სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

სასწავლო კურსის სილაბუსი

სასწავლო კურსის შესავალი ქართული ფილოლოგიაში
სახელწოდება (ქართულად Introduction to Georgian Philology
და ინგლისურად)
სასწავლო კურსის ანა ხარანაული, თსუ, ფილოლოგიურ მეცნიერებათა დოქტორი, ასოც.
ავტორი/ავტორები პროფესორი.
ტელ.: 558 56 77 89
ელ.ფოსტა: ana.kharanauli@tsu.ge

ელგუჯა ხინთიბიძე, თსუ, პროფესორი, ქართული ლიტერატურის

ისტორიის ს/ს ინსტიტუტის ხელმძღვანელი.
ტელ.: 577 41 25 81
ელ. ფოსტა: khintibidze@yahoo.com

მაკა ელბაქიძე, თსუ, ფილოლოგიურ მეცნიერებათა დოქტორი,

ასოცირებული პროფესორი
ტელ.: 599 28 63 73
ელ.ფოსტა: makael2004@yahoo.com

შენიშვნა: საგნის სპეციფიკა მოითხოვს, რომ ქართული ფილოლოგიის

შესავალი ორი ასპექტით - ენათმეცნიერებისა და
ლიტერატურათმცოდნეობის კუთხით მიეწოდოს სტუდენტს. სილაბუსი
შედგენილია ორი ავტორის მიერ, სალექციო კურსს კითხულობს ორი
სპეციალისტი, თუმცა კურსი გაერთიანებულია ერთ საგნად და თავიდან
არის აცილებული მოსალოდნელი შეხვედრები და განმეორებები
ქართული ფილოლოგიის ამ ორი მიმართულებისა.
ლექტორი/ლექტორები ანა ხარანაული, თსუ, ფილოლოგიურ მეცნიერებათა დოქტორი, ასოც.
პროფესორი.
ტელ.: 558 56 77 89
ელ.ფოსტა: ana.kharanauli@tsu.ge

ელგუჯა ხინთიბიძე, თსუ, პროფესორი, ქართული ლიტერატურის

ისტორიის ს/ს ინსტიტუტის ხელმძღვანელი.
ტელ.: 577 41 25 81
ელ. ფოსტა: khintibidze@yahoo.com

მაკა ელბაქიძე, თსუ, ფილოლოგიურ მეცნიერებათა დოქტორი,

ასოცირებული პროფესორი
ტელ.: 599 28 63 73
ელ.ფოსტა: makael2004@yahoo.com

სტუდენტებთან კონსულტაციები გაიმართება ფაკულტეტის

ადმინისტრაციასთან შეთანხმებული ცხრილის მიხედვით.
კონსულტაციების ცხრილი ხელმისაწვდომი ხდება სტუდენტისთვის
 სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

სემესტრის დასაწყისში.
სასწავლო კურსის კოდი HSB
სასწავლო კურსის სტატუსი ფაკულტეტი: ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა
სწავლების საფეხური: ბაკალავრიატი
სტატუსი: ჰუმანიტარული კომპეტენციის საბაზო არჩევითი შესავლის
კურსი
ECTS კრედიტები: 5 ECTS კრედიტი
საათების საერთო რაოდენობა: 125 სთ
 საკონტაქტო საათები: 45
ლექცია: 30 სთ
სემინარი: 15 სთ
მათ შორის, შუალედური გამოცდა - 2 სთ;
 დამოუკიდებელი მუშაობის საათები: 77 სთ;
 დასკვნითი გამოცდა - 3 სთ.
სასწავლო კურსზე დაშვების წინაპირობის გარეშე
წინაპირობები
სასწავლო კურსის მიზნები კურსის მიზანია ფილოლოგიის, როგორც დარგის მიზნებისა და
ამოცანების განსაზღვრა; ქართული ფილოლოგიის ისტორიის, მისი
თანამედროვე დონისა და პერსპექტივების წარმოჩენა. სტუდენტისთვის
თეორიული ცოდნის მიწოდება ენათა მორფოლოგიურ და გენეალოგიურ
კლასიფიკაციაში ქართული ენის ადგილის, ქართული ფილოლოგიური
სკოლებისა და ქართული ენისა და ლიტერატურის შესწავლის ისტორიის
შესახებ.
სწავლის შედეგები 1.ცოდნა და გაცნობიერება
აღწერილი საკვალიფიკაციო (ცოდნა; გააზრება)
ჩარჩოს შესაბამისად  მიმოიხილავს ძირითად თეორიებს ქართული ენის ადგილს
შესახებ ენათა მორფოლოგიურ და გენეალოგიურ
კლასიფიკაციაში
 აღწერს ინფორმაციას ქართული ანბანური დამწერლობის
შესახებ ისტორიული წყაროებისა და მეცნიერული თეორიების
შესახებ
 აღწერს ძველი ქართული თარგმანის, ქართული პალეოგრაფიის,
კოდიკოლოგიისა და ეპიგრაფიკის პრობლემებს;
 მიმოიხილავს ტექსტოლოგიის საგნსა და ამოცანებს;
 იაზრებს ქართული ფილოლოგიური სკოლებისა და ძველი
ქართული მწერლობის ძეგლების შესახებ გამოთქმული
მეცნიერულ თვალსაზრისებს.

2. უნარი
 სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

 აანალიზებს ძველი ქართული მწერლობის ტექსტებს

 ახდენს ძველი ქართული მწერლობის ტექსტების თანამედროვე
ქართულ ენაზე ადაპტირებას;
 არგუმენტირებულად მსჯელობს და გამოაქვს სათანადო
დასკვნები;
 იყენებს თანამედროვე საინფორმაციო და საკომუნიკაციო
ტექნოლოგიებს წერილობითი და ზეპირი კომუნიკაციის დროს;

3. პასუხისმგებლობა და ავტონომიურობა
 სტუდენტს უჩნდება პროფესიული ზრდის მოთხოვნილება.
 იცავს პროფესიული ეთიკის სტანდარტებს

სწავლებისა და სწავლის 1. ვერბალური, ანუ ზეპირსიტყვიერი მეთოდი;

მეთოდები 2. თანამშრომლობით (cooperative) სწავლების მეთოდი;
3. ინდუქციური და დედუქციური მეთოდები;

შეფასების სისტემა საბოლოო შეფასების კრიტერიუმები:

შუალედურ შემოწმებაში მონაწილეობა - 10×2=20

შუალედური შემოწმება - ფასდება 10 ქულით
1. 9-10 ქულა: პასუხი სრულია; საკითხი ზუსტად და ამომწურავად
არის გადმოცემული; ტერმინოლოგია დაცულია. სტუდენტი
ზედმიწევნით კარგად ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ
განვლილ მასალას, ღრმად და საფუძვლიანად აქვს ათვისებული
როგორც ძირითადი, ისე დამხმარე ლიტერატურა.
2. 8-9 ქულა: პასუხი სრულია, მაგარამ შეკვეცილი;
ტერმინოლოგიურად გამართულია; საკითხი ამომწურავად არის
გადმოცემული; არსებითი შეცდომა არ არის; სტუდენტი კარგად
ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ მასალას;
ათვისებული აქვს ძირითადი ლიტერატურა.
3. 7-8 ქულა: პასუხი არასრულია; საკითხი დამაკმაყოფილებლად
არის გადმოცემული; ტერმინოლოგია ნაკლოვანია; სტუდენტი
ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ მასალას, მაგარამ
აღნიშნება მცირეოდენი შეცდომები.
4. 6-7 ქულა: პასუხი არასრულია; ტერმინოლოგია მცდარია;
საკითხის შესაბამისი მასალა გადმოცემულია ნაწილობრივ;
სტუდენტს არასაკმარისად აქვს ათვისებული ძირითადი
ლიტერატურა; აღინიშნება რამდენიმე არსებითი შეცდომა.
5. 5-6 ქულა: პასუხი საკითხის შესაბამისი არ არის ან საერთოდ არაა
მოცემული.
ჯგუფური მეცადინეობა - 10 ქულა

ჯგუფური მეცადინეობა ფასდება 10 ქულით; სტუდენტმა უნდა

სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

იმსჯელოს კონკრეტული თეორიული საკითხის შესახებ;

ზეპირი პრეზენტაცია - 15X2=30

ზეპირი პრეზენტაცია ფასდება 15 ქულით, სტუდენტი ვალდებულია

სემესტრის განმავლობაში ორჯერ წარმოადგინოს პრეზენტაცია;

12-15 ქულა: არჩეულ საპრეზენტაციო თემასთან დაკავშირებით

სტუდენტს დამუშავებული და ათვისებული აქვს სილაბუსით
გათვალისწინებული როგორც ძირითადი, ისე დამხმარე ლიტერატურა,
სტუდენტი ახერხებს ჯგუფელების დაინტერესებას და მათ ჩართვას
დისკუსიაში; მეტყველებს დამაჯერებლად, არგუმენტირებულად და
გამართული ენით; ახერხებს აზრის ჩამოყალიბებას 10 წუთში; სწორად
და საინტერესოდ პასუხობს თემასთან დაკვშირებით ჯგუფში წამოჭრილ
კითხვებს;
8-11 ქულა: არჩეულ საპრეზენტაციო თემასთან დაკავშირებით
სტუდენტს დამუშავებული და ათვისებული აქვს სილაბუსით
გათვალისწინებული ძირითადი ლიტერატურა და ზოგიერთი სტატია ან
მონოგრაფიის ნაწილი დამხმარე ლიტერატურიდან; სტუდენტი
მხოლოდ ნაწილობრივ ახერხებს ჯგუფელების დაინტერესებას; ვერ
რთავს მათ განსახილველ თემაში დისკუსიის მიზნით; ვერ მეტყველებს
ბოლომდე დამაჯერებლად; ვერ ეტევა ან აჭარბებს პრეზენტაციისთვის
მიცემულ 10 წუთს; სწორად და საინტერესოდ ვერ პასუხობს თემასთან
დაკვშირებით ჯგუფში წამოჭრილ კითხვებს.
4-7 ქულა: არჩეულ საპრეზენტაციო თემასთან დაკავშირებით სტუდენტს
დამუშავებული აქვს სილაბუსით გათვალისწინებული მხოლოდ
ძირითადი ლიტერატურა, მაგრამ ჩანს რომ ეს ლიტერატურა არა აქვს
ათვისებული ჯეროვნად; პრეზენტაციის დროს სტუდენტი ვერ ახერხებს
ჯგუფელების დაინტერესებას; ვერ რთავს მათ განსახილველ თემაში
შემდეგი დისკუსიის მიზნით; ვერ მეტყველებს ბოლომდე
დამაჯერებლად; ვერ ეტევა ან აჭარბებს პრეზენტაციისთვის მიცემულ 10
წუთს; სწორად ვერ პასუხობს თემასთან დაკვშირებით ჯგუფში
წამოჭრილ კითხვებს.
3-0 ქულა: სტუდენტი ამზადებს საპრეზენტაციო თემას ყველა ზემოთ
გათვალისწინებული მოთხოვნის სრული დარღვევით ან ვერ ამზადებს
საერთოდ.

საბოლოო გამოცდa (წერითი) - 40 ქულა

წერითი - 40 ოთხსაკითხიანი ბილეთი, თითოეული საკითხი ფასდება
10 ქულით:

1. 9-10 ქულა _ ზედმიწევნით ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ

ყველა საკითხს, აქვს დამოუკიდებული და შემოქმედებითი
აზროვნების უნარი, შეუძლია ნებისმიერი საპროგრამო მასალის
გადმოცემა ამომწურავად პროფესიულ ენაზე, პასუხობს ლექტორის
მიერ დასმულ პროგრამასთან დაკავშირებულ დამატებით
შეკითხვებს;
სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

2. 8-9 ქულა _ ერკვევა პროგრამით გათვალისწინებულ ყველა

საკითხში, აქვს საგანში დამოუკიდებელი აზროვნების უნარი,
შეუძლია ნებისმიერ საპროგრამო მასალის გადმოცემა;
3. 7-8 ქულა _ ერკვევა პროგრამით გათვალისწინებული საკითხების
მნიშვნელოვან ნაწილში; შეუძლია საპროგრამო მასალის
გადმოცემა, ათვისებული აქვს ძირითადი ლიტერატურის
მნიშვნელოვანი ნაწილი.
4. 6-7 ქულა _ პროგრამით გათვალისწინებული საკითხების
ნახევარზე მეტის გადმოცემა შეუძლია დამაკმაყოფილებლად,
ძირითადი ლიტერატურის მნიშვნელოვანი ნაწილი სუსტად აქვს
დამუშავებული.
5. 5-6 ქულა _ პროგრამით გათვალისწინებული საკითხებიდან არც
ერთი არ არის განხილული დამაკმაყოფილებლად.

მოქმედი შეფასების სისტემა უშვებს:

ა) ხუთი სახის დადებით შეფასებას:
(A) ფრიადი – შეფასების 91-100 ქულა;
(B) ძალიანკარგი – მაქსიმალური შეფასების 81-90 ქულა;
(C) კარგი – მაქსიმალური შეფასების 71-80 ქულა;
(D) დამაკმაყოფილებელი – მაქსიმალური შეფასების 61-70 ქულა;
(E) საკმარისი – მაქსიმალური შეფასების 51-60 ქულა.
ბ) ორი სახის უარყოფით შეფასებას:
(FX) ვერ ჩააბარა – მაქსიმალური შეფასების 41-50 ქულა, რაც ნიშნავს,
რომ სტუდენტს ჩასაბარებლად მეტი მუშაობა სჭირდება და ეძლევა
დამოუკიდებელი მუშაობით დამატებით გამოცდაზე ერთხელ გასვლის
უფლება;
(F) ჩაიჭრა – მაქსიმალური შეფასების 40 ქულა და ნაკლები, რაც ნიშნავს,
რომ სტუდენტის მიერ ჩატარებული სამუშაო არ არის საკმარისი და მას
საგანი ახლიდან აქვს შესასწავლი.
FX-ის მიღების შემთხვევაში დამატებითი გამოცდა ინიშნება დასკვნითი
გამოცდის შედეგების გამოცხადებიდან არანაკლებ 5 დღეში.
დამატებით გამოცდაზე მიღებულ შეფასებას არ ემატება დასკვნით
შეფასებაში მიღებული ქულათა რაოდენობა.
დამატებით გამოცდაზე მიღებული შეფასება არის დასკვნითი შეფასება
და აისახება სასწავლო კურსის საბოლოო შეფასებაში.
დამატებით გამოცდაზე მიღებული შეფასების გათვალისწინებით
საგანმანათლებლო კომპონენტის საბოლოო შეფასებაში 0-
50 ქულის მიღების შემთხვევაში, ფორმდება F -0 ქულა.
მინიმალურ შეფასებას წარმოადგენს 51 ქულა.

გამოცდაზე დაშვების წინაპირობა: სტუდენტს სემესტრის განმავლობაში

დაგროვილი უნდა ჰქონდეს არანაკლებ 21 ქულა.
 სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

გამოცდა ჩაბარებულად ითვლება, თუ სტუდენტი აგროვებს დასკვნითი

გამოცდის 50%.
სავალდებულო/ძირითადი სავალდებულო/ძირითადი ლიტერატურა:
ლიტერატურა და სხვა 1. ა. ხარანაული, ტექსტოლოგიის კურსის შესავალი ( ხელნაწერი);
სასწავლო მასალა 2. არნ. ჩიქობავა, ენათმეცნიერების შესავალი, თბილისი: სტალინის
სახ. თბილისის სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, 1952;
3. არნ. ჩიქობავა, ქართული ენის ზოგადი დახასიათება,
საქართველოს მეცნიერებათა აკადემია, არნ. ჩიქობავას
სახელობის ენათმეცნიერების ინსტიტუტი, თბ., 1998;
4. არნ. ჩქობავა, ზოგადი ენათმეცნიერება, II, ძირითადი
პრობლემები, მეორე გამოცემა, თბილისის უნივერსიტეტის
გამომცემლობა, 1983;
5. ბ. ჯორბენაძე, ქართული სალიტერატურო ენის
პერიოდიზაციისათვის // ბურჯი ეროვნებისა. - თბილისი, 1998.;
6. დ. მელიქიშვილი, გელათი – სხუა ათინა და მეორე იერუსალიმი,
გელათი-900, თბ. 2006.
7. ენციკლოპედია „ქართული ენა“ , არნ. ჩიქობავას სახელობის
ენათმეცნიერების ინსტიტუტი, ენციკლოპედიის მთავარი
რედაქცია, 2008. სტატიები: ენა; ენათა გენიალოგიური
კლასიფიკაცია; ენათა კლასიფიკაციები; ენათა სტადიური
კლასიფიკაცია; ენათა ტიპოლოგიური კლასიფიკაცია; იაფეტური
ენები; იაფეტური თეორია; იბერიულ-კავკასიური
ენათმეცნიერება; ქართველური ენები; ქართული ენა;
8. ზ. ალექსიძე, მხედრული დამწერლობის სათავეებთან,
კრებულში ისტორიულ-ფილოლოგიური ძიებანი: ტომი 1 / ზაზა
ალექსიძე, 2010,
9. ზ. სარჯველაძე, ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის
შესავალი: სახელმძღვანელო, თბილისი : განათლება , 1984;
10. თ. გამყრელიძე, ზ. კიკნაძე, ი. შადური, ნ. შენგელაია, თეორიული
ენათმეცნიერების კურსი, 2003;
11. თ. გამყრელიძე, წერის ანბანური სისტემა და ძველი ქართული
დამწერლობა, თბილისი: თბილისის უნივერსიტეტის
გამომცემლობა, 1989;
12. თ. ოთხმეზური, კომენტარული ჟანრი შუა საუკუნეების ქართულ
მთარგმნელობით ტრადიციაში : ეფრემ მცირე და გრიგოლ
ღვთისმეტყველის თხზულებათა კომენტარები, თბილისი: ილიას
სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამომცემლობა, 2011;
13. თ. უთურგაიძე, ქართული ენის შესწავლის ისტორია, თბილისი,
1999;
14. კ. დანელია, ზ. სარჯველაძე, ქართული პალეოგრაფია, თბილისი:
ნეკერი , 1997;
სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

15. ლ. ქაროსანიძე, ანტიკურ-ბიზანტიური თეორიები ენის შესახებ

და ქართული გრამატიკული აზროვნება, თბილისი,
ენათმეცნერების ინსტიტუტი, 2017;
16. მ. ივანიშვილი, ისტორიულ-შედარებითი მეთოდი.
ქართველური ენები და დიალექტები (კონსპექტი);
17. ნ. დობორჯგინიძე, ლინგვისტურ-ჰერმენევტიკული
მეტატექსტები, პრაქტიკული გრამატიკა და ჰერმენევტიკა X-XIII
საუკუნის ქართულ წყაროებში. ილიას სახელმწიფო
უნივერსიტეტი, თბილისი 2012;
18. ნ. დობორჯგინიძე, ქართული ენის თვისობრივი და ფუნქციური
ლეგიტიმაციის საკითხები შუა საუკუნეებში, წახნაგი, 2009.1;
19. რ. გორდეზიანი, მ. დანელია, კლასიკური ფილოლოგიის
შესავალი, ლოგოსი, 2004;
20. რ. პატარიძე, ქართული ასომთავრული, 1980;
II ნაწილი:
1. კ.კეკელიძე, ძველი ქართული ლიტერატურის ისტორია, თბ. 1980
2. ლ. მენაბდე, ძველი ქართული მწერლობის კერები, II, თბ. 1980.
3. ე. ხინთიბიძე, ქართულ-ბიზანტიური ლიტერატურული
ურთიერთობების ისტორიისათვის, თბ. 1983.
4. ი. რატიანი. „კანონი. ლიტერატურული ისტორია და ქართული
მწერლობის პერიოდიზაციის საკითხი“ : ქართული მწერლობა
და მსოფლიო ლიტერატურული პროცესი. თბ.:2015.
5. ი. რატიანი, „რეალიზმის ლიტერატურული მოდელი ქართულ
მწერლობაში“: ქართული ლიტერატურა. ისტორია
საერთაშორისო ლიტერატურული პროცესების პრიზმაში, II.,
6. გ. ლომიძე, „ქართული რომანტიზმი. ტექსტი და კონტექსტი“:
ქართული ლიტერატურა. ისტორია საერთაშორისო
ლიტერატურ. პროცესების პრიზმაში, წ,II. თბ. 2016,
7. გ. ლომიძე.“ სიმბოლიზმი და ავანგარდიზმი საქართველოში“:
ქართული ლიტერატურა. ისტორია საერთაშორისო
ლიტერატურ. პროცესების პრიზმაში, II.
8. ა.ხინთიბიძე, ქართული ლექსის ისტორია და თეორია, თბ.
2009,
9. მ. კვაჭანტირაძე. „ნეორეალიზმის დასავლური მოდელი და
ქართული ლიტერატურული დისკურსი“: ქართული
ლიტერატურა . ისტორია საერთაშორისო ლიტერატურული
პროცესების პრიზმაში. II.
10. ი. რატიანი. ქართული მწერლობა და მსოფლიო
ლიტერატურული პროცესი. თბ., 2015.
 სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

შენიშვნა: მითითებული სავალდებულო და დამხმარე ლიტერატურა

სტუდენტმა შეიძლება მოიპოვოს თსუ ბიბლიოთეკაში, თსუ ქართული
ენის ინსტიტუტში, რუსთველის კაბინეტში და ქართველოლოგიური
სკოლის ცენტრში, ასევე ელექტრონული სწავლების პორტალზე: e-
learning.tsu.ge

დამხმარე ლიტერატურა და დამხმარე ლიტერატურა:

სხვა სასწავლო მასალა 1. ა. ხარანაული, ბიბლიის თარგმანის ხასიათი და მისი შესწავლის
მეთოდოლოგიური საფუძვლები, ენა და კულტურა, 4, 2003,
2. ა. ხარანაული, სეგმენტაციის მეთოდი „რუთის“ წიგნის
გელათურ ვერსიაში, მნემე 2000,
3. ა.ხარანაული, წმიდა წერილის თარგმანები (თარგმანის ისტორია,
მთარგმნელები, თარგმანის ენა), რწმენა და ცოდნა, #2(6) 2001;
#3(7) 2001,
4. არნ. ჩიქობავა, ენათმეცნიერების შესავალი, თბ.,1952;
5. არნ. ჩიქობავა, სახელთა ფუძის უძველესი აგებულება
ქართველურ ენებში. რედ. ვ. თოფურია. თბ., მეცნ. აკად. გამ-ბა,
1942;
6. არნ. ჩიქობავა, ქართული ენის ზოგადი დახასიათება, თბ., 1998;
7. ბ. ლომინაძე, „ქებაჲ და დიდებაჲ ქართულისა ენისაჲ“, თბ., 2004;
8. დ. მელიქიშვილი, გელათის აკადემია სხუა ათინა და მეორე
იერუსალიმი სასწავლებელი ყრმათათვის გელათის
საღვთისმეტყველო-ფილოლოგიური სკოლა შუა საუკუნეების
საგანმანათლებლო კერა. 2019.
9. დ. მელიქიშვილი, პირის ნაცვალსახელის ფუძის აგებულებასთან
დაკავშირებული საკითხები. ზოგადი და იბერიულ-კავკასიური
ენათმეცნიერების საკითხები. 1980;
10. ვ. სილოგავა, ბაგრატიონ ხელმწიფეთა ავტოგრაფები (XI-XIII სს.),
რედ. როინ მეტრეველი,თბილისი : არტანუჯი , 2003;
11. ზ. ალექსიძე, ლუვრი, სინას მთა, ნაზარეთი, კრებულში ზ.
ალექსიძე, ქრისტიანული კავკასია 2, 2011;
12. ზ. ჭუმბურიძე, ქართული ხელნაწერების კვალდაკვალ,
რედაქტორი: ელენე მეტრეველი, თბილისი : ნაკადული , 1983 ;
13. თ. გამყრელიძე, ზ. კიკნაძე, ი. შადური, ნ. შენგელაია, თეორიული
ენათმეცნიერების კურსი, 2003;
14. ი. აბულაძე, ქართული წერის ნიმუშები, პალეოგრაფიული
ალბომი - მეორე შევსებული გამოცემა - თბილისი - 1973;
15. ი. ჯავახიშვილი - ისტორიის მიზანი, წყაროები და მეთოდები
წინათ და ახლა - წიგნი III, ნაკვეთი I - ქართული
დამწერლობათა-მცოდნეობა ანუ პალეოგრაფია (მეორე გამოცემა)
სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

- სტალინის სახელობის თბილისის სახელმწიფო

უნივერსიტეტის გამომცემლობა - თბილისი 1949;
16. ი. ჯავახიშვილი, ქართული და კავკასიური ენების
თავდაპირველი ბუნება და ნათესაობა, ტფილისი, 1937;
17. იოანე ზოსიმე, ქებაჲ და დიდებაჲ ქართულისა ენისაჲ
http://armazi.uni-frankfurt.de/armaziII/enebi/kartuli/kebai.html;
18. კ. დანელია, კოლხური ენის გრამატიკული ანალიზი, გამ.
უნივერსალი, 2006;
19. კ. კეკელიძე, ძვ. ქართული ლიტერატურის ისტორია, თბ.1980;
20. ლ. ჭილაშვილი, ნეკრესის უძველესი ქართული წარწერები და
ქართული დამწერლობის ისტორიის საკითხები, თბილისი, 2004;
21. ლ. მენაბდე, ძველი ქართული მწერლობის კერები, I-II, თბ. 1980
(ლ. მენაბდე, ძვ. ქართული კულტურის კერები, 1992);
22. ლ. ქაროსანიძე, ანტიკურ-ბიზანტიური თეორიები ენის შესახებ
და ქართული გრამატიკული აზროვნება, თბილისი,
ენათმეცნერების ინსტიტუტი, 2017;
23. ლ. ხოფერია, თავისუფალ და ზუსტ თარგმანთა ზოგიერთი
თავისებურებანი ერთი ტექსტის ორი ქართული თარგმანის
მიხედვით, მრავალთავი 19, 2001,
24. მზ. შანიძე, სიტყუა ართრონისათს, ძვ. ქართული გრამატიკული
ტრაქტატი, თბილისი, 1990;
25. ნ. დობორჯგინიძე, ენა, იდენტობა და საისტორიო კონცეფციები,
2010;
26. ნ. დობორჯგინიძე, ლინგვისტურ-ჰერმენევტიკული
მეტატექსტები, ილიას სახ. უნივერსიტეტის გამომც., 2012;
27. ნ. დობორჯგინძე, ბერძნულ-რომაული სამყარო და ხალხურ
ენათა ემანსიპაციის საკითხი, ბიზანტინოლოგია საქართველოში-
1, 2007;
28. ნ. დოლიძე ძირითადი ენათმეცნიერული ტენდენციები ანტიკურ
ფილოსოფიაში და პლატონის კრატილოსი,
თბილისი: ლოგოსი, 1998;
29. ჟ. ფეიქრიშვილი, ქართველოლოგიის საკითხები, 1992;
30. ქ. ბეზარაშვილი, რიტორიკისა და თარგმანის თეორია და
პრაქტიკა, „მეცნიერება“, 2004;
31. ქართული ხელნაწერი წიგნი www.manusript.ge;

სხვა სასწავლო მასალა:

1. http://epigraphy.iliauni.edu.ge/
2. http://titus.uni-frankfurt.de/texte/etcg/cauc/ageo/inscr/carcera/
სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

carcet.htm
3. ა. ჩიქობავა, ჯ. ვათეიშვილი, პირველი ქართული ნაბეჭდი
წიგნები, 1983;
4. დ. თვალთვაძე, ეფრემ მცირის კოლოფონები, 2009, ეფრემ მცირე,
ზანდუკი და შესავალი წიგნისა ამის, რომელსა ეწოდების
გარდამოცემა, თქუმული წმიდისა მამისა ჩუენისა იოანე
დამასკელისა, 200-204;
5. დიომიდე, ფრაგმენტი დიონისიოს თრაკიელის გრამატიკის
სქოლიოებიდან, ეპიფანე კჳპრელი, ზომათათჳს და საწყაულთა,
შატბერდის კრებული X საუკუნისა, გამოსაცემად მოამზადეს ბ.
გიგინეიშვილმა და ელ. გიუნაშვილმა, თბ., 1979
6. თ. უთურგაიძე, ქართული ენის შესწავლის ისტორია, თბილისი,
7. იოანე პეტრიწი, განმარტება პროკლე დიადოხოსის
"ღმრთისმეტყველების საფუძვლებისა",თანამედროვე ქართულ
ენაზე გადმოიღო, გამოკვლევა, ლექსიკონი და შენიშვნები
დაურთო დამანა მელიქიშვილმა, თსუ გამომცემლობა, 1999;
8. ლ. ქაროსანიძე, დიონისიოს თრაკიელის “გრამატიკის
ხელოვნება” და ძველი ქართული გრამატიკული აზროვნება,
ლოგოსი, 1998,
9. ლეონტი მროველი, ცხოვრება ქართუელთა მეფეთა და
პირველთაგანთა მამათა და ნათესავთა, თ. I;
10. მ. შანიძე, ფსალმუნნი, 1960, გიორგი მთაწმიდელი, ფსალმუნთა
თარგმანზე დართული ანდერძი,
11. მზ. შანიძე, სიტყუა ართრონისათს, ძვ. ქართული გრამატიკული
ტრაქტატი, თბილისი, 1990
12. ნ. დობორჯგინიძე, ენა. იდენტობა და საისტორიო კონცეფციები,
2010
13. საბაწმინდური ოთხთავი, პალიმფსესტი, ტექსტი ამოიკითხა,
გამოსცა, შესავალი სიტყვა და სიმფონიადაურთო ლამარა
ქაჯაიამ, ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, 2014;
14. სულხან-საბა ორბელიანი, სიტყვის კონა, 1991
15. ქართლის ცხოვრება, ჯუანშერი, "ნებროთი და ბაბილონის
გოდოლი";
16. ქართული ოთხთავის ორი ბოლო რედაქცია, ტექსტი გამოსცა და
გამოკვლევა დაურთო ივანე იმნაიშვილმა, თბილისის
სახელმწიფო უნივერსიტეტი, 1979;
17. წიგნნი ძუელისა აღთქუმისანი : ნაკვეთი I : შესაქმისაი
გამოსლვათაი / გამოსაცემად მოამზადეს ბაქარ გიგინეიშვილმა
და ცოტნე კიკვიძემ; გამოკვლევა ბაქარ გიგინეიშვილისა;
მთ.რედაქტორი: ელ. მეტრეველი; საქ. სსრ მეცნიერებათა
სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

აკადემია, კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ინსტიტუტი, თბილისი:

მეცნიერება, 1989, თ. II, , IX, XI;
18. წიგნნი ძუელისა აღთქუმისანი, ტ. 1, მეცნიერება, 1989;

II ნაწილი:
1. ე. ხინთიბიძე, ბიზანტიურ- ქართული ლიტერატურული
ურთიერთობანი, თბ. 1969.
2. ე. ხინთიბიძე, შუასაუკუნებრივი და რენესანსული
ვეფხისტყაოსანში, თბ. 1993.
3. ე. ხინთიბიძე, “რუსთაველი მახსოვს ბავშვი”. -კრებ.
გალაკტიონოლოგია”, III, 2004.
4. ე. ხინთიბიძე, საზღვარგარეთული ქართველოლოგია. - ჟურნ.
“ქართველოლოგი” # 10, 2003.
5. ე. ხინთიბიძე, კიდევ ერთი ახლებური თვალსაზრისი შუა
საუკუნეების ევროპული ლიტერატურის შედევრის - “ვარლაამ
და იოასაფის” ავტორობის საკითხზე. - ჟურნ. “მაცნე”, ენის და
ლიტერატურის სერია, თბ. 2003,
6. ქართული ლიტერატურა ევროპულ მეცნიერებაში. ე.
ხინთიბიძის რედაქციით. თბ. 2003.
7. ე. ხინთიბიძე, ქართული აგიოგრაფიული ტექსტის XIII საუკუნის
ბერძნული და ლათინური თარგმანი, “ფილოლოგიურ-
ისტორიული ძიებანი”, თბ. 1999,
8. ე. ხინთიბიძე, „ათონის ქართული საღვთისმეტყველო-
ლიტერატურული სკოლა“: ნათელი ქრისტესი საქართველო
წიგნი 1-ლი. თბილისი: თსუ გამომცემლობა, 2003.
9. ქართული ლიტერატურა ევროპულ მეცნიერებაში (ე. ხინ-
თიბიძის რედაქციით), თბ. 2003,
10. ე.ხინთიბიძე, „ვეფხისტყაოსანი - შექსპირის ლიტერატურული
წყარო“: მე-7 საერთაშორისო ქართველოლოგ. სიმპოზიუმის
მასალები, თბ. 2016
11. ე. ხინთიბიძე,„შუა საუკუნეების ქართული აგიოგრაფიის
სპეციფიკა“: ქართული ჰაგიოგრაფია (შოთა რუსთაველის
ქართული ლიტერატურის ინსტიტუტის გზამკვლევი), თბ.,2020,
12. მ. ელბაქიძე. პირველი ქართული ნაბეჭდი წიგნები. რიდერი
ლიტერატურათმცოდნეობის, ტექსტოლოგიისა და სარედაქციო-
საგამომცემლო საქმის პროგრამის მაგისტრანტებისთვის. თბ.
2018.
13. რ. თვარაძე, თხუთმეტსაუკუნოვანი მთლიანობა. თბ. 1985
14. . ლ. მინაშვილი, ნარკვევები ქართული ლიტერატურის
 სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

ისტორიიდან, თბ. 2017

15. თ. ბარბაქაძე, ქართული ლექსმცოდნეობა, თბ. 2014,
16. თ. პაიჭაძე, მოდერნიზმი და ქართული ლიტერატურა, თბ. 2018,
17. ქართული ლიტერატურა მსოფლიო ლიტერატურულ რუკაზე.
საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო, 2016.

სასწავლო კურსის გავლასთან

დაკავშირებული
დამატებითი
ინფორმაცია/პირობები
(არსებობის შემთხვევაში)

აკადემიური აკადემიურ კეთილსინდისიერება აკადემიური სივრცისა და აკადემიური

კეთილსინდისიერება განათლების განუყოფელი ნაწილი და უნივერსიტეტის ფუნდამენტური
ღირებულებაა. სტუდენტმა უნდა წარმოადგინოს მხოლოდ თავის მიერ
მომზადებული დავალება, რომელშიც აკადემიური სტილის დაცვით
მითითებული იქნება, თუ ვის ეკუთვნის ესა თუ ის იდეა და/ან სიტყვები.
სტუდენტმა არ უნდა გამოიყენოს ნაშრომი და/ან ნაშრომის ნაწილი,
რომელიც სხვა სასწავლო კურსისთვის მოამზადა; ასევე არ უნდა
გააყალბოს მონაცემები ან სხვა ინფორმაცია და არ უნდა გადაიწეროს
ნაშრომი. იმ შემთხვევაში თუ რომელიმე ზემოთხსენებულ ქმედებას
ექნება ადგილი, სტუდენტს დაეკისრება ეთიკის კოდექსით
განსაზღვრული დისციპლინური პასუხისმგებლობა აკადემიური
კეთილსინდისიერების პრინციპების დარღვევის გამო. სანქცია შეიძლება
იყოს როგორც ნაშრომის ხელახლა მომზადება, ასევე სასწავლო კურსში
არადამაკმაყოფილებელი ქულის მიღება.
 სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

სასწავლო კურსის შინაარსი

ნაწილი I; შემდგენელი: პროფ. ა. ხარანაული

კვირ ლექციის/სემინარის/პრაქტიკუმის და ლიტერატურა და სხვა სასწავლო მასალა

ის ა.შ. თემა
N
1 “ფილოლოგია” (“სიტყვიერება”) სავალდებულო/ძირითადი ლიტერატურა:
ტერმინის მნიშვნელობა. “ლოგოსი” ლექციის გეგმა: თემა I
(“სიტყვა”) და მისი სემანტიკა. https://e-learning.tsu.ge/pluginfile.php/315271/mod_resourc
e/content/2/I%20%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%9B
„გრამატიკა“, „ლიტერატურა“ –
%E1%83%90.pdf
ტერმინთა მნიშვნელობა, ფილოლოგიის
სათავეები და მისი შესწავლის არეალი: 1. რ. გორდეზიანი, მ. დანელია, კლასიკური
ფილოლოგია (როგორც ფილოსოფიის ფილოლოგიის შესავალი, ლოგოსი, 2004, გვ.10-
ნაწილი) – სამყაროს შეცნობის გზა; 11;
ფილოლოგია (როგორც ტექსტოლოგია) 2. არნ. ჩქობავა, ზოგადი ენათმეცნიერება, II,
– მწერლობის სამსახურში; ფილოლოგია ძირითადი პრობლემები, მეორე გამოცემა,
თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა,
(როგორც ლოგიკის ნაწილი, როგორც
1983, .გვ. 11-16.
გრამატიკა) – ენის კვლევა. დამხმარე ლიტერატურა:
3. ლ. ქაროსანიძე, ანტიკურ-ბიზანტიური
თეორიები ენის შესახებ და ქართული
გრამატიკული აზროვნება, თბილისი,
ენათმეცნერების ინსტიტუტი, 2017, გვ.26-35
2 „ენა“ – ცნების განმარტება. ინტერესის სავალდებულო/ძირითადი ლიტერატურა:
გაჩენა ენის ფენომენისადმი და ლექციის გეგმა: თემა II
თეორიები ენათა წარმოშობის შესახებ https://e-learning.tsu.ge/pluginfile.php/129699/mod_resourc
(ისტორია). შინაგანი და გარეგანი ენა. e/content/6/II%20%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%9B
ენა, სიტყვა (განმარტებები). %E1%83%90.pdf

1. ნ. დობორჯგინიძე, ქართული ენის

თვისობრივი და ფუნქციური ლეგიტიმაციის
საკითხები შუა საუკუნეებში, წახნაგი, 2009.1,
გვ. 13-30;
2. თ. გამყრელიძე, ზ. კიკნაძე, ი. შადური, ნ.
შენგელაია, თეორიული ენათმეცნიერების
კურსი, 2003, თ.1, 5, 6, 23-27; თ.7,3, 482-488.
3. ნ. დობორჯგინიძე, ენა. იდენტობა და
საისტორიო კონცეფციები, 2010, გვ. 18-21, 112-
125;
4. ბ. ლომინაძე, „ქებაჲ და დიდებაჲ ქართულისა
ენისაჲ“, თბ., 2004;
 სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

5. ნ. დოლიძე ძირითადი ენათმეცნიერული

ტენდენციები ანტიკურ ფილოსოფიაში და
პლატონის კრატილოსი, თბილისი:
ლოგოსი, 1998

დამხმარე ლიტერატურა:
1. ლეონტი მროველი, ცხოვრება ქართუელთა
მეფეთა და პირველთაგანთა მამათა და
ნათესავთა, თ. I;
2. წიგნნი ძუელისა აღთქუმისანი : ნაკვეთი I :
შესაქმისაი გამოსლვათაი / გამოსაცემად
მოამზადეს ბაქარ გიგინეიშვილმა და ცოტნე
კიკვიძემ; გამოკვლევა ბაქარ გიგინეიშვილისა;
მთ.რედაქტორი: ელ. მეტრეველი; საქ. სსრ
მეცნიერებათა აკადემია, კ. კეკელიძის სახ.
ხელნაწერთა ინსტიტუტი, თბილისი:
მეცნიერება, 1989, თ. II,19-20; XI;
3. ქართლის ცხოვრება, ჯუანშერი, "ნებროთი და
ბაბილონის გოდოლი";
4. იოანე პეტრიწი, განმარტებაპროკლე
დიადოხოსის "ღმრთისმეტყველების
საფუძვლებისა",თანამედროვე ქართულ ენაზე
გადმოიღო, გამოკვლევა, ლექსიკონი და
შენიშვნები დაურთო დამანა მელიქიშვილმა,
თსუ გამომცემლობა, 1999.

3 ენათმეცნიერება (დარგები). ქართული სავალდებულო/ძირითადი ლიტერატურა:

ენის ადგილი ენათა მორფოლოგიურ და ლექციის გეგმა: თემა III
გენეალოგიურ კლასიფიკაციაში (ძველი https://e-learning.tsu.ge/pluginfile.php/129999/mod_resourc
და თანამედროვე თეორიები), ქართული e/content/5/III%20%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%9B
ენის ტიპოლოგია. ქართველური ენების %E1%83%90.pdf
ოჯახი.
1. მარინე ივანიშვილი, ისტორიულ-შედარებითი
მეთოდი. ქართველური ენები და დიალექტები
(კონსპექტი);
2. ენციკლოპედია „ქართული ენა“ , არნ. ჩიქობავას
სახელობის ენათმეცნიერების ინსტიტუტი,
ენციკლოპედიის მთავარი რედაქცია, 2008.
სტატიები: ენა; ენათა გენიალოგიური
კლასიფიკაცია; ენათა კლასიფიკაციები; ენათა
 სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

სტადიური კლასიფიკაცია; ენათა

ტიპოლოგიური კლასიფიკაცია; იაფეტური
ენები; იაფეტური თეორია; იბერიულ-
კავკასიური ენათმეცნიერება; ქართველური
ენები; ქართული ენა.
3. თ. გამყრელიძე, ზ. კიკნაძე, ი. შადური, ნ.
შენგელაია, თეორიული ენათმეცნიერების
კურსი, 2003, გვ. 19-21, 116, 178-184, 246-250,
335-337, 613-614, 622-623;
4. არნ. ჩიქობავა, ქართული ენის ზოგადი
დახასიათება, თბ., 1998, გვ. 16-26;
5. არნ. ჩიქობავა, ენათმეცნიერების შესავალი,
თბ.,1952, თ.VII, §126-127, გვ.321-326; §131, 132,
140, გვ.332, 362-367, 372-375;
6. ჟ. ფეიქრიშვილი, ქართველოლოგიის
საკითხები, 1992, 22-25; 33-36;
7. ი. ჯავახიშვილი, ქართული და კავკასიური
ენების თავდაპირველი ბუნება და ნათესაობა,
ტფილისი, 1937;
8. კ. დანელია, კოლხური ენის გრამატიკული
ანალიზი, გამ. უნივერსალი, 2006, 13-15, 22-25,
95-97.
დამხმარე ლიტერატურა:
1. წიგნნი ძუელისა აღთქუმისანი : ნაკვეთი I :
შესაქმისაი გამოსლვათაი / გამოსაცემად
მოამზადეს ბაქარ გიგინეიშვილმა და ცოტნე
კიკვიძემ; გამოკვლევა ბაქარ გიგინეიშვილისა;
მთ.რედაქტორი: ელ. მეტრეველი; საქ. სსრ
მეცნიერებათა აკადემია, კ. კეკელიძის სახ.
ხელნაწერთა ინსტიტუტი, თბილისი:
მეცნიერება, 1989, თ. IX
4 ქართული გრამატიკული აზრის სავალდებულო/ძირითადი ლიტერატურა:
ისტორია; პრაქტიკული გრამატიკა; გეგმა: თემა IV
თეორიული გრამატიკა; https://e-learning.tsu.ge/pluginfile.php/130174/mod_resourc
e/content/5/IV%20%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%9B
%E1%83%90.pdf

1. თ. უთურგაიძე, ქართული ენის შესწავლის

ისტორია, თბილისი, 1999, 5-6, 10-14;
2. თ. გამყრელიძე, წერის ანბანური სისტემა და
ძველი ქართული დამწერლობა, თბილისი:
 სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა,

1989, გვ. 155-156;
3. თ. ოთხმეზური, კომენტარული ჟანრი შუა
საუკუნეების ქართულ მთარგმნელობით
ტრადიციაში : ეფრემ მცირე და გრიგოლ
ღვთისმეტყველის თხზულებათა კომენტარები,
თბილისი : ილიას სახელმწიფო
უნივერსიტეტის გამომცემლობა, 2011, გვ. 150-
165; 192-200;
4. ნ. დობორჯგინიძე, ლინგვისტურ-
ჰერმენევტიკული მეტატექსტები, პრაქტიკული
გრამატიკა და ჰერმენევტიკა X-XIII საუკუნის
ქართულ წყაროებში. ილიას სახელმწიფო
უნივერსიტეტი, თბილისი 2012, გვ. 147-152
5. ლ. ქაროსანიძე, ანტიკურ-ბიზანტიური
თეორიები ენის შესახებ და ქართული
გრამატიკული აზროვნება, თბილისი,
ენათმეცნერების ინსტიტუტი, 2017, 97- 228;
6. ნ. დობორჯგინიძე, ლინგვისტურ-
ჰერმენევტიკული მეტატექსტები, ილიას სახ.
უნივერსიტეტის გამომც., 2012, 55-69;
7. მზ. შანიძე, სიტყუა ართრონისათს, ძვ.
ქართული გრამატიკული ტრაქტატი, თბილისი,
1990, 7-15;
8. 231http://www.tsu.ge/data/file_db/
faculty_humanities/Issues%20of%20Linguistics,
%201-2.2007.pdf , 5-24 (გიორგი ახვლედიანი);
9. http://www.press.tsu.ge/GEO/internet/elektronuli
%20journals/Enatmecniereba_III_2009_16-09-
2010_T80.pdf 5-32(ზურაბ სარჯველაძე);

5 ენის შესწავლის მეთოდები. ქართული
დამხმარე ლიტერატურა:
1. სულხან-საბა ორბელიანი, სიტყვის კონა
1991, 8-26;
2. ა. ჩიქობავა, ჯ. ვათეიშვილი, პირველი
ქართული ნაბეჭდი წიგნები, 1983;
3. მზ. შანიძე, სიტყუა ართრონისათს, ძვ.
ქართული გრამატიკული ტრაქტატი,
თბილისი, 1990, 58-76; 132-142.
სავალდებულო/ძირითადი ლიტერატურა:
სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

ენის ისტორია. ქართული ლექციის გეგმა: თემა V-VI-VII

სალიტერატურო https://e-learning.tsu.ge/pluginfile.php/130337/
ენის ისტორია. ენათმეცნიერების mod_resource/content/7/V%20VI
ძირითადი დარგები. ქართული ენის %20%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%9B
ტიპოლოგია. %E1%83%90.pdf
წერის ანბანური სისტემები და მათი https://e-learning.tsu.ge/pluginfile.php/130338/
შემსწავლელი მეცნიერება mod_resource/content/3/VII
(გრამატოლოგია). ქართული ანბანის %20%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%9B
წარმოშობა და განვითარება. %E1%83%90.pdf

1. ბ. ჯორბენაძე, ქართული სალიტერატურო ენის

პერიოდიზაციისათვის // ბურჯი ეროვნებისა. -
თბილისი, 1998. - N1. - გვ.4-6;
2. ზ. სარჯველაძე, ქართული სალიტერატურო
ენის ისტორიის შესავალი: სახელმძღვანელო,
თბილისი : განათლება , 1984, თ. X, გვ. 253-274;
3. არნ. ჩიქობავა, ქართული ენის ზოგადი
დახასიათება, თბ., 1998, გვ. 16-26 (// ქართული
ენის განმარტებითი ლექსიკონი, 025-035);
4. არნ. ჩიქობავა, ენათმეცნიერების შესავალი,
თბ.,1952, თ.VII, §126-127, გვ.321-326; §131, 132,
140, გვ.332, 362-367, 372-375.
5. კ. დანელია, ზ. სარჯველაძე, ქართული
პალეოგრაფია, თბილისი: ნეკერი , 1997;
6. რ. პატარიძე, ქართული ასომთავრული, 1980, 7-
46;
7. თ. გამყრელიძე, წერის ანბანური სისტემა და
ძველი ქართული დამწერლობა, თბილისი:
თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა,
1989, გვ. 118-205, განს. 196-205;
8. ზ. ალექსიძე, მხედრული დამწერლობის
სათავეებთან, კრებულში ისტორიულ-
ფილოლოგიური ძიებანი: ტომი 1 / ზაზა
ალექსიძე, 2010, გვ. 213-236.
9. ქართული ენის ისტორია, ტ. ფუტკარაძის
რედაქციით, ქუთაისი, 2006, 116-128;
10. თ. გამყრელიძე, ზ. კიკნაძე, ი. შადური, ნ.
შენგელაია, თეორიული ენათმეცნიერების
კურსი, 2003, გვ. 19-21, 116, 178-184, 246-250,
335-337, 613-614, 622-623
 სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

(http://www.science.org.ge/books/Gamkrelidze
%20book.pdf);
11. არნ. ჩიქობავა, სახელთა ფუძის უძველესი
აგებულება ქართველურ ენებში. რედ. ვ.
თოფურია. თბ., მეცნ. აკად. გამ-ბა, 1942,
12. არნ. ჩიქობავა, ილია ჭავჭავაძის ენის შესახებ,
ენიმკის მოამბე, 2, 1937, გვ. 15-27.
13. დ. მელიქიშვილი, პირის ნაცვალსახელის
ფუძის აგებულებასთან დაკავშირებული
საკითხები. ზოგადი და იბერიულ-კავკასიური
ენათმეცნიერების საკითხები 1980, გვ. 48-56;
14. თ. გამყრელიძე, ზ. კიკნაძე, ი. შადური, ნ.
შენგელაია, თეორიული ენათმეცნიერების
კურსი, 2003, 494
(http://www.science.org.ge/books/Gamkrelidze
%20book.pdf);
15. ზ. ალექსიძე, ლუვრი, სინას მთა, ნაზარეთი,
კრებულში ზ. ალექსიძე, ქრისტიანული
კავკასია 2, 2011, გვ. 13-25;
16. ლ. ჭილაშვილი, ნეკრესის უძველესი ქართული
წარწერები და ქართული დამწერლობის
ისტორიის საკითხები, თბილისი, 2004, 67-87.
დამხმარე ლიტერატურა:
1. დ იომიდე, ფრაგმენტი დიონისიოს თრაკიელის
გრამატიკის სქოლიოებიდან, ეპიფანე კჳპრელი,
ზომათათჳს და საწყაულთა, შატბერდის
კრებული X საუკუნისა, გამოსაცემად
მოამზადეს ბ. გიგინეიშვილმა და ელ.
გიუნაშვილმა, თბ., 1979, გვ. 192, 195-196;
2. ნ. დობორჯგინიძე, ენა. იდენტობა და
საისტორიო კონცეფციები, 2010, 44-45.
3. http://epigraphy.iliauni.edu.ge/
4. http://titus.uni-frankfurt.de/texte/etcg/cauc/ageo/
inscr/carcera/carcet.htm
6 ხელნაწერთმცოდნეობა სავალდებულო/ძირითადი ლიტერატურა:
(კოდიკოლოგია). ლექციის გეგმა: თემა VIII-IX
პალეოგრაფია. ეპიგრაფიკა. https://e-learning.tsu.ge/pluginfile.php/130907/
ტექსტოლოგიის საგანი და ამოცანები, mod_resource/content/4/VIII
ტექსტის შესწავლისა და ტექსტის %20%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%9B
გამოცემის ისტორია საქართველოში. %E1%83%90.pdf
სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

პერსპექტივები. https://e-learning.tsu.ge/pluginfile.php/130908/
mod_resource/content/4/IX
%20%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%9B
%E1%83%90.pdf

1. ა. ხარანაული, ტექსტოლოგიის კურსის

შესავალი, ხელნაწერი, 6-12;
2. კ. დანელია, ზ. სარჯველაძე, ქართული
პალეოგრაფია, თბილისი: ნეკერი , 1997, გვ. 259-
274; 281-295;
3. ა. ხარანაული, ტექსტოლოგიის კურსის
შესავალი, ხელნაწერი.
4. ი. ჯავახიშვილი - ისტორიის მიზანი, წყაროები
და მეთოდები წინათ და ახლა - წიგნი III,
ნაკვეთი I - ქართული დამწერლობათა-
მცოდნეობა ანუ პალეოგრაფია (მეორე
გამოცემა) - სტალინის სახელობის თბილისის
სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამომცემლობა -
თბილისი 1949;
5. ი. აბულაძე, ქართული წერის ნიმუშები,
პალეოგრაფიული ალბომი - მეორე შევსებული
გამოცემა - თბილისი - 1973;
6. ზ. ჭუმბურიძე, ქართული ხელნაწერების
კვალდაკვალ, რედაქტორი: ელენე მეტრეველი,
თბილისი : ნაკადული , 1983 ;
7. ვ. სილოგავა, ბაგრატიონ ხელმწიფეთა
ავტოგრაფები (XI-XIII სს.), რედ. როინ
მეტრეველი,თბილისი : არტანუჯი , 2003;
8. ზ. ალექსიძე, ლუვრი, სინას მთა, ნაზარეთი,
კრებულში ზ. ალექსიძე, ქრისტიანული
კავკასია 2, 2011, 13-25;
9. ქართული ხელნაწერი წიგნი www.manusript.ge
დამხმარე ლიტერატურა:
1. მ. შანიძე, ფსალმუნნი, 1960, გიორგი
მთაწმიდელი, ფსალმუნთა თარგმანზე
დართული ანდერძი, გვ. 027;
2. დ. თვალთვაძე, ეფრემ მცირის კოლოფონები,
2009, ეფრემ მცირე, ზანდუკი და შესავალი
წიგნისა ამის, რომელსა ეწოდების
გარდამოცემა, თქუმული წმიდისა მამისა
 სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

ჩუენისა იოანე დამასკელისა, 200-204;

3. წიგნნი ძუელისა აღთქუმისანი, ტ. 1,
მეცნიერება, 1989;
4. ქართული ოთხთავის ორი ბოლო რედაქცია,
ტექსტი გამოსცა და გამოკვლევა დაურთო ივანე
იმნაიშვილმა, თბილისის სახელმწიფო
უნივერსიტეტი, 1979;
5. საბაწმინდური ოთხთავი, პალიმფსესტი,
ტექსტი ამოიკითხა, გამოსცა, შესავალი სიტყვა
და სიმფონიადაურთო ლამარა ქაჯაიამ,
ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, 2014;
6. თ. უთურგაიძე, ქართული ენის შესწავლის
ისტორია, თბილისი, 1999,7-8.
7 თარგმანის თეორია და პრაქტიკა. სავალდებულო/ძირითადი ლიტერატურა:
თარგმანის ისტორია ლექციის გეგმა: თემა X
საქართველოში. https://e-learning.tsu.ge/pluginfile.php/131182/
mod_resource/content/5/X
შუალედური გამოცდა %20%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%9B
%E1%83%90.pdf

1. დ. მელიქიშვილი, გელათი – სხუა ათინა და

მეორე იერუსალიმი, გელათი-900, თბ. 2006, გვ.
1-8, 11-13;
2. ა. ხარანაული, წმიდა წერილის თარგმანები
(თარგმანის ისტორია, მთარგმნელები,
თარგმანის ენა), რწმენა და ცოდნა, #2(6)
2001,10-24; #3(7) 2001, 10-21;
3. ნ. დობორჯგინძე, ბერძნულ-რომაული სამყარო
და ხალხურ ენათა ემანსიპაციის საკითხი,
ბიზანტინოლოგია საქართველოში-1, 2007;
4. ლ. ხოფერია, თავისუფალ და ზუსტ თარგმანთა
ზოგიერთი თავისებურებანი ერთი ტექსტის
ორი ქართული თარგმანის მიხედვით,
მრავალთავი 19, 2001, 117-138;
5. ქ. ბეზარაშვილი, რიტორიკისა და თარგმანის
თეორია და პრაქტიკა, „მეცნიერება“, 2004, 18-97;
6. ა. ხარანაული, ბიბლიის თარგმანის ხასიათი და
მისი შესწავლის მეთოდოლოგიური
საფუძვლები, ენა და კულტურა, 4, 2003;
7. ა. ხარანაული, სეგმენტაციის მეთოდი „რუთის“
 სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

წიგნის გელათურ ვერსიაში, მნემე, 329-339.

8. დ. მელიქიშვილი, გელათის აკადემია სხუა
ათინა და მეორე იერუსალიმი სასწავლებელი
ყრმათათვის გელათის საღვთისმეტყველო-
ფილოლოგიური სკოლა შუა საუკუნეების
საგანმანათლებლო კერა. 2019.
9. ლ. მენაბდე, ძველი ქართული მწერლობის
კერები, I-II, თბ. 1980 (ლ. მენაბდე, ძვ.
ქართული კულტურის კერები, 1992);
10. კ. კეკელიძე, ძვ. ქართული ლიტერატურის
ისტორია ტ.1, თბ.1980;
11. იოანე ზოსიმე, ქებაჲ და დიდებაჲ ქართულისა
ენისაჲ;
12. ბ. ლომინაძე, „ქებაჲ და დიდებაჲ ქართულისა
ენისაჲ“, თბ., 2004;
13. ზ. ჭუმბურიძე, ქართული ხელნაწერების
კვალდაკვალ, რედაქტორი: ელენე მეტრეველი,
თბილისი : ნაკადული , 1983.

ნაწილი II; შემდგენელი: პროფ. ე. ხინთიბიძე

8 ქართული ფილოლოგია: ისტორია. ფილოლოგიური ძირითადი:

სკოლები ძველ საქართველოში. მონასტერი-განათლების, 1. კ. კეკელიძე, ძველი ქართული
მწერლობის და კულტურის კერა: საბაწმინდა, სინას მთა, ლიტერატურის ისტორია, ტ.1,
იერუსალიმი, ტაო-კლარჯეთი, ათონი, პეტრიწონი - თბ. 1980, გვ. 80-110;
“პეტრიწონის წესდება”, გელათი. ქართულ ხელნაწერთა
2. ე. ხინთიბიძე, ბიზანტიურ-
კოლექციები. ძველი ქართული სასულიერო და საერო
ქართული ლიტერატურული
მწერლობა. ურთიერთობანი, თბ. 1969, გვ. 92-
103;
შუალედური გამოცდის შედეგების ანალიზი
დამხმარე:
1. ლ. მენაბდე, ძველი ქართული
მწერლობის კერები, II,
თბ.1980, გვ.20-140;185-247;
9 ფილოლოგიური აზრის განვითარება და ძირითადი:
მთარმგნელობითი პრინციპის ცვლილებები ძველ ე. ხინთიბიძე, „ათონის ქართული
საქართველოში (ეფთვიმე ათონელი, ეფრემ მცირე). საღვთისმეტყველო-
ათონის საღვთისმეტყველო-ლიტერატურული სკოლა. ლიტერატურული სკოლა“: ნათელი
 სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

ქართული ფილოლოგიის რეზონანსი შუასაუკუნეების ქრისტესი საქართველო წიგნი 1-ლი.

ევროპაში: “წმინდა გიორგი ათონელის ცხოვრების” ერთი თბილისი: თსუ გამომცემლობა, 2003.
ფრაგმენტი XIII ს. ბერძნული და ლათინური თარგმანი.
http://kartvelologybooks.tsu.ge/
1. ე. ხინთიბიძე, „ქართული
აგიოგრაფიული ტექსტის XIII
საუკუნის ბერძნული და
ლათინური
თარგმანი“:ფილოლოგიურ-
ისტორიული ძიებანი”, თბ. 1999,
გვ. 310-323.
დამხმარე:
1. ლ. მენაბდე. ქართული
კულტურის კერა ათონზე.
თბილისი: თსუ გამომცემლობა,
1982.
10. ქართული ლიტერატურის შედევრები ევროპულ ძირითადი:
კულტურაში: ქართული “ბალავარიანი” და ევროპული 1.ქართული ლიტერატურა ევრო-
“ვარლაამ და იოასაფი”. ვეფხისტყაოსანი შექსპირის ეპოქის პულ მეცნიერებაში (ე. ხინ-
თიბიძის რედაქციით), თბ. 2003,
ინგლისში.
გვ.19-20,190-191,226-229.
2.ე.ხინთიბიძე, „ვეფხისტყაოსანი -
შექსპირის ლიტერატურული
წყარო“: მე-7 საერთაშორისო
ქართველოლოგ. სიმპოზიუმის
მასალები, თბ. 2016, გვ.46-54.
დამხმარე:
ე.ხინთიბიძე, ქართულ-ბიზანტ.
ლიტერატურ. ურთიერთობის
ისტორიისათვის, თბ.1982, გვ.
262-272.
ე.ხინთიბიძე, ვეფხისტყაოსანი
შექსპირისა და მისი
თანამედროვეების ინგლისურ
დრამატურგიაში, თბ.2016.
11. იტალიელი მისიონერები საქართველოში. პირველი ძირითადი
ნაბეჭდი ქართული წიგნები და ქართული სტამბა. 1. “ქართული ლიტერატურა
ევროპელ ავტორთა პირველი ქართველოლოგიური ევროპულ მეცნიერებაში” (ე.
ხინთიბიძის რედაქციით), თბ.
წიგნები: ფრანცისკო მარია მაჯოს “ქართული გრამატიკა”,
2003, გვ. 25-45.
ფრანც კარლ ალტერის „ქართული ლიტერატურის
დამხმარე:
შესახებ“. თანამედროვე ქართული ფილოლოგიური მ. ელბაქიძე. პირველი ქართული
მეცნიერების ფორმირება: „სააზიო საზოგადოება“ ნაბეჭდი წიგნები. რიდერი
ევროპაში, მარი ბროსე, ნიკო მარი, კორნელი კეკელიძე... ლიტერატურათმცოდნეობის,
ქართული ლიტერატურის შესწავლა და ტექსტოლოგიისა და სარედაქციო-
საგამომცემლო საქმის პროგრამის
 სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

ქართველოლოგიური ჟურნალები ევროპაში ( უცხოელი მაგისტრანტებისთვის. თბ. 2018.

და ქართველი მკვლევარები). გვ.32-40.

შუალედური გამოცდა

12. ქართული ლიტერატურის პერიოდიზაცია. ძველი ძირითადი:

ქართული მწერლობის პერიოდები. 1. კ. კეკელიძე, ძველი ქართული
ლიტერატურის ისტორია,
ქართული ნათარგმნი და ორიგინალური აგიოგრაფია. ტ.1.გვ.47-78.
ეროვნული ნაკადი ქართულ აგიოგრაფიაში. ნათარგმნი 2. ი. რატიანი. „კანონი.
აგიოგრაფიის მნიშვნელობა ბიზანტინისტიკისათვის. ლიტერატურული ისტორია და
ქართული მწერლობის
შუალედური გამოცდის შედეგების ანალიზი პერიოდიზაციის საკითხი“ :
ქართული მწერლობა და
მსოფლიო ლიტერატურული
პროცესი. თბ.:2015. გვ.41-54
3. ე. ხინთიბიძე,„შუა საუკუნეების
ქართული აგიოგრაფიის სპეციფიკა“:
ქართული ჰაგიოგრაფია (შოთა
რუსთაველის ქართული
ლიტერატურის ინსტიტუტის
გზამკვლევი), თბ.,2020, გვ.103-123

დამხმარე:
1.ე. ხინთიბიძე, ქართულ-
ბიზანტიური ლიტერატურული
ურთიერთობების ისტორიისათვის.
გვ. 40-41
2. რ. თვარაძე,
თხუთმეტსაუკუნოვანი
მთლიანობა. თბ. 1985

ქართული ლექსი: სასულიერო ლექსი, კლასიკური ძირითადი

ქართული ლექსი, სალექსო რეფორმა.
13 1. გ. ლომიძე, „ქართული
მე-19 საუკუნის ქართული ლიტერატურა - (რომანტიზმი, რომანტიზმი. ტექსტი და
რეალიზმი). კონტექსტი“: ქართული
ლიტერატურა. ისტორია
საერთაშორისო ლიტერატურ.
პროცესების პრიზმაში, წ,II. თბ.
2016, გვ.5-18.

2. ი. რატიანი, „რეალიზმის
 სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

ლიტერატურული მოდელი
ქართულ მწერლობაში“:
ქართული ლიტერატურა.
ისტორია საერთაშორისო
ლიტერატურული პროცესების
პრიზმაში, II., გვ. 31-45.

3.ა.ხინთიბიძე, ქართული ლექსის

ისტორია და თეორია, თბ.

2009, გვ. 7 – 67.

დამხმარე:

1. ლ. მინაშვილი, ნარკვევები
ქართული ლიტერატურის
ისტორიიდან, თბ. 2017 ,გვ. 15-
280.

2. თ. ბარბაქაძე, ქართული
ლექსმცოდნეობა, თბ. 2014, გვ.
297-361.

14 მე-20 საუკუნის ქართული მწერლობა: სიმბოლიზმი, ძირითადი

იმპრესიონიზმი, ექსპრესიონიზმი; ტფილისური
1. გ. ლომიძე.“ სიმბოლიზმი და
ავანგარდი და ფუტურიზმი; 50-60-იანი წლების ქართული
ავანგარდიზმი საქართველოში“:
მწერლობა - იდეოლოგიური რღვევა.
ქართული ლიტერატურა.
ისტორია საერთაშორისო
ლიტერატურ. პროცესების
პრიზმაში, II. გვ.114-137.
2. მ. კვაჭანტირაძე.
„ნეორეალიზმის დასავლური
მოდელი და ქართული
ლიტერატურული დისკურსი“:
ქართული ლიტერატურა .
ისტორია საერთაშორისო
ლიტერატურული პროცესების
პრიზმაში. II. გვ.181-208.

დამხმარე:
1. თ. პაიჭაძე, მოდერნიზმი და
ქართული ლიტერატურა, თბ.
2018, გვ. 33 - 158
 სსიპ-ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

15 პოსტაბჭოთა ქართული მწერლობა (ქართული ძირითადი:

პოსტმოდერნიზმი). ი. რატიანი. ქართული მწერლობა
და მსოფლიო ლიტერატურული
პროცესი. თბ., 2015. გვ. 188-197.
დამხმარე:
1. ქართული ლიტერატურა
მსოფლიო ლიტერატურულ
რუკაზე. საქართველოს
განათლებისა და მეცნიერების
სამინისტრო, 2016. გვ.44-66
http://www.geofl.ge/lego/literature.ph
p?
menu=menu3&book=1&parent=47&
parentId=526.