የትምህርቱ መመሪያ

የ Microsoft Digital Literacy የማስተማሪያ ተጨማሪ መርጃ መሣሪያ

ክፍለ ጊዜ 1

digital ትምህርት
የኮርስ ሞጁል አጭር ማጠቃለያ

▪ የኮምፒውተር ዋነኛ functions ምንድን ናቸው?

▪ በኮምፒውተር ሃርድዌር እና software መካከል ያለው ልዩነት ምንድን ነው?
▪ ኮምፒውተርን ኮምፒውተር የሚያደርጉት ተቀዳሚ የሃርድዌር ክፍሎች ምንድን ናቸው?
▪ የግል computing devices የተለመዱ ዓይነቶች የትኞቹ ናቸው?
▪ operating system ምን ማለት ነው? በጣም ታዋቂ የሆነ operating system ምሳሌን ይስጡ
▪ በኮምፒውተር ላይ የሚሰኩ መሣሪያዎች ሚና ምንድን ነው?
▪ በኮምፒውተር ላይ የሚሰካ መሣሪያን በመጠቀም የኮምፒውተሮን የማከማቸት አቅም እንዴት መጨመር
ይችላሉ?
.
 ኮምፒውተሮች አሁን
በዙሪያችን ጥቅም ላይ እየዋሉ
ነው።

4
ኮምፒውተር በውስጡ በርካታ
የሃርድዌር ክፍለ አካላትን
ይዟል። ምንም እንኳ የተለያዩ
ዓይነት ኮምፒውተሮች ቢኖሩም፣
ሁሉም ኮምፒውተሮች
ተመሳሳይ የሆኑ የሃርድዌር
ክፍሎች አሏቸው። እነዚህ
የሃርድዌር ክፍሎች
እያንዳንዳቸው በተወሰነ መንገድ
ኮምፒውተርን እንድንጠቀም እና
መስተጋብር እንዲኖረን
ያግዙናል።

9
ኮምፒውተሮች በተለያዩ
ቅርጾች እና መጠኖች
ይመጣሉ እያንዳንዱ
ዓይነት ለተወሰነ ዓይነት
ጠቀሜታ እና የቢሆን
መላምቶች ተስማሚ
የሚያደርጉት የራሱ የሆኑ
በጎ እና መጥፎ ጎኖች
ይኖሩታል።

2
operating system
የኮምፒውተሩ መሪ ነው።
የተለያዩ ክፍለ አካላቱ
አንድን ነገር ለማከናወን
አንድ ላይ መሥራት
መቻላቸውን በማረጋገጥ
የኮምፒውተሩ software
እና ሃርድዌር ክፍሎችን
ያስተባብራል።

3
በመላው ዓለም ዙሪያ በሚገኙ ኩባንያዎች የሚቀርቡ በርካታ operating systemዎች
አሉ።
እያንዳንዱ operating system በተወሰኑ የመሣሪይ ዓይነቶች ላይ እንዲሠራ ተደርጎ
የተዘጋጀ ነው።
ለምሳሌ፦
• Windows የተዘጋጀው በ Microsoft ነው። ይህ በተለያዩ ዓይነት ፒሲዎች እና ላፕቶፖች ላይ መሥራት
የሚችል የ operating systems አንድ ቤተሰብ ነው።
• MacOS የተዘጋጀው በ Apple Inc. ሲሆን በ Apple እንደ MacBook በመሳሰሉ ማኪንቶሽ ኮምፒዩተር
ላይ ይሠራል።
• iOS የተዘጋጀው በ Apple Inc. ሲሆን በ Apple እንደ iPhone፣ iPod፣ እና iPad መሣሪያዎች የመሳሰሉ
mobile መሣሪያዎች ላይ ይሠራል።
• Android OS የተዘጋጀው በ Google ሲሆን በተለይ በዋነኛነት እንደ ስማርት ስልክ እና ታብሌቶች
በመሳሰሉ በንኪ የሚሠራ screen ያላቸው mobile መሣሪያዎች ላይ ይሠራል።
• Google Chrome OS የተዘጋጀው በ Google ሲሆን በ Chromebook መሣሪያዎች ላይ ይሠራል።
አንዳንድ ጊዜ የእርስዎን
ኮምፒውተር የማከማቸት
ችሎታዎች ከፍ እንዲሉ ማድረግ
ያስፈልግዎት ይሆናል እንደ USB
drives እና ውጫዊ hard
drives የመሳሰሉ ተንቀሳቃሽ
የማከማቻ መሣሪያዎችን
ወደእርስዎ ኮምፒውተር
ተጨማሪ ማከማቻ ለማግኘት
ማገናኘት ይችላሉ። እነዚህ
መሣሪያዎች በተጨማሪ ከአንድ
መሣሪያ ወደ ሌላ መሣሪያ
ፋይሎች ማስተላለፍን ቀላል
ያደርጉታል።
s.

4
ከእነዚህ መሣሪያዎች መካከል የትኞቹ ኮምፒውተሮች አይደሉም?
a) ዴስክቶፕ
b) ላፕቶፕ
c) ታብሌት
d) ሞኒተር
ከእነዚህ መሣሪያዎች መካከል የትኞቹ ኮምፒውተሮች አይደሉም?
a) ዴስክቶፕ
b) ላፕቶፕ
c) ታብሌት
d) ሞኒተር - ትክክል! ሞኒተር ኮምፒውተር አይደለም።
ከሚከተሉት የኮምፒውተር ክፍሎች የትኛው እንደ የግቤት መሣሪያ ይቆጠራል?
a) Speakers
b) Screen
c) Keyboard
d) Motherboard
ከሚከተሉት የኮምፒውተር ክፍሎች የትኛው እንደ የግቤት መሣሪያ ይቆጠራል?
a) Speakers
b) Screen
c) Keyboard - ትክክል! Keyboard የግቤት መሣሪያ ነው።
d) Motherboard
Harold የዩኒቨርስቲ ትምህርቱን ሊጀምር ስለሆነ ኮምፒውተር መግዛት ይፈልጋል። መግዛት የሚፈልገው ኮምፒውተር
ሌክቸር ማስታወሻዎችን የሚተይብበት እና የሚሰጠውን የቤት ስራ ቤት ሆኖ መሥራት የሚያስችለው ውስጠ ግንቡ የሆነ
keyboard ያለው ኮምፒውተር ነው። ከዚህ በተጨማሪ የቤት ስራዎቹን መጨረስ የሚያስችሉት የተለያዩ መተግበሪያዎች
እና ፕሮግራሞች በኮምፒውተሩ ላይ እንዲጫኑለት ይፈልጋል።
ለእርሱ ፍላጎት ይበልጥ ተስማሚ የሆነው ኮምፒውተር የትኛው ነው?
a) ዴስክቶፕ
b) ላፕቶፕ
c) ታብሌት
d) ስማርት ስልክ
Harold የዩኒቨርስቲ ትምህርቱን ሊጀምር ስለሆነ ኮምፒውተር መግዛት ይፈልጋል። መግዛት የሚፈልገው ኮምፒውተር
ሌክቸር ማስታወሻዎችን የሚተይብበት እና የሚሰጠውን የቤት ስራ ቤት ሆኖ መሥራት የሚያስችለው ውስጠ ግንቡ የሆነ
keyboard ያለው ኮምፒውተር ነው። ከዚህ በተጨማሪ የቤት ስራዎቹን መጨረስ የሚያስችሉት የተለያዩ መተግበሪያዎች
እና ፕሮግራሞች በኮምፒውተሩ ላይ እንዲጫኑለት ይፈልጋል።
ለእርሱ ፍላጎት ይበልጥ ተስማሚ የሆነው ኮምፒውተር የትኛው ነው?
a) ዴስክቶፕ
b) ላፕ ቶፕ - ትክክል! ላፕቶፕ ውስጠ ግንቡ የሆነ keyboard ያለው ተንቀሳቃሽ ስልክ ነው።
c) ታብሌት
d) ስማርት ስልክ
ከእነዚህ functions መካከል የትኛው የ operating system function ነው?
a) የኮምፒውተር ሃርድዌርን ማስተዳደር
b) ለተጠቃሚ የሥራ ቦታውን ማሳየት
c) ተጠቃሚው መተየብ እንዲችል ማድረግ
d) ተጠቃሚው ከ screen ጋር መስተጋብር መፈጸም እንዲችል ማድረግ
ከእነዚህ functions መካከል የትኛው የ operating system function ነው?
a) የኮምፒውተር ሃርድዌርን ማስተዳደር - ትክክል! ይህ function ከ operating system functions
መካከል አንዱ ነው።
b) ለተጠቃሚ የሥራ ቦታውን ማሳየት
c) ተጠቃሚው መተየብ እንዲችል ማድረግ
d) ተጠቃሚው ከ screen ጋር መስተጋብር መፈጸም እንዲችል ማድረግ
operating system በኮምፒውተሩ ላይ ያለ በጣም አስፈላጊው ___________ ነው።
a) ሃርድዌር
b) Software
c) ተሰኪ መሣሪያ
d) መተግበሪያ
operating system በኮምፒውተሩ ላይ ያለ በጣም አስፈላጊው ___________ ነው።
a) ሃርድዌር
b) Software - ትክክል! Operating system ሁሉንም ሌሎች ሃርድዌር እና softwares የሚያስተዳደር
software ነው።
c) ተሰኪ መሣሪያ
d) መተግበሪያ
ተንቀሳቃሽ የማከመቻ መሣሪያዎችን ለሚከተሉት መጠቀም ይችላሉ፦
a) የኮምፒውተሮን የማከማቸት አቅም ለማሻሻል።
b) ከአንድ ኮምፒውተር ወደ ሌላ ኮምፒውተር ፋይሎችን ለማስተላለፍ።
c) ቅጂን ለደኅንነት አስተማማኝ በሆነ ቦታ ለማስቀመጥ።
d) ሁሉም ከላይ የተጠቀሱት ትክክል ናቸው።
ተንቀሳቃሽ የማከመቻ መሣሪያዎችን ለሚከተሉት መጠቀም ይችላሉ፦
a) የኮምፒውተሮን የማከማቸት አቅም ለማሻሻል።
b) ከአንድ ኮምፒውተር ወደ ሌላ ኮምፒውተር ፋይሎችን ለማስተላለፍ።
c) ቅጂን ለደኅንነት አስተማማኝ በሆነ ቦታ ለማስቀመጥ።
d) ሁሉም ከላይ የተጠቀሱት ትክክል ናቸው - ትክክል! ተንቀሳቃሽ የማከማቻ መሣሪያዎች ፋይሎችን
ማስቀመጥን እና መጠቀምን ይበልጥ ቀላል ያደርጉታል።
ክፍለ ጊዜ 2

digital ትምህርት
የኮርስ ሞጁል አጭር ማጠቃለያ

▪ ነገሮችን ለማከናወን የሚጠቀሙባቸው ዋነኛ የ operating system ክፍሎች ምንድን ናቸው?

▪ ፋይሎች እና ፎልደሮች ነገሮችን በእርስዎ ኮምፒውተር ላይ እንዲያደራጁዋቸው እንዴት ያግዙዎታል?
▪ በ operating system ላይ ያለው የቀኝ click ማድረግ feature እርስዎን ምን እንዲያደርጉ ያግዝዎታል?
▪ ከ operating system ክፍሎች የትኛዎቹን እንደ የእርስዎ ምርጫ ብጁ ሊያደርጓቸው ይችላሉ?
በ operating system
ለመሥራት አስፈላጊ
የሆኑትን መሠረታዊ ነገሮች
እናስሳቸው። እንደ ምሳሌ
Windows 10 operating
systemን የምንጠቀም
ይሆናል፣ ነገር ግን እነዚህ
ፅንሰ ሐሳቦች በሌሎች
operating systems ላይ
ይሠራሉ።

5
በ Windows 10 ዴስክቶፕ ግርጌ ላይ የምናገኘው የተግባር bar ነው።
ይህ የ Windows 10 እጅግ አስፈላጊ ክፍለ አካል ነው።
በተግባር bar ውስጥ፣ አሁን ላይ የትኛዎቹ apps እንደተከፈቱ
ለማወቅ፣ ስንት ሰዓት እንደሆነ ለማወቅ፣ የእርስዎን ቀን መቁጠሪያ
መቆጣጠር፣ በቀላሉ ማስነሣት እንዲችሉ የእርስዎን ተወዳጅ apps
በተግባር bar ላይ ማያያዝ እና ሌሎች ተጨማሪ ነገሮችን ለማድረግ
የተግባር barን መጠቀም የመሳሰሉ በርካታ ተግባራትን ለማከናወን
ይችላሉ።
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
operating systems እኛ
በለመድነው መንገድ
ሥራችንን እንድንሠራ
እንዲያግዙን ተደርገው
የተዘጋጁ ናቸው። ልክ
በቁሳዊ ሰነዶች ላይ
እንደምንሠራው ሁሉ፣
በኮምፒውተር ላይ መረጃ
ለማከማቸት ፋይሎችን እና
ፎልደሮች መፍጠር
እንችላለን።

7
የቀኝ click ማድረጊያ አዝራሩ የእኛን software
ተጨማሪ features እንድንደርስ የሚያግዙን
አጋዥ functions አሉት። የኮምፒውተር
ሃርድዌር እና software ኮምፒውተሩን
በውጤታማ መንገድ መጠቀም እንድንችል
ለማገዝ አብረው ይሠራሉ። የዚህ አንዱ ምሳሌ
mouse እና operating system ነው።

አብዛኛዎቹን የኮምፒውተር operating

systems ለማከናወን በዋነኛነት የ mouse ን
ግራ click ማድረጊያ አዝራር እንጠቀማለን።
የቀኝ click ማድረጊያ አዝራሩ የእኛን software
ተጨማሪ features እንድንደርስ የሚያግዙን
አጋዥ functions አሉት።
78
አንድን operating
systemን በሚጠቀሙበት
ጊዜ፣ በአንድ ጊዜ ከበርካታ
ነገሮች ጋር አብዛኛውን ጊዜ
ይሠራሉ። operating
system የተለያዩ
እንቅስቃሴዎችን በተለያዩ
ዕይታዎች ይዞ ያቆያል፣
እነዚህ ዕይታዎችም
“windows” ይባላሉ።

81
በእርስዎ ምርጫዎች ላይ
በመመርኮዝ በእርስዎ
operating system
ውስጥ ብጁ ሊያደርጓቸው
የሚችሏቸው በርካታ
features እና ቅንብሮች
አሉ። እነዚህ ግላዊነት
ማላበሶች በእርስዎ
ኮምፒውተር ላይ ነገሮችን
በቀላሉ እንዲያከናውኑ
ያስችሉዎታል።

85
ቨርቹዋል ረዳቶች እንደ
አስታዋሾችን ማቀናበር፣ የአየር
ትንበያን ማረጋገጥ እና ድሩን
መፈለግ የመሳሰሉ ተግባራትን
በእርስዎ ኮምፒውተር ላይ
እርስዎ እንዲያከናውኑ
የሚያግዙዎት digital
አገልግሎቶች ናቸው። ቨርቹዋል
ረዳቶች በበርካታ ዘመናዊ
መሣሪያዎች operating
systems ውስጥ አብረው
የተገነቡ ናቸው። በጣም ታዋቂ
ከሆኑት ቨርቹዋል ረዳቶች
መካከል Microsoft Cortana፣
Apple Siri፣ እና Google
Assistant ይገኙባቸዋል።

91
ዘመናዊ ኮምፒውተሮች ሁሉንም
ሰው ከግምት በማስገባት
የተዘጋጁ ናቸው። ማን
ኮምፒውተርን መጠቀም
እንደሚችል ተብሎ የተቀመጠ
ገደብ የለም። እንደ ውስን
የዕይታ ወይም የመስማት
ችሎታ ያላቸው ሰዎች ከበርካታ
አብሮ ግንቡ በሆኑ የተደራሽነት
መሳሪያዎች እና features
እየታገዙ ኮምፒውተሮችን
መጠቀም ይችላሉ። ተጨማሪ
ተደራሽነትን ለማከል የተለያዩ
ፕሮግራሞች በተጨማሪ ሊጫኑ
ይችላሉ።

93
ይሞክሩት፦ የ Windows 10
operating system ላይ ዳሰሳ ማድረግ

በእርስዎ ኮምፒውተር ላይ calculator መተግበሪያውን ይክፈቱ።

ይሞክሩት፦ በ Windows 10 ፋይሎችን
እና ፎልደሮች ማደራጀት

የእርስዎን file explorer ዕይታ ብጁ ያድርጉ።

1. በኮምፒውተሮ ላይ file explorer ይክፈቱ።
2. በተለያዩ የዕይታ አማራጮች መካከል ይለዋውጡ
(የእይታ menu ይጠቀሙ)።
3. የእርስዎን ተመራጭ ዕይታ ይምረጡ።
ይሞክሩት፦ የሥርዓት features ላይ
ለመድረስ ቀኝ click ማድረግን
ይጠቀሙ

በእርስዎ desktop የትኛውም ቦታ ላይ ቀኝ click ያድርጉ።

1. ምን አማራጮች አሉ?
2. እነዚህ አማራጮች ለምን ዓላማ ጥቅም ላይ ሊውሉ
ይችላሉ ብለው ያስባሉ?
ይሞክሩት፦ የእርስዎን operating
system ዴስክቶፕ ብጁ ያድርጉ

ኮምፒውተሮ ላይ ያሉትን ምርጫዎች በማስተካከል እርስዎ

ወደሚመርጡት theme የቀለም ይዘቱን ይለውጡ።
ይሞክሩት፦ መሠረታዊ ተግባራትን
ሠርቶ ለማጠናቀቅ ከቨርቹዋል ረዳት
ጋር መስተጋብር ይፈጽሙ

በመሣሪያዎ ላይ ያለውን ቨርቹዋል ረዳት በመጠቀም ከ 5 ደቂቃ

በኋላ ፈገግ እንዲሉ ለራስዎት አስታዋሽን ያቀናብሩ።
በመተግበሪያው window አናት ላይ ያለውን "Minimize (አሳንስ)" አዝራር በሚመርጡበት ጊዜ ምን ይፈጠራል?
a) Window ይዘጋል
b) ወደ ነበረበት እስከሚመለስ ድረስ window ይደበቃል
c) Window ሙሉ screen ይሸፍናል
d) Window ወደ screen አንድ ጎን ይንቀሳቀሳል
በመተግበሪያው window አናት ላይ ያለውን "Minimize (አሳንስ)" አዝራር በሚመርጡበት ጊዜ ምን ይፈጠራል?
a) Window ይዘጋል
b) ወደ ነበረበት እስከሚመለስ ድረስ window ይደበቃል - ትክክል! መተግበሪያው አሁንም ድረስ እየሠራ
ነው በመሆኑም ወደ ነበረበት ሊመልሱት ይችላሉ።
c) Window ሙሉ screen ይሸፍናል
d) Window ወደ screen አንድ ጎን ይንቀሳቀሳል
በ Windows 10 ውስጥ ከሚከተሉት የቅንብሮች app menu መካከል የትኛው የተደራሽነትን ቅንብሮች ያስተዳድራል?
a) መሣሪያዎች
b) network እና internet
c) የመዳረሻ ቅለት
d) ግላዊነት
በ Windows 10 ውስጥ ከሚከተሉት የቅንብሮች app menu መካከል የትኛው የተደራሽነትን ቅንብሮች ያስተዳድራል?
a) መሣሪያዎች
b) network እና internet
c) የመዳረሻ ቅለት - ትክክል! ይህ menu በርካታ አክሰሰቢሊቲ ፊቸርስ በውስጡ ይዟል።
d) ግላዊነት
ክፍለ ጊዜ 3

digital ትምህርት
የኮርስ ሞጁል አጭር ማጠቃለያ

▪ መተግበሪያ ወይም app ምንድን ነው?

▪ በመተግበሪያ እና በ operating system መካከል ያለው ልዩነት ምንድን ነው? እንዴት ነው የሚሠሩት?
▪ ምን ዓይነት መተግበሪያዎችን አሉ?
▪ አዳዲስ መተግበሪያዎችን መጠቀም እንዴት መማር ይችላሉ?
ይበልጥ ሊገኙ የሚችሉ
መተግበሪያዎችን ዓይነቶች
የትኞቹ እንደሆኑ እና
እንዴት ሊጠቀሙባቸው
እንደሚችሉ እያወቁ በሄዱ
ቁጥር ለእርስዎ ፍላጎቶች
ተስማሚ የሆኑ ትክክለኛ
መተግበሪያዎችን መምረጥ
እያሳደጉት የሚሄዱት
ክኅሎት ነው።

111
በኮምፒውተርዎ ላይ
አብዛኛውን ጊዜዎን
ሲያጠፉ፣ የሚሠሩት
በመተግበሪያዎች ይሆናል።
ሁሉም መተግበሪያዎች
አዳዲስ መተግበሪያዎች
መጠቀምን መማር ቀላል
የሚያደርጉ አንዳንድ
features ያጋራሉ።

114
ይሞክሩት፦ ትክክለኛውን መተግበሪያ
ያግኙ
በኮምፒውተሮ ላይ የ Paint መተግበሪያን ይክፈቱ።
1. የዚህን መተግበሪያ features ያስሱ።
2. ለምን ዓላማ ሊጠቀሙበት የሚችሉ ይመስልዎታል?
ከሚከተሉት መካከል operating system የትኛው ነው?
a) Notepad
b) Microsoft Word
c) Microsoft Windows
d) Paint
ከሚከተሉት መካከል operating system የትኛው ነው?
a) Notepad
b) Microsoft Word
c) Microsoft Windows - ትክክል! Microsoft Windows በጣም ታዋቂ የሆነ operating system ነው።
d) Paint
ከሚከተሉት መካከል የትኛው የመተግበሪያ function ነው?
a) የኮምፒውተር ሃርድዌርን ማስተዳደር
b) የኮምፒውተር software ማስተዳደር
c) ሰው ኮምፒውተርን እንዲቆጣጠር ማስቻል
d) ፈጣን የሒሳብ ስሌቶችን መሥራት
ከሚከተሉት መካከል የትኛው የመተግበሪያ function ነው?
a) የኮምፒውተር ሃርድዌርን ማስተዳደር
b) የኮምፒውተር software ማስተዳደር
c) ሰው ኮምፒውተርን እንዲቆጣጠር ማስቻል
d) ፈጣን የሒሳብ ስሌቶችን መሥራት - ትክክል! calculator የሒሳብ ስሌቶችን መሥራት የሚያስችል
መተግበሪያ ነው።