Tek Fazlı Yarım Dalga Kontrolsüz Doğrultucu

2. Omik Endüktif Yük Durumu:

iD + vd -
+
D
iS
i0
R
vs v0

-
 0 ≤ 𝜔𝑡 ≤ 𝛽
+ vd -
vS
iD
Vm
+
D i0
iS ωt
R -Vm
vs v0 v0,i0
Vm
L
ωt
-

vD
𝛽 ≤ 𝜔𝑡 ≤ 2𝜋
+ vd - Im
iD
+ ωt
D i0 -Vm
iS
R i0
vs v0 Im
I0
L ωt
- π β 2π 3π 4π
 𝑑𝑖(𝑡ሻ
𝑉𝑚 sin 𝜔𝑡 = 𝑅𝑖 𝑡 + 𝐿 Zorlanmış cevap (𝑖𝑓 𝑡 ): (Fazör analiz) Doğal cevap (𝑖𝑛 (𝑡ሻ):
𝑑𝑡

𝑖0 𝑡 = 𝑖𝑓 𝑡 + 𝑖𝑛 (𝑡൯ 𝑉𝑚 𝑑𝑖(𝑡ሻ
𝑖𝑓 𝑡 = 𝑠𝑖𝑛 𝜔𝑡 − 𝜃 𝑅𝑖 𝑡 + 𝐿 =0
𝑍 𝑑𝑡

𝑍= 𝑅2 + 𝜔𝐿 2 −𝑡ൗ
𝑖𝑛 𝑡 = 𝐴𝑒 𝜏

𝜔𝐿
𝜃 = 𝑡𝑎𝑛−1 𝐿
𝑅 𝜏=
𝑅

Toplam çözüm:
𝑖0 𝑡 = 𝑖𝑓 𝑡 + 𝑖𝑛 (𝑡ሻ
𝑉𝑚 −𝑡
𝑖0 𝑡 = sin 𝜔𝑡 − 𝜃 + 𝐴𝑒 ൗ𝜏
𝑍
𝑉𝑚 −𝜔𝑡
𝑖0 𝜔𝑡 = sin 𝜔𝑡 − 𝜃 + 𝐴𝑒 ൗ𝜔𝜏
𝑍
 vS
A katsayısı başlangıç koşullarından elde edilir. Şekle göre
Vm
ωt=0 anında akım sıfırdır.
ωt
𝑖0 0 = 0 -Vm
v0,i0
Vm
𝑉𝑚 ωt
𝑖0 0 = sin 0 − 𝜃 + 𝐴𝑒 0 = 0
𝑍
vD β

𝑉𝑚 𝑉𝑚 Im
𝐴=− sin −𝜃 = sin 𝜃
𝑍 𝑍 ωt
-Vm

𝑉𝑚 𝑉𝑚 −𝜔𝑡
i0
𝑖0 𝜔𝑡 = sin 𝜔𝑡 − 𝜃 − sin 𝜃 𝑒 ൗ𝜔𝜏
𝑍 𝑍 Im
I0
ωt
𝑉𝑚
𝑖0 𝜔𝑡 = sin 𝜔𝑡 − 𝜃 + sin 𝜃 𝑒 −(𝜔𝑡ሻΤ𝜔𝜏 π β 2π 3π 4π
𝑍
 vS
β açısının bulunması. Şekle göre
Vm
𝑖0 𝛽 = 0
ωt
-Vm
𝑉𝑚 v0,i0
𝑖0 𝜔𝑡 = sin 𝜔𝑡 − 𝜃 + sin 𝜃 𝑒 −(𝜔𝑡ሻΤ𝜔𝜏
𝑍 Vm

ωt
𝑉𝑚
𝑖0 𝛽 = sin 𝛽 − 𝜃 + sin 𝜃 𝑒 −(𝛽ሻΤ𝜔𝜏 = 0 β
𝑍 vD

Im

sin 𝛽 − 𝜃 + sin 𝜃 𝑒 −(𝛽ሻΤ𝜔𝜏 = 0 ωt

-Vm

i0
Im
I0
ωt
π β 2π 3π 4π
Yük direncinde harcanan güç
2
𝑃 = 𝐼0(𝑟𝑚𝑠ሻ 𝑅 Güç Katsayısı:

𝑃 𝑃
𝑝𝑓 = =
𝑆 𝑉𝑆(𝑟𝑚𝑠ሻ 𝐼𝑆(𝑟𝑚𝑠ሻ
𝑉𝑚
𝑖0 𝜔𝑡 = sin 𝜔𝑡 − 𝜃 + sin 𝜃 𝑒 −(𝜔𝑡ሻΤ𝜔𝜏
𝑍

1 𝛽 2
𝐼0 𝑟𝑚𝑠 = න 𝑖 𝜔𝑡 𝑑 𝜔𝑡 (𝑦ü𝑘 𝑎𝑘𝚤𝑚𝚤 𝑅𝑀𝑆 𝑒𝑡𝑘𝑖𝑛 𝑑𝑒ğ𝑒𝑟𝑖ሻ
2𝜋 0 0

1 𝛽
𝐼0 = න 𝑖 𝜔𝑡 𝑑 𝜔𝑡 (𝑦ü𝑘 𝑎𝑘𝚤𝑚𝚤 𝐷𝐶 𝑏𝑖𝑙𝑒ş𝑒𝑛𝑖 (𝑜𝑟𝑡𝑎𝑙𝑎𝑚𝑎 𝑑𝑒ğ𝑒𝑟𝑖ሻሻ
2𝜋 0 0

1 𝛽 𝑉𝑚
𝑉0 = න 𝑉𝑚 sin 𝜔𝑡 𝑑(𝜔𝑡ሻ = 1 − 𝑐𝑜𝑠𝛽 (𝑦ü𝑘 𝑔𝑒𝑟𝑖𝑙𝑖𝑚𝑖 𝐷𝐶 𝑏𝑖𝑙𝑒ş𝑒𝑛𝑖 (𝑜𝑟𝑡𝑎𝑙𝑎𝑚𝑎 𝑑𝑒ğ𝑒𝑟𝑖ሻሻ
2𝜋 0 2𝜋
Örnek: Şekildeki RL yüklü tek fazlı yarım dalga kontrolsüz doğrultucuda

a- Akım ifadesini,
b- Yük akımının ortalama değerini (DC bileşenini),
c- Yük akımının (RMS değerini)
D- Yükte harcanan gücü,
d- Devrenin güç katsayısını (pf) bulunuz.

iD + vd -
+
D
iS
i0
100Ω R
vs v0
Vs=100sin(377t)
0,1H L

-
a-
𝑉𝑚
𝑖0 𝜔𝑡 = sin 𝜔𝑡 − 𝜃 + sin 𝜃 𝑒 −(𝜔𝑡ሻΤ𝜔𝜏
𝑍= 𝑅2 + 𝜔𝐿 2 = 106,9Ω 𝑍
100
𝜔𝐿 𝑖0 𝜔𝑡 = sin 𝜔𝑡 − 0,361 + sin 0,361 𝑒 −(𝜔𝑡ሻΤ0,377
𝜃 = 𝑡𝑎𝑛−1 = 0,361𝑟𝑎𝑑 = 20,7° 106,9
𝑅

𝜔𝐿
𝜔𝜏 = = 0,377𝑟𝑎𝑑
𝑅

β açısının bulunması
100
𝑖0 𝛽 = 0 𝑖0 𝛽 = sin 𝛽 − 0,361 + sin 0,361 𝑒 −(𝛽ሻΤ0,377 = 0
106,9

sin 𝛽 − 0,361 + sin 0,361 𝑒 −(𝛽ሻΤ0,377 = 0

𝛽 = 3,5𝑟𝑎𝑑 = 201°
b-
1 𝛽
𝐼0 = න 𝑖 𝜔𝑡 𝑑 𝜔𝑡
2𝜋 0 0

1 𝛽 100
𝐼0 = න sin 𝜔𝑡 − 0,361 + sin 0,361 𝑒 −(𝜔𝑡ሻΤ0,377 𝑑 𝜔𝑡 = 0,308𝐴
2𝜋 0 106,9

c-
1 𝛽 2
𝐼0 𝑟𝑚𝑠 = න 𝑖 𝜔𝑡 𝑑 𝜔𝑡
2𝜋 0 0

2
1 𝛽 100
𝐼0 𝑟𝑚𝑠 = න sin 𝜔𝑡 − 0,361 + sin 0,361 𝑒 −(𝜔𝑡ሻΤ0,377 𝑑 𝜔𝑡 = 0,474𝐴
2𝜋 0 106,9

d- e-
𝑃 𝑃 22,4
2 𝑝𝑓 = = = = 0,67
𝑃= 𝐼0(𝑟𝑚𝑠ሻ 𝑅 = 0,4742 100 = 22,4𝑊 𝑆 𝑉𝑆(𝑟𝑚𝑠ሻ 𝐼𝑆(𝑟𝑚𝑠ሻ 100 0,474
2