SARSUWELA

Ang Sarsuwela ay isang dulang may kantahan at sayawan, na mayroong 1-5 kabanata, at nagpapakita ng mga
sitwasyon ng Pilipino na may kinalaman sa mga kwento ng pagibig at kontemporaryong isyu. Patula at
pasalitang diyalogo ang ginagamit dito. Nilalagyan ito ng komposisyon na maaaring awitin bilang bahagi ng
pagtatanghal. Binubuo ito ng mga pagsasalaysay na sinamahan ng mga sayaw at tugtugin, at may
paksang mitolohikal at kabayanihan hinggil sa mga kuwento ng pag-ibig at suliraning pampamilya, at
tinatampukan ng mga awit at sayaw.

KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN
Ang zarzuela ay mula sa salitang Espanyol. Ang Sarswela ay isang anyo ng dulang musical na unang umunlad sa
Espanya noong ika-17 siglo. HInango sa opera ng Italya. Ang sarswela ay impluwensiya ng mga Kastila. Kung
ihahalintulad natin sa Sarsuwela ang realistikong dula, ito ay walang gaanong kaibahan, kaya lamang ang ibang
linya sa sarsuwela ay kinakanta at patula ang diyalogo nito. Idinala ito sa Pilipinas ni Alejandro Cubero noong
1880. Kasama ni Elisea Raguer, itinatag nila ang “Teatro Fernandez”, ang unang grupo ng mga Pilipinong
sarsuwelista sa Pilipinas. May ulat na ipinakilala at kinagiliwan ang zarzuela sa Filipinas sa pamamagitan ng
dulang Jugar con fuego (Maglaro ng Apoy) na itinanghal ng grupo ni Dario Cespedes sa Maynila noong mga
taong 1879 at 1880. Sa mga sumunod na taon, marami pang mga grupo ang dumating sa bansa na nagdulot ng
inspirasyon sa mga Pilipino upang gumawa ng sarili nilang orihinal na sarswela sa wikan. Tagalog, Pampango,
Ilokano, Cebuano, Ilongo at Waray.

Ang An Pagtabang ni San Miguel ang unang sarsuwela sa Waray, na may iskrip at musika ni Norberto
Romualdez.
Ang Ing Managpe naman ni Mariano Proceso Pabalan Byron ang unang sarsuwela sa pampanga.
Nang buksan ang Teatro Zorrilla noong 1893, itinuring na itong tahanan ng mga zarzuela; bagama’t itinanghal ang
mga zarzuela sa iba’t ibang panig ng bansa.
Namulaklak ang sarswela noong panahon ng mga Amerikano. Namayani ang mga pangalan nina: Severino Reyes,
Hermogenes Ilagan, Juan Abad, Juan Crisostomo Sotto, Aurelio
Tolentino, at ilan pang mga magagaling na manunulat.

Lubos itong kinagigiliwan ng mga Pilipino dahil tayo ay likas na mahilig sa awit at sayaw. Dahil dito, sumikat si
Atang Dela rama at itinaguriang “Reyna ng Sarswela” ng Pilipinas. Nakagiliwan ito ng mga edukado’t
mariwasang nasuya na sa komedya at naghahanap ng bagong aliwan. Naging pagkakataon ang naturalisasyon ng
zarzuela tungo sa sarsuwela upang itanghal ang pangyayaring higit na tungkol nagaganap sa kasalukuyan sa
lipunang Filipino. Isinulat sa Kapampangan ang unang sarsuwela. Ang maikling dulang “R.I.P.” ni Severino
Reyes, na ipinalabas noong 1902 at tumutudyo tungkol sa dapat na ilibing na bangkay ng komedya, ang hudyat ng
lubos na pananaig ng sarsuwela bilang bagong pambansang teatro.

TEMA NG MGA PAGTATANGHAL

Ang sarswela ay maaaring maglarawan ng mga tema tulad ng mga sumusunod:
pagmamahal sa bayan sa panahon ng rebolusyon
1. Walang Sugat (Not Wounded), 1902 ni Severino Reyes
panlilibak sa mga kahinaan ng pagkatao ng mga Pilipino
2. Paglipas ng Dilim (After the Darkness), 1920
pagtuligsa sa mga baluktot na gawain, tulad ng mataas na interes sa pautang,
3. Sa Bunganga ng Pating (At the Mercy of the Sharks) 1921;
paglalahad ng isang nakawiwiling kwento ng pag-ibig
4. Anak ng Dagat (Child of the Sea), 1921
5. Dalagang Bukid (Country Maiden),1919
PAGTATANGHAL
Magmula pa noong sinaunang dekada ng ika-20 na siglo hanggang sa kasalukuyan, ang
sarswela ay itinatanghal na ng mga komersyal na grupo sa mga teatro sa malalaking
siyudad tulad ng Maynila, Iloilo at Cebu o sa mga entablado sa mga rural na lugar tuwing
may kapistahan.
● Mga pininturahang telon ang nagtatakda ng tagpo sa bawat eksena.
o Telon- tabing sa entablado (backdrop)
● Nakikilala naman ang bida at kontrabida sa pamamagitan ng kanilang pag-arte at
pananamit.
● Isang maliit o malaking orkestra ang sumasabay sa mga kanta, na karaniwang
isinasama ang kundiman, balitaw, balse, danza, fox-trot at kung anu man na sikat sa
naturang panahon.
● Isang pangkalahatang direktor ang nagsasanay sa mga aktor at nakikipag-ugnayan
sa direktor ng musika, na kumukumpas ng orkestra; maestro del coro (choir master),
na nagsasanay sa pag-awit ng mga aktor; tramoista (technician), na gumagawa ng
mga telon at props; electricista na nangangalaga sa ilaw na gagamitin sa sarswela;
apuntador (prompter) na nagdidikta mula sa concha (shell) sa harap ng entablado; at
ang iba pang mga tauhan na kasama sa pagtatanghal.
Ang Sarswela o dula ay isang uri ng panitikan na ang pinakalyunin ay itanghal sa tanghalan
o entablado. Nahahati ito sa ilang yugto na maraming tagpo. Ang mga taong dalubhasa sa
larangan ng pagsulat ng mga dulang itinatanghal ay tinatawag na mga mandudula o
dramatista (playwright).
Gaya ng ibang panitikan, ang karamihan sa mga dulang itinatanghal ay hango sa totoong
buhay. Lahat ng itinatanghal na dula ay naaayon sa isang nakasulat na iskrip (script).

MGA ELEMENTO NG SARSWELA

1. TAGPUAN (setting)- panahon o pook kung saan naganap ang pangyayari
2. TAUHAN (characters/cast)- ang mga kumikilos at nagbibigay-buhay sa dula
3. SULIRANIN (complication)- Hindi maaaring walang suliranin ang isang dula.
Makikita ito sa simula o sa kalagitnaan ng dula na nagsasadya sa mga pangyayari
4. SAGLIT NA KASIGLAHAN- paglayo o pagtakas ng mga tauhan sa suliraning
nararanasan
5. TUNGGALIAN (conflict)- ito ang umiiral na pakikipaglaban, pakikipag-away, o
pakikipagtunggali ng mga tauhan sa isang akda.
mayroong tatlong uri:
a. Tunggalian sa pagitan ng mga tauhan
b. Tungglian ng tauhan laban sa kanyang lipunan
c. Tunggalian ng tauhan laban sa kalikasan
d. Tunggalian ng tauhan laban sa kaniyang sarili
6. KASUKDULAN (climax)- dito kapana-panabik na nasusubok ang katatagan ng
tauhan
7. KAKALASAN (resolution)- ang unti-unting pagtukoy sa kalutasan sa mga suliranin
at pag-ayos sa mga tunggalian
8. KALUTASAN (denouement)- dito nalulutas, nawawaksi, at natatapos ang mga
suliranin at tunggalian sa dula
9. WAKAS (ending)- nagbibigay-konklusyon sa mga pangyayari sa mga tauhan at sa
kabuuan
MGA BAHAGI NG SARSWELA
1. ISKRIP (mga nakasulat na dula)
2. AKTOR (mga gumaganap)
3. TANGHALAN
4. DIREKTOR (tagadirehe)
5. MGA MANONOOD
6. MGA EKSENA (act) at MGA TAGPO (scene)
1. Iskrip o nakasulat na dula – Ito ang pinakakaluluwa ng isang dula; lahat ng bagay na isinasaalang-alang sa
dula ay naaayon sa isang iskrip; walang dula kapag walang iskrip.
- pinaka kaluluwa ng isang dula at ito ang nagpapatakbo sa lahat dahil kasama rito ang mga dayalogo at stage
directions
- lahat ng bagay na isinasaalang-alang sa dula ay naaayon sa isang iskrip; walang dula kapag walang iskrip. Sa
iskrip nakikita ang banghay ng isang dula. Ito ay ang pagkakasunud-sunod ng mga pangyayari at sitwasyon sa
pamamagitan ng mga karakter (aktor) na gumagalaw sa tanghalan.
2. Gumaganap o aktor – Ang mga aktor o gumaganap ang magbibigay-buhay sa iskrip. Sila ang bumibigkas ng
diyalogo, at nagpapakita ng iba’t ibang damdamin.
3. Tanghalan – Anumang pook na pinagpasyahang pantanghalan ng isang dula ay tinatawag na tanghalan.
Maaaring hindi lamang entablado ang tanghalan ang daan, sa loob ng siid-aralan, at iba pa ay nagiging tanghalan
din.
4. Tagadirehe o Direktor – Ang direktor ang nagpapakahulugan sa isang iskrip; siya ang nagpapasya sa itsura ng
tagpuan, ng damit ng mga tauhan hanggang sa paraan ng pagganap at pagbigkas ng mga tauhan ay dumidepende
sa interpretasyon ng direktor sa iskrip.
5. Manonood – Ang nagpapahalaga sa dula. Sila ang pumapalakpak sa galing at husay ng nagtatanghal.
Pinanonood nila nang may pagpapahalaga ang bawat tagpo , yugto at bahagi ng dula.
6. Eksena at tagpo- Ang eksena ay ang paglabas-masok sa tanghalan ng mga tauhan samantalang ang tagpo
nama’y ang pagpapalit ng tagpuan.
> pagpapalit o ang iba’t ibang tagpuan na pinangyarihan ng mga pangyayari sa dula