Professional Documents
Culture Documents
ÍNDICE
8.1 MEDIO XEOGRÁFICO: LOCALIZACIÓN E TRAZOS VOCABULARIO:
FÍSICOS
8.2 FRAGMENTACIÓN POLÍTICA, UNIDADE CULTURAL Hélade, polis,
8.3 CRONOLOXÍA E ETAPAS colonizacións,
8.4 GRECIA ARCAICA
8.5 GRECIA CLÁSICA
democracia,
8.6 GRECIA HELENÍSTICA oligarquía e canon.
8.7 SOCIEDADE
8.8 ECONOMÍA
8.9 CULTURA
8.10 ARTE
1
ANTIGA GRECIA 1º ESO TEMA 8
2
ANTIGA GRECIA 1º ESO TEMA 8
Como consecuencia das colonizacións, a cultura grega difundiuse polas costas do Mar
Mediterráneo e o mar Negro. Leváronse a estas novas cidades: o ferro, a moeda, o
alfabeto e a arte grega.
3
ANTIGA GRECIA 1º ESO TEMA 8
A democracia de Atenas non era unha democracia perfecta, pois era restrinxida, xa que
non participaba toda a poboación, soamente unha parte dos varóns deixando fora a
mulleres, estranxeiros (metecos) e escravos.
O político máis importante da época clásica foi Pericles, gobernante ateniense que
embeleceu a cidade construíndo monumentos como o Partenón.
➢ ESPARTA o sistema político desta polis era unha oligarquía de tipo militar.
Oligarquía significa que o poder estaba en mans dun reducido número de persoas.
O goberno exercíanno dous reis, pero en realidade tiñan funcións militares e
honoríficas (pois presidían os actos e cerimonias relixiosas). Tamén había unha
asamblea de cidadáns pero o poder realmente o tiña un consello de anciáns,
formado polos representantes das familias máis importantes de Esparta, homes
maiores de 60, eran os que elaboraban as leis, e aínda que despois as pasaban
para que as aprobaran a asamblea, en realidade tomaban todas as decisións finais
máis importantes.
Os espartanos dedicaban a súa vida ao adestramento militar. Eran educados desde
nenos en valores como a honra, o valor e a disciplina.
AS GUERRAS MÉDICAS
Foron as guerras que tiveron lugar a comezos do s.V a.C., que enfrontaron aos
gregos contra os persas (chamados tamén medos). Os persas intentaron someter ás
polis de Asia Menor. Estas pediron axuda a Atenas quen acudiu a protexelas, polo que os
persas como represalia lanzáronse á conquista da Grecia continental. Tiveron lugar dúas
guerras médicas, nas que destacaron as batallas de Maratón na primeira e Salamina na
segunda. Estas guerras acabaron co triunfo dos gregos.
Tras vencer aos persas os gregos asociáronse nunha liga para manter unha flota de guerra
en previsión dun novo ataque dos persas. Atenas, tivo un papel predominante na Liga que
crearon, chamada Liga de Delos. Para manter esta flota, as polis tiñan que pagar uns
impostos que se gardaban na illa de Delos (tesouro da liga de Delos).
As polis empezaron a ter problemas entre sí, pois recelaban do poder que tiña Atenas, quen
impedía pola forza abandonar a liga, obrigaba a adoptar o sistema de goberno e moeda
ateniense e trasladou o tesouro de Delos á cidade de Atenas. Foi acusada de empregalo na
construción da acrópole. Utilizou a liga para dominar a outras polis. Estes acontecementos
desembocarían noutro conflito bélico.
AS GUERRAS DO PELOPONESO
Estas guerras enfrontaron aos gregos entre eles na segunda metade do s.V a.C.
Formáronse dous bloques, un liderado por Atenas e outro por Esparta.
A principal causa deste enfrontamento foi a rivalidade entre estas polis por acadar o
dominio de Grecia. Esta rivalidade xurdiu porque Atenas adoptou un papel dominante na
Liga de Delos, Esparta e outras polis miraban con receo esta actitude e saíron da Liga para
formar outra, a Liga do Peloponeso. Ademais Esparta acusou a Atenas, por esa actitude
déspota e por usar o tesouro de Delos para embelecer a cidade. finalmente enfrontáronse
nunha guerra que durou desde o 431-404 a.C.
O conflito rematou co triunfo de Esparta que se convertiría na polis máis poderosa
de Grecia, o que supuxo a decadencia de Atenas.
338 a.C. Á súa morte sucedeulle o seu fillo Alejandro Magno á idade de 20 anos.
Alejandro consolidou o dominio sobre as polis gregas e expandiuse cara oriente
conquistando o Imperio Persa e chegando a dominar todas as terras orientais ata o río Indo.
Foi rei de Macedonia e gran conquistador.
Grazas a estas conquistas, a cultura grega estendeuse por Asia e fusionouse coa cultura
oriental, dando lugar á cultura helenística. Fundáronse moitísimas cidades (unhas trinta e
catro) entre as que sobresaíron Pérgamo, Mileto, Antioquía e Alexandría.
Á morte de Alejandro Magno, os xenerais do seu exército dividiron o imperio entre eles e
formaron diversos reinos como foron a propia Macedonia ou Exipto. Estes reinos reciben o
nome de reinos helenísticos.
Caracterizáronse por:
❖ A independencia de cada reino. Cada un era independente dos outros.
❖ Un goberno monárquico de tradición oriental (reis divinizados e autoritarios)
❖ A cultura e a lingua continuaron a ser gregas.
Destacaron os reinos helenísticos de Exipto (con capital en Alexandría) e Siria (capital en
Antioquía).
8.7 SOCIEDADE
A sociedade grega caracterizábase principalmente por ser desigual divídíase en dous
grandes grupos: os cidadáns e os non cidadáns:
➢ • Os cidadáns foran ricos ou pobres, tiñan dereitos políticos, é dicir dereito a
participar na vida política, tiñan que servir no exército e pagar impostos. Só se podía
pertencer a este grupo por nacemento. Os cidadáns eran homes, maiores de
idade, fillos de pai e nai da polis correspondente. (máis información pincha aquí)
➢ • Os non cidadáns eran aquelas persoas que carecían de dereitos políticos:
○ • Os estranxeiros (metecos en Atenas e periecos en Esparta) eran persoas
libres, pagaban impostos e formaban parte do exército pero non podían ter
propiedades. Dedicábanse a tarefas artesanais e ao comercio.
○ • As mulleres carecían de todos os dereitos. Non podían intervir en política,
votar ou ter propiedades. Estaban sempre sometidas a un home, xa fose pai,
marido ou fillo. A súa función principal era o coidado do fogar e da familia. En
Esparta, as mulleres gozaban de máis liberdade.
○ • Os escravos eran persoas privadas da súa liberdade. Pertencían á familia
para a que traballaban. As súas funcións principais eran os traballos
domésticos e agrarios. Eran os fillos de escravos, os prisioneiros de guerra e
aqueles que non pagaran as débedas contraídas.
8.8 ECONOMÍA
A economía fai referencia ás actividades ás que se dedica a poboación para sobrevivir e
prosperar. Aínda que a actividade económica principal foi o comercio, os gregos tamén
practicaron a agricultura, gandería e artesanía.
➢ Grecia non desenvolveu unha rica agricultura como Mesopotamia e Exipto, debido á
escaseza de terras fértiles por ser terreo montañoso e por non ter un clima propicio.
No campo, os habitantes dedicábanse á agricultura e gandaría, pero vivían de
forma moi pobre. Os cultivos baseábanse na triada mediterránea: cereais (trigo e
cebada), vide e olivo que se complementaban con outros produtos como hortalizas e
froitas.
5
ANTIGA GRECIA 1º ESO TEMA 8
CULTURA
Os gregos foron os primeiros en buscar respostas a partir da razón e da ciencia, por iso
foron os pais da filosofía, da ciencia e do teatro aportando novidades no campo das
ciencias: medicina, matemáticas, física, astronomía….
➢ FILOSOFÍA: intentaron
superar as explicacións dos mitos dando unha explicación máis
racional ás cousas que sucedían ao seu redor, aos fenómenos naturais, así xurdiu a
Filosofía. Destacaron Sócrates, Platón e Aristóteles.
➢ TEATRO:Cultivaron a literatura, sobretodo a poesía e o teatro. Crearon o teatro e
desenvolveron dous xéneros, a traxedia e a comedia. As mulleres non podían ser
actrices e os homes utilizaban máscaras, para facer de distintos personaxes. Na
6
ANTIGA GRECIA 1º ESO TEMA 8
ARQUITECTURA
As principais construcións foron os templos e os edificios públicos. Todas compartían estas
características:
➢ O material que empregaron ao principio era a madeira, pero co tempo facían
construcións de pedras, especialmente de mármore.
➢ Era unha arquitectura arquitrabada, non usaron nin o arco nin a bóveda, senón que
combinaron elementos verticais (columnas) con horizontais (linteis ou arquitrabes).
Isto fai que a maioría das construcións sexan rectangulares e estean rodeadas por
columnas para soster o teitume que era plano ou a dúas augas. O teitume formaba
un espazos triangulares nas fachadas chamados frontóns, no seu interior, o tímpano,
colocábanse esculturas en relevo.
➢ As edificacións estaban feitas á medida do home.
➢ Buscaban a beleza ideal a través da orde, proporción e simetría. Isto fai que se
creen unha serie de normas ou canon para conseguilo e crearon unhas ordes
arquitectónicas nas que destacaban como elemento principal as columnas, eran 3
ordes:
○ a dórica: non ten base e o fuste ten arestas moi marcadas.
○ a xónica: ten base e o seu chapitel está decorado con volutas.
○ a corintia: ten base e o seu chapitel está decorado cunha especie de follas
de acanto.
7
ANTIGA GRECIA 1º ESO TEMA 8
O TEMPLO GREGO
Eran construcións rectangulares con tellado a dúas vertentes, ou circulares, rodeadas
de columnas ou soamente na fachada principal. Construídos en pedra, empregaban linteis
sobre columnas. Estaban elevados sobre unha escalinata. Algúns templos tiñan 3
espazos diferenciados ao interior: a nave principal naos ou cella (onde se atopaba a
estatua do deus ou deusa), un pórtico, o pronaos, e unha habitación traseira, o
opistodomos, onde se gardaba o tesouro.
A función do templo era albergar a estatua da divindade, considerábase o seu fogar, os fieis
non podían acceder ao seu interior, por iso os templos gregos son de menor tamaño que os
exipcios.
Construíanse seguindo unhas regras e podían ser dóricos, xónicos ou corintios.
Un exemplo foi o Partenón, localizado en Atenas, é do s.V a.C. da época clásica e de estilo
dórico. Outro exemplo é o templo de Atenea Niké, en Atenas, do s.V a.C. de estilo xónico.
E de estilo corintio o templo de Zeus Olímpico tamén de Atenas
ESCULTURA
A escultura grega centrábase na representación do ser humano de maneira idealizada
seguindo tamén unhas regras, un canon. A escultura grega evolucionou moito ao longo do
tempo, ao principio empregaban a madeira pero posteriormente utilizaron outros materiais
como o mármore, bronce ou marfil. A esculturas eran pintadas e a súa principal función era
decorativa:
❖ Época arcaica (séculos VIII-VI a. C.): represéntanse figuras ríxidas, esquemáticas,
frontais, cos brazos pegados ao corpo. Os seus rostros son hieráticos, inexpresivos,
cun sorriso chamado arcaico, e os ollos son grandes e con forma de améndoa. Os
seus peiteados presentan formas xeométricas. Destacan os kouroi (homes, atletas,
que aparecen espidos) e as korai (sacerdotisas, vestidas cun peplo ou vestido
longo, ata os pés).
❖ Época clásica (séculos V-IV a. C.): represéntanse sobre todo atletas espidos de
corpos perfectos. O seu rostro é inexpresivo aínda que se pretende transmitir
movemento. Os escultores máis famosos son Lisipo, Escopas e Praxíteles. Ao longo
do século IV a. C., a escultura evoluciona e ten maior expresividade e movemento; o
seu máximo representante é Praxíteles. Destaca o Discóbolo de Mirón e o
Diadumenos de Polícleto.
❖ Época helenística (séculos IV-II a. C.): centrouse na representación de figuras moi
expresivas; nas súas caras pódese ver a dor, o esforzo... As figuras están dotadas
de movemento. Xa non só se representa a beleza senón que tamén se busca
impresionar o público. Exemplo: A Victoria de Samotracia, Laocoonte e os seus
fillos, Gálata moribundo.