Makroekonomia I

Ćwiczenia 8: Determinanty dochodu narodowego, model keynesowski

(2)

Jan Hagemejer

21 kwietnia 2022

Jan Hagemejer Makroekonomia I 21 kwietnia 2022 1 / 14

Dodajemy rząd - finanse publiczne

Rząd realizuje politykę fiskalną za pomocą wydatków oraz podatków.

Wydatki rządowe: G = G (tylko autonomiczne)
Transfery: Tr = T̄r
Podatki bezpośrednie:
kwotowe: T .
proporcjonalne: tY (stopa podatkowa t).
całkowite opodatkowanie T = T + tY .

Jan Hagemejer Makroekonomia I 21 kwietnia 2022 2 / 14

Dochód rozporządzalny, popyt zagregowany, konsumpcja

Początkowo załóżmy, że t = 0 - wszystkie podatki są kwotowe.

Popyt zagregowany:

AD = C + I + G
Konsumpcja:
C = C + cYD
Ale tym razem (dochód rozporządzalny):

YD = Y − T + T̄r

A zatem:

C = C + c(Y − T + T̄r ). (1)

.

Jan Hagemejer Makroekonomia I 21 kwietnia 2022 3 / 14

Równowaga

Globalny popyt równy jest globalnej podaży:

Y = C + I + G.

Podstawiamy (1) i otrzymujemy:

Y = C + c(Y − T + T̄r ) + I + G
albo:

Y − cY = C + c(T r − T̄ ) + I + G
albo:
1
Y = (C + I + G + c(T̄r − T ))
1−c

Jan Hagemejer Makroekonomia I 21 kwietnia 2022 4 / 14

Wydatki autonomiczne, podatki kwotowe a PKB w
równowadze
PKB jest w równowadze równe:
1
Y = (C + I + G + c(T̄r − T ))
1−c
czyli tak jak wcześniej:
1
∆Y = ∆A,
1−c
ale dla podatków i transferów inaczej to działa:
c
∆Y = (∆T̄r − ∆T )
1−c
A zatem: zwiększenie wydatków rządowych o 100 daje zwiększenie
1
dochodu o 1−c ∗ 100, natomiast zwiększenie podatków kwotowych o 100
c
powoduje zmniejszenie dochodu o 1−c ∗ 100.
Jan Hagemejer Makroekonomia I 21 kwietnia 2022 5 / 14
Mnożnik zrównoważonego budżetu

A zatem zwiększając jednocześnie wydatki rządowe i podatki

kwotowe przy zrównoważonym budżecie zwiększamy PKB.
Czemu tak się dzieje?
Dlatego, że rząd zabiera część dochodu, z której gospodarstwa domowe
oszczędzały część s = 1 − c.
Rząd wydaje tę kwotę w całości na konsumpcję rządową, która
powoduje przyrost PKB.
W nowej równowadze gospodarczej oszczędności jednak pozostają na
stałym poziome:S = I .
Rząd może zwiększyć wydatki nie zwiększając deficytu, co
spowoduje przyrost dochodu. Jest to funkcja stabilizacyjna rządu.
Pamiętajmy jednak, że w rzeczywistości reakcja rządu na spadek
dochodu może trwać zbyt długo, aby w efektywny sposób
przeciwdziałać recesji.

Jan Hagemejer Makroekonomia I 21 kwietnia 2022 6 / 14

Pełny model mnożnika keynesowskiego z rządem

C = C + cYD
Teraz jednakże:

YD = Y + Tr − tY − T = (1 − t)Y + Tr − T (2)
Czyli:

C = C + c((1 − t)Y + Tr − T )
Popyt zagregowany to jak zwykle:

AD = C + I + G

Jan Hagemejer Makroekonomia I 21 kwietnia 2022 7 / 14

Równowaga - mnożnik wydatkowy

AD = C + c((1 − t)Y + Tr − T ) + I + G .
Pamiętajmy, że AD = AS = Y :

Y = C + c((1 − t)Y + Tr − T ) + I + G

Y − c(1 − t)Y = C + c(Tr − T ) + I + G

albo:
1
Y = (C + I + G + c(Tr − T ))
1 − c(1 − t)
1
= MNOt
1 − c(1 − t)

Jan Hagemejer Makroekonomia I 21 kwietnia 2022 8 / 14

Mnożnik keynesowski - wydatkowy

1
= MNOt
1 − c(1 − t)
MNOt to mnożnik keynesowski uwzględniający podatki t.
1
MNOt < MNO = 1−c - a więc jeżeli występują podatki pośrednie, to
mnożnik jest niższy niż w przypadku, gdy podatki te nie występują.
Podobnie jak poprzednio:

∆Y = MNOt · ∆A,
gdzie A to zmiana wydatków autonomicznych.
Z kolei:
∆Y = −c · MNOt · ∆T .
Wydatki publiczne są automatycznym stabilizatorem w gospodarce,
ponieważ łagodzą one działanie mnożnika i zmniejszają efekty spadków
elementów popytu globalnego.
Jan Hagemejer Makroekonomia I 21 kwietnia 2022 9 / 14
Mnożnik zrównoważonego budżetu

Mnożnik zrównoważonego budżetu, to sytuacja, w której wzrost

podatków i wydatków (kwotowycho tą samą wielkość powodują wzrost
dochodu.
Podobnie jak poprzednio:
1
∆Y = (∆G − c∆T )
1 − c(1 − t)

A zatem jeżeli ∆G = ∆T , to wyrażenie w nawiasie jest większe od

zera.
Polityka fiskalna rządu może zatem pomóc przywrócić poziom
dochodu do PKB potencjalnego (pełne zatrudnienie czynników).
Budżet strukturalny, budżet pełnego zatrudnienia - saldo budżetu
odpowiadające produkcji potencjalnej (pełnemu zatrudnieniu).

Jan Hagemejer Makroekonomia I 21 kwietnia 2022 10 / 14

Gospodarka otwarta w modelu keynesowskim

Handel zagraniczny:
X - eksport.
M - import.
W naszym modelu eksport będzie autonomiczny X = X .
Import będzie funkcją dochodu narodowego, a zatem:

M = M + mY ,
gdzie m = MPI to krańcowa skłonność do importu (marginal propensity to
import).
A zatem eksport netto:

NX = X − M − mY = NX − mY .

Jan Hagemejer Makroekonomia I 21 kwietnia 2022 11 / 14

Popyt zagregowany

Wydatki na dobra krajowe (popyt globalny będą zatem wynosić):

AD = C + I + G + NX .
Pamiętajmy, że zarówno C , I, oraz G składają się zarówno z dóbr
krajowych i zagranicznych. X składa się wyłącznie z dóbr krajowych. A
zatem aby otrzymać całkowitą wartość zakupionych dóbr krajowych, trzeba
odjąć od C + I + G + X wartość importu.
Podstawiamy:

AD = C + cYd + I + G + NX − mY .
z definicji Yd = (1 − t)Y + Tr − T :

AD = C + c((1 − t)Y + Tr − T ) + I + G + NX − mY .

Jan Hagemejer Makroekonomia I 21 kwietnia 2022 12 / 14

Równowaga

W równowadze globalny popyt równy jest globalnej podaży:

AD = AS = Y

Y = C + c((1 − t)Y + Tr − T ) + I + G + NX − mY .

Y − c((1 − t)Y + mY = C + c(Tr − T ) + I + G + NX

Y (1 − c(1 − t) + m) = C + c(Tr − T ) + I + G + NX
czyli:
1

Y = C + c(Tr − T ) + I + G + NX
1 − c(1 − t) + m

Jan Hagemejer Makroekonomia I 21 kwietnia 2022 13 / 14

Mnożnik

1

Y = C + c(Tr − T ) + I + G + NX
1 − c(1 − t) + m
albo:
1

Y = A + c(Tr − T ) + NX
1 − c(1 − t) + m
A zatem im wyższy m, tym niższy mnożnik. Im wyższy autonomiczny
eksport netto, tym wyższy PKB. Im wyższy eksport, tym wyższy PKB. Im
wyższy import autonomiczny, tym niższy PKB.
Ponadto:
1 1 1
> > ,
1−c 1 − c(1 − t) 1 − c(1 − t) + m
a zatem w gospodarce otwartej mnożnik jest niższy niż w zamkniętej (bo
zwiększanie wydatków ciągnie import w górę).

Jan Hagemejer Makroekonomia I 21 kwietnia 2022 14 / 14