ETT136: 2.

DERS
AC İşaretlere giriş,
t - domeni, f - domeni kavramları
AC (Alternating Current=Alternatif Akım) İşaretleri

Sinüs Kare Testere dişi …

İşaret (Sinyal): Gerilim ve akımın ortak ismi.

DC işaretlerin aksine AC’ ler zamanla değişirler. (Periyodik fonksiyonlar)
 Bir sinüs işaretinin anatomisi
v(t), i(t) (V, A)

Vmax=VDC +Vp (V)

Imax=IDC +Ip (A) T=Periyot(s)
(Maksimum değer)
Vpp, Ipp =2Vp, 2Ip
Vp, Ip = Genlik (V, A) Tepeden-tepeye
Genlik (V,A)
VDC, IDC (V, A)
DC (Ortalama)
değer (V, A)
0o T=Saykıl (o) 360o

0 t (s)
Vmin=VDC - Vp (V)
Imin=IDC - Ip (A)
(Minimum değer)
q=Faz
açısı=farkı (o)
Bir kare dalga işaretinin anatomisi

Yüksek seviye (Lojik-1)

Genlik (=5V)
Alçak seviye (Lojik-0)
1 2 3 4 5 6 7 8
(ms)

İşaretin Yüksek Seviyede kaldığı süre (Lojik-1 süresi)

%D Görev çevrimi (Duty cycle) = x 100 (%)
İşaretin Periyodu

Bu örnekte %D=(1ms/2ms)x100=%50.
Frekans (Sıklık) kavramı
Bir saniyedeki periyot (ya da saykıl) sayısı f = 1/T (1/s = Hz [Hertz] )

Aynı genlikte, fakat farklı frekanslarda (Periyotlarda) çeşitli sinüs işaretleri

f T
T

#1 #2 #3 #4
4T  f =4Hz T=0.25s

4.5T  f =4.5Hz T=0.22s

5T f =5Hz T=0.20s
7T  f =7Hz T=0.14s

T
15T  f =15Hz T=0.06s

f T
Zaman Saniye
Faz farkı (Faz açısı) kavramı
U1
(İleride)
(Geride)

U2

Aynı frekansta, fakat farklı faz açılarında (Faz farkı olan) sinüs işaretleri
+ alternans
q=90o

q=0o - alternans q=180o

(Aynı fazda)
(Zıt fazda)
 Ani değer: Efektif (rms) değer:
V(t), I(t) V(t), I(t)

Vp, Ip Vp, Ip
V(tx), Irms, Vrms=
I(tx) 0,707Ip, Vp

tx t t

{I, Vp}
{I, Vrms} = {I, Veff} = = 0,707{I, Vp} (Sabit)
Ör. 2
Türkiye’ de şebeke gerilimi, 220Vrms ve 50Hz’ tir. Bu gerilimin Vp genliğini ve T periyodunu ve Vpp tepeden tepeye
genliğini hesaplayın…

Vrms = 0,707Vp Vp = Vrms/0,707 = 220/0,707 = 311V T = 1/f = 1/50 = 0,02s = 20ms

Vpp = 2 x 311V = 622V

3-Fazlı (Trifaze) Sistemler
Faz-1 Faz - Faz - Faz -

220Vrms
Faz-2

220Vrms
Faz-3

220Vrms
Faz-2, Faz-1’ den 120o geridedir,
Faz-3, Faz-2’ den 120o geridedir,
Faz-3, Faz-1’ den 240o geridedir.
Sinüs işaretlerinin toplanması

T1

T2

T = T1
Multisim Uygulaması
 Frekans alanı (f-Domeni) kavramı

zaman-domeni Frekans-domeni
(t-domeni) (f-domeni)
AC Üretimi: Fonksiyon üreteci, AC Ölçümü: Osiloskop

Fonksiyon generatörü (İşaret üreteci)

prop

prop
GND

Yeni tip osiloskop

(LCD’li Skop)
 50ms

Yaklaşık. 2.5divx50ms=125ms

Yaklaşık 5divx2V=10V
2V

Volts/div Time/div
Volts/div

Aynı işaret fakat farklı

Volt/div & Time/div!!!
Örnek

Aşağıdaki büyüklükleri bulun:

a. Vp genliği, Aynı işareti osiloskop @
b. Vpp tepeden-tepye genlik, 2V/div & 100ms/div iken çizin…
c. VDC dc değer,
d. Periyot,
e. Frekans.