Filozo a- jest tłumaczona z greki i oznacza umiłowanie mądrości.

Zajmuje się rozważaniami

na temat podstawowych problemów i idei, dąży do ich poznania, a także do całościowego
zrozumienia świata. Pojęcie lozo i i lozofa pojawiło się w starożytnej Grecji około 5 wieku
p.n.e i początkowo oznaczało ciekawość intelektualną. Ściślejszy sens nadali jej Platon i
Arystoteles, którzy uznali zdziwienie za początek lozofowania.

Cytat o lozo i
“Filozo a to sposób myślenia, który wyłania się z normalnego życia. To rodzaj
samoświadomej re eksji nad znaczeniem i sensem zwyczajnych działań.” Thomas
Wartenberg

Ontologia- to podstawowy po epistemologii i aksjologii, dział lozo i starający się badać

strukturę rzeczywistości; zajmuje się problematyką związaną z pojęciami bytu, istoty, istnienia
i jego sposobów, przedmiotu i jego własności, przyczynowości, czasu, przestrzeni,
możliwości i konieczności; odpowiada na pytanie “dlaczego i jak istnieje to, co istnieje?

Etymologia słowa ontologia

Etymologiczne słowo ontologia pochodzi z języka greckiego “to on” oznacza “to co jest”, a
więc słowo ontologia może oznaczać naukę o wszystkim co jest.

Podstawowym problemem ontologii jest spór o istnienie desygnatów pojęć ogólnych

wywodzących się z lozo i starożytnej mająca źródło w starożytnym sporze o uniwersalia.
Ontologia interesuje się szukaniem kryteriów wyróżniania poszczególnych rodzajów bytu/
przedmiotu i rozważa problemy ich istnienia.

Epistemologia- to inaczej teoria prawdy, dział lozo i badający relacje pomiędzy poznaniem,
poznawaniem a rzeczywistością; bada naturę takich pojęć jak prawda, przekonanie, sąd,
spostrzeganie, wiedza i uzasadnienie

Epistemologia odpowiada na pytania: Jakie są źródła poznania? Jakie są metody poznania?

Jakie są granice pytania? Co to jest prawda?
fi
fi
fi
fi
fl
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
Główne zagadnienia epistemologii
-teoria wiedzy- czym jest wiedza, to problem de nicji wiedzy, a co jest wiedzą to problem
kryterium wiedzy; jak dotrzeć do wiedzy, czyli jaka jest właściwa droga poznawania, to
problem sposobu poznawania; toczy się też spór czy wiedza jest wrodzona czy nabywamy ją
z doświadczeniem
-teoria prawdy- poszukiwanie de nicji i kryterium bycia prawdą; czy prawda istnieje i czy jest
poznawalna

Estetyka- to dział lozo i zajmujący się pięknem i innymi wartościami estetycznymi; jest to
systematycznie prowadzony namysł nad pięknem i sztuką; zadaniem estetyki lozo cznej
jest opisanie relacji pomiędzy poszczególnymi elementami sytuacji estetycznej; w ramy
sytuacji estetycznej wchodzą: twórca, proces twórczy, dzieło sztuki, odbiorca i wartości
estetyczne

Estetyka explicte- jej zadaniem jest opisywanie procesów poznawczych

Estetyka implicte- wszelkie poglądy na temat piękna i sztuki, które pojawiły się u lozofów
przy okazji omawiania innych zagadnień

Etyka- to nauka lozo czna, która formułuje zasady moralne oraz szczegółowe normy
ludzkiego działania za pomocą wrodzonych człowiekowi zdolności poznawczych; w sensie
potocznym to ogół norm moralnych uznawanych w określonym czasie przez pewną
zbiorowość społeczną, jako punkt odniesienia dla oceny i regulacji działań, w celu integracji
społeczności wokół konkretnych wartości

Etyka odpowiada na pytania: Czy jest dobro moralne? Co to jest zło moralne?

Etyka opisowa- to dział etyki zajmujący się opisaniem różnych systemów etycznych, które
powstały w różnych okresach historycznych i różnych społecznościach; przygląda się ich
kształtowaniu i stara się poznać przyczyny ich kształtowania

Etyka normatywna- to dział etyki, który opisuje jak należy postępować, jakie są kryteria oceny
działań i ich uzasadnienia; jest to postulowany zbiór zasad moralnych
fi
fi
fi
fi
fi
fi
Logika- to nauka formalna o jasnym i ścisłym formułowaniu myśli, regułach prawidłowego
rozumowania i uzasadniania twierdzeń

Kultura według J.Kmity

Kultura danej społeczności składa się z powszechnie respektowanych przez ową
społeczność przekonań normatywnych (wyrażających wartości lub cele) i przekonań
dyrektywalnych
e (wskazujących działanie wystarczające/niezbędne do realizacji owych celów.
Według Kmity kultura to świadomość społeczna pełniąca rolę społeczno-subiektywnego
regulatora różnych praktyk.

Ponowoczesność- termin ponowoczesności czerpie swój sens z dwóch pozycji pojęciowych;

przeciwstawia się go po pierwsze pojęciu nowoczesności, a po drugie pojęciu
postmodernizmu; gdy nazywa się współczesne nam społeczeństwo ponowoczesnym, mówi
się o tym, że pewne istotne normy, wartości regulujące byt ludzki i zasady organizacji
współczucia ludzkiego, jakie zwykliśmy przypisywać erze nowoczesności, zanikły i zostaną
zatąpione nowymi

Płynna ponowoczesność- to pojęcie stworzone przez lozofa i socjologa Zygmunta

Baumana; charakteryzuje się prywatyzacją ambiwalencji, poczuciem niepewności jednostki
wobec przygodności bytów, fragmentarycznością i epizodycznością; jest nowoczesnością
pogodzoną z klęską swojego projektu, pozbawioną ambicji ładotwórczej; kultura płynnej
nowoczesności jest stale poddawana dekonstrukcji jej znaczeń -> przykładowo pewne zalety
szybko transformują w wady, a źródła opinii twórczej ulegają przedawnieniu; płynne
społeczeństwo bowiem nie potra długoterminowo zachować jednakowego kształtu

Posthumanizm według Moniki Bakke

Post humanistyczny człowiek nie jest już panem całego świata, a jedną z wielu istot
zamieszkujących świat. Nie jest on najwyższym czy najbardziej zaawansowanym stadium
rozwoju, nie jest on celem teologicznej pracy ewolucji. Dochodzi do odejścia od
antropocentryzmu, który jest postulatem do zmiany myślenia o sobie i innych.
fi
fi
 Posthumanizm według Rosi Braidotti
De niuje posthumanizm jako radykalną krytykę humanizmu od czasów renesansu oraz
humanistyczną koncepcję podmiotowości, której podstawą jest świadomość i uniwersalna
racjonalność, ponieważ zakłada ona opresyjny wzorzec postawy wobec świata oraz
towarzyszące jej lekceważenie cielesnego wymiaru człowieczeństwa.

Posthumanizm według Donny Haraway

Uważa, że naszym zadaniem jako człowieka jest ustanowienie takiego związku z naturą,
który nie będzie polegał na rei kacji, czyli uprzedmiotowieniu i posiadaniu. Postuluje
połączenie natury z kulturą jako jej nieodłącznej części.

Transhumanizm- nurt postulujący możliwość i potzrebę wykorzystania nauki i technologii

(zwłaszcza neurotechnologii, biotechnologii i nanotechnologii) do przekraczania ludzkich
granic i do zwiększania ludzkiej kondycji; uważa, że człowiek jest obecnie w stadium
przejściowym; ruch ten opiera się na założeniu, że ewolucja będzie trwała dalej, a my dzięki
naszej obecnej wiedzy możemy przejąć kontrolę nad zmianami i je przyspieszyć; zakłada
zatem, że człowiek nie jest końcem ewolucji a jej początkiem

Wolność według Platona

Wolność jest istnieniem dobra, w którym dusza w celu własnego doskonalenia, chce w
sposób konieczny uczestniczyć.

Wolność według Kartezjusza

Wolność jest źródłem godności człowieka, tylko ona stanowi podstawową rację szacunku do
samego siebie.

Wolność według Karola Marksa

Wolność polega na tym, żeby państwo z organu stojącego ponad społeczeństwem,
przekształcić w organ całkowicie temu społeczeństwu podporządkowany.
fi
fi
Wolność według Isaiaha Berlina
Stworzył teorię wolności pozytywnej i negatywnej. Wolność pozytywna wiąże się z
możliwością decydowania o własnym losie, o sobie. Wywodzi się ona z potrzeby człowieka
do bycia panem swojego losu. Uważał, że należy być świadomym i pewnym swoich
przekonań, wartości, działań i należy postępować w zgodzie z nimi. Wolność negatywna to
wolność człowieka od ingerencji innych ludzi. Człowiek wolny jest od wszelkiego rodzaju
przymusu i nacisku, wobec czego może postępować zgodnie ze swoimi przekonaniami, na
które nie wpływa nikt z zewnątrz

Wolność według Friedricha Nietzschego

Nadczłowiek posiada wolną wolę wraz z siłą twórczą. Nie mają tego przywileju zwykli ludzie,
którzy są uwikłani w starą moralność przez co nie mogą przekroczyć samych siebie i stać się
wolnymi.

Wolność według Ebnera

Wolność człowieka jest ograniczona przez wolność drugiego człowieka.

Wolność według Św.Augustyna

Wolność jest możliwością wyboru między dobrem a złem.

Prawa człowieka- to prawa i wolności przysługujące każdemu człowiekowi z osobna bez

względu na jego rasę, płeć, narodowość, wierzenie, majątek, przekonania polityczne itp. Są
one niezbywalne, czyli nie można się ich wyrzec, i są nienaruszalne.

Jaki charakter mają prawa człowieka?

-powszechny- są takie same dla każdego człowieka
-przyrodzony- istnieją niezależnie od władzy i przepisów prawnych
-niezbywalny- władza nie może nam ich odebrać, a my nie możemy się ich wyrzec
-nienaruszalny- istnieją niezależnie od władzy i nie mogą być przez nią dowolnie regulowane
-naturalny- posiadamy je ze względu na godność i człowieczeństwo, a nie przez czyjąś
decyzje czy ich nadanie
-niepodzielny- wszystkie razem stanowią jedną całość
Przykłady łamania praw człowieka:
-czystki etniczne
-ludobójstwo
-pozasądowe egzekucje
-ograniczenie wolności wypowiedzi, stowarzyszania się, zgromadzeń
-stosowanie kary śmierci
-nierzetelne procesy sądowe
-zatrzymywanie bez postawienia zarzutów lub wszczęcia postępowania sądowego
-wszelkie formy dyskryminacji (rasizm, ksenofobia, homofobia)
-stosowanie tortur i innych metod poniżającego traktowania lub karania
-prześladowania mniejszości

Wielokulturowość- ta teoria dla różnych ludzi oznacza różne rzeczy; jedną z cech
charakterystycznych dla współczesnych nam czasów jest wieloetniczność wyróżniająca się
szczególnie w państwach wysoce rozwiniętych i uprzemysłowionych jak i takich do których
masowo napływają rzesze emigrantów; dlatego też zjawisko wielokulturowości, czy
współistnienia różnych wartości, tradycji i kultur, różniących się od siebie językiem, religią i
zwyczajami, w obrębie jednego państwa, tak bardzo przybiera na wartości i skłania do
głębokiej re eksji; tak jak każdy złożony proces społeczny zjawisko wielokulturowości niesie
za sobą pozytywne aspekty takie jak wzbogacanie otaczającej nas rzeczywistości czy
promowanie pozytywnych relacji między grupowych, jak i negatywne aspekty czyli, np
marginalizowanie pewnych grup społecznych, osłabienie kontroli społecznej

Kultura masowa- jest to odmiana kultury skierowana do szerszej grupy odbiorców; jej celem
jest zaspokojenie potrzeb i gustów obszernej publiczności, wiec jest adresowana do osób w
każdym wieku; jest kojarzona z tzw progiem umasowienia kiedy powstały możliwości
rozpowszechniania informacji; jest ściśle związana ze środkami masowego przekazu takimi
jak telewizja, radio, internat; podstawowymi kryteriami kultury masowej jest ilość i
standaryzacja formy i treści
fl
Kultura niska- jest to odmiana kultury charakteryzująca się nieskomplikowaną formą; jest ona
dostępna i zrozumiała dla wszystkich bez względu na wykształcenie; jest propagowana
szczególnie wśród osób lubiących się w erotyce lub brutalności i kojarzy się z wszystkimi
rodzajami zabaw

Kultura popularna- odmiana kultury podobna do kultury masowej; jej celem jest produkowanie
treści dla szerokiej grupy odbiorców; jest dla nich bardzo łatwo dostępna i produkowana na
szeroką skalę i często kieruje się obecną modą; cechuje ją uniwersalność, niejednorodność i
zróżnicowanie i tak jak kultura masowa stawia na ilość odbiorców i zysk, a nie na wartość
artystyczną i intelektualność dzieła; kultura ta unika kontrowersji, dlatego jest łatwa i lekka w
odbiorze; w przeciwieństwie do kultury masowej nie tra a do uniwersalnego odbiorcy, lecz
stawia na indywidualne gusta odbiorców i ich zainteresowania, np Net ix, Spotify

Kultura wysoka- inaczej elitarna, jest awangardowa i tradycyjna; jest najważniejszą częścią
kultury symbolicznej danego społeczeństwa; jest dorobkiem kulturowym społeczeństwa,
przekazywanym z pokolenia na pokolenie i propagowanym przez szkołę, teatr, galerię sztuki i
bibliotekę; tworzą ją osoby do tego kompetentne, wykształcone, posiadające zmysł
niezbędny do jej tworzenia, jest ona powszechnie dostępna, aczkolwiek tylko niewielka grupa
sięga po taki rodzaj kultury, ponieważ do jej pełnego zrozumienia niezbędna jest wiedza,
wrażliwość, gust i wysiłek umysłowy; odbiorcami często są osoby negatywnie nastawione do
kultury masowej; przykładami są balet, literatura, muzyka poważna i działalność artystyczna

Podstawowe zasady komunikacji bez przemocy:

1. Fakty i obserwacje - skup się na tym co widzisz i słyszysz, bez oceniania i interpretacji
2. Nazwanie uczuć- nazwij swoje uczucia i dowiedz się o jakiej potrzebie one informują
3. Wyrażanie potrzeb- wyraź potzrebę, która jest niezaspokojona i ma wpływa na twoje
uczucia
4. Wyrażanie prośby- wyraź prośbę, która pomoże ci zaspokoić potrzebę

Stereotyp- funkcjonujący w świadomości społeczności uproszczony i zabarwiony obraz

rzeczywistości, często może być negatywy
fi
Dyskryminacja- rodzaj marginalizacji objawiającej się traktowaniem danej osoby mniej
przychylnie niż inne ze względu na jakąś jej cechę, np wiek, płeć, rasę, wierzenie, orientacje
seksualną

Uprzedzenie- rodzaj postawy polegającej na odrzucaniu czegoś lub kogoś bez racjonalnych
przesłanek; uprzedzenie do kogoś lub czegoś wystęĻuje wówczas, gdy jednostka podejmuje
ocenę, wyraża negatywny osąd bez wcześniejszego doświadczenia z daną osobą czy
zjawiskiem, najczęściej na podstawie fałszywych lub niekompletnych informacji; uprzedzenia
wynikają także z utrwalonych w danych społeczeństwach stereotypów