Subject : કડાશા મહષ િવાલય Marks : 000

Standard : 12 (Diwali Home Wark)

SECTION - A

નીચેના ોનાં ઉર આપો (યેકના 2 ુણ) (Marks - 20)

1. એક સમયગાળા દરિમયાન વનિનવાહ ખચનો  ૂચક ક 280થી વધીને 340 થયો અને વેતન . 13500થી વધીને .14750 થું હોય,
તો કામદારને વાતવમાં કટલો ફાયદો ક ુકસાન થશે તે શોધો. (august 2020)
2. જો લાપેયર અને પાશેના  ૂચક કોના ુણોતર 4:5 હોય અને ફશરનો  ૂચક ક 150 હોય ,તો પાશેનો  ૂચકક ગણો.
3. જો અને હોય, તો શોધો.
4. જો વષ 2014 માટ એક વગના ુ ુંબની ખચપા સર રાશ આવક .25000 હોય અને જો તે વગનો વષ 2014ના આધાર વષ 2016 માટનો
વનિનવાહ ખચનો  ૂચક ક 120 હોય, તો વષ 2018 માટ આ વગનાં કુંબની ખચપા સર રાશ આવકુ ં અુમાન કરો.
5. જો હોય, તો r ની કમત શોધો.

AY
6. નીચેની િવગતો પરથી સહસંબધ
ં ાંક r શોધો.

7. નીચેની િવગતો પરથી સહસંબધ

ં ાંક r શોધો. , x નો મયક = 12, y નો મયક = 15, x ુ ં .િવ. = 9, y ુ ં
. િવ. = 5

L
8. િનયતસંબધ
ં ર ખા છે ના અવાયોજનમાં એક અવલોકન (6, 17)નો ઉપયોગ થયો હોય, તો X = 6 માટ Yની

YA
અુમાિનત કમતની ુટ શોધો.
9. જો Yની X પરની િનયતસંબધ
ં ર ખા છે = 35 +2x અને cov (x, y) = 50 હોય, તો Xુ ં માણત િવચલન શોધો .
10. જો DH અને હોય, તો yની x પરની િનયત સંબધ
ં
ર ખા માટ a અને b ની કમત મેળવો.
11. જો ર ખાના અવાયોજનમાં એક અવલોકન (10, 30)નો ઉપયોગ થયો હોય, તો x = 10 માટ y ની અુમાિનત કમતની
ુટ શોધો. ૂટના જવાબ પરથી આપ ું તારવી શકો ?
VI
12. એક સામિયક ેણીના ચલ (Y) માટની નીચેની માહતી પરથી ુરખ સમીકરણુ ં અવાયોજન કરો : (march 2020)

13. એક સામિયક ેણી માટ n = 7, b = 2.02 અને 9 = 12.66 હોય, તો વલણુ ં ુરખ સમીકરણ મેળવી t = 8 માટ ચલ y ની અુમાિનત
I
SH

કમત મેળવો.
14. એક સામિયક ેણીની વષ 2017ના થમ આઠ મહના માટ ચલરાિશ ની માહતી પરથી નીચેનાં પરણામો મળે છે , તેનો ઉપયોગ કર
ુ ાન મેળવો :
વલણર ખાુ ં અવાયોજન કરો અને તે ઉપરથી t = 10ુ ં  ૂવામ
AR

15. બે બાળકો ધરાવતા ુ ુંબોમાંથી યાદછક રતે એક ુ ુંબ પસંદ કરવામાં આવે છે . આ ુ ુંબનાં બાળકોની િત(નર ક નાર)ની નધ કરવામાં
આવે છે . આ યોગનો િનદશ અવકાશ દશાવો અને નીચેની ઘટનાઓ દશાવતા ગણ લખો : (1) ઘટના = એક બાળક
નારિત(છોકર)ુ ં હોય (2) ઘટના = ઓછામાં ઓં એક બાળક નારિત(છોકર)ુ ં હોય
AH

16. છ બાુ વાળા બે સમતોલ પાસા એકસાથે ઉછાળવામાં આવે છે . આ યાદછક યોગનો િનદશ અવકાશ લખો અને તે પરથી નીચેની ઘટનાઓ
દશાવતા ગણ લખો : (1) ઘટના = પાસા પરના કનો સરવાળો 7 થાય. (2) ઘટના = પાસા પરના કનો સરવાળો 4થી ઓછો
થાય. (૩) ઘટના = પાસા પરના કનો સરવાળો 3 વડ િનઃશેષ ભાગી શકાય. (4) ઘટના = પાસા પરના કનો સરવાળો 12થી
વુ થાય.
M

17. એક યાદછક યોગની ઘટનાઓ અને નીચે ુજબ છે . આ પરથી યોગ ઘટના અને છે દ ઘટના
દશાવતા ગણ મેળવો :
={ }, = {x|3 < x < 9, }
18. ુ ર માસમાં 5 સોમવાર હોવાની સંભાવના શોધો.
લીપ વષના ફઆ
19. એક ુ ુંબના પાંચ સયો પિત, પની અને તેમનાં ણ બાળકો ફિમલ ફોટા માટ એક હારમાં યાદછક રતે ગોઠવાય છે . પિત અને પની
એકસાથે જ બેઠક લે તેની સંભાવના શોધો.
20. એક યાદછક ચલુ ં સંભાવના-િવતરણ નીચે ુજબ છે :

તો, તે પરથી ની ગણતર કરો.

21. એક પદ િવતરણ માટ જો સફળતાની સંભાવના એ િનફળતાની સંભાવના કરતાં બમણી હોય અને n = 4 હોય, તો આ િવતરણુ ં િવચરણ
ું થાય?
22. નીચે આપેલ િવતરણ એ અસતત ચલુ ં સંભાવના-િવતરણ ાર બને તે ન કરો. તે પરથી x=2 માટની સંભાવના મેળવો :

23. યાદછક ચલ X કમતો -2, – 1, 0, 1 ધારણ કર તેની સંભાવના અુમે k, 2k, 3k અને 4k હોય, તો kુ ં  ૂય શોધો તેમજ P [X = 0]
શોધો.
24. એક તપાસમાં ણવા મું ક કોઈ યત નશો કર તેની સંભાવના છે , તો 300 યતઓના સ ૂહમાં નશો કરનાર યતઓની સર રાશ
સંયા અને તે ુ ં . િવ. મેળવો.
25.
એક ામાય ચલ x માટ સંભાવના-ઘટવ િવધેય નીચે માણે છે : આ િવતરણ

માટ મયનાં 68.26% અવલોકનો ધરાવતી સીમાઓનો દાજ મેળવો. (august 2020)
26. એક ામાય ચલ માટ સર રાશ િવચલન 48 છે તેમજ તેનો  ૃતીય ચ ુથક 120 છે , તો તેના થમ ચ ુથકનો દાજ મેળવો.
27. નીચેના દર કમાં 2 માણત ામાય ચલ છે . ામાય વના ેફળનાં કોટકોનો ઉપયોગ કર સંભાવના મેળવો : (આૃિત દોરવી જર
છે .) (1) ( 2)
28. Z માણત ામાય ચલ છે . ામાય વના ેફળનાં કોટકના ઉપયોગ કર સંભાવના મેળવો : (આૃિત દોરવી જર છે .) (1)

AY
(2)
29. કોટકની રચના કર અતવ ધરાવ ું નથી તે બતાવો.

L
30. જો હોય, તો અને ની કમત શોધો.

YA
31. ની કમત કોટકની રતથી મેળવો.

32. ની કમત શોધો.

DH
SECTION - B

નીચેના ોનાં ઉર આપો (યેકના 4 ુણ) (Marks - 32)

VI
1. એક િવતારમાં રહતાં 20 વષ અને 26 વષ ુધીની વય ધરાવતા 500 યતઓુ ં સર રાશ વજન 55 કલો અને િવચરણ
ક િ ગ ્ ર ા છે . આ યતઓુ ં વજન ામાય-િવતરણને અુસર છે . આમાંથી અુક યતઓને નીચે જણાયા માણેના સ ૂહમાં
 ૂકવામાં આવે છે : (1) 70 કલોથી વુ વજન ધરાવતી યતઓને મેદવી યતઓના સ ૂહમાં  ૂકવામાં આવે છે . (2) 50 કલો અને 60
I

કલો વજન ધરાવતી યતઓને વથ યતઓના સ ૂહમાં  ૂવામાં આવે છે . (3) 35 કલોથી ઓં વજન ધરાવતી યતઓને શારરક
SH

રતે નબળ યતઓના સ ૂહમાં  ૂકવામાં આવે છે . આ માહતી પરથી -તે િવતારમાં મેદવી, વથ અને શારરક રતે નબળ
યતઓની સંયાુ ં અુમાન કરો.
2. એક ઉપાદન એકમમાં કામ કરતા કામદારોુ ં સર રાશ માિસક વેતન .10000 છે અને તે ુ ં માણત િવચલન . 2000 છે . કારગરોુ ં
AR

સર રાશ માિસક વેતન ામાય-િવતરણને અુસર છે તેમ ધારને સૌથી ઓં વેતન ધરાવતા 20% કામદારોના મહમ વેતન અને સૌથી
વુ વેતન ધરાવતા 10% કામદારોના લુતમ વેતનુ ં અુમાન કરો
3. પાઇપ બનાવતી એક ઉપાદક કંપનીમાં ઉપાદત થતી પાઇપનો યાસ 20 િમિમથી 22 િમિમનો હોય, તો તે કોઈ એક ચોસ સ ૂહના ાહક
AH

ારા વીકાય હોય છે . ઉપાદત થતી પાઇપના યાસુ ં માણત િવચલન 4 િમિમ છે અને ઉપાદત થતી 70% પાઇપનો યાસ 19.05
િમિમથી વુ હોય, તો ઉપાદત થતી પાઇપના યાસનો મયક શોધો તેમજ કંપની ારા ઉપાદત થયેલ પાઇપનો ચોસ સ ૂહના ાહક
ારા અવીકાય પાઇપની ટકાવાર પણ શોધો.
M

નધ: અહ ઉપાદત થતી પાઇપનો યાસ ામાય-િવતરણને અુસર છે .

4. 1000 કમચારઓના સ ૂહુ ં માિસક વેતનુ ં િવતરણ ામાય છે . િવતરણનો મયક .15,000 અને માણત િવચલન . 4000 છે . આ
માહતી પરથી (1) મયના 60% કમચારઓના માિસક વેતનનો ગાળો મેળવો. (2) જો 250 કમચારઓુ ં માિસક વેતન .15,000 થી કોઈ
િનિત વેતન . ની વચે હોય, તો ની કમત શોધો. (july 2019)
5. એક માહતીના આ ૃિ-િવતરણનો મયક 50 અને માણત િવચલન 10 છે . જો માહતીુ ં િવતરણ ામાય હોય, તો (1) માહતીુ ં
અવલોકન 40 અને 60ની વચે આવે તેની સંભાવના મેળવો. (2) કટલા ટકા અવલોકનો 55થી વુ કમતવાળાં હશે ? (3) માહતીુ ં
અવલોકન 35થી ઓં કમતવાં હોવાની સંભાવના મેળવો.
6.
કમત મેળવો :

7.
કમત મેળવો :
8.
કમત મેળવો :

SECTION - C

નીચેના ોનાં ઉર આપો (યેકના 5 ુણ) (Marks - 40)

1. નીચે આપેલી માહતી પ૨થી વષ 2019 માટ લાશપેયર, પાશે અને ફશરના ુચકં ક ગણો: (march 2020 , MAY 2021)
વ ુ વષ 2018 જથો વષ 2019જથો વષ 2018ભાવ વષ 2019ભાવ
A 25 કા 32 કા 42 45
B 15 લટર 20 લટર 28 30
C 10 નંગ 20 નંગ 30 36
D 8 મીટર 15 મીટર 20 25
E 30 લટર 36 લટર 60 65

2. કોઈ એક િવતારના કામદારોના સ ૂહ માટ બળતણ-ખચની િવગતો નીચે માણે છે .

આધાર વષ 2012 વષ 2014

AY
વ ુ
જથો એકમદઠ ભાવ () એકમદઠ ભાવ ()
કોલસો 5 કા 25 30
કરોસીન 20 લટર 40 45

L
લાકુ ં 5 કા 22 25
દવાસળ 10 પેટ 0.90 1

YA
આ માહતી પરારથી બળતણ-ખચના સ ૂહનો  ૂચક ક તૈયાર કરો. જો ખોરાક, કાપડ, ઘરભાુ ં અને પરુરણ સ ૂહ પાછળના ખચ વષ
2012 કરતાં વષ 2014માં અુમે 3, 2.5, 4.5, અને 3.25 ગણા થયા હોય અને જો આ સ ૂહો પાછળ ુ લ ખચના અુમે 42%, 15%, 10%
અને 12% ખચ થતાં હોય તો કામદારોના વનિનવાહ ખચનો  ૂચક ક તૈયાર કરો.

3.
DH
નીચે આપેલ મર (વષમાં) અને લોહુ ં દબાણ (િમિમ મા)ની વીગતો પરથી ઉમર અને લોહુ ં દબાણ વચે સહસબંધાંક શોધો.
મર (વષમાં) 58 55 65 52 48 68 62 56
લોહું દબાણ (િમિમ મા) 130 150 150 130 140 158 155 140
VI
4. ુ દા ુ દા છ શહરોના લોકોની માથાદઠ વાિષક આવક (.માં) અને ભાવના ુચક કની િવગત પરથી સહસબંધાક શોધો.
શહરો A B C D E F
માથાદઠ વાિષક આવક (.માં) 32000 29000 40000 36000 30000 39000
I

ભાવના ુચક ક 120 100 250 180 110 220

SH

5. િપતા અને ુની ચાઈ વચેનો સંબધ

ં ચકાસવા માટ િપતા અને ુત વયના ુની આઠ જોડની નીચે આપેલી માહતી પરથી ુ ની
ચાઈની િપતાની ચાઈ પરની િનયતસંબધ
ં ર ખા મેળવો :
િપતા ની ચાઈ (સેમી) x 167 169 171 168 173 166 167 165
AR

ુની ઊચાઈ (સેમી) y 158 170 169 172 170 168 164 167
યાર િપતાની ચાઈ 170 સેમી હોય યાર તેના ુની ચાઈુ ં અુમાન કરો.

6. એક મૉલમાં િતદન આવતા ાહકોની સંયા અને વેચાણ (દસ હર ) વચેનો સંબધ
ં ણવા માટ નીચે ુજબ િનદશ માહતી મળે છે :આ
AH

પર થી y ની x પર ની િનયતસંબધ
ં ર ખા મેળવો. જો કોઈ એક દવસે 80 ાહકો ને મોલની ુલાકાત લે, તો મોલમાં કટું વેચાણ થું હશે
તે ુ ં અુમાન કરો.
ાહકોની સંયા : 50 70 100 70 150 120
વેચાણ (દસ હર .)y 2.0 2.0 2.5 1.4 4.0 2.5
M

7. વષના ુ દા ુ દા િમાિસક (Q) ગાળાના જથાબંધ ભાવના  ૂચક કની માહતી આપેલ છે . ચાર િમાસની ચલત સર રાશો વડ ેણીુ ં
વલણ મેળવો.
વષ 2013 2014 2015
િમાસ Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4
 ૂચક ક 110 110 125 135 145 152 155 168 131 124 132 153

8. એક દ શના ખાંડ-ઉપાદનની પાછલાં 6 વષની નીચે માણે નધાયેલી માહતી પરથી  ૂનતમ વગની રતે ઉપાદનના વલણ ુ ં ુરખ
સમીકરણ મેળવો. વષ 2016 -'17 તેમજ 2017 -'18ના ઉપાદન માટ વલણનાં અુમાનો શોધો. (july 2019)
વષ 2009-10 2010-11 2011-12 2012-13 2013-14 2014-15
ખાંડ-ઉપાદન 29.2 34.2 35.4 36.4 33.6 37.7
Subject : કડાશા
Standard : 12 ANSWERS Marks : 000

SECTION - A

નીચેના ોનાં ઉર આપો (યેકના 2 ુણ) (Marks - 20)

1. વનિનવાહ ખચનો  ૂચક ક 280, તો વેતન = .13500

∴ વનિનવાહ ખચનો  ૂચક ક 340, તો વેતન
=

=
=16392.86
પરં  ુ કામદારુ ં વેતન . 14750 થું છે .
તેથી કામદારને થ ું ુકસાન = (.16392.86-14750)

AY
=.1642.86
2. અહ, : =4:5;
= 150 અને =?

L
∴ =

YA
∴ =
હવે, =

∴150 =
DH
∴ =

∴ =
VI
∴ = 28125
∴ = 167.71
3.
I

= 221.5, = 222, =?
SH

=
∴ 222 =
∴ = 221.5 ×
AR

∴ =
∴ = 222.5
4. વષ 2014 માટ એક વગના ુ ુંબની ખચપા સર રાશ આવક = . 25000
AH

2014 આધારવષ છે . તેથી વષ 2014 માટનો વનિનવાહ ખચનો  ૂચક ક = 100
2016ના વષ માટનો વનિનવાહ ખચનો  ૂચક ક = 120
હવે,  ૂચક ક 100 હોય, તો ખચપા સર રાશ આવક = . 25000
M

∴  ૂચક ક 120 હોય, તો ખચપા સર રાશ આવક

=
= . 30000
5. અહ, Cov (x, y) = 120, = 12 અને = 15 છે .

હવે, r =

=
= 0.67
તેથી r ની કમત 0.67 મળે છે .
6. r = -0.42
7. r = -0.67
8. X = 6 માટ Yની અુમાિનત કમત ŷ મેળવીું :
ŷ = 23.2 - 1.2xમાં x = 6  ૂકતાં,
ŷ = 23.2 - 1.2 (6)
= 23.2 - 7.2 = 16
અવલોકત માહતી પરથી X = 6 માટ Y = 17 છે અને અુમાિનત કમત ŷ = 16 છે .
ુટ e = u - ŷ
= 17 - 16 = 1
તેથી Y ની અુમાિનત કમતની ુટ e = 1
9. અહ, ŷ = 35 + 2x છે . તેથી b = 2 મળશે. Cov (x, y) = 50 આપેલ છે .

હવે, b =

=
= 25

AY
=5
તેથી X ુ ં માણત િવચલન =5
10.

L
અહ, x = 10; y = 25; Σ(x - 10) (y – 25)
= 120 અને = = 100 આપેલા છે .

YA
હવે, b =

=
= 1.2
તેથી b = 1.2
DH
a= -b
VI
= 25 , = 10, b = 1.2  ૂકતાં, a = 25 - 1.2(10)
= 25 -12 = 13
તેથી a = 13
I

11. , e = 0,x = 10 માટ y ની અુમાનીત કમતની ુટ 0 થાય , ુટ 0 હોવાથી બુ ર ખા પર આવેલ છે .
SH
AR
AH
M
12. n = 4 હોવાથી t = 1, 2, 3, 4 લેતાં,
∑t = 1+2+3+4 = 10 અને = 1 +4 +9 + 16 = 30 થશે.
વલણુ ં ુરખ સમીકરણ ŷ = a + bt મેળવવા અચલ a અને bની કમતો મેળવીુ.ં
અહ n = 4; ∑t = ∑t = 10; ∑y = 270; = 30; અને ∑ty = 734 છે .
=
=
= 2.5
=

=
= 67.5

b=

b=

AY
=

L
= 11.8
a= -b

YA
= 67.5, b = 11.8અને = 2.5  ૂકતાં,
a = 67.5-11.8 (2.5)
= 67.5-29.5 DH
=38
ુરખ વલણ સમીકરણ :
ŷ = a + btમાં a = 38 અને b = 11.8  ૂકતાં,
VI
ŷ = 38 + 11.8 મળે .
તેથી ુરખ વલણ સમીકરણ ŷ = 38 + 11.8t
13. = 12.66 + 2.02t,t = 8 માટ = 28.82
I

14.
SH

= 9.59+1.98t, t=10 માટ = 29.39

15. (1) ધટના = {(B, G), (G, B)}, (2) ઘટના = {(B, G), (G, B), (G, G)}
16. (1) ધટના = {(1, 6), (2, 5), (3, 4), (4, 3), (5, 2), (6, 1)}, ( 2 ) ઘટના = {(1, 1), (1, 2), (2, 1)}, (3) ઘટના = {1,
AR

2), (1, 5), (2, 1), (2, 4), (3, 3), (3, 6), (4, 2), (4, 5), (5, 1), (5, 4), (6, 3), (6, 6)}, (4) ઘટના = બંને પાસા પરના કોનો
સરવાળો વુમાં વુ 12 હોય છે , તેથી 12થી વુ સરવાળો હોઈ શક નહ. { } અથવા
17. યોગ ઘટના = {2, 3, 4, 5, 6, 7, 8}
AH

છે દ ઘટના = {4, 5}
18. P(A) =

19. P(A) =
M

20. 2.8
21.

22.

23. k= 0.1 P [X = 0] = 0.3

24. . િવ = 6.18 સર રાશ સંયા = 45
25. (90, 110)
26. થમ ચ ુથક = 40
27. 1) 0.1001
2) 0.1286
28. (1)0.2912 (2)0.1292
29. સાબત કરો.
30.
31. = 11
32. =

SECTION - B

નીચેના ોનાં ઉર આપો (યેકના 4 ુણ) (Marks - 32)

1. મેદવી યતઓ = 33 વથ યતઓ = 192 શારરક રતે નબળ યતઓ = 11

2. .8320 તેમજ .12,560
3. િમિમ ,80.27%
4. (1) = 11640 અને = 18360, (2) = 17700
5. (1)0.6826 (2)30.85 (3)0.0668

AY
6.
7. =1
8. =5

L
SECTION - C

YA
નીચેના ોનાં ઉર આપો (યેકના 5 ુણ) (Marks - 40)

1. આધારવષ 2014 ચાુ વષ 2015

વ ુ

A 25 42 32 45 1125
DH 1050 1440 1344
B 15 28 20 30 450 420 600 560
C 10 30 20 36 360 300 720 600
VI
D 8 20 15 25 200 160 372 300
E 30 60 36 65 1950 1800 2340 2160
ુ લ - - - - = 4085 = 3730 = 5475 = 4964
I

લાપેયરનો  ૂચક ક :
SH

=
AR

= 109.52
પાશેનો  ૂચક ક :
=
AH

=
= 110.29
ફશરનો  ૂચક ક :
M

=
=
=
= 109.90

2. બળતણ-ખચના સ ૂહનો  ૂચક ક = 113.51

વનિનવાહ ખચનો  ૂચક ક = 271.34
વનિનવાહ ખચમાં 171.34 ટલો વધારો થયો છે
3. અહ, n = 8, x = મર અને y = લોહુ ં દબાણ લઈુ.ં
હવે, = = = 58 વષ

= = = 144.125 િમિમ
અહ  ૂણાક અને અ ૂણાક છે તથા ચલ x અને y ની કમતો મોટ છે . તેથી r ની ગણતર ૂંક રતથી કરુ.ં
ચલ x માટ A = 58 અને ચલ y માટ B = 150 લઈ નવા ચલ u = X - A = x - 58; v = y – B = y – 150 મેળવીુ.ં
સહસંબધ
ં ાંકની ગણતર કરવા માટ નીચે ુજબ કોટક તૈયા૨ કરું :
મર (વષમાં) લોહુ ં દબાણ (િમિમ મા) u = (x - 58) v = (y – 150) uv
58 130 0 - 20 0 400 0
55 150 -3 0 9 0 0
65 150 7 0 49 0 0
52 130 -6 - 20 36 400 120
48 140 - 10 - 10 100 100 100
68 158 10 8 100 64 80
62 155 4 5 16 25 20

AY
56 140 -2 - 10 4 100 20
∑x = 464 ∑y = 1153 ∑u = 0 ∑v = - 47 ∑ = 314 ∑ = 1089 ∑uv = 340

L
સહસંબધ
ં ાંક r =

YA
n = 8, Σuv = 340, Σu = 0, Σv = - 47, Σ = 314 Σ = 1089  ૂમાં  ૂકતા,

r=

=
DH
=
VI
=

=
= 0.67
તેથી મર અને લોહના દબાણ વચેનો સહસંબધ
ં ાંક 0.67 મળે છે .
I
SH
AR
AH
M
4. અહ, n = 6, x = માથાદઠ વાિષક આવક અને y = ભાવનો  ૂચક ક લઈુ.ં
ં ાંકની ગણતર સરળ બનાવવા ઊગમબુ અને માપુ ં પરવતન કર નવા ચલ u અને v યાયાિયત કરુ.ં
x અને y વચેના સહસંબધ
ચલ x ની કમતો 1000ના ુણકમાં અને ચલ y ની કમતો 10ના ુણકમાં છે . તેથી A = 30000; = 1000; B = 180;
= 10 લઈ, નવા ચલ u = =

અને v = = મેળવીુ.ં સહસંબધ

ં ાંકની ગણતર કરવા માટ નીચે ુજબ કોટક તૈયાર કરું :

v=
માથાદઠ વાિષક આવક (.માં) ભાવના ુચક ક u = uv

32000 120 2 -6 4 36 - 12
29000 100 -1 -8 1 64 8
40000 250 10 7 100 49 70
36000 180 6 0 36 00 0
30000 110 0 -7 0 49 0
39000 220 9 4 81 16 36

AY
ુ લ = n=6 ∑u = 26 ∑v = - 10 ∑ = 222 ∑ = 214 ∑uv = 102

સહસંબધ
ં ાંક r =

L
n = 6, Σuv = 102, Σu = 26, Σv = - 10, Σ = 222, Σ = 214  ૂમાં  ૂકતા,

YA
r=

=
DH
=
VI
=
= 0.99
તેથી માથાદઠ વાિષક આવક અને ભાવના  ૂચક ક વચેનો સહસંબધ
ં ાંક 0.99 મળે છે .
I
SH
AR
AH
M
5. X = િપતાની ચાઈ (સેમીમાં) અને Y = ુની ચાઈ (સેમીમાં) આપેલ છે .
= = = 168.25 અને = = = 167.25
ુની ચાઈ (Y)ની િપતાની ચાઈ (X) પરની િનયતસંબધ
ં ર ખા ŷ = a + bx મેળવવા a અને b ની ગણતર કરુ.ં
અને અ ૂણાક હોવાથી ગણતર સરળ બનાવવા u = x – 168 અને v = y – 167 લઈ નવા ચલ u અને v મેળવીુ.ં
ગણતરુ ં કોટક નીચે માણે તૈયાર થાય :
x y u = (x-A) A = 168 v = (y - B) B = 167 uv
167 158 -1 -9 9 1
169 170 1 3 3 1
171 169 3 2 6 9
168 172 0 5 0 0
173 170 5 3 15 25
166 168 -2 1 -2 4
167 164 -1 -3 3 1
165 167 -3 0 0 9

AY
9 14 36
∑x = 1346 ∑y = 1338 -7 - 12 -2 = 50
∑u = 2 ∑v = 2 ∑uv = 34
a= -b

L
= 167.25; = 168.25 અને b = 0.68  ૂકતાં,

YA
a = 167.25 - (0.68) (168.25)
= 167.25- 114.41
= 52.84

b= DH
n = 8; Σuv = 34; Σu = 2;
Σν = 2 અને = 50 ૂમાં ુકતા,

b=
VI

=
I

= 0.68
SH

ુની ચાઈ Yની િપતાની ચાઈ X પરની િનયતસંબધ ં ર ખા :

ŷ = a + bx માં a = 52.84 અને b = 0.68  ૂકતાં,
ŷ = 52.84 + 0.68x મળે .
િપતાની ચાઈ X = 170 સેમી હોય યાર ુની ચાઈ Yુ ં અુમાન:
AR

ŷ = 52.84 + 0.68xમાં x = 170  ૂકતાં,

ŷ = 52.84 + 0.68 (170)
= 52.84+ 115.6
= 168.44
AH

તેથી િપતાની ચાઈ 170 સેમી માટ ુની ચાઈુ ં અુમાન ŷ = 168.44 સેમી મળે .
M
6. X = ાહકોની સંયા અને Y = વેચાણ (દસ હર ૃમાં) આપેલ છે .
= = = 93.33 અને = = = 2.4
Y ની X પરની િનયતસંબધ
ં ર ખા ŷ = a + bx મેળવવા a અને bની ગણતર કરુ.ં
અને અ ૂણાક હોવાથી તેમજ ચલ Xની બધી જ કમતોને 10 વડ અને ચલ y ની બધી જ કમતોને 0.1 વડ િનઃશેષ ભાગી શકાય છે .

તેથી ૂંક રતથી ગણતર કરવા ઊગમબુ અને માપના પરવતનથી નવા ચલા u = v= મેળવીું

A = 100, = 10 , B = 2.5 અને = 0.1 લઈુ.ં

x y u= A = 80 =5v= B = 25000 = 1000 uv

50 2.0 -5 -5 25 25
70 2.0 -3 -5 15 9
100 2.5 0 0 0 0
70 1.4 -3 - 11 33 9
150 4.0 5 15 75 25
120 2.5 2 0 0 4

AY
7 15
∑x = 560 ∑y = 14.4 - 11 - 21 ∑uv = 148 = 72
∑u = - 4 ∑v = - 6

L
b= ×

YA
n = 6; Σuv = 148; Σu = - 4; Σν = - 6;
= 72; = 0.1અને = 10 ૂમાં ુકતા,

b= ×

= ×
DH
=
VI
=
= 0.02
a= -b
= 2.4; = 93.33 અને b = 0.02  ૂકતાં,
I

a = 2.4 - 0.02 (93.33)= 2.4-1.87 = 0.53

SH

Y ની X પરની િનયતસંબધ ં ર ખા :
ŷ = a + bxમાં a = 0.53 અને b = 0.02  ૂકતાં,
ŷ = 0.53 + 0.02x મળે .
ાહકોની સંયા X = 80 હોય યાર વેચાણ Y ુ ં અુમાનઃ
AR

ŷ = 0.53 + 0.02xમાં x = 80  ૂકતાં,

ŷ = 0.53 +0.02 (80)
= 0.53 +1.6
= 2.13
AH

તેથી ાહકોની સંયા x = 80 માટ વેચાણુ ં અુમાન ŷ = ુ. 2.13 (દસ હર).
M

7. વષ 2013 2014 2015

િમાસ q1 q2 q3 q4 q1 q2 q3 q4 q1 q2 q3 q4
સમય 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
 ૂચક ક 110 110 125 135 145 152 155 168 131 124 132 153
ચાર િમાસની
- - 480 515 557 587 620 606 578 555 540 -
ચલત સરવાળા
બબે કમત ના
- - 995 1072 1144 1207 1226 1184 1133 1095 - -
સરવાળા
ચાર િમાસની
- - 124.38 134 143 150.88 153.25 148 141.63 136.88 - -
ચલત સર રાશ
8. અહ, n = 6 વષ માટ ખાંડના ઉપાદન (કરોડ ટન) િવશેની માહતી આપેલ છે . તેથી આપેલ વષને અુમે t = 1, 2, ..., 6 વડ તેમજ
ખાંડના ઉપાદન (કરોડ ટન)ને y વડ દશાવીુ.ં
ુરખ વલણ સમીકરણ ŷ = a + btુ ં અયાયોજન કરુ.ં
અચલ a અને bની કમતો મેળવવા ગણતરુ ં કોટક નીચે માણે તૈયાર કરું :
વષ સમય ખાંડ-ઉપાદન t . y
2009- '10 1 29.2 29.2 1
2010- '11 2 34.2 68.4 4
2011- '12 3 35.4 106.2 9
2012- '13 4 35.4 145.6 16
2013- '14 5 35.4 168.0 25
2014- '15 6 37.7 226 36
n=6 Σt= 21 Σy = 206.5 Σty = 743.6 = 91
=
n = 6 અને Σt = 21 ૂકતાં,

AY
=
= 3.5
=

L
n = 6 અને Σy = 206.5 ૂકતાં,

YA
=
= 34.42

b=

n = 6; Σty = 743.6; Σt = 21; Σy = 206.5 અને

DH
= 91  ૂમાં  ૂકતાં,

b=

=
VI
=
= 1.19
a= -b
I
SH

= 34.42, b = 1.19 અને = 3.5  ૂમાં  ૂકતાં,

a = 34.42- 1.19 (3.5)
= 34.42- 4.16
= 30.26
AR

ુરખ વલણ સમીકરણ :

ŷ = a + btમાં a = 30.26અને b = 1.19  ૂકતાં,
ŷ = 30.26 + 1.19t મળે .
વષ 2016 – '17 માટના ખાંડના ઉપાદનુ ં અુમાન :
AH

વષ 2016 – '17ને અુપ t = 8 લઈુ.ં

ŷ = 30.26 + 1.19t માં t = 8  ૂકતાં,
ŷ = 30.26 +1.19 (8)
= 30.26 +9.52
M

= 39.78 (કરોડ ટન)

તેથી વષ 2016 – '17 માટ ખાંડના ઉપાદનુ ં અુમાન ŷ = 39.78 (કરોડ ટન)
વષ 2017 – '18 માટના ખાંડના ઉપાદનુ ં અુમાન :
વષ 2017 – '18ને અુપ t = 9 લઈુ.ં
ŷ = 30.26 + 1.19t માં t = 9  ૂકતાં,
ŷ = 30.26 + 1.19 (9)
= 30.26 + 10.71
= 40.97 (કરોડ ટન)
તેથી વષ 2017 – '18 માટ ખાંડના ઉપાદનુ ં અુમાન ŷ = 40,97 (કરોડ ટન)