ARALING PANLIPUNAN 9 Q2 REVIEWER – ALEJANDRO : 9-ORION

MAKROEKONOMIKS AT MAYKROEKONOMIKS IBA PANG MGA SALIK NA NAKAKAAPEKTO SA DEMAND BUKOD SA PRESYO:

1. Makroekonomiks - Pag-aaral sa asal, gawi, at desisyong
ginagawa ng buong ekonomiya. ( Macro – kabuuan )
2. Maykroekonomiks - Pag-aaral sa asal, galaw at desisyong
ginagawa ng maliit na yunit ng ekonomiya. ( Micro – maliit )
WEEK 1: BATAS NG DEMAND
 May magkasalungat na ugnayan (inverse) ang presyo at quantity
demanded ng isang produkto.
DAWALANG KONSEPTO NG BATAS DEMAND
1. KITA – Sa pagtaas ng kita ng tao, tumataas din ang
kanyang kakayahang bumili ng mas maraming produkto.
a. Normal Goods – Ito ang normal na nakokonsumo
kapag marami tayong kita o pera.
b. Inferior Goods – Ito ang pangaraw-araw na
kinokonsumo na kaya ng budget o pera.
2. PANLASA - Kapag ang isang produkto o serbisyo ay
naaayon sa iyong panlasa, maaaring tumaas ang demand
nito.

1. Substitution Effect - Kapag tumaas ang presyo ng isang

3. DAMI NG MAMIMILI - Dahil sa bandwagon effect,
produkto, ang mamimili ay hahanap ng pamalit na mas mura.
nahihikayat ang lahat at ikaw na bumili
2. Income Effect - Mas malaki ang halaga ng kinikita kapag mas
mababa ang presyo.
4. PRESYO NG MAGKAUGNAY NA PRODUKTO SA
 Mataas na presyo = Mababang kita
PAGKONSUMO - Kapag ito ay komplementaryo o pamalit
 Mababang presyo = Mataas na kita
sa isa't isa. Hindi magagamit ang isang produkto kung wala
ang complement o substitute nito.
CETERIS PARIBUS

a. Produktong Komplementaryo - Kapag ang ugnayan

 Ipinagpapalagay na ang presyo lamang ang salik na nakaaapekto sa
pagbabago ng quantity demanded, habang ang ibang salik ay hindi
nagbabago rito.
MICROECONOMIST
 Ito ang nagsusuri ng estruktura ng pamilihan.
ng presyo ng isang produkto ay negatibo sa demand
para sa isang produkto.
b. Pamalit - Produktong maaaring magkaroon ng
alternatibo. Kung ang pagtaas ng presyo ng isang
produkto ay madudulot sa pagtaas ng demand ng isang
produkto.

PAMILIHAN AT AKTOR 5. INAASAHAN NG MGA MAMIMILI NA PRESYO SA

HINAHARAP - Kung inaasahan ng tao na tataas ang
presyo sa susunod ng araw
 PAMILIHAN - isang kaayusan kung saan nagkakaroon ng interaksyon
ang mga mamimili at nagtitinda upang magpalitan ng iba’ t ibang bagay.
 Linggo, tataas ang demand ngayong araw. o linggo
 Ang dalawang pangunahing aktor sa pamilihan ay ang konsyumer at
bagal tumaas.
prodyuser.
 Hihintayin din ang pagbaba ng presyo ng isang
1. Konsyumer - tawag sa taong bumibili ng tapos na produkto na
produkto kapag magbabago ito sa sumusunod na araw
nilikha ng mga prodyuser.
o linggo.
2. Prodyuser - ang tawag naman sa mga taong nagbebenta o
gumagawa ng mga produktong kailangan ng mga konsyumer. WEEK 2: ELASTISIDAD NG DEMAND

DEMAND Tinutukoy nito kung gaano kalaki o kaliit ang magiging

pagbabago sa Quantity Demand ng isang bagay sa tuwing
 Gusto at kaya bumili ng mga tao sa iisang araw.
magkakaroon ng pagbabago sa presyo o mga salik nito.

TATLONG PAMAMARAAN SA PAGPAPAKITA NG KONSEPTO NG DEMAND:

MGA URI NG ELASTISIDAD NG DEMAND
1. DEMAND SCHEDULE - isang talaan na nagpapakita na kaya at
1. DI-ELASTIK O INELASTIC
gustong bilhin ng mga mamimili sa iba't ibang presyo.
 Mas maliit ang porsiyento ng pagtugon ng
Quantity Demand sa pagbabago ng presyo.
Halimbawa:  %ΔQD < %ΔP
 |∈ | < 1
a. Walang pamalit o substitute
b. Pangunahing Pangangailangan

2. GANAP NA DI-ELASTIK O PERFECTLY INELASTIC

 Ang Quantity Demand ay hindi tumutugon sa
anumang pagbabago sa presyo.
 |∈ | = 0

2. DEMAND FUNCTION - Matematikong pagpapakita ng presyo at 3. ELASTIK O ELASTIC

quantity demanded.  Mas malaki ang porsiyento ng pagtugon ng

Quantity Demand sa pagbabago ng presyo.

FORMULA:  %∆Qd > %∆P

Qd=a+bP  |∈ | > 1

Qd (Quantity Demanded) – dependent variable a. Mga produktong may pamalit

a (intercept) – bilang ng Qd kapag ang P ay 0 b. Di gaanong mahalaga

P (presyo) – independent variable

∆𝑸𝒅 𝑸𝒅𝟐 −𝑸𝒅𝟏 4. GANAP NA ELASTIK O PERFECLY ELASTIC
b (slope) - =  Ang Quantity Demand ay nagiging INFINITE
∆𝑷 𝑷 𝟐−𝑷 𝟏
sa anumang pagbabago sa presyo.
3. DEMAND CURVE - Maipapakita ang ugnayan ng presyo sa
quantity demanded sa pamamagitan ng isang diagram o graph.  |∈ | = ∞

HALIMBAWA: 5. UNITARY
 Pantay o pareho ang porsiyento ng
x-axis: quantity pagbabago sa demand at ang porsiyentong
demand pagbabago sa presyo.
 %ΔQD = %ΔP
y-axis: presyo
 |∈ | = 1
 ARALING PANLIPUNAN 9 Q2 REVIEWER – ALEJANDRO : 9-ORION

PRICE ELASTICITY NG DEMAND IBA PANG MGA SALIK NA NAKAKAAPEKTO SA SUPPLY BUKOD SA PRESYO:

Ginagamit ito upang masukat ang porsiyento ng pagbabago ng 1. PAGBABAGO SA TEKNOLOHIYA

quantity demand sa bawat porsiyento ng pagbabago ng presyo.  Ang modernong teknolohiya ay nakakatulong sa mga
produsyer na makabuo ng mas maraming supply.
Ɛd = Price Elasticity of Demand
 Maaring bumaba ang halaga ng produksyon na
%𝛥𝑄𝐷 hinihikayat idagdag ng produsyer ang kaniyang
Ɛ𝑑 = supply.
%𝛥𝑃
%∆Qd = porsyento sa pagbabago sa demand
2. PAGBABAGO SA HALAGA NG MGA SALIK
𝑄2 − 𝑄1 PRODUKSYON
%𝛥𝑄𝐷 = × 100
𝑄1 + 𝑄2  Nangangailangan ng pagpagawa ng produkto
2 iba’ t ibang salik tulad ng lupa.
 Pwedeng tumaas ang gastos kaya bumababa ang
%∆P = porsyento sa pagbabago sa presyo
dami ng suplay.
𝑃2 − 𝑃1
%𝛥𝑃 = × 100 3. PAGBABAGO SA BILANG NG MGA NAGTITINDA
𝑃1 + 𝑃2
 “Bandwagon Effect” -- Hinihikayat ng
2
produsyer na magprodyus at magtinda ng
PRICE ELASTICITY NG DEMAND nauusong produkto.

Ang Demand Elasticity ay palaging negatibo ang magiging sagot

4. PAGBABAGO SA PRESYO NG KAUGNAY SA
sapagkat ang relasyon ng quantity demand at presyo ay inverse
PRODUKTO - Ang pagbabago ng presyo ng isang produkto
kung kaya’t kinukuha natin ang ‘’absolute value’’ ng sagot.
ay nakakaapekto sa quantity supplied ng produktong
kaugnay nito.
WEEK 3: SUPPLY

 Tumutukoy sa dami ng produkto o serbisyo na handa at 5. EKSPEKTASYON NG PRESYO

kayang ipagbilhin ng prodyuser sa iba't ibang presyo sa isang  “Hoarding” -- Kapag inaasahan ng produsyer na
takdang panahon. itataas ang presyo ng kanilang produkto sa
madaling panahon, may mga magtatago ng
BATAS NG SUPPLY produkto upang maibenta ito sa mas mataas na
presyo sa hinaharap.
 Isinasaad ng batas na ito na mayroong direkta o positibong
ugnayan ang presyo sa quantity supplied ng isang produkto.
WEEK 4: ELASTISIDAD NG SUPPLY

CETERIS PARIBUS
 Tinutukoy nito kung gaano kalaki o kaliit ang
“All other things being equal” magiging pagbabago sa Quantity Supply ng isang
Ang presyo ay laging ang paunahing salik at lahat ng iba bagay sa tuwing magkakaroon ng pagbabago sa
pang mga salik ay mananatiling pareho. presyo o mga salik nito.

TATLONG PAMAMARAAN SA PAGPAPAKITA NG KONSEPTO NG SUPPLY: PRICE ELASTICITY NG SUPPLY

1. SUPPLY SCHEDULE - Isang talaan na nagpapakita ng dami  Ito ay ang paraan upang mahanap o masukat ang
ng kaya at gustong ipagbili ng mga prodyuser sa iba't magiging pagtugon ng quantity supplied ng mga prodyuser
ibang presyo. sa tuwing may pagbabago sa presyo nito.

Ɛs = Price Elasticity of Supply

HALIMBAWA:
%𝛥𝑄𝑆
Ɛ𝑑 =
%𝛥𝑃
%∆Qs = porsyento sa pagbabago sa supply

𝑄2 − 𝑄1
%𝛥𝑄𝑆 = × 100
𝑄1 + 𝑄2
2
%∆P = porsyento sa pagbabago sa presyo

𝑃2 − 𝑃1
%𝛥𝑃 = × 100
2. SUPPLY FUNCTION - Isang Matematikong pagpapakita 𝑃1 + 𝑃2
ng ugnayan ng presyo at quantity supplied. 2
FORMULA:

Qd=c+bP MGA URI NG ELASTISIDAD NG SUPPLY

Qd (Quantity supplied) – dependent variable

c (intercept) – bilang ng Qd kapag ang P ay 0 1. DI-ELASTIK O INELASTIC

P (presyo) – independent variable  Matutugunan ng prodyuser ang pagbabago

∆𝑸𝒔 𝑸𝒔 𝟐−𝑸𝒔 𝟏 ng quantity supplied sa mahabang
b (slope) - = panahon.
∆𝑷 𝑷 𝟐−𝑷 𝟏
 %ΔQD < %ΔP
3. SUPPLY CURVE - Ito ay isang grapikong paglalarawan ng  |∈ | < 1
mga ugnayan ng presyo at quantity supplied.
2. GANAP NA DI-ELASTIK O PERFECTLY INELASTIC

 |∈ | = 0
HALIMBAWA:
3. ELASTIK O ELASTIC
x-axis: quantity
 Madaling matutugunan ng prodyuser ang
demand
pagbabago ng quantity supplied sa kaunting
panahon lamang.
y-axis: presyo
 %∆Qd > %∆P

 |∈ | > 1
 ARALING PANLIPUNAN 9 Q2 REVIEWER – ALEJANDRO : 9-ORION

4. GANAP NA ELASTIK O PERFECLY ELASTIC

 |∈ | = ∞

5. UNITARY
 Pantay o pareho ang porsiyento ng
pagbabago sa supply at ang porsiyentong
pagbabago sa presyo.
 %ΔQD = %ΔP
 |∈ | = 1

WEEK 5: INTERAKSYON NG SUPPLY AT DEMAND

“Kapag nagaganap ang ekwilibriyo ay nagtatamo ng

kasiyahan ang parehong konsyumer at prodyuser. Ang
konsyumer ay nabibili ang kanilang nais at ang mga
prodyuser naman ay nakapagbebenta ng kanilang mga
produkto.”
Nicholas Gregory Mankiw (Essentials of Economics)

EKWILIBRIYO

 Isang kalagayan sa pamilihan na ang dami ng handa at

kayang bilhing produkto o serbisyo ng mga konsumer at
ang handa at kayang ipagbiling produkto at serbisyo ng
mga prodyuser ay pareho ayon sa presyong kanilang
pinagkasunduan.

QUANTITY SUPPLIED = QUANTITY DEMANDED

EKWILIBRIYONG PRESYO

 Napagkasunduang presyo ng konsumer at prodyuser.

EKWILIBRIYONG DAMI

 Napagkasunduang bilang ng mga produkto at serbisyo.

DISEKWILIBRIYO
WEEK 6: PAMILIHAN
 Kasalungat ng ekwilibriyo. Anumang sitwasyon o
kalagayan kung saan hindi pareho ang quantity
 Ang pamilihan ay isang kaayusan kung saan nagkakaroon
demanded at quantity supplied sa isang itinakdang
ng interaksyon ang mga mamimili at nagtitinda upang
presyo.
magpalitan ng iba’ t ibang bagay.
 Ito ang lugar kung saan nakakamit ng isang konsyumer
QUANTITY SUPPLIED ≠ QUANTITY DEMANDED
ang mga sagot sa marami niyang pangangailangan at
2 URI NG DISEKWILIBRIYO kagustuhan.
 Ito rin ang lugar kung saan ang mga prodyuser ang
A.) Surplus siyang nagsisilbing tagapagtustos ng mga serbisyo at
-Kapag tumaas ang presyo, mas mataas ang produkto upang ikonsumo ng mga tao.
quantity supplied kaysa quantity demanded. a. Prodyuser – ang tawag naman sa mga taong
nagbebenta o gumagawa ng mga produktong
kailangan ng mga konsyumer.
b. Konsyumer - tawag sa taong bumibili ng tapos
na produkto na nilikha ng mga prodyuser.

ANG PAMILIHAN AY MAARING MAGING LOKAL,

PANREHIYON, PAMBANSA, AT PANDAIGDIGAN
B.) Shortage ANG LAWAK.
-Kapag bumaba ang presyo, mas maraming
quantity demanded kaysa quantity supplied. 1. LOKAL – Mga pamilihang matatagpuan saanmang
dako ng ating bansa. (sari-sari store)
2. PANREHIYON – Mga natatanging produkto ng
mga lalawigan. (Durian ng Davao)
3. PAMBANSA – ito ang mga produkto na mayroong
sa iba’ t ibang bansa. (bigas)
4. PANDAIGDIGAN – ito naman yung mga pamilihan
na pang buong daigdig. (petrolyo at langis)
HALIBAWA:

6 th PRINCIPLE OF ECONOMICS NI GREGORY MANKIW

”Markets are usually a good way to organize

economic activity” – Gregory Mankiw
 Ipinaliwanag ni Adam Smith sa kaniyang
aklat na An Inquiry into the Nature and
Causes of the Wealth of Nations (1776).

INVISIBLE HAND NI ADAM SMITH

 Ito ang gumagabay sa ugnayan ng dalawang aktor

na ito ng pamilihan.
 Ito ay ang “presyo”, na siyang instrumento upang
maging ganap ang palitan sa pagitan ng konsyumer
EKWILIBRIYO at prodyuser, mahalagang bahagi ng pamilihan ang
 ARALING PANLIPUNAN 9 Q2 REVIEWER – ALEJANDRO : 9-ORION

umiiral na presyo sapagkat ito ang nagtatakda sa
dami ng handa at kayang bilhin na produkto at
serbisyo ng mga konsyumer.
 Presyo rin ang siyang batayan ng prodyuser ng
kanilang kahandaan at kakayahan nilang magbenta
ng mga takdang dami ng mga produkto at
serbisyo.
MGA ISTRAKTURA NG PAMILIHAN

 Ipinagkaloob ng gobyerno sa isang imbentor
upang mapagbawalan ang iba na gumawa
kapalit ng pagsisiwalat sa publiko ng mga
detalye.
C. TRADEMARK
 Paglalagay ng mga simbolo o marka sa mga
produkto o serbisyo na nagsisilbing marka
ng kompanyang may gawa.

 Tumutukoy sa balangkas na umiiral sa sistema ng

merkado kung saan ipinapakita ang ugnayan ng
konsyumer at prodyuser.
 Ito ay nahahati sa dalawang pangunahing
balangkas - ang pamilihang may ganap na
kompetisyon at ang pamilihang hindi ganap ang
kompetisyon.
PAMILIHANG MAY GANAP NA KOMPETISYON
 Modelo o ideal
 Walang sino man sa prodyuser at konsyumer ang
maaaring makakontrol sa takbo ng pamilihan
partikular sa presyo.
 Nangangahulugang hindi kayang idikta ng isang
prodyuser at konsyumer nang mag isa ang presyo.
Ayon kay Paul Krugman at Robin Wells sa kanilang aklat na
Economics 2nd Edition (2009), ang pamilihang may ganap na
kompetisyon ay may sumusunod na katangian:
2. NATURAL MONOPOLY
 Mga kompanyang binibigyang karapatan na
magkaloob ng serbisyo sa mamamayan.
 Kaya nilang gawin ang serbisyo sa mas
mababoong gastos.
 Halimbawa: tubig, kuryente, transportasyon.
3. MONOPSONYO
 Isa lamang ang konsyumer pero maraming
prodyuser gumagawa ng produkto o serbisyo.
 Halimbawa: Pulis, sundalo, traffic officer,
bombero.
4. OLIGOPOLYO
 Maliit na bilang o iilan lamang na
prodyuser ang nagbebenta ng magkatulad
o magkaugnay na produkto at serbisyo.
 Maari ring magkaroon ng sabwatan ang
mga negosyante na tinatawag na collusion.
 Halimbawa: Shell

5. MONOPOLISTIC COMPETITION
1. Maraming maliliit na konsyumer at prodyuser- Dahil sa
 Maraming kalahok na prodyuser ang
maraming maliliit na konsyumer at prodyuser, walang
nagbebenta subalit marami rin ang mga
kakayahan na maimpluwensyahan ang presyo na papabor sa
konsyumer kaya gumagamit ng
interes ng sino man sa pamilihan.
“promotional gimmick” ang mga prodyuser.
2. Magkakatulad ang produkto (Homogeneous)- Ito ay
 Halimbawa: Shampoo (Head & Shoulders),
nangangahulugang maraming produkto na magkakatulad
Soap (Safeguard), etc.
kung kaya’ t ang konsyumer ay maraming pagpipilian.
3. Malayang paggalaw ng sangkap ng produksyon- Dahil sa
walang direktang may kontrol sa mga salik ng produksyon,
maraming mapagkukunan ng mga sangkap para makabuo ng
mga produkto. Bunga nito, maraming produkto ang
nagkakatulad na maaaring ipagbili sa pamili han.
4. Malayang pagpasok at paglabas sa industriya- Ang
pamilihan partikular na ang pagnenegosyo ay bukas sa lahat
ng may kapasidad na maibahagi. Walang kakayahan ang mga
dating prodyuser na sila ay hadlangan o pagbawalan sa
pagpasok sa pamilihan.
5. Malaya ang impormasyon ukol sa pamilihan- Dahil ang
sistema ay malaya, ang pagdaloy ng impormasyon lalo na sa
pagtatakda ng presyo at dami ay bukas para sa kaalaman
ng lahat.

PAMILIHANG MAY HINDI GANAP NA KOMPETISYON

 Lahat ng prodyuser na bumubuo sa estruktura ay

pwedeng magbenta ng kung ano at ang mga kansyumer
ay pwedeng bumili ng kung ano.

1. MONOPOLYO
 Isa lamang ang prodyuser na gumagawa ng
produkto o serbisyo na walang pamalit.
 Walang kapangyarihan ang konsyumer sa mga
monopolista.

PAUNAHING KATANGIAN:
1. lisa ang Nagtitinda
2. Produkto na walang kapalit
3. May kakayahang hadlangan ang kalaban

A. COPYRIGHT
 Intellectual property, tumutukoy sa
karapatang pagmamay-ari ng isang tao.
 Kabilang ang literary works & artistic works.

B. PATENT
 Pumoprotekta sa mga imbentor ang kanilang
imbensyon.