Βοηθός βρεφονηπιοκόμων

Γενική Ψυχολογία
Προσωπικότητα
Εκπαιδεύτρια: Σκαλτσά Μαργαρίτα

Χρησιμοποιούμε τις λέξεις “ατομικότητα”, “προσωπικότητα”, “χαρακτήρας” στην καθημερινή μας ζωή
πολύ συχνά π.χ. “…πρόκειται για άνθρωπο με προσωπικότητα”. Στην επιστήμη της Ψυχολογίας η σημασία
αυτών των εννοιών διαφοροποιείται, γι αυτό χρειάζεται να προσδιοριστεί.

Ατομικότητα
Οι άνθρωποι ως είδος έχουν ορισμένες ομοιότητες, τις γενικές ανθρώπινες ιδιότητες. Κάθε άτομο όμως
ως άτομο παρουσιάζει διαφορές από τους άλλους ανθρώπους. Αυτές οι διαφορές συνιστούν την
ατομικότητά του. Πρόκειται για το σύνολο των ιδιαίτερων σωματικών κυρίως αλλά και ψυχικών
γνωρισμάτων που διαφοροποιούν ένα άτομο από τα άλλα άτομα και καθορίζουν τη μοναδικότητά του
χρονικά, ποσοτικά και ποιοτικά. Με την ατομικότητα αναφερόμαστε συνήθως στη σωματική υπόσταση του
ανθρώπου και πρόκειται για έννοια πρωταρχικά βιολογική. Άλλωστε ο όρος άτομο χρησιμοποιείται και
στη Φυσική και τη Βιολογία.

Προσωπικότητα
Με την προσωπικότητα αναφερόμαστε κυρίως στα νοητικά γνωρίσματα του ατόμου σε συνάρτηση με το
εγώ μας. Πρόκειται για σύνθετη και πολλαπλή κυρίως ψυχοκοινωνική έννοια. Σχετίζεται κυρίως με την
ιδιαίτερη ικανότητα του ανθρώπου που σχετίζεται με τη νόηση και το λόγο ως σκέψη και έκφραση. Γι
αυτό και είναι φανερή η διάσταση αυτή της προσωπικότητας με τον 2 ο χρόνο της ζωής του ατόμου και
κυρίως όταν δείχνει ότι μπορεί να ανταποκριθεί ως άνθρωπος στο περιβάλλον του και να χρησιμοποιήσει
το λόγο.

Συνοψίζοντας τις απόψεις ορισμένων ειδικών μπορούμε να προσδιορίσουμε την προσωπικότητα ως

εξελίξιμη και δυναμική, σχετικά σταθερή οργάνωση των ψυχικών κυρίως ιδιοτήτων που προέρχονται από
την όλη πορεία ζωής του ατόμου και καθορίζουν την ιδιαιτερότητα της προσαρμογής του στο εκάστοτε
περιβάλλον.

Χαρακτήρας
Εκτός από τη δυναμικότητα της οργάνωσης των γνωρισμάτων της προσωπικότητας ιδιαίτερη σημασία
έχει και η σταθερότητα αυτής της οργάνωσης. Τη σταθερότητα αυτή εκφράζουμε συνήθως με την έννοια
του χαρακτήρα.

Ο χαρακτήρας σχετίζεται με τις εμπειρίες του ατόμου και είναι θέμα μάθησης, δηλαδή συνηθειών,
τρόπου κρίσης, συναισθηματικών αντιδράσεων και ιδανικών του ατόμου που έχουν λίγο ή πολύ σταθερή
παρουσία στη συμπεριφορά μας. Ο χαρακτήρας θα μπορούσαμε να πούμε πως δημιουργείται από τις
ποικίλες άμεσες και έμμεσες (π.χ. με τη μίμηση) επιδράσεις του περιβάλλοντος στο αναπτυσσόμενο άτομο
και από τις παιδευτικές ενέργειες της οργανωμένης κοινωνίας. Με βάση τα παραπάνω στην επιστήμη της
Ψυχολογίας ως χαρακτήρας θεωρείται το σύνολο των ατομικών συνηθειών, των συναισθηματικών
αντιδράσεων και των ιδανικών που κάνουν σχετικά σταθερή τη συμπεριφορά του ατόμου και δυνατή την
πρόβλεψή της (Drever & Frohlich, 1975).