Zadanie 29.

(1 pkt)
Zapis fragmentu cząsteczki białka: Gly – Ala – Leu – Phe – Asp - Ser – ...
przedstawia strukturę
A. pierwszorzędową białka.
B. drugorzędową białka.
Komórka
C. trzeciorzędową białka.
D. czwartorzędową białka.
– poziom rozszerzony
Zadanie (2 pkt)
Zadanie 1. 30. (2 pkt) Źródło: CKE 2005 (PR), zad. 30.
Schemat przedstawia cykl życiowy haploidalnej komórki dzielącej się mitotycznie.
Egzamin maturalny z biologii 3
Arkusz II

Zadanie 31. (1 pkt)

Proces powstawania ATP z ADP nazywamy fosforylacją.

2 cząsteczki kwasu 1,3-difosfoglicerynowego

2ADP

2ATP
2 cząsteczki kwasu 3-fosfoglicerynowego

Określ, jaki rodzaj fosforylacji przedstawia powyższy schemat fragmentu procesu

glikolizy.

....................................................................................................................................................
Obok komórek przedstawionych przy fazach G2 i M wpisz liczbę chromosomów i liczbę
cząsteczek DNA właściwą dla tych faz cyklu życiowego komórki.

Zadanie
Zadanie (2 pkt)
2. 32. (2 pkt) Źródło: CKE 2005 (PR), zad. 32.
Schemat przedstawia współpracę chloroplastów i mitochondriów w komórce roślinnej.

a) Ustal, w którym z tych organelli zachodzą procesy anaboliczne, a w którym zachodzą

procesy kataboliczne.
b) Wyjaśnij, jakie korzyści ma komórka ze współpracy chloroplastów
i mitochondriów.

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
1
4 Egzamin maturalny z biologii
4 Egzamin maturalny z biologii
Arkusz II
Arkusz II

Zadanie
Zadanie
Zadanie 33.
3. 33. (1 pkt)
(1 pkt)
(1 pkt) Źródło: CKE 2005 (PR), zad. 33.
Komórki nabłonka
Komórki nabłonka gruczołowego
gruczołowego gruczołów gruczołów trawiennych
trawiennych (ślinianek,
(ślinianek, trzustki
trzustki itp.)
itp.) produkują
produkują
ii wydzielają
wydzielają enzymy enzymy trawienne.
trawienne.
Do
Wykaż każdego
zależność z naczyńmiędzy (A, syntezą
B i C) enzymów włożono aprobówkę 5 cm3 1%
obfitościąz siateczki
siateczki roztworu skrobi.
śródplazmatycznej
Wykaż
We zależność
wszystkich między
naczyniach syntezą
(A, B i enzymów
C) a
umieszczono obfitością
również probówki śródplazmatycznej
z 1 cm3 świeżo
szorstkiej w
szorstkiej w komórkach
komórkach tych tych gruczołów.
gruczołów.
pobranej śliny. Naczynia umieszczono w łaźniach wodnych o różnych temperaturach i po
wyrównaniu się temperatur w naczyniu oraz w probówkach, przelano ślinę do roztworu
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
skrobi. Następnie co minutę pipetą pobierano po kropli każdej z mieszanin i przy pomocy
.......................................................................................................................................................
jodyny testowano na obecność skrobi. Dla każdego zestawu (A, B i C) notowano czas,
.......................................................................................................................................................
po aj kim kropla mieszaniny już nie zmieniała barwy na czarno-niebieską, co oznaczało
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
strawienie skrobi (negatywny test skrobiowy).
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Podaj:
a) w którym
Zadanie
Zadanie (2 zpkt)
4. 34. naczyń
(2 pkt) badawczych najszybciej nastąpi strawienieŹródło: skrobi.CKE 2005 (PR), zad. 34.
Zadanie
b) 34. (2 pkt)
WWw którym z roślinnych
komórkach
komórkach
naczyń, powakuole
roślinnych jednym
zakończeniu
wakuoleargumentem.
eksperymentu,
(wodniczki)
(wodniczki) są zwykletest
są zwykle duże
duże
skrobiowy
ii nieliczne.
nieliczne. będzie
Są one
Są
pozytywny.
one otoczone
otoczone
Każdy
tonoplastem wybór i uzasadnij
wypełnione sokiem wakuolarnym (komórkowym).
tonoplastem i wypełnione sokiem wakuolarnym (komórkowym).
Wymień dwie
Wymień dwie funkcje,
funkcje, jakiejakie mogąmogą pełnić
pełnić wakuole
wakuole w w komórkach
komórkach roślinnych.roślinnych.
a) .................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
b) .................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
(1 pkt)pkt)
Zadanie 5. 6.
Zadanie 35.(1(2
Źródło: CKE 11.2006 (PR), zad. 6.
Zadanie 35.
Zadanie pkt)
(2 pkt)
Na rysunku przedstawiono
Schemat przedstawia budowę komórki zwierzęcej.
przedstawia przekrój
przekrój poprzeczny
poprzeczny przez
przez liść
liść podwodny
podwodny przetacznika
przetacznika bobownika.
bobownika.
Schemat

Próbny egzamin maturalny z biologii 5

Poziom rozszerzony

Podaj numery oraz nazwy dwóch organelli komórki spośród 1 – 4, które są ograniczone
dwiema błonami lipidowo – białkowymi.

.......................................................................................................................................................
Podaj
Podaj dwie zależności
dwie zależności między między środowiskiem
środowiskiem życia życia tej tej rośliny
rośliny aa budową
budową skórki skórki jej jej liścia
liścia
podwodnego.
podwodnego.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 7. (2 pkt)
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Podczas prac wykopaliskowych w pozostałościach południowoafrykańskiej wioski z XI w.
.......................................................................................................................................................
znaleziono szkielet mężczyzny, który fizycznie różnił się od szkieletów innych mieszkańców
.......................................................................................................................................................
tej wioski. Jednak analiza izotopów zawartych w tym szkielecie wykazała, że stosunek
różnych izotopów węgla jest w nim podobny do stwierdzonego u innych mieszkańców tej
wioski. Skład izotopów węgla w szkielecie uzależniony jest od spożywanego pokarmu.
Archeolodzy, którzy dokonali tego odkrycia sformułowali wniosek, że mężczyzna ten przybył
do wioski z innego obszaru, a następnie spędził w niej większość swojego życia.
Podaj dwa argumenty potwierdzające wniosek archeologów.
1. ..................................................................................................................................
2
 ..................................................................................................................................

Zadanie
Zadanie (1 pkt)
6. 8. (1 pkt) Źródło: CKE 11.2006 (PR), zad. 8.
Na rysunku przedstawiono cztery sposoby przenikania substancji przez błonę komórkową.

2 Egzamin maturalny z biologii

Arkusz II

Zadanie 30. (1 pkt)

Woda jest substancją o szczególnych właściwościach. Jej gęstość osiąga wartość maksymalną
w 4°C i maleje wraz ze wzrostem temperatury. Tworząc lód podczas zamarzania, woda
zwiększa swoją objętość, co powoduje, że powstający lód jest lżejszy od wody, z którą się
styka.
Wykaż na jednym przykładzie, że dwa opisane powyżej stany skupienia wody mają
istotne znaczenienadlarysunku
Przedstawione życia w zbiornikach
sposoby przenikania wodnych. substancji przez błonę komórkową
podziel na dwie grupy – uzupełnij poniższą tabelę.
......................................................................................................................................................
Przenikanie w stosunku do gradientów
Grupa Sposoby przenikania
stężeń
......................................................................................................................................................
I
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
II

Zadanie
Zadanie 7. 31. (2 pkt)
(2 pkt) Źródło: CKE 01.2006 (PR), zad. 31.
W cytoplazmie komórek eukariotycznych znajduje się sieć struktur białkowych tworząca
przestrzenną konstrukcję zwaną cytoszkieletem.
Przyporządkuj każdej z podanych struktur cytoszkieletu wszystkie odpowiednie dla niej
funkcje.

1. Filamenty aktynowe A. Wchodzą w skład rzęsek, wici, włókienek wrzeciona

2. Filamenty pośrednie kariokinetycznego.
B. Odpowiadają za zmianę kształtu komórki.
C. Mogą pełnić rolę w transporcie wewnątrzkomórkowym.
D. Zapewniają komórce wytrzymałość mechaniczną oraz
mogą decydować o lokalizacji organelli.

1. …….....……,
Egzamin maturalny z biologii 2. ………........… 3
Arkusz II

Zadanie
Zadanie 8. 33. (1 pkt)
(1 pkt) Źródło: CKE 01.2006 (PR), zad. 33.
Zadanie 32. (1 pkt)
Rysunek przedstawia schemat budowy – A i model
przestrzenny – B pewnej
Nukleotydy będące struktury komórkowej,
organicznymi
A
składnikami komórki pełnią głównie rolę monomerów
zbudowanej z dwóch
budujących kwasy podjednostek.
nukleinowe, ale mogą również pełnić inne funkcje w komórce.
Podaj przykład takiego nukleotydu oraz jego rolę w komórce.

B
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
Podaj nazwę tej struktury oraz funkcję, jaką pełni ona w komórce.
..............................................................................................................................................

Zadanie 34. (1 pkt)

Rysunki przedstawiają mechanizm otwierania się i zamykania aparatów szparkowych
u roślin. 3
 Egzamin maturalny z biologii 5
Arkusz II

Zadanie
Zadanie 9. 38. (3 pkt)
(3 pkt) Źródło: CKE 01.2006 (PR), zad. 38.
Schemat ilustruje przepływ energii w komórce roślinnej.

Na podstawie analizy powyższego schematu uzupełnij brakujące nazwy związków

chemicznych i procesów oznaczonych literami A–D oraz podaj przykład wykorzystania
przez organizm roślinny energii zgromadzonej w ATP.

......................................................................................................................................................

Zadanie 39. (2 pkt)

Działające w przewodzie pokarmowym enzymy mają różne właściwości.
Podaj jedno podobieństwo i jedną różnicę między amylazą ślinową i amylazą trzustkową
wynikające z ich właściwości enzymatycznych.

Podobieństwo: ............................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
Różnica: ......................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................

4
2
2 Egzamin maturalny
Egzamin maturalny zz biologii
biologii
Arkusz II
Arkusz II

Zadanie (1 pkt)
Zadanie 10.30. (1 pkt)
pkt) Źródło: CKE 05.2006 (PR), zad. 30.
Zadanie 30. (1
W cyklu
W cyklu komórkowym
komórkowym wyróżniamy
wyróżniamy fazę
fazę podziału
podziału oraz
oraz okres
okres międzypodziałowy (interfazę).
międzypodziałowy (interfazę).
Interfaza trwa
Interfaza trwa dłużej
dłużej niż
niż mitoza,
mitoza, aa w
w jej
jej przebiegu
przebiegu możemy
możemy wyodrębnić charakterystyczne
wyodrębnić charakterystyczne
fazy G , S, G .
fazy G11, S, G22.
Dobierz opisy
Dobierz opisy do
do procesów
procesów zachodzących
zachodzących w
w fazach G11,, S,
fazach G S, G
G22..

Opis II
Opis
mitoza
mitoza W tej
tej fazie
fazie zachodzi
zachodzi replikacja
replikacja DNA.
DNA.
W
Opis II
II
faza

Opis
fazaGG2 2

fazaGG1 1

W tej
W tej fazie
fazie ilość
ilość DNA
DNA jest
jest podwojona.
podwojona.
faza

Opis III
Opis III
faza S
faza S W tej fazie ilość
W tej fazie ilość DNA
DNA jest
jest na
na poziomie
poziomie 2c.
2c.

Faza
Faza Numer opisu
Numer opisu

G11
G

S
S

G22
G

Zadanie
Zadanie 31. (2 pkt)
pkt)
(2 pkt)
Zadanie 11.31. (2 Źródło: CKE 05.2006 (PR), zad. 31.
Poniższy rysunek
Poniższy rysunek przedstawia
przedstawia schematycznie
schematycznie budowę
budowę mitochondrium,
mitochondrium, w
w którym
którym zachodzi
zachodzi
m.in. proces oddychania wewnątrzkomórkowego.
m.in. proces oddychania wewnątrzkomórkowego.
Podaj nazwy
Podaj nazwy struktur
struktur oznaczonych
oznaczonych na
na schemacie
schemacie jako
jako X
X oraz
oraz Y
Y ii podaj,
podaj, jakie
jakie etapy
etapy
oddychania komórkowego
oddychania komórkowego zachodzą
zachodzą w
w ich
ich obrębie.
obrębie.

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

5
4 Egzamin maturalny z biologii
Arkusz II

Zadanie (2 pkt)
Zadanie 12.34. (2 pkt) Źródło: CKE 05.2006 (PR), zad. 34.
Komórki żywych organizmów są bardzo różnorodne. Poniższe rysunki przedstawiają
komórkę bakteryjną (A) oraz roślinną (B).

Podaj nazwy dwóch widocznych na rysunkach struktur wspólnych dla obu komórek
10
i zaznacz je na rysunkach. Egzamin maturalny z biologii
Arkusz II

Zadanie 47. (2 pkt)

Gen warunkujący barwę oczu u Drosophila melanogaster znajduje się w chromosomie X,
przy czym allel warunkujący oczy białe jest recesywny – a, a allel warunkujący oczy
czerwone jest dominujący – A. Natomiast recesywny gen zredukowanych skrzydeł (b) nie jest
sprzężony z płcią. Dziedziczenie płci u muszki owocowej odbywa się według podobnych
zasad jak u człowieka.

Zapisz wszystkie możliwe genotypy samicy muszki owocowej o czerwonych oczach

i normalnie wykształconych skrzydłach oraz wszystkie możliwe genotypy samca o tych
samych cechach.

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 13. (1 pkt) Źródło: CKE 05.2006 (PR), zad. 48.

Zadanie
Zadanie 48. (1 pkt)
35. (1 pkt)
Kolchicyna jestzawierają
Poniższe zdania alkaloidem występującym
informacje w roślinie
o fazie fotosyntezy zwanej od
niezależnej zimowitem
światła. jesiennym.
Ten związek chemiczny ma silny wpływ na przebieg podziału mitotycznego: hamuje
wytwarzanie
Zaznacz zdaniei funkcjonowanie wrzeciona
zawierające błędną podziałowego
informację powodując,
i uzasadnij że chromosomy nie
swój wybór.
rozchodzą się do biegunów komórki. W takim przypadku nie dochodzi również do podziału
cytoplazmy, czyli cytokinezy.
1. Reakcje niezależne od światła przebiegają w stromie chloroplastów.
2. Faza niezależna od światła, czyli tzw. cykl Calvina, składa się z trzech etapów –
Podaj nazwę rodzaju
karboksylacji, mutacji,
redukcji jaka zajdzie po zadziałaniu kolchicyną na dzielące się,
i regeneracji.
diploidalne
3. W stromiekomórki.
chloroplastów, w wyniku cyklu przemian CO zostaje przekształcony 2
w produkt fotosyntezy.
.......................................................................................................................................................
4. W procesie redukcji dwutlenku węgla wykorzystywane są produkty fazy świetlnej – ATP
i NADP.
Zadanie 49. (1 pkt)
.......................................................................................................................................................
Według najnowszych badań, w co najmniej 16 organizmach z oddzielnych gałęzi
ewolucyjnych kodonom są przypisane aminokwasy inne niż standardowo. Wiele gatunków
.......................................................................................................................................................
glonu Acetabularia odczytuje kodony UAG i UAA, powszechnie oznaczające „stop”, jako
.......................................................................................................................................................
glicynę. Kodon CUG, który normalnie oznacza leucynę, w komórkach grzybów z rodzaju
Candida jest tłumaczony jako seryna.
.......................................................................................................................................................

Podaj cechę kodu genetycznego, od której odstępstwa zostały przedstawione w tekście.

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

6
.......................................................................................................................................................

Zadanie
Zadanie (2 pkt)
14.53. (2 pkt) Źródło: CKE 05.2006 (PR), zad. 53.
Teoria endosymbiozy zakłada, że mitochondria i plastydy są przekształconymi w procesie
ewolucji mikroorganizmami, które dostały się do wnętrza komórki praeukariotycznej drogą
fagocytozy, przy czym nie uległy strawieniu, lecz przekształciły się w wymienione wcześniej
organella.

Spośród podanych niżej zdań zaznacz dwa, które stanowią argumenty przemawiające
za teorią endosymbiozy.

1. Plastydy są spotykane w komórkach roślinnych i bakteryjnych.

2. Mitochondria są spotykane we wszystkich komórkach oddychających tlenowo.
3. Mitochondria i plastydy zawierają własną informację genetyczną w postaci DNA.
4. Jedynie mitochondria zawierają enzymy umożliwiające przeprowadzanie oddychania
tlenowego.
5. Komórka eukariotyczna potrafi sama wytwarzać nowe mitochondria na drodze syntez
potrzebnych składników.
6. Niektóre formy plastydów mogą być bezbarwne.
67. Analiza sekwencyjna białek mitochondrialnych
Egzamin maturalny z biologii
i plastydowych wskazuje na ich bliskie
6 Egzamin maturalny z biologii
pokrewieństwo z prokariontami. Poziom rozszerzony
Poziom rozszerzony

Zadanie
Zadanie
Zadanie 15.10.
10. (2
(2 pkt)
(2 pkt)pkt) Źródło: CKE 2007 (PR), zad. 10.
Woda
Woda jest
jest związkiem
związkiem chemicznym,
chemicznym, którego
którego jest
jest najwięcej
najwięcej w
w komórkach
komórkach organizmów
organizmów
roślinnych i zwierzęcych.
roślinnych i zwierzęcych.
Podaj
Podaj dwiedwie wspólne
wspólne funkcjefunkcje wody wody pełnione
pełnione przez przez nią nią zarówno
zarówno u u roślin,
roślin, jak jak ii uu zwierząt.
zwierząt.
1.
1. ..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
2.
2. ..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................

(1 pkt)pkt)
Zadanie 16.11. Źródło: CKE 2007 (PR), zad. 11.
Zadanie 11. (1
Zadanie (1 pkt)
Na
Na podstawie
podstawie analizy
analizy przedstawionych
przedstawionych niżej
niżej fragmentów
fragmentów opisów
opisów (A-C)
(A-C) różnych
różnych
rodzajów komórek, zaznacz ten, który przedstawia opis komórki rośliny
rodzajów komórek, zaznacz ten, który przedstawia opis komórki rośliny lądowej.
lądowej.
Wybór
Wybór uzasadnij
uzasadnij jednym
jednym argumentem.
argumentem.
A.
A. Ściana
Ściana komórkowa
komórkowa tej tej komórki
komórki ma ma budowę
budowę warstwową,
warstwową, aa jedną jedną zz jejjej głównych
głównych substancji
substancji
budulcowych jest mannan. Cytoplazma jest
budulcowych jest mannan. Cytoplazma jest jednolita, ale w starszych komórkach jednolita, ale w starszych komórkach
występują
występują wodniczki.
wodniczki. Materiałem
Materiałem zapasowymzapasowym jest jest głównie
głównie glikogen,
glikogen, rzadziej
rzadziej lipidylipidy
ii fosforany.
fosforany. Występuje jedno jądro komórkowe zawierające materiał genetyczny komórki.
Występuje jedno jądro komórkowe zawierające materiał genetyczny komórki.
B.
B. Ściana
Ściana komórkowa
komórkowa tej tej komórki
komórki zbudowana
zbudowana jest, jest, między
między innymi,innymi, zz celulozy
celulozy ii mureiny.
mureiny.
Na
Na jejjej powierzchni
powierzchni występuje występuje otoczka otoczka śluzowa.
śluzowa. W W cytoplazmie
cytoplazmie występująwystępują wakuole wakuole
gazowe. Błona komórkowa tworzy liczne wpuklenia
gazowe. Błona komórkowa tworzy liczne wpuklenia – tylakoidy, na których są barwniki – tylakoidy, na których są barwniki
fikobilinowe
fikobilinowe ii chlorofil chlorofil a. a. Materiałem
Materiałem zapasowym zapasowym jest jest głównie
głównie glikogen.
glikogen. MateriałMateriał
genetyczny zlokalizowany jest
genetyczny zlokalizowany jest w nukleoidzie. w nukleoidzie.
C.
C. Ściana
Ściana komórkowa
komórkowa tej tej komórki
komórki zbudowana
zbudowana jest jest głównie
głównie zz celulozy.
celulozy. Dużą Dużą częśćczęść wnętrza
wnętrza
komórki
komórki zajmuje zajmuje wakuola. wakuola. W W cytoplazmie
cytoplazmie występują występują liczne liczne chloroplasty
chloroplasty
zz rozbudowanymi
rozbudowanymi tylakoidami tylakoidami tworzącymi
tworzącymi grana, grana, na na których
których umieszczone
umieszczone są są barwniki
barwniki
(głównie chlorofil a i b). Materiałem zapasowym jest
(głównie chlorofil a i b). Materiałem zapasowym jest skrobia asymilacyjna. Występuje skrobia asymilacyjna. Występuje
jedno
jedno jądro
jądro komórkowe
komórkowe zawierającezawierające materiał
materiał genetyczny
genetyczny komórki.komórki.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 12. (1
Zadanie 12. (1 pkt)
pkt) 7
Wzrost
Wzrost ii naprawa
naprawa mięśni
mięśni są
są kontrolowane
kontrolowane przez
przez sygnały
sygnały chemiczne,
chemiczne, których
których pojawienie
pojawienie się
się
Na schematach przedstawiono wzory dwóch związków czynnych biologicznie.
.......................................................................................................................................................

Zadanie (1 pkt)
Zadanie 17.12. (1 pkt) Źródło: CKE 2007 (PR), zad. 12.
Wzrost i naprawa mięśni są kontrolowane przez sygnały chemiczne, których pojawienie się
zależy między innymi od aktywności dwóch genów: jeden z nich koduje białkowy czynnik
wzrostu IGF1, a drugi miostatynę. Białko IGF1 pobudza występujące w pobliżu włókien
mięśniowych komórki satelitarne (satelitowe) do podziałów, natomiast miostatyna zatrzymuje
podziały tych komórek. Dzielące się komórki satelitarne (satelitowe) łączą się
z uszkodzonymi włóknami mięśniowymi by pomóc w ich naprawie, co w efekcie daje
większe i silniejsze mięśnie.
Na podstawie analizy tekstu, uzupełnij tabelę, wpisując do niej odpowiednie określenia
spośród wymienionych w nawiasach tak, aby ilustrowały zależność pomiędzy ilością obu
białek, liczbą komórek satelitarnych (satelitowych) i szybkim przyrostem masy mięśni.
Podaj, który z tych związków (A czy B) to grupa hemowa hemoglobiny oraz określ
Ilość białka
funkcję IGF1
hemoglobiny wIlość miostatyny
organizmach. Liczba komórek satelitarnych
Przyrost masy mięśni
(mała / duża) (mało / dużo) (maleje / rośnie)
.......................................................................................................................................................
szybki
.......................................................................................................................................................

Zadanie 18.2.(2(2pkt)
Zadanie pkt) Źródło: CKE 2008 (PR), zad. 2.
W komórkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon:
I. błona otaczająca komórkę,
II. błony znajdujące się wewnątrz komórki.
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II.

I. ..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
II. ..............................................................................................................................................
Egzamin maturalny z biologii
.............................................................................................................................................. 3
Poziom rozszerzony

Zadanie
Zadanie
Zadanie 19.3.
4.(2(2pkt)
(2 pkt)
pkt) Źródło: CKE 2008 (PR), zad. 4.
U
Na roślin wyższych
schemacie śmierć lizosom.
przedstawiono niektórych komórek warunkuje powstanie funkcjonalnych
systemów, mających istotne znaczenie w życiu rośliny. W prawidłowym rozwoju roślin takie
zmiany zachodzą w końcowym etapie różnicowania się komórek i tkanek.
Podaj dwa przykłady tkanek roślinnych zbudowanych z komórek martwych. Określ
rolę każdej z tych tkanek.

1. .................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
2. .................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................

a) Wyjaśnij, na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komórce zwierzęcej.

.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................

b) Określ, jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu.

8
 a) Wyjaśnij, na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komórce zwierzęcej.

.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................

b) Określ, jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu.

.................................................................................................................................................
Egzamin maturalny
maturalny zz biologii
biologii 33
.................................................................................................................................................
Egzamin
Poziom rozszerzony
Poziom rozszerzony

Zadanie
Zadanie
Zadanie
Zadanie 3. (1(1pkt)
20.3.(15. pkt)
(3 pkt)
pkt)
Źródło: CKE 2009 (PR), zad. 3.
NaWykonano
Na schemacie przedstawiono
schemacie przedstawiono substraty
badania dotyczące ii produkty
wpływu
substraty produkty
enzymówprzemian w mitochondrium.
mitochondrium.
na energię
przemian w aktywacji rozkładu różnych
substancji. Okazało się, że energia aktywacji rozkładu 1 mola H2O2 bez udziału enzymu
wynosi 75600 O22J, a z udziałem enzymu katalazy – 23100 J. Hydroliza
O CO22,, H
CO H22O
O1 mola kazeiny bez
udziału enzymu wymaga 86520 J, a w obecności enzymu trypsyny – 50400 J.
MITOCHONDRIUM
MITOCHONDRIUM
a) Wyniki uzyskane w badaniach przedstaw w tabeli.
XX YY
Zaznacz zestaw
Zaznacz zestaw związków
związków oznaczonych
oznaczonych jako jako X X ii Y.
Y.
X
X Y
Y
AA ADP i Pii
ADP i P glukoza i ATP
glukoza i ATP
B kwas pirogronowy, ADP
B kwas pirogronowy, ADP i Pi i P i ATP
ATP
CC ATP ATP kwas pirogronowy,
kwas pirogronowy, ADP
ADP ii PPii
D glukoza, ADP
D glukoza, ADP i Pii i P ATP
ATP

Zadanie
Zadanie 21.4.
Zadanie (1pkt)
4.(1(1 pkt)
pkt) Źródło: CKE 2009 (PR), zad. 4.
b) Sformułuj
Mitochondrium
Mitochondrium wniosekjest
otoczone
otoczone wynikający
jest dwiema błonami.
dwiema z uzyskanych
błonami. Błona danych.
Błona wewnętrzna jest
wewnętrzna jest pofałdowana
pofałdowana ii tworzy tworzy
grzebienie. Liczba grzebieni i ich rozmiary zwiększają się
grzebienie. Liczba grzebieni i ich rozmiary zwiększają się w mitochondriach występujących w mitochondriach występujących
w komórkach
w komórkach narządów oo intensywnym
narządów intensywnym metabolizmie.
metabolizmie.
.................................................................................................................................................
Na rysunkach
Na rysunkach przestawiono schematycznie
przestawiono schematycznie mitochondria mitochondria pochodzące pochodzące zz dwóch dwóch różnychróżnych
.................................................................................................................................................
narządów.
narządów.
Nr zadania 1. 2. 3. 4. 5.
Wypełnia Maks. liczba pkt 1 2 2 2 3
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt

A.
A. B.
B.
Podaj, który schemat przedstawia mitochondrium
Podaj, który schemat przedstawia mitochondrium pochodzące najprawdopodobniej pochodzące najprawdopodobniej
zz mięśnia
mięśnia szkieletowego.
szkieletowego. Wybór Wybór uzasadnij
uzasadnij jednym jednym argumentem,
argumentem, uwzględniając
uwzględniając funkcję funkcję
mięśni i mitochondriów.
mięśni i mitochondriów.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 5.
Zadanie (1 pkt)
5. (1 pkt)
Komórki nabłonka
Komórki nabłonka jelita
jelita szczura
szczura wytwarzają
wytwarzają śluzśluz (glikoproteinę).
(glikoproteinę). Przeprowadzono
Przeprowadzono
następujące doświadczenie.
następujące doświadczenie. Najpierw
Najpierw do do komórek
komórek nabłonka
nabłonka jelita
jelita szczura
szczura wprowadzono
wprowadzono
radioaktywnie oznakowane aminokwasy. Ustalono, że zostały one
radioaktywnie oznakowane aminokwasy. Ustalono, że zostały one wbudowane w wbudowane w białka,
białka,
które pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej, a potem
które pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej, a potem w cysternach w cysternach
aparatu Golgiego.
aparatu Golgiego. Następnie
Następnie do do tych
tych samych
samych komórek
komórek wprowadzono
wprowadzono oznakowaną
oznakowaną
radioaktywnie glukozę i zaobserwowano, że trafiała ona od razu do cystern aparatu
radioaktywnie glukozę i zaobserwowano, że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego Golgiego
z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej. Na koniec stwierdzono,
z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej. Na koniec stwierdzono, że wytwarzany że wytwarzany
przez badane
przez badane komórki
komórki śluz
śluz jest
jest radioaktywny.
radioaktywny.
Na podstawie
Na podstawie opisu
opisu powyższego
powyższego doświadczenia
doświadczenia
9 sformułuj wniosek
sformułuj wniosek dotyczący
dotyczący funkcji
funkcji
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 22.5.(1(1pkt)
Zadanie pkt) Źródło: CKE 2009 (PR), zad. 5.
Komórki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę). Przeprowadzono
następujące doświadczenie. Najpierw do komórek nabłonka jelita szczura wprowadzono
radioaktywnie oznakowane aminokwasy. Ustalono, że zostały one wbudowane w białka,
które pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej, a potem w cysternach
aparatu Golgiego. Następnie do tych samych komórek wprowadzono oznakowaną
radioaktywnie glukozę i zaobserwowano, że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego
z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej. Na koniec stwierdzono, że wytwarzany
przez badane komórki śluz jest radioaktywny.
Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji
aparatów Golgiego w komórkach nabłonkowych jelita szczura.
4 Egzamin maturalny z biologii
Poziom rozszerzony
.......................................................................................................................................................
Zadanie 23.6.(1(1pkt)
Zadanie pkt) Nr zadania 1. 2. 3. Źródło:
4. CKE
5. 2009 (PR), zad. 6.
Wypełnia Maks. liczba pkt
Uczniowie otrzymali polecenie zaobserwowania zjawiska plazmolizy. W tym1 celu:
egzaminator!
1 3 1 1
Uczeń 1 umieścił w kropliUzyskana
wody naliczba pkt przedmiotowym komórki zwierzęce, następnie
szkiełku
dodał dwie krople stężonego roztworu chlorku sodu i rozpoczął obserwację pod mikroskopem.
Uczeń 2 umieścił w kropli wody na szkiełku przedmiotowym komórki zwierzęce, następnie
dodał dwie krople wody destylowanej i rozpoczął obserwację pod mikroskopem.
Uczeń 3 umieścił w kropli wody na szkiełku przedmiotowym komórki roślinne, następnie
dodał dwie krople stężonego roztworu chlorku sodu i rozpoczął obserwację pod mikroskopem.
Uczeń 4 umieścił w kropli wody na szkiełku przedmiotowym komórki roślinne, następnie
dodał dwie krople wody destylowanej i rozpoczął obserwację pod mikroskopem.
Wymień ucznia, który ma szansę zaobserwować zjawisko plazmolizy. Podaj argument
uzasadniający ten wybór, uwzględniając w nim badany obiekt oraz mechanizm
obserwowanego zjawiska.
Uczeń: ..........................., ponieważ .............................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
14 Egzamin maturalny z biologii
.......................................................................................................................................................
Poziom rozszerzony

Zadanie
Zadanie (2(1pkt)
28.
Zadanie 24.7. (2pkt)
pkt) Źródło: CKE 2009 (PR), zad. 28
Długość
Na poszczególnych
wykresie fazwidmo
przedstawiono cyklu absorpcji
komórkowego może fotosyntetycznych.
barwników się różnić w zależności od rodzaju
komórek. Na schemacie przedstawiono cykl komórkowy.

Podaj nazwę fazy cyklu komórkowego oznaczonej na schemacie literą X oraz określ,
na czym polega zachodzący w niej proces.
Faza ....................................... polega na .....................................................................................
.......................................................................................................................................................
Przeprowadzono następujące doświadczenie.
Siewki rzeżuchy podzielono na 3 grupy i umieszczono w jednakowych warunkach
(wilgotność, temperatura, stężenie CO2). Każdą grupę naświetlano światłem o innej barwie
Zadanie
przez okres29. dwóch (1 pkt)
tygodni:
Na wykresie
grupę I – światłemprzedstawiono
niebieskim zależność
o długości przeżywalności
fali 440 nm dwóch populacji tego samego gatunku
bakterii
grupę II (dzikiej
– światłem i zmutowanej)
żółtozielonym od stężenia
o długości antybiotyku
fali
10 560 nm w pożywce.
2 Egzamin maturalny z biologii
2 Egzamin maturalny z biologii
Poziom rozszerzony
Poziom rozszerzony

Zadanie
Zadanie 1.(2(2
Zadanie 25.1. pkt)
(2pkt)
pkt) Źródło: CKE 2010 (PR), zad. 1.
Na
Na schemacie
schemacie przedstawiono
przedstawiono podział
podział komórki
komórki macierzystej
macierzystej ii dalsze
dalsze losy
losy komórek
komórek potomnych.
potomnych.

Opisz
Opisz dwie
dwie możliwe
możliwe drogi
drogi dalszego
dalszego rozwoju
rozwoju komórek
komórek powstałych
powstałych zz podziału
podziału komórki
komórki
macierzystej.
macierzystej.
1.
1. ...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
2.
2. ...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................

Zadanie 26. (2(2pkt)

Zadanie
Zadanie 2.2. (2 pkt)
Źródło: CKE 2010 (PR), zad. 2.
pkt)
Erytropoeza,
Erytropoeza, czyli
czyli proces
proces powstawania
powstawania krwinek
krwinek czerwonych
czerwonych (erytrocytów),
(erytrocytów), zachodzi
zachodzi
w czerwonym szpiku kostnym. W początkowych jej etapach w erytroblaście
w czerwonym szpiku kostnym. W początkowych jej etapach w erytroblaście intensywnie intensywnie
syntetyzowane
syntetyzowane sąsą kwasy
kwasy rybonukleinowe
rybonukleinowe niezbędne
niezbędne do
do produkcji
produkcji hemoglobiny.
hemoglobiny. Erytroblasty
Erytroblasty
stopniowo
stopniowo wypełniają się hemoglobiną, tracąc niektóre organella komórkowe. Ostatni etap
wypełniają się hemoglobiną, tracąc niektóre organella komórkowe. Ostatni etap
dojrzewania
dojrzewania erytrocytów
erytrocytów ssaka
ssaka polega
polega na
na usunięciu
usunięciu jądra
jądra komórkowego.
komórkowego.
Podaj
Podaj dwa
dwa argumenty
argumenty na na rzecz
rzecz tezy,
tezy, że
że zmiany
zmiany zachodzące
zachodzące podczas
podczas dojrzewania
dojrzewania
erytrocytów służą ich specjalizacji do transportu tlenu.
erytrocytów służą ich specjalizacji do transportu tlenu.
1.
1. .................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
2.
2. .................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................

11
 Egzamin maturalny z biologii 5
Poziom rozszerzony

Zadanie 27.9.(2(2pkt)
Zadanie pkt) Źródło: CKE 2010 (PR), zad. 9.
Przygotowano sok z liści czerwonej kapusty. Miał on barwę ciemnoniebieską spowodowaną
występowaniem barwników – antocyjanów. Antocyjany w środowisku kwasowym zmieniają
barwę z niebieskiej na czerwoną i dlatego mogą być stosowane jako wskaźnik kwasowości.
Do dwóch probówek, oznaczonych A i B, wlano po 100 ml przygotowanego soku z kapusty.
Do probówki A nie dodano nic, a do probówki B dodano trochę drożdży i trochę cukru.
Obydwie probówki szczelnie oklejono folią. Po godzinie sprawdzono wyniki:
– w probówce A nic się nie zmieniło,
– w probówce B zaobserwowano zmianę zabarwienia soku z niebieskiego na czerwone.
a) Podaj nazwę (lub wzór chemiczny) substancji, powstającej w opisanym
doświadczeniu, która po rozpuszczeniu się w wodzie spowodowała zmianę
zabarwienia soku w probówce B.
.......................................................................................................................................................
b) Wyjaśnij, jaki proces chemiczny spowodował zmianę barwy soku.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 10. (2 pkt)

Na schemacie przedstawiono udział przenośnika fosforanowego w transporcie fosfotrioz
i fosforanu. Pominięto zewnętrzną błonę chloroplastu i przestrzeń międzybłonową.

Na podstawie analizy schematu wyjaśnij, uwzględniając kierunki transportu, jakie

znaczenie dla efektywnego przebiegu procesu fotosyntezy ma sprzężenie transportu
fosfotrioz i fosforanu.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Nr zadania 5. 6. 7. 8. 9a 9b 10.
Wypełnia Maks. liczba pkt 2 1 1 1 1 1 2
egzaminator
Uzyskana liczba pkt

12