C«ng nghÖ in Líi

LÞCH Sö C¤NG NGHÖ IN L¦íi

I.1 LÞch sö c«ng nghÖ in líi trªn ThÕ giíi
In líi cã nguån gèc xa xa lµ in dïng khu«n thñng ( in giÊy nÕn).
C¸c mÉu t×m thÊy trong c¸c bøc vÏ ë trong c¸c hang ®éng cho thÊy lo¹i h×nh in
nµy ®· cã tõ n¨m 30.000 ®Õn 9000 TCN.
C¸c lo¹i khu«n t« khi ®ã ®îc c¾t ra tõ c¸c lo¹i l¸.
Tríc kia ngêi d©n ®¶o Fiji ra khu«n t« b»ng c¸ch c¾t nh÷ng lç hë trªn l¸ chuèi vµ
sau ®ã phÕt thuèc nhuém thùc vËt qua c¸c lç hë nµy vµ in lªn c¸c tÊm da. Khu«n t«
tõ l¸ c©y:

NhiÒu lo¹i khu«n t« rÊt bÒn lµm tõ c¸c sîi d©u t»m ®îc t¹o ra t¹i Trung Quèc vµ
NhËt B¶n ®îc sö dông chñ yÕu ®Ó trang trÝ trªn v¶i.Trong suèt s¸u triÒu ®¹i ë
Trung Quèc ( Tõ n¨m 221 - 618) sau c«ng nguyªn, c¸c lo¹i khu«n t« nµy ®îc sö dông
réng r·i trong viÖc s¶n xuÊt nhiÒu h×nh ¶nh vÒ ®øc phËt.
Ngêi NhËt B¶n ®· ph¸t minh ra mét c¸ch ®Ó gi÷ c¸c phÇn trªn khu«n t« ®óng vÞ
trÝ ®ã lµ dïng mét líi lµm b»ng tãc ngêi, sau nµy thay thÕ b»ng c¸c sîi t¬. C¸c sîi t¬
khi kÐo c¨ng trªn 1 khung gç víi h×nh ¶nh khu«n t« g¾n phÝa díi khung b»ng keo hå
cã thÓ dïng ®Ó sao chÐp c¸c h×nh ¶nh nhiÒu lÇn trªn nhiÒu vËt liÖu kh¸c nhau
b»ng c¸ch phÕt mùc xuyªn qua c¸c lç trßn khu«n tô. Tõ ®ã kü thuËt in lôa ra ®êi.
C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu sö dông v¶i t¬ lµm líi cho khu«n t« ®îc tiÕn hµnh t¹i
Ph¸p vµ §øc trong kho¶ng nh÷ng n¨m 1870 vµ sau ®ã lµ t¹i Anh, n¬i mµ n¨m 1907
Samuel Simon lÇn ®Çu tiªn s¸ng chÕ ra qu¸ tr×nh lµm líi b»ng c¸c sîi t¬. Sù ph¸t
triÓn sau ®ã bÞ khùng l¹i do ¶nh hëng cña chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt – in lôa tuy
cã mÆt ë nhiÒu níc nhng kü thuËt in lôa vÉn cha hoµn chØnh.
Vµo n¨m 1914, t¹i San Franciso, ph¬ng ph¸p in líi nhiÒu mµu ®îc John Pilsworth
ph¸t triÓn. Tr¶i qua nhiÒu n¨m, líi lµm tõ sîi t¬ ®îc thay thÕ b»ng c¸c sîi nilon rÊt
nhá.
§Õn n¨m 1945, qua chiÕn tranh thÕ giíi thø 2, ngµnh in lôa míi ®I vµo c«ng nghÖ
ho¸. Anh vµ §øc chÕ t¹o vµ s¶n xuÊt c¸c lo¹i mùc in chuyªn dïng cho in lôa. Mü ph¸t
minh ra c¸c lo¹i phim lµm chÕ b¶n, Ph¸p rÊt thµnh c«ng vÒ mµu vÏ vµ nhò t¬ng lµm
chÕ b¶n in lôa thñ c«ng, in b«ng trªn v¶I sîi.
M¸y g¾n khung lôa in xoay vßng tõ 1-12 mµu do h·ng Vastex -Mü s¶n xuÊt tõ
thñ c«ng ®Õn b¸n tù ®éng xuÊt hiÖn vµo kho¶ng n¨m 1970. Ban ®Çu lµ 1bµn,
1khung lôa in 1mµu. Sau ®ã lµ 4 bµn di ®éng, 1khung lôa
N¨m 1965 h·ng Machines Dubuit (Ph¸p) s¶n xuÊt m¸y bao gåm 1bµn, 4 khung lôa
di ®éng.
I.2 LÞch sö c«ng nghÖ in líi ë ViÖt Nam
§Çu thËp niªn 1950, ph¬ng ph¸p chÕ b¶n in lôa ®Ó in b«ng trªn v¶I sîi t¬ lôa ®îc
«ng Ph¹m §¹t TiÕt (1913 - 1962) khai s¸ng. ¤ng lµ kü s c¬ khÝ yªu nghÒ in lôa tõ
Ph¸p trë vÒ ViÖt Nam më xëng in b«ng ë sè 41 ®êng Vâ T¸nh, quËn Nh×, chuyªn
1
gia c«ng in b«ng cho nhiÒu h·ng dÖt v¶I sîi kh¾p Sµi Gßn – Chî Lín. Ngoµi viÖc
gia c«ng in trªn b«ng v¶i «ng cßn gia c«ng in nhiÒu mÆt hµng kh¸c nh tÆng phÈm,
quµ lu niÖm, thiÖp gi¸ng sinh, thiÖp choc tÕt, bao b× giÊy.
Ngµnh in lôa du nhËp vµo níc ta tõ nh÷ng n¨m 50 nhng rÊt tiÕc c«ng viÖc cña
«ng Ph¹m §¹t TiÕt ®ang ph¸t triÓn rÇm ré vµ ®ang phæ biÕn rÊt hÊp dÉn vÒ ph-
¬ng ph¸p vµ kü thuËt in lôa míi ra ®êi ë ViÖt Nam th× «ng bÞ bÖnh vµ mÊt (n¨m
«ng 49 tuæi) ®Ó l¹i mét gia s¶n v« cïng quý gi¸.
§Õn nh÷ng n¨m thËp niªn 60, ViÖt Nam ®îc coi lµ biÕt in lôa, c¸c mÆt hµng in
b«ng trªn c¸c v¶I sîi t¬ lôa vµ c¸c mÆt hµng qu¶ng c¸o míi ®îc mäi ngêi quan t©m.
§Õn thËp niªn 70, ngµnh in lôa ë ViÖt Nam míi cã chiÒu híng tiÕn bé nhng ph¸t
triÓn cha m¹nh v× tr×nh ®é kü thuËt in lôa cha cao, sè ngêi biÕt ®Õn in lôa cha
nhiÒu, chuyªn viªn in lôa cßn qu¸ Ýt.
Tõ n¨m 1955 – 1970 cã 3 nguån ®µo t¹o ra mét sè chuyªn viªn in lôa :
 ¤ng Ph¹m §¹t TiÕt (1913-1962)
 Mét kü s quèc tÞch §µi Loan cã tªn lµ Diªu §«ng Sanh (1915) gi¶ng viªn trêng
§¹i häc khoa häc §µi Loan sang ViÖt Nam n¨m 1960 më hµng in v¶i.
 Tõ USOM/ Graphic, Media (c¬ quan th«ng tin qu¶ng b¸ Hoa Kú Sµi Gßn – tr-
íc 1975) ®Õn Trung t©m khuyÕch tr¬ng tiÓu thñ c«ng nghiÖp ViÖt Nam –
hai n¬I nµy ®· ®µo t¹o mét sè chuyªn viªn in lôa xuÊt s¾c.
Tríc n¨m 1975, con sè chuyªn viªn in lôa ®Õm trªn ®Çu ngãn tay.§Õn ®Çu thËp
niªn 90, thêi kú kinh tÕ thÞ trêng më réng, ngµnh in lôa b¾t ®Çu ph¸t triÓn m¹nh ,
con sè nµy vît lªn trªn 1000 c¬ së in lôa. §Õn cuèi thÕ kû 20, con sè íc tÝnh kho¶ng
trªn 15000
Bíc vµo thÕ kû 21, ngµnh in lôa cña chóng ta ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn m¹nh, sÏ
tiÕn tíi c«ng nghÖ in lôa hiÖn ®¹i ho¸. BiÕt r»ng khã theo kÞp c¸c níc T©y ¢u nhng
ch¾c ch¾n sÏ qua mÆt c¸c níc trong khèi ASEAN ë mét ngµy kh«ng xa.
Mong c¸c b¹n yªu nghÒ in lôa cè g¾ng v¬n lªn ®Ønh cao c«ng nghÖ kü thuËt vµ
tiÕn tíi in lôa kü thuËt cao trong t¬ng lai gÇn.
I.3 Nguyªn lý chung cña in líi
•
2 4
1 5
6

3
7

• 1. Dao g¹t
• 2. Mùc in

2
 • 3. M¾t líi
• 4. PhÇn m¾t líi bÞ bÞt kÝn
• 5.Khung
• 6.VËt liÖu cÇn in
• 7. Bµn in

I.4 C¸c lo¹i m¸y in líi

M¸y in líi d¹ng ph¼ng trªn ph¼ng
M¸y in líi d¹ng ph¼ng trªn trßn
M¸y in líi d¹ng trßn trªn trßn

M¸y in l­íi d¹ng ph¼ng trªn ph¼ng

Dao g¹t

Dao g¹t

L­íi

L­íi
VËt liÖu

M¸y in l­íi d¹ng trßn trªn ph¼ng

Mùc in

L« l­íi L« g¹t
VËt liÖu

I.5 C¸c s¶n phÈm in cña in líi: nolon, v¶I, thuû tinh, mÆt ®ång hå, m¹ch ®iÖn tö…
hay mét sè s¶n phÈm kim lo¹i, gç, giÊy hoÆc sö dông thay cho ph¬ng ph¸p vÏ díi
men trong s¶n xuÊt g¹ch men
3
I.6 ¦u, nhîc ®iÓm cña in líi
¦u ®iÓm:
• DÔ tæ chøc, cã thÓ tiÕn hµnh ®îc quy m« gia ®×nh còng nh quy m« mét xÝ
nghiÖp.
• In ®îc nh÷ng s¶n phÈm cã kÝch thíc bÊt kú, kÓ c¶ nh÷ng mÉu nhá.
• In ®îc nhiÒu lo¹i vËt liÖu kÓ c¶ nh÷ng lo¹i vËt liÖu Ýt chÞu c¨ng kÐo nh v¶i
dÖt kim, lôa.
• In ®îc mËt ®é mùc cao.
• RÊt kinh tÕ khi in sè lîng nhá kho¶ng díi 100 tê in.
ØNhîc ®iÓm:
 Khã in ®îc chi tiÕt nhá
 Khã in chång mµu
 HiÖu suÊt thÊp
 Mùc in ®ßi hái sau khi in xong ph¶i ®îc kh« lu«n.

PhÇn ii
CÊu t¹o khu«n in líi
Khu«n in gåm 3 phÇn chÝnh:
 Khung 1
 Líi in
 Mµng c¶m quang
2

4
II.1 C¸c lo¹i khung: cã 2 lo¹i
Khung b»ng gç cã ®Æc ®iÓm:
• Gç lo¹i nhÑ, thËt kh«, ®Ó l©u kh«ng bÞ biÕn d¹ng
• §ñ søc chÞu lùc kÐo khi c¨ng lôa ko bÞ cong
• Khung lưíi thµnh phÈm lu«n th¼ng gãc, ph¼ng, kh«ng vªnh
• Nh÷ng lo¹i gç thêng dïng: gç mì, gç th«ng, gç de...
Khung b»ng kim lo¹i cã ®Æc ®iÓm:
• Khung ch¾c ch¾n, ®é bÒn cao, bãng l¸ng, dÔ tÈy röa.
• Kh«ng lo ng¹i cong, vªnh, ko sî líi bÞ trïng, lu«n gi÷ nguyªn tr¹ng th¸i ko bÞ
biÕn d¹ng, chôp chÕ b¶n líi rÊt s¾c nÐt
• Khung b»ng Kim lo¹i thêng dïng lµ nh«m, dura, inox, hçn hîp kim lo¹i…
II.2 C¸c lo¹i líi in
• Líi in lµ thµnh phÇn quan träng nhÊt, cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn chÊt lîng
khu«n in vµ chÊt lîng s¶n phÈm.
• Cã 4 lo¹i líi in:
 Líi tõ sîi t¬ t»m
 Líi tõ sîi polyester
 Líi tõ sîi polyamit
 Líi tõ sîi kim lo¹i
II.2.1 Líi tõ t¬ t»m:
• T¬ t»m tr¬ng në m¹nh trong níc vµ t¨ng träng ®Õn 35%.
• KÐm bÒn víi kiÒm, nªn kh«ng phï hîp víi c¸c lo¹i mùc in cã tÝnh kiÒm. §é
bÒn kh«ng cao nªn lo¹i líi t¬ t»m chØ dïng chñ yÕu ®Ó in lªn sø.
• Cã ®é ®µn håi tèt, kh«ng in ngÊm mùc in, líi Ýt bÞ x« lÖch do c¸c sîi ngang
däc liªn kÕt t¬ng ®èi chÆt.
II.2.2 Líi tõ sîi polyeste(sîi tæng hîp):
 §é bÒn c¬ häc cao æn ®Þnh kÝch thíc, kh«ng tr¬ng në, chÞu nhiÖt ®é cao,
bÒn víi t¸c dông cña ¸nh s¸ng, bÒn víi c¸c dung dÞch axit.
 BÒn víi dung m«i h÷u c¬ nh axeton, etylic, benzen, toluen...Tuy nhiªn tÝnh
®µn håi thÊp, kh¶ n¨ng chÞu ma s¸t kÐm. Ngêi ta chØ ®Ó in trªn mµng PVA
vµ PE.
II.2.3 Líi lµm b»ng sîi polyamit :
• §é ®µn håi cao, dÔ c¨ng kÐo, ®é bÒn cao gÊp hai lÇn sîi nh©n t¹o
• §é ma s¸t cao, chÞu ®îc mùc mang tÝnh kiÒm, tÝnh axit
• Ýt bÞ nÊm mèc, vi khuÈn g©y háng, chÞu t¸c dông cña ¸nh s¸ng. §é hót Èm
vµ hót níc thÊp. Khi ng©m trong níc polyamit tr¬ng në vµ t¨ng träng 12-13%.
II.2.4 Líi lµm b»ng sîi kim lo¹i:
• Líi ®ång ®îc lµm tõ hîp kim ®ång: 93% Cu, 6,75% Zn, 0,25% Photpho.
• Líi tõ d©y thÐp, d©y niken.
• §é bÒn c¬ häc cao.
• TÝnh ®µn håi kÐm, dÔ biÕn d¹ng, khi in cÇn kÐo m¹nh dao g¹t do ®ã líi
mau gi·n dÉn ®Õn lµm h×nh ¶nh kh«ng chÝnh x¸c.
5
 • Ýt ®îc sö dông.
 C¸c th«ng sè kü thuËt cña líi
Q §é mÞn cña líi: ®îc x¸c ®Þnh dùa theo mËt ®é sîi däc trªn 1cm vµ mËt ®é m¾t l-
íi trªn 1cm2
• Líi th« lµ líi cã mËt ®é sîi vµ mËt ®é m¾t líi nhá, kÝch thíc m¾t líi vµ sîi líi
to.
• Líi mÞn lµ líi cã mËt ®é sîi vµ mËt ®é m¾t líi lín, kÝch thíc m¾t líi vµ sîi líi
nhá.
• §é mÞn cña líi thêng ®îc ký hiÖu nh: NchØ sè, TchØ sè
( chØ sè cµng cao th× líi cµng mÞn)
N40 (T40): cã 40 sîi trªn 1cm, vµ 1600 m¾t líi trªn 1cm2
QTû lÖ gi÷a ®êng kÝnh sîi líi vµ chiÒu réng m¾t líi
VD: Líi N100 cã chiÒu réng m¾t líi lµ 0,06mm , ®êng kÝnh sîi lµ 0,04mm
 Tiªu chuÈn kü thuËt chung cña líi
o KÝch thíc chiÒu réng cña m¾t líi lín h¬n ®êng kÝnh sîi líi tõ 1,5 ®Õn 2 lÇn.
o Líi ko ®îc cã nh÷ng lçi dÖt nh: chç nèi sîi, chËp sîi, c¸c vÕt xíc cña sîi… c¸c sîi
líi f¶i song song, sîi däc vµ sîi ngang f¶i vu«ng gãc víi nhau.
o Líi tho¸ng, sîi líi cã tiÕt diÖn trßn cho mùc in ®i qua dÔ dµng
o Líi ph¶i cã ®é ®µn håi vµ mÒm dÎo cÇn thiÕt ®Ó dÔ nh¶ mùc in vµ dÔ t¸ch
khái vËt liÖu in khi in xong
o Líi ph¶i nh½n vµ tr¬ ®Ó kh«ng b¸m hå in vµ c¸c dung dÞch röa líi.
o Líi ph¶i ®îc ®an sao cho sîi däc vµ sîi ngang ®Þnh vÞ ch¾c ch¾n ko bÞ x«
lÖch khi c¨ng lªn khung, nhÊt lµ khi g¹t dao in qua l¹i trªn mÆt líi
 C¸ch chän líi in
Lo¹i vËt liÖu in:
 Khi in trªn giÊy cã thÓ chän lo¹i líi tõ T90 ®Õn T190
 Khi in trªn c¸c lo¹i bao b× PVC, PE, v¶i gi¶ da vµ kim lo¹i tõ T120 ®Õn T180
 Khi in trªn c¸c lo¹i v¶i vµ s¶n phÈm dÖt th× cã thÓ chon T30 – T50
 Víi c¸c lo¹i v¶i th« T50 – T100
 Khi in c¸c lo¹i v¶i máng, v¶i dÖt kim T50 – T100
 Trong c«ng nghiÖp in sµnh sø tr¸ng men dïng líi t¬ t»m tõ N64 – N100
§Æc ®iÓm cña h×nh ¶nh in : chi tiÕt lín hay nhá, ®êng nÐt th¼ng hay cong, nhiÒu
hay Ýt mµu.In h×nh nhá hay nÐt th¼ng chÞn líi in mÞn
ChÊt lîng vµ ®Æc tÝnh cña mùc in: Mùc lo·ng hay ®Æc
II.3 C¸c lo¹i mµng c¶m quang
Cã 3 lo¹i mµng c¶m quang:
 Mµng c« cøng
 Mµng diazo
 Mµng photopolymer
II.3.1 Mµng diazo
• ChÊt nh¹y s¸ng: c¸c hîp chÊt diazo
6
 • ChÊt t¹o mµng: Novolac
(phenolfocmandehyt trïng hîp trong m«i trêng axit)
• ChÊt phô gia: glycol, c¸c chÊt mµu…
• Mµng diazo cã ®é bÒn cao, sö dông khi in líi b»ng m¸y. Phim sö dông lµ
phim ©m b¶n
• Díi t¸c dông cña ¸nh s¸ng ho¹t tÝnh sÏ x¶y ra ph¶n øng quang ho¸ nh÷ng phÇn
tö chÞu t¸c ®éng cña ¸nh s¸ng sÏ biÕn ®æi chÊt diazo kh«ng tan thµnh mét
chÊt mang tÝnh axit vµ dÔ dµng tan ra trong dd kiÒm yÕu
II.3.2 Mµng c« cøng
• ChÊt nh¹y s¸ng: c¸c muèi bicromat K2Cr2O7, Na2Cr2O7, (NH4)2Cr2O7.
• ChÊt t¹o mµng: lßng tr¾ng trøng, gielatin, dextrin (bét sÊy kh« ë nhiÖt ®é
cao, sö dông axit lo·ng ®Ó sÊy kh«), g«m arabic, PVA.
• ChÊt phô gia: níc, chÊt t¹o bät, gielatin lµm mÒm mµng
• Sö dông phim d¬ng b¶n
• Díi t¸c dông cña ¸nh s¸ng phÇn bÞ chiÕu s¸ng sÏ c« cøng l¹i vµ kh«ng tan ra
trong dd hiÖn.
• Mµng c« cøng cã nhiÒu lo¹i phô thuéc vµo chÊt t¹o mµng nªn cã nh÷ng tªn gäi
kh¸c nhau:
- Mµng gielatin: chÊt t¹o mµng lµ gielatin
- Mµng PVA : ChÊt t¹o mµng lµ PVA
- Mµng dextrin : chÊt t¹o mµng lµ dextrin
- Mµng Tabumin : chÊt t¹o mµng lµ lßng tr¾ng trøng

II.3.3 Mµng photopolyme

• Mµng photopolyme cã thÓ ®îc coi lµ mµng c« cøng.
• Sö dông phim d¬ng b¶n.
• Khi cã t¸c dông cña ¸nh s¸ng ho¹t tÝnh c¸c monome bÞ polyme ho¸ (nhê xt
kh¬i mµo) trë thµnh polyme, c¸c polyme nµy cha ®ñ bÒn v÷ng sÏ liªn kÕt víi
c¸c oligome t¹o thµnh c©ó tróc kh«ng gian bÒn v÷ng, kh«ng tan ra trong dd
hiÖn

PhÇn III
C«ng nghÖ chÕ khu«n in líi
III.1 kü thuËt lµm khung
X¸c ®Þnh kÝch thíc cña khung khu«n in:
• ChiÒu dµi cña khu«n in: cÇn cã kho¶ng trèng, tÝnh tõ biªn cña h×nh ¶nh in
®Õn s¸t mÐp khung lµ 10-15cm
(Kho¶ng trèng nµy ®Ó chøa mùc in vµ ®Ó cho dao g¹t dÞch chuyÓn dÔ dµng
khi thao t¸c).

7
 • ChiÒu ngang cña khu«n in: bÒ ngang trong lßng khu«n in ph¶i lín h¬n bÒ
ngang cña h×nh ¶nh in ®Ó t¹o thµnh kho¶ng trèng däc theo 2 bªn thµnh cña
khung, gióp cho líi tiÕp xóc dÔ dµng víi s¶n phÈm in.Thêng kho¶ng c¸ch nµy
lµ 5-6cm.

Chän tiÕt diÖn cña thµnh khung:

• ChiÒu réng cña thµnh khung cã thÓ lín h¬n hoÆc b»ng chiÒu cao cña chóng
(phô thuéc vµo kÝch thíc khu«n in)
• NÕu chiÒu réng cña thµnh khung qu¸ nhá so víi kÝch thíc khung, khi c¨ng líi
thµnh khung sÏ bÞ kÐo cong vµo.
• NÕu thµnh khung qu¸ cao sÏ ¶nh hëng ®Õn thao t¸c g¹t mùc in, cßn nÕu qu¸
thÊp khi in mùc in sÏ bÞ b¾n ra ngoµi.
III.2 Căng lưới lên khung
1. Lµm s¹ch líi:
Víi c¸c lo¹i líi kh¸c nhau cÇn cã c¸c dung dÞch röa kh¸c nhau ®Ó tÈy bá nh÷ng t¹p
chÊt cã trong qu¸ tr×nh dÖt líi nh: c¸c chÊt b«i tr¬n, chÊt chèng tÜnh ®iÖn, dÇu mì.
Líi t¬ t»m : dd bao gåm
- Xµ phßng 5g
- Na2CO3 1g
- Níc 1lÝt
Ng©m líi vµo dd ë 80-850C trong 15-20phót, sau ®ã x¶ kü b»ng níc s¹ch.

Líi tõ sîi tæng hîp (Polyeste, polyamit):

- Na2CO3 1-2g
- ChÊt tÈy röa tæng hîp 1-2g
- Níc 1lit
0
Ng©m líi trong dd tõ 60-800 C trong 15-20phót. Sau ®ã x¶ kü b»ng níc.
Líi b»ng sîi kim lo¹i:
- Axit H2SO4 ®Ëm ®Æc 10g
- K2Cr2O7 1g
- H2O 20ml

8
 Röa líi b»ng dung dÞch trong 2-3phót
2. C¨ng líi lªn khung: Líi in khi c¨ng ph¶i ë tr¹ng th¸ng Èm (thÊm ít b»ng níc). Khi
c¨ng líi lªn cã thÓ dïng m¸y hoÆc b»ng ph¬ng ph¸p thñ c«ng.
Cã 3 c¸ch c¨ng líi thñ c«ng:
C¸ch 1: kÐo c¨ng ®ång thêi c¶ 4 gãc líi. Khi they ®· ®Òu th× ®Þnh vÞ tam thêi c¶ 4
gãc líi b»ng nÑp ®inh ë phÝa ngoµi. Sau ®ã tiÕp tôc c¨ng, chØnh lý vµ cè ®Þnh
dÇn dÇn theo 4 c¹nh khung. Khi ®· thÊy ®¹t yªu cÇu, cè ®Þnh hoµn toµn líi vµo
khung.

C¸ch 2 :
 Dïng ®inh nÑp ®Þnh vÞ t¹m thêi t¹i ®iÓm B, kÐo c¨ng líi theo c¹nh BC. §ãng
®inh cè ®Þnh c¹nh BC
 Sau ®ã kÐo c¨ng líi v¶I ë ®iÓm D, cè ®Þnh c¹nh DC
 T¹i A, kÐo thËt c¨ng líi v¶i theo híng ph©n gi¸c cña gãc nµy. Khi ch¾c ch¾n
tÊm v¶I ®· c¨ng ph¼ng (kiÓm tra dùa vµo ®êng kÎ chuÈn ®· kÎ trªn líi), ®ãng
®inh cè ®Þnh t¹i A.
 Cuèi cïng kÐo nhÑ mÐp v¶I ë s¸t c¸c c¹nh AD vµ BA cho ®Õn khi kh«ng cßn
nÕp nh¨n míi ®ãng ®inh cè ®Þnh däc theo 2 c¹nh nµy.
C¸ch 3:
 §ãng ®inh ®Þnh vÞ t¹m thêi t¹i ®iÓm B. KÐo c¨ng theo c¹nh BC. §ãng ®inh
cè ®Þnh c¹nh BC
 KÐo c¨ng v¶i líi ®ãng ®inh cè ®Þnh c¹nh AD
 TiÕp tôc kÐo v¶i däc theo c¹nh DC cho ®Õn khi phÇn nöa líi gÇn c¹nh nµy
®· c¨ng ph¼ng kh«ng cßn nÕp nh¨n, ®ãng ®inh cè ®Þnh ch¾c ch¾n c¹nh DC
 Cuèi cïng kÐo c¨ng v¶i ë c¹nh AB cho ®Õn khi toµn bé mÆt líi ph¼ng phiu
th× ®ãng chÆt l¹i.

III.3 Ph¬ng ph¸p chÕ khu«n trùc tiÕp: Ph¬ng ph¸p nµy thêng ®îc c¸c nhµ ®iªu kh¾c
vµ häa sü sö dông
Cã 3 ph¬ng ph¸p chÕ khu«n trùc tiÕp:
 VÏ trªn líp nÕn tr¾ng
 VÏ trªn líp dÇu bãng
 VÏ trªn líp ®Êt sÐt
III.3.1 VÏ trªn líp nÕn tr¾ng
• Dïng nhiÖt ®é lµm nãng ch¶y nÕn
9
 • Nhóng mÆt khu«n líi vµo dung m«i nÕn nãng ch¶y trong vµi phót (nhÊc ra
ngay)
• QuÐt ®Òu líp nÕn trªn bÒ mÆt líi b»ng m¶nh nhùa máng cã c¹nh ph¼ng,
nh½n.
• Dïng dÇu nhän cña bót gç hoÆc bót tre kh¾c lªn líp nÕn h×nh ¶nh (t¹o phÇn
tö in).
• NÕu cã chç kh«ng thÊm dïng m¸y sÊy ->®Ó líp nÕn mÒm -> t¹o sù truyÒn
mùc dÔ dµng.

III.3.1 VÏ trªn líp dÇu bãng

• Pha mét phÇn dÇu bãng víi mét phÇn níc ® quÐt dung dÞch lªn bÒ mÆt líi
® ®Ó cho bÒ mÆt líi se l¹i.
• Dïng bót l«ng vÏ phÇn tö in lªn trªn líi.
• Phñ mét líp dÇu bãng ®Æc h¬n lªn trªn phÇn tö kh«ng cÇn th«ng thÊm.
III.3.1 VÏ trªn líp ®Êt sÐt
• Dïng níc hßa ®Êt sÐt thµnh d¹ng hå.
• QuÐt ®Òu líp ®Êt sÐt lªn trªn bÒ mÆt líi.
• Kh¾c h×nh ¶nh cÇn thÓ hiÖn b»ng bót gç hoÆc bót tre.
• NÕu chç nµo líp ®Êt sÐt bÞ kh« th× dïng níc lµm mÒm sau ®ã kh¾c h×nh
¶nh lªn.
III.4 Ph¬ng ph¸p chÕ khu«n gi¸n tiÕp
VÏ trªn giÊy nÕn.
• Kh¾c h×nh ¶nh in lªn mÆt nÕn cña giÊy b»ng dao räc giÊy hoÆc dao kh¾c
gç.
• óp mÆt nÕn cña giÊy lªn mÆt b¶n lưới.
• Dïng bµn lµ ñi ë t0 = 80-85oC cho ®Õn khi giÊy nÕn dÝnh chÆt vµo líi.
• §Ó nguéi, bãc líp giÊy ®i.
• QuÐt lªn mét líp dÇu bãng ®Ó b¶o vÖ.
III.5 Ph¬ng ph¸p quang ho¸

10
 ChƠ b¶n
ChƠ b¶n
Pha chƠ
dd c¶m
Phaquang
chƠ
dd c¶m quang

Tr¸ng mµng c¶m

quang lªnmµng
Tr¸ng khu«nc¶m
quang lªn khu«n

T¹o khu«n in
T¹o khu«n in

Ph¬I b¶n
Ph¬I b¶n

HiÖn b¶n
HiÖn b¶n
khu«n in hoµn chØnh
khu«n in hoµn chØnh

III.5.1 ChÕ b¶n

• Thùc hiÖn trªn m¸y vi tÝnh, chØnh söa theo yªu cÇu cña bµi mÉu.
• C¨n cø theo sè mµu cña bµi mÉu mµ ra ®ñ sè lîng tê can, phim cÇn thiÕt.
• C¸c mµu cña bµi mÉu ph¶i ®îc t¸ch riªng trªn mçi tê phim hoÆc can mét c¸ch
chÝnh x¸c

III.5.2 qu¸ tr×nh t¹o khu«n

1. Pha chÕ dung dÞch c¶m quang
 Dung dÞch Crom –gielatin
• T¹o keo gielatin :
- Níc ®un s«i ®Ó nguéi 50ml
- Gielatin 10 gam
- Cho níc vµo lä thuû tinh sÉm mµu
- §æ tõ tõ gielatin vµo võa ®æ võa khuÊy vµ l¾c nhÑ ®Ó gielatin thÊm ít ®Òu
vµ kh«ng bÞ vãn côc.
- Ng©m 3-4 giê cho keo tr¬ng në ®Òu
- §un c¸ch thuû ë 35-400C, ngõng ®un khi keo ®· tan hoµn toµn
• Pha chÊt c¶m quang:
- Níc 40 ml
- (NH4)2Cr2O7 hoÆc K2Cr2O7 1,5 gam.
- Cho muèi bicromat vµo níc, ®un ë 4000C cho ®Õn khi tan hoµn toµn
• ChÕ mµng c¶m quang:
- Rãt dung dÞch thu ®îc vµo keo gielatin , khuÊy ®Òu.
- §un c¸ch thuû ë 35-40000C trong 15 phót (thùc hiÖn trong ®iÒu kiÖn kh«ng cã
¸nh s¸ng t¸c dông)
- Dung dÞch b¶o qu¶n ë n¬i tho¸ng m¸t, trong bãng tèi, sau 8-12 giê ®em ra sö
dông (kh«ng nªn ®Ó l©u)
] Dung dÞch Crom-PVA
- T¹o keo PVA:
+ Níc 80 ml
+ PVA 12 gam
+ Cho níc vµ PVA vµo b×nh, khuÊy ®Òu, ng©m ë nhiÖt ®é phßng trong 12 giê
-> §un c¸ch thuû ë 75-800C, khuÊy cho tan hoµn toµn.
11
 - T¹o chÊt c¶m quang:
+ (NH4)2Cr2O7 hoÆc K2Cr2O7 1,5 gam.
+ Níc 20 ml
+ C2H5OH 96% 7ml
+ Cho muèi bicromat vµo níc -> ®un ë 400 C -> ®Ó nguéi thªm rîu
- ChÕ mµng c¶m quang:
+ Rãt dd thu ®îc vµo dd keo PVA -> khuÊy ®Òu
+ §un c¸ch thuû ë 600C trong 15 phót -> b¶o qu¶n trong bãng tèi, sau 1 ngµy ®em
ra sö dông
2. Tr¸ng mµng c¶m quang lªn khu«n
• Dïng chæi l«ng mÒm hoÆc tÊm mót xèp nhóng vµo dung dÞch keo quÐt
®Òu lªn líi.
• Dïng dao g¹t cã lìi ph¼ng, nh½n ®Ó g¹t bít keo lµm cho keo ph©n bè ®Òu
trªn mÆt líi.
• SÊy kh« ë 30000C trong 30 phót.
• TiÕp tôc quy tr×nh ë mÆt sau cña líi.
SÊy khu«n ®· tr¸ng mµng c¶m quang
• Buång sÊy ph¶i ®îc che tèi hoµn toµn, c¸c thao t¸c ®îc thùc hiÖn díi ¸nh s¸ng
®á
• NhiÖt ®é sÊy 25-3000C, thêi gian sÊy tõ 1-2 giê tuú theo thêi tiÕt (nÕu sÊy ë
nhiÖt ®é thÊp h¬n th× ph¶i kÐo dµi thêi gian sÊy)
• TuyÖt ®èi kh«ng sÊy ë nhiÖt ®é cao h¬n.
3. Ph¬i b¶n
• §Æt tê phim lªn trªn mÆt líi (mÆt thuèc tiÕp xóc víi mµng c¶m quang)
• Dïng mét tÊm mót ®Æt díi líi, phñ tÊm v¶i ®en lªn -> Ðp chÆt líi víi tÊm mót
b»ng kÝnh cña bµn ph¬i.
• BËt ®Ìn chiÕu s¸ng mÆt kÝnh cña khu«n ph¬i kho¶ng 5-15phót-> ¸s ®i qua
kÝnh chiÕu lªn líi
• ¸nh s¸ng qua phim vµ t¸c dông lªn líi.
• T¹i phÇn tö in ¸nh s¸ng kh«ng t¸c dông lªn líi, t¹i phÇn tö kh«ng in ¸nh s¸ng t¸c
dông lªn líi vµ lµm mµng c¶m quang ®ãng r¾n l¹i.

  

12
Thêi gian ph¬i phô thuéc vµo c¸c yÕu tè:
• §é nh¹y ¸nh s¸ng cña mµng c¶m quang: ®é nh¹y cµng lín th× thêi gian ph¬i
cµng nhanh.
• §é dµy cña mµng c¶m quang phñ lªn líi cµng dµy th× thêi gian ph¬i cµng l©u.
• MËt ®é vµ ®Æc tÝnh cña h×nh ¶nh ph¬i: h×nh ph¬i cã ®êng nÐt m¶nh thêi
gian ph¬i sÏ nhanh vµ ngîc l¹i.
• MËt ®é cña líi in: mËt ®é cµng cao th× thêi gian ph¬i cµng nhanh.
• Cêng ®é ¸nh s¸ng cµng m¹nh th× thêi gian ph¬i sÏ ng¾n.
• §é Èm vµ nhiÖt ®é cña m«i trêng.
Yªu cÇu kü thuËt khi ph¬i
• D¸n phim hoÆc can thËt chÝnh x¸c theo khung h×nh ®· ®Þnh.
• KÝnh bµn ph¬i, phim, can, khu«n líi f¶i ®îc Ðp s¸t vµo nhau, nÕu cã sù kªnh
lÖch th× h×nh ¶nh sÏ bÞ biÕn d¹ng, mÊt nÐt.
• Cã thÓ dïng 1-10 ngän ®Ìn neon bè trÝ díi gÇm ®Ìn ph¬i, c¸ch mÆt bµn
kho¶ng 40-50cm
4. HiÖn b¶n
• Sau khi chiÕu s¸ng ®ñ thêi gian khu«n líi ®îc röa b»ng níc Êm 40 -5000C.
• T¹i nh÷ng n¬i kh«ng bÞ chiÕu s¸ng, mµng keo bÞ röa tr«i
->t¹o thµnh kho¶ng líi trèng.
• Khi in mùc sÏ lät qua nh÷ng chç trèng nµy díi ¸p lùc cña dao g¹t mùc vµ b¾t
lªn vËt liÖu in
4. HiÖn b¶n
• Sau khi chiÕu s¸ng ®ñ thêi gian khu«n líi ®îc röa b»ng níc Êm 40 -5000C.
• T¹i nh÷ng n¬i kh«ng bÞ chiÕu s¸ng, mµng keo bÞ röa tr«i
->t¹o thµnh kho¶ng líi trèng.
• Khi in mùc sÏ lät qua nh÷ng chç trèng nµy díi ¸p lùc cña dao g¹t mùc vµ b¾t
lªn vËt liÖu in.
• Sau khi hiÖn khu«n in ph¶i ®îc sÊy kh« cìng bøc, kh«ng ®Ó kh« tù nhiªn
(tr¸nh viÖc t¸c dông cña ¸nh s¸ng)
KiÓm tra vµ chØnh lý khu«n in
T¨ng ®é bÒn sö dông khu«n líi díi t¸c dông cña sù chµ s¸t (do dao g¹t g©y ra) cã 2
c¸ch:
• C¸ch 1: xö lý ®Ó gia t¨ng ®é bÒn cña mµng c¶m quang tr¸ng trªn khu«n
( nguyªn t¾c dïng t¸c nh©n ho¸ häc ®Ó xö lý)
- ChuÈn bÞ dd:
+ K2Cr2O7 hoÆc (NH4)2Cr2O7 25g
+ Axit oxalic 5g
+ Formalin37% 40ml
+ Níc 1000ml
+ Hoµ tan riªng muèi Bicromat vµ axit oxalic vµo níc sau ®ã hoµ tan lÉn 2 dd trªn
vµo nhau
+ Thªm níc ®Õn 960ml cho formalin vµo hçn hîp trªn khuÊy ®Òu.

13
+ B¶o qu¶n dd, ho¸ chÊt xö lý trong b×nh kÝn, mµu sÉm ®Ó n¬i tho¸ng m¸t
- Thao t¸c xö lý:
+ ThÊm ít ®Òu khu«n líi b»ng níc, quÐt ®Òu ho¸ chÊt xö lý lªn hai mÆt cña líi in.
+ Bäc kÝn khu«n líi b»ng mµng PE
+ ñ ë nhiÖt ®é phßng tõ 30-40phót
+ Dïng níc tr¸ng röa nhiÒu lÇn råi sÊy kh«.
• C¸ch 2:
S¬n 1 líp b¶o vÖ mµng nh¹y s¸ng trªn khu«n. Th«ng thêng cã thÓ s¬n b¶o vÖ
b»ng dÇu bãng, polyvinyl clorua hoµ tan trong butyl axetat, hoÆc dïng mµng
nitroxenlulo hoµ tan trong axeton vµ c¸c dung m«i thÝch hîp….

14