ÖRNEK 12

Şekildeki pompa, saniyede 20 lt suyu A haznesinden alıp 60 m yüksekteki B haznesine

basmaktadır. İki hazne arasında döşenmiş olan galvenizli demir borunun iç çapı 10 cm,
uzunluğu 200 m’dir. Suyun sıcaklığını ortalama 10o kabul ederek (
=ρ 1000
= kg / m3 ; ν 1.519
= x10−5 ; ε 0.00015 m )
a) Sürekli kayıpları bulunuz.
b) Pompa monometrik yüksekliğini ve
c) Pompa verimini %70 kabul ederek akış gücünü (hidrolik güç) ve mil gücünü (etken
güç) hesaplayınız.

Çözüm:

a) Bağıl pürüzlülük
= ε / D 0.00015
= / 0.1 0.0015

için moody diyagramından f=0,023 bulunur.

Yük kaybı:

b) Pompanın monometrik (basma) yüksekliği

P1 V2 P2 V22
+ a1 1 + z1 + hpompa= + a + z2 + htürbün ,ç + ΣhK ç
rr
g 2g
,f
g
2
2g
P2 − P1 a 2V22 − a1V12
=
hpompa + + ( z2 − z1 ) + htürbün ,ç + ΣhK
,f
rg 2g

c) Akış gücü:
 ÖRNEK 13
Şekilde görülen, aralarındaki seviye farkı 6m olan iki hazne, boyu L = 260 m , çapı
D = 0.125 m olan dökme demir boru ile birleştirilmiştir. Akışkanın kinematik viskozitesi
ν = 1.519 x10−6 m 2 / s olduğuna göre, debiyi bulunuz. Dökme demir için ε = 0.00025 m .

Çözüm:
z2 =
− z1 6m;=L 260 m; = ν 1.519 x10−6 m 2 / s;=
D 0.125 m;= ε 0.00025
=ε / D 0.00025
= / 0.125 0.002

P1 − P2 ααV 2 − 1V12
hK = h f = + 1 1 + ( z1 − z2 ) = 0 + 0 + 6 = 6 m
ρg 2g
 gD 5 hK 
0.5
 ε / D  3.17n 2 L 0.5 
∨ = −0.965   ln  + 3  
 L   3.7  gD hK  

 9.81x(0.125)5 x6   0.002  3.17(1.519 x10−6 ) 2 x 260 

0.5 0.5

=
−0.965   ln  +  
 260   3.7  9.81x(0.125)3 x6  
∨ = −0.965(0.002628) ln(5.4 x10−4 + 1.286 x10−4 ) = −2.536 x(−7.31) = 18.54 m3 / s
ÖRNEK 14

Şekildeki sürgülü vananın sebep olduğu yerel kaybı deneysel olarak bulabilmek için (1) ve (2)
kesitleri arasında bağlanan cıvalı fark basınç ölçerinde oluşan ∆h seviye farkı ölçülmektedir.
Suyun debisi ∨ =30 lt / s , boru çapı D = 15 cm ve vana ¼ açıkken cıva seviye farkı
∆h =0.28 m olduğuna göre, kesitler arasındaki sürekli kayıpları göz ardı ederek, vananın
yersel kayıp katsayısını bulunuz.

Çözüm

4 ∨ 4 x30 x10−3
=
Ortalama hız: V = = 1.697 m / s
π D2 π (0.15) 2

P1 V2 P2 V22
Enerji Denklemi: + a1 1 + z1 + hpompa= + a + z2 + htürbün ,ç + ΣhK ç
rr
g 2g
,f
g
2
2g
P1 − P2
ΣhK= h f 1→=
2
ρg

Basınç ölçerde P1 + ρ g ∆h = P2 + ρcıva g ∆h → P1 = P2 + ( ρcıva − ρ ) g ∆h olduğunda yük

kaybı:

P1 − P2 P2 + ( ρcıva − ρ ) g ∆h − P2 ρcıva − ρ 13.6 − 1

Σ=
hK h f 1=
→2 = = ∆
=h = 3.528 m
x0.28
ρg ρg ρ 1

Yerel kayıp katsayısı Kk

V2 V 2 h f 1→2 3.528 x 2 x9.81
h f 1→=
2 KK → K K= = = 24.03
2g 2g (1.697) 2
ÖRNEK 15
Şekildeki düzende V1 ve V2 hızları ile debiyi bulunuz. Baskı ve yük çizgilerini çiziniz.

Seri bağlı boru sistemi. için enerji denklemi:.

PA VA2 PB VB2
+ αα + z = + + z B + ΣhK
ρg A
2g
A
ρg B
2g
PA =PB =Patm ; VA =VBI ≅ 0; ΣhK =z A − z B =h =2 m bulunur.

Diğer taraftan toplam yük:

L1 V12 L V2 V2 V2
ΣhK = 2= hsürekli + hyerel = f1 + f 2 2 2 + ΣK1 1 + ΣK 2 2
D1 2 g D2 2 g 2g 2g
2
D 
Süreklilik Denklemi: =
m 1 m 2 ' den ρ Ac=
1V1 ρ Ac 2V2 → =
V1  2  V2
 D1 
2
D 
V1 =  2  V2 ; yukarıdaki bağıntıda yerine konursa:
 D1 
 L1  V12  L2  V22
Σ
= hK hsürekli + h=
yerel  1
f + Σ K1 +  2
f + Σ K 2 = 2
 D1  2 g  D2  2g
 L1  D24  L2   V22
ΣhK = 2=  f1 + ΣK1  4 +  f 2 + ΣK 2  
 D1  D1  D2  2 g

ΣK1 = 2 + 3 x0.6 + 0.093 = 3.893; ΣK 2 = 0.4 x 2 + 4 + 1 = 5.8;

  L  D4  L  V 2
=
ΣhK  f1 1 + ΣK1  24 +  f 2 2 + ΣK 2   2
 D1  D1  D2  2 g
 20
4
  0.12   30   V2
2
=  0.02 + 3.893    + 0.024 + 5.8  = 2
 0.1   0.10   0.12   2 g
0.5
V22  2 x 2 x9.81 
ΣhK =2 =( 7.893 + 11.8 ) → V2 = =(1.992 ) =1.41 m / s
0.5

2 x9.81  19.693 
2
 D2 
2
 12 
=V1 =  V2   1.41 ≅ 2 m / s ; Debi:
 D1   10 
π D12V1 π D22V2 π x(0.1) 2 x 2 π x(0.12) 2 x1.41
=∨ = →
= ∨ = ≅ 0.0159 m3 / s
4 4 4 4

Örnek 16
Şekildeki seri bağlı iki borunun sürekli kayıplarını karşılaştırınız. Debi ∨ =0.18 m3 / s
P − P2
olduğuna göre, 1 basınç farkını hesaplayınız.
ρg

Çözüm:
∨ = ∨ 1 = ∨ 2 = 0.18 m3 / s;
4 ∨ 4 x0.18 4 ∨ 4 x0.18
=
V1 = = 1.43 m / s; =
V2 = = 10.19 m / s
π D1 π x(0.4)
2 2
π D2 π x(0.15) 2
2

Seri bağlı boru sistemi. için enerji denklemi:

P1 αα V2 P2 V2
+ 1 1 += z1 + 2 2 + z2 + ΣhK = z1 z2 olduğundan enerji denklemi:
ρg 2g ρg 2g
P1 − P2 V22 − V12
= + ΣhK halini alır. ΣhK= hsürekli + hyerel ’i bulalım.
ρg 2g
Ani daralma kaybı:
A2 π D12 / 4 D12 0.152  D2   0.152 
= = = = 0.14 K AD ≅ 0.42 1 − 2dar  = 0.42 1 −  = 0.36
A1 π D22 / 4 D22 0.42  D  0.42 
 geniş 
 Toplam yük:
L1 V12  L2 V2
ΣhK= hsürekli + hyerel= f1 +  f2 + K AD  2
D1 2 g  D2  2g
400 (1.43) 
2
350  (10.19)
2
= 0.026 +  0.024 + 0.36  =2.71 + 298.27 =300.98
0.4 2 x9.81  0.15  2 x9.81
Bulduğumuz değerleri, enerji denkleminde yerine koyalım:
P1 − P2 V22 − V12 10.192 − 1.432
= + ΣhK = + 300.98 = 5.19 + 300.98 =306.17 m bulunur.
ρg 2g 2 x9.81

Örnek 17: Şekildeki paralel bağlı borulardaki hızların eşit olması istenmektedir. a) D2
çapını belirleyiniz. b) ∨ 1 ve ∨ 2 debilerini bulunuz. c) I ve II borularında sürtünmelerin
sebep olduğu güç kayıplarını bulunuz.

a) Paralel borulardaki yük kayıpları eşitlenerek: hK ,1 = hK ,2

L1 V12 L2 V22 L L
hK ,1 = hK ,2 → f1 = f2 V1 = V2 = V verilmiş → f1 1 = f2 2
D1 2 g D2 2 g D1 D2
f 2 L2 800 x0.018
=D2 = D1 = x150 75 mm
f1 L1 1200 x0.024
b) Süreklilik denkleminden
π D12 π D22 π ( D12 + D22 )
∨ = ∨ 1 + ∨ 2 = V1 + V2 = V
4 4 4
4 ∨ 4 x 25.6 x10−3
=V = = 1.16 m / s
π ( D12 + D22 ) π (0.152 + 0.0752 )
Debiler:
π D12 π 0.152 π D22 π 0.0752
=
∨ 1 = V x=
1.16 0.0205 m3 / s; = ∨ 2 = V x=
1.16 0.0051 m3 / s
4 4 4 4
veya ∨ 2 = ∨ − ∨ 1 = 0.0256 − 0.0205 = 0.0051 m3 / s
 c) Yük kaybı:
L1 V12 1200 1.162
=h f ,1 f=1 0.024 = 13.17 m;
D1 2 g 0.15 2 x9.81
L2 V22 800 1.162
=h f ,2 f=
2 0.018 = 13.17 m
D2 2 g 0.075 2 x9.81
Üst boruda güç kaybı: W =  ρ gh f ,1=∨ 1 1000 x9.81x13.17 x0.0205
= 2648.6 W
f ,1

Alt boruda güç kaybı: W = ρ gh = ∨ = 658.9W

1000 x9.81x13.17 x0.0051
f ,2 f ,2 2

Örnek 18
Yersel (lokal) kayıpları gözardı ederek 10 oC sıcaklıkta su ileten şekildeki paralel bağlı
borulardaki debileri, hızları ve yük kaybını hesaplayınız. ε = 0.25 x10−3 ;
∨ =0.015 m3 / s; L1 = 120 m; L2 = 80 m; L3 = 300
= =
m ; D1 0.05 m; D2 0.06 m;
ve D3 = 0.08 m ’ dir. 10 oC sıcaklıkta su için ν = 1.307 x10−6 m 2 / s .

Çözüm:

= =
L1 120 =
m; L2 80 =
m; L3 300 =
m; D1 0.05 m; D2 0.06=
m; D3 0.08 m
ε = 0.25 x10−3 ; ∨ =0.015 m3 / s; ν = 1.307 x10−6 m 2 / s .
ε 0.00025 ε 0.00025 ε 0.00025
= = 0.003; = = 0.004166; = = 0.003125
D1 0.05 D2 0.06 D3 0.08
8 f1 L1 ∨ 12 8 f 2 L2 ∨ 22 8 f 3 L3 ∨ 32 f1 L1 ∨ 12 f 2 L2 ∨ 22 f3 L3 ∨ 32
hK ,1 = ==
h =
h = → = = →
π 2 gD15 π 2 gD25 π 2 gD35
K ,2 K ,3
D15 D25 D35
0.5 0.5 0.5 0.5
 L D 5   f1   120 0.065   f1   f 
=∨ 2  1 25 =   ∨
 1  x 5   =
∨ 1 → ∨ 2 1.93196  1  ∨ 1 (1)
 L2 D1   f 2   80 0.05   f 2   f2 
0.5 0.5 0.5 0.5
 L D 5   f1   120 0.085   f1   f 
=∨ 3  1 35  =  ∨
 1  x 5   ∨ 1=
→ ∨ 3 2.048  1  ∨ 1 (2)
 L3 D1   f3   300 0.05   f3   f3 

  f1 
0.5
 f1  
0.5

∨ = ∨ 1 + ∨ 2 + ∨ 3 = ∨ 1 1 + 1.93196   + 2.048    = 0.015 → (3)

  f2   f3  
 ilk yaklaşım olarak =
f1 f=
2 f3 alalım.

∨ = 0.015 = ∨ 1 (1 + 1.93196 + 2.048 )

=
∨ 1 0.003012m3 s; =
∨ 2 1.93196=
∨ 1 0.0058192 m3 / s; = ∨ 1 6.1687 x10−3 m3 / s
∨ 3 2.048=

bulunur.
0.5 0.5 0.5
 0.082   f1   f1 
=∨ 2  2 
=
  ∨ 1 5.6568   ∨ 1
 0.04   f 2   f2 

Reynolds sayıları:
4 ∨ 1 4 x(0.003012) 4 ∨ 2 4 x(0.0058192)
=
Re1 = = 58684; =
Re 2 = = 94481
νπ D1 1.307 x10 π (0.05)
−6
νπ D2 1.307 x10−6 π (0.06)
4 ∨ 3 4 x(0.006168)
=
Re3 = = 75108
νπ D3 1.307 x10−6 π (0.08)
Sürtünme katsayıları:
−2 −2
  e / D1 1.1 6.9     0.005 1.1 6.9  
f1 ≅ −1.8log   + Re   = −1.8log   +  = 0.032
  3.7  1    3.7  58684  
−2 −2
  e / D2 1.1 6.9     0.00417 1.1 6.9  
f 2 ≅ −1.8log   + Re   −1.8log   +  =0.0303
  3.7  2 
    3.7  94481  
−2 −2
  e / D3 1.1 6.9     0.003125 1.1 6.9  
f3 ≅ −1.8log   + Re    −1.8log   +  =0.0284
 
  3.7   
3    3.7  75108  

Yeni debiler (1), (2) ve (3) bağıntılarından bulunur:

  f1 
0.5
 f1  
0.5

(3) bağıntısından: ∨ = 0.015 = ∨ 1 1 + 1.93196   + 2.048   

  f2   f3  
∨ = 0.015 = ∨ 1 (1 + 1.9854 + 2.1739 ) → ∨ 1 = 0.002907 m3 / s
0.5 0.5
 f1   f 
=∨ 2 0.002907 x1.93196
=   =
0.00577 m3 / s; ∨ 3 0.002907 x=
2.048  1  0.00632 m3 / s
 f2   f3 

4 ∨ 1 4 x0.002907 4 ∨ 2 4 x0.005772
=
V1 = = 1.48 m / s; =
V2 = = 2.041 m / s;
π D1 2
π (0.05) 2
π D22 π (0.06) 2
4 ∨ 3 4 x0.00632
=
V3 = = 1.257 m / s
π D32 π (0.08) 2

8 f1 L1 ∨ 12 8 x0.032 x120 x(0.002907) 2

=
hK h= h= h= = = 8.58 m
π 2 gD15 π 2 g (0.05)5
K ,1 K ,2 K ,3