Paaralan INALAD ELEMENTARY SCHOOL Baitang/Antas Ikalimang na Baitang

Guro FATIMA MAE Q. NGOHO Asignatura Araling Panlipunan

Daily Lesson Log
Petsa March 4-8 2024 Markahan Ikatlong Markahan
QUARTER 3 WEEK 6

LUNES MARTES MIYERKULES HUWEBES BIYERNES

I. LAYUNIN
A. Pamantayang Pangnilalaman
B. Pamantayan sa Pagganap
C. Mga Kasanayan sa Pagkatuto
(Isulat ang code ng bawat kasanayan)
D. Mga Layunin sa Pagkatuto
II. NILALAMAN
III. KAGAMITANG PANTURO
A. Sanggunian
1. Mga Pahina sa Gabay ng Guro
2. Mga Pahina sa Gabay ng Pang-mag-
aaral
3. Mga Pahina ng Teksbuk
4. Karagdagang Kagamitan mula sa
Naipamamalas ang pag-unawa sa
kahalagahan
nang pagpapakita ng mga
natatanging kaugaliang
Pilipino, pagkakaroon ng
disiplina para sa kabutihan ng
lahat, komitment at pagkakaisa
bilang tagapangalaga ng
kapaligiran
Naisasabuhay ang
pagkakaisa at komitment
bilang responsableng
tagapangalaga ng
kapaligiran
Nasusuri ang kaugnayan ng
pakikipaglaban ng mga Pilipino
sa pag-usbong ng
nasyonalismong Pilipino
Nasusuri ang mga dahilan ng
pakikipaglaban ng mga Pilipino
tungo sa paglinang ng
damdaming nasyonalismo.
Pag-usbong ng
Nasyonalismo
K to 12 MELC
Module-SDO PASAY CITY
Naipamamalas ang pag-unawa sa
kahalagahan
nang pagpapakita ng mga
natatanging kaugaliang
Pilipino, pagkakaroon ng
disiplina para sa kabutihan ng
lahat, komitment at pagkakaisa
bilang tagapangalaga ng
kapaligiran
Naisasabuhay ang
pagkakaisa at komitment
bilang responsableng
tagapangalaga ng
kapaligiran
Nasusuri ang kaugnayan ng
pakikipaglaban ng mga Pilipino sa
pag-usbong ng nasyonalismong
Pilipino
Nasusuri ang kaugnayan ng
pakikipaglaban ng mga Pilipino sa
pag-usbong ng
nasyonalismo (pagtutol ng mga
Pilipino sa pagmamalabis at pang-
aapi ng mga Espanyol)
Pag-usbong ng
Nasyonalismo
K to 12 MELC
Module-SDO PASAY CITY
Naipamamalas ang pag-unawa sa
kahalagahan
nang pagpapakita ng mga
natatanging kaugaliang
Pilipino, pagkakaroon ng
disiplina para sa kabutihan ng lahat,
komitment at pagkakaisa bilang
tagapangalaga ng
kapaligiran
Naisasabuhay ang
pagkakaisa at komitment
bilang responsableng tagapangalaga
ng
kapaligiran
Nasusuri ang kaugnayan ng
pakikipaglaban ng mga Pilipino sa
pag-usbong ng nasyonalismong
Pilipino
Nasusuri ang kaugnayan ng
pakikipaglaban ng mga Pilipino sa
pag-usbong ng
nasyonalismong Pilipino (dahil sa
relihiyon)
Pag-usbong ng
Nasyonalismo
K to 12 MELC
Module-SDO PASAY CITY
Catch-UP Friday
Naipamamalas ang pag-unawa sa
kahalagahan
nang pagpapakita ng mga
natatanging kaugaliang
Pilipino, pagkakaroon ng
disiplina para sa kabutihan ng lahat,
komitment at pagkakaisa bilang
tagapangalaga ng
kapaligiran
Naisasabuhay ang
pagkakaisa at komitment
bilang responsableng tagapangalaga
ng
kapaligiran
Nasusuri ang kaugnayan ng
pakikipaglaban ng mga Pilipino sa
pag-usbong ng nasyonalismong
Pilipino
Nasusuri ang kaugnayan ng
pakikipaglaban ng mga Pilipino tungo
sa pag-usbong
ng nasyonalismo.
Pag-usbong ng Catch-Up Friday
Nasyonalismo
K to 12 MELC
Module-SDO PASAY CITY See Attached Teachers Guide
Portal ng Learning Resource
B. Iba pang Kagamitang Panturo
IV. PAMAMARAAN
A. Balik-aral sa nakaraang aralin at/o
pagsisimula ng bagong aralin
Mga pangyayri sa buhay
B. Paghahabi ng layunin ng aralin
PowerPoint, Larawan
Balik-aral:
Panuto: Lagyan ng tsek (/) kung
ang mga nakatala ay naging
dahilan ng pag-aaklas o paglaban
ng mga Pilipino laban sa mga
mananakop at ekis (X) kung
hindi.
________1. Pagtutol sa
pagbibinyag sa Kristiyanismo
________2. Hindi nagkaroon ng
pantay na karapatan ang mga
Pilipino sa ilalim ng pamahalaang
Espanyol.
________3. Pagmamalabis ng
mga encomendero at kolektor ng
tributo.
________4. Pagnanais ng
kalayaan sa pananampalataya.
________5. Binigyan ng
karapatan ang mga Pilipino
mamuno bilang gobernadorcillo.
Suriin ang larawan sa ibaba:
Ano ang masasabi mo sa
larawan?
PowerPoint
Balik-aral:
Panuto: Suriin ang mga pahayag
sa bawat bilang. Lagyan ng tsek
( / ) kung nagpapahayag ng
dahilan ng pag-aalsang agraryo at
ekis ( x ) kung hindi.
________1. Pag-alis sa
kinamulatang karapatan ng mga
katutubo sa kanilang mga lupain.
________2. Paniningil ng labis na
buwis sa mga katutubo.
________3. Pagbebenta ng
produkto sa ibang negosyante.
________4. Hindi pagkilala sa
relihiyon na kanilang itinatag.
________5. Pagbawi sa lupang
pamana ng kanilang mga ninuno o
ancestral domain.
Ano ano ang mga dahilan ng pag-
aalsa ng mga katutubo tungkol sa
usaping agraryo?
PowerPoint, Larawan PowerPoint,art materials
Balik-aral: Balik-aral: Catch-Up Friday
Panuto: Punan ng tamang salita upang
mabuo ang bawat pahayag sa bawat
bilang. Piliin ang sagot
sa loob ng kahon na nasa ibaba.
1. Itinatag ni__________ang
Kapatiran ng San Jose na nagnais ng
layuning
paigtingin ang pagsasagawa ng mga
mabubuting gawain ng isang
Kristiyano.
2. Sa ilalim ng Kristiyanismo tanging
mga ______lamang ang maaaring
mapabilang
sa ordeng relihiyoso.
3. Ang mga ________at _______ ng
kapatiran ay ibinagay sa paraan ng
pamumuhay ng mga
katutubong Pilipino.
4. Ang hindi pagkilala sa
________________na kaniyang
itinatag ang isa sa naging dahilan ng
pag- aalsa ng samahan.
5. Nahuli si Hermano Pule
sa_____________at ang kanyang
pagkamatay ay nagsilbing babala sa
mga magtatangkang lumaban sa
pamahalaang Espanyol.
Tingnan ang larawan: Suriin ang larawan:
 Ipinagtanggol ba ng mga
katutubong Pilipino ang kanilang
lupain?

Ano sa palagay ninyo ang ginawang

pagkilos ng mga
katutubo upang makamit ang kalayaan
mula sa kamay
ng mga Espanyol?

Sino ang makapagtuturo kung nasaan

ang Cordillera sa mapa?

Nakapunta kana ba sa Cordillera?

C. Pag-uugnay ng mga halimbawa sa Sa araw na ito ay ating susuriin ang
bagong aralin. kaugnayan ng pakikipaglaban ng
(Activity-1) katutubong pangkat sa Cordillera at
papel na ginampanan ng pangkat ng
mga Igorot laban sa pananakop ng
mga Espanyol
Ano ang nasa larawan?
na nagbigay daan sa pag-usbong ng
damdaming Makabayan.
Nagkaroon kya ng pag-aalsa sa
usaping Agraryo?
Tara pag-aralan natin.
Marami ang naitalang pakikibaka ang
mga katutubong Pilipino sa
kasaysayan ng Pilipinas.
Isinagawa ang watak-watak na
pagkilos ng mga katutubo sa iba’t
ibang lugar ng ating bansa.
 Nahati sa tatlong aspekto ang
isinagawang pag-aalsa
ng mga katutubo;
1. Pag-aalsang Politikal
2. Pag-aalsang Panrelihiyon
3. Pag-aalsang Ekonomiko

Buuin ang salita sa baba upang

malaman ang Pangalan ng nasa
larawan.

D. Pagtalakay ng bagong konsepto at
paglalahad ng bagong kasanayan #1
(Activity -2)
Ang Kilusang Agraryo ng 1745
Isa sa tinugunang mga isyu ng
mga Pilipino sa mga
pagbabagong ipinatupad ng mga
Espanyol ay ang maling
patakarang pang-agraryo na
bunga ng mga pang-aabuso at
pangangamkam ng mga
prayle mula sa mga katutubo.
Nagbigay daan ito sa pag-usbong
ng nasyonalismong Pilipino.
 Matatandaan na bahagi ng
kasaysayan ang matagumpay na
pagpapalaganap ng kristiyanismo
ng mga misyonerong prayle at
pagpapalawak ng reduccion
bilang gantimpala pinagkalooban
sila ng hari ng Spain ng lupain na
tinatawag na hacienda. Dahil
dito, nagkaroon ng malalawak
na lupain ang mga prayle. Hinati
nila ang mga lupain at bawat
bahagi ay pinaupahan at tinawag
na inquilinato at ang
nangungupahan naman dito ay
tinawag na inquilino. Ang mga
nagsasaka
sa inquilinato ay mga katutubong
magsasaka na tinawag na kasama.
 Sa sistemang hacienda, malaki
ang kita ng mga prayle na siyang
tumatanggap ng renta.
Nagkaroon ng pagkakataon ang
mga prayle na abusuhin ang
A ____ P _____ L _____ N ____
R _____ O ___ EL_____
C____UZ
Ano kaya ang ipinaglaban niya?
Tara alamin natin!
Masasabing matagumpay ang
pagmimisyon o Kristiyanisasyon
ng mga misyonerong prayle
sa ilalim ng kolonyalismong
Espanyol sa bansa. Ito ang
nagtulak kay Apolinario dela Cruz
na hangarin na maging isang pari
sa murang edad pa lamang niya.
Kaya naman noong 1829
sinubukan niyang pumasok sa
orden ng Dominikano sa Maynila
na noong panahon na iyon
ay tanging lahing Espanyol
lamang ang nabibigyan ng
pagkakataon na maging parte ng
orden at mayroong pribilehiyo na
manatili sa kumbento bilang isang
paring regular. Samantalang ang
mga Pilipino o indio ay maaari
lamang magsilbi sa simbahan
bilang isang paring sekular o
kilala din bilang mga paring hindi
nabibilang sa ano mang ordeng
relihiyoso.
 Dahil dito, mas sumidhi ang
kaniyang pagnanais na mapag-
aralan ang Doktrina ng Simbahan
at isapuso ang nilalaman ng
Bibliya habang nagtatrabaho sa
Ospital ng San Juan de Dios.
 Itinatag niya ang Cofradia de
San Jose o Kapatiran ng San Jose
sa Lucban, isang kapatirang
panrelihiyon na kinabibilangan ng
mga Pilipino o indio. Kinilala siya
ng samahan bilang si Hermano
Kung ang ilang katutubo ay nikayap
ang bagong relihiyon mayroon din
namang hindi pumayag na palitan ang
kanilang sinaunang paniniwala.
Sila ang katutubong pangkat ng
Igorot sa Cordillera.
Ang mga katutubong pangkat sa
Cordillera
 Naninirahan dito ang Igorot, na
nahahati sa iba’t ibang pangkat
etnolingguwistiko:
(Ibaloi, Isneg o Apayao, Kankanaey,
Kalinga, Bontoc, at Ifugao.)
 Payak at simple ang paraan ng
kanilang pamumuhay tulad ng
pagsasaka, paghahabi ng tela,
pagmimina ng ginto,pagnganganga, at
pangangayaw o headhunting na
kilalang tradisyon nila sa
pakikipaglaban.
 Ang kanilang umiiral na
paniniwala ay animismo.
Sa pamumuno ng kinatawan ng hari
sa Pilipinas, ang mga
gobernador-heneral at mga prayle na
tagapagpalaganap
ng Kristiyanismo ay parehong
umabuso sa tinatamasang
kapangyarihan at hindi naging
makatarungan ang kanilang
pamumuno.
Tahasang tinutulan ng mga Pilipino
noon ang baluktot na
pamamalakad ng mga Espanyol na
nagresulta sa
pagsasagawa ng mga pag-aaklas laban
sakanila.
Sinalihan ito ng iba’t ibang tao sa
lipunan at mga tao mula
sa mga tagong lugar sa Pilipinas na
nakaranas ng
pagmamalupit ng mga Espanyol. Isa
sa pag-aalsang
nagmarka sa ating lahi, na kinilala
bilang kauna-unahang
pagpapakita ng damdaming
makabayan ito ay ay pag- aalsa sa
Mactan sa pagitan ni Lapu-Lapu na
pinuno ng
Mactan laban kay Ferdinand
Magellan.

E. Pagtalakay ng bagong konsepto at
paglalahad ng bagong kasanayan #2
(Activity-3)
kanilang tinatamasang pribilehiyo
mula sa pamahalaan na
nagresulta sa isang pag-aalsa
mula sa panig ng mga katutubong
magsasaka na kinilala sa
kasaysayan bilang Pag-aalsang
Agraryo ng 1745, ito ay isang
pagkilos upang tubusin o bawiin
sa mga prayle at mga orden ang
mga lupang pamana sa kanila ng
kanilang mga ninuno o ancestral
domain.
Mga dahilan ng Kilusang
Agraryo ng 1745;
1. Pangangamkam ng mga lupa
ng mga katutubo
 Sa panahon ng kolonyalismo
nagsimula ang kaugalian sa
pagpapatitulo ng lupa na
nagbigay daan upang mawalan ng
lupa ang mga katutubo.
 Hindi lahat noon ay nagkaroon
ng pagkakataong
makapagpatitulo ng lupa kung
kaya’t ang mga
lupang walang titulo, kahit na
may nagmamay-ari ay itinuturing
na pampublikong lupain na
maaring bilhin ng pamahalaan.
 Ayon naman sa akda ni Juan
dela Concepcion, nanghimasok
ang mga Heswita sa mga ari-arian
ng mga katutubo. Iginiit nila na
kanila ang mga lupain at
pinagkakamkam ito
2. Pagtanggal ng mga
kinagisnang karapatan ng mga
katutubo sa kanilang mga lupain
3. Pandaraya sa mga lupain at
hindi makatarungang paniningil
Pule. Ang samahang ito ay may
layuning paigtingin ang
pagsasagawa ng
mga mabubuting gawain ng isang
Kristiyano. Binago nila ang mga
rituwal at turo ng Kristiyanismo at
ibinatay sa pangangailangan at
paraan ng pamumuhay ng mga
katutubo. Ang mga kasapi sa sa
kapatiran ay karamihang mga mga
magsasaka mula Tayabas,
Batangas, Laguna at maging sa
Maynila na nagnais ng
alternatibong paniniwala.
 Layon ng kapatiran na kilalanin
ito ng mga Espanyol at hinangad
na mapabilang sa ordeng
Dominikano subalit ito ay
ikinagalit at labis na tinutulan ng
pamahalaang Espanyol sa
pamumuno ni Gobernador-
Heneral Marcelino de Oraa
Lecumberri
 Oktubre 1841, ang
pamahalaang Espanyol ay
nagpadala ng mga sundalo upang
sapilitang
buwagin ang kanilang kapatiran
na may 4000 na ang kasapi at
nagsasagawa ng kilos-protesta sa
isang baryo sa Mt. Banahaw.
Karamihan sa mga kasapi -
matanda,bata at babae ay dinakip
at ang iba naman ay walang
awang pinaslang ng mga
sundalong Espanyol.
 Nakatakas at nagtago sa Barrio
Gibanga si Hermano Pule ngunit
agad din siyang nahuli ng
Espanyol. Dinakip at pinatawan
ng kamatayan sa pamamagitan ng
firing squad. Si Pule ay namatay
sa edad na 27 at ang kaniyang
putol-putol na katawan ay
ibinandera sa publiko upang
Dahilan ng pananakop sa mga Igorot
1. Deposito ng ginto
 Matatandaan na sa panahon ni
Miguel Lopez de Legazpi ay
nagpadala ng isang misyon upang
magsagawa ng pagsisiyasat sa
bentahan ng ginto ng mga Igorot sa
Ilocos sa pamumuno ni Juan de
Salcedo na kaniyang apo.
 Itinuloy ng mga sumunod na
gobernador-heneral ang pagpapadala
ng misyon sa pag-alam sa kalidad ng
ginto na namimina mula sa
Cordillera. Mas lalong nagpursige
ang pamahalaang
Espanyol sa pagsiyasat dito upang
maging panustos sa pangangailangan
ng Spain sa
kinasangkutang digmaan sa pagsiklab
ng Thirty Years Wars sa Europe.
Hangad ng mga
Espanyol na pakinabangan ang
deposito ng ginto na makukuha sa
Cordillera. Ipinahinto ang
paghahanap noong 1624 dahil umabot
sa kaalaman ng mga Espanyol na
mababa ang kalidad ng gintong
matatagpuan sa bulubundukin ng
Cordillera.
Dahilan ng mga Pag-aalsang
Politikal
Nawalan ng papel sa pamahalaang
Espanyol ang mga Datu at Maharlika
na pinakamataas na pinuno sa
pamayanang Pilipino. Maging ang
mga babaylan o katalonan sa Bisaya
ay tinanggalan ng
kapangyarihan na maging pinuno sa
aspektong espirituwal. Ito ang dahilan
ng pag-aalsa ng mga
dating pinuno upang maibalik
sakanila ang kapangyarihan na
pamunuan ang kanilang nasasakupan.
Tinanggalan ni Gobernador-heneral
Guido Lavezares ang pribilehiyong
malibre sa buwis at mapasama sa polo
y servicio ang kaanak ni Lakandula,
ang huling hari ng Maynila na
ipinangako sakaniya ng dating
gobernador-heneral Legazpi.
Nagbunga ito ng pag-aalsa noong
1574.
Ninais din ng mga Datu sa Tondo na
mabawi ang kanilang Kalayaan at
karangalan sa
pangunguna nina Magat Salamat,
Martin Pangan, Juan Banal at Pedro
Balingit.
ng buwis sa kanilang lupain.
Batay sa ulat ni Pedro Enriquez
Calderon na siyang nagsiyasat
noong 1739, ang mga lupain at
kita mula sa buwis ay napupunta
sa mga relihiyosong pari tulad ng
mga Dominicano, Heswita, at
Agustino.
Ang karampatang bayad ng mga
katutubo ay ang mga sumusunod.
Ito ay binabayaran sa loob
lamang ng isang taon.
1. Tatlong piso (P3.00) sa may
asawa
2. Piso at limang sentimo (P1.50)
sa mga biyudo o biyuda
3. Natuklasan din ni Don Pedro
Enriquez na ang mga sukat ng
lupa na inilaan sa mga katutubo
ay hindi naayon sa tamang sukat.
Isang kawani ng audiencia ang
gumawa nito at ang mga sumukat
ng lupa ay kasabwat upang
dayain ang mga katutubo.
4. Pagbabawal sa pagkuha ng
mga kahoy at prutas sa lupang
kanilang kinamkam
5. Pagbabawal sa paggamit ng
lupa at burol para pastulan ng
mga hayop ng mga katutubo.
magsisilbing paalala sa mga
magtatangkang lumaban sa
pamahalaang Espanyol.
Dahilan ng Pag-aalsa;
1. Hindi pantay na pagtingin sa
mga Pilipino sa ilalim ng
Kristiyanismo.
2.Tinanggihan si Pule na maging
isang paring regular
3. Hindi pagkilala sa Kapatiran ng
San Jose o Cofradia de San Jose
na kanilang itinatag.
2. Kristiyanismo
 Isa rin sa hangarin ng Espanyol sa
pangkat ng Igorot ay palitan ang
kanilang sinaunang paniniwala na
animismo ng relihiyong
Kritsiyanismo at baguhin ang
kanilang pamumuhay bilang
isang mamamayang sibillisado.
Mangyayari lamang ito kung bababa
sila mula sa kabundukan at manirahan
na ng tuluyan sa itinatag na pueblo ng
mga Espanyol. Nagpadala ng
misyong relihiyoso sa Cordillera sa
utos ni Gobernador-Heneral Francis
de Tello de Guzman sa
pamumuno ni Kapitan Mateo de
Aranda at Padre Esteban Marin na
siya ang Kura Paroko ng Ilokos.
 Sinubukan ni Marin na makuha
ang puso ng mga Igorot.
Nakipagtulungan Kapitan Aranda at
nagsulat ng isang diksiyunaryo na
salin sa wikang Igorot upang mas
madali ang komunikasyon.
3. Monopolyo sa Tabako
 Upang masigurado ang pagsunod
ng mga Igorot sa paglunsad ng
monopolyo sa tabako noong 1781,
nagpadala ng misyon sa Cordillera
upang magtatag ng pamahalaang
militar.
 Sa ilalim ng patakarang monopolyo
sa tabako lahat ng maaaning tabako
ng mga Igorot ay bukod-tanging sa
pamahalaang kolonya dapat ibenta.
May kinatawan na hinirang ang
pamahalaan na sila lamang ang may
karapatang bumili ng tabako mula sa
mga katutubong
magsasakang Igorot.
Dahilan ng mga Pag-aalsang
Panrelihiyon
Sa hangarin na gawing Katoliko ang
lahat ng mga katutubong Pilipino,
nawalan ng puso ang mga prayle sa
mga hinaing nila at
pinagsamantalahan ang nakitang
kahinaan ng mga ito.
Pinugutan ng ulo si Datu Bancao ng
Carigara nang masupil ang kaniyang
sinimulang pag-aalsa
laban sa Simbahang Katolika ng Leyte
noong 1621. Naging katuwang niya si
Pagali na isang babaylan na
gumagamit di-umano ng mahika.
Nagtayo sila ng dambana para sa mga
anito at nanghikayat ng mga kasapi at
sumali sa kanilang pag-aalsa laban sa
mga prayle.
Sinundan nila Tamblot ng
Bohol,Tapar ng Iloilo, mga
Magtanganga ng Cagayan sa
pamumuno ni Franisco Rivera,
pangkat ng mga Itneg at Apolinario
dela Cruz ng Tayabas ang mga
pagkilos
laban sa mga mapang-abusong prayle
dahil sa hindi pantay na pagtingin sa
mga Pilipino sa ilalim ng
kristiyanismo.
Pinakamahabang pag-aalsa sa
Pilipinas ang pinamunuan ni
Francisco Dahohoy ng Bohol noong
1744. Pinagkaitang bigyan ng isang
kristiyanong libing ang kaniyang
kapatid na isang konstable. Dahil dito,
hinikayat niya ang mga Boholano na
mag-aklas laban sa mga Espanyol at
tumagal
ang rebelyon hanggang 1829.

 Itinatag ang Comandancia del Pais
de Igorrotes sa pamumuno ni
Guillermo Galvey upang
mabatanyan ang Cordillera at ibang
karatig lalawigan sa Ilocos sa
pagsunod sa patakarang ito.
Dahilan ng mga Pag-aalsang
Ekonomiko
Nagbunga ng iba’t ibang reaksiyon sa
mga katutubong Pilipino ang
pagpapatupad ng mga bagong
patakarang pangkabuhayan sa
Pilipinas sa ilalim ng pamahalaang
Espanyol.
Ang hindi makatuwirang paniningil
ng buwis ng mga Espnayol ang
nagtulak kay Magalat at kaniyang
kapatid na mula sa Cagayan na mag-
aklas noong 1596.
Kinuha ang kaniyang ari-arian ng mga
Epspanyol at sa paniniwalang
nagmula siya sa angkan ni
Lakandula,isang pag-aalsa ang
pinamunuan ni Pedro Ladia sa
Malolos Bulacan.
Si Sumuroy na tubong Samar ay
nakilala sa kaniyang pakikibaka laban
sa hindi makataong pang-aalipin sa
mga katutubo sa polo y servicio.
Hindi tumupad sa nakasaad sa batas
ang mga
Espanyol na hindi pagtatrabahuin ang
mga polista na malayo sa kanilang
pamilya. Sumiklab ang
pag-aalsang ito sa Cavite hanggang
Bicol, Camiguin, Cebu, Masbate,
Mindanao, hilagang Mindanao at
Zamboanga.
Tinutulan ng mga Kapampangan ang
sapilitang paggawa sa mga galyon at
hindi pagbibigay ng
bayad sa mga biniling palay mula sa
mga magsasaka sa pangunguna ni
Francisco Maniago.
Naghigpit sa pagbebenta at
produksiyon ng basi-isang uri ng alak
mula sa tubo ang
pamahalaang Espanyol na nagpagalit

F. Paglinang sa Kabihasnan
(Tungo sa Formative Assessment)
(Analysis)
Panuto: Suriin ang mga pahayag
sa bawat bilang. Lagyan ng tsek (
/ ) kung nagpapahayag ng dahilan
ng pag-aalsang agraryo at ekis ( x
) kung hindi.
________1. Pag-alis sa
kinamulatang karapatan ng mga
katutubo sa kanilang mga lupain.
________2. Paniningil ng labis
na buwis sa mga katutubo.
________3. Pagbebenta ng
produkto sa ibang negosyante.
________4. Hindi pagkilala sa
relihiyon na kanilang itinatag.
________5. Pagbawi sa lupang
pamana ng kanilang mga ninuno
o ancestral domain.
Panuto: Punan ng tamang salita
upang mabuo ang bawat pahayag
sa bawat bilang. Piliin ang sagot
sa loob ng kahon na nasa ibaba.
1. Itinatag ni__________ang
Kapatiran ng San Jose na nagnais
ng layuning
paigtingin ang pagsasagawa ng
mga mabubuting gawain ng isang
Kristiyano.
2. Sa ilalim ng Kristiyanismo
tanging mga ______lamang ang
maaaring mapabilang
sa ordeng relihiyoso.
3. Ang mga ________at _______
ng kapatiran ay ibinagay sa paraan
ng pamumuhay ng mga
katutubong Pilipino.
4. Ang hindi pagkilala sa
________________na kaniyang
itinatag ang isa sa naging dahilan
ng pag- aalsa ng samahan.
5. Nahuli si Hermano Pule
sa_____________at ang kanyang
sa mga Ilokano sa Ilocos Norte at
sumiklab ang pag- aalsang
pinamunuan ni Pedro Ambarista.
Sinundan pa nila Andres Malong sa
San Carlos Pangasinan, Almazan ng
San Nicolas Laoag,
Ilocos Norte, at mag-asawang Diego
Silang at Gabriela Silang ang iba’t
ibang pag-aalsa na
bunga ng maling patakarang pang-
ekonomiko gaya ng labis na
paniningil ng buwis, hindi
makatuwirang patakaran sa
monopolyo sa tabako, hindi tamang
pagtrato sa mga polista sa ilalim ng
polo y servicio at sa papel ng mga
katutubo sa kalakalang galyon.
Panuto: Tukuyin kung pag-aalsang
ekonomiko, politikal o relihiyon ang
mga sumusunod.
____________1. Pag-aalsa ni
Maniago
____________2. Pag-aalsa ni Diego
Silang
____________3. Pag-aalsa ni Bancao
____________4. Pag-aalsa ni
Sumuroy
____________5. Pag-aalsa ni
Lakandula
____________6. Pag-aalsa ni
Tamblot
____________7. Pag-aalsa ng mga
Magtangaga
____________8. Pag-aalsa ni
Almazan
____________9. Pag-aalsa ni
Dagohoy
____________10. Pag-aalsa ni Pule

Kung sakaling nasa panahon ka
G. Paglalapat ng aralin sa pang-araw- ng mga Espanyol, papaya ka rin
araw na buhay bang kamkamin ng iba ang iyong
(Application) lupain? Bakit?
Tandaan Natin!
Ang pag-aalsang ito ay bunga ng
hindi makatarungang pang-aagaw
at pangangamkam ng mga pari sa
lupa ng mga katutubo. Maraming
mga Pilipino ang humawak ng
sandata upang
H. Paglalahat ng Aralin ipakita ang kanilang pagtutol
(Abstraction))
dito. Nangyari ang mga ganitong
uri ng pag-aalsa sa
Morong(Rizal), Bulacan, Laguna,
Batangas at ilang karatig na lugar
ng mga ito.
I. Pagtataya ng Aralin (Assessment) Panuto: Suriin ang mga tanong sa
bawat bilang at isulat sa patlang
ang letra ng tamang sagot.
______1. Ano ang tawag sa
kilusang isinagawa ng mga
katutubo dahil sa pangangamkam
ng mga
Prayle sa lupaing pamana sa
kanila ng kanilang ninuno?
A. Kilusang Agraryo
B. Kilusang Pampolitika
C. Kilusang Pang-araro
D. Kilusang Panrelihiyon
______2. Bukod sa Rizal,
Bulacan, Laguna, Batangas,saan
pang lugar sa Pilipinas naganap
ang
kaguluhan noong 1745 sa usaping
pangangamkam ng lupa ng mga
Prayle.
pagkamatay ay nagsilbing babala
sa
mga magtatangkang lumaban sa
pamahalaang Espanyol.
Sa iyong palagay, ano ang epekto
ng pagkamatay ng pinuno ng
kapatiran na si
Hermano Pule sa pag-usbong ng
nasyonalismong Pilipino?
Ano ang naging dahilan ng pag-
aalsa ni Apolinario Dela Cruz?
Panuto: Basahin at unawain ang
tanong sa bawat bilang. Piliin
lamang ang letra ng tamang sagot.
1. Sino ang nagsumikap na pag-
aralan ang mga turo ng relihiyong
kristiyanismo at maging isang
paring regular na nagbigay daan
sa pagkatatag ng Kapatiran ng San
Jose?
A. Apolinario dela Cruz
B. Apolinario Mabini
C. Diego Silang
D. Magat Salamat
2. Ano ang tawag sa mga paring
kabilang sa samahan ng mga
ordeng relihiyoso na pawang mga
lahing Espanyol lamang ang
maaaring makapasok dito?
A. Paring Regular
B. Paring Sekular
Ano ang ipinakitang katangian ng
mga Igorot upang hindi masakop ng
mga Espanyol?
Ano ang mga dahilan kung bakit
nagkaroon ng pag-aalsa ang mga
Igorot?
PUNAN MO!
Panuto: Gamit ang graphic organizer,
punan ng buong pangungusap ang
bawat kahon sa mga naging
dahilan ng tangkang pananakop ng
Espanyol sa mga Igorot.
Paano mo pahahalagahan ang
pagtatanggol ng mga katutubo para sa
Kalayaan ng bayan?
Nagtagumpay kaya ang lahat na pag-
aalsa ng mga katutubo?
Bigo ang resulta sa kabuuan ng
kanilang isinagawang pag-aalsa laban
sa mga Espanyol bunsod ng mga
sumusunod na dahilan;
1. Pagiging watak-watak ng Pilipinas.
2. Kakulangan sa kahandaan at
kaalaman sa pakikidigma.
3. Kawawalan ng maayos na
komunikasyon.
4. Pagkakaiba ng wika at diyalekto.
5. Pagbabayad ng mga Espanyol sa
mga mesenaryong katutubo.
Panuto: Piliin ang letra ng tamang
sagot.
____1.Ang mga sumusunod ay
naglalarawan ng iba’t ibang reaksiyon
ng mga katutubog
pangkat sa armadong pananakop,
maliban sa isa. Alin ito?
A. Natuwa sa pamamalakad ng mga
Espanyol.
B. Galit at hinanakit sa pamumuno ng
mga Espanyol
C. Pagsalungat sa pamamahala sa
pamamagitan ng pag-aalsa
D. Paghihimagsik laban sa politikal,
pang-ekonomiya, panlipunan at
panrelihiyong
pamamalakad
______2. Alin ang hindi naglalarawan
sa mga naging bunga ng pag-aalsa ng
mga katutubong
A. Cavite C. Leyte
B. Davao D. Zamboanga
______3. Ito ang pangunahing
sanhi sa naaganap na Kilusang
Agraryo noong 1745 na
nilahukan ng mga taga-
Katagalugan. Ano ito?
A. Paglahok sa kalakalang galyon
B. Pagnanais na maibalik ang
mga lupaing kinamkam ng mga
ESpanyol
C. Pagtutol sa sapilitang paggawa
D. Pananawagang buwagin na
ang monopoly sa tabako
______4. Sino ang hari ng Spain
ng nag-utos na ibalik sa mga
katutubo ang kanilang lupang
pamana?
A. Haring Carlos I
B. Haring Ferdinand V
C. Haring Ferdinand VI
D. Haring Solomon II
______5. Alin sa mga
sumusunod ang ipag-utos ng hari
ng Spain upang matigil ang pag-
aalsang
agraryo ng mga katutubo?
A. Sunugin ang mga tirahan ng
mga katutubong Pilipino
B. Ipagbili ang mga lupang
kinuha mula sa mga katutubo.
C. Ipagkatiwala sa mga katutubo
ang haciendang pabuya sa mga
Espanyol.
D. Ibalik ng mga prayle sa mga
katutubo ang lupang pamana sa
kanila ng kanilang mga ninuno
o ancestral domain.
C. Principalia
D. Peninsulares
3. Ano ang tawag sa itinatag na
samahang panrelihiyon ng mga
indio na naglalayon na paigtingin
ang pagsasagawa ng mga
mabubuting gawain ng isang
Kristiyano at maibatay sa
pamamauhay ng
mga katutubong Pilipino?
A. Kapatiran ng San Bartolome
B. kapatiran ng San Dionisio
C. Kapatiran ng San Jose
D. Kapatiran ng San Rafael
4. Si Apolinario dela Cruz ang
nagtatag ng Cofradia de San Jose.
Ano ang itinawag sa kaniya ng
libu-libong kasapi nito?
A. Hermano Pule
B. Marcelino Lecumberri
C. Marcelo H. del Pilar
D. Macario Sakay
5. Alin sa mga sumusunod ang
HINDI tumutukoy sa dahilan ng
pag-aalsa ng kapatiran ng San
Jose?
A. Pinagbayad ng buwis
B. Tinanggihan si Pule na maging
isang paring regular
C. Hindi napabilang ang kapatiran
sa ordeng Domican
D. Hinidi kinilala ng mga
Espanyol ang kapatirang kanyang
itinatag
Pilipino sa kolonyalismo?
A. Walang maayos na plano at kulang
sa mga armas
B. Nagpangkat-pangkat sila at nahati
sa iba’t ibang tribo
C. Naging matagumpay ang mga
Pilipino sa pakikipaglaban sa mga
Espanyol
D. Nabigo dahil kulang silang ng
pagkakaisa at kulang ang kakayahang
mamuno
______3. Bakit nagsagawa ng pag-
aaklas ang mga Pilipino laban sa
pagtatatag ng
monopolyo sa tabako?
A. Sapilitang pinagtatrabaho ang mga
Pilipino
B. Sinira ng mga opisyal ang lahat ng
pananim ng mga magsasaka
C. Inalis ang ipinagkaloob na
buwanang suplay ng bigas sa mga
magsasaka
D. Napunta sa mga opisyal ng
pamahalaan ang salaping kinita at
hindi mismo sa pamahalaan
______4. Isa si Andres Malong na
namuno ng pag-aalsa sa Pangasinan.
Ano ang dahilan ng
kanyang pag-aalsa?
A. Kinumpiska ang kaniyang ari-arian
ng mga Espanyol
B. Hindi pagbabayad ng pamahalaan
sa mga biniling palay mula sa mga
magsasaka
C. Pagtutol sa sapilitang paggawa at
pagpapadala sakanila sa malayong
lugar
D. Hindi pagbabayad ng mga
Espanyol ng kaukulang sahod sa libo-
libong katutubong
nagtrabaho sa pagawaan ng barko
______5. Alin sa mga sumusunod ang
dahilan ng pag-aalsa nina Tamblot at
Bankaw?
A. Pangangamkam ng mga Prayle sa

J. Karagdagang Gawain para sa
Takdang Aralin at Remediation
V. MGA TALA
VI. PAGNINILAY
A. Bilang ng mag-aaral na nakakuha ng __bilang ng mag-aaral na
80% sa pagtataya. nakakuha ng 80% pataas
B. Bilang ng mga-aaral na __bilang ng mag-aaral na
nangangailangan ng iba pang gawain nangangailangan pa ng
para sa remediation karagdagang pagsasanay o
gawain para remediation
C. Nakatulong ba ang remediation? __Oo
Bilang ng mag-aaral na nakaunawa sa __Hindi
aralin. __bilang ng magaaral na
nakaunawa sa aralin
D. Bilang ng mga mag-aaral na __bilng ng magaaral na
magpapatuloy sa remediation magpapatuloy pa ng karagdagang
pagsasanay sa remediation
E. Alin sa mga istratehiyang pagtuturo Stratehiyang dapat gamitin:
ang nakatulong ng lubos? Paano ito __Koaborasyon
nakatulong? __Pangkatang Gawain
__ANA / KWL
__Sanhi at Bunga
__Paint Me A Picture
__I –Search
__Discussion
__Think-Pair-Share
__Role Playing/Drama
__Discovery Method
__Lecture Method
F. Anong suliranin ang aking naranasan Mga Suliraning aking
na nasolusyunan sa tulong ng aking naranasan:
punungguro at superbisor? __Kakulangan sa makabagong
kagamitang panturo.
__Di-magandang pag-uugali ng
__bilang ng mag-aaral na
nakakuha ng 80% pataas
__bilang ng mag-aaral na
nangangailangan pa ng
karagdagang pagsasanay o gawain
para remediation
__Oo
__Hindi
__bilang ng magaaral na
nakaunawa sa aralin
__bilng ng magaaral na
magpapatuloy pa ng karagdagang
pagsasanay sa remediation
Stratehiyang dapat gamitin:
__Koaborasyon
__Pangkatang Gawain
__ANA / KWL
__Sanhi at Bunga
__Paint Me A Picture
__I –Search
__Discussion
__Think-Pair-Share
__Role Playing/Drama
__Discovery Method
__Lecture Method
Mga Suliraning aking
naranasan:
__Kakulangan sa makabagong
kagamitang panturo.
__Di-magandang pag-uugali ng
__bilang ng mag-aaral na nakakuha
ng 80% pataas
__bilang ng mag-aaral na
nangangailangan pa ng karagdagang
pagsasanay o gawain para
remediation
__Oo
__Hindi
__bilang ng magaaral na nakaunawa
sa aralin
__bilng ng magaaral na
magpapatuloy pa ng karagdagang
pagsasanay sa remediation
Stratehiyang dapat gamitin:
__Koaborasyon
__Pangkatang Gawain
__ANA / KWL
__Sanhi at Bunga
__Paint Me A Picture
__I –Search
__Discussion
__Think-Pair-Share
__Role Playing/Drama
__Discovery Method
__Lecture Method
Mga Suliraning aking naranasan:
__Kakulangan sa makabagong
kagamitang panturo.
__Di-magandang pag-uugali ng mga
bata.
lupang pamana sa mga katutubo
B. Pagnanais na makabalik sa
sinaunang paniniwala ng mga Pilipino
C. Pagtanggal ng mga Espanyol sa
pribilehiyong malibre sa pagbabayad
ng buwis.
D.Ipinahinto ang pribadong
produksiyon at pagbebenta ng basi-
isang uri ng alak mula sa tubo .
__bilang ng mag-aaral na nakakuha __bilang ng mag-aaral na nakakuha
ng 80% pataas ng 80% pataas
__bilang ng mag-aaral na __bilang ng mag-aaral na
nangangailangan pa ng karagdagang nangangailangan pa ng karagdagang
pagsasanay o gawain para remediation pagsasanay o gawain para
remediation
__Oo __Oo
__Hindi __Hindi
__bilang ng magaaral na nakaunawa __bilang ng magaaral na nakaunawa
sa aralin sa aralin
__bilng ng magaaral na magpapatuloy __bilng ng magaaral na
pa ng karagdagang pagsasanay sa magpapatuloy pa ng karagdagang
remediation pagsasanay sa remediation
Stratehiyang dapat gamitin: Stratehiyang dapat gamitin:
__Koaborasyon __Koaborasyon
__Pangkatang Gawain __Pangkatang Gawain
__ANA / KWL __ANA / KWL
__Sanhi at Bunga __Sanhi at Bunga
__Paint Me A Picture __Paint Me A Picture
__I –Search __I –Search
__Discussion __Discussion
__Think-Pair-Share __Think-Pair-Share
__Role Playing/Drama __Role Playing/Drama
__Discovery Method __Discovery Method
__Lecture Method __Lecture Method
Mga Suliraning aking naranasan: Mga Suliraning aking naranasan:
__Kakulangan sa makabagong __Kakulangan sa makabagong
kagamitang panturo. kagamitang panturo.
__Di-magandang pag-uugali ng mga __Di-magandang pag-uugali ng mga
bata. bata.

G. Anong kagamitan ang aking
nadibuho na nais kong ibahagi sa mga
kapwa ko guro?
mga bata.
__Mapanupil/mapang-aping mga
bata
__Kakulangan sa Kahandaan ng
mga bata lalo na sa pagbabasa.
__Kakulangan ng guro sa
kaalaman ng makabagong
teknolohiya
__Kamalayang makadayuhan
Pagpapanuod ng video
presentation
__Paggamit ng Big Book
__Tarpapel
__Instraksyunal na material
mga bata.
__Mapanupil/mapang-aping mga
bata
__Kakulangan sa Kahandaan ng
mga bata lalo na sa pagbabasa.
__Kakulangan ng guro sa
kaalaman ng makabagong
teknolohiya
__Kamalayang makadayuhan
Pagpapanuod ng video
presentation
__Paggamit ng Big Book
__Tarpapel
__Instraksyunal na material
__Mapanupil/mapang-aping mga bata
__Kakulangan sa Kahandaan ng mga
bata lalo na sa pagbabasa.
__Kakulangan ng guro sa kaalaman
ng makabagong teknolohiya
__Kamalayang makadayuhan
Pagpapanuod ng video presentation
__Paggamit ng Big Book
__Tarpapel
__Instraksyunal na material
__Mapanupil/mapang-aping mga bata
__Kakulangan sa Kahandaan ng mga
bata lalo na sa pagbabasa.
__Kakulangan ng guro sa kaalaman
ng makabagong teknolohiya
__Kamalayang makadayuhan
Pagpapanuod ng video presentation
__Paggamit ng Big Book
__Tarpapel
__Instraksyunal na material
__Mapanupil/mapang-aping mga bata
__Kakulangan sa Kahandaan ng mga
bata lalo na sa pagbabasa.
__Kakulangan ng guro sa kaalaman
ng makabagong teknolohiya
__Kamalayang makadayuhan
Pagpapanuod ng video presentation
__Paggamit ng Big Book
__Tarpapel
__Instraksyunal na material