XHMEIA ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΙΟΝΤΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ

ΑΠΟ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΚΟΙΝΟΥ ΙΟΝΤΟΣ
ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΓΚΟΜΕΤΡΗΣΗΣ
ΔΙΑΡΚΕΙΑ: ΔΥΟ (2) ΩΡΕΣ
ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΡΕΙΣ (3)

ΘΕΜΑ Α
Στις ερωτήσεις Α1 έως και Α5 να γράψετε τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη
σωστή απάντηση.

Α1. Δεν είναι ρυθμιστικό ένα διάλυμα που περιέχει:

α. HF/NaF β. NaOH/NaCN
γ. HCO3-/CO32- δ. HSO4-/SO42-
(5 μονάδες)
Α2. Καταλληλότερος δείκτης για την ογκομέτρηση υδατικού διαλύματος HF με πρότυπο διάλυμα NaOH
είναι ο (σε παρένθεση η περιοχή χρωματικής αλλαγής του κάθε δείκτη)
α. μπλε βρωμοθυμόλης (6,0 – 7,6)
β. ερυθρό μεθυλίου (4,4 – 6,2)
β. φαινολοφθαλεΐνη (8,0 – 10,2)
δ. μπλε θυμόλης (1,2 – 2,8)
(5 μονάδες)
Α3. Όταν σε υδατικό διάλυμα ΝΗ3 προστεθεί μικρή ποσότητα στερεού NH4Cl χωρίς μεταβολή του όγκου
του διαλύματος τότε, θεωρώντας όταν δεν αλλάζει η θερμοκρασία:
α. ο αριθμός mol των Η3Ο+ αυξάνεται,
β. το pH αυξάνεται,
γ. ο βαθμός ιοντισμού της ΝΗ3 δεν αλλάζει,
δ. η σταθερά ιοντισμού της ΝΗ3 αυξάνεται.
(5 μονάδες)
Α4. Σε θερμοκρασία 25ο C ο βαθμός ιοντισμού του ασθενούς οξέος ΗΑ είναι μικρότερος στο διάλυμα:
α. Δ1: ΗΑ 0,1 Μ β. Δ2: ΗΑ 0,01 Μ
γ. Δ3: ΗΑ 1 Μ δ. Δ4: ΗΑ 0,1 Μ/HF 0,1 M
(5 μονάδες)
Α5. Σε υδατικό διάλυμα H2SO4 το ιόν που έχει τη μεγαλύτερη συγκέντρωση είναι το
α. ΗSO4- β. SO42-
γ. H3O +
δ. OH-
(5 μονάδες)

ΘΕΜΑ Β

Β1. Υδατικό διάλυμα ασθενούς οξέος ΗΑ ογκομετρείται με πρότυπο διάλυμα NaOH.

Να αποδείξετε ότι στο μέσον της ογκομέτρησης, δηλαδή όταν έχει εξουδετερωθεί η μισή από την
αρχική ποσότητα του οξέος ΗΑ, ισχύει pH = pKa για το ογκομετρούμενο διάλυμα όπου Ka η σταθερά
ιοντισμού του οξέος ΗΑ.
(6 μονάδες)

Β2. Να χαρακτηρίσετε καθεμία από τις παρακάτω προτάσεις ως σωστή ή λανθασμένη.

α. Όταν σε υδατικό διάλυμα του ασθενούς οξέος ΗΑ προστεθεί ποσότητα στερεού άλατος NaA
χωρίς μεταβολή του όγκου τότε ο βαθμός ιοντισμού του ΗΑ ελαττώνεται.
β. Ένα διάλυμα που περιέχει H2SO4 0,1 M/NaHSO4 0,1 M είναι ρυθμιστικό διάλυμα.
γ. Μεταλλικό Mg προστίθενται σε υδατικό διάλυμα του οξέος CH3COOH. Μετά την προσθήκη
αυτή είναι δυνατόν να σχηματιστεί ρυθμιστικό διάλυμα.
 δ. Σε μία ογκομέτρηση εξουδετέρωσης κατάλληλος δείκτης είναι εκείνος όπου η τιμή pH του
ογκομετρούμενου διαλύματος διαφέρει πολύ από την pKa του δείκτη.
ε. Μικρή ποσότητα ενός δείκτη προστίθενται σ’ ένα υδατικό διάλυμα μιας ουσίας. Τότε για να
βρούμε το βαθμό ιοντισμού του δείκτη μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το νόμο αραίωσης του
Ostwald.
Να αιτιολογήσετε όλες τις απαντήσεις.
(10 μονάδες)

Β3. Διαθέτουμε δύο ρυθμιστικά διαλύματα:

(Δ1): ΗΑ 0,1 Μ/NaA 0,1M και (Δ2): ΗΑ 0,2 Μ/NaA 0,2 M
ο
Τότε θεωρώντας ότι θ = 25 C = σταθερή:
α. Το pH του Δ1 είναι ίσο με το pH του Δ2.
β. Οι βαθμοί ιοντισμού του ΗΑ στα διαλύματα Δ1 και Δ2 είναι ίσοι.
γ. Αν προσθέσουμε 0,01 mol HCl σε 1 L καθενός από τα παραπάνω διαλύματα χωρίς μεταβολή του
όγκου τότε μικρότερη μεταβολή pH θα παρουσιάσει το διάλυμα Δ2.
Να χαρακτηρίσετε τις παραπάνω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες δικαιολογώντας τους χαρα-
κτηρισμούς σας.
(9 μονάδες)

ΘΕΜΑ Γ

Υδατικό διάλυμα (Δ1) CH3COOH έχει συγκέντρωση 0,5 Μ και pH = 2,5.

Γ1. Να βρείτε τη σταθερά ιοντισμού Ka του CH3COOH.

(5 μονάδες)
Γ2. Πόσα mol στερεού NaOH πρέπει να προστεθούν σε 600 mL του Δ1 ώστε να προκύψει ρυθμιστικό
διάλυμα Δ2 με pH = 5.
(5 μονάδες)
Γ3. Να βρείτε το βαθμό ιοντισμού του CH3COOH στο διάλυμα Δ2.
(5 μονάδες)
Γ4. Το διάλυμα Δ2 αραιώνεται σε διπλάσιο όγκο. Να βρείτε το βαθμό ιοντισμού του CH3COOH στο
αραιωμένο διάλυμα.
(5 μονάδες)
Γ5. Πόσα mL υδατικού διαλύματος HCl 1 M πρέπει να προστεθούν σε 600 mL του ρυθμιστικού διαλύ-
ματος Δ2 ώστε το pH του διαλύματος που προκύπτει να διαφέρει κατά μία μονάδα από το pH του
ρυθμιστικού διαλύματος Δ2;
(5 μονάδες)
Δίνεται ότι:
 η θερμοκρασία όλων των διαλυμάτων είναι 25o C όπου K w  1014 .
 μπορούν να γίνουν οι γνωστές προσεγγίσεις.

ΘΕΜΑ Δ

20 mL υδατικού διαλύματος ΝΗ3 ογκομετρούνται με πρότυπο διάλυμα HCl 0,4 M παρουσία του κατάλ-
ληλου δείκτη ΗΔ1. Στο ισοδύναμο σημείο της ογκομέτρησης καταναλώθηκαν 20 mL του πρότυπου διαλύ-
ματος.

Δ1. Να βρείτε τις συγκέντρωση του διαλύματος Δ1.

(4 μονάδες)
Δ2. Να βρείτε το pH στο ισοδύναμο σημείο της ογκομέτρησης.
(5 μονάδες)
Δ3. Πόσος όγκος του πρότυπου διαλύματος έχει προστεθεί στο ογκομετρούμενο διάλυμα όταν αυτό έχει
pH = 9;
(5 μονάδες)
2
Δ4. Στο ισοδύναμο σημείο ο βαθμός ιοντισμού του δείκτη ΗΔ1 είναι ίσος με   . Να βρείτε τη στα-
3
θερά ιοντισμού του δείκτη.
(5 μονάδες)
Δ5. Ένας μαθητής χρησιμοποίησε για την ίδια ογκομέτρηση έναν άλλο δείκτη ΗΔ2 o οποίος έχει σταθερά
1
ιοντισμού K a (H2 )  109 .
2
α) Να εξηγήσετε γιατί αυτή η επιλογή του δείκτη δεν είναι σωστή. (2 μονάδες)
β) Θεωρούμε ότι ο μαθητής αυτός εντόπισε το τελικό σημείο όταν το pH του διαλύματος ήταν ίσο
με την pK a (H2 ) . Να βρείτε ποια συγκέντρωση υπολόγισε για την ΝΗ3 και πόσο % σφάλμα είχε
η ογκομέτρηση αυτή. (4 μονάδες)
(6 μονάδες)

Δίνεται ότι:
 η θερμοκρασία όλων των διαλυμάτων είναι 25o C όπου K w  1014 ,
 η σταθερά ιοντισμού της ΝΗ3 είναι K b  2 105 ,
 μπορούν να γίνουν οι γνωστές προσεγγίσεις.