2024 Asf Ayt Ki̇mya

SORU BANKAMIZ
KOLAYK OLAY-ORTA ORTA ORTA-ZOR
KOLAY-ORTA TEST
Konuyu kavratan yeni nesil kolay
soruların yer aldığı testtir.
Pratik yapmayı sağlayan yeni nesil
kolay ve orta düzey soruların yer
aldığı testtir.
KOLAY TEST
ORTA-ZOR TEST
ÖSYM standartlarında yaşam ve
beceri temelli orta düzey soru-
ların yer aldığı testtir. ÖSYM standartlarında yaşam ve
beceri temelli orta ve zor düzey
soruların yer aldığı testtir.
ORTA TEST
ÜNİTE 1: MODERN ATOM TEORİSİ
Atomun Kuantum Modeli............................................................................................ 5
Periyodik Sistem ve Elektron Dizilimleri................................................................... 11
Periyodik Özellikler ................................................................................................... 13
Elementleri Tanıyalım................................................................................................ 17
Yükseltgenme Basamakları....................................................................................... 19
ÜNİTE 2: GAZLAR
Gazların Özellikleri ve Gaz Yasaları........................................................................... 21
İdeal Gaz Yasası.......................................................................................................... 25
Gazlarda Kinetik Teori................................................................................................ 29
Gaz Karışımları.......................................................................................................... 31
Gerçek Gazlar............................................................................................................. 35
İÇİNDEKİLER
ÜNİTE 3: SIVI ÇÖZELTİLER VE ÇÖZÜNÜRLÜK

Çözücü - Çözünen Etkileşimleri................................................................................. 37
Derişim Birimleri....................................................................................................... 39
Koligatif Özellikler..................................................................................................... 45
Çözünürlük................................................................................................................. 49
Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler............................................................................... 51
ÜNİTE 4: KİMYASAL TEPKİMELERDE ENERJİ

Tepkimelerde Isı Değişimi.......................................................................................... 53
Oluşum Entalpisi........................................................................................................ 57
Bağ Enerjileri............................................................................................................. 61
Tepkime Isılarının Toplanabilirliği.............................................................................. 65
ÜNİTE 5: KİMYASAL TEPKİMELERDE HIZ

Tepkime Hızları.......................................................................................................... 69
Tepkime Hızını Etkileyen Faktörler............................................................................ 73
ÜNİTE 6: KİMYASAL TEPKİMELERDE DENGE

Kimyasal Denge.......................................................................................................... 77
Dengeyi Etkileyen Faktörler....................................................................................... 81
Suyun Oto - İyonizasyonu, pH - pOH Kavramları........................................................ 85
Brönsted - Lowry Asit / Bazları.................................................................................. 91
Asit ve Bazların Ayrışma Dengesi.............................................................................. 93
Kuvvetli ve Zayıf Asit Bazların pH Değeri................................................................... 95
Tampon Çözeltiler, Tuzların Asit - Baz Özelliği........................................................... 97
Kuvvetli Asit - Baz Titrasyonu.................................................................................... 99
Çözünürlük Çarpımı ve Çözünürlük........................................................................... 101
Tuzların Çözünürlüğüne Etki Eden Faktörler............................................................. 105
ÜNİTE 7: KİMYA VE ELEKTRİK

İndirgenme - Yükseltgenme Tepkimelerinde Elektrik Akımı..................................... 109
Elektrotlar ve Elektrokimyasal Hücreler................................................................... 117
Elektrot Potansiyelleri............................................................................................... 121
Kimyasal Elektrik Üretimi.......................................................................................... 129
Elektroliz ve Korozyon................................................................................................ 131
ÜNİTE 8: KARBON KİMYASINA GİRİŞ

Anorganik ve Organik Bileşikler................................................................................ 133
Basit ve Molekül Formül............................................................................................ 135
İÇİNDEKİLER
Doğada Karbon........................................................................................................... 137

Lewis Formülleri........................................................................................................ 141
Hibritleşme Molekül Geometrisi................................................................................ 143
ÜNİTE 9: ORGANİK BİLEŞİKLER

Hidrokarbonlar........................................................................................................... 149
Alkanlar...................................................................................................................... 151
Alkenler...................................................................................................................... 157
Alkinler....................................................................................................................... 165
Aromatik Bileşikler.................................................................................................... 173
Fonksiyonel Gruplar................................................................................................... 181
Alkoller....................................................................................................................... 183
Alkoller ve Eterler...................................................................................................... 187
Karbonil Bileşikleri, Aldehit ve Ketonlar................................................................... 189
Aldehit ve Ketonlar..................................................................................................... 191
Karboksilik Asitler, Esterler....................................................................................... 197
ÜNİTE 10: ENERJİ KAYNAKLARI VE BİLİMSEL GELİŞMELER

Fosil Yakıtlar.............................................................................................................. 205
Alternatif Enerji Kaynakları....................................................................................... 207
Alternatif Enerji Kaynakları ve Sürdürebilirlik.......................................................... 209
Sürdürebilirlik ve Nanoteknoloji................................................................................ 211
Kimya
Ünite 1: Modern Atom Teorisi
01
So
r u B a n k a sı
KOLAY KOLAY-ORTA ORTA ORTA-ZOR

TEST - 1
1-C 2-A 3-E 4-C 5-E 6-C 7-A 8-B 9-D
Atomun Kuantum Modeli

1. • Elektronlar çekirdekten belirli uzaklıkta ve belirli 3. Bohr, atom modeli ile aşağıda verilen ifadelerinden
enerjiye sahip orbitallerde bulunur. hangisini açıklayabilmiştir?
• Yörüngelere enerji düzeyi (seviyesi), katman veya ka-
buk denir. A) Hidrojenin ışıma spektrumunda oluşan alt çizgileri ve
• Enerji düzeyi bir tam sayı ile belirtilir. bazı çizgilerin neden daha parlak olduğunu
• Çekirdeğe en yakın enerji düzeyi 1 olmak üzere sayı B) Çok elektronlu atomların spektrumlarını
(n = 1, 2, 3, 4 ...) veya harflerle (n = K, L, M, N ...) ifade C) Tüm atomların spektrumlarını
edilir.
D) Elektronun bir yörüngenin dışında neden bulunama-
• Uyarılmış hâlde atom kararlıdır ve ışın yaymaz. yacağını
• Elektronun dışarıdan enerji alarak daha yüksek enerji
E) Hidrojen atomunun spektrumunu ve hidrojen atomu
düzeyine geçmesine atomun temel hâli denir.
gibi tek elektrona sahip iyonların (2He+, 3Li2+) spekt-
Yukarıda verilen ifadelerden kaç tanesi Bohr atom rumlarını
modeli için doğrudur?
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
4. Elektronların konumlarını ve hızlarını saptayabilmek

için yaptığı çalışmalar sonucunda elektronun konu-
munun ve hızının aynı anda belirlenemeyeceğini tes-
pit eden bilim insanı aşağıdakilerden hangisidir?
2. Bohr atom modeline göre elektronun belirli enerji seviyeleri
arasındaki geçişi aşağıda şematize edilmiştir.
A) James Clerk Maxwell B) M. Planck
C) W. Heisenberg D) A. Einstein
e– E) L. De Broglie
n=2
n=1
absorbsiyon e–
emisyon
Buna göre; 5. Modern atom modeli ve orbital kavramının ortaya çık-

masında;
I. Elektronun dışarıdan enerji alarak daha yüksek enerji
düzeyine geçmesine absorbsiyon denir. I. Louis De Broglie
II. Uyarılmış hâlde atom kararsızdır ve ışın yayar. II. Werner Heisenberg
III. Emisyonda yayılan ışığın enerjisi, iki enerji düzeyi
III. Erwin Schrödinger
arasındaki enerji farkına eşittir.
ifadelerden hangileri doğrudur? verilen bilim insanlarından hangilerinin katkısı olmuş-
tur?
A) I, II ve III B) Yalnız III C) I ve II

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
D) II ve III E) Yalnız II
D) II ve III E) I, II ve III
5
Kimya Test - 1 Ünite 1
6. Aşağıdaki tabloda yörünge ve orbital kavramları karşılaştırılmıştır.
YÖRÜNGE ORBİTAL
Elektron bulutu
Q Çekirdek
P
O
N
M
L
K
Atom n = 1
çekirdeği n=2
n=3
n=4
n=5
n=6
n=7
I. Elektronun izlediği varsayılan dairesel yoldur. a. Elektronun bulunma olasılığının yüksek olduğu bölgedir.
II. Elektronun düzlemsel hareketini temsil eder. b. Elektronun üç boyutlu hareketini temsil eder.
III. H
er orbitalde birbiri ile zıt yönlü en fazla 2 c. H
er yörünge belirli bir kapasiteye sahiptir ve her
elektron bulunur. yörüngede yalnızca belli sayıda elektron bulunur.
Tablodaki yanlışlığı düzeltmek için hangi bilgiler yer değiştirilmelidir?
A) I. ve a B) II. ve b C) III. ve c D) II. ve c E) III. ve b
a. Orbitalin şeklini ve bir 8. 2px ve 2py orbitalleri için;

I. B
aş (Birincil) kuantum
7. sayısı (n) enerji düzeyinde kaç I. Baş kuantum sayısı (n),
tane alt enerji düzeyi
olduğunu veren kuan- II. Açısal momentum kuantum sayısı (l),
tum sayısı III. Manyetik kuantum sayısı (ml),
II. A
çısal momentum b. Alt enerji düzeyinde kaç ifadelerinden hangileri farklıdır?
(ikincil veya yan) tane orbital olduğunu
kuantum sayısı (l) gösteren kuantum
sayısı A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
III. M
anyetik kuantum c. Elektronun çekirdeğe
sayısı (ml) olan ortalama uzaklığı-
na bağlı olarak değişen
kuantum sayısı
Yukarıda verilen tabloya göre kuantum sayıları ve

tanımladıkları ifadeler ile ilgili verilen eşleştirmelerden
hangisi doğrudur?
9. l = 0 değeri için ml değeri aşağıdakilerden hangisi

A) I. c B) I. b C) I. a D) I. a E) I. c olabilir?
II. a II. a II. b II. c II. b
III. b III. c III. c III. b III. a A) +3 B) – 2 C) +1 D) 0 E) – 3
6
Kimya
01
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-B 2-D 3-B 4-E 5-D 6-C 7-D 8-A 9-E 10-B 11-D 12-E

1. d orbitali için l ve ml değerleri aşağıdakilerden 4. ml
hangisinde doğru olarak verilmiştir?
l ml
+2
A) 1 – 1, 0, +1
+1
B) 2 – 2, – 1, 0, +1, +2
0
C) 1 – 2, – 1, 0, +1, +2
–1
D) 3 – 1, 0, +1
–2
E) 2 – 3, – 2, – 1, 0, +1, +2, +3
Manyetik alandaki yönelimleri yukarıdaki grafikte

2. verilen orbital ile ilgili;
I. Bulunabileceği en düşük enerji düzeyi, üçüncü enerji
düzeyidir.
II. d orbitalidir.
III. Açısal momentum kuantum sayısı (l) 2’dir.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
elektron A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II.
D) II ve III E) I, II ve III .
Atomdaki bir elektron, aşağıda verilen kuantum sayı-

larından hangisine sahip olamaz?
n l ml
A) 3 1 –1
B) 1 0 0
C) 2 1 +1
D) 3 2 –3
E) 4 3 +2 5. Açısal momentum kuantum sayısı için;
I. ml ile gösterilir.
II. Orbitalin türünü ve şeklini açıklar.
III. l = 2 değeri d orbitaline karşılık gelir.
3. Aşağıdaki orbitallerden hangisinin enerjisi daha yargılarından hangileri doğrudur?

küçüktür?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
A) 3d B) 4s C) 4p D) 5f E) 6s D) II ve III E) I, II ve III
7
6. Aşağıdaki gösterimlerden hangisi, l = 2 açısal momentum kuantum sayısına sahip orbitale aittir?
A) z B) z C) z D) z E) z
x x y x y x y x y
7. Bir element atomunun; 10. 4s, 4p, 4d ve 4f orbitallerinin enerjileri arasındaki iliş-
ki aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
• baş kuantum sayısı n = 2,
• açısal momentum kuantum sayısı l = 1
A) 4s > 4p > 4d > 4f B) 4f > 4d > 4p > 4s
olan orbitalin türü ve manyetik kuantum sayısı (ml) C) 4s = 4p = 4d = 4f D) 4s > 4p = 4d > 4f
aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? E) 4s = 4p > 4d = 4f
Orbital türü Manyetik kuantum sayısı (ml)

A) s 0
B) p – 3, – 2, – 1, 0, +1, +2, +3
C) s – 1, 0, +1 11. I. Baş kuantum sayısı (n)
II. Açısal momentum kuantum sayısı (l)
D) p – 1, 0, +1
III. Manyetik kuantum sayısı (ml)
E) d – 2, – 1, 0, +1, +2
IV. Spin kuantum sayısı (ms)
Bir atomdaki iki farklı elektronun yukarıda verilen
kuantum sayılarından en fazla hangileri aynı olabilir?
8. Aşağıda verilen orbitallerden hangisinin n + l değeri
diğerlerinden farklıdır? D) I, II ve III E) I, II, III ve IV
A) 6s B) 4f C) 5d D) 6p E) 7s
12. n l ml Orbital
I. 1 0 0 1s
9. Orbitallerin enerjileri ile ilgili,
II. 2 1 – 1, 0, +1 2p
I. Orbitallerin enerjileri (n + l) değerleri ile orantılıdır.
III. 3 2 – 2, – 1, 0, +1, +2 3d
II. n + l değerleri eşit olan orbitallerden, n değeri büyük
olanın enerjisi büyüktür. IV. 4 3 – 3, –˜2, – 1, 0, +1, +2, +3 4f
III. Baş kuantum sayısı (n) arttıkça katmanların enerjisi
V. 5 0 – 1, 0, +1 5s
artar.
bilgilerden hangisi doğrudur?
Yukarıda verilen kuantum sayıları yazılırken hangisin-
de hata yapılmıştır?
D) II ve III E) I, II ve III A) I B) II C) III D) IV E) V
8
Kimya
01
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-D 2-B 3-C 4-E 5-A 6-A 7-D 8-B 9-E 10-D

1. Bir atomda baş kuantum sayısı (n) 2 ve açısal momen- 4. Atom kuramına göre, baş kuantum sayısı (n) ile ilgili,
tum kuantum sayısı (l) 1 olan orbitallerde en çok kaç
I. Baş kuantum sayısı, temel enerji düzeyini belirtir ve
tane elektron bulunabilir?
sıfırdan büyük tam sayıdır.
II. n2 nin sayısal değeri, n enerji düzeyindeki toplam or-
A) 1 B) 2 C) 3 D) 6 E) 10
bital sayısını verir.
III. 2n2 nin sayısal değeri, n enerji düzeyinde bulunabile-
cek en fazla elektron sayısını verir.
2. Çok elektronlu bir atoma ait enerji düzeyi diyagramı ifadelerden hangisi doğrudur?
n
4 A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
Z
4s D) II ve III E) I, II ve III
Enerji
3p
3
Y
2p
2
2s
1 X
şekildeki gibidir.
Buna göre,
I. X orbitalinin açısal momentum kuantum sayısı değeri
(l) 1’dir.
II. Y orbitalinin baş kuantum sayısı (n) 3’tür.
III. Z orbitalinin manyetik kuantum sayısı (ml) değeri +3
olabilir. 5. Elektronların orbitallere doldurulmasında belirli kurallar
yargılarından hangileri doğrudur? uygulanır.
Elektronlar orbitallere en düşük
Hund enerji düzeyinden başlayarak
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III I. a.
Kuralı en yüksek enerji düzeyine doğru
D) II ve III E) I, II ve III dağılır.
Elektronlar eş enerjili orbitallere
doldurulurken önce boş orbit-
Pauli allere aynı spinli olacak şekilde
II. b.
İlkesi birer birer yerleştirilir. Daha sonra
3. n = 3 ve ml = – 1 kuantum sayılarına sahip bir elektron-
elektron sayısı zıt spinli olacak
la ilgili, şekilde ikiye tamamlanır.
I. Elektronun baş kuantum sayısı 3’tür. Aufbau Bir orbitalde zıt spinli en fazla iki
III. c.
II. Elektron f orbitalinde bulunabilir. Prensibi elektron bulunabilir.
1 Buna göre, yukarıda verilen kurallar ve açıklamaları
III. Elektronun ms değeri + olabilir.
2 ile ilgili eşleştirmelerden hangisi doğrudur?
yargılarından hangileri doğrudur?
A) I. b B) I. b C) I. a D) I. a E) I. c
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
II. c II. a II. b II. c II. b
III. a III. c III. c III. b III. a
9
6.
z z z
x y x x y
I. Temsil ettiği en düşük enerjiye sahip

II. T
emel hâl, elektron dağılımında her III. E
ş enerjili altı tane elektronu temsil
orbital, temel elektron dağılımında 4s
zaman en düşük enerjili orbitaldir. eder.
orbitalinden sonra yazılır.
Yukarıdaki tabloda, orbital türleri ve bu orbitallerle ilgili verilen ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
7. Temel hâldeki bir atomun enerji seviyesi en yüksek orbita- 9. Temel durumdaki (7N) atomundaki elektronların baş
linde 1 elektron vardır ve bu elektronun kuantum sayıları kuantum (n), açısal momentum kuantum (l ), manyetik
aşağıda verilmiştir. kuantum (ml ) ve spin kuantum (ms) sayılarıyla ilgili
aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
• Baş kuantum sayısı (n) = 3
• Açısal momentum kuantum sayısı (l) = 1
A) Değerlik elektronları için n değeri 2’dir.
Bu atomda manyetik kuantum sayısı (ml ) = 0 olan
toplamda en fazla kaç elektron olabilir? B) Üç tane elektronun l değeri 1’dır.
C) Birinci enerji düzeyinde bulunan elektronlar için l de-
ğeri 0’dır.
A) 4 B) 5 C) 8 D) 9 E) 10
D) Beş tane elektronun ml değeri 0’dır.
1
E) İkinci enerji düzeyinde ms değeri + olan beş elekt-
2
8. Temel hâldeki 29Cu element atomu ile ilgili, ron vardır.
I. Elektronlarının bulunma ihtimalinin yüksek olduğu en
yüksek enerjili d orbitali
z
x y
10. Temel hâldeki 24X atomunun elektron dizilimiyle ilgili,
şeklinde olabilir. I. d orbitallerinde toplam 4 elektron bulunur.
II. Cu+ iyonunun elektron dağılımı [Ar] 4s2 3d8 dir.
II. s orbitallerinde toplam 7 elektron bulunur.
III. Elektronlarının orbital şeması
III. Açısal momentum kuantum sayısı (l) 2 olan toplam 5
[Ar] 4s 3d
elektron vardır.
IV. Baş kuantum sayısı (n) 4 olan toplam 2 elektron var-
şeklinde olabilir. dır.
yargılarından hangileri yanlıştır? (18Ar) ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve IV
D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III
10
Kimya
01
So
r u B a n k a sı
KOLAY KOLAY-ORTA ORTA ORTA-ZOR TEST - 4

1-B 2-A 3-E 4-D 5-E 6-C 7-E 8-E 9-D 10-C
Periyodik Sistem ve Elektron Dizilimleri

1. Aşağıda elektronların orbitallere doldurulma kuralları ve 4. X, Y, Z elementleriyle ilgili bilgiler şöyledir:
bazı atomların hatalı elektron dağılımları verilmiştir. I. X’in, X – iyonunun elektron dağılımı 1s2 ile bitmektedir.
Hund II. Y elementi, 3. periyot ve VIA grubundadır.

I. a. He:
Kuralı 2 III. Z, 3. grubun atom numarası en küçük olan elementi-
dir.
II. Pauli
b. N: Buna göre, X, Y, Z elementlerinin periyodik çizelge-
İlkesi 7
deki yerleri aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak
III. Aufbau verilmiştir?
c.
Prensibi 6C:
Buna göre, elektron dağılımında yapılan hata ile uyul- A) X

mayan kural eşleştirmesi için hangisi doğrudur? Y
Z
A) I. c B) I. b C) I. a D) I. b E) I. c
III. b III. c III. c III. a III. a
B)
X
Y
2. Aşağıda elektron dağılımı verilen atomlardan, Z
I. 5Z: [2He]
2s2 3p1
II. 13Y: [10Ne] 3s2 3p1
III. 29X: [18Ar] 4s1 3d10 C) X
Z
hangileri uyarılmış hâldedir?
Y
D) X
3. Temel hâl elektron dağılımı, Y

Z
1s2 2s2 2p6 3s2 2p3
şeklinde olan P atomu ile ilgili aşağıdakilerden hangi-

E) X
si yanlıştır?
Z Y
A) Atom numarası 15’tir.

B) Değerlik orbitalleri s ve p’dir.
C) Periyodik sistemde 3. Periyot 5A grubundadır.
D) Küresel simetri özelliği gösterir.
E) Değerlik elektron sayısı 3’tür.
11
5. Aşağıda verilen elementlerin periyodik sistemdeki 8. Ne element atomunun temel elektron dizilişi,
periyot, grup ve blokları yazılırken hangisinde hata x 2 6
1s 2y zp dır.
yapılmıştır?
Buna göre, Ne element atomu, x, y ve z için aşağıda-
kilerden hangisi yanlıştır?
Element Periyot Grup Blok
A) H 1 1A s A) s orbitallerinde toplam 4 elektron bulunur.
1
B) B) x; elektron sayısı
2He 1 8A s
C) y; orbital türü (alt enerji katmanı)
C) 10
Ne 2 8A p
D) z; temel enerji düzeyi
D) 28
Ni 4 8B d
E) y’nin açısal momentum kuantum sayısı(l) 1’dir.
E) 30
Zn 4 2B f
6. 1s2 2s2 2p6

I. 13AI3+:
9. Elektron diziliminde 9 tane tam dolu orbitali, 6 tane
1s2 2s2 2p6 3s2 3p6
2–
yarı dolu orbitali bulunan nötr X atomu için,
II. 16S :
I. 4. periyot 6A grubunda yer alır.
2 2 6 2 6 2
1s 2s 2p 3s 3p 4s II. Elektron dağılımı 3d5 ile sonlandığı için küresel simet-
2+
III. 22Ti : riktir.
1
III. Spin kuantum sayısı (ms) – olan en az 9 elektronu
Yukarıda verilen iyonların elektron dizilimlerinden 2
vardır.
hangileri doğrudur?
7. X+ iyonunun elektron dizilimi 3d10 ile sonlanmaktadır.

Buna göre, X atomunun temel hâl elektron dizilimi,
I. ……………….. 4s1 3d10
10. 11Na atomu ve 11Na+ iyonu ile ilgili aşağıdakilerden
II. ……………….. 4s2 3d10
hangisi yanlıştır?
III. ……………….. 4s2 3d10 4p1
hangileri olabilir? A) Periyodik sistemdeki yerleri aynıdır.
B) İkisi de küresel simetri özelliği gösterir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II C) En büyük baş kuantum sayıları aynıdır.
D) 5 tane tam dolu orbitalleri vardır.
E) Çekirdek yükleri eşittir.
12
Kimya
02
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-C 2-C 3-B 4-C 5-A 6-B 7-E 8-E 9-A 10-D
Periyodik Özellikler
1. Aşağıda Cl2, Ne ve NaCl’nin tanecikleri model olarak ve- 3. He atomları arasındaki yarıçap türü aşağıdakilerden
rilmiştir. hangisinin yarıçap türü ile aynıdır?
CI CI CI CI
r2 r3
A) MgO bileşiğinin yarıçapı
B) F2 molekülleri arası yarıçapı
C) H atomunun yarıçapı
r1
D) HCl bileşiğinin yarıçapı
Ne Ne E) Ca atomunun yarıçapı
r5
r4
CI– 4. 8X, 11Y, 15Z atomlarının yarıçaplarının büyükten küçü-

Na+ ğe doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisidir?
r6 r7
A) Z > X > Y B) Z > Y > X C) Y > Z > X
D) X > Y > Z E) Y > X > Z

Buna göre, tanecik modellerinde yarıçap ve türleri ile
ilgili verilen bilgilerden hangisi doğrudur?
Van der Waals Kovalent İyonik

yarıçap Yarıçap Yarıçap
A) r2 r1 r6
5. • S6+
B) r1 r3 r7
• S2–
C) r5 r2 r6
•S
D) r3 r2 r5 taneciklerinin yarıçaplarının küçükten büyüğe doğru
E) r5 r2 r4 sıralanışı aşağıdakilerden hangisidir?
A) S6+ < S < S2– B) S6+ < S2– < S

C) S2– < S6+ < S D) S2– < S < S6+
2– 6+
E) S < S <S
2. • X2 molekülünde bağ uzunluğu 190 pm’dir.

Buna göre, X atomunun yarıçapı aşağıdakilerden han-
gisi olabilir? 6. Aşağıda verilenlerden hangisinin yarıçapı en büyük-
tür?
A) 90 pm B) 95 pm C) 99 pm
A) 18Ar B) 16S2– C) 12Mg2+
D) 190 pm E) 380 pm
D) 10Ne E) 7N3–
13
7. 1. Bilgi: Metaller elektron verme eğilimi yüksek olan elementlerdir. Elektron verme eğilimi atom yarıçapı büyüdükçe artar. Atom
yarıçapı büyüdükçe değerlik elektronları çekirdekten uzaklaşır. Elektron çekirdekten uzaklaştıkça elektron başına düşen çekim
kuvveti azalır, elektron vermek kolaylaşır, metalik aktiflik artar.
X Z T
Y
2. Bilgi: Ametaller elektron alma eğilimi yüksek olan elementlerdir. Elektron alma eğilimi atom yarıçapı küçüldükçe artar. Bir
elementin yarıçapı ne kadar küçük olursa aldığı elektronlar da çekirdek tarafından o kadar kolay çekilir, elektron alma eğilimi ve
ametalik özelliği artar.
Buna göre, yukarıda periyodik sistemde yerleri belirtilen X, Y, Z ve T elementleri ile ilgili,
I. Metalik aktifliği en fazla olan element Y’dir.
II. Elektron alma eğilimleri sırası T > Z > X > Y şeklindedir.
III. Ametalik aktiflik T > Z şeklindedir.
ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
8. X element atomunun iyonlaşmasıyla ilgili, 9. 8O2–, 9F– ve 11Na+ iyonlarından bir elektron koparmak
a. X(g) → X+(g) + e– Ea için gereken minimum enerjilerin küçükten büyüğe
doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisidir?
b. X+(g) → X2+(g) + e– Eb
değişimleri verilmiştir. A) 8O2 – < 9F – < 11Na+ B) 8O2 – < 11Na+ < 9F –
(Ea ve Eb iyonlaşma enerjileri olup sayısal değerleri sıfır-
C) 9F – < 11Na+ < 8O2 – D) 9F – < 8O2 – < 11Na+
dan büyüktür.)
Buna göre, E) 11Na+ < 8O2 – < 9F –
I. Eb > Ea dır.
II. Ea, X in birinci iyonlaşma enerjisi, Eb ise ikinci iyonlaş-
ma enerjisidir.
III. X+ iyonundaki elektronları koparmak, X atomundaki
elektronları koparmaktan daha zordur.
10. 1
2
D) I ve III E) I, II ve III
Periyodik sistemde aşağıdaki özelliklerden hangisi 2

yönünde azalırken, 1 yönünde genellikle artar?
A) Atom yarıçapı B) Atom numarası

C) Grup numarası D) İyonlaşma enerjisi
E) Periyot numarası
14
Kimya
02
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-E 2-C 3-E 4-B 5-D 6-D 7-E 8-E 9-D 10-A
Periyodik Özellikler
1. Aşağıdaki grafikte bazı elementlerin birinci iyonlaşma İE2 İE3 İE4
enerjilerinin atom numaralarıyla değişimi verilmiştir. 3. = 2,5 = 3,9 = 1,2
İE1 İE2 İE3
E1 (kJ/mol)
Yukarıda ilk dört iyonlaşma enerji değerleri ile ilgili
oranları verilen element aşağıdakilerden hangisi ola-
2500 X bilir?
T
2000
A) 7N B) 8O C) 9F D) 11Na E) 12Mg
1500 Z
1000
500
Y
0 Atom numarası
4. • X(g) + Q1 X+(g) + e–
X elementinin atom numarası 2 olduğuna göre, aşağı-
da verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? • X+(k) + Q2 X2+(k) + e–
• X(g) + e– X–(g) + Q3
A) Y, Z ve T elementleri aynı periyottadır. • X(g) + Q4 X2+(g) + 2e–
B) X ile T aynı gruptadır.
X elementine ait yukarıda verilen tepkimeler ile ilgili
C) Z elementi küresel simetri özelliği göstermektedir.
D) Y, 2. Periyot 1. grup (IA) elementidir.
E) Atom yarıçapı X > T dir.
A) Q1, X’in birinci iyonlaşma enerjisidir.
B) Q2, X’in ikinci iyonlaşma enerjisidir.
C) Q3, X’in elektron ilgisidir.
D) Q4 ≠ Q1 + Q2 dir.
E) Q1 < Q2 dir.
2. Baş grup elementlerinden olduğu bilinen X, Y ve Z için ilk
dört iyonlaşma enerjisi (İE) değerleri kJ / mol cinsinden
tabloda verilmiştir.
İE1 İE2 İE3 İE4 5. Bir X atomunun ilk 4 iyonlaşma enerjisinin koparılan elekt-
ron sayısı ile değişimi aşağıdaki grafikte verilmiştir.
X 495,9 4560 6900 9540 İyonlaşma Enerjisi (kJ/mol)
Y 520 7300 11815 –
Z 899 1757 14850 21005 E4

E3
Buna göre,
I. X ve Y elementleri 1A, Z elementi 2A grubundadır. E2
E1
II. Y elementi 2. periyotta ve s bloğundadır.
III. X’in yarıçapı, Y’den küçüktür. Koparılan elektron sayısı
1 2 3 4
Buna göre, X atomunun periyodik sistemdeki grubu
aşağıdakilerden hangisidir?
D) I ve III E) I, II ve III A) VA B) IVA C) IIIA D) IIA E) IA
15
6. b 8. Periyodik sistem ile ilgili olarak;

I. Atom yarıçapının arttığı yönde elektron ilgisi genellik-
a
le azalır.
II. Aynı grupta yörünge sayısının azaldığı yönde genel-
likle değerlik elektron sayısı değişmez.
III. 1A grubu metallerinin oksitlerinin sulu çözeltilerinde
bazik karakter grupta aşağı doğru artar.
Periyodik çizelgeyle ilgili aşağıda verilenlerden han-
gisi yanlıştır? ifadelerden hangileri doğrudur?
A) a yönünde iyonlaşma enerjisi azalırken metalik karak- A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II

ter artar. D) I ve III E) I, II ve III
B) b yönünde elektronegatiflik genellikle artar.
C) a yönünde elektron sayısı artar.
D) b yönünde atom yarıçapı genellikle artar.
E) a yönünde elektron ilgisi genellikle azalır.
9. 3Li, 11Na ve 19K elementleriyle ilgili aşağıdaki yargı-

lardan hangisi yanlıştır?
A) Elektron dizilimleri ns1 ile biter.

B) Metalik özelliği en fazla olan K’dır.
C) Birinci iyonlaşma enerjisi en büyük olan Li’dir.
D) Elektron ilgisi en küçük olan Na’dır.
E) Periyodik sistemde aynı grubun farklı periyotlarında
bulunurlar.
7.
I. Elektronegatiflik a. Temel hâldeki nötr bir gaz
atomundan bir elektronun 10. Aşağıda bazı elementlerin periyodik sistemdeki yerleri
uzaklaştırılması için gerekli gösterilmiştir.
olan minimum enerjidir. V
II. Elektron İlgisi b. Gaz hâldeki nötr bir atomun X Z
bir elektron alması sırasın- T
da oluşan enerji değişimidir.
Y
III. İyonlaşma c. Bir atomun kimyasal bağ-
Enerjisi daki elektronları kendine
doğru çekme yeteneğinin
bir ölçüsüdür.
Buna göre, verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
Yukarıda verilen ifadeler ve açıklamaları ile ilgili yapı-
lan eşleştirmelerden hangisi doğrudur? A) Elektron ilgisi en fazla olan Z elementidir.
B) Atom yarıçapı T > Z şeklindedir.
A) I. c B) I. b C) I. a D) I. b E) I. c C) İyonlaşma enerjisi en büyük olan V elementidir.
II. a II. a II. b II. c II. b D) X ve Z elementleri aynı periyotta yer alır.
III. b III. c III. c III. a III. a E) X elementinin oksijenli bileşiğinin sulu çözeltisi bazik-
tir.
16
Kimya
02
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-E 2-C 3-A 4-C 5-E 6-E 7-D 8-D 9-E 10-E 11-D 12-B
Elementleri Tanıyalım
1. Aşağıda verilen oksijenli bileşiklerden hangisi asidik 5. Aşağıdaki elementlerden hangisi, dubletini tamamla-
oksittir? mak için verdiği elektron sayısı kadar elektron alarak
oktetini tamamlar?
A) CaO B) CO C) N2O
D) Al2O3 E) SO3 A) 1H B) 3Li C) 4Be D) 5B E) 6C
6. Aşağıda bazı elementlerin periyodik çizelgedeki yerleri

2. 19K ve 20Ca elementleriyle ilgili, verilmiştir.
I. Periyodik sistemde her iki elementte 4. periyottadır.
II. Periyodik sistemde K 1. grupta (1A), Ca ise 2. grupta T
(2A) bulunur. X R
III. Her iki element de toprak alkali metal olarak sınıflan- Y Y Z
dırılır.
yargılarından, hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II Buna göre, elementlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden

A) R element atomu, bir elektron alarak oktetini tamam-

lar.
B) Y, bir torak alkali metaldir.
3. 9F elementiyle ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangi- C) Z elementi, 4. yatay sıra 15. gruptadır.
si yanlıştır? D) X element atomu, bileşiklerinde +1 yükseltgenme ba-
samağındadır.
A) Elektron ilgisi en yüksek elementtir. E) T elementinin temel hâl elektron dağılımı 2p6 ile son-
lanır.
B) 1 elektron alarak oktetini tamamlar.
C) Bileşiklerinde yükseltgenme basamağı – 1’dir.
D) Periyodik çizelgede 7A (halojenler) grubunda bulunur.
E) Son elektron katmanında 7 elektron bulunur.
7. I. 15P3 – – 18Ar
II. 20Ca – 23V3+

III. 19K+ – 21Sc3+
4. Aşağıdakilerden hangisi oda koşullarında atomik
yapılı gazdır? Yukarıda verilen atom ve iyon çiftlerinden hangisi
izoelektroniktir?
A) Kalsiyum B) Oksijen C) Neon

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) Klor E) Hidrojen
17
8. Aşağıdaki görselde periyodik sistemdeki bloklar verilmiştir.

s
blok
s - blok p - blok
d - blok
f - blok
Buna göre,
I. Yarı metaller sadece p bloğunda bulunur.
II. Ametallerin tamamı p bloğunda yer alır.
III. d ve f bloklarının tamamı metal olup, bütün bloklarda metal vardır.
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III
9. Periyodik çizelgeyle ilgili, 11. 25Mn elementiyle ilgili,

I. d bloku elementleri IIA ile IIIA grupları arasında yer I. Elektron dizilimi 4s23d5 ile sonlanır.
alır. II. 4. periyot, 5. grup (VB) elementidir.
II. VA grubu elementlerinin elektron dağılımı s2 p3 ile bi- III. s orbitallerinin toplam elektron sayısı 8’dir.
ter.
III. VIIIA grubu elementlerinin elektron dağılımında son
orbitalleri tam doludur.
12. 1A 8A
1 2A 3A 4A 5A 6A 7A
2
B GRUPLARI
3 3B 4B 5B 6B 7B 8B 8B 8B 1B 2B
4
5
10. Elementlerin periyodik çizelgedeki yerleri ve elektron 6
dizilimleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? 7
A) Sodyum (11Na), 1A grubunda yer alır.

B) Magnezyum (12Mg), elektron dizilimi ns2 ile sonlanır.
C) Azot (7N), 5A grubunda yer alır. Yukarıda verilen elementlerden kaç tanesi periyodik
D) Neon (10Ne), 8A grubu elementidir. sistemin s bloğunda yer alır?
E) Oksijenin (8O) elektron dizilimi ns2 np2 ile sonlanır.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
18
Kimya
02
So
r u B a n k a sı

1-E 2-C 3-D 4-A 5-C 6-D 7-E 8-E 9-C 10-A 11-B 12-B 13-E 14-C
Yükseltgenme Basamakları
1. Periyodik sistemin 17. grubu (7A) ile ilgili, 4. Aşağıdaki bileşiklerin hangisinde, oksijen atomunun
yükseltgenme basamağı en büyüktür?
I. Halojenler (tuz yapan) olarak adlandırılan elementler
serbest hâlde diatomik yapılı moleküllerdir. (1H, 6C, 8O, 9F, 11Na, 15P, 19K)
II. Flor hariç, – 1’den, +7’ye kadar iyon yüküne sahip ola-
bilirler. A) OF2 B) H2O2 C) NaO2
III. Hidrojenli bileşikleri asit özellik gösterir ve hidrojenli D) K2CO3 E) H3PO4
asitlik kuvvetleri aşağıya doğru artar.
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II 5. NH4NO3 (amonyum nitrat) bileşiğindeki azot atomları-

nın yükseltgenme basamakları sırasıyla aşağıdakiler-
den hangisinde doğru olarak verilmiştir? (1H, 7N, 8O)
A) +1, +1 B) +3, – 5 C) – 3, +5
D) +3, +5 E) – 1, +1
2. Aşağıda bazı element atomlarının son orbitalinin cinsi ve
bu elementlerle ilgili yargılar verilmiştir.
Verilen bilgilerden hangisinin karşısında belirtilen 6. X, Y, Z ve T elementlerinin periyodik cetveldeki yerleri aşa-
yargı yanlıştır? ğıda gösterilmiştir.
T
Element atomunun
Element ile ilgili yargı Y Z
son orbitali
1 X
A) s IA grubundadır.
6
B) 3p Atom numarası 18’dir.
5
C) p Kalkojendir.
D) d
5
Geçiş metalidir. Bu element atomları birbirleriyle, aşağıda formülü
verilen bileşiklerden hangisini oluşturamaz?
E) 4f Lantanittir.
A) X3Y2 B) XZ C) XT2
D) YZ3 E) YT5
3. Soygazlar ile ilgili,
I. Tamamının elektron dizilimi ns2 np6 ile sonlanır.
7. I. NH3 – NH4OH
II. Helyum hariç, değerlik elektron sayıları 8, değerlik or-
II. NO2 – N2O4
bitalleri s ve p’dir.
III. Kararlı elektron dizilimi nedeniyle asal gazların genel- III. N2O5 – HNO3
likle kimyasal aktifliği ve bağ yapma özelliği yoktur. Yukarıda verilen bileşik çiftlerinin hangilerinde, iki
ifadelerden hangileri doğrudur? bileşikteki azotların değerlikleri aynıdır?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III D) I ve III E) I, II ve III
19
8. • X bileşiklerinde yalnız – 1 yükseltgenme basamağında 11. I. H2S

olabilmektedir. II. SO3
• Y elementinin yükseltgenme basamağı aralığı – 2 ile III. Na2SO4
+6 arasındadır.
Yukarıda verilen bileşiklerdeki kükürtün(S) yükselt-
• Z2O5 bileşiğinde, Z elementi alabileceği en yüksek genme basamakları arasındaki ilişki hangisidir?
yükseltgenme basamağı değerini almıştır.
(1H, 8O, 11Na)
Buna göre, X, Y ve Z elementlerinin periyodik sitem-
deki konumları aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir?
A) I < II < III B) I < III = II C) II < I < III
(8O)
D) III = II < I E) III < I < II
A) X Y Z
B) X Z Y
C) Y Z X
D) Y X Z
E) Z Y X 12. X(OH)2, YBr, ZS, TO2 bileşiklerinde altı çizili element-

lerden hangilerinin yükseltgenme basamakları aynı-
dır? (1H, 8O, 16S, 20Z, 25T, 26X, 29Y, 35Br)
A) X – Y B) X – Z C) X – T
D) Y – Z E) Z – T
9. Aşağıdaki bileşiklerde altı çizili element atomlarından

hangisinin yükseltgenme basamağı karşısında doğru
verilmiştir?
(1H, 8O, 11Na, 12Mg, 15P, 16S, 17CI 19K, 20Ca)
Bileşik Yükseltgenme Basamağı 13. • NaCI

• Na2CO3
A) H2SO4 +4
B) MgO –1 • NaHCO3
C) CaCI2 –1 • Na2Cr2O7
D) K3PO4 +6 • CH3COONa
E) Na2O2 –2 Yukarıda verilen bileşiklerin kaç tanesinde sodyumun

(Na) yükseltgenme basamağı +1’dir? (11Na)
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
10. Aşağıdaki bileşiklerin hangisinde hidrojenin aldığı

değerlik diğerlerinden farklıdır?
(1H, 6C, 7N, 8O, 11Na, 17CI)

14. Al2[Fe(NO3)5]3 bileşiğinde, demirin(Fe) yükseltgenme
basamağı kaçtır? (13Al, 7N, 8O)
A) NaH B) H2O C) CH4
D) NH3 E) HCI A) +1 B) +2 C) +3 D) +4 E) +5
20
Kimya
Ünite 2: Gazlar
03
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-E 2-D 3-C 4-A 5-C 6-D 7-B 8-A 9-D 10-E 11-C
Gazların Özellikleri ve Gaz Yasaları

1. Gazlar ile ilgili, 4. 1 .............. = 76 ............. = 760 .............
I. Hacimleri, bulundukları kabın hacmine eşittir. Yukarıda verilen basınç değerleri için uygun olan
II. Basınç uygulanarak sıkıştırılabilirler. birimler yazıldığında aşağıdakilerden hangisi doğru
olur?
III. Molekülleri arasında büyük boşluklar vardır.
ifadelerden hangisi doğrudur?
I. II. III.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) atm cmHg torr
D) I ve III E) I, II ve III B) torr cmHg mmHg

C) atm mmHg cmHg
D) torr mmHg cmHg
2. Gazlar birbirleriyle her oranda E) atm cmH2O mmH2O

I. karışarak homojen karışımlar
oluşturabilir.
Düşük sıcaklık, yüksek basınçta
II.
sıvılaşabilir.
Yoğunlukları katı ve sıvılara göre 5. I. 0,5 atm = 380 mmHg
III.
daha yüksektir.
II. 19 cmHg = 0,5 atm
Gazlar ile ilgili yukarıda verilen yargılar doğru (D) III. 2 atm = 1520 Torr
veya yanlış (Y) ile sırasıyla işaretlendiğinde aşağıda- Yukarıdaki eşitliklerden hangileri doğrudur?
kilerden hangisine ulaşılır?
A) D, D, D B) Y, D, Y C) Y, D, D
D) D, D, Y E) D, Y, D
6. Aşağıdakilerden hangisi gazların betimlenmesinde

3. I. Gaz molekülleri, bulundukları kabın içinde homojen kullanılan temel özelliklerden biri değildir?
olarak dağılır ve sürekli hareket hâlindedir.
II. Gazlar sıcaklık etkisiyle genleşme ve basınç etkisiyle A) Basınç B) Mol sayısı C) Hacim
sıkıştırılabilme özelliklerine sahiptir.
D) Molekül formülü E) Sıcaklık
III. Gazlar, düşük basınç ve yüksek sıcaklıkta suda daha
iyi çözünürler.
IV. Gaz molekülleri birbirleri ile çarpıştıklarında tanecikle-
rin hızları ve yönleri değişebilir. Fakat ortalama hızları
7. 0,2 L X sıvısı ile tamamen dolu olan bir kaba, sıvının tamamı
değişmez çünkü çarpışmalar esnektir.
boşaltıldıktan sonra bir miktar Y gazı ekleniyor.
V. Gaz molekülleri öteleme, dönme ve titreşim hareket-
lerini yapabilir. Y gazının hacmi ile ilgili aşağıda verilen değerlerden
Gazlar ile ilgili yukarıda verilen yargılardan hangisi
yanlıştır?
A) 0,2 L B) 0,2 cm3 C) 200 ml
3 3
A) I B) II C) III D) IV E) V D) 200 cm E) 0,2 dm
21
8. Aşağıda verilen görsel atmosfer basıncını ölçen barometre adı verilen araca aittir.
Boşluk
Cam boru
Atmosfer
basıncı h
Cıva
Buna göre, barometredeki h yüksekliği;

I. cam borunun kesit alanına,
II. ortamın sıcaklığına,
III. ortamın bağıl nemine,
IV. cıva yerine başka bir sıvı kullanılmasına,
V. barometrenin bulunduğu konumun deniz seviyesinden yüksekliğine
niceliklerinden hangisine bağlı değildir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
9. Aşağıda verilen sıcaklık değerlerinden hangisi en 11. Gazların basınçları ile hacimleri arasındaki ilişki ilk defa
düşüktür? 1662 yılında Robert Boyle (Rabırt Boyl) tarafından açık-
lanmıştır. Robert Boyle, sabit sıcaklıkta belirli miktardaki
A) – 73 °C B) 0 °C C) 27 °C gaza yüksek basınç uygulandığında hacminin küçüldüğünü,
basınç azaltıldığında ise hacminin arttığını deneysel olarak
D) 100 °K E) 200 °K ispatlamıştır.
Sabit sıcaklıkta bir miktar ideal gaz için basınç - hacim grafiği
aşağıda verilmiştir.
Basınç (atm)
10.
Olay Gaz Yasası
A
Şişirilmiş esnek balonun hava
I. a. P – T ilişkisi
soğudukça küçülmesi
B
Suyun içinde yükselen hava
II. b. P – V ilişkisi
kabarcığının zamanla şişmesi
Buhar basıncının sıcaklık art- Hacim (L)

III. c. V – T ilişkisi
tıkça artması Buna göre,
I. Gaz moleküllerinin ortalama kinetik enerjisi
Yukarıda verilen olaylar ve olaylarla ilgili gaz yasaları II. P · V değeri
eşleştirmelerinden hangisi doğrudur?
III. Birim hacimdeki gaz molekülü sayısı
niceliklerinden hangileri A ve B noktalarında eşittir?
A) I. c B) I. b C) I. a D) I. a E) I. c
III. b III. c III. c III. b III. a
22
Kimya
Ünite 2: Gazlar
03
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-C 2-D 3-B 4-A 5-D 6-E 7-E 8-D 9-B 10-C
Gazların Özellikleri ve Gaz Yasaları

1. Şekil I’deki kapiler sistem aynı koşullarda ters çevrilerek 4. 127 °C sıcaklıkta Ar gazı ile doldurulmuş balonun hacmi
Şekil II’deki konumuna getiriliyor. 2 litredir.
Balondaki gazın sıcaklığı 527 °C’a çıkarılırsa hacmi
Cıva (Hg) 8 cm kaç litre olur?
40 cm X(g) A) 4 B) 6 C) 8 D) 12 E) 16
X(g) h
5. Şekildeki sürtünmesiz hareketli pistonlu kapta 273 °C’de
Cıva (Hg) bulunan bir miktar ideal X gazının sıcaklığı 0 °C’ye düşü-
rüldüğünde, kabın hacmi 4 litre olmaktadır.
Şekil I Şekil II P0 = 1 atm
Buna göre, “h” yüksekliği kaç cm’dir?

Sürtünmesiz
(P0 = 720 mm Hg)
hareketli
piston
X(g)
A) 16 B) 24 C) 32 D) 48 E) 64
2. 298 °K sıcaklıkta ve 22,4 litrelik pistonlu kapta 380 torr Buna göre, X(g)’nın başlangıçtaki hacmi kaç litredir?
basınç yapan bir miktar He gazının hacmi sabit sıcaklıkta
piston itilerek 5,6 L ye düşürülüyor. A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10
Buna göre, He gazının son basıncı kaç atm’dir?
6. Aşağıdaki grafik 1 mol ideal gaz örneğinin hacminin sıcak-

A) 0,2 B) 0,5 C) 1 D) 2 E) 4
lıkla değişimini göstermektedir.
Hacim
3. Aşağıda gösterildiği gibi ayrı kaplarda bulunan Ne ve CO X

gazları musluklar açılarak sabit sıcaklıkta karıştırılıyor.
10 L Y
Vakum CO
5L Sıcaklık
A 0
1 atm
Buna göre,
Ne
I. Sıcaklık birimi °C’dir.
5L II. A noktası mutlak sıfır noktasıdır.
76 cm Hg III. Y durumundaki basınç X durumundaki basınçtan
Buna göre, gaz karışımının toplam basıncı kaç atmos- daha büyüktür.
ferdir? yargılarından hangileri doğrudur?
A) 1 B) 0,5 C) 0,25 D) 0,2 E) 0,1
23
7. Gaz yasaları dört temel özelliğin ikisi sabit tutulduğunda diğer ikisinde oluşan değişimleri açıklamak için yapılan gözlemlerden
çıkarılmıştır.
P1 < P2 < P3
V = T x sabit
V = n x sabit
Hacim
Hacim
P1
P2
P3
(0 , 0) Mol (0 , 0) Sıcaklık, K
V1 < V2 < V3
P = T x sabit
Basınç
T1 < T2 < T3
Basınç
V1 PV = sabit
V2 T3
T1 T2
V3
(0 , 0) Sıcaklık, K (0 , 0) Hacim
Buna göre, aşağıda adı verilen gaz yasalarından hangisine ait grafik yukarıda verilmemiştir?
A) Boyle Yasası B) Charles Yasası C) Gay - Lussac Yasası D) Avogadro Yasası E) Dalton Kısmi Basınçlar Yasası
8. Sabit hacimli kapta 127 °C’ta 0,5 atm basınca sahip 10. Sıcak hava balonundan ilham alan bilim insanı Gay - Lussac
bir gazın basıncını 1 atm yapmak için sıcaklık kaç yaptığı deneylerle gazların basıncıyla sıcaklığı arasındaki
°C’a çıkarılmalıdır? ilişkiyi açıklamıştır.
Basınç
A) 254 B) 400 C) 508 D) 527 E) 800
X gazı
Y gazı
9. Sabit hacimli kapta 2T °C sıcaklıkta P atm basınç yapan
ideal He bulunmaktadır. He gazının yeni sıcaklık değerle-
rine karşılık oluşabilecek yeni basınç değerleri aşağıdaki
tabloda verilmiştir. Sıcaklık
0 (V sabit)
Buna göre,
Buna göre, grafik ile ilgili,
Sıcaklık Basınç (atm) I. Sıcaklık birimi Kelvin’dir.
I. T °C P/2 II. Mol sayıları arasındaki ilişki nX > nY dir.
II. (4T + 546) °K 2P III. Ortalama kinetik enerjileri eşit olduğunda basınçlar
arasındaki ilişki PX < PY dir.
III. 6T °K 3P
yargılardan hangileri doğrudur?
24
Kimya
Ünite 2: Gazlar
03
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-D 2-E 3-B 4-D 5-D 6-D 7-E 8-B
İdeal Gaz Yasası

1. Aşağıdaki grafiklerden hangisi sabit sıcaklık ve 3. Aşağıda I., II. ve III. durumlarda, ideal davranıştaki He
basınçta bir gaz örneğinin hacim - mol değişimini gazı 1 ve 2 nolu özdeş pistonlu kaplarda eşit miktarlarda
gösterir? bulunmaktadır.
A) Hacim (mL) B) Hacim (mL) P1 = 1 atm P2 = 0,5 atm
P1V1 P2V2
I. a. =
T1 T2
n (mol) n (mol)
C) Hacim (mL) D) Hacim (mL) V1 = 100 mL V2 = 100 mL
T1 = T(K) T2 = 100 K
1 2
P2 = 1 atm
n (mol) n (mol) P1 = 2 atm
E) Hacim (mL)
P1 P2
II. b. =
T1 T2
n (mol) V1 = 100 mL V2 = 200 mL

T1 = T(K) T2 = 100 K
1 2
P1 = 2 atm
P2 = 2 atm
2. Boyle, Charles ve Gay-Lussacʼın gazlarla ilgili yaptığı
çalışmaları İtalyan bilim insanı Amedeo Avogadroʼnun ça-
lışması tamamlamıştır. Avogadro, aynı sıcaklık ve basınçta V1 V2
III. c. =
eşit hacimdeki farklı gazların aynı sayıda tanecik içerdiğini T1 T2
ortaya koymuştur.
İdeal gazlarla ilgili, V1 = 200 mL V2 = 100 mL
T1 = 100 K T2 = T (K)
I. 64 gram SO2 gazının 5 L hacim kapladığı şartlarda 1 2
20 L hacim kaplayan eşit kütleli gaz CH4 tür.
3 Buna göre, verilen durumlarla verilen eşitliklerin
II. 32 gram CH4 gazının 100 cm hacim kapladığı koşul-
doğru eşleştirilmesi aşağıdakilerden hangisidir?
larda, 120 gram NO gazı 0,2 litre hacim kaplar.
III. Aynı koşullarda 8 g He gazı ile eşit hacim kaplayan 88 A) I. b B) I. b C) I. c D) I. c E) I. a
g XO2 gazındaki X elementinin atom kütlesi 12’dir.
II. c II. a II. a II. b II. b
ifadelerden hangisi doğrudur? (H : 1 g/mol, He : 4 g/mol,
III. a III. c III. b III. a III. c
C : 12 g/mol, O : 16 g/mol, N : 14 g/mol, S : 32 g/mol)
25
4. Şekildeki gibi hareketli bir çeper ile ayrılmış, sıcaklıkları ve 7. Aynı ortamda bulunan Y gazı ile dolu sürtünmesiz ve
hacimleri eşit iki bölmede 2’şer mol ideal He ve Ne gazları ağırlıksız serbest hareketli pistonlu kap ve X gazı ile dolu
bulunmaktadır. elastik balon aşağıda verilmiştir.
P0
2 mol 2 mol
He He Ne Ne
P0
Hareketli
çeper
X gazı
Her iki bölme için de eşit miktarda ve aynı anda, Y gazı
I. Mol sayısı
II. Kütle
III. Sıcaklık
değerlerinden hangileri artırılırsa, çeper hareket
etmez? (He : 4, Ne : 20) Buna göre, PX, PY ve P0 değerleri arasındaki ilişki için
aşağıdakilerden hangisi doğrudur? (P0, ortam basıncı-
dır.)
D) I ve III E) I, II ve III A) PX < PY < P0 B) PX = PY < P0 C) PX < PY = P0
D) PX > PY = P0 E) PX = PY = P0
5. Kütlesi ihmal edilen sürtünmesiz hareketli bir pistonla ka-

patılmış kap içerisinde – 73 °C sıcaklıkta belirli bir basınçta
22,4 L H2 gazı bulunmaktadır.
Sabit basınçta H2 gazının mol sayısı yarıya indirilip
sıcaklığı 600 K’ye yükseltilirse gazın hacmi kaç litre
olur?
A) 5,6 B) 11,2 C) 22,4 D) 33,6 E) 44,8
8. Gaz davranışından etkilenmeyen ve molekülleri arasında

çekim kuvveti olmayan varsayımsal gazlara ideal gazlar
denir.
30 gram
NO(g)
6. Molekül kütlesi 28 g/mol olan azot gazının, 0 °C ve

1 atm basınçta 1 litresinin kütlesi kaç gramdır? 0 °C, 11, 2L
(R = 0,082 L · atm · mol– 1 · K– 1)

Şekilde bilgileri verilen ideal NO gazının basıncı kaç
atm’dir? (N : 14 g/mol, O : 16 g/mol)
A) 28 x 22,4 B) 28 x 11,2 C) 7 x 5,6
7 22,4
D) E) A) 3 B) 2 C) 1,5 D) 1 E) 0,5
5,6 28
26
Kimya
Ünite 2: Gazlar
03
So
r u B a n k a sı

1-E 2-A 3-B 4-E 5-C 6-B 7-C 8-A 9-C 10-A 11-B
İdeal Gaz Yasası

1. Pistonlu bir kapta bulunan ideal davranıştaki bir miktar 3. Yandaki ideal serbest
gazın, basıncı sabit tutularak yalnız sıcaklığı azaltılıyor. pistonlu bir kapta, 25
Bu işlemin sonunda gazın S, K ve L özelliklerinin değişimi °C sıcaklıkta, 22,4 litre
İdeal
aşağıdaki gibidir. serbest hacminde, 1 atmosfer
piston basınçta 1 mol ideal
S özelliği K özelliği L özelliği
X(g) davranıştaki bir X gazı
Azalıyor Değişmiyor Artıyor bulunmaktadır.
Buna göre, S, K ve L özellikleri aşağıdakilerin hangi-

sinde doğru olarak verilmiştir? (Gaz, ısıtmayla kimya-
Buna göre,
sal bir değişime uğramamıştır.)
I. Mol sayısını değiştirmeden sıcaklığı iki katına çıkar-
mak ve hacmi yarıya indirmek.
S K L
II. Sıcaklığı değiştirmeden kaba aynı gazdan 2 mol daha
A) Kütle Hacim Özkütle eklemek ve hacmi üç katına çıkarmak.
B) Hacim Özkütle Kütle III. Mol sayısını ve sıcaklığı değiştirmeden hacmi iki katı-
na çıkarmak.
C) Özkütle Kütle Hacim işlemlerinden hangileri uygulandığında gazın basıncı
D) Kütle Özkütle Hacim (1 atmosfer) değişmeden kalır?
E) Hacim Kütle Özkütle

4. Normal koşullarda ve ideal davranışta olan Ne ve SO3

2. gazlarını karşılaştıran,
I. Bir mol Ne nin hacmi, bir mol SO3 ün hacmine eşittir.
II. Dört litre Ne nin kütlesi, bir litre SO3 ün kütlesine eşit-
tir.
III. m gram Ne nin hacmi, 4m gram SO3 ün hacmine eşit-
tir.
Elastik balon
ifadelerden hangisi doğrudur? (O: 16, Ne: 20, S: 32)
He(g) tüpü ile şişirilmiş ve ağzı bağlanmış elastik
balon, bulunduğu ortamdan alınarak; A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
I. Aynı sıcaklıkta, deniz seviyesine daha yakın, D) II ve III E) I, II ve III
II. Aynı basınçta, daha sıcak,
III. Aynı sıcaklıkta, havası boşaltılmış
ortamlardan hangilerine götürüldüğünde, balonun
5. Bir miktar ideal gaz 380 mmHg basınç ve 273 °C’ta,
hacminin azalması beklenir?
22,4 L hacim kaplamaktadır.
Buna göre, bu gazın NK’da hacmi kaç litre olur?
D) I ve III E) I, II ve III A) 2,24 B) 4,48 C) 5,6 D) 8,96 E) 11,2
27
6. 0 °C sıcaklıkta ve 5,6 litrelik bir kapta bulunan 2 gramlık bir 9. Kapalı bir kapta 12,04 . 1023 tane CO2 gazı, 273 °K
gazın basıncı 0,5 atm’dir. sıcaklık ve 4 atm basınç altında kaç litre hacim kap-
Buna göre, bu gaz aşağıdakilerden hangisi olabilir? lar? (Avogadro sayısı: 6,02 . 1023)
(C: 12 g/mol, O: 16 g/mol, H: 1 g/mol)

A) 2,24 B) 4,48 C) 11,2 D) 22,4 E) 44,8
A) H2 B) CH4 C) C2H6 D) CO2 E) O2
10. P V
(n ve P sabit)
7. İdeal gazların özellikleri ile ilgili, (n ve T sabit)

I. Gaz molekülleri arasında itme ve çekme kuvvetleri
yok sayılır. V T (K)
0
II. Davranışları kinetik teorinin varsayımlarına uyan gaz- V PV
lardır. (n ve T sabit)
III. Kapalı bir kaptaki gaz taneciklerinin hacimleri toplamı (P ve T sabit)
gazın hacmini verir.
n P
P
(n ve V sabit)
t (°C)
– 273 °C 0
İdeal gazlarla ilgili çizilen yukarıdaki grafiklerden kaç

tanesi doğrudur?
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
8. 19 gram X2 gazının 273 °C’taki P - V grafiği aşağıda veril-
miştir.
P (atm)
V (L) 11. Kapalı bir kapta bulunan He gazının basıncı

11,2 22,4
0,82 atm sıcaklığı 127 °C olduğuna göre, yoğunluğu
Buna göre, X’in atom kütlesi kaçtır? kaç g/L’dir? (He: 4 g/mol)
A) 19 B) 38 C) 57 D) 76 E) 190 A) 0,05 B) 0,1 C) 0,2 D) 0,25 E) 0,4
28
Kimya
Ünite 2: Gazlar
04
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-B 2-E 3-D 4-B 5-E 6-B 7-C 8-E 9-A 10-C 11-A
Gazlarda Kinetik Teori

1. Gazların davranışını açıklayan teoriye kinetik teori denir. 3. Aynı şartlarda, CH4 gazının difüzyon hızı XO2 gazının
Kinetik teoriye göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi difüzyon hızının 2 katıdır.
yanlıştır? Buna göre, X elementinin mol kütlesi kaç g/mol’dür?
(H = 1 g/mol, C = 12 g/mol, O = 16 g/mol; gazların ideal

A) Gaz molekülleri gelişigüzel ve sürekli hareket eder, gaz olarak davrandığı varsayılacaktır.)
birbirleriyle ve kap yüzeyiyle çarpışır.
B) Bir gaz, kinetik teori varsayımlarına ne kadar uzak A) 4 B) 8 C) 16 D) 32 E) 64
davranıyorsa ideal gaz olmaya da o kadar yakındır.
C) Gaz moleküllerinin kinetik enerjileri mutlak sıcaklıkla
doğru orantılıdır ve bu nedenle aynı sıcaklıktaki gaz
moleküllerinin ortalama kinetik enerjileri birbirine eşit-
tir.
D) Gaz molekülleri arasındaki uzaklık oldukça fazladır ve
bu nedenle gaz moleküllerinin birbirleriyle çarpışma
anı dışında aralarında hiçbir zayıf etkileşim olmadığı 4. Şekildeki 120 cm uzunluğunda cam borudan aynı anda ve
varsayılır. aynı koşullarda Ne ve SO3 gazları gönderiliyor.
E) Kinetik enerjileri eşit olan gaz moleküllerinden mole- X Y
kül kütlesi küçük olanın hızı daha fazladır.
Ne(g) SO3(g)
120 cm
Buna göre, bu gazlar X noktasından kaç cm uzakta

karşılaşırlar? (Ne:20 g/mol, S = 32 g/mol, O = 16 g/mol)
A) 100 B) 80 C) 60 D) 50 E) 40
2. Belli bir uzunluktaki boş bir cam borunun uçlarında bulunan

cam balonlarda, aynı sıcaklık ve basınçta He ve SO2 ideal 5. Aynı sıcaklık ve basınçta, eşit kütlede alınan CO2,
gazları bulunmaktadır. M1 ve M2 muslukları aynı anda açıl- N2O ve C3H8 gazlarının,
dığı zaman, gazlar cam boruya doğru hareket etmektedir.
I. Hacim
M1 M2
II. Difüzyon hızı
He(g) SO2(g)
III. Ortalama kinetik enerji
a b c d e f
değerlerinden hangileri aynıdır?
Buna göre, gazlar, cam boruda eşit aralıklarla işaret- (H = 1 g/mol, C = 12 g/mol, N = 14 g/mol, O = 16 g/mol;
lenmiş olan; a, b, c, d, e noktalarından hangisinde gazların ideal gaz olarak davrandığı varsayılacaktır.)
karşılaşır? (He = 4 g/mol, O = 16 g/mol, S = 32 g/mol)
A) a B) b C) c D) d E) e D) I ve III E) I, II ve III
29
6. Sıcaklıkları ve basınçları aynı olan X ve Y gazları aynı anda A ve C ucundan cam boruya gönderiliyor.
A B C
X(g) Y(g)
20 cm 80 cm
Gazlar ilk olarak B noktasında karşılaştığına göre, X ve Y gazları aşağıdakilerden hangisi olabilir?
(H: 1 g/mol, He: 4 g/mol, C: 12 g/mol, O: 16 g/mol, S: 32 g/mol)
A) X: He, Y: SO2 B) X: SO2, Y: He C) X: He, Y: CH4 D) X: CH4, Y: He E) X: CH4, Y: SO2
7. H2 gazı 400 mL hacimden 30 saniyede efüzleniyor. 10. C3H4 ve C6H8 gazları 60 cm’lik bir cam borunun iki ucundan
Aynı koşullarda 200 mL hacimden O2 gazı kaç saniye- aynı anda gönderildiğinde gazlar ilk olarak C3H4 gazının
de efüzlenir? (H: 1 g/mol, O2: 32 g/mol) geldiği uçtan 40 cm uzaklıkta karşılaşıyorlar.
Buna göre, gazların sıcaklıkları arasındaki bağıntı
A) 15 B) 30 C) 60 D) 120 E) 240 aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
(C3H4: 40 g/mol, C6H8: 80 g/mol)
A) 4TC H = TC H B) TC H = 4TC H
3 4 6 8 3 4 6 8
C) TC H = 2TC H D) TC H = 8TC H
3 4 6 8 3 4 6 8
E) 2TC H = TC H
8. 3 4 6 8
Sıcaklık Gaz
I. 273 °C O2
II. 273 °K CH4
III. 819 °C SO2
Yukarıdaki gazların bulundukları şartlarda difüzyon

hızlarının sıralaması hangi seçenekte doğru verilmiş-
tir? (CH4: 16 g/mol, O2: 32 g/mol, SO2: 64 g/mol)
11. Şekildeki kaplarda eşit mol sayısında ideal He, CH4 ve O2

A) I > II > III B) I = II > III C) II > II > I
gazları bulunmaktadır.
D) II > I = III E) I = II = III
K
He(g)
CH4(g)
O2(g)
2V, T
9. Aynı ortamda bulunan eşit hacimli özdeş ideal pistonlu K musluğu sabit sıcaklıkta He gazının yarısının kabı terk
kaplarda sıcaklıkları eşit ideal X, Y ve Z gazları bulunmak- edeceği şekilde bir süre açılıp kapatılıyor.
tadır. Kapların muslukları aynı anda kısa bir süre açılıp Buna göre, kapta kalan gazların mol sayıları aşağıda-
kapatıldığında, gazların son hacimleri arasındaki ilişki kilerden hangisinde doğru kıyaslanmıştır?
Z > X > Y şeklinde olmaktadır.
(He: 4, CH4: 16, O2: 32)
Buna göre, X, Y ve Z gazlarının mol kütleleri arasında-
ki ilişki aşağıdakilerden hangisidir?
A) He < CH4 < O2 B) CH4 < He < O2
C) He < O2 < CH4 D) CH4 < O2 < He
A) Z > X > Y B) Z > Y > X C) X > Y > Z
E) O2 < CH4 < He
D) Y > X > Z E) Y > Z > X
30
Kimya
Ünite 2: Gazlar
04
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-E 2-D 3-B 4-B 5-A 6-C 7-D 8-D 9-C 10-E 11-D
Gaz Karışımları
1. Sabit sıcaklıktaki ve hacimdeki kapalı bir kapta 2 g H2, 4. Aşağıdaki kapalı kapta 273 °K de 40 g A, 56 g N2 gazları
8 g CH4 ve 80 g SO3 den oluşan gaz karışımı bulunmak- bulunuyor.
tadır.
M
Bu gazların ideal gaz gibi davrandığı varsayıldığında, 40 g A(g)
56 g N2(g)
I. CH4 ün kütlesi 4 katına çıkartıldığında karışımın top-
V : 11,2 L
lam basıncı SO3 ün kısmi basıncının 4 katı olur.
II. H2 ile SO3 gazlarının kısmi basınçları eşittir.
Buna göre, kaptaki gaz basıncını 4 atm yapmak için
III. SO3 ün kısmi basıncı CH4 ün kısmi basıncının iki ka-
aynı sıcaklıkta kaptan kaç mol gaz boşaltılmalıdır?
tıdır.
yargılarından hangileri doğrudur? (N: 14, A: 20)
(H: 1 g/mol, C: 12 g/mol, O: 16 g/mol, S: 32 g/mol)

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
5. Kapalı bir kapta 6,4 g SO2 ve 8 g Ne gazları toplam 0,5
atm basınç yapmaktadır.
Buna göre, SO2 ve Ne gazlarının kısmi basıncı kaç
atm’dir? (O: 16 g/mol, Ne: 20 g/mol, S: 32 g/mol)
2.
1 mol X PSO PNe
2
4 mol Y
2 L,0 °C M A) 0,1 0,4
B) 0,3 0,2
C) 0,2 0,3
Yukarıda verilen sabit hacimli kaptaki gaz karışımında D) 0,4 0,1
bulunan Y gazının kısmi basıncı kaç atm’dir? E) 0,05 0,45
A) 5,6 B) 11,2 C) 22,4
D) 44,8 E) 89,6
6. Aşağıdaki sistemde musluk açılarak sabit sıcaklıkta gazların
tepkime vermeden karışması sağlanıyor.
M
3 atm 2 atm
A(g) B(g)
f
2V
3. Bir gaz karışımında; 3,20 g O2 gazı ve 5,10 g H2X gazı 3V
bulunmaktadır.
Buna göre, A gazının kısmi basıncının, B gazının
Karışımdaki H2X gazının mol kesri 0,60 olduğuna kısmi basıncına oranı kaç olur?
göre, H2X gazının mol kütlesi kaçtır? (O: 16 g/mol)
1 1 3
A) B) C) 1 D) E) 2
A) 17 B) 34 C) 51 D) 68 E) 85 4 2 2
31
7. Aşağıdaki sistemde M musluğu sabit sıcaklıkta açılınca Ar 10. Sürtünmesiz ideal pistonlu kapta T °K de sıvısı ile dengede
gazının efüzyonu gerçekleşiyor. 4 litrelik kabın basıncı 1 su buharı ve suda çözünmeyen ideal Ne gazı bulunmakta-
atm olduğu an musluk kapatılıyor. dır.
Buna göre, aşağıda verilen açıklamalardan hangisi
M
Ar(g) yanlıştır?
Boş
4 atm
2L A) Sabit sıcaklıkta piston yukarı çekilirse H2O buharı

4L miktarı artar.
Buna göre, 2 litrelik kabın son basıncı kaç atm olur? B) Sıcaklık artırılırsa H2O sıvı miktarı azalır.
C) Sabit sıcaklıkta piston aşağıya itilirse suyun buhar ba-
A) 0,5 B) 1 C) 1,5 D) 2 E) 3 sıncı değişmez.
D) Sıcaklık artırılırsa Ne gazının kısmi basıncı azalır.
E) Sabit sıcaklıkta piston yukarı çekilirse birim hacimdeki
su buharı miktarı azalır.
8. 0,2 g H2, 6,4 g O2 ve 9,0 g NO gazlarının karışımı 6,72 L’lik

kapalı kapta 0 °C sıcaklıkta bulunmaktadır.
Buna göre, gaz karışımının toplam basıncının, H2 ve
O2 gazları kısmi basınçları toplamına oranı kaçtır?
(H: 1 g/mol, N: 14 g/mol, O: 16 g/mol)
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
11. Deney tüpünün içindeki 10,6 gram NaClO3 katısı ısıtıldı-

ğında,
3
NaClO3(k) NaCI(k) +
O (g)
2 2
denklemine göre tamamen ayrışırken oluşan O2 gazı
300 °K’de, 0,82 L hacim kaplıyor.
9. Şekildeki sürtünmesiz pistonlu kapta 30 °C sıcaklıkta su
üzerinde He gazı ve su buharı bulunmaktadır. Kaptaki
toplam basınç 400 mm Hg olarak ölçülmüştür.
O2(g) ve H2O(g)
4h NaCIO3(k)
He(g)
3h H2O(g)
2h
H2O(s)
Aynı sıcaklıkta piston itilerek 3h konumunda sabitle- Buna göre sıvı üzerindeki toplam basınç kaç cmHg’
nirse toplam gaz basıncı kaç mm Hg olur? (Su seviye- dir? (NaClO3: 106, 300 °K’de H2O’nun buhar basıncı
sinin 2h yükseklikte sabit kaldığı kabul edilecektir, 20 °C’ta 27 mmHg’dir. O2 gazının su ile tepkimeye girmediği ve
suyun buhar basıncı 30 mm Hg’dir) suda çözünmediği kabul edilecektir.)
1480 1600 A) 342 B) 342,7 C) 343,7 D) 344,7 E) 369

A) B) C) 770 D) 800 E) 1480
3 3
32
Kimya
Ünite 2: Gazlar
04
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-C 2-D 3-B 4-E 5-D 6-B 7-D 8-D 9-A 10-D
Gaz Karışımları
1. Aşağıdaki sistemde 1. kapta 20 °C’de buharı ile dengede 3. Aşağıdaki sistemde sabit sıcaklıkta M musluğu açılarak
olan su, 2. kapta 20 °C’de 120 cmHg basınç yapan He sistemin dengeye gelmesi sağlanıyor.
gazı bulunmaktadır. 20 °C’de M musluğu açılıp sistemin
Sürtünmesiz
dengeye gelmesi bekleniyor. hareketli piston
2. Kap
1. Kap
M
H2O(g) M
He(g)
120 cm Hg X(g) P0 = 1 atm
H2O(s) 4 atm
1L
2L
2L
Buna göre, sistemin son basıncı kaç cmHg olur?
Buna göre, gazın pistonlu bölmedeki kapladığı hacim
(20 °C’de suyun buhar basıncı 20 mmHg’dir. 1. kapta yeteri
kaç L olur?
kadar H2O(s) bulunmaktadır. Suyun buharlaşmasından
kaynaklanan hacim değişimi ihmal edilecektir.) A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12
A) 80 B) 81 C) 82 D) 100 E) 120
4. I. Uçan balon
II. LPG tankı
III. Havalı yük kaldıraçları
Verilenlerden hangilerinde gazların sıkıştırılabilme ve
genleşebilme özelliklerinden yararlanılır?
2. Aşağıdaki sistemde sabit sıcaklıkta M musluğu açılarak
sistemin dengeye gelmesi sağlanıyor.
Serbest piston 5. Aşağıda verilen sisteme sabit sıcaklıkta 1 mol ideal X(g)
2,4 atm gazı gönderiliyor.
P0 = 1 atm
6L M
8L Sürtünmesiz
Ne(g) ideal piston
H2O(g) He(g) P0 = 1 atm
H2O(s) Y(g)
2 mol
N E C A T İ Ö X(g)
Buna göre, serbest piston hangi noktada durur? Buna göre,

(Suyun buhar basıncı 0,4 atm’dir. Kapta yeteri kadar H2O(s) I. Kaptaki toplam gaz basıncı artar.
bulunmaktadır ve suyun buharlaşmasından kaynaklanan II. Kap hacmi 1,5 katına çıkar.
hacim değişimi ihmal edilecektir. İdeal serbest pistonlu III. Y(g) gazının kısmi basıncı değişmez.
kapta bölmeler eşit aralıklıdır.) yargılarından hangileri yanlıştır?
A) C - A arası B) A C) T A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) İ - Ö arası E) Ö D) I ve III E) I, II ve III
33
6.
M1 M2
X(g) BOŞ Y(g)
0,4 atm 0,5 atm
10 L 20 L 12 L
Yukarıda verilen düzenekte, sabit sıcaklıkta M1 ve M2 muslukları açılıp kaplardaki pistonlar itilerek gazlar boş olan 20
L’lik bölmeye tamamen doldurulduğunda sistemdeki gaz basıncı kaç cmHg olur? (Gazlar ideal davranışlıdır ve gazlar
arasında tepkime olmamaktadır.)
A) 19 cmHg B) 38 cmHg C) 57 cmHg D) 76 cmHg E) 152 cmHg
7. Şekildeki sistem açık hava basıncının 1 atm olduğu bir 9. Şekildeki ideal pistonlu kapta ideal Ne ve N2 gazları den-
ortamda dengededir. gededir.
İdeal piston
M Esnek
Ar(g) balon
2 atm He(g)
5V
A 6 mol Ne(g) 8 mol N2(g) B
2V
Sabit sıcaklıkta M musluğunun açılmasıyla yeniden

dengeye getirilen sistemle ilgili, 3 L, 2T K 4 L, 2T K
I. He gazının kısmi basıncı 1,2 atm olur. Aynı sıcaklıkta A musluğu açılarak 14 mol Ne gazı
eklendiğinde N2 gazının olduğu bölmenin son hacmi
II. Elastik balonun son hacmi 7V olur.
kaç litre olur?
III. Son durumda toplam basınç 1 atm olur.
A) 2 B) 1,6 C) 1,2 D) 0,8 E) 0,6
10. Aşağıda verilen sistemde kaplar arasındaki pompa yardı-

8. Aralarında tepkime vermeyen ideal A ve B gazların- mıyla sabit sıcaklıkta A gazının %40’ı 2. kaba geçiyor.
dan oluşan bir karışımda toplam gaz basıncını bul-
mak için;
500 mmHg B(g)
I. A gazının kütlesi A(g) V
II. A gazının kısmi basıncı 2V
III. B gazının mol kesri 1. Kap 2. Kap

niceliklerinden hangilerinin bilinmesi yeterlidir?
Son durumda 2. kaptaki basınç üç katına çıktığına
göre, B gazının başlangıçtaki basıncı kaç cm Hg’dir?
D) II ve III E) I, II ve III A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 40
34
Kimya
Ünite 2: Gazlar
04
So
r u B a n k a sı

1-A 2-E 3-D 4-E 5-E 6-A
Gerçek Gazlar
1. • Gazlar düşük basınç ve yüksek sıcaklıkta daha ideal PV
3. Gerçek bir X gazına ait farklı sıcaklıklardaki – basınç
davranırlar. RT
grafiği verilmiştir.
• Moleküller arası çekim kuvvetleri azaldıkça ideallik artar.
PV
RT
Basınç (atm) Sıcaklık (°C) Gaz

I. 0,5 300 H2
T1
II. 1 200 CH4 T2
T3
III. 0,5 300 CO2
1
IV. 1 200 O2
V. 0,1 300 H2 Basınç (atm)

0
Buna göre, yukarıdaki gazlardan hangisi belirtilen
koşullarda ideale en yakın davranır? Buna göre, aşağıda verilen ifadelerden hangisi yan-
lıştır?
(H: 1, C: 12, O: 16)
A) T1 sıcaklığında ortalama kinetik enerji en azdır.

A) V B) IV C) III D) II E) I
B) T3 sıcaklığında gaz ideale en yakın durumdadır.
C) Basınç arttıkça X gazı ideallikten uzaklaşır.
PV
2. Aşağıdaki grafik A ve B gazlarının oranlarının basınçla D) Sıcaklık azaldıkça X gazı idealliğe yaklaşır.
RT
değişimini göstermektedir.
E) Sıcaklıklar arasındaki ilişki T1 < T2 < T3 şeklindedir.
PV
RT
4. Doğada bulunan gazlar gerçek gazlar olarak tanımlana-

A(g) bilir. Gerçek gazlar uygun koşullarda (yüksek sıcaklık ve
düşük basınç) ideale yakın davranır. Ancak bu her koşulda
B(g)
mümkün değildir. Gazlar yüksek basınç ve düşük sıcaklıkta
1 ideallikten sapar.
Buna göre,
I. Gaz tanecikleri çok küçük hacme sahip olduklarından
P(atm) kabın hacmine göre gaz taneciklerinin hacmi ihmal
edilebilir.
II. Gaz tanecikleri arasında itme ve çekme kuvvetlerinin
Buna göre,
olmadığı ve birbirlerinin davranışlarından etkilenmedi-
I. B gazı A gazından daha idealdir. ği varsayılır.
II. Basınç arttıkça B gazı ideallikten uzaklaşır. III. Kinetik teorinin varsayımlarına ve gaz yasalarına
III. A gazının moleküller arası çekim kuvveti, B gazının- uyan gazlardır.
kinden daha fazladır. ifadelerden hangileri ideal gazlar için doğru, gerçek
yargılarından hangileri doğrudur? gazlar için yanlıştır?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
35
5. Maddenin bir hâlden diğer hâle geçmesine faz geçişi denir. Maddelerin farklı sıcaklık ve basınç koşullarında fiziksel durumlarını
gösteren grafiklere faz diyagramı adı verilir.
Basınç (atm) Basınç (atm)
C C
73
218 B B
Sıvı Sıvı
Katı Katı
1
5,11
A
0,006 Gaz
A Gaz Buhar
1
Buhar
D
D
Sıcaklık (°C) Sıcaklık (°C)
0 0,0098 100 374,3 – 78,5 – 56,4 31,2
1. faz diyagramı 2. faz diyagramı
Buna göre, yukarıda verilen faz diyagramları ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) 1.faz diyagramı H2O, 2. faz diyagramı CO2 içindir.
B) Kritik sıcaklık 1. faz diyagramının ait olduğu madde için daha yüksektir.
C) 2. faz diyagramının ait olduğu madde, 5,11 atm basınç ve – 56,4 °C sıcaklıkta üç farklı halde görülebilir.
D) 0 °C sıcaklık, 1. faz diyagramının ait olduğu maddenin normal erime noktasıdır.
E) Her iki faz diyagramında da basınç arttıkça donma noktası düşer.
6. Hızla genleştirilen gazların soğuma nedeni gazın kinetik enerjisi ile mutlak sıcaklığının doğru orantılı olmasıdır.
Kinetik enerjiyi düşürecek durumlar da gazın sıcaklığını azaltır. Genleşen gazlar genleşirken öz ısılarını kullandıkları için kinetik
enerjileri azalır ve bulunduğu ortamı soğutur. Bu olaya James Joule ve William Thomson’ın anısına Joule - Thomson olayı veya
Joule - Thomson genleşmesi denir.
Isı Yalıtımı
T1 T2 Termometre
Piston
P1 P2
V1 V2
I. Bölme II. Bölme P1 > P2
Buna göre;
I. klimaların bulunduğu ortamı soğutması,
II. pompa ile bisiklet tekerleği şişirilirken pompanın gaz çıkış vanasının ısınıp, bisikletin sibobunun soğuması,
III. havadan oksijen ve azot gazı elde edilmesi
olaylarından hangileri Joule - Thomson olayı ile ilgilidir?
A) I, II ve III B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) Yalnız I
36
Kimya
Ünite 3: Sıvı Çözeltiler ve Çözünürlük
05
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-E 2-A 3-D 4-B 5-A 6-D 7-D 8-C
Çözücü - Çözünen Etkileşimleri

1. Çözünen 3. • En yaygın ve en kullanışlı çözücülerden b�r� H2O’dur.
Çözücü
• Bazı maddeler H2O’da moleküler halde çözünürken,
bazı maddeler H2O’da çözünürken �yonlaşarak çözü-
Çözelti
nür.
• H2O �le çözünen maddeler arasında, çözünen�n türü-
ne bağlı olarak çözücü - çözünen etk�leş�mler� oluşur.
Buna göre, H2O’da çözünen madde ve oluşan çözü-
cü - çözünen etk�leş�m� türü �le �lg�l� aşağıdak�lerden
hang�s� yanlıştır?
Çözünme sürec�n�n aşamaları �le �lg�l�,

I. Çözünen tanec�kler� arasında etk�leş�m zayıflar. Hidrojen bağı Dipol - dipol İyon - dipol
II. Çözücü tanec�kler� arasındak� etk�leş�m zayıflar. A) C2H5OH HCI NaCI
III. Çözücü ve çözünen moleküller� arasında yen� etk�le-
B) HF H 2S NH4CI
ş�mler oluşur.
�fadelerden hang�ler� doğrudur? C) NH3 HBr KOH
D) CH4 CH3OH CaF2
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
E) C6H12O6 HI Mg(OH)2
2. Yapı olarak b�rb�r�ne benzer türde veya moleküller arası

etk�leş�m kuvvet� b�rb�r�ne yakın olan maddeler b�rb�r� �ç�nde
çok çözünür. Maddeler�n b�rb�r� �ç�nde çözünmes� “benzer,
benzer� çözer.ˮ �fades� �le açıklanab�ld�ğ� g�b� “polar madde-
ler, polar çözücülerde, apolar maddeler apolar çözücülerde 4. KCI su �le karıştırıldığında K+ ve CI– tanec�kler�ne ayrışır.
çözünür.ˮ şekl�nde de açıklanab�l�r. Bu tanec�kler polar su moleküller� tarafından çevrelen�r.
I. H2O – C2H5OH
O
II. NH3 – H2O H CI–
K+
III. C6H6 – CCl4
Yukarıda ver�len b�leş�k ç�ftler�n�n b�rb�r� �ç�ndek� çözün-
me durumları hang� seçenekte doğru ver�lm�şt�r?
I. II. III.
A) Çözünür Çözünür Çözünür
B) Çözünür Çözünür Çözünmez
Buna göre, çözünme sonucunda KCI �le H2O arasında
C) Çözünür Çözünmez Çözünmez oluşan etk�leş�m türü aşağıdak�lerden hang�s�d�r?
D) Çözünmez Çözünür Çözünür
A) Dipol - dipol B) İyon - dipol C) Hidrojen bağı
E) Çözünmez Çözünmez Çözünmez
D) London E) İyon - indüklenmiş dipol
37
5. I. II. III.
+
δ
δ– H CI
O O
H Na
+ CI
CI H C I I
H CI
H CI–
CI
δ+
IV. V.
O CI
H CI Na+
O C
O H CI
CI
Yukarıda etk�leş�m şek�ller� modellenen çözelt� örnekler�nde oluşan etk�leş�mler �le �lg�l� aşağıdak�lerden hang�s� doğ-
rudur?
I. II. III. IV. V.

Dipol - indüklenmiş İyon - indüklenmiş
A) Dipol - dipol İyon - dipol London
dipol dipol
B) Dipol - dipol İyon - dipol London
dipol dipol
C) London Dipol - dipol İyon - dipol
dipol dipol
Dipol - indüklenmiş
D) Dipol - dipol İyon - dipol London İyon - dipol
dipol
E) London İyon - dipol Dipol - dipol
dipol dipol
6. Aşağıdak� maddelerden hang�s� H2O sıvısı �le karıştı- 8. Aşağıda NH3’ün suda çözünmes� sırasında oluşan etk�leş�m
rıldığında tek fazlı b�r karışım oluşturur? modellenm�şt�r.
H –
+
A) C10H8(k) B) He(g) C) CCI4(s)
H N H
D) C12H22O11(k) E) I2(k) H O –
H
Buna göre, NH3 �le H2O arasında oluşan etk�n etk�le-

ş�m türü aşağıdak�lerden hang�s�d�r?
7. Aşağıdak� maddelerden hang�s�n�n suda çözünmes�
sırasında oluşan etk�n etk�leş�m türü h�drojen bağı A) Dipol - dipol B) İyon - dipol C) Hidrojen bağı
değ�ld�r?
D) London E) İyon - indüklenmiş dipol
A) C6H12O6 B) NH3 C) HF
D) HCI E) C2H5OH
38
Kimya
05
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-D 2-B 3-D 4-A 5-C 6-B 7-B 8-D 9-E 10-D 11-C 12-E 13-E
Derişim Birimleri
1. Bel�rl� m�ktar çözücüdek� çözünen madde m�ktarına der�ş�m 5. • X: 2 mol 2 l�tre KBr çözelt�s�
veya konsantrasyon den�r.
• Y: 4 mol 2 l�tre AIBr3 çözelt�s�
Buna göre, 1 l�tre çözelt�de çözünmüş madden�n mol
sayısı �ç�n kullanılan der�ş�m �fades� aşağıdak�lerden • Z: 3 mol 1 l�tre MgBr2 çözelt�s�
hang�s�d�r? Ver�len çözelt�ler �le �lg�l�,
I. Br– �yonu der�ş�mler� Y = Z > X şekl�nde sıralanır.
A) Formalite B) Normalite C) Molalite
II. Elektr�k �letkenl�ğ� en fazla olan AIBr3 çözelt�s�d�r.
D) Molarite E) ppm III. Çözelt� der�ş�mler� Z > Y > X şekl�nde sıralanır.
yargılarından hang�ler� doğrudur?
2. Çözelt�lerde çözünmüş madde m�ktarını �fade etmek
�ç�n kullanılan, der�ş�m b�r�mler�nden b�r� olan molal�- D) II ve III E) I, II ve III
ten�n b�r�m� aşağıdak�lerden hang�s�d�r?
A) mol /L B) mol / kg C) mg / kg
D) mg / L E) g / ml
6.
3. Aşağıda ver�len A, B ve C kaplarında oluşan çözelt�le-
r�n,
8 g X(k) 5 g X(k) 11 g X(k) d = 1,2 g/ml
%20’lık
400 cm3
Yukarıda yoğunluğu ve kütlece %’de der�ş�m� ver�len

NaOH çözelt�s�n�n molar�tes� kaçtır? (NaOH: 40 g/mol)
200 ml 100 ml 300 ml
A B C A) 12 B) 6 C) 4 D) 2,4 E) 1,2
seyrelt�kten der�ş�ğe doğru sıralanması hang� seçe-

nekte doğru ver�lm�şt�r? (Çözelt�lerde d�pte katı bulun-
mamaktadır.)
A) A - B - C B) A - C - B C) C - B - A
D) C - A - B E) B - A - C
7. 400 mL 0,2 M MgCI2 çözelt�s�ne 3,80 gram MgCI2
katısı �lave ed�l�p tamamen çözündüğünde oluşan
4. Çözünmüş hâlde 20 g NaOH �çeren 500 ml’l�k sulu çözelt�dek� CI– �yonunun molar der�ş�m� kaç olur?
çözelt�n�n der�ş�m� kaç molar’dır? (NaOH: 40 g/mol) (MgCI2: 95 g/mol)
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) 0,3 B) 0,6 C) 0,8 D) 1 E) 1,2
39
8.
200 mL 800 mL
4 M Na2SO4 2 M NaNO3
Aynı sıcaklıkta olan, yukarıda ver�len �k� sulu çözelt� karıştırıldığında oluşan yen� çözelt�dek� Na+ �yonunun der�ş�m�
kaç molar olur? (Na2SO4 ve NaNO3’ün suda tamamen �yonlarına ayrışarak çözündüğü ve toplam hacm�n 1000 mL olduğu
varsayılacaktır.)
A) 0,8 B) 1,6 C) 2,4 D) 3,2 E) 6,4
9. X(k) + 2H+ (suda) X2+(suda) + H2(g) 11. Kütlece %40,5’l�k der�ş�k HBr’n�n yoğunluğu, bell� b�r sıcak-
tepk�mes�ne göre NK’da 4,48 l�tre H2 gazı açığa çıktığında lıkta 1,6 g/mL’d�r.
800 mL HCI çözelt�s� harcanmaktadır. 400 mL 0,2 M HBr çözelt�s� hazırlamak �ç�n, der�ş�k
Buna göre, HCI çözelt�s�n�n molar der�ş�m� kaçtır? HBr çözelt�s�nden kaç mL alınarak hac�m 400 mL’ye
tamamlanmalıdır? (HBr = 81 g/mol)
A) 2 B) 1,5 C) 1 D) 0,75 E) 0,5

A) 0,1 B) 1 C) 10 D) 100 E) 1000
12. Yoğunluğu 1,50 g/mL olan 21 mL HNO3 üzer�ne saf su

eklenerek 250 mL’l�k b�r çözelt� hazırlanıyor.
Buna göre, oluşan çözelt�n�n molar�tes� kaç mol/L’d�r?
(HNO3 = 63 g/mol)
A) 0,2 B) 0,5 C) 1 D) 1,75 E) 2

10. 300 mL Al(NO3)3 çözelt�s�nde 0,9 mol NO3– �yonu bulun-
maktadır.
Buna göre, bu çözelt� �le �lg�l�,
I. Özkütles� 0,213 g/mL’d�r.
II. Al3+ �yonları der�ş�m� 1 molardır.
III. 63,9 gram Al(NO3)3 çözünmüştür. 13. 46 mL saf et�l alkol (C2H5OH) üzer�ne yeter�nce saf su �lave
yargılarından hang�ler� doğrudur? ed�lerek 200 mL’l�k çözelt� hazırlanıyor.
(AI(NO3)3: 213 g/mol) Buna göre, oluşan çözelt�n�n der�ş�m� kaç M’dır?
(det�l alkol = 0,8 g/mL, H: 1 g/mol, C: 12 g/mol, O: 16 g/mol)

A) 0,04 B) 0,2 C) 0,4 D) 2 E) 4
40
Kimya
05
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-D 2-D 3-E 4-B 5-E 6-C 7-C 8-B 9-C 10-A
Derişim Birimleri
1. Gl�kol (C2H6O2)’ün sudak� kütlece % 12,4’lük çözelt�s�n�n 4. B�r X katısıyla hazırlanan ve aşağıda hacm� �le der�-
yoğunluğu 1,02 g/mL’d�r. ş�m� ver�len doymamış sulu çözelt�lerden hang�s�,
Buna göre, çözelt�n�n molar�tes� kaçtır? aynı koşullarda, en fazla m�ktarda X katısı �laves�yle
doymuş hâle gel�r?
(C2H6O2 = 62 g/mol)
A) 1,02 B) 1,53 C) 2 D) 2,04 E) 4,08 Çözelti hacmi (mL) Çözelti derişimi (mol/L)
A) 100 2
B) 100 0,2
C) 100 1
D) 200 0,3
E) 200 2
2. 0,3 M 200 mL X(NO3)2 çözelt�s� �le 0,2 M 100 mL K2Y

çözelt�s� karıştırılıyor.
Karışımdak� XY katısı tamamen çöktüğüne göre,
çöken madde kaç gramdır? (XY: 200 g/mol)
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
5. 0,2 M 600 mL Ca(OH)2 çözelt�s�ne X M 400 mL NaOH

–
eklend�ğ�nde OH �yonu der�ş�m�ndek� değ�ş�m graf�ktek�
g�b� olmaktadır.
[OH – ] M
3. 6,20 gram Ca3(PO4)2, az m�ktarda suda çözülerek çözelt�n�n 0,6

hacm� arı suyla 500 mL’ye tamamlanıyor.
Ca3(PO4)2’n�n sudak� �yonlaşma tepk�mes�,
Y
2+
Ca3(PO4)2(suda) 3Ca (suda) + 2PO43–(suda)
Buna göre, hazırlanan çözelt�yle �lg�l� olarak aşağıda-
k�lerden hang�s� yanlıştır? (Ca3(PO4)2 = 310 g /mol) Zaman
0
Buna göre,
A) 500 mL çözelt�y� hazırlamak �ç�n 0,02 mol Ca3(PO4)2
kullanılmıştır. I. X, 0,9 molardır.
B) Hazırlanan 500 mL’l�k çözelt�de toplam 0,10 mol �yon II. Y, 0,4 molardır.
bulunmaktadır.
III. Son durumda Ca2+ �yonu der�ş�m� 0,12 molar olur.
C) Çözelt�dek� Ca2+ der�ş�m� 0,12 molardır.
�fadeler�nden hang�ler� doğrudur?
D) Çözelt�dek� PO43– der�ş�m� 0,08 molardır.
E) Çözelt�dek� Ca2+’nın mol sayısının PO43–’�nk�ne oranı A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
2
’tür. D) II ve III E) I, II ve III
3
41
6. Özell�kle amel�yatlarda operasyon yapılacak bölgeye sürülen ve d�k�ş atılmış yaraların

pansumanında kullanılan tıbb� b�r çözelt� elde etmek üzere 50,8 g �yot (I2) katısı bel�rl� b�r
sıcaklıkta 5000 mL et�l alkol �ç�nde tamamen çözülüyor.
Buna göre, hazırlanan bu çözelt�de I2 der�ş�m� kaç molaldır? (I = 127 g/mol ve det�l alkol = 0,8 g/mL)
A) 0,01 B) 0,02 C) 0,05 D) 0,1 E) 0,2
7. I. 500 gram suda 71 gram Na2SO4 çözülerek hazırlanan 9. 200 mL’s�nde 20 g yemek tuzu bulunan b�r sulu çözelt� �le
çözelt�n�n molal�tes� 1’d�r. 250 mL’s�nde 25 g yemek tuzu bulunan d�ğer b�r sulu çözelt�
karıştırılıyor ve üzer�ne 500 mL arı su �lave ed�l�yor.
II. 180 gram C6H12O6 �le hazırlanan 4 molall�k çözelt�
Sonuçta oluşan 1000 mL çözelt�den alınan 200 mL
�ç�n kullanılan çözücü m�ktarı 250 gramdır.
çözelt�dek� yemek tuzunun ağırlığı kaç g d�r?
III. 1000 gram su �le 0,1 molal CaSO4 çözelt�s� hazırla-
mak �ç�n gereken CaSO4 kütles� 136 gramdır.
A) 3 B) 6 C) 9 D) 12 E) 15
Yukarıda ver�len �fadelerden hang�ler� doğrudur?
(Na2SO4: 142 g/mol, C6H12O6: 180 g/mol,

CaSO4: 136 g/mol)
10. Aşağıda ver�len �k� KNO3 çözelt�s� karıştırılıyor. Oluşan

çözelt�ye daha sonra 50 gram KNO3 katısı ve 200 ml saf
su �lave ed�l�yor.
8. Aynı sıcaklıkta,
• 80 g suya 10 g çay şeker� Kütlece %20 Kütlece %5
150 gram 100 gram
• 190 g suya 20 g çay şeker�
KNO3 çözeltisi KNO3 çözeltisi
�lave ed�lerek �k� çözelt� hazırlanmış ve hazırlanan bu �k�
çözelt� çökme olmaksızın b�rb�rler�yle karıştırılmıştır. Buna göre, oluşan yen� çözelt�de KNO3’ün kütlece
Buna göre, oluşan son çözelt�dek� yemek tuzunun yüzde der�ş�m� kaç olur? (Son çözelt�de d�pte katı oluş-
der�ş�m� kütlece yüzde kaçtır? muyor, dsu = 1 g/ml)
A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 25 A) 17 B) 25,5 C) 34 D) 41,5 E) 51
42
Kimya
05
So
r u B a n k a sı

1-D 2-C 3-D 4-B 5-C 6-B 7-A 8-D 9-A 10-B 11-D 12-D 13-B
Derişim Birimleri
1. 3 mol NaOH’�n 380 gram suda çözünmes�yle oluşan 4.
çözelt� kütlece % kaçlıktır? (NaOH: 40 g/mol)
A) 6 B) 12 C) 18 D) 24 E) 48
Hac�mce %80’l�k et�l alkol �çeren kolonya elde etmek

�ç�n aynı sıcaklıkta 160 mL et�l alkole kaç mL su
eklenmel�d�r? (Hesaplamalarda hac�m değ�ş�m� �hmal
2. ve 3. sorular aşağıdak� graf�ğe göre çözülecekt�r. ed�lecekt�r.)
Aşağıdak� graf�k b�r tuzun sulu çözelt�s�n�n kütlece % der�-
ş�m� �le çözelt� kütles� arasındak� değ�ş�m� göstermekted�r. A) 20 B) 40 C) 80 D) 160 E) 320
Kütlece % Derişim
5. 200 mL hac�mce %48’l�k et�l alkol çözelt�s�ne 100 mL

Çözeltinin Kütlesi
200 300 su eklend�ğ�nde oluşan yen� karışımın hac�mce %
der�ş�m� kaç olur? (Hesaplamalarda çözünmeden kay-
naklı oluşab�lecek hac�m değ�ş�m� �hmal ed�lecekt�r.)
A) 8 B) 16 C) 32 D) 48 E) 64
2. Graf�ğe göre, çözelt� der�ş�m� %40 olduğu zaman

çözelt� kütles� kaç gram olur?
A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 30
6. Hac�mce alkol yüzdes� %30 ve %40 olan et�l alkol - su

çözelt�ler� eş�t hac�mde karıştırılarak üzer�ne 500 mL su
eklen�yor.
3. Kütlece %20’l�k tuz çözelt�s� elde etmek �ç�n tuzun kaç Son durumdak� çözelt� 700 mL olduğuna göre, et�l
gram suda çözünmes� gerek�r? alkolün hac�mce yüzde der�ş�m� kaçtır?
A) 6 B) 12 C) 18 D) 24 E) 30 A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 30
43
7. Çözelt�y� oluşturan b�leşenlerden herhang� b�r�n�n ............ 11. B�r çocuk havuzundak� 100 kg su örneğ�nde 0,4 g Ca2+
..................... bulunurken b�leşen�n mol sayısı, o çözelt�y� �yonu olduğu bel�rlen�yor.
oluşturan tüm b�leşenler�n mol sayıları toplamına oranlanır.
Yukarıda ver�len �fadede boş bırakılan yere aşağıdak�-
lerden hang�s� get�r�lmel�d�r?
A) mol kesri B) molarite C) molekülarite
D) molalite E) normalite
Buna göre, bu su örneğ�n�n der�ş�m� kaç ppm’d�r?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
8. 64 gram metanol ve 54 gram su karışımından oluşan
çözelt�dek� etanolün mol kesr� kaçtır?
(Metanol: 32 g/mol, H2O: 18 g/mol)
A) 0,1 B) 0,2 C) 0,3 D) 0,4 E) 0,5
12. 5 L’l�k çözelt�de 2,8 mg K+ �yonu bulunduğuna göre,

çözelt�n�n der�ş�m� ppm olarak kaçtır?
A) 0,07 B) 0,14 C) 0,28 D) 0,56 E) 1,12
9. Kütlece %46’lık C2H5OH sulu çözelt�s�nde C2H5OH’ün

mol kesr� kaçtır?
(H: 1 g/mol, C: 12 g/mol, O: 16 g/mol)
A) 0,25 B) 0,2 C) 0,15 D) 0,1 E) 0,05

13. B�r barajdan alınan 50000 kg su örneğ�nde 2000 mg çö-
zünmüş Na+ �yonu tesp�t ed�l�yor.
2+
10. Pb �yon der�ş�m� 8 ppm olan sulu çözelt� �le �lg�l�,
I. 10 k�logram su 80 m�l�gram Pb2+ �çer�r.
II. 100 gram su 8 x 10 – 4 gram Pb2+ �çer�r.
III. 1000 m�l�gram su 8 m�l�gram Pb2+ �çer�r.
yargılarından hang�s� ya da hang�ler� doğrudur?
Buna göre, bu su örneğ�nde bulunan Na+ �yonunun
der�ş�m� kaç ppm’d�r?
D) II ve III E) I, II ve III A) 0,02 B) 0,04 C) 0,1 D) 0,2 E) 0,4
44
Kimya
06
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-A 2-E 3-D 4-C 5-A 6-E 7-D 8-E 9-B 10-C 11-D
Koligatif Özellikler
1. Bir çözeltide, çözünenin kimyasal yapısına bağlı olmayıp 4. T °K sıcaklıkta 7,2 gram su ile 3,2 gram CH3OH sıvısı
sadece çözünen taneciklerin derişimine bağlı özelliklere karıştırılıyor.
koligatif özellikler denir. Bu sıcaklıkta karışımın buhar basıncı kaç mmHg
Buna göre, olur?
I. Çözücü formülü (C: 12 g/mol, O: 16 g/mol, H: 1 g/mol, T °K sıcaklıkta

II. Buhar basıncı alçalması CH3OH’ın buhar basıncı: 60 mmHg, H2O’nun buhar ba-
III. Kaynama noktası yükselmesi sıncı: 20 mmHg)
IV. Donma noktası alçalması
V. Osmotik basınç A) 14 B) 26 C) 28 D) 52 E) 80
ifadelerden hangisi koligatif özelliklerden biri değil-
dir?
5. 1 atm basınçta 2 molal sulu C12H22O11 çözeltisinin kayna-

maya başladığı sıcaklık (100+2a) °C’dir.
2. Aşağıdakilerden hangisi koligatif özelliklere örnek
olarak verilemez? Buna göre, aynı şartlarda 0,2 molal sulu Ca3(PO4)2
çözeltisinin kaynamaya başladığı sıcaklık kaç °C’dir?
A) Kışın yollara tuz serpilmesi
(C12H22O11 katısının suda moleküler olarak, Ca3(PO4)2
B) Arabaların radyatörlerine antifriz konulması katısının ise tamamen iyonlarına ayrışarak çözündüğü
C) Çikolata şelalelerine bir miktar tuz konulması varsayılacaktır.)
D) Uçakların kışın uçuştan önce alkolle yıkanması
E) Yaz aylarında ılık suya buz ilave edilmesi A) 100+a B) 100+2a C) 100+3a
D) 100+4a E) 100+5a
3.
Su Molekülü 6. 0,1 mol organik X bileşiğinin aromatik bir sıvı olan Y sıvısı
içerisinde moleküler olarak tamamen çözünmesiyle bir
Şeker Molekülü çözelti hazırlanıyor. Bu çözeltinin kaynamaya başladığı
sıcaklık saf Y sıvısınınkinden 5,2 °C daha yüksek olarak
ölçülüyor.
Buna göre, organik X bileşiği kaç gram Y sıvısı içeri-
25°C’de 14,4 g suda 36 g glikoz (C6H12O6) çözünerek sinde çözünmüştür?
hazırlanan çözeltinin buhar basıncı kaç mmHg’dir? (Organik bileşiğin uçucu olmadığı ve Y sıvısının kütlesinin
(H2O: 18 g/mol, C6H12O6:180 g/mol, 25°C’ta saf suyun azalmadığı varsayılacaktır. Benzen için molal kaynama
buhar basıncı 25 mmHg’dir) noktası yükselmesi sabiti, Kk = 2,6 °C/m)
A) 5 B) 6,25 C) 10 D) 20 E) 100 A) 0,5 B) 5 C) 10 D) 20 E) 50
45
7. Saf suyun 1 atmosfer basınçta kaynama noktası 100 °C’dir. Aynı miktarda su içeren üç ayrı kaba eşit mol sayılarında X, Y, Z
maddeleri ayrı ayrı eklenerek hazırlanan sulu çözeltiler ve kaynama noktaları aşağıdaki gibidir.
a molar a molar a molar

X(suda) Y(suda) Z(suda)
KN: 104 °C KN: 102 °C KN: 108 °C
Buna göre, sulu çözeltileri hazırlanan X, Y ve Z maddeleri aşağıdakilerden hangisi olabilir?
X Y Z
A) NaCI C2H5OH AI2(SO4)3
B) AI(OH)3 NaOH Ca3(PO4)2
C) CaBr2 KCI MgSO4
D) KOH C12H22O11 AI(NO3)3
E) NaNO3 C6H12O6 CaCI2
8. Tabloda arı su, yemek tuzu ve çay şekerinin sulu çözelti- 10. Aşağıdaki çözeltiler 760 torr basınçta ısıtılarak kaynatılmak
leriyle ilgili bilgiler ve bulundukları ortamın dış basınçları isteniyor.
verilmiştir. I. 4 M 300 mL C6H12O6 çözeltisi
II. 1 M 200 mL Na2CO3 çözeltisi
Dış Basınç
Madde Hacim
(cm Hg) III. 2 M 100 mL AIPO4 çözeltisi
2 mol yemek tuzu Bu çözeltilerin aynı ortamda kaynamaya başlama
I. 76 2
içeren tuzlu su
sıcaklıkları arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi-
II. Arı su 72 2 dir?
3 mol çay şekeri içeren

III. 72 3 A) II > I > III B) III > II > I C) III = I > II
şekerli su
D) II > III = I E) I = II = III
Buna göre, tabloda verilen maddelerin aynı koşullar
altındaki kaynama noktaları arasındaki ilişki ile ilgili
aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) I < II < III B) II < I < III C) III < II < I
D) I < III < II E) II < III < I
9. 0,4 molal X(NO3)n iyonik sulu çözeltisinin kaynamaya

başladığı sıcaklık (100 + 3a) °C’dir.
11. n mol AI(OH)3 tuzunun 2 kg suda çözünmesiyle hazır-
Aynı ortamda 0,6 molal KCI sulu çözeltisinin kay- lanan çözelti 1 atm basınçta 104,16 °C’de kaynamaya
namaya başladığı sıcaklıkta (100 + 3a) °C olduğuna başlıyorsa, n’nin değeri aşağıdakilerden hangisidir?
göre, n kaçtır?
(H2O için Kk = 0,52 °C/m)
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
46
Kimya
06
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-E 2-E 3-C 4-A 5-C 6-D 7-B 8-A 9-D 10-B
Koligatif Özellikler
1. • 1 atm’de 4 molal X’in sulu çözeltisinin kaynamaya 4. Su (H2O) ve Glikol (C2H6O2) karışımı otomobillerde antifiriz
başlama sıcaklığı 104,16 °C’dir. olarak kullanılır.
Buna göre, aynı çözeltinin 1 atm’de donmaya başla-
ma sıcaklığı kaç °C olur?
(H2O için Kk = 0,52 °C/m, Kd = 1,86 °C/m)
A) – 1,86 B) – 3,72 C) – 7,44
D) – 11,16 E) – 14,88
496 gram glikol 2 kg su içerisine ilave edilerek hazır-

lanan çözeltinin 1 atmosfer basınçta donmaya başla-
ma sıcaklığı kaç °C olur?
(C2H6O2: 62 g/mol, H2O için Kd = 1,86 °C/m)
2. X: Saf su A) – 7,44 B) – 6,22 C) – 5,32

Y: 0,5 molal NH4CI çözeltisi
D) – 4,22 E) – 3,44
Yukarıdaki maddeler ile ilgili olarak,
I. 76 cmHg basınçta kaynama noktaları arasındaki ilişki
Y > X şeklindedir. 5. Aşağıdaki grafikte üç ayrı çözeltinin derişime bağlı donma
II. 1 atm basınçta donma noktaları arasındaki ilişki X > Y noktası alçalması değişimi görülmektedir.
şeklindedir.
0 1 2 3
Derişim (mol/kg)
III. X’in 5 kilogramına 5 mol C6H12O6 atılıp çözülürse
aynı ortamdaki donma noktaları eşit olur. –a
– 2a
– 3a X
– 4a
D) I ve III E) I, II ve III KNO3
– 5a
Y
Donma noktası (°C)
Buna göre, X ve Y maddeleri aşağıdakilerden hangisi

olabilir?
X Y
3. Aynı ortamda bulunan 2 molal KCI sulu çözeltisinin
donmaya başladığı sıcaklık – 2a °C ise 1 mol NaNO3 A) C6H12O6 AIPO4
tuzunun 250 gram suda tamamen çözünmesi ile B) NaCI C12H22O11
hazırlanan çözeltinin donmaya başladığı sıcaklık kaç
°C olur? C) C12H22O11 AI2(SO4)3
D) NaCI Ca3(PO4)2
A) – a B) – 2a C) – 4a D) – 8a E) – 10a E) KOH H2SO4
47
6. 92 gram üç iyonlu bir A bileşiği, basıncın 1 atm olduğu 9. Aşağıda NaNO3’ün sulu çözeltisinin ısınma grafiği verilmiş-
ortamda 1000 gram saf suda çözündüğünde suyun donma tir.
noktasını 2,79 °C düşürüyor. Sıcaklık (°C)
Buna göre, bu A bileşiğinin mol kütlesi kaçtır?
(Su için Kd = 1,86 °C/m)

B
101,4
A) 46 B) 92 C) 138 D) 184 E) 372 A
27
Zaman
Bu grafik ile ilgili;

I. A noktasında çözelti doymamıştır.
7. Bir araştırmacı 400 g suda aşağıda verilen doymamış
II. B noktası çözeltinin kaynamaya başladığı sıcaklıktır.
çözeltiyi hazırlıyor.
III. A noktasında çözeltinin buhar basıncı dış basınca eşit
16,0 g NaOH
olur.
400 g su
D) I ve III E) II ve III
NaOH tuzunun suda tamamen iyonlarına ayrışarak

çözündüğü varsayıldığında hazırlanan bu çözeltinin
1 atm basınç altında donmaya başlayacağı sıcaklık
kaç °C’dir?
(Su için molal donma noktası alçalması sabiti, Kd = 1,86 10. Şekil I’de yarı geçirgen zarla ayrılmış U borusunun a ve b
°C/m; Suyun normal donma sıcaklığı = 0 °C; NaOH = 40 kollarına farklı derişimlerde şekerli su konulmuştur. Bir süre
g/mol) bekledikten sonra şekil II’deki görüntü oluşmaktadır.
A) – 1,86 B) – 3,72 C) – 7,44 b

a b
a
D) +1,86 E) +3,72
I II
Yarı geçirgen
zar
Buna göre, şekil I ile ilgili,

8. XCI3’nin 250 g su kullanılarak hazırlanan sulu çözeltisinin I. b koluna konulan çözelti daha derişiktir.
donmaya başladığı sıcaklık, saf suyun donma noktasına II. Osmoz olayı gerçekleşir.
göre 7,44 °C daha düşüktür.
III. a kolundaki osmotik basınç b kolundakinden daha
Buna göre, XCI3 sulu çözeltisinde kaç mol X3+ iyonu fazladır.
bulunur? (Su için molal donma noktası alçalması sabiti,
Kd = 1,86 °C/m; XCI3’nin suda tamamen iyonlarına ayrı-
şarak çözündüğü varsayılacaktır.)
A) 0,25 B) 0,50 C) 1,00 D) 1,50 E) 2,00 D) II ve III E) I, II ve III
48
Kimya
06
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-B 2-C 3-D 4-D 5-C 6-B 7-D 8-B 9-D 10-C
Çözünürlük
1. Çözünürlük (g/100 cm3 su) 3. NaNO3 katısının farklı sıcaklıklarda sudaki çözünürlük
değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Sıcaklık (°C) Çözünürlük (g NaNO3/100 cm3 su)

Z
X 26 40
83 120
Y
Sıcaklık (°C)
26 °C’de 60 g NaNO3 katısı tamamen çözünerek doygun
sulu çözelti hazırlanıyor. Bu çözeltiye 150 g daha su ilave
Bu grafikle ilgili, edildikten sonra çözeltinin sıcaklığı 83 °C’ye yükseltiliyor.
I. X noktasında çözelti doymuştur. Buna göre, 83 °C’de çözeltinin tekrar doygun hâle
II. Z noktasında çözelti doymamıştır. getirilebilmesi için en az kaç gram daha NaNO3 katısı
III. Y noktasında çözelti aşırı doymuştur. ilave edilmelidir? (dsu = 1 g/cm3 tür.)

A) 30 B) 60 C) 150 D) 300 E) 360
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIII
4. Bir X katısının 30 °C’deki çözünürlüğü 25 g/100 g su’dur.

300 g suya, aynı sıcaklıkta 70 g X katısı eklenerek
2. Aşağıdaki tablolarda farklı kriterlere göre çözelti sınıflan-
hazırlanan çözelti için aşağıdakilerden hangisi doğ-
dırmaları yapılmıştır.
rudur?
Derişime göre
• Seyreltik •X A) 5 g X katısı çözünmeden kalır.
B) Kütlece %20’lik çözelti elde edilir.
Elektrik iletkenliğine göre C) Doymuş çözelti elde etmek için 25 g daha X katısı
•Y • Elektrolit olmayan eklenmelidir.
D) Doymuş çözelti elde etmek için 5 g daha X katısı ek-
Çözünürlüğe göre lenmelidir.
• Doymuş •Z • Doymamış E) Doymuş bir çözeltidir.
Buna göre, X, Y ve Z kavramları ile ilgili aşağıdakiler-

den hangisi doğrudur?
X Y Z
5. 20 °C’de 250 mL suda 30 g KNO3 çözünmesi ile hazırlanan
A) Derişik Elektrot Aşırı doymuş doymamış çözeltinin doygun hâle gelebilmesi için çökme
B) Elektrolit Derişik Aşırı doymamış olmadan 30 ml suyun buharlaştırılması gerekmektedir.
C) Derişik Elektrolit Aşırı doymuş Buna göre, 20 °C de ki doymuş KNO3 çözeltisi kütlece
yüzde kaçlıktır? (dsu = 1 g/mL)
D) Koloit Elektroliz Doymak üzere
E) Hipertonik Elektrolit Aşırı doymamış A) 3 B) 6 C) 12 D) 24 E) 48
49
6. Aşağıdaki grafikte bazı maddelerin sudaki çözünürlüklerinin sıcaklıkla değişimi verilmiştir.

Çözünürlük (g/100 g su)
100 °C’de üç farklı kapta bulunan 200’er gram suya sırasıyla 160 g XNO3,
160 g KY ve 160 g Z2SO4 ilave edilmiş ve iyice karıştırıldıktan sonra
150 XNO3 çözeltilerin sıcaklığı 60 °C’ye düşürülmüştür.
120 KY
100 Buna göre,
70 I. XNO3 tamamen çözünmüş olarak kalır.
60
40 Z2SO4 II. KY tamamen çözünmüş olarak kalır.
20 III. Bir miktar Z2SO4 çözünmeden kalır.
Sıcaklık (°C)
0 40 60 80 100 120 ifadelerinden hangileri yanlıştır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III
7. Tabloda, X, Y, Z maddelerinin farklı sıcaklıklarda sudaki 9. A katısının 25 °C’de etil alkoldeki çözünürlüğü 30 g A / 100
çözünürlükleri verilmiştir. g alkol’dür.
Çözünürlük (g/100 mL su) A kütlesi (g) Alkol kütlesi (g)

Madde
30 °C 50 °C 80 °C I. 14 50
X 25 26 27
II. 36 60
Y 20 25 30
III. 120 400
Z 26 30 34
Buna göre, yukarıdakilerden hangileri ile 25 °C’de
Buna göre, X, Y, Z maddelerinin sudaki çözünürlükle- hazırlanan sulu çözeltiler belirtilen şartlarda doymuş
riyle ilgili, hâldedir?
I. 80 °C’de X, suda en az çözünendir.
II. Sıcaklık 30 °C’den 50 °C’ye çıkarıldığında, 100 mL suda A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
çözünen madde miktarındaki artış en fazla Y’dedir.
III. Sıcaklık 80 °C’den 30 °C’ye düşürüldüğünde, çözü-
nen madde miktarındaki azalış en fazla Z’dedir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 10. X tuzun sudaki çözünürlüğünün sıcaklıkla değişimi aşağıda
D) I ve II E) I, II ve III verilmiştir.
Sıcaklık (°C) Çözünürlük (g/100 mL su)

20 24
40 32
100 80
40 °C’de hazırlanan 396 gram doygun X çözeltisi 20 °C’ye

8. 10 °C NaNO3 tuzunun sudaki çözünürlüğü soğutuluyor. Çözünmeden kalan X uzaklaştırıldıktan sonra
80 g / 100 g su’dur. aynı çözelti 100 °C’ye ısıtılıyor.
Buna göre, 10 °C’de 300 g suya 280 g NaNO3 eklendi- 100 °C’deki bu çözeltinin doygun hâle getirilmesi için
ğinde kaç gram NaNO3 çözünmeden kalır? kaç gram X eklenmelidir? (dsu = 1 g/mL’dir.)
A) 20 B) 40 C) 60 D) 80 E) 100 A) 41 B) 82 C) 168 D) 209 E) 250
50
Kimya
06
So
r u B a n k a sı

1-E 2-D 3-C 4-C 5-E 6-A 7-D 8-C
Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler

1. Aşağıdaki grafikler A ve B maddelerinin sudaki çözünürlük- 3. Aşağıdaki grafikte farklı tuzların saf sudaki çözünürlüklerinin
lerinin sıcaklık ve basınçla değişimlerini göstermektedir. sıcaklık ile değişimi görülmektedir.
Çözünürlük Çözünürlük Çözünürlük (g/100 g su)
(g/100 g su) (g/100 g su)
200
t
tra
B A 180
ni
m
160
yu
A
s
140
ta
Po
B 120
itrat
100 y u mn
Sod Kadmiyum sülfat
Basınç (atm) Sıcaklık (°C) 80
60
Bu grafiklere göre A ve B maddeleriyle ilgili, um klorür Potasyum klorür
40 Sody
I. A sıvı, B gaz olabilir. 20 Potasyum sülfat
Seryum(II) sülfat
II. Sıcaklığın azalması B nin çözünürlüğünü artırır. 0 Sıcaklık (°C)
10 20 30 40 50 60 70 80 90
III. Basıncın artması A nın çözünürlüğünü etkilemez.
Belirli bir sıcaklıkta kadmiyum sülfat hariç grafikteki mad-
delerin tamamını içeren ve dibinde katısı olmayan doygun
bir çözelti hazırlanıyor.
Buna göre, bu çözeltinin sıcaklığı artırıldığında hangi
D) I ve III E) I, II ve III tuz kristalleşerek çözeltiden ayrılır?
A) Sodyum klorür
B) Potasyum nitrat
C) Seryum (II) sülfat
2. Reçel, tatlı vb. şekerli yiyecekler genellikle oda koşullarında
D) Sodyum nitrat
saklanır. Bu tür yiyeceklerin buzdolabında saklanmaları
uygun değildir. Buzdolabında uzun süre bekletildiğinde E) Potasyum klorür
kristallenir.
4. I. Gazlı içeceklerin kapağı açıldığında oluşan şiddetli gaz

çıkışı.
II. Denizin derinliklerindeki dalgıcın yüzeye çok hızlı
dönmesi sonucu kanındaki azot gazının daha az çö-
Buna göre, bu durum aşağıdaki ifadelerden hangisi zünür hâle gelmesi sonucu vurgun olayı yaşaması.
ile açıklanabilir? III. Yaz aylarında sığ sularda balık ölümlerinin olması.
Yukarıdaki durumlardan hangilerinin nedeni, gazların
A) Katıların çözünürlüğüne basıncın etkisi çözünürlüğünün basınç değişimine bağlı olmasıyla
B) Sıvıların çözünürlüğüne sıcaklığın etkisi açıklanır?
C) Katıların çözünürlüğüne madde cinsi etkisi

D) Katıların çözünürlüğüne sıcaklığın etkisi
E) Gazların çözünürlüğüne basıncın etkisi D) I ve III E) II ve III
51
5. Çözünürlük (g/100 g su) 7. Aşağıdaki I. grafik, bir X katısının sudaki çözünürlüğünün

sıcaklıkla değişimini, II. grafik de T1, T2, T3 sıcaklıklarında
çözünme süresince bu katının kütlesinin zamanla değişimini
göstermektedir.
Çözünürlük (g/100 g su)
Sıcaklık (°C)
t
Çözünürlüğünün sıcaklıkla değişimi grafikteki gibi

olan X tuzunun t °C’de doymamış çözeltisini doymuş
hâle getirmek için aynı sıcaklıkta;
Sıcaklık (°C)
t
I. sıcaklığı yükseltmek,
I. grafik
II. X tuzu ilave etmek, Katının Kütlesi
III. bir miktar suyu buharlaştırmak
işlemlerinden hangileri yapılabilir?
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III T1
D) I ve III E) I, II ve III T2
T3
Zaman
t
II. grafik
Bu grafiklere göre,
I. Sıcaklıklar arasında T3 < T2 < T1 ilişkisi vardır.
II. T1, T2, T3 sıcaklıklarındaki çözeltiler t anında doygun
hâldedir.
6. Katısı ile dengede olan NaCI çözeltisi
III. X’in doygun çözeltisi ısıtılırsa çökelme olur.
yargılarından hangisi yanlıştır?
NaCI
doymuş hâlde olup bu çözeltiye aşağıdaki işlemler ayrı ayrı

uygulanıyor.
Buna göre,
I. Çözeltiye dipteki katıyı çözecek kadar çözücü ilave
edilirse çözelti derişimi aynı kalır.
II. Çözeltiye NaCI katısı eklenir ve bir süre karıştırılırsa 8. Aşağıdakilerden hangisi, sadece maddenin en düzen-
çözelti derişimi artar. siz hâli olan gazların çözünürlüğünü etkiler?
III. Çözücü buharlaştırmadan çözeltinin sıcaklığı değişti-
rilirse dipteki katı miktarı değişmeden kalır. A) Çözünen cinsi
yargılarından hangileri doğrudur? B) Çözücü cinsi
C) Basınç
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) Sıcaklık
E) Madde miktarı
52
Kimya
Ünite 4: Kimyasal Tepkimelerde Enerji
07
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-A 2-D 3-E 4-B 5-C 6-E 7-D 8-E 9-B 10-B
Tepkimelerde Isı Değişimi

1. Dışarıdan ısı (enerji) alarak gerçekleşen tepkimelere (I.) 4.
........................ tepkime adı verilir. Isı, (II.) ...................
bölümüne yazılır. İstenirse tepkimenin gerçekleştiği (III.) I. Buzulların erimesi
.......................... değeri okun üzerine yazılır.
Yukarıda verilen paragraftaki boşluklar için uygun
olan ifadeler hangisinde doğru olarak verilmiştir?
II. Kâğıdın yanması

I. II. III.
A) Endotermik Reaktifler Sıcaklık
B) Ekzotermik Girenler Isı
C) Endotermik Ürünler Sıcaklık Plazma küresinde
III.
D) Ekzotermik Ürünler Isı iyonlaşma
E) Endotermik Girenler Isı
Şimşek çakarken
IV. havadaki azot gazının
yanması
2.
• Asit - baz tepki-
• Buharlaşma • Bağ oluşumu
mesi
• Analiz (ayrış- • Nötrleşme
• Yoğuşma V. Kırağılaşma
ma) tepkimesi
• Gazın suda • Azot gazının
• İyonlaşma
çözünmesi yanması
Yukarıda verilen olaylardan hangisi ısı (enerji) veren
Yukarıda verilen olaylardan kaç tanesi yaşanan enerji kimyasal bir olaydır?
değişimine göre endotermiktir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
3. I. CH3OH(s) ➝ CH3OH(g)
II. Ca(g) ➝ Ca2+(g) + 2e–

3
III. KCIO3(k) ➝ KCI(k) + O2(g)
2
5. Sabit basınç altında gerçekleşen bir tepkimede alınan
1
IV. N (g) + O2(g) ➝ NO2(g) ya da verilen ısı miktarına verilen ad aşağıdakilerden
2 2
hangisidir?
V. O(g) + O(g) ➝ O2(g)
Yukarıda verilen olaylardan hangisi ekzotermiktir? A) Entropi B) Endokrin C) Entalpi
D) Terapi E) Termodinamik
53
6. Her maddenin yapısında depoladığı bir enerjisi vardır. Bir sistemdeki taneciklerin titreşim, öteleme, dönme vb. hareketleri nede-
niyle oluşan kinetik enerjileri ve birbirleriyle etkileşiminden doğan potansiyel enerjileri maddenin toplam enerjisini oluşturur.
Titreşim Hareketi Dönme Hareketi Öteleme Hareketi
Buna göre, sistemin sahip olduğu bu toplam enerji;

I. Isı kapsamı,
II. Potansiyel enerji,
III. Tepkime ısısı,
IV. Entalpi
ifadelerinden hangileri ile tanımlanabilir?
A) Yalnız III B) Yalnız IV C) II ve III
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
7. Tepkimelerde alınan veya verilen ısı miktarı olan 9. Endotermik bir tepkime ile ilgili,
entalpi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
I. Hürün > Hgiren
A) Bir tepkimenin entalpi farkı tepkimenin yalnızca ilk ve II. ΔH > 0

son hâline bağlıdır. III. ΔH = – 70 kj
B) Bir tepkime farklı yollardan gerçekleşebilir. Tepkime- ifadelerden hangileri yanlıştır?
nin tek basamakta ya da art arda izlenen birkaç ba-
samakta gerçekleşmesi, sonucu değiştirmediği için
tepkime entalpisini değiştirmez.
C) Tepkimenin entalpi değişimi izlenen yola bağlı değil- D) I ve III E) I, II ve III
dir.
D) Katalizör kullanımına bağlı olarak değişir.
E) Bir hâl fonksiyonu olduğu için miktarı doğrudan ölçü-
lemez.
8. Bir tepkimenin entalpi değişimi,

10. I. X(g) ➝ X+(g) + e-
I. Tepkimedeki maddelerin fiziksel hâli,
II. İyot(g) ➝ İyot(k)
II. Tepkime ortamının sıcaklık ve basıncı,
1
III. Tepkimedeki madde miktarı III. KCl(k) ➝ K(k) + Cl (g)
2 2
durumlarından hangilerine bağlıdır? Yukarıdaki tepkimelerden hangilerinde ΔH < 0 olur?
A) Yalnız I. B) Yalnız II. C) I ve II. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III. E) I, II ve III. D) I ve III E) I, II ve III
54
Kimya
07
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-D 2-E 3-B 4-B 5-C 6-D 7-D 8-C 9-A 10-B 11-B 12-D
Tepkimelerde Isı Değişimi

1. Aşağıdaki olaylardan hangisinde ΔH < 0 değildir? 4. A2(g) + 3B2(g) + Q kJ → 2AB3(g)
tepkimesine göre;
A) Gazların suda çözünmesi I. Endotermik tepkimedir.
B) Fe metalinin paslanması II. 80 gram A2 nin tepkimesi sonucu Q/2 kJ ısı açığa çı-
–
C) X atomunun 1 elektron alarak X anyonunu oluştur- kar.
ması III. 2AB3(g) → A2(g) + 3B2(g) tepkimesinin ΔH° değeri
D) N2 gazının yanması – Q kJ/mol’dür.
E) Radikallerin birleşip molekül oluşturması yargılarından hangileri yanlıştır? (A: 80 g/mol)
5.
I. II.
Endotermik Tepkimedeki
2. I. 2Na(k) + Cl2(g) → 2NaCl(s)
tepkimede madde
II. SO3(g) → SO3(suda) işareti miktarına
pozitiftir. bağlıdır.
III. 2NO2(g) → N2(g) + 2O2(g)
Verilen tepkimelerden hangileri gerçekleşirken dışarı- V.
III.
ya ısı verir? Tepkimede
Ekzotermik
izlenen yola
tepkimede
bağlı
VI. ∆H > 0’dır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III değildir.
Entalpi
D) I ve III E) I, II ve III değişimi
∆H ile
gösterilir.
Entalpi ile ilgili yukarıda verilen bilgilerden hangisi

yanlıştır?
3. X(k) + 2Y2(g) → XY4(g) + 80 kj

tepkimesi ile ilgili,
6. Aşağıdaki tepkimelerden hangisi endotermiktir?
I. Tepkime ekzotermiktir.
II. 0,5 mol X(k) harcanırken 40 kJ ısı açığa çıkar. 1
A) SO2(g) + O2(g) → SO3(g)
III. N.K’da 67,2 L XY4 gazı oluşması için 240 kj’lük ısı 2
soğurulması gerekir. B) N2(g) + 3H2(g) → 2NH3(g)
yargılarından hangileri doğrudur? C) Ca2+(g) + 2e – → Ca(g)

1
D) H2O(s) → H2(g) + O2(g)
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III 2
– 1 –
E) CI (g) → CI (g) + e
D) I ve III E) I, II ve III 2 2
55
7.
Kar yağarken Pilin çalışması CO2 gazının suda Kuru buzun Camların
havanın ısınması çözünmesi süblimleşmesi buğulanması
Yukarıda görseli ile birlikte verilen olaylardan kaç tanesi ekzotermik (ısı veren) olaydır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
8. Aşağıdaki olayların hangisi gerçekleşirken dışarıya 11. Tepkimelerde ısı değişimi ile ilgili verilen bilgilerden doğru
ısı verir? ya da yanlış olanlar “✓” işareti ile gösterilmiştir.
A) Çay şekerin suda çözünmesi Bilgi D Y

B) Tuzlu suyun elektroliz edilmesi
C) Bakırın oksitlenmesi Tüm yanma tepkimeleri ekzoter-
I. ✓
D) Sodyum atomundan elektron koparılması miktir.
E) Naftalinin süblimleşmesi
Ekzotermik tepkimelerde ürünlerin
II. toplam entalpisi girenlerin toplam ✓
entalpisinden küçüktür.
Belirli koşullarda kendiliğinden

III. ✓
gerçekleşen tepkimeler istemlidir.
Sabit basınçlı sistemlerdeki enerji

IV. değişimi ısı değişimine (entalpiye) ✓
9. 4X + 3O2 → 2X2O3 + a kJ eşittir.
tepkimesine göre 10,8 g X, yeterince O2 ile yakıldı- Maddelerin fiziksel hâllerinin

V. ✓
ğında a kj ısı açığa çıktığına göre, X’in mol kütlesi değişimi ∆H’ı etkiler
10
kaçtır?
Buna göre, hangisinde “✓” işareti uygun yerde kulla-
nılmamıştır?
A) 27 B) 36 C) 45 D) 54 E) 63
A) V B) IV C) III D) II E) I
10. Fe2O3(k) + 3CO(g) → 2Fe(k) + 3CO2(g) 12. 2XH3(g) + 2HCl(g) → 2XH4Cl(k)

tepkimesinde girenlerin potansiyel enerjisi toplamı tepkimesinin entalpi değişimi – 352,3 kJ ve tepkime-
– a ve ürünlerin potansiyel enerjisi toplamı – b kJ de oluşan ürün XH4Cl bileşiğinin entalpisi – 314,4 kJ
olduğuna göre, tepkime entalpisini ifade eden denk- olduğuna göre, tepkimeye girenlerin toplam entalpisi
lem için hangisi doğrudur? kaç kJ’dür?
A) a + b B) a – b C) b – a A) 276,5 B) 37,9 C) – 37,9
D) 2a – 3b E) 3b – 2a D) – 276,5 E) – 666,7
56
Kimya
07
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-C 2-A 3-E 4-A 5-E 6-D 7-C 8-C 9-E 10-A 11-D 12-E
Oluşum Entalpisi
1. Gerçekleşen olayın cinsine göre entalpi değişimleri (ısıları) 4.
farklı isimler alır. Bileşik ∆HoI(kJ / mol)
Buna göre, aşağıda verilen olaylardan hangisinin C3H8(g) – 104

entalpi değişimi türünün adı yanlış verilmiştir?
CO2(g) – 393
H2O(g) – 242
Entalpi
Tepkime
türü
Tabloda verilenlere göre;
A) C(k) + O2(g) → CO2(g) Yanma
C3H8(g) + 5O2(g) → 3CO2(g) + 4H2O(g)
Süblim-
B) I2(k) → I2(g)
leşme tepkimesinin entalpi değişimi kaç kJ’dür?
Nöt-
C) NH3(s) + HCI(s) → NH4CI(k)
ralleşme
A) – 2043 B) – 531 C) + 531
D) C6H12O6(k) → C6H12O6(suda) Çözünme
– +
D) – 2251 E) + 2043
E) CI (suda) + Ag (suda) → AgCI(k) Çökelme
2. Standart molar oluşum entalpisi ile ilgili,

5. • XO(g)’nın standart molar oluşum entalpisi – 110 kJ’dir.
I. Tepkime 0 °C sıcaklık ve 1 atm basınçta gerçekleş- • XO2(g)’nın standart molar oluşum entalpisi – 393 kJ’dir.
miştir.
Buna göre,
II. Oluşan bileşik 1 mol’dür.
III. Bileşik kendi elementlerinden oluşmuştur. 2XO(g) + O2(g) → 2XO2(g)
IV. Tepkimede alınan ya da verilen ısı değişimi entalpidir.
tepkimesinin ΔH° değeri kaç kJ’dir?
V. Alınan ısı “+”, verilen ısı “–” işaretle gösterilir.
ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) +566 B) +503 C) +283
A) I B) II C) III D) IV E) V D) – 503 E) – 566
3. Elementlerin standart koşullarda en kararlı hâllerinin oluşma

entalpisi “sıfır” kabul edilir. 6. N2(g) + 3H2(g) → 2NH3(g) + x kJ
Buna göre, aşağıda verilenlerden hangisinin standart Tepkimesine göre, NH3 gazının molar oluşum entalpi-
koşullarda oluşma entalpisi sıfırdır? si için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) O3(g) B) C(elmas) C) Fe(s) A) +2x B) +x C) + x/2

D) N(g) E) Hg(s) D) – x/2 E) – x
57
Bileşeğin Formülü ∆H 0f (kj/mol) Bileşeğin Formülü ∆H 0f (kj/mol)
NH3(g) – 46 CaO(k) – 635
NO(g) +90 CaCO3(k) – 1206
H2O(s) – 285 C2H4(g) +52
CO2(g) – 393
Aşağıda verilen 7, 8 ve 9. soruların çözümünde, yukarıdaki tabloda farklı bileşikler için verilen oluşum entalpilerini kullanınız.
7. Tabloda verilenlere göre, 10. 0,1 mol CO(g) yandığında açığa çıkan ısı 28,3 kJ’dür.
5 Buna göre,
2NO(g) + 3H2O(s) → 2NH3(g) + O (g)
2 2 2CO(g) + O2(g) → 2CO2(g)
tepkimesinin standart koşullardaki entalpi değişimi
tepkimesinde CO(g)’nın molar oluşum entalpisi kaç
kaç kJ’dir?
kJ’dir?
(CO2(g)’nın molar oluşum entalpisi – 393 kJ/mol’dür.)

A) +1166 B) – 1166 C) +583
D) – 583 E) +767 A) – 110 B) – 55 C) +55
D) +110 E) +220
11. C(k) + O2(g) → CO2(g) ΔH° = – a kJ/mol

8. Tabloda verilenlere göre,
I. CO2(g)’nın molar oluşum entalpisi – a kJ/mol’dür.
CaO(k) + CO2(g) → CaCO3(k)
II. 1 mol C(k) yanınca ortama – a kJ ısı açığa çıkar.
tepkimesinde açığa çıkan ısı kaç kJ’dir? III. 1 mol CO2(g)’nın elementlerine ayrışması için a kJ ısı
gerekir.
A) – 2234 B) – 178 C) 178 yargılarından hangileri doğrudur?
D) 1448 E) 2234
9. Tabloda verilenlere göre, 12. Standart şartlarda 0,1 mol C2H5OH’nin tam yanması sonucu
138 kJ enerji açığa çıkmaktadır.
2CO2(g) + 2H2O(s) → C2H4(g) + 3O2(g)
Aynı şartlarda C2H5OH ve H2O’nun molar oluşum
tepkimesinin gerçekleşebilmesi için gereken ısı kaç entalpileri sırasıyla – 266 kJ/mol ve – 286 kJ/mol oldu-
kJ’dir? ğuna göre, CO2’nin molar oluşum entalpisi kaç kJ/
mol’dür?
A) – 1408 B) – 1304 C) – 627
D) 1304 E) 1408 A) +394 B) +197 C) – 39,4 D) – 197 E) – 394
58
Kimya
07
So
r u B a n k a sı

1-D 2-B 3-E 4-D 5-D 6-A 7-A 8-E 9-D 10-C
Oluşum Entalpisi
1. Meyvelerin olgunlaşmasını sağlayan eten gazının yanma 1
4. H2(g) + O (g) → H2O(s) ΔH° = – 285 kJ/mol
tepkimesi denklemi aşağıdaki gibidir. 2 2
C2H4(g) + 3O2(g) → 2CO2(g) + 2H2O(g) + 1410 kJ olduğuna göre, 3,6 gram suyun elementlerine ayrış-
ması sırasında meydana gelen entalpi değişimi kaç
Buna göre, 0,02 mol etilen gazının yanması ile açığa
kJ’dir? (H: 1 g/mol, O: 16 g/mol)
çıkan ısı kaç kJ’dir?
A) – 570 B) – 57 C) +5,7
A) – 282 B) – 28,2 C) 2,82
D) +57 E) +570
D) 28,2 E) 282
5. XO2 ve X2O4 gazlarının standart oluşum entalpileri sırasıyla

2. 2NH3(g) + 92 kJ → N2(g) + 3H2(g)
aşağıda verilmiştir.
2CO(g) + 2O2(g) → 2CO2(g) + 560 kJ 1
X (g) + O2(g) → XO2(g) ΔH° = 33,2 kJ/mol
Verilen tepkimelere göre, aşağıdaki yargılardan han- 2 2
gisi doğrudur? X2(g) + 2O2(g) → X2O4(g) ΔH°= 11,1 kJ/mol
A) Enerji değişimi 92 kJ olan tepkime ekzotermiktir. Buna göre,
B) NH3 gazının molar oluşum entalpisi – 46 kJ/mol’dür. 2XO2(g) → X2O4(g)
C) CO2 gazının molar oluşum entalpisi – 280 kJ/mol’dür. tepkimesi için standart entalpi değişimi kaç kJ’dir?
D) CO gazının molar yanma entalpisi +280 kJ/mol’dür.
E) N2 gazının molar yanma entalpisi – 92 kJ/mol’dür. A) 110,6 B) 44,3 C) 55,3
D) – 55,3 E) – 110,6
3. I. C(k) + O2(g) → CO2(k)

6. Aşağıda bazı tepkimelerin standart entalpi değişimleri
II. S(k) + O2(s) → SO2(g) verilmiştir.
III. SO(g) + O2(g) → SO3(g) 1

CO(g) → C(k) + O (g) ΔH° = +x kJ/mol
2 2
IV. H2(g) + I2(k) → 2HI(g)
2CO(g) + O2(g) → 2CO2(g) ΔH° = – 2y kJ/mol
1 3
V. N (g) + H2(g) → NH3(g) Buna göre, CO2(g)’nin standart oluşum entalpisi kaç
2 2 2
kJ / mol’dür?
Verilen tepkimelerden hangisinin entalpisi standart
molar oluşum entalpisidir?
A) – (x + y) B) x – y C) y – x
A) I B) II C) III D) IV E) V D) x + y E) x – 2y
59
7. Potansiyel Enerji (kj/mol) 9. X(k) + 2Y(g) → XY2(k)

tepkimesine ait potansiyel enerji (P.E) – tepkime koordinatı
(T.K) grafiği verilmiştir.
90
P.E (kJ)
26
20
Tepkime Koordinatı
0
Verilen potansiyel enerji - tepkime koordinatı grafiği- 0

ne göre,
T.K
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
II. ΔH = +70 kJ/mol’dür.
III. Tepkimede ürünlerin potansiyel enerjisi girenlerinkin- A) Ekzotermik tepkimedir.
den daha düşüktür. B) Ürünlerin potansiyel enerjisi 0 kJ’dir.
yargılarından hangileri yanlıştır? C) Tepkime entalpisi – 26 kJ’dir.
D) Yüksek sıcaklıkta ürünler girenlerden daha kararlıdır.
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III E) 1 mol XY2(k) katısı oluştuğunda 26 kJ ısı açığa çık-
mıştır.
8. Bir tepkimeye ait potansiyel enerji - zaman grafiği aşağıda

verilmiştir.
10. Potansiyel Enerji (kJ/mol)
Potansiyel Enerji
aktifleşmiş
Ürünler EP3 kompleks
a c
EP2
X
b
Girenler EP1
Y
Zaman Tepkime Koordinatı
Buna göre, Yukarıda verilen Potansiyel Enerji - Tepkime Koordinatı

grafiğine göre, ifadelerden hangisi yanlıştır?
I. N2(g)’nın yanmasına ait olabilir.
II. Isıca yalıtılmış bir kapta gerçekleşirse kabın sıcaklığı A) ΔH = +b kJ/mol’dür.
azalır.
B) Tepkime entalpisinin değeri (a – c) dir.
III. Girenler daha kararlıdır.
C) İleri tepkimenin aktifleşme enerjisi geri tepkimenin ak-
yargılarından hangileri doğrudur? tifleşme enerjisinden küçüktür.
D) Tepkimenin gerçekleşebilmesi için gereken minimum
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II enerji değeri a’dır.
E) Düşük sıcaklıkta girenler ürünlerden daha kararlıdır.
60
Kimya
08
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-E 2-C 3-D 4-A 5-C 6-A 7-B 8-B 9-A
Bağ Enerjileri
1. Bilgi: Aynı veya farklı cins atomları, kuvvetli etkileşimlerle 2. Kimyasal bağlar ile ilgili,
bir arada tutan çekim kuvvetlerine kimyasal bağ denir.
I. Bağ uzunluğu kovalent bağ yapan iki atomun çekir-
Tepkime sırasında tepkimeye giren maddenin atomları
dekleri arasındaki uzaklıktır.
arasındaki etkileşim kuvveti (kimyasal bağ) kırılır. Atomlar
II. Bir bağın koparılması için gereken enerji ne kadar bü-
yeniden düzenlenerek farklı atomlarla etkileşime girer ve
yükse bağ o kadar sağlamdır.
yeni kimyasal bağlar oluşur.
III. Paylaşılan elektron çifti sayısı arttıkça bağ uzunluğu
artar, bağ kuvveti azalır.
H
H H H
436 kJ/mol
• H(g) + • H(g) H2(g) + 436 kJ
436 kJ/mol
H
H H H 3. Aşağıda N2, F2 ve O2 moleküllerindeki bağların kırılmasına
ait enerji değişimleri verilmiştir.
H2(g) 2H • (g) ∆HB° = + 436 kJ/mol
N ≡ N(g) + 941 kJ ➝ N(g) + N(g)
F – F(g) + 154 kJ ➝ F(g) + F(g)
Yukarıda verilen bağ oluşumu ve bağ kırılması ile
ilgili, O = O(g) + 498 kJ ➝ O(g) + O(g)
Buna göre, N2, F2 ve O2 moleküllerindeki bağların
I. Bağ enerjisinin ölçülebilmesi için tepkimeye girenlerin
sağlamlıkları arasındaki ilişki hangisinde doğru ola-
ve ürünlerin gaz hâlinde olması gerekir.
rak verilmiştir?
II. Kimyasal bağın oluşumu ekzotermiktir, kimyasal ba-
ğın kırılması endotermiktir.
A) O = O < F – F < N ≡ N
III. Bağ oluşumu sırasında açığa çıkan enerji, aynı za-
B) O = O > F – F > N ≡ N
manda o bağın kırılması için gerekli olan enerjiye eşit
ancak zıt işaretlidir. C) F – F < N ≡ N < O = O
IV. Kimyasal türler daha kararlı yapıya gelmek için bağ D) N ≡ N > O = O > F – F
yapar. E) N ≡ N < O = O < F – G
V. Kimyasal türler kararlı durumdayken daha yüksek
enerjiye sahiptir.
4. H – Cl için bağ enerjisi 431 kJ/mol ise 2 mol HClʼnin
bağını kırarken meydana gelen enerji değişimi için
hangisi doğrudur?
A) 862 B) 431 C) 215,5
D) – 215,5 E) – 262
61
5. Kimyasal tepkimelerde enerji değişimi kırılan bağlar ile oluşan bağlar arasındaki enerji farkına eşittir.
• Ortalama bağ enerjileri; N ≡ N: 946 kJ/mol, H – H: 436 kJ/mol, N - H: 391 kJ/mol’dür.
NH3 molekülünün elementlerine ayrışma tepkimesi; 2NH3(g) ➝ N2(g) + 3H2(g) şeklindedir.
Buna göre,
I. 1 mol NH3 elementlerine ayrışırken dışardan 46 kJ enerji alır.
II. Kırılan bağların toplam enerjisi oluşan bağların toplam enerjisinden büyüktür.
III. 92 kJ enerji açığa çıktığında 6 tane N – H bağı oluşur.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III
6. 8.
Bağ Türü Bağ Enerjisi (kJ/mol)
C–H x
N–H 391
C=C y
N≡N 946
C–C z
H–H 436
H–H t
Yukarıda verilen bağ enerjilerine göre,
Yukarıda verilen bağ enerjilerine göre,
N2(g) + 3H2(g) ➝ 2NH3(g)
H H H H
I I I I tepkimesinin entalpi değişimi kaç kJ’dir?
H–C–C–H IC = C + H – H
I
I I
H H H H A) – 184 B) – 92 C) – 46
tepkimesinin ∆H’si kaç kJ’dir? D) 92 E) 184
A) 2x + z – y – t B) 2x + z + y – t C) 2x + z + y + t
D) 2x – z – y – t E) y + t – 2x – z
9. Bağ oluşumu ekzotermik, bağ kopması endotermik bir

olaydır.
Buna göre;
I. H2(g) ➝ 2H(g)
7. C2H5OH(g) + 3O2(g) → 2CO2(g) + 3H2O(g) II. 3O(g) ➝ O3(g)
tepkimesinin entalpi değişimini bulmak için aşağıda III. F2(s) ➝ F2(g)
verilen hangi bağ enerjisinin bilinmesine gerek yok- yukarıdaki tepkimelerin hangisinde endotermik bir
tur? kimyasal değişim olmuştur?
A) C – H B) H – H C) O – H A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) O = O E) C = O D) II ve III E) I, II ve III
62
Kimya
08
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-B 2-B 3-C 4-E 5-B 6-B 7-A
Bağ Enerjileri
1. Aşağıda bazı bağların türü ve enerjisi verilmiştir. 3.
Bağ Türü C–C C–H H–H C≡C O–H 464
Bağ Enerjisi C–H 416
350 415 430 810
(kJ/mol)
C=O 724
Asetilen (C2H2) gazının H2 gazı ile tepkimesi aşağıdaki
O=O 498
gibidir.
H H
I I Yukarıda verilen bağ enerjilerine göre,
H – C ≡ C – H + 2H – H H–C–C–H
I I CH4(g) + 2O2(g) ➝ CO2(g) + 2H2O(g)
H H
H
Buna göre, N.K’da 2,24 L hacim kaplayan C2H2 gazı- I
H – C – H + 2O = O O = C = O + 2 IO
nın yeterli miktardaki H2 gazı ile tepkimesi sonucunda I
I
meydana gelen ısı değişimi (tepkime entalpisi) kaç H H H
kJ’dir?
tepkimesinde 8,8 gram CO2 gazı oluştuğuna göre,
açığa çıkan ısı kaç kJ’dir? (C: 12, O: 16)
A) – 68 B) – 34 C) +34 D) +68 E) +85
A) 32,2 B) 64,4 C) 128,8
D) 257,6 E) 515,2
4.
C–H 416
CI – CI 242
H – CI 431
2. X – X molekülünün bağ enerjisi 158 kJ/mol’dür.
Buna göre, Yukarıda verilen bağ enerjilerine göre,
I. X2 molekülü, X atomundan daha kararlıdır. H CI

I I
II. X2(g) + 158 kJ ➝ 2X(g) tepkimesi, X2 molekülünün X H – C – H + 4CI – CI CI – C – CI + 4H – CI
atomlarına ayrışma tepkimesidir. I I
H CI
III. N.K’da 4,48 L hacim kaplayan X2 molekülü atomlarına
tepkimesi için ΔH = – 396 kJ olduğuna göre, C – CI
parçalanırken 31,6 kJ ısı açığa çıkar.
bağının enerjisi kaç kJ’dir?
A) – 326 B) – 163 C) 0
D) +163 E) 326
63
5. Su buharının hidrojen gazı ve oksijen gazından oluşumu tepkime ve şematik olarak aşağıda verilmiştir.
1
H2(g) + O (g) ➝ H2O(g) + Q kJ
2 2
y kJ/mol z kJ/mol
x kJ/mol z kJ/mol
Buna göre,
y
II. Tepkime entalpisi ve bağ enerjileri arasında Q = (x + ) – 2z ilişkisi vardır.
2
III. Tepkime sırasında hidrojen ve oksijen moleküllerindeki H – H ve O = O bağları kırılarak O – H bağları oluşmuştur.
yargılarından hangileri yanlıştır?
6. I. C ≡ C 7. Aynı şartlardaki,
II. C = C
III. C – C 2F(g) ➝ F2(g) ΔH = – 158 kJ/mol
Yukarıda verilen kimyasal türler arasındaki bağların H2(g) ➝ 2H(g) ΔH = + 436 kJ/mol
uzunlukları ve sağlamlıkları arasındaki ilişki için han-
gisi doğrudur?
tepkimeleri verilmiştir.
Aynı şartlarda,
Bağ Uzunluğu Bağ Sağlamlığı
A) C ≡ C<C=C<C–C C ≡ C<C=C<C–C 2HF(g) ➝ H2(g) + F2(g)
B) C ≡ C<C=C<C–C C ≡ C>C=C>C–C tepkimesinin entalpisi ΔH = + 542 kJ olduğuna göre,

H – F bağının enerjisi kaç kJ/mol’dür?
C) C ≡ C>C=C>C–C C ≡ C<C=C<C–C
D) C ≡ C>C=C>C–C C ≡ C>C=C>C–C A) 568 B) 284 C) 142
E) C ≡ C>C–C>C=C C ≡ C<C–C<C=C
D) 71 E) 35,5
64
Kimya
08
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-E 2-E 3-C 4-E 5-A 6-A 7-A 8-E 9-C
Tepkime Isılarının Toplanabilirliği

1. Kimyasal tepkimedeki toplam entalpi değişimi ara basa- 4. XY4 + ZY3 → YXZ + 3Y2
makların entalpi değişimlerinin toplamına eşittir ve bu eşitlik tepkimesinin entalpi değişimi Hess yasası ile hesaplamak
Hess Yasası olarak bilinir. isteniyor.
Hess yasası ile ilgili, Bunun için aynı şartlarda;
I. Tepkime tersine çevrildiğinde ΔH° değerinin işareti de I. Y2 + 2X + Z2 → 2YXZ
tersine çevrilmelidir.
II. Tepkime uygun katsayılarla çarpıldığında veya bölün- II. Z2 + 3Y2 → 2ZY3
düğünde ΔH° değeri de aynı stokiyometrik katsayı ile III. X + 2Y2 → XY4
çarpılmalı veya bölünmelidir.
III. Basamaklardan oluşan net tepkimenin entalpi deği- tepkimelerinden hangilerinin entalpi değişimlerinin
şimi, basamakların entalpi değişimlerinin toplamına bilinmesi gerekir?
eşittir.
ifadelerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
5. C(elmas) + O2(g) ➝ CO2(g) ΔH° = – a kJ/mol

C(grafit) + O2(g) ➝ CO2(g) ΔH° = – b kJ/mol
Yukarıdaki verilere göre;
C(elmas) ➝ C(grafit)
2. 2X + Y → Z + 2T + 120 kJ tepkimesinin standart tepkime entalpisi (ΔH°) kaç
tepkimesine göre, kJ/mol’dür?
2Z + 4T → 4X + 2Y
A) b – a B) a – b C) – (a + b)
tepkimesinin entalpi değişimi kaç kJ olur?
a
D) – E) a · b
A) – 240 B) – 120 C) +60 b
D) +120 E) +240
6. CO2(g) → C(k) + O2(g) ΔH° = +393 kJ/mol
1
H2O(s) → H2(g) + O (g) ΔH° = +143 kJ/mol
2 2
3. 3A + 2B → 4C + D ΔH° = +200 kJ/mol 2C(k) + 3H2(g) → C2H6(g) ΔH° = – 85 kJ/mol
tepkimesine göre, olduğuna göre,
1 3 7
2C + D→ A+B C2H6(g) + O (g) → 2CO2(g) + 3H2O(s)
2 2 2 2
tepkimesinin entalpi değişimi kaç kJ olur? tepkimesinin entalpi değişimi kaç kJ’dir?
A) – 400 B) – 200 C) – 100 A) – 1130 B) – 442 C) +442

D) +200 E) +400 D) +1130 E) +1300
65
7. Birçok madde doğrudan elementlerinden elde edilemeyebilir. Bazen tepkimeler çok yavaştır veya karbonun yanma tepkimesinde
olduğu gibi elde edilmek istenen maddeden başka maddeler veren basamaklı tepkimeler olabilir. Böyle durumlarda bir tepkimenin
ΔH° değeri dolaylı yöntemle bulunur.
Örneğin XO2 gazının oluşumu tek basamakta gerçekleşebildiği gibi iki basamakta da gerçekleşebilir.
İki farklı yoldan oluşan XO2 gazlarına ait potansiyel enerji diyagramları şöyledir:
Potansiyel enerji Potansiyel enerji
1
X + O2 Tepkime X+ O Tepkime
2 2
0 koordinatı 0 koordinatı
Girenler Girenler 1
XO + O2 ∆H° = – 110 kJ/mol
2
∆H° = – 393 kJ/mol XO2 ∆H° = – 283 kJ/mol
XO2
– 393 – 393
Ürünler Ürünler
1. Grafik 2. Grafik
Grafiklerde de görüldüğü gibi her iki tepkimenin de entalpi değişimi (ΔH) – 393 kJ/mol’dür. 2. grafikte yer alan ara basamakların
entalpi değişimleri toplandığında 1. grafikteki tepkimenin entalpi değişimi ile aynı değer bulunur.
Buna göre, XH4(g) + 2O2(g) → XO2(g) + 2H2O(g) tepkimesinin entalpi değişimini hesaplamak için aşağıdaki tepkime-
lerden hangisine gerek yoktur?
A) 2XO2(g) → 2XO(g) + O2(g) B) H2O(s) → H2O(g) C) X(k) + O2(g) → XO2(g)
D) 2H2(g) + O2(g) → 2H2O(s) E) XH4(g) → X(k) + 2H2(g)
8. CaCO3(k) → CaO(k) + CO2(g) ΔH° = +X kJ / mol 9. Aşağıda bazı tepkimelerin entalpi değişimleri verilmiştir.
C(k) + O2(g) → CO2(g) ΔH° = – Y kJ / mol

2XO2 → 2XO + O2 ΔH1 = +200 kJ
3
Ca(k) + C(k) + O2(g) → CaCO3(g) ΔH° = +Z kJ / mol 2YO2 + O2 → 2YO3 ΔH2 = – 160 kJ
2
tepkimeleri verildiğine göre; Buna göre,
1 YO2 + XO2 → YO3 + XO

CaO(k) → Ca(k) + O (g)
2 2
tepkimesinin aynı şartlardaki ΔH° değeri kaç
tepkimesinin entalpi değişimi aşağıdaki ifadelerden kJ / mol’dür?
hangisi ile bulunabilir?
A) – 40 B) – 20 C) +20
A) X + Y + Z B) X + Y – Z C) X – Y – Z
D) +40 E) +360
D) X + Z – Y E) – (X + Y + Z)
66
Kimya
08
So
r u B a n k a sı

1-C 2-B 3-E 4-A 5-E 6-B 7-E
Tepkime Isılarının Toplanabilirliği

1. 2CO(g) + 220 kJ → 2C(k) + O2(g) 3. A2 + B2 → 2AB ΔH1
2H2(g) + O2(g) → 2H2O(s) + 570 kJ 2A2B3 → 2AB + 2AB2 ΔH2
H2O(s) + 45kJ → H2O(g) A2 + 2B2 → 2AB2 ΔH3

olduğuna göre, Yukarıda verilenlere göre,
C(k) + H2O(g) → CO(g) + H2(g) 2A2 + 3B2 → 2A2B3

tepkimesinde 3,6 gram C(k) harcandığında entalpi tepkimesinin entalpi değişimi aşağıdaki ifadelerden
değişimi kaç kJ olur? hangisi ile bulunabilir?
A) – 130 B) – 39 C) +39 A) ΔH2 + 2ΔH3 + ΔH1 B) 2ΔH1 + ΔH2 – ΔH3
D) +130 E) +160 C) ΔH2 + ΔH3 – ΔH1 D) ΔH1 + ΔH2 + ΔH3

E) ΔH1 – ΔH2 + ΔH3
2. Aşağıda bazı maddelerin oda şartlarında yanma tepkimeleri

verilmiştir. 4. Hess Yasası’na göre,
2CO2(g) + 2H2O(s) → C2H4(g) + 3O2(g) • Tepkime ters çevrildiğinde ΔH değerinin işareti deği-
şir.
ΔH° = +Q1 kJ/mol
• Tepkime bir katsayı ile çarpıldığında ΔH değeri de
1 aynı katsayı ile çarpılır.
H2(g) + O (g) → H2O(s)
2 2 Buna göre,
ΔH° = – Q2 kJ/mol
7 • 4P(g) → P4(k) + x kJ
C2H6(g) + O2(g) → 2CO2(g) + 3H2O(s)
2
ΔH° = – Q3 kJ/mol • H2(g) + y kJ → 2H(g)
Buna göre, • PH3 (g) + z kJ → P(g) + 3H(g)
C2H4(g) + H2(g) → C2H6(g) tepkimelerinden yararlanarak
tepkimesinin entalpi değişimi aşağıdaki ifadelerden P4(g) + 6H2(g) → 4PH3(g)
hangisi ile bulunabilir?
tepkimesinin entalpi (ΔH°) değeri kaç kJ olarak
hesaplanır?
A) Q1 + Q2 + Q3 B) Q3 – (Q1 + Q2)
C) Q2 + Q1 – Q3 D) – (Q1 + Q2 + Q3) x
A) x + 6y – 4z B) 2x + 12y – 8z C) + 3y – 2z
2
E) 2Q1 + 2Q2 – Q3
D) 4z – x – 6y E) 8z – 2x – 12
67
5. Hess Yasası’na göre birden fazla tepkime denklemi toplanırsa entalpi değişimleri de toplanır.
• 2A(k) + B2(g) → 2AB(g) • 2AB(g) + B2(g) → 2AB2(g)
• 2C2B(g) → 2C2(g) + B2(g) • AC4(g) → A(k) + 2C2(g)
tepkime denklemlerinin entalpi değişimleri bilindiğine göre,

I. A(k) + B2(g) → AB2(g)
II. AC4(g) + 2B2(g) → AB2(g) + 2C2B(g)
III. AB(g) + C2B(g) → AB2(g) + C2(g)
tepkimelerinden hangilerinin entalpi değişimleri hesaplanabilir?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
6. 7. I. A(k) → A(suda) ∆H = – 78 kJ
II. B(k) → B(suda) + 120 kJ
III. C(k) → C(suda) ΔH = +87 kJ
Yukarıda entalpi değişimleri verilen A, B ve C katılarının
0,1’er molleri aynı sıcaklıkta eşit miktarda su bulunan
aşağıdaki üç ayrı kaba eklenerek tamamen çözünmeleri
sağlanıyor.
0,1 mol A(k) 0,1 mol B(k) 0,1 mol C(k)
Hess Yasası ile ilgili bir benzetme şu şekilde yapılabilir: Bir

binanın birinci katından üçüncü katına asansörle çıkılmak I II III
istensin. İster binanın üçüncü katına doğrudan çıkılsın, ister
her katında durarak çıkılsın kazanılan potansiyel enerji her Buna göre, oluşan çözeltilerin son sıcaklıkları arasın-
katta durulmasına veya doğrudan üçüncü kata çıkılmasına daki ilişki aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiş-
bağlı olmaksızın aynı değerdedir. tir?
CH4(g) + 2O2(g) → CO2(g) + 2H2O(s)

A) l > lll > ll B) lll > l > ll C) lll > ll > l
tepkimesine göre 6,4 g CH4 gazının yanmasından 356 kJ
ısı açığa çıkmaktadır. D) ll > lll > l E) ll > l > lll
C(k) + O2(g) → CO2(g) ΔH = – 393,5 kJ
1
H2O(s) → H2(g) + O (g) ΔH = +285,80 kJ
2 2
Buna göre, CH4(g) → C(k) + 2H2(g) tepkimesinin ΔH
değeri kaç kJ’dir? (CH4: 16)
A) +150,2 B) +75,1 C) +7,51
D) – 75,1 E) – 150,2
68
Kimya
Ünite 5: Kimyasal Tepkimelerde Hız
09
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-C 2-E 3-E 4-A 5-E 6-C 7-B
Tepkime Hızları
1. Aşağıdaki şekilde A2 ile B2 molekülleri arasındaki kimyasal 3. Tepkimenin gerçekleşebilmesi için çarpışan tanecik-
tepkime gösterilmiştir. lerin sahip olmaları gereken minimum toplam kinetik
enerji için;
A A I. Eşik enerjisi,
A2 II. Aktifleşme enerjisi (Ea),
A A A A
B B B B B B III. İleri tepkimenin aktifleşme enerjisi (Eai)

B2 A2B2 2AB ifadelerinden hangileri kullanılabilir?

Buna göre,
I. A2B2 molekülü aktifleşmiş komplekstir. D) II ve III E) I, II ve III
II. A2 ve B2 molekülleri etkin çarpışma yapmıştır.

III. AB molekülü A2B2 molekülünden daha kararsızdır.
IV. Tepkimeye giren kimyasal türler uygun geometride
çarpışmışlardır.
V. Tepkimeye giren kimyasal türler yeterli kinetik enerjiye
sahiptir.
4. Aşağıda HCI bileşiğinin elementlerine ayrışmasına ait
potansiyel enerji - zaman grafiği verilmiştir.
Potansiyel enerji
aktifleşmiş
kompleks
EP3
Z
X
2. Kimyasal tepkimeye neden olan çarpışmalara etkili veya EP2
H2 + CI2
etkin çarpışma denir. Y
Kimyasal tepkimenin hızı etkin çarpışma sayısı ile doğru EP1
2HCI
orantılıdır.
Zaman
Bir çarpışmanın tepkimeyle sonuçlanabilmesi için;
Bu grafikte verilen X, Y ve Z ifadeleri ile ilgili;
I. Tepkimeye girenlerin uygun geometrik biçimde ve
aynı düzlemde çarpışmaları, I. X = İleri aktifleşme enerjisi (Eai)
II. Tepkimeye girenlerin yeterli kinetik enerjiye sahip ol- II. Y = Tepkime entalpisi (ΔH)
ması,
III. Z = Geri aktifleşme enerjisi(Eag)
III. Aktifleşmiş kompleks ürünün oluşması
ifadelerden hangileri gerekir? ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III A) I, II ve III B) II ve III C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III D) Yalnız II E) Yalnız I
69
5. Fiziksel ve kimyasal olayların gerçekleşme hızı büyük farklılık gösterir. Bir tepkimenin hızını izleyebilmek için giren maddelerle
ürünlerin birbirinden farklı olan renk, çökelti oluşumu, elektrik iletkenliği, basınç, hacim, sıcaklık ve pH değişimi gibi bazı özellik-
lerinden yararlanılır.
a. b. c.
Sarkıt ve dikit oluşumu Benzinin yanması Gümüşün kararması
Buna göre görselleri verilen olaylar ile ilgili,

I. Çökelti oluşumu özelliğinden yararlanılarak a tepkimesinin hızı ölçülebilir.
II. c yavaş gerçekleşen tepkimedir.
III. b tepkimesinin hızını ölçmek için ısı değişimi özelliğinden yararlanılır.
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III
6. Aşağıda bir tepkimenin potansiyel enerji - tepkime koordinatı 7. A2(g) + B2(g) → 2AB(g)
grafiği verilmiştir. tepkimesine ait potansiyel enerji - tepkime koordinatı grafiği
Aktifleşmiş kompleks aşağıda verilmiştir.
A A Potansiyel enerji (kJ)
B B
Potansiyel enerji
Eai 220
A2 + B2 Eag
Girenler
∆H < 0 2AB x
A2(g) + B2(g)
Ürünler
20
2AB(g)
Tepkime koordinatı
Tepkime koordinatı
Grafik ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru-
dur? Tepkimenin ΔH değeri – 20 kJ olduğuna göre, giren-
lerin potansiyel enerjisi (x) ve ileri aktifleşme enerjisi
(Eai) aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru veril-
A) Tepkime entalpisi pozitif işaretlidir.
miştir?
B) N2 gazının yanma tepkimesi örnek gösterilebilir.
C) Uygun geometride yeterli kinetik enerjiye sahip tane-
İleri aktifleşme enerjisi (Eai kJ) x kJ
cikler çarpışmıştır.
D) Aktifleşmiş kompleks düşük enerjili ve kısa ömürlüdür. A) 200 40
E) Başlangıca göre yüksek enerjili duruma dönüşüm ol- B) 180 40
muştur.
C) 220 30
D) 180 60
E) 200 30
70
Kimya
09
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-B 2-D 3-A 4-E 5-E 6-A 7-B 8-E 9-D
Tepkime Hızları
1. 3. Tepkimeye giren ve oluşan ürünlerin fiziksel durumuna göre
Tepkime Yöntem madde miktarı, mol, hacim, atm cinsinden; süre de saniye,
dakika, gün cinsinden alınabilir. Tepkime hızının hangi birim
Basınç azalması cinsinden hesaplanacağına dikkat etmek gerekir.
I. N2(g) + 3H2(g) → 2NH3(g)
(V, T sabit)
Buna göre,
FeO(k) + CO(g) →
II. Isı azalması N2(g) + 3H2(g) → 2NH3(g)
Fe(k) + CO2(g) + ısı
tepkimesi ile ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi
H2(g) + CI2(g) → 2HCI(g) yanlıştır?
III. Renk değişimi
renksiz sarı - yeşil renksiz
Elektriksel ilet- – ∆[N2] – ∆[H2] + ∆[NH3]

IV. Ag+(suda) + CI–(suda) → AgCI(k) A) Hız = = =
kenliğin azalması ∆t ∆t ∆t
NaCI(suda) + AgOH(suda) → B) N2 un harcanma hızı

V. Çökelti oluşumu
AgCI(k) + NaOH(suda) N derişimindeki değişme – ∆[N2]
Hız = 2 =
Zaman ∆t
Yukarıdaki tepkimelerden hangisinin sabit sıcaklıkta C) 6 · Hız = 2 · Hız = 3 · Hız
N2 H2 NH3
gerçekleşme hızını ölçmek için verilen yöntem uygun
değildir? D) Hız = 3 · Hız
H2 N2
E) NH3 ın oluşma hızı
A) I B) II C) III D) IV E) V NH3 derişimindeki değişme + ∆[NH3]
Hız = =
Zaman ∆t
2. Bir tepkimenin hızını tespit edebilmek için derişimin zaman

içindeki değişimlerinin ölçülmesi gerekir. Zaman değişimi bir 4. Bir kimyasal tepkimenin hızı, tepkimeye girenler veya ürün-
kronometre ya da bir başka zaman ölçer aracı ile ölçülebilir. lerin derişimlerinin birim zamanda değişimleri cinsinden
Bir kimyasal tepkime sırasında derişim değişimi ise tepki- ifade edilebilir.
mede gaz çıkışı hızı, tepkimedeki renk, iletkenlik, basınç Buna göre,
veya hacim gibi özelliklerin değişiminden belirlenebilir.
C3H8(g) + 5O2(g) → 3CO2(g) + 4H2O(g)
Aşağıdaki tepkimelerden hangisinin sabit sıcaklık ve
hacimde gerçekleşme hızı basınç artışı ile ölçülebilir? tepkimesinin hız eşitliği aşağıdakilerden hangisidir?
∆[CO2] 1 ∆[H2O]
A) 2NO(g) + O2(g) → 2NO2(g) A) – B) –
∆t 4 ∆t
B) H2(g) + Cl2(g) → 2HCl(g)
C) FeO(k) + CO(g) → Fe(k) + CO2(g) 1 ∆[O2] ∆[H2O]
C) + D) +4
5 ∆t ∆t
D) 2H2O2(suda) → 2H2O(s) + O2(g)
+ – ∆[C3H8]
E) CO2(g) + H2O(s) → H (suda) + HCO3 (suda) E) –
∆t
71
5. Aşağıdaki derişim - zaman grafiği X2(g) + Y2(g) → 2XY(g) tepkimesine aittir.

Derişim (mol/L)
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
Zaman (s)
0 10 20 30 40 50 60
Tepkimenin 60 saniyelik zaman diliminde,

I. X2 gazının ortalama harcanma hızı 7,5 x 10 – 3 mol/L.s’dir.
II. XY gazının ortalama oluşum hızı 0,015 mol/L.s’dir.
III. Tepkime ilerledikçe girenlerin ve ürünlerin derişimlerindeki değişim daha az gerçekleşmiştir.
6. xA(g) + yB(g) → zC(g) 8. 4NO2(g) + O2(g) → 2N2O5(g)

Yukarıdaki tepkimeyle ilgili aşağıdaki bilgiler veriliyor. tepkimesine göre NO2 gazının derişimi 10 dakikada
• B gazının ortalama harcanma hızı A gazının ortalama 1,2 mol/L’den 0,6 mol/L’ye azaldığına göre, N2O5 gazı-
harcanma hızının 3 katıdır.
nın ortalama oluşma hızı kaç mol/L.s’dir?
• C gazının ortalama oluşum hızı B gazının ortalama
2
harcanma hızının katıdır.
3 A) 5 . 10 – 3 B) 3 . 10 – 3 C) 2 . 10 – 3
Buna göre, a, b ve c değerleri seçeneklerden hangisi D) 1 . 10 – 2 E) 5 . 10 – 4
gibi olabilir?
x y z
A) 1 3 2
B) 3 2 2
C) 3 2 1
D) 2 1 2
E) 1 2 6
9. C3H8(g) + 5O2(g) → 3CO2(g) + 4H2O(g)

7. 2NH3(g) → N2(g) + 3H2(g)
Tepkimesine göre 8,8 gram C3H8 gazının tamamı 4 daki-
tepkimesine göre 3 litrelik kapalı bir kapta 60 saniyede 3,6 kada yanmaktadır.
mol N2 gazı oluşmaktadır.
Buna göre, CO2 gazının ortalama oluşma hızı kaç
Buna göre, NH3 gazının harcanma hızı kaç mol/ mol/s’dir? (C: 12 g/mol, H: 1 g/mol)
L.s’dir?
A) 5 . 10 – 5 B) 2,5 . 10 – 5 C) 5 . 10 – 3
–2 –2 –2
A) 2 . 10 B) 4 . 10 C) 6 . 10
D) 2,5 . 10 – 3 E) 1,25 . 10 – 3
–2 –2
D) 8 . 10 E) 9 . 10
72
Kimya
09
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-A 2-D 3-D 4-C 5-B 6-B 7-E 8-D 9-E
Tepkime Hızını Etkileyen Faktörler

1. 0,06 mol Mg(k) yeteri kadar HCI çözeltisiyle tepkimeye 4. A2(g) + 3B2(g) → 2AB3(g)
sokulduğunda H2 gazı açığa çıkıyor. tepkimesine göre 3 litrelik bir kapta A2 gazının mol sayısının
Tepkime 10 dakika sürdüğüne göre, oluşan H2 gazının 150 saniyede 0,9 mol’den, 0,45 mol’e azaldığı tespit ediliyor.
oluşum hızı kaç mol/s’dir? Buna göre, AB3 gazının ortalama oluşma hızı kaç
M/s’dir?
A) 1 . 10 – 4 B) 2 . 10 – 4 C) 3 . 10 – 4
D) 4 . 10 – 4 E) 5 . 10 – 4 A) 6 . 10 – 3 B) 3 . 10 – 3 C) 2 . 10 – 3
–2 –1
D) 4 . 10 E) 2 . 10
5. Aşağıda bazı tepkimeler verilmiştir.

2. 2X(g) + Y(g) → 2Z(g) 1
I. NO(g) + O (g) → NO2(g)
tepkimesinde X gazının derişimi 40 saniyede 1,6 M azal- 2 2
maktadır. II. 2H2O(s) → 2H2(g) + O2(g)
Bu süre içinde Y gazının ortalama harcanma hızı kaç III. C(k) + 2H2(g) → CH4(g)
M/s’dir?
IV. CH4(g) + 2O2(g) → CO2(g) + 2H2O(g)
A) 8 . 10 – 2 B) 4 . 10 – 2 C) 3 . 10 – 2 V. Fe(k) + 2HCl(suda) → FeCl2(suda) + H2(g)

Buna göre, kaç tanesi homojen faz tepkimelerine
D) 2 . 10 – 2 E) 1 . 10 – 2
örnektir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
6. Tepkime hızı ile ilgili,

1 I. Tepkimeye giren ve oluşan ürünlerin hızları her za-
3. C(k) + O (g) → CO(g)
2 2 man birbirine eşittir.
15 litrelik bir kapta gerçekleştirilen yukarıdaki tepkimede II. Tepkimenin herhangi bir andaki hızına ortalama tepki-
60 saniyede C(k)’nın miktarı 9 mol azalmaktadır. me hızı denir.
Buna göre, O2 gazının ortalama harcanma hızı kaç III. Tepkimeye girenlerin miktarı azaldıkça tepkime hızı
M/s’dir? azalır.
ifadelerinden hangisi ya da hangileri doğrudur?
A) 1 . 10 – 3 B) 2 . 10 – 3 C) 2,5 . 10 – 3
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III
D) 5 . 10 – 3 E) 1 . 10 – 2
73
7. Bir tepkimede tepkime hızının derişime bağlılığını gösteren matematiksel ifadeye hız denklemi ya da hız bağıntısı denir. Hız
denklemi, her tepkime için deney sonuçlarından elde edilen ve tepkimeye etki eden faktörleri içinde barındıran matematiksel
bağıntı olarak da ifade edilebilir.
Tepkimenin hız ifadesindeki madde derişimlerinin üsleri toplamına tepkime derecesi (mertebesi) denir.
Buna göre,
Tepkime Denklemi Hız İfadesi Tepkime Derecesi Hız Sabiti (k) Birimi
CaCO3(k) → CaO(k) + CO2(g) X 0 M/s ya da mol/L · s
C(k) + O2(g) → CO (g) r = k[O2] Y 1/s

2
H2(g) + CI2(g) → 2HCI(g) r = k[H2][CI2] 2 Z
N2(g) + 3H2(g) → 2NH (g) T 4 1/M · s ya da L3/mol3 · s

3
3
Zn(k) + 2HCI(suda) → ZnCI (suda) + H (g) r = k[HCI]2 Q 1/M · s ya da L/mol · s
2 2
tabloda X, Y, Z, T ve Q ifadeleri için verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) X ; r = k B) Y ; 1 C) Z ; L/mol . s D) T ; r = k . [N2][H2]3 E) Q ; 3
8. A2 ve BC gazları arasındaki tepkime ekzotermiktir ve me- 9. Sabit hacimli kapta gerçekleşen bir tepkimenin T1 ve T2
kanizması aşağıdaki gibidir. sıcaklıkları, Ea1 ve Ea2 aktivasyon enerjileri için molekül
1. A2(g) + BC(g) → AB(g) + AC(g) (yavaş) sayısı - kinetik enerji grafiği aşağıda verilmiştir.
Molekül sayısı
2. AB(g) + BC(g) → B2(g) + AC(g) (hızlı)
Buna göre, A2 ve BC gazları arasındaki tepkime ile
ilgili,
T1
I. AB katalizördür.
T2
II. Hız bağıntısı TH = k [A2][BC] dir.
III. Net tepkime denklemi
A2(g) + 2BC(g) → B2(g) + 2AC(g) dir. Kinetik enerji
Ea1 Ea2
IV. 2.tepkimenin aktivasyon enerjisi, 1. Tepkimenin akti-
vasyon enerjisinden küçüktür.
Buna göre,
I. Ea1 katalizörlü tepkimenin eşik enerjisidir.
II. Sıcaklıklar arasındaki ilişki T2 > T1 ve T2 sıcaklığında
A) Yalnız I B) I ve II C) III ve IV
etkin çarpışma sayısı daha fazladır.
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV III. T2 sıcaklık ve Ea1 eşik enerjisinde tepkime en hızlıdır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I, II ve III
74
Kimya
09
So
r u B a n k a sı

1-B 2-E 3-E 4-E 5-C 6-D 7-A 8-B 9-E 10-E
Tepkime Hızını Etkileyen Faktörler

1. 2A(g) + 3B(g) → C(g) + D(g) 4. Bir reaksiyonun hız sabiti k’nın bağlı olduğu ifadeleri veren
tepkimesi ile ilgili sabit sıcaklıkta, hız ifadesi Arrhenius eşitliği;
Hız = k . [A] . [B]2 k = A. e

–Ea/RT
şeklinde olduğuna göre, şeklindedir.
I. Tepkime derecesi 3’tür. Buna göre, bir tepkimenin hız sabiti (k) değerini;
II. Kabın hacmi yarıya indirilirse tepkime hızı 8 katına çı- I. katalizör,
kar. II. sıcaklık,
III. B derişimi 2 katına çıkarılırsa tepkime hızı 6 katına
III. temas yüzeyi
çıkar.
yargılarından hangileri doğrudur? niceliklerinden hangileri değiştirilebilir?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
2. • Madde cinsi
• Derişim 5. Aşağıda verilen;
• Sıcaklık I. madde cinsi,
• Katalizör II. katalizör,
• Temas yüzeyi III. derişim
Yukarıda verilen faktörlerden kaç tanesi tepkime hızı- niceliklerinden hangileri tepkime hızına etki ettiği
na etki eder? hâlde hız sabitini değiştirmez?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) II ve II E) II ve III
3. Tek basamakta gerçekleşen
X(k) + Y(suda) → Z(suda) + T(g) + Isı 6. Bir tepkimede girenlerden ürünlere alternatif bir yol oluştura-
tepkimesine; rak tepkime mekanizmasını değiştiren maddelere katalizör,
tepkimeyi hızlandıran maddelere ise pozitif katalizör denir.
I. Y(suda) maddesinin derişimini artırmak,
Katalizör bir kimyasal tepkimede aşağıdakilerden
II. Sıcaklığı yükseltmek,
hangisini değiştiremez?
III. X(k) maddesini toz hâline getirmek
işlemlerinden hangilerinin yapılması tepkime hızını A) Tepkimenin ilerleme yolunu
artırır?
B) Geri aktivasyon enerjisi
C) Aktifleşmiş kompleksin enerjisi
D) Tepkimenin yönünü
D) II ve III E) I, II ve III E) Birim zamanda eşik enerjisini aşan tanecik sayısını
75
7. Aşağıdaki kaplarda Mg(k) ve HNO3(suda) arasında 9. Belirli bir sıcaklıkta 2XY(g) + Z2(g) → 2XYZ(g), tepkimesi
Mg(k) + 2HNO3(suda) → Mg(NO3)2(suda) + H2(g) için deneysel veriler tablodaki gibidir.
tepkimesi gerçekleşmektedir.
Deney Başlangıç Derişimi (mol/L) Başlangıç Hızı
I II
no (mol/L · s)
XY Z2
1 0,20 0,30 14,4 x 10 – 5

0,4 M 4 L 0,4 M 8 L
HNO3 HNO3 2 0,10 0,60 28,8 x 10 – 5
2T 2T
3 0,20 0,60 57,6 x 10 – 5
72 g levha Mg(k) 72 g parça Mg(k) Bu tepkimeyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
III IV
A) Tepkime hızı = k[XY][Z2]2’dir.
0,8 M 8 L 0,8 M 4 L
B) Hız sabiti; k = 8,0 x 10 – 3 L2/mol2 · s’dir.
HNO3 HNO3 C) Tepkimenin toplam derecesi üçtür.
4T 2T
D) XY’ye göre tepkimenin derecesi birdir.
72 g toz Mg(k) 72 g toz Mg(k) E) XY ve Z2 derişimleri 2 mol/L alındığında tepkimenin
–3
Tepkime tamamlandıktan sonra kaplardaki tepkime başlangıç hızı 3,2 x 10 mol/L · s olur.
hızı ve açığa çıkan H2(g) miktarının karşılaştırılması
aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? (Mg: 24)
H2(g) miktarı Tepkime hızı

A) III > IV = II > I III > IV > II > I
B) III > IV > II > I I > II > III > IV
C) III > IV = II > I IV = III > I = II
10. Aşağıdaki görselde katalizör etkisi enerji diyagramı ile
D) III > IV > II > I IV > III > II > I
gösterilmiştir.
E) III> IV > I > II III > IV > II > I
Potansiyel Enerji
Katalizörsüz
tepkimenin
8. X ve Y’nin farklı başlangıç derişimlerinde elde edilen tep- aktivasyon
kime hızları aşağıdaki tabloda verilmiştir. enerjisi
Katalizörlü
tepkimenin
Deney Başlangıç Derişimi (mol L – 1) Başlangıç Hızı aktivasyon
enerjisi
(mol L – 1s – 1)
[X] [Y] Reaktifler
Tepkime
1 a b k koordinatı
Ürünler
2 2a b 2k
Buna göre, katalizör ile ilgili aşağıda verilenlerden
3 2a 3b 6k hangisi yanlıştır?
Buna göre,
A) Tepkime entalpisini (ΔH) değiştirmez.
I. Tepkimenin derecesi 1’dir.
–1 –1 B) Aktifleşmiş kompleksin türünü değiştirerek enerjisini
II. Tepkime hız sabitinin birimi L mol s ’dir.
düşürür.
III. Tepkime Y’ye göre 2. derecedendir.
C) Tepkimeyi başlatmak için kullanılmaz. Ancak başlamış
bir tepkimeyi hızlandırır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Aktivasyon enerjisini düşürerek tepkimeyi hızlandırır.
E) Tepkimenin yolunu ve mekanizmasını değiştirmez.
D) I ve II E) II ve III
76
Kimya
Ünite 6: Kimyasal Tepkimelerde Denge
10
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-B 2-E 3-D 4-D 5-E 6-C 7-B 8-D
Kimyasal Denge
1. Denge tepkimeleri ile ilgili, 4. Denge tepkimeleri ile ilgili aşağıda verilenlerden han-
gisi yanlıştır?
I. Denge anında ileri tepkimenin hız sabiti ile geri tepki-
menin hız sabiti eşittir.
A) Genellikle maksimum düzensizlik ve minimum enerji-
II. Denge anında ileri ve geri tepkimelerin hızları eşittir.
nin uzlaştığı durumda denge söz konusu olur.
III. Denge anında girenlerdeki maddelerin derişimleri ile B) Denge durumunda gözlenebilen (makroskobik) deği-
ürünlerdeki maddelerin derişimleri eşittir. şiklikler durmuş gibi görünse de gözlenemeyen (mik-
yargılarından hangileri her zaman doğrudur? roskobik) değişmeler devam eder.
C) Sistem kapalı, sıcaklık sabit ve tepkime tersinir olma-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III lıdır.
D) Denge tepkimeleri tam verimlidir.
D) I ve II E) I, II ve III E) Denge tepkimelerinde reaktiflerden tükenen olmaz.
2. I. Denge tepkimeleri çift yönlü yani tersinirdir. 5. Kimyasal ve fiziksel tepkimelerde dengenin oluşabilmesi
II. Denge anında ileri yöndeki tepkime hızı, geri yöndeki için maksimum düzensizlik eğilimi ile minimum enerji eği-
tepkime hızına eşittir. liminin ters taraflarda bulunması gerekir.
III. Aynı bileşenin farklı iki fazı arasındaki denge fiziksel Maddenin fiziksel hâlleri arasındaki düzensizlik ve enerji
dengedir. değişimi şekildeki gibidir.
IV. Denge anında bütün maddelerin derişimleri sabittir.
KATI SIVI GAZ
V. Bütün tepkimeler denge tepkimesidir.
Denge tepkimeleri ile ilgili yukarıda verilen bilgilerden
Maksimum düzensizlik eğimi
Minimum enerji eğimi
Buna göre kapalı bir kapta,

3. Aşağıda verilen olaylardan hangisi homojen kimyasal I. H2O(s) + ısı H2O(g)
tepkime örneğidir?
II. X(g) X(suda) + ısı
A) H2O(s) H2O(g) III. MgCO3(k) + ısı MgO(k) + CO2(g)
B) C12H22O11(k) + H2O(s) C12H22O11(suda) olaylarından hangilerinin zamanla dengeye ulaşması

beklenir?
C) C(k) + H2O(g) CO(g) + H2(g)
D) 2NH3(g) N2(g) + 3H2(g) A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
E) 2S(k) + 2O2(g) 2SO2(g) D) II ve III E) I, II ve III
77
6. 2X(g) + Y(g) Z(g) denge tepkimesi ile ilgili sabit sıcaklıkta aşağıdaki grafikler çiziliyor.
Hız Made miktarı Made miktarı
Vileri
Vgeri
Zaman Zaman Zaman
0 t 0 t 0 t
I II III
Buna göre, bu grafiklerden hangileri verilen denge tepkimesi için doğru olabilir?
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
7. Aşağıdaki grafik, bir tepkimede bulunan X, Y, Z ve T madde- 8. Tersinir bir tepkimede denge anında ürünlerin derişimlerinin
lerinin tepkime boyunca derişimlerinin zamanla değişimini tepkimeye girenlerin derişimine oranı denge sabiti olarak
göstermektedir. tanımlanabilir. Kimyasal türlerin önünde yazılan kat sayıları
Derişim (mol/L) derişimlerin üzerine üs olarak yazılır. Derişimler cinsinden
denge sabiti Kc şeklinde gösterilir.
[NH3]2
[X] Derişimler cinsinden denge sabiti Kc = olan
[N2] [H2]3
[Y] homojen tepkime ile ilgili aşağıdakilerden hangisi
[Z] yanlıştır?
[T]
Zaman (dakika) A) NH3’ün katsayısı 2’dir.
0 1 2 3
B) N2 tepkimede reaktiftir.
Buna göre; X, Y, Z ve T maddeleri ve tepkimeyle ilgili C) NH3 üründür.
aşağıdakilerden hangisi doğrudur? D) NH3’ün fiziksel hali sıvıdır.
E) Denge anında H2’nin derişimi sabitlenir.
A) Y ve T tepkimeye ürün, X ise girendir.
B) Z, bir katalizör olabilir.
C) X ve T maddeleri sıvı hâldedir.
D) Y’nin tükenme hızı, T’ninkinden yüksektir.
E) 2. dakikadan önce tepkime dengeye ulaşmıştır.
78
Kimya
10
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-A 2-D 3-B 4-D 5-C 6-E 7-E 8-C 9-B 10-C 11-E 12-B
Kimyasal Denge
1. 2XY2(g) 2XY(g) + Y2(g) 4. 22,4 litrelik sabit hacimli kapalı bir kapta
Denge tepkimesiyle ilgili, 0,5 mol CO, 0,2 mol Cl2 ve 1 mol COCI2 gazları 0°C’ta;
CO(g) + CI2(g) COCI2(g)
I. Heterojen denge tepkimesidir.
tepkime denklemine göre dengededir.
[XY]2 [Y2]
II. Denge bağıntısı Kc = 2
’dir. Buna göre, tepkimenin kısmi basınçlar türünden
[XY2] denge sabiti (Kp) aşağıdakilerin hangisinde doğru
Kc verilmiştir?
III. Aynı sıcaklıkta Kp = ’dir.
R·T
A) 0,01 B) 0,1 C) 1 D) 10 E) 100
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III
5. H2O(g) + CO(g) H2(g) + CO2(g)

tepkimesine göre V L’lik sabit hacimli bir kapta, dengede
a mol H2(g), b mol CO2(g), b mol H2O(g) ve a mol CO(g)
bulunmaktadır.
Buna göre, aynı sıcaklıkta tepkimenin Kc değeri kaç-
tır?
2. A2(g) + 3B2(g) 2AB3(g)
A) 0,01 B) 0,1 C) 1 D) 10 E) 100
tepkimesi 1 litrelik kaba 4 mol A2(g) ve 7 mol B2(g) konula-
rak başlatılıyor.
Tepkime dengeye ulaştığında kapta 7 mol gaz karışı-
mı bulunduğuna göre, bu sıcaklıkta tepkimenin denge
sabiti (Kc) kaçtır?
6. Bir denge tepkimesi ile ilgili derişim-zaman grafiği aşağıda
verilmiştir.
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 16
Derişim (mol/L)
6 X
4 Y
2 Z
3. 3X(g) nY(g)
Zaman
tepkimesi sabit hacimli kapta 546 °K sıcaklıkta dengeye 0 t
ulaşıyor.
Buna göre, verilen sıcaklıktaki tepkime için derişimler
Bu tepkime için Kp = 1/44,8 ve Kc = 1 olduğuna göre,
türünden denge sabitinin sayısal değeri kaçtır?
“n” değeri kaçtır?
1 1
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) B) C) 3 D) 9 E) 27
27 9
79
7. Aşağıda XH3 gazının ayrışmasına ait derişim-zaman grafiği 10. 89,6 litrelik sabit hacimli kapalı bir kapta 2 mol X2 ile 6 mol
verilmiştir. Y2 gazları 0 °C sıcaklıkta
Derişim
X2(g) + 3Y2(g) 2XY3(g)
[H2]
6 denklemine göre dengeye ulaştıklarında kaba yapılan top-
lam basınç başlangıçtakine göre 0,6 atm daha az oluyor.
Buna göre, tepkimenin kısmi basınçlar türünden
[XH3] denge sabitinin (Kp) değeri aşağıdakilerden hangisi-
2
[X2] dir?
Zaman 100 50 25
0 A) B) C) D) 25 E) 50
3 3 3
Bu tepkimeye ait derişimler cinsinden denge sabiti
aşağıdakilerden hangisidir?
1 1
A) B) C) 18 D) 36 E) 108
108 36
11. Aşağıda verilen,
I. CO2(g) C(k) + O2(g)
II. H2(g) + CI2(g) 2HCI(g)
III. H2(g) + CO2(g) H2O(g) + CO(g)
tepkimeler aynı koşullarda gerçekleştiğine göre, han-

gilerinde Kp = Kc dir?
8. H2(g) + CI2(g) 2HCI(g)
Kimyasal denge tepkimesine ait Kc değeri 2’dir. Bu tepkime A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III

V litrelik sabit hacimli bir kapta sabit sıcaklıkta 6 mol H2
ve bir miktar CI2 gazları ile başlatılıyor. Sistem dengeye
ulaştığında kapta H2 gazından 4 mol kaldığı gözleniyor.
Buna göre, başlangıçta alınan CI2 gazı kaç mol’dür?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
12. Aynı sıcaklıkta gerçekleşen
I. S(k) + O2(g) SO2(g)
II. 2CO(g) + O2(g) 2CO2(g)
III. N2(g) + 3H2(g) 2NH3(g)
IV. H2(g) + CI2(g) 2HCI(g)

9. A2(g) + B2(g) 2AB(g) Kc = 16
V. H2O(g) + CO(g) H2(g) + CO2(g)
tepkimesi 0,1 L’lik sabit hacimli bir kap içerisine eşit
yukarıdaki denge tepkimelerinden hangisinde tepki-
mollerde konulan A2 ve B2 gazlarının % kaçı bozunur-
menin derişimler türünden denge sabitinin (Kc) birimi
sa tepkime dengeye ulaşmış olur?
L/mol’dür?
100 200
A) B) C) 33 D) 50 E) 66
3 3 A) I B) II C) III D) IV E) V
80
Kimya
10
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-A 2-E 3-D 4-D 5-D 6-B 7-E 8-D 9-D 10-B
Dengeyi Etkileyen Faktörler

1. A(g) + B(g) 2C(g) tepkimesinin; 3. Denge konumunda olan
2T K’de Kc = 0,30’dur. A2B4(g) 2AB2(g)
5T K’de Kc = 0,05’dir. tepkimesiyle ilgili,
Buna göre, I. A2B4’ün tamamı AB2’ye dönüşmüştür.
I. Tepkimenin geri aktifleşme enerjisi ileri aktifleşme II. İleri yöndeki tepkime hızı geri yöndeki tepkime hızına
enerjisinden büyüktür. eşittir.
II. Sabit sıcaklıkta hacim azaltılırsa, denge bozulmaz. III. Sisteme AB2 gazı eklenirse denge girenler yönüne
III. Denge konumunda sıcaklık azaltılırsa, A ve B’nin de- kayar.
rişimi artar. yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
2. Normal koşullarda sabit hacimli kapalı bir kapta gerçekle-

şen, 4. CaO(k) + SO3(g) CaSO4(k)
1
CO(g) + O2(g) CO2(g) denge tepkimesinde ΔH < 0 olduğuna göre, aşağıda-
2
denge tepkimesindeki türlerin derişiminin zamanla değişim kilerden hangisi yanlıştır?
grafiği aşağıda verilmiştir.
Derişim (mol/L) A) Basınç artırıldığında denge, ürünler yönüne kayar.
B) Ürünler yönündeki tepkime ekzotermiktir.
C) Sıcaklık artırıldığında denge, girenler yönüne kayar.
[CO]
D) Ortama CaO katısı ilave edildiğinde denge, ürünler
yönüne kayar.
E) Tepkimede Kp = Kc/RT’dir.
[O2]
[CO2]
5. Dengedeki bir kimyasal tepkimede;
Zaman (s) I. Sıcaklık değişimi

t1 t2 t3
II. Basınç değişimi
Buna göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? III. Tepkimeye girenlerin ve ürünlerin derişimlerindeki de-
ğişim
A) t1 – t2 zaman aralığında tepkime dengededir. IV. Katalizör kullanımı
B) t1 – t2 zaman aralığında ileri yöndeki tepkime hızı geri V. Hacim değişimi
yöndeki tepkime hızına eşittir.
etkilerinden kaç tanesi, kimyasal dengeye etki edebi-
C) t2 – t3 zaman aralığında tepkime dengede değildir.
lir?
D) t3 anından sonra ileri ve geri yöndeki tepkime hızları
yeniden eşit olur.
E) t2 anında tepkime kabından CO gazı çekilmiştir. A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
81
6. A(g) + B(g) 2C(g)
tepkimesi denge hâlindeyken sabit sıcaklıkta t1 anında kabın basıncı arttırılıyor.

Buna göre, tepkimenin derişim - zaman grafiği aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) Derişim B) Derişim C) Derişim D) Derişim E) Derişim

A A A A A
B B B B B
C C C C C
t1 Zaman t1 Zaman t1 Zaman t1 Zaman t1 Zaman
7.
Belirli bir sıcaklıkta gazlarının sabit hacimdeki denge tep- 9. 2C(g) + Isı A(g) + B(g)
kimesi,
1 tepkimesinde sabit sıcaklıkta tepkimenin gerçekleştiği kabın
X2(g) + 3Y2(g) 2XY3(g) hacmi küçültülüyor.
2
şeklindedir. Buna göre,
Dengedeki bu sisteme aynı sıcaklıkta uygulanan aşa- I. A derişimi artar.
ğıdaki işlemlerden, II. C derişimi azalır.
III. Denge sabiti (Kc) değişmez.
I. Bir miktar X2 gazı ekleme denge konumunu 1 yönüne
kaydırır. niceliklerinden hangileri doğrudur?
II. Ortamdan bir miktar Y2 gazı çekme denge konumunu
2 yönüne kaydırır. A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
III. Bir miktar XY3 gazı ekleme denge konumunu 2 yönü- D) I ve III E) I, II ve III
ne kaydırır.
hangilerinin beklenen sonucu doğru verilmiştir?
10. Kimyasal bir denge olayında sıcaklık değişiminin denge

sabiti üzerinde ters orantılı etkiye sahip olduğu ve kap
8. 2NO2(g) + CI2(g) 2NO2CI(g) + ısı hacmindeki değişmenin dengeyi etkilemediği belirleniyor.
denge tepkimesine, Buna göre, yukarıda bilgileri verilmiş olan denge tep-
kimesi aşağıdakilerden hangisi olabilir?
I. Sistemin sıcaklığı arttırılıyor.
II. Sabit sıcaklıkta kabın hacmi arttırılıyor.
3
III. Kaptan sabit sıcaklıkta bir miktar CI2 gazı çekiliyor. A) NaCIO3(k) + ısı NaCI(k) + O (g)
2 2
işlemleri ayrı ayrı uygulandığında hangilerinde kapta- B) H2(g) + CI2(g) 2HCI(g) + ısı
ki CI2 derişimi azalır? C) 2SO2(g) + O2(g) 2SO3(g) + ısı
D) PCI3(g) + CI2(g) PCI5(g) + ısı

E) 2NH3(g) + ısı N2(g) + 3H2(g)
82
Kimya
10
So
r u B a n k a sı

1-D 2-B 3-E 4-E 5-B 6-A 7-B
Dengeyi Etkileyen Faktörler

1. N2(g) + O2(g) 2NO(g) 3. Fransız kimyacı Henry Le Chatelier dengeye ulaşmış sistem
denge tepkimesi için derişim-zaman grafiği aşağıda veril- koşullarına (sıcaklık, basınç, derişim) etki edildiğinde tepki-
miştir. mede ne gibi değişmeler olacağını incelemiştir. İncelemeleri
Derişim (mol/L) sonucunda ortaya koyduğu açıklamalara Le Chatelier İlkesi
denir. Bu ilkeye göre dengedeki sisteme etki edildiğinde
N2
sistem tekrar dengeye ulaşıncaya kadar etkiyi azaltacak
yönde eğilim gösterir.
O2
Kütlesi ve sürtünmesi ihmal edilen pistonla kapatılmış bir
kapta
NO
Sürtünmesiz
Zaman hareketli piston
t1 t2
Buna göre,
I. t2 anında kaba N2 ilave edilmiştir.
II. t1 anında sıcaklık azaltılmıştır.
III. t1 anında kabın hacmi arttırılmıştır.
yargılarından hangileri doğrudur? HF(g)
O2(g) M
D) I ve III E) I, II ve III H2O(g)
F2(g)
2. Aşağıdaki grafik N2(g) + 2H2(g) N2H4(g) ∆H < 0

tepkimesine t1 ve t2 anında dışardan yapılan etkileri gös- 4HF(g) + O2(g) 2H2O(g) + 2F2(g) ∆H°= – X kj
termektedir.
Derişim tepkimesi dengeye ulaşıyor.
Dengedeki bu tepkimeyle ilgili,
N2
I. Sabit hacim ve sıcaklıkta ortamdan bir miktar H2O
H2 uzaklaştırıldığında O2 miktarı azalır.
II. Sabit sıcaklıkta piston sıkıştırılarak kabın hacmi azal-
N 2H 4 tıldığında F2 miktarı artar.
III. Sabit hacimde sıcaklık artırıldığında HF miktarı artar.
Zaman
t1 t2 IV. Sabit hacim ve sıcaklıkta ortama O2 eklendiğinde
Buna göre, t1 ve t2 anında dışarıdan yapılan etkiler H2O miktarı artar.
aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? V. Sabit hacim ve sıcaklıkta ortama katalizör eklendiğin-
de F2 miktarı artar.
t1 anında t2 anında
yukarıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Basınç azaltılması Sıcaklık artırılması
B) Hacim azaltılması Sıcaklık artırılması
C) N2(g) ilavesi Basınç artırılması
D) Hacim azaltılması Sıcaklık azaltılması
E) Hacim artırılması Sıcaklık artırılması
83
4. Katalizörün dengeye etkisi ile ilgili; 6. A(g) + ısı B(g) + C(g)

I. Denge oluşumunu hızlandırır. tepkimesi dengede iken sırasıyla;
II. Denge sabitinin değerini değiştirmez. 1. işlem: katalizör kullanılıyor.
III. Sistemdeki maddelerin derişimlerine etki etmediği için
dengeye etki etmez. 2. işlem: sıcaklık artırılıyor,
yargılarından hangileri doğrudur? 3. işlem: basınç artırılıyor

işlemleri yapılıyor.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II Buna göre,
D) I ve III E) I, II ve III I. 3. işlemde denge sabitinin sayısal değeri artar.

II. 1. işlemde aktifleşme enerjisi azalır, tepkimenin yönü
değişmez.
III. 2. işlemde tepkime hızı artar, tepkime ısısı değişmez.
5. Katalizörün dengeye etkisi ile ilgili grafikler aşağıdaki gibidir. A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III
a) Katalizör kullanılmadan denge
Derişim
[Ürünler]
[Girenler]
Zaman
t1
7. Aşağıdaki sabit hacimli kapta,

b) Katalizör kullanıldığında denge
5
Derişim X2(g) + Y (g) X2Y5(g)
2 2
tepkimesine göre gazlar sabit sıcaklıkta dengededir.
[Ürünler]
X2(g)
Y2(g)
[Girenler] X2Y5(g)
X2Y5(g)
Zaman
t2 t1
Kaba sabit sıcaklıktan bir miktar X2Y5(g) eklenip gazların
Dengedeki bir tepkimeye sabit sıcaklıkta katalizör tekrar dengeye gelmesi sağlanıyor.
eklenirse;
Buna göre,
I. denge sabitinin değişmesi,
I. Tüm gazların derişimi artar.
II. tepkime hızının artması, II. Kc değeri artar.
III. tepkime ısısının artması III. Denge reaktifler yönüne kayar.
niceliklerinden hangilerinin olması beklenir? hangisi yanlıştır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
84
Kimya
11
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-C 2-E 3-B 4-D 5-C 6-E 7-C 8-C 9-D 10-D 11-D
Suyun Oto - İyonizasyonu, pH - pOH Kavramları

1. 4.
I. Saf suyun standart koşullarda (1 atm basınç ve
25 °C) deneysel olarak ölçülen iyonlaşma sabiti
yaklaşık Ksu = 1 x 10 – 14’tür.
[H+] = 1 · 10– 3 pOH = 3 [OH– ] > [H+]
II. Suyun iyonlaşma tepkimesi endotermik bir denge
tepkimesidir ve sıcaklığın artması dengeyi ürünler
yönüne kaydırır. K L M
III. Sıcaklık arttıkça H+ ve OH – iyonlarının derişimi ve

Ksu değeri de azalır. Oda koşullarında bulunan X, Y ve Z çözeltilerinden
hangileri bazik özellik gösterir?
+
IV. Su, bir proton alarak hidronyum (H3O ) veya bir
–
proton vererek hidroksit (OH ) iyonları oluşturabil-
A) Yalnız L B) Yalnız M C) K ve L
diğine göre hem asit hem de baz olarak davrana-
bilen amfoter bir maddedir. D) L ve M E) K, L ve M
+
V. Asidik, bazik ve nötr tüm ortamlarda hem H hem
–
de OH iyonları her zaman vardır.
Yukarıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V 5. Saf su ile ilgili;

I. 30 °C sıcaklıkta Ksu = 1 . 10 – 14’tür.
II. 25 °C sıcaklıkta pH = pOH = 10 – 7’dir.
III. İyonlaşma denklemi;
+ –3
2. Oda koşullarında [H ] = 10 M olan bir çözelti için; 2H2O(s) H3O+(suda) + OH –(suda) şeklindedir.
I. Asidiktir. yargılardan hangileri yanlıştır?
II. pH = 3’tür.
– –
III. [OH ] = 10 11’dir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
yargılarından hangileri doğrudur? D) I ve III E) I, II ve III
6. 25 °C’taki sulu çözeltilerle ilgili;

3. Oda koşullarındaki sulu çözeltiler ile ilgili aşağıdaki-
I. pH = 0 ise çözelti asidiktir.
lerden hangisi doğrudur?
II. [H+] = 1 . 10 – 10 M ise çözeltinin pOH değeri 4’tür.
A) pH < 7 ise bazik çözeltidir. III. [OH –] = 1 . 10 – 10 M ise [H+] = 1 . 10 – 4 M’dir.
B) pOH > 7 ise asidik çözeltidir. yargılarından hangileri doğrudur?
–
C) [OH ] < [H+] ise bazik çözeltidir.
D) pOH > pH ise bazik çözeltidir. A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
+ –8
E) [H ] = 1 . 10 ise asidik çözeltidir. D) II ve III E) I, II ve III
85
7. Bir çözeltide H+ iyonu derişimi artarken OH – iyonu derişimi azalır, OH – iyonu derişimi artarken H+ iyonu derişimi azalır. Sulu
+ – + –
çözeltide bulunan [H ] ve [OH ] değeri genellikle çok küçük bir sayıdır. H iyonu ve OH iyonu derişimi birbiriyle ters orantılı
değişir.
+ –
Aşağıda bir sulu çözeltinin oda koşullarındaki H ve OH iyon derişimlerinin değişim grafiği verilmiştir.
[OH–]
Y
Z
10– 5
T
10– 7
W
X
[H+]
10– 7 10– 4
Yukarıda verilen grafiğe göre aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) X = 10 – 10’dur. B) Y noktasında çözelti bazik özellik gösterir. C) Z noktasında pH = 5’dir.
D) T noktasında pH = pOH’tır. E) W noktasında çözelti asidiktir.
8. Standart koşullarda OH – iyon derişimi 5 . 10 – 9 M olan 10. Standart koşullarda bulunan bir çözeltideki H+ iyonla-
bir sulu çözeltideki H+ iyon derişimi kaç M olur? rının molaritesi 1 . 10 – 5 olduğuna göre, bu çözeltinin
aynı koşullardaki pOH değeri kaçtır?
A) 2 . 10 – 8 B) 2 . 10 – 7 C) 2 . 10 – 6
D) 2 . 10 – 5 E) 2 . 10 – 4 A) 4 B) 5 C) 6 D) 9 E) 10
9. Saf suyun farklı sıcaklıklardaki iyonlaşma sabiti (Ksu) de-

ğerleri tabloda verilmiştir.
Sıcaklık (°C) 25 10 0
11. Küçük sayısal değerlerle işlem zorluğunu ortadan kal-
Ksu 1 . 10 – 14 3 . 10 – 15 1 . 10 – 15 dırmak için kimyager Soren Sorensen (Saren Sarensen)
üslü sayılar yerine [H+] ve [OH – ] iyonu derişiminin negatif
Buna göre, +
logaritmasının kullanılmasını önermiştir. [H ]’nın negatif
I. 20 °C’de saf su için pH > 7’dir. logaritmasına pH ve [OH – ]ʼnin negatif logaritmasına pOH
II. 50 °C’de saf su için [H+] > 1 . 10 – 7M’dir. denilmiştir. Matematiksel olarak “pˮ, “negatif logaritmaˮ
III. Saf suyun iyonlaşması ekzotermik (ısı veren) bir olay- anlamına gelir.
dır. 0,0005 mol HNO3 asiti 25 °C’de çözünerek 500 mL çözelti
yargılarından hangileri doğrudur? hazırlanıyor.
Buna göre, çözeltinin pH değeri kaçtır?
D) I ve II E) II ve III A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
86
Kimya
11
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-E 2-A 3-E 4-E 5-C 6-E 7-C 8-D 9-E 10-E

1. Oda koşullarındaki sulu bir çözelti için, 4.
Asidik Ortam Nötr Ortam Bazik Ortam
I. pH = – log[H+]
II. – log[OH – ] = pOH I. pH < 7
+
[H ] = 10
–7
[H+] < [OH – ]
III. pH + pOH = 14
+ –
ifadelerden hangileri doğrudur? II. [H ] > [OH ] pH = 7 [OH – ] > 10 – 7
III. [OH – ] < 10 – 7 [H+] = [OH – ] pH > 7

D) I ve III E) I, II ve III + –7
IV. [H ] > 10 pOH = 7 pOH < 7
– –7
V. pOH > 7 [OH ] = 10 [H+] > 10 – 7
Oda koşullarında asidik, nötr ve bazik ortam için

yukarıda verilen ifadelerden hangisinde hata yapıl-
mıştır?
2. Standart şartlarda,
pH cetveli A) I B) II C) III D) IV E) V
a b c
0 7 14
verilen pH cetvelindeki a, b ve c noktaları ile ilgili,

5. Asit yağmurlarının yağdığı belirli bir bölgeye yağan yağ-
I. a noktasında OH – iyonu bulunmamaktadır. murdan alınan numunenin pH değeri 5 olarak ölçülmüştür.
II. b noktasında [H+] = 10 – 7’dir.
III. c noktasında [H+] < [OH –]’dir.
ifadelerden hangileri yanlıştır?
Bu numunedeki H3O+ ve OH – iyonları derişimleri için

aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
H3O+ Derişimi OH – Derişimi

– 10
3. 25 °C’taki baz çözeltisinde OH – iyonlarının derişimi A) 10 10 – 4
–4
2,5 . 10 M’dir. B) 10 – 9 10 – 5
Bu çözeltideki H3O+ iyonları derişimi için aşağıdaki-
lerden hangisi doğrudur? C) 10 – 5 10 – 9
D) 10 – 4 10 – 10
–8 –9 – 10
A) 4 . 10 B) 4 . 10 D) 4 . 10
E) 105 109
– 11 – 11
C) 2,5 . 10 E) 4 . 10
87
6. 25 °C’de bulunan X, Y ve Z sulu çözeltilerine ait [H+] ve [OH – ] değişim grafiği aşağıdaki gibidir.
[H+] mol/L
10– 2 X
10– 4 Y
Z
10– 7
10– 12
[OH – ] mol/L
10– 12 10– 10 10– 7 10– 2
Buna göre,
I. Taralı alan Ksu değeri olan 1 . 10 – 14’e eşittir.
II. X ve Y çözeltilerinde pH < 7’dir.
III. Z çözeltisinde pOH = 7’dir.
7. Suyun otoiyonizasyon tepkimesi 9.

H2O(s) + ısı H+(suda) + OH – (suda)
şeklindedir. Oda koşullarında bu tepkimenin derişimler
– 14 [OH– ] = 1 molar
türünden denge sabitinin değeri (Ksu) 1 . 10 ’tür.
Buna göre,
Yukarıda verilen çözeltinin 25 °C’de pH değeri kaçtır?
I. pOH değeri 7 olan bir sulu çözelti sıcaklığına göre asi-
dik, bazik veya nötr olabilir.
II. 25 °C’den yüksek sıcaklıklarda sulu çözeltilerin pH ile A) 0 B) 1 C) 2 D) 13 E) 14
pOH değerleri toplamı 14’ten büyüktür.
III. Sadece standart koşullarda sulu çözeltilerin
pH + pOH = 14’tür.
+
10. Standart koşullarda H iyonları derişimi 1/ 10000 olan
8. 25 °C sıcaklıkta OH – iyonları derişimi 0,00001 M olan çözeltinin pOH değeri kaçtır?
çözeltinin pH değeri kaçtır?
A) 2 B) 4 C) 7 D) 8 E) 10
A) 1 B) 5 C) 7 D) 9 E) 11
88
Kimya
11
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-D 2-C 3-E 4-D 5-C 6-D 7-D 8-D 9-D 10-E 11-A

1. 25 °C’de asit ve bazların sulu çözeltileri ile ilgili aşa- 4. Standart koşullarda H+ iyon derişimi 10 – 8 M olan bir
ğıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? sulu çözeltideki [OH – ] / [H+] değeri için hangisi doğ-
rudur?
A) Verilen bir çözeltide pH’nin sayısal değeri pOH’ninkin-
den küçükse çözelti asidiktir.
A) 10 – 2 B) 10 – 1 C) 10 D) 10 2 E) 104
– – 13
B) Verilen bir çözeltide pH = 1 ise [OH ] = 1,0 x 10
M’dir ve çözelti asidiktir.
C) Verilen bir çözeltide [H+] = 1,0 x 10 – 7 M ise pH = 7’dir
ve çözelti nötrdür.
D) Verilen bir çözeltide [OH – ] = 1,0 x 10 – 10 M ise
pH = 10’dur ve çözelti baziktir.
5. 0,00004 mol NaOH bazı 25 °C’de çözünerek 400 mL çözelti
E) Verilen bir çözeltide [H+] = 1,0 x 10 – 11 M ise çözelti
hazırlanıyor.
baziktir.
Buna göre, çözeltinin pH değeri kaçtır?
A) 4 B) 6 C) 10 D) 12 E) 14
2. Standart koşullarda bulunan bir çözeltideki H+ iyonla- 6. 25 °C’de bulunan bir çözeltide pOH / pH = 6’dır.
rının molaritesi 1 . 10 – 12 olduğuna göre bu çözeltinin I. Baziktir.
aynı koşullardaki pH / pOH değeri kaçtır? II. pH = 2’dir.
III. [OH – ] = 10 – 12 dir.
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 12 yargılarından hangileri doğrudur?
3. Oda koşullarındaki asit ve bazların sulu çözeltileri ile

ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? 7. Standart koşullarda bulunan bir çözeltide,
[H+] / [OH – ] = 100’dür.
A) pH = 2 ise [OH – ] = 1,0 x 10 – 12 M’dir.
Buna göre, bu çözeltinin aynı koşullardaki pOH değe-
B) [H+] = 1,0 x 10 – 8 M ise pH = 8’dir. ri kaçtır?
C) pOH = 1 ise [OH – ] = 1,0 x 10 – 1 M’dir.
D) [OH – ] = 1,0 x 10 – 4 M ise pH = 10’dur.
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 12
E) pH = 2 ise pOH = – 12’dir.
89
8. Oda koşullarında saf su bulunan erlene azar azar NaOH 10. X, Y ve Z çözeltilerinin standart şartlarda pH – pOH grafiği
ilave ediliyor. şekildeki gibidir.
pH
NaOH X
7 Y
H 2O pOH
7
Buna göre, bu çözeltiler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden

Buna göre, aynı koşullarda erlende yaşanan değişim- A) X çözeltisinde H+ iyon derişimi 10 – 7 molardan küçük-
ler ile ilgili, tür.
I. H+ derişimi zamanla artar. B) Y çözeltisinde OH – iyon derişimi 10 – 7 molara eşittir.
C) X çözeltisinde [H+] . [OH – ] = 10 – 14’tür.
II. pOH değeri zamanla azalır.
D) Z çözeltisinde pH + pOH = 14’tür.
III. [OH – ] . [H+] değeri değişmez.
E) X çözeltisi baziktir ve H+ iyonu içermez.
hangileri doğrudur?
–
11. Oda şartlarında sulu çözeltilerdeki OH derişiminin, H+
derişimiyle ilişkisi grafikteki gibidir.
[OH – ] (mol/L)
R
10– 7
S
[H+] (mol/L)
10– 7
Buna göre, taralı alan aşağıdakilerden hangisine eşit-

9. 25 °C’de pH / pOH < 1 olan sulu çözeltinin OH – iyon
tir?
derişimi aşağıdakilerden hangisi olamaz?
A) 10 – 14 B) 10 – 7 C) 14 D) 10 7 E) 10 14
A) 10 – 9 B) 10 – 11 C) 10 – 14 D) 10 – 6 E) 10 – 8
90
Kimya
11
So
r u B a n k a sı

1-E 2-D 3-A 4-C 5-D 6-B 7-D 8-C 9-D
Brönsted - Lowry Asit / Bazları

1. Arrhenius tanımı sadece sulu çözeltilerde uygulandığı 3. Bazı tepkimelerde asit, bazı tepkimelerde baz olarak dav-
ve bazı maddelerin asit ve bazlığını açıklamada yetersiz ranan maddelere amfoter madde denir.
kaldığı için daha kapsamlı bir tanıma ihtiyaç duyulmuştur. Buna göre,
Birbirinden bağımsız olarak çalışan Danimarkalı J. Brönsted
H3O+(suda) + HSO4 (suda)
–
H2SO4(suda) + H2O(g)
(J. Brönşted) ve İngiliz T. Lowry (T. Lavri) tarafından yapılan
–
H3O+(suda) + SO4 (suda)
2–
daha geniş kapsamlı asit ve baz tanımı 1923 yılında kabul HSO4 (suda) + H2O(g)
+
görmüştür. Bu tanıma göre proton (H ) veren maddeler asit, tepkimelerinde amfoter özellik gösteren madde aşağı-
+
proton (H ) alan maddeler bazdır ve asit-baz tepkimelerinde dakilerden hangisidir?
proton, asitten baza aktarılır.
Buna göre, A) HSO4– B) H3O+ C) H2O
NH4+ –
NH3 + H2O + OH D) H2SO4 E)
2–
SO4
I. İleri yöndeki tepkimede H2O proton verdiği için asittir.
II. İleri yöndeki tepkimede NH3 proton aldığı için bazdır.
+
III. Geri yöndeki tepkimede ise NH4 proton verdiği için
– 4. 1. HF(g) + H2O(s) H3O+(suda) + F – (suda)
asit, OH proton aldığı için bazdır.
NH4 (suda) + OH – (suda)
+
ifadelerden hangileri doğrudur? 2. NH3(g) + H2O(s)
1 ve 2 numaralı tepkimeler ile ilgili;

I. 1. tepkimede H2O baz gibi davranır.
II. 2. tepkimede H2O asit gibi davranır.
III. NH4+ iyonu, NH3 molekülünün konjuge bazıdır.
2. Brönsted-Lowry tanımına göre aralarında bir proton farkı 5. Aşağıda verilen konjuge asit-baz çiftlerinden hangisi
olan asit-baz çiftine eşlenik (konjuge) asit - baz çifti denir. yanlıştır?
Buna göre,
I. H3O+ – H2O Konjuge Asit Konjuge Baz
–
II. H3PO4 – HPO42 – A) HF F
III. CN – – HCN B) H3PO4 H2PO4–

hangileri eşlenik (konjuge) asit - baz çiftidir? C) + NH3
NH4
D) H2O H3O+
D) I ve III E) I, II ve III E) H2O OH –
91
6.
H+
– +
+ +
H+
asit baz baz asit
(proton verici) (proton alıcı) (proton alıcı) (proton verici)
I (suda) + H3O+(suda)
–
HI(g) + H2O(s)
İleri yöndeki tepkimede HI proton verdiği için asit, H2O ise proton aldığı için bazdır. Geri yöndeki tepkimede ise H3O+ proton
–
verdiği için asit, I proton aldığı için bazdır. Tepkime sonucunda asit proton verdiğinde baza dönüşürken baz da proton aldığında
aside dönüşür.
Buna göre,
I. NH3(g) + H2O(s) NH4+(suda) + OH –(suda)

–
II. HCO3 (suda) + H2O(s) H2CO3(s) + OH –
III. HCN(s) + H2O(s) H3O+(aq) + CN –(aq)

tepkimelerinden hangilerinde H2O proton aldığı için bazdır?
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
H3O+(suda) + HSO4 (suda)

–
7. H2SO4(suda) + H2O(g) 9. Bazı asit ve bazların su ile tepkimeleri,
Brønsted - Lowry asit - baz tanımına göre verilen tepki- I HCOOH + H2O HCOO – + H3O+
meyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
II. C6H5NH2 + H2O C6H5NH3+ + OH –
A) H2SO4 asittir. III. HF + H2O F – + H3O+

B) HSO4– , H2SO4’ün eşlenik bazıdır. şeklindedir.
C) H2O, H2SO4’e karşı baz olarak davranır. Buna göre, I, II, III tepkimeleriyle ilgili aşağıdakilerden
D) H2O, H3O+’nın eşlenik asididir.
A) I.de H2O baz gibi davranmıştır.
E) Tepkimede H2O, H2SO4 ten proton almıştır.
B) II. de H2O asit gibi davranmıştır.
C) III. de H2O baz gibi davranmıştır.
D) III. de oluşan H3O+, H2O’nun konjuge (eşlenik) bazı-
dır.
E) I. de oluşan HCOO – , HCOOH’un konjuge (eşlenik)
bazıdır.
8. HPO42 – iyonunun konjuge asidi aşağıdaki tanecikler-

den hangisidir?
A) PO43 – B) H3PO4 C) H2PO–4
D) H3PO3 E) H2PO–3
92
Kimya
12
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-B 2-A 3-C 4-B 5-B 6-D 7-C 8-E 9-E
Asit ve Bazların Ayrışma Dengesi

1. I. HCl(s) + H2O(s) H3O+(aq) + Cl – (aq) 2. I.
+
NH4 (aq) + H2O(s) NH3(aq) +H3O+(aq)
II. CN – (aq) + H2O(s) HCN(aq) + OH – (aq)

HCI III. Cu2+(aq) + 4H2O(s) Cu(OH)2(aq) +2H3O+(aq)
H+
IV. PO43 – (aq) + 3H2O(s) H3PO4(aq) + 3OH – (aq)
CI –
V. Fe3+(aq) + 3H2O(s) Fe(OH)3(aq) + H3O+(aq)
Yukarıda su ile etkileşimleri verilen anyon ve katyon-
+ – ların sınıflandırılması ile ilgili hangisi doğrudur?
II. HCN(s) + H2O(s) H3O (aq) +CN (aq)
Asit gibi Baz gibi

HCN davranan iyon davranan iyon
H+
A) I, III, V II, IV
CN –
B) II, IV I, III, V
III. NaOH(k) Na+(suda) + OH – (suda) C) I, III II, IV, V
D) II, IV, V I, III

NaOH
E) I, V II, III, IV
Na+
OH –
IV. NH3(g) + H2O(s) NH4+ (aq) +OH – (aq) 3. 25 °C’de hazırlanan 0,001 M NH3 çözeltisinin pH değe-
ri ve iyonlaşma yüzdesi aşağıdakilerin hangisinde
doğru verilmiştir? (NH3 için Kb = 1 . 10 – 5)
NH3
NH+4
İyonlaşma % si pOH
OH –
A) 1 4
Yukarıda verilen asit ve bazların kuvvetli ve zayıf ola- B) 0,1 10

rak sınıflandırılması için hangisi doğrudur?
C) 10 4
D) 1 10
Kuvvetli Zayıf
A) I, II III, IV E) 10 8
B) I, III II, IV
C) I, IV II, III –2
4. 25 °C’de 1 · 10 M HX çözeltisinin pH değeri 5 oldu-
ğuna göre, Ka değeri kaçtır?
D) II, III I, IV
E) II, IV I, II –6
A) 1 . 10 B) 1 . 10 – 8 C) 1 . 10 – 10
D) 1 . 10 – 12 E) 1 . 10 – 16
93
5. Kuvvetli asit ve bazların suda %100ʼü iyonlaştığı varsayıldığı için denge bağıntıları yazılmaz. Ancak zayıf asit ve bazlar suda
kısmen iyonlaştıkları için denge tepkimesi oluşturduğundan iyonlaşma denge bağıntıları yazılır.
Zayıf asit ve bazlarla ilgili;
I. Tamamı suda az çözünür.
II. Sulu çözeltileri zayıf elektrolittir.
III. Çözeltilerine su eklenmesi iyonlaşma yüzdelerini değiştirmez.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III
6. HA, HB ve HC zayıf asitlerinin başlangıç derişimleri eşit 8. Tablodaki Ka değerleri eşit derişimli HCN, HNO2 ve HClO
olup, sulu çözeltilerinin pOH değerleri sırasıyla; asitleri için verilmiştir.
HA < HC < HB şeklindedir.
Buna göre, Asit Ka
I Asitlik sabitleri; HA > HC > HB şeklindedir.
HCN 4,9 x 10 – 10
II. İyonlaşma yüzdeleri; HB > HC > HA şeklindedir.
III. Eşit derişimli çözeltilerinin aynı sıcaklıkta iletkenliği; HNO2 4,5 x 10 – 4
HB > HC > HA şeklindedir.
HCIO 2,9 x 10 – 8
Buna göre,
I. İyonlaşma yüzdesi en büyük olan HNO2’dir.
D) II ve III E) I, II ve III II. Eşlenik bazı en kuvvetli olan HCN’dir.
III. Aynı koşullardaki sulu çözeltilerinin pH değerleri fark-
lıdır.
7. Oda koşullarında başlangıç derişimi 0,1 M olan bir

değerlikli zayıf bir asitin %0,01’i iyonlaştığına göre bu
çözelti için,
I. Ka = 10 – 9’dur.
II [OH – ] > [H+]’dir.
III. pOH = 9’dur. 9. 0,05 M NH3 çözeltisinin pH değeri 10 olduğuna göre
NH3 ün Kb değeri kaçtır?
– 19
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III A) 2 . 10 B) 2 . 10 – 9 C) 5 . 10 – 9
D) II ve III E) I, II ve III D) 10 – 7 E) 2 . 10 – 7
94
Kimya
12
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-D 2-B 3-E 4-B 5-B 6-D 7-D 8-D 9-D 10-B 11-E 12-B
Kuvvetli ve Zayıf Asit Bazların pH Değeri

1. Bir zayıf asidin Ka değeri ile konjuge bazının Kb değeri ya 3. 1 · 10 – 3 mol HCN asidi 25 °C’de çözünerek 100 mL çözelti
da bir zayıf bazın Kb değeri ile konjuge asidinin Ka değeri hazırlanıyor.
çarpımı 25 °C’ta Ksu değerine eşittir. Buna göre, çözeltinin pOH değeri kaçtır?
Oda sıcaklığında Ka değeri 5 . 10 – 10 olan HCN asidinin – 10
(log 2 = 0,3, HCN için Ka= 4 . 10 )
eşlenik bazı ve Kb değeri aşağıdakilerden hangisinde
doğru olarak verilmiştir?
A) 5,7 B) 6 C) 6,3 D) 7,7 E) 8,3
Eşlenik Baz Kb
+
A) H 10 – 5
B) CN – 10 – 5
C) H2CN 2 · 10 – 5
D) CN – 2 · 10 – 5 4. Kuvvetli bir asit olan HNO3’ün 0,01 M’lik çözeltisi için;
E) H+ 10 – 4 I. Oda koşullarında pH değeri 2’dir.

II. Su eklendiğinde iyonlaşma %’si artar.
III. 5 litre sulu çözeltisinde 0,05 mol HNO3 bulunur.
2. Aşağıda verilen asit çözeltisine ait çözünme denklemi;
HX(s) + H2O(s) X – (suda) + H3O+(suda)
şeklindedir.
HX(suda) 5. x mol NaOH kullanılarak hazırlanan 2 litre sulu çözel-

tinin pH değeri 12 olduğuna göre, x değeri kaçtır?
Buna göre, HX’in sulu çözeltisine bir miktar saf su

A) 0,01 B) 0,02 C) 0,04
eklenirse HX’in iyonlaşma %’si ve pOH değeri nasıl
değişir? D) 0,08 E) 0,2
İyonlaşma % si pOH
A) Artar Artar
B) Artar Azalır
C) Artar 6. Oda koşullarında 0,4 mol KOH katısı çözünerek hazır-

Değişmez
lanan 40 litrelik sulu çözeltinin pH değeri kaçtır?
D) Değişmez Azalır
E) Azalır Artar A) 2 B) 4 C) 8 D) 12 E) 14
95
7. Şekildeki kaplarda HA, HB ve HC maddelerinin oda koşullarındaki sulu çözeltileri bulunmaktadır.
pH = 3 pH = 1 pH = 3
1 · 10 – 3M HA(suda) 0,1 M HB (suda) 0,1 M HC(suda)
Buna göre,
I. HA ile HB kuvvetli asit, HC ise zayıf asittir.
II. HA ile HB maddelerinin sudaki çözünürlükleri HC maddesine göre daha fazladır.
III. HC asidinin belirtilen koşullardaki iyonlaşma yüzdesi %1’dir.
yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
8. pOH = 12 olan 2 · 105 mL’lik H2SO4 çözeltisinde kaç 10. 7,4 gram X(OH)n bileşiğiyle hazırlanan 20 litre çözeltinin
gram H2SO4 çözünmüştür? (H2SO4: 98 g/mol) 25 °C’de pH değeri 12’dir.
Buna göre, n değeri kaçtır?
A) 0,098 B) 0,98 C) 9,8 D) 98 E) 980 (X: 40 g/mol, O: 16 g/mol, H: 1 g/mol)
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
9.
11. 0,5 M iki değerlikli kuvvetli bir asit çözeltisinin
25 °C’de pOH değeri kaçtır?
A) 0 B) 2 C) 6 D) 8 E) 14
2 L lik
çözelti
0,1 mol Ca(OH)2
Oda koşullarında yukarıda miktarı verilen Ca(OH)2’nin 12. 25 °C’de pH = 12 olan 1000 mL KOH çözeltisine sabit
tamamı saf suda çözünerek hazırlanan 2 litrelik sulu sıcaklıkta kaç mL saf su eklenirse son çözeltinin pOH
çözeltinin pH değeri kaçtır? değeri 3 olur?
A) 0 B) 1 C) 2 D) 13 E) 14 A) 9900 B) 9000 C) 1000 D) 990 E) 900
96
Kimya
12
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-B 2-C 3-E 4-E 5-A 6-E 7-C 8-D 9-E 10-E 11-B
Tampon Çözeltiler, Tuzların Asit - Baz Özelliği

1. Tampon çözeltiler ile ilgili yargılarından hangisi yan- 4. I. pH değişimine karşı duyarlı maddelerin korunması
lıştır? II. Titrasyon işlemleri
III. Konserve gibi gıdaların asitlik dengesinin sağlanması
A) Az miktarda asit ya da baz eklendiğinde ortamın pH Yukarıda verilenlerden hangileri tampon çözeltilerin
değerinin değişmesine direnç gösteren çözeltilerdir. kullanım alanlarındandır?
B) Kuvvetli eşlenik asit-baz çözeltilerinden oluşur.
C) HCO3– / H2CO3 tampon çözeltisi en önemli tampon A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
sistemlerindendir.
D) Göllerdeki asit - baz dengesi tampon çözeltiler yardı-
mıyla dengelenir.
E) Dış etkilere karşı özelliğini koruyabilir.
2. Tampon çözeltiler ile ilgili olarak; 5. I. 0,02 M 100 mL KOH – 0,1 M 40 mL HF

I. Tampon çözeltinin pH direnci tamponu oluşturan asit II. 0,1 M 50 mL HNO3 – 0,1 M 50 mL NaNO3
ve onun eşlenik bazının miktarına bağlıdır. III. 0,04 M 200 mL NH3 – 0,02 M 400 mL NaOH
II. Az miktarda kuvvetli asit veya kuvvetli baz ilavesiyle Yukarıdaki çözeltilerden hangilerinin karışmasıyla
pH değerleri büyük oranlarda değişir. tampon çözelti oluşur?
III. Zayıf bir asit ve bu asidin tuzunun veya zayıf bir baz
ve bu bazın tuzunun oluşturduğu çözeltilerdir.
3. Bilgi: pH değişimine karşı direnç gösteren çözeltilere

tampon çözeltiler denir. 6. 200 mL 0,1 M CH3COOH çözeltisine 1000 mL 0,01 M
NaOH çözeltisi ilave ediliyor.
Buna göre,
Buna göre, oda koşullarında oluşan yeni çözelti ile
I. İnsan kanının pH değerinin 7,4 olması
ilgili,
II. Mide öz suyunun pH’ı yaklaşık 1,5 civarında sabit tu-
I. Tampon çözeltidir.
tulması
II. pH < 7’dir.
III. Enzimlerin tam işleyebilmesi ve osmotik basıncın
dengelenmesi III. Turnusol kâğıdını kırmızıya çevirir.
hangileri tampon çözeltiler tarafından sağlanır? yargılarından hangileri doğrudur?

97
7. • H2SO4: Kuvvetli asit • KOH: Kuvvetli Baz • HNO3: Kuvvetli asit • Ca(OH)2: Kuvvetli Baz • HF: Zayıf asit
• NH3: Zayıf Baz • HCN: Zayıf asit • HCI: Kuvvetli asit • CH3COOH: Zayıf asit • NaOH: Kuvvetli Baz
Buna göre,
• NH4CI • KF • CH3COONa • Ca(CN)2

yukarıda verilen tuzlardan kaç tanesi bazik tuz olarak hidrolize uğrar?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
8. • HCI: Kuvvetli asit 10. 1. aşama: HNO3(aq) + NH3(aq) NH4NO3(aq)

• NaOH: Kuvvetli baz 2. aşama: NH4NO3(aq) NH4+ (aq) + NO3– (aq)
• HF: Zayıf asit +
3. aşama: NH4 (aq) + H2O(s) NH3(aq) + H3O+(aq)
• NH3: Zayıf baz
Yukarıda asit baz tepkimesi sonucu oluşan tuzun suda
Yukarıda verilen asit ve bazlardan oluşacak;
çözünmesi ve tuza ait iyonun su ile etkileşimi aşamaları
I. NaCI verilmiştir.
II. NH4CI Buna göre,
III. NaF I. NH4NO3 tuzu nötr özellik göstermez.
tuzlarından hangileri nötr özellik göstermez? II. HNO3 ve NH3 tamamen tükenmiş ise son durumda
ortamın pH’ı 7’den küçüktür.
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III III. NH4NO3 tuzunun katyonu hidrolize uğramıştır.
D) II ve III E) I, II ve III yargılarından hangileri doğrudur?
9. Zayıf bir asit ile zayıf bir baz arasında oluşan tuzu nötr, asi-
dik veya bazik olarak sınıflandırabilmek için tuzu oluşturan
asit ve bazın Ka ve Kb değerleri karşılaştırılır.
Buna göre,
11. CH3COONa tuzu için,
I. Ka (katyon) > Kb (anyon) ise tuz çözeltisi asidiktir
I. Bazik çözelti oluşturur.
II. Ka (katyon) = Kb (anyon) tuz çözeltisi nötrdür.
II. Katyonu hidroliz olur.
III. Ka (katyon) < Kb (anyon) ise tuz çözeltisi baziktir.
III. Anyonu hidroliz olur.
yargılarından hangileri doğru değildir?
D) I ve II E) II ve III
98
Kimya
12
So
r u B a n k a sı

1-B 2-E 3-D 4-B 5-B 6-B 7-E 8-E
Kuvvetli Asit - Baz Titrasyonu

1. Oda koşullarında 400 mL 0,25 M HNO3 çözeltisi üzerine 3. 100 mL Ca(OH)2 kuvvetli bazının sulu çözeltisi 0,1 M H2SO4
yavaş yavaş 0,5M KOH çözeltisi damlatılarak titre ediliyor. çözeltisiyle titre ediliyor.
Titrasyonda dönüm noktasını görebilmek için indikatör Titrasyonda dönüm noktasına ulaşmak için 200 mL
kullanılıyor. Kullanılan indikatör asidik ortamda sarı bazik H2SO4 çözeltisi harcandığına göre Ca(OH)2’nin molar
ortamda mavi renk almaktadır.
derişimi kaçtır?
Bu olayla ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi
yanlıştır?
A) 0,01 B) 0,02 C) 0,1 D) 0,2 E) 2
A) 200 mL KOH eklendiğinde tam nötrleşme olur.

B) Başlangıçta HNO3 çözeltisinin pH değeri 1’dir.
C) 199 mL KOH eklendiğinde çözelti sarı renklidir.
D) 201 mL KOH eklendiğinde çözelti mavi renklidir.
E) Çözeltinin pOH değeri zamanla azalır. 4. 25 °C’de bir monoprotik asidin 0,01 M’lik sulu çözeltisi, 0,02
M KOH sulu çözeltisi ile titre ediliyor ve aşağıdaki titrasyon
eğrisi elde ediliyor.
pH
2
Eklenen KOH Hacmi (mL)
100
Bu deney ve titrasyon eğrisi ile ilgili,

2. Monoprotik kuvvetli bir asidin 25 mL sulu çözeltisi 0.05
M NaOH sulu çözeltisi ile titre ediliyor. Oda koşullarında I. Titre edilen çözeltinin başlangıç hacmi 200 mL’dir.
yapılan titrasyon deneyinde aşağıdaki veriler elde ediliyor. II. 100 mL KOH çözeltisi ilave edildiğinde ortamda asit
tükenmiştir.
Eklenen NaOH Çözel- III. Bu deneyde titre edilen asit zayıf bir asitdir.
0 25 50 70 100
tisinin Hacmi (mL) ifadelerden hangileri doğrudur?
pH 1 1,6 7 12,1 12,3
Buna göre,
I. 50 ml NaOH sulu çözeltisi ilave edildiğinde eşdeğerlik
noktasına ulaşılır.
II. Deneyde kullanılan asit çözeltisinin derişimi 0,1 M’dir.
III. Eşdeğerlik noktasındaki çözelti buharlaştırılırsa nötr
tuz elde edilir.
5. 500 mL 0,02 M HI çözeltisini tamamen nötrleştirmek için
ifadelerden hangileri doğrudur
100 mL 0,05 M B(OH)n çözeltisi gerekiyor.
Buna göre, n sayısı kaçtır?
99
6. Oda koşullarında bulunan 0,1 M 100 mL HCI sulu çözeltisi üzerine yavaş yavaş 0,05 M KOH sulu çözeltisi eklenerek titre ediliyor.
Bu olayla ilgili titrasyon eğrisi aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) pH B) pH C) pH D) pH E) pH
13 13
7 7 7 7 7
1 1 2
Eklenen Eklenen Eklenen Eklenen Eklenen
100 KOH 200 KOH 100 KOH 200 KOH 100 KOH
Hacmi (mL) Hacmi (mL) Hacmi (mL) Hacmi (mL) Hacmi (mL)
7. HNO3 sulu çözeltisindeki HNO3 derişimini belirlemek ama- 8. Oda sıcaklığındaki 0,1 M 150 mL NaOH çözeltisinin HCI
cıyla Ca(OH)2 sulu çözeltisi kullanılarak yapılan bir titrasyon çözeltisi ile titre edilmesine ait titrasyon eğrisi aşağıda
düzeneğinin şekli aşağıdaki gibidir. Titrasyon amacıyla verilmiştir.
erlene bir miktar HNO3 çözeltisi konulmuş ve birkaç damla pH
indikatör ilave edilmiştir.
X
7
Ca(OH)2
Sulu Eklenen HCI hacmi (mL)
Çözeltisi 50
Buna göre,
HNO3 I. x = 13’tür.
Sulu Çözeltisi
II. HCI çözeltisi 0,3 M’dir.
III. Dönüm noktasında çözeltinin hacmi 200 mL’dir.
Buna göre, HNO3 derişimini mol/L cinsinden belirle-
yebilmek için;
I. HNO3 çözeltisinin hacmi,
II. Büretteki çözeltide Ca(OH)2’nin molar derişimi,
III. HNO3 ü tüketmek için harcanan Ca(OH)2 çözeltisinin
hacmi
niceliklerinden hangilerinin bilinmesi gerekir?
100
Kimya
13
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-E 2-C 3-C 4-E 5-B 6-A 7-C 8-A 9-C
Çözünürlük Çarpımı ve Çözünürlük

1. I. Önemli bir sanayi kimyasalı olan sodyum karbonat 2. Şekildeki gibi suda bir miktar CaCO3 çözünerek katısı ile
(Na2CO3) üretimi dengede olan doygun çözelti hazırlanıyor.
CaCO3(suda)
II. X ışınlarını geçirmez özellikte olduğu için sindirim CaCO3(k)

sistemi rahatsızlıklarının teşhisinde kullanılan baryum
sülfat (BaSO4) eldesi Dengedeki çözelti ile ilgili,
I. Dipteki katı CaCO3 miktarı sabittir.
II. Çözünme ve çökme olayları durmuştur.
2+
III. Ca iyon derişimi CO23 – iyon derişimine eşittir.
III. Türkiye’nin en güzel doğal oluşumlarından biri olan A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

Pamukkale Travertenleri’nin oluşumu
IV. Güneş pillerine yönelik perovskitlerin sentezinde bir

ara madde olan PbI2 bileşiğinin eldesi
V. Sarkıt ve dikitlerde kalsiyum karbonat (CaCO3) oluşumu 3. PbI2(k) Pb2+(aq) + 2I – (aq)
dengesi için Kçç ifadesi hangisinde doğru verilmiştir?
[Pb2+] [I – ]2 [PbI2]
A) Kçç = B) Kçç =
[PbI2] [Pb2+] [I – ]2
C) Kçç = [Pb2+] [I – ]2 D) Kçç = [Pb2+] [I – ]
Yukarıda verilen olayların kaç tanesinde çözünme-
çökelme tepkimeleri meydana gelmiştir? [Pb2+] [I – ]
E) Kçç =
[PbI2]
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
101
4. Saf sudaki molar çözünürlüğü 1,0 x 10 – 5 olan BaSO4 7. 100 ton suda 48 x 10 – 5 miligram PbS katısı tamamen çö-
katısının bu sıcaklıkta çözünürlük çarpımı (Kçç) kaç- zününce çözelti doymuş hâle gelmektedir.
tır? Buna göre, aynı sıcaklıkta PbS katısının Kçç değeri
kaçtır?
– 28
A) 2,56 x 10 B) 2,56 x 10 – 23 C) 1,0 x 10 – 25 (PbS: 240 g/mol, dsu: 1 g/cm3, katı ilavesiyle suyun hacmi-
nin değişmediğini kabul ediniz.)
D) 1,0 x 10 – 15 E) 1,0 x 10 – 10
– 30
A) 2 x 10 B) 4 x 10 – 30 C) 4 x 10 – 28
D) 2 x 10 – 26 E) 4 x 10 – 26
5. Katı bir maddenin 4 litrelik sulu çözeltisine ait mol sayısı-za-

man grafiği aşağıda verilmiştir.
Mol Sayısı
n–
12 · 10 – 4 B
8 · 10 – 4 Am +
8. Aşağıda bazı iyonik katıların çözünürlük çarpımı değerleri

Zaman verilmiştir.
– 10
I. AgCI için Kçç = 1,0 x 10
Buna göre,
–4 II. Fe(OH)2 için Kçç = 4,0 x 10 – 15
I. Katının çözünürlüğü, 10 mol/L’dir.
II. Doygun çözeltisindeki çözünen katı kütlesi 0,06 gram- III. Cr(OH)3 için Kçç = 2,7 x 10 – 31
dır.
Buna göre, bu katıların saf sudaki molar çözünürlük-
III. Çözünme tepkimesi;
lerinin büyükten küçüğe doğru sıralanışı hangisidir?
A2B3(k) 2A2+(suda) + 3B3 – (suda)
şeklindedir. A) I = II > III B) II > I > III C) III > I = II
D) II > III > I E) I > III > II
(A: 27 g/mol, B: 32 g/mol)
9. AB3 katısının doygun sulu çözeltisinde anyon olan

6. Çözünürlük çarpımı (Kçç) 8,10 x 10 – 9 olan XCO3 katısı- – –5
[B ] = 3 ·10 M olduğuna göre bu katının aynı sıcak-
nın saf sudaki çözünürlüğü kaç molardır? lıkta çözünürlük çarpımı değeri kaçtır?
–5
A) 9,0 x 10 B) 81,0 x 10 – 5 C) 9,0 x 10 – 4 A) 2 x 10 – 21 B) 4 x 10 – 20 C) 2,7 x 10 – 19
D) 9,0 x 10 – 3 E) 8,1 x 10 – 2 D) 2,7 x 10 – 18 E) 4 x 10 – 18
102
Kimya
13
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-A 2-C 3-E 4-D 5-D 6-E 7-D 8-E 9-D
Çözünürlük Çarpımı ve Çözünürlük

1. 4. Belirli bir sıcaklıkta Fe(OH)2 katısının saf sudaki çözünür-
I. II. III. –4
lüğü 9 x 10 g/L’dir.
Buna göre, verilen sıcaklıkta Fe(OH)2 katısının çözü-
Tuz Cr(OH)3 BaCO3 Ag2SO4
nürlük çarpımı için aşağıdakilerden hangisi doğru-
dur? ( H: 1 g/mol, O: 16 g/mol, Fe: 56 g/mol)
Çözünürlük (mol/L) s s s
Çözünürlük çarpımı
3s4 s2 4s3 A) 2,0 x 10 – 15 B) 4,0 x 10 – 14 C) 8,0 x 10 – 15
(Kçç)
D) 4,0 x 10 – 15 E) 4,0 x 10 – 16
Molar çözünürlükleri s olan yukarıdaki tuzların hangi-
lerinin çözünürlük çarpımları yanlış ifade edilmiştir?
5. A2+ ve B – iyonlarından oluşan AB2 tuzunun oda sıcaklığın-
−7
da sudaki çözünürlük çarpımının değeri (Kçç) 5 x 10 dir.
Buna göre, AB2 tuzu ve bu tuzun oda sıcaklığındaki
doymuş sulu çözeltisiyle ilgili aşağıdaki yargılardan
2. Çözünürlük çarpımı 6,4 x 10 – 5 olan XY tuzunun 10
litrelik doygun sulu çözeltisinde çözünmüş halde kaç
A) Tuzun çözünürlük çarpımının ifadesi
mol XY tuzu bulunur?
Kçç = [A2+] [B − ]2’dir.
B) Tuzun oda sıcaklığındaki molar çözünürlüğü
A) 8 x 10 – 3 B) 4 x 10 – 2 C) 8 x 10 – 2 5 x 10 − 3’tür.
C) A2+’nin molar derişimi B −’ninkinden küçüktür.
D) 0,80 E) 8,0
D) Tuzun molar çözünürlüğü B −’nin molar derişimine
eşittir.
E) Tuzun molar çözünürlüğü, B −’nin molar derişiminin
yarısına eşittir.
3. X(YZ)2 suda,
X(YZ)2(k) X2+(suda) + 2YZ – (suda)
tepkimesine göre çözünür.

Buna göre,
I. Çözeltide [X2+] = 2 x 10 – 4 mol/L’dir. 6. 25 °C’de 100 L saf suda en fazla 0,6 gram SrCO3 katısı
II. X(YZ)2’nin çözünürlüğü 4 x 10 – 2 g/L’dir. çözünebilmektedir.
III. Çözeltide [YZ – ] = 4 x 10 – 4 M’dir. Buna göre, oda koşullarında SrCO3 katısının çözünür-
yargılarından hangileri doğrudur? lük çarpımı için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
(SrCO3: 150 g/mol)
(X(YZ)2 için Kçç = 3,2 x 10 – 11, X(YZ)2 = 200 g/mol)
– 11
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III A) 1,6 x 10 B) 8,0 x 10 – 10 C) 1,6 x 10 – 10
D) II ve III E) I, II ve III D) 6,4 x 10 – 10 E) 1,6 x 10 – 9
103
7. Aşağıda suda az çözünen XYn katısının belirli bir sıcaklıktaki 100 L’lik doygun çözeltisine ait mol - zaman grafiği verilmiştir.
Mol
2 · 10 – 4 [Y – ]
2+
1 · 10 – 4 [X ]
Zaman
Buna göre,
I. n = 2’dir.
II. XYn katısının çözünürlük çarpımı(Kçç) değeri 4 x 10 – 12’dir.
III. Çözünme tepkimesi XY2(k) X2+(suda) + 2Y – (suda) şeklindedir.
8. Suda az çözünen AB2 ile A2B3 tuzlarının aynı sıcaklıktaki 9.

doygun sulu çözeltilerinde bulunan anyonların derişimleri
birbirine eşittir.
Ag+(suda) CI –(suda)
AgCI(k)
AB2(aq) A2B3(aq)
Çözünme
AgCI(k) Ag+(suda) + CI – (suda)
Çökelme
AB2(k) A2B3(k) 25 °C sabit sıcaklıkta AgCl tuzunun sulu çözeltisinde
denge kurulduğunda aşağıdaki ifadelerden hangisi
Buna göre, doğru olur?
I. AB2 tuzunun doygun çözeltisindeki katyon derişimi
daha büyüktür. A) Çözeltideki Ag+ ve Cl – iyonlarının derişimi zamanla
II. AB2 tuzunun çözünürlük çarpımı (Kçç) değeri daha artar.
büyüktür. B) Çözelti aşırı doymuştur.
III. A2B3 tuzunun aynı sıcaklıkta saf sudaki çözünürlüğü C) Çözünme ve çökelme durmuştur.
daha küçüktür. D) Dipteki AgCl katısının kütlesi değişmez.
ifadelerinden hangileri doğrudur? E) Çözünürlük denge bağıntısı Kçç = [Ag+][Cl –] / [AgCI]
şeklindedir.
104
Kimya
13
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-D 2-E 3-D 4-C 5-C 6-C 7-D 8-B
Tuzların Çözünürlüğüne Etki Eden Faktörler

1. XY2(k) X2+(suda) + 2Y – (suda) + ısı 4. Sıcaklık tuzların çözünürlüğüne etki eden bir faktördür.
tepkimesi ile ilgili, XY3 iyonik bileşiği için;
– 11
I. Sıcaklık arttırılırsa Kçç değeri küçülür. 25 °C’ta Kçç =1,4 x 10
40 °C’ta Kçç = 4 x 10 – 13’dür.
II. Sıcaklık arttırılırsa XY2 katısının çözünürlüğü artar.
Buna göre,
III. XY2 katısının suda çözünmesi endotermiktir.
I. XY3 bileşiğinin suda çözünmesi ekzotermiktir.
II. 25 °C’deki doygun çözeltide X3+ iyonunun derişimi
daha fazladır.
III. 40 °C’de katı XY3 bileşiğinin miktarı daha fazladır.
ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?
2. Çözünme tepkimesi aşağıda verilen PbCl2 katısı ile doy- D) II ve III E) I, II ve III
mamış sulu çözelti hazırlanıyor.
PbCl2(k) Pb2+(suda) + 2Cl – (suda) ∆H > 0
Bu çözeltinin sıcaklığı bir miktar azaltılırsa;
I. Çözünürlük(s),
II. Kçç değeri,
–
III. Cl iyon derişimi
niceliklerinden hangileri azalır?
(Suyun buharlaşmadığını varsayınız.)
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III 5. Şekildeki doygun CaF2 çözeltisine aynı sıcaklıkta bir miktar
D) II ve III E) I, II ve III Ca(OH)2 katısı ekleniyor.
3. Bir maddenin çözünürlüğüne ortak iyonun etkisi belirlenmek

isteniyor. Ca2+(suda) F –(suda)
Buna göre, CuBr katısı için;
CaF2(k)
I. 0,1 molar KBr ile 0,05 molar CaBr2 çözeltilerine ayrı
ayrı eklemek,
II. 0,1 molar KBr ile saf suya ayrı ayrı eklemek Buna göre, son durumdaki çözelti ile ilgili aşağıdaki
III. 0,2 molar KBr ile 0,2 molar CaBr2 çözeltilerine ayrı ifadelerden hangisi doğrudur?
ayrı eklemek
işlemlerinden hangileri tek başına yapılabilir? A) Çözeltideki Ca2+ iyonları derişimi azalır.
–
(25 °C’ta CuBr için Kçç= 4,2 x 10 – 8) B) Çözeltideki F iyonları derişimi artar.
C) CaF2 bileşiğinin çözünürlük çarpımı değişmez.
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) Dipteki CaF2 katı miktarı azalır.
D) II ve III E) I, II ve III E) CaF2 bileşiğinin çözünürlüğü artar.
105
6. Mg(OH)2 iyonik bileşiğinin 25 °C sıcaklıktaki çözünürlük çarpımı 3,6 x 10 – 11’dir.
0,01 M Saf su 0,01 M

Mg(NO3)2 KOH
a b c
Buna göre, Mg(OH)2 iyonik bileşiğinin aynı sıcaklıkta şekilde verilen kaplardaki çözünürlükleri ile ilgili,
–5
I. a kabındaki çözünürlüğü 3 x 10 mol/L’dir.
II. c kabındaki çözünürlük a kabındakinden fazladır.
III. b kabındaki çözünürlüğü en fazladır.
7. Katıların çözünürlüğü genellikle endotermik olduğundan 8. XSO3 suda az çözünen bir tuzdur ve çözünmesi endoter-
sıcaklık arttıkça tuzların suda çözünmeleri de artar. İyonik miktir.
bir katı, suda çözündüğünde maksimum düzensizlik artar.
Sıcaklık artışı endotermik tepkimelerde çözünmeyi artırır-
ken ekzotermik tepkimelerde çökelmeyi artırır.
Katı LiCl suda çözünerek, XSO3(suda)
LiCI(k) Li+(suda) + CI – (suda) ∆H < 0
tepkimesine göre dengeye ulaşıyor. XSO3(k)

Buna göre;
Buna göre belirli sıcaklıkta XSO3’ün sudaki doygun
I. çözeltiye katı LiCl eklenmesi, çözeltisine;
II. çözeltinin sıcaklığının artırılması,
I. aynı sıcaklıkta bir miktar X(NO3)2 ekleme,
III. çözeltiye KCl tuzunun eklenmesi
II. aynı sıcaklıkta bir miktar Y2SO3 ekleme,
işlemlerinden hangileri uygulanırsa LiCI’nin çözünür- III. sıcaklığı artırmak
lüğü azalır?
işlemlerinden hangilerinin tek başına yapılması,
XSO3’ün çözünürlüğünün artmasına neden olabilir?
(X(NO3)2 ve Y2SO3 suda tam olarak iyonlarına ayrılır.)
106
Kimya
13
So
r u B a n k a sı

1-D 2-A 3-A 4-B 5-A 6-D 7-E
Tuzların Çözünürlüğüne Etki Eden Faktörler

1. Suda %100 iyonlaşan bir tuzun derişimi bilinen bir çözelti- 3. Suda iyonlaşarak çözünen bir maddenin saf sudaki
sine, ortak iyon içeren ve çözünürlüğü çok az olan bir tuz çözünürlüğü, kendisi ile ortak iyon içeren çözeltideki
eklenerek çözünürlük hesabı yapılırsa, ortak iyon içeren çözünürlüğünden büyüktür. Suda az çözünen bir tuzun
çözeltideki çözünürlük değerinin saf sudaki çözünürlük suda iyi çözünen bir tuzun çözeltisindeki aynı tür iyonların
değerinden daha az olduğu görülecektir. çözünürlüğü azaltmasına ortak iyon etkisi denir. Suda az
Buna göre, 0,01 M KCI çözeltisindeki çözünürlüğü çözünen tuzların çözünürlüğü ortak iyon etkisiyle azalır.
–7
1,6 · 10 M olan AgCI katısının saf sudaki çözünürlü- Ortak iyon Kçç değerini değiştirmez. Ortak iyon derişimi
ğü kaç molardır? arttıkça çözünürlük azalır.
Aynı durum iyi çözünen bir tuzun çözeltisine az çözünen
bir tuz ilave edildiğinde de gözlenir ve az çözünen tuzun
A) 1,6 x 10 – 9 B) 1,6 x 10 – 7 C) 2 x 10 – 5 saf sudakinden daha az çözünmesine neden olur. Ortak
iyon, Le Châtelier İlkesi’ne göre çözünmeyi engelleyerek
D) 4,0 x 10 – 5 E) 16 x 10 – 5
dengeyi çökelme yönüne kaydırır.
–2
Buna göre, 1,0 x 10 M NaOH çözeltisinin 100 L’sinde
kaç gram demir(III) hidroksit çözünür?
(Fe(OH)3 = 110 g/mol, 25 °C’de demir(III) hidroksit için

– 11
Kçç = 4,0 x 10 dir.)
A) 0,44 B) 4,4 C) 44 D) 440 E) 4400
2. Aşağıdaki sistemde 25 ̊C’de birinci kapta ve ikinci kapta

başlangıçta aynı miktar alınan XBr ve YBr2 katıları 100’er
mL suya eklenmiş, bir süre beklendiğinde dipteki katı küt-
lelerinde herhangi bir değişme olmadığı gözlenmiştir.
2+ –
4. AB2 tuzunun NaB çözeltisine eklenmesiyle A ile B iyon-
+ – 2+ –
X (aq) Br (aq) Y (aq) Br (aq) larının derişimlerindeki değişim grafikte gösterilmiştir.
Derişim (M)
XBr(k) YBr2(k)
1. kap 2. kap 0,01 B–
Buna göre,
4 · 10 – 11 A 2+
I. İki kaptaki Br – iyonları derişimi eşittir.
II. İkinci kaptaki çözeltinin derişimi daha fazladır.
Zaman
III. İki çözeltiye de ZBr çözeltisi eklenirse dipteki katı küt-
leleri artar. Buna göre, AB2 tuzunun saf sudaki molar çözünürlü-
yargılarından hangileri yanlıştır? ğü kaçtır?
(25 °C’ta XBr için Kçç =1,6 · 10 – 10, YBr2 için Kçç = 2,4 · 10 – 4)
A) 4 x 10 – 15 B) 1 x 10 – 5 C) 2 x 10 – 5
D) 4 x 10 – 5 E) 1 x 10 – 4
107
5. Az çözünen bir tuzun çözeltisine, bu tuzun iyonlarından birinin bulunduğu başka bir tuzun ya da o tuzun çözeltisi eklendiğinde
çözünürlüğün nasıl değişeceğini irdeleyelim. Suda az çözünen PbI2 tuzunun çözünürlük denge tepkimesi aşağıdaki gibidir.
PbI2(k) Pb2+(suda) + 2I – (suda)
Suda tamamen iyonlarına ayrışan KI tuzunun çözünme tepkimesi ise şöyledir:
KI(k) K+(suda) + I – (suda)
–
Eğer PbI2 çözeltisine, çözeltideki iyonlardan birini sağlayan KI çözeltisi eklenirse KI’den gelen l iyonları PbI2 tuzunun iyonlaşma
–
denge tepkimesinde de görüleceği gibi çözeltideki l iyonları derişimini artıracaktır.
Ortak iyon I –
iyonu eklenmesi
PbI2(k) Pb2+(suda) + 2I – (suda)
Denge girenler
yönüne ilerler.
–
Çözeltideki I iyonları derişiminin artması sonucunda Qçç = Kçç eşitliği bozulur. Qçç > Kçç olduğundan, Qçç = Kçç olana kadar
denge girenlere kayar ve PbI2 tuzu çökelir. Böylece PbI2’nin çözünürlüğü azalır.
Suda az çözünen bir tuzun doygun çözeltisine, çözeltideki ortak iyonlardan birinin eklenmesi ile çözünürlükteki azalma ortak iyon
etkisi olarak adlandırılır.
Buna göre, belirli bir sıcaklıkta BaNO3 tuzunun saf sudaki doygun çözeltisinin Kçç değeri 8,1 x 10 – 9 olduğuna göre,
aynı sıcaklıkta 0,1 M NaNO3 çözeltisindeki çözünürlüğü kaç M olur?
–8
A) 8,1 x 10 B) 8,1 x 10 – 7 C) 8,1 x 10 – 9 D) 8,1 x 10 – 6 E) 81 x 10 – 6
6. Belirli koşullar altında hazırlanan 1,0 x 10 – 2 M KCl 7. Oda koşullarında katısıyla dengede olan X(OH)2 sulu
çözeltisinin 10 litresinde kaç mol gümüş klorür (AgCl) çözeltisinin pH değeri 9,3 olduğuna göre, çözünürlük
çözünebilir? çarpımı (Kçç) değeri kaçtır? (log2 = 0,3)
(AgCI için Kçç = 1,6 x 10 – 10)
– 10
A) 2,0 x 10 B) 4,0 x 10 – 16 C) 0,4 x 10 – 15
– 10
A) 1,6 x 10 B) 1,6 x 10 – 9 C) 1,6 x 10 – 8
D) 2,0 x 10 – 15 E) 4,0 x 10 – 15
D) 1,6 x 10 – 7 E) 1,6 x 10 – 6
108
Kimya
Ünite 7: Kimya ve Elektrik
14
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-E 2-E 3-D 4-E 5-B 6-D 7-A 8-E 9-B 10-E
İndirgenme - Yükseltgenme Tepkimelerinde Elektrik Akımı

1. Elektron alış - verişi üzerinden gerçekleşen tepkime- 4. Batarya
lerle ilgili,
I. Bir atom ya da iyonun e – (elektron) almasıyla gerçek- Oksijen Hidrojen

leşen olaya indirgenme denir.
II. Elektron alışverişine dayalı tepkimelerde elektron Gümüş Ag
alan madde yükseltgen özellik gösterir. (anot)
Kaşık
III. Bir atom ya da iyonun e – (elektron) vermesiyle ger- Katot Ag+ (katot)
çekleşen olaya yükseltgenme denir. Ag+
IV. Elektron alışverişine dayalı tepkimelerde elektron ve-
ren madde indirgendir.
AgNO3(suda)
V. Tepkimeye giren maddelerin birbirine elektron verdiği
kimyasal tepkimelere indirgenme- yükseltgenme veya Anot Bakır kaşığın
Suyun elektrolizi gümüşle kaplanması
redoks tepkimeleri denir.
I II
ifadelerden kaç tanesi doğrudur? 1,10
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 Gözenekli
cam disk
Anyonlar
Zn Cu
Katyonlar
Zn+ Cu2+
2–
SO4 SO2–
4
2. Redoks tepkimeleri ile ilgili, 1,0 M Zn2+ 1,0 M Cu2+

Anot çözeltisi çözeltisi Katot
I. Aynı tepkimede, alınan ve verilen elektron sayıları bir- Galvanik hücrenin
birine eşittir. elektrik üretmesi
II. Aynı madde, hem yükseltgen hem indirgen özellik III
gösterebilir.
Yukarıda verilen olayların hangileri redoks tepkimeleri
III. Yükseltgenen ve indirgenen tanecikler aynı maddenin
üzerinden gerçekleşir?
yapısında bulunabilir.
3. Aşağıdakilerden hangisi indirgenme yarı tepkimesi 5. I. Pb(NO3)2 + 2KI → PbI2+ 2KNO3

değildir? II. C2H4 + 3O2 → 2CO2 + 2H2O
III. 3Ca(OH)2 + 2H3PO4 → Ca3(PO4)2 + 6H2O
A) Fe2+(suda) + 2e – → Fe(k)
Yukarıda verilen tepkimelerden hangileri elektron
+ –
B) Li (suda) + e → Li(k) alış - verişi üzerinden gerçekleşir?
+ –
C) Ag (suda) + e → Ag(k)
2+ –
D) Zn(k) → Zn (suda) + 2e A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
3+ –
E) Al (suda) + 3e → Al(k) D) II ve III E) I, II ve III
109
6.
Güneş
ışığı Oksijen
Karbon
dioksit
Şeker
Su
I. II. III.
Bitkilerde fotosentez sonucu O2 Yakıt pili ile çalışan bir konsept Odunun yanması
gazının oluşumu araç
IV. V.
Limon suyunun mermer yüzeyle Koroyzondan etkilenmiş ve kul-
etkileşimi lanılmaz hâle gelmiş bir gemi
Yukarıda verilen örnek olaylardan hangisinin meydana gelmesinde indirgenme - yükseltgenme(redoks) tepkimesi etkili
değildir?
7. Aşağıda verilen tepkimelerden hangisi yükseltgen- 9. Aşağıdaki bileşiklerde altı çizili olan atomlardan han-
me - indirgenme(redoks) tepkimesi değildir? gisinin yükseltgenme basamağı en büyüktür?
A) Ag+(suda) + Cl – (suda) → AgCl(k) A) H3PO4 B) NaMnO4 C) KClO3

B) CH4(g) + 2O2(g) → CO2(g) + 2H2O(g) D) CaSO4 E) HNO3
C) Fe2O3(k) + 3CO(g) → 2Fe(k) + 3CO2(g)
D) H2O2(s) → H2O(s) + 1/2O2(g)
E) Na(s) + 1/2Cl2(g) → NaCl(s)
10. Aşağıda bazı bileşik çiftleri verilmiştir:

I. K3PO4 - NaClO3
II. NaNO3 - N2O5
III. H2SO4 - K2Cr2O7
8. Aşağıda verilen maddelerden hangisi redoks tepki-
Buna göre hangilerinde altı çizili olan atomların yük-
melerinde indirgen olarak etki eder?
seltgenme basamakları aynıdır?
A) KMnO4 B) H2SO4 C) HNO3

D) O2 E) Cu
110
Kimya
14
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-B 2-E 3-E 4-B 5-B 6-D 7-C 8-E

1. I. NH3 4. Amfoter metallerin yükseltgenme potansiyelleri sıfırdan
II. CaH2 büyükken, yarı soy metallerin indirgenme potansiyelleri
sıfırdan büyüktür.
III. HCl
2AI(k) + 3Ag2O(k) → AI2O3(k) + 6Ag(k)
IV. NaOH
V. H2O2 tepkimesi ile ilgili,
Yukarıda verilen bileşiklerden hangisinde hidrojen I. AI yükseltgendir.

“– 1” yükseltgenme basamağına sahiptir? II. Redoks tepkimesidir.
III. Oksijen indirgenmiştir.
A) I B) II C) III D) IV E) V bilgilerinden hangileri doğrudur?
2. I. 2K(k) + 2H2O(s) → 2KOH(suda) + H2(g)
II. Cu(k) + S(k) → CuS(k)
III. NaCIO3(k) → NaCI(k) + 3/2O2(g)

Verilen tepkimelerden hangileri redoks tepkimelerine
örnektir? 5. Görselde çinko(Zn) metalinin nemli bir ortamda hava ile
etkileşimi verilmiştir.
Hava Su damlası
Zn2+ O2
Zn Æ Zn2+ + 2e –
e– O2 + 4H+ + 4e – Æ 2H2O
3. Ca(k) + Sn2+(suda) → Ca2+(suda) + Sn(k)
tepkimesi istemli olarak gerçekleşmektedir.

Buna göre,
Buna göre;
I. Çinko yükseltgenmiştir.
I. Ca metali yükseltgenmiştir.
II. Çinko metali korozyona uğramıştır.
II. Sn2+ yükseltgendir.
III. Elektron alış verişi çinko ile hidrojen atomları arasın-
III. Ca metali indirgendir. da olmuştur.
yargılarından hangileri doğrudur? ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız III A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

111
6.
Resimde görülen havai fişeklerde beyaz kıvılcımların oluşumu sırasında

2Al(k) + 3/2O2(g) → Al2O3(k)
tepkimesi gerçekleşmektedir.
3+
Al metali parlak beyaz ışık vererek yanar ve tepkime devam ederken katı Al parçasındaki Al atomları elektron vererek Al iyon-
2–
larını oluştururken moleküler oksijendeki O atomları elektron alarak O iyonlarını oluşturur.
Buna göre,
I. Oksijen atomları, açısal momentum kuantum sayısı 1 olan orbitallerine elektron alarak yükseltgenmiştir.
II. Alüminyum atomları, baş kuantum sayısı 3 olan orbitallerinden elektron verdiği için indirgen özellik göstermiştir.
III. Havai fişeklerdeki beyaz kıvılcım oluşumu sırasında indirgenme(redüksiyon) - yükseltgenme(oksidasyon) tepkimesi gerçek-
leşir.
ifadelerinden hangileri doğrudur? (13Al, 8O)
7. • Tepkimeye giren maddelerin birbirine elektron verdiği 8. Oksijenin Yükseltgenme

kimyasal tepkimelere indirgenme - yükseltgenme veya Tanecik
Basamağı
redoks tepkimeleri denir. I. OF2 2+
• Yanma reaksiyonları, bir yakıt (indirgeyici madde) ve II. Na2O2 1–
oksidanın (genellikle atmosferik oksijen) arasında III. O2 0
gerçekleşen ve sonucunda oksitlenmiş ürün oluşan
genellikle yüksek sıcaklıklı ekzotermik redoks tepki- Yukarıdaki taneciklerde oksijenler için karşıların-
meleridir. da verilen yükseltgenme basamaklarından hangileri
Aşağıdakilerden hangisi hem redoks, hem de yanma doğrudur?
tepkimesidir?
2+ 2+
A) Zn + Fe → Zn + Fe D) II ve III E) I, II ve III
+ –
B) O2 + 4H + 4e → 2H2O
C) C3H8 + 5O2 → 3CO2 + 4H2O
+ –
D) NaCl → Na + Cl
E) HNO3 + KOH → KNO3 + H2O
112
Kimya
14
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-A 2-E 3-A 4-E 5-B 6-C 7-C 8-E 9-A 10-E

1. Redoks kelimesi, redüksiyon (indirgenme) ve oksidasyon 3. C + H2SO4 → CO2 + SO2 + H2O
(yükseltgenme) kelimelerinin kısaltılıp birleştirilmesi ile elde redoks tepkimesi en küçük tam sayılar ile denkleştiril-
edilmiş bir terimdir. Bu terim elektron alışverişinin gerçek- diğinde girenlerin toplam katsayısı kaç olur?
leştiği tepkimeleri belirtmek için kullanılır.
I. Yükseltgenme basamağı değişmeyen diğer element- A) 3 B) 5 C) 8 D) 10 E) 12
ler uygun katsayılar kullanılarak denkleştirilir.
II. Alınan ve verilen elektron sayıları belirlenir.
III. Alınan ve verilen elektronlar uygun katsayılar ile çar-
pılarak eşitlenir.
IV. Elektronların çarpıldığı sayılar, o elektronun ait oldu-
ğu elementi içeren taneciğin katsayısı olarak yazılır
ve bu şekilde yükseltgenme basamağı değişen ele-
mentler denkleştirilir.
V. Tepkimeye giren ve tepkimede oluşan maddelerdeki
bütün elementlerin yükseltgenme basamakları bulu-
narak yükseltgenme basamağı değişen elementler 4. Na + H2O → NaOH + H2
belirlenir.
Redoks tepkimelerinin denkleştirilmesi sırasında kul-
lanılan işlem basamaklarına uygun olabilmesi için I. Na yükseltgendir.
yukarıda verilen işlem basamaklarından hangi ikisi II. H2 indirgenme ürünüdür.
yer değiştirmelidir?
III. En küçük tam sayılarla denkleştirilirse ürünlerin katsa-
yıları toplamı 3 olur.
A) I ve V B) II ve III C) II ve IV yargılarından hangileri doğru olur?
D) III ve IV E) III ve IV
2. P + HNO3 + H2O → H3PO4 + NO

tepkimesi ile ilgili, 5. Bilgi: Redoks tepkimeleri denkleştirilirken, alınan ve ve-
I. İndirgenme - yükseltgenme tepkimesidir. rilen elektron sayıları eşitlendikten sonra, yükseltgenme
II. P indirgen maddedir. basamağı değişmeyen diğer elementler uygun katsayılar
III. En küçük tam sayılarla denkleştirildiğinde H2O’nun kullanılarak denkleştirilir.
katsayısı 2 olur. KOH + Cl2 → KCl + KClO2 + H2O
redoks tepkimesi en küçük tam sayılar ile denkleştiril-
diğinde KOH’ın katsayısı kaç olur?
113
6. Aşağıda verilen kapta gerçekleşen, Cu(k) + H2SO4 (suda) → CuSO4 (suda) + SO2 (g) + H2O(s) denkleştirilmemiş tepkimesine
göre, 2M’lık H2SO4 çözeltisi 9,60 gram Cu metali ile tam verimle tepkimeye giriyor.
Cu(k)
H2SO4(suda)
Buna göre, katı haldeki bakır metalini çözmek için kullanılan H2SO4 çözeltisinin hacmi kaç mililitredir? (Cu: 64)
A) 15 B) 100 C) 150 D) 200 E) 300
7. KMnO4 + HCl → KCl + MnCl2 + H2O + Cl2 9. xK2CrO4 + yKCI + zKIO4 + H2O → tCrI3 + wKOH + CI2
redoks tepkimesi en küçük tam sayılarla denkleştiriliyor. Tepkimesi en küçük tam sayılarla denkleştirilirse,
Buna göre, x+y+z+t
değeri için aşağıdakilerden hangisi doğru-
I. Alınıp verilen elektron sayısı 10’dur. w
II. 1 mol Cl atomu 2 tane e – vermiştir. dur?

7+ – 2+
III. İndirgenme yarı tepkimesi Mn + 5e → Mn şeklin-
de gerçekleşir. A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
10. As2O3 + HIO3 + H2O → H3AsO4 + I2

Tepkimesi ile ilgili aşağıdakilerde hangisi yanlıştır?
A) As2O3 yükseltgenmiştir.
8. Bi2S3 + HNO3 → H3BiO4 + H2SO4 + NO2 + H2O
B) HIO3 yükseltgen özellik gösterir.
Tepkimesi en küçük tam sayılar ile denkleştirildiğinde
yükseltgenen elementlerin toplamda verdiği elektron C) Tepkime en küçük tam sayılar ile denkleştirildiğinde
sayısı kaç olur? H2O’nun katsayısı 13 olur.
D) 1 mol As2O3 4 mol e – verir.
A) 4 B) 8 C) 10 D) 24 E) 28
E) 1 mol HIO3 6,02 x 1023 tane e – alır.
114
Kimya
14
So
r u B a n k a sı

1-A 2-D 3-D 4-B 5-D 6-C 7-B 8-C

1. H3AsO3 + HMnO4 → H3AsO4 + MnO + H2O 4. Bilgi: Redoks tepkimeleri denkleştirilirken aşağıdaki işlem
Redoks tepkimesi HMnO4’ün katsayısı 2 olacak şekil- sırası takip edilir.
de denkleştirildiğinde H2O’un kat sayısı aşağıdakiler- 1. Tepkimeye giren ve tepkimede oluşan maddelerdeki
den hangisi olur? bütün elementlerin yükseltgenme basamakları bulu-
narak yükseltgenme basamağı değişen elementler
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 belirlenir.
2. Alınan ve verilen elektron sayıları belirlenir.
3. Alınan ve verilen elektronlar uygun katsayılar ile çar-
pılarak eşitlenir.
4. Elektronların çarpıldığı sayılar, o elektronun ait oldu-
ğu elementi içeren taneciğin katsayısı olarak yazılır
ve bu şekilde yükseltgenme basamağı değişen ele-
mentler denkleştirilir.
5. Yükseltgenme basamağı değişmeyen diğer element-
ler uygun katsayılar kullanılarak denkleştirilir.
2. 2SO2 + Xm + 4OH – → 2SO42 – + Cl – + 2H2O Not: Redoks tepkimelerinde aynı element hem yükseltgenip
Verilen yükseltgenme indirgenme tepkimesi ile ilgili hem indirgeniyorsa, ürünlerdeki yükseltgenme basamağı
aşağıdaki ifadelerinden hangisi yanlıştır? dikkate alınarak alınan ve verilen elektron sayıları eşitlenir.
P4 + H2O → PH3 + H3PO4
m CIO2–
A) X : dir. Yukarıda verilen tepkime en küçük tam sayılarla
B) SO2 bileşiğindeki kükürt elementi yükseltgenmiştir. denkleştirildiğinde P4’ün kat sayısı kaç olur?
C) Reaktifteki klor iyonunun yükseltgenme basamağı
(3+)’dür. A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
D) SO42 – iyonu indirgenme ürünüdür.
E) Tepkimede toplam elektriksel yük korunur.
5. Bulunduğu şartlarda kendiliğinden gerçekleşen tepkimelere

3. Cu(k) ve H2SO4 (suda) arasında gerçekleşen redoks tep-
istemli tepkime, kendiliğinden gerçekleşmeyen tepkime-
kimesi aşağıda verilmiştir.
lere istemsiz tepkime denir.
Cu(k) + 2H2SO4(suda) ➝ CuSO4(suda) + SO2(g) + 2H2O(s)
H2(g) + 1 ⁄ 2 O2(g) → H2O(s) + enerji
Buna göre,
I. Cu indirgenmiştir.
I. İstemsiz tepkimedir.
II. H2SO4 yükseltgendir.
II. Yanma olayı gerçekleşmektedir.
III. CuSO4’de S’nin yükseltgenme basamağı +6’dır. III. H2 molekülündeki H atomları indirgendir.
ifadelerinden hangileri doğrudur? (1H, 8O, 16S, 29Cu) yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

115
6. Bakır bir kaşık, AgNO3 çözeltisine batırılıp bir süre bekletildiğinde kaşığın gümüş ile kaplandığı görülür.
Bakır
kaşık
NO–3
AgNO3(suda)
Ag+
Bu işlem sırasında aşağıdaki redoks tepkimesi gerçekleşir:

+ 2+
Cu(k) + 2Ag (suda) → Cu (suda) + 2Ag(k)
– 2+ +
Bu tepkimede kaşıktaki Cu atomları 2e verip Cu iyonlarına yükseltgenerek çözeltiye geçerken çözeltideki Ag iyonları, açığa
çıkan elektronları alarak indirgenir ve Ag katısı hâline dönüşür. Ag katısı kaşık yüzeyinde ince tabaka hâlinde birikir. Böylece kaşık
gümüşle kaplanmış olur.
Buna göre,
I. Kaplanan metal indirgen özellik gösterir.
II. Kaplayan metal yükseltgenmiştir.
III. Bakır kaşığın gümüşle kaplanması kendiliğinden gerçekleşen istemli bir olaydır.
7. I. Zn 8. • İstemli tepkimeler sadece tepkimenin başlaması için

II. Ag enerjiye ihtiyaç duyarken tepkimenin devam etmesi için
enerjiye ihtiyaç duymaz.
III. Cu
Buna göre,
IV. Al
V. Pt I. H2O(s) + enerji → H2(g) + 1/2 O2(g)
Bilim insanlarından biri olan John Frederic Daniell 2+ 2+
II. Zn(k) + Cu (suda) → Zn (suda) + Cu(k)
(Can Fredrik Denyıl) yaptığı çalışmalarda yukarıda
verilen hangi iki metali kullanarak Daniell pilini geliş- III. NaCI(s) → Na(k) + 1/2 CI2(g) ∆H > 0
tirmiştir? tepkimelerinden hangileri istemsizdir?
(Zn metalinin elektron verme isteği, Cu metalinin elektron

A) Zn – Ag B) Zn – Cu C) Ag – Cu verme isteğinden fazladır.)
D) AI – Cu E) Cu – AI
116
Kimya
15
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-E 2-C 3-D 4-C 5-A 6-E 7-C 8-D
Elektrotlar ve Elektrokimyasal Hücreler

1. V 3. Elektrok�myasal p�l�n �k� yarı hücres�nde meydana gelen
�nd�rgenme ve yükseltgenme tepk�meler� sonucunda yarı
hücrelerde zamanla yük denkl�ğ� bozulur.
Tuz Köprüsü
Yarı hücrelerdek� yük denkl�ğ�n�n tekrar sağlanab�l-
mes� �ç�n yarı hücreler� b�rb�r�ne bağlayan yapıya ne
X Y ad ver�l�r?
elektrot elektrot
Pamuk A) Anot elektrot B) Katot elektrot

C) Anot elektrol�t D) Tuz köprüsü
E) Dış devre
A elektrolit B elektrolit
Yukarıda ver�len elektrok�myasal hücreler �le �lg�l�,

I. Anot elektrot aşındığı �ç�n kütles� zamanla azalır.
II. Katot yarı hücres�nde �nd�rgenme gerçekleş�r.
III. Tuz köprüsündek� katyonlar, katot yarı hücres�ne ge-
çer.
yargılardan hang�ler� doğrudur?
4. Aşağıda ver�len b�lg�lerden hang�s� doğrudur?
A) Tuz köprüsü �çer�s�nde genell�kle C6H12O6 ve C2H5OH
g�b� çözelt�ler kullanılır.
B) Elektrok�myasal p�lde elektrot, elektr�ğ� �leten sulu b�r
çözelt�d�r.
C) Elektron akışı, anot yarı hücres�nden katot yarı hücre-
s�ne doğrudur.
D) İnert elektrotlar tepk�meye g�rme �steğ� çok fazla olan
metallerd�r.
E) P�l çalışırken anot elektrol�t�nde poz�t�f yük m�ktarı
azalır.
2. İk� yarı hücren�n �letken b�r tel ve tuz köprüsü yardımıyla b�r-
b�r�ne bağlanmasıyla oluşturulan s�steme elektrok�myasal
p�l (galvan�k hücre) den�r. Bu tür p�llerde �steml� redoks
tepk�mes� gerçekleş�r ve s�stem elektr�k enerj�s� üret�r.
Elektrok�myasal b�r p�l �ç�n aşağıdak� �fadelerden han- 5. Elektrok�myasal hücreler �le �lg�l�;
g�s� doğrudur? I. Anot kabında �nd�rgenme gerçekleş�r.
II. Dış devre elektron hareket�n� sağlar.
A) Katotta yükseltgenme gerçekleş�r. III. Kend�l�ğ�nden gerçekleşen redoks tepk�meler�d�r.
B) Tuz köprüsündek� anyonlar katota geçer. yargılarından hang�ler� yanlıştır?
C) Anot elektrodun �şaret� negat�ft�r.
D) Katot elektrodun kütles� zamanla azalır.
E) Dış devrede elektron hareket� katottan anota doğru
olur. D) I ve II E) I, II ve III
117
6. Standart şartlarda XNO3 çözelt�s�ne daldırılmış X metal� ve YNO3 çözelt�s�ne daldırılmış Y metal�nden oluşan �k� yarı hücre tuz
köprüsüyle b�rleşt�r�lerek b�r elektrok�myasal hücre oluşturuluyor. Kend�l�ğ�nden olan elektrok�myasal hücre tepk�mes� sonucu X
elektrodun kütles�n�n azaldığı ve Y elektrodun kütles�n�n arttığı gözlen�yor.
Tuz Köprüsü
X(k) Y(k)
1M XNO3(suda) 1M YNO3(suda)
Bu elektrok�myasal hücrede meydana gelen değ�ş�mler �le �lg�l� aşağıdak� �fadelerden hang�s� yanlıştır?
A) Hücre potans�yel�n�n değer� sıfırdan büyüktür.

B) X’�n standart �nd�rgeme potans�yel� Y’n�nk�nden büyüktür.
C) Elektronlar dış devreye X elektrottan ver�l�r.
D) Çözelt�dek� Y �yonları �nd�rgenm�şt�r.
E) Y elektrot, anot olarak adlandırılır.
7. V
8. Aşağıda b�r galvan�k hücre şekl� ver�lm�şt�r.
V
Tuz Köprüsü
Tuz Köprüsü
Zn Cu
Zn2+ Cu2+
Yukarıda ver�len b�r elektrok�myasal p�ldek� tuz köp-
rüsü �le �lg�l�, X yarı hücresi Y yarı hücresi
I. Devrey� tamamlar. Net tepk�mes�:

II. Anyonlar anot yarı hücres�ne, katyonlar �se katot yarı 2+
Zn(k) + Cu (suda) Zn2+(suda) + Cu(k)
hücres�ne geçerek p�l�n çalışması sırasında oluşan
yük denges�zl�ğ�n� g�der�r ve yük denkl�ğ�n� sağlar. Olan bu galvan�k hücre �le �lg�l�,
III. Elektronların geç�ş�n� sağlar. I. Elektronlar dış devrede Cu elektroda doğru akar.
yargılarından hang�ler� doğrudur? II. X yarı hücres�nde �nd�rgenme gerçekleş�r.
III. Y yarı hücres�nde Cu elektrodun kütles� zamanla ar-
tar.
�fadelerden hang�ler� doğrudur?
118
Kimya
15
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-D 2-A 3-D 4-E 5-C 6-C 7-B
Elektrotlar ve Elektrokimyasal Hücreler

1. Şek�ldek� galvan�k hücrede X katısının kütles� zamanla 3. B�r deneyde Ag2SO4’ün �k� ayrı kaptak� eş�t der�ş�ml� sulu
azalıyor. çözelt�ler�nden b�r�ne Al çubuk, d�ğer�ne Cu çubuk daldırıl-
mıştır. Ardından AI ve Cu çubuklar �letken tel, kaplar �se tuz
köprüsü �le b�rleşt�r�lm�şt�r. B�r süre sonra;
3+
• Al çubuğun daldırıldığı kapta Al �yonlarının oluştu-
ğu,
• Cu çubuğun daldırıldığı kapta Ag+ �yonları der�ş�m�n�n
Voltmetre azaldığı gözlenm�şt�r.
Tuz köprüsü Cu’nun standart yükseltgenme potans�yel� Ag’n�nk�nden
Y(k) X(k)
büyük, Al’n�nk�nden küçüktür.
Buna göre,
I. Al çubuğun daldırıldığı kapta oluşan tepk�mede Ag+
�yonları �nd�rgen�r.
II. Cu çubuğun daldırıldığı kapta Cu çubuk üzer�nde Ag
1 M Y+(suda) 1 M X+(suda) b�r�k�r.
III. Dış devrede elektr�k akımı Cu elektrottan Al elektrota
Bu hücre �le �lg�l� aşağıdak�lerden hang�s� doğrudur? doğrudur.
+
A) X katısının olduğu yarı hücrede X �yonlarının der�ş�m�
azalır. A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
B) Hücre tepk�mes� �stems�zd�r.
C) Y(k) elektrodundan dış devreye elektron ver�l�r. D) II ve III E) I, II ve III
D) Hücre tepk�mes� dengeye ulaştığında hücre potans�-
yel� sıfır olur.
E) X(k) elektrodu katottur.
2. Zn(k) / Zn2+(1 M) // Cu2+(1 M) / Cu(k)

Yukarıda şemat�k olarak göster�len elektrok�myasal
4. X(k) / X3+(1 M) // Y+(1 M) / Y(k)
p�l �le �lg�l�,
Yukarıda şemat�k olarak göster�len elektrok�myasal
I. Zn metal� Cu metal�nden daha kuvvetl� b�r yükseltgen- p�l �le �lg�l�;
d�r.
II. Zn(k) + Cu2+(suda) → Zn2+(suda) + Cu(k) tepk�mes� I. “//” sembolü tuz köprüsünü göster�r.
�steml�d�r. II. Anot tepk�mes�: X(k) → X3+(suda) + 3e – şekl�nded�r.
III. Cu metal�n�n �nd�rgenme eğ�l�m� Zn metal�n�nk�nden III. Katot tepk�mes�: Y+(suda) + e – → Y(k) şekl�nded�r.
yüksekt�r. yargılarından hang�ler� doğrudur?
yargılarından hang�ler� yanlıştır?
119
5.
Elektrokimyasal pil devrelerinde iki tane yarı hücre bulunur. Yarı hücreler-
in içinde elektrolit çözeltiler ve bu çözeltilere batırılmış elektrot adı verilen
metal çubuklar bulunur. Elektrotlar dış devrede iletken bir tel ile birbirine
bağlanır. Aktif metalden yapılmış elektrot, elektron verip çözünürken pasif
olan elektrodun bulunduğu yarı hücredeki elektrolit çözeltinin katyonu
elektron alarak indirgenir. Böylece iletken telde elektron akışı sağlanır ve
kimyasal enerji elektrik enerjisine dönüşür.
Evlerde kullandığımız birçok maddeden elektrik enerjisi elde edebiliriz.
Örneğin patateslere gümüş ve alüminyum levhalar batırılıp iletken tel ile
birbirlerine bağlanarak basit bir pil devresi kurulmuş olur.
Alüm�nyumun akt�fl�ğ� gümüşten büyük olduğuna göre patates p�l� düzeneğ� �le �lg�l�,
I. Patates suyundak� katyonlar alüm�nyumun etrafında �nd�rgen�rler.
II. Zamanla gümüş levhanın kütles� azalır.
III. Alüm�nyum �le gümüş levha arasındak� �letken telde elektronlar alüm�nyumdan gümüşe doğru geçer.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
6. V
7. Aşağıdak� elektrok�myasal p�l çalışırken alüm�nyum elekt-
rodun kütles� zamanla artmaktadır.
Tuz Köprüsü V
Zn Cu
Tuz Köprüsü
AI Mg
1M Zn(NO3)2(suda) 1M HCI(suda)
Yukarıdak� elektrok�myasal p�l �le �lg�l�,

1M AI(NO3)3(suda) 1M Mg(NO3)2(suda)
I. P�l denklem�, 1 2
Zn(k) + 2H+(suda) Zn2+(suda) + H2(g)
Buna göre;
şekl�nded�r.
I. 2. kapta Mg2+ �yonları �nd�rgenm�şt�r.
II. Zamanla Zn elektrodun kütles� azalır.
II. Mg elektrot katot, Al elektrot anottur.
III. Katotta Cu2+ �yonları �nd�rgen�r. III. Tuz köprüsünde bulunan anyonlar 2. kaba, katyonlar
yargılarından hang�ler� doğrudur? 1. kaba doğru hareket eder.
(Elektron verme eğ�l�m�: Zn > H > Cu) yargılarından hang�ler� doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) I ve III E) I, II ve III D) I ve III E) I, II ve III
120
Kimya
15
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-E 2-C 3-E 4-D 5-D 6-E 7-D
Elektrot Potansiyelleri
1. Metaller�n standart �nd�rgenme potans�yeller�n� bulmak �ç�n 3. P�l potans�yel�n�n hesaplanab�lmes� �ç�n yarı tepk�meler�n
standart �nd�rgenme potans�yel� bulunacak metalle SHE’n�n potans�yeller�n�n b�l�nmes� gerek�r. Ancak yarı tepk�meler tek
oluşturacağı elektrok�myasal p�l�n potans�yel�ne bakılır. başına gerçekleşmed�ğ�nden potans�yeller� de tek başına
SHE( Standart H�drojen Elektrodu ) standart şartlarda 1M’l�k mutlak olarak hesaplanamaz. Bu sorunu g�dermek �ç�n
HCl çözelt�s�ne batırılmış plat�n metal�n�n üzer�ne 1 atm Standart H�drojen Elektrodu (SHE) referans elektrot olarak
basınç yapan H2 gazı gönder�lerek oluşturulan elektrottur. seç�lm�ş ve �nd�rgenme potans�yel� sıfır kabul ed�lm�şt�r.
D�ğer bütün elektrotların �nd�rgenme potans�yeller� referans
elektrot olan SHE’ye göre hesaplanmıştır.
Platin tel
SHE potans�yel�;
Gaz I. sıcaklığa,
girişi
II. çözelt� der�ş�m�ne,
III. h�drojen gazının basıncına
n�cel�kler�nden hang�ler�ne bağlıdır?
H2 gazı içeren cam tüp

PH2 = 1 atm
Pt(k) elektrot
H+ CI –
25 °C 1 M HCI(suda)
Buna göre, SHE’n�n referans kabul ed�lmes�n�n başlı-

ca nedenler�,
I. Hazırlanması kolaydır.
II. Aşınma gerçekleşmed�ğ�nden b�rçok defa kullanılab�-
l�r.
III. SHE’de gerçekleşen tepk�me, yükseltgenme ya da �n-
d�rgenme yarı tepk�mes� şekl�nde yazılab�l�r.
yukarıdak�lerden hang�ler� olab�l�r?
4. Zn elektrot kullanılarak oluşturulan Zn – SHE p�l�nde s�stem
çalışırken Zn elektrodun kütles�n�n azaldığı görülüyor.
Buna göre,
I. Zn elektrot katottur.
II. SHE yarı hücres�nde �se H+ �yonları �nd�rgenerek H2
gazına dönüşür.
III. SHE yarı hücres� anot yarı hücres�n� oluşturur.
�fadeler�nden hang�ler� yanlıştır?
2. Aşağıdak� metallerden hang�s� “�nert elektrot” olarak
kullanılab�l�r?
A) Pb B) Cu C) Pt D) AI E) Zn D) I ve III E) I, II ve III
121
5. Aşağıdak� şek�lde gümüş ve h�drojen yarı hücreler�nden oluşan b�r elektrok�myasal p�l görülmekted�r.
V
e–
e– e–
Tuz Köprüsü
K+ NO –
KNO3(suda) 1 atm
H2(g) girişi
Ag
elektrot
Cam tüp
Ag+ Pamuk H+ Pt elektrot

NO – CI –
25 °C 1M AgNO3(suda) 25 °C 1M HCI(suda)
Buna göre,
+ + –
I. Ag �yonları, Ag (suda) + e → Ag(k) tepk�mes�ne göre �nd�rgenerek katı hâlde Ag elektrodun üzer�nde b�r�k�r ve Ag elektro-
dun kütles�n� artırır.
II. Ag elektrodun bulunduğu hücre anot yarı hücres�d�r.
+
III. SHE yarı hücres�nde �se H2 gazı yükseltgenerek H �yonları hâl�ne dönüşürken anot yarı hücres�n� oluşturur ve
+ –
H2(g) → 2H (suda) + 2e tepk�mes� gerçekleş�r.
�fadelerden hang�ler� doğrudur? (SHE; Standart H�drojen Elektrodu)
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III
6. • SHE kullanılarak elementler�n standart �nd�rgenme potan- 7. V

s�yeller� bel�rlen�r.
Standart �nd�rgenme potans�yeller� yardımıyla p�l
potans�yel� hesaplanırken uyulması gereken kurallar Tuz Köprüsü
Zn Ag
�le �lg�l�,
I. B�r yarı hücrede gerçekleşen tepk�me ters çevr�l�rse
E° değer�n�n �şaret� değ�ş�r.
II. B�r yarı hücrede gerçekleşen tepk�me herhang� b�r
sayı �le çarpılır ya da bölünürse E° değer� değ�şmez.
III. İnd�rgenme ve yükseltgenme yarı tepk�meler� toplanır-
ken E° değerler� de toplanır ve standart p�l potans�yel�
1M Zn(NO3)2(suda) 1M AgNO3(suda)
bulunur.
�fadelerden hang�ler� doğrudur? Zn2+(suda) + 2e – → Zn(k) E°�nd. = – 0,763 V
+ – E°�nd. = 0,799 V
Ag (suda) + e → Ag(k)
Yukarıda ver�len �nd�rgenme yarı p�l tepk�meler�ne
göre Zn – Ag p�l�n�n potans�yel� kaç volttur?
A) – 1,562 B) – 0,036 C) 0,036
D) 1,562 E) 2,361
122
Kimya
15
So
r u B a n k a sı

1-A 2-E 3-A 4-B 5-D 6-B 7-A
1. Metal�k akt�fl�k; metaller�n elektron verme eğ�l�m�n�n, ameta- 3. Aşağıda ver�len II. şek�ldek� kapta herhang� b�r aşınma
l�k akt�fl�k �se ametaller�n elektron alma eğ�l�m�n�n ölçüsüdür. olmuyor. I. s�nde hem kap hem de A metal� aşınıyor.
Standart h�drojen elektrodu yardımıyla ölçülen yarı hücre
A
potans�yeller� kullanılarak metaller�n akt�fl�ğ�ne karar ver�-
leb�l�r.
• Standart koşullarda �nd�rgenme yarı hücre potans�yel�
arttıkça metal �yonunun �nd�rgenme eğ�l�m� de artar.
Bu artış metal�n akt�fl�ğ�n�n azalması demekt�r. B A
Aşağıda bazı �yonların �nd�rgenme yarı hücre potans�yeller�
ver�lm�şt�r.
C(NO3)2 çözeltisi B(NO3)2 çözeltisi
Cu2+(suda) + 2e – → Cu(k) E°�nd. = 0,337 V
I II
+ – E°�nd. = 0,799 V
Ag (suda) + e → Ag(k)
Buna göre A, B, C metaller�n�n elektron verme eğ�l�m-
+ – E°�nd. = 0,000 V
2H (suda) + 2e → H2(g) ler�n�n doğru sıralanışı aşağıdak�lerden hang�s�d�r?
2+ – E°�nd. = – 0,763 V
Zn (suda) + 2e → Zn(k)
2+ – A) B > A > C B) B > C > A C) A > B > C
Fe (suda) + 2e → Fe(k) E°�nd. = – 0,440 V
D) C > A > B E) C > B > A
Buna göre, metal�k akt�fl�ğ� en fazla olan element aşa-
ğıdak�lerden hang�s�d�r?
A) Zn B) Ag C) H2 D) Cu E) Fe
4. Standart �nd�rgenme potans�yel� negat�f (akt�f) olan metaller,

as�tlerle tepk�meye g�r�p aşınır ve H2 gazı açığa çıkarır.
Standart �nd�rgenme potans�yel� poz�t�f (pas�f) olan metaller
�se sadece oks�jen �çeren kuvvetl� as�tlerle tepk�me ver�r ve
aşınır. Ancak H2 gazı açığa çıkarmaz.
Bazı elementler�n akt�fl�k sıralaması şöyled�r:
X > Y > Z > H2 > T
2. Standart elektrot potans�yel� (ger�l�m�, voltajı) yardı- Buna göre, aşağıdak� b�lg�lerden hang�s� yanlıştır?
mıyla;
I. Metaller�n akt�fl�kler�, A) Z(NO3)2 çözelt�s�nde Y metal� yükseltgen�r.
II. Metallerde aşınma olup olmayacağı, B) T metal� HCI as�d� �le reaks�yona g�rerek H2 gazı oluş-
III. Metaller�n as�tler �le tepk�me ver�p vermeyeceğ�, tepk�- turur.
me ver�yorsa H2 gazı oluşup oluşmayacağı,
C) X metal� �le yapılmış kapta Z2+ �yonlarını �çeren çözelt�
IV. Ver�len b�r tepk�men�n �steml� olup olmadığı, saklanamaz.
V. Metal�n yükseltgenme basamağı
D) Y(k) + Z2+(suda) → Y2+(suda) + Z(k) tepk�mes� kend�-
�fadeler�nden hang�s� yorumlanamaz? l�ğ�nden gerçekleş�r.
E) X metal� HNO3 çözelt�s� �le reaks�yona g�rer.
123
5. Metaller�n akt�fl�k sıralaması yardımıyla çözelt�ler�n hang� kaplarda saklanacağı bel�rlen�r. Metal kaplara konulacak çözelt�dek�
metal �yonunun akt�fl�ğ�, kabın yapıldığı metal�n akt�fl�ğ�nden daha fazla olmalıdır. Aks� durumda kapla çözelt� arasında tepk�me
gerçekleşecek ve kap aşınacaktır.
B�lg�: Cu, Hg ve Ag pas�f metaller� HNO3 ve H2SO4 g�b� oks�jenl� as�tlerle tepk�me ver�r.
• Der�ş�k HNO3 kullanılırsa NO2 gazı, seyrelt�k HNO3 kullanılırsa NO gazı oluşur.
• H2SO4 der�ş�k ve sıcak �se tepk�me vererek SO2 gazı açığa çıkarır.
Derişik Ag kap Ag2SO4(suda) Cu kap HCI(suda) Al kap

H2SO4(suda)
I. kap II. kap III. kap
Buna göre, yukarıda ver�len kaplarda yaşanan değ�ş�mler �le �lg�l� ver�len �fadelerden hang�s� yanlıştır?
(Metaller�n akt�fl�k sıralaması: Al > H2 > Cu > Ag şekl�nded�r.)
A) I. kap Ag(k)’nın yükseltgenmes� sonucu aşınır fakat H2 gazı açığa çıkmaz.

B) II. kapta Cu(k) elektron vererek çözelt�dek� Ag+ �yonlarını �nd�rger ve kabın �ç yüzey� gümüşle kaplanır.
C) III. kap, H2 gazı açığa çıkararak aşınır.
D) Her üç çözelt�de konuldukları kaplarda saklanab�l�r.
E) Her üç kapta da �nd�rgenme-yükseltgenme(redoks) tepk�mes� gerçekleş�r.
6. Aşağıdak� şek�lde göster�ld�ğ� g�b� tuzlu su çözelt�s� bulu- 7. Ag(k)

nan X kabına metal ç�v�, Y kabına �se kaynak yapılarak Zn(k)
alüm�nyum şer�t tutturulmuş metal ç�v� bırakılıyor. Yeterl�
Fe(k)
süre beklend�ğ�nde X kabındak� dem�r ç�v� paslanırken Y
kabındak� dem�r ç�v�n�n paslanmadığı gözlen�yor.
Fe2+(suda)
Ag+(suda)
Tuzlu su Tuzlu su
Alüminyum Yukarıda ver�len s�stemde yer alan Ag, Zn ve Fe
şerit
metaller�n�n �nd�rgenme eğ�l�mler� Ag > Fe > Zn şek-
X kap Y kap l�nde sıralandığına göre,
I. Zn kabı hem �çten hem de dıştan aşınmaya uğrar.
Buna göre, Y kabındak� metal ç�v�n�n paslanmaması-
II. Ag çubuğunun yüzey� zamanla Fe metal� �le kaplanır.
nın neden� �le �lg�l�,
III. Fe kabında aşınma gözlenmez.
I. Alüm�nyum şer�t kurban elektrottur. yargılarından hang�ler� doğrudur?
II. Alüm�nyum şer�t ç�v�n�n yapıldığı metalden daha pas�f-
t�r.
III. Ç�v� yer�ne alüm�nyum yükseltgenm�şt�r.
açıklamalardan hang�ler� yanlıştır? D) I ve II E) II ve III
124
Kimya
16
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-B 2-A 3-D 4-E 5-C 6-E 7-A 8-C
1. Aşağıda bazı metallerin standart indirgenme potansiyelleri 3. X, Y ve Z metallerinin standart indirgenme potansiyelleri
verilmiştir. verilmiştir.
• N2+(suda) + 2e – → N(k) E° = – 0,44 V • X2+(suda) + 2e – → X(k) E° = 0,80 V
2+ – 2+ –
• E (suda) + 2e → E(k) E° = – 0,13 V • Y (suda) + 2e → Y(k) E° = -2,37 V
+ – + –
• C (suda) + e → C(k) E° = – 3,06 V • Z (suda) + e → Z(k) E° = -2,93 V
• A2+(suda) + 2e – → A(k) E° = – 2,37 V Buna göre,
• T3+(suda) + 3e – → T(k) E° = – 1,18 V
I. Y(NO3)2 çözeltisine X metalinden yapılmış bir çubuk
2+ –
• İ (suda) + 2e → İ(k) E° = – 0,76 V daldırılırsa, X çubuğu Y metali ile kaplanır.
Buna göre, N metalinden yapılmış bir malzemenin II. XCl2(suda) + Y(k) → YCl2(suda) + X(k) tepkimesi ken-
korozyondan korunması için aşağıdakilerden hangisi
diliğinden gerçekleşir.
“kurban elektrot” olarak kullanılamaz?
III. Y metalinden yapılmış kapta ZCl2 çözeltisi saklanabi-
lir.
A) T B) E C) I D) A E) C
yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
4. Aşağıda bir galvanik hücre şeması verilmiştir.

V
Tuz Köprüsü
Ag AI
2. Aşağıda Mg, Zn ve Ag metallerinin standart indirgenme yarı 1M Ag2SO4 1M AI2(SO4)3

pil potansiyelleri verilmiştir.
• Ag+(suda) + e – → Ag(k) E° = +0,799 V
• Mg2+(suda) + 2e – → Mg(k) E° = – 2,37 V
• Al3+ (suda) + 3e – → Al(k) E° = – 1,18 V
• Zn2+(suda) + 2e – → Zn(k) E° = – 0,76 V
Buna göre,
• Ag+ (suda) + e – → Ag(k) E° = +0,80 V
Buna göre, I. Dış devrede elektron akımı, Al elektrottan Ag elektro-
da doğru olur.
I. Mg2+(suda) + 2Ag(k) → Mg(k) + 2Ag+(suda)
II. 25 °C’de voltmetrede okunan başlangıç potansiyeli
II. Zn2+(suda) + Mg(k) → Zn(k) + Mg2+(suda) 1,979 volttur.
III. 2Ag+(suda) + Zn(k) → 2Ag(k) + Zn2+(suda) III Galvanik hücre tepkimesi
tepkimelerinden hangileri kendiliğinden gerçekleşe- Al(k) + 3Ag+(suda) Al3+(suda)+3Ag(k)’dır.
mez?

125
5. Standart şartlarda anot ve katot yarı hücrelerinde gerçekleşen yarı tepkimelerin taraf tarafa toplanması pil tepkimesini, iki yarı
tepkimenin potansiyellerinin toplamı ise pil potansiyelini verir.
V
Zn için E°ind = – 0,76 V Tuz Köprüsü

Cu için E°ind = +0,34 V Zn Cu
1M Zn(NO3)2(suda) 1M Cu(NO3)2(suda)
1 2
Yukarıda indirgenme potansiyelleri verilen metallerle yapılmış yukarıdaki şekilde verilen Galvanik hücre ile ilgili aşa-
ğıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Çinko elektrot anot olarak davranmıştır.

B) Standart hücre potansiyelinin (E° hücre) değeri +1,10 V’dir.
C) Zamanla çözeltideki Cu2+ derişimi artar.
D) Bakır elektrot katot olarak davranmıştır.
E) Elektronlar çinko elektrottan bakır elektrota doğru akarlar.
6. Hücre diyagramı, 8. Aşağıda bir hücre şeması verilmiştir.

2+ +
X(k) I X (1M) II Y (1M) I Y(k) V
olarak verilen elektrokimyasal hücreyle ilgili aşağıda-
kilerden hangisi yanlıştır?
Tuz Köprüsü
(E°X2+ / X = – 0,40 volt, E°Y+ / Y = +0,80 volt) A B
A) Hücre bir galvanik hücredir.

B) Hücre potansiyeli 1,20 volttur.
C) Hücre tepkimesi,
X(k) + 2Y+(suda) X2+(suda) + 2Y(k)’dir.
D) Elektronlar dış devrede X’ten Y’ye doğru gider. 1M A2+ 1M B2+
E) Hücre potansiyelinin değeri zamanla değişmez. I. yarı hücre II. yarı hücre
• B2+(suda) + 2e – → B(k) E° = – 2,37 V

7. Aşağıda bazı yarı hücrelerin indirgenme potansiyelleri
2+ –
verilmiştir. • A (suda) + 2e → A(k) E° = – 0,76 V
3+ Buna göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
I. Cr / Cr E° = – 0,75
2+
II. Sn / Sn E° = – 0,14
2+
III. Ni / Ni E° = – 0,25 A) A elektrodunun kütlesi zamanla azalır.
2+
IV. Fe / Fe E° = – 0,44 B) Hücre potansiyeli 3,13 volttur.
3+
V. Fe / Fe E° = – 0,04 C) Hücre diyagramı,
VI. Cu2+/ Cu E° = – 0,34 B(k) I B2+ (1M) II A2+ (1M) I A(k) şeklindedir.
Buna göre, V. yarı hücrenin, verilen diğer yarı hüc- D) Elektron akışı, dış devrede A elektrodundan B elektro-
relerden hangisiyle oluşturacağı Galvanik hücrenin duna doğru olur.
potansiyeli en yüksek olur? E) I. yarı hücre anot, II. yarı hücre katottur.
A) I B) III C) IV D) V E) VI
126
Kimya
16
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-D 2-B 3-C 4-D 5-A 6-C 7-A 8-D 9-A
1. 0,10 M Cr(NO3)3 çözeltisine Cr çubuk, 0,10 M HCl çözel- 3. A(k) / A2+ (0,1M) // B2+ (0,1M) / B(k)
tisine de Pt çubuk daldırılarak aşağıdaki pil oluşturuluyor. pilinin başlangıç gerilimi E°hücre = 0,28 V ve A’nın standart
V indirgenme potansiyeli E° = – 0,40 V olarak veriliyor.
Buna göre, B’nin standart yükseltgenme potansiyeli
kaç volttur?
Tuz Köprüsü
Cr Pt
A) 0,52 B) 0,28 C) 0,12
D) – 0,12 E) – 0,52
0,10 M Cr(NO3)3 0,10 M HCI 4. Bir galvanik hücrenin standart potansiyeline;
Buna göre, pil ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlış- I. sıcaklık,

tır? II. çözelti derişimi,
III. gaz elektrotlarda basınç,
(Cr3+(suda) + 3e – → Cr(k) E° = – 0,75 V IV. elektrotların yüzey büyüklüğü,
+ –
2H (suda) + 2e → H2(g) E° = 0,00 V) V. elektrotların yapıldığı metalin cinsi
niceliklerinden hangisi etki etmez?
A) Pil gerilimi (E°pil) 0,75 volttur.
B) Katotta H2 gazı çıkışı olur. A) I B) II C) III D) IV E) V
C) Tepkime süresince elektron akışı Cr çubuktan Pt çu-
buğa doğrudur.
D) Pildeki net tepkime denklemi,
2Cr3+(suda) + 3H2(g) → 6H+(suda) + 2Cr(k)’dır.
E) Cr çubuğun daldırıldığı hücre anottur. 5. Pb(k) / Pb2+(suda) // 2H+(suda) / H2(g)
Şematik gösterimi verilen elektrokimyasal hücrede Pb ve
standart hidrojen elektrotları kullanılmıştır.
Bu elektrokimyasal hücrenin pil potansiyelini artır-
mak için,
2. Bir galvanik hücre tepkimesi ve standart hücre potansiyeli
aşağıda verilmiştir. I. Pb2+ derişimi azaltılmalıdır.
X(k) + 2Y3+(suda) 2Y2+(suda) + X2+(suda) II. H2 gazının basıncı artırılmalıdır.
E°hücre = +0,80 V III. Katot yarı hücresindeki elektrolite NaOH katısı eklen-
melidir.
Buna göre,
işlemlerinden hangileri tek başına uygulanabilir?
X2+(suda) + 2e – X(k)
(Pb2+(suda) + 2e – → Pb(k) E° = – 0,13 V)
indirgenme yarı tepkimesinin standart potansiyeli kaç
+ –
volttur? (Y3+ / Y2+ için E° = +0,34) (2H (suda) + 2e → H2(g) E° = 0,00 V)
A) – 1,14 B) – 0,46 C) – 0,12
D) +0,46 E) +1,14
127
6. Hücre diyagramı
2+
Zn(k) I Zn (1,0 M) II Ag+ (0,10 M) I Ag(k)
olarak verilen bir hücreyle ilgili,
I. Başlangıç hücre potansiyeli, hücre tepkimesi dengeye yaklaştıkça artar.
II. Standart hücre potansiyeli (E°) başlangıçta 1,560 volttur.
III. Hücre diyagramında verilen başlangıç derişimlerine göre hücre potansiyeli E = 1,56 – 0,059/2 olur.
(Zn2+(suda) + 2e – → Zn(k) E° = – 0,76 V, Ag+(suda) + e – → Ag(k) E° = +0,80 V)
7. V 9. V
Tuz Köprüsü
Tuz Köprüsü
Cr(k) Fe(k) 1 atm 25°C
H2(g)
Sn
Pt
1M SnCI2(suda) 1M HCI(suda)
1 M CI3(suda) 1 M FeCI2(suda)
1 M FeCI3(suda) 1 2
• Cr3+(suda) + 3e – → Cr(k) E° = – 0,75 V • 2H+(suda) + 2e – → H2(g) E° = 0,00 V

2+ –
• Fe (suda) + 2e → Fe(k) E° = – 0,44 V • 2+ –
Sn (suda) + 2e → Sn(k) E° = – 0,14 V
• Fe3+ (suda) + e – → Fe2+(suda) E° = 0,77 V Şekildeki pil sistemi ile ilgili,
Yukarıda verilen elektrokimyasal pilin standart pil
potansiyeli kaç volttur? I. Pil potansiyeli 0,14 V’tur.
II. 2. kapta zamanla pH değeri artar.
A) +1,52 B) +1,21 C) +1,19 III. Basınç artırıldığında pil potansiyeli azalır.
D) +0,33 E) +0,31 IV. 1. kaba sabit sıcaklıkta saf su eklenirse pil potansiyeli
artar.
V. 1.kaba sabit sıcaklıkta SnCI2 katısı eklenip çözülürse
pil potansiyeli azalır.
VI. Zn elektrodun yüzey alanını artırmak pil potansiyelini
etkilemez.
VII 2. kaba sabit sıcaklıkta KOH katısı eklenirse pil po-
8. X2+(suda) + 2e – → X(k) E° = – 2,87 V tansiyeli artar.
Y2+(suda) + 2e – → Y(k) E° = – 0,77 V VIII.1. kaba Na2S(k) eklendiğinde pilin potansiyeli artar.
olduğuna göre, IX. Sıcaklık artırılırsa pil potansiyeli azalır.
yargılarından kaç tanesi yanlıştır?
X(k) / X2+(suda) (0,1 M) // Y2+(suda) / (0,01 M) / Y(k)
(SnS katısı suda çözünmez.)
galvanik hücresinin pil potansiyeli kaç V olur?
(Nernst sabitini 0,06 alınız.) A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
A) 3,67 B) 3,61 C) 2,13 D) 2,07 E) 0,57
128
Kimya
16
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-D 2-E 3-B 4-D 5-A 6-B 7-D 8-E 9-B 10-E
Kimyasal Elektrik Üretimi

1. V 3. X ve Y elementlerinin standart elektrot potansiyelleri;
• X2+(suda) + 2e – → X(k) E° = – 0,76 V
Tuz Köprüsü 2+ –
X Ag • Y (suda) + 2e → Y(k) E° = – 2,37 V
Buna göre hidrojen elementinin standart elektrot
potansiyeli 0,00 V yerine 1,00 V alınırsa,
I. X(k) → X2+(suda) + 2e – E° = 1,76 V olur.
II. Y / Y2+(1M) // X2+(1M) / X(k) pilinin potansiyeli 1,61 V
1M XSO4(suda) 1M HCI(suda) olur.
1 2
III. Y2+(suda) + 2e – → Y(k) E° = – 3,37 V olur.
• 2H+(suda) + 2e – → H2(k) E° = 0,00 V
yargılarından hangileri doğru olur?
• Ag+(suda) + e – → Ag(k) E° = +0,80 V
• X2+ (suda) + 2e – → X(k) E° = – 0,76 V
Şekildeki elektrokimyasal pil ile ilgili aşağıdakilerden
hangisi yanlıştır? D) II ve III E) I, II ve III
A) 1. kaba bir miktar saf su eklenirse pilin ömrü artar.

B) 2. kaba sabit sıcaklıkta saf su eklenirse pil potansiyeli
azalır. 4. Şarj edilebilir pillerin kullanım verimini artırmak ve
C) Standart başlangıç pil potansiyeli 0,76 V’tur. daha uzun ömürlü olmalarını sağlamak için,
D) 1. kaba sabit sıcaklıkta X(NO3)2 katısı eklenip çözü-
I. Öngörülenden daha yüksek akımlar çekilmelidir.
lürse pil potansiyeli artar.
E) 2. kaba sabit sıcaklıkta HNO3 sıvısı eklenirse pil po- II. Kısa devrelere maruz bırakılmalıdır.
tansiyeli artar. III. Çok yüksek sıcaklıklarda kullanılmalıdır.
IV. Ani darbe ve şoklara maruz bırakılmamalıdır.
V. Uzun süre şarjda tutulmalıdır.
2. V
yukarıda verilen uyarılardan hangisi uygulanmalıdır?
Tuz Köprüsü
Ag Ag A) I B) II C) III D) IV E) V
5. Aşağıda lityum-iyon pilinin tepkimesi verilmiştir.

0,01M 1 L 0,1M 100 mL
AgNO3(suda) AgNO3(suda) Li + TiS2 → Li+ + TiS2 E° = +3 V
1 2 Buna göre,
Şekildeki derişim pili ile ilgili aşağıdakilerden hangisi
I. Lityum çubuk katot olarak kullanılmıştır.
yanlıştır? (AgNO3: 170, Nernst sabitini 0,06 alınız.)
II. Diğer pillerden temel farkı katı elektrolit içermesidir.
A) Pil potansiyeli 0,06 V’tur. III. Yükleme (şarj) yapılabilen pildir.

B) 1. kapta Ag elektrotunun zamanla kütlesi azalır. IV. Elektronik eşyalarda kullanım alanı çoktur.
C) 2. kaba AgNO3 tuzu ilave edilirse pilin gerilimi artar. V. Kütlesi küçüktür.
D) 1. kaba 15,3 g AgNO3 ilave edilirse pil çalışmaz. bilgilerinden hangisi yanlıştır?
E) 2. kaba 900 mL saf su eklendiğinde elektronlar 2. kap-
tan 1. kaba hareket eder. A) I B) II C) III D) IV E) V
129
6. I. İstemsiz redoks tepkimeleridir ve elektrik enerjisi yardı- 9. – +

mıyla gerçekleşir.
II. Elektrik enerjisi kimyasal enerjiye dönüşür.
III. Aktifliği fazla olan elementle oluşturulan elektrot anot- Pt Pt
tur.
Yukarıda verilen ifadelerden hangileri elektrolitik
hücre için doğru galvanik hücre için yanlıştır?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III Na+ CI –
Erimiş NaCl elektroliz edilirse,
I. Anot tepkimesi: Na+(s) + e – → Na(k) şeklindedir.
II. Net tepkime: Na+(s) + Cl – (s) → Na(k) + 1/2 Cl2(g) şek-
lindedir.
III. Katotta Cl2 gazı toplanır.
yargılarından hangileri doğru olur?
7. Faraday’ın elektroliz kanunları ile ilgili ifadelerinden
A) Elektroliz devresinden geçen elektrik akımı ile serbest

hâle geçen veya çözünen madde miktarı doğru oran-
tılıdır.
B) 1 Faradaylık yük birimi 96485 C’dur.
C) 1 mol elektronun yükü,1 Faraday kabul edilir.
D) Katotta toplanan madde miktarı, toplanan katyonun
yükseltgenme basamağı ile doğru orantılıdır.
E) Toplanan madde miktarı, toplanan elementin atom
kütlesi ile doğru orantılıdır. 10. I. E
rimiş AlCl3’ün elektrolizinde katotta 2 mol Al toplandı-
ğında anotta normal koşullarda 67,2 litre Cl2 gazı elde
edilir.
II. Seri bağlı elektroliz kaplarında erimiş XCI2 ile YCI3
tuzları elektroliz edildiğinde 1,2 mol X ve 21,6 g Y top-
lanıyorsa, Y’nin atom kütlesi 27 g/mol’dür.
III. Erimiş XCl2 9,65 amper akımla 1000 saniye elektroliz
edildiğinde 2 g X metali toplanıyorsa, X’in mol kütlesi
40 gramdır.
IV. Saf sudan 2,0 Faraday’lık yük geçirilirse 18 gram su
elementlerine ayrışır. (H:1 g/mol, O:16 g/mol)
8. Elektroliz;
V. Yeterince MgSO4 içeren sulu çözelti 5 A’lık bir akım
I. metallerin saflaştırılması, kullanılarak 9,65 saat elektroliz edildiğinde katotta
II. metal yüzeylerin korunması,
43,2 gram Mg metali birikir.
III. bileşiklerin ayrıştırılması
(Mg = 24; 1 F = 96500 C/mol e – ; 1 saat = 3600 s)
işlemlerinden hangilerinde kullanılır?
Yukarıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?
130
Kimya
16
So
r u B a n k a sı

1-B 2-D 3-B 4-C 5-C 6-C 7-D 8-B 9-B 10-E 11-B 12-D
Elektroliz ve Korozyon
1. – + 3. CrCIn sıvısının 10 A akımla 9650 saniye süre ile elekt-
Şekilde verilen elektrolitik rolizi sonucunda katotta 26 g krom (Cr) toplandığına
hücrede elektroliz olayı ger- göre krom (n) klorür bileşiğindeki kromun yükselt-
Pt Pt genme basamağı aşağıdakilerden hangisidir?
çekleşirken anot ve katotta ilk
toplanacak maddeler hangi (1 mol elektronun yükü = 96500 C, Cr = 52 g/mol)
seçenekte doğru verilmiştir?
(Elektron verme eğilimi: K > Ca > A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

CaBr2(suda) H > Br – > Cl – > OH –)
KCI(suda)
Anot Katot
A) H2 Ca
4. Seri bağlı kaplardan 1.’sinde AI2(SO4)3 çözeltisi, 2.’sinde X
B) Br2 H2
metalinin sülfat tuzu vardır. Devreden bir süre akım geçiril-
C) K O2 diğinde 1. kapta 0,27 g Al, 2. kapta 0,96 g X toplanmıştır.
D) O2 H2 – +
E) Br2 K
– + – +
2. Şekildeki seri bağlı özdeş elektroliz kaplarında FeCl3(s) ve
MgCl2(s) bileşiklerinin elektrolizi yapılıyor.
– +
AI2(SO4)3
1 2
Buna göre, X metalinin sülfat tuzunu gösteren formül

aşağıdakilerden hangisidir? (Al: 27 g/mol, X: 64g/mol)
FeCI3(s) MgCI2(s) A) X2SO3 B) X2SO4 C) XSO4

1 2
D) X2(SO4)3 E) X(SO3)3
Buna göre,
I. Devreden 48250 C yük geçtiğinde katot elektrotlarda
toplam 10,5 g madde toplanır.
II. Düzenekten toplam NŞA’da 22,4 L gaz alınması için
devreden 1 Faradaylık yük geçmesi gerekir.
III. Anot elektrotlarda 2Cl –(s) → Cl2(g) + 2e – tepkimesi
gerçekleşir. 5. Bir AgNO3 çözeltisinin elektrolizi ile 0,324 g Ag’nin
yargılarından hangileri doğrudur? biriktirilmesi için elektroliz devresinden kaç dakika
süreyle 0,0965 A’lık akım geçirilmelidir?
(Fe: 56 g/mol, Mg: 24 g/mol, 1 F: 96500 C/mol elektron)
(1F = 96500 C/mol elektron; Ag = 108 g/mol)
A) 0,5 B) 5 C) 50 D) 500 E) 3000
131
6. 250 mL 0,4 M Cu(NO3)2 çözeltisi, platin elektrotlar kullanı- 10. H 2O

larak elektroliz edilmektedir.
Çözelti derişiminin 0,2 M’ye düşürülmesi için 10 A’lık
akım kaç saniye uygulanmalıdır?
(1F = 96500 Coulomb/mol)
A) 9,65 B) 96,5 C) 965 D) 9650 E) 96500 Anot Katot
Hoffman Voltmetresi
Suyun elektrolizi ile ilgili,

I. İletkenliği artırmak için H2SO4 eklenmelidir
II. Katotta H2 gazı, anotta O2 gazı oluşur.
7. Hoffman Voltmetresi yardımıyla bir miktar su elektroliz
III. 1 mol H2 gazı açığa çıktığında 0,5 mol O2 gazı elde
ediliyor. edilir.
Anot ve katotta toplanan gazların hacimleri toplamı yargılarından hangileri doğrudur?
72 mL olduğuna göre, katotta hangi gazdan kaç cm3
toplanmıştır? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
A) 8 cm3 H2 B) 24 cm3 H2 C) 24 cm3 O2
D) 48 cm3 H2 E) 64 cm3 O2
11. I. Erimiş AICI3

II. Na2SO4 sulu çözeltisi
III. AgNO3 sulu çözeltisi
8. 96,5 amperlik bir akımla seyreltik H2SO4 çözeltisi 3 saat Yukarıda verilen sıvılardan hangilerinin elektrolizinde
elektroliz ediliyor. katotta ilk oluşan madde H2’dir?
Buna göre, ayrışan suyun kütlesi kaç gramdır?
(H: 1 g/mol, O: 16 g/mol, 1 F: 96500 C/mol elektron) A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
A) 60,4 B) 97,2 C) 194,4 D) 360 E) 604
12. Bazı metallerin aktifliklerinin büyükten küçüğe doğru sıra-

lanışı; N > E > C > A > T > İ şeklindedir.
–3
9. 100 mL 0,1 M HCI çözeltisi 9,0 x 10 F yük ile elektroliz Buna göre, C’den yapılmış bir malzemenin koroz-
ediliyor. yondan korunması için, yukarıda verilen metallerden
İşlem sonunda çözeltinin oda koşullarındaki pH değe- hangileri ile kaplanması gerekir?
ri aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
A) Yalnız E B) Yalnız A C) Yalnız İ
A) 1 B) 2 C) 3 D) 11 E) 12
D) N ve E E) A, T ve İ
132
Kimya
Ünite 8: Karbon Kimyasına Giriş
17
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-B 2-A 3-E 4-E 5-A 6-C 7-D 8-D 9-E 10-D
Anorganik ve Organik Bileşikler

1. Organik kelimesi ilk olarak 19. yüzyılın başlarında bilim 4. Organik bileşiklerin yapısında C ve H atomlarının yanı sıra
insanı Jöns Jacob Berzelius (Yöns Yakop Berzelyus) tara- S, O, N, F, Cl, Br ve I gibi atomlar da bulunabilir.
fından kullanılmıştır. Ancak yapısında C atomu olmasına rağmen organik olma-
Berzelius’a göre organik maddeler ancak canlı organizmalar yan bileşikler de vardır.
tarafından üretilebilir. Berzelius bu durumu yaşam gücü Buna göre,
(vitalizm) olarak ifade etmiştir.
I. CO
Berzelius’un yaşam gücü olmadan organik madde üretile-
II. CO2
meyeceği görüşü, 1828 yılında Friedrich Wöhler’in (Fredrih
Vöhler) anorganik bir madde olan potasyum siyanürden III. CS2
(KCN) organik bir madde elde etmesiyle geçerliliğini yitir- IV. HCN
miştir. V. H2CO3
Friedrich Wöhler (Fredrih Vöhler) tarafından labora- bileşiklerden kaç tanesi karbon elementi içerdiği
tuvar ortamında üretilen ilk organik bileşik aşağıdaki- halde organik değildir?
lerden hangisidir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
A) Metil alkol B) Üre C) Asetik asit
D) Aseton E) Glikoz
5. • CH3COOH
• CH4
• CCI4
2. Organik bileşiklerin yapısında;
• C2H5 – NH2
I. C(karbon) II. H(hidrojen) III. O(oksijen)
• C6H12O6
6 1 8
C H O Yukarıda verilen bileşiklerden kaç tanesi organiktir?
Karbon Hidrojen Oksijen
12.0107(8) 1.0079 15.9994(3)
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
elementlerinden hangileri bulunmak zorundadır?
6. I. Ana kaynağı canlılar ve canlı kalıntılarıdır (petrol, doğal
D) II ve III E) I, II ve III gaz, kömür vb.).
II. Erime ve kaynama noktaları genellikle düşüktür.
III. Tepkimeleri genellikle hızlıdır.
IV. Kendilerine özgü kokuları vardır.
V. Kovalent bileşiklerdir.
3. Aşağıdaki bileşiklerden hangisi anorganik değildir? Yukarıda verilen özelliklerden hangisi organik bileşik-
ler için genel olarak doğru değildir?
A) HCN B) H2CO3 C) CaCO3
D) CO2 E) CCI4 A) I B) II C) III D) IV E) V
133
7. Kimya öğretmeni, Jan Eren’den tabloda verilen bileşikleri organik / anorganik olarak “✓” işareti ile işaretlemesini istiyor.
I II III IV V
Bileşik HCOOH Na2CO3 C6H6 C17H35COONa CH3CI
Organik ✓ ✓ ✓
Anorganik ✓ ✓
Buna göre, hangi bileşik için Jan Eren’in yaptığı işaretleme hatalıdır?
8. Organik ve anorganik bileşikler arasındaki temel farklar ile ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Organik bileşiklerde temel element C elementidir ve doğadaki bileşiklerin yaklaşık %98’i organik bileşiktir. Anorganik bile-
şikler ise diğer elementlerden meydana gelir ve organik bileşiklere göre doğada bulunma yüzdeleri oldukça düşüktür.
B) Organik bileşikler kovalent yapılı iken anorganik bileşikler kovalent ya da iyonik yapılı olabilmektedir.
C) Organik bileşiklerin tepkimeleri genellikle yavaştır ve çoğunlukla katalizör gerektirir. Bu nedenle mekanizmalar üzerinden
yürür. Anorganik bileşiklerin tepkimeleri ise daha hızlıdır.
D) Organik bileşikler genellikle suda çözünürken, organik çözücülerde çözünmez. Anorganik bileşiklerin çoğu suda çözünmez.
E) Organik bileşiklerin erime ve kaynama noktaları oldukça düşüktür ve çoğu kolaylıkla yanar. Anorganik bileşiklerin erime ve
kaynama noktaları yüksektir ve çoğu yanmaz.
9. Organik ve inorganik karbon bileşikleri arasındaki ayrım 10. Aşağıdakilerden hangisi anorganik bileşikleri organik
kimyanın geniş alanını düzenlemek için yararlı olsa da, bileşiklerden ayıran temel özelliklerinden biri değil-
çoğunlukla rastgeledir. dir?
I. Naftalin
II. Sirke asidi A) Genellikle yanıcı değildir.
B) Tepkimeleri genellikle hızlıdır.
III. Metil alkol
C) Doğadaki sayıları organik bileşiklere göre daha azdır.
IV. Polietilen
D) Erime ve kaynama noktaları genellikle düşüktür.
V. Karbonik asit
E) Ana kaynağı doğadaki minerallerdir (tuzlar, oksitler,
Yukarıdaki bileşiklerden hangisi organik bileşik değil-
dir? asitler, bazlar vb.).
134
Kimya
17
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-E 2-B 3-E 4-D 5-C 6-C 7-E 8-A 9-E 10-B
Basit ve Molekül Formül

1. Organik bileşiklerin yapısında bulunan atomların türlerini, 3. H O
sayılarını, birbirlerine oranlarını ve üç boyutlu yapılarını ifa- H C C OH
de eden basit(kaba), molekül(gerçek) ve yapı vb. formülleri C C
vardır. C C
H C O C CH3
Buna göre;
H O
I. Bileşiği oluşturan atomların türü,
Aspirin
II. Atom sayılarının oranları,
III. Elementlerin atom kütleleri biliniyorsa bileşiği oluştu-
Yukarıdaki moleküldeki atomların gerçek sayılarının
ran elementlerin kütleleri oranı ve kütlece yüzde bile-
ve bağlanma şekillerinin gösterildiği formüle verilen
şimleri
ad aşağıdakilerden hangisidir?
ifadelerinden hangileri basit (kaba) ve molekül (ger-
çek) formüllerinin her ikisinden de anlaşılabilir? A) Basit (kaba) formül
B) Molekül (gerçek) formül
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III C) Kapalı formül
D) II ve III E) I, II ve III D) Geometrik formül

E) Yapı formülü (açık formül)
2.
Glikoz Bileşiği İçin
Basit (kaba) formül Molekül (gerçek) formül

4. Organik bileşiklerdeki elementlerin türünü, atom sayılarının
CH2O C6H12O6
birbirine oranlarını gösteren formüle basit formül (kaba
formül) denir. Bu formülde elementlerin mol sayıları en
Buna göre; küçük tam sayılarla yazılır.
I. Bileşiği oluşturan atomların sayıları, Buna göre,
II. Elementlerin atom kütleleri biliniyorsa bileşiğin mole- I. C2H4
kül kütlesi,
II. C5H10
III. Bileşiğin sınıfı
III. C3H6
verilenlerden hangileri basit ve molekül formülü
IV. C6H10
aynı olmayan bir bileşiğin basit (kaba) formülünden
anlaşılamadığı halde, molekül (gerçek) formülünden V. C4H8
anlaşılır?
yukarıda molekül formülü verilen bileşiklerden hangi-
sinin basit (kaba) formülü diğerlerinden farklıdır?
135
5. Basit formüller bir bileşikteki atomların gerçek sayısını göstermeyebilir. Molekül formülü, bileşiğin bir molünde bulunan atomların
gerçek sayılarını belirtir. Bileşiklerin basit formüllerinden yola çıkılarak molekül formülleri bulunabilir ancak bunun için bileşiğin kütle
spektrometresi ile bulunan mol kütlesi bilinmelidir. Bileşiğin mol kütlesi, molekül formülünün kütlesine eşittir ve basit formülünden
elde edilen kütlenin tam sayılı bir katıdır.
• Mol kütlesi 180 g/mol olan ve C, H ve O elementlerinden oluşan bileşiğin basit formüllü CH2O’dur.
Buna göre, bu organik bileşiğin molekül formülü aşağıdakilerden hangisidir? (H: 1 g/mol, C: 12 g/mol, O: 16 g/mol)
A) C2H4O2 B) C5H10O5 C) C6H12O6 D) C4H8O4 E) C3H6O3
6. Mol kütlesi 56 g/mol olan bir bileşiğin basit formülü 9. C ve H elementlerinden oluşan bir organik bileşiğin 0,2
CH2 ise, molekül formülü aşağıdakilerden hangisidir? mol’ü yeterince oksijenle yandığında 0,8 mol H2O ve NK’da
13,44 litre CO2 gazı oluşuyor.
(C: 12 g/mol, H: 1 g/mol)
Buna göre, bu organik bileşiğin basit formülü aşağı-
A) C2H4 B) C3H6 C) C4H8 dakilerden hangisidir?
D) C5H10 E) C6H12
A) CH4 B) C2H4 C) C2H6
D) C3H4 E) C3H8
7. CnHm organik bileşiğinde kütlece %90 oranında C ele-

menti bulunduğuna göre, bu bileşiğin basit formülü
aşağıdakilerden hangisidir? (C: 12 g/mol, H: 1 g/mol)
A) CH2 B) CH3 C) CH4
D) C2H2 E) C3H4
10. C, H ve O içeren organik bileşiklerin oksijen gazı (O2) ile

yakılması sonucunda, karbonun yanma ürünü olarak CO2
ve hidrojenin yanma ürünü olarak H2O oluşmaktadır.
Bir organik bileşiğin 4,6 gramı yakıldığında 0,2 mol CO2 ve
8. C, H ve O elementlerinden oluştuğu bilinen bir organik 0,3 mol H2O oluşuyor.
bileşik kütlece %8 H ve %32 O içermektedir.
Buna göre, bu bileşiğin basit formülü aşağıdakilerden
Buna göre, bu bileşiğin basit formülü aşağıdakilerden hangisidir? (C: 12 g/mol, H: 1 g/mol, O: 16 g/mol)
hangisidir? (H: 1 g/mol, C: 12 g/mol, O: 16 g/mol)
A) C8H8O B) C2H6O C) C4H6O2

A) C5H8O2 B) CH4O C) C2H3O2
D) C3H2O E) C2H6O2
D) C3H4O E) CH2O
136
Kimya
17
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-E 2-D 3-E 4-D 5-B 6-B 7-E 8-C
Doğada Karbon
1. Atom numarası 6 olan karbon(C) elementi ile ilgili, 4. Periyodik sistemin 2. periyot, 14. grubunda yer alan ve
ametal özellik gösteren karbon, tüm canlıların yapısında
I. Periyodik tablonun 4A grubunda bulunur.
bulunur. Özellikle insan vücudunda oksijenden sonra küt-
II. 4 tane değerlik elektronu vardır.
lece en çok bulunan element olması nedeniyle hayatımızda
III. Karbon elementi değerlik elektronlarını aynı ya da önemli bir yere sahiptir.
farklı atomlarla ortaklaşa kullanarak tekli, ikili ya da
üçlü formlarda toplamda 4 tane kovalent bağ yapar. 8A

3A 4A 5A 6A 7A
2. Organik bir bileşiğin yapı formülü aşağıdaki gibidir.

Organik bileşiklerin temelini oluşturan karbonun bu
kadar çok bileşiğin yapısında bulunabilmesi ve bir-
çok bileşiği oluşturabilmesi;
I. Karbon atomları arasındaki bağın diğer bağlara göre
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi karbon elemen-
daha düşük enerjili ve kararsız olması,
tinin oluşturabileceği bağ şekillerinden biri olamaz?
II. Karbon atomunun fazla sayıdaki değerlik elektronları
(6C)
sayesinde 4 bağ yapabilmesi,
III. Karbon atomlarının düz zincirli, dallanmış ve halkalı
A) E C E B) C) D C F yapıları oluşturabilmesi
ifadelerinden hangileri ile açıklanabilir?
D) E)
3. Karbon elementiyle ilgili,

I. Karbon atomları arasında bağlar oluşurken açığa çı-
kan enerji fazla olduğundan oluşan bu bağlar diğer
atomların kendi aralarında yaptıkları bağlara göre
daha kararlıdır. 5. I. Petrol
II. Karbon elementi diğer atom veya atom gruplarıyla II. Yemek tuzu
çok sayıda bağ yapabilir.
III. Doğal gaz
III. Karbon atomu düz ve dallanmış zincirli, halkalı, aro-
IV. Kömür
matik yapıya sahip çok sayıda bileşik oluşturur.
V. Çay şekeri
Yukarıda verilen maddelerden hangisinin yapısında
karbon (C) elementi bulunmaz?
137
6. Atom numarası 6 olan ve periyodik tablonun 4A grubunda bulunan karbon elementinin 4

tane değerlik elektronu vardır. Karbon elementi değerlik elektronlarını aynı ya da farklı
atomlarla ortaklaşa kullanarak 4 tane kovalent bağ yapar. Bu bağlar tekli olabileceği gibi
ikili ya da üçlü olabilir.
• Karbonunun 4 bağ yapamadığı tanecikler kararsızdır.
Buna göre,
I. W C D O W II. H F C D C Z III.
yukarıda verilen taneciklerden hangileri kararsızdır?
7.
Yukarıda açık formülü verilen bileşiklerden hangileri karbon atomunun yapabileceği bileşiklerdendir?
8. Karbon atomunun bağ yapma kapasitesinin yüksek oluşu, atomun çok sayıda bileşik oluşturabilmesine imkân verdiği gibi günlük
yaşantımızda önemli kullanım alanlarına sahip allotroplar oluşturmasını da sağlanmaktadır. Bir elementin atomlarının farklı sayı
ve dizilişte bir araya gelerek oluşturduğu maddelere allotrop denir.
Verilen bilgilere göre,
I II III IV V
Elmas Grafit Koronen Fulleren Grafen
yukarıdaki maddelerden hangisi karbon elementinin allotropu değildir?
138
Kimya
17
So
r u B a n k a sı

1-A 2-B 3-D 4-E 5-E 6-D 7-E 8-C
Doğada Karbon
1. I. Aynı tür atomların farklı sayı ve dizilişte bir araya gel- 4.
mesiyle oluşurlar.
II. Bir maddenin doğal ve yapay allotropları olabilir.
III. Allotrop maddelerin fiziksel özellikleri aynı, kimyasal
özellikleri farklıdır.
Allotrop maddelerle ilgili yukarıda verilen yargıların-
dan hangileri yanlıştır?
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III

Fulleren ile ilgili,
I. Nanometre (1 nm = 10 – 9 m) boyutunda ve C elemen-
tinin yapay bir allotropudur.
II. Altıgen ve beşgenlerden meydana gelmiş 60 tane
karbon atomundan oluşmakta ve futbol topuna ben-
zemektedir.
III. Güneş pillerinde, kurşungeçirmez yeleklerde ve hid-
2. Elmas ile ilgili;
rojen yakıt depolarında kullanım alanı vardır.
I. Bilinen en sert maddelerden biri olmasının nedeni, el- yargılarından hangileri doğrudur?
mastaki her bir karbon atomu, çevresindeki diğer dört
karbon atomu ile bağ oluşturur.
II. Cam kesici, matkap uçları ve taş yontucu aletlerde
kullanılır. D) I ve III E) I, II ve III
III. Elektrik ve yüksek ısı iletkenliğine sahiptir.
5. Grafen ile ilgili,

I. Grafen, karbon atomlarının altıgenlerden oluşan bal
peteği örgü yapısında iki boyutlu düzlemsel yapıların
çok nadir örneklerinden birisidir.
3. • En sert doğal madde olarak bilinen elmastan daha sert, II. Saydam olan grafen tabakası elektriği ve ısıyı çok hız-
aynı kütledeki çelikten daha sağlam yapay bir malze- lı bir şekilde iletebilir.
medir. III. Grafenin yapısı çelikten 6 kat hafif ve çelikten 6 kat
• Bakır ve gümüşten 1000 kat daha fazla elektrik akımı daha sert ama 13 kat daha fazla esneme yeteneğine
taşıyabilmekte ve yüksek sıcaklıklarda bile özellikleri- sahiptir.
ni koruyabilmektedir. verilen özelliklerden hangileri Grafenin gelecekte tek-
Yukarıda verilen özellikler karbonun hangi allotropu- nolojik alanlarda çok tercih edilebileceğinin sebeple-
dur? rindendir?
A) Elmas B) Fulleren C) Grafen A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) Karbon Nanotüp E) Grafit D) I ve III E) I, II ve III
139
6. Bir elementin atomlarının farklı sayı ve dizilişte bir araya 7.

gelerek oluşturduğu maddelere allotrop denir. Karbonun
en bilinen allotropları elmas ve grafittir.
Grafitte karbon atomlarının dizilişi aşağıda verilen görsel-
deki gibidir.
I. Fullerenler yüksek dayanıklılığa ve aynı zamanda bü-

yük bir esnekliğe sahiptir.
II. Kimyasal etkinliği olmayan Fullerenler, çok düşük sı-
caklıklarda bile elektriksel iletkenliğe sahip olabildikle-
ri için süper iletken olarak kullanılmaktadır.
III. Yapı olarak grafite benzemekle birlikte tabakaları gra-
fitinki gibi değildir.
Yukarıda verilen özelliklerden hangileri, karbonun
yapay allotroplarından biri olan fulleren için doğru-
Grafit ile ilgili,
dur?
I. Altıgenlerden oluşmuş grafen adı verilen düzlemsel
tabakalardan meydana gelir ve karbon atomlarının
oluşturduğu altıgenlerden meydana gelen grafen ta-
bakaları arasında zayıf Van der Waals etkileşimleri D) II ve III E) I, II ve III
vardır.
II. Yumuşak ve kırılgan, kâğıt üzerinde iz bırakan, yağlı
ve siyah renkli, katı bir maddedir.
III. Grafen tabakalar kuvvet uygulandığında birbiri üzerin-
de kolayca kaydığı için iyi bir yağlayıcı maddedir ve
bu nedenle grafit, bazı makinelerde yağlayıcı madde
olarak kullanılmaktadır.
IV. Yüksek sıcaklıklara dayanıklı olmayan grafit buna
rağmen iyi bir elektriksel iletkenliğe sahiptir.
8. Bilgi: Belirli sayıda karbon atomunun bir araya getirilme-
V. Grafit, doğal kaynaklardan elde edilebildiği gibi kok siyle oluşturulan fulleren; top, tüp, çubuk ve halka şeklinde
kömürünün çok yüksek sıcaklıklarda işlenmesi ile ya- sınıflandırılabilen yapay bir allotroptur.
pay olarak da elde edilir.
Fullerenin kullanım alanları ile ilgili;
I. Organik moleküllerin belirlenmesi için moleküler sen-
sörlerde,
A) I B) II C) III D) IV E) V II. Uzay araçlarında ısı kalkanı olarak filtre membranla-
rında,
III. Kurşun kalem uçlarında,
IV. Keskin görüntü veren yüksek çözünürlüklü taramalı
tünelleme mikroskoplarında,
V. Güneş pillerinde
140
Kimya
18
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-C 2-B 3-A 4-E 5-B 6-A 7-D 8-A 9-E
Lewis Formülleri
1. Bir moleküldeki bağların oluşumu ile ilgili kavramlar ve 4. Aşağıda O2 molekülünün Lewis nokta yapısı verilmiştir.
açıklamalar aşağıdaki tabloda verilmiştir.
O O
Bir elementin son kat- Değerlik Buna göre,

I.
manındaki elektronlar elektronları
• Oksijen atomunun değerlik elektron sayısı kaçtır?
Molekül formüllerinde
Ortaklanmamış • Ortaklanmış (bağlayıcı) elektron sayısı kaçtır?
II. bağ oluşumuna katılan
elektron
elektronlar • Ortaklanmış elektron çifti sayısı kaçtır?
Bağı oluşturan elektron Bağlayıcı elektron • Ortaklanmamış elektron çifti sayısı kaçtır?
III.
çifti çifti
Ortaklanmış • Ortaklanmamış elektron sayısı kaçtır?
Bağ oluşumuna katıl-
IV. (bağlayıcı) sorularının cevaplarından birisi aşağıda verilenlerden
mayan elektronlar
elektronlar hangisi olamaz? (8O)
Bağ oluşumuna katıl- Ortaklanmamış
V.
mayan elektron çifti elektron çifti
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10
Yukarıda verilen kavram ve açıklama tablosundaki
eşleştirmelerden hangi ikisinin eşleştirilmesi değişti-
rilirse tablo hatasız olur?
A) I ve II B) II ve III C) II ve IV
D) II ve V E) III ve V
2. Değerlik elektronlarının, atomun sembolü etrafında

noktalar hâlinde gösterilmesiyle elde edilen formülün
adı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Molekül formülü B) Lewis formülü

C) Yapı formülü D) İskelet formülü 5. Atomların bağ oluşumlarını, bağ yapma kapasitelerini açık-
E) Çizgi bağ formülü lamak için değerlik elektronlarının atom sembolü etrafında
noktalar ile gösterildiği Lewis formülleri kullanılır.
Aşağıda verilen moleküllerden hangisinin Lewis
nokta yapısı yanlıştır? (4Be, 7N, 10Ne, 12Mg, 16S)
3. Elementlerin oluşturacağı kovalent bağ sayısını o element- A) H B) H C O

lerin değerlik elektronları belirler. H C H O H
Aşağıda verilen atomlardan hangisinin Lewis nokta H
yapısı hatalı verilmiştir? (4Be, 7N, 10Ne, 12Mg, 16S)
C) H H D) O C O
C C
A) Be B) N C) Mg H H
D) S E) Ne E) H C C H
141
6. Kovalent bir bileşikte elektron ortaklığında bulunan bir atom, değerlik elektron sayısını, kendisiyle aynı periyotta bulunan soy ga-
zın son katmanındaki elektron sayısına (8 elektron) benzetir (hidrojen atomu hariç). Buna oktet kuralı denir. Hidrojen atomu ise
değerlik elektron sayısını helyumun son katmanındaki elektron sayısına (2 elektron) benzetir. Buna dublet kuralı denir. Kovalent
yapılı bir bileşiğin Lewis formülü yazılırken atomların oktet ve dublet kuralına uydukları düşünülerek elektron nokta yapıları yazılır.
Buna göre,
I. II. III. IV. V.

C2H6 CH3COOH CH2O CH3CHO CH3OCH3
H H H O H H H H
H O H
H C C H H C C O H C O H C C O C C
H H H H H HH H
yukarıda verilen moleküllerin kaç tanesinin Lewis formülü doğru olarak yazılmıştır?
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
7. CI2 molekülü ile ilgili; 9. NF3 molekülünün Lewis formülü ve çizgi-bağ formülü aşa-
ğıda verilmiştir.
I. Lewis formülü CI CI şeklindedir.
II. Bir tane bağlayıcı elektron çifti bulunur.
F N F F–N–F
III. Ortaklanmamış elektron çifti sayısı 6’dır. F I
yargılarından hangileri doğrudur? (17CI) F
Lewis formülü Çizgi - bağ formülü

Buna göre,
D) II ve III E) I, II ve III I. 6 tane ortaklanmış elektron vardır.
II. Bağ yapımına katılmayan elektron çifti sayısı 10’dur.
III. Her iki atom türü de oktetini tamamlamıştır.
8. Aşağıdaki elementlerden hangisi bileşik yaparken

oktet kuralına uymaz?
A) 1H B) 6C C) 7N D) 8O E) 9F
142
Kimya
18
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-E 2-C 3-D 4-C 5-A 6-D 7-B
Hibritleşme Molekül Geometrisi

1. Karbon atomunun temel, uyarılmış ve hibritleşmiş hâl or- 3. Metan molekülünde s ve p orbitallerinin örtüşmesi ile
3
bitallerinin enerji seviyeleri aşağıdaki gibidir. meydana gelen sp hibrit orbitalleri aşağıdaki şekilde gös-
terilmiştir.
Enerji Enerji
2px2py 2pz 2px2py 2pz

sp3 sp3 sp3 sp3
2s 2s
Hibritleşme
6C 1s 1s 1s
(Temel hâl) (Uyarılmış hâl) (Hibritleşmiş hâl) p p p
sp3 sp3 sp3 sp3

Buna göre,
s
I. Karbon atomunun 2s orbitalinde bulunan elektronlar-
dan biri uyarılarak 2p boş orbitaline yerleşir. Buna göre, aşağıda verilen ifadelerden hangisi yan-
II. 2s ve 2p orbitalleri eş enerji düzeyine gelip örtüşerek lıştır?
yeni özdeş 4 tane orbital oluşturur.
III. Aynı enerji düzeyinde bulunan farklı orbitaller, kendi A) Karbon atomunun s orbitali ve 3 tane p orbitali kendi
aralarında örtüşerek yani hibritleşme (melezleşme) aralarında örtüşerek 4 tane yeni hibrit orbital meyda-
yaparak eş enerjili yeni hibrit (melez) orbitalleri oluş- na getirmiştir.
turur. B) Örtüşen orbital sayısı 4 olduğundan oluşan hibrit orbi-
tal sayısı da 4’tür.
C) Oluşan hibrit orbitalleri 1 tane s, 3 tane p orbitalinden
oluştuğundan bu orbitallere sp3 hibrit orbitali denir.
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) Hibritleşme sonucunda oluşan 4 hibrit orbitalinin ener-
D) II ve III E) I, II ve III jisi birbirine farklıdır.
E) Hibritleşmiş karbon atomunun elektronik dizilimi;
6
C:1s22(sp3)12(sp3)12(sp3)12(sp3)1
şeklinde gösterilir.
4. I. II. III.
2. I. İki orbitalin uç uca gelerek örtüşmesiyle oluşan bağlara
sigma (v) bağı denir.
II. Düzlemin altında ve üstünde bulunan p orbitalleri-
nin düzleme dik şekilde birbiriyle yan yana örtüşerek
oluşturduğu bağa pi (r) bağı denir.
III. İki atom arasında oluşan ikinci ve üçüncü bağlar yal- IV. V.
nızca s orbitallerinin yan yana örtüşmesiyle oluşur.
Kovalent bağ türlerinin oluşumu ile ilgili olarak veri-
len ifadelerden hangileri doğrudur?
Yukarıda verilen orbital örtüşmelerinden hangisi pi
(r) bağı oluşumu ile sonuçlanır?
143
5. Organik bileşiklerde bileşiği oluşturan elementler arasında genellikle kovalent bağlar bulunur. Bu bağlar, orbitallerin örtüşmesiyle
ve elektronların bu orbitallere yerleşmesiyle oluşur. Örtüşen orbitaller atomik orbitaller olabileceği gibi hibrit orbitaller de olabilir.
Aşağıda organik bir bileşiğin orbital örtüşmesi verilmiştir.
H H
C C C
H H
Buna göre;
I. Bileşiğin molekül formülü C2H4’dür.
II. C atomları sp3 hibritleşmesi yapmıştır.
III. s – s orbital örtüşmesi sonucu pi bağı oluşmuştur.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III
6. Merkez atomda bulunan atomik orbitallerin karışıp yeniden 7. CH3

düzenlenmesi ile tek tip yeni bir tür orbital oluşturmasına I
hibritleşme denir. H3C – CH C – C C – CH – CH3
I
Buna göre, CH2
I
H H H CH3
I I I
H – C1 – C C2 – C C3 – H Organik molekülü için;
I
H I. 3 tane pi bağı bulunur.
verilen molekülde numaralandırılmış karbon atomları- II. sp, sp2 ve sp3 hibritleşmesi yapmış C atomları vardır.
nın hibritleşme türleri hangisinde doğru yazılmıştır? III. 9 tane sigma bağı bulunur.
1 2 3 yargılarından hangileri doğrudur?

3 2 2
A) sp sp sp
2 A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
B) sp sp sp2
2 D) II ve III E) I, II ve III
C) sp sp3 sp3
3
D) sp sp2 sp
3
E) sp sp sp
144
Kimya
18
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-D 2-A 3-C 4-B 5-E 6-C 7-D 8-A

1. 4. Aşağıda yapı formülü verilen molekül ile ilgili;
2 3
O
1 4 C
H C C H L L
H H
I. C O bağı polardır.
II. H atomu dublet kuralına uymuştur.
III. Merkez atom sp3 hibritleşmesi yapmıştır.
Yukarıda orbital örtüşmesi verilen molekül ile ilgili yargılarından hangileri doğrudur?
A) Molekülde toplam 3 tane sigma bağı vardır.
B) 2 ve 3 numaralı orbital örtüşmeleri sonucu pi bağı olu- D) II ve III E) I, II ve III
şur.
C) 1 ve 4 numaralı orbital örtüşmeleri sonucu sigma bağı
oluşur.
D) Karbon atomlarında ikişer tane s orbitali hibritleşmeye
katılmamıştır.
E) Molekülün formülü C2H2’dir.
2. Aşağıda verilen moleküllerden hangisi hibritleşen

atom içermez? (1H, 5B, 6C, 7N, 8O, 9F)
5. HC CH
A) HF B) BH3 C) NH3
CH3 C C C CH
D) H2O E) CO2
C CH
CH3
molekülünde sp, sp ve sp3 hibritleşmesi yapan kar-

2
3. I. PF3 bon atomlarının sayıları aşağıdakilerin hangisinde

II. CH4 doğru olarak verilmiştir?
III. BeH2
IV. H2O sp sp2 sp3
V. NH3 A) 2 6 1
3
Verilen moleküllerden hangilerinde merkez atom sp B) 1 3 3
hibritleşmesi yapmamıştır?
C) 4 4 2
(1H, 4Be, 6C, 7N, 8O, 9F, 15P)
D) 3 3 6
E) 2 6 2
145
6. Bir organik bileşik olan asetilenin (etinin) orbitallerinin örtüşmesi ve çizgi bağ formülü aşağıda verilmiştir.
2 3
1 4
H C C H H C C H H C C H
Asetilende atomlar arası bağların oluşumuyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? (1H, 6C)
A) sp orbitallerinin örtüşmesiyle oluşan toplam üç bağ vardır.

B) p orbitallerinin örtüşmesiyle oluşan toplam iki bağ vardır.
C) Hidrojen atomları sp hibritleşmesi yapmıştır.
D) Karbon atomları sp hibritleşmesi yapmıştır.
E) Karbon ve hidrojen atomları arasındaki bağ, sigma (v) bağıdır.
7. • Değerlik elektronlarının, atomun sembolü etrafında 8. Yaygın adı aspirin olan asetilsalisilik asitin açık yapı formülü
noktalar hâlinde gösterilmesiyle elde edilen formüle aşağıdaki gibidir.
Lewis formülü denir. H
• Lewis yapılarında atomlar arasındaki her elektron çif-
ti bir kovalent bağı simgelemektedir. Bağ yapmış bu O O
elektron çiftleri çizgiyle de gösterilebilir. Bu formüle C H
H
bileşiğin çizgi bağ formülü denir.
H C O C
Aşağıdaki Lewis yapılarından hangisi yanlıştır? C C C H
(1H, 5B, 6C, 7N, 8O, 17CI) C C C

H C H
A) H O B) CI
H
H C C O CI C CI Aspirin molekülündeki v ve r bağlarının sayısı aşağı-
H CI dakilerden hangisinde verilmiştir?
C) H O H D) O C O
Sigma (v) bağı sayısı Pi (r) bağı sayısı
E) H N H
A) 21 5
H B) 5 21
C) 21 3
D) 19 5
E) 5 19
146
Kimya
18
So
r u B a n k a sı

1-D 2-D 3-E 4-B 5-C 6-E 7-E 8-A 9-E

1. NH3, BeH2 ve CH4 moleküllerinde, merkez atomun 3. Metan (CH4) molekülünün orbital örtüşmeleri aşağıdaki
hibritleşme türü aşağıdakilerden hangisidir? gibidir.
(1H, 4Be, 6C, 7N) H
NH3 BeH2 CH4

C
2
A) sp sp sp3 H
H
B) sp3 sp2 sp H
2
C) sp sp3 sp Buna göre, CH4 molekülüyle ilgili aşağıdakilerden
D) sp
3
sp sp 3 hangisi yanlıştır? (1H, 6C)
E) sp2 sp sp3 A) Molekül geometrisi düzgün dörtyüzlüdür.

B) Bileşikteki merkez atom sp3 hibritleşmesi yapmıştır.
C) Bağ yapmayan elektron çifti yoktur.
D) VSEPR gösterimi AX4 şeklindedir.
E) Bağ açısı 90°’dir.
2. VSEPR’e (Değerlik Katmanı Elektron Çifti İtme Kuramı)

göre molekülde ortaklanmış elektronlar ile ortaklanmamış
elektron çiftlerinin birbirinden olabildiğince uzak konumlarda 4. Bir molekülün geometrik yapısı o molekülün fiziksel ve
bulunması gerekir. Böylece elektronların birbirini itmesi en kimyasal özelliklerini etkiler. Molekülde bulunan ortaklanmış
az düzeye iner ve bu durumdaki atomların konumuna göre ve ortaklanmamış elektron çiftlerinin birbirini itmesi molekül
molekül geometrisi belirlenir. geometrisinde ve bağ açılarında değişimlere yol açar.
Moleküllerin VSEPR gösteriminde,
Molekülün
A: Merkez atomu, Bileşikteki Merkez atoma
geometrik
merkez atom bağlı H sayısı
şekli
X: Merkez atoma bağlı atom ya da atom gruplarını,
E: Merkez atomun çevresindeki ortaklanmamış elektron I. 8O
2 Kırık doğru
çiftlerini ifade eder.
Aşağıdaki bileşiklerden hangisinin değerlik kabuğu II. 7N
3 Üçgen düzlem
elektron çifti itme kuramı (VSEPR) gösterimi, karşı-
Düzgün
sında yanlış verilmiştir? (1H, 4Be, 5B, 6C, 7N, 8O) III. 6C
4
dörtyüzlü
IV. 5B
3 Düzlem üçgen
Bileşik VSEPR gösterimi
A) BH3 AX3 V. 4Be
2 Doğrusal
B) CH4 AX4
Yukarıda verilen element atomlarının hidrojenle yap-
C) NH3 AX3E tığı bileşiklerin hangisinde molekülün geometrik şekli
yanlış verilmiştir?
D) H2O AX2
E) BeH2 AX2 A) I B) II C) III D) IV E) V
147
5. Aşağdaki tabloda, Be, B ve C element atomlarının değerlik 7. Organik bileşiklerde iki karbon atomu arasında oluşabilecek
elektronlarının temel durumdaki orbital şemaları ve BeH2, bağlar aşağıdaki gibidir.
BH3, CH4 bileşiklerini oluşturmak üzere değerlik elekt-
ronlarının uyarılmış ve hibritleşmiş durumlarındaki orbital C C C C , C C , C C
şemaları verilmiştir.
Tekli İkili Üçlü
Değerlik elektronları
Element Yukarıda verilen bağlar ile ilgili,
atomu Temel durum Uyarılmış durum Hibritleşmiş
durum I. Her üç bağ türündeki bağlardan biri sigma (v) bağıdır.
II. Üçlü bağda bir sigma (v) ve iki pi (r) bağı vardır.
Be
2p 2p 2p
III. İkili bağda bir sigma (v) ve bir pi (r) bağı vardır.
2s 2s
B 2p
2p 2p
2s 2s A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
C D) II ve III E) I, II ve III
2p 2p
2s 2s
Bu bilgilere göre, Be, B ve C’nin H ile yaptıkları BeH2,

BH3, CH4 bileşikleriyle ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi yanlıştır? (Atom numarası: H = 1)
A) BH3’ün molekül geometrisi düzlem üçgendir.

B) BeH2 molekülündeki her bir Be-H bağı, Be’nin sp hib-
rit orbitali ile H’nin s orbitalinin örtüşmesi sonucu olu-
8. Aşağıda verilen bileşiklerden hangisinin VSEPR gös-
şur.
3 terimi yoktur?
C) BH3 molekülündeki her bir B-Hbağı, B’nin sp hibrit
orbitali ile H’nin s orbitalinin örtüşmesi sonucu oluşur.
3 A) HCI B) PH3 C) CH2O
D) CH4 molekülündeki her bir C-H bağı, C’nin sp hibrit
orbitali ile H’nin s orbitalinin örtüşmesi sonucu oluşur. D) H2S E) C2H6
E) BeH2’nin molekül geometrisi doğrusaldır.
9. Aşağıdaki moleküllerden hangisindeki bağ türü ve

sayısı yanlış verilmiştir? (1H, 6C, 7N, 8O)
6. VSEPR gösterimi AX2E2 şeklinde olan molekül ile

Molekül Bağ türü ve sayısı
ilgili yargılardan hangisi yanlıştır? (1H, 8O)
A) N2 1 sigma, 2 pi
A) H2O molekülü olabilir. B) H 2O 2 sigma

B) Polar moleküldür. C) NH3 3 sigma
C) Bağ açısı 104,5° ve molekül geometrisi açısaldır.
D) CH4 4 sigma
D) En az 2 tane ortaklanmamış elektron çifti içerir.
E) CO2 2 sigma
E) Merkez atomu sp hibritleşmesi yapmıştır.
148
Kimya
Ünite 9: Organik Bileşikler
19
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-D 2-C 3-B 4-C 5-E 6-A 7-D 8-E 9-D
Hidrokarbonlar
1. 4. Alkanlar ile ilgili,
I. II. III.
I. Yapısında sadece tekli bağ bulunur.
H H H H II. Tepkimeye girme istekleri az olduğundan alkanlara
Latince “etkinliği az” anlamında parafin de denilmek-
H C C H H C C H C C
tedir.
H H
H CI III. Yapısındaki bütün bağlar sigma bağıdır ve yapısında-
ki bütün karbon atomları sp hibritleşmesi yapmıştır.
Yukarıda verilen bileşiklerden hangileri hidrokarbon- IV. Düz zincirli alkanlarda hidrojen atomlarının sayısı kar-
dur? bon atomlarının sayısının 2 katından 2 fazladır.
V. Moleküldeki C atomlarının elektron dizilimi 1s2 2(sp3)1
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II 2(sp3)1 2(sp3)1 2(sp3)1 şeklindedir.
D) II ve III E) I, II ve III yukarıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?
2. Aşağıda verilen bileşiklerden hangisi heteroatomlu

bileşik değildir?
A) HCOOH B) CH3CI C) C2H4
D) CH3CHO E) CH3NH2 5. I. Karbon sayısı “n” ile gösterilirse genel formülleri

CnH2n + 2’dir.
II. Yapısındaki karbonlarda bağ açısı 109,5°’dir.
III. VSEPR gösterimi AX4 tür ve düzgün dört yüzlü geo-
3. Hidrokarbonlar; alifatik ve aromatik olmak üzere ikiye ayrılır.
metriye sahiptir.
Alifatik hidrokarbonlar ise doymuş ve doymamış olmak
Yukarıda verilen ifadelerden hangileri düz zincirli
üzere ikiye ayrılır.
alkanlar için doğrudur?
Yapısında pi bağı bulundurmayan hidrokarbonlara doymuş
hidrokarbon, yapısında pi bağı bulunduran hidrokarbon-
lara ise doymamış hidrokarbon denir. A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
I. II. D) II ve III E) I, II ve III

H CI H H
C C H C C H
H H H H
III.
H C C H
Yukarıda verilen bileşiklerden hangileri doymamış 6. Aşağıdaki bileşiklerden hangisinde karbon atomlar
hidrokarbon bileşiğidir? kesinlikle sp3 hibritleşmesi yapmıştır?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) C5H12 B) C2H4 C) C3H6

D) II ve III E) I, II ve III D) C2H2 E) C4H6
149
7.
HİDROKARBONLAR
ALİFATİK
Z
HİDROKARBONLAR
Doymamış
X
hidrokarbonlar
Alkanlar
(Parafinler) Alkenler
Y
(Olefinler)
Yukarıda verilen hidrokarbon haritasındaki X, Y ve Z ifadelerinin yerine getirilmesi gereken kavramlar için hangisi
doğrudur?
X Y Z
A) Aromatik hidrokarbonlar Alkinler (asetilenler) Doymuş hidrokarbonlar
B) Alkinler (asetilenler) Aromatik hidrokarbonlar Doymuş hidrokarbonlar
C) Doymuş hidrokarbonlar Aromatik hidrokarbonlar Alkinler (asetilenler)
D) Doymuş hidrokarbonlar Alkinler (asetilenler) Aromatik hidrokarbonlar
E) Alkinler (asetilenler) Doymuş hidrokarbonlar Aromatik hidrokarbonlar
8. Alifatik hidrokarbonlar ile ilgili, 9. I.

I. Düz, dallanmış ya da halkalı yapıdaki hidrokarbonlar-
dır. II. C5H12
II. Yapısında pi bağı bulunmayan (karbon atomları ara- III. H H H H H
sında ikili ya da üçlü bağlar bulunmayan) hidrokar-
bonlar doymuş hidrokarbonlardır. H C C C C C H
III. Yapısında pi bağı bulunan (karbon atomları arasında H H H H H
ikili ya da üçlü bağlar bulunan) hidrokarbonlar doyma-
mış hidrokarbonlar olarak adlandırılır. IV. CH3 CH2 CH2 CH2 CH3
ifadelerden hangileri doğrudur? V. CH3(CH2)3CH3
Yukarıda verilen formüllerden hangisi pentan bileşiği-

nin yarı açık yapı formülüdür?
150
Kimya
19
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-C 2-B 3-B 4-D 5-B 6-E 7-D 8-B 9-B
Alkanlar
1. I. Parafinler olarak adlandırılırlar. 4. Dallanmış alkanların sistematik adlandırılması yapılırken
3 uygulanması gereken basamaklar;
II. Bütün karbon atomları sp hibritleşmesi yapar.
III. Suda iyi çözünürler. • Moleküldeki en uzun karbon zinciri seçilir.
• Yan gruba yakın uçtan başlanarak ana zincirdeki kar-
IV. Homolog sıra oluştururlar.
bon atomlarına numara verilir.
V. Yer değiştirme tepkimesi verirler. • Birden fazla yan grup varsa yazma işlemi yan grup
Yukarıda verilen özelliklerden hangisi alkanlara ait numarasına bakılmaksızın alfabetik sıraya göre yapı-
değildir? lır.
• En uzun karbon zincirindeki karbon sayısına karşılık
A) I B) II C) III D) IV E) V gelen alkanın adı yazılır.
şeklindedir.
CH3 CH3
CH2 CH CH CH CH CH3
CH2 CH3
CH3
Buna göre, yukarıda verilen bileşiğin sistematik adı
2. Alkanlarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlış- aşağıdakilerden hangisidir?
tır?
A) 2-etil-1,3,4-trimetil hekzan
A) Açık zincirli olanların genel formülleri CnH2n + 2’dir. B) 2,4-dietil-3-metil hekzan
B) Yapılarında ikili ve üçlü bağlar bulunabilir. C) 3,5-dietil-4-metil hekzan
C) Suda çözünmezler. D) 3-etil-4,5-dimetil heptan
D) Karbon sayısı bir olan alkanın yapı izomerisi yoktur. E) 3,4-dimetil-5-etil heptan
E) Mol kütlesi arttıkça uçuculuk azalır, kaynama noktası
artar.
5. CH3 Br
CH3 CH CH CH2 CH CH3
CI
3. Alkanlar ile ilgili,
bileşiğinin IUPAC sistemine göre adlandırılması hangi
I. Molekülleri polardır. seçenekte doğru verilmiştir?
II. Yakıt olarak kullanılırlar
III. Halkalı yapıda olamazlar. A) 2–bromo–5–kloro–4–metil hekzan
yukarıdaki yargılardan hangileri doğrudur? B) 5–bromo–2–kloro–3–metil hekzan
C) 2–bromo–5–kloro–4–metil heptan
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) 5–bromo–2–kloro–4–metil hekzan
D) I ve III E) II ve III E) 2–bromo–5–kloro–3–metil hekzan
151
6. 5-Kloro-2-metil heptan bileşiği aşağıdakilerden hangi- 8. Aşağıdaki bileşiklerden hangisi izohekzan bileşiği-
sidir? dir?
A) CH3 CI A) CH3 CH2 CH2 CH2 CH2 CH3
CH3 CH CH2 CH CH3 B) CH3 CH CH2 CH2
B) CH3 CI CH3 CH3
CH3 CH CH2 CH2 CH CH3 C) CH3
C) CH3 CI CH3 C CH2 CH3
CH3 CH2 CH CH2 CH CH3 CH3
D) CI CH3 D) CH3 CH CH CH3

CH3 CH CH2 CH CH2 CH3 CH3 CH3
E) CI CH3
E) CH3 CH3 CH CH2 CH3
C2H5 CH CH2 CH2 CH CH3
CH3
9. I. CH3
7. Alkanların özel (yaygın) adlandırılması yapılırken aşağıdaki
tabloda verilen n-, izo- ve neo- ekleri kullanılmaktadır. CH3 C CH3
I. Ana zincirde herhangi bir dallanma a. İzo- CH3

yoksa ana zincirin adının başına geti-
rilir. II. CH3 CH2 CH2 CH2 CH3
III. CH3 CH CH2 CH3
II. Ana zincirin 2. karbonuna 2 tane metil b, n-
grubu bağlı hidrokarbonlar, alkanın
CH3
önüne getirilir.
Yukarıda verilen bileşiklerin özel adlandırılması ile
III. Ana zincirin 2. karbonuna 1 tane metil c. Neo-
ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
grubu bağlı hidrokarbonlar, alkanın
adının önüne getirilir.
n-pentan izopentan neopentan
Buna göre, tablo ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden
A) I. II. III.
hangisi doğrudur?
B) II. III. I.
A) I. a B) I. a C) I. b D) I. b E) I. c C) III. I. II.
II. b II. c II. a II. c II. b D) I. III. II.
III. c III. b III. c III. a III. a E) II. I. III.
152
Kimya
19
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-C 2-D 3-E 4-D 5-A 6-E 7-B 8-E 9-E
Alkanlar
1. Karbon atomuna sadece başka bir karbon atomu bağlıy- 3. CH3
sa bu karbon atomuna primer (birincil) karbon atomu,
karbon atomuna iki ayrı karbon atomu bağlıysa bu karbon CH3 CH2 C CH3
atomuna sekonder (ikincil) karbon atomu, karbon ato-
CH3
muna üç ayrı karbon atomu bağlıysa bu karbon atomuna
tersiyer (üçüncül) karbon atomu denir. Yukarıda verilen alkanın adlandırılması ile ilgili,
Buna göre, I. 2,2-dimetil bütan
1 2 3 II. Neo-hekzan
CH3 CH CH2 CH3 III. Etil trimetil metan
CH3 adlandırmalardan hangileri doğrudur?
yukarıdaki alkan bileşiğinde numaralandırılmış kar-
bonlar için hangisi doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
1 nolu C 2 nolu C 3 nolu C D) II ve III E) I, II ve III
A) tersiyer sekonder primer

B) sekonder primer tersiyer 4. Aşağıda verilen halkalı alkan adlandırmalarından han-
C) primer tersiyer sekonder gisi yanlıştır?
D) sekonder tersiyer primer
A)
E) primer sekonder tersiyer
Siklopropan
2.
Alkil (R – ) Alkil Adı
B) H H
n-propil
I. CH3 CH2 CH2
(primer propil) H C C H
İzo-propil Siklobütan
II. H C C H
CH3 CH CH3 (sekonder propil)
CH3 CH CH2 H H
III. İzo-bütil C)
CH3
Etil siklopentan
C 2H 5
CH3 C CH3
IV. Neo-bütil
CH3 D)
CI
CH3
1-metil-2-kloro siklopentan
V. CH3 C CH2 Neo-pentil
CH3
CH3 E)
CH3
Yukarıdaki tabloda verilen alkillerden hangisinin adı 1-bromo-2-etil-3-metil
hatalı verilmiştir? siklohekzan
A) I B) II C) III D) IV E) V Br C 2H 5
153
5. 7. I. CH3 CH2 CH2 CH2 CH2 CH3

II. CH3 CH3
III. CH3 CH2 CH2 CH3
IV. CH3 CH2 CH3
Yukarıda çizgi-bağ(iskelet) formülü verilen bileşiğin
V. CH3 CH2 CH2 CH2 CH3
IUPAC (sistematik) adı aşağıdakilerden hangisidir?
Aynı koşullarda yukarıdaki bileşiklerden hangisinin
A) 3-etil-2,7-dimetil oktan kaynama noktası en düşüktür?
B) 6-etil-2,7,-dimetil oktan
C) 3-etil-2,7-dimetil nonan A) I B) II C) III D) IV E) V
D) 3-izopropil-7-metil oktan
E) 6-izopropi-2-metil oktan
6. Alkanların fiziksel özellikleri ile ilgili,

I. Oda sıcaklığında ve 1 atm basınçta, düz zincirli al-
kanların ilk dört üyesi (karbon sayısı 5’e kadar olan
alkanlar) gazdır.
II. Molekül yapıları apolar ve molekülleri arasında zayıf 8. I. Laboratuvarlarda ve sanayide organik maddelerin
etkileşimler (London kuvvetleri) görülür. çözünmesinde ve boyaların inceltilmesinde kullanılır.
III. Düz zincirli alkanların molekül kütlesi arttıkça mole- II. Jet ve dizel motorlarında yakıt olarak kullanılır.
külleri arasındaki çekim kuvveti (London kuvvetleri) III. Alkil halojenürlerin elde edilmesinde kullanılır.
artar.
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri alkanların
ifadelerden hangileri doğrudur? kullanım alanlarındandır?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

9.
I. II. III.
CH3 CH CH2 CH3

CH3 CH2 CH2 CH2 CH3 CH3 CH2 CH2 CH2 CH2 CH3
CH3
n-Pentan n-Hekzan
İzopentan
Yukarıda verilen doymuş yapıdaki hidrokarbonların kaynama noktaları arasındaki ilişki için hangisi doğrudur?
A) I > II > III B) I > III > II C) II > I > III D) II > III > I E) III > I > II
154
Kimya
19
So
r u B a n k a sı

1-D 2-D 3-E 4-D 5-C 6-C 7-D
Alkanlar
1. • Yanma tepkimesi 3. Alkanlar ultraviyole (UV) ışınları etkisiyle ya da yüksek
• Katılma tepkimesi sıcaklıklarda halojenlerle yer değiştirme tepkimesi verir. Bu
tepkime sırasında alkanın yapısında bulunan H atomları
• Polimerleşme tepkimesi
yerine halojen atomları bağlanır.
• Yer değiştirme tepkimesi
Bu tepkimeye en iyi örnek CH4 ile Cl2 arasında gerçekleşen
• Bromlu suyun rengini giderme tepkimesi
tepkimedir. CH4 gazı UV ışınlarının etkisiyle Cl2 gazı ile
Yukarıda verilen tepkime türlerinden kaç tanesi açık yer değiştirme tepkimesi verir. Dört adımda gerçekleşen
zincirli alkanlar tarafından gerçekleştirilebilir? bu tepkimede CH4 molekülündeki H atomları Cl atomları
ile yer değiştirir.
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1 H H
ısı ya da ışık
H C H + CI CI H C CI + HCI
H H
Metil klorür
Monoklorometan
H H
ısı ya da ışık
H C CI + CI CI H C CI + HCI
H CI
Diklorometan
H H
ısı ya da ışık
H C CI + CI CI CI C CI + HCI
2. Aşağıda bazı alkanların önemli tepkimeleri verilmiştir.
CI CI
Kloroform
Güneş ışığı (UV) Triklorometan
veya ısı
CH3CI(g) + Cl2(g) CH2CI2(g) + HCI(g) H CI
ısı ya da ışık
CI C CI + CI CI CI C CI + HCI
C3H8(g) + 5O2(g) → 3CO2(g) + 4H2O(g) ∆H: – 2219kJ/mol
CI CI
CH4(g) + 2O2(g) → CO2(g) + 2H2O(g) ∆H: – 891 kJ/mol Karbon tetraklorür
Tetraklorometan
Buna göre, Yukarıdaki yer değiştirme (sübstitüsyon) tepkimeleri
I. Alkanlarda karbon sayısı azaldıkça daha iyi yakıt sonucu oluşan haloalkanlarla ilgili verilen,
özelliği gösterirler. I. Diklormetan metal ve tekstil sanayisinde, kauçuk, fo-
II. Alkanlar yandığında yüksek ısı açığa çıktığından yakıt toğraf filmi, sentetik lifler ve mürekkep üretiminde kul-
olarak kullanılabilirler. lanılır.
III. Alkanlar halojenlerle ısı ya da ışık katalizörlüğünde II. Kloroform çözücü, anestezik madde olarak kullanılır.
yer değiştirme tepkimesi verirler. III. Tetraklormetan kuru temizleme işlemlerinde kullanılır.
yargılarından hangileri doğrudur? ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

155
4. I. II. 6. Karbon
CH3 CH CH2 CH3 CH3 Alkanın Adı Molekül Formülü
sayısı
CH3 CH3 C CH3
1 Metan CH4
CH3
2 Etan C 2H 6
III.
CH3 CH2 CH2 CH2 CH3
3 Propan C 3H 8
Yukarıda verilen alkan örnekleri için aşağıda verilen
bilgilerden hangisi yanlıştır? 4 Bütan C4H10
A) Birbirinin yapı izomerleridir. 5 Pentan C5H12
B) Kapalı formülleri C5H12’dir. Verilen alkan bileşiklerinden kaç tanesinin izomeri

C) Standart koşullarda (25 °C, 1 atm) sıvı hâlde bulunur- yoktur?
lar.
D) II. alkan en yüksek kaynama noktasına sahiptir. A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
E) Toplamda 16 sigma (v) bağına sahiptirler.
7. I. H H H H H H
H C C C C C C H
H H H H H H
II. H H H H H
H C C C C C H
H C H H H
H H H
III. H H H H H
H C C C C C H
5. H H H
H H C H H
H C H H C C H
H H H
H H H
IV. H H H H H
Metan Etan
(metil metan) H C C C C C H
bileşikleriyle ilgili, H H H H H
V. H H H
I. CH4’ün yeterli miktarda Cl2 ile tepkimesinden CCl4
elde edilir. H C H H
II. Katılma tepkimesi verirler. H C C C C H

III. 0,1 mol C2H6’nın tamamen yanması sonucu H C H H
0,2 mol CO2 ve 0,3 mol H2O elde edilir. H H H
yargılarından hangisi ya da hangileri doğrudur? Yukarıda verilen bileşiklerden hangisi hekzanın izo-
merlerinden biri değildir?
156
Kimya
20
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-C 2-E 3-E 4-D 5-D 6-C 7-A
Alkenler
1. Koyu yeşil yapraklı bitkilerden elde edilen A vitamini, hay- 3. H H
vanlardan elde edilen kolesterol ve bazı ağaçlardan elde
C C
edilen kauçuk ortak bir özelliğe sahiptir. Bu maddelerin
sahip oldukları moleküller, karbon - karbon ikili bağı içeren H H
Eten
alkenlerdir.
Yukarıda açık yapı formülü verilen eten(etilen) bileşiği
ile ilgili,
I. 120° lik bağ açısına ve düzlem üçgen geometriye sa-
hiptir.
II. VSEPR gösterimi AX3’tür
III. Karbon atomları sp2 hibritleşmesi yapmıştır.
Alkenler için aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) İlk üyesi eten bileşiğidir. D) II ve III E) I, II ve III

B) Apolar yapılı moleküllerdir.
C) Suda iyi çözünürler.
D) Yapılarında en az 2 tane sp2 hibritleşmesi yapmış kar-
bon atomu bulunur.
E) En az 2 karbonlu olabilirler. 4. IUPAC sistemine göre adlandırılması yapılacak aşağı-
daki bileşiklerden hangisinin karbon atomları numa-
ralandırılırken hata yapılmıştır?
2.
Karbon atomları
I. arasında en az
A) CH3CH2CH2CH CHCH3
bir tane ikili bağ içeren 6 5 4 3 2 1
hidrokarbonlardır.
B) CH3
II.
CH3CHCH CHCH2CH3
1 2 3 4 5 6
C)
III. Doymamış CH3CH2 H
yapılardır. 2
C C1
CH3CH2CH2 H
Olefinler IV.
olarakta 5 4 3
adlandırılır.
D) CH3
V. Tamamı CH3CHCH2C CH2

CnH2n genel
formülüne sahiptir.
1 2 3 4 5
CH2CH3
Yukarıda verilen ifadelerden hangisi alkenler için yan- E) CH3

lıştır?
H2C C CH CH2
1 2 3 4
157
5. Alkenlerin adlandırılması IUPAC kurallarına göre aşağıdaki şekilde yapılır.

1. İkili bağ içeren en uzun karbon zinciri seçilir.
2. Ana zincire numara verme işlemi ikili bağa göre yapılır. İkili bağ hangi uca yakınsa numara verme işlemine o uçtan başlanır.
3. İkili bağ her iki uca eşit mesafede ise önce dallanma, sonra alfabetik önceliğe bakılır.
4. Bileşikteki yan grupları adlandırma işlemi alkanlardaki kurallara göre yapılır. Yan grupların adları yazıldıktan sonra ikili ba-
ğın bulunduğu karbonun numarası yazılır ve ana zincirdeki karbon sayısına eşit karbonlu alkanın adının sonundaki –an eki
yerine –en eki getirilerek adlandırma yapılır.
5. 2 ve 3 karbonlu alkenlerde ikili bağın yerini belirtmeye gerek yoktur.
6. Birden fazla ikili bağ varsa her bir ikili bağın yeri belirtilir ve –en ekinden önce ikili bağların sayısı –dien, –trien eklerinden
biriyle belirtilir.
Buna göre,
I. II. III. IV. V.
CH3 CH3 CH3 C CH CH CH3

CH2 CH2 CH3CH CH2
CH3C CH2 CH2 CCH CH2 CH3 CH3
Eten Propen 2-Metilpropen 3-Metil-1,3-Bütadien 2,4-dimetil-2-penten
yukarıda verilen alkenlerden hangisinin IUPAC kurallarına göre adlandırılması yanlıştır?
6. Bilgi: İkili bağ her iki uca eşit mesafede ise önce dallanma, 7.
sonra alfabetik önceliğe bakılır.
CH3 CH3
CH3 CH2 CH C C CH CH2
Br CI
Yukarıda verilen bileşiğin IUPAC (sistematik) adı aşa- Yukarıda çizgi - bağ formülü verilen alkenin IUPAC
ğıdakilerden hangisidir? (sistematik) adı aşağıdakilerden hangisidir?
A) 3-bromo-1,4-dimetil-2,4-heptadien A) 2-etil-3-kloro-4-metil-1-penten
B) 5-bromo-4,7-dimetil-3,5-heptadien B) 4-etil-3-kloro-2-metil-1-penten
C) 4-bromo-5-metil-3,5-oktadien C) 4-etil-3-kloro-2-metil-2-penten
D) 5-bromo-4-metil-3,5-heptadien D) 2-etil-3-kloro-4-metil-2-penten
E) 4-bromo-5-metil-4,6-oktadien E) 4-etil-3-kloro-2-metil-4-penten
158
Kimya
20
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-B 2-D 3-E 4-E 5-D 6-D 7-A 8-C 9-E
Alkenler
1. 4,5-dikoloro-3-metil-1,4-hekzadien bileşiğinin yarı 3. CH3
açık formülü aşağıdakilerin hangisinde doğru veril-
miştir?
CI
A) CI CH3 bileşiğinin IUPAC kurallarına göre adı aşağıdakiler-

den hangisidir?
CH2 C C C CH CH3
CI CH3 A) 4-kloro-3-metil-1-penten
B) CI H B) 3-kloro-4-metil-1-siklopentenen
C) 1-kloro-2-metil-3-siklopentenen
CH3 C C C CH CH2
D) 3-kloro-2-metil-1-siklopentenen
CI CH3
E) 4-kloro-3-metil-1-siklopenten
C) CI CI CH3
CH2 C C C CH CH2 CH3
CH3
D) CI CH3
CH3 CH C CH CH2 CH3
CI CH3
E) CI CH3 CI
H C C C C CH2 CH3
4. CH3
CH3
CH CH3
C 2H 5
CH3
2. Mol ağırlığı 54 g/mol olan sikloalken bileşiği aşağıda- bileşiği ile ilgili;
kilerden hangisi olabilir? (H: 1 g/mol, C: 12 g/mol)
I. IUPAC adı 2-etil-1-izopropil-4-metil-1- siklohekzendir.
II. Halkalı yapıda olefindir.
A) B) C)
III. Doymamış yapıda hidrokarbondur.
D) E)
159
5. Alkenler için, 7. Olefinlerle ilgili,

I. Karbon sayısı arttıkça kaynama noktaları düşer. I. Bromlu suyun rengini gideremezler.
II. Molekülleri arasında London kuvvetleri etkindir. II. Yapılarında bulunan pi bağı nedeniyle katılma tepki-
III. Yükseltgenme tepkimesi verirler. mesi verirler.
yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur? III. Su katıldığında alkoller oluşur.
8. I. Vinil bromür
II. 2,3-Dimetil 2-büten
III. 3,3-Dimetil pentan
Yukarıdaki bileşiklerden hangileri polimerleşme tep-
6. • CH3 CH CH2 + Br2(suda) CH3 CH CH2 kimesi verir?
Br Br A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
Propen 1,2-Dibromopropan
• CH2 CH2 + HCI CH3 CH2 CI
Eten Etil klorür
• H H H H
n C C C C
H H H H n
Etilen Polietilen
• C2H4 + 3O2 2CO2 + 2H2O

9. CI
Etilen
Alkenlerin verebildiği yukarıdaki tepkimeler dikkate n[CH2 CH CI] [CH2 CH ]n

alındığında, X Y
Yukarıdaki tepkime ile ilgili;
I. Polimerleşme
II. Bromlu suyun rengini giderme I. X monomer, Y polimerdir.
III. Yanma II. Polimerleşme tepkimesidir.
IV. Amonyaklı AgNO3 çözeltisiyle çökelti oluşturma III. Tepkime gerçekleşirken pi bağı açılır.
V. Katılma yargılarından hangileri doğrudur?
tepkimelerinden hangisini alkenler veremez?
A) I B) II C) III D) IV E) V D) II ve III E) I, II ve III
160
Kimya
20
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-C 2-B 3-E 4-C 5-A 6-E 7-C
Alkenler
3. CH3
1. CnH2n + 3n O2 Æ nCO2 + nH2O
2
CH3 CH C CH2 CH3
tepkimesi için,
Yukarıdaki bileşik ile ilgili;
I. Yanma tepkimesidir.
I. H2O katılırsa alkol oluşur.
II. 1 mol bileşiği yakmak için 3 mol oksijen gazı kullanılı-
II. Br2 çözeltisinin kırmızı rengini giderir.
yorsa bileşiğin formülü C3H6’dır.
III. HCI katılırsa ana ürün olarak 3-kloro -3-metil pentan
III. 0,2 mol bileşik tam yandığında 26,4 g CO2 oluşuyorsa
bileşiği oluşur.
bileşiğin mol kütlesi 42 g/mol’dür.
(H: 1 g/mol, C: 12 g/mol, O: 16 g/mol)

4. Yapılarında bulunan ikili bağ alkenlere reaktif özellik ka-

2. Markovnikov Kuralı olarak bilinen genellemeye göre simet-
zandırır. Alkenlerin yapısında bulunan ikili bağın bir tanesi
rik olmayan bileşiklerin pozitif kısmı, genellikle hidrojen,
sigma, bir tanesi pi bağıdır. Bu pi bağından dolayı alkenler
ikili bağ karbonlarından hidrojeni fazla olana katılır. Negatif
katılma tepkimesi verir.
kısmı ise ikili bağ karbonlarından hidrojeni az olana katılır.
İkili bağ karbon atomlarında eşit sayıda hidrojen bulunan H H H H
alkenlerde bu kural dikkate alınmaz. Ni
C C + H H H C C H
Aşağıdaki tepkimede yer alan X maddesi ana üründür. 300 °C
H H H H
1 2
CH3 – CH2 – CH2 – CH CH2 + HCI Æ X Yukarıda verilen tepkimede,
Buna göre X maddesi ile ilgili; I. Alkenin doyurulması tepkimesidir.
I. Pi bağı bulundurur. II. C2H4 molekülünün bağ açısı genişler.

II. Sistematik adı 1-Kloro bütandır. III. C2H4 molekülündeki karbon atomlarının hibrit türü
III. HCI bileşiğindeki H atomu 2 numaralı karbon (C) ato- 2 3
sp ’den sp ’e dönüşür.
muna bağlanmıştır.
olaylarından hangileri gerçekleşir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III
161
5. Alkenlerde karbon atomları arasında sigma bağının yanı sıra pi bağı da bulunduğundan dönme hareketi kısıtlıdır. Bu nedenle ikili
bağın karbon atomlarına bağlı gruplar düzlemin aynı ya da farklı tarafında olabilir. Alkenlerde ikili bağın karbonlarına bağlı gruplar,
düzlemin aynı tarafında ise cis; farklı tarafında ise trans olarak adlandırılır. Bu şekilde oluşan izomerliğe cis-trans izomerliği
denir.
Alkenlerde ikili bağın karbonlarından herhangi birine iki tane aynı grup ya da iki karbona toplam 4 tane farklı grup bağlı olursa
cis-trans izomerliği görülmez.
R R R R R H R H R R R H H H
Moleküller
R R R H R H H R H H H H H H
Cis-Trans
Yoktur. Yoktur. Yoktur. Trans izomer Cis izomeri Yoktur. Yoktur.
İzometrik
Buna göre, aşağıdaki bileşiklerin hangisinde cis-trans izomerliği görülür?
A) H3C CH3 B) H3C CI C) H CI D) H3C H E) H3C H

C C C C C C C C C C
CI CI H Br H Br H3C H H H
6. I. Br 7. H CH3 H H
KOH, alkol C C C C
CH3 CH CH3
CH3 H CH3 CH3
II. OH 1 2
H2SO4 ısı
CH3 CH CH3 bileşikleri ile ilgili,
III. I. Fiziksel özellikleri birbirinden farklıdır.
CI CI
Zn, 200 °C II. 2. bileşiğin kaynama noktası daha düşüktür.
CH3 CH CH2 III. 1. bileşik trans-2-büten, 2. bileşik cis-2-bütendir.
Yukarıdaki tepkimelerin hangilerinden alken (olefin) yargılarından hangileri doğrudur?
elde edilebilir?
162
Kimya
20
So
r u B a n k a sı

1-D 2-E 3-C 4-C 5-E 6-E 7-C 8-E
Alkenler
1. İkili bağ ile bağlı komşu karbon atomlarındaki grupların bağ 3. CH2 CH3
ekseni etrafında konumlarının değişmesi farklı moleküllerin
oluşmasına neden olur. Kapalı formülleri aynı olan bu mo- CH CH2 CH3
leküller, birbirinin geometrik izomeridir (cis-trans izomeri).
CH2 C CH2 CH3
Buna göre,
Yukarıdaki bileşikle ilgili,
H H CI H
I. Cis-trans izomerliği göstermez.
C C C C
II. 2,3-dietil-1-penten olarak adlandırılır.
CI CI H CI
III. HBr ile tepkimesi sonucu yan ürün olarak 3- bromo-4-
a b
etil-3-metil hekzan oluşur.
bileşikleri ile ilgili, ifadelerinden hangileri doğrudur?
I. a ve b bileşiklerinin fiziksel ve kimyasal özellikleri fark-
lıdır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
II. Birbirlerinin geometrik izomeridirler.
III. Aynı koşullarda a’nın kaynama noktası b’ninkinden
yüksektir.
4. • İkili bağa sahip karbon atomlarına 3 tane aynı grup

bağlı olursa farklı iki molekül oluşamayacağı için bu
moleküller arasında cis-trans izomerliği yoktur.
2. H C2H5 • İkili bağa sahip karbon atomlarından birine aynı grup-
C C lar bağlı ise bu moleküller arasında cis-trans izomerli-
ği yoktur.
CH3 H
Buna göre,
Verilen bileşik ile ilgili; I. Propen
I. Doymamış hidrokarbondur II. 1-penten
II. Bileşiğin IUPAC adı 2-pentendir. III. 2-büten
III. Cis izomeri vardır. IV. 2-metil-2-büten
yargılarından hangileri doğrudur? V. 2-metil-propen
bileşiklerinin hangisinde cis - trans izomerliği görü-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III lür?
163
5. Molekül formülü (CH2)n olan açık zincirli bir hidrokarbon

6. CH2 CH CH2 CH3 ve
bileşiğinin molekül kütlesi 70 g/mol’dür.
bileşikleri ile ilgili,
Buna göre bu bileşik ile ilgili,
I. Birbirinin halka–zincir izomeridir.
I. n sayısı 5’tir.
II. C4H8 kapalı formülüne sahip iki bileşiktir.
II. Cis- trans izomerisi gösterebilir.
III. Her iki bileşik de hidrokarbon bileşiğidir.
III. Molekül yapısında 14 tane sigma, 1 tane pi bağı var-
dır.
7.
I. II. III. IV. V.
CH2
CH3 C CH CH3 CH2 CH2 CH CH2 CH2 CH2 CH3 CH CH
CH2 CH2
CH3 CH3 CH2 CH CH3 CH2 CH3
CH2 CH2
Yukarıda verilenlerden hangisi 1-penten bileşiğinin yapı izomeri değildir?
8. Alkenler, canlıların yaşamsal faaliyetlerinin sağlanması için doğal yollarla üretildiği gibi endüstriyel ihtiyaçları karşılamak için yapay
olarak da üretilebilmektedir.
Alkenlerin kullanım alanları ile ilgili,

I. Kloroeten(Vinil klorür), PVC üretiminde kullanılır.
II. Etilen, muz gibi meyvelerin olgunlaştırılmasında kullanılır.
III. Etenin türevleri olan trikloroeten ve tetrakloroeten (perkloroeten) yağ çözme özelliğinden dolayı kuru temizlemede yaygın
olarak kullanılır.
164
Kimya
21
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-E 2-D 3-A 4-B 5-B 6-D 7-C
Alkinler
1. Laboratuvarda ilk defa Friedrich Wöhler, 1862’de kalsiyum 3. I. C2H2
karbürün(CaC2) suyla tepkimesinden etin (asetilen) elde
II. C6H6
etmeyi başarmıştır. Bu yolla elde edilen etin, eskiden ma-
dencilerin kask lambalarında ve karpit lambalarında yakıt III. C3H4
olarak kullanılmıştır. IV. C6H10
V. C4H8
Yukarıdaki bileşiklerden hangisinin asetilen sınıfı bir
bileşik olduğu kesindir?
En bilinen üyesi asetilen olduğu için alkinler, asetilenler
olarak da adlandırılır.
Buna göre, alkinlerle ilgili;
4. Alkinlerin adlandırılması IUPAC kurallarına göre aşağıdaki
I. En az 2 karbonlu olabilirler. şekilde yapılır.
II. Yapılarında en az 2 tane pi bağı vardır. 1. Üçlü bağın içinde bulunduğu en uzun zincir seçilir.
III. Mono alkinler ile sikloalkenlerle aynı genel formülle 2. Ana zincire numara verme işlemi üçlü bağa göre ya-
gösterilirler. pılır. Üçlü bağ hangi uca yakınsa numara verme işle-
mine o uçtan başlanır.
3. Üçlü bağ her iki uca eşit mesafede ise alkanlardaki
kurallar sırası ile uygulanır. Önce dallanma önceliği-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III ne, sonra alfabetik önceliğe bakılır.
D) II ve III E) I, II ve III 4. Bileşikteki yan grupları adlandırma işlemi alkanlardaki
kurallara göre yapılır. Yan gruplar yazıldıktan sonra
üçlü bağın bulunduğu karbonlardan numarası küçük
olanın numarası yazılır ve ana zincirin karşılığı olan
alkanın sonundaki -an eki yerine -in eki getirilerek ad-
2. H C C H landırma yapılır.
5. 2 ve 3 karbonlu alkinlerde üçlü bağın yerini belirtmeye
gerek yoktur.
H C C H
6. Birden fazla üçlü bağ varsa her bir üçlü bağın yeri ayrı
ayrı belirtilir ve -in ekinden önce üçlü bağların sayısı
C2H2
iki ise -diin, üç ise –triin ekleriyle belirtilir.
Etin (asetilen) Aşağıdaki bileşik IUPAC kurallarına göre adlandırıla-
cak olursa,
Asetilen (C2H2) molekülü ile ilgili aşağıdakilerden
hangisi yanlıştır? C 2H 5 CI CI
CH3 CH C C CH CH CH CH3
A) Yapısındaki C atomları sp hibritleşmesi yapmıştır.
B) Oda koşullarında gaz hâlindedir. CH CH3
C) Molekül geometrisi doğrusaldır. CH3
D) VSEPR gösterimi A2X2 şeklindedir. üçlü bağın yeri hangi sayı ile ifade edilmelidir?
E) Merkez atomunun hibritleşmesinde s karakteri %50

dir. A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
165
5. Aşağıda verilen alkin bileşiğinin,
CH3
C 2H 5 CH CH3
CH3 C C C C CH2 CH2 CH3
CI CH2
CH3
IUPAC kurallarına göre adlandırılması sırasında, en uzun karbon zincirinin numaralandırılması aşağıdakilerden hangi-
si gibi olmalıdır?
A) 1 B) CH3
CH3
1 2 3
2 C2H5 CH CH3
C 2H 5 CH CH3
4 5 6 7 8 9 10
3 4 5 6 7 8 9 CH3 C C C C CH2 CH2 CH3
CI CH2
CI CH2
CH3
CH3
C) CH3 D) 1 CH
3
1 2 3
C2H5 CH CH3 2
C 2H 5 CH CH3
4 5 6 7
CH3 C C C C CH2 CH2 CH3 3 4 5 6
8
CI CH2 7
CI CH2
9
CH3 8
CH3
E) CH3
10 9 8
C2H5 CH CH3
7 6 5 4 3 2 1
CI CH2
CH3
6. CI CH3 7. CH3 CH C C CH3
CH3 CH C C CH CH3
Yukarıda verilen bileşiğin IUPAC adı için hangisi doğ- Yukarıda verilen bileşiğin IUPAC adı için hangisi doğ-
rudur? rudur?
A) 2-kloro-5-metil-3-heptin A) 2-siklopropil-4-pentin
B) 5-kloro-2-metil-3-hekzin B) 4-propil-2-pentin
C) 2-kloro-5-metil-4-hekzin C) 4-siklopropil-2-pentin
D) 2-kloro-5-metil-3-hekzin D) 4-siklopropan-2-pentin
E) 5-kloro-2-metil-3-heptin E) 4-siklopropil-2-penten
166
Kimya
21
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-E 2-C 3-A 4-E 5-E 6-A 7-B 8-C
Alkinler
1. 3. Birden fazla üçlü bağ içeren alkinlerin IUPAC adlandırması;
I. HC CH Etin
• Üçlü bağları içeren en uzun karbon zinciri seçilir.
II. H3C C CH Propin • Üçlü bağlara küçük rakamlar gelecek şekilde en uzun
karbon zinciri numaralandırılır.
H 3C • Sırasıyla varsa alfabetik sıraya göre yan gruplar, üçlü
III. 1-bütin bağların yerleri belirtilip en uzun zincirdeki karbon sa-
H2 C C CH
yısı latince yazılır.
IV. H 3C C C CH3 2-bütin • Üçlü bağ sayısı latince belirtilip “in” eki getirilir.
şeklinde yapılır.
CH3 2-metil Buna göre,
V.
CH3CHC CH 3-bütin
CH3
Yukarıda verilenlerden hangisinin adlandırılması
CH3 CH C C CH CH C CH
IUPAC kurallarına göre yanlıştır?
CH3 CH CH3
A) I B) II C) III D) IV E) V bileşiğinin sistematik adı aşağıdakilerden hangisidir?
A) 3-izopropil-4-metil-7-siklobütil-1,5-oktadiin
B) 3-propil-4-metil-7-siklobütil-1,5-oktadiin
C) 3-izopropil-4-etil-7-siklobütil-1,5-oktadiin
D) 6-izopropil-5-metil-2-siklobütil-3,7-oktadiin
2. I. E) 6-propil-5-metil-2-siklobütil-3,7-oktadiin
2-pentin
II.
6,6-dimetil-3-heptin
III.
4. Çift karbon sayılı hidrokarbonlardan en az karbon

2,2-dimetil-3-bütin
sayısına sahip halkalı alkin bileşiğinin IUPAC adı
Yukarıda çizgi-bağ formülleri verilen bileşiklerden aşağıdakilerden hangisidir? (Bu bileşik yüksek halka
hangilerinin adları sistematik adlandırmaya uygun- gerilimi nedeniyle çok dengesizdir ve saf hâlde izole edil-
dur? memiştir.)
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) 1-siklometin B) 1-sikloetin C) siklopropin
D) II ve III E) I, II ve III D) 2-siklobütin E) siklobütin
167
5. Alkin bileşiklerinin IUPAC adlarının yanında yaygın adları da 7. I. H C C H

vardır. Yaygın adlandırmada asetilen kök olarak kullanılır.
II. CH3 C C CH3
Tabloda bazı alkinlerin hem IUPAC adları hem de yaygın
III. CH3 CH2 CH2 C C H
adları belirtilmiştir.
IV. H C C CH2 CH3
Alkin IUPAC Adı Yaygın Adı
V. CH3 C C H
Metil
CH3C CH Propin Yukarıda verilenlerden hangisi uç alkin değildir?
asetilen
Dimetil A) I B) II C) III D) IV E) V
CH3C CCH3 2-Bütin
asetilen
H
1-Büten-3-in Vinil asetilen
H 2C C C CH
Buna göre,
I. Etil asetilen ile 1–bütin
II. Metil izopropil asetilen ile 4–metil–2–pentin
III. Dietil asetilen ile 3–hekzin
bileşiklerinden hangilerinin açık formülleri aynıdır?
8. Yapısındaki üçlü bağ karbon ana zincirinde 1 ve 2 numaralı

karbonlar arasında olan alkinlere uç alkin, diğer karbonlar
arasında olan alkinlere ise iç alkin denir.
• Hidrojen atomları, karbon-karbon üçlü bağındaki kar-
bon atomlarından hidrojen iyonları (H+) şeklinde ko-
layca ayrılabildiği için asidik karakterdedir. Hidrojen
atomlarının asidik karakteri, üçlü bağ içeren karbon
atomlarına bağlı olduğu zaman geçerlidir.
• Uç alkinlerde asidik karakterdeki hidrojen atomları,
6.
metallerle yer değiştirme tepkimesi verir ve metal ase-
Bileşik Formülü Bileşik Adı
tilenürleri oluşturur. Alkenler, asidik karakterde hidro-
I. H C C CH3 Propin jen atomu içermediği için metallerle yer değiştirme
tepkimesi vermez.
Dietil Buna göre,
II. CH3 CH2 C C CH2 CH3
asetilen
I. Etin
Metil II. Propin
III. CH3 C CH
asetilen III. 2-bütin
IV. 1-pentin
Yukarıda verilen bileşik formüllerinden hangileri
V. 1-hekzin
IUPAC kurallarına göre adlandırılmıştır?
Yukarıda verilen alkin bileşiklerinden hangisi uygun
koşullarda AgNO3 ile tepkime vermez?
168
Kimya
21
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-D 2-E 3-A 4-D 5-E 6-C 7-E 8-B
Alkinler
1. 900 °C 4. Aşağıda etin bileşiğinin eten bileşiğine dönüşümü verilmiştir.
CaCO3(k) CaO(k) + CO2(g)
Kireç taşı Sönmemiş kireç H H
Pt
H C C H+H H C C
2000 °C Etin
CaO(k) + 3C CaC2 + CO H H
(Asetilen)
Kömür Karpit Eten
(Etilen)
CaC2 + 2H2O(s) X + Ca(OH)2
Buna göre,
Kireç taşı, kömür ve su kullanılarak yukarıda verildiği
gibi birkaç aşamadan oluşan işlemler sonucunda I. Bağ açısı artmıştır.
elde edilen hidrokarbon aşağıdakilerden hangisidir? II. C H arasındaki orbital örtüşümü sp - s’den, sp2
-s’ye dönüşmüştür.
A) Metan B) Etan C) Etilen III. Pi bağı sayısı 1 azalırken, sigma bağı sayısı 2 artmış-
tır.
D) Asetilen E) Propilen
2. Pd
CH CH + H2 X
Yukardaki tepkimede oluşan X bileşiği için; 5. I. aşama

I. Adı etilendir. FeCI3
II. Doymamıştır ve katılma tepkimesi verir. X + HCI Y
III. Polimerleşebilir ve polietilenin eldesinde kullanılır. II. aşama
H CI
Y + HCI H C C H
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III H CI
Yukarıdaki tepkimelerde yer alan X ve Y maddeleri
için,
I. Y bileşiği, bromlu suyun rengini değiştirebilir.
II. X bileşiği amonyaklı AgNO3 çözeltisi ile tepkimeye gi-
rebilir.
3. 600 °C III. Y bileşiği uygun koşullarda polimerleşerek polivinil
3CH CH
klorür oluşturur.
Yukarıda verilen trimerleşme tepkimesi sonucu olu- ifadelerinden hangileri doğrudur?
şan bileşik aşağıdakilerden hangisidir?

A) Benzen B) Hekzatriin C) Heksen
D) Eten E) Propen
169
6. Alkinlerin ilk üyesi olan asetilen birçok organik bileşiğin üretilmesinde kullanılan bir hammadde olduğundan sanayide önemli bir
yere sahiptir.
Asetilen yaygın olarak karpitin su ile Pt

a. I. CH CH + 2H2 CH3 CH3
tepkimesi sonucu üretilir.
Çok yüksek sıcaklıkta ısı vererek

b. yandığı için metallerin kesilmesinde II. CaC2(k) + 2H2O(s) CH CH(g) + Ca(OH)2(suda)
kullanılır.
Br Br
Asetilene iki mol H2 katılırsa etan elde
c. III. H C C H + Br2(suda) H C C H
edilir.
Br Br
Asetilenin Tollens ayracı ile tepkimesi
sonucu oluşan gümüş asetilenür tuzu
d. IV. H C C H + 2Ag(NH3)2 Ag C C Ag� + 2NH3 + 2NH4
ise darbelere karşı dayyanıksızdır ve
birincil patlayıcı özellik gösterir.
V. 2C2H2(g) + 5O2(g) 4CO2(g) + 2H2O(g)
Yukarıda alkin ile ilgili verilen açıklamalar ile tepkimeler eşleştirildiğinde kaçıncı tepkime açıkta kalır?
7. 8. I. O
H C C H
H3C CH2 C H
Asetilen ile ilgili; II. O

I. H C C H + HCl →
H3C C CH3
II. H C C H + 2Cu(NH3)2 →
III. H C C H + H2O → III. H3C CH CH3
tepkimelerinden hangileri gerçekleşir? OH
IV. OH
D) II ve III E) I, II ve III H3C CH CH2
OH
V. H3C CH2 CH2 OH
Yukarıdaki maddelerden hangisi,
CH3 C CH + H2O
Propin
tepkimesi sonucu oluşan ana ürünüdür?
170
Kimya
21
So
r u B a n k a sı

1-B 2-E 3-C 4-A 5-B 6-E 7-E
Alkinler
1. r bağı r bağı 2. H C C H
Asetilen ile ilgili;
I. 600 °C sıcaklıkta trimerleşmesi sonucunda benzen
H C C H (C6H6) bileşiği oluşur.
II. Çok çabuk alev alabilen asetilen gazı oksijen ile çok
yüksek derecede ısı vererek yanabildiği için metalle-
r bağları rin kesilmesinde ve kaynak işleminde kullanılır.
III. Asetilen gazı çok kararsız bir yapıya sahiptir ve yük-
sek basınca maruz kaldığında patlar. Bu nedenle saf
Alkinlerin ilk üyesi olan iki karbonlu asetilen, yapısında pi
asetilen gazının yüksek basınç ile sıvılaştırılması teh-
bağı bulunduğundan katılma tepkimesi verir. Bu sayede
likelidir.
başka organik bileşikler elde edilebilir.
Buna göre,
I. Benzen; aren veya aromatik hidrokarbonlar olarak A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

adlandırılan organik bileşikler sınıfının en basit üyesi-
dir. Renksiz, alevlenebilen, kaynama noktası 80,1 °C,
erime noktası 5,5 °C olan bir sıvıdır. Moleküler formü-
lü C6H6’dır.
II. Aseton; propanon ya da dimetil keton, (CH3)2CO
formüllü organik kimyasaldır. Keskin, yanıcı, zehirli
olmayan renksiz bir sıvıdır. Çözücü olarak çokça kul-
lanılır. Kapalı formülü C3H6O olarak gösterilir. Su, eta-
nol ve dietil eterle her oranda birleşir.
III. Asetaldehit; renksiz, keskin kokulu, zehirli, kararsız
bir sıvıdır. Su ile her oranda karışır. Asetik asit, yapay
kauçuk, etil alkol sentezinde kullanılır. CH3CHO for- 3. X, Y hidrokarbon bileşikleriyle ilgili bilgiler şöyledir:
mülüne sahiptir. • Her ikisinin de 1 molü yakıldığında 2’şer mol CO2

oluşmaktadır.
IV. Vinil klorür; genellikle kapı ve pencere kasalarının
• X bileşiği amonyaklı ortamda CuCl veya AgNO3 sulu
üretiminde kullanılan polivinil klorür polimerinin ham- çözeltisiyle tepkime vermektedir.
maddesidir. CH2 = CHCl formülüne sahiptir.
• Y bileşiği hidrojenle katılma tepkimesi vermemektedir.
V. Etanol; sağlık alanında lokal antiseptik olarak kulla- Buna göre, X, Y bileşikleri aşağıdakilerden hangisi-
nılmaktadır. İyi bir çözücü olan etanol ilaç yapımında, dir?
parfüm ve kolonya üretiminde kullanılmaktadır.
CH3 – CH2 – OH formülüne sahiptir.
X Y
bileşiklerinden hangisi sadece polimerleşme veya
A) H C C H CH2 CH2
katılma tepkimesi ile asetilen bileşiğinden elde edile-
mez? B) CH2 CH2 H C C H
C) H C C H CH3 CH3
D) CH2 CH2 H C C H
E) HC CCH3 CH3 CH3
171
4. Yalnız karbon ve hidrojenden oluşan X, Y, Z bileşikle- 6. Üç farklı hidrokarbon bileşiğine ait denkleştirilmiş yanma
riyle ilgili bilgiler şöyledir: tepkimeleri aşağıda verilmiştir.
X: Dört karbonlu, halkalı bir alkandır. CaHb + 3O2 Æ 2CO2 + 2H2O
Y: Beş karbondan oluşan tek halkalı ve halkada iki tane
5
çift bağ içeren bir sikloalkadiendir. CcHd + O Æ 2CO2 + H2O
2 2
Z: Üç karbonlu, düz zincirli ve bir tane üçlü bağı olan bir
alkindir. CeHf + 5O2 Æ 3CO2 + 4H2O
Buna göre, X, Y, Z bileşiklerinin kapalı formülleri aşa- Buna göre, bu bileşiklerle ilgili,
ğıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?
I. CaHb bir alkindir.
II. CcHd bileşiğinde bir çift bağ vardır.
X Y Z
III. CeHf halkalı yapıda bir alkan olabilir.
A) C 4H 8 C 5H 6 C 3H 4
B) C4H10 C 5H 6 C 3H 4 yukarıdakilerden hangisi yanlıştır?
C) C 4H 8 C 5H 8 C 3H 4
D) C4H10 C 5H 8 C 3H 4
E) C 4H 8 C 5H 6 C 3H 6
5. Doymamış yapıdaki X(C5H10) ve Y(C4H6) organik bileşik-

7.
leriyle ilgili aşağıdaki bilgiler verilmiştir. CH3CH2C C CH3CH C CH3CH2CH2
• Uygun koşullarda X’in bir molüne bir mol su katıldığın-
da alkol oluşmaktadır. I. Alkinil Aril Alkil
• Uygun koşullarda Y’nin bir molüne bir mol su katıldı-
II. Aril Alkil Alkinil
ğında keton oluşmaktadır.
Buna göre, X ve Y aşağıdakilerden hangisidir? III. Alkenil Alkil Alkinil
IV. Aril Alkinil Alkil

X Y
A) Parafin Olefin V. Alkinil Alkenil Alkil
B) Olefin Alkin Hidrokarbonlardan bir hidrojen ayrılmasıyla oluşan

C) Parafin Alkin grupların genel adları, yukarıdakilerden hangisinde
doğru olarak verilmiştir?
D) Olefin Parafin
E) Alkin Parafin A) I B) II C) III D) IV E) V
172
Kimya
22
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-D 2-E 3-A 4-E 5-D 6-B 7-B 8-E
Aromatik Bileşikler
1. Aromatik bileşiklerin ilk keşfedildiği dönemde “aromatik” 3. Rezene bitkisi, yapısında aromatik bileşikler içeren, pişirme
kavramı “güzel kokulu” anlamına gelmekteydi. Ancak gü- esnasında hoş kokular yayan bir bitkidir.
nümüzde “aromatik” kavramı sadece güzel kokulu bileşikler
anlamında değil belirli ve ayırt edici bazı fiziksel ve kimyasal
özelliklere sahip bileşikler anlamında da kullanılmaktadır.
Aromatik bileşiklerin büyük bir bölümünde bulunan,
aromatik bileşiklerin temel fiziksel ve kimyasal özel-
liklerini belirleyen temel yapı aşağıdakilerden hangi-
sidir?
A) B) C)
Aromatik bileşiklerin yapısında olan benzen için,

D) E)
I. Kendine has kokusu olan, kolay tutuşabilen bir mad-
dedir.
II. Oda şartlarında berrak görünümlü, sıvı hâldedir.
III. Kömür ve petrolün damıtılmasıyla elde edilir.
IV. İçilmesi ve buharının solunması çok tehlikeli olan bu
zehirli madde, birçok aromatik bileşiğin sentezlenme-
sinde başlangıç maddesi olarak kullanılır.
V. Benzenden türetilen aromatik bileşikler boya, plastik,
deterjan, patlayıcı, böcek ilacı ve motor yakıtı üreti-
minde kullanılır.
yukarıda verilen özelliklerden kaç tanesi doğrudur?
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
2. I. Yapısında bulunan karbon atomları arasında 3 tane

tekli, 3 tane ikili bağ vardır.
II. Yapısındaki pi bağları birbirleriyle sürekli yer değiştirir
ve çok kararlı bir yapı oluşturur. Bu duruma rezonans 4.
denir.
III. Rezonans yapısından dolayı karbon atomları arasın-
Molekülü ile ilgili,
da bulunan bütün bağlar özdeştir.
I. Molekül formülü C6H6’dır.
IV. Yapısında eşit sayıda karbon ve hidrojen bulunur.
II. Apolar yapılıdır.
V. Kararlı bir yapısı olmasına rağmen doymamış bir hid-
III. Aromatik hidrokarbondur.
rokarbon olduğu için katılma reaksiyonu verir.
Yukarıda verilen özelliklerden hangisi aromatik (aren)
maddelerin en basit üyesi olan benzen için yanlıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V D) II ve III E) I, II ve III
173
5. Aromatik hidrokarbonların ilk üyesi 6 karbonlu benzendir. Benzenin yapısında bulunan karbon atomları arasında 3 tane tekli, 3
tane ikili bağ vardır. Halkalı yapıda olan benzendeki pi bağları birbirleriyle sürekli yer değiştirir ve çok kararlı bir yapı oluşturur.
Bu duruma rezonans denir. Benzenin rezonans yapısından dolayı karbon atomları arasında bulunan bütün bağlar özdeştir ve
rezonans benzen molekülüne kararlılık katar.
H H
H C H
H H
C C
ya da
C C
H H H C H
H H
Buna göre, yukarıda farklı gösterimleri verilen benzen bileşiği ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Bir benzen molekülünde 12 tane sigma, 3 tane pi bağı vardır.

B) Suda çözünmez ama deterjan eldesinde kullanılır.
C) Alkenler gibi katılma tepkimesi vermeye yatkın değildir.
D) Tüm karbon atomları sp2 hibritleşmesi yapmış bir sikloalkendir.
E) Petrol ve kömürden elde edilen, renksiz, yanıcı ve kanserojen bir sıvıdır.
6. Benzen molekülünün yapısında kaç tane polar kova- 8. İnsan sağlığına zararlı olduğu saptanan aşağıdaki verilen
lent bağ vardır? bileşik, kırmızı alyuvarlara zarar verir ya da alyuvarların
parçalanmasına neden olur. Kanserojen etkileri nedeniyle
A) 3 B) 6 C) 9 D) 12 E) 15 bu bileşiğin 2008 yılından itibaren Avrupa’da kullanımı
yasaklanmıştır.
7. Aromatik bileşikler ile ilgili,

I. Arenler olarak da sınıflandırılabilirler.
Yukarıda bahsi geçen ve yapısı verilen bu bileşik ile
II. Benzen halkasının bir hidrojen eksik hâline benzil de- ilgili seçeneklerde verilen ifadelerden hangisi yanlış-
nir. tır?
III. En küçük üyeleri benzendir.
A) Naftalin bileşiğidir.
IV. Genellikle hoş kokuları vardır.
B) Kendine özgü keskin kokusu vardır.
V. Başlıca kaynakları taş kömürü katranı ve petroldür.
C) Kolayca süblimleşir ve güve koruyucu olarak kullanı-
yargılardan hangisi doğru değildir? lır.
D) Formülü C10H8’dur.
A) I B) II C) III D) IV E) V E) Alifatik hidrokarbondur.
174
Kimya
22
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-D 2-C 3-E 4-D 5-B 6-D 7-E
1. Aromatik hidrokarbonlardan 1 hidrojen koparıldığın- 3.
Bileşik Adı
da elde edilen yapıların genel adı nedir?
NH2
A) Alkil B) Alkenil C) Alkinil I. Anilin
D) Aril E) Varil
II. Benzen
CH3
2. Aşağıda, aromatik moleküllerden bir tane hidrojen kopması III. Tolüen

sonucunda oluşan farklı aril yapıların adları verilmiştir.
CH2
IV. Naftalin
H C H
I. C C a. Fenil
C C
OH
H C H V. Benzol
H
H H
H C C Yukarıda verilen aromatik bileşiklerden hangisi yanlış

C C C adlandırılmıştır?
II. b. Naftil
C C C
H C C H
H H
H C H
C C 4.
NH2
III. c. Benzil
C C
H C H
Yukarıda verilen aromatik bileşik için hangisi yanlış-
H
tır?
Buna göre, aşağıda verilen eşleştirmelerden hangisi
doğrudur?
A) Renksiz ve toksik(zehirli) bir sıvıdır.
B) Anilin olarak adlandırılır.
A) I. a B) I. a C) I. c D) I. c E) I. b C) Benzen halkasına amin grubunun bağlanması ile olu-
II. b II. c II. b II. a II. a şur.
D) Asidik özellik gösterir.
III. c III. b III. a III. b III. c E) Bir molekülündeki toplam atom sayısı 14’tür.
175
5. Günümüzde aromatik kavramı sadece güzel kokulu bileşikler anlamında değil belirli ve ayırt edici özelliklere sahip anlamında da
kullanılmaktadır. Aromatik bileşiklerin temel fiziksel ve kimyasal özelliklerini belirleyen benzen halkasıdır.
I. II. III. IV. V.
OH NO2 NH2 CH3
• Naftalin iki benzen halkasından oluşur, oda koşullarında katıdır.

• Toluen benzen halkasına metil grubunun bağlanması ile oluşur, kolay tutuşabilen bir sıvıdır.
• Fenol benzen halkasına hidroksil grubunun bağlanmasıyla oluşur, zayıf asit özelliği gösterir.
• Anilin benzen halkasına amino grubunun bağlanması ile oluşur, boya sanayisinde çıkış maddesi olarak kullanılır.
Yukarıda farklı aromatik bileşikler ve bileşiklere ait özellikler verilirken kaçıncı bileşikten söz edilmemiştir?
6. Benzen halkasına hidroksil (– OH) grubu bağlanmasıyla 7. Benzen, kendine has kokusu olan, kolay tutuşabilen bir
oluşan bileşik aşağıda verilmiştir. maddedir. Oda şartlarında berrak görünümlü, sıvı hâldedir.
OH Kömür ve petrolün damıtılmasıyla elde edilir. İçilmesi ve
buharının solunması çok tehlikeli olan bu zehirli madde,
birçok aromatik bileşiğin sentezlenmesinde başlangıç
maddesi olarak kullanılır. Benzenden türetilen aromatik
bileşikler boya, plastik, deterjan, patlayıcı, böcek ilacı ve
Yukarıda verilen bileşik ile ilgili yargılardan hangisi motor yakıtı üretiminde kullanılır. Bu maddelere naftalin,
yanlıştır? anilin, toluen ve fenol örnek verilebilir.
Aromatik bileşiklerle ilgili yargılardan hangisi yanlış-
A) Kendine has bir kokusu vardır ve oda koşullarında tır?
sıvı hâldedir.
B) Hidrokarbon olmayan aromatik bir bileşiktir. A) Fenol; mikrop öldürücüdür.
C) Zayıf asit özelliği gösterir. B) Anilin; vernik, mürekkep, kauçuk ve lastik üretiminde
D) Alkol sınıfı bir bileşiktir. kullanılır.
C) Toluen; ilaç, parfüm ve patlayıcı üretiminde kullanılır.
E) Mikrop öldürücü özelliği vardır.
D) Naftalin; lavabolarda oluşan kötü kokuların giderilme-
sinde kullanılır.
E) Benzen; doymamış hidrokarbon olduğu için katılma
reaksiyonu verir.
176
Kimya
22
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-A 2-E 3-E 4-D 5-A 6-B
1. Aşağıda bazı aromatik bileşiklerin formülleri ve adları ve- 2. Aşağıda verilen aromatik bileşiklerden hangisinin
rilmiştir. adlandırılması IUPAC kurallarına göre yanlış yapıl-
mıştır?
Bileşik Adı
CH3 A) CH3 B) CH3
CI
I. Metil benzen
C2H5 1-kloro-2-metil benzen

CI
1-etil-3-metil benzen
II. Kloro benzen C) D) CH3
CI
CI
NH2
1,2-dikloro benzen
NO2
III. Amino benzen
1-metil-3-nitro benzen
E) CH3
NO2
O2N NO2
IV. Nitro benzen
NO2
OH
1,3,5-trinitro toluen
V. Hidroksi benzen
Buna göre,
• Renksiz, kendine has bir kokusu olan, kolay tutuşabi-
len bir sıvıdır.
• Plastik, ilaç, parfüm, boya ve patlayıcı bir madde olan
TNT (trinitrotoluen) üretiminde kullanılır.
• Pek polar olmasa da, birçok organik madde için çok
iyi bir çözücüdür. 3. C CH
verilen özellikler tablodaki bileşiklerden hangisine O
aittir?
C C2H3
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. CH3

molekülünde sp2 hibritleşmesi yapan karbon atomla-
rının sayısı kaçtır?
A) 3 B) 4 C) 6 D) 7 E) 9
177
4. Trinitrotoluen veya daha özel olarak 2,4,6-trinitrotoluen, C6H2(NO2)3CH3 formülüne sahip bir kimyasal bileşiktir. Bu sarı katı
bazen kimyasal sentezde bir reaktif olarak kullanılsa da, daha çok uygun kullanım özelliklerine sahip bir patlayıcı madde olarak
bilinmektedir.
CH3
O2N NO2
NO2
Yukarıda verilen 2,4,6-trinitrotoluen maddesi için,

I. Aromatik hidrokarbondur.
II. Sistematik adı 1-metil-2,4,6-trinitro benzen’dir.
III. Fenil metan bileşiğinin uygun koşullarda nitrolanması ile elde edilir.
5. Benzenin yapısında bulunan ikili bağlar dönerek sürekli yer 6. X, Y ve Z bileşiklerinin formülleri aşağıda verilmiştir.
değiştirdiği için, benzen halkası kararlı yapı göstermekte
ve beklenen bazı tepkime türlerini veremesede, aşağıdaki
gibi bazı tepkime türlerini verebilmektedir.
Benzenin brom ile, X Y Z
Br Bu bileşiklerle ilgili,
I. Y bileşiği aromatik yapılı bir hidrokarbon olarak sınıf-
FeBr3
+ Br2 + HBr landırılır.
II. X bileşiğinde karbon atomları arasındaki tüm bağlar
Benzen özdeştir.
gerçekleştirdiği tepkimenin türü hangisidir? III. Z bileşiği antrasen olarak adlandırılır.
A) Yer değiştirme tepkimesi
B) Katılma tepkimesi A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
C) Polimerleşme tepkimesi D) II ve III E) I, II ve III
D) Yanma tepkimesi
E) Nötrleşme tepkimesi
178
Kimya
22
So
r u B a n k a sı

1-C 2-D 3-C 4-B 5-B 6-B 7-E 8-C
1. C 2H 5 3. H
H H
CI
CH3
bileşiği ile ilgili,
I. Aromatik bileşiktir.
H H
II. Katılma tepkimesi verir.
III. 1-etil-3-kloro-5-metil benzen olarak adlandırılabilir.
H
Yukarıda verilen benzen halkasındaki iki hidrojen
atomu yerine iki tane – NO2 grubunun farklı konum-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III larda bağlanmasıyla en çok kaç yapı izomeri oluşur?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6
4.
I. II. III.
OH CH3
2.
I. II. III. Yukarıda verilenlerden hangileri aromatik yapılı hid-
rokarbon bileşiğidir?
CH3 CH3
C 3H 7
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve III
C 2H 5 CH3 CH3
5.
Yukarıda verilen bileşiklerden hangileri,
CH3
C 2H 5
bileşiğinin yapı izomeridir?
Yukarıda verilen aromatik yapı kaç tane fenil grubu
içerir?
179
6. Deterjan: Kir sökücü anlamına gelmektedir. Sabun dışındaki tüm temizlik malzemelerini kapsamaktadır. Petrol ve türevlerinden
elde edilmektedir.
CH2 CH2 CH2 CH2 CH2 CH2
OSO3Na
CH3 CH2 CH2 CH2 CH2 CH2
ÜSTAD
ÇAMAŞIR veya
SUYU
OSO3Na
ÜSTAD veya
ÜSTAD ÜSTAD YUMUŞATICI
ÇAMAŞIR
DETERJANI
ŞAMPUAN
ÜSTAD
LEKE
ÜSTAD ÜSTAD C12H25 OSO3Na
ÇIKARICI SIVI ÇAMAŞIR
DETERJAN DETERJANI
Sodyum lauril benzen sülfonat
Yüzey aktif özelliği olan deterjanlarda hidrofob kısmı genelde 8-18 karbon içeren düz veya dallanmış zincirlidir. Yapıda bazen
benzen halkası da bulunabilmektedir.
Buna göre, deterjanın sahip olduğu toplam hidrojen sayısının kaç tanesi yapısında bulunan benzen halkasından gel-
mektedir?
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 1
7. Benzen halkasına metil (– CH3) grubu bağlanmasıyla olu- 8. CI

şan aromatik bileşik aşağıdaki gibidir. FeCI3
+ CI2 + HCI
CH3 25 °C
tepkimesiyle ilgili,
I. Yer değiştirme tepkimesidir.
Metilbenzen (Toluen) II. Oluşan ürün aromatik hidrokarbondur.

III. Benzen, klorobenzene dönüşmüştür.
Yukarıda verilen bileşik ile ilgili yargılarından hangisi
yanlıştır?

A) Renksiz ve kendine has bir kokusu vardır.
B) Kolay tutuşabilen bir sıvıdır. D) II ve III E) I, II ve III
C) Plastik, ilaç, parfüm ve boya yapımında kullanılır.
D) Patlayıcı bir madde olan TNT (trinitrotoluen) üretimin-
de kullanılır.
E) Kuvvetli asit özelliği göstermektedir.
180
Kimya
23
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-C 2-E 3-A 4-A 5-D 6-C 7-B 8-B
Fonksiyonel Gruplar
1. Fonksiyonel Gurup Adı 4.
Fonksiyonel Gurup Organik Bileşik
I. OH Hidroksi O
I. R OH a.
O CH3 C C2H5
II. Karbonil
C O
III. NH2 Nitro
II. R O R b. C H
O
IV. Karboksil
C OH O
III. c. CH3 O CH3
V. R O Alkoksi R C H
O O
Yukarıdaki tabloda verilen fonksiyonel gruplardan IV. d.
hangisinin adı hatalı yazılmıştır? R C R CH3 C OH
O
V.
R C OH
Yukarıda verilen fonksiyonel grup organik bileşik

eşleştirmeleri yapıldığında, hangi fonksiyonel grup
açıkta kalır?
2. • X
• NO2
• C6H5
• COR
Aşağıda verilen fonksiyonel grup isimlerinden hangi-
si yukarıda verilen fonksiyonel gruplardan birine ait
değildir?
5. Fonksiyonel gruplardan biri olan hidroksi( OH) grubunun

A) Açil B) Nitro C) Halo
radikal(R ) grubuna bağlanmasıyla alkol (R OH) sınıfı
D) Fenil E) Karbonil organik bileşikler oluşur.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi alkol sınıfı bileşik
değildir?
A) CH3 OH B) OH C) OH
CH3 CH2 CH3 CH CH3
3. Aşağıda verilen organik bileşik sınıflarından hangisi
karbonil( CO ) grubu içermek zorunda değildir?
D) O E) OH
C OH
A) Eter B) Aldehit C) Keton
D) Karboksillik asit E) Ester
181
6. Radikal gruplara fonksiyonel grup ya da grupların bağlanmasıyla farklı organik bileşikler meydana gelir. Radikal gruplara bağ-
lanan bu farklı gruplara fonksiyonel grup denir. Fonksiyonel grup, bulunduğu organik bileşiğe belirli özellikler kazandıran ve
tepkimelerinde etkin rol oynayan atom ya da atom gruplarıdır.
I. Karbonil grubundaki karbon atomunun her iki tarafına aynı ya da farklı radikal gruplarının bağlanmasıyla keton sınıfı bileşik-
ler oluşur.
O
II. Radikal grubuna karboksil C OH grubunun bağlanmasıyla karboksilik asit sınıfı organik bileşikler oluşur. Karboksil
O
grubu C OH veya ( COOH) şeklinde gösterilebilir.
III. Karbonil grubundaki karbon atomunun bir tarafına radikal grup, diğer tarafına hidrojen atomunun bağlanmasıyla alkol sınıfı
bileşikler oluşur.
IV. Bir radikal gruba alkoksi (R O ) grubunun bağlanmasıyla eter sınıfı (R O R) organik bileşikler oluşur.
V. Fonksiyonel gruplardan biri olan hidroksi ( OH) grubunun radikal (R ) grubuna bağlanmasıyla aldehit (R OH) sınıfı
organik bileşikler oluşur.
Fonksiyonel grupların oluşumu ile ilgili yukarıda verilen ifadelerden kaç tanesi doğrudur?
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
7. Radikal gruplarına amino grubunun bağlanmasıyla amin 8. Fonksiyonel Grup Adı

sınıfı bileşikler oluşur.
O
Buna göre, aşağıda verilen bileşiklerden hangisi amin I. Keton
sınıfı bileşik değildir? R C R
II. R O R Ester
A) NH2
B) NO2
O
III. Karboksilik Asit
R C OH
C) CH3 N C2H5 D) CH3 NH CH3
IV. R NH2 Amin
C 3H 7
O
E) CH3 CH2 NH2 V. Aldehit
R C H
Yukarıdaki tabloda verilen fonksiyonel grup adlandır-

malarından hangisi yanlıştır?
182
Kimya
23
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-D 2-C 3-E 4-C 5-C 6-A
Alkoller
1. Genel formülü CnH2n + 2O olan monoalkoller, sp3 hibritleş- 3. Alkoller yapılarında bulunan hidroksil grubu sayısına veya
mesi yapmış karbon atomuna hidroksil grubunun bağlan- hidroksil grubunun bağlı olduğu karbon atomuna göre
masıyla oluşur. sınıflandırılabilir.
• OH grubunun bağlı olduğu karbon atomunda OH • Hidroksil grubunun bağlı olduğu karbon atomuna baş-
veya farklı fonksiyonel grubun bağlı olduğu bileşikler ka bir karbon atomu bağlıysa birincil karbon atomu,
alkol değildir. alkole ise birincil (primer) alkol denir. Birincil alkol-
• OH grubunun bağlı olduğu karbon atomunda pi ler, 1° alkol şeklinde de ifade edilebilir.
bağı içeren bileşikler de alkol özelliği göstermez. • Hidroksil grubunun bağlı olduğu karbon atomuna iki
Buna göre, aşağıda verilen bileşiklerden hangisi alkol karbon atomu bağlıysa ikincil karbon atomu, alkole
sınıfı bileşiktir? ise ikincil (sekonder) alkol denir. İkincil alkoller, 2°
alkol şeklinde de ifade edilebilir.
A) OH B) OH
• Hidroksil grubunun bağlı olduğu karbon atomuna üç
CH3 CH CH3 C CH3 karbon atomu bağlıysa üçüncül karbon atomu, alkole
ise üçüncül (tersiyer) alkol denir ve 3° alkol şeklinde
OH CN
de ifade edilebilir.
C) OH D) CH3 CH CH3
Buna göre,
CH3 CH CH OH I. H H H
E) OH H C C C H
H O H
H
II. H H
H C C O H
H H
2. Alkollerin yapısında birden fazla hidroksil grubu bulunabilir.
Yapısında bir tane OH grubu bulunan alkollere monoal- III. CH3
kol, birden fazla OH grubu bulunan alkollere ise polialkol CH3 C OH
denir.
CH3
I. CH2 CH2 II. CH3 CH2 OH
OH OH verilen alkollerin sınıflandırılması ile ilgili aşağıdaki-

lerden hangisi doğrudur?
III. OH IV. CH2 CH CH2
Birincil İkincil Üçüncül
CH3 C CH3 OH OH OH (primer) (sekonder) (tersiyer)
OH alkol alkol alkol
A) I II III
V. CH3 CH CH2 OH
B) II III I
OH
C) III I II
Yukarıda verilenlerden kaç tanesi polialkol özellik
D) I III II
göstermektedir?
E) II I III
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
183
4. a karbonu fonksiyonel grubun bağlı olduğu karbon atomudur. Birincil, ikincil ve üçüncül alkoller, a karbonundaki hidrojen sayısına
bakılarak da belirlenebilir.
• OH grubunun bağlı olduğu karbon atomunda (a karbonu) en az iki tane hidrojen atomu bulunan alkoller birincil alkol, bir
tane hidrojen atomu bulunan alkoller ikincil alkol, hidrojen atomu bulunmayan alkoller ise üçüncül alkol olarak tanımlanır.
• Polialkollerde birden fazla OH grubu bulunur. OH grubunun bağlı olduğu C atomuna göre polialkoller hem 1° hem 2°
hem de 3° alkol özelliklerini bir arada gösterebilir.
Buna göre,
(a) (b)
OH OH
(c)
CH2 CH CH2 C CH2 CH2 OH
CH3
bileşiğindeki a, b ve c ile gösterilen OH’ların dereceleri için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
(a) (b) (c)

A) 1° 2° 3°
B) 3° 2° 1°
C) 2° 3° 1°
D) 1° 3° 2°
E) 2° 1° 3°
5. 6. Alkollerde sistematik adlandırma yapılırken, hidroksil grubu-

I. II. III.
na en yakın uçtan başlanarak zincirdeki karbon atomlarına
Benzil alkol Glikol Gliserin numara verilir.
Buna göre,
a. b. c.
CH3 OH CH3
CH2 CH CH2 CH2 CH2 CH2 OH
CH3 C CH2 C CH2 C CH3
OH OH OH OH OH
C 2H 5 CH3 CH CH3
Yukarıdaki tabloda verilen alkol sınıfı bileşiklerin
CH3
adlandırılmaları ile ilgili hangisi doğrudur?
bileşiğinin sistematik adlandırması yapılırken,
OH’ın bağlı olduğu karbona verilen numara kaç
A) I. a B) I. a C) I. c D) I. c E) I. b
olmalıdır?
II. b II. c II. b II. a II. a
III. c III. b III. a III. b III. c A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
184
Kimya
23
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-D 2-E 3-E 4-E 5-B 6-E 7-C
Alkoller
1. Alkoller IUPAC kurallarına göre adlandırılırken hidroksil 3. 4 - metil - 2 - hekzanol bileşiği aşağıdakilerden hangi-
grubuna en yakın uçtan başlanarak zincirdeki karbon sidir?
atomlarına numara verilir.
Buna göre, A) CH3 CH CH CH2 CH2 CH3
OH CH3
Bileşik IUAPC Adı
B) CH3
CH3 CH CH3
I. 2-propanol CH3 CH CH2 CH CH CH3
OH
OH CH3
II. C2 H 5 OH Etanol
CH3 C) CH3 CH CH2 CH3
OH
III. CH3 CH CH CH2 3-metil-2-pentanol
D) CH3 CH CH CH2 CH3
OH CH3
OH CH3
CH3 CH2 CH OH
IV. 1-metil-1-propanol E) CH3 CH CH2 CH CH2 CH3
CH3
OH CH3
CH3
CH3 CH CH3 4,5-dimetil-2-hek-

V.
zanol 4. Alfa karbonunda bir tane alkil bağlı ise primer (birincil, 1°)
CH CH2 CH
alkol, iki tane alkil bağlı ise sekonder (ikincil, 2°) alkol ve
OH CH3 üç tane alkil bağlı ise tersiyer(üçüncül, 3°) alkol olarak
sınıflandırılır.
yukarıda verilen adlandırmalardan hangisi yanlıştır?
Adı Alkol
CH3
I. Tersiyer bütil alkol CH3 C OH
2. CH3 CH3 CH3

CH3 CH CH2 CH C OH CH3 CH CH3
II. İzopropil alkol
OH CH3 OH
Verilen bileşiğin IUPAC adı aşağıdakilerden hangisi- CH3 CH2 CH OH
III. Sekonder bütanol
dir?
CH3
A) 1,1,2-trimetil-1,4-pentandiol
Yukarıdaki alkollerden hangileri doğru adlandırılmış-
B) 4,5,5-trimetil-2,5-pentandiol tır?
C) 4,5-dimeti-2,5-hekzandiol
D) 2,3-dietil-2,5-hekzandiol A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
E) 2,3-dimetil-2,5-hekzandiol
185
5. a karbonu fonksiyonel grubun bağlı olduğu karbon atomudur. Birincil, ikincil ve üçüncül alkoller, a karbonundaki hidrojen sayısına
bakılarak da belirlenebilir.
CH3 OH
CH3 C CH2 CH CH2 CH2 CH3

�
CH3 a karbonu
Buna göre, aşağıda verilen alkollerden hangisi üçüncül alkol değildir?
A) OH B) CH3 C)
CH3 C CH2 OH
OH
CH3
CH3
D) CH3 E) CH3
CH2 CH2 C OH
CH3 C OH CH3
CH3
6. Molekülde birden fazla hidroksil grubu varsa yerleri belirtilip 7. CH2CHC(CH3)2CHOHCH2CH3

adlandırmadaki -ol ekinin önüne di-, tri-, tetra- gibi ekler
Yukarıda verilen bileşik ile ilgili,
getirilir. Molekülde iki tane hidroksil grubu varsa -diol, üç
tane hidroksil grubu varsa -triol eklerinden biri getirilir. I. Doymamış mono alkoldür.
CH3 OH II. IUPAC kurallarına göre 4 numaralı karbonunda iki

tane metil grubu bağlıdır.
CH2 C CH CH CH CH3 III. IUPAC kurallarına göre hidroksi grubu 4 numaralı kar-
OH OH C2H5 C2H5 bon atomuna bağlıdır.
IV. Sistematik adı, 4,4-dimetil-5-hekzen-3-ol’dür.
Yukarıdaki bileşik ile ilgili;
V. Sekonder alkoldür.
I. IUPAC adı 3,4-dietil-2-metil - 1,2,5-hekzatriol’dür.
II. Polialkoldür.
III. Yapısında 1 tane sekonder alkol grubu vardır.
186
Kimya
23
So
r u B a n k a sı

1-A 2-E 3-E 4-E 5-B 6-C 7-C 8-B 9-A
Alkoller ve Eterler
1. I. OH 3. a) OH OH
CH2 CH CH CH3 CH3 CH2 CH CH2

4 3 2 1
b) CH3 CH2 CH2 CH2 OH
3-Büten-2-ol
c) OH
II. OH
CH3 CH CH2 CH3
d) C3H7 OH
Siklobütil alkol
e) OH OH OH
III.
1 CH3
CH3 CH CH CH2
CH3 CH C C CH2 CH OH
7 6 5 4 3 2 Yukarıda verilen alkoller ile ilgili,
CH3
I. Aynı ortamdaki kaynama sıcaklıkları a > b > c şeklin-
6-Metil-4-heptin-2-ol dedir.
II. Aynı sıcaklıkta sudaki çözünürlükleri e > a > b şeklin-
IV. CH2 OH dedir.
III. Aynı ortamdaki uçuculuk sıralaması d > c > b şeklin-
Benzil alkol dedir.
IV. Aynı sıcaklıkta buhar basınçları d > b > a şeklindedir.
V. CH3 CH CH2 OH V. Aynı sıcaklıktaki moleküler arası çekim kuvvetleri
CH3 c > b > e şeklindedir.
İzobütil alkol ifadelerden hangisi yanlıştır?

Yukarıda verilen bileşiklerden kaç tanesinin adlandı-
rılması doğru yapılmıştır? A) I B) II C) III D) IV E) V
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
4.
I. Maya
C6H12O6
Isı
2. Alkollerle ilgili, II.
CH3 CH2 CI + KOH Seyreltik
I. Polar moleküllerdir.
II. Yoğun fazda molekülleri arasında etkin olan etkileşim III. Asit
CH2 CH2 + H2O
hidrojen bağıdır.
III. Hidrofil ve hidrofob kısımlar içerir.
Yukarıda verilen tepkimelerin hangilerinden uygun
ifadelerden hangileri doğrudur? koşullar altında etanol elde edilebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

187
5. Genel yapı formüllü R O R olan bileşikler ile ilgili, 8. Eter Adı

I. Genel formülleri CnH2n + 2O’dur.
O Difenil
I.
II. Apolar yapılı olduğundan sudaki çözünürlüğü çok az- eter
dır.
III. R grupları farklı ise asimetrik (karışık) eter bileşiğidir. CH3 CH2 CH O CH CH3 ter-bütil
II. izopropil
IV. Kapalı formülü eşit karbon sayılı mono alkollerle aynı- CH3 CH3 eter
dır.
V. Yoğun fazda molekülleri arasında hidrojen bağı görül- III. CH2 CH O CH CH2 Divinil eter
mez.
yargılarından hangisi doğru değildir? Siklobütil
IV. siklopropil
O eter
A) I B) II C) III D) IV E) V CH3 CH O CH2 CH2 CH3 n-propil
V. izopropil
CH3 eter
Yukarıda verilen eterlerden hangisinin adlandırılması

yanlıştır?
6. Aşağıda bazı eter bileşiklerinin adları verilmiştir.

• Metoksi metan
• Metoksi etan
• 1-Propoksi propan
• 2-Propoksi propan
• 2-izopropoksi propan
Buna göre kaç tanesi simetrik (basit) eterdir?
9. • Eterlerin molekül geometrileri su ve alkol bileşikleri gibi
açısaldır.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
• Eter molekülleri arasında hidrojen bağı yoktur fakat su
molekülleri ile hidrojen bağı oluşturarak suda çözünür.
• Eterlerin kaynama noktaları, aynı sayıda karbon ato-
mu içeren alkollerden daha yüksektir.
• Eterler kimyasal tepkimelere karşı oldukça ilgisiz
(inert) bileşiklerdir.
7. CH3 CH CH2 O CH2 CH3 • Polarlığının az olması nedeniyle eterler, organik mad-
deler için iyi bir çözücüdür ve bu nedenle organik bile-
CH3 şiklerin özütlenmesinde de kullanılır.
bileşiği için; • Dietileterin (lokman ruhu) kaslar üzerinde gevşetici
etkisi vardır ve bu nedenle eskiden anestezik olarak
I. İzobütil etil eter
kullanılmıştır.
II. 1-etoksi-2-metil propan • Asimetrik bir eter olan ter-Bütil metil eter, sanayide
III. sec-Bütil etil eter MTBE diye adlandırılır ve benzinin oktan sayısını ar-
tırmak için kullanılır.
adlandırmalarından hangileri kullanılabilir? Eterler ile ilgili yukarıda verilen bilgilerden kaç tanesi
yanlıştır?
188
Kimya
24
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-D 2-A 3-D 4-E 5-C 6-C 7-E
Karbonil Bileşikleri, Aldehit ve Ketonlar

1. İkili bağla birbirine bağlanmış karbon ve oksijen element- 3. I. O
lerinden oluşan, oksijenin üzerinde iki tane eşleşmemiş
CH3 C CH3
elektron çifti bulunduran gruba karbonil grubu denir.
O II. O
=
C H C H
III. O
Karbonil grubu ile ilgili,
CH3 CH2 C H
I. Karbonil grubundaki karbonun hibrit türü sp2’dir.
II. Grubun bütün bağ açıları (yaklaşık 120°) birbirine Yukarıda verilen karbonil bileşiklerinden hangileri
eşittir. aldehittir?
III. Oksijen kısmi negatif (d –), karbon ise kısmi pozitif (d+)
yüklenir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
IV. Karbonil grubu apolardır.
V. Karbonil grubuna bir tane alkil (R) bağlanmasıyla elde
edilen radikal gruba açil grubu denir.
4. I. O
C 2H 5 C C2H5
II. O
2. Açil grubuna farklı gruplar bağlanarak aşağıda gösterilen
C H
karbonil bileşikleri elde edilebilir.
I II III IV
O O O O III. O
C
R C OR R C R R C OH R C H
Yukarıda verilen karbonil bileşiklerinin genel adları
için hangisi doğrudur?
IV. O
I II III IV CH3 C CH2 CH3

Karboksi- V. O
A) Ester Keton Aldehit
lik asit
C
Karboksi-
B) Keton Ester Aldehit
lik asit
Karboksi-
C) Ester Aldehit Keton
lik asit
Karboksi- Yukarıda verilen organik bileşiklerden hangisi aroma-
D) Ester Aldehit Keton
lik asit tik yapılı simetrik (basit) ketondur?
E) Karboksi-
Aldehit Keton Ester
lik asit
189
5. Aldehitler adlandırılırken şu kurallar dikkate alınır: O

1. Karbonil grubu içeren en uzun karbon zinciri (ana zincir) seçilir;
CH3 CH2 CH CH
CH3
2. Karbonil grubundan başlanarak uzun zincir numaralandırılır; O
CH3 CH2 CH CH
4 3 2 1
CH3
3. Aldehitler, dallanmaların bulunduğu karbon numaraları ve dal adları yazıldıktan sonra ana zincirdeki karbon sayısına karşılık
gelen hidrokarbonun adının sonuna -al eki getirilerek adlandırılır.
Buna göre,
I. II. III.
H NH2
CH3 CH CH C O
CH3 CH C O CH2 CH CH2 C O
OH CH3 H
C2H5 H
2-etil propanal 3-hidroksi-2-metil bütanal 2-amino-1-fenil bütanal
yukarıda verilen adlandırmalardan hangisi IUPAC kurallarına göre yanlış yapılmıştır?
6. Aldehit Yaygın Adı 7. O
O CH3 CH2 C CH CH3

I. a. Formaldehit
CH3 C H CH3
Yukarıda açık yapısı verilen bileşik için,
O
II. b. Asetaldehit I. 2-metil-3-pentanon
CH3 CH2 C H II. Etil izopropil keton
III. Etil sec-propil keton
O
III. c. Propiyonaldehit adlandırmalarından hangileri yapılabilir?
H C H
Yukarıda verilen aldehitler ile yaygın adları eşleştir- A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
melerinden hangisi doğrudur? D) II ve III E) I, II ve III
A) I. a B) I. a C) I. b D) I. c E) I. c
II. b II. c II. c II. a II. b
III. c III. b III. a III. c III. a
190
Kimya
24
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-E 2-D 3-C 4-C 5-B 6-C 7-D 8-A
Aldehit ve Ketonlar
1. H O 3. I. Karbonil grubu içerdiklerinden polar bileşiklerdir.
CH2 CH C CH2 C CH CH3 II. Kaynama noktaları, aynı karbon sayılı hidrokarbon-
ların kaynama noktasından daha düşük, aynı karbon
OH CH2 sayılı alkollerin kaynama noktasından yüksektir.
III. Karbon sayıları artıkça aldehit ve ketonların polarlık-
CH3
ları azalacağından çözünürlükleri azalır.
Yukarıda verilen organik bileşik için,
Yukarıda verilen özelliklerden hangileri aldehit ve
I. 3 farklı fonksiyonel grup içerir. ketonların her ikisi için de doğrudur?
II. IUPAC adı; 6-hidroksi-3-metil-7-okten-4-on’dur.
III. Kapalı formülü C9H16O2’dir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
ifadelerden hangileri doğrudur? D) II ve III E) I, II ve III
4. Aldehit ve ketonların her ikisi de;

I. yanma,
II. katılma,
2. Ketonların yaygın adlandırılmasında, karbonil grubuna III. yükseltgenme
bağlı olan radikal grupların adlarından sonra keton kelimesi tepkimelerinden hangilerini verirler?
getirilir. Alkil adları söylenirken alfabetik sıra takip edilir.
Buna göre,
Keton Yaygın Adı D) II ve III E) I, II ve III

O
I. C Difenil keton
O
II. Dimetil keton
CH3 C CH3 5. Aldehit ve ketonlar tamamı için;
O I. indirgenebilmesi,
III. Etil metil keton
CH3 CH2 C CH3 II. alkollerin yükseltgenme ürünü olması,
III. polimerleşme tepkimesi vermesi
yapılan adlandırmalardan hangileri doğrudur? özelliklerinden hangileri ortaktır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

191
6. Besin kaynağı bakımından önemli olan monosakkaritler heksozlardır. Bunlardan glikoz (kan ve üzüm şekeri), fruktoz (meyve şe-
keri, levüloz) ve galaktoz (süt şekeri) en önemlileridir. Sindirilmeden kana karışırlar. Hepsinin kapalı formülleri C6H12O6 şeklinde
olup birbirlerinin izomeridirler.
Aşağıda glikoz, fruktoz ve galaktoz bileşiklerinin açık yapı formülleri verilmiştir.
I. II. III.
CHO CH2OH CHO
H C OH C O H C OH
H C OH HO C H H C OH
H C OH H C OH H C OH
H C OH H C OH H C OH
CH2OH CH2OH CH2OH
Glikoz Fruktoz Galaktoz
Yukarıda verilen monosakkaritler sınıfı bileşiklerden hangilerinin sahip olduğu tüm karbonlar uygun koşullar altında
yükseltgenebilir?
7. Aldehitler, yapısında karbonil grubuna bağlı hidrojen bu- 8. O

lundururken ketonlar bulundurmaz. 1 KMnO4
X + O2 R C OH
• Karbonil grubunda bulunan oksijen elementinin elekt- 2
ronegatifliği karbondan fazla olduğundan bağ elekt-
ronlarını kendine doğru çeker ve karbonun pozitifliğini Yukarıdaki tepkimeyi verebilen X bileşiği,
artırır. Bu durum aldehitlerde karbonil grubuna bağlı
I. O
olan hidrojen atomunu aktifleştirir ve yükseltgenerek
karboksilik asidi oluşturmasını sağlar. CH3 C H
Buna göre, aşağıda verilen bileşiklerden hangisi O
II.
uygun koşullar altında yükseltgenerek karboksilik
asit oluşturamaz? C
A) O B) O
III. O
H C H C H
CH3 CH2 C CH CH3
CH3
hangileri olabilir?
C) O D) O
CH3 CH2 C H CH3 C CH2 CH3 A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
E) CH3 CH CH C O
OH CH3 H
192
Kimya
24
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-D 2-A 3-B 4-D 5-D 6-B 7-A 8-C 9-E
Aldehit ve Ketonlar
1. Tollens ayıracı, amonyaklı gümüş nitrat çözeltisidir. Bu 3. X: O
çözeltiyle tepkimeye giren bileşikler karboksilik aside yük-
+ CH3 CH2 C H
seltgenir, çözeltide bulunan Ag iyonları da indirgenerek
gümüş aynasını oluşturur. Y: O
C H
Z: O
CH3 C CH2 CH3
Verilen maddelere ayrı ayrı Fehling ayıracı eklendiğin-

de,
O
+ –
NH3 I. X’e eklendiğinde renk maviden kiremit kırmızısı rengi-
X + 2Ag + 2OH CH2 C OH + 2Ag(k) + H2O
ne döner.
Gümüş aynası II. Y’ye eklendiğinde benzil alkol oluşur.
III. Z’ye eklendiğinde tepkime gerçekleşmez.
Buna göre, yukarıdaki tepkimeyi veren X bileşiği aşa-
ğıdakilerden hangisi olamaz? IV. X’de yükseltgenme olur.
V. Z’de renk değişimi olmaz.
A) O B) O yukarıdakilerden hangisi yanlış olur?
H C H C H
C) O D) O
CH3 CH2 C H C
4. [O]
R CH2 OH X
E) OH X + 2Cu2+ + 4OH – CH3 C O + Y + 2H2O
CH2 CH CH2 C O OH
H Verilen tepkimelere göre, X ve Y maddelerinin yerine

aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır?
2. I. KMnO4
II. LiAIH4 X Y
III. NaBH4 A) Keton Cu2O
Yukarıda verilen maddelerden hangileri yaygın kulla- B) Aldehit CuO

nılan yükseltgen maddelerden biridir? C) Keton Ag
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) Aldehit Cu2O

E) Aldehit Ag
193
5. Tollens ayıracı ile 7. I. Formaldehit

indirgenir. İndirgenirse 1-propa- II. Aseton
I nol oluşur. III. Benzaldehit
II
CH3 CH2 C O Yukarıda verilen bileşiklerden hangileri, bakır (II) sülfat
(CuSO4) ve sodyum potasyum tartarat (NaKC4H4O6)
H içeren çözeltiye sodyum hidroksit (NaOH) karıştırıl-
III 2+
ması sonucu elde edilen ve içerisinde Cu iyonlarını
Yükseltgenirse pro- bulunduran bazik çözeltiye atıldığında kırmızı renkli
panoik asit oluşur.
Cu2O katısı çökelir?
Şekildeki karbonil bileşiği ile ilgili verilen yargılardan

hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
6. 8. O
[O] [O]
CH3 CH2 OH X Y CH3 C CH2 CH3
Yukarıdaki tepkimede oluşan X ve Y maddeleri ile Yukarıda verilen bileşik ile ilgili,
ilgili hangisi doğrudur?
I. Polimerleşebilir.
II. Yükseltgenerek karbosilik asit oluşturur.
X Y
III. İndirgenmesiyle 2-Bütanol oluşur.
A) Aldehit Keton
IV. Tollens çözeltisine etki eder.
B) Aldehit Karboksilik asit V. Simetrik ketondur.
C) Keton Karboksilik asit ifadelerden hangisi doğrudur?
D) Karboksilik asit Aldehit
E) Keton Aldehit A) I B) II C) III D) IV E) V
9. H O R
[O] [O] [O]
R C H X R C H Y R C H Z
– H 2O – H 2O
OH OH
Yukarıda verilen tepkimeler uygun koşullar altında gerçekleştiğinde oluşan X, Y ve Z ürünleri ile ilgili hangisi yanlıştır?
A) X, aldehittir. B) Y, karboksilik asittir. C) Z, ketondur. D) X, yükseltgenebilir. E) Z, yükseltgenebilir
194
Kimya
24
So
r u B a n k a sı

1-C 2-C 3-A 4-E 5-D 6-C 7-E
Aldehit ve Ketonlar
1. I. O 3. O
NaBH4
C Ni CH3 C H + H2 X
+ 2H2
Aldehit
O
II. Pd/Isı NaBH4
CH2 C O + H2 CH3 C CH3 + H2 Y
Keton
H
Yukarıdaki verilen redoks tepkimeleri sonunda elde
III. O edilecek X ve Y bileşikleri ile ilgili hangisi doğrudur?
NH3
C H + 2Ag+ + 2OH –
X Y
A) Primer alkol Sekonder alkol
Yukarıda verilen tepkimelerin hangilerinin sonucunda B) Tersiyer alkol Primer alkol
alkol elde edilir?
C) Primer alkol Tersiyer alkol
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) Sekonder alkol Primer alkol

E) Tersiyer alkol Sekonder alkol
2. O O
R C H R1 C R2
[O]
4. Yükseltgenme tepkimeleri şeklinde de gösterilir.
[H]
İndirgenme tepkimleri şeklinde de gösterilir.
Badem Gül Buna göre,
[O]
Yukarıda genel yapı formülleri ve etkin oldukları mad- I. Primer alkol
deler verilen fonksiyonel yapılı bileşikler ile ilgili, [O]
II. Sekonder alkol
I. Genel formülleri CnH2nO’dur.
+
H
II. Karakteristik kokuları vardır. III. Alkin + H2O
III. Yükseltgenebilirler.
tepkimelerinin hangileri sonucunda aldehit veya
özelliklerinden hangileri ortaktır? keton oluşur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

195
5. Aldehit ve ketonlar genellikle gıda ve kozmetik alanlarında kullanılır. Aşağıda bazı aldehit ve ketonların kullanım alanları verilmiştir.
Bileşik Kullanım Alanı
I. Formaldehit Mikrop öldürücü olduklarından dezenfektan olarak kullanılır.
II. Asetaldehit Yapay kauçuk elde etmek için kullanılır.
III. Benzeldehit Kozmetik ve boyar madde endüstrisinde başlangıç maddesi olarak kullanılır.
IV. Aseton Halk arasında oje çözücü olarak bilinir.
V. Vanilin Dondurma ve pasta yapımında kullanılır.
Yukarıdaki tabloda verilen aldehit ve ketonlardan hangisi diyabet hastalarının idrarında fazla miktarda bulunur?
6. I II 7. Ketonların en bilinen üyesi asetondur.
Vanilin Karvon
(Vanilya çiçeği) (Nane yaprağı)
O
III IV
C
H3C CH3
Aseton ile ilgili,

I. Ketonların ilk üyesidir.
II. Suda ve birçok organik bileşikte çözünebilen renksiz
Sinnamaldehit Benzaldehit
ve uçucu bir sıvıdır.
(Tarçın) (Badem)
III. Tırnaklara sürülen ojenin temizlenmesinde kullanılır.
V IV. Yağ, mum, reçine, kauçuk, plastik, lak, vernik vb.
maddeler için de çözücü olarak kullanılır.
V. Asetaldehitin fonksiyonel grup izomeridir.
verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
b-damaskenon
(Gül yaprağı)
Yukarıda verilen maddelerin içeriğindeki organik bile-

şiklerin kaç tanesinde karbonil grubuna bağlı hidro-
jen vardır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
196
Kimya
25
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-C 2-C 3-E 4-E 5-E 6-C
Karboksilik Asitler, Esterler

1. Karboksilik asitlerin fonksiyonel grubu karboksil grubudur. 3. Karboksilik asitler, karboksil sayısına ve yapısındaki fonk-
Bu ad karbonil ve hidroksil gruplarından türetilmiştir. Kar- siyonel gruplara göre aşağıdaki gibi sınıflandırılır.
bonil grubuna bir hidroksil grubu bağlanması ile oluşan Monokarboksilik Asitler: Yapısında bir tane karboksil
yapıya karboksil grubu, bu grubu taşıyan bileşiklere ise ( COOH) grubu bulunan bir değerlikli asitlerdir ve genel
karboksilik asitler denir. formülleri CnH2nO2’dir.
O Polikarboksilik Asitler: Yapısında birden fazla karboksil
( COOH) grubu bulunan asitlerdir. Polikarboksilik asitlerin
R COOH R C OH R CO2H
değerliği yapısında bulunan karboksil ( COOH) sayısına
Karboksillik asitler ile ilgili, eşittir.
I. Genel formülleri CnH2nO2’dir. Hidroksi (Oksi) Asitler: Yapılarında OH grubu bulunan
II. Kuvvetli asitlerdir. asitlerdir.
III. Saf suda çözünürken; Amino Asitler: Yapılarında NH2 (amino) grubu bulun-
– + duran asitlerdir.
R COOH R COO (suda) + H (suda)
şeklinde iyonlaşır. Yağ Asitleri: Çift karbon sayılı ve düz zincirli monokarbok-
ifadelerden hangileri doğrudur? silik asitlerdir.
• COOH
CH2
COOH
• H 2N CH COOH
CH3
• CH2 COOH
2. Monokarboksilik Asitler: Yapısında bir tane karboksil HO C COOH

( COOH) grubu bulunan bir değerlikli asitlerdir ve genel
formülleri CnH2nO2’dir. CH2 COOH
• CH3 CH3 O
Monokarboksillik Asit Adı
I. CH3 COOH a. Formik asit CH3 CH CH CH2 C OH
Buna göre, hangi karboksilik asit sınıfına ait örnek

COOH
II. b. Astetik asit yukarıda verilmemiştir?
III. H COOH c. Benzoik asit A) Monokarboksilik Asit

B) Polikarboksilik Asit
Yukarıda verilen karboksilik asitler eşleştirmelerin-
den hangisi doğrudur? C) Hidroksi (Oksi) Asit
D) Amino Asit
A) I. a B) I. a C) I. b D) I. b E) I. c
E) Yağ Asiti
197
4. 5.
Amino asitler ile ilgili,
I. Yapılarında NH2 grubu bulunduran asitlerdir.

Hidroksi (Oksi) asitler ile ilgili,
II. R CH COOH genel formülüne sahiptir.
I. Yapılarında OH grubu bulunan asitlerdir.
II. R NH2
CH COOH genel formülüne sahiptir.
III. Proteinlere ait polipeptit zincirlerinin yapı taşlarıdır.
OH
III. Hidroksi asitler meyve asitleridir.
IV. Özellikle deri hastalıklarında şekil ve fonksiyon bo-
zukluklarının giderilmesinde, kozmetikte kullanılmak- A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
tadır. D) II ve III E) I, II ve III
V. Tamamı alkol özelliği göstermektedir.
6. Karboksilik asitler IUPAC sistemine göre adlandırılırken aşağıdaki kurallar dikkate alınır.
1. Yapısında karboksil ( COOH) grubunun bulunduğu en uzun C zinciri seçilir.
2. Karboksil ( COOH) grubunun karbon atomundan başlanarak zincirdeki karbon atomları numaralandırılır.
3. Zincire bağlı atom ya da grupların adı, yeri ve sayısı belirtilir.
4. Karboksilik asit, bir alkan gibi belirtilip adının sonuna -oik asit getirilir.
5. Polikarboksilik asitlerde, bileşiğin adının sonuna karboksil sayısına bağlı olarak iki tane COOH varsa -dioik, üç tane
COOH varsa -trioik ekleri getirilir.
6. Karboksilik asit bileşiğindeki karbon zincirinde çift bağ (=) bulunuyorsa çift bağın yeri belirtilir.
Buna göre,
I. II. III.
CH3 CH2 CH CH COOH CH3 CH CH CH COOH

CH2 CH CH2 COOH
OH Br NH2 CH3 CH3
2-bromo-3-hidroksi pentanoik asit 2-amino-3,4-dimetil pentanoik asit 3-bütenoik asit
verilen adlandırmalarından hangileri doğrudur?
198
Kimya
25
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-A 2-E 3-C 4-E 5-C 6-D 7-A 8-E 9-C

1. Karboksilik asit bileşikleri IUPAC kurallarına göre adlandırı- 3. H
lırken, karbon zincirinde çift bağ (=) bulunuyorsa çift bağın
O O
yeri belirtilir.
H H
CH2 CH CH COOH
Br H H
H
Yukarıda verilen karboksilik asit sınıfı bileşiğin IUPAC HO O
adı hangisidir?
A) 4-bromo-2-bütenoik asit
B) 1-bromo-2-bütenoik asit
Yukarıdaki bileşikle ilgili;
C) 1-bromo-3-karbosi-2-büten
D) 4-bromo-1-bütenoik asit I. Aromatik karboksilik asitlerin ilk üyesidir.
E) 3-bromo-2-bütenoik asit II. Benzoik asit olarak adlandırılır.

III. Nötr özellik gösterir.
IV. Süt ürünlerinde, mantar, karanfil ve tarçında bulunur.
V. Benzoik asitten elde edilen benzoatlar, mikroorganiz-
maları öldürücü etkisinden dolayı gıdalarda koruyucu
katkı maddesi olarak kullanılırlar.
2.
O
H C
OH
Formik asitle ilgili;

I. IUPAC adı metanoik asittir.
II. Isırgan otunun salgısında bulunur ve karınca asidi
olarak bilinir.
III. Hem aldehit hem de karboksil grubu içerir.
4. Aromatik karboksilik asitlerin ilk üyesinde kaç tane
hidrojen atomu vardır?
A) 10 B) 9 C) 8 D) 7 E) 6
199
5. IUPAC(sistematik) adı 5-amino-3,3-dimetil hekzanoik asit bileşiği aşağıdakilerden hangisidir?
A) CH3 CH CH CH COOH B) CH3 C) CH3
NH2 CH3 CH3 CH3 CH C CH2 COOH CH3 CH CH2 C CH2 COOH
NH2 CH3 NH2 CH3
D) CH3 CH CH2 CH CH2 COOH E) CH3 CH CH2 CH CH COOH
NH2 CH3 NH2 CH3 CH3
6. Aşağıda özel adı verilen karboksilik asitler, içerdikleri kar- 8. H

bon sayısına göre az olandan çok olana doğru sıralanmak O
istenmiştir. H C C
I. Formik asit O H
H
II. Asetik asit
Yukarıda açık yapı formülü verilen bileşik ile ilgili yar-
III. Propiyonik asit
gılardan hangisi yanlıştır?
IV. Valerik asit
V. Bütirik asit A) Özel adı asetik asittir.
Buna göre, sıralamayı bozan organik asit hangisidir? B) Sistematik adı etanoik asittir.
C) Sirkenin keskin kokusunu ve ekşi tadını veren asittir.
A) I B) II C) III D) IV E) V D) Özellikle çaydanlıklarda biriken kirecin ve cam yüzey-
lerin temizlenmesinde kullanılır.
E) Sulu çözeltisi elektrik akımını iletmez.
7. • Renksizdir ve kristal yapılıdır. 9. I. Salisilik Asit

• Çoğunlukla bitkisel hormon şeklinde kullanılır. II. Ftalik Asit
• Söğüt ağacından elde edilir. III. Sitrik Asit
• Cilt sağlığından nasırlara, kolon kanserine kadar pek IV. Malik Asit
çok hastalığın tedavisinde önemli faydaları bulunur. V. Folik Asit
Yukarıda özellikleri verilen madde aşağıdakilerden Bütün bitkilerin yapısında bulunan, limon tuzu olarak
hangisidir? da bilinen, kristal yapılı ve renksiz organik madde
yukarıdakilerden hangisidir?
A) Salisilik Asit B) Ftalik Asit C) Sitrik Asit
D) Malik Asit E) Folik Asit A) I B) II C) III D) IV E) V
200
Kimya
25
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-E 2-A 3-A 4-E 5-C 6-B

1. O COOH 3.
N
H
OH COOH
HN
N
N
N N NH2
Malik Asit: Bir çeşit meyve asididir. En çok elmada ve
Folik Asit: Kan yapımında, yeni hücre oluşumunda ve özellikle ekşimsi meyvelerde bulunur. Muz, kiraz, üzüm,
hücrelerin yaşamına devam etmesinde, DNA ve RNA kayısı, armut, erik, brokoli, havuç, patates gibi meyve ve
üretiminde kullanılan bir vitamindir. Bu vitamine daha çok sebzelerde bulunur. Sağlığa çok faydalıdır.
hamile ve çocuklar ihtiyaç duymaktadır. Genellikle koyu
O
yeşil yapraklı sebzelerde, bazı tahıllarda, baklagillerde,
portakal, muz, limon, çilek gibi meyvelerde, fındıkta, balık, HO
yumurta gibi besinlerde bulunur. OH
Buna göre, folik asit ile ilgili, O OH
I. Aromatik yapılı polikarboksilik asittir. Yukarıda iskelet yapı formülü verilen ve malik asit
II. Dört farklı cins atom içerir. olarak bilinen bileşiğin IUPAC(sistematik) adı hangi-
sidir?
III. Polifonsiyonel bileşiktir.
A) 2-hidroksi bütandioik asit
B) 3-hidroksi bütandioik asit
C) 2-hidroksi bütanoik asit
D) 3-hidroksi bütanoik asit
E) 2-hidroksi etandioik asit
4. Yağ asitleri ile ilgili,

I. Yapılarında çift sayıda karbon atomu vardır ve düz
zincirlidir.
II. Karbon zincirinde pi bağı bulunan yağlara doymamış
2. Ftalik asit; Serum torbaları ve tüpleri gibi tıbbi ürünlerin yanı yağ denir.
sıra şampuan, nemlendirici, krem, parfüm, saç spreyi ve III. Doymuş yağ asitleri karbon atomları arasında pi bağı
oje gibi kişisel bakım ürünlerinde de kullanılır. içermez.
COOH IV. Doymuş ya da doymamış yağ asitleri bitkisel veya

hayvansal ürünlerden elde edilir.
COOH
V. Doymamış yağ asitleri, doymuş yağ asitlerinin hidro-
Yukarıda yapı formülü verilen ftalik asit bileşiğinde jen katılarak doyurulmasından elde edildiğinden katı
sp2 hibritleşmesi yapmış kaç tane karbon atomu var- hâldedir.
dır? ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) 8 B) 6 C) 5 D) 3 E) 2 A) I B) II C) III D) IV E) V
201
5. Doymuş ya da doymamış yağ asitleri bitkisel veya hayvansal ürünlerden elde edilir. Yapılarında çift sayıda karbon atomu vardır
ve düz zincirlidir.
I. O H H H H H H H H H H H H H H H
H O C C C C C C C C C C C C C C C C C C H
H H H H H H H H H H H H H H H H H
Oleik asit
II. O H H H H H H H H H H H H H H H
HO C C C C C C C C C C C C C C C C H
H H H H H H H H H H H H H H H
Palmitik asit
III. H H H H H H
C C C C C C H
H C
H H H H H
H C H
O H H H H H H H C H
HO C C C C C C C C C
H H H H H H H H
Linoleik asit
Yukarıda verilen yağ asitlerinden hangileri doymamış yağ asiti sınıfındandır?
6. Bitkisel ve hayvansal yağların kuvvetli bazlarla karıştırılarak uygun sıcaklıkta ısıtılmasıyla gerçekleşen;
CH2 COO C17H35 CH2 OH
CH COO C17H35 + 3NaOH 3C17H35 COONa + CH OH
CH2 COO C17H35 CH2 OH
X Y Z
Tepkime ile ilgili,
I. Sabunlaşma tepkimesidir.
II. Z, gliserindir ve yan ürün olarak açığa çıkmaktadır.
III. X’in hidrolize uğraması sonucu oluşan yağ asitlerinin sodyum hidroksit (NaOH) ile tepkimesi sonucu oluşan Y nötr bir tuz
olan beyaz sabundur.
202
Kimya
25
So
r u B a n k a sı

1-E 2-D 3-C 4-B 5-E 6-A 7-C

1. Esterlerin çoğu hoş kokulu bileşiklerdir. Birçok çiçek ve 3. Esterleşme tepkimelerinin tersi ester hidrolizidir.
meyvenin güzel kokusu, yapılarındaki esterlerden ileri O
gelmektedir. Muzda bulunan izopentil asetat, portakalda Hidroliz
bulunan oktil asetat, ananasta bulunan etil bütirat ve kayı- R C ORı + H2O
sıda bulunan etil heptanoat en çok bilinen esterlerdir. Ester Esterleşme
Esterlerin hidroliziyle,
O O O CH3
H2 H2 H2
C C H CH3 C C CH3 C C CH I. Alkol
H O C H3C O C H3C O C CH3
CH3
H2 H2
II. Aldehit
III. Karboksilik asit
bileşiklerinden hangileri oluşur?
O O
H2 H2 O
H3C
C
O
C CH3
H3C
C
O
C H2
C C
H2
C
(CH3)6
H3C C O CH3
H2
O
O CH3
CH3 H2 H2 O
C
O C C C CH H2
H3C C O C CH3 C C CH3
NH2 H2 H2 H3C C O
H2
4. IUPAC adlandırmasında esteri oluşturan alkolün alkil gru-

Esterlerle ilgili olarak, bunun adından sonra türediği asidin adının sonundaki -ik
eki ve asit sözcüğünün yerine -at eki getirilir.
I. Genel formülleri CnH2nO2’dir.
Buna göre,
O
II. R C ORı veya RCOORı şeklinde gösterilir. Ester Adı

III. Bir karboksilik asit molekülü ile bir alkol molekülünün
O
tepkimesinden 1 molekül H2O’nun açığa çıkması so- I. Metil etanoat
nucu oluşur. CH3 C O CH3
O
II. Metil metanoat
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III H C O CH3
D) II ve III E) I, II ve III O
III. C 2H 5 C O Benzil propanoat
verilen adlandırmalardan hangileri IUPAC kurallarına

2. Karboksilik asit ile alkol tepkimesinden oluşan ester göre doğrudur?
sınıfı bileşiklerin en küçük üyesi kaç karbonludur?
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1 D) II ve III E) I, II ve III
203
5. Özel adlandırmada önce esteri oluşturan karboksilik asidin adı söylenir, sonra alkolün alkil grubunun adına ester kelimesi eklenir.
I. II. III.
O
O O
C 2H 5 C O CH2 CH CH3
H C O CH3 CH3 C O C2H3
CH3
Formik asitin metil esteri Asetik asitin etil esteri Propiyonik asitin izobütil esteri
IV. V.
O
O
C O CH3
C 3H 7 C O
Bütirik asitin fenil esteri Etanoik asitin fenil esteri
Yukarıda verilen esterlerin hangisinin özel adlandırılmasında hata yapılmıştır?
6. Aşağıda, içeriğinde esterlerin yer aldığı bazı doğal maddeler 7. Genel formülleri CnH2nO2 olan aynı karbon sayılı mono
ve kullanım alanları verilmiştir. karboksilik asit ile esterler birbirinin fonksiyonel grup izo-
meridir. Fonksiyonel grup izomerliği, yapı izomerliğinin bir
Doğal Maddeler Kullanım Alanları çeşididir ve organik bileşikteki fonksiyonel grupların farklı
Merhem yapımında kozmetikte olmasından kaynaklanmaktadır.
I. Lanolin a. (el ve tıraş kremleri, tüy dökücü Buna göre,
kremler) kulanılır.
I. Propanoik asit - Etil metanoat
Cilt nemlendiricilerinde temizleyi- II. 2,2-Dimetil propanoik asit - İzopropil etanoat
II. Bal mumu b.
ci olarak kullanılmaktadır. III. Metil propanoat - 2,3-Dimetil bütanoik asit
Özellikle parfüm sanayisinde verilen ikililerden hangileri birbirinin fonksiyonel

ayrıca tıpta öksürük kesmede grup izomeridir?
III. Balsam c.
ve boğaz ağrısı tedavisinde kul-
lanılır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
Buna göre, hangi eşleştirme doğrudur?
204
Kimya
Ünite 10: Enerji Kaynakları ve Bilimsel Gelişmeler
26
So
r u B a n k a sı

TEST - 1
1-E 2-E 3-A 4-C 5-A 6-D 7-E 8-A 9-E 10-E
Fosil Yakıtlar
1. Canlı kalıntılarının milyonlarca yıl oksijensiz ortamda başka- 3. Petrol, sondaj kuyularından çıkarıldığı ham hâli ile kullanıma
laşıma uğraması sonucu oluşan yakıtlara fosil yakıt denir. uygun değildir. Petrolün kullanılabilmesi için bileşenlerine
Buna göre, ayrılması gerekir. Ham petrol; ayrımsal damıtma yöntemiyle
bileşenlerine ayrılır.
I. Petrol
II. Kömür
III. Doğal gaz
hangileri fosil yakıt sınıfındandır?
Aşağıdakilerden hangisi ham petrolün ayrımsal damı-

tılması sonucu elde edilen ürünlerden birisi değildir?
2. Birçok ürünün ham maddesi olarak da kullanılan fosil ya-

A) LNG B) LPG D) Motorin(mazot)
kıtlar, günümüzün en önemli enerji kaynaklarının başında
gelmektedir. Canlı kalıntılarının milyonlarca yıl boyunca C) Benzin E) Asfalt (zift)
yer altında birikmesiyle oluşan fosil yakıtlar, sanayinin kısa
sürede ve hızlı bir şekilde gelişmesini sağlamıştır.
4. Kömür, bitkisel kökenli organik maddeler ve inorganik

bileşenlerden oluşan tortul bir kayaçtır. Kömür türleri, oluş-
ması için geçen süre ve birim kütlesindeki enerji miktarının
artışına göre sınıflandırılır.
Kömür iç yapısında yer
alan kül yapıcı mineral
maddeler – +
O Na
C
OH
Kömüre organik olarak
bağlı elementler
C C
2+
HO O– Ca O– OH
Bu yakıtların yoğun bir şekilde kullanılması;
Kömür iç yapısında olmayan
I. sıcaklığın yükselmesi, ancak kömür yatağından
II. buzulların erimesi, gelen kül yapıcı mineraller
III. canlı türlerinin yok olması Aşağıda verilenlerden hangisi bir kömür türü değil-
olumsuzluklarından hangilerine sebep olmuştur? dir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III A) Turba B) Linyit C) Karpit
D) II ve III E) I, II ve III D) Antrasit E) Taş kömürü
205
5. Doğal gaz, bir gaz karışımıdır ve yapısının büyük bir kısmını 8. Petrol ile ilgili aşağıdaki yargılarından hangisi yanlış-
.................. gazı oluşturmaktadır. tır?
Buna göre, yukarıdaki boşluğa hangisi getirilmelidir?
A) Sadece yakıt olarak kullanılır.
A) Metan B) Etan C) Propan B) Ham hâli kullanıma uygun değildir.
C) Taşınması sırasında meydana gelen kazalar çevre
D) H2S E) CO2
kirliliğine neden olur.
D) Doğadaki canlı kalıntılarının uzun yıllar içinde bozun-
maya uğramaları ile oluşur.
E) Kullanımının artırılması ile çevre daha çok kirlenir.
6. I. Kömür bir fosil yakıttır.

II. Çürüyen bitki ve hayvanlardan milyonlarca yılda olu-
şurlar.
III. Aşırı kullanımı çevre kirliliğine sebep olur. 9. O C O
IV. Yenilenebilir enerji kaynaklarıdır.
V. Genellikle çok ısı enerjisi elde etmek için kullanılırlar. Karbondioksit (CO2) gazıyla ilgili;
Fosil yakıtlarla ilgili yukarıda verilen ifadelerden han- I. Fosil yakıtların yanması sonucu açığa çıkar.
gisi yanlıştır? II. Asit yağmurlarının oluşumunda etkili olan gazlardan
biridir.
A) I B) II C) III D) IV E) V III. Sera etkisinin oluşmasına neden olur.
7. Fosil yakıtların çevreye verdikleri zararları azaltmak

için aşağıda verilen çalışmalardan,
I. Ağaçlandırma çalışmaları yapılmalıdır.
II. Fabrika ve tesislerin bacalarına filtre takılmalıdır.
III. Özel taşıma araçları yerine toplu taşıma araçları teş- 10. Fosil yakıtların kullanımı sonucu,
vik edilmelidir.
I. Kükürt dioksit (SO2)
IV. Fosil yakıtların atıklarının çevreye daha az salınması
sağlanmalıdır. II. Azot dioksit (NO2)
V. Alternatif enerji kaynaklarının yerine doğal gaz kulla- III. Karbon dioksit (CO2)
nılmalıdır. gazlarından hangileri oluşur?
hangisi yapılmamalıdır?
206
Kimya
26
So
r u B a n k a sı

TEST - 2
1-E 2-E 3-A 4-D 5-E 6-D 7-B 8-B
Alternatif Enerji Kaynakları

1. I. Teknolojik gelişmeler 3. Ekolojik sisteme zarar vermeyen veya fosil yakıtlara oranla
II. Nüfus artışı çok daha az zarar veren, çevre dostu enerji kaynaklarına
alternatif enerji kaynakları denir ve alternatif enerji kay-
III. Motorlu araç sayısındaki artışlar
nakları doğada var olan ve yenilenebilir enerji kaynaklarıdır.
Yukarıda verilen nedenlerden hangilerinin sonucunda
enerjiye duyulan ihtiyaç her geçen gün artmaktadır?
Buna göre,
• Güneş (Solar) Enerjisi
• Rüzgâr Enerjisi
• Jeotermal Enerji
2. Fosil yakıtların bilimsel çalışmalarla ortaya konulan zararları • Biyokütle Enerjisi
insanoğlunu farklı enerji kaynakları arayışına yöneltmiştir.
• Hidrojen Enerjisi
verilenlerden kaç tanesi alternatif enerji kaynağıdır?
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
Çalışmalar ve araştırmalar sonucunda ekolojik sisteme

zarar vermeyen veya fosil yakıtlara oranla çok daha az
zarar veren, çevre dostu enerji kaynakları keşfedilmiştir. 4. Yenilenebilir enerji, kaynağından alınan enerjiye eşit oranda
Bu arayışın nedeni; veya kaynağının tükenme hızından daha çabuk kendini
yenileyebilen enerji olarak tanımlanmaktadır.
I. yenilenebilir enerji kaynakları bulma,
Yenilenebilir enerjilerin fosil yakıtlara göre en önemli avan-
II. maliyeti düşük enerji kanakları bulma,
tajı tükenme riskinin olmamasıdır.
III. çevre dostu enerji kaynakları bulma
Aşağıdakilerden hangisi yenilenebilir enerji kaynağı
amaçlarından hangileri olabilir? değildir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III A) Rüzgâr B) Güneş C) Jeotermal

D) II ve III E) I, II ve III D) Doğal gaz E) Biyokütle
207
5.
Güneş enerjisi insanoğlunun kullandığı en eski enerji kaynaklarından

biridir. Meyve ve sebzelerin kurutulmasında, sıcak su temin edilme-
sinde binlerce yıldır güneş enerjisinden faydalanılmaktadır. Teknolo-
jik gelişmelerle birlikte günümüzde güneş enerjisinin kullanım alanı
artmıştır.
Güneş enerjisi santralleriyle elektrik üretiminin son dönemde en çok tercih edilen yöntemlerden birisi olmasının nede-
ni;
I. santrallerin kolay kurulumu,
II. uzun ömürlü olması,
III. çevreci ve düşük işletme maliyetine sahip olması
yukarıdakilerden hangileridir?
6. Alternatif enerji kaynaklarından biri de rüzgâr enerjisidir. 7. Tarım atıkları, orman sektörü organik atıkları, hayvan-
Eskiden beri rüzgâr enerjisinden yel değirmenlerinde, yel- sal atıklar (mezbaha atıkları, dışkı vb.) veya şehir atık
kenli gemilerde ve daha birçok alanda faydalanılmaktaydı. sularının oksijensiz ortamda çürütülerek çeşitli su
Günümüzde ise rüzgâr enerjisiyle çalışan modern rüzgâr bitkileri gibi canlı (biyolojik) kaynaklar yolu ile elde
türbinleri kullanılmaktadır. edilen enerji türü hangisidir?
Buna göre;
A) Rüzgâr enerjisi
I. yenilenebilir ve temiz olması,
B) Biyokütle enerjisi
II. insan sağlığı ve çevre açısından risk taşımaması,
C) Jeotermal enerji
III. tükenme ve zamanla maliyetinin artma riskinin olma-
ması D) Hidrojen enerjisi
IV. kurulumun ve türbinlerin arızalanması durumunda arı- E) Güneş enerjisi

zanın giderilmesinin yüksek maliyetli olması ve türbin-
lerin sesli çalışması
V. rüzgâr santrallerinin bakım ve işletme maliyetlerinin
düşük olması 8. Yerkürenin en sıcak katmanı olan ağır küreye inebilen
hangisi rüzgar enerjisinin olumlu yönlerinden biri yer altı sularının, bu bölgenin sıcaklığına bağlı olarak
olamaz? yüksek basınçla birlikte mineral ve kayaları çözerek
yüksek miktarda sıcak buhar ve su kaynağı şeklinde
yeryüzüne çıkmasıyla hangi enerji türü oluşur?
A) Biyokütle B) Jeotermal C)Hidrojen
D) Güneş E) Rüzgâr
208
Kimya
26
So
r u B a n k a sı

TEST - 3
1-A 2-C 3-B 4-A 5-E 6-E 7-B
Alternatif Enerji Kaynakları ve Sürdürebilirlik

1. • Kırsal kesimin sosyo-ekonomik yapısının iyileşmesini 3. Hidrojenin taşınması, depolanması ve araçlara doldurul-
sağlar. ması için birçok yöntem bulunmasına karşın en kullanışlı
• Yerel iş imkânı yaratır ve imalat sanayisinin gelişmesi- yöntem, metal hidrür şeklinde depolanmasıdır. Bu metal
ne katkıda bulunur. hidrürlerden en elverişli olanı sodyum borhidrürdür.
• Doğal enerji kaynaklarının ve çevrenin korunmasını
sağlar.
• Kullanımı, taşınımı ve depolanması kolaydır. Fosil ya-
kıtlara oranla daha temiz yanar.
• Enerji hatlarından uzak bölgelerde oluşabilecek enerji
ihtiyacı kolaylıkla sağlanır.
• Özellikle tarım işçiliğine gereksinim doğurduğundan Sodyum borhidrür maddesi suyla karıştırılıp sıvı bir yakıt
kırsal kesimde istihdam olanakları yaratır. olarak saklanabilir. Söz konusu olayın kimyasal reaksiyonu
Faydaları yukarıda sıralanan alternatif enerji türü aşa- katalizör
ğıdakilerden hangisidir? NaBH4 + 2H2O 4H2 + NaBO2
şeklindedir.
A) Biyokütle enerjisi
Bordan enerji üretiminin avantajları ile ilgili sunum
B) Rüzgâr enerjisi hazırlayan Jan Eren, aşağıda verilen ifadelerden han-
C) Jeotermal enerji gisinde hata yapmıştır?
D) Hidrojen enerjisi
E) Güneş enerjisi A) Sodyum borhidrür ve sodyum metaborat çözeltilerinin
yanıcı olmaması.
B) Tepkimenin kontrollü olarak gerçekleştirilememesi.
C) Gerekli hidrojenin NaBH4 ve H2O’dan ortak elde edil-
mesi.
D) Reaksiyon ürünü sodyum metaboratın tekrar kullanıl-
masıyla sodyum borhidrür elde edilebilmesi.
E) Sodyum borhidrürün birim kütlesinden elde edilen
enerji miktarının benzininkine yakın olmasıdır.
2. Hidrojen, enerji kapasitesi çok yüksek bir elementtir. Yandı-

ğında sadece su buharı oluşturur. Geniş bir kullanım alanına 4. Dünya’da Bor Rezervi Dağılımı
sahip hidrojen enerjisinden günümüz teknolojisiyle yeteri
kadar yararlanılamamaktadır.
Bunun sebebi;
I. hidrojen elementinin doğada bileşikleri hâlinde bulun-
ması,
II. depolanmasının kolay olması,
III. saf hidrojen elde etmek için büyük bir maliyetin ortaya
çıkması
ifadelerinden hangileridir? Dünyadaki bor rezervinin %72,8’nin olduğu ülke han-
gisidir?
A) Türkiye B) Rusya C) ABD
D) Çin E) Şili
209
5. Nükleer enerji, küçük çekirdeklerin birleşerek büyük atom- 6. Sürdürülebilirlik kavramı her alanda olduğu gibi kimya
ları (füzyon) veya büyük atomların parçalanarak küçük biliminde de yeni bakış açılarının oluşmasını sağlamıştır.
atomları (fisyon) oluşturması sonucu elde edilen enerjidir. I. Kaynakların doğru ve verimli kullanılması,
Nükleer santrallerde üretilen enerjinin ham maddesi zen- II. Yenilenebilir ve çevreye daha az zarar veren enerji
ginleştirilmiş uranyumdur. Uranyumun nötronlarla bombar- kaynaklarının bulunması ve kullanılması,
dıman edilmesi (çarpıştırılması) ile gerçekleştirilen fisyon III. Yenilenebilir malzeme (polimerler, kâğıt ve metal sek-
tepkimesi sonucu yüksek miktarda enerji açığa çıkar. törü vb.) üretimi
Fisyon tepkimelerinin gerçekleştiği güç kaynaklarına nükle- Yukarıdakilerden hangileri günümüz kimya biliminin
er reaktör denir. Nükleer reaktörlerin genel yapısı aşağıda sürdürülebilirlikle doğrudan ilgili çalışmaları arasında
gösterilmiştir. yer alır?
Nükleer Reaktör
Kontrol
Sıcak çubuğu
soğutma (nötron
sıvısı tutucu)
Nükleer
yakıt Soğuk
soğutma
sıvısı
Moderatör
Radyasyon
koruma
bariyeri 7. Ülkemiz ihtiyacı olan enerji kaynaklarının önemli bir bölü-
münü ithal etmektedir. Bu durum ülke ekonomisini olumsuz
Nükleer santrallerin avantajları çok olduğu gibi dezavan- etkilemekte ve dışa bağımlılığı artırmaktadır.
tajlarıda vardır. Türkiye’nin Enerji İthalatı (milyar $)
Buna göre, 10
9
I. Birim kütleden elde edilen enerji miktarı yüksektir. 8
7
II. Küresel ısınmaya neden olacak atık madde oluşmaz. 6
5
III. İklim koşullarından etkilenmez. 4
3
IV. Dar bir alana kurulabilir. 2
1
V. Yenilenebilir enerji kaynağıdır. 0
Ag 15
Şu 15
Ag .16
Şu .16
Ag 17
Şu .17
Ag 18
Şu .18
Ag 19
Şu .19
Ag 20
Şu .20
Ag .21
Şu .21
22
hangisi nükleer enerji santrallerinin avantajları ara-

b.
u.
b.
b.
b.
b.
b.
b
u
u
b
u
Şu
sında yer almaz?

Bu konuda aşağıda verilenlerden hangisinin yapılma-
A) I B) II C) III D) IV E) V sı uygun değildir?
A) Mevcut enerji kaynakları verimli ve tasarruflu kullanıl-

malıdır.
B) Alternatif ve yenilenebilir enerji kaynakları kullanımı
azaltılmalıdır.
C) Bilimsel çalışmalara ağırlık verilmelidir.
D) Atık maddelerden de enerji üretme konusunda geliş-
miş tesisler kurulmalıdır.
E) Bitkisel ve evsel atıklardan biyogaz üretimi yaygınlaş-
tırılmalıdır.
210
Kimya
26
So
r u B a n k a sı

1-E 2-D 3-E 4-E 5-D 6-E 7-C
Sürdürebilirlik ve Nanoteknoloji
1. Çok sayıda küçük molekülün (monomer) birbirine bağlan- 3. Kimya dersinde Necati Öğretmen öğrencilerinden günlük
masıyla oluşan yüksek molekül ağırlıklı bileşiklere polimer hayatın vazgeçilmez malzemelerinden olan polimerlerin
denir. başlıca kullanım alanları ile ilgili bilgiler vermelerini iste-
Aşağıda yaygın olarak kullanılan bazı polimerlerin formülleri miştir.
ve sentezlendikleri monomerler gösterilmiştir. Öğrencilerden bazıları aşağıdaki örnekleri vermiştir,
• Tekstil sanayisinde en yaygın kullanılan polimer pol-
Monomer Polimer yesterdir.
• Polietilen (PE) ya da polivinil klorür (PVC) gibi poli-
n · CH2 CH2 CH2 CH2 merler elektronik sanayisinde yalıtkan madde olarak
n
Etilen kablo üretiminde kullanılır.
Polietilen (PE)
• Otomotiv sektöründe en sık kullanılan polimer kau-
n · CH2 CH CH2 CH çuktur ve araç lastiklerinin temel malzemesi olan kau-
çuk doğal ve yapay olarak elde edilebilmektedir.
CI CI n • Sağlık sektöründe kullanılan hijyenik eldivenlerin ham
Vinil klorür
Polivinil kloror (PVC)
maddesi genellikle lateks adı verilen kauçuk bazlı
CF2 CF2 sentetik bir polimerdir.
n · CF2 CF2
n • Yiyecek - içecek endüstrisinde sık kullanılan plastik
Tetrafloroetilen Politetrafloroetilen şişelerin üretilmesinde ise genellikle polietilen tetraf-
(telflon) talat (PET) kullanılmaktadır.
Buna göre, verilenlerden kaç tanesi doğrudur?
n · CH2 CH CH2 CH
C N C N n A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Akrilonitril Poliakrilonitril
(orlon)
Polimerlerin günlük hayatta kullanılan birçok araç ve

gerecin üretilmesinde kullanılma sebepleri ile ilgili,
4.
I. Hafif ve maliyeti düşüktür.
II. Mekanik özellikleri çoğu kez yeterlidir.
III. Kolay şekillendirilebilir.
IV. Değişik amaçlarda kullanıma uygundur.
V. Kimyasal açıdan inert olmayan ve korozyona uğrayan
malzemelerdir.
Aşağıda verilen nedenlerden hangileri,
A) I B) II C) III D) IV E) V I. Doğal kaynakları koruma ihtiyacı

II. Enerji maliyetlerinin yükselmesi
III. Kâğıt ham maddeleri kaynaklarının yetersizliği
2. Aşağıdakilerden hangisi doğal polimer değildir? atık kâğıt kullanımını cazip hâle getirmiştir?
A) Nişasta B) Protein C) DNA A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) PVC E) Selüloz D) II ve III E) I, II ve III
211
5. Yazı yazmak için kullandığınız kalemden oturduğunuz evlerin temel iskeletini oluşturan demirlere, otomobillerden uçaklara kadar
her alanda metaller kullanılmaktadır. Kullanım alanına bağlı olarak kullanılacak metal türü de farklılık gösterir.
Buna göre,
Kullanım Alanı Ham Madde
I. Elektrik telleri a. Alüminyum
II. Merdiven tırabzanları b. Bakır
III. Otomobil jantları c. Alaşım
yukarıdaki tabloda verilen kullanım alanı-ham madde eşleştirmesi için hangisi doğrudur?
6. Nano malzemeler, üstün özelliklerini mikrometreden çok 7.

daha küçük boyuttaki yapılarına borçludur. Son dönemde
bu alanda yapılan çalışmalar; nano boyutlu malzeme, aygıt
ve sistemlerin üretimi üzerine yoğunlaşmıştır.
Buna göre,
• Mikroskobik boyutlarda bilgisayarlar üretilebilir.
• Birim ağırlık başına şu ankinden 50 kat daha hafif ve
çok daha dayanıklı malzemeler üretilebilir.
• Günlük yaşamda kullanılacak yanmaz, leke tutmaz I. İnsansız uçabilecek ve muhtemel bir arızada kendi
tekstil ürünleri üretilebilir. kendini tamir edebilecek uçaklar yapılması.
• Yeni roket ve uçak tasarımlarının ortaya çıkması II. Çok daha hafif ve bir o kadar dayanıklı malzeme-
mümkün olur. lerden üretilecek araçlar sayesinde yakıt tüketiminin
azaltılması ve az yakıt ile daha çok performans sağ-
• İnsan vücudundaki hastalıklı dokuyu bulup iyileştiren,
lanması.
ameliyat yapan nano robotlar yapılabilir.
III. Kemik içine uygulanabilecek nanoprotezler üzerinde
yukarıda verilenlerden kaç tanesi nanoteknolojiyle de yoğun çalışmalar yapılmaktadır.
yapılabilecekler arasındadır? IV. Kendi kendisini temizleme özelliğine sahip pencereler
üretilmesi.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 V. Islanmayan hatta kirlenmeyen çatal, kaşık ve bıçakla-
rın üretilmesi.
Yukarıda verilen nanoteknolojideki hedeflerden han-
gisi sağlık sektörü ile ilgilidir?
212
NOTLAR
NOTLAR
NOTLAR
NOTLAR

2024 Asf Ayt Ki̇mya

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2024 Asf Ayt Ki̇mya

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SORU BANKAMIZ

KOLAYK OLAY-ORTA ORTA ORTA-ZOR

ÜNİTE 3: SIVI ÇÖZELTİLER VE ÇÖZÜNÜRLÜK

ÜNİTE 4: KİMYASAL TEPKİMELERDE ENERJİ

ÜNİTE 5: KİMYASAL TEPKİMELERDE HIZ

ÜNİTE 6: KİMYASAL TEPKİMELERDE DENGE

ÜNİTE 7: KİMYA VE ELEKTRİK

ÜNİTE 8: KARBON KİMYASINA GİRİŞ

Doğada Karbon........................................................................................................... 137

ÜNİTE 9: ORGANİK BİLEŞİKLER

ÜNİTE 10: ENERJİ KAYNAKLARI VE BİLİMSEL GELİŞMELER

KOLAY KOLAY-ORTA ORTA ORTA-ZOR

Atomun Kuantum Modeli

4. Elektronların konumlarını ve hızlarını saptayabilmek

Buna göre; 5. Modern atom modeli ve orbital kavramının ortaya çık-

A) I, II ve III B) Yalnız III C) I ve II

6. Aşağıdaki tabloda yörünge ve orbital kavramları karşılaştırılmıştır.

Tablodaki yanlışlığı düzeltmek için hangi bilgiler yer değiştirilmelidir?

A) I. ve a B) II. ve b C) III. ve c D) II. ve c E) III. ve b

a. Orbitalin şeklini ve bir 8. 2px ve 2py orbitalleri için;

Yukarıda verilen tabloya göre kuantum sayıları ve

9. l = 0 değeri için ml değeri aşağıdakilerden hangisi

KOLAY KOLAY-ORTA ORTA ORTA-ZOR

Atomun Kuantum Modeli

Manyetik alandaki yönelimleri yukarıdaki grafikte

elektron A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II.

Atomdaki bir elektron, aşağıda verilen kuantum sayı-

3. Aşağıdaki orbitallerden hangisinin enerjisi daha yargılarından hangileri doğrudur?

Orbital türü Manyetik kuantum sayısı (ml)

D) II ve III E) I, II ve III A) I B) II C) III D) IV E) V

KOLAY KOLAY-ORTA ORTA ORTA-ZOR

Atomun Kuantum Modeli

I. Temsil ettiği en düşük enerjiye sahip

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

yargılarından hangileri yanlıştır? (18Ar) ifadelerden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve IV

D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III

KOLAY KOLAY-ORTA ORTA ORTA-ZOR TEST - 4

Periyodik Sistem ve Elektron Dizilimleri

Hund II. Y elementi, 3. periyot ve VIA grubundadır.

Buna göre, elektron dağılımında yapılan hata ile uyul- A) X

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

3. Temel hâl elektron dağılımı, Y

şeklinde olan P atomu ile ilgili aşağıdakilerden hangi-

A) Atom numarası 15’tir.

6. 1s2 2s2 2p6

7. X+ iyonunun elektron dizilimi 3d10 ile sonlanmaktadır.

KOLAY KOLAY-ORTA ORTA ORTA-ZOR

CI– 4. 8X, 11Y, 15Z atomlarının yarıçaplarının büyükten küçü-

A) Z > X > Y B) Z > Y > X C) Y > Z > X

D) X > Y > Z E) Y > X > Z

Van der Waals Kovalent İyonik

A) S6+ < S < S2– B) S6+ < S2– < S

2. • X2 molekülünde bağ uzunluğu 190 pm’dir.

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

Periyodik sistemde aşağıdaki özelliklerden hangisi 2

A) Atom yarıçapı B) Atom numarası

KOLAY KOLAY-ORTA ORTA ORTA-ZOR

Z 899 1757 14850 21005 E4

D) I ve III E) I, II ve III A) VA B) IVA C) IIIA D) IIA E) IA

6. b 8. Periyodik sistem ile ilgili olarak;

A) a yönünde iyonlaşma enerjisi azalırken metalik karak- A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II

9. 3Li, 11Na ve 19K elementleriyle ilgili aşağıdaki yargı-

a. Orbitalin şeklini ve bir 8. 2px ve 2py orbitalleri için;

I. Temsil ettiği en düşük enerjiye sahip

8. • X bileşiklerinde yalnız – 1 yükseltgenme basamağında 11. I. H2S