Si Pinkaw

(Maikling kwentong Hiligaynon)

ALEXA: Naalimpungatan ako sa pag-idlip nang hapong iyon dahil sa napakaingay na sigawan
at tawanan ng mga bata sa lansangan. Napilitan akong bumangon, nagpahid ng pawis at
dumungaw sa bintana.
MYLES: Si pinkaw pala na sinusundan ng mga bata. May karga-kargang kung ano at pasayaw-
sayaw na naglalakad. Gula-gulanit ang kanyang damit na ilang ulit nang tinagpian, at ang isang
paa’y may medyas na marahil ay asul o berde. Hindi ko matiyak dahil malayu-layo na rin ang
kanyang kinaroroonan.
JHAIRRA: Sa kabilang binti, may nakataling pulang papel na may nakakabit na lata ng gatas sa
dulo. Sa kanyang ulo, may nakapatong na palarang kumikinang tuwing tinatamaan ng araw.
KYLE: “Hoy, Pinkaw,”
KATH: Sigaw ng isang batang nakasandong abot tuhod at may itinatawing-tawing na daga,
RANE: “kumanta ka na ng blak is blak.”
CLEO/EMMAN/JACINTH: “Sige na, Pinkaw,”
ALEXA: udyok ng iba pang mga bata.
CLEO: “Ayoko nga, nahihiya ako,”
MYLES: pakiyemeng sagot ng babae.
KYLE: “Kung ayaw mo, aagawin namin ang anak mo!”
JHAI: nakangising sabat ng pinakamalaki sa lahat.
KATH: Mahaba ang buhok at nakakorto llamang. At umambang aagawin ang karga ni Pinkaw.
Umatras ang babae at hinigpitan pa ang yapos sa kanyang karga.
EMMAN: Nagsigawan ang mga bata habang pasayaw-sayaw na pinalilibutan si Pinkaw.
RANE: “Sige, agawin natin ang kanyang anak,”
KATH: sabi nila sabay halakhak.
ALEXA: Maya-maya’y nakita kong sumalampak si Pinkaw at nag-iiyak na tumadyak-tadyak sa
lupa.
CLEO: “Huwag ni’yo namang kunin ang anak ko. Isusumbong ko kayo sa mayor.”
JHAI: Patuloy pa rin ang panunudyo ng mga bata sa babae. Lalong lumakas ang hagulgol ni
Pinkaw.
MYLES: Naawa ako sa babae at nainis sa mga bata. Kaya’t sinigawan ko sila upang takutin.
“Hoy, mga bata! Mga salbahe kayo. Tigilan n’yo iyang panunukso sa kanya.”
MYLES: Marahil natakot sa lakas ng pagsigaw ko ang mga bata kaya’t isa-isang nag-alisan.
Nang wala na ang mga bata, tumingala sa akin si Pinkaw at nagsabing:
CLEO:“Meyor, kukunin nila ang aking anak.”
JHAI:Hindi ko napigilan ang pagngiti. May koronel, may sardyent, may senador siyang tawag
sa akin at ngayon nama’y mayor. “O sige, hindi na nila kukunin iyan. Huwag ka nang umiyak.”
KATH: Nginitian niya ako. Inihele ang karga. Nahulog ang basahang nakabalot doon at nakita
kong lata pala iyon ng biskwit. Dali-dali niyang pinulot iyon at muling ibinalot sa lata.
KYLE: “Hele-hele, tulog muna, wla rito ang iyong nanay...” ang kanyang kanta habang
ipinaghehehebat siya’y patiyad na sumasayaw-sayaw.
JACINTH: Natigilan ako. Lumala na ang pagkaloka ni Pinkaw. Nakakaawa naman.
At naalala ko ang Pinkaw na dating kapitbahay naming sa tambakan, nang hindi
pa iyon nababaliw.
ALEXA:Paghahalukay ng basura ang kanyang hanapbuhay (narito sa amin ang tambakan ng
basura ng siyudad); ditto siya nakakuha ng makakain, magagamit o maipagbibili. Dati-rati,
madalas siyang kumakanta. Hindi kagandahan ang kanyang patagulaylay na pagkanta.
MYLES:Habang tumutulak sa karitong may tatlong gulong, pababa sa lubak-lubak at maputik
na lansangan, sinusundan siya ng mga asong kumakahol. Isang bagay lamang ang mapupuna
mo sa kanya—lagi siyang kumakanta. Hindi naman maganda ang kanyang boses—Basag nga at
boses lalaki.
KATH: Subalit may kung anong kapangyarihang bumabalani sa pandinig. Marahil dahil ito sa
malungkot na tono ng kanyang awit o marahil sa iyong pagtataka kung bakit ganoon siya
kasaya gayong naghahalukay lamang siya ng basura.
CLEO: Kadalasan, oras na ng pananghalian kung siya’y umuwi mula sa tambakan. Ang kariton
niya’y puno ng mga karton, papel, bote , basahan, sirang sapatos; at sa bag na buri na
nakasukbit sa gilid ng kariton, makikita mo ang kanyang pananghalian.
KYLE: Mga tira-tirang sardinas, karne norte o kaya’y pork-en-bins, pan de sal na kadalasa’y
nakagatan na, at kung minsang sinuwerte, may buto ng prayd tsiken na may lamang nakadikit.
EMMAN: Sa kanyang payat na katawan, masasabing tunay na mabigat ang kanyang itinutulak,
ngunit magugulat ka, tila nagagaanan siya at madalas pang kumakanta ng kundimang bisaya.
RANE: Pagdating niya sa harap ng kanyang barungbarong, agad niyang tatawagin ang mga
anak: “Poray, Basing, Takoy, nanadito na ako.” At ang mga ito’y kaagad magtatakbuhang
magkasalubong sa kanya habang hindi magkaringgan sa pagtatanong kung may uwi siyang
jeans na istretsibol;
JACINTH: Ano ang kanilang pananghalian, nakabili raw ba siya ng bitsukoy?
Dalawang taon kaming magkapitbahay ngunit hindi ko man lang nabatid ang tunay niyang
pangalan. “Pinkaw” ang tawag ng lahat sa kanya.
ALEXA: Ayon sa kanya, balo na raw siya. Namatay ang kanyang asawa sa sakit na epilepsy
habang dinadala niya sa kanyang sinapupunan ang bunsong anak. Subalit sinusumpa ni Pisyang
sugarol sa kanyang paborit ong santo na hindi raw kailanman nakasal si Pinkaw.
MYLES: Iba-iba raw ang mga ama ng kanyang tatlong anak. Ang kanyang panganay na si
Poray, ay labis na mataas para sa kanyang gulang na labintatlong taon at napakapayat.
JHAI: Tuwing makikita mo itong nakasuot ng istretsibol na dala ng ina mula sa tambakan, agad
mong maaalala ang mga panakot-uwak sa maisan. Si Basing ang pangalawa, sungi na ngunit
napakahilig pumangos ng tubo gayong umaagos lamang ang katas nito sa biyak ng kanyang
labi.
KATH: Ang bunso na marahil ay mga tatlong taon pa lamang ay maputi at gwapong-gwapo.
Ibang-iba siya sa kanyang mga kapatid kaya minsa’y maiisip mo na totoo nga ang sinasabi ni
Pisyang sugarol.
JACINTH:Pagkatapos mananghalian, aalisin na ni Pinkaw ang laman ng kariton, ihihiwalay
ang mga lata, ang mga bote, ang mga karton, at iba pang bagay na
napupulot sa tambakan katulong ang kanyang mga anak, at ang suungi ang siyang
pinakamalakas na tinig.
RANE:Pagkatapos, itutulak na niya ang kariton patungo sa Intsik na tagabili.
Mahal na mahal ni Pinkaw ang kanyang mga anak. Sa tambakan, karaniwang makikita mo na
sinasaktan ng mga ina ang kanilang mga anak, ngunit hindi mo man lang makikita si Pinkaw na
inaambaan ang kanyang mga anak.
CLEO: “Ang mga bata,”
KYLE: nasabi niya minsang bumibili ng tuyo sa tindahan at nakitang pinapalo ng isang ina ang
maliit na anak na nahuling tumitingin sa malalaswang larawan. CLEO: “Hindi kailangang
paluin; sapat nang sabihan sila nang malumanay. Iba ang batang nakikinig sa magulang dahil sa
paggalang at pagmamahal. Ang bata kung saktan, susunod siya sa iyo subalit magrerebelde at
magkikimkim ng sama ng loob.”
EMMAN:Sa tunggalian ng kabuhayan sa tambakan, kung saan ang tao ay handang tumapak sa
ilong ng kapwa-tao upang mabuhay, nakapagtataka ang katangian ni Pinkaw. lubha siyang
matulungin, lalo na sa katulad niyang naghahalukay lamang ng basura.
JHAI: Madalas siyang tumutulong sa pagtutulak ng kariton ng iba, lalo na ng matatanda at bata.
Sinasabi rin na sa pagsisimba niya tuwing linggo’y hindi kukulangin sa beinte sentimos ang
ipinamamahagi niya sa pulubi.
Batid ng lahat sa tambakan ang mga ito.
ALEXA: Minsan, nagkasakit ng El Tor ang sunging anak ni Pinkaw. nagtungo siya sa suking
Intsik. Nakiusap na pautangin siya. Magpapahiram naman daw ang Intsik ngunit sa isang
kundisyon. Bukambibig na ang pagkahayok sa babae ng Intsik na ito, kaya pinagdugtong-
dugtong ng mga taga-tambakan kung ano ang kundisyong iyon, sapagkat wala naman talagang
nakasaksi sa pag-uusap ng dalawa.
KATH: Batid na ng lahat ang sumunod na nangyari. Ang pagkabasag ng kawali na inihambalos
ni Pinkaw sa ulo ng Intsik.
Hindi rin nadala ni Pinkaw sa doctor ang kanyang anak. Pag-uwi niya, naglaga siya ng dahon
ng bayabas at ipinainom sa anak. Iyon lamang ang nagpagaling sa bata.
JACINTH: “Nagpapatunay pa rin na may awa ang Diyos. Kung ninais niyang mamatay ang
aking anak, sanay namatay na. Ngunit dahil nais pa niyang mabuhay ito, nabuhay na kahit hindi
naipaduktor,”
MYLES: sabi ni Pinkaw nang magpunta siya sa tindahan bago pa man gumaling ang kanyang
anak.
Minsan, napag-usapan ng mga nagtitipon sa tindahan ang tungkol sa bigas, relip, at iba pang
bagay na ipinamimigay ng ahensya ng pamahalaan na nangangalaga sa mahirap. Subalit si
Pinkaw na nagkataong naroroon,
JACINTH: “Bakit iaasa ko sa pamahalaan ang aking pamumuhay? Malakas at masigla pa
naman ako sa pagtutulak ng aking kariton upang maging palamunin. Marami pang iba riyan na
nararapat bigyan ng tulong. Ang hirap lang sa ating gobyerno, kung sino ang higit na
nangangailangan ay siyang hindi tinutulungan. Ngunit ang ibang tao riyan na mabuti naman ang
kalagayan sa buhay ang siyang nagkakamal ng tulong. Kalokohan...”
KATH: Iyan si Pinkaw. kontento na siya sa kanyang maaabot sa buhay.
Naganap ang susunod na pangyayari ng wala ako sa amin sapagkat nasa bahay ako ng kapatid
kong maysakit.
JHAI: Isinalaysay na lamang ito ng aking mga kapitbahay pagbalik ko, at matinding galit ang
aking nadama sa kanila.
Isang araw pala, matapos mananghalian ang mag-anak, bigla na lamang namilipit sa sakit
ngtiyan ang mga bata. Marahil, sardinas o anumang panis na pagkain ang naging sanhi nito.
ALEXA: Natuliro si Pinkaw. Nagsisigaw. Tumakbo sa mga kapitbahay upang humingi ng
tulong.
KYLE: Ngunit wala silang maitulong maliban sa pagsasabihan siyang dalhin ang anak sa
ospital.
Walang nagdaraang sasakyan sa kalyehon kaya sa kariton isinakay ni Pinkaw ang mga anak.
Nagtungo siya sa bahay ng doctor na malapit lamang, ngunit wala ang duktor sapagkat
naglalaro raw ito ng golf, ayon sa katulong.
RANE: Kaya natatarantang itinulak ni Pinkaw ang kanyang kariton sa isa ppang duktor.
Matagal siyang tumimbre sa trangkahan ngunit walang nagbukas gayong nakita niyang may
sumisilip-silip sa bintana.
MYLES: Litong-lito, itinulak na naman ni Pinkaw ang kanyang kariton papuntang bayan. Halos
din a makakilos sa pangangapos ng hininga, bukod pa sa lubhang kalungkutan sa pagiging
maramot ng kapalaran. Ipinagpatuloy niya ang pagtulak ng kariton.
EMMAN: Nang makarating siya sa punong kalsada, maraming sasakyan siyang pinapahinto
upang isakay ang maysakit na mga anak, ngunit wala ni isa man lang ang tumigil.
ALEXA: Maya-maya’y napansing hindi na kumikilos ang kanyang panganay. Sinalat niya ito at
parang sinakluban siya ng langit nang mabatid niyang ito’y hindi na humihinga.
CLEO: Humahagulgol niyang ipinagpatuloy ang pagtulak ng kariton upang sikaping mailigtas
ang buhay ng dalawa pa niyang anak. Maraming tao ang nagmamasid lamang sa kanya ngunit
nakapagtataka kung bakit wala man lang kahit isa ang lumapit sa kanya upang tumulong.
KYLE: Tumatalbog-talbog ang katawan ng kanyang mga anak sa kariton tuwing dumaraan ito
sa lubak-lubak na kalsada.
KATH: Pakiramdam niya’y isang daang taon na lumipas bago niya narating ang ospital ng
pamahalaan. Matapos ang pagtuturuan ng mga duktor at nars, na ang binibigyang pansin
lamang ay ang mga pasyenteng mukhang mayaman, nalapatan din ng gamut ang dalawang anak
ni Pinkaw.
JHAI: Kinagabiha’y namatay si Basing, ang sungi. Dalawang araw pa ang lumipas at
sumusunod namang namatay ang bunso.
Nakarinig na naman ako ng mga ingay. Muli akong dumungaw. Bumalik si Pinkaw, sinusundan
na naman ng mga pilyong bata.
MYLES: “Hele-hele, tulog muna. Wala rito ang iyong nanay...” ang kanta niya habang
ipinaghehele sa kanyang mga bisig ang binihisang lata.
AT IYAN ANG MAIKLING KUWENTO NG HILIGAYNON NA SI PINKAW!
MARAMING SALAMAT SA PAKIKINIG! SA MULI PANGALAWANG GRUPO,
HAHATID NG BAGONG KARUNUNGAN AT KAALAMAN PARA SA INYONG
GRADO!