Hellenistik Çağ Mimarlığı II

Bu sunum vermekte olduğum Hellenistik Çağ Mimarlığı II dersinde

kullanılması için eğitim amaçlı hazırlanmıştır. Sunumda kullanılan
materyaller telif hakkına sahip olup eğitim amaçlı olarak kullanımı
uluslararası kanunlara göre serbesttir. Başka bir amaçla kullanılması
için telif hakkına sahip kişilerden izin alınması gerekmektedir.
 GYMNASION
Tanım: Gymnasion (gumnasion) kelime olarak,
“gymnos”tan türemiştir anlamı çıplaktır. Çünkü
Grekler çıplak spor yaparlardı. Gymnasion özellikle
spor yapılan yerdir. Ancak burası fiziksel eğitim
kadar, zihinsel eğitimin de merkeziydi.
Gymnasion ve palaestra yakın anlamdadır ve
çoğunlukla bir bütün oluştururlar.
Sonuç olarak Gymnasion “Beden eğitimi ağırlıklı
okul” olarak tanımlanabilir.
• Çok yönlü kullanılan gymnasion, okul eğitimi, felsefe
dersleri, güreşin ağırlıkta olduğu spor yarışmaları ve
spordan sonra yapılan vücut bakımına hizmet ediyordu.

• Ayrıca tanrı ve kahraman kültlerine, sosyal yaşantıya ve

kaliteli eğlenceye de burada yer veriliyordu.

• Gymnasion’da halka açık ziyafetler, şölenler veriliyor ve

bayram kutlamaları yapılıyordu.

• Gymnasionlarda kütüphanelerinde bulunduğu

kanıtlanmıştır.
Gymnasionlar
 Gymnasiumun Bölümleri
Palaestra: Açık avlu. Dövüş sporları ve atlama karşılaşmaları,
palaestra da yapılıyordu. Klasik gymnasium yapılarında hiç kuşkusuz
en önemli yeri palaestralardır, özellikle geç dönemlere doğru
gymnasium ile palaestra kavramları o kadar içiçe girmiştir ki, çoğu
zaman aynı yapı için her iki terim de kullanılmıştır; fakat kısaca şu
söylenebilir: Gymnasium kompleksleri, etrafında bazen dört, bazen
üç, bazen de iki yanını çeviren sütunlu portiklerle çevrili palaestrasız
düşünülemez. Antik dönemde güreşçilerin ve sporcuların eğitimi için
kullanılan güreş okulu ya da içinde spor yapılan bir yapı. Palestra
sözcüğü geleneksel olarak gymnasiumdan daha küçük yapılar için
kullanılır.
Ephebeion: Grek gymnasiumunda en önemli yapı ögesi
ephebeion’du. Ephebeionlar genellikle gymnasiumun kuzey
kanadının ortasına yapılıyordu; genellikle güneye bakan
cephesi açık olup değişik sayılarda olabilen destek sütunları
üst konstrüksiyonu taşır, bu şekilde ephebeionun hem
aydınlanması hem de palaestrayı görmesi sağlanmıştır; diğer
üç duvarın önünde taş, mermer veya ahşap banklar bulunur.
Gymnasium’daki genç erkekler salonu; üç tarafı kapalı,
sadece güney tarafı açık bu salonda oturma yerleri bulunur.
Apodyterium: Gymnasiumun kuzey kanadına sıralanmış bir diğer
mekan gençlerin silah ve giysilerini çıkarıp giydikleri
apodyteriumdur. Delorme, apodyteriumların erken dönemlerde
ephebeion işlevi gördüğünü iddia eder, ona göre fiziksel eğitimin
ağırlıklı yapıldığı dönemlerde, yalnız apodyterium vardı; daha
sonraki dönemlerde ephebeion yapılmış olmalıdır.

Korykeion: Pankreasçılar (Boks-güreş karışımı antikçağ sporu) için

antrenman salonu. Boksörler için düzenlenmiş, kum torbası odası.

Konisterion: Güreşçilerin antrenman yaptıkları yer; Pudra odası.

Elaiothesion: Güreşçilerin yağlandıkları bölüm; yağlanma odası

Sphairisterion: Top oyununun oynandığı alan.

Loutron: Soğuk banyo odası.

Xystus: Gymnasiumda atletlerin kışın idman ve koşu egzersizleri

yaptıkları, üstü kapalı bölüm.

Paradimides: Paradromis olarak da isimlendirilir. Gymnasiumda

atletlerin kışın güzel havalarda Xystus’tan çıkarak idman yaptıkları
üstü açık alanlara verilen isim.

Gynaikonitis: Antik Yunan evlerinde kadınlar için ayrılmış bölüm.

Bir ya da daha çok odadan oluşur.
GYMNASION’UN
MİMARİSİ
1. Ana Salon (Ephebeion)
2. Apodyterium
3-4-5-6-8: Özel Hazırlanmış
odalar (Korykeion –
Konisterion - Elaiothesion
gibi)
7. Depolar
9. Latrina
 Priene AşağI Gymnasion (I)
• Priene’nin, biri bouleuterionun kuzeyinde diğeri kentin güneyinde olmak
üzere iki gymnasionu vardı.
• Yukarı gymnasion Priene’nin en eski okulu ve beden hareketleri merkezidir.
• Bu nedenle ilk yapının M.Ö. 4. yüzyılın ikinci yarısında inşa edilmiş
olmalıdır.
• Bir avlunun çevresinde sıralanan odalardan oluşmuş bir peristyl biçimde
yapılmıştır.
• Roma çağında gymnasionun kuzey kesimine hamamlar eklenmiştir.
• Aşağı gymnasion oldukça iyi korunmuş olup, Hellenistik dönem okulu ve
beden hareketleri merkezinin atmosferini yaşatır.
• Avluyu çeviren dört stoa ise Dor düzenindedir.
Priene AşağI Gymnasion (II)
 Priene AşağI Gymnasion (III)
Gymnasionun batı yüzündeki iki sütunlu

propylon giriş kapısı da Dor düzeninde idi.

Gymnasionun batı ve kuzey stoaların

arkasında, okuma salonları ile birlikte çeşitli

eğitim odaları vardı.

Başka bir odada bir yere asılan meşin topla

boks çalışmaları yapılıyor, bir başka odada ise

vücutlar yağlanıyordu.

Giriş kapısının güneyinde iyi korunmuş

durumda yıkanma odaları bulunmaktadır.

 Priene AşağI
Gymnasion (IV)
Priene AşağI Gymnasion ve Stadion
 pergamon Gymnasionlar
• Gymnasionlar II. Eumenes Döneminde (MÖ 197-159) yapılmıştır.

• Yapılar kentin güneydoğu yamacında Eumenes’in yeni kenti içinde yer

almaktadır.

• Arazinin dikliği nedeniyle aşağıdan yukarıya doğru büyüyen üç terasla

kademelendirilmiştir.

• Alt teras çocuklara, orta teras gençlere, üst teras da erişkinlere ayrılmıştır.

• Aynı zamanda törenler içinde kullanılırdı.

• Gymnasion binalarının tamamı yaklaşık 210 m. uzunluğunda ve 150 m.’ye kadar

varan genişliktedir.

• Güneydeki kent kapısına göre aşağı gymnasion 50 m. orta gymnasion 74 m.

yukarı gymnasion 88 m. yükseklikteydi.
Yukarı

Orta
Aşağı
 Miletos Gymnasion

M.Ö. 2. yüzyıla tarihlenen Gymnasion bir propylon ve bir palaestra ile beş okuma
odasından oluşuyordu.
Burada ephebeion ortada olup, İon düzeninde iki sütunla dışarı açılıyordu.
Ephebeion: Ephebosların özellikle fiziki alıştırmalar için kullanılan ve
öğrencilere ders verilen bölüm. Ephebos: Antik dönemde yaşı 12 ve üzeri olan
genç erkek.
Gymnasionun propylonu İon düzeninde bir prostylosdu.