1.

Budowa komórki nerwowej

Neurony to komórki nerwowe. Przekazują informacje w

postaci impulsów nerwowych. W obrębie neuronu impuls
nerwowy przepływa zawsze od dendrytu do aksonu.

2. Gruczoły dokrewne i hormony

Nazwa hormon działanie skutki nadczynności skutki niedoczynności

gruczołu
przysadka hormon odpowiedzialny za ogólny gigantyzm karłowatość
mózgowa wzrostu wzrost organizmu
szyszynka melatonina odpowiada za dobowy zaburzenia snu, Przyspieszone
(hormon rytm opóźniane dojrzewanie płciowe
snu) dojrzewanie płciowe
tarczyca tyroksyna odpowiada za powiększenie Ciężkie upośledzenie
metabolizm, wpływa na tarczycy tzw. wole umysłowe u dzieci
wzrost i rozwój organizmu
przytarczyce parathormon reguluje zawartość łamliwość kości zaburzenia
wapnia i fosforu w krzepliwości krwi,
płynach ciała nadmierna
pobudliwość nerwowa
grasica tymozyna odpowiada za wzrost osłabienie mięśni– niekontrolowane
odporności miastenia skurcze mięśni,
światłowstręt,
podwójne widzenie
nadnercza adrenalina odpowiada za podnosi ciśnienie niskie stężenie glukozy,
kortyzol podnoszenie ciśnienia krwi, prowadzi do niepokój, ból głowy,
krwi, przyspieszona akcja miażdżycy trudności z
serca, zwiększenie koncentracją
poziomu glukozy we krwi
trzustka insulina odpowiadają za insulina–niedobór insulina zwiększenie
glukagon utrzymanie stałego cukru we krwi– stężenia cukru-
poziomu cukru we krwi hipoglikemia, hiperglikemia,
glukagon– Glukagon– niedobór
zwiększenie cukru– cukru- hipoglikemia
hiperglikemia
jądra Testosteron warunkuje cechy męskie nadpobudliwość, zaburzenia płodności
agresja niemęska sylwetka
jajniki estradiol ustalenie się cyklu zaburzenia zaburzenia płodności
progesteron miesiączkowego miesiączkowania niekobieca sylwetka
 3. Funkcje układu dokrewnego

- przekazywanie informacji określonym komórkom za pośrednictwem związków chemicznych–

hormonów, wydzielanych do krwi

- wpływanie na funkcjonowanie całego organizmu, jego działanie nie podlega naszej woli,

- hormony regulują pracę wszystkich narządów przez dostosowanie tempa ich pracy potrzeb
organizmu, umożliwiają utrzymanie stałych warunków środowiska wewnętrznego.

- hormony występuj krwi w bardzo małej ilości dlatego nawet niewielka zmiana ich stężenia może
mieć wpływ na nasz organizm.

4. Gigantyzm, karłowatość – przyczyny i objawy

- karłowatość wynika z niedoboru hormonów wzrostu w dzieciństwie. Objawia się niskim, ale
proporcjonalnym wzrostem

- gigantyzm wynika z nadmiaru hormonów wzrostu w okresie dzieciństwa. Objawia się olbrzymim, ale
proporcjonalnym wzrostem.

- akromegalia jest skutkiem nadmiaru hormonów wzrostu u osób dorosłych. Objawia się przyrostem
dłoni, stóp, nosa i żuchwy.

5. Autonomiczny układ nerwowy– podział i rola

Autonomiczny układ nerwowy dzielimy

na dwie części: współczulną i
przywspółczulną. Nerwy z obu części
docierają do każdego narządu w
organizmie i działają przeciwstawnie.
Część współczulna powoduje
przyspieszenie pracy większości
narządów, część przywspółczulna–
spowolnienie. Obie części działają
jednocześnie, za ich harmonijną pracę
odpowiadają ośrodki nerwowe
znajdujące się w mózgowie i rdzeniu
kręgowym.
 6. Elementy łuku odruchowego

Łukiem odruchowym nazywamy drogę,

którą przebywa impuls nerwowy od
narządu odbierającego bodziec do
narządu wykonują potrzebną czynność.

Składa się z kilku elementów. Pierwszym

jest receptor– wyspecjalizowany w
odbieraniu określonego rodzaju bodźca.
Receptor wytwarza impuls nerwowy
przesyłany neuronowi czuciowemu.
Następnie impuls dociera do
ośrodkowego układu nerwowego,
znajduje się tu neuron pośredniczący
przekazujący impuls do neuronu
ruchowego. A następnie do efektora-
czyli narządu wykonującego daną czynność np. mięśnia.

7. Budowa mózgowia i jego rola

Ośrodkowy układ nerwowy pełni funkcję nadrzędną w stosunku do wszystkich układów organizmu,
w tym pozostałych części układu nerwowego. W skład ośrodkowego układu nerwowego wchodzą
mózgowie i rdzeń kręgowy.

Mózgowie to najbardziej złożony element układu nerwowego. Składa się z trzech głównych części:
* mózg - największa część mózgowia, odpowiada za:
- wykonywanie zamierzonych czynności
- odbiór i analizę informacji płynących z narządów
- uczenie się i zapamiętywanie
- odczuwanie emocji

* móżdżek – w tylnej części mózgowia znacznie mniejszy element niż mózg, odpowiada za:
- utrzymywanie równowagi
- regulowanie siły skurczów mięśni
- koordynowanie ruchów.

* pień mózgu - kieruje on wieloma funkcjami organizm które nie zależą od naszej woli, odpowiada za:
- oddychanie
- pracę serca i regulację ciśnienia krwi
- trawienie
- utrzymywanie odpowiedniej temperatury ciała.
Znajdują się tu również ośrodki kierujące czynnościami odruchowymi, takimi jak: kaszel, wymioty,
połykanie, ssanie czy rzucie.
 8. Stres– powstawanie, przyczyny i działanie

Stres powstaje kiedy na nasz organizm działa jednocześnie zbyt wiele czynników lub wiążą się one z
silnymi, najczęściej negatywnymi emocjami.
Stres to reakcje, która dostosowuje organizm do nowej sytuacji wymagające większej aktywności.
Reakcję regulują układ nerwowy oraz układ hormonalny.
Krótkotrwały stres tzw. stres pozytywny powoduje, że jesteśmy zdolni do większego wysiłku np.
mobilizujemy się do nauki i osiągamy lepsze wyniki.
Długotrwały lub silny stres tzw. stres negatywny jest szkodliwy dla organizmu. Zamiast mobilizować
sprawia, że człowiek czuje się przytłoczony i niezdolny do działania. Może to przyczynić się do rozwoju
chorób układu nerwowego.

Jak radzić sobie ze stresem?

- unikać sytuacji stresowych,
- przewidywanie trudnych sytuacji np. przygotowanie się do lekcji, które sprawiają nam trudność,
- dystansowanie się od przykrych sytuacji np. rozmowa z bliską osobą, pozwala spojrzeć na problem z
innej perspektywy,
- rozładowanie negatywnych emocji podczas biegania lub gimnastyki,
- odpowiednia długość snu,
- wypoczynek np. czytanie książek, słuchanie muzyki, spacer, jazda na rowerze.

9. Rodzaje odruchów

Odruchy wrodzone - odruchy bezwarunkowe odruchy wyuczone, nabyte- odruchy warunkowe

człowiek nie musi się ich uczyć, ponieważ układ nerwowy często odbiera te same bodźce
pojawiają się automatycznie i są niezmienne. uczy się na nie reagować automatycznie.
Warunkiem ich powstania jest częste powtarzanie
danej czynności
- płacz dziecka - jazda na rowerze
- odruch ssania - zatrzymanie na czerwonym świetle
- odruch stąpania - włączanie/ wyłączanie światła
- odruch Babińskiego - uczenie się
- wydzielanie śliny w kontakcie z jedzeniem
- zwężenie źrenicy
10. Regulacja poziomu glukozy we krwi
 11. Skutki zażywania: kofeiny, dopalaczy, narkotyków

Kofeina- składnik kawy i herbaty, związek chemiczny o działaniu pobudzającym.

Stosowany w umiarkowanych ilościach poprawia samopoczucie.
Nadużywany może zaburzać sen, wywoływać napięcie, niepokój, spadek koncentracji i bóle głowy.

Dopalacze - substancje będące pochodnymi znanych narkotyków, różnią się od nich jedynie tym, że
nie zostały wpisane na listę substancji ustawowo kontrolowanych.
Są szkodliwe i niebezpieczne jak narkotyki, ich działanie i skutki uboczne nie są w pełni znane co czyni
je jeszcze groźniejszymi. W wielu wypadkach jednorazowe zażycie dopalacza ma tragiczne skutki.

Narkotyki - to najbardziej niebezpieczne środki uzależniające, oddziałują one bardzo silnie na układ
nerwowy. Skutki różnią się w zależności od rodzaju zażywanej substancji. Powodują szybkie
psychiczne i fizyczne wyniszczenie organizmu. Uszkadzają głównie mózg, wątrobę i nerki. Po zażyciu
niektórych zdarzają się akty agresji, w tym zabójstwa i samobójstwa. Osoby zażywające odczuwają
potrzebę stałego zwiększania przyjmowanych dawek, często przedawkowują i często prowadzi to do
ich śmierci.

12. Budowa oka, wady wzroku, choroby.