Natura hipertekstu.

Gatunki wypowiedzi i język w

Internecie.

1. Internet- krótka historia

• Internet- to system komunikacyjny bez centralnego ośrodka
sterowania, sieć współdziałających że sobą urządzeń elektronicznych,
posługujących się wspólnym językiem. Idea komunikacyjnej sieci
połączonych ze sobą komputerów zrodziła się w 1957r., zaś do
połączenia Polski z Internetem doszło w sierpniu 1991 r.
2. Hipertekst elektroniczny
• W Internecie mamy do czynienia z innym rodzajem tekstu niż w
rzeczywistości poza internetowej jest to hipertekst.
• Zestawienie hipertekstu z tekstem klasycznym .
Tekst klasyczny Hipertekst
trwałość ulotność
uporządkowanie uporządkowanie
linearne przestrzenne
znaczenie znaczenie
zdefiniowane wyłaniające się
pierwotnie
tekst tekst
doświadczony doświadczamy
jako głęboki jako powierzchnia
struktura struktura
wycentrowana zdecentralizowana
koherencja koherencja
globalna lokalna
czytanie czytanie jako
ukierunkowane bezcelowe
na cel wędrowanie
podejście podejście
systematyczne heterogeniczne
myślenie myślenie
logiczne analogiczne
porządek chaos
monologia wielogłosowość
nieprzerwany przeskoki,
rozwój nieciągłość
sekwencyjność paralelizm

3. Hipertekst literacki
• Hipertekst literacki jest rodzajem pisarstwa nie sekwencyjnego:
tekstem, który się rozgałęzia i pozwala czytelnikowi dokonywać
wyboru torów lektury.
4. Narodziny idei
• Koncepcja hiperłącza pojawiła się jako idea przed II wojną światową
w pracach Paula Otleta, natomiast twórcą terminu hipertekst był
Theodor Nelson w latach 60. XX w.
5. Literackie protohiperteksty na papierze
• Protohiperteksty to utwory z historii dawnej literatury, których
struktura zdradza podobieństwo do literackiego hipertekstu
elektronicznego.
• Z autorów protohipertekstu literackiego jest V. Nabokov. W
utworze jego autorstwa pod tytułem „Blady ogród” czytelnik
porusza się między poematem a komentarzem do niego. Taka
struktura książki ma ważne cechy wspólne z hipertekstem.
6. Literackie hiperteksty elektroniczne
• Za klasykę hiperfikcji elektronicznej uznaje się dzisiaj te pomysły
literackie, które powstały już w środowiskach komputerowych,
począwszy od lat 80., a skończywszy na połowie lat 90. Są wśród
nich zarówno powieści opublikowane jako hiperteksty dyskowe jak i
hiperfekcje sieciowe, zamieszczony w internecie. Do pierwszych
należą: Afternoon Story M.
Joyce’ a, Patchwork Girl S. Jackson.

2
 • Za klasykę sieciowej hiperfikcji uważa się z kolei powieść R. Arellana
Sunshine 69.
• Pierwsze hiperpowieści dyskowe nawiązują do przygodowych gier
tekstowych. Tekst pojawia się na ekranie jako pojedyncza lekcja, nie
jest poprzedzony żadną mapą, która pozwoliłaby czytelnikowi
zorientować się, w którym miejscu tekstowej przestrzeni się
znajduje.
• Poezja hipertekstowa wykorzystuje mechanizm losowego dostępu.
Wiersz hipertekstowy – zwany też kinetycznym. Przypomina raczej
zabawę słowną.
7. Poetyka hipertekstu literackiego
• W hipertekście literackim przeobrażeniu ulegają wszystkie
najważniejsze elementy klasycznej poetyki narracyjnej: fabuła i
narracja, pojęcie całości i skończoności dzieła. Istotne zmiany
zachodzą w relacji czytelnik autor. Po etyka hipertekstu jest
otwarta.
• Dyskurs narracyjny w hipertekście zostaje zastąpiony dyskursem
ergodycznym. Narracja ergodyczna opiera się na polu zdarzeń –
bazie napisanych przez autora wariantów fabuły.
8. Teoretycy hipertekstu. Wojna o hipertekst
• Na początku lat 90. hipertekst literacki – nowy gatunek literacki i
nowa forma istnienia literatury, wywołał fale dyskusji między jego
krytykami a zwolennikami.
• Teoretycy elektronicznej hipertekstualności odwołują się do takich
kategorii współczesnego opisu tekstów jak: tekst otwarty, znaczenie
jako rekonfigurująca się siedź znaczeń, chwiejność i rozproszenie
znaczenia, intertekstualność, czytanie jako aktywność odbiorcy,
nielinearność, śmierć autora.
• Najczęściej cytowany autor, który wieszczył wobec hipertekstowej
literatury upadek literatury tradycyjnej- to S. Birkets, autor
Gutenberg Elegie. Obawiał się on śmierci tradycyjnej książki
drukowanej, a przede wszystkim zaniku zwyczaju czytania.

3
 9. Genologia internetowa. Relacje między gatunkami sieciowymi i
pozasieciowymi
• Przestrzeń internetowa stanowi naturalne siedlisko funkcjonowania
zarówno gatunków wykreowanych przez nowe medium, jak i
tradycyjnych. Te pierwsze bywają nazywane pierwotnie
internetowymi, drugie- wtórnie internetowymi. Do pierwszych
należą- czaty , blogi, maile. Do drugich – np. artykuły naukowe czy
publicystyczne.
• Gatunki internetowe mogą być typologizowane także ze względu na
to, w jaki sposób angażują nadawcę i odbiorcę w czasie. Te
włączające jednocześnie nadawcę i odbiorcę, można nazywać
gatunkami synchronicznymi. Te, których funkcjonowanie w Sieci,
nie jest związane z równoczesną obecnością nadawcy i odbiorcy,
można nazwać – asynchronicznymi.
• Kolejnym kryterium typologii gatunków i terenowych jest ich
stopień złożoności. Na tej podstawie można wyróżnić gatunki proste
i złożone. Do pierwszych należy: blog, katalog, stron, księga gości,
czat. Do drugich- np. Gazeta elektroniczna, strona www.
10. Specyfika komunikacji za pośrednictwem komputera
• Wiele cech wyróżnia komunikację internetową spośród innych
technik komunikacji, zwłaszcza medialnej. Najważniejsze z nich to:
powszechna dostępność, automatyzacja, szybkość, niezależność od
miejsca, anonimowość oraz interaktywność.
• Telelog – nadawca na odległość zwraca się do wielu osób naraz albo
wielu nadawców do jednego odbiorcy w tym samym momencie .
11. Język w Internecie – nowa forma oralności ( język zapisany )
• Gatunki internetowe łączą w sobie właściwości zarówno pisanej jak
i mówionej formy mowy.
• Wielu badaczy zauważa w Internecie swoisty powrót do idei pisma
piktograficznego, a ikony komputerowe i emotikony traktuje jako
współczesne hieroglify.

4
 • Oprócz emotikonów substytutami przekazów pozawerbalnych są
także:
- pisemne oznaczenia zachowań niewerbalnych
- opisy akcji
• Specyficzna cechą języka zapisanego jest osobliwa interpunkcja i
ortografia stosowane w zapisie. Do najbardziej typowych zjawisk w
tym zakresie należy :
- zwielokrotnienie znaków interpunkcyjnych
- niestosowanie wielkich liter zgodnie z normami interpunkcyjnymi
- niestandardowe spacje
- werbalno- wizualne gry słów
- pomijanie diakrytów