Ατομικοί και μοριακοί δεσμοί

Έννοιες – Ορολογία
• Δυναμική ενέργεια • Potential energy
• Ηλεκτρόνια σθένους • Valence electrons
• Ενέργεια ιονισμού • Ionization energy
• Ηλεκτρονική συγγένεια • Electron affinity
• Ατομικός φλοιός και υποφλοιός • Atomic shell and subshell
• Κβαντικοί αριθμοί • Quantum numbers
• Κύριος κβαντικός αριθμός • Principal quantum number
• Κβαντικός αριθμός στροφορμής • Orbital angular momentum quantum number
• Μαγνητικός κβαντικός αριθμός • Magnetic quantum number
• Κβαντικός αριθμός σπιν ηλεκτρονίου • Electron spin quantum number
• Ενδομοριακός δεσμός • Intramolecular bond
• Διαμοριακός δεσμός • Intermolecular bond
• Μήκος δεσμού • Bond length
• Ενέργεια δεσμού • Bond energy
• Χημικοί δεσμοί • Chemical bonding
• Φυσικοί δεσμοί • Physical bonding
• Προσανατολισμός δεσμού • Bond orientation
• Ιοντικός δεσμός • Ionic bond
• Ομοιοπολικός Δεσμός • Covalent bond
• Μεταλλικός δεσμός • Metallic bond
• Ηλεκτρικό δίπολο • Electric dipole
Εξέλιξη του ατομικού μοντέλου
 Ενεργειακά επίπεδα ή Ενεργειακές καταστάσεις
Άτομο του υδρογόνου

Το ηλεκτρόνιο ως προς τη θέση του Το ηλεκτρόνιο ως προς την ενέργειά του

n=1
n=2

n=3
 Ενεργειακά επίπεδα ή Ενεργειακές καταστάσεις
Κβαντικά άλματα

Το ηλεκτρόνιο ως προς τη θέση του Το ηλεκτρόνιο ως προς την ενέργειά του

n=1
n=2

n=3 E=?
 Κβαντικοί αριθμοί
Κάθε ηλεκτρόνιο σε ένα άτομο χαρακτηρίζεται πλήρως από τέσσερις παραμέτρους που
ονομάζονται κβαντικοί αριθμοί
n : Κύριος κβαντικός αριθμός
l : κβαντικός αριθμός στροφορμής
ml : μαγνητικός κβαντικός αριθμός
ms : ιδιοστροφορμή του ηλεκτρονίου
 Μεταβολές στο άτομο

Βασική κατάσταση Διέγερση Ιονισμός

 Μεταβολές στο άτομο

Πρόσληψη ηλεκτρονίου Ιονισμός

Η πρόσληψη
ηλεκτρονίου αποτελεί
ιονισμό
 Μεταβολές στο άτομο
Η συμπεριφορά της ύλης και των υλικών καθορίζεται από τη μετακίνηση των ηλεκτρονίων από άτομο
σε άτομο και από ενεργειακή κατάσταση σε ενεργειακή κατάσταση.

Μας ενδιαφέρει να ξέρουμε πόσο εύκολα χάνει ή προσλαμβάνει ένα άτομο ηλεκτρόνια. Η
πληροφορία αυτή παρέχεται από τον περιοδικό πίνακα.
 Ατομικοί δεσμοί και Ενέργεια
Πως αλληλεπιδρούν δύο άτομα;

Συνολική δύναμη

Συνολικό δυναμικό
 Ατομικοί δεσμοί και Ενέργεια

Οι ηλεκτρικές, μηχανικές, οπτικές ιδιότητες και η φάση των υλικών εξαρτώνται από το
Ε0, και την καμπυλότητα του δυναμικού.

Μήκος δεσμού r0
Ενέργεια δεσμού E0
 Είδη δεσμών – Είδη αλληλεπιδράσεων

Χημικοί Δεσμοί: Σχηματίζονται γιατί τα άτομα που συμμετέχουν στο δεσμό προσπαθούν
να αποκτήσουν τη δομή, και κατά συνέπεια τη σταθερότητα, των ευγενών αερίων,
δηλαδή εξωτερική στοιβάδα συμπληρωμένη με 2 ή 8 ηλεκτρόνια. Ενδομοριακοί δεσμοί

• Ιοντικός
• Ομοιοπολικός
• Μεταλλικός

Φυσικοί δεσμοί (δεσμοί van der Waals): Αναπτύσσονται εξαιτίας τη μη συμμετρικής,

μόνιμης ή παροδικής κατανομής του φορτίου στα άτομα ή στα μόρια. Διαμοριακοί
δεσμοί
• Δίπολο - Δίπολο
• Δίπολο – Επαγόμενο δίπολο
• Δεσμός υδρογόνου
 Ιοντικός δεσμός

Na Cl
1s22s22p63s1 1s22s22p63s23p5

Ο ιοντικός δεσμός εμφανίζεται σε άτομα με

μεγάλη διαφορά
d στην ηλεκτραρνητικότητα d

n=3 n=3
p p
s s

energy
energy

p p
n=2 n=2
s s

n=1 s n=1 s
 Ιοντικός δεσμός

Ο δεσμός
• Λαμβάνει χώρα μεταξύ μετάλλων και αμέταλλων στοιχείων
• Οι ελκτικές δυνάμεις είναι δυνάμεις Coulomb
• Είναι μη προσανατολισμένος (έχει το ίδιο μέγεθος προς όλες τις διευθύνσεις)
• Οι ενέργειες δεσμού κυμαίνονται μεταξύ 600 και 1500 kJ/mol

Ιδιότητες – Υλικά
• Κεραμικά υλικά (Al2O3)
• Ιοντικοί κρύσταλλοι (MgO, LiF)
• Έχουν σχετικά μεγάλες θερμοκρασίες τήξης
• Μεγάλη σκληρότητα (Hardness)
• Εύθρυπτα (Εύθραυστα) (fragility)
• Ηλεκτρικοί μονωτές
• Θερμικοί μονωτές
• Οπτική διαπερατότητα – περιορισμένη οπτική απορρόφηση
 Ιοντικός δεσμός

Na Cl
1s22s22p63s1 1s22s22p63s23p5

d d

n=3 n=3
p p
s s

energy
energy

p p
n=2 n=2
s s

n=1 s n=1 s
 Ιοντικός δεσμός

Na Cl
1s22s22p63s1 1s22s22p63s23p5

d d

n=3 n=3
p p
s s

energy
energy

p p
n=2 n=2
s s

n=1 s n=1 s
 Ιοντικός δεσμός

Na+ Cl-
1s22s22p6 1s22s22p63s23p6

d d

n=3 n=3
p p
s s

energy
energy

p p
n=2 n=2
s s

n=1 s n=1 s
Ιοντικός δεσμός
Ιοντικός δεσμός
 Ομοιοπολικός δεσμός

H Cl
1s1 1s22s22p63s23p5

Ο ομοιοπολικός δεσμός εμφανίζεται σε άτομα

με μικρή διαφορά
d στην ηλεκτραρνητικότητα d

n=3 n=3
p p
s s

p p
n=2 n=2
s s

n=1 s n=1 s
 Ομοιοπολικός δεσμός

Ο δεσμός
• Λαμβάνει χώρα μεταξύ στοιχείων με μικρή διαφορά στην ηλεκτραρνητικότητα
• Οι ελκτικές δυνάμεις εμφανίζονται με διαμοιρασμό των ηλεκτρονίων σθένους.
• Κάθε άτομο που συμμετέχει στο δεσμό συνεισφέρει τουλάχιστο ένα ηλεκτρόνιο
• Τα ηλεκτρόνια που συνθέτουν το δεσμό ανήκουν και στα δύο άτομα
• Είναι προσανατολισμένος (διεύθυνση που ενώνει τα δύο άτομα)
• Οι ενέργειες δεσμού έχουν μεγάλο εύρος. (109 GJ/mol διαμάντι (3600οC) –
Βισμούθιο 200 kJ/mol (270oC)).

Ιδιότητες – Υλικά
• Στοιχειακά στερεά (Si, Ge, C)
• Σύνθετα στοιχεία που βρίσκονται δεξιά στον περιοδικό πίνακα (GaAs, InSb, SiC)
• Μονωτές ή ημιαγωγοί
• Μεγάλο εύρος στις μηχανικές ιδιότητες
 Ομοιοπολικός δεσμός

H Cl
1s1 1s22s22p63s23p5

d d

n=3 n=3
p p
s s
energy

p p
n=2 n=2
s s

n=1 s n=1 s
 Ομοιοπολικός δεσμός

H Cl
1s1 1s22s22p63s23p5

d d

n=3 n=3
p p
s s
energy

p p
n=2 n=2
s s

n=1 s n=1 s
 Ομοιοπολικός δεσμός

d
H Cl
n=3 1s1 1s22s22p63s23p5
p
s

p
n=2 d
s

n=3
n=1 s p
energy

p
n=2
s

n=1 s
 Σύνθετοι δεσμοί

ομοιοπολικός ιοντικός
50 %

• NaNO3 - sodium nitrate

• (NH4)S - ammonium sulfide
• Ba(CN)2 - barium cyanide
• CaCO3 - calcium carbonate
• KNO2 - potassium nitrite
• K2SO4 - potassium sulfate
Μεταλλικός δεσμός
 Μεταλλικός δεσμός

Ο δεσμός
• Λαμβάνει χώρα μεταξύ των μεταλλικών στοιχείων
• Τα ηλεκτρόνια σθένους αποδεσμεύονται από κάθε άτομο και είναι ελεύθερα να
περιφέρονται σε ολόκληρο το μέταλλο. Σχηματίζουν μια θάλασσα ή ένα νέφος
ηλεκτρονίων.
• Τα εναπομείναντα ηλεκτρόνια σθένους και οι πυρήνες των ατόμων αποτελούν
τους θετικούς πυρήνες
• Σχηματίζεται ένας μη εντοπισμένος δεσμός μεταξύ του ηλεκτρονικού νέφους και
των θετικών πυρήνων.
• Είναι μη προσανατολισμένος
• Υπάρχει μεγάλο εύρος στην ενέργεια σύνδεσης (62 kJ/mol Hg - 850 kJ/mol W)

Ιδιότητες – Υλικά
• Μέταλλα, κράματα μετάλλων
• Αγωγοί ηλεκτρισμού και θερμότητας
• Μεγάλη ελαστικότητα
• Μικρό fragility (μεγάλη πλαστική παραμόρφωση)
• Μεγάλο εύρος στη σκληρότητα
 Μεταλλικός δεσμός
Al
1s22s22p63s23p1

Ζώνη
d αγωγιμότητας

n=3
p
s

στάθμες
energy

p σθένους
n=2
s

n=1 s
 Δεσμοί van der Waals

Ο δεσμός
• Λαμβάνει χώρα μεταξύ μεμονωμένων ατόμων ή μορίων ή μεταξύ ομάδων
ατόμων ή ομάδων μορίων (διαμοριακή αλληλεπίδραση).
• Υπάρχει σχετική μετατόπιση φορτίου αλλά όχι μετακίνηση φορτίου
• Είναι μη προσανατολισμένος
• Η ενέργεια σύνδεσης είναι πολύ μικρή 4 – 30 kJ/mol

Ιδιότητες – Υλικά
• Υγρά, διαλύματα, Διαλύτες
• Αναδίπλωση πρωτεϊνών
• Σταθεροποίηση της διπλής έλικας DNA
 Δεσμοί van der Waals

Ηλεκτρικό δίπολο είναι ένα άτομο ή ένα μόριο στο οποίο υπάρχει διαχωρισμός της
κατανομής του θετικού και του αρνητικού φορτίου

+- + -
Πόλωση κατανομής φορτίου
 Δεσμοί van der Waals

Ηλεκτρικό δίπολο είναι ένα άτομο ή ένα μόριο στο οποίο υπάρχει διαχωρισμός της
κατανομής του θετικού και του αρνητικού φορτίου

Ατομική πόλωση
 Δεσμοί van der Waals

Ηλεκτρικό δίπολο είναι ένα άτομο ή ένα μόριο στο οποίο υπάρχει διαχωρισμός της
κατανομής του θετικού και του αρνητικού φορτίου

Μοριακή πόλωση