Franken, R. (2005).

Psychologia
motywacji.
Data @13/03/2023

Rodzaj
Literatura - konwersy
notatki

Prowadzący dr Jowita Wycisk

https://drive.google.com/file/d/1XchfOcop2MJ4OEZQA_5RKzzCMdaby0KN/view?
Materiały
usp=drivesdk

Data
wcześniejsza

1. Kwestię dążenia i unikania jako podstawową

zasadę organizującą motywację człowieka.
DĄŻENIE
Ludzie zachowują się w określony sposób, ponieważ czegoś chcą/pragną/potrzebują.
Ich cel może być

Konkretny (są głodni więc chcą kanapkę)

Niekonkretny (żaden przedmiot nie uosabia pragnienia niezależności czy wolności)

UNIKANIE
Ludzie zachowują się w określony sposób by czegoś uniknąć.
Przedmiot unikania może również być konkretny (np owady, węże) lub niekonkretny (osoby
cierpiące na stany lękowe często nie potrafią określić źródła lęku).
Z perspektywy biologicznej podstawowymi celami człowieka są przeżycie i reprodukcja - zatem
jeżeli coś może nam zagraża musimy reagować.
Teoria: ludzie i zwierzęta wyewoluowali w taki sposób, że są nadmiernie ostrożni, gdyż lepiej jest
przyjąć, że coś jest niebezpieczne i przeżyć, niż błędnie uznać, że nie ma niebezpieczeństwa i
zginąć (LeDoux, 1996)

O ludziach kierujących się różnymi motywacjami:

„Nie wszyscy ludzie są równie lękliwi; niektórych już od urodzenia

charakteryzuje wyższy poziom lęku (Watson, Clark, 1948). Oni też
częściej zachowują się w sposób świadczący o pragnieniu uniknięcia

Franken, R. (2005). Psychologia motywacji. 1

 czegoś. Nawet sama myśl o niektórych czynnościach napawa ich
niepokojem.

Natomiast ekstrawertyzm i łowcy wrażeń częściej kirują się dążeniem do

czegoś. DLa nich świat jest źródłem możliwości i podniecenia.
(Zuckerman, 1994)”

2. Pojęcia instynktu i popędu.

INSTYNKT - wrodzona zdolność żywych organizmów do
złożonych, celowych działań, swoistych dla danego gatunku
i ważnych dla przetrwania (SJP PWN)
We wczesnych teoriach instynktów uważano, że zachowanie jest determinowane strukturą
biologiczną. Sądzono, że instynkty odpowiadają zarówno za uruchomienie danego zachowania
jak jego i kierunek oraz wytrwałość.
William McDougall próbował wyjaśnić zachowania za pomocą ograniczonej liczby instynktów -
nie udało mu się to. Powiązał również instynkty z odpowiadającymi im emocjami i stwierdził, że
to one tkwią u podłoża instynktów.
Wprowadzając kategorię z obszaru motywacji, bardziej pierwotną od instynktu, McDougall
przeniósł punkt analizy ludzkiego zachowania na pojęcie dotyczące motywacji.

Kategoria instynktu straciła użyteczność.

Z czasem uznano, że oprócz czynników dziedzicznych, duży wpływ na zachowanie mają
również uczenie się oraz struktury poznawcze.
Pojęcie instynktu jest wykorzystywane przez biologów, ale nie przez psychologów.

POPĘD - silna potrzeba biologiczna człowieka, będąca

powodem działań zmierzających do zaspokojenia tej
potrzeby (SJP PWN)
Pojęcie popędu wywodzi się od Freuda.
To biologiczna strona natury człowieka dostarcza energii do jej zachowań i daje im impuls. - To
popędy zapewniają te energię i impuls. (Popędy czerpią energię z libido.)
Wg Freuda proces kierowania zachowaniem przez popędy wyglądał następująco:

1. Kumulacja energii związanej z danym popędem stawała się źródłem napięcia

2. Aby zmniejszyć napięcie dana osoba szukała odpowiedniego obiektu. (Człowiek mógł
postawić zamiast właściwego obiektu inny, który zastępczo rozładowuje napięcie.)

Teoria popędów Hulla

Aktywacja popędów prowadzi do przypadkowych zachowań, w trakcie których organizm
wykonuje reakcje redukującą popęd.

Franken, R. (2005). Psychologia motywacji. 2

 Zachowanie prowadzące do redukcji napięcia zostaje wzmocnione i po jakimś czasie przechodzi
w nawyk.
Hull proponuje iloczynową relacje pomiędzy popędami, a nawykami:
zachowanie = popędy x nawyki
W teorii Hulla popędy dostarczają energii potrzebnej do uruchomienia zachowania - bez
popędów nie ma działąnia

Trochę historii
Idea instynktów pojawiła się w pismach Tomasza z Akwinu

Rozróżniał on instynkt zwierzęcy i ludzki (wierzył, w dualistyczną naturę człowieka - ciało

i dusza - przez którą człowiek może racjonalnie myśleć i odpowiadać za swoje czyny)

Dopiero Kartezjusz względnie pogodził instynkty z duchową naturą człowieka stwierdzając,

że ciało i umysł współpracują ze sobą

Koncepcja Kartezjusza złagodziła kościelny zakaz tłumaczenia ludzkich zachowań za

pomocą instynktów.

Kościół chciał, żeby człowiek mógł być odpowiedzialny za swoje zachowania moralne

3. Teorię potrzeb Murray'a i Maslowa

„Różnice indywidualne najłatwiej wytłumaczyć, twierdząc, że są wrodzone.
U podłoża teorii potrzeb tkwi założenie, że energia i kierunek działąnia, a
także wytrwałość w dążeniu do celu wynikają z potrzeb. Odrzucając
myśl, że z każdym zachowaniem wiąże się jakiś instynkt, zwolennicy
teorii potrzeb twierdzą, żę rodzimy się z pewnym zestawem potrzeb,
które można modyfikować za pomocą uczenia się.”

TEORIA MURRAY’A
Człowiek ma ograniczony zestaw potrzeb

Np potrzeba osiągnięć, przynależności, autonomii, obrony

Różnice między ludźmi wynikają z siły potrzeb

Murray’a nie interesuje czy potrzeby są wrodzone czy nabyte

Murray opracował test mierzący siłę potrzeb.

TERIA MASLOWA
Potrzeby można podzielić na kategorie tworząc hierarchiczną strukturę

Dopiero kiedy potrzeby elementarne zostaną zaspokojone, ważne stają się potrzeby
wyższego rzędu

Franken, R. (2005). Psychologia motywacji. 3

 Podstawowe potrzeby fizjologiczne wiążą się z niedoborem

Potrzeby wyższe wiążą się ze wzrostem

4. Rola uczenia się w wyjaśnianiu ludzkiej

motywacji
5. Główne czynniki motywacyjne w
koncepcjach humanistycznej i poznawczej

Franken, R. (2005). Psychologia motywacji. 4