Konu Anlatan

İbrahim Ulaş BALDEMİR

Felsefenin Ortaya
Çıkışı
instagram.com/sosyalhocamm

twitter.com/sosyalhocamm

facebook.com/sosyalhocamm

Sosyal Hocam ©
Felsefenin ortaya çıkmasıyla ilgili görüşler çoğunlukla kabullere Bu sayfadan nasıl
dayanır. Bu kabuller, bugüne ulaşan sözlü ve yazılı (tarih, soru çıkar?
antropoloji, arkeoloji vb.) birçok bilginin yorumlanması Tüm var olanla ilgili sistemli ve yalnızca akla
sonucunda oluşmuştur. Elde edilecek yeni bilgiler, var olan (I) Okyanus
dayanan ilk düşünce sisteminin İyonya’da ortaya
çıkması tesadüf değildi. Ekonomik yapının ileri
kabulleri değiştirebilir ama uzlaşılan bilgilere göre felsefe, düzeyde olması, bilgi birikiminin varlığı, hoşgörüyü
farklı medeniyetlerin felsefeye temel olabilecek bilim, inanç ve de beraberinde getirmiştir. Yani Milet kentindeki
ortam, farklı inanç ve düşüncelere izin verecek
öğretilerinin sistemleştirilmesi ile MÖ 6. yüzyılda belirgin olarak kadar hoşgörülüydü.
Bu parçadan hareketle aşağıdaki yargılardan
ortaya çıkmıştır. Felsefenin ortaya çıkışı ve sistemleşmesinde bazı hangisine ulaşılabilir?
filozoflar öne çıkmaktadır. A) Bilimsel bilgi felsefenin gelişimine katkı
sağlamıştır.
B) Felsefe toplumsal koşullar değerlendirilerek
Thales (Tales) (MÖ 625-546) Lao Tse (Lao Tze) (MÖ 604-520) yapılır.
Anaksimandros (MÖ 610-547) Anaksimenes (MÖ 585-528) C) Felsefi düşünce özgür toplumsal koşullarda
oluşur.
Pythagoras (Pisagor) (MÖ 570-495) Konfüçyüs (Konfüçyüs) (MÖ 551-479)
D) Farklı kültürlerle etkileşim felsefenin ortaya
Herakleitos (Herakleitos) (MÖ 540-480) Parmenides (Parmenides) (MÖ 515-460) çıkışını hazırlamıştır.
Anaksagoras (MÖ 500-428) Protagoras (Pratagoras) (MÖ 490-420) E) Felsefi düşüncelerin ortaya çıkışında önceki
Gorgias (Gorgias) (MÖ 480-380) Sokrates (Sokrates) (MÖ 469-399) düşünceler etkili olmuştur.
Demokritos (Demokritos) (MÖ 460-360) Platon (Platon) (MÖ 427-347)
Diogenes (Diyojen) (MÖ 412-323) Aristoteles (Aristoteles) (MÖ 384-322)
Epiküros (Epikür) (MÖ 341-270) Zenon (Zenon) (MÖ 333-262)
Karneades (Kanedes) (MÖ 214-129) Cicero (Çiçero) (MÖ 106-43)
Epiktetos (Epiktetos) (MS 50-135) M. Aurelius ( Ayreylus) (MS 121-180)

Felsefenin Ortaya Çıkışı

Sosyal Hocam ©
İLK MEDENİYETLERİN FELSEFENİN DOĞUŞUNA ETKİSİ
İnsanın yaşamı; taşıdığı yetileri bakımından
gelişmeye, eğitilmeye ve edindiği
bilgileri kuşaktan kuşağa aktararak
kültür ve Medeniyetler oluşturmaya
imkân verir. Bu durum, insanın varlık
Koşullarına farklıdüzey ve şekillerde
biçim vermelerinin de yolunu açar; dünyayı ve kendilerini
kavrayışlarında çeşitlilik oluşturur. İnsanın toplumsal ve
kültürel tarihi, her kültür ve medeniyette kendine özgüdür.
Her medeniyette felsefi düşünce ve disiplinlerin gelişme
dönemlerinden önce mitos, masal, mistik öğreti ve
tecrübeler belirli bilgi birikimi oluşturmalarını sağlamıştır.
Felsefi düşünce, Antik Yunan’da sistematik bir hâle gelmiştir.
Sümer, Mezopotamya, Mısır, Çin, Hint ve İran
medeniyetlerindeki kozmos ve erdem anlayışları; felsefi
düşünce üzerinde oluşum ve gelişim açısından etkili
olmuştur.
Felsefenin Ortaya Çıkışı
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl soru
çıkar?
İnsanoğlu çağlar boyunca yağmurun yağması ve mevsimlerin
oluşması gibi doğa olaylarını mitolojik hikayelerle
açıklamıştır. Thales ve diğer Antik Yunan düşünürleri, doğa
üstü güçlere dayalı bu mitolojik açıklamaları reddetmiş ve
yerine, doğal olaylara dayalı duyusal verileri esas alan
açıklamalar yapmışlardır.
Buna göre bilimsel faaliyetlerin Antik Yunan
uygarlığında başladığı iddiası aşağıdaki seçeneklerden
hangisine dayandırılabilir?
A) Doğal olayları birden çok nedene bağlamalarına
B) Araştırmalarında sonuçtan çok yönteme önem
vermelerine
C) Doğa olaylarını, somut verilerden hareketle
açıklamalarına
D) Genelden özele giden akıl yürütmeler yapmış
olmalarına
E) Doğal olaylara ilişkin sistemli gözlemler yapmalarına
İLK MEDENİYETLERİN FELSEFENİN DOĞUŞUNA ETKİSİ
 Mezopotamya ve Mısır’da yazı öncesi döneme dair pek çok
ögeden söz edilir. Ancak onların “yazılı” kültüre geçişleri daha
önemlidir.
 Yazı dilinin oluşması, onun öğretilmesi ve aktarılmasını; yazı
materyallerinin (tablet veya parşömenler) üretilmesi ise
okulların açılması gibi durumları gerektirmiştir. Bu durum, aynı
zamanda üst düşünce üretimi anlamına da gelmektedir.
 Yazılı kültüre Sümer (çivi yazısı) ve Mısır ile (hiyeroglif yazı)
geçildiği kabul edilir. Felsefi düşünce için de bu kültürler ilkler
olarak görülmektedir. Mezopotamyalılar, çamurdan yaptıkları
(kil) tabletler üzerine Gılgamış Destanı ve Hamurabi
Kanunları’nı yazmışlardır. Bunlar, düşünce ve medeniyetlerin
yazılı kültürdeki ilk büyük örneklerini oluşturmaktadır.
 Bununla beraber Mısır ve Sümer medeniyetleri özellikle
matematik, geometri, astronomi gibi alanlarda önemli bilgiler
oluşturmuşlardır
Felsefenin Ortaya Çıkışı
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
İlkçağ felsefesi deyince yaygın olarak Yunan
felsefesi akla gelir ancak İlkçağ kavramı çok
geniştir. Bu uzun zaman aralığında birçok kültür
doğup gelişmiştir. Mısır, Mezopotamya(Sümer,
Akad, Babil, Asur), Hitit, Fenike, Yahudi, Yunan,
Pers, Roma, Kartaca kültürlerini de İlkçağ felsefesi
içine dahil edebiliriz.
Bu parçadan hareketle aşağıdaki yargılardan
hangisine ulaşılabilir?
A) Yunan felsefesi ilkçağ'da varolmuş bütün
toplumları temsil eder.
B) İlkçağ felsefesi denince yalnız Yunan felsefesi
akla gelmelidir.
C) İlkçağ felsefesi kavramı kronolojik olarak
yalnızca bir dönemi ifade eder.
D) İlkçağ Felsefesi bir çok kültür ve düşünceyi
içine alır.
E) İlkçağ Felsefesi miladi yılın başlamasıyla
ortaya çıkmıştır.
 İLK MEDENİYETLERİN FELSEFENİN DOĞUŞUNA ETKİSİ
Hint inançlarında insanı kötülüklerden arındırma ve
isteklerin üstesinden gelme esastır. Bunu başarmanın
yolları düzenli bilgi ve akıl yürütme teknikleri değil,
sezgi ve kişinin iç deneyleridir. Bu yaşamda elde
ettikleri yeterlilikler, ölümden sonraki hayatlarının
düzeyini de belirler. İnsanın isteklerden arınması onu,
ulaşılması gereken en yüce varlığa yani Brahman’a
ulaştırır. Hint inanışlarının temelinde evrenin
yaratılışında “su”yun her şeyin kökeni ve canlı
kaynağı olduğu fikri de vardır. Kozmosun (evren) inşa
edildiği ve aşkın bir insan tasavvurundan türeme
anlayışı bunlar arasındadır.
İran’da MÖ 1000-600 yıllarında Zerdüşt, ikili
(dualist) bir anlayışı öne sürer: Ahuramazda, görünen
ve görünmeyen evrenlerin Ehrimen ise kötülük ve
yalanın yaratıcısıdır. Yaratılanlar oldukları gibi
yaratılmışlardır. Mani’nin inanç düsturlarında iyilik ve
kötülük ilkesinin ikisi de ezelîdir: aydınlık (iyi) ve
karanlık (kötü). İkisinin karışımından da dünya
oluşmuştur. Mani inancının hedefi, Ehrimen’in
egemenliğindeki alanı ve insan bedeninde tutuklu
bulunan aydınlığı gün yüzüne çıkararak
genişletmektir. Egemen güç olan Tanrı Zervan, akıl ve
irade gücüyle bunu temsil eder

Çin’deyse Taoculuk (Taoizm) inancında asıl olan bireydir. Mistik bir bilmeyle
gizlere ulaşılmaya çalışılır. Transa geçerek duyusal bilgi dışına çıkılarak ve
evrenin birliği duygusuna varılır. Lao Tse’nin önderi olduğu inanış, evrenin
kendiliğinden ne ise öyle olduğuna inanır. Var olan her şey, yani Tao
(evrenin doğru yolu, özü) erdemli hayatın da ilkesidir. İnsan için en üstün
hayat şekli, üstün akılla Tao’yla birleşmektir.
 Ödev – Soru 1

Antik Yunan’da ilk felsefe ontoloji ile başlar. Varlığa dair kültürel
ve mitolojik açıklamaların güvenilir dayanaklara sahip olmaması,
Yunan düşünürlerini akla dayalı bir yolculuğa çağırır.
Buna göre “ontoloji” için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Varlığa yönelik güvenilir bir inanç oluşturur.
B) Kültürel oluşumları varlık anlayışına dayandırır.
C) Varlığın kaynağına yönelik rasyonel bir sorgulama yapar.
D) Yunan toplumuna uygun varlık anlayışı oluşturur.
E) Mitolojik yaklaşımların varlık anlayışını temellendirir.

Felsefenin Ortaya Çıkışı

Sosyal Hocam ©