Sosyal Hocam ©
I.ABDULHAMİD
 Esham senetleri uygulanmaya başlandı. İstihkam okulu açıldı. Bu sayfadan nasıl soru
 Ulufe alım-satımı yasaklandı. Yurtdışından getirilen uzmanların çıkar?
Müslüman olma şartı kaldırıldı. Cülus kaldırıldı.
Osmanlının Değişim ve Diplomasi
III.SELİM
Dönemi’nde;
 İlk radikal ıslahat girişimleri yapan Osmanlı Padişahıdır.
• 1775’te esham adıyla iç borçlanmaya
 Yapılan ıslahatların genel adı Nizam-ı Cedid'tir.
gidilmesi,
 Nizam-ı Cedid ordusunun giderlerini karşılamak için İrad-ı Cedid
• Lale Dönemi’ni Patrona Halil İsyanı’nın,
hazinesi kurulmuştur. Levent ve Selimiye kışlaları yaptırılmıştır.
Nizamı Cedit Dönemi’ni ise Kabakçı
Annesi için Yıldız Sarayını yaptırmıştır.
Mustafa İsyanı’nın bitirmesi ve
 Mühendishane-i Berr-i Hümayun kurulmuştur.
padişahların tahtan indirilmesi
 İlk devlet matbaası bu dönemde kurulmuştur. Yerli malı teşvik
olaylarına bakıldığında aşağıdakilerden
edildi. Askeri ve teknik okullarda Fransızca zorunlu dil olarak kabul
hangisine ulaşılamaz?
edilmiştir. İlk daimi elçilik Londra'da açılmıştır. İlk daimi elçi Yusuf
A) Yeniçerilerin siyasete karıştığına
Agah efendidir. Kabakçı Mustafa isyanı ile tahttan indirilmiştir.
B) Osmanlı ekonomisinin bozukluğuna
GERİLME DÖNEMİNDEKİ ÖNEMLİ İSYANLAR
C) Batılılaşma karşıtlarının varlığına
 Edine Olayı: II. Mustafa’nın tahttan indirip III. Ahmet’in tahta
D) Avrupalıların iç işlere karıştığına
çıkarılmasıdır.
E) Bazı kesimlerin yenileşme karşıtı olduğuna
 Patrona Halil İsyanı: III. Ahmet’in tahttan indirip yerine
I. Mahmut’un getirilmesidir.
 Kabakçı Mustafa İsyanı: III. Selim’in tahttan indirip yerine
IV. Mustafa’nın getirilmesidir.
Sosyal Hocam ©
Anlatan
En Uzun Yüzyıl - Siyasi
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan
XIX.YÜZYIL BAŞLARINDA OSMANLI’DA
nasıl soru
GENEL DURUM çıkar?
• Osmanlı devlet adamları bu dönemde diğer
dönemlere nazaran daha köklü ıslahat girişimlerinde
bulunmuşlardır.
• Bu dönemde Osmanlı’yı zor durumda bırakan
gelişmeler; Fransız ihtilali sonucu oluşan milliyetçilik
akımı, Sanayi devrimi ile büyük devletlerin sömürge
ve Pazar arayışına Osmanlı topraklarında girişmesi
ve Osmanlı’nın Batı’da yaşanan gelişmeleri takip
edememesidir.
• Bu dönemde Osmanlı mevcut topraklarını Denge
siyaseti ile korumaya çalışmıştır.
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan
1798-1801 OSMANLI-FRANSIZ SAVAŞI
Nedenleri: nasıl soru
• Fransız ihtilalinden sonra Fransa, yayılmacı siyaset izlemiştir. Fransa, çıkar?
İtalya ve Avusturya ile yaptığı savaşları kazanmış sıra Osmanlı’dan pay
almaya gelmiştir.
• Bu yüzden gözünü İngiliz sömürgelerine giden yolu kontrol altına almak
istediğinden dolayı Mısır’a dikmiştir.
Gelişmeler ve Sonuçlar:
• Napolyon’un 1798’de Mısır’ı işgal etmesine İngiltere ve Rusya da tepki
göstermiş ve Osmanlı’nın yanında savaşa katılmışlardır. İngiltere’ye
yenilen Fransa, Osmanlı’yı barışa zorlamak için Akka kalesini
kuşatmıştır.
• Cezzar Ahmet Paşa komutasındaki Nizam-ı Cedid askerleri karşısında
Fransa yenilmiştir.
• Bunun üzerine Fransa ile 1801 El Ariş antlaşması imzalanmış ve Fransa
Mısır’dan çekilmiştir.

Sosyal Hocam ©
1804 SIRP İSYANI Bu sayfadan
Nedenleri; nasıl soru
▪ Fransız ihtilali ile yayılan milliyetçilik akımı
▪ Sırp topraklarının sürekli savaş alanı olması
çıkar?
▪ Avusturya ve Rusya’nın Sırpları kışkırtması
➢ Bu nedenlerden dolayı Sırplar Kara Yorgi önderliğinde isyan ettiler.
➢ Osmanlı’da milliyetçilik düşüncesiyle isyan eden ilk topluluk Sırplardır.
1806-1812 OSMANLI-RUS SAVAŞI VE BÜKREŞ ANTLAŞMASI
• Osmanlı idaresinde yer alan Eflak ve Boğdan’ın Rus idaresini istemesi üzerine ve Fransa’nın da
kışkırtması ile beraber Osmanlı devleti Rusya’ya savaş ilan etmiştir. Fransa bu savaşta Osmanlı
safından ayrılarak Tilsit Antlaşması ile Rusya safına geçmiştir.
• Osmanlı’nın yenileceğini anlayan ve Akdeniz’de Fransa-Rusya güçlenmesinden çekinen İngiltere de
Osmanlı Devleti ile Kale-i Sultani antlaşmasını imzalamıştır. Böylece İngiltere-Osmanlı ve Rusya-
Fransa ittifakı oluşmuş ve yapılan savaşı Rusya-Fransa ittifakı kazanmıştır. Bu savaş sırasında
Nizam-ı Cedid’in İstanbul dışında olmasından faydalanan Yeniçeriler, Kabakçı Mustafa
önderliğinde isyan etmiş ve III. Selim’i tahttan indirmişlerdir. Zor durumda kalan Osmanlı, barış
istemek zorunda kalmıştır.
1812 Bükreş antlaşmasına göre;
→ Baserabya Rusya’ya verilecek, Eflak ve Boğdan Osmanlı Devleti’nde kalacaktır.
→ Osmanlı Devleti, Sırplara bazı ayrıcalıklar verecektir.

Sosyal Hocam ©
1820 RUM İSYANI Bu sayfadan
İsyanın nedenleri;
▪ Fransız ihtilalinden yayılan milliyetçilik akımı nasıl soru
▪ Avrupalı devletlerin Rumları kışkırtması çıkar?
▪ Yunanlıların eski Bizans İmparatorluğunu yeniden kurmak istemeleri (Megalo İdea)
▪ Filik-i Eterya adlı cemiyetin çalışmaları
Gelişmeler:
➢ Osmanlı yönetiminin zayıflığından cesaret alan Rumlar ilk isyanı Eflak’ta çıkardılar. Burada çıkan
isyan beklediği desteği bulamamıştır.
➢ Daha sonra ikinci isyan Mora’da çıkmıştır. Mora’daki isyanı kendi çabalarıyla bastıramayan Osmanlı
Devleti, Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa’dan yardım istemiştir. Mehmet Ali Paşa, Mora ve Girit valiliklerinin
kendisine verilmesi karşılığında, oğlu İbrahim Paşa’nın komutasındaki donanmayı yardım amacıyla
göndermiştir. Mora’daki isyan bir süre sindirilmişse de sonra artarak devam etmiştir. İngiltere, Fransa ve
Rusya Osmanlı Devleti’nden Yunanistan’a özerklik verilmesini istemişse de Osmanlı devleti bunu kabul
etmemiştir. Bunun üzerine İngiltere, Fransa ve Rusya Osmanlı Devleti’nin Navarindeki donanmasını
yakmıştır. Osmanlı devletinin hem donanmasının yakılması hem de bu esnada yeniçeri ocağının
kaldırılmasından dolayı zor durumda kalmış ve barış istemiştir. Prusya aracılığı ile 1829’da Edirne
Antlaşması imzalanmıştır.
Edirne Antlaşması(1829):
▪ Yunanistan bağımsız olacaktır.
▪ Sırbistan’a özerklik verilecektir.
▪ Rus ticaret gemileri Boğazlardan serbestçe geçebilecektir.
Sosyal Hocam ©
1833 MISIR MESELESİ VE KÜTAHYA ANTLAŞMASI Bu sayfadan
• Osmanlı Devleti, Rum isyanını bastırmak için Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa’dan nasıl soru
yardım istemiş ve Mehmet Ali Paşa bu yardım karşılığında Mora ve Girit
çıkar?
valiliklerini istemişti.
• Rum isyanında Mora elden çıkınca Mehmet Ali Paşa Girit valiliğini ve Oğlu
İbrahim Paşa için ise Suriye valilikleri isteyince bu istekleri II. Mahmut
tarafından reddedilmiştir.
• Bunun üzerine Mehmet Ali Paşa isyan etmiş ve ordusuyla beraber Kütahya
civarına kadar gelmiştir. Zor durumda kalan padişah II. Mahmut İngiltere ve
Fransa’dan yardım istemiş ancak talep görmeyince ‘’Deniz’e düşen yılana
sarılır’’ misali ezeli düşmanı Rusya’dan yardım istemiştir.
• Rusya, Boğazlardan asker geçirme ümidiyle donanmasını yardım amaçlı olarak
İstanbul’a göndermiştir. İngiltere ve Fransa bu durumdan rahatsızlık duyarak
Mısır üzerinde baskı kurmuş ve Mehmet Ali Paşa’yı Kütahya Antlaşmasını
imzalamaya zorlamıştır.
Kütahya Antlaşması(1833):
▪ Mehmet Ali Paşa’ya, Girit ve Mısır valiliklerinin yanı sıra Şam valiliği de verildi.
▪ Oğlu İbrahim Paşa’ya Cidde ve Adana valilikleri verildi.

Sosyal Hocam ©
1833 HÜNKAR İSKELESİ ANTLAŞMASI Bu sayfadan
II. Mahmut, Mısır Valisi’nin oluşturduğu bu kriz ortamında İngiltere ve nasıl soru
Fransa’ya güvenilmeyeceğini görmüştür. Öte yandan Mısır Valisi’nin
çıkar?
tehditlerine karşı bir güvence arayışı içine de girmiştir. Bu sebepledir ki
Rusya’nın desteğini devam ettirmek amacıyla Rusya ile Hünkar
İskelesi(1833) antlaşmasını imzalamıştır.
Bu antlaşmaya göre;
• Osmanlı Devleti bir saldırıya uğrarsa masrafları karşılanmak şartıyla
Rusya, Osmanlı Devleti’ne yardım edecektir.
• Rusya bir saldırıya uğrarsa Osmanlı Devleti, Boğazları Rusya’nın
savaştığı devlete kapatacaktır. Antlaşma 8 yıl geçerli olacaktır.
1838 BALTA LİMANI ANTLAŞMASI
• Mısır valisinin tekrar saldıracağından korkan,Ruslara da güvenmeyen ve
ayrıca Mısır sorununun çözümünde İngiltere’nin de desteğini almak
isteyen II.Mahmut, İngiltere ile Balta Limanı antlaşmasını imzalamıştır.
• Bu antlaşma ile İngiliz tüccarlar, hiçbir kısıtlama olmadan, her tür malı
Osmanlı topraklarında hem iç hem de dış ticaret amacıyla alıp
satabileceklerdir.
Sosyal Hocam ©
1840 NİZİP BOZGUNU VE LONDRA KONFERANSI Bu sayfadan
• Kütahya Antlaşması tarafları memnun etmemiştir. Kavalalı, 1838’de nasıl soru
Osmanlı Devleti’ne ödemekle yükümlü olduğu vergileri yollamamış çıkar?
hatta padişah II. Mahmut’u tahttan indirip Osmanlı tahtına oturmak
için ordusuyla harekete geçmiştir. Bu olay üzerine II. Mahmut,
Kavalalıya savaş ilan etmiş ve Nizip’te yapılan savaşı Kavalalı
kazanmıştır. Bu olaydan sonra II. Mahmut ölmüş yerine Abdülmecid
gelmiştir. İngiltere ve Fransa, Rusya’nın yeniden İstanbul’a gelmesini
önlemek için olaya müdahale etmiş ve Londra’da bir konferans
toplanmasını sağlamışlardır.
• Osmanlı, İngiltere, Rusya, Avusturya ve Prusya’nın da katıldığı bu
konferansın sonunda 1840 Londra antlaşması imzalanmıştır.
Bu antlaşmaya göre;
→ Mısır hukuki yönden Osmanlı Devleti’ne bağlı kalacak ama Mısır
Valiliği babadan oğula geçecektir. (Hidivlik Statüsü)
→ Suriye, Adana ve Girit Osmanlı yönetimine bırakılacaktır.

Sosyal Hocam ©
1841 LONDRA BOĞAZLAR SÖZLEŞMESİ Bu sayfadan
Rusya’nın Hünkar iskelesi antlaşması ile Boğazlar üzerinde nasıl soru
kazandığı hak, Avrupalı devletleri rahatsız etmiştir. Bu sebeple çıkar?
antlaşmasının 8 yıllık süresinin bitmesiyle Boğazların
geleceğine ilişkin önemli kararlar almak üzere Londra’da bir
konferans toplanmıştır. Konferansa katılan İngiltere, Fransa,
Rusya, Avusturya, Prusya ve Osmanlı Devleti arasında Londra
Boğazlar Sözleşmesi imzalanmıştır.
Bu sözleşmeye göre;
• Boğazlar, Osmanlı Devleti’nin yönetiminde kalacaktır.
• Boğazlar, barış döneminde tüm devletlerin savaş gemilerine
kapalı, ticaret gemilerine açık olacaktır.
• Osmanlı Devleti herhangi bir devletle savaş halinde olursa
Boğazları istediği devletin savaş gemilerine açabilecektir.

Sosyal Hocam ©
1853-1856- OSMANLI-RUS SAVAŞI (KIRIM SAVAŞI) Bu sayfadan
Nedenler:
Avusturya’ya karşı ayaklanan Macar mültecilerin Osmanlı topraklarına sığınmasına Rusya’nın nasıl soru
tepki göstermesi, Fransa’nın Katolikliğinin, Rusyanın ise Ortodoksluğunun koruyucusu olarak çıkar?
Kudüs’te daha fazla güç elde etme isteği
Gelişmeler:
Rusya’nın isteklerinin Osmanlı tarafından reddedilmesi üzerine ilk olarak Eflak ve Boğdan’ı işgal etmiştir.
Rusya’nın bu şekilde ilerlemesinden rahatsız olan Avusturya, İngiltere ve Fransa Osmanlı Devleti’nin
yanında savaşa katılmıştır. İngiltere ve Fransa donanmalarının Boğazlardan geçerek Osmanlı’ya yardım
edeceğini öğrenen Rusya, Boğazlar Sözleşmesi’nin ihlal edildiğini söyleyerek Sinop’ta bulunan Osmanlı
donanmasını yakmıştır. İngiltere ve Fransa bunun üzerine donanmasını Karadeniz’e çıkartarak Rus liman
ve tersanelerini bombalamıştır. Rusya zor durumda kalmış ve barış talebinde bulunmuş ve Paris
antlaşması imzalanmıştır.
Paris antlaşmasının maddeleri ve önemi:
• Osmanlı Devleti Avrupa devleti sayılacak, Avrupa hukukunda faydalanabilecek ve toprak bütünlüğü
Avrupalı devletlerin garantisi altında olacaktır.
• Karadeniz tarafsız hale getirilecek tüm devletlerin ticaret gemilerine açık fakat savaş gemilerine
kapalı tutulacaktır.
• Osmanlı Devleti ve Rusya, Karadeniz kıyılarında tersane ve donanma bulundurmayacaktır.
• Boğazlar,1841 Londra Sözleşmesine göre yönetilecek, bütün devletlerin savaş gemilerine
kapatılacaktı.
• Eflak ve Boğdan iç işlerinde serbest, dış işlerinde Osmanlı Devleti’ne bağlı kalacaktır.

Sosyal Hocam ©
1877-1878 OSMANLI-RUS SAVAŞI (93 HARBİ) Bu sayfadan
Nedenleri
• Balkan bunalımından sonra toplanan Tersane (İstanbul) konferansında Osmanlı Balkan nasıl soru
ülkeleriyle alakalı olan şartları kabul etmemesi (Osmanlı bu savaşta aleyhine bir karar çıkar?
çıkmaması için I. Meşrutiyet’i ilan etmiştir.)
• Rusların sıcak denizlere inme isteği veRusların Ortodoksları himaye etmesi
Gelişmeler:
➢ Osmanlı Devleti’nin Tersane ve sonrasında toplanan Londra konferanslarında çıkan kararları
kabul etmeyince Rusya, Osmanlı devletine savaş ilan etmiş ve iki koldan saldırıya geçmiştir. İngiltere
ilk defa bu savaş sırasında Osmanlı toprak bütünlüğünü koruma politikasından vazgeçmiştir.
➢ Ruslar Plevne’ye kadar gelmiş ve burada Gazi Osman Paşa Rus ordusuna karşı Plevne’de önemli
başarılar elde etse de 4 ay sonra şehri teslim etmek zorunda kalmıştır .Bu yüzden kendisine ‘‘Plevne
Kahramanı’’ unvanı verilmiştir. Rusların Çatalya’ya doğru ilerlediğini gören Osmanlı Devleti, barış
istemek zorunda kalmıştır. Ayastefanos Antlaşması imzalanmıştır. Ancak…
Berlin Antlaşması(1878)
• Sırbistan, Karadağ, Romanya bağımsız olacaktır.
• Bulgaristan 3'e ayrılacak ve asıl Bulgaristan Osmanlı'ya bağlı olacak.
• Doğubeyazid Osmanlı'ya geri verilecek. Elviye-i Selase adı verilen Kars, Ardahan, Batum Ruslar'a
verilmiştir.
• Girit ve Ermenilerin yaşadığı yerlerde Islahatlar yapılacak.1878’de Halepa Fermanı ile Girit’te
yaşayan Rumlara imtiyaz verildi.
• Bosna-Hersek Osmanlı toprağı sayılacak ancak yönetimi geçici olarak Avusturya’ya bırakılacaktır.

Sosyal Hocam ©
Anlatan
En Uzun Yüzyıl - Islahatlar
Sosyal Hocam ©
II. MAHMUT DÖNEMİ ISLAHATLARI Bu sayfadan
A) Yönetim alanında yapılan Islahatlar nasıl soru
➢ Sened-i İttifak imzalandı.
➢ Divan-ı Hümayun kaldırılarak yerine Heyet-i Vukela oluşturulmuştur.
çıkar?
Sadrazam→ Baş Vekalet
Reisülküttap→ Hariciye Nezareti
Şeyhülislam→ Bab-ı Meşihat
Sadaret Ketküdası→ Dahiliye Nezareti
➢ Memurlara ceket, fes ve pantolon giyme zorunluluğu getirildi.
➢ Devlet memuru yetiştirmek amacıyla Mekteb-i Maarifi Adliye kurulmuştur.
➢ Muhtarlıklar oluşturulmuştur.
➢ Anadolu'dan İstanbul'a gelecek kişiler için Mürur Tezkeresi alma zorunluluğu
getirilmiştir.
➢ İlk resmi gazete olan Takvim-i Vekayi yayınlandı.
➢ Tımar sistemi kaldırıldı. Padişah portresi devlet dairelerine asıldı.
➢ Darü'ş Şura-ı Bab-ı Ali kuruldu. Posta teşkilatı kuruldu.
➢ Pasaport uygulaması başlamıştır.
➢ İlk nüfus sayımı yapılmıştır. Yalnızca erkek nüfus sayımı yapılmıştır. Buradaki amaç
asker kaynaklarını tespit etmektir.
➢ Karantina sistemi uygulanmıştır.

Sosyal Hocam ©
B) Askeri alanda yapılan Islahatlar Bu sayfadan
➢ Nizam-ı Cedid benzeri Sekban-ı Cedit ocağı II. MAHMUT DÖNEMİ nasıl soru
kuruldu oluşan tepkiler üzerine kaldırıldı. ISLAHATLARI
çıkar?
➢ Eşkinci ocağı kuruldu ve o da süreç içinde kaldırıldı.
➢ Yeniçeri ocağı kaldırıldı (Vaka-yı Hayriye)
➢ Yeniçeri ocağı yerine Asakir-i Mensure-i Muhammediye ordusu
kurulmuştur.
➢ Seraskerlik makamı kurulmuştur.(Günümüz Genel Kurmay
başkanlığı)
➢ Acemi oğlanlar ocağı yerine Mekteb-i Harbiye kuruldu.
➢ Mekteb-i Tıbbiye açıldı.
➢ Donizetti tarafından Mızıka-i Hümayun adında askeri bando
oluşturuldu.
➢ Darü'l Şura-i Askeriye kuruldu. (Bugün ki Yüksek Askeri Şura'sı)

Sosyal Hocam ©
C) Ekonomi alanında yapılan ıslahatlar Bu sayfadan
➢ Yerli malı kullanımı teşvik edildi. II. MAHMUT DÖNEMİ nasıl soru
➢ Çuha fabrikası açıldı. ISLAHATLARI
çıkar?
➢ Yedivahit(tekelci) uygulaması sonlandırılmıştır.
➢ Narh uygulaması sonlandırılmıştır.
➢ Balta limanı antlaşmasındaki olumsuz maddeler için yerli üretici
için gümrük kolaylığı sağlandı.
D) Eğitim ve Kültür alanında yapılan ıslahatlar
➢ Orta okul seviyelerinde Rüştiyeler açıldı.
➢ Medreselerin yanında Avrupa tarzında okullar açıldı.
➢ İstanbul'da kız ve erkek çocuklar için ilköğretim zorunlu hale
geldi.
➢ Avrupa'ya ilk defa öğrenci gönderildi.
➢ Yabancı devletlerle ilişkiler için Tercüme odası kuruldu.
➢ Mekteb-i Ulumiye Edebiye açıldı.
➢ İlk kez yurtiçi gezisine çıkıldı. (Tekirdağ, Çanakkale civarına)
Sosyal Hocam ©
ABDULMECİD DÖNEMİ ISLAHATLARI Bu sayfadan
A) İdari ve Adli Islahatlar nasıl soru
➢ 1839’da Tanzimat Fermanı ilan edildi.
▪ II. Mahmut döneminde hazırlanmıştır.
çıkar?
▪ Mustafa Reşit paşa tarafından hazırlanıp Sultan Abdulmecid tarafından ilan edilmiştir.
▪ Tanzimat Fermanı, Gülhane Parkında belgenin mimarı Hariciye Nazırı Mustafa Reşit Paşa
tarafından okunmuştur. Bu sebeple belge Gülhane-i Hatt-ı Hümayun olarak da adlandırılır.
İlan edilme nedenleri
▪ Osmanlı'nın parçalanmasını önlemek
▪ Mısır sorununda karlı çıkmak
▪ Azınlıkların Osmanlı'ya bağlılığını arttırmak Özellikleri
▪ Milliyetçilik akımının etkilerini azaltmak ▪ Osmanlı devleti ilk kez hukukun üstünlüğünü kabul etmiştir.
▪ Osmanlı devleti ilk kez Anayasal sisteme geçmiştir.
Maddeleri: ▪ Padişah'ın yetkileri ilk kez yasa ile sınırlandırıldı.
▪ Herkesin can ve mal güvenliğini sağlamak ▪ Müslüm ve Gayr-i Müslüm halkın eşit olması amaçlanmıştır.
▪ Vergiler herkesin gelirlerine göre alınacak ▪ Bu fermanda dış baskı olmamıştır.
▪ Kanunlar herkese uygulanacak
▪ Kimse yargılanmadan cezalandırılmayacak
▪ Müsadere kaldırılacak
▪ İltizam sistemi kaldırılacak.
▪ Askerlik vatani bir görev haline gelecek.

Sosyal Hocam ©
1856’da Islahat Fermanı ilan edildi. Bu sayfadan
▪ Fermanı Ali paşa hazırlamıştır.
ABDULMECİD DÖNEMİ
nasıl soru
▪ Fermanı Sultan Abdulmecid ilan etmiştir.
Ferman'ın Yayınlama nedenleri ISLAHATLARI çıkar?
▪ Osmanlı'nın dağılmasını engellemek
▪ Azınlıkların Osmanlı'ya bağlılığını artırmak
▪ Milliyetçilik akımının etkisini azaltmak
▪ 1856 Paris konferansında Osmanlı hakkında aleyhte bir karar alınmasını engellemek
Maddeler
▪ Gayr-i Müslimler devlet memuru olabilecek
▪ Gayr-i Müslimler'den haraç ve cizye alınmayacak
▪ Gayr-i Müslimler bedelli askerlik yapabilecek
▪ Gayr-i Müslimler kendi dillerinde okul açabilecek
▪ Gayr-i Müslimler belediye ve il genel meclisine üye olabilecek.
▪ Gayr-i Müslimler banka kurabilecek. (Bank-ı Osmani)
▪ Gayri- Müslümlere mülk edinme hakkı tanınacaktır.
Özellikleri
▪ Gayr-i müslimlere daha çok ayrıcalık verilmiştir.
▪ Gayr-i müslimlere tanınan il genel meclis üyeliği onlara tanınan ilk siyasal haktır.
▪ Islahatlara tepki olarak Cidde olayları çıkmıştır.
Sosyal Hocam ©
B) Askeri Islahatlar Bu sayfadan
➢ Tanzimat fermanı ile Askerlik vatani görev haline gelmiştir.
ABDULMECİD DÖNEMİ nasıl soru
➢ Askeri idadiler kurulmuştur. ISLAHATLARI
➢ Jandarma teşkilatı kurulmuştur. çıkar?
C) Ekonomi Alanında yapılan Islahatlar
➢ Bank-ı Dersaadet adı ile Osmanlı devletinde ilk banka kurulmuştur.
➢ Bank-ı Osmani açılmıştır. (İngiliz sermayeli)
➢ İlk kağıt para olan Kaime bastırılmıştır.
➢ Anadolu'da ilk demiryolu İzmir-Aydın arasında açılmıştır.
➢ Şirket-i Hayriye çıkarılmıştır. Bu şirket Boğazlarda vapur işletmeciliği yapmıştır.
➢ Arazi kanunnamesi çıkarılmıştır.
D) Eğitim ve Kültür alanında yapılan Ishalatlar
➢ Darülmuallim adı verilen erkek öğretmen okulu açılmıştır.
➢ Encümen-i Daniş kurulmuştur.
➢ Meclis-i Maarif-i Umumiye kurulmuştur.
➢ Guiseppe Donizetti tarafından ‘‘Mecidiye Marşı’’ olarak adlandırılan ilk ulusal marş bestelenmiştir.
➢ Tercüman-ı Ahval adı ile ilk özel gazete çıkarılmıştır.
➢ Ceride-i Havadis adı ile ilk yarı resmi gazete çıkarılmıştır.
➢ Vekay-ı Tıbbiye adı ile ilk Türk dergisi çıkarılmıştır.
➢ Dolmabahçe sarayı yaptırılmıştır.
Sosyal Hocam ©
ABDÜLAZİZ DÖNEMİ ISLAHATLARI Bu sayfadan
A)İdari ve Adli ıslahatlar nasıl soru
➢ Yurt dışına çıkan ilk Osmanlı hükümdarıdır. Abdülaziz, İngiltere, çıkar?
Fransa ve Rusya’ya gezide bulunmuştur.
➢ Ahmet Cevdet Paşa tarafından Mecelle adı ile Osmanlı Devleti'nin
ilk Medeni kanunu hazırlanmaya başlamıştır.
➢ Nizamiye mahkemeleri kurulmuştur.
➢ Vilayet Nizamnameleri kurulmuştur.Vilayet Nizamnamesi
yayımlandığında ‘‘Nahiye’’ teşkilat yapısı içinde yoktur.1871’de
yapılan düzenleme ile ‘‘Nahiyeler’’ oluşturuldu.
➢ Şuray-ı Devlet kurulmuştur.(Günümüz Danıştay'ı)
➢ Divan-ı Muhasebat kurulmuştur(Günümüz Sayıştay’ı)
➢ Divan-ı Ahkam-ı Adliye kurulmuştur.(Günümüz Yargıtay'ı)
➢ Beylerbeyi ve Çırağan sarayları yapılmıştır.

Sosyal Hocam ©
B) Eğitim ve Kültür ıslahatları Bu sayfadan
nasıl soru
➢ Öksüz ve yetim çocuklara eğitim vermek
ABDULAZİZ DÖNEMİ
ISLAHATLARI
çıkar?
amacıyla Darüşşafaka lisesi açılmıştır.
➢ Galatasaray sultanisi açılmıştır.
➢ Darülmuallimat adı ile ilk bayan öğretmen okulu
kurulmuştur.
➢ İlk mizah dergisi olan Diyojen çıkarılmıştır. Bu dergiyi
Teodar Kasap çıkarmıştır.
➢ Darülfünun açılmıştır. Bu okul Osmanlı Devleti'nin ilk
üniversitesidir.
➢ Şeker Ahmet Paşa tarafından ilk resim sergisi açılmıştır.
➢ Robert Koleji açılmıştır.
➢ Kendi heykelini yaptıran ilk Osmanlı padişahıdır.
Sosyal Hocam ©
C)Ekonomi alanında yapılan Islahatlar Bu sayfadan
➢ Memleket sandıkları açılmıştır. ABDULAZİZ DÖNEMİ nasıl soru
➢ Emniyet sandıkları açılmıştır.
ISLAHATLARI
çıkar?
➢ İlk posta pulu basılmıştır.
➢ Islah-ı Sanayi komisyonu kurulmuştur.
➢ Süveyş Kanalı Fransızlar tarafından açılmıştır.
➢ Ramazan kararnamesi ile hazinenin iflas ettiği açıklanmıştır.
Abdulaziz dönemi Basın ve Yayın
Terakk-i Muhadderat→ İlk kadın dergisi. Fatma Aliye
tarafından çıkarılmıştır.
Diyojen → Teodor Kasap'ın ilk mizah dergisi
Ceride-i Mahakim→ Hukuk gazetesi
Hadika → Türk Yayın tarihinde sansür uygulanan
ilk gazetedir.
NOT: İlk kez basına Sansür uygulayan padişah Abdulaziz'dir.

Sosyal Hocam ©
II.ABDÜLHAMİD (1876-1908) Bu sayfadan
nasıl soru
➢ Genç Osmanlılar(Jön Türkler) adı verilen grup çıkar?
Meşrutiyeti ilana yanaşmayan Sultan
Abdülaziz'i tahttan indirmiş ve V. Murat'ı tahta
geçirmiştir.
➢ V. Murat'ın akıl sağlığı yerinde olmaması
nedeniyle yerine, Meşrutiyeti ilan edeceğinin
garantisini veren II. Abdülhamid tahta
geçirilmiştir.
➢ II. Abdülhamid'in sadrazamlığa getirdiği
Mithat Paşa'nın çalışmaları ile anayasa
hazırlıklarına başlanmıştır.
Sosyal Hocam ©
Meşrutiyet'in İlan edilme nedenleri: Bu sayfadan
▪ İmparatorlukta yaşayanları yönetime katarak parçalanmayı önleme isteği nasıl soru
▪ Fransız İhtilali'nin yaydığı fikirlerden etkilenmeme isteği çıkar?
▪ Balkanlar konusunun görüşüleceği ''Tersane Konferansı''nda Osmanlı devleti
aleyhine karar çıkmasını engellemek
▪ I. Meşrutiyetin ilanında Genç Osmanlılar(Jön Türkler) etkili olmuştur. I. Meşrutiyetin ilanında
Osmanlıcılık akımı etkili olmuştur.
I. Meşrutiyet(1876)
▪ Devletin başkenti İstanbul, devletin resmi dili Türkçe ve dini İslam'dır.
▪ Osmanlı Devleti, Osmanoğulları sülalesinden gelen en büyük ve en tecrübeli erkek üye
tarafından yönetilir
▪ Padişah kutsal ve dokunulmazdır.
▪ Meclis; Mebusan ve Ayan gruplarından oluşur. Ayan meclisinin vekillerinin görevi ömür
boyudur. Ayan meclisi üyesi olabilmek için 40 yaşını doldurmak gerekir
▪ Meclis-i Mebusan üyesi olabilmek için 25 yaşını doldurmak gerekir.
▪ Meclis, Padişah’a karşı sorumludur. Padişah istediği yasayı veto edebilir. Padişah, sürgün ve
idam hakkına sahiptir. Padişah, meclisi feshedebilir.
▪ Yasalarda son söz padişaha aittir.
Sosyal Hocam ©
II. MEŞRUTİYET(1908) Bu sayfadan
İkinci Meşrutiyet'in ilan edilme nedenleri: nasıl soru
▪ Reval görüşmelerinde somutlaşan Avrupa müdahalesini önlenmek istenmesi çıkar?
▪ Osmanlıcılık fikri etrafında bütün tebaayı toplayarak dağılmayı önleme düşüncesi
▪ İmparatorluğun devamının sağlanmak istenmesi
▪ Serez’den bir ordu kısmının Padişah’a baskı için İstanbul’a geleceği haberlerinin yayılması
Gelişmeler:
▪ İttihatçılar, Reval görüşmeleri bilgisine dayanarak gerekirse silah zoru ile de olsa Meşrutiyet'i yeniden
ilan ettirmek için Hürriyet Taburlarını kurmuştur. Silahlı bir grubun İstanbul'a geleceği dedikodusundan
endişe duyan II. Abdülhamid II. Meşrutiyet'i ilan etmiştir.
II. Meşrutiyet'in İlanının sonuçları
▪ İttihat ve Terraki yönetim üzerindeki gücünü arttırmıştır.
▪ Osmanlıcılık fikir akımı yerine Turancılık fikir akımı önem kazanmaya başlamıştır.
▪ Osmanlı Devleti'nde ilk kez çok partili hayat başlamıştır.
▪ Osmanlı’da Siyasi partiler ilk defa II. Meşrutiyet döneminde oluşmuştur.
II. Meşrutiyet'in ilanı sırasında yaşanan bazı gelişmeler:
▪ Bulgaristan bağımsızlığını ilan etmiştir.
▪ Yunanistan, Girit'i ilhak etmiştir.
▪ Avusturya-Macaristan, Bosna-Hersek'i ilhak etmiştir.

Sosyal Hocam ©
Anlatan
XX. Yüzyılda Osmanlı Devleti
Sosyal Hocam ©
II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ (1908- Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
1918)
✎ Osmanlı Devleti’nde Sultan II. Abdülhamit’in 1908’de Aşağıdakilerden hangisi, II.
Kanun-i Esâsi’yi tekrar yürürlüğe koyarak Mebusan Meşrutiyet’in ilan edilme
Meclisi’ni açmasıyla başlayan ve 1918’de Sultan nedenlerinden biri değildir?
Vahdettin’in Mebusan Meclisi’ni kapatmasıyla sona eren A) 31 Mart Olayı’nın patlak vermesi
dönem “II. Meşrutiyet Dönemi” olarak B) 1908’de Reval Görüşmesi’nin
adlandırılmaktadır. yapılması
✎ II. Meşrutiyet’in ilan edilmesinde etkili olan grup İttihat C) Osmanlı hanedanından başka
ve Terakki Cemiyeti’dir. birinin tahta çıkacağı söylentileri
II. Meşrutiyet’in İlan Edilmesinin Nedenleri D) Padişaha, “Serez’den bir ordunun
 İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne bağlı subayların Meşrutiyet yürüyeceği” şeklinde bir telgraf
yönetimini istemesi ulaştırılması
 Osmanlı hanedanından başka birinin tahta çıkacağı E) Ordu ile halk arasında isyan
söylentileri belirtilerinin ortaya çıkması
 Padişaha, “Serez’den İstanbul’a bir ordunun yürüyeceği”
şeklinde bir telgraf ulaştırılması
 Ordu ile halk arasında isyan belirtilerinin ortaya çıkması
 1908’de İngiltere ile Rusya arasında Reval
Görüşmesi’nin yapılması Sosyal Hocam ©
II. Meşrutiyet’in İlanı (24 Temmuz Bu sayfadan nasıl
1908) soru çıkar?
✎ İttihat ve Terakki Cemiyeti üyeleri, basından ve Almanya
istihbaratından aldıkları Reval Görüşmeleri bilgisine dayanarak, 31 Mart Olayı sonrasında;
silah zoruyla da olsa padişaha Meşrutiyet’i ilan ettirebilmek için
Hürriyet Taburları’nı kurmuşlar ve isyan çıkarmışlardır. I. padişahın tahttan
✎ Halk tarafından da desteklenen bu ayaklanma sonucunda Selanik indirilmesi,
Hükûmet Konağı işgal edilmiştir. İttihat ve Terakki liderlerinden
Enver Paşa, Resneli Niyazi Bey ve Eyüp Sabri Bey’in ordularıyla
II. yenilik taraftarlarının
İstanbul’a geleceği dedikoduları üzerine endişelenen II. Abdülhamit, yönetim üzerindeki gücünü
24 Temmuz 1908’de II. Meşrutiyet’i ilan ederek Kanun-i Esâsi’yi yeniden artırması,
yürürlüğe koymuştur.
II. Meşrutiyet’in İlanı Sırasında Yaşanan Toprak Kayıpları
III. ordunun siyasete karışması
 Bulgaristan bağımsızlığını ilan etmiştir. gelişmelerinden hangilerinin
 Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Bosna-Hersek’i ele ortaya çıktığı savunulabilir?
geçirmiştir.
 Girit, Osmanlı Devleti’nden ayrılarak Yunanistan’a bağlanmıştır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
31 Mart Olayı (13 Nisan 1909) D) II ve III E) I, II ve III
✎ II. Meşrutiyet’in ilanından sonra bu yönetimi istemeyen grupların,
Volkan Gazetesi yazarı Derviş Vahdeti öncülüğünde
İstanbul’da başlattıkları isyandır.
NOT:XX. Mart Olayı

31Yüzyılda TürkDevleti
Osmanlı tarihinde rejime (yönetim şekline) karşı
çıkan ilk isyandır. Sosyal Hocam ©
1876 Kanun-i Esâsisi’nde Yapılan Bu sayfadan nasıl
“1909 Yılı” Değişiklikleri soru çıkar?
✎ Mebusan Meclisi’nde yapılan toplantı sonucunda Kanun-i Esâsi’nin bazı
maddelerinde değişiklik yapılmıştır. I. hükûmetin padişaha değil, meclise
karşı sorumlu olması,
II. padişahın Mebusan Meclisi’ni
kapatma yetkisine sınırlama
getirilmesi,
III. padişahın sürgün ve sansür
yetkilerine son verilmesi
Yukarıdakilerden hangileri 1876
Kanun-i Esâsisi’nde yapılan 1909
yılı değişiklikleri arasında yer alır?
C) I ve II D) II ve III
E) I, II ve III

Sosyal Hocam ©
II. Meşrutiyet Döneminde Kurulan Siyasî Bu sayfadan nasıl
Partiler soru çıkar?
Aşağıdakilerden hangisi II.

Meşrutiyet Dönemi’nde
kurulan siyasî partilerden
biri değildir?
A) Hürriyet ve İtilaf Fırkası
B) Fedakâran-ı Millet Fırkası
C) Osmanlı Ahrar Fırkası
D) Vatan ve Hürriyet
Cemiyeti
E) İttihat ve Terakki Cemiyeti

Sosyal Hocam ©
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Trablusgarp 1911'de İtalya tarafından
işgal edilince, Osmanlı Devleti
Trablusgarp'a asker gönderememiştir.
Osmanlı Devleti'nin bu durumu,
I. Mısır'ın İngiliz işgali altında olması,
II. donanmanın kullanılamaz halde
olması,
III. bölge halkının İtalyanları
desteklemesi
nedenlerinden hangilerine
bağlanabilir?
E) I, II ve III

Sosyal Hocam ©
Sosyal Hocam ©
Anlatan
I. Dünya Savaşı
Sosyal Hocam ©
I. DÜNYA SAVAŞI' NIN NEDENLERİ VE SAVAŞIN GELİŞİMİ Bu sayfadan
nasıl soru
çıkar?
I. Dünya Savaşı
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan
nasıl soru
çıkar?
I. Dünya Savaşı
Sosyal Hocam ©
çıkar?
I. Dünya Savaşı
Sosyal Hocam ©
I. Dünya Savaşı
Sosyal Hocam ©
I. Dünya Savaşı
Sosyal Hocam ©
çıkar?
I. Dünya Savaşı
Sosyal Hocam ©
çıkar?
I. Dünya Savaşı
Sosyal Hocam ©
çıkar?
I. Dünya Savaşı
Sosyal Hocam ©
Mondros
Ateşkes
Antlaşması
I. Dünya Savaşı
Sosyal Hocam ©
Anlatan
Milli Mücadele – Hazırlık Dönemi
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan
nasıl soru
çıkar?
Milli Mücadeleye Hazırlık Dönemi

Sosyal Hocam ©
CEMİYETLER Bu sayfadan
nasıl soru
çıkar?
YARARLI ZARARLI
CEMİYETLER CEMİYETLER
• Trakya-Paşaeli Müdafaa-i MİLLİ VARLIĞA AZINLIKLARIN

Heyet-i Osmaniyesi DÜŞMAN KURDUĞU
• Vilâyet-i Şarkiye (Doğu CEMİYETLER CEMİYETLER
Anadolu) Müdafaa-i Hukuk-ı
Milliye Cemiyeti
• İngiliz Muhipleri Cem. • Pontus Rum Cemiyeti
• Trabzon Muhafaza-i Hukuk-u • Wilson Prensipleri Cem. • Mavri Mira (Kara Gün)
Milliye Cemiyeti • Kürt Teâli Cemiyeti Cemiyeti
• İzmir Müdafaa-i Hukuk-u • Teâli-i İslâm Cemiyeti • Etnik-i Eterya Cemiyeti
Osmaniye Cemiyeti • Sulh ve Selâmet-i • Kordos Cem. (Rum
• İzmir Redd-i İlhak Cemiyeti Osmaniye Fırkası Göçmenleri Komisyonu)
• Kilikyalılar Cemiyeti • Hürriyet ve İtilaf Fırkası • Yunan Kızılhaçı
• Millî Kongre Cemiyeti
• Nigehban Askerî • Rum İzcilik Okulu
• Kars İslâm Şûrası
• Anadolu Kadınları Müdafaa-i
Cemiyeti • Hınçak ve Taşnak-Sütyun
Vatan Cemiyeti • Trabzon Havâlisi Adem-i Cemiyetleri
• Millî Müdafaa (Mim Mim) Merkeziyet Cemiyeti • Ermeni İntikam Alayları
Grubu • Alyans - İsrailit Cemiyeti
• Millî Karakol Cemiyeti • Maccabi Cemiyeti

Sosyal Hocam ©
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan
MUSTAFA KEMAL’İN İSTANBUL’A nasıl soru
GELİŞİ çıkar?
VE ÇALIŞMALARI
✎ İtilaf Devletleri’nin 30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan
sonra Anadolu’yu işgale başlaması, Mustafa Kemal’i Türk milletinin içine düştüğü
bu kötü durum karşısında harekete geçirmiştir.
✎ Mondros Ateşkes’i imzalandığı sırada Adana’da Yıldırım Orduları Komutanı
iken halkı işgallere karşı mücadeleye davet etmiş, ayrıca burada Ali Fuat Paşa
ile de görüşerek mücadelenin gerekliliği üzerinde bir kez daha durmuştur.
✎ Merkezden çağrılması üzerine İstanbul’a gelen Mustafa Kemal, işgal
donanmalarını gördüğünde “Geldikleri gibi giderler” diyerek millî
mücadelenin başlatılması gerektiğini ve buna olan inancını net olarak ortaya
koymuştur.
✎ Mustafa Kemal Anadolu’ya geçmeden önce geldiği İstanbul’da;
 Düşüncelerini yaymak için Fethi Bey ile birlikte Minber gazetesini çıkarmıştır.
 Meclis içerisinde güç kazanmaya çalışmıştır.
 Padişah Vahdettin ile görüşmüştür.
 Tevfik Paşa Hükûmeti’nin güvenoyu almasını önlemeye çalışmıştır.
✎ Mustafa Kemal tüm bu çalışmalarına rağmen İstanbul’da bir şey yapamayacağını
anlamış ve bir an önce Anadolu’ya geçmeye karar vermiştir.
Sosyal Hocam ©
MUSTAFA KEMAL’İN SAMSUN’A ÇIKIŞI (19 Bu sayfadan
✎ Damat Ferit Paşa Hükûmeti tarafından IX. Ordu Müfettişi olarak bölgeye nasıl soru
MAYIS
Mustafa Kemal, 1919)
çıkar?
atanmıştır.
✎ IX. Ordu Müfettişi göreviyle Samsun’a gönderilen Mustafa Kemal Paşa’nın yetkili olduğu
iller arasında Sivas, Erzurum, Van ve Trabzon bulunmakta olup, ayrıca kendisine birtakım g
örevler verilmişti. Bu görevler arasında şunlar vardı:
 Bölgede güvenliği sağlamak
 Bölgedeki halkın elinde bulunan silah ve cephaneyi almak
 Halkı mücadeleye davet eden ve onlara silah tedarik eden grupları dağıtmak
✎ Ancak Mustafa Kemal’in amacı ise, “Anadolu’da Millî Mücadele’yi başlatmak ve millî
egemenliğe dayalı tam bağımsız bir Türk Devleti kurmaktı.”
✎ 16 Mayıs 1919’da İstanbul’dan Bandırma Vapuru ile hareket eden Mustafa Kemal, 19
Mayıs 1919’da Samsun’a çıkmıştır.
✎ Samsun’da Mıntıka Palas Oteli’nde kalan Mustafa Kemal Paşa, bölgede birtakım güvenlik
tedbirleri aldıktan sonra Ali Fuat Paşa, Kâzım Karabekir gibi komutanlarla bağlantı
kurmuş ve bağımsızlık mücadelesi konusunda fikir birliğine varmıştır.
❆ Samsun Raporu
✎ Mustafa Kemal’in 22 Mayıs 1919’da İstanbul’a gönderdiği rapordur.
✎ Bu raporda; bölgedeki karışıklıklara Türklerin değil Rumların ve işgalci İngilizlerin sebep
olduğunu, Türklerin manda ve himayeye karşı olduğunu ve İzmir’in işgalinde Yunanlıların
haksız olduğunu bildirmiştir.
✎ Mustafa Kemal, şehrin güvenlik sorunları ve Rum çetelerinin faaliyetleri nedeniyle 25 Mayıs
1919’da Havza’ya geçmiştir.

Sosyal Hocam ©
HAVZA GENELGESİ (28 MAYIS Bu sayfadan
nasıl soru
✎ Mustafa Kemal Havza’da1919)
yayınladığı genelgeyle, İzmir’in çıkar?
işgalini protesto eden telgraflar çekilmesini ve işgallere
karşı mitingler düzenlenmesini istemiştir.
✎ 30 Mayıs 1919’da Havza’da düzenlenen mitinge bizzat
Mustafa Kemal de katılmış, işgallere, İtilaf güçlerine ve
Mondros Ateşkesi’ne ilk kez açıkça karşı çıkmıştır.
✎ Mustafa Kemal, Mondros Ateşkes Antlaşması’nın 7.
maddesinin uygulanmasını önlemek amacıyla, halktan
azınlıklara kötü davranmamalarını istemiştir.
Havza Genelgesi’yle resmî görevinin dışına çıkan

Mustafa Kemal Paşa, bu gelişme sonrasında ilk kez
İstanbul’a geri çağrılmış, ancak O, bu çağrılara kulak
asmamıştır.
Sosyal Hocam ©
AMASYA GENELGESİ (TAMİMİ) (22 HAZİRAN Bu sayfadan
✎ Amasya’da Rauf Bey (Orbay), Refet Bey (Bele) ve Ali Fuat Paşa (Cebesoy) ile nasıl soru
1919)
buluşan Mustafa Kemal, onlarla hazırlanacak genelgenin taslağı üzerinde görüşmüş ve 22
çıkar?
Haziran 1919’da Amasya Genelgesi imzalanmıştır.
✎ Bu genelgeyi ayrıca telgraf yoluyla, Erzurum’daki XV. Kolordu Komutanı Kâzım Karabekir
ile Konya’daki II. Ordu Müfettişi Mersinli Cemal Paşa onaylamıştır.
Amasya Genelgesi’nin Başlıca Maddeleri

Sosyal Hocam ©
Amasya Genelgesi’nin Başlıca Maddeleri Bu sayfadan
nasıl soru
çıkar?

Sosyal Hocam ©
Amasya Genelgesi’nin Başlıca Maddeleri Bu sayfadan
nasıl soru
çıkar?

Sosyal Hocam ©
ERZURUM KONGRESİ (23 TEMMUZ-7 Bu sayfadan
nasıl soru
AĞUSTOSToplanma
Kongrenin 1919) Amaçları çıkar?
 Doğu Anadolu Bölgesi’nde Ermeni devletinin kurulmasını önlemek
 Karadeniz’in doğusunda bir Rum devletinin kurulmasını engellemek
 Doğudaki tüm yerel kuvvetleri birleştirmek
✎ Kongrenin toplamasında; Şark Vilâyetleri Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti
ile Trabzon Muhafaza-i Hukuk Cemiyeti etkili olmuştur.
✎ Erzurum Kongresi 23 Temmuz 1919’da; Bitlis, Erzurum, Sivas, Trabzon ve
Van’dan gelen delegelerin katılımıyla toplanmıştır. Diyarbakır, Elazığ ve Mardin
vilâyetleri
ise valilerin engellemesinden dolayı kongreye delege gönderememiştir.

Sosyal Hocam ©
Erzurum Kongresi’nde Alınan Başlıca
• UlusalKararlar
sınırlar içinde vatan bir bütündür, parçalanamaz.
• Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı, saltanat ve hilâfetin Bu sayfadan
korunması için Kuvây-i Milliye’yi âmil (etkin) ve millî irâdeyi nasıl soru
hâkim kılmak esastır. çıkar?
• Hristiyan halka ve diğer azınlıklara siyasî hâkimiyetimizi ve sosyal
dengemizi bozucu özel haklar (imtiyazlar) verilemez.
• Manda ve Himaye (Koruma ve Güdüm) kabul edilemez.
• Mevcut merkezî hükûmet (İstanbul Hükûmeti) vatanın bağımsızlığını
sağlayamazsa geçici bir hükûmet kurulacaktır. Bu hükûmetin
üyeleri Millî Kongre tarafından seçilecektir.
• Her türlü yabancı devletin işgaline ve müdahalesine karşı Osmanlı
Devleti’nin dağılması halinde millet birleşerek buna karşı koyacaktır.
• Mebusan Meclisi’nin derhal toplanması ve hükûmet işlerinin Meclis
tarafından kontrol edilmesi için çalışılacaktır.
• Vatanın bağımsızlığını ve yurdumuzun bütünlüğünü bozma amacı
olmayan herhangi bir devletin teknik, sanayi ve malî yardımı kabul
edilebilir.
Milli Mücadeleye Hazırlık Dönemi Sosyal Hocam ©

SİVAS KONGRESİ (4-11 EYLÜL Bu sayfadan
Kongrenin Toplanma Amaçları
1919) nasıl soru
 Millî Mücadele’yi tek merkezden yönetmek çıkar?
 Anadolu’daki tüm millî güçleri (cemiyetleri) tek çatı altında birleştirmek
 Erzurum Kongresi’nde alınan kararları tüm yurda mâl etmek
 Millî Mücadele’nin millî bir kongrenin seçeceği Temsil Heyeti ile yönetilmesini sağlamak
Sivas Kongresi’nde Alınan Başlıca

• Kararlar
Anadolu’daki tüm millî cemiyetler “Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk
Cemiyeti” adı altında birleştirilmiştir.
• “Temsil Heyeti Doğu illerinin tamamını temsil eder” ifadesinin yerine
“Temsil Heyeti Bütün Yurdu Temsil Eder” denilmiş ve üye sayısı 15’e
yükseltilmiştir.
• “Manda ve Himaye” fikri bir daha gündeme gelmemek üzere
reddedilmiştir.
• Mebusan Meclisi’nin toplanması ve hükûmet işlerinin Meclis tarafından
kontrol edilmesi için çalışmalara devam edilecektir.
• Her türlü işgal ve müdahaleye karşı mücadele etme kararı alınmıştır.
• Bağımsızlığı ve bütünlüğü bozmaması şartı ile dış yardım alınabilecektir.
• Milletin haklı sesini duyurmak ve halkı mücadele konusunda
bilgilendirmek amacıyla, Sivas’ta “İrâde-i Milliye” adlı bir gazete
çıkarılması kararlaştırılmıştır.
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan
nasıl soru
çıkar?

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan
TEMSİL HEYETİ’NİN ANKARA’YA GELİŞİ (27 nasıl soru
ARALIK 1919) çıkar?
✎ Amasya Görüşmeleri’nin yapılmasından sonra Mustafa Kemal, Meclis çalışmalarını ve
İstanbul’daki gelişmeleri yakından takip edebilmek için Ankara’ya gitmenin uygun olduğunu
düşünmüştür.

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan
SON OSMANLI MEBUSAN MECLİSİ nasıl soru
çıkar?

Sosyal Hocam ©
Sosyal Hocam ©
Anlatan
Milli Mücadele – Cepheler
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan
nasıl soru
çıkar?
Milli Mücadele - Cepheler

Sosyal Hocam ©
Doğu Cephesi Bu sayfadan
nasıl soru
Doğu Cephesinde, Ermenilerin bölgedeki emellerini engellemek isteyen 15. çıkar?
Kolordu Komutanı Kâzım Karabekir Paşa savaşmıştır. Yapılan savaşın
kazanılmasında düzenli ordu birliklerinin ve Kâzım Karabekir Paşa'nın rolü
büyüktür. Savaş sonunda TBMM ile Ermenistan arasında Gümrü Antlaşması
imzalanmıştır.

Sosyal Hocam ©
Güney Cephesi Bu sayfadan
nasıl soru
çıkar?

Sosyal Hocam ©
I. İnönü Savaşı (6-10 Ocak 1921) Bu sayfadan
nasıl soru
çıkar?
Batı
Cephesi

Sosyal Hocam ©
II. İnönü Savaşı (23 Mart-1 Nisan 1921) Bu sayfadan
nasıl soru
çıkar?
Batı
Cephesi

Sosyal Hocam ©
Kütahya-Eskişehir Savaşları (10-24 Temmuz 1921) Bu sayfadan
nasıl soru
çıkar?
Batı
Cephesi

Sosyal Hocam ©
Sakarya Meydan Muharebesi (23 Ağustos-13 Eylül 1921) Bu sayfadan
nasıl soru
çıkar?
Batı
Cephesi
Bu sayfadan
Başkomutanlık Meydan Muharebesi nasıl soru
(Büyük Taarruz) (26 Ağustos-9 Eylül 1922) çıkar?
✎ Tamamen düşmanı Anadolu’dan temizlemeye yönelik taarruz savaşıdır.
✎ Mustafa Kemal, meclisi “Düşman karşısında bulunan ordumuz başsız
bırakılamazdı. Bunun için bırakmadım, bırakamam ve bırakmayacağım” Batı
Cephesi
sözleriyle ikna etmeyi başarmış, bunun üzerine TBMM, 20 Temmuz 1922’de taarruz öncesi
aldığı bir kararla Mustafa Kemal’in Başkomutanlık yetkisini süresiz olarak uzatmıştır.
✎ 26 Ağustos 1922’de Afyon-Kocatepe’den başlayan taarruzda, 30 Ağustos 1922’de
Yunanlılara karşı “Başkomutanlık Meydan Muharebesi” yapılmış ve Yunan ordusunun
önemli bir bölümü imha edilmiştir.
✎ Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’nın Afyon-Kocatepe’den; “Ordular! İlk hedefiniz
Akdeniz’dir, ileri!” emrini vermesi ile de savaşın kaderi belirlenmiştir.
✎ 2 Eylül’de Uşak’a bağlı Karlık Köyü’nde Yunan Başkomutanı General Trikopis esir
alınmıştır. Türk ordusu 9 Eylül’de ise İzmir’e girmiş ve şehri işgalden kurtarmıştır.
✎ Önce Afyon, daha sonra Dumlupınar Meydan Muharebesi ile Kütahya ve ardından da
Uşak, Eskişehir, Aydın, Manisa, İzmir, Bursa ve Çanakkale (boğaz kısmı hariç)
düşmandan temizlenmiştir.
✎ Savaş sonrasında Yunan işgali sona ermiş, İngiltere Anadolu üzerinde uygulamaya çalıştığı
politikada yalnız kalmış ve Anlaşma Devletleri TBMM Hükûmeti’ne ateşkes önerisinde
bulunmuştur. Böylece Büyük Taarruz, Kurtuluş Savaşı’nın da son askerî safhası
olmuştur.

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan
Mudanya Ateşkes Antlaşması nasıl soru
çıkar?
(11 Ekim 1922)
 Doğu Trakya Meriç’e kadar TBMM’ye bırakılacak ve 15 gün
içinde Yunanlılar burayı boşaltacaktır.
Batı
 Yunanlılar bölgeyi terk ettikten sonra bölgeye 8000 kişilik bir Türk Cephesi
Jandarma Birliği gönderilecektir.
 Anlaşma Devletleri, Yunanlıların bıraktığı yerlerin kontrolünü 30
gün içinde TBMM’ye bırakacaktır.
 İstanbul ve Boğazlar TBMM’ye bırakılacak, kalıcı barış yapılana
kadar Türk ordusu Doğu Trakya, Boğazlar ve İstanbul’a
girmeyecektir.
 Ateşkes hükümleri, imzalandığı tarihten 3 gün içinde yürürlüğe
girecektir.
 Sözleşmenin yürürlüğe girmesiyle Türk-Yunan kuvvetleri arasında
silahlı mücadele sona erecektir.

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan
nasıl soru
çıkar?
Batı
Cephesi

Sosyal Hocam ©
Anlatan
Atatürkçülük ve Atatürk İlkeleri
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan
nasıl soru
çıkar?
Atatürkçülük – Atatürk İlkeleri

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan
nasıl soru
çıkar?

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan
nasıl soru
çıkar?

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan
nasıl soru
çıkar?

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan
nasıl soru
çıkar?

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan
nasıl soru
çıkar?

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan
nasıl soru
çıkar?

Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan
nasıl soru
çıkar?

Sosyal Hocam ©
Anlatan
Atatürkçülük ve Atatürk İlkeleri
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
Türk İnkılâbı’nın soru çıkar?
 Özellikleri
Ulusal egemenliğe
kurmayı amaçlamıştır.
dayalı demokratik bir düzen
Aşağıdakilerden hangisi Türk
İnkılâbı’nın amaçları arasında
 Ulusal bağımsızlık kavramı her şeyin üzerinde
gösterilemez?
tutulmuştur. A) Millî birlik ve beraberliği sağlamak
 Demokrasiye önem verilmiştir. B) Türk toplumunu her yönden
 Toplumun ihtiyaçlarından doğmuştur. çağdaşlaştırmak
 Belli bir ideolojiye bağlı olarak ortaya çıkmamıştır. C) Toplumda ayrıcalıklı bir sınıf
 Tüm inkılâplar akıl ve bilime dayanmaktadır. Bu yaratmak
nedenle laik özellikler taşır. D) Kişi hak ve hürriyetlerini
geliştirerek demokrasiyi
 Bütün inkılâplar birbirini tamamlar nitelikte bütünlük
yerleştirmek.
göstermektedir. E) Devletin varlığını ve bağımsızlığını
 Çağdaş Batı medeniyeti örnek alınarak her şeyin üstünde tutmak
gerçekleştirilmiştir.
 Dünyada pek çok devlete örnek olmuştur. Bu açıdan
evrensel nitelik taşır.
Türk İnkılabı
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
Türk İnkılâbı’nın Yapılmasını Zorunlu Kılan
Nedenler
soru çıkar?
 Osmanlı Devleti’nden kalan kurumların çağa ayak uyduramaması ve Atatürk, 1924’te yaptığı bir konuşmasında söylediği:
bozulması “Arkadaşlar!... Yaptığımız ve yapmakta olduğumuz
inkılâplar için nurun ve münevverin yolunda gideceğiz;
 Osmanlı Devleti’nde girişilen ıslahatların sonuçsuz kalması
hedef ve hünerimiz cahil kütleyi de nurlandırarak
 Osmanlı Devleti’nin XX. yüzyılın başlarında parçalanma sürecine girmesi yolumuzda yürütmek ve onu aydınlığa çıkarmaktır.
 Sömürgeci güçlerin yayılmacı politikalarının Osmanlı’yı olumsuz etkilemesi Cumhuriyetimizi, çağdaş medeniyet seviyesine
 Türk toplumunu çağdaş medeniyetler seviyesine ulaştırma düşüncesi ulaştırmak isteğimizi köstekleyecek herhangi bir
referanduma gitmek yalnız cehalet değil hıyanet olur.
Yüzde seksenine okuma yazma öğretilmemiş bir
Türk İnkılâbı’nın Amaçları memlekette inkılâplar plebisit (halk oylaması) ile
olmaz!” sözüyle, Türk İnkılâbı’nın hangi özelliğini
 Cumhuriyetin varlığını ve bağımsızlığını sonsuza kadar sürdürmek vurgulamıştır?
 Türk toplumunu çağdaş medeniyetler seviyesine ulaştırmak A) Demokratik bir anlayışı benimsemesi
B) Değişimi hızlı, ani ve köklü bir biçimde
 Türk halkının refah seviyesini yükseltmek gerçekleştirmesi
 Türk milletini her yönden çağdaşlaştırmak C) Cumhuriyet’in varlığını ve milletin bağımsızlığı esas
 Millî birlik ve beraberliği sağlamak alması
 Batı toplumlarıyla bütünleşmek D) Akıl ve bilime dayanması
 Kişi hak ve hürriyetlerini geliştirerek demokrasiyi yerleştirmek E) Millî birlik ve beraberlik çerçevesinde olması
Türk İnkılabı
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
siyasî alanda yapılan
inkılâplardan biri değildir?
A) Saltanatın kaldırılması
B) Cumhuriyet’in ilânı
C) Ankara’nın başkent ilân
edilmesi
D) Halifeliğin kaldırılması
E) Tevhid-i Tedrisat
Kanunu’nun kabulü
Türk İnkılabı
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
1924 Anayasasında yapılan
değişikliklerle ilgili olarak
aşağıdakilerden hangisi doğru bir bilgi
değildir?
A) 1930 yılında kadınlara milletvekili
seçme ve seçilme hakkı verilmiştir.
B) 1934 yılında seçmen yaşı 18’den
22’ye çıkarılmıştır.
C) 1937 yılında Atatürk’ün altı temel
ilkesi anayasaya eklenmiştir.
D) 1945 yılında dili Türkçeleştirilmiştir.
E) 1946 yılında tek dereceli seçim
sistemi benimsenmiştir.
Türk İnkılabı
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Aşağıdakilerden hangisi,
Atatürk Dönemi’nde eğitim ve
kültür alanında yapılan
çalışmalardan biri değildir?
A) Millet Mektepleri’nin açılması
B) Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun
kabulü
C) Türk Tarih Kurumu’nun açılması
D) Köy Enstitülerinin açılması
E) Halkevlerinin açılması
Türk İnkılabı
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Atatürk Dönemi’nde gerçekleştirilen;
I. Hafta tatilinin Pazar gününe
alınması,
II. Tekke, türbe ve zâviyelerin
kapatılması,
III. Milâdi Takvim’in kabul edilmesi
inkılâplarından hangileri Avrupalı
devletlerle olan sosyo-ekonomik
ilişkilerimizi düzenlemeye yönelik
değildir?
C) I ve II D) I ve III
E) II ve III
Türk İnkılabı
Sosyal Hocam ©
EKONOMİ ALANINDA YAPILAN Bu sayfadan nasıl
ÇALIŞMALAR soru çıkar?
I. aşar vergisinin kaldırılması,
İzmir İktisat Aşar vergisinin II. ithal malzemelere gümrük muafiyeti
Kongresi (17 kaldırılması (17 getirilmesi,
Şubat 1923) Şubat 1925) III. belediye sınırları dışında kurulan
işletmelere arazinin ücretsiz
sağlanması
Yukarıdakilerden hangileri 1927
Kabotaj Teşviki Sanayi Teşvik-i Sanayi Kanunu’nun
Kanunu (1 Kanunu (28 yatırımcılara sağladığı olanaklar
Temmuz 1926) Mayıs 1927) arasında gösterilemez?
E) I, II ve III
Dünya I. Beş Yıllık
Ekonomik Krizi Sanayi Planı
ve Devletçilik
Türk İnkılabı
Sosyal Hocam ©
Türk İnkılabı
Sosyal Hocam ©
Anlatan
Atatürk Dönemi İç Politika
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
II. TBMM’nin Açılması (11 Ağustos
soru çıkar?
1923)
✎ II. TBMM’nin açılmasında; Lozan görüşmelerinin kesintiye uğraması, 11 Ağustos 1923’te II. TBMM’nin
Meclisin yasal çalışma süresinin dolmuş olması ve I. TBMM’nin savaş açılmasında;
süresince yıpranmış olması etkili olmuştur. I. devlet rejiminin belirlenmesi,
✎ Bu nedenlere bağlı olarak, 3 Nisan 1923’te seçimlerin yenilenmesi kararı II. meclisin çalışma süresinin
alınmış, bu karar doğrultusunda da II. TBMM 11 Ağustos 1923 tarihinde
dolması,
açılmıştır.
✎ İnkılâpları gerçekleştirdiği için “İnkılâpçı Meclis” özelliği olan II. TBMM,
III. Lozan görüşmelerinin kesintiye
26 Haziran 1927 tarihine kadar 4 yıl 1 ay görevde kalmıştır. uğraması
Halk Fırkası (9 Eylül 1923) durumlarından hangilerinin etkili
olduğu savunulabilir?
✎ Halk Fırkası, Mustafa Kemal tarafından inkılâpları bir kadro eliyle
gerçekleştirmek amacıyla kurulmuştur. A) Yalnız I B) Yalnız II
✎ Bu parti, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk siyasî partisidir. Temeli Anadolu C) Yalnız III D) I ve II
ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu’na dayanmaktadır. E) II ve III
✎ Parti, 10 Kasım 1924’te Cumhuriyet Halk Fırkası (CHF) adını almış
ve yapılan inkılâpların öncüsü olmuştur. Partinin ilk kongresi Sivas
Kongresi olarak kabul edilmiş, ikinci kongresinde ise Mustafa Kemal
Nutuk adlı eserini okumuştur.
✎ Nutuk 1919-1927 yılları arasını kapsamaktadır.
Türk İnkılabı
Sosyal Hocam ©
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Bu sayfadan nasıl
(17 Kasım 1924) soru çıkar?
✎ İlk genel başkanlığını Kâzım Karabekir’in yaptığı partinin başlıca Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası ile
kurucuları; ilgili aşağıdakilerden hangisi, doğru
 Kâzım Karabekir bir bilgi değildir?
 Ali Fuat Cebesoy A) Kuruluşunda Mustafa Kemal’in
 Refet Bele desteği vardır.
 Adnan Adıvar B) Liberal ekonomi istemini
 Rauf Orbay’dır. savunmuştur.
✎ Türkiye Cumhuriyeti’nin ikinci partisi, ilk muhalefet partisidir. C) Cumhuriyet tarihinde kurulan ilk
✎ Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (TPCF) Cumhuriyetçi-Liberal bir muhalefet partisidir.
partidir. D) Mustafa Kemal ile görüş ayrılığına
✎ Partinin ilk taşra örgütlenmesi Urfa Şubesi’dir. Programına “dinî düşen Kurtuluş Savaşı’nın lider
inançlara saygılıdır” maddesi inkılap karşıtlarının parti tabanına girmesine kadrosu tarafından kurulmuştur.
neden olmuştur. E) Şeyh Sait İsyanı’nda parmağı olduğu
✎ Ekonomide CHP’nin “devletçilik” modeline karşı çıkan bu parti, Serbest gerekçesiyle kapatılmıştır.
Ekonomi (Liberalizm) politikasını benimsemiştir.
✎ Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası inkılâplara bağlı kalacağını belirtmiş olsa
da, aksine tutucu ve muhafazakâr bir politika izlemiştir. Bu ortam rejime karşı
olanlar için iyi bir fırsat yaratmış ve partiyi gerici akımları besleyen bir örgüt
konumuna getirmiştir.
✎ Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, 1925 yılında çıkan Şeyh Sait
İsyanı’nda etkili olduğu düşüncesiyle 5 Haziran 1925’te kapatılmıştır.
Türk İnkılabı
Sosyal Hocam ©
Nasturî İsyanı (7 Ağustos-26 Eylül Bu sayfadan nasıl
1924) soru çıkar?
✎ Hakkâri ve çevresinde yaşayan Hıristiyan bir grup olan Nasturîlerin Şeyh Sait İsyanı’nın bastırılmasına yönelik
bağımsızlık için çıkardığı isyandır. çıkarılan Takrir-i Sükûn Yasası’na göre,
✎ İsyanın çıkmasında İngiltere’nin kışkırtmaları etkili olmuştur. “Gericiliğe ve ayaklanmaya, memleketin
sosyal düzeninin, huzurunun ve güvenliğinin
✎ İngiltere Musul konusunda kârlı çıkmak için bu isyanı bozulmasına neden olacak bütün kuruluşları,
desteklemiştir. kışkırtmaları ve yayınları hükûmet,
✎ İsyan VII. Kolordu Komutanı Cafer Tayyar Paşa tarafından Cumhurbaşkanı onayı ile kendi başına ve
idarî olarak yasaklayabilecekti.”
Şeyh Sait
bastırılmış, İsyanı
isyancılar (13 Şubat
İngiliz yönetimindeki Irak’a sığınmışlardır.
1925) Buna göre Takrir-i Sükûn Kanunu ile
✎ Nakşibendî Kürt Lider Şeyh Sait liderliğinde Diyarbakır’da çıkan hükûmete,
isyandır. I. parti ve dernek kapatma,
II. asayiş ve güvenliği sağlama,
✎ Laik devlet anlayışını ve rejimi yıkmayı amaçlayan ilk III. basını denetim altına alma
isyandır. yetkilerinden hangilerinin tanındığı
✎ Cumhuriyeti yıkmak, saltanat ve halifeliği geri getirmek, bağımsız savunulabilir?
bir “Kürt Devleti” kurmak başlıca hedefleridir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
✎ İngiltere Ortadoğu’daki petroller ve Musul konusunda kârlı
çıkmak için bu isyanı desteklemiştir.
✎ İsyanın bastırılmasında başarı gösteremeyen Fethi Okyar
Hükûmeti istifa etmiş, yerine 3 Mart 1925’te İsmet Paşa
Hükûmeti kurulmuştur. TBMM isyanı bastırmak ve rejimi korumak
için bazı önlemler almıştır.
Türk İnkılabı
Sosyal Hocam ©
Mustafa Kemal’e Suikast Girişimi (15 Haziran 1926)
✎ Cumhuriyet rejimi ve laik toplum düzeninden rahatsız olan bazı muhalif gruplar, özellikle Terakkiperver
Cumhuriyet Fırkası’nın kapatılmasıyla birlikte muhalefeti arttırmış, hatta Mustafa Kemal’i ortadan kaldırmayı
düşünmüşlerdir.
✎ Önce Ankara’da yapılması düşünülen bu suikast plânı, Mustafa Kemal’in 7 Mayıs-15 Haziran 1926 tarihleri
arasında çıkacağı Batı Anadolu gezisi sırasında İzmir’de öldürülmesi plânıdır.
✎ Suikast için Ziya Hurşit, Laz İsmail, Şükrü Bey ile Eskişehir milletvekilleri Arif Bey, Gürcü Yusuf ve
Çopur Hilmi gibi pek çok kişi görevlendirilmiştir.
✎ Ancak gezinin bir gün gecikmiş olması ve suikastçıları kaçıracak kişi olan Giritli Şevki’nin durumu İzmir
valiliğine ihbar etmesiyle bu girişim sonuçsuz kalmıştır.
✎ Mustafa Kemal, 19 Haziran 1926’da verdiği bir demeçte bu olayla ilgili olarak: “Bu alçak girişimin
benim şahsiyetimden çok, Yüce Cumhuriyetimize ve onun dayandığı yüksek ilkelere yönelik
olduğuna şüphe yoktur. Benim naçiz vücudum bir gün elbet toprak olacaktır; fakat Türkiye
Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır.” demiştir.
✎ Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın önde gelen isimleri (Kâzım Karabekir, Ali Fuat Paşa, Refet Bey, Cafer
Tayyar Paşa ...) tutuklanmışsa da, olayla ilgilerinin olmadığı anlaşılmış ve serbest bırakılmışlardır.
✎ Suikast girişimini hazırladığı tespit edilen eski ittihatçılar ve ittihatçı
düşünceler ülkeden tasfiye edilmiş, böylece yönetimde hükûmetin otoritesi güçlenmiştir.
✎ Suikasta karışan suçlular İstiklâl Mahkemeleri’nde yargılanmıştır.
Türk İnkılabı
Sosyal Hocam ©
Türk İnkılabı
Sosyal Hocam ©
Serbest Cumhuriyet Fırkası Bu sayfadan nasıl
(12 Ağustos 1930) soru çıkar?
✎ Bu partinin kurulması ilk olarak 8 Ağustos 1930’da Yalova’da;
Mustafa Kemal, Ali Fethi Okyar ve İsmet İnönü tarafından Mustafa Kemal,
kararlaştırılmıştır. I. Serbest Cumhuriyet,
✎ Serbest Cumhuriyet Fırkası, Mustafa Kemal’in isteği ve desteği ile II. Terakkiperver Cumhuriyet,
Ali Fethi Okyar tarafından 12 Ağustos 1930’da kurulmuştur. III. Demokrat
✎ Türkiye Cumhuriyeti’nin üçüncü partisi, ikinci muhalefet
partilerinden hangilerinin
partisidir.
✎ Serbest Cumhuriyet Fırkası da Cumhuriyetçi-Liberal bir partidir. kurulmasında doğrudan
✎ Bu partinin kuruluşunda her ne kadar Mustafa Kemal’in telkinleri etkili olmuştur?
etkili olmuşsa da, partinin programına müdahale etmemiştir. A) Yalnız I B) Yalnız II
✎ Serbest Cumhuriyet Fırkası da, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası C) I ve II D) II ve III
gibi ekonomide Serbest Ekonomi (Liberalizm) politikasını E) I, II ve III
benimsemiş ve devletçilik modeline karşı çıkmıştır.
✎ Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın kurulmasını fırsat bilen rejim karşıtı
kesim, artan muhalefet havasını da fırsat bilerek partinin içine sızmayı
başarmıştır. Bu gelişme üzerine Ali Fethi Bey rejimi korumak ve kötü bir
olaya sebep olmamak adına 17 Kasım 1930’da partisini feshetmiştir.
Türk İnkılabı
Sosyal Hocam ©
Menemen Olayı (23 Aralık 1930) Bu sayfadan nasıl
✎ Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın kapatılması rejim ve laik düzen karşıtlarını
yeniden harekete geçirmiştir.
soru çıkar?
✎ Nitekim 23 Aralık 1930’da Nakşibendî Tarikatı mensubu Derviş Mehmet
Menemen Olayı’nın çıkmasında ve
ve Laz İbrahim liderliğinde İzmir-Menemen’de bir isyan çıkarmışlardır.
destek bulmasında,
✎ Bu isyan, Cumhuriyet rejimine ve laik düzene karşı çıkan ikinci isyandır.
I. mevcut hükûmetin devletçilik
✎ Temel amaçları; laik ve çağdaş düzeni yıkmak, saltanat ve hilâfeti geri
politikasını uygulaması,
getirmektir.
II. bazı rejim karşıtlarının halkın dinî
✎ Menemen’deki 43. Piyade Alay Komutanlığı tarafından görevlendirilen
duygularını istismar etmesi,
Asteğmen Kubilay (asıl adı Mustafa Fehmi’dir.) ile isyancılara müdahale eden
III. yapılan inkılâpların halka tam olarak
iki mahalle bekçisi isyancılar tarafından şehit edilmiştir.
anlatılamaması
✎ Sıkıyönetimle birlikte isyancılar yakalanmış ve Divan-ı Harp’te
durumlarından hangileri etkili
yargılanmıştır.
olmuştur?
✎ Mustafa Kemal Menemen’deki bu olayı 28 Aralık 1930'da orduya
gönderdiği
başsağlığı telgrafında; "Gösterilen bu vahşet karşısında Menemen E) II ve III
ahalisinden bazılarının alkışla tasvipkâr bulunmaları tüm
cumhuriyetçi ve vatanperverler için utanç verici bir hadisedir."
şeklinde değerlendirmiştir.
✎ Ayrıca Mustafa Kemal bu olayla ilgili olarak “Büyük Türk ordusunun
genç subay ve Cumhuriyetin öğretmenler topluluğunun değerli
üyesi Kubilay’ın temiz kanı ile Cumhuriyet, yaşama yeteneğini
tazelemiş ve güçlendirmiş olacaktır.” demiştir.
✎ Menemen Olayı Atatürk döneminde çok partili hayat denemelerini ikinci
kez Türk İnkılabı
Sosyal Hocam ©
kesintiye uğratmış ve 1945 yılına kadar denemelere ara verilmiştir.
Ağrı İsyanları (1926-1930) Bu sayfadan nasıl
✎ İngiltere ve İran’ın kışkırtmaları Ermenilerin desteği ile bölgedeki Kürt
aşiretlerin Ağrı-Doğu Beyazıt civarında çıkardıkları isyanlardır. soru çıkar?
✎ İsyanlar 25 Eylül 1930'da bastırılmış, Adana Ağır Ceza Mahkemesi'nde
yapılan yargılamalarda 34 kişi idam cezasına çarptırılmıştır. Atatürk’ün Nutuk adlı
Bursa Olayı (1 Şubat 1933)
✎ Nakşibendî Tarikatı mensubu Konyalı İbrahim’in önderliğinde, Bursa’da eserinde,
ezanın Türkçe okunmasına karşı çıkarılan olaydır. Olay kısa zamanda bastırılmıştır. I. Şeyh Sait İsyanı,
✎ Atatürk bu gelişme için “Bu olay din meselesi değil, dil meselesidir.”
demiştir. II. Dersim Olayları,
Çerkez Ethem’in Atatürk’e Suikast Girişimi (1935)
✎ 1935 yılının Ekim ayı başlarında Çerkez Ethem ile kardeşi Reşid, Atatürk’e
III. Menemen Olayı
suikast düzenlemek amacıyla Suriye’den getirdikleri 5 kişiyi gizlice yurda gelişmelerinden
sokmuşlardır.
✎ Fakat suikastçılardan birinin güvenlik güçlerine yakalanmasıyla olay hangileri yer almaz?
önlenmiştir.
Tunceli (Dersim) Olayları (1937)
✎ 1937’de hükûmetle Seyit Rıza önderliğindeki Dersim aşiretleri arasında C) I ve II D) II ve III
yaşanan anlaşmazlıklar sonucu ortaya çıkan olaylardır.
✎ Dersim’de hâkimiyeti sağlamak için Türk Silahlı Kuvvetleri harekât E) I, II ve III
düzenlemiştir.
✎ Harekât neticesinde bölgede yaşayan 13.000'den fazla insan ile 199 asker
ölmüş, 12.000 civarında insan da zorunlu göçe tabi tutulmuştur.
✎ Elazığ’da kurulan Ağır Ceza Mahkemesi’nde, başta isyanların öncüsü
Seyit Rıza
olmak üzere suçlular cezalandırılmıştır.
Türk İnkılabı
Sosyal Hocam ©
Anlatan
Atatürk Dönemi Dış Politika
Sosyal Hocam ©
Türkiye’nin Yurtta ve Dünyadaki Türk milletinin Duygu ve his
bağımsızlığı dünyada siyasi, çıkarları ile değil akıl
her şeyin barış esastır. ekonomik, gözetilmeli ve mantık
üstündedir. Ne Uluslararası askerî ve Millî güce ile hareket
başkalarının iç sorunlarda gelişmeler göz dayalı bir dış etmek
işlerine barış göz önünde politika takip esastır.
karışırız ne de önünde bulundurulara edilmelidir.
başkalarını bulundurulm k hayali
kendi alı ve hedefler
içişlerimize ittifaklarda peşinde
karıştırırız. eşitliğe koşmamak.
dikkat
edilmelidir.
Dış Politika
Sosyal Hocam ©
Dış Politika
Sosyal Hocam ©
Dış Politika
Sosyal Hocam ©
Dış Politika
Sosyal Hocam ©
TÜRKİYE’NİN MİLLETLER CEMİYETİ’NE Bu sayfadan nasıl
ÜYELİĞİ (18 TEMMUZ 1932) soru çıkar?
✎ Milletler Cemiyeti (Cemiyet-i Akvam), I. Dünya Türkiye'nin Milletler Cemiyeti'ne
Savaşı’ndan sonra dünya barışının devamını sağlamak üye olmasında;
ve uluslararası anlaşmazlıkları çözmek amacıyla I. barışçı politikalar izleme,
kurulmuştu. II. komşu ya da komşu olmayan
✎ Bu döneme kadar dünya barışı için bazı örgütlere devletlerle yakınlaşma,
katılan Türkiye’nin de bu uluslararası teşkilâta katılması III. uluslararası politikada savaş
gündeme geldiğinde, Mustafa Kemal bunun Türkiye’nin karşıtı yaklaşımlar
benimseme
başvurusuyla değil, ancak Milletler Cemiyeti’nin daveti
durumlarından hangilerinin
ile olabileceğini belirterek bu konuda da dik bir duruş etkili olduğu savunulabilir?
sergilemiştir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
✎ 6 Temmuz 1932 tarihinde İspanya’nın teklifi ve D) II ve III E) I, II ve III
Yunanistan’ın desteği ile Milletler Cemiyeti tarafından
davet edilen Türkiye, 18 Temmuz 1932’de bu cemiyete
üye olmuştur.
Dış Politika
Sosyal Hocam ©
Dış Politika
Sosyal Hocam ©
BALKAN ANTANTI (9 ŞUBAT 1934) Bu sayfadan nasıl
✎ II. Dünya Savaşı öncesinde, İtalya ve Almanya’nın yayılmacı soru çıkar?
politika izlemeleri ve silahlanmaya hız vermeleri üzerine, Balkan
devletlerinin sınırlarını güvence altına almak için oluşturdukları Arnavutluk’un Balkan
topluluktur. Antantı’nda yer almamasında;
✎ Balkan Antantı’nın imzalanmasına, Türkiye ile Yunanistan arasında I. İtalya’nın etkisinde kalması,
yaşanan Nüfus Mübadelesi sorununun 1930’da çözülmesi zemin
II. Ege Denizi’ne inmek istemesi,
hazırlamıştır.
✎ Balkan Antantı; Türkiye (Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras),
III. Romanya’dan Dobruca’yı
Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasında imzalanmıştır. almak istemesi
Bunu şu şekilde kodlamak mümkündür: durumlarından hangilerinin
etkili olduğu savunulamaz?
E) I, II ve III
Dış Politika
Sosyal Hocam ©
MONTRÖ (MONTREUX) BOĞAZLAR Bu sayfadan nasıl
SÖZLEŞMESİ (20 TEMMUZ 1936) soru çıkar?
✎ Boğazların yönetimi Lozan Antlaşması’na göre Türklerin başkanlığındaki bir
komisyona bırakılmıştı. Boğazlar meselesi, Lozan’da Misâk-ı Milli’ye uygun Türkiye, 17 Nisan 1935'te Milletler
olarak çözülmüş olsa da, uluslararası bir Boğazlar Komisyonu’nun varlığı Cemiyeti’ne başvurarak Boğazlarda
Türkiye’nin Boğazlar üzerindeki egemenliğini zedelemekteydi. asker bulundurma hakkı istemiştir.
✎ Türkiye’nin Boğazlar konusundaki bu isteklerinin başlıca sebepleri şunlardır; Aşağıda verilen durumlardan
❆ Boğazların silahsız olması (ulusal güvenliğin tehlike altına girmesi) hangisinin, Türkiye’nin bu talebini
❆ Milletler Cemiyeti’nin, güvenlik konusunda verdiği garantinin yetersiz olması haklı kılacak nitelikte bir gelişme
❆ İtalya ve Almanya’nın yayılmacı politikaları olduğu savunulamaz?
A) Balkan Antantı'nın imzalanması
B) Silahlanma yarışının hızlanması
C) Japonya'nın yayılmacı politikaları
D) Almanya'nın, askerden arındırılmış
Ren Bölgesi'ni silahlandırması
E) İtalya'nın Habeşistan'a saldırması
Dış Politika
Sosyal Hocam ©
AKDENİZ PAKTI (1936)
✎ İtalya’nın Akdeniz’de oluşturduğu tehdit karşısında, ilk olarak İngiltere ve Fransa arasında Ocak 1936’da imzalanan
sözleşmedir. Daha sonra pakta Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya da katılmıştır.
✎ Akdeniz Paktı, İtalya’nın herhangi bir tehdit ya da saldırısına karşı bu devletlerin askerî yardımlaşmasını öngörmüştür.
✎ Akdeniz Paktı, Türk-İngiliz ilişkilerinde de bir dönüm noktası olmuş, iki ülke arasında yakınlaşmayı sağlamıştır.
SADÂBAD PAKTI (8 TEMMUZ 1937)

✎ İtalya’nın 1935’te Habeşistan’a saldırması ve Asya ile Afrika üzerindeki yayılmacı politikası Doğu Akdeniz’de güvenliği
tehlikeye düşürmüştür.
✎ Bu gelişme üzerine, 8 Temmuz 1937’de Tahran’daki Sadâbad Sarayı’nda Türkiye, İran, Irak ve Afganistan arasında
Sadâbad Paktı imzalanmıştır.
NYON KONFERANSI VE PAKTI (14 EYLÜL 1937)

✎ Akdeniz’de bir emniyet paktı anlaşması yapmak üzere İngiltere, Bulgaristan, Mısır, Fransa,
Yunanistan, Romanya, Türkiye, SSCB ve Yugoslavya arasında, İsviçre’nin Nyon ilçesinde 14
Eylül 1937’de bir antlaşma imzalanmıştır.
✎ Hazırlanan pakt, Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras tarafından hükûmete gönderilmiş ve
Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından da benimsenerek kabul edilmiştir. Atatürk bu
konuda; “Topraklarımızda gözü olan İtalya’ya karşı kuvvetli devletlerin yanında olmak
menfaatimiz icabıdır.” demiştir.
✎ Türkiye konferansta, İtalya’nın Akdeniz’deki saldırgan politikalarına karşı İngiltere ile birlikte
hareket etme kararı almıştır.
Dış Politika
Sosyal Hocam ©
Dış Politika
Sosyal Hocam ©
Dış Politika
Sosyal Hocam ©

Tarih Ders Notları (Sosyal Hocam)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tarih Ders Notları (Sosyal Hocam)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Konu Anlatan

Tarih ve Zaman İbrahim Ulaş BALDEMİR

H • Belgelere dayalı olarak

• Tarihi olayda hiçbir zaman kesinlik

İnsanlığın İlk Dönemleri

İnsanlığın İlk Dönemleri

İnsanlığın İlk Dönemleri

İnsanlığın İlk Dönemleri

Kanun ve kurallar yazı ile kalıcı hale

İnsanlığın İlk Dönemleri

İnsanlığın İlk Dönemleri

İnsanlığın İlk Dönemleri

İnsanlığın İlk Dönemleri

İnsanlığın İlk Dönemleri

İnsanlığın İlk Dönemleri

İnsanlığın İlk Dönemleri

İnsanlığın İlk Dönemleri

Mısır Teokratik • İlk dönemlerinde krallar, tanrının

İnsanlığın İlk Dönemleri

İnsanlığın İlk Dönemleri

İnsanlığın İlk Dönemleri

Orta Çağ’da Dünya

Bu haritaya göre Moğol Devleti hakkında

Orta Çağ’da Dünya

Orta Çağ’da Gücün Meşruiyet ve Maddi Kaynakları Sosyal Hocam ©

Orta Çağ’da Dünya

Bedesten: Çeşitli eşyaların satıldığı kapalı çarşı.

Orta Çağ’da Ticaret

Orta Çağ’da Dünya

Orta Çağ’da Ordu

Orta Çağ’da Hukuk

Orta Çağ’da Dünya

İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası

İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası

İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası

İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası

İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası

İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası

İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası

İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası

İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası

İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası

İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası

Orta Çağ’da Dünya

İslam Medeniyetinin Doğuşu

Babası Abdullah Annesi Amine olumlu cevap vermemişlerdir. Bu şekilde

619 - Senet'ün Hüzün (Hüzün Yılı) - Hz. Hatice A) Yalnız I B) I ve II

İslam Medeniyetinin Doğuşu

İslam Medeniyetinin Doğuşu

İslam Medeniyetinin Doğuşu

İslam Medeniyetinin Doğuşu

İslam Medeniyetinin Doğuşu

İslam Medeniyetinin Doğuşu

İslam Medeniyetinin Doğuşu

MISIR’DA KURULAN TÜRK DEVLETLERİ

MISIR’DA KURULAN TÜRK DEVLETLERİ

İSLAM KÜLTÜR VE UYGARLIĞI

İSLAM KÜLTÜR VE UYGARLIĞI

Orta Çağ’da Dünya

İlk Türk İslam Devletleri

İlk Türk İslam Devletleri

İlk Türk İslam Devletleri

Karahanlı Devleti (840-1212)

Gazneli Devleti (969-1187)