TS EN 61951-2 (Şubat 2005)

TÜRK STANDARDI
TURKISH STANDARD
TS EN 61951-2
Şubat 2005
ICS 29.220.30
SEKONDER HÜCRELER VE PİLLER –

ALKALİ VEYA DİĞER ASİT OLMAYAN ELEKTROLİTLER
İÇEREN - TAŞINABİLİR, SIZDIRMAZ,
YENİDEN DOLDURULABİLİR, TEK HÜCRELİ
BÖLÜM 2: NİKEL-METAL HİDRÜR
Secondary cells and batteries containing alkaline or other
non-acid electrolytes - Portable sealed rechargeable single
cells - Part 2: Nickel-metal hydride
Ön söz
- Bu tasarı, CENELEC tarafından kabul edilen EN 60086-5 (2000) esas alınarak TSE Elektrik
Hazırlık Grubu'nca hazırlanmıştır.
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak
gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın
uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.
− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini
bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını
şükranla anarız.
Kalite Sistem Belgesi

İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.
Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun
olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün
garantisi altında olduğunu ifade eder.
TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen
teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk
Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.
DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.
Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.
TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 29.220.30 TÜRK STANDARDI TS EN 61951-2/Şubat 2005
Ön söz
- Bu standard, CENELEC tarafından kabul edilen EN 61951-2 (2003) standardı esas alınarak TSE
Elektrik Hazırlık Grubu’nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 15 Şubat 2005 tarihli toplantısında
Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.
İçindekiler
1 Kapsam ................................................................................................................................................... 1
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar.......................................................................................... 1
3 Tarifler..................................................................................................................................................... 2
4 Parametre ölçme toleransları ............................................................................................................... 2
5 Hücre gösterilişi ve işaretleme............................................................................................................. 3
5.1 Hücre gösterilişi .................................................................................................................................... 3
5.2 Hücre bağlantı uç düzenleri.................................................................................................................. 4
5.3 İşaretleme ............................................................................................................................................. 4
6 Boyutlar .................................................................................................................................................. 5
6.1 Küçük prizmatik hücreler ve silindirik hücreler ..................................................................................... 5
6.2 Düğme biçimli hücreler ......................................................................................................................... 7
7 Elektriksel deneyler ............................................................................................................................... 7
7.1 Deney amaçları için doldurma işlemi.................................................................................................... 7
7.2 Boşalma performansı ........................................................................................................................... 8
7.3 Dolma (Kapasite) kalıcılığı.................................................................................................................... 9
7.4 Dayanıklılık ........................................................................................................................................... 9
7.5 Sabit gerilimde dolma kabulü ............................................................................................................. 13
7.6 Aşırı doldurma .................................................................................................................................... 13
7.7 Güvenlik cihazının çalışması .............................................................................................................. 14
7.8 Depolama ........................................................................................................................................... 15
7.9 LT, MT veya HT silindirik hücreler için +55 ºC'ta dolma kabulü ......................................................... 15
7.10 İç direnç .............................................................................................................................................. 16
8 Mekanik deneyler ................................................................................................................................. 17
9 Tip onayı ve parti kabulü..................................................................................................................... 17
9.1 Tip onayı ............................................................................................................................................. 17
9.2 Parti kabulü......................................................................................................................................... 18
Sekonder hücreler ve piller – Alkali veya diğer asit olmayan elektrolitler

içeren - Taşınabilir, sızdırmaz,yeniden doldurulabilir, tek hücreli -
Bölüm 2: Nikel-metal hidrür
1 Kapsam
Bu standard, herhangi bir amaçla kullanım için, taşınabilir, sızdırmaz nikel-metal hidrür, küçük prizmatik,
silindirik ve düğme biçimli yeniden doldurulabilen tek hücreli pillerle ilgili işaretleme, gösteriliş, boyutlar,
deneyler ve özellikleri kapsar.
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır.
Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste hâlinde verilmiştir. Tarih belirtilen
atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması
şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi hâlinde ilgili standardın
en son baskısı kullanılır.
EN, ISO, IEC Adı TS No1) Adı
vb. No (İngilizce) (Türkçe)
IEC 60050-486 International Electrotechnical
Vocabulary - Chapter 486: - -
Secondary cells and batteries
IEC 60051 Direct acting indicating analogue TS 5588 EN 60051-1 Elektriksel Ölçü Aletleri ve
Seri electrical measuring instruments TS 5590 EN 60051-2 Aksesuarları-Doğrudan
and their accesories TS 5591 EN 60051-3 Harekete Geçen Analog
TS 5592 EN 60051-4 Göstergeli
TS 5594 EN 60051-5
TS 5593 EN 60051-6
TS 7598 EN 60051-7
TS 7920 EN 60051-8
TS 5589 EN 60051-9
IEC 60086 Primary batteries TS 13-1 EN 60086-1 Primer piller

Seri TS 13-2 EN 60086-2
TS 13-3 EN 60086-3
TS EN 60086-4
TS EN 60086-5
IEC 60410 Sampling plans and procedures TS 2756-1 Muayene ve Deney İçin
for inspection by attributes Numune Alma Metotları-Bölüm
1: Parti Muayene İçin Kabul
Edilebilir Kalite Seviyesine
(AQL) Göre Numune Alma
Planları
IEC 60485 Digital electronic d.c. voltmeters TS 7371 Sayısal Elektronik d.a.
and d.c. electronic analogue-to- Voltmetreler ve d.a. Elektronik
digital converters Analog-Sayısal Çeviriciler
IEC 61959 Secondary cells and batteries
containing alkaline or other non-
acid electrolytes - Mechanical - -
tests for sealed portable
secondary cells and batteries*
1) TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir.
1
3 Tarifler
Bu standardın amaçları için, IEC 60050-486'da yer alan tarifler ile aşağıdaki tarifler uygulanır:
3.3.1 Küçük prizmatik hücre

Genişlik ve kalınlık boyutları 25 mm'den fazla olmayan, dikdörtgen paralel yüz biçiminde olan hücre.
3.3.2 Silindirik hücre

Toplam yüksekliği toplam çapa eşit veya toplam çaptan daha büyük olan dairesel kesitli hücre.
3.3.3 Düğme biçimli hücre

Toplam yüksekliği toplam çapından daha az olan dairesel kesitli hücre.
3.3.4 Nikel-metal hidrür hücre

Pozitif elektrot için bir nikel hidroksit bileşiği ve negatif elektrot için hidrojen soğuran bir alaşım içeren hücre.
3.3.5 Sızdırmaz hücre

İmalâtçı tarafından belirtilen sıcaklık ve doldurma sınırları içinde kullanıldığında, sıvı veya gaz kaçırmayan ve
kapalı hâlde kalan hücre. Bu hücre tehlikeli yüksek iç basıncı önlemek için bir güvenlik düzeniyle donatılır.
Bu hücre elektrolit ilâvesini gerektirmez ve kullanım ömrü boyunca orijinal sızdırmaz durumda çalışmak için
tasarımlanmıştır.
Not - Bununla birlikte, nikel-metal hidrür hücre, hücrede hidrojen birikmesinden dolayı ömrünün
sonuna doğru gaz tahliye edebilir.
3.3.6 Anma gerilimi

Sızdırmaz, nikel-metal hidrür, yeniden doldurulabilen tek bir hücrenin anma gerilimi 1,2 V'tur.
3.3.7 Taşınabilir hücre

Kolayca elde taşınan bir pil için tasarımlanan hücre.
3.3.8 Beyan kapasitesi C5

Madde 7.2.1’de belirtilen şartlarda dolarken, depolanırken ve boşalırken, bir tek hücrenin 5 saatlik bir süre
boyunca sağlayabileceği, imalâtçı tarafından Ah (amper-saat) olarak belirtilen elektrik miktarı.
4 Parametre ölçme toleransları

Belirtilen veya gerçek değerlere göre kontrol edilen veya ölçülen değerlerin toplam doğruluğu aşağıdaki
toleranslar dâhilinde olmalıdır:
a) Gerilim için ± % 1,
b) Akım için ± % 1,
c) Kapasite için ± % 1,
d) Sıcaklık için ± 2 ºC,
e) Süre için ± % 0,1.
Bu toleranslar ölçme aletlerinin, kullanılan ölçme tekniklerinin ve deney işlemindeki tüm diğer hata
kaynaklarının birleştirilmiş doğruluğunu kapsar.
Alet kullanımının seçilmesiyle ilgili hususlar, analog aletler için IEC 60051'de, dijital aletler için IEC 60485'te
verilmiştir. Kullanılan aletlerle ilgili detaylar her bir sonuç raporunda verilmelidir.
2
5 Hücre gösterilişi ve işaretleme
5.1 Hücre gösterilişi
5.1.1 Küçük prizmatik hücreler

Sızdırmaz nikel-metal hidrür küçük prizmatik yeniden doldurulabilir tek hücreler, "HF" harfleriyle gösterilmeli,
bunun ardından her biri bölme işaretiyle ayrılmış üç sayı grubu gelmelidir.
a) İlk bölme işaretinin solundaki iki rakam, hücre için belirtilen en büyük genişliği milimetre cinsinden bir
sonraki tam sayıya yuvarlanmış olarak göstermelidir.
b) Ortadaki iki rakam, hücre için belirtilen en büyük kalınlığı milimetre cinsinden bir sonraki tam sayıya
yuvarlanmış olarak göstermelidir.
c) İkinci bölme işaretinin sağındaki iki rakam, hücre için belirtilen en büyük yüksekliği milimetre cinsinden bir
Örnek - HF 18/07/49 gösterilişi, en büyük genişliği 18 mm, en büyük kalınlığı 7 mm, en büyük yüksekliği 49
mm olan küçük prizmatik bir hücreyi tanımlar.
5.1.2 Silindirik hücreler

Sızdırmaz, nikel-metal hidrür, silindirik, yeniden doldurulabilir tek hücreler; "HR" harfleri ile gösterilmeli ve bu
harflerden sonra aşağıdaki özellikleri belirten üçüncü bir harf (L, M, H veya X) gelmelidir:
● Düşük boşalma hızı (L),
● Orta boşalma hızı (M),
● Yüksek boşalma hızı (H),
● Çok yüksek boşalma hızı (X).
Not - Bu tip hücreler tipik olarak aşağıdaki boşalma hızları için kullanılırlar, ama kullanım bu tipik hızlardan
ibaret değildir.
● L 0,5 It A' e kadar,

● M 3,5 It A' e kadar,
● H 7,0 It A' e kadar,
● X 7,0 It A' e kadar ve bunun üzerinde.
Bir hücre, tipik olarak 40 ºC'tan yüksek, yükseltilmiş sıcaklıklarda kalıcı doldurma için tasarımlanmışsa, L, M,
H veya X harfinden sonra bir "T" harfi konur.
Bir hücre, tipik olarak 1,0 It A' de hızlı doldurma için tasarımlanmışsa, L, M, H veya X harfinden sonra R harfi
konur.
Üç (veya dört) harfli grubun ardından bölme işaretiyle ayrılmış iki sayı grubu gelir.
a) Bölme işaretinin solundaki iki rakam, hücre için belirtilen en büyük çapı milimetre cinsinden bir sonraki tam
sayıya yuvarlanmış olarak göstermelidir.
b) Bölme işaretinin sağındaki iki rakam, hücre için belirtilen en büyük yüksekliği milimetre cinsinden bir
Bir imâlatçı, boyut ve toleransları, hücreyi, primer bir pille değiştirilebilir yapan bir hücre tasarımlarsa, Çizelge
2'deki gösteriliş de hücrenin üzerine işaretlenmelidir.
Örnek 1 - HRL 33/62 gösterilişi, en büyük çapı 33 mm, en büyük yüksekliği 61,5 mm olan, düşük boşalma
hızı kapasiteli bir hücreyi tanımlar.
Örnek 2 - HRLT 33/62 gösterilişi, en büyük çapı 33 mm, en büyük yüksekliği 61,5 mm olan, yükseltilmiş
sıcaklıklarda kalıcı doldurma için tasarlanmış, düşük boşalma hızı kapasiteli bir hücreyi tanımlar.
3
Örnek 3 - HRXR 23/43 gösterilişi, en büyük çapı 23 mm, en büyük yüksekliği 43 mm olan, hızlı doldurma için
de tasarlanan, çok yüksek boşalma hızı kapasiteli bir hücreyi tanımlar.
5.1.3 Düğme biçimli hücreler

Sızdırmaz nikel-metal hidrür düğme biçimli yeniden doldurulabilir tek hücreler, "HB" harfleriyle gösterilmeli,
bunun ardından bölme işaretiyle ayrılmış iki sayı grubu gelmelidir.
a) Bölme işaretinin solundaki iki rakam, hücre için belirtilen en büyük çapı milimetre cinsinden sonraki tam
sayıya yuvarlanmış olarak göstermelidir.
b) Bölme işaretinin sağındaki iki rakam, hücre için belirtilen en büyük yüksekliği milimetre cinsinden sonraki
tam sayıya yuvarlanmış olarak göstermelidir.
Örnek - HB 116/054 gösterilişi, en büyük çapı 11,6 mm, en büyük yüksekliği 5,4 mm olan düğme biçimli bir
hücreyi tanımlar.
5.2 Hücre bağlantı uç düzenleri

Bu standard, hücre bağlantı uç düzenlerini kapsamaz.
5.3 İşaretleme
5.3.1 Küçük prizmatik hücreler ve silindirik hücreler

Bağlantılar olmadan sağlanan her bir mahfazalı hücrede en az aşağıdaki bilgileri ihtiva eden, kalıcı işaretler
olmalıdır:
• Sızdırmaz, yeniden doldurulabilir nikel-metal hidrür veya Ni-MH,
• Madde 5.1’ de belirtildiği gibi hücrenin gösterilişi (ayrıca, üreticinin kendi tip gösterilişini kullanmasına da
izin verilebilir),
• Beyan kapasitesi,
• Anma gerilimi,
• Önerilen doldurma hızı ve zamanı veya "T" hücreleri için kalıcı doldurma akımı,
• Polarite,
• İmalât tarihi (kod olarak ta olabilir),
• İmalâtçı veya tedarik kaynağının adı veya tanıtımı.
Not - Genel olarak, pilin kendisinin yukarıdaki bilgiyle işaretlenmiş olduğu durum olan, bağlantı çıkıntıları
olan sızdırmaz nikel-metal hidrür yeniden doldurulabilir tek hücreler pilin bütünleşik bir parçası
olması hâlinde, bu hücrelerde etikete gerek yoktur.
5.3.2 Düğme biçimli hücre

Bağlantı olmaksızın sağlanan her bir düğme biçimli hücre en az aşağıdaki bilgiyi veren kalıcı işaretleri
taşımalıdır:
• Madde 5.1’ de belirtildiği gibi gösteriliş,

• Polarite,
• İmalât tarihi (kod biçiminde olabilir),
• İmalâtçı veya tedarik kaynağının adı veya tanıtımı.
4
6 Boyutlar
6.1 Küçük prizmatik hücreler ve silindirik hücreler
Şekil 1 - Kılıflı silindirik hücreler Şekil 2 - Kılıflı küçük prizmatik hücreler
6.1.1 Küçük prizmatik hücreler

Çizelge 1 kılıflı küçük prizmatik hücreler için boyutları gösterir.
Çizelge 1 - Kılıflı küçük prizmatik hücreler için boyutlar
Hücre gösterilişi Genişlik Kalınlık Yükseklik

mm mm mm
HF 15/08/49 14,5 7,4 48,2
HF 15/09/49 14,5 8,3 48,2
HF 18/07/36 17,3 6,1 0 35,7 0

-0,7 -1,0
HF 18/07/49 17,3 6,1 48,2
HF 18/09/49 17,3 0 8,3 48,2

-1,0
HF 18/07/68 17,3 6,1 67,3
HF 18/11/68 17,3 10,7 67,3
HF 18/18/68 17,3 17,3 0 67,3 0

-1,0 -1,0
HF 23/11/68 22,7 10,7 67,3
HF 23/15/68 22,7 14,5 67,3
5
6.1.2 Silindirik hücreler
6.1.2.1 Boyutsal olarak primer pillerle değiştirilebilen hücreler

Çizelge 2 boyutsal olarak primer pillerle değiştirilebilen kılıflı silindirik hücrelerle ilgili kuralları verir.
Çizelge 2 - Boyutsal olarak primer pillerle değiştirilebilen kılıflı silindirik hücreler
Hücre gösterilişia Karşılık gelen primer pilb Boyutlar

IEC 60086
HR 03 R 03 Tüm boyutlar IEC 60086-2'ye
HR 6 R 6 uygun olmalıdır
HR 14 R 14
HR 20 R 20
a
Hücre gösterilişleri IEC 60086-1'de verilen terminoloji kurallarına uygun olmalıdır.
b
Bazı ülkelerde bunlar AAA (R 03); AA (R 6); C (R 14); D (R 20) olarak da bilinir.
6.1.2.2 Boyutsal olarak primer pillerle değiştirilemeyen hücreler

Çizelge 3 boyutsal olarak primer pillerle değiştirilemeyen kılıflı silindirik hücrelerle ilgili kuralları verir.
Çizelge 3 - Boyutsal olarak primer pillerle değiştirilemeyen kılıflı silindirik hücrelerin boyutları
Hücre gösterilişi a Çap Yükseklik

mm mm
HR 11/45 10,5 44,5
HR 11/51 10,5 50,5
HR 11/67 10,5 67,0
HR 15/43 14,5 43,0

0
HR 15/49 14,5 49,0 -1,5
0
HR 15/51 14,5 -0,7 50,5
HR 17/29 17,0 28,5
HR 17/43 17,0 43,0
HR 17/50 17,0 50,0

0
HR 17/67 17,0 67,0 -2,0
HR 23/34 23,0 34,0

0
HR 23/43 23,0 43,0 -1,5
HR 26/47 25,8 47,0
HR 26/50 25,8 0 50,0

-1,0 0
HR 33/36 33,0 36,0 -2,0
HR 33/62 33,0 61,5
HR 33/91 33,0 91,0

0
-2,5
a
HR harflerinin ardından uygun biçimde L, M, H veya X ve/veya R gelmelidir (Madde 5.1'e bakınız).
6
6.2 Düğme biçimli hücreler

Hücreler I veya II tasarımında yapılmalıdır.
Not - I Tasarımının polaritesi standardlaştırılmamıştır.
Şekil 3 - Düğme biçimli hücreler
Çizelge 4 sızdırmaz nikel-metal hidrür düğme biçimli yeniden doldurulabilen tek hücrelerin boyutlarını
gösterir.
Çizelge 4 - Düğme biçimli hücrelerin boyutları
Hücre gösterilişi Toplam çap d Toplam yükseklik

mm mm
HB 079/054 7,9 0 5,4

-1,0
HB 116/054 11,6 5,4
HB 156/064 15,6 6,4
HB 222/048 22,2 4,8

0
HB 252/061 25,2 0 6,1 -0,6
-1,0
HB 252/065 25,2 6,5
HB 252/078 25,2 7,8
HB 347/060 34,7 6,0
7 Elektriksel deneyler
Bu madde ve Madde 5'e uygun deneyler için dolma ve boşalma akımları beyan kapasitesini (C5 Ah) esas
almalıdır. Bu akımlar It A'nın katları olarak ifade edilir, burada It A = C5 Ah/1 h.
Belirtilenler dışında tüm deneylerde, sıvı hâlde hiçbir elektrolit sızıntısı gözlenmemelidir.
7.1 Deney amaçları için doldurma işlemi

Bu standardda başkaca belirtilmedikçe, deney amaçları için doldurma işlemi 20 ºC ± 5 ºC ortam sıcaklığında,
0,1 It A sabit akımda, 16 saat süreyle gerçekleştirilmelidir.
Doldurma öncesinde, hücre 20 ºC ± 5 ºC ortam sıcaklığında, 0,1 It A sabit akımda, 1,0 V nihaî gerilime kadar
boşaltılmış olmalıdır.
7
7.2 Boşalma performansı

Aşağıdaki boşalma deneyleri verilen sırayla yapılmalıdır.
7.2.1 20 ºC'ta boşalma performansı

Hücre Madde 7.1'e uygun olarak doldurulmalıdır. Doldurmadan sonra, hücre 20 ºC ± 5 ºC ortam
sıcaklığında, 1 ilâ 4 saat depolanmalıdır.
Daha sonra hücre, 20 ºC ± 5 ºC ortam sıcaklığında ve Çizelge 5 veya Çizelge 6'da belirtildiği gibi
boşaltılmalıdır. Boşalmanın süresi Çizelge 5 veya Çizelge 6'da belirtilen değerlerden daha az olmamalıdır.
0,2 It A boşalma deneyi hücrenin bildirilen beyan kapasitesini doğrulamak için gerçekleştirilir.
Çizelge 5 - 20 ºC'ta küçük prizmatik hücreler ve silindirik hücreler için boşalma performansı
Boşalma şartları En küçük boşalma süresi

h/min
Sabit akım hızı Nihaî gerilim Hücre gösterilişi
A V L/LT M/MT H/HT X
0,2 It a 1,0 5h 5h 5h 5h
1,0 It 0,9 - 42 min 48 min 54 min
5,0 It b 0,8 - - 6 min 9 min
10,0 It b 0,7 - - - 4 min
a
Bu deney için 5 çevrime müsaade edilir. Deney, kuralı sağlayan ilk çevrim sonunda sona
erdirilmelidir.
b
5 It A ve10 It A deneylerinden önce, gerekliyse bir şartlandırma çevrimi dâhil edilmelidir. Bu
çevrim, Madde7.1'e uygun olarak 0,1 It A'de dolma ve Madde 7.2.1'e uygun olarak, 20 ºC ±
5 ºC ortam sıcaklığında, 0,2 It A'de boşalmadan meydana gelmelidir.
Çizelge 6 - Düğme biçimli hücreler için 20 ºC'ta boşalma performansı

Sabit akım hızı Nihaî gerilim h/min
A V
0,2 It a 1,0 5h
1,0 It 0,9 35 min
a
Bu deney için 5 çevrime müsaade edilir. Deney kuralı sağlayan ilk çevrim sonunda sona
erdirilmelidir.
7.2.2 0 ºC'ta boşalma performansı

Hücre, Madde 7.1'e uygun olarak doldurulmalıdır. Doldurmadan sonra, hücre 0 ºC ± 2 ºC ortam sıcaklığında,
16 saatten az ve 24 saatten fazla olmayan bir süreyle depolanmalıdır.
Daha sonra hücre, 0 ºC ± 2 ºC ortam sıcaklığında ve Çizelge 7 veya Çizelge 8'de belirtildiği gibi
boşaltılmalıdır. Boşalmanın süresi Çizelge 7 veya Çizelge 8'de belirtilen değerlerden daha az olmamalıdır.
Çizelge 7 - 0 ºC'ta küçük prizmatik hücreler ve silindirik hücreler için boşalma performansı

h/min
Sabit akım hızı Nihaî gerilim Hücre gösterilişi
A V L/LT M/MT H/HT X
0,2 It 1,0 2h 4h 4h 4 h 30 min
1,0 It 0,9 - 36 min 42 min 48 min
2,0 It a 0,8 - - 15 min 21 min
3,0 It a 0,8 - - - 12 min
a
2,0 It A ve 3,0 It A deneylerinden önce, gerekliyse bir şartlandırma çevrimi dâhil edilmelidir. Bu
çevrim, Madde7.1'e uygun olarak 0,1 It A'de dolma ve Madde 7.2.1'e uygun olarak, 20 ºC ±
5 ºC ortam sıcaklığında, 0,2 It A'de boşalmadan meydana gelmelidir.
8
Çizelge 8 - Düğme biçimli hücreler için 0 ºC'ta boşalma performansı

Sabit akım hızı Nihaî gerilim h/min
A V
0,2 It 1,0 4h
1,0 It 0,9 27 min
7.2.3 Hızlı dolan hücreler (R hücreler) için boşalma performansı

R hücreler 1,0 It A sabit akımda 1,2 saat veya imalâtçı tarafından önerildiği gibi, diğer uygun dolmanın sona
erdirilmesi yöntemi ile doldurulmalı ve ardından 0,1 It A'de 2 saat süreyle, 20 ºC ± 5 ºC ortam sıcaklığında
doldurulmalıdır. Doldurmadan sonra, hücre Madde 7.2.1 ve Madde 7.2.2'de belirtildiği gibi depolanmalı ve
boşaltılmalıdır.
Boşalma süresi, Çizelge 5'te 20 ºC ± 5 ºC'ta boşalma için ve Çizelge 7'de 0 ºC ± 2 ºC'ta boşalma için
belirtilen değerlerden daha az olmamalıdır.
7.3 Dolma (Kapasite) kalıcılığı

Dolma (Kapasite) kalıcılığı aşağıdaki deneyle belirlenmelidir. Madde 7.1'e uygun olarak doldurmadan sonra,
hücre 28 gün süreyle açık devrede depolanmalıdır. Ortalama ortam sıcaklığı 20 ºC ± 2 ºC olmalıdır.
Depolama sırasında sıcaklığın kısa dönemlerde 20 ºC ± 5 ºC aralığında değişmesine müsaade edilebilir.
Hücreler Madde 7.2.1'de belirtilen şartlarda, 0,2 It A'lik hızda boşaltılmalıdır.
20 ºC'ta 28 gün depolamadan sonra boşalmanın süresi aşağıdaki değerlerden az olmamalıdır:
• Küçük prizmatik hücreler ve silindirik hücreler için 3 saat,

• Düğme biçimli hücreler için 3 saat 45 dakika.
7.4 Dayanıklılık
7.4.1 Çevrimlerde dayanıklılık

Çevrimlerde dayanıklılık deneyinden önce, hücre 0,2 It A sabit akımda 1,0 V nihaî gerilime kadar
boşaltılmalıdır.
Sonra aşağıdaki dayanıklılık deneyi, hücre gösterilişine bakılmaksızın, 20 ºC ± 5 ºC ortam sıcaklığında

gerçekleştirilir. Dolma ve boşalma, Çizelge 9, Çizelge 10, Çizelge 11 ve Çizelge 12'de belirtilen şartlara
uygun olarak, baştan sona sabit akımda yapılmalıdır. Deney sırasında, gerektiğinde tazyikli hava akımı
kullanmak suretiyle; hücrenin kasa sıcaklığının 35°C’ un üzerine çıkmasını önleyecek, koruyucu tedbirler
alınmalıdır.
Not - Ortam sıcaklığı değil, gerçek hücre sıcaklığı hücre performansını belirler.
7.4.1.1 Küçük prizmatik, düğme biçimli ve silindirik hücreler
Çizelge 9 - Küçük prizmatik, düğme biçimli ve silindirik hücreler için çevrimlerde dayanıklılık
Çevrim sayısı Doldurma Dolu halde kalma Boşalma

1 16 h süreyle 0,10 It A Yok 2 h 20 min süreyle 0,25 It A a
2 ilâ 48 3 h 10 min süreyle 0,25 It A Yok 2 h 20 min süreyle 0,25 It A a
49 3 h 10 min süreyle 0,25 It A Yok 1,0 V'a kadar 0,25 It A
50 16 h süreyle 0,10 It A 1 h ilâ 4 h 1,0 V'a kadar 0,20 It A b
a
Hücre gerilimi 1,0 V'un altına düşerse boşalma kesilebilir.
b
51. çevrimi uygun zamanda başlatabilmek için, 50. çevrimde boşalmanın tamamlanmasından
sonra yeterli açık devre dinlenme süresine müsaade edilebilir. Benzer bir işlem, 100,150,
200, 250, 300, 350, 400 ve 450. çevrimlere de uygulanabilir.
9
1 ilâ 50. çevrimler, 50. çevrimin boşalma süresi 3 saatten az olana kadar tekrarlanmalıdır. Bu aşamada, 50.
çevrim için belirtildiği gibi bir tekrar kapasitesi ölçülür.
Dayanıklılık deneyi böyle iki başarılı kapasite çevrimi 3 saatten az boşalma süresi verdiğinde tamamlanmış
kabul edilir. Deney tamamlandığında elde edilen çevrimlerin toplam sayısı aşağıdaki değerlerden az
olmamalıdır:
• L/LR, M/MR, H/HR veya X/XR hücreler için 500,
• LT, MT veya HT hücreler için 50,
• Düğme biçimli hücreler için 500.
7.4.1.2 Silindirik hücreler (Hızlandırılmış deney işlemleri)

Deneyi hızlandırmak veya gerçek uygulamalara yaklaşan çevrim şartlarını kullanmak için, hücreyle ilgili
aşağıdaki alternatif deney işlemlerinden biri Madde 7.4.1.1'e alternatif olarak uygulanabilir.
7.4.1.2.1 H veya X hücreler
Çizelge 10 - H veya X hücreler için çevrimlerde dayanıklılık
Çevrim Doldurma Dolu halde Boşalma Sonraki

sayısı kalma dinlenme dâhil
toplam süre
1 16 h süreyle 0,1 It A 30 min 1,0 V'a kadar 1,0 It A 90 min
2 ilâ 48 4 h süreyle 0,3 It A a 30 min 1,0 V'a kadar 1,0 It A 90 min
49 4 h süreyle 0,3 It A a 24 h 1,0 V'a kadar 1,0 It A 90 min
a
Veya imalâtçı tarafından önerildiği gibi uygun dolmanın sona erdirilmesi yöntemi.
b
51. çevrimi uygun zamanda başlatabilmek için, 50. çevrimde boşalmanın tamamlanmasından sonra
yeterli açık devre dinlenme süresine müsaade edilebilir. Benzer bir işlem, 100,150, 200, 250,
300, 350, 400 ve 450. çevrimlere de uygulanabilir.
1 ilâ 50. çevrimler, 1,0 V nihaî gerilime kadar boşalma süresi herhangi bir 49. çevrimde 30 dakikadan az
veya 1,0 V nihaî gerilime kadar boşalma süresi herhangi bir 50. çevrimde 3 saatten az olana kadar
tekrarlanmalıdır. Bu aşamada, 50. çevrim için belirtildiği gibi bir tekrar kapasitesi ölçümü yapılır ve boşalma
zamanı 3 saatten azsa yine deney sona erdirilir.
Deney tamamlandığında elde edilen çevrimlerin toplam sayısı 500'den az olmamalıdır.
7.4.1.2.2 X hücreler
Çizelge 11 - X hücreler için çevrimlerde dayanıklılık
Çevrim Doldurma Dolu halde Boşalma

sayısı kalma
Şartlar Sonraki
dinlenme dâhil
toplam süre
a
Veya imalâtçı tarafından önerildiği gibi uygun dolmanın sona erdirilmesi yöntemi
b
51. çevrimi uygun zamanda başlatabilmek için, 50. çevrimde boşalmanın tamamlanmasından
sonra yeterli açık devre dinlenme süresine müsaade edilebilir. Benzer bir işlem, 100,150, 200,
250, 300, 350, 400 ve 450. çevrimlere de uygulanabilir.
10
1 ilâ 50. çevrimler, 0,8 V nihaî gerilime kadar boşalma süresi herhangi bir 49. çevrimde 5 dakikadan az veya
1,0 V nihaî gerilime kadar boşalma süresi herhangi bir 50. çevrimde 3 saatten az olana kadar
tekrarlanmalıdır. Bu aşamada, 50. çevrim için belirtildiği gibi bir tekrar kapasitesi ölçümü yapılır ve boşalma
7.4.1.2.3 HR veya XR hücreler
Çizelge 12 - HR veya XR hücreler için çevrimlerde dayanıklılık
Çevrim Doldurma Dolu halde Boşalma

sayısı kalma
Şartlar Sonraki
dinlenme dâhil
toplam süre
50 16 h süreyle a artı 2 h 1 h ilâ 4 h 1,0 V'a kadar 0,2 It A b
süreyle 0,1 It A
a
Veya imâlatçı tarafından önerildiği gibi uygun dolmanın sona erdirilmesi yöntemi, örneğin -∆V veya
∆T/∆t kontrol yöntemini kullanınız.
b
51. çevrimi uygun zamanda başlatabilmek için, 50. çevrimde boşalmanın tamamlanmasından sonra
yeterli açık devre dinlenme süresine müsaade edilebilir. Benzer bir işlem, 100,150, 200, 250,
300, 350, 400 ve 450. çevrimlere de uygulanabilir.
1 ilâ 50. çevrimler, 1,0 V nihaî gerilime kadar boşalma süresi herhangi bir 49. çevrimde 30 dakikadan az
veya 1,0 V nihaî gerilime kadar boşalma süresi herhangi bir 50. çevrimde 3 saatten az olana kadar
tekrarlanmalıdır. Bu aşamada, 50. çevrim için belirtildiği gibi bir tekrar kapasitesi ölçülür yapılır ve boşalma
7.4.2 Kalıcı doldurma dayanıklılığı
7.4.2.1 Küçük prizmatik ve düğme biçimli hücreler

Küçük prizmatik ve düğme biçimli hücrelerde kalıcı doldurma dayanıklılığı deneyine gerek yoktur.
7.4.2.2 L,M,H veya X silindirik hücreler

Bu deneyden önce, hücre 0,2 It A'de 1,0 V nihaî gerilime kadar boşaltılmalıdır.
Aşağıdaki kalıcı doldurma dayanıklılığı deneyi 20 ºC ± 5 ºC ortam sıcaklığında yapılmalıdır. Dolma ve

boşalma baştan sona sabit akımda, Çizelge 13'te verilen şartlar kullanılarak yapılmalıdır.
Çizelge 13 - L,M,H veya X silindirik hücreler için kalıcı doldurma dayanıklılığı
Çevrim sayısı Doldurma Boşalma a

1 91 gün süreyle 0,05 It A 1,0 V'a kadar 0,2 It A
a
Boşalma, doldurmanın tamamlanmasından hemen sonra gerçekleştirilir.
Deney sırasında, gerektiğinde tazyikli hava akımı kullanmak suretiyle; hücrenin kasa sıcaklığının 25°C’ un
üzerine çıkmasını önleyecek, koruyucu tedbirler alınmalıdır.
4. çevrimde boşalma süresi 3 saatten az olmamalıdır.
11
7.4.2.3 LT, MT veya HT silindirik hücreler

Kalıcı doldurma dayanıklılığı deneyi Çizelge 14'te belirtilen şartlara göre üç basamakta yapılmalıdır.
Bu deney aşağıdakilerden oluşur:

• +40 ºC'ta bir dolma kabulü deneyi,
• +70 ºC'ta altı aylık bir yaşlandırma deneyi,
• Yaşlandırmadan sonra hücrenin performansını kontrol etmek için son bir dolma kabulü deneyi
Not - +70 ºC sıcaklığı, +40 ºC'ta dört yıllık dolma işlemini simüle etmek için seçilmiştir.
Bu deneyden önce, hücre 20 ºC ± 5 ºC'ta, 0,2 It A sabit akımda 1,0 V nihaî gerilime kadar boşaltılmalı ve
+40ºC ± 2 ºC ortam sıcaklığında, 16 saatten az ve 24 saatten fazla olmayan bir süreyle depolanmalıdır.
Sonra hücre, +40 ºC ± 2 ºC veya uygun olduğunda +70 ºC ± 2 ºC ortam sıcaklığında tutulurken, Çizelge
14'te belirtilen şartlarda, sabit akımda doldurulmalı ve boşaltılmalıdır.
A veya B boşalma şartları, kullanıcının ihtiyaçlarına uyacak şekilde seçilebilir. Boşalma, dolmanın
tamamlanmasından hemen sonra gerçekleştirilir.
+40 ºC'ta, ilk dolma kabulü deneyinin gerçekleştirilmesinden sonra, hücre +70 ºC ± 2 ºC ortam sıcaklığında,
16 saatten az ve 24 saatten fazla olmayan bir süreyle depolanmalıdır.
+70 ºC'ta altı aylık yaşlandırma dönemi sırasında, gerektiğinde tazyikli hava akımı kullanmak suretiyle;
hücrenin kasa sıcaklığının 75°C’un üzerine çıkmasını önleyecek, koruyucu tedbirler alınmalıdır.
Not - Ortam sıcaklığı değil, gerçek hücre kasa sıcaklığı hücre performansını belirler.
+70 ºC'ta üç çevrimin boşalma süresi kaydedilmelidir. Bu deney sırasında elektrolit sızıntısı meydana
gelmemelidir.
Yaşlandırma periyodunun tamamlanmasından sonra, hücre +40 ºC ± 2 ºC ortam sıcaklığında, 16 saatten az

ve 24 saatten fazla olmayan bir süreyle depolanmalıdır. Başlangıç dolma kabul deneyinin +40 ºC'ta üç
çevrimi Çizelge 14'te belirtilen şartlar kullanılarak tekrarlanır. Boşalmanın süresi Çizelge 14'te belirtilen
değerlerden daha az olmamalıdır.
12
Çizelge 14 - LT, MT veya HT silindirik hücreler için kalıcı doldurma dayanıklılığı
Çevrim Ortam Doldurma Boşalma A En küçük

sayısı sıcaklığı veya B a boşalma
süresi
1 48 h süreyle 0,05 It A A: 1,0 V'a kadar 0,2 It A
veya Kural yok
B: 1,0 V'a kadar 1,0 It A
2 +40 ºC ± 2ºC 24 h süreyle 0,05 It A A: 1,0 V'a kadar 0,2 It A 3 h 45 min

veya
B: 1,0 V'a kadar 1,0 It A 42 min
3 24 h süreyle 0,05 It A A: 1,0 V'a kadar 0,2 It A 3 h 45 min

veya
4 60 gün süreyle 0,05 It A A: 1,0 V'a kadar 0,2 It A

veya
5 +70 ºC ± 2ºC 60 gün süreyle 0,05 It A A: 1,0 V'a kadar 0,2 It A

veya Kural yok
6 60 gün süreyle 0,05 It A A: 1,0 V'a kadar 0,2 It A

veya

veya Kural yok
8 +40 ºC ± 2ºC 24 h süreyle 0,05 It A A: 1,0 V'a kadar 0,2 It A 3 h 45 min

veya
9 24 h süreyle 0,05 It A A: 1,0 V'a kadar 0,2 It A 3 h 45 min

veya
a
A: LT, MT veya HT hücreler için
B: Yalnızca MT veya HT hücreler için
7.5 Sabit gerilimde dolma kabulü

Bu standard, bir sabit gerilimde dolma kabul deneyini belirtmez.
Sabit gerilimde doldurma önerilmez.
7.6 Aşırı doldurma
7.6.1 Küçük prizmatik, L, M, H veya X silindirik ve düğme biçimli hücreler

Hücrenin aşırı doldurmaya dayanma yeteneği, aşağıdaki deneyle belirlenmelidir.
Bu deneyden önce, hücre 20 ºC ± 5 ºC'ta, 0,2 It A sabit akımda 1,0 V nihaî gerilime kadar boşaltılmalıdır.
Sonra hücre, 20 ºC ± 5 ºC ortam sıcaklığında, 0,1 It A sabit akımda 48 saat süreyle doldurulmalıdır. Bu
doldurma işleminden sonra hücre 20 ºC ± 5 ºC ortam sıcaklığında 1 ilâ 4 saat depolanmalıdır.
13
Sonra hücre, 20 ºC ± 5 ºC'ta, 0,2 It A sabit akımda 1,0 V nihaî gerilime kadar boşaltılmalıdır.
Boşalmanın süresi 5 saatten az olmamalıdır.
7.6.2 LT, MT veya HT silindirik hücreler

Hücrenin aşırı doldurmaya dayanma yeteneği, 0 ºC ± 2 ºC'ta hava sirkülasyonunda gerçekleştirilen aşağıdaki
deneyle belirlenmelidir.
Bu deneyden önce, hücre 20 ºC ± 5 ºC'ta, 0,2 It A sabit akımda 1,0 V nihaî gerilime kadar boşaltılmalı ve 0
ºC ± 2 ºC ortam sıcaklığında 16 saatten az ve 24 saatten fazla olmayan bir süreyle depolanmalıdır.
Dolma ve boşalma, Çizelge 15'te belirtilen şartlara kullanılarak, baştan sona sabit akımda yapılmalıdır. A
veya B boşalma şartı kullanıcının ihtiyaçlarına uyacak şekilde seçilebilir.
Çizelge15 - 0 ºC'ta aşırı doldurma
Dolma Boşalma A a Boşalma B a

LT, MT, HT hücreler MT, HT hücreler
28 gün süreyle 0,05 It A 1,0 V'a kadar 0,2 It A 0,9 V'a kadar 1,0 It A
a
Boşalma, doldurmanın tamamlanmasından hemen sonra gerçekleştirilir.
Boşalmanın süresi Çizelge 7'de belirtilenden daha az olmamalıdır.
7.6.3 R silindirik hücreler

Hücrenin aşırı doldurmaya dayanma yeteneği, aşağıdaki deneyle belirlenmelidir.
Bu deneyden önce, hücre 20 ºC ± 5 ºC'ta, 0,2 It A sabit akımda 1,0 V nihaî gerilime kadar boşaltılmalıdır.
Sonra hücre, 20 ºC ± 5 ºC ortam sıcaklığında, 0,1 It A sabit akımda 1,2 saat süreyle veya -∆V veya imalâtçı
tarafından önerildiği gibi diğer uygun dolmanın sona erdirilmesi yöntemiyle doldurulmalıdır. Doldurma, aynı
ortam sıcaklığında 0,1 It A sabit akımda 48 saat süreyle sürdürülmelidir. Bu doldurma işleminden sonra
hücre 20 ºC ± 5 ºC ortam sıcaklığında 1 ilâ 4 saat depolanmalıdır.
Sonra hücre, 20 ºC ± 5 ºC'ta, 0,2 It A sabit akımda 1,0 V nihaî gerilime kadar boşaltılmalıdır.
Boşalmanın süresi 5 saatten az olmamalıdır.
7.7 Güvenlik cihazının çalışması
UYARI - Bu deney gerçekleştirilirken çok dikkat edilmelidir. Piller, deneyden tek tek geçirilmeli
ve özellikleri sağlamayan pillerin doldurma akımı kesildikten sonra dahi patlayıcı bir
kuvvetle tahrip olabileceğine dikkat edilmelidir.
Bu sebeple bu deney bir korumalı odada gerçekleştirilmelidir.
İç basınç, kritik bir değeri aştığında, hücrenin güvenlik cihazının gazın çıkması için çalışıp çalışmayacağını
saptamak için aşağıdaki deney gerçekleştirilmelidir.
Not - Bazı düğme biçimli hücrelerin güvenlik havalandırması yoktur. Bu deney, bu tip hücrelerde
yapılmamalıdır.
Hücre, 20°C ± 5°C ortam sıcaklığında, 0,2 It A’ lik sabit bir akımda 0 V' luk nihaî gerilime kadar boşalmaya
zorlanmalıdır.
Daha sonra akım 1,0 It A’ e kadar artırılmalı ve 20°C ± 5°C’ luk aynı ortam sıcaklığında 60 dakika süreyle
zorlanmış boşalma sürdürülmelidir.
Bu boşalma süresince ve boşalma sonunda hücre tahrip olmamalı veya patlamamalıdır. Elektrolit kaçağı ve
hücredeki şekil bozukluğu kabul edilebilir.
14
7.8 Depolama
Depolama, imalâtçının önerilerine göre yapılır.
Bu deneyden önce hücre, 20°C ± 5°C ortam sıcaklığında, 0,2 It A’ lik sabit bir akımda 1,0 V' luk nihaî gerilime
kadar boşaltılmalıdır. Sonra aşağıdakilere uygun olarak doldurulmalıdır:
• Düğme biçimli hücreler, küçük prizmatik hücreler, L, M, H, X, MT veya HT silindirik hücreler için Madde
7.1,
• R silindirik hücreler için Madde7.2.3.
Daha sonra hücre ortalama 20 °C ± 5 °C ortalama sıcaklıkta, % 65 ± % 20 nispî nemde, açık devre olarak 12
ay süreyle depolanmalıdır.
Depolama dönemi süresince, ortam sıcaklığı hiçbir zaman 20 °C ± 10°C sınırlarının ötesinde değişmemelidir.
Depolama sürecinin tamamlanmasından sonra, hücre, 20°C ± 5°C ortam sıcaklığında, 0,2 It A’ lik sabit bir
akımda 1,0 V' luk nihaî gerilime kadar boşaltılmalı ve sonra aşağıdakilere uygun olarak doldurulmalıdır:
• Düğme biçimli hücreler, küçük prizmatik hücreler, L, M, H, X, MT veya HT silindirik hücreler için Madde
7.1,
• R silindirik hücreler için Madde 7.2.3.
Sonra hücre, Madde 7.2.1'de belirtildiği gibi hücre gösterilişine uygun her bir sabit akım hızında
boşaltılmalıdır. Bu deney için beş çevrime müsaade edilir. Deney, kuralı sağlayan ilk çevrim sonunda sona
erdirilmelidir.
Her bir boşalma akımı hızı için, en küçük boşalma süresi Çizelge 5 veya Çizelge 6'da belirtilen değerlerin
%80'inden daha az olmamalıdır.
Not - Kalite kabul işlemi durumunda, depolamadan sonraki boşalma yeterliliği sonuçlandırılmadan, hücre
performansının ön kabulünde anlaşılabilir.
7.9 LT, MT veya HT silindirik hücreler için +55 ºC'ta dolma kabulü
Bu deney bir kural değildir. Performansın referansı olarak kullanılabilir ve yalnızca LT, MT veya HT silindirik
hücrelere uygulanabilir.
Hücre, 20°C ± 5°C ortam sıcaklığında, 0,2 It A’ lik sabit bir akımda 1,0 V' luk nihaî gerilime kadar boşaltılmalı
ve +55°C ± 5°C ortam sıcaklığında 16 saatten az ve 24 saatten fazla olmayan bir süreyle depolanmalıdır.
Dolma kabulü deneyi bundan sonra, +55°C ± 5°C ortam sıcaklığında yapılır. Dolma ve boşalma, Çizelge
16'da belirtilen şartlarda, sabit akımda gerçekleştirilmelidir. A ve B boşalma şartları kullanıcının ihtiyaçlarına
uyacak şekilde seçilebilir.
Çizelge 16 - +55 ºC'ta dolma ve boşalma
Çevrim sayısı Doldurma Boşalma A veya B a

veya
2b 24 h süreyle 0,05 It A A: 1,0 V'a kadar 0,2 It A

veya
3b 24 h süreyle 0,05 It A A: 1,0 V'a kadar 0,2 It A

veya
a
Boşalma A, LT, MT veya HT hücrelerle kullanılır. Boşalma B, MT veya HT hücrelerle kullanılır.
b
2. ve 3. boşalma çevrimlerinin süreleri kaydedilmeli ve her sonuç raporunda sunulmalıdır.
15
7.10 İç direnç
Sızdırmaz, metal-hidrür, küçük prizmatik veya silindirik yeniden doldurulabilen tek hücrelerin iç dirençleri,
alternatif akım (a.a.) veya doğru akım (d.a.) yöntemiyle kontrol edilmelidir.
Aynı hücrede, iç direncin hem a.a. hem de d.a. yöntemleriyle ölçülmesi ihtiyacının ortaya çıkması
durumunda, önce a.a. yöntemi, ardından d.a. yöntemi kullanılır. Bu durumda, a.a. ve d.a. yöntemlerinin
uygulanması arasında boşaltma ve doldurma gerekli değildir.
Ölçme öncesinde, hücre, 20°C ± 5°C ortam sıcaklığında, 0,2 It A’ lik sabit bir akımda 1,0 V' luk nihaî gerilime
kadar boşaltılmalıdır. Hücre, Madde 7.1'e uygun olarak doldurulmalıdır. Doldurmadan sonra, hücre, 20°C ±
5°C ortam sıcaklığında, 1 ilâ 4 saat depolanmalıdır.
İç direncin ölçülmesi, 20°C ± 5°C ortam sıcaklığında gerçekleştirilmelidir.
7.10.1 a.a. iç direncinin ölçülmesi

Ua alternatif etken (r.m.s.) gerilimi, hücreye, 1 ilâ 5 s süreyle, 1,0 kHz ± 0,1 kHz frekansta Ia alternatif akımı
uygulanarak ölçülmelidir.
a.a. iç direnci, Raa aşağıdaki formülle bulunur:
Ua
Raa = Ω
Ia
Burada,
Ua : etken alternatif gerilim,
Ia : etken alternatif akım
dır.
Not 1 - Alternatif akım, gerilimin tepe değeri 20 mV'un altında kalacak şekilde seçilmelidir.
Not 2 - Bu yöntem, belirlenen frekans aralığında yaklaşık olarak dirence eşit olan empedans değerini
ölçecektir.
Not 3 - Bağlantılar, pil bağlantı uçlarına, gerilim ölçme temas uçları, akım taşımak için kullanılan temas
uçlarından ayrı olacak şekilde yapılmalıdır.
7.10.2 d.a. iç direncinin ölçülmesi

Hücre, Çizelge 17'de belirtildiği gibi, I1 değerinde sabit akımda boşaltılmalıdır. Boşalma sırasındaki U1
gerilimi, 10 s'lik bir boşalma periyodu sonunda ölçülmeli ve kaydedilmelidir. Boşalma akımı, sonra hemen
Çizelge 17'de belirtildiği gibi, sabit I2 değerine yükseltilmeli ve karşılık gelen U2 gerilimi boşalma sırasında
tekrar ölçülmeli ve 3 s'lik bir boşalma periyodu sonunda tekrar kaydedilmelidir.
Tüm gerilim ölçmeleri, hücrenin bağlantı uçlarında, akım taşımak için kullanılan temas noktalarından
bağımsız olarak yapılmalıdır.
Hücrenin d.a. iç direnci, Rda, aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanmalıdır:
U1 - U 2
Rda = Ω
I2 - I1
Burada,
I2 , I1 : sabit boşalma akımları,
U1 , U2 : boşalma sırasında ölçülen uygun gerilimler
dir.
Çizelge 17 - d.a. direncinin ölçülmesi için kullanılan sabit boşalma akımları

Akım Hücre gösterilişi
HRL a HRM a HRH a HRX
I1 0,2 It A 0,5 It A 1,0 It A
I2 2,0 It A 5,0 It A 10,0 It A
a
Ve karşılık gelen "T" ve "R" hücreler
16
8 Mekanik deneyler
Mekanik deneyler IEC 61959'daki onay ve kabul için şartlara göre yapılmalıdır.
9 Tip onayı ve parti kabulü
9.1 Tip onayı
9.1.1 Küçük prizmatik hücreler ve düğme biçimli hücreler için tip onayı
Tip onayı için, Çizelge 18'de verilen deney sırası ve numune sayısı kullanılmalıdır. Sırasıyla A, B, C, D, E ve
F ile adlandırılan altı hücre grubu deneyden geçirilmelidir. Tip onayı için gereken toplam hücre sayısı 27'dir.
Bu toplam, tedarikçinin sorumluluğu dışında meydana gelebilecek herhangi bir olayı kapatacak bir tekrar
deneyi için fazladan bir hücreyi ihtiva eder.
Deneyler her bir grup içinde belirtilen sıraya göre gerçekleştirilmelidir. Tüm hücreler, A grubundaki deneylere
tâbi tutulduktan sonra, Çizelge 18'de gösterilen numune sayılarına göre beş gruba rastgele ayrılır.
Her bir grup için ve toplam olarak kabul edilebilir kusurlu hücre sayısı Çizelge 18’de verilmiştir. Bir hücre,
herhangi bir grubun deneylerinin tümünün veya bir kısmının özelliklerini karşılamıyorsa kusurlu olarak
değerlendirilir.
Çizelge 18 - Küçük prizmatik hücreler ve düğme biçimli hücreler için tip onay deneylerinin sırası
Grup Numune Madde Deneyler Kabul edilebilir

sayısı numarası kusurlu pil sayısı
Grup Toplamda
başına
A 27 5.3 İşaretleme 0
6 Boyutlar
7.2.1 20 ºC'ta, 0,2 It A'de boşalma
B 5 7.2.2 0 ºC'ta, 0,2 It A'de boşalma 1

3
C 5 7.6 Aşırı doldurma 0
D 5 7.4 Çevrimlerde dayanıklılık 1
E 6 7.3 Dolma (kapasite) kalıcılığı 1
F 5 7.8 Depolama 1
9.1.2 Silindirik hücreler için tip onayı

Tip onayı için, Çizelge 19'da verilen deney sırası ve numune sayısı kullanılmalıdır. Sırasıyla A, B, C, D, E, F
ve G ile adlandırılan yedi hücre grubu deneyden geçirilmelidir. Tip onayı için gereken toplam hücre sayısı
32'dir. Bu toplam, tedarikçinin sorumluluğu dışında meydana gelebilecek herhangi bir olayı kapatacak bir
tekrar deneyi için fazladan bir hücreyi ihtiva eder.
Deneyler her bir grup içinde belirtilen sıraya göre gerçekleştirilmelidir. Tüm hücreler, A grubundaki deneylere
tâbi tutulduktan sonra, Çizelge 19'da gösterilen numune sayılarına göre altı gruba rastgele ayrılır.
Her bir grup için ve toplam olarak kabul edilebilir kusurlu hücre sayısı Çizelge 19'da verilmiştir. Bir hücre,
herhangi bir grubun deneylerinin tümünün veya bir kısmının özelliklerini karşılamıyorsa kusurlu olarak
değerlendirilir.
17
Çizelge 19 - Silindirik hücreler için tip onayı deneylerinin sırası
Grup Numune Madde Deneyler Kabul edilebilir kusurlu pil

sayısı numarası sayısı
Grup başına Toplamda
A 32 5.3 İşaretleme
6.1 Boyutlar
7.2.1 20 ºC'ta, 0
1,0 It A'de boşalma (M, H ve X hücreler)a
5,0 It A'de boşalma (H ve X hücreler)a
10,0 It A'de boşalma (Yalnızca X hücreler)
B 5 7.2.2 0 ºC'ta, 0,2 It A'de boşalma
7.2.2 0 ºC'ta,
1,0 It A'de boşalma (M, H ve X hücreler)a 1
C 5 7.6 Aşırı doldurma 0 3
D 5 7.4.1 Çevrimlerde dayanıklılık 1
E 5 7.4.4 Kalıcı doldurma dayanıklılığı 1
7.7 Güvenlik cihazının çalışması 0
F 6 7.3 Dolma kalıcılığı 1
G 5 7.8 Depolama
7.2.1 20 ºC'ta,
1
1,0 It A'de boşalma (M, H ve X hücreler)a
a
Ve karşılık gelen "T" veya "R" hücreler.
9.2 Parti kabulü

Bu deneyler hücrelerin tek tek teslim edilmesinde uygulanabilir.
Numune alma işlemi IEC 60410’a uygun olarak yapılmalıdır.Tedarikçi ve müşteri arasında başka bir şekilde
anlaşma olmadıkça; Çizelge 20'deki tavsiye edilen muayene seviyeleri ve AQL (kabul edilebilir kalite
seviyeleri) kullanılarak deneyler ve muayeneler gerçekleştirilmelidir.
Çizelge 20 - Parti kabulü için tavsiye edilen deney sırası
Grup Madde Muayene/Deney Öneri

numarası Muayene AQL
seviyesi %
A Gözle muayene
- Mekanik hasarın olmaması II 4
- Kasa ve bağlantı uçlarında korozyonun olmaması II 4
Anlaşmaya göre - Bağlantı etiketlerinin sayısı, konumu ve güvenli tespiti S3 1
- Kasa ve bağlantı uçlarında sıvı elektrolitin olmaması II 0,65
B Fiziksel muayene
6 - Boyutlar S3 1
Anlaşmaya göre - Ağırlık S3 1
5.3 - İşaretleme S3 1
C Elektriksel muayene
- Açık devre gerilimi ve polaritesi II 0,65
7.2.1 - 20 ºC'ta, 0,2 It A'de boşalma S3 1
7.2.1 - 20 ºC'ta, 1,0 It A'de boşalma S3 1
Not - Tek bir pildeki 2 veya daha fazla farklı hata toplanamaz. Yalnızca en düşük kabul edilebilir kalite
seviyesini ilgilendiren hata dikkate alınır.
18
Ek ZA
Atıf yapılan uluslararası standardlar ile bu standardlara karşılık olan

Avrupa standardları
Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır.
Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste hâlinde verilmiştir. Tarih belirtilen
atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması
şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi hâlinde ilgili standardın
en son baskısı kullanılır.
Uluslararası bir standardda, CENELEC tarafından (mod) ile gösterilen ortak değişiklikler yapıldığında, ilgili
EN/HD uygulanır.
IEC, ISO No Tarih Standardın Adı EN/HD Tarih
IEC 60050-486 -1) International Electrotechnical Vocabulary - Part - -

482: Primary and secondary cells and batteries
IEC 60051 Series Direct acting indicating analogue electrical EN 60051 Series
measuring instruments and their accessories
IEC 60086 Series Primary batteries EN 60086 Series
IEC 60410 -1) Sampling plans and procedures for inspection - -

by attributes
IEC 60485 -1) Digital electronic d.c. voltmeters and d.c. - -

electronic analogue-to-digital converters
IEC 61959 Secondary cells and batteries containing - -
alkaline or other non-acid electrolytes -
Mechanical tests for sealed portable secondary
cells and batteries
1)
Tarihsiz atıf.
.
19

TS EN 61951-2 (Şubat 2005)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS EN 61951-2 (Şubat 2005)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TÜRK STANDARDI

SEKONDER HÜCRELER VE PİLLER –

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Kalite Sistem Belgesi

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

Sekonder hücreler ve piller – Alkali veya diğer asit olmayan elektrolitler

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

IEC 60086 Primary batteries TS 13-1 EN 60086-1 Primer piller

3.3.1 Küçük prizmatik hücre

3.3.2 Silindirik hücre

3.3.3 Düğme biçimli hücre

3.3.4 Nikel-metal hidrür hücre

3.3.5 Sızdırmaz hücre

3.3.6 Anma gerilimi

3.3.7 Taşınabilir hücre

3.3.8 Beyan kapasitesi C5

4 Parametre ölçme toleransları

5 Hücre gösterilişi ve işaretleme

5.1 Hücre gösterilişi

5.1.1 Küçük prizmatik hücreler

5.1.2 Silindirik hücreler

● L 0,5 It A' e kadar,

5.1.3 Düğme biçimli hücreler

5.2 Hücre bağlantı uç düzenleri

5.3.1 Küçük prizmatik hücreler ve silindirik hücreler

5.3.2 Düğme biçimli hücre

• Madde 5.1’ de belirtildiği gibi gösteriliş,

6.1 Küçük prizmatik hücreler ve silindirik hücreler

Şekil 1 - Kılıflı silindirik hücreler Şekil 2 - Kılıflı küçük prizmatik hücreler

6.1.1 Küçük prizmatik hücreler

Çizelge 1 - Kılıflı küçük prizmatik hücreler için boyutlar

Hücre gösterilişi Genişlik Kalınlık Yükseklik

HF 15/08/49 14,5 7,4 48,2

HF 15/09/49 14,5 8,3 48,2

HF 18/07/36 17,3 6,1 0 35,7 0

HF 18/09/49 17,3 0 8,3 48,2

HF 18/11/68 17,3 10,7 67,3

HF 18/18/68 17,3 17,3 0 67,3 0

HF 23/15/68 22,7 14,5 67,3

6.1.2 Silindirik hücreler

6.1.2.1 Boyutsal olarak primer pillerle değiştirilebilen hücreler

Çizelge 2 - Boyutsal olarak primer pillerle değiştirilebilen kılıflı silindirik hücreler

Hücre gösterilişia Karşılık gelen primer pilb Boyutlar

6.1.2.2 Boyutsal olarak primer pillerle değiştirilemeyen hücreler

Hücre gösterilişi a Çap Yükseklik

HR 11/45 10,5 44,5

HR 11/51 10,5 50,5

HR 11/67 10,5 67,0

HR 15/43 14,5 43,0

HR 17/29 17,0 28,5

HR 17/43 17,0 43,0

HR 17/50 17,0 50,0

HR 23/34 23,0 34,0

HR 26/47 25,8 47,0

HR 26/50 25,8 0 50,0

HR 33/62 33,0 61,5

HR 33/91 33,0 91,0

6.2 Düğme biçimli hücreler

Not - I Tasarımının polaritesi standardlaştırılmamıştır.

Şekil 3 - Düğme biçimli hücreler

Çizelge 4 - Düğme biçimli hücrelerin boyutları

Hücre gösterilişi Toplam çap d Toplam yükseklik