เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาคณิตศาสตร์ 6 (ค23102)

หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 เรื่อง วงกลม

ชื่อ – สกุล ชั้น ม.3/ เลขที่

วงกลม
วงกลม (Circle) เป็นรูปเรขาคณิตบนระนาบ แต่ละจุดบนรูปเรขาคณิตนี้อยู่ห่างจากจุดคงที่จุดหนึ่งบนระนาบ
เดียวกันเป็นระยะเท่ากัน
เรียกจุดคงที่นี้ว่า
เรียกระยะที่เท่ากันนี้ว่า

ส่วนประกอบของวงกลม

จุดศูนย์กลาง รัศมี เส้นผ่านศูนย์กลาง

C

O B

จากรูป จุด O เป็นจุดคงที่ เรียกจุด O ว่า

จุด C เป็นจุดบนวงกลม เรียก OC ว่า
จุด A และจุด B เป็นจุดบนวงกลม และ AB ผ่านจุดศูนย์กลาง O เรียก AB ว่า
การเรียกชื่อวงกลมอาจเรียกชื่อตามจุดศูนย์กลาง เช่น วงกลมที่มี O เป็นจุดศูนย์กลาง เรียกว่า
ดังนั้น รัศมีของวงกลม (radius : r) คือ ส่วนของเส้นตรงที่ มีจุดศูนย์กลางและจุดบนวงกลมเป็นจุดปลาย
และเส้นผ่านศูนย์กลางของวงกลม (diameter : d) คือ ส่วนของเส้นตรงที่ลากเชื่อมจุดสองจุด บนเส้นรอบวงโดย
จะต้องผ่านจุดศูนย์กลางเสมอ
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาคณิตศาสตร์ 6 (ค23102) บทที่ 2 วงกลม  หน้า 2 

คอร์ด เซกเมนต์ และเซกเตอร์

F

O H

D E

G
คอร์ด (chord) คือ ส่วนของเส้นตรงที่มีจุดปลายทั้งสองอยู่บนวงกลมเดียวกัน คอร์ดแต่ละเส้นจะแบ่งวงกลมออกเป็น
สองส่วน ได้แก่ ส่วนโค้งที่ยาวกว่า เรียกว่า คือ ส่วนโค้ง เขียนแทนด้วย
และส่วนโค้งที่สั้นกว่า เรียกว่า คือ ส่วนโค้ง เขียนแทนด้วย
คอร์ดที่ยาวที่สุดของวงกลม คือ เส้นผ่านศูนย์กลาง ซึง่ แบ่งวงกลมออกเป็นสองส่วนเท่า ๆ กัน เรียกว่า
เซกเมนต์ (segment) คือ พื้นที่ระหว่างคอร์ดและส่วนโค้ง
เซกเตอร์ (sector) คือ พื้นที่ระหว่างจุดศูนย์กลางของวงกลมและส่วนโค้ง

เส้นสัมผัสวงกลม และเส้นตัดวงกลม

เส้นสัมผัสวงกลม คือ เส้นตรงที่ตัดเส้นรอบวงเพียงจุดเดียว และเรียกจุดนั้นว่า

เส้นตัดวงกลม คือ เส้นตรงที่ตัดกับเส้นรอบวงสองจุด และเรียกสองจุดนั้นว่า

มุมที่จุดศูนย์กลาง
มุมที่จุดศูนย์กลาง คือ มุมที่มีจุดศูนย์กลางของวงกลมเป็นจุดยอด และแขนของมุมตัดวงกลม
จากรูป AOB และมุมกลับ AOB ในแต่ละมุมเป็นมุมที่จุดศูนย์กลางของวงกลม O
ที่ AOB รองรับด้วย AB และมุมกลับ AOB รองรับด้วย AXB
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาคณิตศาสตร์ 6 (ค23102) บทที่ 2 วงกลม  หน้า 3 

มุมในส่วนโค้งของวงกลม

มุมในส่วนโค้งของวงกลม คือ มุมที่มีจุดยอดมุมอยู่บนวงกลม และแขนทั้งสองของมุมตัดวงกลม

จากรูป ABC เป็นมุมในส่วนโค้งของวงกลม O ที่รองรับด้วย AXB

มุมในครึ่งวงกลม

มุมในครึ่งวงกลม คือ มุมที่มีจุดยอดมุมอยู่บนวงกลม และแขนทั้งสองของมุมผ่านจุดปลายของเส้นผ่านศูนย์กลาง

จากรูป BC เป็นเส้นผ่านศูนย์กลางของวงกลม O

BAC เป็นมุมในครึ่งวงกลมที่รองรับด้วย BXC

แบบฝึกหัดที่ 1
1. จงบอกชื่อส่วนต่าง ๆ ของวงกลมที่ปรากฏในรูปที่กำหนดให้ต่อไปนี้ หากไม่มีให้ระบุว่าไม่มี
1) 1.1) เส้นผ่านศูนย์กลาง คือ
1.2) รัศมี คือ
1.3) คอร์ด คือ
1.4) คอร์ดที่ยาวที่สุด คือ
1.5) เส้นสัมผัสวงกลม คือ
1.6) เส้นตัดวงกลม คือ
2) 2.1) เส้นผ่านศูนย์กลาง คือ
2.2) รัศมี คือ
2.3) คอร์ด คือ
2.4) คอร์ดที่ยาวที่สุด คือ
2.5) เส้นสัมผัสวงกลม คือ
2.6) เส้นตัดวงกลม คือ
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาคณิตศาสตร์ 6 (ค23102) บทที่ 2 วงกลม  หน้า 4 

3) 3.1) เส้นผ่านศูนย์กลาง คือ

3.2) รัศมี คือ
3.3) คอร์ด คือ
3.4) คอร์ดที่ยาวที่สุด คือ
3.5) เส้นสัมผัสวงกลม คือ
3.6) เส้นตัดวงกลม คือ
2. จากรูป จงบอกชื่อส่วนต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับวงกลม
1) 1.1) PQ คือ
1.2) OX คือ
1.3) RS คือ
1.4) RT คือ
1.5) XT คือ
1.6) จุด O คือ
2) 2.1) EF คือ
2.2) AB คือ
2.3) PG คือ
2.4) จุด P คือ
2.5) EI คือ
2.6) EG คือ
3. จากรูป จงบอกชื่อมุมแต่ละมุม และส่วนโค้งแต่ละส่วนโค้งที่เกี่ยวข้องกับวงกลม O
1) มุมที่จุดศูนย์กลาง
2) มุมในครึ่งวงกลม
3) มุมในส่วนโค้งของวงกลม
4) ส่วนโค้งที่รองรับมุมที่จุดศูนย์กลาง
5) ส่วนโค้งที่รองรับมุมในครึ่งวงกลม
6) ส่วนโค้งที่รองรับมุมในส่วนโค้งของวงกลม
4. จากรูป จงบอกชื่อมุมแต่ละมุม และส่วนโค้งแต่ละส่วนที่เกี่ยวข้องกับวงกลม P
1) QRS มุมในครึ่งวงกลม 2) TPS
3) TQS 4) QRT
5) RSQ 6) RQS
7) TRS 8) TS
9) QT 10) QR
11) RS 12) QTS
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาคณิตศาสตร์ 6 (ค23102) บทที่ 2 วงกลม  หน้า 5 

ทฤษฎีบทเกีย่ วกับวงกลม

 มุมที่จุดศูนย์กลางและมุมในส่วนโค้งของวงกลม 

ทฤษฎีบท มุมในครึ่งวงกลมมีขนาด องศา หรือ

ทฤษฎีบท มุมที่จุดศูนย์กลางของวงกลมมีขนาดเป็น
ของขนาดของมุมในส่วนโค้งของวงกลมที่รองรับด้วยส่วนโค้งเดียวกัน

ทฤษฎีบท มุมในส่วนโค้งของวงกลมที่รองรับด้วยส่วนโค้งเดียวกัน
จะมีขนาด

ทฤษฎีบท ในวงกลมเดียวกัน มุมในส่วนโค้งของวงกลมที่รองรับด้วยส่วนโค้ง

ของวงกลมที่รองรับด้วยส่วนโค้งเดียวกันจะมีขนาดเท่ากัน

ทฤษฎีบท ในวงกลมที่เท่ากันทุกประการหรือในวงกลมเดียวกัน
1. ถ้ามุมที่จุดศูนย์กลางมีขนาดเท่ากัน แล้วส่วนโค้งที่รองรับมุมที่จุดศูนย์กลางนั้น
จะยาวเท่ากัน
2. ถ้าส่วนโค้งยาวเท่ากัน แล้วมุมที่จุดศูนย์กลางที่รองรับด้วยส่วนโค้งนั้น
จะมีขนาดเท่ากัน

ทฤษฎีบท ในวงกลมที่เท่ากันทุกประการหรือในวงกลมเดียวกัน
1. ถ้ามุมในส่วนโค้งของวงกลมมีขนาดเท่ากัน แล้วส่วนโค้งที่รองรับมุมในส่วนโค้ง
ของวงกลมนั้นจะยาวเท่ากัน
2. ถ้าส่วนโค้งยาวเท่ากัน แล้วมุมในส่วนโค้งของวงกลมที่รองรับด้วยส่วนโค้งนั้น
จะมีขนาดเท่ากัน
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาคณิตศาสตร์ 6 (ค23102) บทที่ 2 วงกลม  หน้า 6 

แบบฝึกหัดที่ 2
จากรูปที่กำหนดให้ จงหาค่า x โดยจุด O หมายถึง จุดศูนย์กลางของวงกลม
1)

2)

3)

4)

5)

6)
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาคณิตศาสตร์ 6 (ค23102) บทที่ 2 วงกลม  หน้า 7 

7)

8)

 คอร์ด 
ทฤษฎีบท ในวงกลมที่เท่ากันทุกประการหรือในวงกลมเดียวกัน
1. ถ้าคอร์ด 2 เส้นยาวเท่ากัน แล้วคอร์ดทั้งสองจะตัดวงกลม ทำให้ส่วนโค้งน้อย
ยาวเท่ากันและส่วนโค้งใหญ่ยาวเท่ากัน
2. ถ้าคอร์ด 2 เส้นตัดวงกลม ทำให้ส่วนโค้งน้อยยาวเท่ากันและส่วนโค้งใหญ่ยาวเท่ากัน
แล้วคอร์ด 2 เส้นนั้น จะยาวเท่ากัน

ทฤษฎีบท
1. เส้นตรงที่ตั้งฉากและแบ่งครึ่งคอร์ดของวงกลม จะผ่านจุดศูนย์กลางของวงกลมนั้น
2. ส่วนของเส้นตรงซึ่งผ่านจุดศูนย์กลางของวงกลมและตัดคอร์ดที่ไม่ใช่เส้นผ่าน
ศูนย์กลาง จะมีสมบัติ ดังนี้
1) ถ้าส่วนของเส้นตรงตั้งฉากกับคอร์ด แล้วส่วนของเส้นตรงนั้นจะแบ่งครึ่งคอร์ด
2) ถ้าส่วนของเส้นตรงแบ่งครึ่งคอร์ด แล้วส่วนของเส้นตรงนั้นจะตั้งฉากกับคอร์ด

ทฤษฎีบท ผลรวมของขนาดของมุมตรงข้ามของรูปสี่เหลี่ยมที่แนบในวงกลม
เท่ากับ 180°

ทฤษฎีบท ในวงกลมเดียวกัน
1. ถ้าคอร์ด 2 เส้น ยาวเท่ากัน แล้วคอร์ดทั้งสองนั้น จะอยู่ห่างจากจุดศูนย์กลาง
ของวงกลมเป็นระยะเท่ากัน
2. ถ้าคอร์ด 2 เส้น อยู่ห่างจากจุดศูนย์กลางของวงกลมเป็นระยะเท่ากัน
แล้วคอร์ด 2 เส้นนั้น จะยาวเท่ากัน
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาคณิตศาสตร์ 6 (ค23102) บทที่ 2 วงกลม  หน้า 8 

แบบฝึกหัดที่ 3
จากรูปที่กำหนดให้ จงหาค่า x โดยจุด O หมายถึง จุดศูนย์กลางของวงกลม
1)

2)

3)

4)

5)

6)
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาคณิตศาสตร์ 6 (ค23102) บทที่ 2 วงกลม  หน้า 9 

 เส้นสัมผัสวงกลม 

ทฤษฎีบท เส้นตรงที่ตั้งฉากกับรัศมีของวงกลมที่จุดจุดหนึ่งบนเส้นรอบวง
ของวงกลม จะเป็นเส้นสัมผัสวงกลมที่จุดนั้น

ทฤษฎีบท ส่วนของเส้นตรงที่ลากจากจุดจุดหนึ่งภายนอกวงกลมมาสัมผัสวงกลม
วงเดียวกันจะยาวเท่ากันและมีได้ 2 เส้น

ทฤษฎีบท มุมที่เกิดจากคอร์ดและเส้นสัมผัสของวงกลมที่จุดสัมผัสจะมีขนาด
เท่ากับขนาดของมุมในส่วนโค้งของวงกลมที่อยู่ตรงข้ามกับคอร์ดนั้น

แบบฝึกหัดที่ 4
จากรูปที่กำหนดให้ จงหาค่า x โดยจุด O หมายถึง จุดศูนย์กลางของวงกลม
1)

2)

3)
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาคณิตศาสตร์ 6 (ค23102) บทที่ 2 วงกลม  หน้า 10 

4)

5)

6)

7)

8)

9)

10)